This document provides a summary of the May 2014 issue of Kohhran Beng, a Christian magazine. It includes the following:
- An article by Dr. Remsangpuia discussing the meaning of being "branded" or "marked" by Christ and arguing that the Christian church is the people of God rather than a building.
- Highlights from the editoral noting growth in Christian and Baptist populations in Mizoram from 1948 to 2003.
- Brief mentions of other articles on topics like the Sande school for girls and relations between Christians and Zais.
- Statistics from China reporting that an estimated 70-80% of Communist party members in China are also Christian believers.
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0 ratings0% found this document useful (0 votes)
170 views
Issue: May 2014
This document provides a summary of the May 2014 issue of Kohhran Beng, a Christian magazine. It includes the following:
- An article by Dr. Remsangpuia discussing the meaning of being "branded" or "marked" by Christ and arguing that the Christian church is the people of God rather than a building.
- Highlights from the editoral noting growth in Christian and Baptist populations in Mizoram from 1948 to 2003.
- Brief mentions of other articles on topics like the Sande school for girls and relations between Christians and Zais.
- Statistics from China reporting that an estimated 70-80% of Communist party members in China are also Christian believers.
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 32
Kohhran Beng May, 2014
May, 2014 hian Kohhran Beng
copy 11,200 chhut a ni A chhnga thu awmte Thla Tina Tel thn @ Krista Taksa - Dr. Remsangpuia 3 @ Kristian Chhungkaw Hlutna - Upa R. Hrangkima 11 @ Zo-sap Missionary te Pakhatin an tl>m leh ta - Rev.Dr.CL.Hminga 15 @ Sande Skul hi a lo ropui hle mai - JV. Nunchunga 18 @ Kohhran leh Zai - Upa C. Hrangdula 21 Editorial - 2 Tunhnai Khawvel - 8 SUNNATE - 28 Upa Lalkaia Upa Lalmuanpuia Jongte Upa Lalrinawma Upa Hmingdailova Chhungkua @ Khawvel hi eng ti anga awm tur nge a nih; tunah leh nakina a awm dan tur enna khawl \ha ber chu Chhungkua hi a ni. -Prof.Garner Murphy @ Chhungkaw \ha din hi khawvela hna pawimawh ber a ni. - Dr.Kenneth Chaffin Kumin Kristian Chhungkaw Ni leh Chhungkaw Hapta hi hmang \angkai ang u aw. Kohhran Beng 2 Editorial: Kristian Chhungkua England ramah khuan kum 1995 leh 2010 inkar kum 15 chhung khan innei zawng zawng hmun 3-a \hena hmun 1 chu an in\hen leh an tih chu maw le! University of Toronto-a Prof. Thompson-a leh a hoten mi 6647 an zirchianna a\anga an hmuh chhuah chu nu leh pa in\hente chu mi dang aiin a l>t thumin mahni intihhlum duhna rilru an nei hma bik an ti a. The New York Times chanchinbu chuan kum 18 hnuai lam, an nu leh pate in\hen hi mahni intihhlum an awlsam bik a ti tlat bawk. America rama nupa in\hente chanchin kum 10 zet zirbingtu Wolfinger-a chuan nupa in\hente inkara seiliante hi nu leh pa kara seiliante aiin a let thumin nupui pasal \hen an awlsam bik a ti bawk. Kohhran ngelngheh nan te, khawtlang nun siam \hat nan te, Naupang kawng dika hruai turtein Mizoram Baptist Kohhran chuan Chhungkua hi pawimawh hlein kan hria a. Chuvangin kum 50 chuang (1948 a\angin) Kristian Chhungkaw Ni kan lo hmang tawh a; chu chu tawk zo lova hriain kum 10 zet (2003 a\angin) Kristian Chhungkaw Chawlhkar kan hmang leh tawh a. Kan thlen chin erawh chu tuna kan hmuh leh hriat ang zawng hi a ni mai. Kristian chhungkaw Ni te, Chawlhkar te hi tihian langsar takin kan hmang a. A hmangtu tak tak chhungkua hian kan ruahman angin kan hmang lo emaw, Kohhran hian ngaiah neih titih tawhin he mi ni Pathianni te hi kan hmang \angkai tawk lo em ni aw, tih a ngaihtuah theih rum rum mai. Kuminah pawh inkaihhruaina fel tak siamin thuzir turte pawh kan buatsaih leh a. Hei hi urhsun taka hmang chung leh kan chhungkua leh Kohhranah \heuh a \angkai leh awmze nei thei ang ber tura kan hman hi chu a va pawimawh em ve aw! May 2014 3 Krista Taksa - Dr. Remsangpuia Tun achinah hian tu mahin mi tibuai tawh suh se; ka taksaah hian Isua chhinchhiahnate ka pu si a. (Galatia 6:17) Thuthlung Thar hun laia Greek \awnga stigmata an tih chu ramsa emaw, sal emaw, a neituin ama ta a nihzia lantirna tura thir sa emaw, thil zum hriam tak emaw hmanga a taksaa chhinchhiahna (brand/ sign) ser a nemkai sawina a ni a. Galatia kohhrante hnenah Tirhkoh Paula chuan a tuarna hrang hrang- lunga den te, vuak te, damlohna te leh kawng hrang hranga Krista avanga a tuarna serte chu Isua Krista ta a nihzia chhinchhiahna stigmata a ni tiin a sawi a ni. Roman Catholic kohhran chuan he stigmata hi a hring a hranin mihring taksaah a lang chhuak a, Paula pawh khan Isua angin a kut, ke leh n^kah ser nung a nei a ni an ti a. Francis Assissi pawh khan hetiang ang ser stigmata hi a taksaah a nei an ti bawk a. Mahse, Pathian thuin a sawi tum an \helh niin a lang. Krista taksa Kohhran chungchang hi ka ngaihtuah ve fo thin a. Kohhran tih chu ekklesia, Israel mipui pungkhawm ho tihna a ni tih i hre fo tawh ang a. Thuthlung Tharah kohhran chu Abrahama rinna \awmpuina avanga thutiam roluahtu, Thuthlung Thar Israel, Isua Krista thisena lei tawh mipui pungkhawm ho sawina a ni. Sap \awng Bible an lehlin dawnin Grik \awnga ekklesia tih chu Presbyterian hovin assembly tia lehlin an duh a. Mahse, Anglican kohhran ho an \ang khawng tlat a, chumi avang chuan church tiin an letling ta a ni an ti a. Sap \awnga church tih chu Grik kurios (lalpa) tih a\anga lo kal, kuriake oikia Lalpa in tihna, building sawina a ni a. Bible-a kan hmuh kohhran sawina ekklesia tih erawh chuan sunagoge tih a pawl viau a, a awmzia chu Israel mipui pungkhawm ho tihna bawk a ni. Mizo kohhranah hian Sap kohhran chh<l chhuak kan nihna a lang nasa hle a. Mipui tam tak chuan Kohhran, Krista Kohhran Beng 4 taksa tih hi Biak in tihna ang hialah kan ngai ta a. Pathian hmun thianghlim kan tih pawh hian kan taksa leh thinlung, Pathian in leh ch>nna, hmun thianghlim a nihna aiin hmun bik emaw, Biak in emaw, pulpit emaw, kan kawh tir bik ta tlat thin a ni. Paula chuan, Chutichuan nangni ho hi Krista taksa chu in ni a, a p>ngte in ni \heuh bawk a, tiin a sawi a (1 Korinth 12:27). Chu Krista taksa chuan thil nung lo Biak in (building) emaw, hmun emaw, tlang emaw, pulpit emaw, a kawk lo va. Krista ringtu inpawlkhawm ho, Pathianin khawvel ata a koh chhuah, Thuthlung Thar Israel mipui pungkhawm, keiniho hi min kawk a ni. Kan furlough laiin Adelaide khawpui min fan kualpuitu pastor chuan Biak in hlui tak tak min kawh hmuh a. Chung Biak in hlui \henkhatte chu tunah chuan a \hen zu zawrhna leh intawll>nna hmunah te an hmang tawh a, a \hen chu muslim leh buddhist hoten an pathian biakna turin an lei chhawng bawk a. Kum za vel kal taa Biak in hlung tak te kha chhan hrang hrang avangin tunah chuan a lo ram zo ta. He thil hi Europe ram hrang hrangah pawh nasa takin a thleng mek bawk a ni tih kan hria. Kawng tam takah hei hian Kristianna tlakhniamna leh hnungtawlhna a kawh mek laiin a \henah chuan a ni vek bik chuang lo. Biak in building tam tak chu a ruak ang a, a ram ngei bawk ang. Pathian biaa inkhawm thin, mipui pungkhawm hote an p>m darh a, an thi \hen bawk a, thil nung lo building chu a