Didakhe - January - February, 2011
Didakhe - January - February, 2011
A
Hr
a
il L
rl
a
Zi
T C
Zirtir Rawh
Mizo sakhaw hlui kha a hre phâkten an sawi dânin hoh dân
riau a nei awm asin. Ramhuai kha an natna zawng zawnga
mawhphurtu nia an hriat avângin an hlau hle a, thiang leh thiang
lo an tehna tam ber pawh ramhuai pawi a sawi ang nge sawi lo
vang tih a ni ber awm e. Chutih lai chuan ‘Sa’ an bia a, (chunga
Pathian/Khuavâng tiin an sawi bawk). Chu an ‘Sa’ b i a k
hnêna hlan tur chuan ‘vawkpa sûtnghâk’ an talh hial nghe
nghe a. Chutiang hunah chuan an inthawina lo chhângtu
hnênah ‘a serh’, sa ei tlâk loh, sa pawha ngaih loh - a mei hmawr
te, a ke tin te, a sa chhia te an hlân \hîn an ti. An biakin a lo
dawnsawn ber ni ta awma an hriat chu vawk an talha a ‘ngêk ri’
Didakhe Jan-Feb 2011
chu a ni. Mahni sakhaw biak chuti taka ngaih hoh chu nuihzat
thlâk lamah pawh a kal alawm le!
Tunah erawh chuan sakhaw dik leh mumal tak kan vuan ta. Mi
duhtui zual phei chuan Kristianna hi mihringin Pathian a
zawnna ni lovin Pathianin mihringte min zawn chhuahna a nih
avângin ’sakhua’ a ni ve lo, an ti deuh kher nghe nghe. Chu ti
zâwnga thlûk chuan a dik tho mai. Mahse sawidân dang a awm
chuang lo va, ‘Kristian sakhua’ kan ti ve ta zêl a nih hi.
tlâk loh a ke tin te, a mei tea bum lungawi mai chi a ni tawh lo.
Kan thinur te, mi dang kan huat avâng te leh kan leplêrh avâng
tea hawisan a, kan duh huna tlawn lungawi leh mai tur chi a ni
lo. Pathian nung, engkim hria, engkim tithei, khawi hmun pawha
awm a nih avângin kan chêt vêl zawng zawng min hmu reng a,
amah zâwkin kan awmdân tur min rêlsak zawk a ni. Chutiang
Pathian bia ang chuan kan nung em? Chutiang Pathian chu kan
vuan tih miin min hre thei ang em le? Ringtu mi maltinte mahni
inenfiah fo a \ul hle mai.
Khawvel zau zâwk kan thlîr pawhin Kristian ram tam tak
chu indonain a tuam a, inthah buaih buaih a awm fo mai. Biak in
lianpuipui awmna leh Kristian hming pua thil \ha tam tak an
tihna ramahte mihring innghirnghona a nasa hle mai. ‘Sakhua’
chuan a sîr kil chauh a chang leh \hîn. Mizote hi erawh chu
hnam dangte nena khaikhin chuan ‘mihring nunna zah tak hnam
kan ni’, kan ti thei ang. Mi \henkhatte phei chuan dawihzep tiin
min sawi hial tawh mahna! Chi leh chi inkâr boruak so sângah
te, politics thila inepnaah te hian India ram leh khawvel hmun
danga an inthah buaih buaihna angah pawh zâwl dawh tak leh
insûm takin thil kan ti a, kan sakhua hian a ‘ngêk’ chauh ni lo,
zahawmna te, insûm theihna te, zâwldawhna te min neih tîr a,
kan pipute ai zawngin kan thleng sâng tawh viau a ni.
Chutih lai chuan Kohhran leh kohhran kan indâwrnaah
te, vêng leh vêng, khua leh khua kan inlaichînnaah te sakhua
chan chu a chhe leh hle si. Politics -a kan tih dik loh te, kan ei leh
bâr zawnna - sumdâwnna leh kut hna kan thawhah te, in leh lo
din tuma in hmun lo ram kan duhâm luat avânga khaw êng
pawh kan zah zo lo te hian Pathian nung, hmangaihnaa khat bia
kan nih a lang lo leh fo \hîn. Biak in chhûng leh Kohhran
programme-a inngeih thei si, ‘kan khua leh ‘vêng’ kan lainat
avânga Kohhran thutlûkna kan pawisa thei lo te leh thinur avanga
kan inhrisa buan buan mai te hian Kristian sakhaw bia kan nih a
hliah \hin. Kan sakhaw vawn chu ‘Kristian’ pawh nise, a ngêk
bâk a la chang lo, kan la pe lo tihna a ni phawt ang. Kan Pathian
hi a \ha ber duh Pathian a ni.
