0% found this document useful (0 votes)
178 views

Appendix A Perhitungan Neraca Massa

1. The document provides calculations for a mass balance of a process producing sodium sulfate. It details the inputs, outputs, and chemical reactions at each unit operation including a ball mill, screen, furnace, rotary cooler, and cyclone separator. 2. Key reactions in the furnace include NaCl reacting with H2SO4 to form Na2SO4 and HCl, and H2SO4 decomposing to form SO3 and H2O. 3. Mass flow rates and conversions are calculated at each step to determine the composition of streams entering and leaving each unit operation.

Uploaded by

riyantimalina
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
178 views

Appendix A Perhitungan Neraca Massa

1. The document provides calculations for a mass balance of a process producing sodium sulfate. It details the inputs, outputs, and chemical reactions at each unit operation including a ball mill, screen, furnace, rotary cooler, and cyclone separator. 2. Key reactions in the furnace include NaCl reacting with H2SO4 to form Na2SO4 and HCl, and H2SO4 decomposing to form SO3 and H2O. 3. Mass flow rates and conversions are calculated at each step to determine the composition of streams entering and leaving each unit operation.

Uploaded by

riyantimalina
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 27

APPENDIX A

PERHITUNGAN NERACA MASSA

Kapasitas

= 500.000 ton/Tahun.

Waktu operasi

= 330 hari/tahun.
= 24 jam/hari

Kapasitas produksi per jam

100000

1000

330 24

= 63131,31313 kg/jam
Basis bahan baku

= 27883,3024 kg/jam NaCl

Komposisi bahan baku:

Tabel 1. Komposisi % berat Garam (PT. Garam Persero)


Komponen
NaCl
MgSO4
CaSO4
H2O
Total

% berat
95%
0,36%
0,31%
3,88%

Berat (Kg)
26614,61214
100,3798886
86,43823745
1081,872133
27883,3024

Tabel 2. Komposisi % berat asam sulfat (H2SO4) (Petrokimia Gresik)


Komponen
H2SO4
H2O
Total

1.

%berat
98%
2%
100%

Ball Mill

Fungsi

: Menghaluskan bahan baku garam industri

Gambar 1. Aliran masuk dan keluar pada ball mill

Pada Ball Mill terjadi penambahan 7.5 % bahan recycle dari Screen.
Neraca Total : F2 = F1 + F4

Neraca Komponen :
Aliran 1 (F1)
F1, NaCl

= 26614,61214 kg/jam

F1, MgSO4

= 100,3798886 kg/jam

F1, CaSO4

= 86,43823745 kg/jam

F1, H2O

= 1081,872133 kg/jam

Aliran 4 (F4)
F4, NaCl

= F1, NaCl x 7,5 %


= 26614,61214 kg/jam x 7,5 %
= 1996,095911 kg/jam

F4, MgSO4

= F1, MgSO4 x 7,5 %


= 100,3798886 kg/jam x 7,5 %
= 7,528491649 kg/jam

F4, CaSO4

= F1, CaSO4 x 7,5 %


= 86,43823745 kg/jam x 7,5 %
= 6,482867809 kg/jam

F4, H2O

= F1, H2O x 7,5 %


= 1081,872133 kg/jam x 7,5 %
= 81,14040999 kg/jam

Aliran 2 (F2)
F2, NaCl

= F1, NaCl + F4, NaCl


= (26614,61214 + 1996,095911) kg/jam
= 28610,70805 kg/jam

F2, MgSO4

= F1, MgSO4 + F4, MgSO4


= (100,3798886 + 7,528491649) kg/jam
= 107,9083803 kg/jam

F2, CaSO4

= F1, CaSO4 + F4, CaSO4


= (86,43823745 + 6,482867809) kg/jam
= 92,92110526 kg/jam

F2, H2O

= F1, H2O + F4, H2O


= (1081,872133 + 81,14040999) kg/jam
= 1163,012543 kg/jam

2. Screen
Fungsi

: Memisahkan/mengayak garam dengan ukuran 200 mesh.

