Agape - April, 2014 PDF
Agape - April, 2014 PDF
AGAPE
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
www.mizoramsynod.org
AGAPE
Zirtawpni ropui - Good Friday kan thleng leh ta reng mai. Min chhandam turin Lal Isua Krista chu he khawvelah a lo kal a. Pathian Fapa chuan mihringte dinhmun, a chhe lai ber thleng rawn \awmin kan chhandamna chu a thawk chhuak a. Lei leh van lalber ni siin, ama thil siamah a rawn changa, mi rethei ber pianna hmun aia tlawm zawkah a lo piang a. Hrehawmna, hmuhsitna leh tuarna nasa tak, krawsa thihna thlengin a tuar a, chung zawng zawng chu hnehin, min tlanna hna chu a hlen chhuak ta a ni. Ziaktu pakhat chuan Lal Isua chungchang heti hian a ziak: Nunna Chhang chuan riltamin a rawngbwlna a \an a. Nunna Tui chuan tuihalin a hun tawp a hmang a. Krista chu mihringte angin a ril\am a, mahse Pathian a nihnain ril\amte a hrai puar thung a. A chau va, mahse chaute tn hahchawlhna a ni si. Chhiah a chawi a, mahse Lal a ni. Ramhuaizwl tiin an puh a, mahse ramhuaite a hnawt chhuak a. A \awng\ai a, mahse kan \awng\aina a ngaithla \hn. A \ap a, mahse kan mittui a hru hul si a. Tngka 30-ah an hralh a, mahse min tlan chhuak si. Beramno talh tur ang maia hruai a ni a, mahse Berampu |ha a ni. A nunna a hlan a, Thihna hmangin thihna vek chu a hneh si, tiin. Lal Isua min tuarsakna hi a hlu a, Chanchin |ha bu ziaktute pawh hian an ziak hnem hle a, Matthaia leh Marka hian hmun thuma \hena hmun khat vel ve ve an ziak a, Luka chuan hmun lia \hena hmun khat vel lai awhin a ziak bawk a, Johana phei chuan a zatve deuh thaw hi Lal Isua tuarna lam ziak nan a hmang a ni. Lal Isua tuarna hian i nunah eng chen nge a luah ve le?
www.mizoramsynod.org
AGAPE
THU KA PE CHE A NI LAWM NI? CHAK TAK LEH HUAI TAKIN AWM RAWH
(Jos 1:9) - Rev. C.M. Zalenthanga Chanmari Josua bung khat thuah hian hruaitu ropui Mosia thih hnuah amah thlaktu Nuna fapa Josua hnenah Lalpan thupek ropui tak a pe a. Jordan lui kn a, ram a pekah kal a, an kephaha an rah apiang chu a pek tur thu kan hmu a. Josua hnenah chuan ram zau tak a pe a. A dam chhung zawng chuan tuman an chelh lo vang a, a hnenah Lalpa a awm tlat dawn a. Amaherawhchu Lalpa dan chu ding lam leh vei lamah a pensan tur a ni lo. Jordan lui kn a, Lalpa chuan Kanaan rama Israel fate hruai lut turin Josua hnenah he thu hi sawiin, Thu ka pe che a ni lawm ni? Chak tak leh huai takin awm rawh; hlau suh la, zam hek suh; Lalpa i Pathian chu i kalna apiangan i hnenah a awm zel dawn alawm, tiin a sawi a (Jos 1:9). Keini pawhin chak tak leh huai takin Lalpan thu angin Kristian chhungkuaah hma lak i han tum teh ang. C h h u n g k u a an zirna lamte hriatpui a ngai inkaihhruai naah : a. Nu leh paten an mamawh Chhungkaw inkaihhruainaah kan hriatpui lohva anmahni hian nu leh paten chak tak duh thu thua an khawsak chh ungk aw leh huai taka tu leh fate ch uan kawn gah hnenah hma lak a ngai. inenkaw lna inkaihhruai a harsa \hin. Chhungkuaah chuan nu leh pate hi a mawhphurtu ber Kan sum hmuh leh hman kan ni. An mamawh phuhru ch ungchang ah t e pawh tura \an lak reng a ngai a. chhungkaw rorelna fel tak awm loh chu an Ei leh bar, silh leh fen te, a
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
chhungkaw budget a buai thei \hin. Kan sum hmuh tawk anga kan inenkawl thiam a pawimawh. Mi hausa leh ropuiten an neih ang hi chhungkaw harsa zawkte chuan kan nei ve thei lo. Kan sum neih tawk a\anga khawsak kan thiam loh chuan rualawhna lamah kan tl an ang a, k an chhungkaw nun - taksa leh thlarau nun thlengin min tichau thei. Eng nge ka eiin ka in ang a, eng nge ka silhin ka fen ang w tiin Lal Is uan kan tak sa t hu lungkham lo turin min hrilh a. Ei tur aiin nunna a thupui zawk a, a ram leh a felna zawng hmasa zawk turin min zirtir a ni (Mt 6:25 ff). Kan tu leh fate hi tisa thilah tuamhlawm \ha fu mah ila an thlarau lam nunah chi \ha kan tuh si loh chuan inchhirna leh phurrit tak kan la phur ngei ang. Kan tu leh fate hnena chi \ha th ehtu kan nih chu an thlaraua mi chatuan nunna kan seng dawn a ni (Gal 6:7,8). |henkhat chu kan tu
leh fate zu leh ruihtheih thila fihlim lote an ni. Heng harsatna avang hian nupa leh chhungkua inhauhna leh buaina vawi tam tak kan tawk \hin. Kan hmelma pa duh ang taka chhungkuaah buaina a lo awm hian kan fate leh nupa inhau buai mai lovin hmelmapa Setana hi Lal Isua thuneihnaa phuarin dodal \hin ila a va \ha dawn em! Pathian kan hnaih a, Diabola kan dodal chuan anin min tlan bosan ang (Jak 4:7). Kristian chhungkuate hian chak tak leh huai taka tu leh fate kaihruaia, enkawl turin Lalpan min duh a ni. Inhmangaih ta wnna ah : Nu pa in hmangaih tak chhungkua a\ang lo chuan inhmangaih tawnna neih hi thil harsa tak a ni a. Nupa inhmangaih takte hian a takin an fate hnenah inhmangaih an zirtir a ni. Nupa inkar thu hi Paula pawhin nupui chu pasal lakah a intulut ang a, pasal pawh an nupuite lak a vin lo turin a sawi a ni (Kol 3:18-19). Hmangaihna hi
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
Paulan a dah sang hle a, hmangaihna hi phu ar famkimna a ni a ti bawk (Kol 3:14). Chhungkuaah nu leh pate inhmangaihna mai ni lov in t u leh fate n ena in hman gaih taw n hi a pawimawh hle. Nufa, pafa leh unau inhmangaih a \ul tehlul nen chh ungk aw \henkhatah chuan indona a tleng fo \hin. Unau inbeihna te, nufa/pafa i nsualna thlengin boruak \ha lo tak tak a awm thei \hin. Mi \henkhat chu pawn lam lan dan ah p awh unau te hmangaih thiam tak, Pathian rawngbawltu \ha tak an nih a lang fo \hin. Hmangaih Jo hana chu an, Mi in Pathian ka hmangaih e, tiin a unau haw si sela, amah chu dawthei a ni; a unau a hmuh tawh reng mah a hmangaih loh chuan Pathian a hmuh ngai lohva chu engtin nge a hmangaih theih ang? Ama hnen ata he mi thu pek hi k an n ei. T upaw hin Pat hian a hmangaih chuan a unau
