DANILO MarconpEs
INICIACAO A
HISTORIA DA FILOSOFIA
Dos pré-socraticos a Wittgenstein
6" edigao
Jorge Zahar FaivorA Maria nés © Danilo, com amor
opr 187, Do aod
seoiyanoumienta gna
‘Season
Areca wei pbc wa
caters cai i103)
‘sar 197.156, 19,200 ed)
sna
ee
$e) rere
nso So
Sumério
Lista de abrevigdee
Preficio
FILOSOFIA ANTIGA
As origens
1. Osurgiment da Mlosofia na Grécia antiga
‘A.A pasagem do pensament miico pro floefce-sentifico
1 Nogéesfundamestis do pensament filostcocenifico
a Apa
1. Acauaidade
© Aargd (element primed)
4.0c08mo
logos
£.O carter etico
aro indice
Leura oiconais
Quesdeermas para dcasido
2. Os Mésofos pré-soeriticos
‘A. Aprasentago gerald flosofia dos pr-scrticos
1 Acscola jen
0
BSRROERE
2%
2»
20
a. Avceolsitalianas
4 Phigoras eo pitagorismo
Acco latca
Segunda fase do pensmentoprésoctico
{A escola tots
' Monista x mime Herklitox Parménides.
Quadro sinsco
Letras adios.
(Quests e temas pare dicusto
2. Sherates 08 sistas
1 rdugio
1 Os fits
6 Stent
Quadro sinsco
Letras eiconas
(Quester tomar par dcusio
O periodo clissico
4. Platho
‘AO context de surgimest da filo de Plato
1 Pato tera das itas
Anise detente da Repiea
Quadro snstco
Leitras edconat
(Quester temas par dcisdo
Aristtle osistema arlstotilco
A Inrosio
Acres Pato
6 Ametfsicn de Arete como concept dereldade
. Osisema aristtico
Ande de texto da Maca
Quadro since
Leinratadconas
(Quetesetemas para dscussdo
2
2
B
38
3
Py
ssarsses
6. Ohelenism e suas principals corrntes:estocsm, epicurismo,
cetiimo
1 invodugo hina e erases eas
A Academie oplateieme
. Aesoolpergattics eo aisteine
. Onsoptgorismo
Oneopatonismo ea losofiade Patino
¥. Ocsssiena
6. Ocpicwismo
1. Oceticimo ea rig oftica
Quadro since cronoligice
Letras adicionats.
‘Questbee temas para discussio
FILOSOFIA MEDIEVAL
A formagao do mundo ocidental
1, Uma caracterizago da ilosfia medieval
2. Osurgimento da losofacrst no contexte do helene
1. As origens da flosofia cist
1 Santo Agosto eo patonisma cristo
13. O desenvolvimento da excoisticn
‘A. Ocontext de sugiment da escola
1 Sano Anscimo eo desenvolvimento da ctolisen
4. A flosfia drabe: um encontro entre Ocidente« Oriente
5. So Tomis de Aquine eo arstotelismocristio
‘AO contexte de fo Tombs: a al cialis
1A flosofia de so Toms de Aquino
(Ascinco va” da prova da existncia de Dots
are
ss
9
99
92
*
100
m4
m4
a
10
na
na
16
imGuitmerme de Ockham ea erise da escoistiea
‘AO pominalamo de Gulberne de Ockham
1 Actise daescolistion
Quadro sintico
Letras adicionts.
Quests e temas para dcusido
FILOSOFIA MODERNA,
Fase Inicial
As origens do pensamento moderno ea lla de modernldade
A. Aida de modemidade
'. Ohumaniso renascentits
A Reforma prottate
. Arevluc cientifca
1 A redesobera do stcsmo antigo
‘Quadro sinsco
Letras adtonais
Ques eemas para discassdo
Descartes ilsofa do cogit
| Offlsof seu tempo: a moderidade de Descartes
1 O projet filosfco de Descartes
© Oatpumento do copito
1, Umm andlise do argument do cagto
Do elzmo a reslsmo
Alosofia de Descartes supe octcismo?
Quadro since
Leturas adtonas
Quesie vas para dscassdo
experitcia como guia
or
BL
m3
ma
ne
ry
19
9
1
M6
Ms
137
158
19
10
164
1st
10
m
1m
14
14
176
Bacon eo més experientl
6. teora didi de Locke rics nati
1. Ocosicia de Hue
Quadro sindtico
Letras adtionais.
(Quetiee temas para dicuaio
Atradigio racionaistapéscartediana
1. tigi conan no
Leib
Conlasio
(Quadro sndeo
Leia aiionis
estes temas para dscussio
A losfa politic do uberaismo
A. Oliberalsme police
2 Hobbes
Licke
Rowse
adic tuminist
Othiinisno
8 A Encilopila
Quadro sintico
Letras adionie
uestdeseremas para dscussio
A crise da modernidade
Kanto filosfia critcn
1. Aconcepeokantins de losis
Aron da sat prs
A filowfia mora de Kat
Quai sindio
Tera adicionais.
‘Quests temas par dicusto
7
19
ts
is
6
wT
188
95
196
196
197
207
207
2a
22
aisogel ea importincla da hstria
A Aes de Hegel Kant
1 Consctaciaehistia
A dldice do seahoredoeseravo
Os begelinos
Quadro sindtico
Leinrasadconas
Quester eemas para custo
8. Marra critica dn deologia
A. Mar fldsofearadcalzasio da critica
1 Acta da ideotoia
¢ Omarsiemo
2.0 marniemoeniniono
Georg Les (1485-1971)
As rigen da Escola de Fant
4. Louis Althusser (1918-90)
Quadro indico
Letras adconas
(Quester etemas pare ducusio
9. Aruptura com a tradisi raclonalista
1 Ineodogio
1. Oidealsmo slr pentane
O romania
Schopenhauer
= Kiehepaard
. Niewache
Quadro sinico
Letras adios.
QuetSere temas pare discus
6
a
28
m
ma
mm
ns
26
m
ns
mm
am
m
a
a
2s
Bs
26
a
a
a
ne
240
23
as
246
FILOsoFIA CONTEMPORANEA
1. A problemétia flosifiea no seule xx
2, Os herdeiros da modernidade
A Afenamenologs|
2 Oexisenciatiomo
6. Also analitien eo pastivismolgico
A Exoln de Frankfort
Aruptura com a traisio
‘A filo de Heidegger
1 A floaoinde Wingenstin
5.0 "primsro” Witgenstein
, O"egundo” Wingeastein
6 Opensamente piodeno
Quadro sindico
Leia aioe
Queer e temas por dic
Considerages fas
Notas
‘Biblogrfia complement.
Indice de nomes
251
a
299
261
266
268
268
215
ns
76
EsLista de Abreviagdes
ssig0 a
cera ia
cept net
contac »
xcslo pew
fiw eo.
thee
Frngneno =
‘bide
br ads
ina
porexemplo
roposio
sesto
sexo
Preficio
Comodo til, esta ba pretende serum inciagohistiada oso, vsando
primardimentoletaratnerpeciizadooalup que toma ose prime conto
Som 4 flosofa, irssao sem nenhum conbecimento flsiico previo. A
reocpseo findamentl deste vo pons, dd, adotando-se un estilo
‘Slo esmples quanto possivel em un eto essa
"Nem mesmo aos extnsas istriae de los conseguem ego eu ema,
tampouco dar conta de seus potos riacpas em prfinddade e dete. Toda it
‘rn fllosfa supe ncesaiamente una acl, Agu pretend apenas elcio-
nar os spetos da tian lostien qu me paeceram mals epresenativos dessa
tatiana longo distri, desde o eu surginento ato periods conemprkaco
‘Sem diva bo prio de mains de tatarenta da goer do conhecimento
‘desu fundanentsSo desde Pi © Ansel, pasando pelo seciamo m0
‘evlode do elenimo «pela retomada do cetcisno no nica do pensmento mde.
até Descartes os empiri, Kant, Hegel Marea da eolgin, chegando
1 aquest da inguger ea flosaiconempotnesCertamene outro aspect
‘fore: pderam er ado clecionadoy,tlveriuainentelusatives elvan
Minha esctha fo jusifcaa apenas com base em minha experiacia de discusso
as qustese letras deses textos, realzads durante mis de 18 anos eionando
histrid filosofa, ant para alunos dos cursos de Hes quanto deouros cursos.
"Hem odo o texto una fre Enfare no context Histon ea precip
‘manente em star os fldsofos na épocs aque pereaeram, Evideatement,
pode sargumentarque vos eses oto, porsun opimaade ecritvidae,
‘estacarum-se come indvidaosexcepconaisem sus pcs questions eompen.
do comattaditoe como saber esbelerdo Port a meso prs entendemnes
fem que medi rerum, é ness levarmos em conta o cones bist
‘quese stam
‘A prmea gande mediasSo que examinamos na foragio de nossa aso
cual 0 rugimento da Hsia eit no pevodo da pats, quando se
‘sproxinam cstaniso e pensamento rego. A segunda grande mediate die na“ vcucloa Hema Pesos
ade Mia, trv do pesaent rte, qu tod a Baropa ode om
‘ber flosice ciated pote rgn stent preearentedesconbecd.
rpamos a pesto moma contre ma pin do soe de onde so
tinvosno pr pensent, come derrvlvimest como crs os
rns ai ge 0 percurso de formago da tradigio filoséfica é menos linear do
«ue inaienspoaamos nor Aleta supe a olla eg: Jo at
Sisco, eens em Atos ps oceania sigan aetna, deen
voheenomundotlsic Caropaiapelomndo lancer renvesecon
2 pennment tre, rmpe com tadpole do pedo rodeo. Cabe
evn lst de eo odo unidade dena ig Tate mito i de
"Gnronalcdo qd una ale eet Vista itncin connderdn como
‘soo, oma un pie inert, prem undo oerarinamon de pete en
“ae peresiemos go € comps de mimeesFpmenos iris de conores
‘ierenere cae pope
‘io peed exami ou propor pices ierresivesoginais quo 20s
tev isto ag anlar nom simi ma po rps 0 poles,
‘Ber apenas speetreeotndrsgumas deren mi cnt dest
{aig ents nevilnet od gugierapesenayoeelvaenpreem
‘guna medi una toma de pose No ofa, eta, no eno de
‘cvogeruma eso interpersonal Est fms re
post prior
detent de una inguagm ho snp gaps em abuse
de teor tei, porn epetanostemnsag props dca Htc.
Sempre ue poste proc aro fbnoetem, land as pripias
pal ses de eager eo wlio een © pages ee
‘Exner tos eaminca
Tat ioe do drerverinens de material cro sng emis de
| sane em qo eon cuso de nuedol sone hi Sent
UC Rio.na sivas Federal Faninene (UF) 0 COMEADSR am deem
spo dv evden coma palate, aetna qe ope at
‘En venation costco qu wan Folesnexpenia
‘ening tenon nmol cen qe pees et
seas cunon Seman guests, vn perpate coments deren,
{Sue sempre me sarin destino ee derensment i eri sd pore
(Os arse tas ag tas foram os qu selene! pan ess cos
let unter en coesimeno pessoa bem tno una preocspao em
esate cadaperodocemais nfs quetoguemepareceumas srs
‘inns tmporan: Pet or ren ecco Sepia enttiv eo
‘pero rena ds Silo, son crete axamino.
“ho inl de cada capi nent um sini, cotendo um eno
dosnt onto aan a comer dete scons qu co
‘into tora earls eSprohecar reir ave de once ce lt
‘expcilzaos,além de um questonsro com pergunas «temas par discuss,
‘ttando dsdeosnplsexerco ate una retomada do gus 1 hdo estado,
Espero sobredo gue eto poss se ite notdo por colegas e alunos em
setrbalbode losfia equesrvade oct de par, umrineto pass, lang,
‘as fascia, canine defen ossPARTE 1
FILOSOFIA ANTIGAAs Origens
1. O SURGIMENTO DA FILOSOFIA
NA GRECIA ANTIGA
‘A A passagem do pensamento mitico para oilsifico-cientifico
Um dot modes talvez mais simples emenor polemics dese crater’ flosoa
‘atavis de su bir: form de pesamento qo nase na Gel sia, por ola
{dosce a De to, podemoscomderar tl eared prtcamente como ut
‘nanimidae,oquecostuma serra err os histor dalosofiaeosespecial
tara res Aree, no vd Meta aver tea sido opto de para
‘eas concep, chegando mesmo a defi Tales de Milt como © primero
[liof. Veemes em sequida em qe setdopodenos dizer iso, 0 que nos leva
sims qu ilwofis nec em im momento eum lugar to defies, oak
mesmo oqo nor pemite consider deterinado pesado camo 0 "prime f-
ofa" No ers avido pensament anes e Tas ese ered de surgimesto da
Flosofia? larg que sim, Neste case, 0 que tara o tipo de pensameto que
‘fiomamo tr surgi com Tales e seus disspuos Wo especial apoio deer cons
‘der come naugrand slo denovo,a"flosoa™? Procrremes porn, exp
‘ara ate ele quis taionlment se tem fei ents craterago do Su
‘iment do peasmeato oso.
‘Os diferentes povos da Aatigidade — asso babies, chinese indianos,
pipes, pss e hebreus — todos vera vies propria a ratrezaemaneiat
ders de explo fends eprceaos tri Sos pepo, extant,
sam cincase Ba cltira pops podernos deter opiepo dest tipo de
‘encanto qo poderos denornsrnest su se iil, de lsecoclentfc.
