75% found this document useful (4 votes)
676 views

Adlis Usegmek

adlis usegmek

Uploaded by

med2006
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
75% found this document useful (4 votes)
676 views

Adlis Usegmek

adlis usegmek

Uploaded by

med2006
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 226

Tagduda Tazzayrit Tamagdayt Ta$erfant

Asqamu Unnig n Timmuz$a - Tidukla tazzayrit n usegmek Iqraa


Ad lemde$ tamazi$t :
tizzayrit

Ameskar : Brahim HAMEK


D aselmad deg tesdawit
Agbur
Tazwart............................................................................................... 8
Agemmay : talatinit-tarabt .................................................................. 13
Agemmay : talatinit-tifine .................................................................... 14

I. Tawacult d tmetti
Tanfalit : Ad issine kra n wawalen........................................................ 16
Tirawalt :Ad sune kra n yijerrien ...................................................... 16
Tajerrumt : Ad issine awal d yimesla i yesa ........................................ 17
Tanfalit : Ad issine imanen seg 0 er 999 ........................................... 18
Tirawalt :Ad sune ijerrien i iganzin .................................................. 18
Tajerrumt : Ad lemmde agemmay ........................................................ 19
Tanfalit :Ad issine imanen seg 1 000 er 999 000 000 ........................ 20
Tirawalt :Ad sune amaud .................................................................. 20
Tajerrumt : Ad issine tira d tergalin i yellan........................................ 21
Tanfalit :Ad issin kra n tinawin .............................................................. 22
Tirawalt :Ad sune akerdis, tawinest, akudis ...................................... 22
Tajerrumt : Ad issine tisawalin i yellan deg wawalen ........................... 23
Tanfalit :Ad issine kra n tinawin ........................................................... 24
Tirawalt :Ad sune taliwin yemgaraden ............................................. 24
Tajerrumt : Ad issine taggayin n yismawen .......................................... 25
Tanfalit :Ad issine kra n tinawin ........................................................... 26
Tirawalt :Ad sune seg 0 er 7 ............................................................. 26
Tajerrumt : Ad issine isem anamay d yisem amalay............................ 27
Tanfalit :Ad issine kra n tinawin ........................................................... 28
Tirawalt :Ad sune kra n yizwilen ........................................................ 28
Tajerrumt : Ad issine tawsit n yisem : Tala n umalay d wunti............ 29
Tanfalit :Tezdeg ..................................................................................... 30
Tirawalt : Asekkil a............................................................................. 32
Tajerrumt:Tawsit n yisem : Taggayin n umalay d wunti ......................... 33

Tanfalit :Asureg ..................................................................................... 34


Tirawalt : asekkil i .............................................................................. 36
Tajerrumt :Tawsit n yisem : Azal n umalay d wunti ............................... 37
Tanfalit : Tallelt ...................................................................................... 28

2
Tirawalt :Asekkil u. ............................................................................ 40
Tajerrumt :Aman n yisem : Asuf d usget .............................................. 41
Tanfalit : Asuref ..................................................................................... 42
Tirawalt: Asekkil e.............................................................................. 44
Tajerrumt :Aman n yisem : tala n wasuf d usget ................................. 45
Tanfalit : Lmena ................................................................................... 46
Tirawalt : Asekkil ............................................................................. 48
Tajerrumt :Addad n yisem : ilelli d umaruz ............................................ 49
Tanfalit : Imawlan .................................................................................. 50
Tirawalt : Asekkil c............................................................................. 52
Tajerrumt :Addad n yisem : asile n umaruz .......................................... 53
Tanfalit : Izerfan n uqcic ........................................................................ 54
Tirawalt : Asekkil ............................................................................. 56
Tajerrumt :Arbib aaran ......................................................................... 57
Tanfalit : Tameut .................................................................................. 58
Tirawalt : Asekkil ............................................................................ 60
Tajerrumt :Asile n urbib aaran anemlaway d unama ......................... 61
Tanfalit : Tagmat .................................................................................... 62
Tirawalt : Asekkil f ............................................................................. 64
Tajerrumt :Arbib aneman asmektan d udaran ....................................... 65
Tanfalit : Inaragen .................................................................................. 66
Tirawalt : Asekkil h ............................................................................ 68
Tajerrumt :Arbib ameskan ...................................................................... 69
Tanfalit : Inig ......................................................................................... 70
Tirawalt : Asekkil ............................................................................ 72
Tajerrumt :Amqim.................................................................................. 73
Tanfalit : Tiwizi...................................................................................... 74
Tirawalt : Asekkil j ............................................................................. 76
Tajerrumt :Amqim udmawan ilelli ......................................................... 77
Tanfalit : Azemmur d tamsalt n twacult .................................................. 78
Tirawalt : Asekkil ............................................................................ 80
Tajerrumt :Amqim arudmawan ameskan abadu ...................................... 81
Tanfalit : Axeddim d agerruj .................................................................. 82
Tirawalt : Asekkil l ............................................................................. 84
Tajerrumt :Amqim udmawanameskan ................................................... 85
Tanfalit : Tilelli n umeslay tbeddu deg twacult ....................................... 87
Tirawalt : Asekkil m ........................................................................... 88
Tajerrumt :Amqim arudmawan armeskan ............................................... 89
Tanfalit : Tilelli isutur-itt yal amidur. ..................................................... 91
Tirawalt : Asekkil n ............................................................................ 92

3
Tajerrumt :Awil n wayla ....................................................................... 93
Tanfalit : Aqbal n waye ........................................................................ 94
Tirawalt : Asekkil ............................................................................ 96
Tajerrumt :Amqim n wayla .................................................................... 97
Tanfalit : Axale d aan ......................................................................... 98
Tirawalt : Asekkil q .......................................................................... 100
Tajerrumt :Amqim arudmawan ameskan d urbib n tient ..................... 101
Tanfalit : Astehzi deg uxeddim ............................................................. 102
Tirawalt : Asekkil w.......................................................................... 104
Tajerrumt :Amyag ................................................................................ 105
Tanfalit : Tikki deg tudert tinmettit....................................................... 106
Tirawalt : Asekkil x .......................................................................... 108
Tajerrumt :Udmawen n tseftit ............................................................... 109
Tanfalit : Tufa n tnebdadt ................................................................... 110
Tirawalt : Asekkil y .......................................................................... 112
Tajerrumt :Imataren udmawanen : taseftit tamagnut ............................. 113
Tanfalit : Aader ef tdawsa................................................................. 114
Tirawalt : Asekkil z. .......................................................................... 116
Tajerrumt :Imataren udmawanen : taseftit tarmagnut ............................ 117
Tanfalit :Tallalin n yimesni .................................................................. 118
Tirawalt : Asekkil ........................................................................... 120
Tajerrumt :Imataren udmawanen : taseftit n una ................................. 121
Tanfalit : Tixessarin deg yiberdan ........................................................ 122
Tirawalt : Asekkil b .......................................................................... 124
Tajerrumt : Amyag aerfi d umyag asuddim ........................................ 125
Tanfalit : Aman d uurar ...................................................................... 126
Tirawalt : Asekkil d. ......................................................................... 128
Tajerrumt :Tala n uswa, n umya d uttwa ....................................... 129
Tanfalit : Azal n useklu ........................................................................ 130
Tirawalt : : Asekkil g ........................................................................ 132
Tajerrumt :Imataren udmawanen n uswa ............................................ 133
Tanfalit : Nnayer .................................................................................. 134
Tirawalt :Asekkil k ........................................................................... 136
Tajerrumt :Imataren udmawanen n uttwa ........................................... 137
Tanfalit :Timecret ............................................................................... 138
Tirawalt : Asekkil r ........................................................................... 140
Tajerrumt : Imataren udmawanen n umya .......................................... 141

II. Awanek azzayri d ulan azzayri


4
Tanfalit :Asali n usenaq ...................................................................... 143
Tirawalt : Asekkil ........................................................................... 145
Tajerrumt :Afeggag d umatar udmawan ............................................... 146
Tanfalit :Tagrawla n Lezzayer .............................................................. 147
Tirawalt : Asekkil s ........................................................................... 149
Tajerrumt :Azal n yimizri ..................................................................... 150
Tanfalit :Tizzayrit ................................................................................. 151
Tirawalt : Asekkil ........................................................................... 153
Tajerrumt :Azal n yimizri ibaw ............................................................ 154
Tanfalit :Tafrant d azref da d aan ...................................................... 155
Tirawalt : Asekkil t ........................................................................... 157
Tajerrumt :Azal n ad + urmir ............................................................ 158
Tanfalit :Asebiber ef cci aelnaw .................................................... 159
Tirawalt : Asekkil ........................................................................... 161
Tajerrumt :Azal n wurmir d awer + urmir ......................................... 162
Tanfalit :Askan ef tayri n uwanek ....................................................... 163
Tirawalt : Asmekti : Ad aru s tira yezan agemmay ........................... 165
Tajerrumt :Azal n wurmir ussid d wurmir ussid ibaw ........................... 167
Tanfalit :Lezzayer ................................................................................ 168
Tirawalt :Asmekti : Ad aru s tira yeban agemmay ............................ 171
Tajerrumt :Azal n ad + urmir ussid, la + urmir ussid ..................... 173
Tanfalit :Taggra yezdin ........................................................................ 174
Tirawalt :Ad aru inzan-a s tira yezan ................................................ 176
Tajerrumt :Azal n una aerfi ............................................................... 177
Tanfalit :Azref n win i yesan tamulli er-k ......................................... 178
Tirawalt :Ad aru inzan-a s tira yezan ............................................... 180
Tajerrumt :Azal n una ussid d una ibaw ............................................ 181
Tanfalit :Taelnari n tidet ................................................................... 182
Tirawalt :Adeg n yilem deg umyag yeftin ............................................ 184
Tajerrumt :Amaun deg yimizri d yimizri ibaw .................................... 185
Tanfalit :Asauf nnig medden merra .................................................... 186
Tirawalt :Adeg n yilem deg wawal ....................................................... 188
Tajerrumt :Amaun deg wurmir d wurmir ibaw ................................... 189
Tanfalit :Aseddi n lesker d aan ........................................................ 190
Tirawalt :Tussda deg wawal ................................................................. 192
Tajerrumt :Amaun deg wurmir ussid .................................................. 193
Tanfalit :Laman .................................................................................... 194
Tirawalt :Tamsertit deg wawal ............................................................. 196
Tajerrumt : d d n n tnila ................................................................. 197
Tanfalit :Igen aelnaw aerfan ............................................................. 198

5
Tirawalt :Taremsertit di tira :Amyag d tecra-is ................................... 200
Tajerrumt :Amqim awil asemmad usrid d urusrid ............................... 201
Tanfalit :Tamsetla d temsulta ............................................................... 202
Tirawalt :Taremsertit di tira :Tanzet d yisem ...................................... 204
Tajerrumt : Tafyirt taddayt d tefyirt taerfit .......................................... 205
Tanfalit :Tadbelt d urim ...................................................................... 206
Tirawalt : Ad seti aris : Tameut d teslit ......................................... 208
Tajerrumt :Tinza d yimerna ................................................................ 210
Tanfalit :Iba n tedbelt ........................................................................... 211
Tirawalt : Ad seti aris : Tasa ........................................................... 213
Tajerrumt :Tasunt n umsentel, n tuqqna, amassa, tibawt ................... 215

Amawal ........................................................................................... 218

6
Tazwart
Aflali n udlis-a yekka-d seg tmuli n Usqamu Unnig n Timmuza i
yekkaten sya d sya, s tezmert i yesa, s tewwurt i d-yeldin, ad yesnerni tamazit, ad
tt-iger di tulin i d-ibanen, ad tt-isi deg tmurt merra. Asegmek gar tewwura i d-
yeldin i uselmed n tmazit imi i d-yella umtawa gar Usqamu Unnig n Timmuza ak
d Tdukla Tazzayrit n Usegmek Iqrae, adlis-a d tasefert n umtawa-ya.

Deg tazwara, am wakken d tasuelt ne d asemsasier tmazit n udlis Amu


umiyati bitaqafati Elmuwaanati i tsemras yakan tdukla-ya
ara d-xedme. Akken i t-seqredce, ufi abrid-a ur isawa ara. Tidet kan, ur isuffu
ara, acku tamazit ur telli d tarabt; mgaradent deg ugemmay, deg trawalt, deg
tesnala, deg tseddast, deg deqs n wansayen ... ef waya gi asemsasi i kra n yirisen
kan, ayen-nnien rri-t di tama, dacu fe deg yisental ef i d-yewwi i yerzan
tizzayrit, tiermi. Am wakken aas n yirisen yea-ten wakud, ur ddin ara d tallit-a
deg i nella, suturen-d asitrer-nsen, llan wiya ur ddin ara akya d wansayen n
Yimazien.

Llan kra n yirisen i d-gi anda tikti tamezwarut tekka-d seg tezrawt n turagt
n Kahina MEHRAZId Sahra MOUSSOUNI, ilan azwel Asumer n udlis aurbiz n
tmazit i useggas wis sin n uerbaz amenzu. i d-yellan s lmendad-iw deg useggas
2004-2005. Rnu ef waya adlis aurbiz n tmazit n useggas wis 4 n uerbaz
amenzu, aseggas aurbiz 2013-2014, yella-yi-d d asalel.

Adlis-a d win i yerzan deg tazwara amdan ur nekcim ara er uerbaz i yesxen
ad yelmed tamazit, ef waya i d-llant temsirin n trawalt i d-yewwin ef wamek ara
isune yiwen ajerri, akerdis, akudis ... d usune n yisekkilen ilatiniyen n ugemmay n
tmazit. Yakan, win ur nekcim ara deg tudert-is er uerbaz, yif ad yebdu s uric-a
ara t-isgemken er turi d tira, lada deg wamur-is i yeqqnen er ulmad n ugemmay.

I win i iran ad isemres adlis-a dacu s yisekkilen n tfine ne s wid n tarabt,


fki-d snat n tfelwiyin deg tazwara n udlis-a, yiwet tsemqabel agemmay n tlatinit d
win n tarabt, taye tsemqabel agemmay n tlatinit d win tfine, syen d tamsalt n
ubeddel n wunu s waye.

Adlis-a yerza da win i yeran yakan kra n tutlayt-nnien anda yeba ad


yissin tamazit, am wakken i yerza win i yesan kra n tmussni tamatut deg tmazit
maca yeba ad tt-yesnerni.

8
Amahil-a yewwi-d ef tenfalit, ef trawalt ak d tjerrumt n tmazit. Iswi-s
mai d asissen n kra i yellan d tanfalit, d tirawalt ak d tjerrumt, dacu d allal iccaen s
wacu i yezmer yiwen ad isiwe ad inegmek, ad ier ad yaru tamazit.

Tanfalit
Deg sa n temsirin timezwura, anelmad ad yissin kra n wawalen, n tinawin,
izwilen, ara t-yerren ad ilumme amek i tetteddu tmazit.D ussu i wayen i d-
yetteddun, send ad yekcem deg tezrawt s wallal n uris.

Irisen : ilmend n unamek, irisen ban ef sin n yiricen.


Aric amezwaru yewwi-d ef twacult d tmetti, llan 28 n yirisen : Tezdeg,
Asureg, Tallelt, Asuref, Lmena, Imawlan, Izerfan n uqcic, Tame ut,
Tagmat, Inaragen, Inig, Tiwizi, Azemmur d tamsalt n twacult, Axeddim d
agerruj, Tilelli n umeslay tbeddu deg twacult, Tilelli isutur-itt yal amidur, Aqbal n
waye, Tallalin n yimesni, Tixessarin deg yiberdan, Aman d u urar, Azal n
useklu, Nnayer, Timecret.

Aric wis sin yewwi-d ef uwanek azzayri d u lan azzayri, llan 17 n


yirisen: Asali n usenaq, Tagrawla n Lezzayer, Tizzayrit, Tafrant d azref da d
aan, Asebiber ef cci aelnaw, Askan ef tayri n uwanek, Lezzayer, Taggra
yezdin, Azref n win i yesan tamulli er-k, Taelnari n tidet, Asauf nnig medden
merra, Aseddi n lesker d aan, Laman, Igen aelnaw aerfan, Tamsetla d
temsulta, Tadbelt d urim, Iba n tedbelt.

Isegran n tenfalit
1. Tanfalit timawt : Tamsirt ad tebdu s tenfalit timawt ara imaggen s umata
ef kra n tugniwin i d-yettwafken, anda inelmaden ad eren ad d-senfalin fell-asent,
ayen akk i d-nnan inelmden ad t-yaru uselmad ef tfelwit, ayen wuur ur sawen ara
ad yefk iseqsiyen uselmad i yinelmaden. er taggara ad sisemlen ayen i iean i
iwulmen asentel di tama, ayen-nnien di tama-nnien, aselmad ad yili ilmendad kan,
ad asen-d-iwehhi abrid, d inelmaden ara igen anect-a, yal tikkelt ilaq ad d-skanayen
amek i iwulem asentel ne ur t-iwulem ara. Akka arma wwen er usenfali udim,
ad t-id-inin, ad t-arun.

2. Tanfalit yuran : Di tazwara ad tili turi n uris, gezzu n wawalen ak d


tefyar, ak d tririt ef yiseqsiyen. Aselmad ad iseluy tamsirt, ad iger iman-is di tifrat
ma yella ur sawen ara yinelmaden. Tis snat, ad tili turi n uris s usegzu, anda

9
anelmad ad ier ad isegzuy, ne aselmad ad as-yefk iseqsiyen ef wayen i d-yera, ef
unamek n wawal, n tenfalit, ef tegzi n uris ...
Ar taggara, ad arun tiririyin tudimin ef walugen-nsen.

3. Deg usentel ef ara d-arun inelmaden, yezmer uselmad di tazwara ad isutur


seg yinelmaden ad d-fken awalen, tifyar yerzan asentel send ad bdun, ne kra n uris
ara yilin d lqaleb i usentel; mi i fukken, ad ren ayen i yuran, ad d-yili useti.
Tamlilt n uselmad ad tefer tarrayt i yellan di tenfalit timawt.

Tirawalt
Di tazwara anelmad ad yissin asune n kra n talawin, amur-a yerza wid ur
nessin ara ad arun, werin kcimen er uerbaz. Syen ad yelmed isekkilen n ugemmay
alatini n tmazit anda yal asekkil s temsirt-is, er taggara anelmad ad isemmed almad
n yilugan n tira.

Almad n yisekkilen yettilin s ttawil n kra n tugniwin, d tagnit akken ad


yissin unelmad ismawen n yiersiwen s tmazit, syen yal isem yeba d tisawalin ara
yefken afud i unelmad ad yizmir ad yebu awal d tisawalin da ad yissin tira n wawal,
acku tamazit,amenzay n tira-s d tira n wawal;er taggara ad d-yekkes, ad yissin,
imesli, asekkil yerzan tamsirt, ara yaru.ef wakken i yella ugemmay, anelmad ad
yelmed di tazwara isekkilen i ilan yiwen n yimesli, syen wid i izemren ad sun sin n
yimesla, syen akkin wid i izemren ad sun kra n yimesla, er taggayra wid i izemren
ad sun ku n yimesla.

Ad wali, ad aru: anelmad ad yissin amek ara isune da ad yaru isekkilen,


imesla, d kra n tefyar timeyanin s tira yeban ak d tira iduklen, yezan, anda ara
yefer lqaleb i as-id-yettwafkan.

Ad lemmde yal awal, yettili-d s ku n tugniwin, d allal, yes-s anelmad ad


yelmed kra n wawalen n tmazit d usget-nsen, ad yeslamu iman-is ad d-yaf imesla i
ixussen i yettwaxedmen deg temsirin i yezrin, ara yaru ef yijerrien i as-id-
yettwaheyyan.

Tajerrumt
Tamezwarut, ad yelmed d acu i d awal d yimesla i yesa, ad lemmde agemmay
d wamek i yemyezwar, tira d tergalin, tisawalin i yellan deg wawalen.

10
Tis snat, ad yissin isem : taggayin-is, taliwin d wazalen n tewsit, n uman, n
waddad. Taggayin, taliwin d twuriwin n yirbiben. Ad yelmed imqimen merra i
yellan di tmazit, daudmawen dyimataren udmawanen.

Tis kra, ad yissin taseftit tamagnut dtermagnut, taseftit n una, amyag aerfi d
umyag asuddim, aswa, amya d uttwa, afeggag; tala d wazal n yimizri, n yimizri
ibaw, n ad + urmir, n wurmir d awer + urmir, n wurmir ussid d wurmir ussid
ibaw, n ad + urmir ussid, n la + urmir ussid, n una aerfi, n una ussid d una
ibaw. Ad yelmed amaun deg yimizri d yimizri ibaw, deg wurmir d wurmir ibaw, deg
wurmir ussid. Ad yissin d d n n tnila.

Taneggarut, ad yissin taggayin n tefyirt taddayt, n tefyirt taerfit ak d tefyirt


tuddist, tinza d yimerna, tisunin n umsentel, tisunin n tuqqna, amassa, tibawt.

Isegran n tjerrumt, di tazwara tettili-d temsirt s yimedyaten i yeban d taggayin


ara d-yefk uselmed, syen inelmaden ad ten-semmden s yimedyaten-nnien ara d-fken
am wakken i yella lqaleb, ad ten-yaru uselmad ef tfelwit, ad ttwafen wid i yeddan d
usentel, ad ttwakksen wid i yeffen i usentel, ad d-yettwasegzu acuer. S yimedyaten-
a ad kecmen er temsirt d wayen i tt-yerzan, ama d tabadut, ama d asile, ama d
taslet... Ad yili ugzul ara arun inelmaden i wumi ara cfun. er taggara, ad d-ilin
yiluma ef temsirt-a neef temsirin i ieddan.

Tugniwin
Llant azal n 480 n tugniwin. Amur ameqqran kkse-tent-id seg uzea n
Internet", da seg yiwnes ussid Focus500 000 Images, d inwalen, menwala yezmer
ad tent-isexdem.
Am wakken sxedme tallalt n usune Paint d Outil Capture dcran i tigin
n kra n tugniwin, dadeg ureqqe-nsent akken ad ddunt d usentel. D allalen-a da i
sxedme di trawalt deg wayen yerzan asune n yisekkilen, i yesan ikufa neigazen ...
deg tira yezan.

Amawal
er taggara, fki-d igdazalen n wawalen, i d-yettbinen ur ttwassnen ara ugar,
s tefransist.

11
talatinit
agemmay tarabt

AsekkilAsekkil n tlatinit Asekkil n tarabt

1 Aa Afus -
2 iwen
3 Bb baba
4 Cc amcic
5 e
6 Dd adrar
7 aar
8 Ee els
9 Ff ifer
10 Gg argaz
11 Hh ih
12 iemmel
13 Ii imi --
14 Jj ajenwi
15 e
16 Kk tukksa -
17 Ll tilelli
18 Mm mmi
19 Nn ini
Oo O2
Pp Pari
20 arum
21 Qq qqim
22 Rr rwi
23 wu
24 Ss sserr
25 err
26 Tt tamellalt

27 tameut

28 Uu udem
Vv Victor Hugo
29 Ww ulawen
30 Xx wexxer

31 Yy ayla -
32 Zz izi
33 ii
12
talatinit
agemmay tifine
talatinit amedya

1 Aa aman A
2 aned
3 Bb abrid b
4 Cc icciw C
5 ui
6 Dd dadda d
7 i
8 Ee err e
9 Ff ferfer F
10 Gg agrud g
11 Hh ahwawi H
12 ader p
13 Ii isir I
14 Jj tujimt J
15 tajeigt
16 Kk akal K
17 Ll iles L
18 Mm tamurt M
19 Nn tanalt N
Oo O2
Pp Pari
20 iimi V
21 Qq tisiqqest Q
22 Rr tarewla R
23 u
24 Ss ssif S
25 if
26 Tt tamemt T
27 ti
28 Uu udi U
Vv Victor Hugo
29 Ww awal w
30 Xx ixef X
31 Yy ayyur y
32 Zz izem Z
33 imi

13
Tanfalit

Ad wali, ad re : Ad issine kra n wawalen.

argaz tameut argaz d tmeut snat n tlawin agrud igerdan

D taumaict. D tiumaicin. D tatteffat. D titteffain. D tifirest. D tifiras.

Wa d izem. Wi d izmawen. Wa d amcic. Wi d imcac. Ta d tizimert. Ti d tizamarin.

!!! !!!
taenawt-a tienawin-a taqessult-ihin tiqessulin-ihin afenal-nni ifenalen-nni

Inu ddabex-a Inek uxxam-a. Inem temrilt-a. Ines uselkim-a. Nsent usira-ya. Nsentkeust-a.

Ittett. Tsess. Tettaru. Qqarent Tturaren. Tteddun.

Tirawalt

Ad wali, ad sune : Ad sune kra n yijerrien.

15
Tajerrumt

Awal
Ad issine awal d yimesla i yesa.
Tettaru. D argaz. Wa d izem. Ines ddabex-a.