Gambar 2. Aliran masuk dan keluar pada screen

Effisiensi Vibrating Screen 92,5 % (Woods, 2007)


Neraca Total : F2 = F3 + F4

Neraca Komponen :

Aliran 2 (F2)
F2, NaCl

= 28610,70805 kg/jam

F2, MgSO4

= 107,9083803 kg/jam

F2, CaSO4

= 92,92110526 kg/jam

F2, H2O

= 1163,012543 kg/jam

Aliran 4 (F4)
F4, NaCl

= 1996,095911 kg/jam

F4, MgSO4

= 7,528491649 kg/jam

F4, CaSO4

= 6,482867809 kg/jam

F4, H2O

= 81,14040999 kg/jam

Aliran 3 (F3)
F3, NaCl

= F2, NaCl - F4, NaCl


= (28610,70805 - 1996,095911) kg/jam
= 26614,61214 kg/jam

F3, MgSO4

= F2, MgSO4 - F4, MgSO4


= (107,9083803 - 7,528491649) kg/jam
= 100,3798886 kg/jam

F3, CaSO4

= F2, CaSO4 - F4, CaSO4


= (92,92110526 - 6,482867809) kg/jam
= 86,43823745 kg/jam

F3, H2O

= F2, H2O - F4, H2O


= (1163,012543 - 81,14040999) kg/jam
= 1081,872133 kg/jam

3.

Furnace

Fungsi

: Untuk mereaksikan garam industri dan asam sulfat (H2SO4) membentuk


natrium sulfat (Na2SO4) dan gas asam klorida (HCl)

Gambar 3. Aliran masuk dan keluar pada furnace

Neraca Total : F2 = F3 + F4

Neraca Komponen :
Aliran 3 (F3)
F3, NaCl

= 26614,61214 kg/jam

F3, MgSO4

= 100,3798886 kg/jam

F3, CaSO4

= 86,43823745 kg/jam

F3, H2O

= 1081,872133 kg/jam

Reaksi 1
Konversi NaCl pada reaksi sebesar 98 % (Keyes ; 763)

2 NaCl (s)

H2SO4 (aq)

Na2 SO4 (s)

HCl

(g)

454,9506349

227,4753175

445,8516222

222,9258111

222,9258111

445,8516222

9,099012699

4,549506349

222,9258111

445,8516222

F7, NaCl = F3, NaCl = 26614,61214 kg/jam

N7, NaCl

= F7, NaCl / BMNaCl


= 26614,61214 / 58,5
= 454,9506349 kmol/jam

Nin, H2SO4
Konversi =

= Nbereaksi, H2SO4 / 0,98


Mol NaClin Mol NaClout
Mol NaClin

Nout, NaCl

= 9,099012699 kmol/jam

Nout, NaCl

= Nin, NaCl + r

= 445,8516222 kmol

Nout, Na2SO4

= Nin, Na2SO4 + r
= x 445,8516222 kmol
= 222,9258111 kmol

Nout, HCl

= Nin, HC l+ r
= 1 x 445,8516222 kmol
= 445,8516222 kmol

Nout, H2SO4

= Nin, H2SO4 - r

Nin, H2SO4 - Nout, H2SO4 = 1/2 x 445,8516222 kmol


= 222,9258111 kmol
Nin, H2SO4

= Nbereaksi, H2SO4 / 0,98


= 222,9258111 / 0,98
= 227,4753175 kmol

Digunakan H2SO4 berlebih 20 % agar tidak habis bereaksi.


Nberlebih, H2SO4

= Nin, H2SO4 x 120 %


= 227,4753175 kmol x 120 %
= 272,970381 kmol

Fberlebih, H2SO4

= Nberlebih, H2SO4 x BMH2SO4


= 272,970381 kmol/jam x 98 gr/mol
= 26751,09733 kg/jam

Nsisa, H2SO4

= Nberlebih, H2SO4 - Nbereaksi, H2SO4


= 272,970381 kmol - 222,9258111 kmol

= 50,04456984 kmol

Asam sulfat (H2SO4) yang digunakan adalah H2SO4 dengan kadar 98% dan mengandung
2% air (H2O)
FH2SO4, 98%

