Literatura Galego-Portuguesa Medieval
Descargar como PPT, PDF16 recomendaciones39,469 vistas
Durante la Edad Media, la literatura gallega se desarrolló en un contexto feudal en Galicia y Portugal, con una rica producción poética que abarcó principalmente las cantigas. Estas se clasifican en tres géneros: cantiga de amor, cantiga de amigo, y cantiga de escarnio y maldicir, cada una con características y estilos distintos. A finales de este periodo, la literatura gallega experimentó un declive, llevado por la imposición del poder castellano y la falta de promotores y creadores.
Literatura Galego-Portuguesa Medieval
- 1. A IDADE MEDIA Literatura Galega Ramón Cruces Colado
- 2. Durante os séculos XIII, XIV e XV, ao remate da idade media, o sistema feudal, no que a nobreza e a Igrexa tiñan a riqueza e o poder, seguía vixente na Galiza e Portugal.
- 3. O POBO DEBÍA PAGARLLE Á NOBREZA UN FORO POR CULTIVAR AS SÚAS TERRAS. ESTE IMPOSTO, DO QUE TAMÉN SE BENEFICIABA A IGREXA, PERMITÍA A ESTA ARISTOCRACIA VIVIR NA OPULENCIA.
- 4. COMO A GUERRA CONTRA OS MOUROS XA ESTABA MOI AO SUR, A PAZ DEIXABA Á NOBREZA MOITO TEMPO PARA O LECER.
- 5. NO S. XI, A TRAVÉS DOS PEREGRINOS DO CAMIÑO DE SANTIAGO, CHEGOU DENDE PROVENZA, NO ACTUAL SUR DE FRANCIA, A MODA DE POETIZAR SOBRE O AMOR CORTÉS.
- 6. OS DOUS PERÍODOS EN QUE SE DIVIDE A LITERATURA MEDIEVAL GALEGO-PORTUGUESA, COMÚN AOS DOUS PAÍSES POR POSUÍREN DAQUELA A MESMA LINGUA, …
- 7. … NOMÉANSE IDADE DE OURO (S. XIII E PRIMEIRA METADE DO S. XIV) E DE DECADENCIA (SEGUNDA METADE DO S. XIV E MAIS TODO O S. XV).
- 8. SUPOÑEMOS QUE XA DENDE O SÉCULO XII SE FACÍAN REUNIÓNS POÉTICAS NOS PAZOS E CASTELOS GALEGOS, PORÉN AS CANTIGAS EN GALEGO-PORTUGUÉS MÁIS ANTIGAS DATAN DO S. XIII.
- 9. OS TROBADORES ERAN OS NOBRES QUE COMPOÑÍAN A LETRA E MÚSICA DESTAS CANCIÓNS.
- 10. OS XOGRARES PROCEDÍAN DO POBO BAIXO E INTERPRETABAN AS CANTIGAS, CHEGANDO INCLUSO ALGÚN DELES A COMPOÑER.
- 11. OS MÚSICOS DENOMINÁBANSE MENESTREIS, A QUEN PODÍAN ACOMPAÑAR BAILANDO …
- 12. … AS SOLDADEIRAS , MULLERES QUE ÍAN COS SOLDADOS ÁS NUMEROSAS GUERRAS QUE HOUBO NESTA ÉPOCA. MOI FAMOSA FOI MARÍA A BALTEIRA , SATIRIZADA NAS CANTIGAS.
- 14. AS CANTIGAS ATÓPANSE EN PERGAMIÑOS RECOMPILADOS EN CÓDICES, UNHA ESPECIE DE LIBROS, COMO O DA VATICANA , A BIBLIOTECA NACIONAL DE LISBOA OU AS CANTIGAS DE SANTA MARÍA QUE SE GARDAN NO ESCORIAL.
- 15. Pergameu do códice da Biblioteca Nacional de Lisboa
- 16. AS CANTIGAS PODEN DIVIDIRSE EN TRES XÉNEROS MAIORES: CANTIGA DE AMOR , DE AMIGO E DE ESCARNIO E MALDICIR .
- 17. CANTIGA DE AMOR
- 18. O XÉNERO POÉTICO DA CANTIGA DE AMOR CONSISTÍA EN QUE UNHA VOZ POÉTICA MASCULINA EXPRESABA A SEU AMOR A UNHA DAMA IDEALIZADA DA NOBREZA.