Tettaru. tettaru tet ta ru 3 n yimesla 1 n wawal


D argaz. d d 1 n yimesli 2 n wawalen
argaz ar gaz 2 n yimesla
Wa d izem. wa wa 1 n yimesli 3 n wawalen
d d 1 n yimesli
izem i zem 2 n yimesla
Ines ddabex-a. ines i nes 2 n yimesla 3 n wawalen
ddabex dda bex 2 n yimesla
-a a 1 n yimesli

Ad cfu.
Awal d yiwen n yimesli ne d agraw n yimesla i yesan anamek.
tettaru, d, argaz, wa, d, izem, ines, dabbex, -a : d awalen.
1. Ad qqne imesla, add-suffe awalen.

ar me ut
ta gaz dan
a ger al
i fen ren.
Ttu ra

2. Ad qqne yal taggayt er wacal n wawalen i tesa.

16
Tanfalit

Ad wali, ad d-re :Ad issine imanen seg 0 er 999.


amalay/unti amalay/unti
0 waru 10 mraw/ mrawt
1 yiwen, yan /yiwet, yat 11 mraw d yan/mrawt d yat
2 sin/ snat 12 mraw d sin/mrawt d snat
3 kra/ krat 20 snat tmerwin
4 ku/ kut 21 snat tmerwin d yan/ yat
5 semmus/ semmust 22 snat tmerwin d sin/ snat
6 seddis/ seddist 30 krat tmerwin
7 sa/ sat 40 kut tmerwin
8 tam/ tamt 50 semmust tmerwin
9 ta/ tat 60 seddist tmerwin

amalay/unti amalay/unti
100 tawinest 120 tawinest d snat tmerwin
101 tawinest d yan/ yat 121 tawinest d snat tmerwin d yan/yat
102 tawinest d sin/snat 122 tawinest d snat tmerwin d sin/snat
123 tawinest d snat tmerwin d kra/krat
110 tawinest d mraw/mrawt
111 tawinest d mraw yan 200 snat twinas
112 tawinest d mraw sin 300 krat twinas

Tirawalt

Ad wali, ad sune : Ad sune ijerrien i iganzin.

argaz d tmeut 1 n wawal


taenawt-a
tatteffat 2 n wawalen
D tifirest. 3 n wawalen
Nsen snat n tlawin-a.
Wi d izmawen. 4 n wawalen
Nsen temrilt-a.
Ines uxxam-a. 5 n wawalen

17
Tajerrumt

Asekkil
Ad lemmde agemmay, ad wali isekkilen i yellan deg kra n wawalen.
yiwen , sin, semmus
y
i
yiwen w 5 n yisekkilen
e
n
s
sin i 3 n yisekkilen
n
s
e
m
semmus 6 n yisekkilen
m
u
s

Ad cfu.
Asekkil d unu i sexdame akken ad aru imesli ne agraw n yimesla.
Agemmay d agraw n yisekkilen. Agemmay n tmazit alatini yesa 33 n
yisekkilen ak d kra-nnien (o, p, v) i nsemras mi ara naru kran yismawen
iberraniyen, n tussna ne izamulen n tekrurt.

18
Ad lemde agemmay n tmazit.
Isekkilen imeyanen:

a b c d e f g
[a/ara] [a] [ba] [ca] [ye] [da] [ar] ilem [fa] [ga]
h i j k l m n o
[ha] [a] [i/iri] [ja] [ye] [ka] [la] [ma] [na] [o]
p q r s t u
[pa] [a] [qa] [ra] [ar] [sa] [ar] [ta] [ar] [u/uru]
v w x y z
[va] [wa] [xa] [ya] [za] [ar]

Isekkilen imeqqranen : A B C D E F G H I J K L M N O P
Q R S T U V WX Y Z
Tanfalit

Ad wali, ad re : Ad issine imanen seg 1 000 er 999 000 000.


1000 agim
2000 sin igiman
10 000 mraw igiman
20 000 snat tmerwin igiman
46 789 kut tmerwin seddis igiman
d sat twinas
d tamt tmerwin
d ta
100 000 tawinest igiman
200 000 snat twinas igiman
523 478 semmust twinas snat tmerwin kraigiman
d kut twinas
d sat tmerwin
d tam
1 000 000 amelyun
2 000 000 sin imelyan
3 000 000 kra imelyan
3 211 659 kra imelyan
d snat twinas mraw yan igiman
d seddist twinas
d semmust tmerwin
d ta

Tirawalt

Ad wali, ad sune : Ad sune amaud.

19
Tajerrumt

Tiri d tergalt
Ad issine tira d tergalin i yellan.
yiwen sin kra ku
semmus seddis sa tam
ta mraw

tira tirgalin
yiwen i, e y, w, n
sin i s, n
kra a k, r,
ku u k,
semmus e, u s, m, m, s
seddis e, i s, d, d, s
sa a s
tam a t, m
ta a t,
mraw a m, r,w

Ad cfu.
Agemmay n tmazit yesa 5 n tera : a, e, i , o, u.

20
Agemmay n tmazit yesa 31 n tergalin : , b, c, , d, , f, g, h, , j, , k, l,
m, n, p, , q, r, , s, , t, , v, w, x, y, z, .
Tiri tettwasusruy iman-is : a, e, i, o, u. Targalt ur tettwasusruy ara iman-
is, akken ad tt-id-susru, ad as-rnu tiri, da ad tual d tasawalt : ma, sa ,
si, bu, da, a, a, qi ...
Ad as-zzi s yimru azegzaw i yal tiri, s yimru aberkan i yal targalt deg yal
awal.
tira/ tirgalin tira/tirgalin
t a k e r r u s t t t e d d u n t
a s i r a q q a r e n t
a s e l k i m y e t t a r u
i m c a c i s e s s
t i z a m a r i n t a t t e f f a t
Tanfalit

Ad wali, ad re : Ad issin kra n tinawin.

Lezzayer d tamurt-iw tazizt.

Lezzayer d ul n tegrawliwin.

Asenaq d azamul n timunent-nne.

Lezzayer d alanameqqran n tlelli.

Lezzayer d akal n lella.

Lezzayer, d tazzayrit, n Yizzayriyen merra.


Tirawalt

Ad wali, ad sune: Ad sune akerdis, tawinest, akudis.


21
Tajerrumt

Tasawalt = tuniqt
Ad issine tisawalin i yellan deg wawalen.
akal
alan
tawinest
agim
tilelli

a
akal 2 n tsawalin
kal
a
alan 2 n tsawalin
lan
ta
wi 4 n tsawalin
tawinest
nes
te
a
agim 2 n tsawalin
gim

ti
tilelli lel 3 n tsawalin
li

22
Ad cfu.
Tiri tezmer ad tili d tasawalt deg tazwara n wawal.
Deg tlemmast ne deg taggara n wawal tiri trennu er tergalt ne er snat
n tergalin akken ad d-teffe tsawalt.
Ad sukke ajerri gar tsawalin n yal awal. Amedya : ar/gaz, ir/ga/zen ...

tienawin titteffain Izzayriyen


snat lella timrilin
ixxamen merra nsen
yettaru tturarent qqaren
Lezzayer tamurt tazizt
ul tigrawliwin timunent
asenaq azamul ameqqran
Tanfalit

Ad wali, ad re : Ad issine kra n tinawin.

Lezzayer d tagduda tamagdayt taerfant.

Tamazit ak d tarabt d tutlayin n Lezzayer.

Tineslemt d ddin n uwanek azzayri.

Tamestant taarimt tetteg aas n yigiten ilsanen.

Ialen n laman xeddmen akken ad tili talwit di tmurt.

Igen aelnaw isebibir ef tlisa n Lezzayer.


Tirawalt

Ad wali, ad sune : Ad sune taliwin yemgaraden.


23
Tajerrumt

Isem
Ad issine taggayin n yismawen.
izem, amcic, izimer, tuccent, ikerri, ibekki ...
agrud, argaz, tameut, Mazi, Yuba, Diliya ...
tasarut, tafelwit, adlis, arum, ayefki, aksum...
yiwen, sin, mraw, tawinest, agim, amelyun ...
Lezzayer, Lmerruk, Tunes, Libya, Mali, Nier ...
Sumam, Lala Xdia, Tigejda, Akfadu, Guraya ...
tugdut, tilelli, timunent, ise, tirugza, lerma ...

izem, amcic, izimer, tuccent, ikerri, ibekki D ismawen n yiersiwen


agrud, argaz, tameut, Mazi, Yuba, Diliya D ismawen n yimdanen
tasarut, tafelwit, adlis, arum, ayefki, aksum D ismawen n tawsiwin
yiwen, sin, mraw, tawinest, agim, amelyun D ismawen n yimanen
Lezzayer, Lmerruk, Tunes, Libya, Mali, Nier D ismawen n tmura
Sumam, Lala Xdia, Tigejda, Akfadu, Guraya D ismawen n yidgan
tugdut, tilelli, timunent, ise, tirugza, lerma D ismawen n tektiwin...

Ad cfu.
Isem, d awal i nettsemmi i umdan, i uersiw ne i tawsa...
Ad qqne yal isem d taggayt-is.

Marikan, Lalmany D ismawen n temdinin


Massensen, Mazi D ismawen n tuddar

24
Idurar n Babur, Akfadu D ismawen n tawsiwin
tagida, tafelwit, lemri D ismawen n tekta
Taerdayt, Tubiret D ismawen n yidgan
inisi, ikerri D ismawen n yisekla
takeust, tafist D ismawen n yiersiwen
mraw, sin igiman D ismawen n tmura
takermust, tainat D ismawen n wallalen
Tazrut, Tawrirt D ismawen n yizegzaw/lxura
tayri, tahuski D ismawen n yimdanen
zrudiya, lbaaa D ismawen n yimanen
tazdayt, tazemmurt D ismawen n yiemmayen

Tanfalit

Ad wali, ad re: Ad issine kra n tinawin.

Yettwaxdem-d usauf akken ad isebiber ef yirimen merra.

Ilemiyen d ul n lebni n tmurt.

Aqeddec ef ulan d aan n yal arim.

Taelnari, tsutur asemwata gar yirimen.

Isefk yiwen ad iqader lawan n uxeddim.

Ilaq ad nwexxer ef ueyye deg tulin merra.


Tirawalt

Ad wali, ad sune : Ad sune seg 0 er 7.

25
0 . . . 1 . . .

2 . . . 3 . . .

4 . . . 5 . . .

6 . . . 7 . . .
Tajerrumt

Isem
Ad issine isem anamay d yisem amalay.
izem, amcic, izimer, tuccent, ikerri, ibekki...
agrud, argaz, tameut, tasarut, tafelwit...
anegmires, alug, adlis, anib, arum, ayefki, aksum...
yiwen, sin, mraw, tawinest, agim, amelyun...
tugdut, tilelli, timunent, awanek, ise, tirugza...
Lezzayer, Lmerruk, Tunes, Libya, Mali, Nier, Azzayri, Amerruki, Arab...
Bgayet, Tizi-Wezzu, Tubiret, Tbatnet, Taerdayt...
Sumam, Lala Xdia, Tigejda, Akfadu, Guraya, Tamgu...
Mazi, Yuba, Diliya, Taninna, Tiziri, ...
izem, amcic, izimer, tuccent, ikerri, ibekki, agrud, argaz, tameut,
arum, ayefki, aksum,tasarut, tafelwit, anegmires, alug, adlis, anib,
yiwen, sin, mraw, tawinest, agim, amelyun, tugdut, tilelli, timunent,
awanek, ise, tirugza : awalen-a d ismawen inumay. Yal isem yerza
taggayt akken tella. Amedya : amcic, isem-is amcic , d isem n taggayt
merra, akken yebu yili, d aberkan ne d awra... d aezzfan ne d
awezzlan... d auqtan ne d amuif...
Lezzayer, Lmerruk, Tunes, Libya, Mali, Nier, Azzayri, Amerruki,
Arab,Bgayet, Tizi-Wezzu, Tubiret, Tbatnet, Taerdayt, Sumam, Lala
Xdia, Tigejda, Akfadu, Guraya, Tamgu, Mazi, Yuba, Diliya, Taninna,
Tiziri : awalen-a d ismawen imalayen. Yal isem yerza yiwet n tayunt. D
isem i nettakk i kra n umdan, n tmurt, n temdint, n taddart, n wadeg, n
wasif, n udrar, n yiger... Ibeddu s usekkil ameqqran.

26
Ad cfu.
Isemanamay yerza taggayt. Md. afus, amdan, izimer, timunent.
Isem amalay yerza tayunt. Ad aru asekkil ameqqran di tazwara-s. Md.
Lezzayer, Wehran, Takfarinas.
Ad qqne yal isem d taggayt-is, ad d-segzu.

Isem anamay isem amalay

asenaq arum Fransa

Azzayri igen tamurt

aqrab ennaba izimer


Tanfalit

Ad wali, ad re : Ad issine kra n tinawin.

Asimes n twennat d amihi ef kra yeddren.

Yal aseggas, times tettett d imelyan n yisekla.

Tuddar negrent acku xussen ttawilat n tudert.

Lluzinat sekkren acku ixeddamen ur d-ttfarasen ara.

Izzayriyen regglen er berra acku yan di ddel.

Tadamsa tazzayrit tbedd ef lpirul d tiin si berra.

Tirawalt

27
Ad wali, ad sune : Ad sune kra n yizwilen.

8 . . . 9 . . .

10 . . . 23 . . .

45 . . . 56 . . .

67 . . . 89 . . .
Tajerrumt

Isem
Ad issine tawsit n yisem : Tala n umalay d wunti.
agenduz, audiw, azgar, aqelwac...
iiqel, iles, ies, iimi...
ugel, ul, udem, urif...
baba, gma, jeddi, xali, la, fad, seksu...

tagenduzt, taudiwt, tafunast, tamera...


tili, tidet, times, tignewt...
turet, tumest, tuffa, tukksa...
yemma, ultma, xalti, emti, lbumba, lbala, lamba...

agenduz, audiw, azgar, aqelwac, iiqel, iles, ies, iimi, ugel, ul, udem,
urif, baba, gma, jeddi, xali, la, fad, seksu : awalen-a d ismawen imalayen.
Llan wid i ibeddun s teri a, i, u , am wakken llan wid i ibeddun s
tergalt i nettsemmi i uwtem ne i kra-nnien.

tagenduzt, taudiwt, tafunast, tamera, tili, tidet, times, tignewt, turet,


tumest, tuffa, tukksa, yemma, ultma, xalti, emti : awalen-a d ismawen
untiyen. Llan wid i ibeddun s ta, ti, tu , am wakken llan wid i ibeddun
s tergalt dacu ttfakan s a , ak d yismaweni yerzan tawtemt.

Ad cfu.
Tawsit teba ef umalay d unti.

28
Isem amalay ibeddu s teri ne s tergalt. Md. afus, izimer, ul, jeddi.
Isem unti ibeddu s t , kra beddun s tergalt rzan isem n kra n tewtemt,
kra-nnien beddun s tergalt, ttfakan s a. Md. tagenduzt, times, yemma,
lamba.
Ad qqne yal isem d taggayt-is, ad d-segzu.

Isem amalay isem unti

lqelatimertlehd

Tazzayrittassirtaebbu

tasarutiil urar

nanna emmi Tunes


Tanfalit

Ad wali, ad senfali.

Tauri

Tezdeg

Tekker-d Huska tufat, tsared, telsa iselsa-s izedganen, tcebbe iman-is,


tewwi abrid-is er uerbaz. Mi i tekcem er tnerit, teddem-d tifert tura fell-as,
dacu ur as-yehwi ara wayen i tura, tecce, terra tifert-nni di tama, da teli-yas
er lqaa; tban-d tefqe, am wakken teyyer-itt. Iwala-tt-id uselmad-is, yusa-d
er-s, isuter seg-s ad tt-teddem, syen iga-d tamsirt ef tezdeg.
29
Yenna-yasen: Tezdeg ur terzi ara kan amdan s yimad-is, tafekka-s d
yiselsa-s, maca terza akk adeg anda yettili.ef waya yewwi-d ad nader ef
twennat anda nettidir, ef uerbaz-nne ak d wayen akk i yas-d-yezzin; ef
yiberdan, ef sbiarat, ef yinurar, ef lkiran, atg.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 62.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Huska (seg: tahuski : ccbaa) : D isem n teqcict.


tufat (tufat/tufat, tufatin/tufatin) : be
aselsu (aselsu/uselsu, iselsa/yiselsa, seg umyag : els) : lqecc.
aerbaz (aerbaz/uerbaz, ierbazen/yierbazen): lakul.
tinerit (tinerit/tnerit, tineriyin/tneriyin, seg umyag : er) : D tazeqqa
anda i qqaren.
tifert (tifert/tfert, tifrin/tefrin) : tawriqt.
tafekka (tafekka/tfekka, tifekkiwin/tfekkiwin) : lessa.
tawennat (tawennat/twennat, tiwennain/twennain) : D adeg anda i
yettidir yiwen.
anrar (anrar/unrar, inurar/yinurar, seg umyag: urar) : D adeg anda i
tturaren.

Ad gzu aris.

1. Bder-d d acu i texdem Huska ?


2. Bder-d d acu i yexdem uselmad ?

Ad slamu iman-iw.

Acal n yimdanen i yellan deg tugna tamezwarut ?


Acal n yiudan i yellan deg tugna tis snat ?
Acal n yisekkilen i yellan deg wawal tafekka ?
Anti i d tira, anti i d tirgalin deg wawal ierbazen ?
Acal n tera i yellan di tmazit ?
Kkes-d seg uris amedya i yal tiri ?
Acal n tsawalin i yellan deg yal awal : tekker, tama, izedganen ?
30
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil a.

amis ailas aysel


a mis a i las ay sel
a a a a

Ad wali, ad aru.

.a . . . . . . .

.A. . . . . . .

.a . . . . . . .

.A . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

t...funst tgmert tsedd ...fekrun


tifun...sin tigemrin tiseddiwin .ifekr...n

31
Tajerrumt

Isem
Ad issine tawsit n yisem : Taggayin n umalay d wunti.
agenduz, audiw, aqcic, amar, ayazi, aeqqa, aena...
tagenduzt, taudiwt, taqcict, tamart, tayazit, taeqqayt, taenawt...
azgar, argaz, izem, ikerri, aqelwac, iiqel, xali, emti, zizi/dadda...
tafunast, tameut, tasedda, tixsi, taa, tasekkurt, xalti, emti, nanna...
ddin, zzin, lin, ddu, lqaleb, leqer, imi, ayyur, aciflu...
lqaa, lbumba, lamba, lkara,tamera, tili, tidet, tiliri, tignewt, tasa...

agenduz ~ tagenduzt, audiw ~ taudiwt, aqcic ~ taqcict, amar ~


tamart, ayazi ~ tayazit, aeqqa ~ taeqqayt, aena ~ taenawt :
ismawen untiyen kkan-d seg yimalayen i wumi nerna tt/yt/wt .
azgar ~ tafunast, argaz ~ tameut, izem ~ tasedda, ikerri ~ tixsi, aqelwac
~ taa, iiqel ~ tasekkurt, xali ~ xalti, emmi ~ emti, zizi/dadda ~
nanna : Ismawen untiyen ur dilen ara d yimalayen.
ddin, zzin, lin, ddu, lqaleb, leqer, imi, ayyur, aciflu : ur sin ara unti.
lqaa, lbumba, lamba, lkara,tamera, tili, tidet, tiliri, tignewt, tasa : ur
sin ara amalay.
Ad cfu.
Kra n yismawen untiyen kkan-d seg umalay i wumi nerna t deg
tazwara, ak d t , yt ne wt er taggara.
Md. agenduz tagenduzt, aeqqa taeqqayt, aena taenawt.
Kra n yismawen untiyen mgaraden d umalay deg yifeggagen-nsen.
Md. azgar ~ tafunast, baba ~ yemma.
Kra n yismawen d imalayen, ur sin ara unti. Md. ddin, ayyur.
Kra n yismawen d untiyen, ur sin ara amalay. Md. lqaa, times.

Ad qqne yal isem d taggayt-is, ad d-fke tawsit-nnien ma yesa-tt.

Yella umalay d unti. Yella umalay kan. Yella wunti kan.

afus ~ ...................... tamda ~ ................. tawint ~ .................


aqerruy ~ ................ tuccent ~ ............... ied ~ ......................
ilef ~ ....................... tibekkit ~ .............. seksu ~ ....................
ii ~ ........................ lmus ~ ................... ikkil ~ .....................

32
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Asureg

ilas yesmar-d aqrab-is, yettnadi ef udlis-is, iqelleb merra dduzan-is, ur t-


yufi ara, yerna azekka-nni yesa akayad, ilaq ad iheyyi iman-is ugar; yeqqim
iar.

Tekcem-d uletma-s Dilya, tenna-yas: D acu i tettnadi a gma?


Yenna-yas: D adlis-iw, adlis-iw ur ri anda-t?
Dilya : Anwa, winna n umezruy d trakalt?
ilas: Ih, d winna, anda-t?
Dilya: Atan ur-i, deg texxamt-iw, qqare seg-s, a gma zizen.
ilas: Anwa i am-id-innan ad t-teddme?
Dilya: Nni-as i yemma acku ke ulac-ik zgelli, da ur d-uki ara mi i d-
tkecme akken ad ak-ini. Suref-iyi kan.

Jeddi-tsen: A tarwa, ilaq ad temawanen gar-awen, win i yessnen kra ad


t-isken i waye, ur ilaq ara ad ibxel yiwen ef waye, dacu kan win i yuwaen
taawsa ur ilaq ara ad tt-yeddem uqbel ad tt-isuter i bab-is.

Ameskar

33
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

asureg (asureg/usureg, isurag/yisurag) : aserre.


ilas (seg : ailas : D aersiw) : D isem n uqcic.
aqrab (aqrab/uqrab, iqraben/yiqraben) : D allal deg wacu i ttawin idlisen,
izmamen, atg.
adlis (adlis/udlis, idlisen/yidlisen) : taktubt.
akayad (akayad/ukayad, ikayaden/yikayaden, seg umyag : kyed : seddi) :
Deg uerbaz, d imi ara yeseddi yiwen tarabt, tusnakt, tafransist,
tamazit, amezruy, tarakalt, atg.
taawsa (taawsa/tawsa, tiawsiwin/tawsiwin) : laa.

Ad gzu aris.

1. Bder-d d acu i yuen ilas ?


2. Bder-d d acu i tenna Dihya i ilas ?
3. Bder-d d acu i yenna ujeddit i Dihya d ilas ?

Ad slamu iman-iw.

Acal n wawalen i yellan deg tefyirt-a, anwi ? ilas yesmar-d aqrab-is.


Acal n tseddarin i yellan deg uris, anti ?
Acal n tefyar i yellan deg tseddart tamezwarut ?
Acal n wawalen i yellan deg tseddart tis snat ?
Acal n wawalen i yellan deg uris merra ?

34
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil i.

ilu izi ikerri


i lu i zi i ker ri
i i i i i

Ad wali,ad aru.

.i. . . . . . .

.I . . . . . . .

.i . . . . . . .

. I. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru tira i ixussen deg wasuf da deg usget.

lqres tmellln felfel ddell


tqrest tmelllt tfelfelt tdellt
t...q...rs...n t...mell...l...n t...flefl...n t...dell......n

35
Tajerrumt

Isem
Ad issine tawsit n yisem : Azal n umalay d wunti.
tawsa, adrim, tama ...
amcic ~ tamcict, aqcic ~ taqcict...
agelzim ~ tagelzimt, ifri ~ tifrit...
ameccac ~ tameccact, awwur ~ tawwurt, iseli ~ tiselit...
axxam ~ taxxamt, azemmur ~ tazemmurt...
argaz ~ targazt, inzaren ~ tinzarin, aceuy ~ taceuyt, amellal ~
tamellalt, ameslay ~ tameslayt, adari ~ tadarit...
tawsa, adrim, tama : amalay d wunti, d ticra n tjerrumt kan.
amcic ~ tamcict, aqcic ~ taqcict : d amqabal awtem ~ tawtemt.
tagelzimt d agelzim amecu , tifrit d ifri amecu . ameccac d
tameccact tameqqrant , awwur d tawwurt tameqqrant , iseli d
tiselit tameqqrant.
taxxamt d yiwet n tayunt deg uxxam , tazemmurt d aseklu n
uzemmur , azemmur d isekla n uzemmur dyieqqayen n uzemmur .
targazt d argaz amzun d tameut , ameu d tameut amzun d
argaz . tinzarin d inzaren n lali , taceuyt d aceuy n lali, d
timget , amellal d ini amellal ~ tamellalt d tamellalt i nettett ,
ameslay d awalen ~ tameslayt d tutlayt , tadarit d amkan i
iseqfen ~ adari d tiimit deg tdarit .
Ad cfu.
Amqabal amalay unti yezmer ad yili yeqqen kan er tjerrumt ne ad d-yeglu s
yinumak yemgaraden.
Ad d-fke ismawen i yesan amalay d wunti ef wakka llan yinumak-nsen.

amalay unti anamek

....................... ....................... D ticret n tjerrumt kan.


....................... ....................... D amqabal awtem ~ tawtemt.
....................... ....................... Amalay d agraw ~ unti d tayunt.
....................... ....................... Unti d asemi n umalay.
....................... ........................ Amalay d asemer n wunti.
....................... ........................ Amalay d anamek ~ unti d anamek-nnien.

36
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri

Tallelt

Ass-a, d ass aneggaru n yimalas, d sem, d ass n usgunfu, ulac aerbaz d


uxeddim; ieggalen n twacult yal tikkelt ttemyigiren-d merra er uxxam,
ttqessiren, ttemyehdaren, ttemawanen da ferrun lecal-nsen.

Ass-a, yufrar-d,d amulli n ujeddit-nsen, da myuafen afus deg ufus akken


ad t-sfuglen, ad sferen jeddi-tsen.