‘Se afmamos qu ocoabcimest ec, de uj was somos beds,
surge a Gri por vlla do sé aC, ns prime paso dever ser provtat
‘otender porque s conser que eve novo po de penamento parece a pels
‘rims wero gue significa ea "lec" cy surgimento coincide Com ¢
‘rerpci do prosumer lossica
‘Quando dine ue opensamento loro cieniico urge Osta ste. v1
A.C, caactezandove como una forma epeiica deo bomen ena entender ©mundo que 0 cers, to nfo quer die que apteiomente nfo howvesse também
‘us formas de a efender eet reaiade E preciamente a epecifiidade do
eteament filosfico~enfico que entaremosxpliciar ag, contastando-0 com
Sipensamento mien qo the atecede na cultura sepa. Procrremos dstac a
“Saaceriica ses Geum e de oat form de expla d rel
‘Openstmento mitcn conse em umafrma pel qu um pov explic arpctos
‘sera da etdade em que vives erigem do mind Rnsonamen da
raters e das procesos mtr e serge deste pov, bem como seu valores
bsicosO muito caacteza-e sobvetido plo modo come esas expicagtes sto
fads, 0 sj, pel ps de curso gus conti O peep tem grego mos
(vce) signtien am tpo bastante especial de dicura, 0 disamo Fito 8
‘agin, vendo po vere al mesmo sinnimo dati”
[AS enasenarativas mites no so produto de um autor ou autres, mas part
‘os sacerdots, os mags, os iniiadon, so eapazes de interpre, tds Que spat
faialmenteSio os dusts, os epitos, 0 desing que governam a atures, 0
omen prdpna sacedade Os ncerdotes, oranges, or rds eersem
‘como intermedi, pone nize o mands humane eo minds divin. Os cats ©
‘sctificiereiionsencontrads neta socedaes so, asin, formas de etna
Sleangro vores dvinos, dese apradecr esses favors ou dese aplocar eva das
euses Na Gri pode ar como exemploa eligi do ori eos misérioede
Elta, je inlsociar venendem sexcola de Por en pagers.
Avntles, como disemes nina, qe fraser Tiles de Mile, no ss ¥1
{Co incndr do penssmento sia inc, Podemos conser que ete
Pencamento nite hasamente J ma insatisfsto como tipo deexplicago do eal
[ut enconramos no pesarento mio. De at, desseponto de isa, peso
tno ten un caractersicn ace pono pandora Se, ora ade pretend
fmecer una expicago elidae, por ou indo, recor nessa explicaso a0
tmstno can sbrentrl ow ja extent gil que a se pode expire
‘io te pode compreender por ear for do lao da compreesio humana A
‘rpg dad pelo pesamento mic estat ssn no inexplicavel, a mpos-
‘Shida do comeciment
“ress rent ques tenaive do primeios iofodaesclajnica ser buscar
‘uma expieago do mando esta (a phys, gums, dal 0 noso temo “fsea”)
asada essencalmente em casas mafurs 0 que consid no asim chamado
‘naturale sla, Ashnve expt do mando deossa experienc ets
Cnt, para ese pensdores no proprio mundo, eno fora dele emalgumareaidade
Isto einaeie O mndo sabe sim 0 conbecmet, 8 posse
(otal deexpingio ao menos em ptcip—Leldnl porasto
‘Opensumentolsiico-ientfico representa asus par bastante radial
com 0 pensamento mito, enquano forma de expla read?
nen seo pensatentofilosfcesientfic surge por vo do sée. vi aC,
sa rapa com oensumento mito nlo se di deforma comple ined. Os
Sj osuimeno dese novo tipo de explioro fo sifcaodesaparecimento
or complete do mito do qual lis sobrevivem muitos elementos mesmo em a0
{cedade contmporines em ass ceases, asa 06
‘ost imagine O mio sobevive aia qu va rogressvamente dando de
Fag, pssanco aser ates pare da radio cultural opovogego do que a forma
‘bisca de explcato da vealiade, Contd, so inufaciaperanece, meso em
‘sols de pensament flsfio como 0 piagorsno ena Obra de Patio. nese
fentido qu deveror entender permandniadaeferiacia nas date nossa
egos dagel periogo®
claro que esa manga de pape do pensamento mito, bem como a pera de
seu poder xpinivo rena de um longo period de transigS ede ensformagSo
4s propria socedae prepa que lomam possvel 0 surgimeto do pensumeno
Slosife-cienifio na ssevn 4. Bascamente iso coesponde ao period de
secadenca da vizio micnio-creteaena Gra por vot dos 4G, ede
bus estutirafaseada em tra monargua giving em que a case scerdtl i
ands initia eo poder plc er ered, e em ua astral lta €
‘emma economia agin Apri vari d Gra pels tbs des vind
‘rovavlmente da Anis cent! om tom de 9002750 aC. comeeam » suri at
Edades-Estado, as qui havrd una paripaso plies mas ava ds dads,2 cago Hon a Faso
«un progressive secs da sociedad. A relgt vai tend seu papel re
‘sn potlamente so srpimento de wa nova odem econbicabaeatn agora rn
‘Sider comerinisemereatsO pesameto mio, com seu aplo a sobrens-
{Ral e ace muneroy, al asim deeando de sai’ Bs necesiades da nova
‘rgaizaglo soca, mais peoeupa com a ealiadeeoncea, com aaividade
police mnsintensae conse toca comercins Enews coneto qu peasanento
Flybfico-cetifiocacontars a conde avocivel para osu nasciment
Espns, port, que Tales e Miele conideradoopreio Hosafo
gue o pensamentofilneic ena sudo ado as cidade do continents gr
amo Atenas qc tr seu peviodo reo poseionmente—, Espa, Tebs Ov
‘ices mae ns Cliniae preps do Mediterney oil, no mat Tonio, no que
{hoje a peninsula de Anat a Tuga (Fg 1) Exe colin, ene a quae
Se dette Mist Eero, fram imporans pots eeateposos comets,
posto de enone des arvana proventetes do Onente—~ Mesopotimi, Pri,
{aver mesmo India Chia, qb paral evavam suas meradonas qu rm
‘pareadar transpoadas pra vos osos do Mediterrneo Gu oy regs cruzavam
om suas embaengSes Ort, por ene molve mesma nests eidadescorviam
“ierentescultars ee frm baronies, poo terse somercal fia com que
‘x povosguealsecacontavn,sbretido os grep undoes ds cides, ose
tranantlerantes Ar cols gepas do ma Jenico eam eto cidade eoemapo-
Tits onde renava ui cert plus ela, com a presenga de diversas ings,
teaiges, cults emior. pore, sim, qs inutca de diferentes wader
inca fenha levado 4 rlavizpio dos mits. O cariter gob, absolut, da
‘rplieacio mie tei exfagucido no confront ene os deentes mio €
taliges, revland-s aim sn oigem cultural ofio de que cad ovo fem sa
forma de vero mundo, sar tadigbese seus valores, Ao tes tempo, em una
‘ocieade deca i rca comers as ntereses pragmatic, st wages
tise ¢slgioes vio prdendo progresivameste sa impordnsia Eta € tna
ipotese qe parece razdve, de um pote de vista hse esociolpice, «mesmo
ieopifico ecconbmic, para aexplies do sugiment do tipo de pensamento
{taugarado por Tale pla camada Escola de Mito, naquee momento enaguele
Pasemos agora a examina guar das arctica cenrisdesse tipo de
enenment, encontrar do sma Escolade Mieto,maspratiareneembors com
‘Tterengs cn quae edo os penndoresdaquel perio (des viv 2) os sim
‘hamador ldsoforprésocrdcos, por ere vio anes J Sere,
1. Nogdes fundamentais do pensamento flséfic-cienfico
A principal conbuie dees primers pensdores ao desenvolviento do penss-
tment flostcoepodemes der anbem cientficn, eacontase em um conunto
enor que enam exper aide «que const em grande pate, com
‘eemos, gun doe conesos bison ds tora vabe snatueza qu se dseavo
‘edo spar de ens. Embree ngs seam iba un ano inpesss ue
MAR MEDITERRANEO
‘ERICA
tana do mano Bree]» echo Maen 4 PSone
se wats do momento mein de eu sugiment,podemes dizer qué ilsofia ea
‘Senco na oseu neo em nora tadigio cular Vererscomo, deca frma,
‘Sens nogies conte opto de parade uma vio de mundo qu, apse das
‘ofuntas tansformagGee coda, permanece pare d nest manera Ge co
[Frecner» realidad nnd be so quer ner que poemos recanhect nesses
essadoresasraiaesdeconcetoscontiniver densa trade lesion,
kA phys
Aristteles (Metal 2) cama os prineios sos de plysdloges, ou sis
‘mdoeos on tdricor 6a naureza (PH). Asim, o bjt de inventing doe
PrimeiorSlsofrsienssas €o mundo natural send qu ws tors busca at
{nm expicgo casa dos proersre dos Tendsnos nari pan de casas
purronte ari, into, enconedvels natura, no mundo waa, conc, ©
Fic fore dest, em un indo sobrnatura, divin, come nas explicges mii.
‘Segundo esse tp de vio, portato, a cave da compreenso da reaidade natn]
‘ncona-enesta propa ealdade eno for dela
be, Acustldade
_Aceracteriia central explicate danaurena pelos primis soos potanto
© pelo nego de causldad, interlace teas parent mata.
‘teleinesto de sma conexSo causal ene devemimndos fenmenos nts
‘Sonn asim frtabie dn expen cena ed em grande pare, porese
‘motivo quconsideruos epimers etatvas de labors deteoras sabe oral
‘Soma oii dopensmena cent. xplicar¢elcionar ees ua cust
‘gucoanteede eo determina Explcaré, porano, recon onexocausl existe
‘ote os fimenoe de afarern,étomarem feimena come efito de ra causa. E
owstéci eee neo que tras realidad itive eos permite considera
ome
imports eneano, que o nex causal se dé ent fendmenas natura. so
porque podem considers Guo pesamestomitesambemertabelceexpicgbes
‘rst Astin, na aratv da gura de rb lads de mero vemos 0s desee
tomar o partido doe eepor dee toot einvenclar os aontecimentos em for
ere ou daqutes, Porat, fenmeoos humans enairas em neste cso casas
‘Screnatust Tests de un expen casal perm dada aban da efertneia
‘Chun sebrmaturi£ ports que que ding a expcaioflosco-en.
Asada tien elertncia spenos a causa str
“Aerplicaio cul post nets, um carter regresivo. Ouse explieamos
sempre uma cosa or ota ¢ Mt assim posrbade de ser buscand ua causa
Serio, mss brea, ston, Cala fentmeno podria sertomado como efio
‘de una nova causa, que por sun ver sera eto de ums causa ante, © asim
‘scesvamente eum procssosem fin so, condo, nvaliariagpropriosentido
feteno 2
nis eft
(caus) > (fe)
eau) - (feo)
Para evil que ies cont, suge a necssidae de ae etabelcer uma caus,
princi, um primero prinspio, oa coun de eslpos, que sva de posto de
Darédapastodoorocessoraciral El queeacontaosa nto de argu (00%)
& Aargu (clement primordial)
| fim de evar a regresio ao infnito da expicgocautl © ue «toraia
‘attic, ees sof vio porlar aes eum clemewio primo
{he sri de pont de pari par fod o proceso. pine a famulr esa
oso €extamente Tals de Mito, que afta sera dpe (yor) 0 clemento
Proc Nia sabemos pr qe Tales teria cca a gu talez por co ico
‘mento qucseenconrstanatress nor seas, side, luda goo, tlver
{sfncad pr aatgo mits do Ege da Mesopotinis,cvzaes de regis
{idan equ se deseovolvcramem ras derioeonepriso meso agus parece
ome fred vida. Port, o importa aa conbugto de Tale no € ato ac
alba ds ga. asprpiidiade lento primordial, gud iad atrera
E claro qu gu loads como pre prnipo mio diferent da ga
scessexpenitern toms, quebebemos ou gur esoaames cos, mec,
“Trane rence de un principio, omado ai como sinbaiandoo emeto
lguio os uid oral como o masses, mas pmol ou sins gua como
fo eemenio presente ev todas a clas moron menor gu. Diferentes
etsadoresbuscaram evetalmen frenespentpio expicatvos, a, pot
‘Exempla or ucsoes de aera Escola de Mio, AnainenereArarimanre,
Sdotaran spective aro apeiron (am principio abt signifiand lg
‘etimitado defini subjacent pri trea); Herta da er ofa ©
‘incl expleatvo, Benderioo domo e sin suceuavament. Emphasis,
om us dourina ds uavo elements ono gue sttin a frets pies,
‘mando nex de quo lene primordia — tea, As fop9 —
tee retomads por Plo ho Time © tastune fund em toda Anita,
Shegando meson perodo moder, presets expels da alii Po
esucinants abo vagina odcme qunica Podeaecasiocer clive
Ae, decera forma, aqulmica nda oj supe que ets clement basics, como
=f cin ree em ete
Importniada ozio de ergué et crament na ett por pre desses|
‘tarde presen explicate da eaiade em un sentido mats rofundo,
{statlecendaum pip bnco qe pemei toa aeaiad, qe Ge cra forma1 witgue, «que 20 mesmo tempo sea um elemento natural, Tal principio daria
Seumete carer pera esse po de expla, prmitindo considers
‘Samo inaugurando a cnc,
4. Ocoumo
© significado do temo Kosmar (eoquos) para os egos dese perado gst
Sletament is de ordem,baroaiaemesmobeeza (qa eleza resulta da
armon das formas ay ai, o noseotermo “cosmic. O cosmo € assim 0
‘rnd onal bem como o epg eles eng eae orkid de corto
‘om coos pipe reioats® A iia basen de cosmo &, portant, a de us
‘Sruenoio acon, una ordem hereguie, em que ces elements so mas
incon, e gue se consti deform dteminada, tendo 9 causalidade como lei
rani O cos, nena esim com orem, ops 20 cas (008), she eid
recente fala de orem, 9 eto da mata anerin 8 sua oranizaso. &
‘porns note que rdem d corna 6 ma order acinal, "raz" signfeando
‘exatament a enstacia de princpios eli que reper, oganizam ess aide,
i frnconalade deste mando gut o forma compreeaiel, pr sia vez, a0 efen-
iment ban, E porque bs concpeao pega pressipsto de wna corespon-
‘dca eae sraio pumas ea raconsdae do eal —ocosmo — que ete el
pole ser compreendido, pode-se fazer cats so &,podese fntar explo
‘Ericameate, Das rgita oem “cosmology coma explirago dos prosesas
‘ Tenbnenos eats como feo gral sobre amatureza © 0 fuionamento 0
. logos
‘Otermo greg logs (07) sgniic eralmente dsc, coma acepeo gue
encontanes por eteiplo em Herilio de Efeso, © logs enquanto acu,
nrtnto, die fundaresalmente do mythos, a mrativa de carter poético que
econ as dese ao miso oa desig del O dogo & fundamentlmeate
‘ne expla, em que rader 580 dadas ness sentdo que 0 disco dos
‘reirosilsoon, qu expin real por meio de caus natures, €m fos Ess
Fates so foal de ua eprgdoou de ua revelago, as smplesent do
‘ements hutanoapiado ao entender da saturezaO lgos 6, portant, 0
cue raion, sgunetativo, em que a expliases slo justifindas © exo
Shjetas rene custo (ver pico segue), Dal deri, porexemplo,on0s0
fermo "Togea Pork 0 po Heri carci a realiade como tendo ur
Toes, ou sj ra ctonniade (ve 0 coaceto de oxo acima) qu erin capads
‘al lato human, Prana, do presapetos bscs da vio dos pines
Fidofos ¢acorespondenci rte aaa Ramana ea aciaaidade o eal 0 que
formarapossive un dcr racional sabe oe
f, Ocariter sitio
{Um dos spectos mais fundamen do saber que se consti ess primis
«scoas de pesaments, sobretio na escola joie, eu cari rien. to 5
tears formula no ram de form dope, era apreretadas com
‘edad absolute defiivs, as come pases de serem daca, de sunt.