pawh a hmangaih bawk tur a ni tih hi (1 Jh 4:20-21). Mahni unau te chunga eng mah pawisak nei lo, nu leh pate thu pawh awih lo mi tam tak kan awm mek a. Nu leh pate thih hnua ro inchuha Court-a inkhing bur bur duh tawk lah chu an bo lo. Krista avanga inhmangaih a, thil tihsualah pawh inngaidam tawn \hin mi kan nih a va \ul em! Peteran, Lalpa, ka unauin vawi eng zat nge ka chungah thil tisual sela ka ngaihdam tur? Vawi sarih thlengin em ni ang? a ti a, Isuan a hnenah vawi sarih thlengin, ka ti lova che, Vawi sarih hmun sawmsarih thlengin ka ti zawk che a ni a ti (Mat 18:21,2 2). Path ian kan hmangaih chuan kan unaute kan hmangaih ang a, ngaihdam an \ul chu an Pathian hming in k an ngaidam tur a ni. Chhungkuaa Lalpa biak honaah : Kristian chhungkaw tinin kan thlakhlelh em em chu chhungkuaa Pathian fakho
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
theih hi a ni. Ni tina Lalpa pawl a fak \hinte nunah chuan inhmangaihna te, in remna te, lawmna l eh hli mna te a awm a, chuvangin Lalpa Pathian hi kan fak fo tur a ni (Deut 10 :21). Lalpan Mos ia hnenah, Maichama mei chu a nung reng ang a, a mit tur a ni lo a tih angin ringtu chhungkua zawng zawngte hian chhungkaw maichama mei hi mit hauh lova ni tina chhem nung reng tur kan ni. Kan tlin lohna leh fel lohnate hre ren gin Lal Isuan a thisenin min tlan a, min chhandam a, a fa atan min pawmin roluahtuah min siam a. Chumi avang chuan thlarau lam hlate saa amah fak fo tur kan ni. Chhungkuaa Lalpa biak hona leh amah pawl hona nei \ha thei lo tur hian hmelmapa Setan a hi an chhuanlam hrang hrang hmangin min tibuai fo \hin. Kan ni tin eizawnna hna avang te, thil dang kan ng aih pawi maw h zawk avangte hian Lalpa kan
pawlin kan fak hman \hin lo. Sam ziaktu chuan, Ka unaute hnenah i hming ka hril ang a, inkhawmhote zingah chuan ka fak ang che, Lalpa \ihtu te u, Amah chu fak rawh u a ti a. Englai pawhin Lalpa kan fakna chu kan kah a ch huak fo tur a n i. Chhungkuaa Pathian be hote hi Thlarau Thianghlim chuan a chenchilh ren g a, an \awng\aina leh thilpekte hi hriat reng turin Lalpa hnen a thleng \hin (TT 10:1ff). Chhungkuaa Lalpa faka chawimawi \hinte hi Lalpan a hre reng a, taksa leh thlarau lam malsawmna tam takin a vur \hin. Kan rama kristian chhungkaw chungchang inzirtirna leh \an lakna hian rah duhawm tak a chhuah mek a ni. Chutih mek laiin nu leh pa thu awih lo tu leh fate an lo chhuak mek bawk a. A nu emaw, a pa emaw, anchhia lawhtu chu thimtham lai berah a khawnvar tihmih sak a ni ang a lo ti hial a ni (Th uf 2 0:20 ). Sual
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
th ilti htheihna chu an hmanraw chi hrang hrang hmangin kan tu leh fate inkarah intihbuaina thlen \hin mahse, Lalpa rinchhan a, chak tak leh huai taka ding tlat tur kan ni. Kristian chhungkuaten eng lai pawha amah k an fak a, k an chawimawi a, kan \ih tlat chuan taksa leh thlarauah
malsawmna kan dawng ang a, kan rah chin apiang hi kan ram a ni zel dawn a ni. Thu ka pe che a ni lawm ni? Chak tak leh huai takin awm rawh; hlau suh la, zam hek suh: Lalpa i P athi an chu i kal na apiangan i hnenah a awm zel dawn alawm (Jos 1:9).
Pennsylvania khawthlang lam thingtlang khaw mawi tak chu thlipuiin a nuai vak mai a, rei lo te chhungin khaw ram ang maiin a lo chhe zo ta vek mai a. Pa pakhat chu a in chhe sawp bulah chuan a lo \ap hawm hawm mai a, mahse a chnna nasa tak avanga \ap ni lovin lawm avanga \ap a lo ni zawk. A fapa chu mak tak maiin a lo him tlat a ni! An \henawm pa lo haw chuan a \henawm mipa naupang chu hmanhmawh takin a rawn phur haw a, thlipui n tak an hmachhawn dawn tih a hriat avangin car a\ang chuan a pawt chhuak a, khuarkhurumah a namthlaa, a chungah amah chu a zu bawk ta a. An \henawm pa chu thlipui avangin a thi a, mipa naupang erawh chu an \henawm pa taksain a hliah tlat avangin a him thei ta a lo ni a. - Edward H.Morgan
www.mizoramsynod.org
AGAPE
ISUA LUNGNGAIHNA
(Mt 26:36-39; Mk 14:34; Lk 22:41-44) - Rev. Darchungnunga Zotlang Isua lungngaihna thu hi Chanchin Tha ziaktu Matthaia, Marka leh Luka ten an ziak \heuh va. Luka chuan a thlaphan em em thu a sawi a. Matthaia leh Marka chuan amah Isua ngeiin a lungngaih thu a sawina, Ka rilru a lungngai em em a, thihna khawp hial a ni, a tih thu an ziak a. Zawlnei Isaia pawhin, ....lungngaihnate nei mi leh natna hre mi a ni a..., a lo ti bawk a (Is 53:3). Isua lungngaihna hi hetiang hian lo thlir zui ila. 1. Isua lungngaihna hi a nasa a ni Isua hian mihring famkim a nihna hian kan mihring nihna hi a famkimin min chanpui a ni tih hi kan hre reng tur a ni. Gethsemani huanah khan amah ngeiin a lungngaih thu a sawi chhuak kha a ni a. |awngka a sawi hian a lungngaihzia a la tifiah tawk lovah kan ngai a nih pawhin, a chetzia hian a tichiang a ni. A zirtirte hnenah pawh, Mi venpui rawh u, a ti hial a. Hemi zanah hian a ralthuam \ha ber leh a thlamuanpui ber \awng\aina pawh a bei ngawrh nangiang mai. A changin \hing\hiin a \awng\ai a, a chang phei chuan bawkkhup thlawp thlawp khawpin a \ang a, nasa takin a bei a ni. A chang chuan a Pa hnenah, a chunga tuarna lo thleng tur, a no in tur chuan amah a pumpelh theihna turin a dil hial a. Mahse, ama duhzawng aiin a pa remruatna zwm tur a nih inhriain, keima thu ni lovin, nangma thu thu ni zawk rawh se, a ti thei a. Kan Lalpa hi lungngaih tak tein a lungngai a ni. Luka chuan, ...a thlan chu thi far lian tak angin leiah a far, a ti (Lk 22:24). He a thlan far hi e Exercise kan laknaah emaw hna kan thawhrimnaah emawa kan