ram mai a ni. Krista taksa, thil nung, a thisena lei mipui pungkhawm ho erawh chu a chhe ve thei lo. Kohhranin kan buaipui tur leh kan hna \ul ber chu \hang lo la thar leh z>l tur ten Biak in ropui an neihna tur lam aiin an thinlungah Pathian ram a lo thlen a, anmahniah Pathian a ch>n theihna tura thlarauva an pianna tura \an kan lak chu a ni. He hringnun hi Sapho pasal\ha nun mawi chivalry emaw, kan chhuan >m >m Zonunmawi, tlawmngaihna hmanga siam \hat mai theih a ni lova, a pumpuia thinlung thar May 2014 5 hlaka thlak a ngai zawk a ni. Khawtlang, ram leh hnam siam \hatnaah pawh kohhran mawhphurhna leh rawngbawlna chu thlarau lam thil a nih avangin dan, thupek leh khap beh lam panga \an laa duh tawk ngawt lovin mihring nun man tura Pathian ring chunga thawh mawlh mawlh hi hnapui bera neih tur a ni. Kohhran chu Krista taksa a nih angin lu pakhat chauh a nei a, chu chu amah Krista ngei chu a ni. A chhunga awm zawng zawngte hi man to tak pe a a lei, a chhiahhlawh, ama rawngbawl- tute kan ni. Chhiahhlawh zingah lo intih thuneih leh lo intih lal viau hi a Pathian thu lo va, thuneihna leh hotu nih duha khelh phei chu a tiha tih hauh loh tur a ni. Kohhran hian khawvel sawrkar a entawn tur a ni lo va; inentawnna a thleng a nih pawhin khawvelin kohhran atangin tih dan \ha a entawnin a zir chhuak zawk tur a ni ang. Khawi lai ram leh culture-a Vai Lalpa chan chang ang deuha kohhran chhung thlenga intih lal duhna Babudom te hi kohhranah kan lo seng l<t palh hlauh ang e. A nih leh eng tin nge khawvel miten Krista taksa chu an hriat theih ang? Michael Card-a chuan heti hian a ziak a: Isua ph<ma a awm a, a thawhleh hnu khan a taksaah danglamna mak tak mai a thleng a. A hma ni hnih thum vel lek kal taa amah hnai taka zui rengtu te pawh khan tu nge a nih an hre thei tlat lo. Mari chuan Isua a hmuhin huan enkawltu emaw a ti tlat a, tu nge a nih a hre thei lo. Isuan Mari tia a koh a\angin, a aw- ah tu nge a nih a hre thei chauh a ni. Thoma leh Isua intawhna (Johana 20:24-29) atang hian zir tur tam tak kan hmu thei awm e. Tholeh Isua Krista taksaah chuan a kut, ke leh a n^ka an vihna ser chu a awm ngei a, chung a ser a\ang te chuan a nihna chu a chiang a, hai rual a ni lo. Krista taksaah chuan ser a awm a ni. Thupuan bua kan hmuh angin Johana chu lehkhabu zial hawng theitu tu mah an awm loh avngin a \ap a. Upa pakhat, Vn mipui znga a bula ding chuan, |ap suh, Juda hnam Sakeibaknei chu en teh, a ti a. Johana chu Sakeibaknei Kohhran Beng 6 hmuh tumin a han dk chhuak a, mahse Berm No a hmu ta tlat mai. Chu Berm No chu Johana chuan tu nge a nih a hria a, a ser a\angte chuan a hre chiang a ni. China ramah Kristianna a pung chak >m >m tih i hre thin a. Hong kong Chanchinbu South China Morning Post chuan Communist party member maktaduai 70-80 vel an awm laiin Kristian maktaduai 127 an awm, Communist Party member aiin an tam zawk tiin a ziak a. Kum 2012 June thla chhuak Time magazine chuan China-a Kristian awm zat an ziak chu maktaduai 130 a ni. China rama Bible chhutu Amity Printing Press chuan China-ah Bible an indaih theih loh thu an sawi. Eng pawh ni se, China rama Kristian tam zawk te hi sawrkara Kristian tia inziak l<t an nih l>m loh avangin a zat chiah hi hriat theih a ni lo. Amaherawhchu, hmuh theih leh phat rual lohvin Kristian an pung nasa a, an tam hle a ni. Kawng tam takah chuan hetiang taka China rama Kristian an pun chakna chhan hi n>k- ch>pna leh tihduhdahna leh en hrana an awm vang a ni a. A tlangpuia chhutin China rama Kristianna chu a tak bik a, a hming maia Kristian nih chu awmzia a awm lo, a chhan chu China rama Kristian nih chu a man p>k tur a s^ng a ni. A man p>k tur chhut hmasa lovin tu mah an Kristian mai mai lo. China ramah Kristiante tana zal>nna awm tura kan \awng\ai fo lai hian kan dil hi kan ngaihtuah ngun a ngai khawpin ka hria. Isua chuan amah zuia engkim kan kalsannaah hian engkim a l>t zaa p>k l>t leh min tiam a. Chu lawmman min tiam zingah hmaih theih hauh loh, pawimawh tak mai chu tihduhdahna te nen tih lai hi a ni. Hitler-a hun laia Pathian rawngbawltu huaisen tak mai, German kohhran hruaitu pakhat chu Dietrich Bonhoeffer a ni a. Kristan mi a koh hian, a hnenah lo kal a, thi ve turin a ko a ni, a ti hmiah mai. Amah pawhin a thih phah reng a. German ram chhiat lai bera ka tl^nsan chuan, a din chhuah leh hunah eng mah chanvo ka nei lo vang, a ti a, a sahimna zawnga May 2014 7 a rinna avanga tl^n chhe lovin Germany-ah a kir leh ngat a ni. Krista zuinaah hian a man p>k tur a awm a, nawmsakna ngawt ni lovin tuarna a awm a ni. Tunlai kan inzirtirna tam tak hi fimkhur taka enchian tur a awm nualin a lang. Rinna thlai chi kan tih ang chi leh financial campaign angah te pawh hian kan p>k tam avanga Pathian hnen a\anga thilp>k tam z^wk dawng tur angin kan inzirtir fo mai a. Bible Society campaign-na lamah pawh motor leh in leh lo te an life member tir chuan malsawmna tam tak dawng turin an inzirtir fo mai. Pathian hi kan Vai pathian biak deuh roh ni te hian a lang a, a hnen a\anga malsawmna dawng turin kan thiam tawkin kan puja chu a ni ta ber lom ni? Zu zuar pakhat pawhin Zing \awng\ai inkhawm ka kal \hat chuan zu ka hralh \ha thei a, ka zu pawh min man sak ngai lo, a ti ve tlat! Mahse Pathian hian kan p>k ang z>l hian min r<l lo tih kan hria. Mana lei theih loh thil thl^wn p>k chhiar s>n loh kan dawng si a. Mahni ins>ngso leh ch^n pawh huama kan p>kna hi Pathianin a duh z^wk chu a ni. Tunlai hunah chuan mi tam takin Isua hi tu nge a nih an hre fuh thei tlat lo. Malsawmna, l^wmna leh hlimna, hausak thutna leh dam chh<ng nawmsakna te an hmu a, E, heta hi Isua, an ti a, a malsawmnaah chuan an thinlung zawng zawng an nghat a. Amah avanga ch^nna leh tuarna te chu, hei chu a mawi lo >m mai, Isua a ni thei lo vang, an ti tlat a ni. Mizote Kristianna hian tuar leh ch^n aiin nawmsakna min pe nasa lutuk ta a ni lom ni? Rinna avanga tuar aiin rinna avanga chawimawina dawng leh chawimawina beisei tlat kan lo ni zo ta. Kristian ziaktu CS Lewis-a chuan, I hringnun awlsamna leh nawmna siam theitu sakhuana i zawng a nih chuan Kristianna hi chu ka awh pui lo tawp mai che, a ti. Keini kohhran Krista taksa inti hote hian eng chhinchhiahna nge kan put ve le? Krista taksa chu Krista thu a zawm avanga a ch^nna leh a tuarna serah a hriat tur a ni. (A ziaktu: Dr.Remsangpuia hi China rama kan missionary, thuziak ei tling rawn thawh leh zoh \hin a ni a, kan lawm hle) Kohhran Beng 8 TUN HNAI KHAWVEL Mission Platinum Jubilee lawm Mizoram Baptist Kohhran chuan mi dangten Pathian ram chanchin an hriat theih nana Mission rawngbawlna an neih \an a\anga kum 75-na Mission Platinum Jubilee (1939-2014) chu March thla chawhnu lam khan BCM Hqrs. leh khawpui dang pathumah a hu-hoa lawmna programme siamin an hmang. Mission Platinum Jubilee lawman pui ber, Main Celebration hi March 20-23, 2014 chhungin Serkawn bialin Serkawnah an thleng a. BCM Missionary-te an tel kim deuh vek bakah field \henkhat a\angin kan thawhna hnam ring tharte eng emaw zat an lo tel thei bawk. He kan Jubilee min hman- pui hian BWA a\angin Fausta Vasconcelos, BMS a\angin Rev.Jeff Taylor, Global Interaction Australia a\angin Ministries Director leh Wycliff Bible Translation