Sundara
Sundara
\documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article}
%\documentclass[11pt]{article}
%\usepackage{multicol}
#include=ijag.inc
#endwordvowel=.h
\portraitwide
\parindent=100pt
\let\usedvng=\Largedvng % for 1 column
\pagenumbering{itrans}
\def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}}
\def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule}
\def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines}
%%
\begin{document}
shrImahAdeva uvAca .
shatayojanavistIrNa samudraM makarAlayam .
lila~N@@ghayiShurAnandasandoho mArutAtmajaH .. 1 ..
dhyAtvA rAmaM parAtmAnamidaM vacanamabravIt .
pashyantu vAnarAH sarve gacChantaM mAM vihAyasA .. 2 ..
amoghaM rAmanirmuktaM mahAbANamivAkhilAH .
pashyAmyadyaiva rAmasya patnIM janakanandinIm .. 3 ..
kR^itArthohaM kR^itArthohaM punaH pashyAmi rAghavam .
prANaprayANasamaye yasya nAma sakR^itsmaran .. 4 ..
narastIrvA bhavAmbhodhimapAraM yAti tatpadam .
kiM punastasya dUto.ahaM tada~N@@gA~N@@gulimudrika .. 5 ..
tameva hR^idaye dhyAtvA la~N@@ghyAmyalpavAridhim .
ityuk@@tvA hanumAnbAhU prasAryAyatavAladhiH .. 6 ..
R^ijugrIvordhvadR^iShTiH sannAku~ncitapadadvayaH .
daxiNAbhimukhastUrNaM pupluve.anilavikramaH .. 7 ..
AkashAttvaritaM devairvIxyamANo jagAma saH .
dR^iShTvAnilasutaM devA gacChantaM vAyuvegataH .. 8 ..
parIxaNArthaM sattvasya vAnarasyedamabruvan .
gacChatyeSha mahAsattvo vAnaro vAyuvikramaH .. 9 ..
la~N@@kAM praveShTuM shakto vA na vA jAnImahe balam .
evaM vicArya nAgAnAM mAtaraM surasAbhidhAm .. 10 ..
abravId@@devatAvR^indaH kautUhalasamanvitaH .
gacCha tvaM vAnarendrasya ki~ncidvighnaM samAcara .. 11 ..
dnyAtvA tasya balaM buddhiM punarehi tvarAnvitA .
ityuktA sA yayau shighraM hanumadvighnakAraNAt .. 12 ..
AvR^itya mArgaM purataH sthitvA vAnaramabravIt .
ehi me vadanaM shIghraM pravishasva mahAmate .. 13 ..
devaistvaM kalpito bhaxyaH xudhAsampIDitAtmanaH .
tAmAha hanumAnmAtarahaM rAmasya shAsanAt .. 14 ..
gacChAmi jAnakIM draShTuM punarAgamya satvaraH .
rAmAya kushalaM tasyAH kathayitvA tvadAnanam .. 15 ..
nivexye dehi me mArgaM surasAyai namo.astu te .
ityuk@@tvA punarevAha surasA xudhitAsmyaham .. 16 ..
pravishya gacCha me vak@@traM no cettvAM bhaxayAmyaham .
ityukto hanumAnAha mukhaM shIghram vidAraya .. 17 ..
pravishya vadanaM te.adya vacChAmi tvarayAnvitaH .
ityuk@@tvA yojanAyAmadeho bhUtvA puraH sthitaH .. 18 ..
dR^iShTvA hanUmato rUpaM surasA pa~ncayojanam .
mukhaM cakAra hanumAna dviguNaM rUpamAdadhat .. 19 ..
tatashcakAra surasA pa~nca yojanAnAM ca viMshatim .
vak@@traM cakAra hanumAMstriMshadyojanasammitam .. 20 ..
tatashcakAra surasA pa~ncAshadyojanAyatam .
vaktraM tadA hanUmAMstu babhUvA~N@@guShThasannibhaH .. 21 ..
pravishya vadanaM tasyAH punaretya puraH sthitaH .
praviShTo nirgato.ahaM te vadanaM devi te namaH .. 22 ..
evaM vadantaM dR^iShTvA sA hanUmantamathabravIt .
gacCha sAdhaya rAmasya kAryaM buddhimatAM vara .. 23 ..
devaiH sampreShitAhaM te balaM jidnyAsubhiH kape .