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
10
thlan far ang mai a ni lo. Exercise kan laknaa kan thlan a chhuah tam chuan, taksaa thil \ha lo kha thlanah a chhuak a. Chu chu mihringin kan ngeih a, kan hriselin kan chak phah \hin. He huna kan Lalpa tuar erawh zawng, lungngaihna boruak lum lutukin a tuam avangin lungngaihna thlan chhia leiah a far zawih zawih mai a ni. Hei hi Lukan a hriatthiampui danah chuan, thi far lian tak, leia far koh koh anga n niin a ngai a ni. Mihring taksaa hliam n tak a\anga thil lo awm \hin nen a tehkhin a ni. Hei hi chu mihring tumahin an ngeih thei ngai lo. Hetih lai dinhmun hi sawi dan danga kan sawi chuan, zawh rual loh phurritin a delh a ni. Hei hi mihring pangngaiah chuan taksain a zo lo va, rilru leh thlarau pawhin a zo \hin lo va, rinawmna pawh hloh a awl hle \hin. Taksa a tichauvin thlarau lam nun pawh a pawt hniam \hin a ni. Mihring nihna kim chanpuitu kan Lalpa Isuan chuti khawp lungngaihna chu a tuar a ni. Min venpui rawh u, a ti ve hial reng a nih kha. He
indona rapthlak tak hi hneh tura a hmaa tuar tur awm chu huaisen taka a tuar tlang theih nan, \awng\aia venpui a ngai a ni. 2. Isua lungngaihna hian nat bikna a nei - Pasal\ha an zam hun a awm \hin a, mi huaisen an lungngaih hunte, mi chak an tlawm hun te a awm bawk \hin. Kan Lal Isua, Sakeibaknei, Juda hnama mi, Davida bulpui, tih meuh hi enga ti nge chuti taka a lungngaih? Davida chuan khandaih leh fei tel lovin a beram vennaah savawm leh sakeibakneite pawh a tihlum \hin a ni a. Chuti a nih chuan Davida chu Sakeibaknei aia chak a nih chu maw le! Hmangaih Johanan Sakeibaknei, Juda hnam a mi, Davida bulpui tia a sawi hi, Isua kawka sawi a ni si a. Sakeibaknei ai pawha ropui Davida tan pawh bulpui nih tling a ni a, heti em ema lungngaia a zm chhan hi eng nge ni ang le! Martin Luther-a chuan, Keini mi bawlhhlawh leh thinlung suala chawlawl hnute hian, rilru thianghlim leh
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
11
sualna tel lovin mite sualna rapthlak tak mawh phura, a tuarna natzia hi kan hre thiam phak lo a ni, a ti. Mi \ha apiangte hian sual an vei na \hin a, mi dik apiangte hian dik lo an ngai thei lo nasa bawk \hin. Isuaah chuan dik lohna reng reng awm lo mah sela, mi dik lo leh sual berte aiawh a, an sualna avanga an tuar tur chu sual ve lo Isua chanvoah tlain, mi sual nia an puh tlat avanga mi sual thiha a han thi tur chu a n lo thei lo vang. A dikna leh \hatna te, a rinawmna leh a thawhrimnate avanga chawimawina lawmman hmuh a hnka, mi sual berte hlawh \hin hremna sang ber han tuar tur chu a va n dawn tak m. Beram No a hmul mettu hmaa a ngawi reng ang maiin thiam thu sawi a rem tawh bawk si lo. He dinhmun hi tu thinlungin nge n ti lova tuar thei tehlul ang ni? Tunlai dan thiam mite hian, manmi (police)-ten mi sual an zawnnaah rin mana, dwpna atana rin vuakte hi an duh tawh lo. Mi sual lovin a tuar palh ai chuan mi sual chu man rih loh mai hi a pawi
lo zawkah an ngai a ni. Dan hian, sualna nei lo, tuar lo turin an tuar palh hlauh a hlau em em a ni. Chumi thlirna a\anga thlir chuan Isua tuar hi a n lehzual a, a n lwt lak a ni. Isua ruala khenbeh ve pawh khan, an tuar tur reng an tuar nia inpawm thlapin, Isua kha chu thil tisual ve lovin a tuar tih a puang a ni. Thil thuhmun tuar si kha, an tuar a n hlei em em tih kan hrethiam \heuh awm e. Mahni hmangaihte, duhsak zawngte leh anmahni hmangaihtute tuar ai tuar chu miin an peih viau pawh a ni thei. Mahse, amah rawn hmelmatu/hawtu sualna kha a sualnaa bel lt avanga mi sual tuar tur, sualna nei si lovin, a sualna avanga a tuar tur reng ang maia a han tuar kher kha zawng, tuarna azawnga n hleihluak a tling a ni. Hei hi mi dang sualnaah bel tur a ni lo. Kei leh nangma sual mawh kha a ni a phurh ni. Tun huna chhandam hlimna changa Chanchin |ha kan hlimpui hi kan Lal Isua tuarna rah a ni a sin!
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
12
3. Lungngaihnain damna hriak a rawn thlen: A lungngaihna hmun hi Gethsemani huan tih a ni a. He huanah hian Olive thing mawi tak takte chu an awm a. An rah duhawm tak takte chu a \hatna vawrtawp an dawn theihna turin, hriak sawrnaahte chuan n takin, dimdawina awm hauh lovin an sawr a, olive hriak hlu tak chu an sawr chhuak \hin. He hmunah ngei mai hian olive thing mawi leh a rah duhawm tak takte aia duhawm zawk Pathian Fapa sawisel bo chu mi sual ber chan changa rah sawrin a lo awm ta. Gethsemani huan hi khenbeh a tuarna hmun a ni lo naa, khawvel sualna phura rah sawra a awmna hi, a tawrhna n lai ber a ni hial awm e. He kan Lalpa rah sawrna
a\ang hian, Hmangaihna lui, hnam tin damna chu a lo luang chhuak ta a ni. A hmangaih, a chhandam turte sualna ngei chu a phurha, an ai a awh tluan chhuah si loh chuan, an sualna a\angin a chhandam thei dawn si lo. A tuarna hi nang leh keia vang a ni. Ani chu kan bawhchhiatnate avangin hliamin a awm a, kan khawlohna avangin vuak thitlinin a awm a; kan thlamuanna tura thununna chu a chungah a tla a; a vuakna vualtea tihdamin kan awm ta, A lungngaihna hi lungngaihna thianghlim a ni. Chhandamna hriak sawr chhuahna a ni. I tan leh ka tan a ni. A tan eng nge kan tih ve ang le? AMEN
W.E. Sangster-a chuan a hun hnuhnung lam chu natna khumah chau tak chungin a hmang a, w pawh a chhuah \ha thei tawh lo va. Easter Sunday zinga a han harh chuan a fanu hnenah, Easter Sunday zinga Chhandamtu a tho ta! tia auna tur w han neih tak loh hi chu rapthlak ka va ti em! Chu ai mah chuan w nei reng si a, Chhandamtu thawhleh thu au chhuahpui loh hi a la rapthlak zawk a ti a.