= Fberlebih, H2SO4 / 98%


= 26751,09733 / 98%
= 27297,0381 kg/jam

Aliran 5 (F5)
F5, H2O

= FH2SO4, 98% - Fberlebih, H2SO4


= (27297,0381 - 26751,09733) kg/jam
= 545,9407619 kg/jam

F5, H2SO4

= Fberlebih, H2SO4
= 26751,09733 kg/jam

Aliran 6 (F6)
F6, NaCl

= Nout, NaCl x BMNaCl


= 9,099012699 kmol/jam x 58,5 gr/mol
= 532,2922429 kg/jam

F6, MgSO4 = F3, MgSO4

= 100,3798886 kg/jam

F6, CaSO4 = F3, CaSO4

= 86,43823745 kg/jam

F6, Na2SO4

= Nout, Na2SO4 x BMNa2SO4


= 222,9258111 kmol/jam x 142 gr/mol
= 31655,46518 kg/jam

Reaksi 2
Konversi H2SO4 pada reaksi dekomposisi sebesar 86 % (Gandia ; 75)

H2SO4

SO3 (g)

H2O (g)

50,04456984

43,03833006

43,03833006

43,03833006

7,006239778

43,03833006

43,03833006

Nin, H2SO4
Konversi =

= 50,04456984 kmol
Mol NaClin Mol NaClout
Mol NaClin

Nout, H2SO4

= 7,006239778 kmol/jam

Nout, H2SO4

= Nin, NaCl + r

= 43,03833006 kmol

Nout, SO3

= Nin, SO3 + r
= 1 x 43,03833006 kmol
= 43,03833006 kmol

Nout, H2O

= Nin, H2O + r
= 1 x 43,03833006 kmol
= 43,03833006 kmol

Aliran 7 (F7)
F7, HCl

= Nout, HCl x BMHCl


= 445,8516222 kmol/jam x 36,5 gr/mol
= 16273,58421 kg/jam

F7, SO3

= Nout, SO3 x BMSO3


= 43,03833006 kmol/jam x 80 gr/mol
= 3443,066405 kg/jam

F7, H2O

= Nout, H2O x BMSO3


= 43,03833006 kmol /jam x 18 gr/mol
= 774,6899412 kg/jam

F7, H2SO4

= Nout, H2SO4 x BMH2SO4


= 7,006239778 kmol/jam x 98 gr/mol
= 686,6114982 kg/jam

Berdasarkan titik didih komponen, maka belerang trioksida (SO3) dan air (H2O)
menguap.

4.

Rotary Cooler

Fungsi

: Mendinginkan salt cake dengan bantuan udara bebas.

Gambar 4. Aliran masuk dan keluar pada rotary cooler

Effisiensi Rotary Cooler 89% (Perrys ; 17-18)


Solid terikut udara 11%
Neraca Total : F6 = F8 + F9

Neraca Komponen :
Aliran 6 (F6)
F6, NaCl

= 532,2922429 kg/jam

F6, MgSO4

= 100,3798886 kg/jam

F6, CaSO4

= 86,43823745 kg/jam

F6, Na2SO4

= 31655,46518 kg/jam

Aliran 9 (F9)
F9, NaCl

= F6, NaCl x 11%


= 532,2922429 kg/jam x 11%
= 58,55214672 kg/jam

F9, MgSO4

= F6, MgSO4 x 11%


= 100,3798886 kg/jam x 11%
= 11,04178775 kg/jam

F9, CaSO4

= F6, CaSO4 x 11%


= 86,43823745 kg/jam x 11%
= 9,508206119 kg/jam

F9, Na2SO4

= F6, Na2SO4 x 11%


= 31655,46518 kg/jam x 11%
= 3482,10117 kg/jam

Aliran 8 (F8)
F8, NaCl

= F6, NaCl - F9, NaCl


= (532,2922429 - 58,55214672) kg/jam
= 473,7400962 kg/jam

F8, MgSO4

= F6, MgSO4 F9, MgSO4


= (100,3798886 - 11,04178775) kg/jam
= 89,3381009 kg/jam

F8, CaSO4

= F6, CaSO4 F9, CaSO4


= (86,43823745 - 9,508206119) kg/jam
= 76,93003133 kg/jam

F8, Na2SO4

= F6, Na2SO4 - F9, Na2SO4


= (31655,46518 - 3482,10117) kg/jam
= 28173,36401 kg/jam

5. Cyclone Separator
Fungsi

: Memisahkan salt cake dari udara yang terikut dari rotary cooler

Gambar 5. Aliran masuk dan keluar pada cyclone

Effisiensi Cyclone Separator 99% (Ludwig ; 268)