a\angin Dehee Lee te an lo tel thei a, a lawmawm hle. Serkawna Main Celebration chhunzawmin March 28-30, 2014 ah Aizawl, Hnahthial leh Lawngtlaiah te Platinum Jubilee lawmna hi chhunzawm a ni a. Heng khawpui pathumah hian kan missionary te insem darhin programme zangkhai leh hlim- awm tak an hmang hlawm a. Aizawlah chuan Vana Pa Hall leh AR Ground-ah programme an hmang a, Hnahthial leh Lawngtlaiah chuan Bazar Biak inah ve ve hun an hmang thung. Zobawkah Pastor Bial Pahnih awm ta Mizoram Baptist Kohhran Pastor bial 77-na atan Zobawk South Pastor bial chu April 12, 2014 (Inrinni) khan Zobawk bial a\anga indangin hawn a ni ta. Pastor bial thar hawnna inkhawm hi Ebenezer Biak inah neih a ni a, General Secretary, Rev.H.Lianngaia leh AGS i/c Mission, Rev.Dr.K. Lalrin- thangaten hawnna hi an neihpui a. Bialtu Pastor atan Rev.A. Zohranga awm nghalin Pastor Quarters sak hma chu Bialtu Pastor hi Horeb Kohhranah a May 2014 9 lawi ang a, Pastor Quarters sak zawhah Ebenezer-ah a lawi ang. Zobawk South Bial chhungah hian Kohhran panga- Ebenezer, Hlumte, Horeb, Sairep leh Venglai te an awm a, member 1802 an awm a. Tuna bialtu pastor awmna sa Zobawk bial ni \hin chu Zobawk North ti a vuah nghalin Kohhran panga tho awmin member 1489 an awm. Kohhran thar 3 leh Fellowship 1 ding thar Tun hnai thla khat chhung lekin Mizoram hmun hrang hrangah Mizoram Baptist Kohhran a ding thar nual a. Kan hriat theih chinah Champhai Pastor bial huam chhung Lianpui khuaah March 30, 2014 khan member 30 velin bul an \an a. Aizawl Luangmual Bial chhung Govt. Complex vengah April 6, 2014 khan Mizoram Baptist Kohhran a ding thar a; member 40 chuang an ni a. Rei loteah mi dang pawh lawm luh beisei an ni. April 25, 2014 (Zirtawpni) khan Kolsaib Kohhran a\angin Diakkawn Kohhran an indang thar a. Member 200 chuang awmin Kohhran thar hawnna leh Biak in thar an hawng kawp a. Tin, he mi hma, April 13, 2014 khan Paithar Pastor bial huam chhung Lower Saikah khuaah Mizoram Baptist Kohhran Fellowship a ding thar bawk. Pu H. Lalsangliana a Pension ve ta BCM Headquarters Office-a Peon hna vuantu, Pu H. Lalsangliana chu April 1, 2014 a\ang khan pension-in a chhuak ve ta. Amah thlahna hi a thawhpuiten Sap Upa leh Pu Buanga Hall-ah an nei. Pu Sangtea hi kum 32 lai a thawk a, tunah hian a nupui leh fate 5 nen in leh lo neiin Ramzotlang Kohhranah an awm. BHSS in Bus thar an nei ta Baptist Higher Secondary School (BHSS) chuan hun rei tak a\anga nghakhlel taka an lo thlir School Bus thar an nei ta. BHSS Bus thar hi Guwahati a\angin Rs. 15,00,000+ in lei a ni a, seat 36 a awm. Hqrs. Office chuan April 14 khan Bus thar hlanna hi neiin April 15 a\ang khan BHSS kutah hlan fel nghal a ni a. May thla tir lam a\angin service tir nghal beisei a ni. Kohhran Beng 10 Mizoram Baptist Federation General Conference Mizoram Baptist Federation (MBF) chuan a vawi khatna atan Lunglei Chanmari Biak inah April 25-27, 2014 khan General Conference an nei a, thupui atan Inpumkhatnaan thlang.Mizoram chhunga Baptist Principle kengtu Kohhranhote hi kum 2 kal ta a\ang khan inhlawmkhawmin Mizoram Baptist Federation (MBF) hming chawiin an ding a. Tunah hian MBF-ah hian Kohhran pawl 5 an tel a. Chungte chu: 1. Baptist Church of Mizoram, Lunglei 2. Lairam Isua Krista Baptist Kohhran (LIKBK), Lunglei 3. Zomi Baptist Church (ZBC), Champhai 4. Evangelical Baptist Conven- tion (EBC), Mimbung 5. Congregational Church of India, Maraland (CCIM), Serkawr. Tuna MBF hruaitute chu: Chairman : Rev.H. Lianngaia (BCM) Chairman Elect: Rev.Dr.Ral- tawnga (BCM) Secretary: Rev.Dr.LH. Lalpek- hlua (LIKBK) Asst. Secy:Rev.AZ.Beirakhaw (CCIM) Treasurer : Rev.TC. Lalsang- hmuna (LIKBK) Fin.Secy.:Upa L. Laizika (EBC) Thusawitute leh Kohhran hrang hrang aiawhte bakah heng zaipawlte hi an tel thei: ZBC Choir, IKK Choir, CCIM Choir, LIKBK Assembly Choir, BCM Zotlang bial Zaipawl, LIKBK Chanmari bial zaipawl, BCM Choir Hqrs., Aizawl leh Lawngtlai Area bakah Serkawn leh Chanmari Kohhran zaipawl te. Missionary 5 Furlough Kan Missionary-te zingah Platinum Jubilee chhunzawma April-May thla chhunga Fur- lough programme hmang 5 an awm a; chungte chu: Pu R. Tuikhurliana, (Tuichawng) Pu L.Vanlalzuia (Bengal field-Area Supervisor) Pi J. Laldampuii (AP West- Ziro) Pu HL.Liantluanga (AP West-Demaji) Pu C. Vanlalsawma (Tripura- Headmaster, St. James H/S) May 2014 11 (May 18, 2014 hi Kristian Chhungkaw Ni a ni a; chumi chhunzawm chuan Kristian Chhungkaw Hapta hman a ni dawn bawk. He thuziak hi kan programme nen a va indawn \ha em! Hmang \angkai ang u aw) Kristian Chhungkaw HLUTNA - Upa R. Hrangkima Khawvela pawlho ding hmasa ber chu chhungkua hi a ni a, Eden huana din daih tawh kha a ni. Pathian hian mimal siam teuh hi a tum a ni lo va, chhungkaw hmanga mimal awmze nei siam a tum zawk niin a lang. Kan Bible pawhin Pathian chuan mi malte chu chhungkaw zingah a tel tir zel thin tiin min hrilh. (Sam 68:6) Pathianin mi mal tinte hi chhungkuaa tel ngei tura min tih avang hian chhungkaw pawn lama cheng turin tu mah a siam lo va, chhungkuaa cheng turin mi malte hi min siam zawk a ni. Chawngkaw pawimawhna: Mihringte hi ramsa ang hian chhungkaw bik nei lovin awm ta ila eng tin nge kan awm ang? Chhungkua inhmangaihna a awm dawn loh avangin kan inthat r>m thuai ang. Kan damlohin enkawltu bik kan nei dawn lo a, kan hrisel loh changin chaw kan zawng peih lo anga, min zawn sak tu kan nei dawn si lo a, tun ai hian a let enge maw zatin kan thi tam ang, min hringtu nu bik chu nei vek mah ila, pa bik kan nei dawn lo. Min hringtu nu ngei pawhin min ngaihsak bik thei lo anga, mahni a ding khawchhuak thei lo te chu kan vanduai ngawt ang. Chhungkua hi khawvel in awp dan a fel theih na turin Pathian in min lo din sak a ni. Ramsa te chu an nu ten an hring, rei lo teah an kal san a, an mahni in an in tungnung thei mai a, mihring te erawh chu chutiang in Pathian in min siam ve lo, mahni a kan mal tlat theih hmain kan chhungkaw rinchhan in kum eng emaw zat awm phawta ngai a, chumi chhung chuan kan puitlin hun a kan mizia tur kan chher khawl a. Chhungkua chu kan school hmasa ber atan Pathianin min buatsaih sak a ni. Kohhran Beng 12 Chhungkuain khawtlang a nghawng dan: Rinna leh thiltih a in zawm ang hian chhungkaw nun leh khawtlang nun hi a in zawm a, chhungkaw nun chu khawtlang ah a in lar chhuak a, mahni chhungkua theuh a kan khawl khawm chu khawtlang ah kan chhungkhawm ta a ni. Khawtlang nun a tawp hle chuan a hma in kan chhungkaw nun a tawp hmasa tawh tih na a ni a, chhungkaw tha kan din hmasak loh chuan khawtlang tha kan din thei lo ang. Kenneth Chaffina chuan Khawtlang sualna kan tih hi chhungkua ah zung a kai tlat a ni tih hre lo a siam that kan tum chuan kan hlawh- chham ang tih a sawi. He thu hian khawtlang tan a chhungkaw pawimawh na chu a sawi chiang hle. Thuthlung hlui ah pawh misual bik an chhui reng reng in chungkaw tin ah an dap a, Chhungkua atangin an chhui chhuak nalh nalh thin a ni. Chuvangin khawtlang sualna kan tih hi a mal din lo a, chhungkaw sualna chu khawtlang ah a rawn in lar chhuak a ni zawk. Tunlai a corruption kan tih pawh hi chhungkua bawk a ni. Eng sawrkar ah mah hian hlemhlet hi phal a ni lo a, amaherawhchu eng vangin nge eiruk