5
KEIMAHNI
1. Kum Thar leh mi Thar: Kan Principal Rev. Dr. Roger
Gaikwad chuan a hna thar Nagpur lamah a zawm tâk avângin
Principal thar Rev Dr. Vanlalchhuanawma chu Synod-in min
pe a. Amah lawmna leh dahnghehna pawh Rev. C.
Lalsângliana, Synod Moderator-in ATC Chapelah January 7,
2011 Zirtawpni khân a nei a. ATC lawina Leitan South Kohhran
Chairman leh Secretary te, Bialtu Pastor te, zirlaite leh Zirtîrtu
ten he hun hi kan hmanpui a. He mi rual hian TEB-in Vice-
Principal atana a ruat Rev. Dr. C. Lalhlira leh Registrar atana
ruat Rev. Dr. Vanlalnghâka Râlte te pawh inhmêlhriattîr nghâl
an ni. ATC-a thawk turin zirtîrtu thar pathum Synod chuan
min pe bawk a: Rev. H. Lalrinthanga, D. Th. (History) result
nghâk mêk, Rev. Vanlalrova Khiangte, M. Th (Missiology),
leh Rev. Rolungmuana Zadêng (M. Th. History zir mêk) te an
ni. A hmasa pahnihte hi ATC-ah awmin an hna an zawm tawh
a, a hnuhnûng ber hian June thla a\angin a rawn zawm ang.
Hetia hotu thar kan neih mêk lai hian Rev. K.
Lalhmingliana Aizawl Chanmari Bial enkawl tur leh Rev.
Vansâwma, Aizawl |huampui bial enkawl tur te chu January
ni 6, 2011 khan kan thlah ve thung.
End Notes:
1
Morris, John Hughes, The Story of Our Foreign Mission (Presbyterian
Church of Wales), Aizawl: Synod
Publication Board, 1990, p. 29.
MIZORAM SYNOD DANGLAM BIKNA 17
2
ibid., p. 32.
3
ibid., p.37.
4
Jyrwa, J.F., The Wondrous Works of God, Shillong: Mrs. M.B. Jyrwa,
1980, p. 101.
5
Rev. Lalchhuanliana, Mizoram Presbyterian Kohhran chanchin,
Aizawl: SL & PB, 2007, p. 192.
6
loc cit.
7
Saiaithanga, Mizo Kohhran chanchin, Aizawl: MTLC, 1993, pp. 194-
195.
8
Assembly 1950, Past. 17.
9
Assembly 1951, No. 13 (a)
10
Synod 1953, Gen.1
11
SC 22.6.1953, Gen. 1
12
Synod 1954, Gen. 4
13
Synod 1955, Gen. 5
14
Synod 1967, Gen. 4
15
SC 1968, No. 4
16
SC 1.11.1968, No. 2; Synod 1968, Gen. 2
KARIMGANJ:
Karimganj ah hian R. Zothansânga, Isaac Lallawmkima,
Vanlalzawma leh V.L. Malsawmkima te an kal a, inkhâwm
. 20
PAILAPOOL (Bengali) :
Pailapool-ah hian Meitei leh Bengali compound a awm
a, inhlat lotêa awm an ni a, an inawmpawlh nasat avângin
Station hranga awm a ni. Bengali lamah hian
Lalngaihawma, Ralsunthang Hmar, C. Thangromawia leh
C. Lalngaihawma te [k]an kal a. An bialtu Pastor hi Rev.
H. Vanlalhriata a niin, an bial chhûngah hian Kohhran
sawm a awm a, thawktu hi an vaiin Kraws Sipaite nen 18
an awm. An châm chhûng hian bial chhûnga kohhrante
an tlawh a, kohhran member te inah kal kualin
\awng\aina hun an hmang a. Hei bâkah hian an thlenna
Kohhranten thusawina hun an pêk bâkah an kal chhuah
(Outreach) chângin Pathian thuchahte an sawi bawk a;
thawktute, phûr taka lo hruaitute inpêkna a fakawm hle.