Solid terikut udara 1%
Neraca Total : F9 = F10 + F11

Neraca komponen:
Aliran 9 (F9)
F9, NaCl

= 58,55214672 kg/jam

F9, MgSO4

= 11,04178775 kg/jam

F9, CaSO4

= 9,508206119 kg/jam

F9, Na2SO4

= 3482,10117 kg/jam

Aliran 10 (F10)
F10, NaCl

= F9, NaCl x 1%
= 58,55214672 kg/jam x 1%
= 0,585521467 kg/jam

F10, MgSO4

= F9, MgSO4 x 1%
= 11,04178775 kg/jam x 1%
= 0,110417878 kg/jam

F10, CaSO4

= F9, CaSO4 x 1%
= 9,508206119 kg/jam x 1%
= 0,095082061 kg/jam

F10, Na2SO4

= F9, Na2SO4 x 1%
= 3482,10117 kg/jam x 1%
= 34,8210117 kg/jam

Aliran 11 (F11)
F11, NaCl

= F9, NaCl F10, NaCl


= (58,55214672 - 0,585521467) kg/jam
= 57,96662525 kg/jam

F11, MgSO4

= F9, MgSO4 F10, MgSO4


= (11,04178775 - 0,110417878) kg/jam
= 10,93136987 kg/jam

F11, CaSO4

= F9, CaSO4 F10, CaSO4


= (9,508206119 - 0,095082061) kg/jam
= 9,413124058 kg/jam

F11, Na2SO4

= F9, Na2SO4 F10, Na2SO4


= (3482,10117 - 34,8210117) kg/jam
= 3447,280158 kg/jam

6.

SILO

Fungsi

: Menampung salt cake dari rotary cooler dan cyclone separator

Gambar 6. Aliran masuk dan keluar pada silo

Neraca Total : F12 = F8 + F11

Neraca komponen:
Aliran 8 (F8)
F8, NaCl

= 473,7400962 kg/jam

F8, MgSO4

= 89,3381009 kg/jam

F8, CaSO4

= 76,93003133 kg/jam

F8, Na2SO4

= 28173,36401 kg/jam

Aliran 11 (F11)
F11, NaCl

= 57,96662525 kg/jam

F11, MgSO4

= 10,93136987 kg/jam

F11, CaSO4

= 9,413124058 kg/jam

F11, Na2SO4

= 3447,280158 kg/jam

Aliran 12 (F12)
F12, NaCl

= F8, NaCl + F11, NaCl


= (473,7400962 + 57,96662525) kg/jam
= 531,7067214 kg/jam

F12, MgSO4

= F8, MgSO4 + F11, MgSO4


= (89,3381009 + 10,93136987) kg/jam
= 100,2694708 kg/jam

F12, CaSO4

= F8, CaSO4 + F11, CaSO4


= (76,93003133 + 9,413124058) kg/jam
= 86.34315539 kg/jam

F12, Na2SO4

= F8, Na2SO4 F11, Na2SO4


= (28173,36401 + 3447,280158) kg/jam
= 31620,64417 kg/jam

7.

Neutralizer

Fungsi

: Menetralisasi magnesium sulfat (MgSO4) dan kalsium sulfat (CaSO4)


dengan bantuan natrium hidroksida (NaOH) dan soda ash (Na2CO3).

Gambar 7. Aliran masuk dan keluar pada neutralizer

Neraca Total : F12 + F15 = F13 + F14


Neraca komponen:

Aliran 12 (F12)
F12, NaCl

= 531,7067214 kg/jam

F12, MgSO4

= 100,2694708 kg/jam

F12, CaSO4

= 86.34315539 kg/jam

F12, Na2SO4

= 31620,64417 kg/jam

Reaksi 1
Konversi MgSO4 pada reaksi sebesar 98 % (Dimitar Trendafelov, 1995)

MgSO4 (l)

2 NaOH (l)

Na2 SO4

Mg (OH)2 (l)