- 19. COA PALABRA “SENHOR” O HOME FACÍA REFERENCIA A UNHA DONA QUE REUNÍA CARACTERÍSTICAS ABSTRACTAS DO IDEAL DE BELEZA FEMININO. Daquela o m orfem a -or era o empregad o par a os dous xéneros: a senho r, a pastor…
- 20. FALAR BEN, SER FERMOSA, BEN TALLADA OU A QUE DEUS FIXO MELLOR SON OS ÚNICOS ELOXIOS QUE FAI O POETA.
- 21. ESTE NON PODÍA CITAR NINGUNHA PARTE FÍSICA CONCRETA DELA PORQUE ROMPERÍA O CÓDIGO DA MESURA , QUE IMPEDÍA DESVELAR A IDENTIDADE DA DAMA GABADA NO POEMA.
- 22. POLA COITA (PENA DE AMOR) QUE SUFRÍA POLA DAMA, A VOZ POÉTICA PODÍA CHEGAR A MORRER DE AMOR, O QUE NUNCA SE DEU NA CANTIGA DE AMOR PROVENZAL.
- 23. … moir *’ eu porque non vexo aquí a dona que por meu mal vi. (Afonso X) * morro
- 24. OS RECURSOS PROPIOS DESTE TIPO DE CANTIGA SON O DOBRE E O MORDOBRE . O PRIMEIRO É A REPETICIÓN DUNHA PALABRA NA MESMA COBRA OU ESTROFA.
- 25. Pois sempre há en vós mesura e todo ben e cordura, que Deus fez en vós feitura qual non fez en muller nada (Don Dinís) DOBRE
- 26. O MORDOBRE REPITE UNICAMENTE O LEXEMA, CREANDO UN XOGO DE CONCEPTOS DO AMOR CORTÉS AÍNDA MAIOR CÓ DOBRE.
- 27. Pois me tal coita faz sofrer qual sempr’ eu por ela sofrí, des aquel día que a vi, e non se quer de min doer … (Afonso X) MORDOBRE
- 28. As cantigas de amor acostumaban ser de mestría , sen estribillo ou refrán, de aí que o poeta debese amosar o seu bo facer poético ao non poder repetir versos enteiros.
- 29. A RIMA MACHO (AGUDA) DESTAS COMPOSICIÓNS SEGUÍA MÁIS FIELMENTE O MODELO PROVENZAL, FRONTE Á RIMA GRAVE, MÁIS PROPIA DAS DE AMIGO. Quer’ eu en maneira de proenç al fazer agora un cantar d' am or … (Don Dinís)
- 30. CANTIGA DE AMIGO
- 31. AS CANTIGAS DE AMIGO TEÑEN ORIXE AUTÓCTONA POIS PROVEÑEN DA LITERATURA ORAL GALEGA DE CREACIÓN FEMININA.
- 32. NELAS A VOZ POÉTICA É UNHA DONCELA DO POBO BAIXO QUE EXPRESA A SÚA COITA DE AMOR POLO SEU AMIGO OU AMANTE, SEMPRE AUSENTE, EN SITUACIÓNS COMO A GUERRA, …
- 33. … NO SERVIZO AO REI OU DE CAMIÑO PARA SE CITAR COA DONCELA.
- 34. A VOZ POÉTICA FEMININA PODE DIRIXIRSE Á NAI, QUE SE CONVERTE NA CONFIDENTE DOS AMORES DA SÚA FILLA CO AMIGO, ANTE A QUE TOMA DIVERSAS ACTITUDES:
- 35. … PROHIBICIÓN, AVISO, PERMISIVIDADE, DESCONFIANZA E MESMO CIUMES.
- 36. A SITUACIÓN DESENVÓLVESE SEMPRE NUN MARCO NATURAL E PRECISO: O MAR , A FRAGA , UNHA FONTE… , A DIFERENZA DA ABSTRACCIÓN DAS CANTIGAS DE AMOR.
- 37. ASÍ, HAI CANTIGAS DE AMIGO BAILADAS , NAS QUE A MULLER EXPRESA A LEDICIA DO AMOR CONVIDANDO AO BAILE.
- 38. AS DE ROMARÍA SON AQUELAS NAS QUE O ENCONTRO AMOROSO SE PRODUCE NUN SANTUARIO, LUGAR DE REUNIÓN DOS AMANTES.
- 39. NAS MARIÑAS OU BARCAROLAS A VOZ POÉTICA DA MULLER TOMA O MAR OU AS SÚAS ONDAS COMO CONFIDENTES DOS SEUS AMORES CO AMIGO.
- 40. AS SETE CANTIGAS DE MARTÍN CODAX QUE APARECEN NO PERGAMEU VINDEL SON CLARAS MOSTRAS DESTE SUBXÉNERO.