te, hlepruk te, kan sawi uar viau si? A chhan chu eng dang a ni lo a, chhungkua in zirtirna tha lo atangin sawrkar hnathawk te kan lo awm ta a chungte chuan sawrkar ah an chhungkaw zia an rawn pho lang ta a ni. Zirtir theih kan nih chhung zawng in chhungkua ah kan inkhung a, chumi chhung a chawmna tha kan dawn loh chuan chhungkaw pawn lamah kan insiam tha thei tawh lo a ni. Khawvela chhungkaw hlutna: Mizo te hi huau huau ngaina hnam kan ni a, chhungkaw pawn lamah inhnangfakna tur kan zawng a, mahni chhungkuaah hlim tum lo in pawn lamah hlimna kan zawng a, kan ri luai luai a, mahni inchhung chu hotel ang chauhvin chaw ei nan leh mut nan kan hmang. Nupa ngei pawh tul lem lo ah kan in len san daih a, mahni chhungkuaa tawng duh lem lo tak tak te pawh hi mahni chhungkaw pawn lamah chuan kan tawng duh phian zel a. Tunlai phei chuan May 2014 13 kan thalai te chuan chhungkua hi an luahlum lo hle. Kan sitting room-ah thutthleng dup nuam hle mah se chutah chuan an thu ngai lo a, chuta thut ai chuan hmeithei zu zuar thutthleng ruh tak a nileng a thut pawh an peih daih zawk a ni. Mi pakhat Howard Paine-a chu a chhungkua chhuahsan in French ram Paris khawpui ah a awm a, tlai khat chu veranda atangin Paris khawpui mipui phu mur mur chu a thlir a, nakin deuh ah chuan an bo zo ta vek mai a, khawnge an awm tak tiin a ngaituah a. Anmahni in lamah an haw fel ta dial a ni tih a hre ta a, chuta tang chuan chhungkaw pawimawh zia hi a hre chhuak ta uai uai mai a, New York khaw dai fem Long Island a an in te reuh te kum kua(9) lai a lo chhuahsan tawh hlutzia chu a hre chhuak ta a, Paine-a hian hlimna zawng in chhungkua a chhuahsan a. Hlimna tak tak hmu turin chhungkua a kir leh a pawimawh zia a hria a, rilru inngaitlawm takin dawl zawr a zawrin, ka tlan bo san leh tawh ngai lo ang, tiin mittui nen an in lamah a kir leh ta a ni. Bible a fapa tlan bo pawh kha hlimna zawngin a chhungkua a chhuahsan a a tawp ah chuan vawkchaw bel bulah a va in hmuchhuak ta hlawl mai a, lungchhir mittui nen an in lamah a haw leh a, chhungpui fa nih pawh phu lo in tiin chhiahhlawh pakhat ang a awm pawh a duh hial a a pa erawh chuan a fapa ah pawh puan tha ber, zungbun tha ber, pheikhawk tha ber, dawng tlak ah a lo lawm lut a. He fapa tlan bo hian chhungkaw hlutzia chu a hre chiang hle tawh ang. Chhungkua chu nakin atan a ni: Chhungkua chu van mi te nun chan zir nan Pathianin min din sak a ni tih hi kan ngaituah ngai emaw. Tuna kan chhungkua hi hman a kan chhungkua kha a ni tawh lo a, tuna kan chhungkua pawh hi awm hlen tur kan ni lova, chhungkaw thar in ka in leh lo hi an la rawn luah zel ang. Kan chhungkua hi kan awm ve a ni tih pawh hre lo te khan kan chhungkua ah te hian neitu chan an la rawn chang ang a, chhungpuinu an la ni ang. Chuvangin leia chhungkua hi chu a hlim thla mai a ni a, hlaphuahtuin Khawvelah hian hlun tur reng an Kohhran Beng 14 awm lo tih hla a phuah angin, tu chhungkua mah hi awm hlen tur kan awm lo. Ka sawi duh tak chu hei hi a ni, hmanlai atanga chhungkaw ral tawh zawng zawng kha in tawhkhawmna tur kan nei a, chu chu van ram emaw hrem hmun emaw a ni, chutah chuan chhungkua chu kan awm hlen ve ve tawh ang, kan pi leh pu kan hmuh phak loh te nen chutah chuan chatuan in kan awm tlang tawh ang a, tu chhungkua mah hi kan inthen tawh lo ang, chu ti a nih chuan khawvel a chhungkaw din chhan leh a tum ber chu lungduh zawng zawng chatuan hmunah kim leh ni a awm a ngem? tih zawhna hi a ni, chu chu sawiin Paula hian kan awmna leia in hi \hiat mah se la vanah in kut a sak loh chatuan a awm tur Pathian hnen ata in nghet chu ka nei tiin min hrilh a. (II Korinth 5:1) Chutah chuan kim tak a kan chhungkua hi kan lawi theihna turin leia chhungkua te hi kan inbuatsaih a pawimawh a ni. Kum rei lo te chhunga chhungkaw hausa nih a, thih huna chatuana chhungkaw rethei, Bible a mi hausa pa pawh khan hremhmun atangin van a au va, a unau la dam te chu Chanchin |ha va hrilh turin a ngen a. Van lamin a dilna chu an hnawl a, leia tirhkohte leh zawlneite thuawih lo tute chu an vanduai dawn a ni tih an hrilh a. He mi hausa pa ang hian kan thih dawnah emaw, hremhmunah emaw chhungkua hi kan vei khawtlai ang tih i hlau vang u. Kan nat te pawhin sum tam tak s>ng in phai lam damdawi in kan pan nal nal a, chutiang taka kan inhmangaih a nih chuan chatuan natna tuar lo turin kan in duhsak dawn lawm ni? Hremhmuna kan luh laklawh tawh chuan phai lam pan tur a awm tawh lo va, chuatuanin kan cancer tawh dawn a ni. (A ziaktu: Upa R. Hrangkima hi Ai zawl El ectri c veng Kohhran upa, thuzi ak hmanga kohhranho mi n chawmtu \angkai a ni) Kohhran Beng hi \ha i tih chuan mi dangte hriattir ve la; \ha i tih loh chuan keimahni min hrilh ta che. May 2014 15 Zo-Sap Missionary PAKHATIN AN TLEM LEH TA! - Rev. Dr.CL.Hminga Kan hriat reng leh kan \awng\aisak \hin, kan Zosap la dam pathum kan tihte zinga pakhat Kathleen Cox (Pi Sangi) chuan ropuina ramah min hawnsan ve ta. Pahnih chuan min la dampui a, min hawn zawhsan hun chuan khua an tihar dawn mang e. Pi Sangi thih thu hi kan hre lawk lova, ka tunu Dr. Manin telephone-a min hrilh hnuin E- mail-in hetiang hian min rawn hrilh a ni. Pi Sangi chu 5.8.2013 khan Pu Zauva te nen kan va kan a, (hei hi TV-a an rawn tihlan kha a ni) 20.12.2013 khan Lalrinawma nen kan va tlawh leh a, krismas card leh chocolate box kan pe a, a damlo mu kha a rawn \hu a, a photo lak chu kha mi zan khan a duh lo va, a tuk kha a thih ni a lo ni ta mai a ni. Kum 90 leh thla hnih, Lalpan a duhsak zat a lo dam a, nat chhiat lutuk a nei lo. A lawina kohhran member-a a thiannu,a aia naupang daih zawk khan chawlhkar hnih danah a ei ch^k z^wng leh a mamawh dang leipui turin super market-ah a hruai thin a, super market a thawkten i mamawh leh i duh zawngte chu super market hi telephone-in rawn hrilh mai la, i awmnaah kan rawn pe mai ang che a, a man pawh i bank account atangin kan la mai ang a, a \ha ang an tih pawhin, a, han inchei ve a, ka \hiannu nena rawn shopping a, mahni duhthlan ngei han lei ve hi ka thlang zawk e, ka thiannu pawhin Lalpa rawngbawl nan tia min hruai chhuak ve thin hi a enjoy ve tho bawk nen, tiin a chhang a ni. A awmna lamah pawh 8Am-8Pm a tul apiang tihsaktu, enkawltu a nei bawk a. Vana amah latu Lalpa chauh in mi tam tak a siam lo tih kan hre bawk. Leia a zan hman hnuhnun berah kei leh ka vah Lalrinawman kan va hmu thei pawh hi kan lawm hle a ni, tiin. Dr. Mani hi a vuina inkhawmah pawh a va tel a, Kohhran Beng 16 (Mat. 25:1-13) Mizorama a awm lai A hun hnuhnung lam inkhawm programme te pawh min rawn thawn a. Kumin BCM Assembly thlen kim ni khan Pi Sangi vah nuin a thih thu min hrilhna lehkha a lo thleng a, hetiang hian a rawn ziak, in la hriat loh takah Kathleen Cox (Pi Sangi) chu krismas hma lawk, a kum 90 birthday a hman hnu thla hnihah thlamuang takin a thi ta tih ziakin ka rawn hrilh che a ni. January 13, 2014 Thawhtanni khan New Southgate creama- torium ah chhungkhat leh \henrualte nen amah vuina inkhawm neih a ni. Order of service ka rawn thawn tel a. Hla sak hnuhnun zawk hi amah Pi Sangi thlan a ni tiin. Inkhawm programme ah hian Zorama a lo chhuah lai vela a thlalak leh kum 90 a tlina a thlalak a chuang a, kan han ti lang ve e. A dam laia