0,835578923

1,671157846

0,818867345

1,637734689

0,818867345

0,818867345

0,016711578

0,033423157

0,818867345

0,818867345

F12, MgSO4

= 100,2694708 kg/jam

N12 MgSO4

= F12, MgSO4 / BMMgSO4


= 100,2694708 / 120
= 0,835578923 kmol/jam

Nin, NaOH
Konversi =

= Nbereaksi, NaOH / 0,98


Mol MgSO4lin Mol MgSO4out
Mol MgSO4in

Nout, MgSO4

= 0,016711578 kmol/jam

Nout, MgSO4

= Nin, MgSO4 + r

= 0,818867345 kmol

Nout, Na2SO4

= Nin, Na2SO4 + r
= 1 x 0,818867345 kmol
= 0,818867345 kmol

Nout, Mg(OH)2

= Nin, Mg(OH)2 + r
= 1 x 0,818867345 kmol

= 0,818867345 kmol
Nout, NaOH

= Nin, NaOH - r

Nin, NaOH - Nout, NaOH = 2 x 0,818867345 kmol


= 1,637734689 kmol
Nin, NaOH

= Nbereaksi, NaOH / 0,98


= 1,637734689 / 0,98
= 1,671157846 kmol

Digunakan NaOH berlebih 49 % agar tidak habis bereaksi.


Nberlebih, NaOH

= Nin, NaOH x 149 %


= 1,671157846 kmol x 149 %
= 2,490025191 kmol

Fberlebih, NaOH

= Nberlebih, NaOH x BMNaOH


= 2,490025191 kmol/jam x 40 gr/mol
= 99,60100763 kg/jam

Nsisa, NaOH

= Nberlebih, NaOH - Nbereaksi, NaOH


= 2,490025191 kmol - 1,637734689 kmol
= 0,852290502 kmol

Natrium hidroksida (NaOH) yang digunakan adalah NaOH dengan kadar 40% dan
mengandung 60% air (H2O)
FNaOH, 40%

= Fberlebih, NaOH / 40%


= 99,60100763 / 40%
= 249,0025191 kg/jam

FH2O, 60%

= FNaOH, 40% - Fberlebih, NaOH


= (249,0025191 - 99,60100763) kg/jam
= 149,4015115 kg/jam

Reaksi 2
Konversi CaSO4 pada reaksi sebesar 67,6 % (Bahruddin, 2003)

CaSO4

Na2CO3

CaCO3

Na2SO4

0,634876143

0,634876143

0,429176272

0,429176272

0,429176272

0,429176272

0,20569987

0,20569987

0,429176272

0,429176272

F12, CaSO4

= 86.34315539 kg/jam

N12 CaSO4

= F12, CaSO4 / BMMgSO4


= 86.34315539 / 136
= 0,634876143 kmol/jam

Nin, Na2CO3
Konversi =

= Nbereaksi, NaCO3 / 0,676


Mol CaSO4in Mol CaSO4out
Mol CaSO4in

Nout, CaSO4

= 0,20569987 kmol/jam

Nout, CaSO4

= Nin, CaSO4 + r

= 0,429176272 kmol

Nout, Na2SO4

= Nin, Na2SO4 + r
= 1 x 0,429176272 kmol
= 0,429176272 kmol

Nout, CaCO3

= Nin, CaCO3 + r
= 1 x 0,429176272 kmol
= 0,429176272 kmol

Nout, Na2CO3

= Nin, Na2CO3 - r

Nin, Na2CO3 - Nout, Na2CO3 = 1 x 0,429176272 kmol


= 0,429176272 kmol
Nin, Na2CO3

= Nbereaksi, Na2CO3 / 0,676


= 0,429176272 / 0,676
= 0,634876143 kmol

Digunakan soda ash (Na2CO3) berlebih 50 % agar tidak habis bereaksi.


Nberlebih, Na2CO3

= Nin, Na2CO3 x 150 %


= 0,634876143 kmol x 149 %
= 0,952314214 kmol

Fberlebih, Na2CO3

= Nberlebih, Na2CO3 x BMNa2CO3


= 0,952314214 kmol/jam x 106 gr/mol
= 100,9453067 kg/jam

Nsisa, NaCO3

= Nberlebih, Na2CO3- Nbereaksi, Na2CO3


= 0,952314214 kmol - 0,429176272 kmol
= 0,523137941 kmol

Soda ash

(Na2CO3) yang digunakan adalah Na2CO3 dengan kadar 99.30% dan

mengandung 0.7% air (H2O)


FNa2CO3, 99.3%

= Fberlebih, Na2CO3 / 99.3%


= 100,9453067 / 99,3%
= 101,656905 kg/jam

FH2O, 0,07%

= FNa2CO3, 99,3% - Fberlebih, Na2CO3


= (101,656905 - 100,9453067) kg/jam
= 0,711598335 kg/jam

Reaksi 3
Konversi Na2SO4 pada reaksi sebesar 95 % (Keyes ;763)

