SlideShare una empresa de Scribd logo
!
!
!
!
!
!
!
!
El!Retrato!y!la!Muerte.!
La!Tradición!de!la!fotografía!post:mortem!en!España.!
Virginia!de!la!Cruz!Lichet.!
!
¿Qué!sentido!tiene!fotografiar!el!cuerpo!sin!vida!de!un!ser!querido?!
Esta!es!la!pregunta!que!nos!hacemos!cuando!abrimos!las!páginas!de!esta!publicación!y!
contemplamos!las!fotografías!post:mortem!que!nos!muestran.!Más!allá!de!la!sorpresa!
inicial! que! puedan! provocar! en! nosotros,! tenemos! que! tener! en! cuenta! que! cada!
imagen,!cada!rostro!representado!y!cada!cuerpo!inerte,!nos!relata!historias!pasadas,!y!
llenas!de!vida!de!la!España!de!casi!un!siglo,!desde!las!últimas!décadas!del!S.!XIX,!hasta!
bien!entrada!la!segunda!mitad!del!S.!XX.!!
!

fotografía!post:mortem!en!España!a!través!del!cual!nos!acercamos!a!la!sociedad!de!la!
época,! su! manera! de! sentir,! de! vivir! y! porque! no,! también! de! morir.! La! tristeza,! el!
intento!de!captar!una!imagen!para!la!posteridad,!el!miedo!al!olvido!y!hasta!una!prueba!
gráfica! de! la! muerte! por! motivos! económicos! o! de! herencias,! entre! otras! cosas,!
desarrollaron! la! costumbre! de! fotografiar! a! difuntos,! logrando! elevar! esta! práctica! a!
todo! un! arte.! Conocidos! Fotógrafos! del! momento,! pasaron! de! captar! sencillas!
imágenes!a!recrear!los!más!elaborados!escenarios!y!complejos!fondos!que!trasladaban!
al!retratado!al!otro!mundo.!
!
La! autora! nos! invita! a! recorrer! con! ella! un! periodo! de! la! historia! de! nuestro! país! a!
través!de!la!manifestación!de!los!sentimientos,!materializado!a!través!del!legado!que!
nos!transmite!la!fotografía!post:
del!Ministerio!de!Educación,!Cultura!y!Deporte,!contiene!un!total!de!185!ilustraciones,!
de!las!cuales!175!son!fotografías!y!10!documentos!originales!de!la!época.!
!
La!práctica!de!la!fotografía!post:mortem,!antaño!muy!habitual,!fue,!!!contrariamente!a!
lo! que! podríamos! pensar! en! la! actualidad,! frecuente! tanto! entre! segmentos! de!
población!con!o!sin!recursos.!Las!familias!menos!favorecidas!económicamente,!podían!
llegar!hasta!empeñar!la!casa!para!pagar!el!funeral,!incluida!la!foto,!ya!que!era!la!única!
manera!de!poder!recordar,!in!extremis,!a!aquellos!que!se!fueron.!Normalmente!era!la!
única!imagen!que!se!tenía!de!la!persona!o!personas,!en!el!caso!concreto!de!fotografías!
en! grupo! junto! al! difunto.! En! la! actualidad,! este! tipo! de! material! fotográfico!
permanece! oculto! en! casi! el! 75! ! 80%! ! de! su! totalidad! (cifra! difícil! de! concretar! con!
certeza! por! el! velo! de! ocultismo! que! rodea! a! esta! temática).! La! mayoría! de! los!
fotógrafos! provenían! de! ambientes! rurales! o! ciudades! muy! pequeñas! y! eran!
prácticamente! autodidactas! y!con! escasos! medios! y!material! técnico,!quitando! algún!
caso!concreto!como!Pintos,!Zagala,!Reboredo.!Este!estudio!es!el!resultado!de!una!tesis!
doctoral,!defendida!en!España,!y!de!los!primeros!estudios!científicos!y!académicos!que!
se!han!realizado!sobre!este!tema.!!!
!
Por! azar! o! por! providencia,! la! emoción! encapsulada! de! estas! imágenes! ha! llegado! a!
nuestras!manos,!sentémonos!pues!a!escuchar!en!silencio!qué!nos!quieren!contar....!
!

!
!
M aximino Reboredo. Bebé difunto. Archivo M aximino
Reboredo. Archivo Histórico Provincial de Lugo

!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!