‘aren divergocas discordance erste Formulas propos aera
‘vas, Como se trata de consrdes do pensameat human dea de um listo
‘Sento de verdads reve, de ater dino ou sober esto sempre
shes discuss, efrmuloto,acoregoesO que pode Ser usado ple ato
4e que, na esol de Mito, os das picipas spurs de Tales, Amaxoenes ©
“Avani, ao cet sis do mene de gue» Agua sero lames pe
‘moral postlando outs elementos, espectvament oar operon como tendo
‘ta fang, so pode seromado como siral de que nessa eso isdhca debate,
‘divergincines formule denovashipheses eam eximalados. Anca exignca
tra qu a propostas divergntspudesem or justice, explicads eandaen
tas or sur autores que pudessem, por sua vez, se submis eric,
Segundo ipott iroto da clés conemporines Karl Popper:
veodeofiodequeseucirurconece no omalat
"A ova te qe em mene nsec, Em hat dur ens
saps na lesen pata sn)
‘Sereda ee one orn
sive win ona se pra pr sae, pre eo ai Uma hbo
Spin is i an Sgr Bn te
Schemagetalendeconetanteuenaa ne
‘io pa serpor mer cides goe Artima ipl de Tl, desenoley
ora tora on deg explcine conseemene de sour, e gue Annee,
‘sense Aunceespiagi pee set dequ ri finer ess era
‘enous daiplorsrtnom nao qo slerean wana et ht
‘Mhniotien de set meme cm ume sore taleBS ao AMORA DA PLOSORS
unpre sinonico|
+ Peangem do pensamento mic egos ao pensameno fisbfic-seni
Courepresetano surginento de loofa na Gri agn tea).
«+ Ruprra ene ess dus formas de ensamento como reutante de tansor-
‘rage a soctdade prepa poc, que se seclariza,torando-se importante
{sve comer
1 Osurginent do peneament flosfco encom colin prepa da tain
signet, uma ver que alse ava um maior cot com oubas ules,
Tevando ama eating do mito e das rics eligist.
‘+ Omit, come expicasio do real através d elemento sobrenaturaemisero-
fo, €contiderada neta o primeiosHsafos pecan expla ea
| dade twa pars dla rp: naturalism dn esol rica.
Onan Sines ooneecescsegatonyenson
1. A not de physi (etre).
2. Acautalidadeterpreiada em emo stitanente atu.
53-Oconcito de argué cu element primordial
4. concept de couma(ouniveroracionslmenteerdenaéc).
5.0 logs como rsonallade deste cosmo e come exlicaoraciona
{6 O carer eric dessasnovaseorias que erm seta i dscssio evitando
‘9 dogmatiamoefazeno com gue = dtenvevesem,taslormandaeerlor.
sslando-e
+ Datieane, Marcel. metres da verdade na Gréctaacoca Rio de ani, Jonge
abar 1988,
«Blind, Mice, Mio e realidad, So Paul, Pespeciva, cl. “Debts”
199 faa.
GGoldschmi, V. rlgio de Plato, Sto Pal, Die, 1965,
‘Rocha, Ever. © que ¢io? Sto Palo, Bras, ol. “Prins Passos",
toms,
+ Ronan, Colin A, Histri hatrada da cdi, v1 Ds origen &Grécia Rio de
Janet, Jonge Zab, 1987,
+ Weran, Jan Pie. As origens do encomento rego, SSo Paso, Die, 1984,
teat.
+ Veyne, Pal deriva as gregas em seus mits? Lisboa Baigbes 70, 1987,
1 vlatos,6: Oumiero de Plato Bris, E& UnB, 1978
Pans Aen »
i Soe
Rapes gun snes bs ota te sal
| era
| Tp nss o pesnio |
2 Crane ssc eens pip cancers do
| ponent fosicosentfcn
| em unos por gue pole dag pte Ho
prepiremente meneame
ee
| croreepesme nicopinassnsentoinattust |
5 Qu el sesso ona ese pi
snc din an na pi wes rao
grupo dos gut ‘nos quatro primeios algarsmos (1,2, 3,4, que
stam der (10) qos podem er dapotos.
sume) updo dt rans san a
eee
coco
i, Asoo cleitica
Opensameno de Paretwonsedesol
Onan de Puneet vitomasatanteen so
. Segunda fase do pensamento pré-socritico
segue sao
carci sobre
Inthe nue preeeros ia vena dotandou elal deel“ Inrsgio tenn na Fes
spn om et
WeaiRtenesesclase vlan a cone domndonatua cone lilo
Saree Atenas na época de Péricles, que teria sido
Sree i Cersen ares Sao compos de a lip
sie atc
Seek een crarammeater Gena
Seige tectonics
‘i
ee
=
‘come rt
snes eee ee ae
eee
anaes
sina cosmo,
eas un emo nos espist) no seid cas
Peat dew mane ox espa sone isc
‘sTaetooctesbe Acton contd pipes pore dour des 4
tomentosa tert (7), sue eta oa oc a
So tees cepa most css 6 sae fre
"Zermatt
a cepa meno a0 Remncrnento eo tio edo modes
eee sos como aes(reomat) (0) Bods cise
Combing rea plriade do ud at
1 Acscolastomisa
nine
tit
cre tt ah ne
{EG Sos pemmero cones bet pu destin Dende,
cece te nm
© cotamuamastimaureec rn
ay snta moderne por Pierre Gassendi (1592-1655).
See cuanto et ann
avimia Persia feando-se depois mm Atenas. Sus dowtina do a
serra Tate eae
cerca tener
oe
Tras mse ie gman
einem cara
ae entero echt arm eo de Tome ee 92
‘pele. Os somos slo impsrepives e exitem em mime infinito. Fades
sacar io avango em elago to era smerises nu fmulasio So tone cone
lemeto primordial sabetuo quate & oto de purus inperceptels oe
ompfem objets mates edo origem as fenbmenos ean vines ee
Sem divide antcpa de mancirasupreepente fiesta cotemporinca, os
iva sun nogo de iomo desta adi, aps, clr, ds profundns dees
‘sents ear mbar
. Monismo x mebiismo: Herel x Parménides
‘Examiauemos agora as dona de Herel ede Panménides seus seuidres
{mtermos da contovésia ate momo e mobili marans nose vag
ue pode sr tomas como uma espe de visor de igus quanta ao scale
inflate do pensmento dos pr-octtcs ma losofi due se sega, sobre ae
ensamento de Plo. Emo haj divide sche quem gus esulecomein
‘tate alo das cries de Paméaide «dos eet, em ora pte ooe
referem a Hersito, oy ter aos mobilise pualits cm um sentido spo
CComesaremes pr spresentar 0 peasament 8 Hericlio de mods peo
‘content poster com opetsment selca,
inAcuro oe tego, embora um dos présoccos de gues mais chearam
ffagmentos més, er conhesida ji na Aapidade como "o Obseuo™ devin
feldae de terns de eu pensamento. Poe set eonsigende, janes
om tomisas, como opeineipal eepesenante do moblismo int &dconepeto
Seundo qual a ealidade natal se crater pelo movmevta lode ts ces
‘tad em ano Est seria o enti barca da fase fase studs s Horch
“Panta re” (Tudo pas) Sua fsa como podemosreconstula & entean,
‘o,bemmais omplexa do qu ss. A nog de gos deocmpents papel Seal
‘seu pensameno, como principio ucader do rele elemeto Biss dasaeron,
ie do cosmo, Segundo o fos fragment 50, “Dano euvides no nis as
‘0 logos, bio concordar que oda as coins 80 una ina cosa" Asi ido ¢
‘movimento, tdo exh em fh, ms edad pos ue aida Sse, nos
‘umiade na purl Est "umidade on plralidade™ pode sr ened tos
semoaunidade dos apots Hetil va readademarads pelo conto pone)
ate os posts (53, 126, 80 coat gus odave no pss wn cari segany,
Sendo gaan do eilvi, sravés da guyana fandedos poston ti 10,
Assim, dae ot. clr efi, vin © morte slo opoios que se completion
(67126), exsitcia do movimento da pluaiiade do veal € par denon
‘sxperitc ds cise Herc parece serum fisfo que valann a expesencs
ease (58). Ofago (pr &tomada come clement prirdal 30.91 60 50)
‘Supelmenosenqust chama, regia que Gurimaesewtocosine, sinbslesnde
‘citer dino ds realeade
0 fragment nies mais froto de Herta € dora (6:91"No podernosbe-
sharos Gas vezes no meso rn porque oo wo € mals @ mesa Aigosecrete ir tnnnomamantonna! tng
reeirrearens mln ieee oe
oe aetna ae elon te
Se ee eres
Meat srr ee Saat
SSE eet ieee et foc eae
sem Scene copter tet
Set aera aea ten Hoe
rai cto
staccato
Trey teen nares ine
ee ements
ee cee ees ero a
sso ern ii, ened si
evens cant oo mit, re, a oad niece ne
SLRS uns utr pes def i ds is gts mss
tanec dtmcnreahnac open Ns
"rem ane ee oe ewe evs
=e ficial das coisas. Se, no entanto,
oe eens a on opr pee me
oe spe et Shen an ans
‘inte tam psp ein cannon «ail (8 Por 0
oho Sn nee
fomRTichd on Cele stents i
refer hence ave Ou en scae
Sleep pence cere ope mma chine
See epee eta otencano men Pra,
Se caps oman sewn
ryt Scan ert is stn eps orem
Sa ne aetna rom a
SERIE pmo, setae
anes Poms a sen Sr txt opr ccs ue hen
ohn is pene "or eo me
seem te ia cso pct upeteae
sr ie er a pane He
SOS Sates pooner noc oso uo we
‘pies alten cnvcnane serosa ot
tes Senne gle ce Prt
octets nmi ic pcu 04m nonin get
Segui Teas i tonsa am emote
cel se iepunple prove cael otomenio
Semi eine Ese span, evra
Seas ang sae rcs pon ne,
qualche weir
Peerona Anan ”
ses dois gmentos d seu Poema os pemitem entender em que sentido
‘amides &considrad opensador do Ser (0 rel em seu sentie mas sb,
‘mais bso), ace que de cet foma inaugures metfisin, eaten ee Spo
de pnsamento sobre ase cpondo-e experiencia conreta, senile meds oc
‘eros comumente das costs. Verano mai ada nina qu ono
Parménides cou eta ob mobluta ert sole pesamento de Plo, Gos
colcaricoive cnspesongem atl dade es pica
Parménides. a
Meusso e Says fo um dos pricpasdiscipalos de Parménides, omandose
‘onhecdo pelos arguments que dseaolve et esa losofa monn ced
Essex argument so formulados conta ss noes de movimento «de pra
ade, etm a eeguite forma (2). "qu € alo pode ter comeyo, poss sevens
amo deveraprovir do que ou do que oat no pode et Vado do sus
orqueo gue mbm nto pee tet viado do que nko porqo oque nfo TS6
‘vento pode vira er; pont, o Ser eto, tive, stemporalcantade
Zexko oe Exané um ds mais fanos fisofor psec, sobeetudadevido
‘ses paradexon ie formuoatanbe em ef looismoniine caesar
4: movimento, Os padoros de Zens foram amplament acon solaies
tod Amide suscand merese ae bee, pea dese dere
‘nestor ecentsnalogicae aici sdmitenuratolanisinplee a soe
inimeras controvess Sump deve sno apna to quesionaests
aconcepeto mobilised discus acteado tempo onset, mas aber,
‘fra degen por meio de aradonos que Zeno eputctemeni agua
sue em srs cada rece ad tarda Ge arn) de
sie que aca. Part assim da peita do avers, pocarando most gue
Pestova ao abso; cm sn cla refute Arles chegs scomdceroy
‘gui de Zen como a origem da dale caqant ice arpumentten
‘amos examina dois dos mas conbeidos paradocs de Znao prs art oa
forma de argumentngo,O primes €0 de Ages ea tarargaAgules, one
loz doe coders, db ham aargs em a cma Mesto ease,
Acyl jamais ed copa de alana astra pis ea neces pecan ¢
dite da dates dda arog; tendo al tna dive ao ot, la
|i poer ser pron’ aifrenc inion, mar jem tla.
‘pared dln move diz qu ua acts dispar em dete sum ao
‘ele ncn dtc jms arg et oon ade pamencnds
move pos cada pont em gues enconta deve perce una dada gel
eu compimeno no eat, seo epago compote de cnet invite, &
‘ech deve pemaneser nel, jb que nese cata no pode ber movimento,
sci eZ sctarin-aode it oto seu como ue evi.»
rtd experiela de qunqur um ds, gue Asus apdarensaepard &
{ararga equ alec snes ovo, Prem, os eguntote Se Zane ode
suurez tec ¢ cnet ow sj lade ecm expla qu noses
‘pert coma const; oo eta ao record ones de movie,i" echo Hen 4 Peso
espe qucenconranor ov ncilists, ctnosSslevari so paradox
‘nl pace cum do ptr sino comes a oc a
Sotto es comm, os xen wl da ea go rose 8
‘Skansen ede, queers conon expiosprenendo
‘Tsou ozmn utp dlnguagene porno meso, neces
‘re Sapo ous se coma. evel ee,
‘ro. umn pts com se expen ah es couss
a aaa sternite bin meni, Com eit, dopo de
‘ote rei, ue pes spots oo complemen cn € 0
Towne os po bos rel concopode ates utente
[Bue omonamo do ean, spose dor mass about. Tate pate.