a \anpui \hin Wicliffe Bible translators tan amah hriat rengna thil pe duhte chuan pek theih a ni tih a chuang bawk. December 24 khan a krismas card rawn thawn a lo thleng a, a krismas card ka hmuh hnuhnun ber a ni ta. A thih thu ka hriat hian Aizawlah ka awm a. Serkawna kan kohhran hruaitute ka hrilh nghal a, January 26 Pathianni zing inkhawmah amah s<nna Serkawn kohhran chuan an nei. BCM Assembly 2014 ah kohhran hruaitu thite s<nnaah telh ve a ni bawk. A chanchin ka ziak hnuhnun ber ni tura ngaiin ka ziak sei deuh a ni. A la dam pahnihte chanchin sawi chhunzawm tawh ila. Lehkhathawn ziak taima ber thin Zomawii pawhin May 2014 17 (Mat. 25:1-13) lehkhathawn a ziak thei ta meuh lo. Nikum April thla khan Aizawl atangin Hlupuii nen kan bia a, a hnuah min rawn be ve leh a. Mi eng emaw zat chanchin min zawt a, China rama kal leh a tum chu a hriselnain a tlin tawh loh avangin Doctor-in kal lo turin a ti ta a ni. Nikum tawp lam khan Dr. Mani hnenah a address leh phone number ka thawn a, lo be (contact) turin ka hrilh a. A awmna Scotland a hla deuh a, a va tlawh thei lova, telephone-in a bia a. Londona zinah a sawm a, a aw a zangkhai khawp mai tih min rawn hrilh. Kumin February thla tawp lam khan Lalhlupuiin China ram atangin min rawn bia a, Hei Zomawii nen kan inbe zo chiah a, kan inbiak thu hi Pu Hminga ka hrilh dawn e ka ti a, ka rawn hrilh che a ni. Tum \um chu a \awng a zangkhai a, a dam a ni ang, Hospital chu la tlawh zeuh zeuh chuan a insawi, a rawn ti a. An khuaah hian Chinese student te pawh an awm a, an inkhawm thin a ni awm e. |awng\ainaah i hre reng zel ang u. Be duh tan phone No +441382665162. Zopari pa kum 94 mi kha a la dam a, Krismas card leh lehkha tawite a rawn thawn a, December 26, 2013 a ziak a ni. Computer a chhut a ni a, Zoparin a chhutsak a ni ang. Hetiangin, Kum 2014 atan malsawmna tinreng ka duhsakna ka hlan che u. Kum 2013 hlim takin ka hmang ve a, kum \ha tak niin ka hria. Amaherawhchu mit khaw hmu fiah lo taka chhiar ka ni ta tlat mai a, lehkha ziak ka harsat ta hle mai, E.mail leh phone chuan ka la biak theih. Zoparin min kan zingin min pui nasa hle, krismas pawh an in lamah ka hmang. Ka fapa Steve te nupa chuan Greece rama Felkar-ah an in thar an sa mek. Dam takin, Zopari Pa A kuta a ziak chu naupang ziak zirtir ziak ang a ni a, a chhiar theih meuh loh. A phone No. 01865248746, Email: [email protected]. Hetianga lehkha a la rawn thawn thei hi a lawmawm hle, i \awng\aisak zel ang u. (Rev.Dr. CL. Hminga kum 90 dawn lai tawhin a la rawn ziak hi kan va lawm em! Lalpan damna pe zel se kan ti) Kohhran Beng 18 SANDE SIKUL HI A LO ROPUI HLE MAI - Rbt. JV. Nunchunga, Sande sikul Professor Khawvela zirna in awm zinga ropui tak mai leh mak dangdai tak, Sande sikul chung chang hi i lo zir chiang teh ang u. Heng te hian Sande sikul ropuizia leh lo dangdaizia an lan tir a, chuvangin lungsi tak leh duh thawh takin sande sikul hi i kai ang u. 1. Zirtirtute leh University Professor ruat dan: Khawvel zirna lama zirtirtu sang ber chu Professor hi a ni. Professor nih dan kawng 2 a awm. A kawng 1-na: Assistant Professor a\anga kai chhoin thil harsa tam tak pal tlang tur a awm, kum 20 dawn thawh hnua kaisan theih chauh a ni. Tin, Doctorate (Ph. D) ni lo phei chu an kai thei miah lo leh nghal. A kawng 2-na: A thlangtu Committee-in tlak nia a hriat, thiamna dangdai leh thuk tak nei an nih chuan mi tu pawh Professor-ah an ruat tawp thei. Hetianga ruat hi India ramah an awm zen zen lo, mi 2, 1 bak an la awm lo ang. Sande sikul zirtirtu ruat dan hi Professor nih theih dan kawng 2-na nen hian a in ang chiah. Sande sikul kawmi\iin tling leh tlak ni a a hriat kha a ruat tawp mai. Chuvangin sande sikul zirtirtute hi Sunday School Professor an ni mai. 2. India ram leh khawvela sikul lian ber pawl a ni: Khawvel a zirlai ngah ber ber te chu 1-na Indira Gandhi National Open University (IGNOU) a ni a, zirlai nuai 35 neiin a 2-na chu Anadolu University, Turkey, a ni, zirlai nuai 19.74 a nei. Tin, 10-na chu Tribhuvan University, Nepal niin zirlai nuai 5 a nei. Tin, India ramah chuan 1-na chu IGNOU tho a ni a, 2-na chu University of Pune (zirlai nuai 4.9) niin a 3- na chu Dr. BR. Ambedkar Open University a ni, zirlai nuai 4.5 zirlai a nei. Mizoram mipui 100 zela mi 85 vel hi kristian kan ni a, chu May 2014 19 chu mi nuai 8 leh sing 5 vel tihna a ni a, kristian 100 zela 75 velin sande sikul kai angin chhut ta ila. Mizoramah hian Sande sikul kai chu mi nuai nuai 6.37 vel kan ni tihna a nih chu. Zirlai tam lamah chuan Sande sikul hi khawvelah pawh a 10-na bawr vel kan ni phak a, India ramah chuan a 2- na vel a nih phak a nih chu. Sande sikul hi lo pui bem bem tak a ni. 3. Thiamna famkim zirna awmchhun a ni: Khawvel zirnaah chuan kan zir sang telh telh a, kan zir bing te telh telh. High School- ah zirna peng zawng zawng zir niin Higher Secondary-ah zirna peng bik (Science, Arts, Commerce)-ah kan kal tawp. College-ah phei chuan zirlai a insawr bing te leh zual. University-ah ngat phei chuan subject 1 chauh a ni tawh. Ph. D-ah leh ngat phei chuan Subject 1 chhung a mi thupui 1 lek nasa takin kan zir tawh. Kum 5 vel chhung zir bing thupui pawh sentence khat chauh (thesis title) a ni tawh. Chutih lai chuan Sande sikulah chuan subject tam tak, finna peng tam tak heng Physics, Chemistry, Biology, History, Education, Political Science, Administration, War, Peace, Economics, Literature, Philoso- phy, Psychology, Sociology, Astronomy leh sawi sen loh khawpa tam thil zir a ni. Khawvel lehkhabu awm zawng zawngin hriatna a ken aia tam Bible-ah hian hriatna leh finna a a awm. Chu chu Sande sikula kan zirlai bu (Text book) chu a ni. Heti khawp hian sande sikul hi a lo ropui a ni. 4. Kan zir ang chiah zirtu an awm ve: Khawvel zirnaah chuan zirlaibu (Text book) inang chiah chiah hi khawiah mah a awm lo ti ila a dik thawkhat ang. Pune- a BA zirlai bu chu Delhi-ah an zir kher lo ang. Mizoram zirlai bu (Text book) ang chiah hi USA-ah an zir hauh lo ang. Chutiangin Pakistan ho MA Economics syllabus chu Thailand University MA Economics syllabus nen engkimah a inang dawn lo, a theih loh bawk. Mahse, kan zirlai text bu ang chiah zirtu hi an awm tlat, Kohhran Beng 20 chu chu Setana leh a pawlte hi an ni. Kan Bible bak hi Setana hian Bible dang a nei bik lo a, a hrang a ziak bik lo. Kan Bible hi min \awm a, kan zir ang chiah chiah hi a zir ve tlat zu nia. 5. Nuar miah lo va chhawr theitu: Khawvel sikul zirtirtute hi chu kan nuar zing hle a, mahse, hlawh pawh nei lo a thawk si hi, kan nuar ngai lo tlat. Zirtirtu sang chuang ruai si, nuar miah loa a han enkawl thei hi ropui dang dai tak a ni. Lehkhathiam sang tak pawh zirlai a nih miau chuan zirtirtu pawl 10 pawh pass lo zirtirna hnuaiah thuawi takin a awm tho a ngai. 6.Posting-in a tibuai lo: Sande sikul kawmi\iin zirtirtute awmna tur te, an zirtir tur pawl an han siam \ha a, pawl sang lam zirtirtu \henkhat te pawl hniamah an han sawn a, a \hen lo \ang rei tawh (Senior) te aiin a la \angrei lo (Junior) te pawl sang lam zirtirtuah an han dah a. Lungawi takin kan kal mai. Kei pawh Senior A-ah hian kum 9 zirtirtuah ka \ang tawh a, kei aia Junior hi Senior B zirtirtuah mi engemaw zat kan sawn tawh. Mahse, thikna