Na2SO4 (s)

10 H2O

Na2SO4.10H2O

223,9286363

2239,286363

212,7322045

2127,322045

212,7322045

2,239286364

111,,9643182

212,7322045

F Na2SO4

= 31620,64417 + 116,2791629+ 60,94303068kg/jam


= 31797,86636 kg/jam

NNa2SO4

= FNa2SO4 / BMNa2SO4
= 31797,86636 / 142
= 223,9286363 kmol/jam

Nin, H2O

= Nbereaksi, H2O / 0,95

Konversi =

Mol Na2SO4in Mol Na2SO4out


Mol Na2SO4in

Nout, Na2SO4

= 11,19643182 kmol/jam

Nout, Na2SO4

= Nin, Na2SO4 + r

= 212,7322045 kmol

Nout, Na2SO4.10H2O = Nin, Na2SO4.10H2O + r


= 1 x 212,7322045 kmol
= 212,7322045 kmol
Nout, H2O

= Nin, H2O - r

Nin, H2O - Nout, H2O= 10 x 212,7322045 kmol


= 2127,322045 kmol
Nin, H2O

= Nbereaksi, H2O / 0,95


= 2127,322045 / 0,95
= 2239,286363 kmol

Digunakan air (H2O) berlebih 50 % agar tidak habis bereaksi.


Nberlebih, H2O

= Nin, H2O x 150 %


= 2239,286363 kmol x 150 %
= 3358,929545 kmol

Fberlebih, H2O

= Nberlebih, H2O x BMH2O


= 3358,929545 kmol/jam x 18 gr/mol
= 60460,73181 kg/jam

Nsisa, H2O

= Nberlebih, H2O - Nbereaksi, H2O


= 3358,929545 kmol - 2127,322045 kmol
= 1231,6075 kmol

Fsisa, H2O

= Nsisa, H2O x BMH2O


= 1231,6075 kmol/jam x 18 gr/mol
= 22168,935 kmol

Aliran 13 (F13)
F13, H2O

= Fberlebih, H2O
= 60460,73181 kg/jam

Aliran 14 (F14)
F14, H2O

= FH2O, 0,07% + FH2O, 60%


= (0,711598335 + 149,4015115) kg/jam
= 150,1131098 kg/jam

Aliran 15 (F15)
F15, Na2SO4

= Nout, Na2SO4 x BMNa2SO4


= 11,19643182 kmol/jam x 142 gr/mol
= 1589,893318 kg/jam

F15, MgSO4

= Nout, MgSO4 x BMMgSO4


= 0,016711578 kmol/jam x 120 gr/mol
= 2,005389415 kg/jam

F15, NaCl

= F12, NaCl
= 531,7067214 kg/jam

F15, CaSO4

= Nout, CaSO4 x BMCaSO4


= 0,20569987 kmol/jam x 136 gr/mol
= 27,97518235 kg/jam

F15, Na2SO4.10H2O = Nout, Na2SO4.10H2O x BMNa2SO4.10H2O


= 212,7322045 kmol/jam x 322 gr/mol
= 68499,76986 kg/jam
F15, Mg(OH)2

= Nout, Mg(OH)2 x BMMg(OH)2


= 0,818867345 kmol/jam x 58 gr/mol
= 47,49430599 kg/jam

F15, CaCO3

= Nout, CaCO3 x BMCaCO3


= 0,429176272 kmol/jam x 100,09 gr/mol
= 42,9562531 kg/jam

F15, H2O

= (149,4015115 + 0,711598335 + 22168,935) kg/jam


= 22319,04811 kg/jam

F15, NaCO3

= Nsisa, Na2CO3 x BMNa2CO3


= 0,523137941 kmol/jam x 106 gr/mol
= 55,4526218 kg/jam

F15, NaOH

= Nsisa, NaOH x BMNaOH

= 0,852290502 kmol/jam x 40 gr/mol


= 34,09162006 kg/jam

8.