Yekker-d ubabat yenna-d: Nek ad iwne yemma-twen akken ad d-nseww


imensi da ad d-nexdem tanunt n ungul d yimi.
Frawsen: Nek d Twasna ad nseyyeq axxam da ad t-ncebbe s tcuftin, s
tjeigin, s tafatin, akken ad ittfei.
Ili: Nek ad rue ad as-d-ae asefk i twalam iwulem.
Ikker-d umau, Yufrar, yuli ef yirebbi n baba-s, yenna : Ba ba, i nek !
Tneeq-d tyemmat, tenna-yas: Ke a mmi meiye, dacu ar ticki ad as-
tefke i jeddi-k asefk-is.

Yesa-d umeyan-nsen, syen yual ad yurar s teljin-is.

Ameskar

37
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

imalas (imalas/yimalas, imulas/yimulas): ddurt


sem (acer : ledd, arim : letnayen, aram: ttlata, ahad: lareba, amhad :
lexmis, sem : lema, sed : ssebt) : D ass wis seddis n yimalas.
Yufrar-d (ad yifrir, ufrare/yufrar, ur yufrar, yettifrir). : iban-d, yeflali-d
nnig n wiya.
Ad sfuglen (ad yesfugel, sfugle/yesfugel, ur yesfugel ara, yesfugul). : Ad
d-smektin ayen i yeran.
angul (angul/ungul, ingulen/yingulen) : agau
asefk (asefk/usefk, isefkan/yisefkan, seg umyag : efk) : D ayen ara
tbudde, ara tefke i yiwen.

Ad gzu aris.
1. Bder-d d acu i ierrun deg wass n sed ?
2. Bder-d d acu i d-nnan ieggalen n twacult ass-a n sed ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d ismawen i yellan deg tseddart tamezwarut ?


Kkes-d ismawen inumay i yellan deg tseddart tis snat ?
Kkes-d ismawen imalayen i yellan deg tseddart tis snat ?

38
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil u.

udad uccen awtul


u dad uc cen aw tul
u u u

Ad wali,ad aru.

.u . . . . . . .

.U . . . . . . .

.u. . . . . . .

. U . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru tira i ixussen deg wasuf da deg usget.

bwen kbl lbnn kerms


bw tkblt tbnnt takerm...st
...b...wen t...kb...l...n t...b...n...n...n t...kerm...s...n

39
Tajerrumt

Isem
Ad issine aman n yisem : Asuf d usget.
Yettrebbi aqjun. Yettrebbi iqjan.
Igmer-d ilef deg yiger-is. Igmer-d ilfan deg yiger-is.
Yefres tazemmurt. Yefres tizemmrin...
yiwen n uwtul sin/kra/ ku... n yiwtal
yiwet n temcict mraw n temcac...
yiwen n ubalmud aas/ drus/ deqs... n yibulmad
yiwet n tnelmadt tuget n tnelmadin...
Yal axeddam ad istefu. Ad stefun merra yixeddamen.
Yal tameut ad teftel 10 kilu. Merra tilawin ad fetlent 10 kilu i yiwet.
Kul taqcict i yi-ban, bi-tt. Akken llant teqcicin i yi-ban, bi-tent...
Yella uzemmur. Yesa aas n uzemmur.
Teqwa tazert. Yekkes-d deqs n tazert...
aqjun, ilef, tazemmurt, tixsi, ti, awtul, tamcict, abalmud, tanelmadt,
axeddam, tameut, taqcict : qqaren-d yiwet n tayunt, d asufen.
iqjan, ilfan, tizemmrin, ulli, allen, iwtal, timcac, ibulmad, tinelmadin,
ixeddamen, tilawin, tiqcicin : qqaren-d ugar n yiwet n tayunt, d isegtan.
azemmur, tazert : qqaren-d ugar n yiwet n tayunt, san tala tasuft kan, d
inmuta (anmatu : ajemmal).
Kra n tzeliwin zuurent asuf. Md. yal axeddam. Kra-nnien, zuurent
asget. Md. aas n yibulmad.
Ad cfu.
Isem yezmer ad yili d asuf, yeqqar-d yiwet n tayunt, ne d asget, ugar n
yiwet n tayunt. Md. amdan imdanen, inebgi inebgiwen.
Isem yettili da d ajemmal, di tala-s d asuf, deg unamek d asget. Md.
azemmur : di tala d asuf, anamek-is d asget, tizemmrin ak d lella-nsent.
Tizeliwin yal/ kul : zuurent asuf ; aas, drus, deqs, merra : zuurent
asget.
Ad serse ismawen deg wadeg i iwulmen : Izzayriyen, amdan,
yimerasen, aydi, yimdanen, aman, yinelmaden, yirden.
Yal .......................... i yi-ban, bi-t. Kul .......................... d anebbah ef yimi n
tewwurt-is. Akken llan .............................. qqaren : ttewwan ibawen-nne. Ur
eqqer, ur qqar ur-i drus n .......................... arma rewten. Deg usfugel n
timunent n Lezzayer, yella-d umeslay ef waas n ......................... Deqs n
................................ i yewwin aseggas-a lbak. Teswa akk ................................. i

40
as-fki imi i yella ual. Merra ................................ emmlen tarbat taelnawt
n ddabex-uar.
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Asuref

Yiwen n wass seg wussan n yiwilen, medden merra megren-d igran-nsen


syen srewten yerna gerwen merra ayetli-nsen. Qqimen-d anagar yigran n yiwen
n urgaz, yezde berra i taddart, yesa dderya d tameyant, yerna ur yettxala
ara at taddart acku ur yettemsefham ara yid-sen, ur d-ittru ara er lxedma n
taddart, ur yettawan, da yettwali yezmer i yiman-is ulac win i yellan nnig-s.

Mi i walan at taddart anect-a, seqsan ufan argaz-nni yuen nezzeh, da


negrawen, syen mtawan ad t-iwnen ulamma iaz iman-is, yerna surfen-as acku
d yiwen seg-sen, ur ilaq ara ad t-en. Yal tawacult d acu i d-tsuter ad t-texdem.
Ta tenna-yas nek ad sewwe i yiwaziwen imekli, ta tenna-yas nek ad asen-
sewwe imensi, ta tenna-yas nek ad asen-awi lqahwa, ta tenna-yas nek ad d-
fke izgaren i userwet, ta yenna-yas nek ad d-fke zzayla i usiwe.

Azekka-nni, kkren-d ilemiyen n taddart-nni ef tafrara, ur d-yewwi


wazal almi merra igran ttwamegren-d. Irden, timin, ibawen, leds d lemme
wwen er unnar. Tameddit-nni, kra yellan yettwaserwet, lella tnejma di
tcekkarin tewwe er bab-is.

Seg wass-nni, taddart terbe-d argaz-nni, yual ulac win ara t-izwiren er
lxir ne er lxedma n taddart.

Ameskar
41
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

iwilen (iwilen/yiwilen, iwilan/yiwilan, tisemhay: iwilen (asget : iwilan,


iwilnen)/ anebdu, amwan (asget : imwanen)/ lexrif, tagrest (asget : tigras)/
ccetwa, tafsut (asget : tifsa)/ rrbi) : D tasemhuyt, d anebdu.
Megren-d (ad yemger, megre/yemger, ur yemgir ara, imegger). :
uccen-d.
Gerwen (ad yegrew, gerwe/yegrew, ur yegriw ara, igerrew). : Jemen.
ayetli(ayetli/uyetli, iyetliyen/yiyetliyen) : lella, cci
anagar : siwa, aca
acku : amaer, axater.
Negrawen (ad inegraw, negrawe/inegraw, ur inegraw ara, yettnegraw) :
Nejmaen.
Mtawan (ad yemtawa, mwata/yemtawa, ur yemtawa ara, yettemtawa). :
Msegzan, msefhamen.
ulamma : as, as akken
Surfen-as (ad isuref, surfe/isuref, ur isuref, isuruf) : Semmen-as.
tafrara : (tafrara/tefrara) : D tafat tamezwarut i d-itteflalin tufat.

Ad gzu aris.
1. D acu i as-yeran i urgaz ur nettxala ara at taddart ?
2. D acu i xedmen at taddart ?
3. Amek i yual urgaz i iazen iman-is ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d ismawen seg uris, efk-d taggayt n yal yiwen ?


Md. azgar : d isem uersiw.

42
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil e.

azrem ibekki tifireqest


az rem i bek ki ti fi re qes t
e e e e

Ad wali,ad aru.

.e . . . . . . .

.E . . . . . . .

.e . . . . . . .

. E. . . . . . .

Ad aru tira i ixussen deg wasuf da deg usget.Ad lemmde yal awal.

txsyt lmrgz lxx frs


txsyt tmrgzt txxt tfrst
t...xs...y...n t...m...rg...z...n t...x...xt...n t...f...r...s

43
Tajerrumt

Isem
Ad issine aman n yisem : tala n wasuf d usget.
adrim idrimen, ameqqran imeqqranen, amar imaren...
tamdint timdinin, takeust tikeusin, tamart timarin...
akersi ikersiyen, amerkanti imerkantiyen, aerda ierdayen...
takersit tikersiyin, tamerkantit timerkantiyin, tazerbit tizerbiyin...
imi imawen, ul ulawen, ilem ilmawen...
tudemt tudmawin, tidi tidiwin, taferka tiferkiwin...
afare ifura, amada imuda, amaddaz imuddaz...
taadect tiudac, tacaqurt ticuqar, tacamart ticumar...
aru ira, aferteu ifertea, amenzu imenza...
taqeffut tiqeffa, tamenzut timenza, tifirellest tifirellas...
azrem izerman, aksum ikesman, arem ierman...
izi izan, isli islan, isegni isegnan...
tixfet tixeftin, taqubet tiqubtin, takwat tikwatin...
tizit tizatin, tislit tislatin, tisegnit tisegnatin...
afus ifasen, asif isafen, iil ialen...
tixsi ulli, ti tiawin/ allen ...
lamba lambat, abla wabel, laba lewabi, ddu ledwa...
Ad cfu.
Llant aas n taggayin n yisegtan, d asget s en deg umalay, in deg
wunti i yettwasexdamen s waas. Gar yisegtan i yellan, ad naf : yen/yin
(akersi ikersiyen/ takersit tikersiyin), wen/win (imi imawen/
tudemt tudmawin), ua (afare ifura)/ taadect tiucac), a
(aru ira/ taqeffut tiqeffa), an (azrem izerman), tin (tixfet
tixeftin), an (afus ifasen). Kra mgaraden deg yifeggagen : tixsiulli.
Irealen si tarabt ur nettwamze ara, seun isegtan n tarabt, d asget s
at i yettwasexdamen s waas. Md. lamba lambat, ddu ledwa.
Ad fke ismawen asufen d yisegtan-nsen ilmend n taliwin i yellan.
asuf asget asuf asget asuf asget

.................. .................. .................. .................. .................. ..................


.................. .................. .................. .................. .................. ..................
.................. .................. .................. .................. .................. ..................
.................. .................. .................. .................. .................. ..................

44
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Lmena

Si Muend Ameqran izuxem, yerfa, yettezzi ittenne, amzun d amehbul i


yeban ad yekkes kra i t-yeran, ur t-yebi ara; syen yeal er tmeut-is Lala
Feua, yenna-yas: Ah! a tameut-iw Lala Feua, yettbin-d am wakken ur
neli ara i tallit-a, ne tallit-a tual tezgel-a, ur a-teli ara.

Lala Feua: Ur d-ife kra, ur d-smuzegte, d acu i d-teqqare, segzu-


d.
Si Muend Ameqran: Ur tesli ara i wawal-a ucmit i d-itteffen seg
yimawen n yigerdan, am wakken tudert raget deg umaal-a.

Lala Feua: A Si Muend Ameqran, timsal-a uwaent asqerdec s


waas akken ad ner ayer, s umata nelem, lada nmeslay yakan aas n tikkal
ef waya; nufa-d kra seg-sent ttualent er twacult imi d nettat i d asalel agaman
n uqcic; aerbaz, d amezwaru i asen-iselmaden lmena tatrart.

Si Muend Ameqran: Yerbe, yerbe, ayen i d-tenni d tidet, nnan-d


imussnawen dakken tumert n kra n uwanek ur turiz la er tuget n wayen i d-
isekcam, la er temer n lewari-sd tmezduin-is, dacu tbedd ef uman n
warraw-is i yettwarebban; arim i ielen d lebni yemmden, asmeckel seg-s
yettawi er twait, am wakken i d-qqaren imezwura-nne: Cci d tmussni mebla
tterbeyya ur lien i kra.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.259.

45
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Yerfa (ad yerfu, rfi/yerfa, ur yerfi ara, ireffu). : Yefqe, yezef.


tallit (tallit/tallit, talliyin/talliyin) : lawan, akud
tezgel-a (ad yezgel, zegle/yezgel, ur yezgil ara, izeggel). : terra-ya di
rrif.
smuzegte (ad yesmuzget, smuzegte/yesmuzget, ur yersmuzget ara,
yermuzgut) : semesse, esse.
amaal (amaal/umaal, imual/yimual) : ddunit
timsal (tamsalt/temsalt, timsalin/temsalin) : tilufa
asalel (asalel/usalel, isulal/yisulal, seg umyag : all) : D allal, d imsenned,
d amiwen.
agaman (agaman/ugaman, iguman/yiguman) : yerzan agama, ayen i
ibanen
atrar(atrar/utrar, itraren/yitraren) : yerzan tallit-a deg i nella.
awanek (awanek/uwanek, iwunak/yiwunak) : D tamurt s tlisa, s
yimezda, s udabu d tsudut.
aman (aman/uman, imanen/yimanen) : 1, 2, 3... : D imanen
arim (arim/urim, irimen/yirimen) : D amdan yettikkin di kra n
uwanek.
yemmden (ad yemmed, mmde/yemmed, ur yemmid ara, ittemmed) :
yenkemmalen

Ad gzu aris.

1. D acu i yuen Si Muend Ameqran ?


2. D acu i yenna i tmeut-is ?
3. Amek i as-terra Lala Feua i urgaz-is ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris ismawen imalayen, efk-d untiyen-nsen ma san ?


Kkes-d seg uris ismawen untiyen, efk-d imalayen-nsen ma san ?

46
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

amiruf akeb aarus


a mi ruf ak eb a a rus

Ad wali,ad aru.

. . . . . . . .

. a . . i . . u . . e.

. . . . . . . .

. . . . . . . .
Ad lemmde yal awal.
Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

lyart ttmr (tayni)


tabbut tayart aeqqa n ttmr takkazt
ti..bba tiya.....rtin ieqqayen n ttm...r ti..kkzin

47
Tajerrumt

Isem
Ad issine addad n yisem : ilelli d umaruz.
aqcic d teqcict taqcictd uqcic
argaz d tmeut tameut d urgaz
Inher-d takeust. Yedda-d di tkeust.
Yesker taxxamt i mmi-s. Yees di texxamt.
Yekfa-yas awal. Yedda deg wawal-is.
Yewwi amur-is. Yettwakkes-as wamur-is.
Yenda uyefki, yual d ii. Tekkes-d udi d yii.
Yu-d izimer. Yenza yizimer.
Yif lehna wala adrim. Yedder di lehna.
Laisexar ttbaye. D acu n rrbe i d-ittekken si la.
aqcic, argaz, takeust, taxxamt, awal, amur, ii, izimer, lehna, la :
ismawen-a llan deg waddad ilelli, ur urizen ara er kra n wawal-nnien.
uqcic, urgaz, tkeust, texxamt, wawal, wamur, yii, yizimer, lehna, la :
ismawen-a llan deg waddad amaruz, urzen er kra n wawal-nnien.
Ad cfu.
Isem yettili deg sin n waddaden : addad ilelli d waddad amaruz.
Addad ilelli d tala n yisem mi ara yili d ilelli, ur yuriz ara er wawal-
nnien. Md. argaz, tameut, imdanen, tiqcicin.
Addad amaruz d tala n yisem mi ara yarez er kra n wawal-nnien, aya
igellu-d s ubeddel n tiri tamezwarut. Md. aqcic (AI) uqcic (AA),
takeust tkeust, awal wawal, ii yii.
Llan kra n yismawen ur ttbeddilen tala seg waddad ilelli er waddad
amaruz. Md. lena (AI) lehna (AA), la la.
Ad semle ismawen ilelliyen d yimuraz, ad alse tira n yimesla i ibeddlen.
ayyur, yielli, tamurt, tesdawit, umdan, ielli, ass, yiij, amdan, ies, wurar,
tasdawit, seksu, tili, iij, urar, afus, wayyur, tmurt, wass, yies, seksu, tili, ufus.

ilelli amaruz ilelli amaruz ilelli amaruz

ayyur wayyur .................. .................. .................. ..................


.................. .................. .................. .................. .................. ..................
.................. .................. .................. .................. .................. ..................
.................. .................. .................. .................. .................. ..................

48
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Imawlan

Tayemmat d ubabat d wid i a-d-yefkan tudert, send-nsen tasettit d ujeddit,


d nutni i a-d-yesnernan, etben fell-a ussan uan.

Tayemmat d tin i nettaf er yidis-nne deg yal tagnit, tettezzir fell-ane


acal d i mi ara naen; ur d-teqqar yi, ur d-teqqar une, anagar tayri d
tmella i d-yettekken sur-s, tasa ddima ef yimi-s, asesu-s yezga yettreqriqas
terfa ne tnuna.

Abatat d win i yezgan berra, ama d iij ama d ageffur, ixeddem fell-ane
akken ad a-d-yawi ayen i wumi i nra.as yeya ur d-iqqar uk!, awi-d kan ad
a-ise, ad a-isezde, ad a-iser, ad a-idawi ma nuen.

Imawlan, tumert-nsen d tarwa-nsen, iswi-nsen ad d-tifrir dderya-nsen, awi-


d kan ad selken iman-nsen, ad d-ffen ran, ttwarebban, menen.

Imawlan, yesra-ten umecu d umeqqren. Ur ilaq ad d-nini uf gar-asen,


meqqer ccan-nsen, ad neddu deg lebi-nsen, ad asen-nettarra di lxir-nsen, acku
ayen nebu nexdem-asen-t, uklalen-t. Ur nezmir ad asen-nerr ula d izir seg yilel
n wayen i a-xedmen.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 62.

49
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

send : uqbel. D anemgal n seld : umded .


tayri (tayri/tayri, seg umyag : ri) : lemala
imri (imri/yimri, imran/yimran) : Win i iemmlen.
tamella : (tamella/tmella, timelliwin/tmelliwin) : lenana
asesu (asesu/usesu, isesa/yisesa, seg umyag : es) : D agraw n
tumas.
Yezga (ad izeg, zgi/yezga, ur yezgi, izegg) : Yella ddima.
Nra (adiri, ri/ira, ur iri, yettri) : Nemel, neba.
tumert (tumert/tumert,tumrin/tumrin, seg umyag : amer) : lfer
Uklalen (yuklal, uklale/yuklal, ur yuklal ara, yettuklal). : Stahellen.
Yesra-ten (ad yisri, sri/yesra, ur yesri ara, iserri) : Yuwa-iten.
izir : (izir/yizir, iziren/yiziren) : D tiqqit n waman, n zzit, n uyefki i d-
yettcercuren.
ilel : (ilel/yilel, illen/yillen) : leber.

Ad gzu aris.

1. Anwi i a-d-yefkan tudert ?


2. D acu-ten widak-a i a-d-yefkan tudert ?
3. Anta i nettaf er yidis-nne mi ara naen ?
4. Anwa i yezgan di berra ama d iij ama d ageffur ?
5. D acu i d iswi n yimawlan ?
6. D acu i ilaq ad nexdem i yimawlan-nne ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris ismawen imalayen, efk-d d acu i d-yeqqar yal yiwen ?
Md. ababat : d amalay, d awtem.
Kkes-d seg uris ismawen untiyen, efk-d d acu i d-yeqqar yal yiwen ?
Md. tayemmat : d unti, d tawtemt.

50
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil c.

uccay amcic asinic


uc cay am cic a si nic
c c c c

Ad wali,ad aru.

.c . . . . . . .

.C . . . . . . .

. ca . . ci. . cu. . ce .

.c. . . . . . .

. C. . . . . . .
Ad lemmde yal awal.
Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

kula
takulat tarrawt tayt taqt
ti.....kulatin ti.....rrawin ti.......yin tiq.....cin

51
Tajerrumt

Isem
Ad issine addad n yisem : asile n umaruz.
Afus-is, yea-t Yea-t ufus-is.
Acekku-is ibedd. Ibedd ucekku-is. ...
Arum-nwen yekker. Yekker urum-nwen. [werum]
Aqcic-nni d amja. D amja uqcic-nni. ... [weqcic]
Alla-im yeur. Yeur walla-im.
Awal-nne yegzem. Yegzem wawal-nne. ...
Iles-ik yettel. Yettel yiles-ik.
Ifaden-is kerfen. Kerfen yifaden-is. ... [ifaden]
Isan-nsen, dgedgen. Dgedgen yisan-nsen. [yesan]
Izlan-iw zeddigit. Zeddigit yizlan-iw. ... [yezlan]
Ussan-nwent fukken. Fukken wussan-nwent.
Udem-nsent ineqlab. Ineqlab wudem-nsent. ...
Taebbut-is tesref. Tesref tebbut-is.
Timeremt-is tekkaw. Tekkaw tmeremt-is. ...
Taccuyt-nnte tera. Tera teccuyt-nnte.
Tinzert-im qeiet. Qeiet tenzert-im. ...
Tumest-iw terka. Terka tumest-iw. ...
La yella deg umaal. Yella la deg umaal.
Fad ad d-yili sya d asawen. Ad yili fad sya d asawen. ...
Ad cfu.
Amagrad a ittual d u deg umaruz, tikwal d wa .
Md. afus ufus, arum urum [werum], alla walla.
Amagrad i ittual d yi deg umaruz.
Md. iles yiles, ifaden yifaden [ifaden], isan yisan [yesan].
Amagrad u ittual d wu deg umaruz. Md. ussan wussan.
Tala ta/ir tettual tr deg umaruz. Md. taebbut tebbut.
Tala ta/irr tettual d terr deg umaruz.
Md. taccuyt teccuyt.
Tala tu , ur tettbeddil ara deg umaruz. tumert tumest.
Kra n wawalen tala-nsen ur tettbeddil ara deg umaruz. fad fad.
Ad d-fke imuraz, ad alse tira n yimesla i ibeddlen, ad d-re.
ilelli amaruz ilelli amaruz ilelli amaruz

audiw uudiw della .................. ul ..................


amzur .................. inisi .................. taqendurt ..................
anu .................. isan .................. tiri ..................
ilem .................. imi .................. tulmut ..................

52
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Izerfan n uqcic

Seg wasmi i d-tlul Tuddsa n Yilanen Iduklen, tureb tarademt i d-


yettilin mgal amdan, lada mgal agrud, da tsuffe-d isuaf ara isebibren fell-
as mgal tarademt n yimeqqranen, Tefka-yas kra n yizerfan ara t-yerren ad yidir
deg talwit d yise.Seg yizerfan-is, amedya, ad d-yefk tamuli-s deg temsal i
yerzan tudert-is, daula deg yidebbiren n tedemt d tedbelt. Am wakken yesa
azref dakken ad nsebiber fell-as seg yal tama, s ddaw lenaya n yimawlan-is d
uwanek.

Asebiber ef tdawsa, ef tuit, ef uselmed ualen d izerfan ttwarean


deg usauf akken ad yili d arim ara ielen timetti, ara yizmiren ad isali tamurt,
ad tt-isnerni. Iswi n uwanek d aheyyi n wahilen i iwatan, ara yerren agrud ad
yegmu deg tmussni da deg tmetti, ara t-iiwnen ad yeddu s shala d tmetti,war
ma nerra di erf taluft n turart d unecre akken ad yesu tasemdant irenen
yetteddun d wayen i d-tsutur tmetti deg uzeddi d uiwen gar yieggalen-is deg
tegnatin yemgaraden.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.263.

53
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Tuddsa (tuddsa/tuddsa, tuddsiwin/tuddsiwin) : D tadukli, d agraw, i


yesan ilugan d yiswan.
alan (alan/ulan, ilanen/yilanen) : D agraw n yimdanen i yettilin di
tuget deg yiwen wakal, anda amezruy-nsen, tutlayt-nsen, idles-nsen,
tadamsa-nsen s umata d yiwen.
tarademt (tarademt/trademt, tirudam/trudam) : elm. Anemgal :
tademt
mgal : Yella mgal. : Ur yeqbil ara. Anemgal-is : er tama n.
isuaf (asauf/usauf, isuaf/yisuaf) : leqwanen
izerfan (azref/uzref, izerfan/yizerfan) : lequq
ise (ise/yise, isen/ yisen) : nnif
tamuli (tamuli/tmuli, timuliwin/tmuliwin) : ay
tademt (tademt/tedemt, tiedmin/tedmin) : D tasudut i iferrun tilufa;
leq. Anemgal-is : tarademt.
tadawsa (tadawsa/tdawsa, tidawsiwin/tdawsiwin) : Ayen i yerzan tazmert,
ea n yiwen.
timetti (timetti/tmetti, timettiyin/tmettiyin) : D tudert d wamek i d-tettili
gar yimdanen, gar yiersiwen.
ahilen (ahil/wahil, ahilen/wahilen) : d umu n wayen ara yexdem yiwen.
war : mebla
tasemdant (tasemdant/tsemdant, tisemdanin/tsemdanin) : Amek i itteddu, i
ixeddem, i yettwali, tterbeyya, n umdan.