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
13
THAWHLEHNA THILTIHTHEIHNA
- Rev. Zoramsanga Tuikhuahtlang a thihna anpuia thiin, amah nen, a thawhlehna thiltihtheihna nen, a tuarnate \awmpuina nen ka hriat theih nan (Phil. 3:10) Kristianten hun pui kan neihte zingah Easter hi a pawimawh ber niin an sawi \hin a, a duh thawh deuhte phei chuan Krismas-te hi chu Easter atana kan inbuatsaihna pakhat ve chauh a ni, an ti hial a. Isua thihna hneha a thawhlehna hun hriatrengna a nih avangin Kristiante tana a pawimawhzia hi sawi ar lutuk theih pawh a ni lo hial awm e. Tirhkoh Paula phei chuan, Krista kha kaihthawhin a awm loh chuan kan thu hrilh hi eng mah lo a ni ang a, in rin pawh eng mah lo a ni bawk ang, tiin a sawi hial a ni (1 Kor 15:14). Easter Sunday hi engtik Pesa ch t ih a\ang a l ak a\anga hman \an nge a nih chh awn a ni in, Juda-te chiang takin a hriat theih Kalhlen kut sawina a ni. lohva; amaherawhchu, zir Aigupta sal tan laiin Israel mite chuan kum zabi 2-na fate chu beram no thisen hun laihawl velah kha chuan hmanga chhanhim an ni a, an hmang tawh niin an ring. hei hian Isua Krista thisen Ringtu hmasaten an lo hman avanga chhandamna kan danah, Easter hi Thuthlung chan tur a lo entir reng a Hluia Kalhlen kut nen khan ni, tih hi ringtu hmasate a inhnaih hle tih a hriat pawm dan a lo ni awm e. theih a; Kalhlen kut kha Tun laiin, Mizoramah Easter hli mth la a ni ti ngei pawh ringhleltu leh pawhin a sawi theih awm e. ring lo tam tak an awm tawh Easter hi Grik \awng chuan a; Kohhran mite ngei pawh Pascha tia sawi a ni \hin a, rinna a\anga hruai penin an ch u ch u Hebrai \aw ng awm mek. Heng boruak
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
14
leng vel karah hian, Isua thihna hnena a thawhlehna hian ringtu leh ringlote pawh min cho va, he khawvel hun bi chhi ar (history) chhungah ngei mai hian Pathian fapa chu lo lutin, a thiin a tho leh a, chu chuan amah zuitute leh mit ngeia hmutute nun a thlak danglam vek a, anniho nun leh thuhril chuan khawvel kalphung a thlak danglam vek bawk a. Rinhlelhna leh buaina chi hrang hrang karah pawh he thu hian ringtute min tinghetin min thlamuan \hin a ni. Easter Thuchah - Bible chang kan tar lanah khian Tirhkoh Paula chuan Krista tuarna hriatpui a, \awmpui a duh thu a sawi a; chu chauh pawh ni lovin Krista thawhlehna thiltihtheihna pawh hriat a duh a ni tih a sawi bawk. Krista thihna hneha a thawhlehna hian chatuan nun beiseina min pe a; he khawvela kan dam chhung ngei pawh hian, buaina leh natna karah pawh - tho leh Krista ringtute kan nih ang ngeiin beidawng
mai lova beiseina thar nena hma lam thlir tlat tur kan ni, tih thuchah a keng tel bawk a ni. 1. Kan do hi kan la hneh ngei dawn a ni - Krista thawhlehnain a ken tel tlat chu, Krista hminga thil kan tih leh a t ana kan do apiangah hnehna kan la chang dawn a ni, tih hi a ni. Kristiante hian hei hi a thuin kan hre fo tawh a, a taka nun chhuahpui erawh kan har sat tlan g hl e; rinhlelhna leh eng mah ti thei lo nia inhriatnain min awp bet fo \hin. Isua a thiha thlana phuma a awm laia a zirtirte rilru ang mai kha kan put chang a tam zawk mah awm asin. Amaherawhchu beiseina pakhat mah an neih taw h lo h hn uah thih na hnehin a tho leh tlat mai a, chakna reng reng nei tawh lo a zirtirte pawhin chakna thar neiin khawvel pumah a chanchin an puang darh ta a ni. Krista thawhlehna hi hnehna tluantling a ni a, hneh theih loh hmelma an awm thei tawh lo. Tun maiah hnehna hmel hmu
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
15
hrih lo mah ila, kan la hneh ngei dawn a ni. Kum 2011 khan Karbi Anglong Field-a kan thawh ve laiin, Dongkamukam Pastor Bial chhunga khaw pakhat, Langamek-ah chuan ringthar chhungkaw pahnih chu rin g lo hovi n kh ua a\anga hnawh chhuah ngei tu min an b ei a, heng chhungkaw pahniha an pate ve ve chu kovin kut an thlak a, an vua a. Karbi rorelna sangah an hruai a, khua a\angin an hnawt chhuak a, an in leh lo an chan vek bawk a. Chutiang taka an tihretheih avang chuan he lai hmunah hian ringthar an awm leh theih pawh ring tawh l o v i n , b e i d a w n g takin kohhranhote an awm a. Amaherawhchu, a kum lehah chuan mak tak maiin ku m dang zawng aiin ringthar an ngah ta zawk a ni. Isua hi hnehtu a nih avan gin, amah ring tute pawh hnehtu kan ni. 2. Hma lam pan thei turin chakna min pe - Hma lam
thlir thei lova mihringte min siamtu leh min pawtlettu chu kan sualte a ni fo \hin. Mi dang ngaihdam ai mahin mahni inngaihdam a har zawk e, tiin an sawi \hin. Amaherawhchu Isua hi kan sualte avanga thi a ni a, chu chu hnehin a tho leh a (1 Kor 15:3); chuvangin, kan sualte leh kan nun hlui chu hnutchhiahin hma lam panin kan kal thei ta a ni. Amah Ti rhko h Paula veki n, hnung lama thil awmte chu theihnghilha, hma lama thil awmte chu banin, Krista Isuaa Pathian chung lam koh chhan lawmman hmu turin, tiam chin lam chu ka pan \alh \alh a ni, tiin a sawi (Phil 3:13,14). Hei hi Isua thawhlehna thiltihtheihna kan hmuhna langsar ber pawl a ni awm e. Khawvel thiamna a\anga mihring nun dik lo siam \hat chu thil harsa tak a ni awm e; khawtlang ngaiha mi sual, mahni nun siam \ha thei taw h lo tam tak hi psychology leh psychiatry hmangin an nun khalh ngilin khawtlang tana mi \angkaiah
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
16
chher dawn ta ila a har viau mai thei. Amaherawhchu Kri sta thaw hleh na thiltihtheihna avanga an nun hlui kalsana nun thara nung ta mi tam tak kan ramah ngei pawh hmuh tur an awm a ni. 3. Beidawnna khur thuka awmte tan beiseina thar petu a ni - Bible-a mihring kan hmuhte zingah Joba ang ren ga t uarn a nasa l eh beidawnna khura lut thuk an awm awm lo ve. Amahin a chhan a hriat hauh lohvin vanduaina chi tinrengin a tlakbuak a. Khaw khat pa hausa leh zahawm, a nupui fan aute nen a hl im t aka kh awsa \h in k ha thawklehkhatah a tla chhe thut mai a; a hausakna leh thil neihte a chan vek a, a fanaute a chan vek bawk a, a nupui ngei pawhin a do let tawh a, a hriselna a tla chhia a, mi mit hmuhah mi khawngaihth lak leh hmuhsitawm tak a lo ni ta. Chu beidawnna khur thuk a\ang chuan \awng\aina hla ni bawk, hrilhlawkna ropui tak ni bawk a rawn puang chhuak a:
Ka tlantu chu a nung tih ka hre si a, Nakinah chuan leiah hian a lo la ding ang. Ka vun hi tihchhiata a awm hnuin, Ka tisain Pathian ka la hmu ang. Keima tan ngei ka la hmu ang a, Ka mitin a la thlir ang, mi dang ni lovin (Job 19:25-27) He khaw vela cheng mihringte tihlimtu leh dam thlakhlelhtirtu thil zawng zawng chu Joba hian a chan vek tawh a, beisei tur a nei tawh lo va, dam zel chkna chhan tur a nei tawh lo. Amaherawhch u, chu beidawnna khur thuk a\ang chuan beiseina hla a rawn au chhuahpui a, a taksa chu natna avanga tihchhiat vekin awm tawh mah se, a Tlantu zar ah t aksa thar neiin Pathian hmaah a la ding leh dawn a, Pathian chu a la hmu dawn a ni tih a rawn puang chhuak a ni. Joba ang ema fiahna leh harsatna tawk chu kan tam lovang; amaherawhchu,