- 41. OS RECURSOS FORMAIS DA CANTIGA DE AMIGO TEÑEN ORIXE POPULAR, POLO QUE A REPETICIÓN DE VERSOS CONSTITÚE A SÚA FORMA BÁSICA.
- 42. O PARALELISMO SEMÁNTICO ENTRE VERSOS SITUADOS NO MESMO LUGAR DE DIFERENTES COBRAS, REPETINDO O SIGNIFICADO, É UN RECURSO MOI USADO NA CANTIGA DE AMIGO.
- 43. ESTE PODÍA CHEGAR A SER TAMÉN SINTÁCTICO , MUDÁNDOSE SÓ A ÚLTIMA PALABRA DUN VERSO A OUTRO DO PAR.
- 44. Ai eu, coitada, como vivo en gran cuidado por meu amigo, que hei alongado ! Muito me tarda o meu amigo na Guarda! Ai eu, coitada, como vivo en gran desejo por meu amigo, que tarda e non vejo ! Muito me tarda o meu amigo na Guarda! (Don Sancho I)
- 45. Ai eu, coitada, como vivo en gran cuidado por meu amigo, que hei alongado ! Muito me tarda o meu amigo na Guarda! Ai eu, coitada, como vivo en gran desejo por meu amigo, que tarda e non vejo ! Muito me tarda o meu amigo na Guarda! (Don Sancho I)
- 46. O LEIXAPRÉN FACÍASE DEIXANDO E TOMANDO PARES DE VERSOS. OS SEGUNDOS VERSOS PARALELÍSTICOS DO PRIMEIRO PAR DE COBRAS APARECÍAN COMO PRIMEIROS DO PAR SEGUINTE.
- 47. Ondas do mar de Vigo, Se vistes meu amigo, e, ai Deus, se verrá cedo! Ondas do mar levado, Se vistes meu amado, e, ai Deus, se verrá cedo! o por que eu sospiro e, ai Deus, se verrá cedo! por que hei gran cuidado e, ai Deus, se verrá cedo! (Martim Codax)
- 48. ADEMAIS, O REFRÁN , A REPETICIÓN DUN OU VARIOS VERSOS AO FINAL DE CADA COBRA, APARECÍA CORRENTEMENTE NESTE XÉNERO BASEADO NA LITERATURA ORAL. e, ai Deus, se verrá* cedo! *virá
- 49. PORÉN, A MESTURA DE XÉNEROS ERA USUAL: MOITAS CANTIGAS DE AMOR POSÚEN PARALELISMO E REFRÁN, E INCLUSO LEIXAPRÉN, PROPIOS DA CANTIGA DE AMIGO.
- 50. A dona que eu am’ e tenho por senhor amostráde-mi-a Deus, se vos en prazer for, se non, dáde-mi a morte. A dona que tenho por lume destes olhos meus e por que choran sempr’, amostráde-mi-a, Deus, se non, dáde-mi a morte. … (Bernal de Bonaval) Nesta cantiga de amor aparecen o paralelismo e o refrán
- 51. CANTIGA DE ESCARNIO E MALDICIR
- 52. A CANTIGA MÁIS ANTIGA CONSERVADA É PRECISAMENTE DE ESCARNIO, O QUE NOS AMOSA A PRÁCTICA CORTESÁ DE MODA DAQUELA.
- 53. O XÉNERO DE ESCARNIO E MALDICIR PROCEDE DO SIRVENTÉS MORAL PROVENZAL, E NA GALIZA PRESENTA VARIOS TEMAS:
- 54. A COVARDÍA DALGÚNS NOBRES NA BATALLA, A POBREZA NA QUE OUTROS NOBRES CAÍAN, ...
- 55. … OS VICIOS DO CLERO OU A DUBIDOSA MORAL DAS SOLDADEIRAS.
- 56. TAMÉN OS XOGRARES ERAN OBXECTO DE BURLA NESTAS CANTIGAS, RIDICULIZÁNDOSE A SÚA HABELENCIA POÉTICA.