Fate do prime grande conto de praigmas na tao fcwfca,o gue db
Sem dan nde cet, ge, eu forma oud x, spe coon:
‘tos no devenevimento dese tao. Apia valve prada ol
‘Covi denwsepencl cover par ocoaecer des eas ¢
1 pono confit cae os elemenas as dade gue const pair
joke pertosn s quis loge de ego robles, carer pia
Sunn dead A tepid ses gu nc, emanen, te
hope gui de moan a os ei, seve 2
Sito psctmeus sis una ongrexpritca eee Test, een
{Ercole po nor wos xen ei, nce
“Eis quvos prt queer io Dea oa soe orn
Srsctnicode lst tole plese porte genes scans soca cat
pemaneniemeniecm abe.
oc ral)
1 Nite cc eine Ties eM, Anon Anne
1 et detent)
1 an Cn nip)
ae |
| « Pitagéricos: Pitigoras e seus seguidores(importincia da matemitica)
+ Sarre, Zt ut rete ein
Sayer eT)
© EucaeApgne er get en)
+ noms Urge Det
| Aaa Cte
Coletineas de fragmento doxografa:
+ Bomcim, Ger A. 0 fliofspré-socrcas. Sto Paao, Cli, 199,
+ Kik.G S01 Raven Orff pé-soeriicos Libs Panag Gulbenkian,
i
Lairci,Difgenes. Vidaedburinas dos floor res Bras, 4, UnB, 1988.
+0" penadores orgie dasimanie, Paris, Herds, Pept
+ Ospré-scrdneos, SS Pal, Abr Cla, ol. “0s Pensadores", 1975
Sobre os pré-soerites:
+ Bure, Jon. 0 dspertar da flosfi grea, Sto Paso, ican, 1994
Gorman, Peter. Pudgoras uma vide Sha Fale Cula/Pestnee 979.
+ ila, Mara "Os psoerdcos, i A. Reszade org), Curso de lof. Rio
de Janet, Jorge Zar, 1996, 6d
+ Legrand, Gérard. Os pri-socrco. Rio de Soir, Joes Zab, 191
+ Lise, 1. Curso de filosoia greg. Rio de anc, Jorge Zab 1994, cap. 16.
+ Sous, Eon de, Horcont complemetredade Sao Pao, Das Cia,
1. Qual o sentido imporinia de contbuio dos filbsofs pr-socrticos
rns formagio co desenvalvimeat de radio fetes?
2.Como se caactriza a ising ene excl jbica en escola?
3. Em que setido se desaca o pesanento dos paginas © gual + sua
‘pesado cateto dos pb eortar? *
4, Quis ospriniaisarumentos de Parntnidesedosmonists conta Heclito
os mobili? Como vot ava eresetgunenton?
$. Com se pode interpreta o sentido ea relevinci osprtoro de ent? |
cen eamertece de eredecs de Zen3. SOCRATES E 08 SOFISTAS
A Introductio
‘0 pemsmena de cates é um mc consugode nose digo ee,
Caeser qr tng lwo clase rmpenda coerced muse
qre relaismo
‘+ Os fists maisimportatse nese foram Protigoras Gras.
«Série optio-se a softs a0 defender aneesidadedoconhecimento de
ima nerdade nic sees narteza as coisas, afasando-se das opines ©
sean definiao das cass.
+ Segundo Sts, pode-sechepr x xa verde pelo métodomaidulco
«Cassin Babar, Enis sofitict SS0 Pao, Sino, 1980
Lise. Curso deflta prepa Ro 6 ins, Jonge Zebu, 1994 (6p,
‘Séerts eo sos".
+ Mondlfo,Rodsfo.Srates. to Paso, Mest Jou, 972.
1 Monte, Claude. proceso de Sra. Rio de lane, Jorge Zaha, 190,
1 Stone LF 0 julgemento de Sorat, Sip Palo, Compan ds Lees, 1988
1 Wolf Francis Séorats: Sdo Paulo, Brsinse, col “Encanto Ral, 1982,
Pel
‘Quesvors € Temas pana Biscussko
1. Carsten oconteto do surginento da sotia
2. Qual a importincia da discustoe da argumentato neste context
3. Comoe pode entender aretiia ea ratiria como aes discus?
“4. Quast elmentos enti d concep floefica de Pratigoss?
‘5, Voot cnsitersofistas como Protigoras ¢Géega elmeste soos ov
‘eros meses de retrcaemanpuladores de opis?
(6. Quasconibuigo dada pelos ofistas ao desenvolvimento do pensamento¢
dacalura greg?
7. Como podemoe site Séertes nese mesmo eomtato do ss aC. em
pong aoe softs?
1 Qu srg do metodo de anv concise?
9-0 que signin a maitutce soca?
10, Qual concep de nerdade que encontams em Scrat?O Periodo Classico
4. PLatio
‘A. Ocontesto de surgimento da filosofta de Platdo
B nese momento histrico da Gréis ania, disci aneriomente (13), gue
dese Valores © Sti, de 208
‘modelo, ocontenopliseo que aia condenou seu meste Sats," mas sbio
‘doe omens Amo. Patho pretend aaa, asl, jlgr ae manesagSee
‘aris regs eo proceso decaro em Atenas e suns comeghtris, entano
pose: nse que miods se fundamen. Para Plo € neces as, ua
‘tas emeia como dounina sobre race lima esencin dean,
Parag poss defini ode comprenso« de conhecimento gu epost et
‘esa realicne. A tora do comhecimentopresupte pram tora abr
‘bterez de recldadeasercomhecda amas, Sgsndo uss eminloga
Porener a ontop)
"A pic consegéaiadsacocepeo para desenvolvimento da flosfiaé
‘qc, tu medida om que a refs esc pts 2 defi come tein cote
‘isi esperltvas gid aim par na retdade bata en reexo
lwifin sfseaeprogesivamene do mundo de nosa experi india ¢
overt pssando ase visa como contemplate emeitaso so ocore dato
om algunas coer oplaonsmone pio do len (Examinaemas 4
Sesto em mass dake to xp. expeciente com © nesplatontsme ot
igus caos, como platonsmo eit. alse rig oseatido wlge gue fo
"platdeio” pl ainda ne com canoe de"cotempav" come ners.
sho amor pltnic’
‘Osegundo aspect daconceso patna de losofaqupretend enaza pode
sex tame conieado un desenvolvimento una ecaliago a compe
tects. Tratse da preocapagleouitree prc da lost. Viton qo &
tse scrcn ds df eo metodo calico empregadovstvam sob +
sii cone on nde ior avionics airs
nana, como a erage, amvade, peda, a lemperanea A preoanasso
toca ens eneciant Scse Vlada parser lore gue Sarah
‘eto humana
lao mnt ra peccupasto exsencilOineree pico deltaic,
segundo cl void par dinate Gexe pica nextel humana lao pode
fer lsado por seu als importance dllogo 4 Repila, do qularalsaremes
Atlant igumas passagers equ, como dts, pare de uma eto sre +
Sung peliza Je Atenas no mento em oe Pao vii podeno se coat:
Indo como propos eum cal de ciadeeado seat &reahdade east,* Inca Honan FESO
ret, segundo Pat, ee interest etic we ela efetivaest através
Stern ou meer, da aslo eae era «pi, que consi um doe
fotlemas cents do tdi lis, chegund sto peeents ontemporine.
‘Suu momento em inks gaa aseguite toda oo humana cool, de
una mani ou dota, rau malo enor ua eon eta pea inv
ce coca pe er bastante snples acta o lo um conie,pracar oun
tin aegiree ou gule camino, Ot em Santas opens pode um
ens mas ae aecla dna care ou rofinso, pr expo ago que
flterd fete pop projet de vida do indivi de forma mais profi. Pre
Filan, tin ecthr nveve aerate, no mismo eae fae «no fe algo ©
‘hep-ce zum opedostavs Jeu proceso de desde. Ene roan de deco
fet eoria tem ose papel qu cn dei evolve sempre erro segundo
SFuassertomad. Crteanequeyodetio eno inca gular prefer,
poroxcnpl,erais peta mar il amasecondmie, amenospege 4 at
‘pun tn Joa ce, Om, os citron que tos permite jul ou aval a
‘Tlemsinar so formato parr de defies e pineos,d um comheciment
fount chou plorateisotiico Eo pn abiato, oul chegaes
tess inelgenci qe os permit eid nears cro, Nous dee nance
Scher erent tn bar can ea un ee
Sura, ou sje ent even part de cn pipe valores ea
‘ev adouane segundo oe qs agios. Ese valores so formas 0 Kas 20
‘rem ue emeomen eanaon, Deven tira,
{Seats pomancnts, par oe posam realmente ora nose 540, Sem que
recoor fier od 0 proceso a cada ova dois, Além dio, 8 pinepoe
‘Sve parser nos dels etn qu ezamos. est eto do
‘lonatiomo, que Plato & um dos rics ans. Una 0 ¢ usted,
Tena porto, guano bseaa ara dei que por su er oboe cenos
‘Shuts gus fantamntam cm pnp pers em normas dio Ep stem
feria une porse pitareatodosos cans un determina ipo aoe
‘Siaieduor em ccanetncns equlets, que so ustiiredos, into 6 eto de
‘ord som a nara rains tém um fname tebe, « i so arin
‘Tenover, aun em eo pean a servigo do mero nese individ ©
Iino 'Se ani fs, aap herana ach cates, incompreenivel eet
‘Sultaos impress A tiaderacionaiddeopbe extamete isto wena
{cero pinpon ges qu regulam nossa ao ¢ que so acesvels nose
Stehgenl, esa iad bis
tn efatiza ssi a teria mas pede certo modo aevigo de uma pliagio
pela jutendh craente sia sign cio baserSeemprincpis
"olen do sme mein, oa cont oo ri pore
{iblce arenas, por poreutolad, no € un mem sims ssa
Srp una psc, Ecorse Pato dass que sb poeros reir abe nossa
Ftc, cava rompendo de alguna forma com la, terenpeno-,pasanio
ars ose penamento elev fico qu exige una ea Ferma de
{Tsanclamento dessa patch, Enquano simplemente eros el, lo tenos
condiges julia de modo claro eca;passamos eto par ave da tori
orem areletoebcatemsempreaprtcacom objetv,eaposdesnvalvermas
‘sen reflesdo devemos volar nose pric, agora de forma mais amadarecia,
‘efletd,eteremos asi una pti raconal. Com stool completa.
Teoria
tee
Pritica
Vanes procuaym spi ender mebor como Pio epic exit
figure pocre ela son Enere momento qs oso serv ios
css psn eo ego omar agna con lo dese novo
‘tngl sin ¢ bon suri erolasona problems (6B)« Inca A Maen oF
‘ina medida em que oesravo¢ capazde ver com os obos de sta mnie a agonal
‘Mine lo um dos lads do qundrado, mas una propsedae no mediatamente
‘invel 6 figur, consderandos como ado do nove qadrado— que consegu so
Tecoma prblema, Ore einudnca que pemit com qu ele poss veri
Andie de textos da Repiblica
Noss etapa seuinte consis em examina como Piso concede a realidad em
“unm perpectve dui, qieinels mando ds iso formas eo mundo conse
tere com conesbe alsin ene esa as ealidades, Tomareros dos textos
[Rep itl deta, © mito da ine ddd e 2 alegori, ou mito da
erema preci, nts conto, dar ina reve expicass sobre mio em Pato
"Vimnoeanerionente (1) qu a flosoia em se srgimentorompe sob muitos
specs com opuaato ica enqento potadr de una yereade sobre
‘Sh que soto petno podemos falar aga do mio em Plato? A rps da
[lesoincomepavamenteraiconto toa A vadiao relia gregapermanece
lun rferenta elu ingore, como o& ds cra forma para bs aida oje ©
poder sinblce do mito, qu ia frece aoe Htsoos mats de sae imagens
Fnctifrserecusor deel. E ete osemidoeo papel do mito os dllogs
Piao aos gai €fegdentemente ado ao fica claro, por exempl,n0 Pero
(246, quand Psi nrouzo to acerca dante sia, Armando que Bs
ferns questo complenase dices ererem elas que s0 podemes exanni-
las atanés de um dca indro, de carter sagesivo secoteado a sibols ©
‘tagene, Gerlmente dtngus exe o mo propramente io 0 dscurso ern
lingengersmflics ceca deum determina ema, omgo mito dala Feiro
ane legni, ou sj, imagem epecieaene uaa para sinboliza oes
“dct por expo, no propo Fedo, a alma como ua eager puxads pot
‘di cava, ou anda 3 imagem & vera ue veretosadiane, more mutas
‘eae ito slgoi jam tnblm tlizadssplesmente come equivalents
‘Na Relic (ioe v1, 08-518), encontramos uma toga demos que
inci o ol, Linh dvds ea Cvera todos tend como objeto a discussie do
‘etme tao cosecineno, en iferentes gras os ion eo process pelo dal
‘ode se alcangad saves da sscenst da la s uma eda supeig, Vsando
‘com eso caracterizarogovemant idea come aque que conhece ida de asia.