!
!
Diciembre!de!1893.!!
!
Galicia,!y!algunas!zonas!en!particular!como!Ourense,!Carril,!etc.,!sufren!de!una!
epidemia!de!sarampión.!Los!niños!fueron!víctimas!indefensas!de!esta!plaga!que,!
como!la!matanza!de!los!inocentes,!pero!casi!veinte!siglos!después,!aniquilaron!
literalmente!con!parte!de!la!población!infantil.!!
!
Los!cementerios!quedaron!plagados!de!pequeñas!cajas!blancas!que!albergaban!
estas! muñecas! de! porcelana! que! muestran! en! sus! rostros! algunos! restos!
visuales!de!la!enfermedad.!!
Los! padres,! en! ese! acto! desesperado! de! conservar! su! última! imagen,! antes! de!
ser!guardados!para!siempre!y!ocultados!de!la!visión!de!los!vivos,!encargaron!la!
fotografía,!in!extremis,!para!el!álbum!familiar.!!!
!
!
!
Material!gráfico*!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!

Maximino Reboredo. [[Bebé muerto]. C. 1892-1899. Negativo placa de
vidrio, 13x18 cm. Archivo Maximino Reboredo. Archivo Histórico *

!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!

Cabinet. Archivo Gráfico. Museo de Pontevedra. *

*Imágenes!de!uso!exclusivo!para!prensa,!imprescindible!citar!el!autor!y!el!archivo!de!cada!una!de!ellas.!!
!
!
!
!
!
!

!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
José Moreira. [Mujer e hijo en el ataúd]. [1910-1950]. Negativo placa de vidrio. 10x15
!
cm. Archivo José Moreira. Museo de Pontevedra. *
!

Ramón Godás. Máximo Piteira Fernández velando a su hermano Alfonso.
Torrón. C. 1918. Colección Familia Piteira-Torrón.*
!
!
*Imágenes!de!uso!exclusivo!para!prensa,!imprescindible!citar!el!autor!y!el!archivo!de!cada!una!de!ellas.!!
!
!
!
!

Virginia!de!la!Cruz!Lichet!!
(Chartres,!Francia!:!1978)!
!
!
Doctora! en! Historia! del! Arte! por! la! Universidad! Complutense! de! Madrid.! En! la!
actualidad,!es!profesora!!de!Arte!Contemporáneo!e!Historia!y!Teoría!de!la!Fotografía!
(entre!otras)!en!la!Universidad!Francisco!de!Vitoria!(Madrid).!
!
Su!tesis!doctoral!se!centró!en!el!estudio!de!la!fotografía!post:mortem,!siendo!ésta!su!
especialidad! más! conocida.! Es! experta! en! la! Historia! de! los! primeros! procedimientos!
fotográficos!y,!en!la!actualidad,!sus!investigaciones!se!basan!en!el!estudio!del!uso!de!la!
imagen!en!el!Arte!Contemporáneo.!!
!
Dentro!de!su!labor!investigadora,!realizó!una!investigación!en!el!Image!Department!del!
Victoria!&!Albert!Museum!durante!su!beca!FPI!del!Ministerio!de!Cultura!y!Fondo!Social!
Europeo.! Ha! participado! en! diferentes! proyectos! de! investigación,! entre! los! que!

(UFV).! Ha! sido! invitada! por! distintas! universidades! (IULM! de! Milán,! UNIMORE! de!
Módena,! UAM,! Universidad! de! Leeds,! Universidad! de! Salamanca)! e! impartido!
ponencias! en! el! CSIC,! Photomuseum,! Real! Sociedad! Fotográfica! de! Madrid,! Museo!
Nacional!de!Ciencias!Naturales!de!Madrid,!etc.!Sin!olvidar!las!publicaciones!que!ha!ido!
sacando!de!todas!sus!investigaciones.!!
!
!
!
Contacto:!!
Virginia!de!la!Cruz:!652!615!340!

Más contenido relacionado

DOC
8 Y 9: EXPOSICIÓN HISTORIADA DE NUMISMÁTICA Y DE LA COLECCIÓN SOBRE HISTORIA ...
PDF
Programa Rosa Ribas en Chile "Santiago Negro 2011"
PDF
Una visión satírica de la cultura en Cuba : Las vacas sagradas de la literatu...
PPS
Eibar liburukliken
PDF
Folleto Día Internacional dos Museos 2014
PDF
Museo galego do vinho auria173
PPTX
Album de fotos post mortem
PDF
Muerte en el siglo xix
8 Y 9: EXPOSICIÓN HISTORIADA DE NUMISMÁTICA Y DE LA COLECCIÓN SOBRE HISTORIA ...
Programa Rosa Ribas en Chile "Santiago Negro 2011"
Una visión satírica de la cultura en Cuba : Las vacas sagradas de la literatu...
Eibar liburukliken
Folleto Día Internacional dos Museos 2014
Museo galego do vinho auria173
Album de fotos post mortem
Muerte en el siglo xix