- 57. Foi un día Lopo jograr á cas dun infançón cantar; e mandou-lh’ ele por don dar tres couces na garganta; e fui-lh’ escass’, a meu cuidar, segundo com’ el canta. … (Martím Soares)
- 58. NA CANTIGA DE ESCARNIO UTILÍZASE A RETRANCA E O DOBRE SENTIDO OU IRONÍA. ESTE VERSO FAI ALUSIÓN A UN CABALEIRO COVARDE QUE FUXIU A PORTUGAL NUNHA BATALLA: Don Foão, que eu sei que há preço de ligeiro, … (Afonso Meendes de Briteiros)
- 59. MAIS A DE MALDICIR USA PALABRAS DIRECTAS, SEN EUFEMISMOS. Abadessa, oi dizer que erades mui sabedor de todo ben; e, por amor de Deus, queréde-vos doer de min, que hogano casei, que ben vos juro que non sei máis que un asno de foder. (Afonso Eanes do Cotón)
- 60. ESTAS CANTIGAS ADOITABAN SER DE MESTRÍA POLA NECESIDADE DE USO DE LÉXICO VARIADO, DANDO MOITA MÁIS INFORMACIÓN DE COBRA A COBRA.
- 61. XÉNEROS MENORES
- 62. OS XÉNEROS MENORES SON AQUELES MENOS CULTIVADOS. UN DELES, A TENZÓN , CONSISTÍA EN POEMAS DIALOGADOS ENTRE DOUS TROBADORES OU XOGRARES.
- 63. A PASTORELA TIÑA COMO PROTAGONISTA UNHA “PASTOR” A QUEN LOABA UNHA VOZ MASCULINA.
- 64. OUTRO SUBXÉNERO POÉTICO ERA O PRANTO , É DICIR, UNHA ELEXÍA POR ALGUÉN MORTO.
- 65. TAMÉN HAI CANTIGAS EN QUE A VOZ POÉTICA SE QUEIXA DA CHEGADA DO DÍA, MOMENTO DA SEPARACIÓN DOS AMANTES: COÑÉCENSE COMO ALBAS OU ALBORADAS .
- 66. Algúns dos máis de cen trobadores coñecidos foron Afonso X o Sabio, o seu neto e rei portugués Don Dinís, Airas Nunes, Paio Gomes Chariño...; entre os xograres destacan Fernando Esquío, Codax, Pero Meogo, Mendiño... , todos do s. XIII. AFONSO X
- 68. Á parte desta literatura profana, existía outra relixiosa en galego-portugués: as Cantigas de Santa María , mandadas elaborar por Afonso X o Sabio.
- 69. O PROPIO REI COMPUXO ALGUNHA, MAIS A MAIORÍA DELAS SON DE TROBADORES QUE POR ENCARGA DO MONARCA RECOMPILARON DIVERSOS MILAGRES MARIANOS. Afonso X
- 70. ESTAS CANTIGAS, DENOMINADAS NARRATIVAS POR CONTAREN INTERVENCIÓNS DA VIRXE NO MUNDO, LEVABAN NOTACIÓN MUSICAL E VIÑETAS DECORATIVAS EN MINIATURA.
- 71. Exemplo dunha cantiga de Santa María. O milagre cóntase na parte superior de cada viñeta.
- 72. Ante o poder demostrado pola intercesión da Virxe na defensa do castelo ante os sarracenos (viñeta 4), o xefe destes decide converterse á relixión cristiá (viñeta 6).
- 73. CADA DEZ CANTIGAS NARRATIVAS HAI UNHA LÍRICA, QUE, IMITANDO O ESTILO DO AMOR CORTÉS, EXPRESA O AMOR DIVINO POLA VIRXE, INTERCESORA ENTRE DEUS E O SER HUMANO.
- 74. A NARRATIVA MEDIEVAL FAI A SÚA APARICIÓN TARDE, SOBRE OS SÉCULOS XIV E XV.
- 75. o Xosé de Arimatea ou o Libro de Tristán , onde se refire a historia de amor entre este e mais Isolda. As lendas do rei Arturo son tratadas en libros traducidos do latín ou do castelán, como a Demanda do Santo Graal,
- 76. TAMÉN A GUERRA DE TROIA APARECE REFLECTIDA NA CRÓNICA TROIANA OU NA HISTORIA TROIANA .
- 77. Os miragres de Santiago narran os milagres realizados polo Apóstolo na peregrinaxe a través do Camiño de Compostela.
- 78. DURANTE ESTES SÉCULOS O PODER CASTELÁN FOISE INSTALANDO NA GALIZA (A NOBREZA GALEGA FORA SUBSTITUÍDA POLA CASTELÁ) …
- 79. … POLO QUE A FINAIS DO PERÍODO MEDIEVAL A LITERATURA GALEGA ESCRITA CAE EN DESUSO CASE TOTAL POR CARECER DE COMPOSITORES E PROMOTORES, O QUE SE MANTERÁ AO LONGO DOS TRES SÉCULOS SEGUINTES: OS “SÉCULOS ESCUROS”.