emaw, awhna emaw ka nei miah lo, Senior B zirlai tam theih nen, inbuatsaih a hau tak si, Senior A hi nuam ka ti ber ka ti tlat. Khawvel lamah chuan College zirtirtu ka ni a, High School-ah min dah ta se, ka thawh ka ring lo, ka bang nal nal duh ang. Heng point 6 te mai pawh hian sande sikul ropui zia leh dang lam zia a lan tir a. Tette a\anga sande sikul ka lo kai ve leh tunah sande sikul zirtirtu ka ni ve pawh hi ka va lawm tak em. (A ziaktu: Rbt. JV. Nun- chunga hi Republic Veng- thl ang Kohhran Asst. Secretary, Bial TKP President leh Aizawl lam a\anga M|KP Committee member ni mek a ni. College Veng Aizawlah an chhungkuain an khawsa mek) Kohhran Beng hi Thu leh hla-a Kohhranho min phuarkhawmtu a ni Kohhran Bengah hian Thuziak turin sawm bik tu mah kan nei lo May 2014 21 KOHHRAN LEH ZAI - Upa C Hrangdula Mizote hi zai ngaina hnam kan ni a. Kan hlimin kan zai a, kan lungngaihin kan zai bawk. Lus<n ina tlaivar \haka kan inl>npui a, kan zai te hi ropui tak a ni, hnam dangah a awm ve lo vang. Cathryn MC Kenzie-in Mizote min hmuh dante hi lawmawm tak a ni. Mizote hi eng lai pawhin, an zai rimawi tak tak hriat tur a awmtiin. Mizote hian zaithiam kan ngah viau a, anmahni pawh kan ngaihlu thawkhat a. Mizo Idol te, Youth Icon-te an mahni khuaten a ropui thei ang bera an lo chawimawi bakah, an kalkawngah khaw tin deuh thawin an lo hmuakte hi zaithiam kan ngaihlutzia tilangtu a ni. Kum 1920 daih tawhah khan Tripura atangin Sakhan khaw nula zaithiam K^mi, Thiltlang inkhawmpuiah a zai dawn an ti a, a zai ngaithla tur leh amah hmuh duhin Mizoram hmun hrang hrang atangin Thiltlang khua an pan ruih ruih mai a ni awm e. Hman deuhah khan Manipur atangin zaithiam Ruotmawii a lo kal bawk. A luhna khua apiangah a khaw nawtin an lo hmuak zel a nih kha. Kan pi leh pu te pawh kha an lo zai hle tawh. K<t niahte leh hun pawimawhahte an zai a, an hla thl<k pawh thl<k n>m a ni. Missionary lo chhuak hmasate khan pipute zai thl<kin hla siam an tum a, mahse ringtu hmasaten an duh lo va, tichuan Sap hla thl<kin, Solfa hlain an siam ta a ni tih hi hriat dan tlangpui a ni. Chanchin |ha avanga ringtu an pun m>k laiin, Pathian ram \hiat zawngin hla sak nuam tak, P<ma zai a lo chhuak tlat mai, a ri vut vut mau an ti. He hla hian ringtu eng emaw zat chu khawvel lamah a pawt l>t a. Z^wngin lalpa, Lalzika chuan P<ma zai chu sialin a ai a, a khuain an lam mup mup mai a ni. Puma zai chu a darh zau thuai a, khaw tam takah lal leh mi \ha ten an ai z>l a. Kum 1916-a Harhnain Mizoram a nuai a\anga hun eng Kohhran Beng 22 emaw ti chhung chu Zofate rilrem zawng tak, zaikhawm hla kan tih hi a lo chhuak chuai chuai mai. Patean Ka ropui leh ka himna hmun a tih te, CZ Hualan Lei lal puan ropui chu a tlawm ang a tih te, Kamlalan Tunah a thar hmangaihna eng nuam a tih te leh, R Thanghutan ramhuai nen an insual thin avanga Ka ralthuamna ka dah ngam lo a tihte leh hla tam tak a lo chhuak z>l. Heng zaikhawm hlate hi rei lote chhunga Zofate ringtua min siamtu, Pathian hmanraw pawi- mawh tak an ni. Thlarau Thianghlim harhna- in Mizoram a tuam reng rengin Pathian faka zaikhawmnaah a thleng deuh zel. Chuvangin hnungtawlhte Lalpa hnena kir lehna te, nun ngui leh chau tihharh lehna te, Kohhran ngui tichaktu atan te, Kristian nun rawngbawl tura ke p>n tirtu leh Missionary atana inpe tur tein Pathianin zaikhawm hi hmanrua lian takah hm^n atangin vawiin thlengin a hmang a ni. Kohhran a hlim chuan zaikhawm a awm a, Kohhran a hlim loh chuan zaikhawm a harsa thin. Kum 400 hma lam khan Biak inah tun laia mipui zai ang hi a awm lo, puithiamte leh zaipawl ruat bikte chauh an zai niin a lang. German ram atangin Martin Luther-a, Kohhran siam \hatu, kum zabi 16 naah a lo chhuak a, kum 1524 a Protes- tant hla bu, Wittanberg, Ger- many a an tihchhuahah khan hla pariat a awm a, he ta hla pali te hi Martin Luther-a phuah a ni. England ah Isaac Watts (1674- 1748) Pastor fapa a lo chhuak a, hla 600 vel a phuah a. Isua kraws mak tak (1709) te, Kan Pathian kan puipa pangngai (1919) te, Khawiah pawh Ni chhuahna (1919) te hi a hla phuah kan sak larte hi an ni. Solfa-a Khuang ben dan tur leh hla lak leh sak dan tur Biak ina Kohhrante kan inkhawmin a changin Solfa thl<kin hla kan sa a, Kohhran hlim lai chuan zaikhawm hla kan sa tam zawk a. Zaikhawm hlaah chuan sak sual hlauh lam a awm l>m lo va, Solfa hlaah erawh chuan a Solfa ang leh chhin- chhiahna dah ang leh a hla thu ken azira dik taka sak a ngai a. Tin, Khuangpute, zaihruaitute May 2014 23 Solfa thiam tawk loh deuh avanga hla sak dik loh a tam khawp mai. Entirnan: KHB. No.355 Ngai rawh Lalpain a Grep huanah etc. Khuangpu/zai hruaitu aw chu lian \ha sela chutiang mi hla lak chu mipui tan zawm a chakawm a ni. Hla lak a ningnel chuan zai pumpui a khawih chhe tlat. Khuang ri leh mipui zai tlak a inrual tur a ni, a eng emaw zawk zawk a in<m chuan zai a tui thei lo. Hei pawh hi khuangpu/ zaihruaituin a hruai hneh chuan a pumpelh theih. Khuangpu chuan mipui tam leh tl>m a zirin, zai rin leh rin loh te, khuang vuak nat leh nat loh turte a hre thiam tur a ni. Solfa hla sakah chuan khuang nawn vak a rem lo, a hla a zirin a chang lak dawnah leh nawn remchang laiah a nawn theih. Kristian Hlabua hlate hi Simple Time- vuak 2, vuak 3 leh vuak 4 te leh Compound Time- vuak 6, vuak 9 leh vuak 12 te an ni ber. Simple time hlate hi Beat tinah khuang vuak tur a ni a, Compound time hlate chu Bar puiah leh Bar te-ah khuan vuak tur a ni. Vuak 6 hi vuak 2 in a thleh theih a, vuak 9 hi vuak 3 in, vuak 12 hi vuak 4 in. Amaerawhchu vuak 6 hla thenkhat, a vuak muang, vuak 3 anga kan sak an awm ang. Entirnan: KHB No. 91-na Zan thiang reh lai takin KHB No 183-na Lalpa beramhote chu KHB No 203-na A saw raltiang tlangah Hla thunawn nei emaw, nei lo emaw, kan sakin thunawn atanga a chang luh leh dawnin emaw, chang danga kan luh dawnin khuang vuak tina hlek ila, hla lak a rual duh a, a na lutuk chu a \ha lo. A chang chuan khuang vawtu thunei taka awm hun a awm.Entirnan-Mipui zing atanga hla lak hmaa la an awm pawhin, lak chilh hmiah mai a \ha. Hla thenkhat chu a chang leh thunawn vuak inang lo an awm, hetiang hlate hi a Beat kal pangngai (Tempo) tidanglam hlekin emaw, tidanglam chuang lova kalpui a pawi lo. Entirnan: KHB No 33 (1)-na Thil mak chhui sen loh Kohhran Beng 24 KHB No 39-na Ngai teh u, Pa hmangaihna chu KHB No 53-na Khita van mi thianghlim nen etc. Hla chham mi, KHB No. 550,551 te hi chham chin tur leh a Solfa sak tur chin then nan rin dingngil hman a ni. Solfa hawrawppuia ziak -DOH, RAY, ME, FAH, SOH te hi chham tur chin a ni, a dang zawng chu Solfa pangngaia sak tur. A chham rual chiahin khuang vawi 1 vuak a, a chham chhung chawlh a, a Solfa luh ruala vuak leh emaw, chham hmain khuang vawi 1 vuakin, vawi 2 vuak rual chiaha chhamin, Solfa a luh hmain khuang vawi 1 vaw lehin, vuak vawi hnihna ruala Solfa a luh leh ni se. Tin, a chham tawpa vuak 1 thl<k an dah hi vuak 2 dang thluk lehin a tawk viau. Hla thenkhat chu Beat chanve a lak ngai an awm. Hetiang hlate hi vuak 1 emaw, vuak 2 emaw, vuak zeta vuak leh hma chiahin lak tur a ni. Entirnan: KHB No. 12-na Lal engkimtitheia chuan KHB No.43-na Pathian hmangaihna ropui zia KHB No. 519-na Thim zingah