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
17
dam chhunzawm zel chak tawh lo khawpa taksa natna emaw, rilru natna emaw, dinhmun tlakchhiatna emaw tawk mek kan awm thei. Eng dinhmunah pawh ding ila, Krista thawhlehna avang hian siamtharna kan la chang daw n a ni t ih h riai n, beiseina leh hnehna au hla kan chham thei a ni. America rama st ate pakhat, Wisconsin-ah khuan pi anph unga rualban lo enkawlna hmun pakhat, Shepherds Home a awm a,
chutah chuan rilru leh taksa lama rualbanlo, an dam chhung pawha \hat lam pan tawh lo turte an enkawl a ni. He home-a awmte hi tuk ti n tu kver hah an d ak chhuakin, Lal Isua a lo kal tawh dawn em? tiin an thlir \hin, an ti. Isua lo kal huna taksa thar, \ha famkim an neih hun tur chu nghakhlel em emin an thlir reng a ni. Keini chu kan nung a, kan thi leh a; Krista erawh chu a thi a, a nung leh thung a ni. John Stott
Ringtu \ha tak Dan Richardson-a Cancer natna avanga thi chuan Cancer-in a tih theih lohte hetiang hian a sawi :
* * * * * * * * * * * *
Hmangaihna a tidai thei lo Beiseina a tibo thei lo Rinna a tichhe thei lo Thlamuanna a la bo thei lo Inrintawkna a tichhe thei lo In\hian \hatna a tihlum thei lo Hriatrengna a tibo lo Huaisenna a tireh thei lo Thlarau a tihlum thei lo Chatuan nunna a tibo thei lo Thlarauva tuihalna a tireh thei lo Thawhlehna a tibo thei lo
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
18
April 2014
AGAPE
19
Aman min hriat chian hi a va \ulin a va pawimawh em! kan hmangaihzia te, kan rinzia te, a duh zawnga kan awm leh awm lohte hi min hriat chian a \ul khawp mai. Khawvela mi lian leh thiltitheite pawh hi keinin hre chiang mah ila, annin min hriat ve miau loh chuan an duhsakna leh malsawmna pawh kan dawng thei lo vang. Keini ve hi miten eng angin nge nia min hriata, min ngaih? tih hi a va pawimawh em! kan \henawm te, kan mihringpui te, ni tina hna kan thawhpui te, kan chhung te ngei pawh hian eng ang mi nge nia min hmuh, min hriat dan hi a va pawimawh em! Tirhkoh Paulan Galatia 6:34-ah chuan, Mi, eng mah ni si lovin, mi lian deuhva a inruat chuan a inbum chawp mai a ni si. Mi tinin mahni thiltih fiah \heuh zawk rawh se, a ti a. Keimahniin \haa kan inhriat dan hi mi min hriat dan a ni em? Pastor ni awm rengin miin min hria em? Upa ni awm rengin, Kohhran rawngbawltu, Hmeichhe
hruaitu, K|P hruaitu, Thuhriltu, Sunday School zirtirtu etc. ni awm rengin min hriain, min hmu em le? Mahni inbih chian fo hi a va \ulin a va pawimawh em! Miin i bula awm nuam an ti em? Lal Isua zuitu, ringtu tak tak ni awm rengin an hmu che em? Hla chuan, Miten min chhiar, min thlir reng e, Ka awm dan zawng zawng an hai lo; Krista nun mawi leh chanchin \ha, Keimahah hian hmuh an chak \hin. a ti. Hebrai lehkhathawn ziaktu pawhin, Chhumpui nasa tak ang thlirtuten min hual vel avangin min tihnawk apiang leh sual keimahnia bet tlat chu i dah ve ang u. Isua kan rinna siamtu leh tifamkimtu lam chu enin kan hmaa intlansiakna tur awmah hian chhel takin i tlan zel ang u. a ti. Mahni \heuh i inenfiah fo ang u.
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
20
( Presbyterian
Church of India )
CIRCULAR
(Kan Kohhran mi pawl danga ordained pawm dan tur) Tunlai hian kan Kohhran mite zingah Pastor ni si lo, Reverend title invuah an awm nia hriat a nih vangin Synod chuan Kohhranhoten kan lo thliar/dawnsawn theihna turin a hnuaia mi ang hian Kaihhruaina a siam a, hei hi Kohhranhoten zawm \heuh theih ni se. Kum 2012 Synod Gen. 34; SEC 244:17; 245:15; 246:11 leh 2013 Synod Gen. 73 chuan, Kan Kohhran mi, pawl dangin an ordained dawnsawn dan tur hetiang hian a ruahman a ni : 1. Kan Kohhran mi, kan remtihna la hmasa lova pawl dangin an ordained-te chu an Ordination pawm loh ni se. Rawngbawlnaa chhawr tur an nih leh nih loh chu an Ordination-in hril lovin an inpeknain a hril zawk ang. Kohhrana an hming ziak dan leh lam danah pawh 'Reverend' tih an ni lo vang. 2. Kan remtihna la hmasaa Thurin leh kalhmanga kan inkungkaihpui theih Kohhranin an ordain-te erawh chu an title pawmsak ni se, rawngbawlna huangah leh Church Court thilah erawh chuan an title-in awmzia a nei lovang a, rawngbawlnaah pawh an inpekna ena chhawr a ni ang a, an hming lam danah erawh chuan Reverend tih a ni ang.
(UPA H. ZOLIANA)
April 2014
AGAPE
21
THUFINGTE 31:10-31
Thufingte 31:10-31 thu hi chhungkaw nute hian eng zat nge zir chianga passed tawh awm ang aw? tih hi ka ngaihtuah \hin a, Zoram dung leh vang leh ram pawn thleng phak Kohhran Hmeichhe chanchin bu AGAPE-ah hian zawhna hmangin i han inzir chiang teh ang u. Nupui fel, nutling nih kan duh vek a, kan ni vek rih lem lo in a lang a, chutiang ni tur chuan thiamna, finna, changkanna zawng zawng hmaah he thufing hi a awm a ni. Nupui fel kan nih \heuh theihna turin taimak a \ulzia min kawhhmuh nasa hle a, kan pasal, fanau, tu leh fate, kan chhungkua in leh lo kan enkawlna leh Kristian chhungkua kan dinna kawngah taimak kan mamawh a ni. Lunghlu sen mi hi a hlu hle a, Hmeichhe khawsak \ha chu lunghlu sen mi aiin a hlu zawk daih si a Bible-in a ti a. Lunghlu sen mi aia hlu, Hmeichhe khawsak \ha ni tura \an kan lak \heuh theih nan heng zawhnate hi kan thinlung takin i han chhang teh ang : 1. Ka pasal tan thinlung tak a ri n ng am, chhawr nahawm tak ka ni em? 2. Chhe lam ni lova a \ha lam hlira thawhsak \hintu ka ni em? 3. Ka hmaa hna awmte lungawi tak leh hlim taka thawk \hintu nge ka nih a, thinrim, phunchiar leh ang buan buan chunga thawk \hintu? 4. Khawvar hmaa thova, chh ungk aw t ana ei t ur chhawpsak a, chenpuite hnena hnathawh tur rel felsak \hintu ka ni em? 5. Mah ni k utkawih chhuah ngeia huan thlaite thawk chhuak \hin ka ni em? 6. Chaknaa kawng hreng a, bnte tichak \hin ka ni em? 7. Zan thlenga hna thawk
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
22
a, khawnvar timit ngai lo ka ni em? 8. Mi rethei lama kut phar a, renchhamte thlenga ban phaktu ka ni em? 9. Ka chh ungk aw member-te tan eng silhfente nge ka inbeltir ve \hin? 10. Mi siam sa ngawt ring a, leitu nge ka nih, mahni kutkawih ngei inbel \hin? 11. Ka pasal ch u a rawngbawlpuite, hnathawhpuite zingah engtin nge miin an hmuh ve? 12. Chakna leh ropuina hi kan silhfen a ni ve em? hun lo la thleng tur atan ka hlimin ka nui thei em? 13. |awngkam \ha lo pui pui chhak chhuak a, se sea
thu lak ching nge ka niha, Finnaa k nga, ngilneihna thu chhak chhuaka, nunpui \hin? 14. Dawngdah taka nunga, mahni in chhung rel \hin nge ka nih a, d awn gdah na chhang ei ngai lo va, in chhung khawsak \ha taka rel fel \hin? 15. Ka pasal, ka fate, ka chenpuiten min fak \hin em, Engthawli min ti nge ka bula awm thawpik thlak an ti \hin? Heng zawng zawngah hian Lalpa \ihna a\angin hma kan sawn thei a, Lalpa \ihtu hmeichhia chu nupui fel a ni a, Lalpa \ihtu Hmeichhia erawh chu fak a ni ang Bible-in a ti.