Más de MUSEO ETNOLOXICO (20)

PPT
Museo Abierto: tres programas y un compromiso
PDF
Outono fotografico 2013
PDF
Cartaz cine outono 2013 museo etnoloxico
PDF
Cine de outono museo etnoloxico (ii) 2013
PDF
Cartel marxes fílmicas 2013
PDF
Folleto de man
PDF
Vidal bolaño e a mit
PDF
Folleto día internacional dos museos
PDF
Folleto II xornada bibliotecas_especializadas
PDF
A feira do viño 50 anos dun evento singular no etnolóxico
PDF
A FEIRA DO VIÑO DO RIBEIRO. 50 anos dun evento singular Exposición temporal n...
PDF
Historia antropologia y fuentes orales n46 2011
PDF
Historia antropologia y fuentes orales n45 2011
PDF
Techne n34 2011
PDF
Coré n27 2012
PDF
Santi amil
PDF
Ricardo alcalde
PDF
Cartel cine de outono 2012
PDF
Cine de outono museo etnolóxico (i).2012
PDF
Museo Abierto: tres programas y un compromiso
Outono fotografico 2013
Cartaz cine outono 2013 museo etnoloxico
Cine de outono museo etnoloxico (ii) 2013
Cartel marxes fílmicas 2013
Folleto de man
Vidal bolaño e a mit
Folleto día internacional dos museos
Folleto II xornada bibliotecas_especializadas
A feira do viño 50 anos dun evento singular no etnolóxico
A FEIRA DO VIÑO DO RIBEIRO. 50 anos dun evento singular Exposición temporal n...
Historia antropologia y fuentes orales n46 2011
Historia antropologia y fuentes orales n45 2011
Techne n34 2011
Coré n27 2012
Santi amil
Ricardo alcalde
Cartel cine de outono 2012
Cine de outono museo etnolóxico (i).2012
Publicidad

Último (20)

PDF
Unidad de Aprendizaje 5 de Matematica 1ro Secundaria Ccesa007.pdf
PDF
SESION 12 INMUNIZACIONES - CADENA DE FRÍO- SALUD FAMILIAR - PUEBLOS INDIGENAS...
PDF
Romper el Circulo de la Creatividad - Colleen Hoover Ccesa007.pdf
PDF
Didactica de la Investigacion Educativa SUE Ccesa007.pdf
PPT
Cosacos y hombres del Este en el Heer.ppt
PDF
Punto Critico - Brian Tracy Ccesa007.pdf
PPTX
caso clínico iam clinica y semiología l3.pptx
PDF
GUIA DE: CANVA + INTELIGENCIA ARTIFICIAL
PDF
Metodologías Activas con herramientas IAG
PDF
Cronograma de clases de Práctica Profesional 2 2025 UDE.pdf
PDF
ACERTIJO Súper Círculo y la clave contra el Malvado Señor de las Formas. Por ...
PDF
Breve historia de los Incas -- Patricia Temoche [Temoche, Patricia] -- Breve ...
DOCX
PROYECTO DE APRENDIZAJE para la semana de fiestas patrias
PDF
Tomo 1 de biologia gratis ultra plusenmas
PDF
Salcedo, J. et al. - Recomendaciones para la utilización del lenguaje inclusi...
DOCX
III Ciclo _ Plan Anual 2025.docx PARA ESTUDIANTES DE PRIMARIA
DOCX
2 GRADO UNIDAD 5 - 2025.docx para primaria
PDF
ciencias-1.pdf libro cuarto basico niños
PDF
DI, TEA, TDAH.pdf guía se secuencias didacticas
PDF
el - LIBRO-PACTO-EDUCATIVO-GLOBAL-OIEC.pdf
Unidad de Aprendizaje 5 de Matematica 1ro Secundaria Ccesa007.pdf
SESION 12 INMUNIZACIONES - CADENA DE FRÍO- SALUD FAMILIAR - PUEBLOS INDIGENAS...
Romper el Circulo de la Creatividad - Colleen Hoover Ccesa007.pdf
Didactica de la Investigacion Educativa SUE Ccesa007.pdf
Cosacos y hombres del Este en el Heer.ppt
Punto Critico - Brian Tracy Ccesa007.pdf
caso clínico iam clinica y semiología l3.pptx
GUIA DE: CANVA + INTELIGENCIA ARTIFICIAL
Metodologías Activas con herramientas IAG
Cronograma de clases de Práctica Profesional 2 2025 UDE.pdf
ACERTIJO Súper Círculo y la clave contra el Malvado Señor de las Formas. Por ...
Breve historia de los Incas -- Patricia Temoche [Temoche, Patricia] -- Breve ...
PROYECTO DE APRENDIZAJE para la semana de fiestas patrias
Tomo 1 de biologia gratis ultra plusenmas
Salcedo, J. et al. - Recomendaciones para la utilización del lenguaje inclusi...
III Ciclo _ Plan Anual 2025.docx PARA ESTUDIANTES DE PRIMARIA
2 GRADO UNIDAD 5 - 2025.docx para primaria
ciencias-1.pdf libro cuarto basico niños
DI, TEA, TDAH.pdf guía se secuencias didacticas
el - LIBRO-PACTO-EDUCATIVO-GLOBAL-OIEC.pdf
Publicidad