Ad gzu aris.
1. Anwa i iurben tarademt ?
2. D acu i d-tsuffe Tuddsa n Yilanen Iduklen ?
3. D acu i d aan n uwanek ?
4. Bder-d izerfan i yesa ugrud ?
5. Anwi i d iswan i nettraju seg yizerfan-a ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg wasuf amalay ?
Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg wasuf unti ?
Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg usget amalay ?
Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg usget unti ?

54
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

aewiw iee iibib


a ew iw i e e i i bib

Ad wali,ad aru.

. a . . i . . u. . e.

. . . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

na
tanat taqurt tamenrt lmeql
ti...........natin ti..........qar timen.....rin lmeqla......t

55
Tajerrumt

Arbib aaran
Ad issine arbib aaran.
Tadamsa tazzayrit tbedd ef lpirul d tiin si berra.
Lezzayer d tamurt-iw tamezuzt.
Lezzayer d tagduda tamagdayt taerfant.
Tafat tamellalt tesa sa n yinan.
Ur ttett ara tizwal tizegzawin mulac ad tane.
Lezzayer tetterrif idrimen imeqqranen akken ad teser tarwa-s.
Tefe twacult s tlalit tamaynut.
Ii asemmam ihellek taebbut. ...
Tuga-ya mazal-itt d tazegzawt.
Abrid-a d ahrawan.
Aqcic-a d ameru. ...

tazzayrit, tamezuzt,tamagdayt, taerfant, tamellalt, tizegzawin,


imeqqranen, tamaynut,asemmam : awalen-a d irbiben n tara acku qqaren-
d amek imugg yisem, yerna qqnen srid ur-s, ulac kra i d-yekkan gar urbib
d yisem er wanda i yurez.
tazegzawt, ahrawan, ameru : awalen-a d irbiben n tara acku qqaren-d
amek imugg yisem, yekka-d d n tilawt gar urbib d yisem er wanda i
yurez.

Ad cfu.
Arbib, d awal i d-iskanayen amek i imugg yisem, yezmer ad yernu srid
ur-s, ne ad d-yekk kra n wawal gar-asen.
Ad jerre irbiben i yellan ukessar-a, ad d-segzu.

Inebgi n yiwen n wass, d afessas ;


Inebgi n sin n wussan, d amessas ;
Inebgi n kra n wussan, ddem-d aekkaz aezzfan, ddu fell-as.
Taqcict d tamehbult terna cce.
Tizwelt tettili d tadalt, syen ad tual d tazeggat, mi i tewwa ad tmagg d
taberkant.
Tameut-a d turift d taeqlit, lqeddi-s d awezzlan, allen-is d tizerqaqin,
acekku-is d alemmas d awra, ameslay-is d aninan, tettecrurud am
tsekkurt, lecal-is d lali-iten nezzeh.
Tameut d lsas, argaz d ajgu alemmas.
56
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tameut

Amer d lebi-k ay ul, isem n umdan isdukel argaz d tmeut, tili ayen
yerzan tameut yerza ula d argaz, dacu tidet ur nezmir ara ad tt-neffer ne ad
nerwel fell-as, addad n tmeut yener ugar n win n urgaz. D tameut i izeggiren
i tlufa, d nettat i ittegrayen i usrad.

Tettili ddaw n ufus n baba-s mi ara tili d tilemit, ddaw n urgaz-is mi ara
tercel. Di tama-nnien d nettat i d-ittrebbin irgazen d tlawin n uzekka.ef
waya,tamurt ad tt-yawi wasifma necce deg uselmed n tmeut.Am wakken i d-
qqarent tlawin deg umennu-nsent yal tam di meres n yal aseggas : d lqella n
tmussni, tatut d tmueqranit n yizerfan n tmeut i d tamentilt n wurfan n tmetti.

Dacu kan di tmurt-nne, as addad n tmeut yener, lada di tallit n


temhersa tafransist, ad naf aas n tlawin i d-yeflalin deg umezruy, gar-asent
Fama n Sumer i iqublen acengu afransis, awes emuc i yuran acal d adlis,
war ma nettu Dihya i yellan d tagellidt n Yimazien.Am wakken tameut tekki s
tuget er tama n urgaz deg tegrawla tazzayrit.

Ass-a, tameut ualen-as-d izerfan-is am nettat am urgaz, d amur deg lebni


n tmurt tazzayrit, tella s tuget deg tult n tujjya, n uselmed d tedemt, simal
tetta er zdat, tedda amecwar meqqren... as akka, werad i d-tella adeg-is di
tulinmerra, mazal-itt tettwafes di kra n yimekwan n tmurt.
Ameskar

57
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Yerza (ad yerzu, rzi/yerza, ur yerzi ara, irezzu). : Yena.


asrad (asrad/ usrad, israden/ yisraden) : talwit, lehna
urfan (urif/wurif, urifen/wurifenne urfan/wurfan, seg umyag: rfu) : zef,
ddemmar
addad (addad/waddad, addaden/waddaden) : lala
tamentilt (tamentilt/tmentilt, timentilin/tmentilin) : ssebba.
tamhersa (tamhersa/temhersa, timhersiwin/temhersiwin, seg umyag :
hres): D akeum d tufa n tmurt n waye.
acengu (acengu/ucengu, icenga/yicenga) : adaw
tagrawla (tagrawla/tegrawla, tigrawliwin/tegrawliwin, seg umyag :
griwel): D rad d ubeddel n kra.

Ad gzu aris.

1. Amek i yella waddad n tmeut s umata ?


2. Amek i tettili tmeut send d seld ad tercel ?
3. Anta i d-yettrebbin tisutin n uzekka ?
4. D acu i d ssebba n wurfan n tmetti ?
5. Bder-d kra n tilawin i d-yeflalin deg tmurt n Lezzayer ?
6. Amek i yella waddad n tmeut tazzayrit n wass-a ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg wasuf amalay, efk-d isegtan-nsen ?
Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg wasuf unti, efk-d isegtan-nsen ?
Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg usget amalay, efk-d asufen-nsen ?
Kkes-d seg uris ismawen i yellan deg usget unti, efk-d asufen-nsen ?

58
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

ijirme agi ayazi


i jir me ag i a ya zi

Ad wali,ad aru.

.. . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

lxra akremb
ar akremb afs
i.........ren ................... ikrembi.........n .if.........sen

59
Tajerrumt

Arbib aaran
Ad issine asile n urbib aaran anemlaway d unama.
Yelsa aqendur aqahwi. Telsa taqendurt taqahwit.
Yettcelwi wau asemma. Tzuzun-d tberit tasemmat.
Argaz azzayri ibedd ef tmurt-is. Tameut tazzayrit trebba-d irgazen. ...
Lsan iserwalen iberkanen. Lsant tiserwalin tiberkanin.
Zant ixellalen imellalen. Zant tixellalin timellalin. ...
Amdanduqbi, as rwel fell-as ! Taqcict dtuqbit, ur ttezzi er-s !
den-d zzit dacninan. Tseww-d lqahwa dtacninant. ...
Isbe-it s yicuraq diwraen. Tesker-as tisfifin dtiwrain.
Inzaren-is dibelbaen. Tinzarin-is dtibelbain.
Cclaem-is dikerufanen. Ticelumin-is dtikerufanin.
Ieqqayen-a dimibriken. Tibexsisin-adtimibrikin. ...

Ad cfu.
Arbib anemlaway d unamad irbiben iaranen, yiwet n tala ay san, dacu
anemlaway yurez srid er yisem (aqendur aqahwi), ma d anama ittekk-d
wawal gar-asen, amedya d n tilawt (aqendur daqahwi).
Arbib aaran am yisem, yesa tawsit d uman. Md. aberkan taberkant,
aberkan iberkanen, taberkant tiberkanin.
Arbib, ur-s aas n taliwin : ui , ai , an , aa ,
im/am/an . Md. uqbi, azzayri, aberkan, asemma, imibrik.
Arbib unti yekka-d seg umalay i wumi i nerna tt .
Md. aqahwi taqahwit, asemma tasemmat
Ad semmde ayen i yellan ukessar-a, ad d-ini taggayt n urbib. er
alamu i yellan deg temsirt i ieddan.
Tinebgiwt n yiwen n wass, d ...................................... ;
Tinebgiwt n sin n wussan, d ...................................... ;
Tinebgiwt n kra n wussan, ddem-d taekkazt......................., ddu fell-as.
Arrac d .......................................rnan cce.
Tizwal ttilint d ................................., syen ttualent d
..............................,mi i wwant ad maggent d .......................................
Ilemi-ya d ........................ d ......................, lqeddi-s d .............................,
allen-is d tizerqaqin, acekku-is d alemmas d uran, ameslay-is d aninan,
yettecrurud am tsekkurt, lecal-is d .............................-iten nezzeh.

60
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tagmat
Yiwen n ubabat yesa ku n dderya, Sifaw, Massensen, Takfarinas d
Zilasen. Yiwen n wass seg wussan n umaris, ababat isawel i tarwa-s, yewwi-ten
ad t-id-iwnen ad d-zedmen, ad d-heyyin isaren s wacu ara suqen deg tegrest
acku setti-tsen temmel ad tsien deg lkanun, ad d-tniwelef yisaren; tettwali d
ui i d-yewwan ef yisaren i iiden ef wiya.
Mi i d-ellan deqs n yisaren i d-squcen sya d sya, yenna-yasen baba-tsen,
sekrem-d yiwet n tezdemt, tcuddem-tt. Arrac-nni, uen-as awal, gan-d tazdemt d
tameqqrant, anect-itt, ula d baba-tsen wissen ma ad yizmir ad tt-yerfed.
Akken i tt-iwala baba-tsen, yenna-yasen: Anwa seg-wen i izemren ad tt-
yerfed? Yekker-d umecu gar-asen, yeal-itt, iwala, d ayen ibanen, d ayen i
wumi ur yezmir, yugel ad yere. Wis sin kifkif, ula d netta ulac kra i wumi
yezmer, iserxa kan i wallen-is yeqqim yettmuqul, yettwali aya d azulal, yettraju
d acu ara d-yerun. Yekker-d wis kra, yere, isawe ad isembawitaqucit,
dacu d awezi ad tt-yerfed, amzun tentadegwakal. Yekker-d umeqqran seg-sen,
iban yewwi-d iman-is, yemmed; ef wakken yere, isawe ad tt-id-yerfed seg
lqaa dacu tazdemt tugi ad tawe er tuyat-is akken ad tt-yawi s axxam, da
yunef-as.
Imir, yenna ubabat i yellan d aggag deg wawal-is: A tarwa zizen, ma
tduklem, temyullam, ad as-tizmirem; am wakken ma tezam tagmat gar-awen
yiwen ur ken-yettruu. But-tt, ad tt-ternum!
Da, fen-d warrac-nni ban tazdemt-nni d tiquciin, yal yiwen ef
wakken yezmer, ula d ababat yesker-d tazdemt ged-is; ualen-d s axxam, deg
ubrid la ttnecraen ef wayen i d-lummen.
Ameskar
61
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

amaris (amaris/umaris, imuras/yimuras) : Ussan n ustefu, n usgunfu.


Ad suqen (ad isuqe, suqe/isuqe, ur isuqe ara, isuqu) : Ad sinen,
ad semun.
ad d-tniwel (ad iniwel, nawle/inawel, ur inawel ara, yettniwil) : Ad d-
tseww.
Squcen-d (ad isquce, squce/isquce, ur isquce ara, isqucu) :
Jemen-d isaren sya d sya.
taqucit (taqucit/tqucit, tiquciin/tquciin): D tisnit n yisaren.
tazdemt (tazdemt/tezdemt, tizedmin/tzedmin) : D ayen ara d-tebbi ef
tikkelt.
anect-itt : D tameqqrant mli.
Yugel (ad yagel, ugle/yugel, ur yugil ara, yettagel) : Igzem-itt di ay ur
ixeddem ara kra.
azulal (azulal/uzulal, izulalen/yizulalen) : Ayen ur iqebbel walla.
D awezi. : D lmual.
Ad tt-ternum (adyernu, rni/yerna, ur yerni ara, irennu) : Ad tt-telbem.
aggag (aggag/waggag, aggagen/waggagen) : yesan tamussni tameqqrant.
Temyullam (ad yemyulla, myulla/ yemyulla, ur yemyulla ara,
yettemyulla): Temawanem.
ged-is : anect-is
Lummen-d (ad ilumme, lumme/ilumme, ur ilumme ara,
yettlummu) : Lemmden-d.

Ad gzu aris.
1. Acal n dderya i yesa ubabat ?
2. Amek i asen-qqaren ?
3. D acu i yexdem ubabat ak d tarwa-s ?
4. Mi i iwala ubabat tazdemt i d-xedmen warraw-is, d acu i asen-yenna ?
5. Anwa i isawen ad yerfed tazdemt ?
6. Amek i as-d-ufan tifrat i tezdemt ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris ismawen imalayen i yellan deg waddad ilelli ?
Kkes-d seg uris ismawen untiyen i yellan deg waddad ilelli ?
Kkes-d seg uris ismawen imalayen i yellan deg waddad amaruz ?
Kkes-d seg uris ismawen untiyen i yellan deg waddad amaruz ?

62
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil f.

ifis talafsa aferteu


i fis ta laf sa a fer te u
f f f

Ad wali,ad aru.

.f . . . . . . .

.F . . . . . . .

. af . . if . . uf . . ef .

.f. . . . . . .

. F. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

lkis n uyki asylu as alembu


lkisan n uy.....ki is.....yla i.....sen ilembu.....n

63
Tajerrumt

Arbib aneman
Ad issine arbib aneman asmektan d udaran.
Yiwet n yelli-s tedda yakan d tislit.
Sin seg warraw-is i yunagen er Fransa.
Seddis n yiselwayen i ineben Lezzayer.
Xeddmen tamera sa n wussan d sa n wuan.
Tarbat n ddabex-uar tetturar s mraw d yan n yimariren. ...
Deg temzizelt, dMazi i d-yezgan d amezwaru.
Tid i as-yettilin usant-d d timezwura akken ad tt-refdent.
Tadisttamezwarut tesa-d aqcic, tis snat d tikniwin i d-tesa.
Win i d-yewwen d wis ku d wis semmus, san da arraz.
Yuba yezga-d d aneggaru, yeba ad yual d ine am baba-s. ...
yiwen/yiwet, sin/snat, kra/krat, semmus/semmust... qqaren-d aman n
yisem i er i yurez, tettekk-d tenzet n gar-asen.
amezwaru/ tamezwarut/imezwura/timezwura, wis sin/ tis snat, wis kra/
tis krat... qqaren-d adar i yeef yisem er i yurez.
Ad cfu.
Arbib aneman asmektan, yeqqar-daman n yisem er i yurez.
Md. yiwen n uselway, sin n yinelafen, mraw n temsufag.
Arbib aneman adaran, yeqqar-dadar, aswir i yeef yisem er i yurez.
Md. aselway amezwaru, lwali wis sin, lmir aneggaru.

Ad jerre yal arbib i yellan ukessar-a, ad d-segzu, ad d-fke taggayt-is.

Ziri d yiwen n uqcic, yezde deg yiwet n temdint d tazedgant i d-yezgan


................................................................................................................................
er tama n yilel agrakal. Yesa mraw d ku n yiseggasen deg tnudda-s. ur-s sin
................................................................................................................................
n yimdukal. Yeqqar deg useggas wis kra n uerbaz wis sin. Ultma-s Masiba
................................................................................................................................
terec mli, ddima d nettat i d tamezwarut n tnerit-is seg wasmi i tekcem er
................................................................................................................................
uerbaz. Tessen snat n tutlayin tielnawin : tamezwarut, d tamazit, tis snat, d
................................................................................................................................
tarabt ak d yiwet n tutlayt, tafransist, i yettusemman d taberranit.
................................................................................................................................

64
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Inaragen

Tannes tezde deg urem, akken i d-teffe seg uerbaz, tru srid er
uxxam akken ad as-tales i yemma-s ayen i d-telmed deg tnerit ass-a; mi i
tewwe, tenna-yas: Aselmad-nne yewwi-ya-d awal ef yinurag, yenna-ya-d
liran am twacult-nne acku yezdi-ya uzada, ne nella deg yiwen n umezdi,
ef waya i d-yewwi ad asen-nettbuddu ayen i nemmel i yiman-nne, isefk fell-
ane ad ten-nettawan, ad ten-necrek deg tumert-nsen da deg twait-nsen, da
ula d Nnbi iwea-ya fell-asen, ef waya ur ilaq ara ad nna ne ad nemsefqa
yid-sen, isefk ur ten-nettnamar ara. Yenna-d da, mi ara ya ne ad yekru yiwen
axxam, ilaq ad yefren anaragsend axxam.

Yemma-s : D tidet a yelli, ula deg wansayen n tudrin-nne yella waya,


cfi-d asmi i lli d tamecut ddima nettemyedar timeriwin gar liran,
nettemawan gar-ane, nettemyeral kra nesa gar-ane.Ma yella kra i a-
izaden, nettakk-it i lar.Ma nelwa-d tibexsisin, iniman ne tazert, ne nekkes-d
tteffa, tifirest,d iemmayen ne d izegzaw, ddima nettakk-asen i yinurag; nutni
da akken.Ma tella-d kra n telant, kra n yili i unarag-nne,nettili er yidis-is.
Ma yewwe afus n Rebbilar-nne, ddima nettikki di lezen-is, nettawi-yas
imensi, nettezzir yid-s.Mi ara netturar berra, mai anagar imawlan-nne i a-
inehhun, i a-ittrebbin, ula d liran.Nettemqadar da nettemyetta awal gar-
ane.
Wa d agerruj i a-id-an at zik.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 84.

65
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

inaragen (anarag/unarag, inurag/yinurag) : liran


Tannes (seg : ta-ines, Wannes : d isem n uqcic, seg : win-ines) : D isem n
teqcict.
arem (arem/urem, ierman/yierman) : tamdint
srid : qbala
Ad as-tales (ad yales, ulse/yules, ur yulis, yettales) : Ad as-tiwed.
aselmad (aselmad/uselmad, iselmaden/yiselmaden, seg umyag : selmed) :
ccix
azada (azada/uzada, izuda/yizuda) : D agraw n tmezduin i yezdin.
amezdi (amezdi/umezdi, imezdiyen/yimezdiyen) : D agraw n tmezduin,
ifergan d yizenqan.
isefk : ilaq
Ur ten-nettnamar ara (ad inamer, numre/inumer, ur inumer ara,
yettnamar): Ur ten-necqiriw ara, ur ten-necqiri ara.
ansayen (ansay/unsay, ansayen/wansayen) : lewayed
iemmayen (aemmay/uemmay, iemmayen/yiemmayen) : lfakya,
igumma.
izegzew (izegzew/yizegzew,izegzaw/yizegzaw) : lxera.
tilant (tilant/ telant, tilanin/telanin) : yir lfal, ccer.
ili (ili/yili, ilan/yilan) : kra yuren.

Ad gzu aris.

1. Anda i tezde Tannes ?


2. D acu i asen-tenna i wat uxxam ?
3. D acu i d-tenna tyemmat ef wansayen n tuddar ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris ismawen imalayen i yellan deg waddad ilelli, efk-d
imuraz-nsen ?
Kkes-d seg uris ismawen untiyen i yellan deg waddad ilelli, efk-d
imuraz-nsen ?
Kkes-d seg uris ismawen imalayen i yellan deg waddad amaruz, efk-d
ilelliyen-nsen ?
Kkes-d seg uris ismawen untiyen i yellan deg waddad amaruz, efk-d
ilelliyen-nsen ?

66
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil h.

anhil ahicur tahrawt


an hil a hi cur tah raw t
h h h

Ad wali,ad aru.

.h . . . . . . .

.H . . . . . . .

. ah . . ih . . uh . . eh .

.h . . . . . . .

. H. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

acerr ddn tafst tlukt


icer.....r .................. ..tif.....sin t.....lukin

67
Tajerrumt

Arbib ameskan
Ad issine arbib ameskan.
Taqcict-a tufrar-d gar teqcicin-nnien s thuski-s d tmella-s.
Argaz-ihin, d argaz bu trugza yerna yesa ise.
Tarbat-nni taelnawt n Lezzayer n ddabex n useggaz 1982 tsewhem
amaal.
-a,-nnien, -ihin, -nni : d irbiben imeskanen acku skanayen-d anda i yella
yisem er wanda i qqnen.

Ad cfu.
Arbib ameskan, d awal i d-iskanayen anda i yella yisem.
-a : iskanay-d dakken yella da.
-ihin : iskanay-d dakken yella dihin.
-nni : iskanay-d dakken yella dinna, ur-k ne ayen i yettwassnen i d-
nebdar.
-nnien : iskanay-d ayen-nnien, yeqqar-d tient.
Ad jerre irbiben i yellan ukessar-a, ad d-segzu.

Argaz-a d bu-trugza, argaz-ihin d bu tila, argaz-nni d bu txuyba.


I tikkelt-nnien, aref azzayri ilaq ad isemgareb gar tallast d tafat.
Asmi i yella d ameyan, yerra-tt i turi d uezzar.
Di tallit-a-nne, fukkent tebratin-nni n zik, kulec d tilifun d Internet.
Amur-a inek, amur-ihin ines, ma d amur-nni yellan ur-i, inu.
Tazert-a tamellalt tuli-tt tkekkuct, ma d tazert-nni taberkant telha.

Ad qqne gar umyag d urbib-is, ad fke amedya : isem+ arbib.

bren umli............................ taqcict tumlit ........................


azzel aayan.............................................................................
uzur uqbi...............................................................................
aay uzzil ................................................................................
imli ubrin ...............................................................................
imri alqaq ...............................................................................
qqar aceban ...........................................................................
ilqiq aqquran...........................................................................
icbi ameran ..........................................................................
iqbi azuran .............................................................................
68
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Inig

Yella unarag-nne Wyidir d iminig deg yiwet n tmurt n Lurup, seg wasmi i
yunag ddima yettmektay-d alan-is. Terra-t tmara ad inig akken ad isider
tawacult-is, dduru i d-yewwi ad tt-id-yazen i twacult-is di Lezzayer.
Yiwet n tikkelt mugre-t-id, yettbin-d wudem-is imuben, yenna-yi-d:
Ayen i ugade dakken ad mmte dinna. Tettali-yi-d tergagayt mi ara d-
xemme yezmer yinig ad yi-ief ula di tmettant-iw, ad mele berra i tmurt-iw,
ur ttafe ara anwa ara iremen fell-i, d wa i d addad-nne a gma, nefel nezzeh
deg tudert-nne, iseggasen ttetten deg lamur-nne; ne ma yewwe-d wass-
nne ad a-d-aznen deg yisenduqen, ad a-melen seg-sen akken ur tettnal ara
tfekka-nne akal n ulan-nne.
S umeslay-a yerra-yi-d Wyidir er leqel-iw, isenquqel asxerwe i izeden
di tmuliwin-iw ef ulan-iwazizan, imir-nni ulfa s wazal n tudert deg
wakal-a ucbi, lada ma yura-yas i umdan akken ad ixdem alan-is, ad iwali
tabaurt-is tegma-d syen tettwakkes-d, yea netta d wiya.
Ma d Yufran, d ilemi, meskin tekcem-it twekkiwt n yinig, yal tikkelt
yettnadi amek ara yerwel si tmurt-a as akken di tedrimt ur ixus ara, baba-s d
amerkanti, dacu yeya deg yir tudert, deg tkera, deg ddel...
Awanek azzayri ilaq ad d-ijbed tamuli n yiminigen akken ad d-ualen er
tmurt ad seftin adrim-nsen d tmussni-nsen seg-s, ilaq ad isebiber ef warraw-is
ur regglen ara er berra, ad asen-d-yefk axeddim, ad asen-iseshel tudert, acku
acal d yiwen i teser Lezzayer asmi i d-yewwe ad txellet, i ixellten d timura
tiberraniyen. Isefk ef Lezzayer ad trei tugdut, tilelli d tedemt.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.159.


69
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

inig (inig/yinig, inigen/yinigen) : aterreb, lerba


iminig(iminig/yiminig, iminigen/yiminigen) : arib
Yunag (ad yinig, unage/yunag, ur yunag ara, yettinig), Yetterreb.
Ad isider (ad isider, sadre/isader, ur isader ara, isidir) : Ad isic.
Ad yazen (ad yazen, uzne/yuzen, ur yuzin ara, yettazen) : Ad iceyye.
Mugre (ad imager, mugre/imuger, ur imuger, yettmagar): Mlale,
mlaqe.
Isenquqel (ad isenquqel, senquqle/isenquqel, ur isenquqel ara,
isenququl):Isembawel.
asxerwe: tixerbicin
azal (azal/wazal, azalen/wazalen) : lqima
Ad seftin(ad isefti, sefti/isefti, ur isefti ara, iseftay) : Ad sxedmen.
tilelli (tilelli/tlelli, tilelliyin/tlelliyin) : luriya
tugdut (tugdut/tugdut, tugda/tugda) : D addad asertan anda d aref i
yettdebbiren.
Ad gzu aris.

1. Acuer i yunag Wyidir ?


2. D acu i yeran Wyidir ?
3. D acu i iulfa win i d-imugren Wyidir ?
4. D acu i yuen Yufran ?
5. D acu i d aan n uwanek azzayri ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris irbiben inemlawayen, efk-d tiwsiyin-nsen d yimanen-
nsen?
Kkes-d seg uris irbiben inuma, efk-d tiwsiyin-nsen d yimanen-nsen?