Thu 6 pawimawh ber chu, Ka lo tisual palh a ni, Thu 5 pawimawh ber chu, I ti\ha lutuk tlat, Thu 4 pawimawh ber chu, Eng nge i ngaih dan? Thu 3 pawimawh ber chu, I remtih chuan, Thu 2 pawimawh ber chu, Ka lawm e, Thu pawimawh lo ber chu Ka, tih hi a ni. -David Weiss
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
23
April 2014
AGAPE
24
naupangten kan lo hmuin kan lo chang ve ta a ni. Mizoram chhung leh ram pawn a\angin Kohhran, chhungkua, mi mal, \hianzaho, NGO, pawlho etc. a\angtein kan mamawh chi hrang hrang a lo luang lut ruih ruih mai. Pawisa, thawmhnaw, ei tur, naupang lawm chi hrang hrang leh Home mamawh dang min rawn pek zozaite hi a va ropuiin kan va lawm tehlul em. Krismas thilpek ei leh in tur hrang hrang, Home mamawh leh naupang lawm, pawisa (khawl bawm, coins dah khawm, scholarship, Carol, Concert, Birthday, Bonus, thawmhnaw leina leh anmahni Toys leina ai) chi hrang hrang kan dawng a. Thil phalna hi neih tam vang a ni lo va, thinlung a\anga lo chhuak, Pathian mite chauhin an neih a ni. I \awng\aina leh i thilpek thute chu hriat reng turin Pathian hmaah a thleng chho ta tih ang khan in thilpekte a luang ral lo va, Pathian hnenah rimtui atan van lamah a chho nguai nguai a ni. In thilpek avangin Krismas pawh hlim
tak leh hnianghnar takin kan hmang a, mi lian fate ang maiin thawmhnaw \ha leh mawi tak takin kan fate an inthuam a, mawi an inti hle mai. Ei tur tuihnai leh toys hrang hrangte hi an hlimpui teh a nia. Thil min petute hi kan tan vantirhkoh in ni e, a mal malin in hmaichhan ngeiah lawm thu sawi kan duh a, mahse a theih si loh. He thu ziak hmang hian in hnenah thinlung takin lawm thu kan sawi e. Kum tinin Hmangaihna In enkawlna atana Synod-in Budget a siam \hin a, kum 2013-2014 Budget `45,69,000-ah `9,17,000 hi Nau chawmna, donation leh thil dang a\anga hmu tura beisei kan ni a, a bak `35,52,000 erawh hi chu Synod-in min pe ang. Rinnain kan kal a, Pathianin a mite hnenah thu a sawi a, hmuh kan tumte kan tlin thei \hin a, kuminah pawh kan tlin leh ngei ang tih kan ring. Heng mi t berte chunga in tih hi ka chunga ti in ni, I thil tihin lawmman a nei dawn e
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
25
tihte hi Lalpa thu chhuak a ni. thil petu zawng zawngte Lalpan malsawmnain vur \heuh che u rawh se. Tunah hian naupang 35 - Mizo, Vai, Chakma, Bru leh hnam tenau dangte an awm a, Sakhuana lamah chuan Kristian, Hindu, Buddhist leh Muslim kan ni nawk mai. Dinhmun khirh taka ding mek nu/pa thihsan, tsan, tlan bosan, kawppui dang neihsan,
retheihna avanga enkawltu mumal nei lote an ni, a mal malin an chanchin sawi dawn ila, dinhmun inang lo, khawngaihthlak tak tak vek an ni. In \awng\aisakna leh thilpek hrang hrang avangin tluang takin kan kal zel a, kan lawm hle mai. Hun lo kal leh zel turah pawh \awng\aina, fuihna leh thurawn kan mamawh reng e.
Chrysostom Ropuia an tih mai chu Rome lalberin a man a, theih tawp chhuahin Krista hnungzuitu a nihna chu phat leh mai turin a thlem a, a hlawhchham der mai a. Lal chuan a khawnbawlho hnenah engtia tih tur nge ni ang tih a zawt a. Lal : Lei hnuai puk thimah ka dah mai dawn em ni ang? Khawnbawl pakhat : Ni lo ve, chutiang hmun fianrialah chuan tuma tihbuai lohvin a Pathian kiangah a awm thei dawn a, a chak zawng tak a ni ang. Lal : A nih leh ka tihlum mai dawn em ni ang? Khawbawl dang : Tihlum lo vang, a thih chuan a lawm ngawt ang. A thih huna a Lalpa hnena awm a chakzia thu a sawi fo \hin asin. Lal : A nih leh engtin nge ka tih dawn? Khawnbawl dang : Kawng khat chiah a awm, Chrysostom hian sual chiah a hlau. Sual turin zirtir ila, chu chiah chuan a tina thei ang.
www.mizoramsynod.org
AGAPE
26
George Washington-a nu khan a fapa chu Bible hmangin politics leh vantlang nun dan \ha te ngun takin a zirtir \hin a. Ni tin Chhung inkhawm vawi hnih an nei ziah a, Bible chhiarin an \awng\aiho ziah \hin. Indopui pahnihnaa General hmingthang tak, Ferdinand Foch kha a nuin Pathiana rinna nghat tlat tur leh \awng\ai thlahthlam hauh lo turin a zirtir ngun hle a. A hlawhtling ni ngei tur a ni, a hote pawhin, General Foch chu \awng\ai mi, zawlnei, Pathian nena inpawl \hin a ni e,an ti hial a ni. A dam chhung zawng khan a nu hnen a\anga zirtirna a dawn, \awng\ai a thlahthlam ngai lo reng reng a ni. England rama mi lar tak William E.Gladstone pawh kha a nu zirtirna hnuaiah kum 9 mi a nih laiin a piangthar a, vawi khat mah a hnungtawlhsan lo a. Ka ngaihtuahna te, ka thu ziak te, keimah pawh hi a pumin Isua Krista hnenah ka inhlan vek a, a bak innghahna tur ka neih reng reng ka hre lo ve, a ti a ni. Oliver Cromwell-a nu pawh khan Bible hmangin a fapa chu ngun takin a zirtirna a pe \hin a. A zirtirna pawh a hlawhtling ngiang mai. Cromwell-a chuan, Min tichaktu Krista avang hian engkim ka ti thei a ni, a ti hial a ni. D.L.Moody-a nu pawh kha hmeithai rethei tak ni mah se, a fapa hnena Pathian thu zirtir a thlahthlam ngai reng reng lo va, a thawh rah vang liau liauvin D.L.Moody chu kum 17 mi a nihin a piangthar a; a nun zawng zawng chu Krista tan a hlan ta a ni. Sir Isaac Newton-a nu pawh khan a fapa chu ni tin a \awng\aipui \hin a, kum 7 mi chauh a nih laia thihsan ni mah se, a hlawhtling hman tho a ni. Newton-a chuan,Kristian chhungkuaa piang ka ni a, ka nausen lai a\anga Pathian tana serh hran ka ni, a ti ngam ngat a ni.