Rotary Vakum Filter

Fungsi

Gambar 8. Aliran masuk dan keluar pada rotary vakum filter

Efisiensi Rotary vakum Filter 95% (www.alarcorp.com)


Neraca Total : F15 = F16 + F17

Neraca komponen:
Aliran 15 (F15)
F15, Na2SO4

= 1589,893318 kg/jam

F15, MgSO4

= 2,005389415 kg/jam

F15, NaCl

= 531,7067214 kg/jam

F15, CaSO4

= 27,97518235 kg/jam

F15, Na2SO4.10H2O = 68499,76986 kg/jam


F15, Mg(OH)2

= 47,49430599 kg/jam

F15, CaCO3

= 42,9562531 kg/jam

F15, H2O

= 22319,04811 kg/jam

F15, NaCO3

= 55,4526218 kg/jam

F15, NaOH

= 34,09162006 kg/jam

Aliran 17 (F 17)
F17, NaCl

= F15, NaCl x 95%


= 531,7067214 kg/jam x 95%
= 505,1213853 kg/jam

F17, H2O

= F15, H2O x 95%


= 22319,04811 kg/jam x 95 %
= 21203,0957 kg/jam

F17, NaOH

= F15, NaOH x 95%


= 34,09162006 kg/jam x 95%
= 32,38703906 kg/jam

F17, Na2SO4.10H2O = F15, Na2SO4.10H2O x 95%


= 68499,76986 kg/jam x 95%
= 65074,78136 kg/jam
F17, Na2CO3

= F15, Na2CO3 x 95%


= 55,4526218kg/jam x 95%
= 52,67999071 kg/jam

Aliran 16 (F16)
F16, Na2SO4

= F15, Na2SO4
= 1589,893318 kg/jam

F16, MgSO4

= F15, MgSO4
= 2,005389415 kg/jam

F16, NaCl

= F15, NaCl - F17, NaCl


= (531,7067214 - 505,1213853) kg/jam
= 26,58533607 kg/jam

F16, CaSO4

= F15, CaSO4
= 27,97518235 kg/jam

F16, Na2SO4.10H2O = F15, Na2SO4.10H2O - F17, Na2SO4.10H2O


= (68499,76986 - 65074,78136) kg/jam
= 3424,988493 kg/jam
F16, Mg(OH)2

= F15, Mg(OH)2
= 47,49430599 kg/jam

F16, CaCO3

= F15, CaCO3
= 42,9562531 kg/jam

F16, H2O

= F15, H2O - F17, H2O


= (22319,04811 - 21203,0957)kg/jam
= 1115,952405 kg/jam

F16, NaCO3

= F15, NaCO3 - F17, NaCO3


= (55,4526218-52,67999071) kg/jam
= 2,77263109 kg/jam

F16, NaOH

= F15, NaOH - F17, NaOH


= (34,09162006 - 32,38703906) kg/jam
= 1,704581003 kg/jam

9.

Crystalizer

Fungsi

: Mengkristalkan larutan natrium sulfat dekahidrat (Na2SO4.10H2O)


menjadi kristal natrium sulfat dekahidrat (Na2SO4.10 H2O)

Gambar 9. Aliran masuk dan keluar pada crystalizer

Efisiensi Crystalizer 99,5% (perry's ; 18-38)


Neraca Total : F17 = F18

Neraca komponen:
Aliran 17 (F 17)
F17, NaCl

= 505,1213853 kg/jam

F17, H2O

= 21203,0957 kg/jam

F17, NaOH

= 32,38703906 kg/jam

F17, Na2SO4.10H2O = 65074,78136 kg/jam


F17, Na2CO3

= 52,67999071 kg/jam

Aliran 18 (F 18)
Aliran Kristal:
F18, NaCl kristal

= F17, NaCl x 99,5%


= 505,1213853 kg/jam x 99,5%
= 502,5957784 kg/jam

F18, Na2SO4.10H2O

kristal

= F17, Na2SO4.10H2O x 99,5%


= 65074,78136 kg/jam x 99,5%
= 64749,40746 kg/jam

Aliran larutan:
F18, NaCl larutan

= F17, NaCl - F18, NaCl kristal


= (505,1213853 - 502,5957784) kg/jam
= 2,525606927 kg/jam

F18, Na2SO4.10H2O

larutan

= F17, Na2SO4.10H2O x 99,5%


= 65074,78136 - 64749,40746 kg/jam
= 325,3739068 kg/jam

F18, H2O larutan

= F17, H2O
= 21203,0957 kg/jam

F18, NaOH

larutan

= F17, NaOH
= 32,38703906 kg/jam

F18, Na2CO3 larutan

= F17, Na2CO3
= 52,67999071 kg/jam

10.