70
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

abueddad aelluf aerbebbu


a bu ed dad a el luf a er beb bu

Ad wali,ad aru.

.. . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

71
l......lawat tteff......
t......lawat tatteff......t taqedd......t tameg......lt
t.....lawatin titteffa.....n tiqeddu.....n timeg.....l

Tajerrumt

Amqim
Ad issine amqim.
Ilemiyen d ul n lebni n tmurt. Nutni d ul n lebni n tmurt.
Tamazit ak d tarabt d tutlayin n Lezzayer. Nutenti d tutlayin n Lezzayer.
Tineslemt d ddin n uwanek azzayri. Nettat d ddin n uwanek azzayri.
Tamurt-a, d tamurt n Yimazien. Ta, d tamurt n Yimazien.
Tagenduzt-ihin, aksum-is lqaq. Tihin, aksum-is lqaq.
Mayas yezde di Kanada. Atan yezde di Kanada.
Yu-d tilirii mmi-s. Yu-as-tt-id.
Yewwi amur n ultma-s. Yewwi amur-is
Tsawel-d tamacahut i tarwa-s. Tsawel-asen-d tamacahut.

Nutni, Nutenti, Nettat, Ta, Tihin, Atan, -as, -tt, -is, -asen : d awalen i
yettualen deg wadeg n yismawen Ilemiyen, Tamazit ak d tarabt,
Tineslemt, Tamurt-a, Tagenduzt-ihin, Mayas, tiliri, i mmi-s, n ultma-s, i
tarwa-s, qqaren-asen imqimen.

Ad cfu.
Amqim, d awal i yettualen deg wadeg n yisem.

Ad jerre imqimen i yellan ukessar-a, ad d-segzu.

Netta ilul-d deg useggas 1913, yezde deg taddart-is i wumi qqaren Tizi-
Hibel, taiwant-is d At Memud, asun-is d At Dwala, air-is d Tizi-
Wezzu.
Nutni d nutenti uran timsirin-nsen ef yizmamen-nsen.

72
Nek qqaren-iyi Tafat, aselmad-nsen n wunu d gma, unuen-is ufraren.
Atan di Fransa, ur a-id-iceyye, ur a-id-yeqqil.
Wi i as-yennan izem d ayul, ad t-iserrem.
Uguren d kunwi i ten-id-ixellqen, nekni la ten-nettqabal.
Kunemti s tlawin, tena-kent tasa.
Ma nni-ak u e-iyi, ur tesi ara yi-txedme.
Ke u, nek ad qqime.
Netta yennu mgal-nsen akken ad ten-isuffe seg tmurt-nne, dacu fen-t,
wwin-t er-sen, syen nan-t.

Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tiwizi

Numidya tekker-d tasebit,d acu d taneggarut i d-tekker, d yemma-s d


baba-s i d-yekren d imezwura, zik zik. Tewhem deg leqdic n yemma-s, mi i tt-
id-tufa tqeddec, tettheyyi tuit amzun d tamera, tseqsa yemma-s : Iwacu akk
anect-a a yemma, snat n teccuyin, azal n mrawet d snat n tenjawin, terni-d
afurnu wis sin ....Terra-yas-d, tenna-yas: A yelli, ielli tegne zik, d kem i d
tamezwarut i yegnen. Mi i d-yekcem baba-m, yufa-kem-id tese, ef waya ur
telim ara.Baba-m ad d-yawi iwaziwen ass-a.Ad d-asen wid ara a-iawnen deg
tmegra, azal n sa yid-sen, ma nerna ur-sen baba-m d gma-m ameqqran, ad ilin
ta yid-sen. Akkaad asen-daklen, ad asen-main i yigran-nne, ad nfakkef zik,
ur a-yettaaf ara ugeffur ma yella-d, da irden d temin wwen-d i tmegra, ma
neel fell-asen, kra er ku n wussan, ad ren, ad frurint tyedrin, ad nelent
er wakal.

73
Numidya: Yif akka a yemma, yal yiwen ad iiwen waye, ad tifsus
tekemt, ad tez tegmat gar yimdanen, ad d-ters talwit.

Yemma-s: D tidet a yelli, wa d yiwen gar wansayen i a-d-an at zit,


isefk fell-ane ad neef seg-s. Tis snat, tiwizi tze ulawen n at taddart. Ticki
yiwen ur isawe ara iman-is, ne qwan-d imahilen fell-as, ttawanen-t at taddart,
lada deg yixeddimen yuwaen aas n yifasen, icban alqa n uzemmur,
tamera, tamegra, asali n yixxamen, taguri n uzea. Ma d win i d-yewwin
iwaziyen, s umata, ad asen-yecel, ad asen-yefk lqahwa d imekli, tikwal ula d
imensi, ef wakken yezmer.
Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 82.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tuit (tuit/tuit, tuiyin/tuiyin) : lmakla


amzun : am wakken, am ticki
Iwacu : acuer, acuef, ayer, iwumi, acimi
iwaziwen (awaziw/ uwaziw, iwaziwen/yiwaziwen) : imawnen.
ad asen-main (ad yemai, mai/yemai, ur yemai, yettemai):
ad asen-main, ad asen-daklen.
ad nelent (ad yenel, nele/yenel, ur yenil ara, ittenal/ineel) : ad
wezent.
takemt (takemt/tekemt, tiekmin/tekmin) : taayt
imahilen (amahil/umahil, imahilen/yimahilen) : ixeddimen.
asali n yixxamen : lebni n yixxamen.
imekli (imekli/yimekli, imekliyen/yimekliyen) : D tiremt i nettett ef 12sr.
Ad meklu: ad e imekli.
imensi (imensi/yimensi, imensiyen/yimensiyen) : D tiremt i nettett ef
18sr. Ad mensu: ad e imensi.

Ad gzu aris.

1. Melmi i d-tekker Numidya ?


2. I wanwi i d-tettheyyi tyemmat imekli ?
3. Acuer Numidya ur teri ara dakken san iwaziwen ?
4. Acuer i d-yewwi ubabat iwaziwen ?
5. Melmi i ilaq yiwen ad d-yawi iwaziwen ?
6. S wacu i d-tgellu twizi ?

74
Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris irbiben inemanen, efk-d tiwsiyin-nsen d yimanen-


nsen, efk-iten-id s tewsiyin-nnien d yimanen-nnien ma san-ten ?
Kkes-d seg uris irbiben iduran, efk-d tiwsiyin-nsen d yimanen-nsen,
efk-iten-id s tewsiyin-nnien d yimanen-nnien ma san-ten ?

Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil j.

tanejdamt aqjun amejud


ta nej dam t aq jun a mej ud
j j j

Ad wali,ad aru.

.j. . . . . . .

.J . . . . . . .

. aj . . ij . . uj . . ej .

.j . . . . . . .

. J. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

75
ta.......bant sebb......
ta.......nwit asebb...... akebb......
................ ti.....nwiyin ...isebba.......n ikebbu......n

Tajerrumt

Amqim
Ad issine amqim udmawan ilelli.
Kem u, nek ad qqime.
Ke u, netta ad ye.
Kunwi kerzem, nekni ad d-nemger.
Kunemti fetlemt, nutenti ad redment.
Nutni ad d-qun, nettat ad d-tseww. ...
Irgazen kkaten lbaud, tilawin slewliwent.
Nutni kkaten lbaud, nutenti slewliwent.
Tarbat-iw ad texdem, tarbat-ik ad testefu, akken kan.
Nekni ad nexdem, kunwi ad testefum, akken kan. ...
Nek, ke, kem, netta, nettat, nekni, nkenti, kunwi, kunemti, nutni, nutenti :
d imqimen udmawanen ; d imqimen acku ttualen deg wadeg n yisem, d
udmawanen acku llan deg wudmanwen merra, san udem i d-
yettmeslayen, udem n win i wumi i ttmeslaye, d wudem d win i ef i
ttmeslaye.

Ad cfu.
Imqimen udmawanen
win i win i wumi win i ef i
tawsit d uman d-yettmeslayen ttmeslayen ttmeslaye
udem amezwaru udem wis sin udem wis kra
asuf amalay nek ke netta
asuf unti nek kem nettat
asget amalay nekni kunwi nutni
asget unti nkenti kunemti nutenti

Ad rre merra imqimen udmawanen ilelliyen, ad d-ini anwa udem, tawsit


d uman.
76
Sekkura d temdukal-is la ttmeslayent d ugraw n yinelmaden : Ass-a isefk
ad nebu axeddim akken ad nsellek ef zik, ur a-tettaaf ara tallast, ilaq
...................... s ugraw-nwen d ..........................s ugraw-nnte, afus deg ufus, ad
nemiwnem. ................... d .................... ad d-nsiwe isekla. ....................... d
........................... ad d-agmen aman, ....................... d ............................. ad
tezzem ixemmjen, ........................... ad un isekla, ........................... ad tent-
teswem, ma d ................................. ad a-d-awint imekli ak d tanalt.
Inelmaden : ............................ neqbel.
Tanfalit

Ad wali, ad senfali.

Tauri
Azemmur d tamsalt n twacult

Ileq-d ulqa n uzemmur, imezda n taddart merra ttekkaren-d tufat send


ad d-teflali tafat, akken ad heyyin iman-nsen i wa er lexlawi, er tzemmrin-
nsen ad d-leqen azemmur. Tawacult merra, irgazen, tulawin, arrac, tidayin,
imeqqranen, imeyanen, ad beggsen akk iman-nsen er uzemmur, ad awin yid-
sen awin acku ur d-tualen ara arma d tameddit, din ara en imekli ak d tanalt,
am wakken ara awin allalen s wayes ara d-kksen azemmur icban imextafen,
ticekkarin ne tisennain, ibidunen...

aca ara awen, irgazen ad ten-tafe ulin ef yisekla, cerrwen-d azemmur;


tisewa anda ur ttawen ara, zeggin-tent-id s umexlaf; tasea d-icelxen,
yeqquren ne yerkan, gezzmen-tt s tqabact n leqi; ferrsen azemmur-nsen.
Tulawin d yigerdan deg lqaa leqen s lemawla, ttfaasen taswit acku deg
wussan n uzemmur yettili-d ugeffur.

77
Akken ur ttfiqen ara i eyyu d usemmi, imeyanen ttemebbaren gar-
asen anwa ara yifen waye deg ulqa, ma d tulawin ttcewwiqent, ne ekkunt
gar-asent ef ddunit.

Mi i fukken ama n uzemmur-nsen ttawin-t er lemanesra, ad t-gen d


tirect, mi i d-tewwe twala-nsen, ad t-id-den, ad t-gen deg yibidunen, ad t-id-
awin s axxam, wid i yesan icrufen, ggaren-t deg-sen.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 160.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.

ad d-teflali (ad yeflali, flali/yeflali, ur yeflali ara, yetteflali) : ad d-tbin.


ad beggsen iman-nsen : (ad ibegges, beggse/ibegges, ur ibeggis ara,
yettbeggis) : ad heyyin iman-nsen.
awin (awin/uwin, iwinen/yiwinen) : ui
tanalt (tanalt/tanalt, tanalin/tanalin) : ui n tmeddit
allalen (allal/wallal, allalen/wallalen) : dduzan
aca : akken kan
isekla (aseklu/useklu, isekla/yisekla) : ttjur
Ttemebbaren (ad yemebbar, mebbare/yemebbar, ur yemebbar ara,
yettemebbar). : Ttmecqiriwen, ttemnamaren.
tirect (tirect/tirect, tirac/tirac) : aemmur
tawala (tawala/twala, tiwula/twula) : nnuba
icrufen (acruf/ucruf, icrufen/yicrufen) : tisebbalin n zzit

Ad gzu aris.
1. Melmi i d-ttekkaren imezda n taddart di lawan n uzemmur ?
2. Anwi i yettuun el ulqa n uzemmur ?
3. D acu i ttawin yid-sen ?
4. Akken ara awen zdat n tzemmurt, d acu i ixeddem yal yiwen ?
5. Melmi i d-ttualen s axxam ?
6. Amek i d-aden azemmur-nsen ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris imqimen i yellan, ini-d yal tikkelt deg wadeg n wanwa n
yisem, ne n wanwi n yismawen, i yeqqel ?

78
Tirawalt

Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

ibellire tajeigt awerei


i bel li re ta je ig t a wer e i

Ad wali, ad aru

. . . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

79
baten......n
tabaten......nt aqedd...... takerr....t afen......l
tibaten......nin iqeddu......n tikerra......n ifen.....len

Tajerrumt

Amqim
Ad issine amqim arudmawan ameskan abadu.
Wayettru, tatettasa.
Wizehhun, tittnunayent.
Wihinyettamay, yettemrurud, tihintettbaddad, tetteddu.
Widak-ihinxeddmen, tidak-ihinalayent.
Winna ittfakka, tinna tettkemmil.
Widak-nni eddmen, tidak-nni ttwexxirent. ...
Imcac-a smuuyen, ibrac-nniseglafen.
Wismuuyen, widak-ihin seglafen.
Tafunast-a tesmuhuy, ayul-ihin ieu.
Tatesmuhuy, wihinieu.
Tizimert-nni tesbebu, aqelwac-nni yesberbur.
Tinnatesbebu, Winnayesberbur. ...
Axeddim-ayesa azal. Aya yesa azal.
Wa, ta, wi/widak-a, ti/tidak-a, wihin, tihin, widak-ihin, tidak-ihin, winna,
tinna, widak-nni, tidak-nni : d imqimen irudmawanen imeskanen; d
imqimen acku ttualen deg wadeg n yisem, d irudmawanen acku ur llan
ara deg wudmanwen merra ; d imeskanen acku skanayen-d anda i yella
yisem, da ne dihin ne dinna.
Ad cfu.
Imqimen irudmawanenimeskanen
Skanayen-d Skanayen-d ayen i yellan Skanayen-d ayen
tawsit d uman ayen i yellan da. dinna ur-k ne abdar. i yellan dihin.
asuf amalay wa winna wihin
asuf unti ta tinna tihin
asget amalay wi = widak-a widak-nni widak-ihin

80
asget unti ti = tidak-a tidak-nni tidak-ihin
arawsan aya ayen-nni ayen-ihin

Ad aru imqimen irudmawanen imeskanen i iwulmen.

tawenza-ya timit-ihin tifednin-nni


amegre-a timmi-nni tama-nni
uran-nni ticenfirin-a ameu-nni
iebba-a aad-ihin idmaren-ihin

Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Axeddim d agerruj

Yella yiwen n umekraz d amar, iulfa tewwe-it-id tmettant. Yiwen n


wass, isawel i tarwa-s, zzin-as-d, yua ur-sen, da yenna-yas: A tarwa, nek
tamettant-nni teggar-d ifasen-is, drus mai i yi-d-yeqqimen deg umaal-a, ad
idire yid-wen, ef waya ad awen-d-fke yiwen n yisal, urwet ad tzenzem akal-
a i a-d-yea baba, atan yeffer deg-s yiwen n ugerruj meqqren, ad t-tafem s
uxeddim, mi ara fakken medden tamegra, kerzem merra igran-ihin-nwen, ur
ttaat acemma, atan ad tafem deg-s agerruj-nnii imelen deg wakal-nni.

Asmi i yemmut baba-tsen, kerzen akal-nni-nsen akkit, dacu ur d-ufin


acemma, da zeren-t. ef waya, ur d-yezzi ara useggas armi i asen-d-terra
tmurt-ihin-nsen nnig n wayen i dasen-d-yenna baba-tsen, ass-nni gzan
imeslayen-is dakken d axeddim i d agerruj mai d ayen-nnien.

81
Am wakka, di tmurt-a-nne, ma neba ad tali ad tif tidak-nnien ilaq ad
nerri, ad ncemmer ialen-nne, ad nekker ef yiman-nne ad tt-nebnu. Ulayer
ara d-nekkat yal tikkelt seg-s.Mi i d-telli tewwurt, ad nerwel er tmura
tiberraniyin. Azzayri yettwali tarurt-nni n gma-s, yettettu ayla-s.Ma nexs ad
treqqe tmurt-a, d ayen i isehlen, yal yiwen yexdem axeddim-is, yal yiwen ad
irebbi da ad iseggem iman-is.

Ameskar, seg tekti le laboureur et ses enfants

Ad gzu awalen i yellan deg uris.

agerruj (agerruj/ugerruj, igerrujen/yigerrujen) : lkenz


amekraz (amekraz/umekraz, imekrazen/yimekrazen) : afella
Isawel (ad isiwel, sawle/isawel, ur isawel ara, isawal). : Ilua.
Yua (ad ya, ui/yua, ur yui ara, yetta). : Iqerreb, yedar.
mai : akya
isal (isal/yisal, isalen/yisalen) : lexbar
urwet (urek, urem, urwet, urwemt). : adret, balaket.
acemma : ula d kra, ula d ibesti, ula d iqqi,
akkit : merra, irkel, akk
Gzan (ad yegzu, gzi/yegza, ur yegzi ara, igezzu). : Fehmen.
Nexs (ad yexs, xse/yexs, ur ixis ara, ixess). : Neba.
Ad treqqe (ad ireqqe, reqqe/ireqqe, ur ireqqe ara, yettreqqi) : Ad
tseggem.
Yettwali tarurt n gma-s. : Yettwali lib n waye.

Ad gzu aris.

1. S wacu i iulfa umekraz ?


2. I wanwi i isawel umekraz ?
3. D acu i asen-yenna ?
4. D acu i texdem tarwa asmi i yemmut baba-tsen ?
5. Ufan-d kra n ugerruj yemel deg wakal, ne ala ?
6. er wacu i yeba ad iwelleh ubabat tarwa-s ?
7. D acu i isefk ad t-neg nekni s Yizzayriyen ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris irbiben imeskanen, Ini-d d acu i d-yeskanay yal yiwen ?
82
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil l.

alem aslem ilef


al em as lem i lef
l l l
Ad wali, ad aru

.l . . . . . . .

.L . . . . . . .

illa . . . ulac . . .

.l. . . . . . .

. L . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

ikk......
taqess......t ...mus lmeq...... litra n yikk.......
tiqess.....n .....mwas lmeq.....t snat n litr...t n yikk.....

83
Tajerrumt

Amqim
Ad issine amqim udmawanameskan.
Aql-iyi iman-iw, aql-a d agraw. ...
Aql-ak tnesre, aql-akem teuqte. Aql-aken tunem, aql-akent telamt. ...
Ata yettru, atta tettasa. Atnasen, atentaukint-d.
Atyufa axeddim, atttesu axeddim.Atenttseggimen, atentsexrabent.
Atanyeffe, attantekcem. Atnansewsaxen, Atentansizdigent. ...
Salas isexdem tamussni-s akken ad d-yerr amur-is.
Atanisexdem tamussni-s akken ad d-yerr amur-is.
Lezzayer tsemme-asent irealen-nsent i tmura i iluen.
Attan tsemme-asent irealen-nsent i tmura i iluen.
Aql-iyi, aql-a, aql-ak, aql-akem, aql-aken, aql-akent, ata, atta, atna,
atenta, at, att, aten, atent, atan, attan, atnan, atentan : d imqimen
udmawanen imeskanen; d imqimen acku ttualen deg wadeg n yisem, d
udmawanen acku llan deg wudmanwen merra ; d imeskanen acku
skanayen-d anda yella yisem, da ne dihin ne dinna.
Tamawt : S umata irennu h lada di tazwara n yimqimen-a.
Ad cfu.
Imqimen udmawanenimeskanen
asuf asuf unti asget asget
udem tawsit d uman
amalay amalay unti
u
1 Ayen i yellan da. aql-iyi aql-iyi aql-a aql-a
w.2 Ayen i yellan da. aql-ak aql-akem aql-aken aql-akent
Ayen i yellan da. ata atta atna atenta
w.3 Ayen i yellan dihin. at att aten atent
Ayen i yellan dinna. atan attan atnan atentan

Ad d-aru tifyar anda ara sxedme imqimen udmawanenimeskanen.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

84
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri

Tilelli n umeslay tbeddu deg twacult

Tezzi-d twacult n Gellid i tgida ef yimensi, gar-asen jeddi-tsen d setti-tsen


i asen-d-yusan d inebgiwen, aya isefre nezzeh arrac, yerra-ten ad hewwlen
merra axxam.

Mi i bdan ieggalen n twacult ui, tusa-yas-d yiwet n tekti i Wasna akken


ad as-tini i twacult-is ayen i d-telmed ass-a deg tiremt n usegmi ineslem ef
lmena deg wui d wayen akk i d-yenna fell-as Umazan Muemmed, dacu
baba-s iqubel-itt-id s yir udem, aya yerra jeddi-s ad iger iman-is akken ad iiwen
yelli-s n mmi-s ad tkemmel deg wawal-is.

Mi i fukken tuit, arrac uen, iell-as i mmi-s tamsirt deg wayen i yerzan
azal d tuli deg uiwen n warrac ad d-senfalin, ad d-gren iman-nsen deg wayen i
yerzan timsal n twacult acku axxam d adeg agaman anda i yezmer uqcic ad
yelmed amek ara d-isenfali ef tektiwin-is war akukru da ad yeqbel timuliwin
n wiya akken bunt ilint mgaradent d tektiwin-is. Yefka-yas-d aas n
yimedyaten ef wuguren i ttidirent twaculin ak d tmettiyin anda ulac asenfali ef
tektiwin-nsen ak d tmuliwin-nsen.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.271.

85
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tagida (tagida/tgida, tigidiwin/tgidiwin) : abla


Ad hewwlen (ad ihewwel, hewwle/ihewwel, ur ihewwel ara,
yetthewwil).: Ad rwin.
tiremt (tiremt/tiremt, tiram/tiram) : amur, lawan
asegmi ineslem : tterbeyya tineslemt
amazan (amazan/umazan, imazanen/yimazanen, seg umyag : azen):
imceyye
Iqubel-itt-id s yir udem. Yugi-yas ad tmeslay.
Iell (ad iell, elle/iell, ur iell, yettell). : Ixdem, yesker, iga.
tauli (tauli/tulu, tiuliyin/tuliyin) : Assar, ayen i wumi sri.
Ad senfalin (ad isenfali, senfali/isenfali, ur isenfali ara, isenfalay) : Ad
meslayen.
tiktiwin (tikti/tekti, tiktiwin/tektiwin) : Timuliwin, ayen i d-yettxemmim
walla.
Mgaradent (ad yemgarad, mgarade/yemgarad, ur yemgarad ara,
yettemgarad). : Mxalafent.
Ad gzu aris.

1. I wacu dmelmi i d-tezzi twacult n Gellid ?


2. Anwi i d-yusan ur-sen ?
3. Anta i yeban ad d-tmeslay ?
4. Anwa i as-iguman ad d-tmeslay ?
5. Asenfali gar yimdanen yesa tixutert, ne ala ?
6. Anwa i d-yegren iman-is akken ad tkemmel ameslay-is ?
7. Ajeddit, inebbeh mmi-s zdat n dderya-s, ne ala ?
8. D acu i yenna ujeddit i mmi-s ?
Ad slamu iman-iw.
Err-d s umqim udmawan ilelli armeskan. Rnu-d imedyaten seg uris anda
ara terre amqim deg wadeg n yisem.
Tezzi-d i tgida. Anta i d-yezzin i tgida ? D
...........................
Jeddi-s d setti-s d inebgiwen. Anwi i d inebgiwen ? D
..............................
Mi i fukkent tuit, uent Anti i iuen ? D........................................
Ad d-tegremt iman-nwent. Anti ara d-igren iman-nsent ? D
..................
Tqeble timuliwin-a. Anwa i iqeblen timuliwin-a ? D
................

86
Iqubel-iyi-id s yir udem. Anwa i yi-d-iqublen s yir udem ? D
............
Ad nsenfali. Anwi ara isenfalin ? D ............. Anti ara isenfalin ? D
.............
Tusa-yas-d tekti i Mazi. I wanwa i d-tusa tekti ? I
.............................
Iell-awen tamsirt. I wanwi i iell tamsirt ? I
.............................
Yefka-yam-d imedyaten. I wanta i d-yefka imedyaten ? I
..................
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil m.

ameckerkur izem azamur


a mec ker kur i zem a za mur
m m m

Ad wali,ad aru.

.m . . . . . . .

.M . . . . . . .

mmi . . . imi. . .

.m. . . . . . .

.M . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.
87
a......n azem........r
a......qa n uzem......r a........ssak ud........
i...qqayen n uzem.....r i.....ssaken ud.....wen

Tajerrumt

Amqim
Ad issineamqim arudmawan armeskan.
Ayai tebi, bi-t. Ayeni tebi, bi-t.
Ayai turi, tura-t. Ayeni turi, tura-t.
Wai d-yusan, efka-s ayen i yeba. Win i d-yusan, efk-as ayen i yeba.
Tai temmle, a-itt. Tin i temmle, a-itt.
Wi i iehden, sexdem-iten. Wid i iehden, sexdem-iten.
Ti i imenen, iwen-itent. Tid i imenen, iwen-itent.
ayen, win, tin, wid/ widak, tid/ tidak : d imqimen
irudmawanenirmeskanen, acku ur d-skanayen ara anda i llan.
wa/ winna/ wihin, ta/ tinna/ tihin, wi = widak-a/ widak-nni/ widak-ihin, ti=
tidak-a/ tidak-nni/ tidak-ihin : d imqimen irudmawanen imeskanen ibuda,
acku iban win i ef i d-ttmeslaye.
Ad cfu.
Imqimen irudmawanen irmeskanen

asuf amalay asuf unti asget amalay asget unti arawsan


win tin wid tid ayen

Ad d-fke tifyar yemgaraden ef wakken i llan imedyaten.