‘amas nos ence ul nos mals da ina diva eda Cavera, comeganio
peloprineio
‘Omit linha vida (509-511 conse em um digracompsto de ns
‘has pralelas, a primeira represetano o ele sepundn os extados ments
omer em lato rel
A) [Aa coe an ermal dico
und neigh! 18> ‘Shs cant dors mats
‘ema Felegeinen
Tronommtral | (ahem doses ats
CSieercncemn| jpg tte map rence
oat eet
eee hectaatncaa eee ae
i race ga eee te sae
Sve cits nemsrate tse
Sacceme caiman
Sorcerer memo
Siete yiesusaccleudae near owset teas
Zan mcnaeree aera ae
iia epee cpa Sugeest aa
fe iar oe ot en a
een Sere re ea cmc
iobencutenn tan enncran,
ints ehcp is
Smear mentite
Sects eiemesenanceer
Smathers rirnnranccm ters
erie cake
Dapecongest ey rane ert
ee eaceseeie oremegmrenrter es
suai cer res nce
ae oe tener
Siesta neeneetnece ieee
ichateremmieren ee cemcin
sutton remain eet mince
ee
Secession per
Snares eeee ipo A Mason 4 Fxosons
ainda mantemos alguna elt como serve Patio dave grnde valor geomesia
‘amo peparste parma floofia, camino par o acacia purameneabstato que
odo lof, porno teria mandado gravar na end da Academia os famosoe
‘Gauree "No pane detes porter que to tier eudado geomet” Ente
‘ifeumctia ea etnla mateicas em gral — depen, arn sans demens
‘rages, de hiptesesparao qu visa demonstra. E eto seta deconecimeato
‘dacuivo dante) que Plato stb so sepmento A, que ese pode cones
mento equencil dist. A etapa (Aa) eoperor do spmenta Ao conbecimento
ss eabdadesinteligives (ot) pelo dnc através do gue podetiamostaduzic
Do neeego ou no intelectual (a faculdade da alma deboinada noes 0:
ous, or mod gual singinos os pincipios mas clevados do ser, 0 fmago da
Feild em seu seni mas abet, enti, so os pinciisitimos
‘desarehade, om hpoaico, age que do pressupe nada eo qual 0 ting-0
{eros ncempestao do tod, Pita ¢deliberadamentevag ap carceriaresh ot
Iidadee nosso modo deapreendél come eno fos posivelexplictarissono dis
‘imo oma, mas pecsaae Ser vivo. Eo ineriocaer de Sates, lane, 20
final dessa peasagem, i efevamente:"Compreeno eum pouch aso Su
‘Sientement pot me parece que tatas de ea demasiado dro" (S110)
‘O texto qu examinaremon em sepa Sttza de cero modo alps dos eas
mals cena da losofiade Pat, eum os mais famows dart platen
Trnt-eeds Alegors, ou Mito da cars, quprecsamentcomplementa Linh
vidi jaqe dz espeito ao proceso elo qua chegumos ober ese conecinento
‘mas eleva porindo do nivel nero, pease enquanto levago do esp
A alegoria da caverna — Repitlica, i (S148-5174)
ScraTs: Ager, imagon a nossa nuureza, segundo graudeeducaco que
_lareeebevouno de aeordocom quar gue vou fer napa, pois, omens
{ie vivem em uma espine de moradssubernea em frma de cavern. A
tad se sre pra sz em toa ltgura da fohads. Os homens esto
Interior desdea nc, oconenados els peas epeopesage, de modo que
‘io podem mar de ugar nem volta acabega para Yer algo que no esa
‘dante dles. uz hes vem de um fogo que quia ports dees, ao Tonge, 0 |
tho Entec prisoner o foo, hum amin que robe. Iagaa que ese
aminko &carado por um pegueno muro, semelaate 2 pure que os ex
ders de marontesdspdem ent eles eo plc acima do qual manebram 2s
‘maronetse presenta o epeticule,
(Geavco: Extend,
‘SOCRATES: Eto, longo dese pequeo mur, maging omens qu carga
‘odo tipo de objets Taicados,ulapasando a altura do muro, ess de
homens, igus de aims de pera, madera ox qualquer outro materia
Provavelment, enue os caregadoes que desl 30 longo do muro, alguns
alam, tess eal
(Giavco:Esranka deseo eetanhos prisons!
Socnars: les sto semelnante ns. Primer, pens qu, na situa dle,
‘lester vito lgo rai do que smb des mess ¢ Js Vizmhos, que
‘fog pjesma parede da cavern sa eae?
‘Gusto: Como io sera pases duane oda vida eles esto condenados
Bear eam acabepaimive?
‘Socrates: Nio acosece eso com o objets gue defi?
Guavco: Eeao
Ssenares: Eno, s eles paessom conven, nfo achas que, omeando as
sombre que vem, pensram nomea sees ens?
‘Guavco Bvidetement
ScaaTes: Ese além dso, hoavesse um eco vind da paede dint dele,
‘iano um dr uc pasa 20 longo do pesuna mito fee do schas qos
tle tomariam es vor pela da sombra qe desl sua fente?
{G.avco: Sim por Zeus.
‘ScnaTES: Assim seo, o homens que esto ness condiges no poetiam
‘conriderar ads como verdad, so sera sombras dos objets fibviades
‘Gusuco: No peta ser de outa fora,
Soenaras: Ve ago que acomteceriaseclesfosem bead desuns conics
‘ceurdoe dun esrano, Todo no eonteceria naturalmeate como vou diet?
Seu desis homens fue slo forgado sbiament levantarse via
‘abe, 2 andar, a ear para lado da hz os esses movimento fram
offerte fara ofseado ao poder ding os oes, dos quai via
‘pena sombras,anerionmeate. Nan opnio,o que ele por responder
Sele cisesem qu, anes, cle vacoisas em conse, que agra sleet
‘ais pert da elidade, volta para ces mais rei, ee leet vendo
Trahor? © que ele esponderia se Ihe desigsssem cada um doe objets que
tesla, obrigandve, com pergnts, der 0 queso? No ensas que ele
fara emaragado © que a sombra ue ele vin antes Ihe paeceam mais
‘verdadeas do qu os objeas que Ibe mosiam gor?
‘Gtaoo: Certament elas the paecviam mas verdes
'SockATes: Ese orgasm clr para rp zn pens qc ols he
oem que le ar a cots e volar pasa cosas gue pole lar equ =
‘usiderara veaderarete asl do qu as cosas que fe masta?
‘Geavc, Sem dvds algun.
‘SoceaTes: Eso irssem de ors, so fesse sui o agree camino
‘montaoso senda ageseem at ast pau o Sol, le no vofreria
‘earn over asim emperado pars for? E chepando ls, com or los
‘fiends pelo seu brio, no veraeapaz de ver nenhum deste bjt, que
‘és afimatos agora sere verdaetoe
Gtavco: Ele nko port vos, pelo menos not prim momentos,
‘SoceaTes:E precio que ele so baits, para que poss vera coisas do ato
‘Primero ele dings msi ncmente a oma depos, or imagens 60:omens e dos ours objets elias naga, depos os pris objets Em
‘egundo ig, draie ano, ele poderdcontparsscontlgbes eo roprio
‘he volar olarpaa alu os astos eda Lus, ais aciente que uric
‘9 diapar Sol pars uz do So,
‘Giavco: Sem diva.
ScRATS: it le poder conemplr So, Sears ms gus
‘ent super sa aso pepo Sal olga do Soo Sal coma
‘Giavco: Cenamente
Sonate: Depos dis, ele per aciciar a respite do So, coms que &
tle que produ as etagdes eo anos, qe ele gover to no mundo viel, ©
fue le de algum modo, cause eto o que ele e ses companies ri
{GLivco:f indubitive que ele cepa aes conc.
‘Socrates: Newe moment, ales lembrr ds primeica ora, da ciacia
{uealseposune esas antigo compares, no acas qu ele fai feliz
‘oma miuiang eters pena dls?
{Geauco: Clare qu sim.
‘SoceaTs: Quanto s hon ¢ os lowvors que eles tba utuarente
‘tora quntotsrcorpenss concen iqule que foee odode una visso
‘ais ope para dace a pssagem das sombras na pred e ena memiia
‘aise parse embrar com extidto dues que recede crtas as OF
{eles rocedem ak que vem jana, equ, por nto mesma, er 0 mal i
sta conjectrar aque via depois, achas qu oss hosem ivi ine dele
{gue ds bara ea confianga sim agua ene os compaabes the daria
inven? Elenite pensar ane, como ori de Homer, que mais ale "iver
‘como scravode un uvradoresupotar ualauerprovasdo que volarbVsio
hadi da cavern vier omo se vive 6?
‘Gcavco: Concord coatigo. Ele asia qualquer prover para no viver
‘como ge vv
StcxaTas:Reflete and isto: supe qu ess bomen vote caver crete
‘© su antigo gar, Dosa ver, no seria pli teva que ele Yona of hoe
‘ofan, virdrtamente do Sa?
‘Giavco: Naame
Socaats Eee eletvesequemitirdenovo um jz sabre as rombras ear
_emcompeie como prions que contnuram corto enguosu2
‘ist inda st cots, qundo seus hes los resompuseam,enquants he
¢
A > 8
X
‘Temos, portant, osegunt prado: ova relaco€ itera, enti nfo problema
cemeapites 1 mar os tra side um dslso, ou area tetera enesse
‘arodproblenics porque necesstaremos dum mer infin depontosxteos
far fern. Nenbum dos casos di conta darlin entre A entendido como ©
‘do inlgive«B ano mando sesive.
pars evr ese tipo de problema que Aristieles conser necesiio umn
rnovolpnta de pari prn aun meta, to sn sncepg de eal vino
{ss dslsmo dr dots mandoe
6. A metafcica de Aristételes como concepedo de realidade
Esse novo pooto de pride constr, par Anettles, em uma concep de
realhade opundo 4 gual 0 que cise € 4 subudncieindvidual, que odenosonsier aqui como oindvidvo materi conto (yolon. Ete seria 0 ons
Utuit timo da reaidade «que evita o imo &reddade vendo compost
‘eum conjumo de indvdass mater concrete.
Aristees firma ents, qe ox ndvidos so, por sa er compos de
‘matra (hye) forma elas)-A mans opine nvidia 8 fra 8
‘anc como, em cada individu, a materia we organiza (Metafica ze Fic
1), Assi, todos os invidos de uma esa epéce team ames for,
Aifriam do onto de vist a mati, ja qu se wata de nvidoe frente, 0
menos numeriamete.E como se, de cero ma, Aste opnse odio
‘lati para dentro do individu, da stn nda, Matera forma slo
{retanfoindissoeies, coosuusdo uma niddeosetd literal dnd")
‘Smtr 5b eniste na medi em qb possums determinads foam, fea por
‘Suave24senpre forma dum ojo maria conceto Nfoexstem forinas ous
purescome no mundo intel pitcico. intl bumano qe, plo burade,
Sara mate de oma proceso de conhecimente da realidad conan oy
‘bets que pssuem a mesma forma efazend asia de suai de sas
‘araceriticas particulars Tipos gra, nero pies ania mao ct)
‘Sexistem como resto deste proceso de sro a art ds ferma de cada
Aeses objeto oncens. ASS, o cavalo ao exe o gue existe so esse,
‘gue cavalo ete, O caval, engant tipo gral ¢ apenas resultado desse roceno
‘zbsuagto que idertifin sear forma cavalo mca cavalo invest At
fermason ideasnioextmem um mand intigivel. dependent oman dos
jets individ. A iia de harem spenat ume natura comm odes ot
homens, nfo pode exisirsoladament ts ou forma € um pp de dete
rgd qu faz com que un idividvo peteng s uma deteminada epi. Pore,
‘pens substi existe: se no eistasem indi, nada Exist ney
ineros nem xpi,
A esigiabisca de Aristices em sun exten tao Pht gussto aoe
‘réssertcos consis em grande parte om considerr gu exes isa ent
‘am certasdifuldaese problems porque no fizeam deterinadedistingies
‘cerca das nogdes que discutiam, povocando poranto confsies cones
‘Aristilesdefede assim a neeessdade de formar distngts sar de modo»
‘opera sss diflcuades,decenvovendo sata sbre ose, sun metas,
cam base esse propio. Vamos star iso auavés de dois dos princi
"exumplos das distngbes into por Aries o problema do se ona
(a cauaidade nm m=
Poucmos dae que de cero modo, ato aera atin do ser quanto a a
‘ausalidade sam esalvero impacto ponte ainda present mPa ehe
‘Smonismode Pardes cas eonas procs do lane edo momenta coms
‘atmo. Conta omonisno de Parménides Aristsles defends a conepetn de
‘us trea plural, na medid em que comport de indie, pore 0 no
eve servsto come proletic, desde que aguas iingSe ras eam eas
‘cere da og dese Hana verdad, segundo Arsttlesuraconfusio cm orn
‘on vio ventidos ews 6 verbo “seem greg (cla). Aa cas exter de
ifeenesmanias ou xj, omodo deers darbrtncs individ dente
‘do de qualidade, quate, e lage, que ens dependem das substncs
‘Arties Gvenvole tae disingerem ee Tratado das nego. A mudanga sO
‘onsidrnda ontuditraplormonitasporgue cla enol o problema da en-
{idade ¢interpetada como equvnlenda ier gue oser eno Condo, 0 veto
“r'aemserpte expen dewidadepodendo eum so utbutvoos prediaiva,
memérin~»experitacia—> arte (tenis) - terlaliznia
(aisthesi) Gomemésine) (emperia) (ehne)Cepisteme)
£ intrest ntrqueo process incite com os sends ou sensapde ©
‘pu mae ao sender oe ati, ao contro
lori os sentidos «sua contigo par desenvolvimento do conker
‘mento. Enquanto Pato coaiderwa os sexe posco cones, poporcioaas
'Sgenas uma visto de sombras”,Arstelesor tno pontas de prildo proceso
4: conkeimentoeindspensives para ese proceso, Ox said enteat, 220
lasuficienes, jt que seu modo deeofnta como real instantine dit, egean.
o-se nese prop cofate,Precsames de meméra cans capaciade de Yeo
os dado sensors para qu o process de conhecmena vada, Nao havea
‘conhecimeno se vsemos apenas os sentir, pos na permaneceis dos dadot
ce ses face se ofa E pram pasa wena gu pees
‘Scams ines gu mp oh a
Conribam ox ego do procs 8 conerineto, cons Jenansan V3
, evend ser interprets no context
to ecletimo da épocn em que conestnflasfcos de cfrests escola (x.
sins", "se “substi, alma") frum feqientemente apronimadas. A
lmporinia da esol ptagiricadeveseeabrenao sn defesa de una Jou
‘spite Suna concep da alms que efatizavaimoraldade, afencare
(30, tharmonia como cosmo, em confont asim com omatrlso ds epeurs-
{Sse estou, e de algumas interpretagaes do arstotlsmo. pagar teve
também mots infsénci no desenvolvimento da matendiae da cosmoogi
‘Alexandria, dertacando-eArisareo de Samos eon hiptese boc.
“Ape ua fase deobeurdade aposmo resuge nose com Moderato de
‘Gade, quem se seguir, 90 kc, Ncdmco de Gras eNumdaio de Apanei.
Ets fie patton 4 se onbesda com moptagortim, tendo em Alexa um
dos se principe centro de desenolvimentee sproximandoo pitagorsmo do
‘tone emenne designs aspecos do arstotelisno.