dR^iShTvA sItAM punargatvA rAmaM draxyasi gacCha bhoH .. 24 ..
ityuk@@tvA sA yayau devalokaM vAyusutaH punaH .
jagAma vAyumArgeNa garutmAniva paxirAT .. 25 ..
samudro.apyAha mainAkaM maNikA~ncanaparvatam .
gacChatyeSha mahAsattvo hanUmAnmArutAtmajaH .. 26 ..
rAmasya kAryasiddhyarthaM tasya tvaM sacivo bhava .
sagarairvarddhito yasmAtpurAhaM sAgaro.abhavam .. 27 ..
tasyAnvaye babhUvAsau rAmo dAsharathiH prabhuH .
tasya kAryArthasiddhyarthaM gacChatyeSha mahAkapiH .. 28 ..
tvamuttiShTha jalAttUrNaM tvayi vishramya gacChatu .
sa tatheti prAdurabhUjjalamadhyAnmahonnataH .. 29 ..
nAnA maNimayaiH shrR^i~N@@gaistasyopari narakR^itiH .
prAha yAntaM hanUmantaM mainAko.ahaM mahAkape .. 30 ..
samudreNa samAdiShTastvadvishrAmAya mArute .
AgacChAmR^itakalpAni jagdhvA pakvaphalAni me .. 31 ..
vishramAtra xaNaM pashcAd@@gamiShyasi yathAsukham .
evamukto.atha taM prAha hanUmAnmArutAtmajaH .. 32 ..
gacChato rAma kAryArthaM bhaxaNaM me kathaM bhavet .
vishrAmo vA kathaM me syAd@@gantavyaM tvaritaM mayA .. 33 ..
ityuk@@tvA spR^iShTashikharaH karAgreNa yayau kapiH .
ki~nciddUraM gatasyAsya ChAyAM ChAyAgraho.agrahIt .. 34 ..
siMhikA nAma sA ghorA jalamadhye sthitA sadA .
AkAshagAminAM ChAyAmAkramyAkR^iShya bhaxayet .. 35 ..
tayA gR^ihIto hanUmAMshcintayAmAsa vIryavAn .
kenedaM me kR^itaM vegarodhena vighnakAriNA .. 36 ..
dR^ishyate naiva ko.apyatra vismayo me prajAyate .
evaM vicintya hanUmAnadho dR^iShTiM prasArayat .. 37 ..
tatra dR^iShTvA mahAkAyAM siMhikAM ghorarUpiNIm .
papAta salile tUrNaMpad@@bhyAmevAhanadruShA .. 38 ..
punarutplutya hanUmAndaxiNAbhimukho yayau .
tato daxiNamAsAdya kUlaM nAnAphaladrumam .. 39 ..
nAnApaximR^igAkIrNaM nAnApuShpalatAvR^itam .
tato dadarsha nagaraM trikuTacalamUrdhani .. 40 ..
prAkAraurbahubhiryuktaM parikhAbhishca sarvataH .
pravexyAmi kathaM la~N@@kAmiti cintAparo.abhavat .. 41 ..
rAtrau vexyAmi sUxmo.ahaM la~N@@kAM rAvaNapAlitAm .
evaM vicintya tatraiva sthitvA la~N@@kAM jagAma saH .. 42 ..
dhR^itvA sUxmaM vapurdvAraM pravivesha pratApavAn .
tatra la~N@@kApurI sAxAtrAxasIveShadhAriNI . .. 43 ..
pravishantaM hanUmantaM dR^iShTvA la~N@@kA vyatarjayat .
kastvaM vAnararUpeNa mAmanAdR^itya la~N@@kinIm .. 44 ..
pravishya coravadrAtrau kiM bhavAnkartumicChati .
ityuk@@tvA roShatAmrAxI padenAbhijaghAna tam .. 45 ..
hanUmAnapi tAM vAmamuShTinAvadnyayAhanat .
tadaiva patitA bhUmau raktamudvamatI bhR^isham .. 46 ..
utthAya prAha sA la~N@@kA hanUmantaM mahAbalam .
hanUman gacCha bhadraM te jitA la~N@@kA tvayAnagha .. 47 ..
purAhaM brahmaNA proktA hyaShTaviMshatiparyaye .
tretAyuge dAsharathI rAmo nArAyaNo.avyayaH .. 48 ..
janiShyate yogamAyA sItA janakaveshmani .