www.mizoramsynod.org
AGAPE
27
- Dr. Lalchhanhima Ralte Diploma HIV & Management (South Africa) Synod Hospital, Durtlang
Miin HIV+ a ni tih a inhriat chhuah rualin zawhna tam tak a nei nghal a. Mi dangin hria se engtin nge ni ang? Engtin nge ka kawppui, ka chhungte, ka \hiante ka hrilh ang? Lo hre ta se engtin nge min ngaih ang? tih leh rilru buaina hrang hrangten a chim nghal \hin. HIV avanga damdawi inchiu \hin emaw damlohna hian taksa, rilru, mipat hmeichhiat buan chak thlarau, mi dang nena kan lo kan ni vek si lo a. In inlaichinna, kan chhungkaw endawngna leh in hmuhsitna nun leh khawtlanga kan hi chu awm ta lo se, ka dam dinhmunte nasa takin a phah ang an ti fo \hin a. khawih tel a. India sawrkarin Heng a\angte pawh hian National AIDS Control Or- damdawia taksa natna an ganization (NACO) hmangin enkawl theih piah lamah hian, Mizoramah pawh Mizoram mi tin hian tih theih kan nei State AIDS Control Society tih hi a chiang viau a ni. (MSACS) kaltlangin nasa Tun hma lam kha takin hma an la a. Sawrkar chuan miin HIV hrik a lo leh NGO tih tura dah mai paiin, thi mai tura inngaihna lovin, mi tin hian a enkawlna a awm \hin a. Tunlai anga lamah engtin nge ke kan pen ART (Anti Retroviral chhuah ve ang le? Therapy) HIV damdawi \ha Grace Home (Synod Hospital, Durtlang hnuaia HIV AIDS enkawlna) a damloten an sawi fo \hin chu Mi hian min hrethiam se, HIV avanga vanduai tate hi a la awm loh avangin thi maia tura an inngai pawh a awm viau mai. Amaherawhchu, tunah chuan damdawi \ha tak tak eitur a awm tawh a, natna an kai hnuah kum 20 dawn
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
28
lai damte pawh an awm ta. Inenkawl pawimawhnate 1) ART damdawi ei \hat chuan rei takin nunna a pawh sei theih a ni. 2) Beidawnna, thih mai chakna leh rilru hrehawmna tam tak chhawk zangkhai nan, rilru leh thlarau lam dam nan enkawlna pek theih a ni. 3) HIV hrikin taksaa harsatna/natna dang a thlenin, enkawl vat a nih theih nan. 4) Thisen var tam zat hriat khan ART damdawi ei a ngai nge ngai lo tih a hriat theih. 5) Sawrkar, kohhran leh tlawmngai pawl hrang hrangte kaltlanga ham\hatna awmte a hman \angkai theih. 6) HIV AIDS chungchang chiang leh zawkin inzirtir theih a lo ni ang. 7) Mi mal hriselna piah lamah, khawtlang leh ram pum ang pawha hmasawnna tur a ni a. Africa ramah chuan inenkawlna lamah hma an lak chak loh avangin nu leh pa rual an thi nasa em em a, chu
chuan an ram khawsakna a khawih buai a ni. Inenkawlna awmte leh inenkawl dan tur: India ram kan vanneihna bik chu sawrkarin hma a la nasa a. Inenkawlna tur chi hrang hrang, man tam tak tak tur hi a thlawnin a sem a, hei hi thil lawmawm tak a ni. HIV damdawi: Tun thleng hian HIV hrik thahna tur damdawi hi hmuhchhuah a la ni lo a, tuna kan damdawi pek \hin ART hian natna hrik a that lo va, a hrik inthlahpung tur kha a lo veng mai a ni. A damdawi hi ART centre Aizawl, Lunglei leh Champhai Civil Hospital a\angtein a lak theih a ni. Heng bakah hian taksaa natna dang a rawn thlente enkawlna tur damdawi tam zawk chu a thlawnin sawrkar damdawi in leh Grace Home, Durtlangah pawh a awm a ni. Counselling: Inenkawlna hlawhtling tur chuan damloten an damlohna an pawm thlap a \ul a, rilru hahna tur a tam avangin counselling hi an mamawh zual a ni. Counselwww.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
29
ling hian rilru put hmang a thlak danglam thei a, a eng zawnga hma thlir thiam dan te, damna famkim taksa, rilru, thlarau damna atan te a pawimawh a ni. Heng hun khirh tak mai hi an thlarau tuihal zual laite pawh a tih theih awm e. Chhungkua hriatthiamna: Damlote hian an chhungte leh kawppuiten an natna an hriatthiampui hi an mamawh hle a. Heng natna vei, an chhungte hriatthiampuite hi chu an rilru a zangkhaiin an hahdam bik \hin. Hmangaih taka enkawlte chu damlote tan pawh dam sawng sawngna a ni. Ei leh in tur \ha: Taksa a hrisel zel nan leh natna dotu thisen var a lo insiam chak zawk nan ei leh in \ha a pawimawh a. Ei tur \ha han tih hian a tharlam, a \hing ni lo thei se tih hi duhthusam a ni. Chu bakah thil mawm leh uih lutuk te, k chhung tipilh awlsam thei emaw kaw\halo siam hma thei tur ang chi chu ei loh a \ha ber. Chin \ha lo bansan: Taksa tichhe thei ruihtheih thil, zu,
kuhva, sahdah, meizialte hi bansan hmak a ngai a ni. Chutiang bawkin mipat hmeichhiatna lamah fimkhur a \ul a, nupa pawh a hrik pai tlem zawk khan a hrik pai tam zawkin a pek belh thei a ni. Grace Home : HIV+ te enkawlna atana din Grace Home-ah hian englai pawhin in-admit theih a ni a. Awm man chawi a ngai lo va, daktawr, nurse, counsellor leh thawktu inpe tak takten an vil reng a. ART damdawi ei lai mek enkawlna leh counselling-na hmun a ni a. Sawrkar/NGO: Sawrkar leh tlawmngai pawl hrang hrangten an tan \anpuina an siam a, ngaihven theih reng a ni. Entir nan - a thlawnin MST bus-ah a chuan theih a, a thlawnin naupang tana ei leh in tur \ha te, eizawn atana a training-na hrang hrang, mobile chhe siam, beautician, leh a dangte pawh a awm. Eng nge Anti Retroviral Therapy (ART) damdawi chu? : HIV hrik hi mihring taksaa a luh chuan a chhuak leh tawh dawn lo. Entir
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
30
nan- Malaria hrik chu thosi seh vangin mihring taksaah a lut a, a damdawi ei chuan a hrik chu a thi ve leh mai \hin. HIV-ah chuan a ni ve lo va, taksaah a hrik a lo luh tawh chuan a thi ve thei tawh lo. Mahse a inthlah pung zel tur leh taksa chak taka a tichhe tur chu ven theih a ni ve thung. ART damdawi hian HIV hrik chu that lovin, a inthlah pung tur a veng \hin. Tun thleng hian a hrik that thei damdawi hi hmuhchhuah a la ni lo. A hrik tam dan leh natna lo lan chhuah dan a zirin damdawi chu pek an ni \hin a. India ramah chuan a thlawna sem a ni a, khawvel ram tam takah chuan a thlawnin an sem lem lo. Lei tur ni ta se, thla khat ei hi cheng sing man dawn a ni. He damdawi hi dam chhunga ni tin ei tur a ni. ART damdawi ei turte tana hriat tur pawimawh 1) Dam chhung ei ngai a ni a, hunbi neiin, darkar 12 danah ei \hin a ni. 2) Dam chhung ei ngai a nih avangin inhrilhfiahna \ha tak
an dawn hnuah anmahni duhthlanna ngeiin an eitir chauh tur a ni. 3) ART ei \an ni a\anga ni 5 tal hi HIV thiam bik Doctorte enkawlna hnuaiah inenkawl a ngai \hin a. Hei hi a tir lama side effect leh natna rawn lang chhuak theite venna atana ruahman a ni. 4) Ei \hat loh leh ei theihnghilh a pawi hle. Damdawi taksaa hnathawk tham lova a awm hian HIV hrik hi a inthlak danglam thei a, a inthlak danglam hlauh chuan damdawi chu ei \ha leh hle mahse HIV hrik kha a hneh thei tawh dawn lo a ni. 5) Ruihtheih thil nghei/sim hmak tan chauh damdawi hi ei a \ha. Ruihtheih thil tite chuan a hun biah damdawi an ei hlei thei \hin lo va, a natna hrik kha a tidanglam ang tih a hlauhawm a ni. 6) Natna dotu thisen var tam zat hi thla ruk danah en ziah tur a ni. 7) Damdawi chak tak a ni a, taksaah side effect tam tak a thlen theih avangin centre-ah inentir \hin tur a ni.