Presentación libro el retrato y la muerte en museo etnolóxico

  • 1. ! ! ! ! ! ! ! ! El!Retrato!y!la!Muerte.! La!Tradición!de!la!fotografía!post:mortem!en!España.! Virginia!de!la!Cruz!Lichet.! ! ¿Qué!sentido!tiene!fotografiar!el!cuerpo!sin!vida!de!un!ser!querido?! Esta!es!la!pregunta!que!nos!hacemos!cuando!abrimos!las!páginas!de!esta!publicación!y! contemplamos!las!fotografías!post:mortem!que!nos!muestran.!Más!allá!de!la!sorpresa! inicial! que! puedan! provocar! en! nosotros,! tenemos! que! tener! en! cuenta! que! cada! imagen,!cada!rostro!representado!y!cada!cuerpo!inerte,!nos!relata!historias!pasadas,!y! llenas!de!vida!de!la!España!de!casi!un!siglo,!desde!las!últimas!décadas!del!S.!XIX,!hasta! bien!entrada!la!segunda!mitad!del!S.!XX.!! ! fotografía!post:mortem!en!España!a!través!del!cual!nos!acercamos!a!la!sociedad!de!la! época,! su! manera! de! sentir,! de! vivir! y! porque! no,! también! de! morir.! La! tristeza,! el! intento!de!captar!una!imagen!para!la!posteridad,!el!miedo!al!olvido!y!hasta!una!prueba! gráfica! de! la! muerte! por! motivos! económicos! o! de! herencias,! entre! otras! cosas,! desarrollaron! la! costumbre! de! fotografiar! a! difuntos,! logrando! elevar! esta! práctica! a! todo! un! arte.! Conocidos! Fotógrafos! del! momento,! pasaron! de! captar! sencillas!
  • 2. imágenes!a!recrear!los!más!elaborados!escenarios!y!complejos!fondos!que!trasladaban! al!retratado!al!otro!mundo.! ! La! autora! nos! invita! a! recorrer! con! ella! un! periodo! de! la! historia! de! nuestro! país! a! través!de!la!manifestación!de!los!sentimientos,!materializado!a!través!del!legado!que! nos!transmite!la!fotografía!post: del!Ministerio!de!Educación,!Cultura!y!Deporte,!contiene!un!total!de!185!ilustraciones,! de!las!cuales!175!son!fotografías!y!10!documentos!originales!de!la!época.! ! La!práctica!de!la!fotografía!post:mortem,!antaño!muy!habitual,!fue,!!!contrariamente!a! lo! que! podríamos! pensar! en! la! actualidad,! frecuente! tanto! entre! segmentos! de! población!con!o!sin!recursos.!Las!familias!menos!favorecidas!económicamente,!podían! llegar!hasta!empeñar!la!casa!para!pagar!el!funeral,!incluida!la!foto,!ya!que!era!la!única! manera!de!poder!recordar,!in!extremis,!a!aquellos!que!se!fueron.!Normalmente!era!la! única!imagen!que!se!tenía!de!la!persona!o!personas,!en!el!caso!concreto!de!fotografías! en! grupo! junto! al! difunto.! En! la! actualidad,! este! tipo! de! material! fotográfico! permanece! oculto! en! casi! el! 75! ! 80%! ! de! su! totalidad! (cifra! difícil! de! concretar! con! certeza! por! el! velo! de! ocultismo! que! rodea! a! esta! temática).! La! mayoría! de! los! fotógrafos! provenían! de! ambientes! rurales! o! ciudades! muy! pequeñas! y! eran! prácticamente! autodidactas! y!con! escasos! medios! y!material! técnico,!quitando! algún! caso!concreto!como!Pintos,!Zagala,!Reboredo.!Este!estudio!es!el!resultado!de!una!tesis! doctoral,!defendida!en!España,!y!de!los!primeros!estudios!científicos!y!académicos!que! se!han!realizado!sobre!este!tema.!!! ! Por! azar! o! por! providencia,! la! emoción! encapsulada! de! estas! imágenes! ha! llegado! a! nuestras!manos,!sentémonos!pues!a!escuchar!en!silencio!qué!nos!quieren!contar....! ! ! !