MISSION EXPOSURE REPORT 21
PAILAPOOL (Meitei):
Pailapool Meitei Pastor bial hi Synod Mission Board
hnuaia awm a ni a, anni lamah hian H. Lalbiakthanga,
Malakia Lalnunfela, Eric Lienlalmuon leh David
Lalrindika te an kal a. An châm chhûng hian Pathian biak
inkhâwmah thusawina hunte an lo pe a, Kohhran mem-
ber te tlawh chhuakin \awng\aina te an hmang a. Hei
bâkah hian Mission Compound tifaiin, Gospel Tract-te
semin an kal chhuak bawk a. An bial chhûngah hian
Kohhran pali, preaching Station pahnih leh Fellowship
Church pakhat a awm a, Kohhran member zawng zawng
hi zahnih sawm (210) an ni a. Thawktu hi sawm leh pali
an awm a, an bialtu Pastor hi Rev. Lalhunliana Royte a
ni.
LA LA:
Anni group-ah hian member pathum, Peter
Lalhmunmawia, Nicky Lalremmawia leh C. Rosangzuala
te an awm a. Mission Compound Kawngkhârpui
siam\hat a ngai chhu thiat atan an lo ruai a. An châm
chhung hian vahchhuah (outreach programme) an nei a,
hmun thumah in\hen darhin zan te an riak chhuak a,
hlawkthlâk an ti hle. An kalchhuahna hmunah hian
thusawina hun an chang \heuh a, an zînga pakhat phei
chu a sawi aia \ha hret zelin \awng lettu (meitei Mizo
\awng thiam)-in a lehsak a ni âwm e! Rev. G. S. Ropianga
bialtu Pastor niin thawktu paruk vêl an awm a, kohhran
pathum awmin member zawng zawng hi za leh
sawmnga bawr vel an ni. Hmun pakhata an kalna chu
an Biak in Pulpit pawh phelsêp ram khawm mai mai a ni
a, rah zawng pawhin a ri riap riap thei a, lâwn pawh a
inthlahrunawm viau a ni awm e.
22
UDHARBOND:
Anni group hi an phuisuiin an puitling tlâng: J.
Zosangliana, Rev. Lalpianthara leh Pro Pastor
Zingzembul Hrangkhawl te an ni - Pastor pakhat, Pro
Pastor pakhat leh dânzawhkim pakhat an inti deuh kher
a ni! An châm chhûng hian kohhran member te an tlawh
kual a, Pathian thu sawina hun \ha tak an nei bawk. Pas-
tor Quarters hungna an siam bâkah Pastor Quarters
rawng an hnawih \ha bawk a. Udharbond ah hian Mizo
thawktu an awm lo a, an bialtu Pastor Surjo Kumar Singh-
an a lo kaihruai deuh ber. An pastor bial chhûngah hian
Kohhran 10 lai a awm a, member pawh 521 lai an ni.
KAN THU HAWNTE:
Kan Mission Exposure hi kan sawi tak ang khan keini
zirlaite chuan kan hlâwkpui êm êm a, ngaihtuahna thar
tam tak min put tîr bawk. Chawlkâr khat chauh câm ni
mah ila, zir kan nih avangin kan thiam ang angin thil
kan chîk a, chuta \anga kan thu hawnte chu:
1) Inkhawm leh a kaihnawih: A tlângpuiin
Kohhran tinah inkhawm an \ha lo em em a, Mizorama
Kohhran kan in kaihhruai dân ang zui ve mai khu a \ha
ber em tih hi zawhna lian tak kan nei. Hmun hla tak tak
a awm te an nih hlawm avângin inkhâwm pawh a har ve
viau niin a lang a, hetiang a nih rau rau chuan chhûng
inkhâwm leh fianriala Pathian pawlna hun nei \ha tura
in zirtîr te, Pathian hnêna thilpêk inzirtîr tam te, Pastor
emaw thawktu dangten emaw tlawh chhuah tam hi a
\ha zawkin kan ring. An mahni in lama Pathian pâwlna
\ha an neih theih tho phei chuan, inkhâwm reng loh
pawh hi an culture nen pawh a inmil viau zâwk a ni tihte
pawh hi kan ngaihtuah a ngai tawh hlein kan hria.
MISSION EXPOSURE REPORT 23
LAWM THU:
A rawngbâwl tura inbuatsaih theia hrisêlna tha min petu
Pathian hnenah lâwmthu kan sawi a. Hun \ha leh chanvo
\ha min siamsaktu kan zirtîrtute chungah kan lawm êm
êm bawk a ni. A bîk takin Rev. Rosiamliana Tochhawng
(Dean of Field Education) leh Rev. R. Vanlaltluanga (Asst.