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
31
Enkawl tute hri at tur \henkhat : 1) A hun taka damdawi an ei theih nan lo hriatpui tur. 2) Thla 6 danah thisen var tam lam hi en ngei tura hma lakpui. 3) Doctor-ten an rawn ang zelin inentir tura hma lakpui. 4) Ei leh in, mutbu, inthiarna etc inhman \awm a\angin a kai theih loh va. Thisen chhuak a awm erawh chuan fimkhur tur a ni. Pan/pilh an neih chuan tuam tur a ni. 5) TB an vei a nih chuan khak, inkhuh khum leh hahchhiau khum a\angtein a inkai theih avangin fimkhur ni se. 6) Hmul mehna, toothbrush, nail-cutter etc inhman \awm loh tur a ni. 7) Ruihhlo leh taksa tichhe thei dang lakah an fihlim a pawimawh hle a. Ei leh in \ha a pawimawh a, insawizawi pawh an ngai pawimawhin an ti \hin tur a ni. 8) A inkai theih dan leh theih
loh dan chiang taka zir a, hman \angkai tur a ni. Tlangkawmna : Natna tihdam theih loh ni mah se, enkawlna \ha tak a pek theih mai bakah Kohhran chuan damna famkim Krista kan thlenpui thei a ni. Miin a hrik a kai dan pawh hre chiang mang lova kan ngaih dan kan sawi vak vak leh thiam loh chantir ngawt kan chin hi bansan ang u. AIDS hi mi an sual vang renga Pathian hremna anga ngaih tlatna hi kalsan a hun tawh tak zet. Keiin ka \anpui loh chuan tu nge \anpui chuang ang? tiin Samari mi \ha khan suamhmang tawk a hmuh khan a ngaihtuah a ni ngei ang. Eng vanga suam nge a nih? Eng ang mi nge a nih a, eng ti tur nge a nih? Tih kha a ngaihtuah lo, \anpui a ngai tih a hmu a, a \anpui mai a ni. Chutiang bawkin Isuan tihdam rawngbawl hna min hnutchhiah hi i chhunzawm zel ang u.
www.mizoramsynod.org
AGAPE
32
PI VANRAMMAWII
1974-1980 chhungin KTP Committee Member-ah a awm a. Khawtlang lamah pawh YMA Committee Member leh O.B. te niin kum 1989-1996 chhung khan MHIP-ah O.B a ni a, khawtlang tan pawh theih tawp a lo chhuah ve \hin. Kum 1991 a\ang khan Tuikual Kohhran Hmeichhe Committee-ah a tel \an a, Treasurer tih loh chu O.B. post pawh a lo chelh kim ve tawh a ni. Bialah chuan Committee Member a nih \hin bakah hian Secretary leh Asst. Secretary chanvo a chelh tawh a. Tunah hian Tuikual Bial Kohhran Hmeichhe Committ ee-ah As st. Secretary a ni mek a ni. Tualchhung kohhranah Puitling Sunday School zirtirtu leh Pathianni chawhnu inkhawma thuhriltu a ni. A Bible chang duh chu Isaia 60:12, I rawngbawl duh lo hnam leh ram chu a boral dawn si a, Ani, chung hnamte chu tihchhiat hlauhvin an awm ang.
www.mizoramsynod.org
Pi Vanrammawii hi Pu Thangchhawna (L) leh Pi Lalkhawchhani (L) te karah lo piangin unau pariat zinga upa ber a ni. Kum 1974-76 chhung khan Primary School zirtirtu niin, kum 1977 a\angin Tuikual M/S-ah zirtirtuin a awm leh a, tunah hian Tuikual Govt. M/S, Tuikual S-ah zirtirtuah a la thawk mek a ni. Kum 1980 khan Upa T. Thandanga nen inneiin fapa 4 an nei a, a pasal hian kum 2009 khan chatuan ram a pansan tawh a ni. Rawngbawlna lam - Kum 1972 a\angin Tuikual Kohhran Naupang Sunday School-ah zirtirtu niin, kum
April 2014
AGAPE
33
PI C. CHAWNGPUII
Pi C. Chawngpuii hi Pu Thangchungnunga (L) leh Pi V.L. Auvi (L) te karah lo piangin unau panga zinga upa ber a ni. Kum 1984 khan Pu K. Ropara nen inneiin fa 3, hmeichhia 2 leh mipa 1 an nei a. Tunah hian Zuangtui veng, Aizawlah an chhungkuain an khawsa a. Eizawnna lamah chuan PWD, Project Division II-ah UDC hna a thawk mek a ni. Kum 1993 a\angin tualchhung Kohhran Hmeichhe Committee-ah a tel a, Secretary leh Finance Secretary-ah te lo \ang tawhin tunah hian Asst. Secretary hna a chelh a ni. Thuampui Pastor Bialah Committee Member, Secretary leh Asst. Secretary te ni tawhin tunah hian Bial Asst. Secretary a ni bawk.
Tualchhung kohhranah pawh Sunday School department hrang hrangah zirtirtu leh Leader-te pawh a a ni tawh a. Tunah hian Puitling Sunday School zirtirtu leh Inrinni zan thuhriltu a ni. A Bible chang ngainat deuhte chu Sam 73:25, 28 Vanah khian nang lo chu tu nge ka neih? Leiah pawh hian nang lo chu ka duh tumah an awm lo... Keia tn erawh zawng Pathian hnaih hi a \ha a ni: Lalpa PATHIAN chu ka inhumhimnaah ka hmang a, A hnathawh zawng zawng thu chu ka hrilh theih nn. tih te, Johana 3:16 Pathianin khawvel a hmangaih em em a, chutichuan a Fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh va, chatuana nunna an neih zawk nan tihte leh 2 Korinth 8:9 Kan Lalpa Isua Krista khawngaihna chu, a retheihna avanga in lo hausak theihna turin hausa mah sela nangmahni avang ngeiin a lo retheih tak kha in hre si a. te hi a ni. A hla duhzawng chu KHB No. 34 Thil \ha kan hmuh ang hi tih leh KHB No 173 Imanuela thi zaman tih te hi a ni.
www.mizoramsynod.org
AGAPE
34
* Kan hruaituten heng hmunahte hian Bial Inkhawmpui (Dt 7 9.2.2014) an hmanpui a, Pathian hruainain tluang takin hun an hmang i) Cachar Kahrawt Bial, Telkata kohhranah Pi C. Lalhmangaihi, Chairman leh Pi C. Romawii ii) Mualpheng Bial, Lenchim Kohhranah Pi Rochuangkimi, Vice Chairman leh Pi Maria Lalchhanhimi iii) Zohmun Bial, Zohmun kohhranah Pi Laltlanmawii, ExChairman leh Pi Tlangmawii iv) Teikhang Bial, Hrianghmun Kohhranah Pi Rosangpuii leh Pi Lalbiakengi v) Bairabi Bial, Bairabi South kohhranah Pi Zohmachhuani * Dt 7-9.2.2013 chhung khan Lawngtlai-ah LIKBKHP Inkhawmpui Palai turin Kohhran Hmeichhe Inkhawmpui Lian aiawhin Dr. Vanlalhruaii, Asst. Secretary leh Pi Lalrinzuali te an kal a, khawmpui hlimawm tak an hmang. * SEC-in a phal angin kum tinin Hmangaihna In dincham February 15 leh Naupangte ni November 14 hi Home ni pawimawha hman a ni tawh dawn a. Dt.15.2.2014 khan Hmangaihna In dincham vawi 27-na chu thawktute, naupangte leh Management Committee-ten zanriah kilhova hlim taka hman a ni. * Hmangaihna In-a Nurse thawk turin Nl. Shalome Ramdintluangi Hnamte, Leitan South chu lak a ni a. Feb. 1, 2014 a\angin a hna a zawm a ni. * Kum 2013-a Kristian Chhungkaw dinhmun tehnaa sang zual Bial 10-te : 1) N.E. Khawdungsei Bial 2) Ngopa Bial 3) Tlangnuam Bial 4) Mission Vengthlang Bial 5) Luangmual Bial 6) Dawrpui Bial 7) Ramhlun North Bial 8) Phainuam Bial 9) Mualpheng Bial 10) Champhai Vengthlang Bial
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
35
www.mizoramsynod.org
April 2014
AGAPE
36
www.mizoramsynod.org