E. Oneoplatonismo ea flsofia de Plotino
(0 neoplatonismo parece ter se rginado em Alexandia no inicio do so com
‘Amin sca, fldofe do gal poo saberos, excto qe fo mest de Poti.
posrvel qe enka ido mente também do foul rn Origenas att meso que
{eahasdo costo, embora al hj evincas lars pra as histese,O nop
tenismo de Amdnio pee frre cracterado pela combiayso de elementon do
Plagoramo edo platonsmo,e€posve! que Nunenio de Apameia, cima menco-‘sido (ver 16.0), tena peencido ao creo de AmBnio. Na verde principal
represetated ilosol neoplatnca fo loti (208-270) que ape pan
¢erea de IT anosem Alexandra com Amino, aus em Rome ene nd sau
escola em 244) de grande ifluenci repercusi. Pitino pace ser conidralo
fetivamente o prime soo mporate ~ por san originale pela abr
so de stu sistema — desde Serats, Pato © Astle, tendo inftaeniado
rofindamenteaflosofia antiga em seu mos suo, nie loss,
!Hravés do pensamento de sano Agostino, mato maado pla etude Psi.
sobreti através d Pda de Plain, esr por se Sip, coments €
principal intrrete, Porfirio (233-309), queconhecernos a idea cade Plo,
endo qu Porno fl tame editor dt Encode, «paca bra de seus
Podemosconsierar seme flosSio de Pin o prime rane desenvl:
meno ds metafisc dese Plato e Asses romney ovr apie com
wdc aioli ssi, devido dint mists eepitla do pens.
‘esto nepitagricoe alxandio,eprocr leva a metas st as
‘coasegSéncias. Plotinoinoduz ua sie de coneio propron, elaborsdo ot
tase no platonsmo eno ptagorismo, mas também posieiment om nslas
ovens, Seu pensamento mors, pot, bastante cba, tendo mis un
‘arte d contro dum sera que dum deenvlvimeso goo argue.
‘tivo sendo interpreta desea Anididade de manele divest,
‘Segundo amas de ltino oa consi cm ts hipdtases ou testa
A primers 60 Uno —cterno, vel ewaacendete—potai,naesiel fos
‘mesmo do rea, ena pereio ger uma emanaeSo(proodas itrment,
‘dane’ sto 6, um wansbordamento, sem peda deuriade, ee etrrizar.
Essa emanaco pe er nena pla metfos do Sole afr gam plat
ica, ea que Plotna feieniemente rca, Ossie etna Go Sl, seam
‘sempenda font de ceri: tats de uma emanago dfn par dc um ents
intenso, de uma fonte ele enfaquecinentopopesivo de hminsidase
aseaamatria quo limite dacmanaean A segunda hpasase fo ltl ss),
‘ue ae crater pla contemplgdo do Uno, equ crerponde ao mnie dig
formas, engsndadas plo Inlet. A tre hipisse Alma do Manso
‘yoke aie se origina Go neato 6 pinipio do movimento eda ivecscase,
Osstera de Poino foi iterpctado difendide er Pofno que lem is,
omen de obras de Arise, na inks da tendnca elec da Homa da
70a. Poco exreveu também un tad inal Conia os crs, es
igo anerist provaveleat inflvencou a vols ao pagans do impeader
Julian, 0 Apts (25-35),
© neoplatorismo deseavelvewse com liblico(¢ 240-326, que fandow uma
cola na Sra «esreven coments, oje perder, a Pltio e's Arsticles ©
scapatnismo de Kiblico encarava im fre carter mists, tendo sof
'nfutcia do neopitagrisme, Proto (10-485) fi responsive pla reabertrt dy
‘Academia em Atenas, end escrito centro Plato desacan-seons0 Tne
Repiblica, Parménides, Crit, que began st nos) de grande imporcis Na
‘Amtiglidade evo perodo medieval Danse foo imo ier da escalaneoplate,
7
x Atenas ,migandoapxoseufecharena para tnpéro Per. Apis
“Tgum tempo erent, penito-foreorm esas Xr 0 tino
me eprecttvog ode Simplicio, icipul de Damdscaecomentador Patio
Se Arslan desacandnse seu Comewtiro "Fea ce Ants, i
“amet apenas da eons atti
“lnc eo nepltntne vera abn um escavovimeno na An-
sta, om sua vores cet vole de Alesana. e
‘Examiner so capo segue eoneronentem dus cones opiatons
‘te Iino lberade por santo Agosto, e © piaismo peg desenvalvdo
npr Bonin pment chads isa be Capadcn epotenermen com
‘brad Pend Dione Aroq, mpotannia pros mea
, Ocstoicism
Arn ei nen ee 0p en cal 0228
Sn eae
eter ee ee
Cee ee ee
ae ees cet csees aes
agerg sees aerr
He ee mt damiay gam topes
seq i ran detente
ee eee acer emoneneioe
Scene scent roksan :
Ser reece arcarnhegeseaamo wearin
SESE ae te ee atin
Feely etter acter teen
eae gpa rd
Senet ones cere ance aae
—hr———C Eee
ape Ear
Se acca era ee cae
esse ee ee
Se es er pec, am
Oe epee ea eee
concen een teers
fememdeveresguarsetsctr cr montero com pedetemisies Ions
eee sein een tieee
Cee ee re
ences pain come sehobse
piel ess Semi nen ee caren
Sena eeonen ates eae
es ogra Se ee eea xh A Mason on Fecsons
a feiciade (eudatmont consist na tranilidade (atarax), owaustncia de peur:
tate. Aleanamor ese exo aba do stool, du conta a mst,
_scetando cuso dos scouacenenos Porm ato so perso € capa ds,
[efio ifci de we ang, enor vamos tne) iae bse
‘Chsipo,cuja obra no chegou tn, import sbreti por va contrib
login Ee dsenvolveuunalgicapeopessoal aera hart qoe
{eve grande infra na Angad, rvalizando com ade Arnel. Alogea
thea asia-se em inferncns,ouesquemas inference proposiges pe,
“Se rua fear mothda, chove, Aran est mola, logo, coven A loica
siti, como vos aca (13), uaa coma pono dep a predinsd¢ 2
‘elicocn eros na yropesite, que toravs poesia ho logs ober se ¢
onli pat da pres,
‘Com Pani (80-110 aC) ¢ Posinio (135-51 nC) o etiam toma um
rumo ecco, apoximanise de cera doing do putea edo arson,
uma tendncia arctica do belenism, Eas fe tmouseconteida coms
midi escmo"
A pit dos nico do etoicismo desaca-se para Roma, dado origem 20
asin chumado “poo exocsmo", ou “etoicimoimpei™ ej principe
Sentai foram Séneca(¢3C-65 4), o mals importante fiiote dese perio,
Epiieco 60-138) € Mateo Aurlio (121-180, imperdor romano spée 161, ©
ticiamo latino we caracterza peta fe na Mlsoipitien com a concepso
umanisic,valorzand a indfeens (eptheo) eo aocontcle
‘Apis ese priodoo esocisma en em decadecia a srgndo mas rep
sentnts signifies. Em vtade de sa tendaeaelten,oetecomo pen
fe cnfund em pare com o plat, embora «Gs estica ea do rade
lauéncia no desenvolvimento do cists, dad et crit deterinia ess
Valoriagio do auocouole, da sbmsto, da aside
6. Oepicuriomo
pct 241.270) fandous sun cioinem tess em 106, unndosecom
sus dius emu uri, og fer com qe fos conhecia ns Amigate
Come “Iain” (Rea, Epcwo otha set por sea talaga ae
‘esa em urls a teas stmt de Dente © Lensip (er), Os
‘icine foram ov grandes deteasores deta fhe mateo, soma ¢
‘oss Sin ca encores expt sted snus Epos eu its
fonds quai sbssiram rpmenion
‘Atoradocnbecimenoepcust carats pelvalizalodexpeicia
‘medina, endo lnoduri 0 cance de props, oupré-aag, que conte na
conseracio de eemenos den expert or qi serve de Pesan ¢
nos de pra parn sql conhecinstos poser
‘ha epics, sim somo a estes, pos cone pio bio a
fecidade eam) ia pea engi ou ipetasade etar)
orm dvergdos etlon quan 30 carino pra copa ese festa, Os
sss vlrizvam a intigtcia pc phones) cosiderand ao aver
‘Santo enue arto pric. Omen age cbeanete medi em gue 6 verbo
‘ius dsj aces natu deforma eqn ou model. 50
{Ur arts tae, Avelerizago do part Gedo) como seo natal e+
‘Seep equ eas deta desjoe murs epntinen polis
rom onpem 1 imagen, ceramente decd de que 0 eicusa €siguem
Avorn auna vida Sepers Ao conto, ada eia prepa mstencae
mere a usps dos parse dno ues expresses de
“Aracla pci nfo eve na Angad a mesma afta cepercsso do
sis, qu for natiportantecoete a pes ont com Acsdemia
‘Sin poo: ce pester d picuamo ce pneaneto ea chez se
‘sou qu nfuencaram sm desetwavimenta stn sigcatvo ox AM
{ate Desa Flodero de Gada 8048 a), que reve vros dor
A gies ee Baio Ler Car (8-500), o grande represeatane do
pico em Rema, aor do cle pera De erm naar Sabearturcea
‘scorer una da icp fonts deseo conkecmeno da dtn epics
‘incre plo pcan tei or sua ca ama pr soa ie, toa
so Renscmet (ees.xv xv) qumndo esas era tara aematvas i
Foams ao artis ene dosnt no fal So period medial (3X
Kv) axindo asim caminho pao hunanine e para wna cfoca ata
deters.
1, O ceticismo e a tradigdo cética
Ceti” um destesternos loses ques inerporrantinguagemcomun
go, portant, adoro saber o que sien Ao examiaros a ado
sélection svar diene
Memo oqo poems considerra"wadigho cs" nl se consul nearente
2 padi mete inaugural ou da figura de um pane meni, atandose
‘tomas una tayo resonstla, Sto lg as craters centisda
agin desea tnigbo~ seu eng, sas pun teres eras ramiieabet
joe examinareos squid
‘Tnbom oot de paride paras tentardistingsiros virions de “cevisme
‘éumteo de Seto Epi, nse principal foe de cohermeto do ctiimo
frig Em sas Hiponpone prdncay, logo no capil de bert (1) ao
oe
‘ata tl de queried gli son nn
Ojos catace Sie uae oe se oe
‘ccchomaucs Onesmromscn ions
Sefenlanea yore eso Snore ee es
‘eal re ma i Si 92
esilmet, Aral, po eremplo, Epo, on eics€ gre bates. Ciao,Cortes tos cis enim a veda macmost
sae hcl on, pe cb tna gr pe a
oranto, send interes de Soto, hus dregs nde ene 3
‘Academia de itinacoe de Carsadey © sein. Emu ease
imam er inposive econ vers lcs ora ds “anos
Segue busca. Aliso Yeon sep infin sale “inesigaSe
Sindgagow Ox ena aiemardo de gue verde si inpeensne 6 nS
Kosten (ehipolnca) > poche
(uspenio) > atarana (rangi),
Entstano, 0 problema prco permanece. Dada aurécia de cits par 2
ecisio sobre average oun de una propose, como agit a vida cnet? A
reocypario mara fundamental parasol do elnino de modo geal, €0
cicirmacompartiia com preocuersocomecstoisimoe oepieurimo.AMosoa
‘eves dru cretaglo pra avid etic, que ospermiaviverbemealeangat
fecidade comtal propio gue Arcesaureconeanogaodeeuloganorazovel
iquenopodemostr cetera sobrenads,jguéinpossvel determina mento
de verdade,rest-nos o "azodvel" (Sexo Empico, Conra a5 gies 158).
‘Supostents, Carnade teria Gesenvelvido eta inks de rgunnta30 i
sadepor Arcos Hdconroverin area, eopentamentodeCarmades ie
(dese mterpeta, oS porque nso dicey nada esta, mas devi sua aparente* pea A Maren on Peso
ssnbivaléca. Seu principal isclpulo Clt6maco observava que apesar de longos
‘tor convivéncla com le, jams conseguia de fo entender uaa saps.
‘Odesevolvimento que Caotaes deus posiges de Ares te, noe,
pane imprtinca uma ez gue pode ser consderndo uma dis pies Tora
[bees do probabismo. Diane da postbidade da cetera Jevernos ado como
‘rso provivel(thanon, que Ceo waluz por probable. Carnéades (A
2269, Coma os lias, 16) chega mesmo a inodurie uma dst
rivera gra rovive, 0 provivel eter (perindumenay,€. examnads
fe mod completa" eo rove, tesa «sneversivel ou snail (apes
‘ato. & a necessidade de adosto de algum tipo Je eatio que Iva a Nova
‘Academia esnformlago; porém, segundo Sexo (i), iso equvale a uma
Desig prximad dgratismo,ou sen dapombldade de dogo eum eo
equaeceres"
(Or evcesores de Caréades, Fila de Larisa e sobretude Amoco de Asclon
‘eram popresivamente fe afta do eficiema so ented interpreta
‘dpmitendo platonsmo, chepando mesmo a roca colo com vesicsm9,
‘no cas expectcn de Anoea. Eneidemo de Casas, contemporaine de Anton,
rocurouretomar um cecismo mais attic, bscand em Po sua npraio.
esse momento, portant, ie surge defato oponismoouceticmo pence, Que
dove assim ser dstinguido da flsofa de Paro. Tree essencalmente de ua
‘ena de inmagut ou ria, cetisto, qu ava peeido sua fcana
“Academia A obra de Seto Empsc (set) ptence xa nova ain ¢
‘rovivel qu Sexo lena tnado earsciiar ob acadeicos como dopraicos
Segatvosinnd enfatzargitalidade ea autentcidade do pironsmo eaguanio
‘epresenante doceicims Seto insist nainerreasto da poche oma suspensto
&julo, Luma psio segundo a qual no se aim nem nega alo, evitando
‘sim o ogmatismo negative dos acndémios qo afimavar ser impossivl enon
tara verde (ver ito ama) Desa forma, o recuse ao probablsmo nao
‘om necessra, lo favendo moto para a ado de um scenes do ctio
‘etico de dito
"Embors provavelmente x dpohe no se enconte sinds na cto de Pir, 6
fem tomo dessa oro que a0 ia carsterizgio do cece mt taieg0 30
Ilene. E¢, em grinds parte, difsenga de interpret do papel eo aleance
<4 dpoche que mararbaruptur ene ceicisno acaba e cecum pine
‘Com oadvets do cristiano esa ietitcionalingio como reli ofa do
‘sade no Inpro Remanoa pari dose vse progres cca da lose
au. nclusive do ceca. Podemossupr asim gu, com a begemni de um
etsamentoertemendouvidso come los cst ao ten avid epg
ro lorescimento do cetcismo, Os argunentos ction sbretudo a nogdo de
‘ahora, ora, ent, wados com feqbtncaporeslogosefléofos cristae
‘somo Bust (240340) eLacinio (240-120, prnealment nese periods in
in para ostar camo = laos ds pogios ence, mara pelo conto ©
Ineapns de leangara verde. Em 46 sto Agosto escreveu seu loys
(Contra academios em que pretends reir cai aad alas de
santo Agostino no Osten em od operfodo medieval expla em grande pare ©
‘desnterese pelo cetcimo, Refeencnsagceticemo anigoe castes de qustee
‘lca esti, salvo algunas exces, sete da flsoia medieval.