bhUbhAraharaNArthAya prArthito.ayaM mayA kvacit .. 49 ..
sabhAryo rAghavo bhrAtA gamiShyati mahAvanam .
tatra sItAM mahAkAyAM ravaNo.apahariShyati .. 50 ..
pashcAtarAmeNa sAcivyaM sugrIvasya bhaviShyati .
sugrIvo jAnakIM draShTuM vAnarAnpreShayiShyati .. 51 ..
tatraiko vAnaro rAtrAvAgamiShyati te.antikam .
tvayA ca bharsitaH so.api tvAM haniShyati muShTinA .. 52 ..
tenAhatA tvaM vyathitA bhaviShyasi yadAnaghe .
tadaiva rAvaNasyAnto bhaviShyati na saMshayaH .. 53 ..
tasmAt tvayA jitA la~N@@kA jitaM sarvaM tvayAnagha .
rAvaNAntaHpuravare krIDAkAnanamuttamam .. 54 ..
tanmadhye.ashokavanikA divyapAdapasa~N@@kulA .
asti tasyAM mahAvR^ixaH shiMshapA nAma madhyagaH .. 55 ..
tatrAste jAnakI ghorarAxasIbhiH suraxitA .
dR^iShTvaiva gacCha tvaritaM rAghavAya nivedaya .. 56 ..
dhanyAhamapyadya cirAya rAghava smR^itirmamAsId@@bhavapAshamocinI .
tad@@bhaktasa~N@@go.apyatidurlabho mama prasIdatAM dAsharathiH sadA
hR^idi .. 57 ..
ulla~N@@ghite.abdhau pavanAtmajena dharAsutAyAshca dashAnanasya .
pusphora vAmAxi bhujashca tIvraM rAmasya daxA~N@@gamatIndriyasya .. 58 ..
.. adhyAtmarAmAyaNe sundarakANDa ..
dvitIyaH sargaH ..
shrImahAdeva uvAca .
.. adhyAtmarAmAyaNe sundarakANDa ..
tR^itIyaH sargaH ..
shrImahAdeva uvAca .
.. adhyAtmarAmAyaNe sundarakANDa ..
caturthaH sargaH ..
shrImahAdevauvAca .
yAntaMkapIndaM dhR^itapAshabandhanaM
vilokayantaM nagaraM vibhItavat .
atADayanmuShTitalaiH sukopanAH
paurAH samantAdanuyAnta Ixitum .. 1 ..
brahmAstramenaM xaNamAtrasa~N@@gamaM
kR^itvA gataM brahmavareNa satvaram .
dnyAtvA hanUmAnapi phalgurajjubhi-
rdhR^ito yayau kAryavisheShagauravAt .. 2..
sabhAntarasthasya ca rAvaNasya taM
puro nidhAyAha balArijittadA .
baddhoH mayA brahmavareNa vAnaraH
samAgato.anena hatA mahAsurAH .. 3 ..
yaduktamatrArya vicArya mantribhi-
rvidhIyatAmeSha na laukiko hariH .
tato vilokyAha sa rAxaseshvaraH
prahastamagre sthitama~njanAdribham .. 4 ..
prahasta pR^icChainamasau kimAgataH
kimatra kAryaM kuta eva vAnaraH .
vanaM kimarthaM sakalaM vinAshitaM
hatAH kimarthaM mama rAxasA balAt .. 5 ..
tataH prahasto hanUmantamAdarAt
papracCha kena prahito.asi vAnara .
bhayaM ca te mAstu vimoxyase mayA
satyaM vadasvAkhilarAjasannidhau .. 6 ..
tato.atiharShAtpavanAtmajo ripuM
nirIxya lokatrayakaNTakAsuram .
vaktuM pracakre raghunAthasatkathAM
krameNa rAmaM manasA smaranmuhuH .. 7 ..
shrR^iNu sphuTaM devagaNAdyamitra he
rAmasya dUto.ahamasheShahR^itsthiteH .
yasyAkhileshasya hR^itAdhunA tvayA
bhAryA svanAshAya shuneva saddhaviH .. 8 ..
sa rAghavo.abhetya mata~NparvataM
sugrIvamaitrImanalasya sannidhau .
kR^itvaikabANena nihatya vAlinaM
sugrIvamevAdhipatiM cakAra tam .. 9 ..