Dean of Field Education)-ten kan kalna hmunah min rawn
tlawh kual vek avangin an chungah kan lawm hle a ni.
Tin, Exposure kan neih chhung hian Silchar Administra-
tive Secretary, Rev. Ralthansânga Râlte-in Station
\henkhat chu min rawn tlawh hman hlauh mai a; vannei
kan intiin a chungah kan lawm hle. Didakhe editorial
Board-in kan report Didakhe-a min chhuahsak avângin
an chungah pawk lawmthu kan sawi e. A tâwp berah
chuan Mission Exposure kan neih chhûnga min lo
\awng\ai puitute, kan kalna hmun \heuha min lo
dawngsawnga min lo buaipuitu zawng zawngte chungah
leh kan thlenin \heuhte chungah lawmthu kan sawi tak
meuh meuh a, LALPAN a lêt tam taka a rulh kan duh
sak e.
26
rei tak chhûng rorêl erawh an tam thei lo. Ram chhûng
rorêlna chang vek chuang si lova, lal nihna chang leh
luah si, British ram lal nihna ang chi hi a awm bawk. Lalnu
leh an lalna la chhâwngtu tur awm reng mahse, Prime
Minister an nei thova. Lalna leh rorêlna changtu tur
thlanna (democracy) chu an kal kawppui tlat a ni. An rama
chêng ve tan lo phei chuan thuneihna leh lalna an insem
dan leh an kal kawppui dân hi hriatthiam pawh a harsa
hle. Mahse anmahni lam chu, kan hriat tlêm vang nge,
an buai lêmin a lang lo.
Rorêlna siam dan hmang chu kan sawi kim vek lo vang
a, kan duhtâwk rih mai ang. Eng ang rorêlna hi nge mi
tam berin kan \hatpuia, thlamuan thlâk leh hlimawm, tih
chu chhiartute ngaihtuah zui tur a ni tawh ang a. |ha
kan tih ang bera kan ram a kal theihna tur pawhin mawh
kan phur tlang tih hriat a \ul hle bawk.
pawhin thil \ha thleng tur hi a thlen kim loh phah ngei
awm e. Mipa hlang rorêlnaah chuan hmeichhiate finna
leh remhriatna hman \angkai a nih ve loh avângin fel
hlel a tamin hmeichhiate nun khawih zâwng Dân leh
Hrai leh thil dang tam takah a \ha kim lo fo. Kum 2005
kuma UNO-in ram rorêlna \ha a thlanah khân ram
chhûng mipuite nun leh khawsak tinrêng chîk taka an
zir a, rorêlna [Parliament]-a hmeichhia an tel tamna ram
kha ram rorêl leh enkawlna kawnga \ha 5 thlanah khan
an tel tlat mai. Hei hian hêng ramte hi râlthuam an ngahin
sipai an nei \ha tihna a ni lo; a awmzia zâwk chu ram
chhûng mipuite nun a ngêlnghetin a thlamuang a; eibâr
leh mihring mamawh an hnianghnâr \ha a; nunphung a
kal \ha tihna a ni zâwk. Hmeichhiate chu indo thuai thuai
leh thisen chhuah lamah an dawih zâwk vâng pawh a ni
thei e; intual vuak leh buaina chawhchhuah kawngah
an che rang lova; hmangaihna leh lainatna kawngah
mipate aiin an thûk zâwk thung a. Chu chuan mihring
nun himna leh mipui ngaihtuahna a thlen \hat zâwk
châwk avângin rorêltu zîngah hmeichhia an tel tam hian
indo buai leh thisen chhuah a tlêm zâwk ngeiin a lang a
ni. Hmeichhe finna leh remhriatna hi mipate finna nen
\ang hovin rorêlna hi kalpui a nih chuan a \ha zâwk ngeiin
a rinawm.
Tlângkawmna.
D. Missiology
1. C. Lalnunhlimi C. Darsiama Luangmual, Aizawl
2. L. Athuo L. Lohrii Tobufu Vill., Nagaland
Manager
A man :Kum khatah Rs. 30
Bu mal : Rs. 5
Lâkna hmun :
Manager, Didakhe
Aizâwl Theological College,
Post Box - 167
Durtlang, Aizawl - 796001
Mizoram, India
Ph.2362087(R),2361126(0)
To
Mobile : 9436159364