Sentrifuga

Fungsi

: Memisahkan aliran kristal dan aliran larutan.

Gambar 10. Aliran masuk dan keluar pada sentrifuga

Efisiensi Sentrifuga separator 99,5% (perry's ; 18-38)


Neraca Total : F18 = F19 + F20

Neraca komponen:
Aliran 18 (F 18)
Aliran Kristal:
F18, NaCl kristal
F18, Na2SO4.10H2O

= 502,5957784 kg/jam
kristal

= 64749,40746 kg/jam

Aliran larutan:
F18, NaCl larutan
F18, Na2SO4.10H2O

= 2,525606927 kg/jam
larutan

= 325,3739068 kg/jam

F18, H2O larutan

= 21203,0957 kg/jam

F18, NaOH

= 32,38703906 kg/jam

larutan

F18, Na2CO3 larutan

= 52,67999071 kg/jam

Aliran 20 (F 20)
F20, NaCl

= F18, NaCl kristal x 90%


= 502,5957784 kg/jam x 90%
= 452,3362006 kg/jam

F20, Na2SO4.10H2O = F18, Na2SO4.10H2O

kristal x

90%

= 64749,40746 kg/jam x 90%


= 58274,46671 kg/jam

Aliran 19 (F 19)
F19, NaCl

= F18, NaCl - F20, NaCl


= (502,5957784 + 2,525606927) - 452,3362006 kg/jam
= 52,78518477 kg/jam

F19, Na2SO4.10H2O = F18, Na2SO4.10H2O - F20, Na2SO4.10H2O


= (64749,40746 + 325,3739068) - 58274,46671 kg/jam
= 6800,314652 kg/jam
F19, H2O

= F18, H2O larutan


= 21203,0957 kg/jam

F19, NaOH

= F18, NaOH larutan


= 32,38703906 kg/jam

F19, Na2CO3

= F18, Na2CO3 larutan


= 52,67999071 kg/jam

11.

Ball Mill 2

Fungsi

: Menghaluskan Natrium sulfat decahidrat

Gambar 11. Aliran masuk dan keluar pada ball mill 2

Pada Ball Mill terjadi penambahan 7.5 % bahan recycle dari Screen.
Neraca Total : F20 + F23 = F21

Neraca Komponen :
Aliran 20 (F 20)
F20, NaCl

= 452,3362006 kg/jam

F20, Na2SO4.10H2O = 58274,46671 kg/jam

Aliran 23 (F 23)
F23, NaCl

= F20, NaCl x 7,5 %


= 452,3362006 kg/jam x 7,5 %
= 33,92521504 kg/jam

F23, Na2SO4.10H2O = F20, Na2SO4.10H2O x 7,5 %


= 58274,46671 kg/jam x 7,5 %
= 4370,585003 kg/jam

Aliran 21 (F 21)
F21, NaCl

= F20, NaCl + F23, NaCl


= (452,3362006 + 33,92521504) kg/jam
= 486,2614156 kg/jam

F21, Na2SO4.10H2O = F20, Na2SO4.10H2O + F23, Na2SO4.10H2O


= (58274,46671 + 4370,585003) kg/jam
= 62645,05171 kg/jam

12.

Screen II

Fungsi

: Mengayak Natrium sulfat decahidrat dengan ukuran 100 mesh.

Gambar 12. Aliran masuk dan keluar pada screen 2

Effisiensi Vibrating Screen 92,5 % (Woods, 2007)


Neraca Total : F21 = F22 + F23

Neraca Komponen :
Aliran 21 (F 21)
F21, NaCl

= 486,2614156 kg/jam

F21, Na2SO4.10H2O = 62645,05171 kg/jam

Aliran 23 (F 23)
F23, NaCl

= 33,92521504 kg/jam

F23, Na2SO4.10H2O = 4370,585003 kg/jam

Aliran 22 (F 22)

F22, NaCl

= F21, NaCl F23, NaCl


= (486,2614156 - 33,92521504) kg/jam
= 452,3362006 kg/jam

F22, Na2SO4.10H2O = F21, Na2SO4.10H2O F23, Na2SO4.10H2O


= (62645,05171 - 4370,585003) kg/jam
= 58274,46671 kg/jam

You might also like