ka awm tawh a Hla vuak 2 leh vuak 4 te hi dan naranin tho leh nung deuhvin sak a ni a, a bak zawng hi muang deuhin sak a ni. Amaherawhchu hla thuken a zirin a danglam thei tho. Chutiang bawkin, Chawi- mawina lam hla te, Lawmna te, Lal Isua pianna te, Thawhlehna te, Lo kal lehna lam hlate chu tho takin sak tur a ni. Tuarna te, Inserhna te, Sawmna, Thihna leh nakin hnu lam hlate chu muang deuh zawkin sak tur a ni. Hetah pawh hian hla thu azirin a danglam thei. Chawimawina: KHB No.3-na Lalpa chu chawimawi ru KHB No. 63-na Aw mi sang tam tak Lawmna: KHB No. 417-na Ni ai pawha eng ropui zawk KHB No. 437-na Ka thlarauin kristaah chauh Lal Isua pianna: KHB No. 79-na Khawvel lawm nan KHB No. 126-na An hril Bethlehem daiah May 2014 25 Bible Chang thlan :Gal 4:5 Thawhlehna: KHB No. 229-na Lalpa chu a tho leh ta KHB No. 230-na Ngai teh, Pathian ni ropui Lokal lehna: KHB No.234-na Thim a awm tawh lo vang KHB No. 243-na Chhandamtu aw mawi tak chu Tuarna: KHB No. 196-na Lui hnar a awm KHB No. 203-na A saw raltiang tlangah Inserhna: KHB No. 445-na I hun tithianghlim la KHB No. 449-na Ka Nun i tan ka pe Sawmna: KHB No. 321-na Lalpa hmangaihtuten KHB No. 323-na Krista rawn pan la Thihna leh nakin hnu lam: KHB No. 454-na Ka hmaah lui ral KHB No. 460-na Ni tla ngai lo Khuang b>ngtu, zai hruaitu leh Keyboardist (Musiciante) chuan hla bul in\annaah leh khawimaw laiah hla sak dan tur: Hlim takin, urhsun takin, zah takin tih leh chhianchhiahnate a awm em tih ngun takin en se la, chutiang taka hla sak a nih theih nan kaihruai sela. Entirnan: Hlim takin : KHB No. 498-na Lalpan a hmangaihte ram Zah takin: KHB No. 119-na Chu mi zan reh tak Urhsun takin: KHB No. 8-na Aw Haleluia, Lalpa ropui ber Staccatissimo(!): He mi bracket chhunga thaizuih hi Solfa Note chunga a awm chuan a rik dan tur hmun 1/4 chauh lam rik tur a ni, lam dat dat tur a ni, he mi chhianchhiah hi Breath Mark an ti bawk. Entirnan: KHB No. 147-na Chhandamtu hmangaihna KHB No. 441-na Mi an khenbeh chu Retardando/Ritard/Rit: Zawi leh muang tial tialin tihna. Entirnan: KHB No. 202-na Kraws ah chuan thisen hlu KHB No. 270-na Chhandamtu chatuan nun nan Kohhran Beng 26 Allergo: Rang deuh leh nung takin tihna.Entirnan: KHB No. 52-na Lal Isua hmina i fak ang u KHB No. 349-na Thian \ha Isua rawngbawl turin Chhianchhiahna dang tam tak, Kristian Hla bu-ah a la awm \euh, sawi s>n a ni lo. A \hen chu a sak dan tur Slow, Slowly, Joyfully,etc. tiin an dah. Musi-ciante chuan heng chhinchhiah-nate hi ngun taka enin chutiang takin an hruai thei tur a ni. Hla thenkhatah chuan hla sak dan tur chhianchhiahna dah eng mah a awm lo, mahse a thuken azirin sak dan tur a awm tlat. Entirnan: Isua kraws mak tak tih hla hi a bul atangin Music leh zai, dim takah tih tur a ni. Engkim mai hi ka ta ni se tih atang hian Music pawh aw ri pawh uar taka tih tur a ni. Tin, Chaute u, Isua en ru tih te, Juda Maicham chungah tih te, Rinna thla zar ila tih te chu sak vut vut tur chi a ni lo. Tin, a hma lama sawi tawh ang khan Simple time hlate chu Beat tinah khuang vuak rik tur a ni a, amaherawh chu vuak 3 hla thenkhat Twice (a thleh) a sak palh awl tak an awm, fimkhur ni se. Entirnan: KHB No. 304-na Thlarau Thianghlim nunna ber KHB No. 394-na Kawlkil thlenga buh awmte Kan hla sak fo thin, kan sak dik theih loh an awm nual, dik taka sa thei turin tan lak ni se. Entirnan: KHB No. 33-na Thil mak chhuisen loh KHB No. 41-na Pathianin misual a hmangaih KHB No. 63-na Aw misnag tam tak KHB No. 202-na Krawsah chuan KHB No. 355-na Ngai rawh, Lalpain KHB No. 437-na Ka thlarauin Kristaah chauh Hla Key hriat awmlsam dan a awm, kan hla sak turah. Entirnan: Solfa sang ber m a nih chuan B Key ni se Solfa sang ber r a nih chuan C Key ni se Solfa sang ber d a nih chuan D Key ni se May 2014 27 Solfa sang ber t a nih chuan E Key nise Solfa sang ber l a nih chuan F Key nise Solfa sang ber s a nih chuan G Key ni se Solfa sang ber f a nih chuan A Key ni se Solfa thluka hlate kan sakin, tlem deuh hlekna hmunah chuan a Key dahsa atanga Note khata tih hniamin a pawi lovang. Tin, zaikhawm hla atan chuan Note khat, Note khat leh a chanve, Note hnih laia hniam pawh a tawk mai thei. Zai hruaitute tan: Stage atanga zai hruai an awm chuan inchei thuah fimkhur deuh hlek a \ul, mi mit la lutuka inchei loh a \ha. Zai hruaitute chu z<k leh hmuamah fihlim se a \ha khawp mai. Mipui hmuha ha var siau hmuh leh ha naranlo tak hmuh chu inang lo tak a ni. Tin, zaihruaitute chu hla thlan eng pawh Kristian hla bu a mi te, Kristian hla bu pawn lam sak \han deuhte chu sa thiam tura beisei an ni Kohhranhote Pathian fak leh chibai b<k tura Biak ina kan kalin zaihruaituten phur tak leh, nung tak leh thiam taka zai an han hruai vut vut mai chuan zai a nuam a, mipui rilru leh thinlung pawh Pathian fak leh chawimawi turin a inhawng nghal a, thlarau boruak danglam tak a tem theih nghalin, lam tuala l^m loh chu uihawm tak a ni. Hla hriltuten thiam tak mai a, hla sak Key mila hla an han hril a, Amen Haleluia nen an han pawlhsawp ngat phei chu zai reng mai hi chakawm tak a ni. (A ziaktu: Upa C. Hrangdula hi Lunglei Bazar veng Upa, College Principal retired, zai lama tawn hriat ngah a ni. A chemkalna lam tak thu a rawn ziak hi Kohhranho tan a hlu hlein kan ring, kan lawm hle.) Kohhran Beng hian Baptist Kohhran chhungkaw tin thleng se kan ti Kohhran Beng la thar turin kum laklawh a awm lo. Kohhran Beng 28 SUNNATE UPA LALKAIA (1932-2013) Buarpui Pu Khawsaa leh Pi Selhnuni te nupa inkara an fa 6 zinga a naupang ber niin Upa Lalkaia hi August 20,1932-ah K^wlh^wkah a piang a. Kum 1942-ah a piangthar a, 1943- ah Rev Rokunga kutah baptisma a chang. 1958-ah Pi Thang- mawii K^wlh^wk nen inneiin fapa 1 leh fanu 3 an nei. 1967 ah Rawngabwltu a ni. Mizoram buai avangin 1969-ah Buarpui- ah hruaikhawm a ni a, mahse K^wlh^wk kohhranah lawi zelin 1974 ah Upa a thlan a ni a, Rev Chalhminglianan a nemnghet. Hruaikhawm let leh hnuah K^wlh^wk kohhran la ch^mb^ngte zingah tel vein 1978 atanga a thih thlengin Buarpui Kohhranah a lawi ta a ni. A nunah entawn tlak a tam khawp mai. Pa zaidam, inngaitlawm, mi fimkhur, fiamthu duh, dawt sawi ngai lo, mi rinawm, mi tlin lohna lai sawi mai mai lo, an \hatna lai sawi hreh lo, politics inchirhthehna \awngkam ngaina lo leh ngaithla duh miah lo, chu mi lam rawngkai sawi ve duh miah lo, thuhnu dawn thiam leh rawngbawlpui nuam tak a ni. Rinna kawngah a puitlingin a ngelnghet a, Lalpa leh a kohhran hmangaih a, rinawm tak leh taima taka rawngbawl tlat mi a ni. Tualchhungah leh bialah kohhran hnarkaitute zingah mi pawimawh tak a ni a. Pathian thu leh hlaa tui mi, hlim l^wm l^mna chang, \awng\ai mi a ni. Kohhran thiltih leh inpawl- khawmna ngai pawimawh mi a ni a, inkhawm leh committee a tlai ve ngai lo va, a muthlu ngai lo bawk. Committee naah chik taka agenda ngaihtuah ran chunga rorel thin mi a ni bawk. Kohhranah zirtirna dik lo leh him tawk lo a luh hi a hlau hle thin a, hriat chian loh mikhual rawih leh rawih loh thuah a fimkhur em em thin. Kohhranah harhna a thlen apiangin a inchiahlut hmasa zingah a\ang ngam zel thin a, a dawngsawng thiam zel thin bawk. Amah- May 2014 29 erawhchu, Pathian thu nena inpersan, kal dik lo nia a hriatah chuan a pawmmai