Tarbat-ihin i d-yusan, ad terbe. Tihin, ad terbe.


Tarbat i d-yusan, ad terbe. Tin i d-yusan, ad terbe.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

88
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tilelli isutur-itt yal amidur

Inced-d Wannes imdukal-is, Mazi d Yuba, er uxxam-nsen akken ad


eren amulli-s.Imii as-id-usan ef zik, d tagnit s wayes i d-smektan ayen akk i
ddren i seddan deg uerbaz, syen ffen er tebirt n uxxam, ttmerrien deg-s,
da inebgiwen walan akentu ielleq ef uqejmur n useklu, yekmen deg-s ugi,
yugi ad yecnu, yerra-tt i tuzzya ef yiman-is, iar ur yelli anda ara yerr. Seqsan
iman-nsen yinebgiwen ef tmentilt n tikli-ya i yettawin srid er tmettant mebla
ccekk.

Da isawel-d Wannes: Ur ri ara d acu i t-yuen, ugi-a, yerna wwi-


as-d merra ayen yuwa seg wui d waman, dacu iguma-ten.Atan, ef wakken
twalam, yettezzi deg ukentu akken ad d-yaf tisensert ad yeffe seg-s.

Mazi: Agi-a iguma ackal, iunza merra ayen i das-tefki acku yesu
tilelli-s, ayad agerruj n yal amidur. Anef ad amdan.

89
Wannes: Kunwi texsem, s umeslay-nwen, ad as-surge, atan ihi. Isureg
Wannes i ugi, yufeg deg yigenni, iewew-d.Yella d amebus deg tezi n
wakud deg i yella deg uqentu.ef waya isenfali-d dakken tilelli isutur-itt-id yal
amidur.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.267.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.

akentu (akentu/ukentu, ikenta/yikenta) : lqefs


aqejmur (aqejmur/uqejmur, iqejmar/yiqejmar) : ljedra
Yekmen (ad yekmen, kemne/yekmen, ur yekmin ara, ikemmen). :
Yebes.
agi (agi/ugi, iga/yiga) : afrux
tuzzya (tuzzya/tuzzya, tuzzyiwin/tuzzyiwin) : adewwer
tisensert (tisensert/tsensert, tisensar/tsensar) : tasuffet
ackal : leqyud, tuqqna
iunza (ad iunzu, unza/iunza, ur iunza ara, yettunzu) : Iunfa, iuf,
yugi.
amidur (amidur/umidur, imidar/yimidar) : Kra n win i yeddren.
Anef ad : lada, xerum
Ad as-surge (ad isureg, surge/isureg, ur isureg ara, isurug) : Ad as-
sere.
Ad gzu aris.
1. Anwa i d-inecden imdukal-is ?
2. er wanda i ten-id-yenced ?
3. Acuer i ten-id-yenced ?
4. D acu i xedmen mi i llan deg uxxam ?
5. Ayer i iguma ugi ad yecnu, d tissit d wui i t-ixussen ?
6. I wacu i tt-yerra ugi-nni ?
8. D acu i yettnadi ?
9. Acimi ?
10. Mi i yufeg ugi deg yigenni iewiw. D acu i d-yeskanay wanect-a ?
Ad slamu iman-iw.
Err, deg wadeg n yisem, amqim arudmawan ameskan abadu. Rnu-d
imedyaten-nnien, sexdem awalen ne tifyar i yellan deg uris.

90
Inced-d Wannes imdukal-nni-ines. Inced-d wannes ........................-
ines.
Yewwi-d Mazi d Yuba-yihin. Yewwi-d
...........................................
Agi-a iguma ackal. ..................................... iguma ackal.
Yewwi-yas ayen yuwa i ugi-ihin.Yewwi-yas ayen yuwa i
................
Ur ri ara d acu i yuen taqcict-a. Ur ri ara d acu i yuen ..................
Tilelli-ya isutur-itt-id yal amidur. ..................... isutur-itt-id yal
amidur.
Seqsan iman-nsen yinebgiwen-a. Seqsan iman-nsen
.............................
Isawel-d i Tannes-ihin. Isawel-d i
..........................................
Tannes-nni, terra-tt i tuzzya. ................................, terra-tt i
tuzzya.
Ad d-mektin aerbaz-nni. Ad d-mektin .....................................
er tebirin-a i ffen. er ....................................... i ffen.
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil n.

inisi agenduz azenennay


i ni si a gen duz a ze nen nay
n n n n

Ad wali,ad aru.

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

91
.n . . . . . . .

.N . . . . . . .

anu . . . ini . . .

.n. . . . . . .

. N. . . . . . .

tifd......t n tesk...rt ta......dlist siw...... lkel......b


tifed.....n n tesk...rt ti.....dlisin siwa.....t lkel.....bat

Tajerrumt

Ayla
Ad issine awil n wayla.
Axxam-iw/inu Taddart-ik/inek Ameqyas-im/inem
Tasumta-s/ines ayla-nne taniwelt-nnte
ayla-nwen awren-nwent Timegal-nsen Tirifin-nsent

anect-iw anect-ik anect-im anect-is anect-nne


anect-nnte anect-nwen anect-nwent anect-nsen anect-nsent

baba baba-k baba-m baba-s baba-tne


baba-tente baba-twen baba-twent baba-tsen baba-tsent

92
-iw/-inu, -ik/-inek, -im/-inem, -is/-ines, -nne, -nnte, -nwen, -nwent, nsen,
-nsent : qqaren-d timesiwt, zemren ad qqnen er yisem, d awil n yisem,
ttakken-d irbiben n wayla. Tala-nsen, d tanzet n i wumi yerna
umqim awil udmawan armeskan.
Ismawen n timmarewt i ibeddun s tergalt san iwilen-nnien. Md.
yemma, weltma, gma, baba (baba, baba-
k/m/s/tne/tente/twen/twent/tsen/tsent).
Ad cfu.
Imqimen udmawanen iwilen n wayla
tawsit d uman udem amezwaru udem wis sin udem wis kra
asuf amalay -iw/ -inu -ik/ -inek -is/ -ines
asuf unti -iw/ -inu -im/ -inem -is/ -ines
asget amalay -nne -nwen -nsen
asget unti -nnte -nwent -nsent

Ad d-fke imedyaten yemgaraden ef wakken i llan imedyaten.

ayla n twacult-nne ayla-nne anect n yijga anect-nsen

Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri

93
Aqbal n waye

Yeqqim, Yur d yiwen i yessen, deg yiwet n tdukli gar tdukliwin n tmanat,
mi i imuqel zdat-s iwala yiwen n uselway n ukabar yeqqim d yiwen n umdan,
yella-d udiwenni gar-asen, izad umeslay n yal yiwen armi yewwe er taart.
Amdan-nni, yettwali yal akabar ur yemtawa ara d tigawt-is tasertit, ur yesi ara
ahil, dakken timenna i d-yettawi, di tidet d times ddaw walim.

Akken tuli taect-nsen, yua ur-sen Yur, d argaz bu yidles wessien,


d amussnaw deg tult n tsertit, aya yerra-t ad iqabel s shala tamgerda i yellan gar
sin n yirgazen-a, isegza-yasen-d dakken ahilen n yikabaren as mgaraden, iswi-
nsen merra d asnerni n uwanek, xeddmen i unafel n medden merra, ef waya
ilaq usemqarab gar tmuliwin-nsen akken ad idiren deg tegnit n talwit d tegmat.

Akken yebu yemgarad yiwen yid-ne, dacu d yiwen seg-ne, da nekni


seg-s; abrid-is d ubrid-nne ttawin mebla ccekk er yiwen n yiswi, dakken ad
nefk iman-nne d asfel i uxdam n uwanek-a.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.143.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.


tadukli (tadukli/tdukli, tidukliwin/ tdukliwin) : tuddsa
tamanat (tamanat/tmanat, timuna/tmuna) : Tamdint n Lezzayer d
tamanat n tmurt n Lezzayer.
aselway (aselway/uselway, iselwayen/yiselwayen) : Imdebber, aqerruy n
tmurt.
akabar (akabar/ukabar, ikabaren/yikabaren) : aparti
adiwenni (adiwenni/udiwenni, idiwenniyen/yidiwenniyen) : D ameslay
wa i wa, amyehdar.
taart (taart/tart, tiarin/tarin) : Yal yiwen yeqqur uqerruy-is, ur
smesisen ara gar-asen.
yemtawa (ad yemtawa, mtawa/yemtawa, ur yemtawa ara, yettemtawa) :
yemwata, yegda, kif kif.
94
tigawt (tigawt/tigawt, tigawin/tigawin) : D ayen i iga yiwen.
aserti (aserti/userti, tasertit/tsertit) : yerzan tasertit
timenna : D ayen i d-yeqqar yiwen.
D times ddaw walim. : Mesub ur tezmire ara ad t-tamne.
idles (idles/yidles, idelsan/yidelsan) : D ayen i yerzan merra ansayen,
ddin, timussniwin, timetti... n kra n uref.
amussnaw (amussnaw/umussaw, imussnawen/yimussnawen): D amdan
yesan aas n tmussni.
tault (tault/tult, tiulin/tulin) : D agraw i yesduklen kra n tussna, n
turi... Md. tault n tesnilest.
tasertit (tasertit/tsertit, tisertiyin/tsertiyin) : sseyyasa
anafel (anafel/unafel, inufal/yinufal, seg umyag : nifel : nfe, snifel :
senfe): lfayda, nnfe
asfel (asfel/usfel,
Ad gzu aris. iseflan/yiseflan) : mi ara
tefke, tefe, iman-is ef
kra.

1. Anda i yeqqim Yur ?


2. D acu i xeddmen uselway n ukabar d umdan i yellan yid-s ?
3. Amek i yettwali umdan-nni ikabaren n Lezzayer ?
4. Acuer i iedda Yur er-sen ?
5. Sissen-d amek i imugg Yur ?
6. Bder-d d acu i yenna Yur i uselway n ukabar ?
Ad slamu iman-iw.
Efk-d imedyaten seg uris, ne sur-k, anda ara tesxedme imqimen
udmawanenimeskanen. Md. Yur atan iu ur-sen.
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini: Asekkil .

tiirdemt tamekakuft isi aerda


ti ir dem t is i a er da

Ad wali,ad aru.
95
.. . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf da deg usget.

tif......wa tir......la i...


taf......wet tar......let ......rum taqernt n yi......
tif.....wa tir.....la i.....rman tiqer..nin n yi.....

Tajerrumt

Ayla
Ad issineamqim n wayla.
wa-inu wa-inek wa-inem wa-ines ...
ta-inu ta-inek ta-inem ta-ines ...
widak-a-inu widak-a-inek widak-a-inem widak-a-ines ...
tidak-a-inu tidak-a-inek tidak-a-inem tidak-a-ines ...
wihin-inu wihin-inek wihin-inem wihin-ines ...
tihin-inu tihin-inek tihin-inem tihin-ines ...
96
widak-ihin-inu widak-ihin-inek widak-ihin-inem widak-ihin-ines...
tidak-ihin-inu tidak-ihin-inek tidak-ihin-inem tidak-ihin-ines ...
winna-inu winna-inek winna-inem winna-ines ...
tinna-inu tinna-inek tinna-inem tinna-ines ...
widak-nni-inu widak-nni-inek widak-nni-inem widak-nni-ines ...
tidak-nni-inu tidak-nni-inek tidak-nni-inem tidak-nni-ines ...
win-iw win-ik win-im win-is win-nne
win-nnte win-nwen win-nwent win-nsen win-nsent ...
-iw/-inu, -ik/-inek, -im/-inem, -is/-ines, -nne, -nnte, -nwen, -nwent, nsen,
-nsent : zemren ad qqnen er umqim ameskan arudmawan, d awil n
umqim, ad d-fken amqim n wayla . Md. wa-inu, widak-nni-ines.
-iw/-inu, -ik/-inek, -im/-inem, -is/-ines, -nne, -nnte, -nwen, -nwent, nsen,
-nsent : zemren ad qqnen er umqim armeskan arudmawan, d awil n
umqim, ad d-fken amqim n wayla . Md. win-iw, widak-is, tin-is.
Ad cfu.
-iw/-inu, -ik/-inek, -im/-inem, -is/-ines, -nne, -nnte, -nwen, -nwent, nsen,
-nsent : d imqimen udmawanen iwilenn wayla, rennun er umqim
arudmawan ameskan ne armeskan, ttakken-d amqim n wayla . Md.
win-iw, tin-is.
Ad d-fke imedyaten yemgaraden ef wakken i llan imedyaten.

tala-ya-inek ta-inek tixxamin-iw tidak-iw

Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

97
Tauri
Axale d aan

Yu-d Si Yidir amsezwu imezzi, yewwi-t-id er uxxam-is, iwala-t-id


unarag-is Si Mennad, da isasten-t, yenna-yas: D acu-t wa a Yidir?Iban-d
taiba n usar tual ur awen-d-tecca ara, da tue-d tabeqsit-a akken ad as-d-
tezzi twacult-ik deg yi.

Yenna-yas umar-nni s ustehzi i Si Mennad: Ta mai d tabeqsit a emmi


Mennad, d amsezwu imezzi ad a-ye ad ner ayen i ierrun deg umaal
yegman.

Si Mennad: Ur teri ara dacu ara yerun i twacult-ik deg twua.Ad


telme mi ara ieddi lawan, dakken tekkse-asen taglimt-nsen, tefki-ten ad
kecmen deg yidles n wiya.

Si Yidir: Nek ur ttwali ara akken tettwali ke.Waye-a mai merra d


ayen n diri, ar yesa iricen yelhan s waas !Ur tettwali ara dakken nesfayday-d
aas deg wayen wwen ur-s yierfan deg umteddu; ur ttnunay ara a emmi
Mennad, seqsi iman-ik anda newwe imi nendel tewwura. Ma yella kra n
wugur, d ayen ibanen, aya yeqqen er wamek ara t-nsexdem mai deg wallal s
yimad-is. Tamussni d uxale n wiya d aan, d tamara.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.145.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.

amsezwu (amsezwu/umsezwu, imsezwa/yimsezwu) : D allal i d-yettakken


azwu, aberi.
imezzi (imezzi/yimezzi, imezzan/yimezzan) : imdewwer
Isasten (ad isasten, sasetne/isasten, ur isasten ara, isastan) : Iseqsa.
taiba (taiba/tiba, tiibiwin/tibiwin) : tabeqsit n usar
Ur tecca ara (ad ticci, ccae/yecca, ur yecca ara, yetticci). : Ur
tum ara.
astehzi (astehzi/ustehzi, istehziyen/yistehziyen) : asmesxer
amaal (amaal/umaal, imaalen/yimaalen) : ddunit

98
amteddu (amteddu/umteddu, imtedda/yimtedda) : gemmu
Nendel (ad yendel, nedle/yendel, ur yendil ara, ineddel) : Nekker,
nzemmem, nerra.
Ad gzu aris.

1. D acu i d-yu Yidir ?


2. Anwa i t-id-iwalan ?
3. D acu i as-yenna Si Mennad ?
4. D acu i yenna Si Yidir i Si Mennad ?
5. Amek i as-t-yenna ?
6. Amek i yettwali Si Mennad amaal i yemgaraden fell-as ?
7. Amek i yettwali Si Yidir amaal i yemgaraden fell-as ?
Ad slamu iman-iw.
Err amqim awil n wayla deg wadeg i iwulmen. Efk-d tifyar-nnien.
ri d acu ara yerun i twacult-............................... deg twua (nek).
Ur teri ara d acu ara yerun i twacult-.................. deg twua (ke).
Teri d acu ara yerun i twacult-............................ deg twua (kem).
Ur yeri ara d acu ara yerun i twacult-................... deg twua (netta).
Ur teri ara d acu ara yerun i twacult-.................... deg twua (nettat).
Wa mai d amsezwu-..................... (nekni).
Ta ur telli d tabeqsit-........................ (nkenti).
Seqsim iman-......................... (kunwi).
Seqsimt iman-........................ (kunemti).
Seqsan iman-.......................... (nutni).
Seqsant iman-......................... (nutenti).

Amek i tettwali ke/kem wiya ? Ilaq ad ten-txale, ne ala ? Segzu-d ?


Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil q.

awqas aqqur amqerqur


aw qas aq qur am qer qur
q q q q q
Ad wali,ad aru.

99
.q . . . . . . .

.Q . . . . . . .

qqim . . . qqel . . .

.q. . . . . . .

. Q. . . . . . .

i......mmayen lber......q
tab......baqt n zzit aem......y taber......qt ......rab
tib.....baqin n zzit i.....mmayen tiberqu.....n .....raben

Tajerrumt

Tient
Ad issine amqim arudmawan ameskan d urbib n tient.
Izerre-itt ufella, yea-tt umerta.
Izerre-itt ufella, yea-tt waye.
Xdem ma ad txedme, lella tewwi-tt Meddura.
Xdem ma ad txedme, lella tewwi-tt taye.
Imawlan ttnetaben akken ad d-en i warraw-nsen.
Imawlan ttnetaben akken ad d-en i wiya.
Tasatut n wass-a i d-yettheyyin i tsuta n uzekka.
Tasatut n wass-a i d-yettheyyin i tiya. ...
Ur yecif ara, yeqqel er tkera i tikkelt-nnien.
Netta yufa-d aya, ke snulfu-d ayen-nnien.
100
Nettat tewwi-d anect, kem awi-d anect-nnien.
Nekni ad nseggem akamyu, kunwi ad tseggmem akamyu-nnien.
Kunwi ddum-d deg tkerruyt-a, nutenti ad d-ddunt deg tkeust-nnien. ...
Nek ad bnu deg umkan-a, ke bnu deg umkan-waye.
Kem ad tesqecre takermust-ihin, nettat ad tseqcer takermust-taye.
Lua anarag-iw, fehmen yinurag-wiya.
Yea-tent lweqt tmacinin-a, beddlem-d timacinin-tiya. ...

Ad cfu.
Waye, taye, wiya, tiya : d imqimen irudmawanen imeskanen n tient.
-nnien = -waye, -taye, -wiya, -tiya i yettbeddilen ilmend n tewsit
d uman : d irbiben n tient. Igmer-d tasekkurt-taye/nnien.

Ad d-fke tifyar yemgaraden anda ara smerse tient.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Astehzi deg uxeddim

101
Qdidec: Azul fell-ak a gma Merzu, waqila yea-k ukeus n usiwe n
yixeddamen ass-a.

Merzu: Ur yettawad ad ieddi sya i tikkelt-nnien a Qdidec!

Qdidec: D acu i t-yuen, ire !

Merzu: Ala d lluzin i tent-yuen, nnan-d dakken tiwwura-s ur ttualent ara


ad ldint.

Qdidec: Aya yekka-d seg ustehzi d trewla n yixeddamen d yiellaten ef


uxeddim, ulayer ara ak-id-fke imedyaten ef waya.

Merzu: Aya,s tidet,d ayen i d-nemger s yifasen-nne.D acu i tebi ad


nraju anda seg-ne llan wid ur d-nettfaras ara ula d tunt ef mraw deg wayen
yettawi deg watug-is.Mebruk ef wakken ur nettqadar ara lawan n ukeum d
tuffa. Mebruk ef tmirut-nne.Yerna ar llan wid i yettzuxun imi ur xdimen ara
ula d kra di tezi n wass. Ma thedre-as, ad ak-d-yerr: Wa d lluzin n uwanek,
atug-iw ulac win ara t-yekksen. Taggara-s, la tettwali d asraf d ubas n
uxeddim.Ur ri amek ara yili yimal.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.211.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.


akeus (akeus/ukeus, ikeusen/yikeusen) : ttawil n usiwe.
aella (aella/uella, iellaten/yiellaten) : imdebber
Ur d-nettfaras ara (ad ifares, furse/ifures, ur ifures ara, yettfaras).: Ur d-
ixeddem ara.
tunt (tunt/tunt, tuntiwin/tuntiwin) : amur
atug (atug/watug, atugen/watugen) : lexlas
timirut (timirut/tmirut, timira/tmira) : tifenyent, ledez
asraf : asru, aeyye n kra i yellan
imal : ayen i d-yetteddun, azekka, sya d asawen
Ad gzu aris.
1. Qdidec iu ef uxeddim, ne ala ?
102
2. Iedda-d ukeus n yixeddamen, ne ala ?
3. Yerre ukeus n yixeddamen, ne ala ?
4. Iekker lluzin, ne ala ?
5. Bder-d timental i yerran lluzin ad yendel ?

Ad slamu iman-iw.
Err amqim n wayla deg wadeg i iwulmen. Efk-d tifyar-nnien.

Waqila yea-k ukeus-is.


Waqila yea-k ..............................................................
Mebruk ef tmirut-nnte.
Mebruk ef .....................................................................
Ala d lluzin-nsen i tent-yuen.
Ala d ...........................................................i tent-yuen.
Tiwwura-k ur ttualent ara ad ldint.
..................................................ur ttualent ara ad ldint.
D ayen i d-nemger s yifasen-nne.
D ayen i d-nemger s .......................................................
Ulayer ara ak-id-fke imedyaten-iw ef waya.
Ulayer ara ak-id-fke ....................................ef waya.
Mebruk ef wakken ur nettqadar ara tilelli-nwent.
Mebruk ef wakken ur nettqadar ara .............................
Ur ri amek ara yili yimal-im.
Ur ri amek ara yili ......................................................

Meslay-d ef wazal d uqader n lawan n uxeddim.

Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil w.

tiwekkiwt tizizwit taweuft


ti wek kiw t ti ziz wit ta we uf t
w w w w
Ad wali,ad aru.

103
.w . . . . . . .

.W . . . . . . .

wali . . . . awal . . . .

.w . . . . . . .

.W . . . . . . .

tiz......lt taen......t aen..... asesm......


.....z........ t.................. .................... ...ses..............

Tajerrumt

Amyag
Ad issine amyag.
e, ddem, sew, kker, els, ers, qqim, ens, bedd, su, aru, cnu, lu, zwi, rwi...
uzur, irqiq, ibrik, izwi, imli, imlul, alay, imur, imi, iqsi, iqbi,
izmir...

swi, neswa ; teswi, teswam, teswamt ; yeswa, teswa, swan, swant...

e, ddem, sew, kker, els, ers, qqim, ens, bedd, su, aru, cnu, lu, zwi,
rwi : awalen-a qqaren-d merra tigawt. D imyagen n tigawt.
uzur, irqiq, ibrik, izwi, imli, imlul, alay, imur, imi, iqsi, iqbi,
izmir : awalen-a qqaren-d merra taara, addad. D imyagen n tara.

104
Amyag sew yettbeddil ilmend n win i d-yettmeslayen.

Ad cfu.
Amyag, d awal i d-yeqqaren tigawt ne taara, ifetti ilmend n wudem.
Amyag n tigawt yemmal-d tigawt, amussu. Md. ddu, ffe, kkes...
Amyag n tara yemmal-d amek i imugg kra, yettakk-d taara-s, addad-is.
Md. uzur, ibrik, imur ...

Ad jerre imyagen i yellan deg tefyar-a, ad d-segzu.


Yea lmal, yefe bab-is.
Tea Tlelli, tefe yemma-s.
Nbeddel tamurt s yinig.
Tbeddlem tamurt s yinig.
Qqim, ulac ; bedd, ad twali ; ddu, ad d-tawi.
Qqimet, ulac ; beddet, ad twalim ; ddut, ad d-tawim.
Ur kkat, ur qebbel ad ak-wten.
Ur kkatemt, ur qebblemt ad akent-wtent.
Ad qqne yal amyag er taggayt-is, ad d-segzu.
anef iwri ifsus gen iqri ddez azzel er en iwsir nna ihriw efk aay

amyag n tigawt amyag n tara

Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tikki deg tudert tinmettit
105
Tamilla d tayemmat n snat n tlemiyin i d-yeffen seg tesdawit deqs n
yiseggasen aya, ufant axeddim din din. Tamilla ur truja ara anect-a, twea-tent
ad xedment lxir s wayen zemrent, d ttawil i yelhan akken ad snemmrent Yuc ef
wayen i asent-id-yefka.

D ayen i texdem tmezwarut, i yellan d taselmadt deg tesnawit, i d-yefkan


iman-is akken ad texdem timsirin deg tneriyin n tsegmekt, ma d taye, tis snat,
tesedday lawan i deg ur txeddem ara deg yixxamen n yimaren, tesfiqid fell-
asen da tettdawi-ten, d tasujjayt deg yiwen n sbiar yeqreb er tmezdut-is, aya
iawen-itt akken ad tettu s shala gar umkan anda txeddem d yixxamen n
yimaren anda i tettawan.

Tamilla tefe, tettzuxu s waya, teqqar yal tikkelt: Amer Azzayri ad yefk
deg tult-is kra deg wakud-is i uiwen n wid i yuwaen, tili nekkes merra
uguren n tmetti-nne. ef wakka, Tamilla tsemres amenzay n uiwen ef i d-
wwin ddin-nne d wansayen-nne, trea-t deg tikli n yessi-s.Tanemmirt i
tmeut-a timgerrezt.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.139.

Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tinmettit (tinmettit/tenmettit, tinmettiyin/tenmettiyin) : yerzan timetti


Snemmrent (ad yesnemmer, snemmre/yesnemmer, ur yesnemmer ara,
yesnemmir). : Nnant ait i.
Yuc : Rebbi, Yakuc, Yala, Ila.
tasnawit (tasnawit/tesnawit, tisnawiyin/tesnawiyin) : D aerbaz n uselmed
anda er taggara seddayen akayad n lbak.
tasegmekt (tasegmekt/tsegmekt, tisegmak/tsegmak) : Tukksa n tquelt,
aselmed n wid ur neri ara.
Tesfiqid (ad yesfiqed, sfaqde/yesfaqed, ur yesfaqed ara, yesfiqid) :
Tettedday.
tasujjayt (tasujjayt/tsujjayt, tisujjayin/tsujjayin) : tabibt
akud (akud/ukud, akuden/wakuden) : lweqt
106
Tsemres (ad isemres, smerse/isemres, ur isemres ara, isemras) :
Tsexdem.
amenzay (amenzay/umenzay, imenzayen/yimenzayen) : alugen
timgerrezt (timgerrezt/temgerrezt, timgerraz/temgerraz) : yelhan nezzeh
Ad gzu aris.

1. Acal n yessi-s i tesa Tamilla ?


2. Ansa i d-wwint igerdasen-nsent ?
3. Iat-itent-id Rebbi, ufant axeddim imir imir, ne ala ?
4. D acu i d tinet, ena, n yal yiwet ?
5. ef wacu i twea tyemmat yessi-s ? Acuer ?
Kkes-d tinawin i d-yeskanayen dakken tilemiyin uent awal i
yemma-tsen ?
6. Tamilla, tefe s yessi-s, ne ala ? Bder-d ayen i d-yeskanayen aya ?

Ad slamu iman-iw.

Err amqim ne arbib n tient deg wadeg i iwulmen. Efk-d tifyar-nnien.


Ta d tayemmat n snat n tlemiyin, .................... d tayemmat n sin n
warrac.
Azzayri ad yefk akud-is, win-.................... i yuwaen ad yestenfe.
Ti xeddment di tesnawit, .................... deg yixxamen n yimaren.
Wi ad kksen uguren-a n tmetti, widak-.............. ad kksen uguren-
.................
Wa d ttawil akken ad tidir, ............... d ttawil i yelhan akken ad texdem
lxir.
Ti semrasent amenzay n uiwen, tidak-............ semrasent amenzay-
............
Wi selmaden, .................... ttdawin.
Yiwet txeddem, .................... yettzuxu.

Ini-d amek i tzemre, ke, ad tiwne timetti-k ?


Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil x.

tixsi taxadect ajaxdiw

107
tix si ta xa dec t a jax diw
x x x

.x . . . . . . .

.X . . . . . . .
Ad wali,ad aru.

xali d xalti . . . . . .

.x . . . . . . .

. X . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

ddab...... ta.......temt imr... tafurc......t


ddab....... t.......t..... .....r... t.......r.........

Tajerrumt

Udem
Ad issine udmawen n tseftit.
swi, neswa ; teswi, teswam, teswamt ; yeswa, teswa, swan, swant...
rqiqe, rqiqit ; rqiqe, rqiqit ; rqiq, rqiqet, rqiqit...
sew, swem/swet, swemt...

108
Amyag yettbeddil tahrayt-is ilmend n wudem.
swi, rqiqe : d udem n win ne n tin i d-yettmeslayen.
Udem amezwaru asuf amalay/ unti = u.1u sf. ml./nt.
neswa, rqiqit : d udem n wid ne n tid i d-yettmeslayen.
Udem amezwaru asget amalay/ unti = u.1u sg. ml./nt.
teswi, rqiqe, sew : d udem n win ne n tin i wumi i nettmeslay.
Udem wis sin asuf amalay/ unti = u.w.2sf. ml./nt.
teswam, rqiqit, swem/swet : d udem n wid i wumi i nettmeslay.
Udem wis sin asget amalay = u.w.2sg. ml.
teswamt, rqiqit, swemt : d udem n tid i wumi i nettmeslay.
Udem wis sin asget unti = u.w.2 sg. nt.
yeswa, rqiq : d udem n win i ef i nettmeslay.
Udem wis kra asuf amalay = u.w.3sf. ml.
teswa : d udem n tin i ef i nettmeslay.
Udem wis kra asuf unti = u.w.3sf. nt.
swan, rqiqit : d udem n wid i ef i nettmeslay.
Udem wis kra asget amalay = u.w.3sg. ml.
swant, rqiqit : d udem n tid i ef i nettmeslay.
Udem wis kra asget unti = u.w.3sg. nt.

Ad qqne gar wudmawen, imqimen udmawanen d umyag.

u.1u sf. ml./nt. nek


u.1u sg. ml. ke ddi
u.1u sg. nt. kem nedda
u.w.2sf. ml. netta teddi
u.w.2sf. nt. nettat teddam
u.w.2sg. ml. nekni teddamt
u.w.2 sg. nt. nkenti yedda
u.w.3sf. ml. kunwi tedda
u.w.3sf. nt. kunemti ddan
u.w.3sg. ml. nutni ddant
u.w.3 sg. nt. nutenti
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

109
Tauri

Tufa n tnebdadt

Tanebdadt akken tebu tili temer-is, akken yebu yili uswir-is, d axeddim
mai d aezzi, yettulfu s taayt-is urim yelhan. Anebdad yettwafka-s ad
yexdem kra n temsalt i ibanen, asemi-s amzun d tixubta deg uzref n uref d
urim. Ilaq yal yiwen ad yili d aebbaj, ad yewer deg uxeddim-is.

Tanebdadt d iswiren, imawlan d inebdaden deg yixxamen-nsen ef tarwa-


nsen deg wayen yerzan asegmi, tamezdut d uselmed, atg. Aselmad deg tnerit-
is d anebdad ef tifkin n uselmed igerrzen i yibulmad-is, da axeddam, anemhal
d unelaf, atg. akken ma llan d inebdaden deg kra n taluft ef wakken llant
tewtilin i d-fkan yisuaf d wansayen.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.133.

110
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tanebdadt (tanebdadt/tnebdadt, tinebdadin/tnebdadin) : ay


aezzi (aezzi/uezzi, iezziyen/yiezziyen) : asemer di ccan
taayt (taayt/taayt, taayin/taayin) : takemt
Anebdad (anebdad/unebdad, inebdaden/yinebdadin) : amay
aebbaj (aebbaj/uebbaj, iebbajen/yiebbajen) : anemgal-is : uwij.
tiubbja : anemgal-is : tiewji
asegmi (asegmi/usegmi, isegman/yisegman) : arebbi
anemhal (anemhal/unemhal, inemhalen/yinemhalen) : D amdan i
yettdebbiren, i yellan ef uqerruy n uerbaz, n termist...
anelaf (anelaf/unelaf, inelafen/yinelafen) : lwazir
tiwtilin (tawtilt/tewtilt, tiwtilin/tewtilin) : ccuru

Ad gzu aris.

1. Tanebdadt, d axeddim ne d aezzi ?


2. Anwa i yettussun s taayt n tnebdadt akken tebu tili ?
3. ef wacu i yettili yiwen d anebdad ?
4. D acu i nezmer ad d-nini ef win i isemin tanebdadt-is ?
5. Amek i ilaq ad yili yiwen deg uxeddim ?
6. Tanebdadt teba d iswiren, segzu-d ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris :


Imyagen n tigawt d yimyagen n tara.
Ismawen.Efk-d imyagen-nsen. Segzu-d ma d imyagen n tigawt ne n
tara.
Irbiben.Efk-d imyagen-nsen. Sgzu-d ma d imyagen n tigawt ne n tara.

Meslay-d amek i ilaq ad tili tnebdadt n unebdad d uxeddam ?

111
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil y.

ayul tayazit taydest


a yul ta ya zi t tay des t
y y y

Ad wali,ad aru.

.y . . . . . . .

.Y . . . . . . .

yemma d yaya . . . . .

.y . . . . . . .

. Y. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

tas...mt aqem......c aqer.......y tanad......lt


t...s.......... ................. .......rr..... t.......dd.........

112
Tajerrumt

Amatar udmawan
Ad issine imataren udmawanen : taseftit tamagnut.

uri ur uri ara ad aru awer aru


nura ur nuri ara ad naru awer naru
turi ur turi ara ad taru awer taru
turam ur turim ara ad tarum awer tarum
turamt ur turimt ara ad tarumt awer tarumt
yura ur yuri ara ad yaru awer yaru
tura ur turi ara ad taru awer taru
uran ur urin ara ad arun awer arun
urant ur urint ara ad arunt awer arunt
ttaru ad ttaru ur ttaru ara
nettaru ad nettaru ur nettaru ara n
tettaru ad tettaru ur tettaru ara t
tettarum ad tettarum ur tettarum ara tm
tettarumt ad tettarumt ur tettarumt ara tmt
yettaru ad yettaru ur yettaru ara y
tettaru ad tettaru ur tettaru ara t
ttarun ad ttarun ur ttarun ara n
ttarunt ad ttarunt ur ttarunt ara nt

Ad cfu. Imataren-a udmawanen ttwasexdamen s umata i yimyagen n


tigawt. Ad semmde tafelwit-a, ad re.
udmawen imqimen udmawanen amyag qqim amyag ali
ad ....... ali.......
u.1u sf. ml./nt. nek ............qqime.........
ad .......ali.......
u.1u sg. ml. nekni ............eqqim.........
ad .......ali.......
u.1u sg. nt. nkenti ............eqqim.........
ad .......ali.......
u.w.2sf. ml. ke ............eqqime.......
ad .......ali.......
u.w.2sf. nt. kem ............eqqime.......
ad .......ali.......
u.w.2sg. ml. kunwi ............eqqime.......
ad .......ali.......
u.w.2 sg. nt. kunemti ............eqqime.......
ad .......ali.......
u.w.3sf. ml. netta ............eqqim.........
ad
u.w.3sf. nt. nettat ............eqqim.........
.......ali.......ad
u.w.3sg. ml. nutni ............qqime.........
.......ali.......
u.w.3 sg. nt. nutenti ............qqime.........
ad .......ali.......

113
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri

Aader ef tdawsa

Tadawsa d ayen ur nezmir ad nbeddel s cci n ddunit merra, acku yes-s i d-


tettili tudert, yes-s i nezmer ad na er zdat, ad nsali tmurt, ad d-yili
umteddu.ef waya ilaq ad tt-nerez, ad nareb fell-as.Aya yettili-d seg temi,
seg wasmi ara d-ilal yiwen, mai arma yuen.

Tamurt n Lezzayer tefka azal meqqren i ucra n yigerdan akken ad twexxer


fell-asen aanen, icban acra mgal tabuzeggat, teldi deqs n sbiarat. Izzayriyen
san azref akken ad dawin. Yal tikkelt tseqrab-d tadawsa anda i llan
yirimen.Tebna imekwan n tdawsa ama deg yierbazen, deg tesdawiyin, deg kra
n yimekwan n uxeddim.Tekkat akken merraisunen ad sun sbier.

Akken ad nader tadawsa-inek, ilaq ad nwexxer fell-as aanen i yellan.


Yewwi-d ad ne akken i iwata ayen akk i d-tessutur tfekka-inek seg lxera d
lfakya, d uksum, d uyefki, atg.Isefk, ur nsugut ara tisent d ssker. Ur ilaq ara ad
nesnigir. Ilaq ad neg tiram n wui. Rnu ef waya ilaq usizdeg n tfekka-nne d
yiselsa-nne d wadeg anda nettidir, war ma nettu ies deg lweqt lada i ugrud.
Isefk ad nexdem addal. Am wakken d tamara ad nwexxer ef ukeyyef d tissit n
yiisem.Ma yella nuen yewwi-d ad nu er usujjay.Ilaq ad nefer iwellihen-is.
Isefk ur nettimi ara akken alma iedda lal. Ilaq ur nsehzay ara ef yiman-
nne, ef tdawsa-nne.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 108.

114
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

aader : aurek, ibeddi


tadawsa (tadawsa/tdawsa, tidawsiwin/tdawsiwin) : ea
aanen (aan/waan, aanen/waanen) : lehlakat
isunen (asun/usun, isunen/yisunen) : ddayrat
Nsugut (ad isuget, sugte/isuget, ur isuget ara, isugut): Nseqway.
tisent (tisent/tisent, tisan/tisan) : lmel
Nesnigir (ad yesniger, snagre/yesnager, ur yesnager, yesnigir): Yettett
war abas.
addal (addal/waddal, addalen/waddalen) : Ticcirt-uar, ticcirt-ufus, ticcirt-
tegnewt ... : d addalen.
iisem (iisem/yiisem, iusam/yiusam) : ccrab

Ad gzu aris.
1. S wacu i nezmer ad nbeddel tadawsa ?
Segzu-d ?
2. Melmi i ilaq ad sebibre ef tdawsa ?
3. D acu i texdem Lezzayer akken ad terez tadawsa ?
4. Amek ara isebiber yiwen ef tdawsa-s ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris :


Imyagen i yeftin.
Ini-d anwa n wudem deg i yeftin.
Efk-d imqimen ilelliyen udmawanen irmeskanen i ten-id-yettqabalen.
Efk-d i yal udem i ulac deg uris imedyaten sur-k : udem, amyag d
umqim.

Meslay-d amek i tettwali tadawsa deg umaal.

115
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil z.

anzi tizerzert lbaz


an zi ti zer zer t l baz
z z z z
Ad wali,ad aru.

.z . . . . . . .

.Z . . . . . . .

.z. . . . . . .

. Z . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

...rudiya
t......rudiyat t......rabt tala...ut tin......rt
t.........diyat..... t.....rab..... t.......k... t.........r.....

116
Tajerrumt

Amatar udmawan
Ad issine imataren udmawanen : taseftit tarmagnut.
mellule ur mellule ara ad imlule awer imlule
mellulit ur mellulit ara it ad nimlul awer nimlul
mellule ur mellule ara ad timlule awer timlule
mellulit ur mellulit ara it ad timlulem awer timlulem
mellulit ur mellulit ara it ad timlulemt awer timlulemt
mellul ur mellul ara ad yimlul awer yimlul
mellulet ur mellulet ara t ad timlul awer timlul
mellulit ur mellulit ara it ad imlulen awer imlulen
mellulit ur mellulit ara it ad imlulent awer imlulent
ttimlule ad ttimlule ur ttimlule ara
nettimlul ad nettimlul ur nettimlul ara n
tettimlule ad tettimlule ur tettimlule ara t
tettimlulem ad tettimlulem ur tettimlulem ara tm
tettimlulemt ad tettimlulemt ur tettimlulemt ara tmt
yettimlul ad yettimlul ur yettimlul ara y
tettimlul ad tettimlul ur tettimlul ara t
ttimlulen ad ttimlulen ur ttimlulen ara n
ttimlulent ad ttimlulent ur ttimlulent ara nt
Ad cfu.
Taseftit tarmagnut tettwasexdam kan i yimyagen n tara, temgarad n
tseftit tamagnudt anagar deg yimizri d yimizri ibaw, yeni ayen yemmden.
Ad semmde tafelwit-a, ad re.
imqimen amyag imur amyag imur amyag imur
udmawanen deg yimizri deg yimizri ibaw deg ad + urmir
nek ........meqqre......... ur ....meqqre.....ara ad ...imur.......
nekni ........meqqr........... ur ....meqqr.......ara ad ...imur.......
nkenti ........meqqr........... ur .... meqqr....... ara ad ... imur.......
ke ........meqqre......... ur ....meqqre...... ara ad ... imur.......
kem ........meqqre......... ur ....meqqre...... ara ad ... imur.......
kunwi ........meqqr........... ur .... meqqr....... ara ad ... imur.......
kunemti ........meqqr........... ur .... meqqr....... ara ad ... imur.......
netta ........meqqer......... ur ....meqqer..... ara ad ... imur.......
nettat ........meqqre......... ur ....meqqre..... ara ad ... imur.......
nutni ........meqqr........... ur ....meqqr....... ara ad ... imur.......
nutenti ........meqqr........... ur .... meqqr....... ara ad ...imur.......
117
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tallalin n yimesni

Amdan zik-nni akken ad isikel yettkalay ef yiaren-is, syen iseqdec kra n


yiersiwen icban : ayul, aserdun, alem, ilu. Anect-a d ayen i t-yean ieyyu
aas deg tikli-s, rnu yesruuy aas n wakud akken ad yawe er wanda i itteddu.
ef wakken tedda ddunit d umteddu, amdan simal yetta er zdat, yettaf-d
ttawilat s wacu ara iseshel tudert-is. Tura, qrib ulac axxam anda ulac takeust.
Da ef wakken tnerna tdamsa taelnawt da tagralant, amdan yesnulfa-d
tallalin n yimesni i yerran ass-a ddunit d taddart i ixaen tudrin d temdinin,
anul d ugafa, asamer d umalu. Ass-a qwan lenaf n umesni, takeust d tmacint
deg lqaa, aerrabu deg yilel, asafag deg yigenni.
Lezzayer d tin i yeldin aas n yiberdan; gar yisenfaren imeqqranen i
imuggen, ad d-nefk abrid ameqqran asamer-amalu, abrid n tniri, da teldi aas n
yinufag, n yisugan. as akka, ar tura xussen ttawilat n usiwe di tmurt-nne, am
wakka i s-tera i Ziri. Yeffe-d Ziri seg uerbaz-is yewwi abrid srid er
usrusakken ad yeef lkar er taddart ad iur jeddi-s d setti-s, maca, mi i yewwe
er din yufa aas n medden i yettraun, werin yera anect-nni n yimdanen, da
yeqqim yettraju s yimad-is, armi qrib ad d-teli tallast, lkar i d-yewwen year,
wa s yiimi wa s yibeddi, yeqwa ddis, yal yiwen amek ittdemmir, armi i tt-
icrew merriet i as-id-ia umkan deg lkar aneggaru acku Ziri ur yebi ara ad
idemmer, yettwali anect-a d lqella n tterbiya.
Mi i yewwe er taddart, yufa jeddi-s d setti-s ussen-t-id, ttqelqen. Tenna-
yas setti-s: D acu i ak-yean a mmi ar tura, tena-yi tuggdi fell-ak, nwi d acu
akka i ak-yuen, amahat yereq-ak ubrid.
Ziri: Ulac fell-as a setti, yak teri deg tmurt-nne, xussenttallalin n
yimesli.
Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 130.

118
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

imesni (imesni/yimesni, imesnan/yimesnan) : asiwe


Ad isikel (ad isikel, sakle/isakel, ur isakel ara, isikil) : Ad isafer.
tadamsa (tadamsa/tdamsa, tidamsiwin/tdamsiwin) : D armud i yerzan
afaris, aznuzu d usemres.
aelnaw (aelnaw/uelnaw, ielnawen/yielnawen) : yerzan alan
agralan (agralan/ugralan, igralanen/yigralanen) : yerzan ilanen
anul (anul/unul, inulen/yinulen) : anul yettqabal-it-id ugafa, asamer
(ccerq) yettqabal-it-id umalu (lerb).
aerrabu (aerrabu/uerrabu, ierruba/yierruba) : lbabur
asafag (asafag/usafag, isufag/yisufag) : labyu
tiniri (tiniri/tniri, tiniriwin/tniriwin) : ssara
anafag (anafag/unafag, inufag/yinufag) : D adeg anda i ebbsen yisufag.
asagen (asagen/usagen, isugan/yisugan) : D adeg anda ebbsen yierruba.
asrus (asrus/usrus, isras/yisras) : D adeg anda ebbsen lkiran.

Ad gzu aris.
1. ef wacu i itteddu umdan zik ?
2. S wacu i d-yegla yimesni atrar ?
3. Anti taggayin n yimesnan i yellan ?
4. D acu i texdem Lezzayer deg yimesni ?
5. D acu i as-yeran i Ziri ?
6. Anwi i yettqelqen ?
7. D acu i as-tenna setti-s i Ziri ?
8. Amek i as-id-yerra Ziri ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen n tigawt.
Efk-d imataren udmawanen-nsen.
Ini-d anwa n wudem deg i yefti yal yiwen.
Efk-d imqimen ilelliyen udmawanen irmeskanen i ten-id-yettqabalen.
Efk-d i yal udem i ulac deg uris imedyaten sur-k : udem, amqim, amyag
d umatar udmawan.

Meslay-d ef wazal n yimesni deg tdamsa, d wameki yella di Lezzayer.

119
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

tarest (awtul-lexla) afi ara


tar es t af i ar a

Ad wali,ad aru.

. . . . . . . .

. . . . . .. .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

asi... i......r il...l ta......bbact


...s........... .........r..... ........... t.......bb.........

120
Tajerrumt

Amatar udmawan
Ad issine imataren udmawanen : taseftit n una.
azzel ttazzal ur ttazzal ara
azzlem/t ttazzalem/t ur ttazzalem/t ara
azzlemt ttazzalemt ur ttazzalemt ara

ibrik ttibrik ur ttibrik ara


ibrikem/t ttibrikem/t ur ttibrikem/t ara m/t
ibrikemt ttibrikemt ur ttibrikemt ara mt

Ad cfu.
Imataren udmawanen n una ttwasexdamen i una, ttilin deg wudem wis
sin kan.

Ad semmde tifelwiyin-a, ad re.

imqimen amyag afeg amyag agi amyag kkes


udmawanen deg una deg una ibaw deg una ussid
ke afeg.......... ur ttagi....... ara ttekkes.........
kem afeg.......... ur ttagi....... ara ttekkes.........
kunwi afge.......... ur ttagi....... ara ttekkse.........
kunemti afge.......... ur ttagi....... ara ttekkse.........

imqimen amyag aay amyag aay amyag aay


udmawanen deg una deg una ibaw deg una ussid
ke aay.......... ur ttaay....... ara ttaay...........
kem aay.......... ur ttaay....... ara ttaay...........
kunwi aay.......... ur ttaay....... ara ttaay...........
kunemti aay.......... ur ttaay....... ara ttaay...........

imqimen amyag imlul amyag ani amyag ffe


udmawanen deg una deg una ibaw deg una ussid
ke izwi........... ur ttani....... ara tteffe.........
kem izwi .......... ur ttani....... ara tteffe.........
kunwi izwi .......... ur ttani....... ara tteff...........
kunemti izwi .......... ur ttani....... ara tteff...........

121
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tixessarin deg yiberdan

Yiwen n wass Yuba d baba-s qan-d seg ssuq tteddun s axxam, deg ubrid-
nsen ttqessiren, ttasan, ur utamen ara armi i asen-d-yekcem yiwen n ubruc er
ubrid, cwi kan ur d-uen ara s tazzla, baba-s n Yuba d win yettezziben. Yere
ubabat ad iwexxer fell-as takeust-is, maca ur yeri ara ma yella isawe. Yuba
ieyye, yeqmec allen-is akken ur yettwali ara ayen ara yerun, xelen akk,
ffen-ten idamen. Mi i tebes tkeust-nni ubben-d imir imir er uqjun-nni,
ufan-t yejre deg uar maca ur yemmut ara, yenna-yas baba-s i Yuba, ad
nemed Rebbi imi iddic-is s ufella kan, kker ad t-nawi er usujjay a mmi.

Di tmurt-nne qwant txessarin deg yiberdan, eddant tilisa, aya yerra


tanelaft n usiwe ad d-texdem timliliyin akken ad seqredcen tamsalt-a, ad
tgezmen di ay akken ad xedmen tilisa i wayen akka i ierrun, ufan amdan d
netta i d ssebba tameqqrant, d netta da i tent-ittaen, rnu ef waya teqdem n
waas n yikeusen d yiberdan i ixerben d lqella n usemres n ungal n ubrid d
usauf..

Tidyanin-a segrayent-d s twua deg tmetti seg tmettanin d iudar i yettilin d


takemt i twacult da i uwanek, mebla ma nettu lexsara i d-gellunt i tdamsa. ef
waya ilaq tifrat d usexdem n ttawilat imeqqranen ama deg useggem n yiberdan
ne deg usnas n usauf d uwelleh ak d urebbi n yimenharen d yimsebriden.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 136.

122
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Tixessarin (taxessart/txessart, tixessarin/txessarin) : tiwaiwin, ibaxixen


abruc (abruc/ubruc, ibrac/yibrac) : aqzu, aqjun amecu
imir imir : din din, din kan, imir kan
iddic (iddic/yiddic, iddicen/yiddicen) : ler
tanelaft : tadbelt n yinelafen
Ad seqredcen (ad yesqerdec, seqredce/yesqerdec, ur yesqerdic ara,
yesqerdic) : Ad qqimen ef kra n temsalt.
iudar (audar/uudar, iudar/yiudar) : iqudar, win i yeren ne yerwi
walla-is.
asnas (asnas/usnas, isnasen/yisnasen) : aebbeq
imsebriden (amsebrid/umsebrid, imsebriden/yimsebriden) : Wid i itteddun
ef uar.
Ad gzu aris.