‘QuaoAo SiNGTICO & CRONOLSCICO
Ieenede [octets
Paso Ieee ie
ome ‘one
sects fnac om [rmonss ac. hac.
GECSATSC ye |sendanpr (Paro [Rotem ma cme Ams
wean” ft losomeee)
imam |
setae
Reaeecaos lcsetoecy0 eo A Homa oa Fesons
+ Duveroy,Jean-Franois. © epicurismo. Rio de nei, Forge aba, 1993. (Sabre
escola ican)
+ Latico Didgees. Vidas dowrina do filbsofr uses, Breslia EA.UnB, 1988,
{Autor do sean, made noses pegs ostesdxoprica neo fos
(Angad }
+ Lace, V. Cus dels greg. Rio de Incr, Jorge Zar, 1994, caps 10
{estas epicure dene [Potino ea seopatonio}.
+ Momiglans, A. Os lites ds helenisagdo, Rio de ane, Jorge Zabar, 1991
(stad de ater istic
‘Quesrors& Temas pana Biscussho
1.Como se poe entender anctitode leis?
2. Destaque alma das carats sca ds lai opie ekens-
3. Amlisebrevemente uma ds escolas esse period qu vo considers ais
representativaejusique sus eens
4: Como se pode entender aimprtaa da ano prio senso?
5. Compare e corre a concep floss ia com sds dems xcolas
Gobsleniine,
6. Qual principal consul do etisimn ao deeenvalvimento do ilsoie
sige?
7. Como se poe entender iferengaene octane aadémicoeopintnic?
8.0 que sigue ecleismo como caracteaca d uefa do leis?
Exenpliqe
PARTE It
FILOSOFIA MEDIEVALA Formagdo do Mundo Ocidental
1, UMA CARACTERIZACAO DA
FILosoFIA MEDIEVAL
[A filosofia medieval comesponde 20 longo perodohstico que va do ial do
elena afss) a6 0 Renaseiment oii do pensarento mero (zal
oste xv este) proximadameate der clon portato. Na verdad, conudo,
‘ose prte da produ iowfis da ade Média, que realmente conbecemos
‘lomo “flooia meter, eos conctieda ene or Hee € 3, peiodo 80
frpmenoedesenvalvimeno da escola.
‘Durante mo tempo a dade Media fo conbeida como a Ida das Trews",
am paod de obscene ea etbgrias,marcado pelo aso econimico
{alin dofendalmo, pls guenasreligoses, pel "peste nega pelo money
libresttive da pens campor ds ediayio edacaltua Entrant, aare gia
‘om sta cater, apes reads wovadorese «obra de fisofos de grande
‘Shinaliade como Pedro Abelard, sto Tomasde Again « Gilerne de Ok,
‘mosram o quo eines estaimagem.
"Nareldade, es imager neat orgie, em grande pane, do ctebe poet
italiano Frances Petre (1304-73), 0 iaweduor do temo medium atm,
‘eignango um periodo mio, de eansiio, iso intermedi ete 0 periods
‘Sisoo eee nove tempos gor pretende anuacar- Parca referee, eneano,
"Sung aca eyecticn da is aaguele momento. A sede agra havi sido
‘ransferda pels faces do Vatcano para Avignon Roma orarise un iad
‘decadent ctrl coonomicamente es clssics bavi sido esurcidos. Peta
(nfo por ism. um dos incadores do movimento que culmins a0 nasi
‘escent, proc reeuper a pont da Anighidade greco-amana, ©
ffrmulando uo ove eld altar
‘Corn eft, podemoe didi 0 perodo medieval em duas fasts stalmente
Aistintas do pote Ge vst eco tcl A primes comerpode 2 periods
{js ae segue A gua Go Inpro Romano (i) pestaente a os sie. 20%,
‘iandoasitagio oltcaeeconsnicacomeca ase esr. fase als.
Sh) equvale ao deenvlvmento da esos ed pratde produ Mlosbia que
fecom aera dar niversaies ste x) thts do pensaentoescolisico
‘osurpimento do humanism enasceatia (68X00),Sclecionaemos pars noua anlite apenas alguns dos pensadors mai epre-
seottvos dese pero, ua vez ue ser mpoeiel dare datens prods
flosten ue ensontrsobretudo no prods eld de Mein Exantarernos
10 period de asia do helenismo para eine, inerpetndo 0
[ensareno floc cristo como surgindo no coteto do ele.
2.6 pensimento de santo Agostaho (354-430) enquatotepesentni, n>
‘sontexo do cristina dx primeira pra obra iowa desde a Ani.
{de clisic,abrind camino para deseavohviento da loro edie
‘aproximandoo crane do laos.
3, Santo Anssimo de Canter (1033-109), um do inindores da esclisticn
« Tormuador do flee argeato etadgen, com sand eto me
‘iva de lst eo tatamento de quses qo apron tcloga da
Filsofana median que ivestigaraconlnest cs fundamentos dacs
4. Apresenga dos rates Pensa henea azendo um aove conbermento da
Slesofa eda csia regs, sbredo de trad anstotlicn paras Europ
cde
5. Alsi de so Tomis de Aquino (1224-74), que epcinta ma aproxime-
{lo crite o eritanismo eo artotlsmo asim emo sano Agere repre
esto aproximagto com opltonismo, wazendo coms abet dun
ovo cami para odeseavolvimento da escalate,
6 Guitare de Ockham (1285-134), pensar do fil da excl autor
un ioral corre pn ponies eae a esi
teologinem pois,
y
2, O SURGIMENTO DA FILOSOFIA CRISTA NO
ConTEXTO DO HELENISMO
[A Asorigens da flosofia cists
-Arcligio ist, ebora rigs do juaamo, urge se desevolve no contsto
dotelenim, ed presnamene dasitese ene junio, oersiani e acura
{Bers que se orion a tao cla! olden de qu somos heros ae je.
Foriss de grande inorinca enendemes 0 proseso de medaso gue leva 4
fonmacio dese ido 6 abet de nos pon de is, o papel a osaia
ce ete proces,
‘A quctio gue poets lvana a ese propo &: smo se usa ala
nie bcs, que por ro org even ua lig, asa Be.
‘Pe, somo vor (1) em seu propa surements Ja peel rrp com ©
ensamento icon? clo gue Bi noose defender a aprox
Ee crsianato elosota ano o gue a combate
‘Ohelensmoferneceapina defindo police ecltura queperitensproxinato
cre clara jada fiosoin greg, o qe forth pose mals ade ©
‘Stpimeno Guns oso crs signa, porate seem Alexandra
‘ose nC. gue enonraror pines iia ea deo Ness peiodo
‘Alexa uma cidade conmopotta, onde conve isa cars; aan cp
‘Ga exacts depo, aclu ga ds fundadores da ide, w ultra
‘omana dor qu havin resenement conguo Eto cata judas dn
{and emu dejdcus que vvam, Em Alesanda cass calc
teintgram, hi grande etn eligs, inci um cpio desires
figs cata coromans, es fam rns gus’ A omnia judi,
prosper edad, fla fenemet o gregn A Sepa, wadio do Debris
Bara grego do Penttesco (5 "lvos da Lio ico os inci do Antigo
‘Tetament hava sd fetacm Alesana oa eporade Poe Fld (Ee
ach
© primero represent siguiisve des adit gues inca € lon de
‘Aleta, tenes conbeido como Fon Jaded 25 aC.50 8C), um judeu
‘cizado gue vveucm Alexndi nese soda c pedi ma rie cometrios o Pnttecearoximando- da ilo res principalment olan
to; ¢levantando itcunive a hpotee ds infact do Antigo Testament e da
traigsomosnea a Hosoi grep, do que no etn, alo emes ena compro-
‘glo hstrica.Enconrames em Fiona proxinogio ene cosolgia l=
‘tic no Tine ea pativa d cago do mundo no Génst. No Time Plato
‘present ma expcao da rigem do cosmo segundo qual damiugo (un deus
{ntrmedro olan paras Tomasou disque Ie sever demodels organiza
"inate ed rigen tas a cola, Na interpetago de Flo, Devs (e800
emiutg) cri cosmo, port a parr as ine sua mene eno conteplan-
‘lows for dele ta sora precsament uma dss erges da concep, gu 8
esenolverdprogresvameate a longo dessa aig, segundo qual a las
‘iam de ser entddes Independents exisindo enum uo propio como em
lao (vert, pasam ase entendias como etidades ments, iilente na
“mnt de Dots, postrienseate a ment humana Est process te seu posto
clminnt nate das iis de Deserts (ex)!
Podemos cnsdear qe lon bora sem se sto, sre o camino para a
Sinise ete esas e loro grea, ue ear no longo dos es primeos
‘culo da lipo cs, ncaenteocitaniano oo se Gisinguiacrarenie
‘ojala sendo ws como uma sig ou um mavens Yenovado cues
‘eno da elgoe acura judscas
Filonrtoma const rego de os serretand-ocomo um encpiodving
a partido qual Des opes oo mundo. Esa vss nluonlard freer o dsc
‘vient da looters e ae enconta na bere do qua evangelo (de 80
odo), escrito ao fal do seem eso, em que se I: "No principio era 0 Verbo
gon".
(princie marco na consti do crstanismo emo eligi independent ¢
toad deena pri 6 pega de so Paulo, um ude helena, ir
‘Soni do pio Romane, ques converte pasa a reg find eligio
sistem suas wages po alguns dos enepis eats do Impérie Romano. Fem
‘Sto Paulo gue encontamoraconceprio de uma reli univera S020 regio
{zm pore asd todo npr de odo orn ene conocido, Nos Ate dot
lpdvalar (15, 1-3) baat episodio do conoata to Conta de ensalem etre
Sigur ass convertdosaocristianismo e Paulo, Bamabée Pio. Os fasespree
teollam ue cistanismo fs prego apenas nudes, 2 paso que Paul d=
Fendin a necesidade de pregar a todos, tendo cad por iso conheido coro ">
pila dos genie”. Confrme lms na Epistola aos gatas (, 28), "N30 hs
de, nom rego, nem excravo, nem homer Ite, nem Boer, nem mer odo
Seis um no Ceo Jesus” A mensager crsh ao se ig pena um poo eco
Thi, mar univer, dirga todo ox omens, poistodos fram criss agers
semethanga de Deus (Gnesi 1,26). Ei ¢ua difeengabsiea em relagbo a>
Jdalsmo Se demas eligi da poe, oda cla relies de um pov oe ua
‘alr, sem pretensto dee cfun, de evangsizay ou converte outos vos.
‘A posidade dese pensar edefender ra eigio univer eaten abe
sé fag sentido cum context corn odabelenisne (vei. Sem aut ua lings
comune una cl bpeni, crs de og ares, gu sino, no
‘Samo gpedar ets curiceibemcicomo ingrode Aland,
‘Tata sobendoo poe detm np, osama nin polio scm
trie com um pve ratalza, nono os ea opoconquad
ales dur nique concep dc regi tiv corsponds plano
‘Spal epost concep deinpero opis plzoiiar. Auto 3
‘Sbtmismod um oc alain gv deevav a ng ign seas
Sra condi com omer Costantino (tad em 337 su ns
{tetoalaro como rte cial dean nope Romane (91), rsa
‘rvs cama eps pr ene pen, bm como teas
{hoon pep cunstelgin en Rosai rads qr enepem nee Prod
‘ersten iting ae rogrssivamenteolongo ste anus ences
de he gue supa or pcp center bans como fo ua de ines
‘etn ovndn ote natn deo Ps egunar emus qs
Tt orm irae rent op) pt ets ens
tgs ns Ea queee gia oto igehapar do pogo cola
(cseuiisoureuniedeuacomunidade)Enresnonsofaviasndsana wade
sername, cents commana ise: oman pacar ere
‘remimats trem diferentes contend menage Cro os
{cpreavandeditenes meine inoscaretou mgulemomeno aianecon
{er ee cas comiiade clade dao ound ete do c-
{iso come lpn Fe porta scrsr para qs nova elo se ee
Neher cone uta tegako nee ss comes un ui
{ovina us durin su gu pen ar endo ini
moses A fost pater uma nporacs unanenl ese proce,
‘Shree qunioindovaste ucla omulssiodeumside duran,
‘uti ten epee onde trae," cme) seo
Sivegtodare diner onserds heres
‘tio codon opine gists sno (niiren Roms
et ncn mara ede i) ol cnr vat
cin porta prte urn aoa scones estan, psa
Sone Incomesverad flo on eendera dene oes
tin sf Os pnadres dee ped, itt teogn, qe seem
[St vase cones como aploetar peu a apologies
‘Sintaamo,caeupenameto cosa ca parca, os, oui.