sa vAnarANAmadhipato mahAbalI
mahAbalairvAnarayUthakoTibhiH .
rAmeNa sArdhaM saha laxmaNena bhoH
pravarShaNe.amarShayuto.avatiShThate .. 10 ..
sa~ncoditAstena mahAharIshvarA
dharAyutAM mArgayituM disho dasha .
tatrAhamekaM pavanAtmajaH kapiH
sItAM vicinva~nChajakaiH samAgataH .. 11 ..
dR^iShTvA mayA padmapalAshalocanA
sItA kapitvAdvipinaM vinAshitam .
dR^iShTvA tato.ahaM rabhasA samAgatA
nmAM hantukAmAn dhR^itacApasAyakAn .. 12 ..
mayA hatAste pariraxitaM vapuH
priyo hi deho.akhiladehinAM prabho .
brahmAstrapAshena nibadhya mAM tataH
samAgamanmeghaninAdanAmakaH .. 13 ..
spR^iShTvaiva mA brahmavaraprabhAvata
styak@@tvA gataM sarvamavaimi rAvaNa .
tathApyahaM baddha ivAgato hitaM
pravaktukAmaH karuNArasArdradhIH ... 14 ..
vicArya lokasya vivekato gatiM
na rAxasIM buddhimupaihi rAvaNa .
daivIM gatiM saMsR^itimoxahaitukIM
samAshrayAtyantahitAya dehinaH .. 15 ..
tvaM brahmaNo hyuttamavaMshasambhavaH .
paulastyaputro.asi kuberabAndhavaH .
dehAtmabuddhyApi ca pashya rAxaso
nAsyAtmabuddhyA kimu rAxaso nahi .. 16 ..
sharIrabuddhIndriyaduHkhasantati
rna te na ca tvaM tava nirvikArataH .
adnyAnahetoshca tathaishca santate
rasattvamasyA svapato hi dR^ishyavat .. 17 ..
idaM tu satyaM tava nAsti vikriyA
vikAraheturna ca te.advayatvataH .
yathA nabhaH sarvagataM na lipyate
tathA bhavAndehagato.api sUxmakaH .
dehendriyaprANasharIrasa~N@@gata-
stvAtmeti bad@@dhvAkhilabandhabhAgbhavet .. 18 ..
cinmAtramevAhamajo.ahamaxaro
hyAnandabhAvo.ahamiti pramucyate .
deho.apyanAtmA pR^ithivIvikArajo
na prANa AtmAnila eSha eva saH .. 19 ..
mano.apyaha~N@@kAravikAra eva no
na cApi buddhiH prakR^itervikArajA .
AtmA cidAnandamayo.avikAravA-
ndehAdisa~N@@ghAdvayatirikta IshvaraH .. 20 ..
nira~njano mukta upAdhitaH sadA
dnyAtvaivamAtmAnamito vimucyate .
ato.ahamAtyantikamoxasAdhanaM
vaxye shrR^iNusvAvahito mahAmate .. 21 ..
viShNorhi bhaktiH suvishodhana dhiya-
stato bhavejdnyAnamatIva nirmalam .
vishuddhatattvAnubhavo bhavettataH
samyagviditvA paramaM padaM vrajet .. 22 ..
ato bhajasvAdya hariM ramApatiM
rAmaM purANaM prakR^ite paraM vibhum .
visR^ijya maukhyaM hR^idi shatrubhAvanAM
bhajasva rAmaM sharaNAgatapriyam .
sItAM puraskR^itya saputrabAndhavo
rAmaM namaskR^itya vimucyase bhayAt .. 23 ..
rAmaM parAtmAnamabhAvaya~njano
bhaktyA hR^idisthaM sukharUpamadvayam .
kathaM paraM tIramavApnuyAjjano
bhavAmbudherduHkhatara~N@@gamAlinaH .. 24 ..
no cettvamadnyAnamayena vahninA
jvalantamAtmAnamaraxitArivat .
nayasyadho.adhaH svakR^itaishca pAtakai-
rvimoxasha~N@@kA na ca te bhaviShyati .. 25 ..
shrutvAmR^itAsvAdasamAnabhAShitaM
tadvAyusUnordashakandharo.asuraH .
amR^iShyamANo.atiruShA kapIshvaraM
jagAda raktAMtavilocano jvalan ..26..
kathaM mamAgre vilapasyabhItavat
plava~N@@gamAnAmadhamo.asi duShTadhIH .