  • 3. M aximino Reboredo. Bebé difunto. Archivo M aximino Reboredo. Archivo Histórico Provincial de Lugo ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Diciembre!de!1893.!! ! Galicia,!y!algunas!zonas!en!particular!como!Ourense,!Carril,!etc.,!sufren!de!una! epidemia!de!sarampión.!Los!niños!fueron!víctimas!indefensas!de!esta!plaga!que,! como!la!matanza!de!los!inocentes,!pero!casi!veinte!siglos!después,!aniquilaron! literalmente!con!parte!de!la!población!infantil.!! ! Los!cementerios!quedaron!plagados!de!pequeñas!cajas!blancas!que!albergaban! estas! muñecas! de! porcelana! que! muestran! en! sus! rostros! algunos! restos! visuales!de!la!enfermedad.!! Los! padres,! en! ese! acto! desesperado! de! conservar! su! última! imagen,! antes! de! ser!guardados!para!siempre!y!ocultados!de!la!visión!de!los!vivos,!encargaron!la! fotografía,!in!extremis,!para!el!álbum!familiar.!!! ! ! !
  • 4. Material!gráfico*! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Maximino Reboredo. [[Bebé muerto]. C. 1892-1899. Negativo placa de vidrio, 13x18 cm. Archivo Maximino Reboredo. Archivo Histórico * ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Cabinet. Archivo Gráfico. Museo de Pontevedra. * *Imágenes!de!uso!exclusivo!para!prensa,!imprescindible!citar!el!autor!y!el!archivo!de!cada!una!de!ellas.!!
  • 5. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! José Moreira. [Mujer e hijo en el ataúd]. [1910-1950]. Negativo placa de vidrio. 10x15 ! cm. Archivo José Moreira. Museo de Pontevedra. * ! Ramón Godás. Máximo Piteira Fernández velando a su hermano Alfonso. Torrón. C. 1918. Colección Familia Piteira-Torrón.* ! ! *Imágenes!de!uso!exclusivo!para!prensa,!imprescindible!citar!el!autor!y!el!archivo!de!cada!una!de!ellas.!!
  • 6. ! ! ! ! Virginia!de!la!Cruz!Lichet!! (Chartres,!Francia!:!1978)! ! ! Doctora! en! Historia! del! Arte! por! la! Universidad! Complutense! de! Madrid.! En! la! actualidad,!es!profesora!!de!Arte!Contemporáneo!e!Historia!y!Teoría!de!la!Fotografía! (entre!otras)!en!la!Universidad!Francisco!de!Vitoria!(Madrid).! ! Su!tesis!doctoral!se!centró!en!el!estudio!de!la!fotografía!post:mortem,!siendo!ésta!su! especialidad! más! conocida.! Es! experta! en! la! Historia! de! los! primeros! procedimientos! fotográficos!y,!en!la!actualidad,!sus!investigaciones!se!basan!en!el!estudio!del!uso!de!la! imagen!en!el!Arte!Contemporáneo.!! ! Dentro!de!su!labor!investigadora,!realizó!una!investigación!en!el!Image!Department!del! Victoria!&!Albert!Museum!durante!su!beca!FPI!del!Ministerio!de!Cultura!y!Fondo!Social! Europeo.! Ha! participado! en! diferentes! proyectos! de! investigación,! entre! los! que! (UFV).! Ha! sido! invitada! por! distintas! universidades! (IULM! de! Milán,! UNIMORE! de! Módena,! UAM,! Universidad! de! Leeds,! Universidad! de! Salamanca)! e! impartido! ponencias! en! el! CSIC,! Photomuseum,! Real! Sociedad! Fotográfica! de! Madrid,! Museo! Nacional!de!Ciencias!Naturales!de!Madrid,!etc.!Sin!olvidar!las!publicaciones!que!ha!ido! sacando!de!todas!sus!investigaciones.!! ! ! ! Contacto:!! Virginia!de!la!Cruz:!652!615!340!