fase gn) age
‘Os reves eps inpoaes dem lest pence asin
chon cla nopltiiecreAlecandl, taal eb se ee
‘tive inclalmenesnse ceo ions or cameo crston «3
Comecaefomulr que vik sacs soa ih
Desatarvac ad Clemente lean 150.215 Oger (184254)
sas clement cme nto Se en sroxmado» colon
{Timer ae Pada mated clale no Gone 0 ogres mene
‘ete tombe © papel psegogo desl Sme prepara dbso cache Asean on Fess
pio para a revels, Origoes, que tmm coment © Gnesi nea per
‘pextiva (Homflas sabre 9 Genes), tem ua grande mpertin's poss dg a
‘rola cri oDidasalrondeCesnrtis Marinaem que ocstudo desta gsega
‘rapa docuicl, segundo lamb a tadgso de interpreta outing eo
‘somo flosofa.Nocepxildesua Phlocale (alga), urstexodee238, Origenat
[presents um argumentomarcnteem defesa do ra pele cists dlosfa greg,
fue tnflueacartfrtemeateo peasameno medieval, Trae 60 arguments do
Spolaaegyptorum (Os csplics ds eps"), que basen no eisio do Bcodo
(12,35), sepundoo qual, apésafiga do pita os juews agradecer a Devs em um
faltem qe sutra dor isos depatagur avian tide doit Aflosota
(cacultra prepa cm geal) exiria para ocistanismossimcom os ass de pats
€plpcos pat os jade do xodo, Dz Orgone
Ena esa qu mates da floods egos tal ul ue pode ent coms
‘repens inoduarao inom Jemda ogi sh ate apts
{ie Esra, om, ideo ques Bor diz de peometa eda mse
[Panen career ds ton eanrs satis
pres flovfsem aia snc
De scordo com esa tito, 0 ilaafs greg so vistos em grande pare,
pricipalmens figuras como Seats, lado e alguns etizos ~ camo precaneres
{oct por sus sabedoria evr, ofndo sido cists eto apes
por tren vivda antes da vind de Cristo
Se posite oentato, lofi uninne nese period e ecu 8 ileoia
tregateve muitos opostores fres. Tebloges emo Taclana (ote), Teno
(038-222) Lactincn 240-320), adverem qu filosofa rez pap, ponanto,
hea 4 meosgen crt que seus metodse ducunSes poem er pemisono®
CChegram incisive a susteaa, como 0 eas de Taino gue os grep omar
suas dias da radii jaca, do que alo i evidences nspase
‘obretudo em pasagens da Epstolas desdo Pant, queitepram como omdenan
oa losota Colssenses 2, 8; Romanos 1 8) esacando-se Cavin Uy 18
‘Destuire abedori doe sbio neigenea dor inteligente"” A oso &
esecesira 8 fe, a0 consi, & um preripot do enendimest
Inensagem divine nou mcode se lean Sepindopassgem mat ads
‘Se oaas 7,9: "Seno crrdes aio entender sta era rede, ua gusto
‘que acormpahr todo o pensament edival um foco permanent de tnsS0 m9
sofia criti enarelag ene flosoin teolgia dunt ee period, consi:
sé. qu cou conheid pr conflioentre rio ef, Sera a0, conhes
‘ment. flosfia un caminhs, una prepara endo portato um ntsc
Tego; o, 2 ni, a,x abedoiarevsad, independ ost nao
send alg quepdesse se ustifiado os expleado?Dveentespensaores taro
Dosgdes oposas a este espe, como vetemos mai inte: De guage form
‘eso os efnsres ds mpertca da oso grep aia oe esate.
{os dos textos sagrados tim reed, poranta, 6 podem se ace outnas
‘ilostcasconpatvlscom enerensinamentos Ovsja os asi chamados dogmas
oso passes de dsanso, Com ito pode ae dizer que oso prde bastante
(eee epinta cico inl porém, mesmo adstanio- al pougi,€neitvel
{fer clemenos Jo pensamentoilic acabem serving de pont de pariapara
{hese questionem a verdes da revelas eas inerpetapbes teas.
“Aposigo dor defensre da losis ede uma tecogingue se desenvolve apie.
«a ibpota e or bse oa, conrldard rane opeodaconhecido como o da
igi Conca, ons o period da algo ds principal covlis, reunies
Ae laos ier eligioso,cujos mais iporates foram ode Niki (325), ode
Constantinople G81) eo de Calerdinin (451) So ee os principals cones, ue
fina «doutin considera leita econdenaram os que no acetavam ees
dogmas como Reeges,explsando-os dale. Ji no tanto Inne (140-202)
avn eset ua br nla Corre ar Aves, reveando a reoupasio do
‘nano emergent com as dvergtnisiateras gu ameagavam as uniade
‘eaneolidaso.
"Nas discusses travadas ns ons encotramoe um recurso fegoente 2 le-
menos de flosofa rege dfs de eterminaos pote doutradros a foapt0
‘ds dogmas na conden ds Rees: Poderos dizer que em prade pare, 2
pars desc memento a lwflagrega se inorpors de anc dative &
digo crit oman as bases do devenvovimento que Se encontrar no pes
mento madival, A lgis es retSneafomecem meis de argument
{fumenoninerretatnes dat Ess, a metfsis, sbretoo de Pio e de
‘Arise, mee conceit cave como sobstnta, doen ct) fun dos
‘unis qustestolgiar como snide das ts pessoas ivinase aaturera ving
‘Suihumana e Crt so deus.
Ent sntese,podemos der que altura que os primis pensadores cisios
fusind fos pega oem shanti onan agulogueconsidenn
Comptia com o cians enquata relipforevelada. Pots, oeitto
‘Mogi de doutinar¢ concer Slosicos 6, via dere, deterinado per
‘ello com or ensnaestos da eligio. Ness sentido, prvilegiae sobre
‘sagen plato, com seu dala ene mand ep e material agi
[Tutto com ste recurs domanstaivose lies, ea retrica os estes
‘us incom ene ta esignagle, na austeidade eno ato-contoe.
1B, Santo Agostinho e oplatonismo eristio
“Santo Agostino, bsp de Hipona no norte da Ae, fem divin filisofo mais
Imporante,devido area critiidae «onpnalidadee surgi pesamento a0
esd lai Aras un penador 6 ald prods mtg, sada pot
‘mente igado soe lassico: mas refetindo em sua viso de mundo ee su
reoupasdes grander mudanas plas qos pase us Epes e premunciando ©
ppl gue oceania tera formcio da clus cesdenal, para o qe comb
[efor desiva"Su nfutniana labora e consi flora cast
ade Mid até redesobera do pentmeno de Arttles nose fol mens
‘tem rvalsA sprorimago que eborou enue a Hosa de Plo, qu cobesistravis dositépee da xcola de Alexandr de tres iso cstianiaene
onsttua pine grande satse ete opensameno cro eosin ree, 0
ssi chamado pltnimo cist. Seuscomentrins ac livar do Antigo e So NOvO
‘extrema oor pnp ponte de pata radio sepia erent
suena Sun inldoca lenin etolginestendese ato prado modern,
‘Seal xv chegando a Ser conecio coma eco de gests”
‘Auto Agostinho nsceueo34emTagastene Numi, provinciaomana norte
44a Ate, hope loaizata na Arg, elec em uma ade prima Se pons
Evangel de Sap Jogo. Oplatciso & vison linha da soa de Alexa,
omoanlecipaodoo clini etexim,agors «verdad flosofa” Nowntado
Salve doting eta (io) defend gue a Sloofaatgn consist em una
rparagio dr alm i par amprensto da verdad reels pot 2sabedo-
fia do minds"? limita, sendo ness, portant, quanto Sos ensnamentos
‘elpios, prime aceditarpara depois compreender,omandoporbaeoversialo
‘Elan (7,9) "Sen rede, entenderes™ Para santo Agosto ver
ire login cgncia 6 ealog, © seus esinrenos que o bomen deve
ecicar-se pis prepara sana yaaa salvage pare ian de Deus, qe 3
fn eeompen Ea pong [fo empretada posteiomente, onic do perodo
Inedival como denvalorznnda 0 cotbecimento do mind incsive 3 aac,
‘hla em parte odesnerese do rst pla ica tual aos pate
forsale ds Kade Média,
‘Saat Agostino se perguna et como pode amet hunana,mutivele flv,
sini um verdad sara om ceeza inal. Sun respsta ses questo se
fncontraem rs eora de uminato divi claberada com tase eri patinia
th reminictaca*O aillogo De mag (Sobre © mes, 389) nox permite
enprednder bem a psilo agosinina a ete respi. Seu pono de paria€
‘desenvolvimento io semethanerem mato ontos a dllogo Menon de Plato,em
{ues deste o qu ¢ rao (are) ese ea pode Ser ensinada. A resposta de
Plato ¢ negatives wie nfo pode Sr ensnnda, out tazmos canes, oo
ream meste ser capaz de ioduia em nose alma, wm vez que € wm
‘acerca da epi natureca mana. A fing do liste peecisamgate a Je
‘esperar conve sdormesia na alm todos o indus. Santo ABD.
“omega igialmene re inerogando sobre o ue &enslareapreedet.o gue ors
‘ese dilog em sa pate alum dos exo sios da pedogopin.Indagse,
tm eegid, sabe o papel ds inguagem ed comunicaro no process de eso
A aprendinagem,o que faz do logo tanbem ur dos clisioe a wearin
linger do signieado,asuno de gue aio Agostini se oupou frequents
mente em ra de suas oes, endo su era do sian de grande inflnea na
‘radio filo ingsca?
“Api uma detaiads considera da natura signa eo proceso decomn-
cag (De mito 1 santo Agestinbo conc na ihn das conoeppe eal
‘ova Antgddae Pat, Ariel, 8 esion gin dada comvenconal
‘ade do sigaolngisico— to 6a palnvar vata de Kinga pa lag to
‘Snaisabiacioe ds casa —, este mo pode Yr qualquer lor cogative mais
rofindo io ¢ umes da pases qe conbaceos ogo no poems ans
"onhesimeno pea inguagem. A pssbliade de concer sae algo de previo,
‘ue tore itive pra inguager, Su pore sr, na mesma dress da
lsoaplatnic, nar, use supe que conbeciment no pode ser dtvado
ineiramente da speenio sense! ou da experince conte, oeeessitando um
lmentopvio qe srvade pono de parti para oppo proceso de cosece.‘No seit, entetmto, x doaring pntnca da anaecre erica) (ver 3
Sobre Pate), ns deseavelve sua era trond da lmnayso como ama
{esporta qu considera mais orp para esa queso. Arsene pasagens Jo
‘Galop sto esclarcedons:
Moque despite cos qucompeendemay no connate de qu
‘raul scrorfr mars verde ur eto en pees
ter pls past somata Quem coun cio erdssrameni oe €
{hse au i como coos some nae op Qua pose aa
Sac aus pores laments lets eda ro, sas
‘sland em csi go eros coma eso zee vee, pela
{ul lumia sf ohomen rr artanbim este car goon ns ove ane
Seca ermine ata em nts ree
Sento Agotinko pode ser consierado asim o primeio pensador em nos
radio a deseavoler, possivelmente com base em oneepcbes nopltnicas ©
‘ties ms ogS0 de intrioidade que prnanca 9 conc de subjetvidade So
‘petsancnto modero, Enontamos Js formulada em Seu pensameo 2 oposigso
Interioe- cristanismo que ado deveram ser objeto e cee sic, enbert nt
Praia esa dscunto a tba deixad de acomecer. Eisun dos pons cracls
{ce tamoagueca ete arazio eae que pecore tol losin medieval desde
tste periods desenvolvimento a asta trae ponsivel devi iso
consoldaco ds exolas nos moses e cates dedieads & formacio So
‘lero inclundo eo seu cucu eto dos pares dle, de Mvofos ©
icslogos,princpalmete sto Agorinko fem come de gramica ee retie,
Em 1070 "reforma gregorana" decetada plo papa Grego vi, eabeleces
‘ue cada shai ected Svese uns escola one se eainavan os elemenor
biscs da cals depos ovum, outs van consis devin nodueto
Appa. ligieaeetrca,coqudrntan ou ao vise, cemmposo demise,
ssometria rnc ics
1 Santo Anselmo eo desenvolvimento da escolstica
Santo Anselmo de Canterbury, oa Castuli,€ conierdo o primeio grande
pewodor da swolisicn,elabrando wu lea arr de ua peocupato eh
Trou 2 enendinena, aac reveling. Nasceu em Aaa no port da
Ita en 1033, tomoa-se monge no moser Besedne de Bee na Fan, por
feiomieatevivendo mu ingle, onde chou em 1093 se mead arebspo
‘de Canterbury, falcendo em 1108 em cont como rida Ingle ceca
Sitoridade ds gre do Papa. Sus eal nos di em uma idea do carer
‘tannaconal dt Ireja du ca, que nfo conecn fronts, © da mobldade
tropic pcs da vida dem elesastico de seu tipo. As orensrelgoss
[ttl abadas convent nor eerenes ert dai, raga, Alenka
ormongeseclerigoe anita dun pars ou. Olt ea a ing fans,
‘oe flsdaportodos gue pouslam un cero rau Geinstoao,oquefaeiana
'comunicago, Or ade prio de coavestos ram na piticasenbore fea,
Dropritiie de tear defatavam de ance autonomia © a-oridae, nto 6
rival mas tanbem polica
“Santo Anaco gegue a aig aosinins,procurando a aproximago ete a
floss teologn,coneagrando a femula credo wt celgam, “eri para com
reende”tende comolersfdes querennlecum, "a febareandoscomprect-
Ho” Astor de nimeroswaadas de fsoia celia, a principal congo 8
flosofis, emu vamos os concentra, onsite formulae dofamoeo agumen-
to (ox prov) ontligic (a, om fico cohecidopestetiorment (Gee Kant)
‘Fats de un dos ergamenton mas elsieos ds edie Hsia end sido
{uertlonade por otros fof ma ade Mi, dene cles so Tomas de Aquino,
‘Etendid pr Dun Esco sinda ness periods, retomado por Descartes ras Medi-
lagder meaficar (ie ¥), crcad por Kan ta "Dinléin Transcendental da
Cri de rasio para (apis), cbc daria de Hegel, isco por
Bertrand Russel no af0e sings derpevando grande interes na oso
lerporknes, uma ez qe tem mapas implica, prcipalmente nos campos
alopic, da metas, de episteroiogi eda teologia,
‘Santo Anselmo formu ete argmento em set pequeno ttado Praslopion
(capsim) come ia prova da exsténcia de Deo, tnfando demons que do
‘ntelo de Des como um Ser Perfo deiase an exnel e que, prtano,
“gui gue eotenda ce cone no pode coreterent duvida exten
‘Deus. Daher sido dada enorinayo "argument cnolgio” qu, ego
‘eat interprete, pretense fazer uma pusagem do campo lopicosemantc, &
‘engi de Devs, para o eampo tlic, a existaca Go ser corespondent a
‘exe conceit, demonstando que dado oentendimento dese coneito (elemento
pstemelgio), aio se pode enter aaetagho da exitenia dese
‘Oargamento emma ert sples enbors sus implicapbes jam bastante
‘compleas Santo Azel come tmando como exemplo una paseagers dos
Samos (14, 1}"Dizo nena em seu corso: Des io exis Oraoinsenso
fou inspire, comprendeo ferns “Des sou spnfieate, “0 ser do qual ale