lo thung, kal dan dik kawhhmuhin Pathian thu atangin a counsel mai thin. Bible chhiar a thiam hle a, solfa pawh ama phak tawkah thiam tak a ni. Tualchhung kohhranah crusade speaker ah hman a ni fo thin a. Camp-ah te, pulpit ah te leh hmun dangah te, \ap hliam hliam chunga Pathian thusawi thei leh \awng\ai thei a ni a, mi thinlung a hneh fo thin. 2007 kum tir lam atang khan lung lam \hat lohnain a tlakbuak a, doctor rawnin a inenkawl zui reng a, chuti chung pawhin a hriselna a tlahniam hret hret zel a, 2011 kum tir lam a\ang chuan kohhran hote zingah a tel thei ta meuh lo va. Buarpui Kohhram Centenary mei det, Dec.29, 2012-ah mei dettu a hman a nih \uma zan inkhawm neih chu a inkhawm hnuhnung ber a ni ta a. Tichuan Nov.1, 2013 zan dar 9:15 ah khuma a mu chu lungphu chawlin a boral ta thut a ni. Amah thlahna in lama hman zawh hnuah Biak inah neih a ni a, Rev Lalbiakhlua Chawngthu Bialtu Pastor-in thuchah a sawi a, chumi hnuah Lalpa hnenah chatuana chawl turin thlan- mualah kan thlah liam ta a ni. Upa K.Thangkunga Secretary, Buarpui Kohhran UPA LALMUANPUIA JONGTE (1970-2013) Changpui Upa Lalmuanpuia Jongte hi Upa Thawngtawna Jongte leh Pi Palveli (Buangi) te fa upa ber niin November 16,1970-ah Bunghmun W-ah a piang a. March 3, 2011 ah Rev F.Lalhmingthangan baptisma a chantir a, 1993 ah BA passed in he mi kum hian Changpui M/ S ah zirtirtu atan lak nghal a ni a, Changpuiah a thih ni thlengin a awm ta a ni. 1995 Sept. 5-ah LH.Lal- chhuanawmi nen inneiin fa hmeichhia hlir 5 an nei. 1999- ah Rawngbawltuah thlan a ni a, 2002-ah Upa atan thlan niin Rev PC.Lalropuian a nemnghet. Rawngbawlna lamah mawhphurhna pawimawh tak Kohhran Beng 30 tak a chelh reng a, tualchhung kohhran secretary te, Treasurer, Chairman elect, SS Superintendent, Mission committee chairman te leh FOD ah adviser te a ni a, bialah Secretary ni lai a ni bawk. Tin, Hqrs. lamah Mission, Service leh Executive committee ah te member ni tawh a ni a, tuna a boral lai pawh hian mission committee-a tel tura a inbuatsaih lai mek a ni. Upa Lalmuanpuia Jongte hi a taksa lamah eng eng emaw harsatna (a v<ng) thin a. Doctor-te pawh a rawn fo va. 2013 ABC inkhawmpui hnu mai khan a insawisel zual a, Nov. 4, 2013 ah Lungleiah a chhova, a th^wk lamah te harsatna a neih avangin November 12, 2013-ah Aizawl an pan a, Damdawi inah an lut hman nain eng mah treatment pawh la hman lovin hemi tlai lam dar 5:00pm velah a boral ta a ni. Doctorte sawi dan chuana thihpui ber natna hi heart attract tih a ni. A ruang hi Aizawl atangin Lungleiah, Lunglei atangin Changpui panpui leh a ni a. Nov.14, 2013 zing dar 7-ah Biak inah Rev. Lalrohlua Pachuau in a vui a, a lei taksa chu kan thlahliam ta a ni. Upa Lalmuanpuia Jongte hi mi zaidam tak, mi huatthu sawi ngai lo leh kohhran tana inpe tak a niin mi dangte tana malsawmna nih hi a thil duh ber a ni thin. Thawhpui nuam tak, mi inpe zo em em, Pathian rawngbawl nana khek nei lova thawk thin kan \hen ta hi kohhranho kan hrilh a haiin kan sun tak meuh a ni. Upa LH. Biakthansanga Secretary, Kalvary Kohhran Changpui UPA LALRINAWMA (1944-2013) Bawrai, Zawlnuam Upa Lalrinawma hi Siamphunga (L) leh Pi Laldangi te fa 12 zinga a upa lam atanga chhiara 5-na a ni a, Feb.14,1944 ah Kawrthah khuaah a piang a, kum 39 a nihin Bible Believing Evangelical Church (BBEC) kohhranah Upa atan nemngheh a ni. 1995- ah Baptist-ah lutin Kohhran upa a nihna pawm a ni. May 2014 31 Upa Lalrinawma hian Bial leh tualchhung kohhranah nihna pawimawh tak tak a chelh tawh a. Bial SS Chairman te, SS Superintendent, BKHP, TKP Senior Adviser te hun rei tak a lo ni tawh bawk. Kohhran changtlunna tura theih tawpa hma la thin mi leh thlarau bo vei em em thin a ni a, thlarau bote tana vawi tam tak chawngheia \awng\ai thin a ni. |hahnemngai taka Lalpa rawng kan bawlho laiin November 27, 2013 (6:25Pm) khan cancer natna hmangin Lalpan a hmangaihte ram a buatsaihah chuan a lo hruai haw ta a ni. A ruang hi in lamah thlahna hun hman anih hnuah Biak inah Bialtu Pastor, Rev Zonunvula Ralte in urhsun takin a vui a, Zawlnuam Pastor Bial chhunga Kohhran Upa, Rawngbawltu leh Bial zaipawl ten ui tak chungin kan thlahliam ta a ni. Rbt. Lalthianghlima Secretary, Bawrai, Zawlnuam Pakhat zela an kal bovin An kiam \hin chhungkaw tinreng UPA HMINGDAILOVA (1933-2013) New Serchhip Upa Hmingdailova hi kum 1933-ah Pu Rangthangvunga Hlawncheu leh Pi Sawibuti Bawihtlung te fa 3 zinga a milai a ni a, Lungchhuan khuaah a piang. Kum 1947-ah Pastor Sawiluaian Khuanghlumah Baptisma a chantir a. Kum 1965-ah Khawnglung Biak inah Pi Kaithiangi nen Upa Khuangzikan inneihtirin fapa 1 leh fanu 4 an nei. Kum 1957-ah Khawng- lungah SS zirtirtu atan lak a ni a. He hna hi duh taka thawkin kum 1982 khan kum 25 thawk chawimawina certificate a dawng a. Kum 1988-ah Serkawn Bible Schoolah zir ve in First Class-ah a pass a, certificate hi roh takin a thih ni thlengin a vawng \ha a ni. Kum 1959-ah Rawngbawltu atan lak a ni a, kum 1969-ah Kohhran Upa atan nemngheh a ni. January 8, 1983 khan Serchhipah pemin a thih ni thlengin an awm ta a. Serchhipa an pem hian Baptist Kohhran a la awm loh avangin Kohhran Beng 32 Presbyterian Kohhranah a lawi a. Kum 1983 a Serchhipa Baptist Kohhran a lo din khan a sulsutu leh Kohhran ban pawimawhte zinga mi a ni. Upa Hmingdailova hi a naupan lai atanga nungchang \ha, Pathian ngaihsak leh tleirawl sual pawh nei lem lova Kohhran bel tlat a ni a. Mi hlim thei tak leh a bula awm nuam tak niin, Kohhran mite ngainat pawh a hlawh hle thin. Thlarau mi kan tih zinga chhiar tel ngam leh chhiar tel tlak, taksa ch>tna pawh nei a ni a. Pathian thu ngaina leh hre zau tak mai a ni. Kohhran hote pawhin Bible zawnawlna kan ti hial thin a ni. Serchhip an awm hmain Kohhran Chairman leh SS Supdt. hna te a lo thawk tawh thin a. Kum 1986 a New Serchhipa Preaching Station din a nih atanga kum 1988 a Kohhran puitlinga hlankai a nih thlengin Chairman a ni. New Serchhip Kohhran a lo din atang erawh chuan a beng hriatna a chak tak loh avangin hming hmerha rawngbawlna hna vawn a nei ta lo va. Heti chung hian inkhawm, hnatlang leh Kohhran thiltihna dang reng reng a dam phawt chuan a \hulh ngai lo. Kum 2006 September thla vel a\ang khan a insawisel tan a. Lung n^ leh thisen s^ng te neiin vawi eng emaw zat Aizawla a inentir hnuah pawh a natna chuan ziaawm lam a pan hlei thei ta lova, kum 2012 vel atang khan Biak in pawh a thleng mumal thei ta lo hial a. Tichuan, a chak lohna chuan zual lam pan zelin November 5, 2013 dar 12:20AM khan a rawng a bawlsak thin a Lalpa hnenah chatuana chawl tawh turin min lo kalsan ta a ni. A tuk Nov.6-ah ama inah leh Biak inah vuina hun neih niin Bialtu Pastor Rev. C. Lalhung- lianan a vui a, Kohhran zaipawlten hla remin a lei taksa chu kan thlahliam ta a ni. Upa P.C. Lalremsiama Secretary, New Serchhip Kohhran Min lo kai ang che, aw ka Chhandamtu, Ka r<mna thlaler a\ang hianin . . . . .
Setting Off From Macau Essays On Jesuit History During The Ming And Qing Dynasties Jesuit Studies English And Chinese Edition Bilingual Tang pdf download
PDF (Ebook) The Original Modern Reader's Japanese-English Character Dictionary: Classic Edition by Andrew N. Nelson ISBN 9780804819657, 0804819653 download