ka eSha rAmaM katamo vanecaro
nihanmi sugrIvayutaM narAdhamam .. 27 ..
tvAM cAdya hatvA janakAtmajAM tato
nihanmi rAmaM sahalaxmaNaM tataH .
sugrIvamagre balinaM kapIshvaraM
savAnaraM hanmyacireNa vAnara .
shrutvA dashagrIvavacaH sa mAruti-
rvivR^iddhakopena dahannivAsuram .. 28 ..
na me samA rAvaNakoTayo.adhama
rAmasya dAso.ahamapAravikramaH .
shrutvAtikopena hanUmato vaco
dashAnano rAxasamevamabravIt .. 29 ..
pArshve sthitaM mAraya khaNDashaH kapiM
pashyantu sarve.asuramitrabAndhavAH .
nivArayAmAsa tato vibhIShaNo
mahAsuraM sAyudhamudyataM vadhe .
rAjanvadhArho na bhavetkatha~ncana
pratApayuktaiH pararAjavAnaraH .. 30..
hate.asminvAnare dute vArtA ko vA nivedayet
rAmAya tvaM yamuddishya vadhAya samupasthitaH .. 31 ..
ato vadhasamaM ki~ncitanyaccintaya vAnare .
sacihno gacChatu hariryaM dR^iShTvAyAsyati drutam .. 32 ..
rAmaH sugrIvosahitastato yuddhaM bhavettava .
vibhIShaNavacaH shrutvA rAvaNo.apyetadabravIt .. 33 ..
vAnarANAM hi lA~N@@gUle mahAmAno bhavetkila .
ato vastrAdibhiH pucChaM veShTayitvA prayatnataH ..34 ..
vahninA yojayitvainaM bhrAmayitvA pure.abhitaH .
visarjayata pashyaMtu sarve vAnarayUthapAH .. 35..
tatheti shaNapaTTaishca vastrairanyairanekashaH .
tailAktairveShTayAmAsurlA~N@@gUlaM mAruterdR^iDham .. 36 ..
pucChAgre ki~ncidanalaM dIpayitvAtha rAxasAH .
rajjubhiH sudR^iDhaM bad@@dhvA dhR^itvA taM balino.asurAH .. 37..
samantAd bhrAmayAmAsushcoro.ayamiti vAdinaH .
tUryaghoShairghoShayantastADayanto muhurmuhuH .. 38 ..
hanUmatApi tatsarvaM soDhaM ki~nciccikirShuNA .
gatvA tu pashcimadvArasamIpaM tatra mArutiH .. 39 ..
sUxma babhUva bandhebhyo niHsR^itaH punarapyasau .
babhUva parvatAkArastata utplutya gopuram .. 40 ..
tatrikaM stambhamAdAya hatvA tAn raxiNaH xaNAt .
vicArya kAryasheShaM sa prAsAdAgrAd gR^ihAd gR^iham .. 41 ..
utplutyoplutya sandIptapucChena mahatA kapiH .
dadAha la~N@@kAmakhilAM sATTaprAsAdatoraNAm .. 42 ..
hA tAta putra nAtheti kraMdamAnAH samantataH .
vyAptAH prAsAdashikhare.apyArUDhA daityayoShitaH .. 43 ..
devatA iva dR^ishyante patantyaM pAvake.akhilAH .
vibhIShaNagR^ihaM tyak@@tvA sarvaM bhasmIkR^itaM puram .. 44 ..
tata utplutya jaladhau hanUmAnmArutAtmajaH .
lA~N@@gUlaM majjayitvAntaH svasthacitto babhUva saH .. 45 ..
vAyoH priyasakhitvAcca sItayA prArthito.analaH .
na dadAha hareH pucChaM babhUvAtyantashItalaH .. 46 ..
yannAmasaMsmaraNadhUtasamastapApA-
stApatrayAnalamapIha taranti sadyaH .
tasyaiva kiM raghuvarasya vishiShTadUtaH
santapyate kathamasau prakR^itAnalena .. 47 ..
iti shrImadadhyAtmarAmAyaNe umAmaheshvarasaMvAde sundarakANDe
caturthaH sargaH .. 4 ..
\medskip\hrule\medskip
.. adhyAtmarAmAyaNe sundarakANDa ..
pa~ncamaH sargaH ..
shrImahAdeva uvAca .