1. Ansa i d-ualen Yuba d baba-s ?


2. er wanda i tteddun ?
3. Takeust tetteddu s tazzla, ne ala ?
4. Anwa i yeban ad yezger abrid ?
5. D acu i as-yeran ?
6. D acu i yexdem umenhar ?
7. D acu i yexdem Yuba ?
8. D acu i ierrun deg yiberdan n tmurt-nne ?
9. Anti i d timental n txessarin i ierrun ?
10. Efk-k inalkamen n txessarin-a ef tmurt ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg tseddart-a tis snat i d-yettwafkan ukessar-a s tala n yiwellihen :
Imyagen. Efk-d imataren udmawanen-nsen ak d taggayt-nsen.
Ini-d anwa n wudem deg i yefti yal yiwen.
Efk-d imqimen ilelliyen udmawanen irmeskanen i ten-id-yettqabalen.
Sneqsem tixessarin deg yiberdan, ur tteddayen ara tilisa, xedmem
timliliyin, seqredcem tamsalt-a, gezmem-tt di ay, xedmem tilisa.bes, ader
ay amdan d ke, d kem, i d ssebba tameqqrant, berka ur tent-tta deg uqerruy-ik,
seggem akeus-ik, err di erf aqdim, reqqe iberdan.Ke ay amsebrid ddu deg
ubrid-ik, kunemti a tilawin ur ezznemt.

Meslay-d ef yiberdan n Lezzayer ak d tifra i tettwali laqent.


123
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil b.

bururu abrik itbir


bu ru ru ab rik it bir
b b b

Ad wali,ad aru.

.b . . . . . . .

.B . . . . . . .

ibidi n baba . . . . . .

.b . . . . . . .

. B. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

ame...... tifej......lt (n llubya) tu......st asezzay


................... t............... t.........s ...s...............

124
Tajerrumt

Tala n umyag
Ad issine tala taerfit n umyag: amyag aerfi.
idir, zwir, ggri, ldi, ndel, rwel, zde, zwi, awe, awi, zder, zdem, qqes, ffer...
idir, zwir, ggri, ldi, ndel, rwel, zde, zwi, awe, awi, zder, zdem, qqes,
ffer : awalen-a d imyagen ierfiyen, ulac kra n umatar udmawan i yernan
er-sen.
Ad cfu.
Amyag aerfi deg tmazit yegda amyag deg una, udem wis sin asuf, i
wumi nekkes tuna. Md. idir, zwir, ggri.

Ad issine tala tasuddimt n umyag: amyag asuddim.


sider, sezwir, seggri, ttwaddem, ttwarfed, ttwakkes, myura, myeqal,
myeral, semwet, semne, mserwi, msebu, ttwasired, ttwasifeg ...
sider, sezwir, seggri, ttwadden, ttwarfed, ttwakkes, myura,
Ad cfu.
myeqal, myeral, semwet, semne, mserwi, msebu, ttwasired,
ttwasifeg : d imyagen isuddimen.

Amyag asuddim, d amyag aerfi i wumi nerna ticra tisuddimin (aswa,


amya, attwa...). Md. sider, ttwaddem, myura, semwet, merwi, ttwasifeg.

Ad semle imyagen-a ef kra : imyagen ierfiyen, imyagen isuddimen d


yimyagen yeftin.
ali, azzel, sali, yuli, nuzzel, sired, sarde, sizzel, gaber, tgubremt,
ttwakkes, msired, nemsired, nemyufa, af, myufa, yettwakkes, semyiger,
mager.
amyag aerfi amyag asuddim amyag yeftin

ali sali ali, yuli, Sali


................................. ................................. .....................................................
................................. ................................. .....................................................
................................. ................................. .....................................................
................................. ................................. .....................................................
................................. ................................. .....................................................
................................. ................................. .....................................................

125
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri

Aman d uurar

Aurar d yiwet n tedyant i yekkaten lada timura n unul, sebba-s d zyada


deg tfesniwin n ual.Amdan yettikki s waas deg wayen i t-yuen imi acal d
aseklu i isenger akken ad d-yeg ayen i wumi yesra. Lluzinat-is d yikeusen-is
simal salayen deg tfesniwin n ual n tegnewt, tagertilt n luun (O3) ddima
tneqqes, am wakken llant da tmental-nnien yerzan asewsex n twennat.

Lezzayer akken ad tekkes tidras n waman n tissit d wid n tkerza, tebna deqs
n wuggugen, da texdem lluzinat n usizdeg n waman n yilel, iseggasen-a
ineggura. Am wakken tettwellih imezda-is akken ur tteyyien ara
aman.Lezzayer tesaazal n 84 n wuggugen i yettawin 8,9 imelyaren n m3 n
waman deg useggas 2014. Aas n tesar n usizdeg n waman i yettwaxedmen di
Bgayet, di Terdayt, di Tsemsilt, di in Timucent... Aman-a ttwasexdamen i
tkerza, azal 25000 n yiktaren i sewwayen yes-sen deg useggas 2013.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 180.

126
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Aurar : D lqella n waman d lehwa.


tifesniwin (tafesna/tfesna, tifesniwin/tfesniwin) : D tayunt n uktili n ual,
tiseddarin
isenger (ad isenger, snegre/isenger, ur isenger ara, isengar) : isneqa
aal (aal/ ual) : lemu
tidras : lqella, lexsas
takerza (takerza/tkersa, tikerziwin/tkerziwin) : tafellat
uggugen (uggug/wuggug, uggugen/wuggugen) : D idgan anda i sgellilen
aman).
tasert (tasert/tesert, tisar/tesar) : asrus, amkan anda xeddmen kra.

Ad gzu aris.

1. Anda i yettili s umata uurar ?


2. Anti i d timental i yerzan aurar ?
3. Amek i texdem Lezzayer akken ad tqabel tidras n waman ?
4. I wacu i ttwasexdamen waman n yilel yettwasizedgen ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen ierfiyen.
Imyagen isuddimen, ini-d anta i d ticret tasuddimt.

Meslay-d ef wazal n waman d wamek ara nader fell-asen.

127
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil d.

amde ader igider


am de ad er i gi der
d d d
Ad wali,ad aru.

.d . . . . . . .

.D . . . . . . .

amdan n udfel . . . . .

.d . . . . . . .

. D . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

ad......s taselm......t taqen......rt tim......t


.........s..... t...s............... t...............r t.............

128
Tajerrumt

Amyag asuddim
Ad issine tala n uswa, n umya d uttwa.
Ad yafeg ugi. Ad isifeg agi.
Ad yidir uqcic. Ad isider aqcic.
Ad yeffe uqar. Ad isuffe aqar.
Ad ye mmi-s. Ad ise mmi-s.
Ad yeddem amur-is. Ad yettwaddem wamur-is.
Ad ielleq aselaq. Ad yettwaleq uselaq.
Ad d-yekkes taktunya. Ad d-tettwakkes tektunya.
Ad yefes imi-ya. Ad yettwafes yimi-ya.
fe-t, yeef-iyi. = Nemyeaf. Bi-tt, teba-yi. = Nemyeba.
emmle-tt, temmel-iyi. = Nememmal. awne-t, iawen-iyi. = Nemawan.
Ad isifeg, ad isider, ad isuffe, ad ise : d imyagen iswaen yeftin. S
umata, aswa, yettekk-d seg umyag aerfi i wumi nerna s di tazwara.
Ad yettwaddem, ad yettwaleq, ad tettwakkes, ad yettwafes : d imyagen
ittwaen yeftin. S umata, attwa, d amyag aerfi i wumi yerna ttwa .
Nemyeaf, nemyeba, nememmal, nemawan : d imyagen imyaen
yeftin. S umata, amya, d amyag aerfi i wumi yerna my ne m .
Ad cfu.

s + amyag aswa.
Md. afeg sifeg, idir sider, ffe suffe, e se.
ttwa + amyag attwa. Md. ddem ttwaddem,
elleq ttwaelleq, kkes ttwakkes, fes ttwafes.
my/m + amyag amwa. Md. ef myeef,
bu myebu, emmel memmel, iwen miwen.

Ad d-fke aswa, amya, attwa n yimyagen-a ma llan. Ad d-rnu sur-i.


ali, azzel, irid, ddem, kkes, e...
amyag aerfi aswa attwa amya
............................. ............................. ............................. .............................
............................. ............................. ............................. .............................
............................. ............................. ............................. .............................
............................. ............................. ............................. .............................
............................. ............................. ............................. .............................

129
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Azal n useklu

Tigi tesa azal meqqren deg twennat anda i nettidir, am wakken tesa
azal deg tudert tinmettit d tdamsa. Ur ilaq ara ad nsendef tiegwa n umaal imi d
nutenti i d ul n tudert.Ttakkent-d luksijen s wayes yettneffis umdan d uersiw.
Nettekkes-d asar s wayes nsewway da nsemuy deg tegrest. Asar-is, nteg
yes-s tiwwura, isfuyla, tixzanin, tigida, tisimin... Lkae ef i nettaru yekka-d
seg usar. Isekla ttaafen akal akken ur t-yekkat ara usyax. Isekla, ttakken-d
iemmayen i ittett umdan d uersiw.

Akken i d-tekkes Lezzayer timunent-is seg ucengu afransis, isefk fell-as ad


teg tagrawla taelnawt deg wuu n yisekla, acku tamhersa tafransist tesre
merra tiegwa n Lezzayer da tuddar. Igen aelnaw aerfan azzayri yekki s
waas deg waya.Akken ad yebes tiin n yijdi, yea acal d aseklu.Am wakken
inelmaden d tnelmadin n tesdawiyin gan tiwiza i wuu n yisekla acku yal
yiwen yettargu s Lezzayer tazegzawt.

Yal aseggas times tettett tijummiwin timeqqranin n tegiwin, da irimen


gezzmen isekla mebla ccea, mebla ameyyez, kessen isekla i d-
yettekkaren.Aya yegla-d s ungar n tegi di deqs n temnain.ef waya ayen i
nebu nmeslay-d ef uader n tigi, drus-it.

Yal aseggas, Lezzayer tetteg-d tasendeht n wuu n yisekla, da tferreq


isekla ef wid i yesran acku tamsalt-a n uader d wuu n yisekla terza Lezzayer
merra, amecu d umeqqran, adabu, igen ak d uref.
Ameskar
130
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Tigi (tigi/tegi, tigiwin/tegiwin ne tiegwin/tegwin) : laba


Ad nsendef (ad isendef, snedfe/isendef, ur isendef ara, isendaf). : Ad
nsenger.
isfuyla (asfaylu/usfaylu, isfuyla/yisfuyla) : wiqan
tisimin (tasimt/tesimt, tisimin/tesimin) : ikersiyen
timunent (timunent/tmunent, timunan/tmunan) : luriya
tamhersa (tamhersa/temhersa, timhersiwin/temhersiwin) : listimar
igen (igen/yigen, ignan/yignan) : isekriyen akken llan
ijdi (ijdi/yijdi, ijdan/yijdan) : mel
tijummiwin(tajumma/tjumma, tijummiwin/tjummiwin) : tewse
tasendeht (tasendeht/tsendeht, tisendah/tsendah) : lemla

Ad gzu aris.

1. Deg wanda i tesa tegi azal ?


2. Amek i d-tettakk tegi tudert ?
3. Akken tewwi Lezzayer timunent, d acu i texdem ?
4. Anwi i yekkin s umata deg wuu n yisekla ?
5. S wacu i yettargu yal Azzayri ?
6. Efk-d timental n usendef n Tegiwin ?
7. D acu i txeddem Lezzayer taggara-ya ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen ierfiyen.
Efk-d tala taswat i yal win i tt-yesan.
Efk-d tala tamyat i yal win i tt-yesan.
Efk-d tala tattwat i yal win i tt-yesan.

Meslay-d ef wazal n useklu deg tudert n umdan.

131
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil g.

azgar aggug tagerfa


az gar ag gug ta ger fa
g g g g

Ad wali,ad aru.

.g . . . . . . .

.G . . . . . . .

Gguman. . . Tugar. . .

.g . . . . . . .

. G . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

a...ra tabag......st ab......d am......r


.....r...t..... t.............s .....r..... .........r.....

132
Tajerrumt

Amyag asuddim
Ad issine imataren udmawanen n uswa.
sarde ur sarde ara ad sirde awer sirde
nsared ur nsared ara ad nsired awer nsired
tsarde ur tsarde ara ad tsirde awer tsirde
tsardem ur tsardem ara ad tsirdem awer tsirdem
tsardemt ur tsardemt ara ad tsirdemt awer tsirdemt
isared ur isared ara ad isired awer isired
tsared ur tsared ara ad tsired awer tsired
sarden ur sarden ara ad sirden awer sirden
sardent ur sardent ara ad sirdent awer sirdent
siride ad siride ur siride suzre
nsirid ad nsirid ur nsirid nsuzer n
tsiride ad tsiride ur tsiride tsuzre t
tsiridem ad tsiridem ur tsiridem tsuzrem tm
tsiridemt ad tsiridemt ur tsiridemt tsuzremt tmt
isirid ad isirid ur isirid isuzer y
tsirid ad tsirid ur tsirid tsuzer t
siriden ad siriden ur siriden suzren n
sirident ad sirident ur sirident suzrent nt
Ad cfu.
Aswa isexdam taseftit tamagnut ama i umyag n tigawt ne i win n tara.
Ad semmde tafelwit-a, ad re.

safge ....................... ad sifge sifige .......................


....................... ur nsafeg ara ....................... ....................... ad nsifig
....................... ....................... ....................... ....................... .......................
....................... ....................... ....................... ....................... .......................
....................... ....................... ....................... ....................... .......................
....................... ....................... ....................... ....................... .......................
....................... ....................... ....................... ....................... .......................
....................... ....................... ....................... ....................... .......................
....................... ....................... ....................... ....................... .......................

133
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Nnayer
Nnayer d tamera n umenzu n yennayer i yellan d ixef n useggas amaynut
er Yimazien. Yettas-d deg wass n 12-01 n yal aseggas n Yirumiyen. Asfugel n
umenzu n yennayer yemgarad seg temnat er taye di Tmaza.
Di Tala Yemsan, Tlemsan, amenzu n useggas sawalen-as Ayrad acku
skarayen tifaskiwin anda slusun i kra n yiwen asum yettcabin er wudem n
yizem, yes-s sexlaen arrac ur netta ara awal, wid ur nerkid. Tafaska-ya
tettaaf sa n wussan, ttilin icennayen, imedyazen d waas n yinebgiwen.
Di temnat n Wawras, sfugulen Yicawiyen amenzu n yennayer s tensayin-
nsen. Tulawin sizdigent ixxamen, ttbeddilent iniyen, ttnawalent-d irecmen.
Di tmurt n Leqbayel, ttemyigiren-d akk at uxxam er yimensi n yennayer,
ad en seksu s uyazi. Mi i d-ires yimensi, srusuyent-d tlawin tijelin i wid i
yellan d wid ur nelli, yal anabay s tejelt-is. Zik, yal amenzu n yennayer,
ttbeggient tulawin ixxamen, ttbeddilent iniyen i ukanun, ttcebbient ierban s
wuzzu akken ad as-sirment tirza yelhan i useggas amaynut, ad sguent
dewessu. Imeyanen dukulen er unersam ad d-gezmen acebbub-nsen.
Amenzu n yennayer d ansay anda tettemlil tasa d way turew, d ansay i
isemyagren merra Imezda n Tefriqt Ugafa. Amace, Amabi, Acawi,
Aqbayli... deg yiwen n wass ad sfuglen tissin n useggas amaynut.
Yal aref yesa ass s wayes i ibeddu useggas amaynut i yesfugul, aya yurez
er terma d yidles n yal yiwen. Imasiiyen bdan asien n yiseggasen asmi i d-
ilul Sidna isa, yewwe er 2015. Iraben, bdan asien asmi i isakel Umazan
Muemmed seg Lmekka er Lmadina, yewwe er 1436. Imazien, rran asien
n yiseggasen er wasmi i yeef ugellid amazi Cacnaq Maser anda yewwe
armi d asif n Nil, yesbedd tagelda tamazit tamezwarut, 950 uqbel talalit n Sidna
isan, asien yewwe er 2965.
Ameskar, seg tekti Agraw n yirisen i d-sumren iselmaden di Bbayet, 1998.
134
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

ayrad (ayrad/uyrad, iyraden/yiyraden) : ailas


tifaskiwin (tafaska/tfaska, tifaskiwin/tfaskiwin) : timeriwin
asum (asum/usum, isumen/yisumen) : lmak
irecmen : D abul n yirden s tasemt, tisent d uguglu.
anabay (anabay/unabay, inubay/yinubay) : win i iaben
Ttbeggient (ad ibegge, begge/ibegge, ur ibegge, yettbeggi) :
Sebbent.
ierban (areb/ureb, ierban/yierban) : leyu
anersam (anersam/unersam, inersamen/yinersamen) : aeffaf

Ad gzu aris.

1. Sissen-d d acu i d nnayer ?


2. Amek i d-yettili usfugel n nnayer di Tlemsan ?
3. Amek i d-yettili usfugel n nnayer er Leqbayel ?
4. Amek i d-yettili usfugel n nnayer er Yicawiyen ?
5. Bder-d anda i sfugulen nnayer ?
6. er wacu i yurez usfugel n umenzu n useggas ?
7. Anwa i d azamul i er yeqqel usfugel n umenzu n useggas er
Yinselmen ?
8. Anwa i d azamul i er yeqqel usfugel n umenzu n useggas er
Yimasiiyen ?
9. Anwa i d azamul i er rran asfugel n umenzu n useggas,Yimazien ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen iswaen.
Sefti yiwen seg-sen deg wurmir.
Sefti waye deg una.
Sefti amyag n tara aswa deg yimizri, Amek i tettwali taseftit-is, kif
kif-itt d tin umyag n tigawt, ne ala ?

Meslay-d ef kra n wansay i tessne.

135
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil k.

tasekkurt tilkit akured


ta sek kur t til kit a ku red
k k k k

Ad wali,ad aru.

.k . . . . . . .

.K . . . . . . .

Yekrez wakal. . . . . .

.k . . . . . . .

. K . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

tiur...
im... taur...t tar......bt n lm......dari aksum
........... t.......r..... t...r........... n lm.....dari .......s.......

136
Tajerrumt

Amyag asuddim
Ad issine imataren udmawanen n uttwa.
ttwakkse ur ttwakkse ara ad ttwakkse awer ttwakkse
nettwakkes ur nettwakkes ara ad nettwakkes awer nettwakkes
tettwakkse ur tettwakkse ara ad tettwakkse awer tettwakkse
tettwakksem ur tettwakksem ara ad tettwakksem awer tettwakksem
tettwakksemt ur tettwakksemt ara ad tettwakksemt awer tettwakksemt
ittwakkes ur ittwakkes ara ad ittwakkes awer ittwakkes
tettwakkes ur tettwakkes ara ad tettwakkes awer tettwakkes
ttwakksen ur ttwakksen ara ad ttwakksen awer ttwakksen
ttwakksent ur ttwakksent ara ad ttwakksent awer ttwakksent
ttwakkase ad ttwakkase ur ttwakkase
nettwakkas ad nettwakkas ur nettwakkas n
tettwakkase ad tettwakkase ur tettwakkase t
tettwakkasem ad tettwakkasem ur tettwakkasem tm
tettwakkasemt ad tettwakkasemt ur tettwakkasemt tmt
ittwakkas ad ittwakkas ur ittwakkas y
tettwakkas ad tettwakkas ur tettwakkas t
ttwakkasen ad ttwakkasen ur ttwakkasen n
ttwakkasent ad ttwakkasent ur ttwakkasent nt
Ad cfu.
Attwa isexdam taseftit tamagnut ama i umyag n tigawt ne i win n tara.
Amyag aerfi n tara ur yesi ara attwa.
Ad semmde tafelwit-a, ad re.

ttwaddme ............................... ad ttwaddme ...........................


........................... ur nettwaddem ara ............................. nettwaddam
........................... ............................... ............................. ...........................
........................... ............................... ............................. ...........................
........................... ............................... ............................. ...........................
........................... ............................... ............................. ...........................
........................... ............................... ............................. ...........................
........................... ............................... ............................. ...........................
........................... ............................... ............................. ...........................

137
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Timecret

Yal aseggas taddart n Mazi txeddem timecret. At taddart zellun azgar


ne sin. Ass n tmecret d ass n tmera tameqqrant, imdanen ttekkaren-d zik,
ttemlilen-d er yiwen n umkan, yal yiwen s umahil-is.

Kra ttlethin-d s tmezliwt d wazu n yixef ne n yixfawen, kra sizdigen yerna


ttheyyin-d amkan anda ara unen aksum-nni. Zik-nni, s umata srusayen-t ef
ufersiwan ne ef kra i yellan zegzawen zeddigen, ma d tura sexdamen lbac,
lkae ne wabel.

Wiya, tuget-nsen d imaren n taddart, beun aksum-nni ef yixxamen, yal


yiwen ad as-fken amur i t-id-iaen, ama d amerkanti ama d aawali, ama ibzer-
d ama ur d-ibzir ara. Timecret d azamul n tdukli d tmilalt gar yimdanen.

Zik-nni, timecret xeddmen-tt akken ad d-mektin aawali, da ad zen


tagmat gar-asen.Ass-a, at taddart yal yiwen anda i ixeddem anda i yezde, ef
wakka ur sen-yettsemmi ara lal akken ad myigren, tual tmecret d ttawil
akken ad d-myigren at taddart, ad mwalin, ad myeqalen, ad temlil tasa d way
turew.

Ameskar

138
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

timecret (timecret/tmecret, timecra/tmecrad) : lewzia


amahil (amahil/umahil, imahilen/yimahilen) : ccel, axeddim
ara unen (ad iun, une/iun, ur iun ara, yettun) : ara bun
afersiwan (afersiwan/ufersiwan, ifersiwanen/yifersiwanen) : D imi
amecu.
azamul (azamul/uzamul, izumal/yizumal) : D amedya.
tamilalt (tamilalt/tmilalt, timilalin/tmilalin) : lemawna

Ad gzu aris.

1. D acu i texdem taddart n Mazi ?


2. D acu i xeddmen di tmecret ?
3. Anwi i d-yettasen er tmecret ?
4. Amek i beun amahil ?
5. ef wacu i srusun aksum-nni ?
6. Anwi i yettawin amur ?
7. Anwa i d azamul n tmecret ?
8. Anwi i d iswan n tmecret ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen ierfiyen, efk-d ittwaen-nsen ma llan.
Sefti yiwen seg-sen deg wurmir.
Nezmer ad nsefti attwa deg una, ne ala ? Acuer ?
Nezmer ad nexdem attwa i umyag n tara aerfi, ne ala ? Acuer ?
D acu-ten yimyagen-a, efk-d ticra-nsen : ibrik, sibrek, ttwasibrek.

Gas tedre kra n tmecret, meslay-d fell-as ?

139
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil r.

aruy arzuz izimer


a ruy ar zuz i zi mer
r r r

Ad wali,ad aru.

.r . . . . . . .

.R . . . . . . .

D agrud. . . D ageffur. . .

.r . . . . . . .

. R . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

takurj.....t
......gaz takurj.....t ad.....r .....rud
................. t.................... ................ ................

140
Tajerrumt

Amyag asuddim
Ad issine imataren udmawanen n umya.
myeffare ur myeffareara ad myeffare awer myeffare
nemyeffar ur nemyeffar ara ad nemyeffar awer nemyeffar
temyeffare ur temyeffareara ad temyeffare awer temyeffare
temyeffarem ur temyeffarem ara ad temyeffarem awer temyeffarem
temyeffaremt ur temyeffaremtara ad temyeffaremt awer temyeffaremt
yemyeffar ur yemyeffar ara ad yemyeffar awer yemyeffar
temyeffar ur temyeffar ara ad temyeffar awer temyeffar
myeffaren ur myeffaren ara ad myeffaren awer myeffaren
myeffarent ur myeffarentara ad myeffarent awer myeffarent
ttemyeffare ad ttemyeffare
nettemyeffar ad nettemyeffar n
tettemyeffare ad tettemyeffare t
tettemyeffarem ad tettemyeffarem tm
tettemyeffaremt ad tettemyeffaremt tmt
yettemyeffar ad yettemyeffar y
tettemyeffar ad tettemyeffar t
ttemyeffaren ad ttemyeffaren n
ttemyeffarent ad ttemyeffarent nt

Ad cfu.
Amya isexdam taseftit tamagnut ama i umyag n tigawt ne i win n tara.
Amya s umata izuur tazela d, yid. Md. Msefhame yid-s.
Amyag aerfi n tara ur yesi ara amya.
Ad semmde tafelwit-a, ad re.
myerfade ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ad nettemyerfad
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ttemyerfaden ........................................
........................................ ........................................ ........................................

141
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Asali n usenaq

Ass amezwaru n yimalas kecmen inelmaden er ufrag n uerbaz, isawel-


asen-d unebdad, ijme-iten-id d igrawen, isuter deg Tiziri d Yugurten akken ad
d-awin asenaq deg usira n unemhal. Deg ubrid, tenna-yas Tiziri i Yugurten :
Asenaq n Lezzayer d azamul n tmurt, ilaq ad as-neg ccan deg yal amkan, deg
uerbaz, deg tesdawit, deg sbier, deg unrar n waddal, deg tedbelt, atg.
Mi i d-tella tsusmi n yinelmaden, d yiselmaden, d wid akk i ixeddmen deg
uerbaz, Tiziri d Yugurten bdan salayen asenaq kra kra, imdukal-nsen cennun
Imseret aelnaw, mi i kfan, yal aselmad isekcem inelmaden-is er tnerit.
Taellamt n Lezzayer tesa sin n wamuren di tehri, kra n
wamuren di tezi. Llan sin n yisula di tezi-s, yiwen d adal, waye
d amellal. Deg wammas-is, yella yitri bu semmus (5) n yifurkan
izeggaen i wumi i yezzi da wayyur azegga.
Adal d azamul d tigurrezt ak d wakal, da d ini n lennet di tneslemt.
Amellal d azamul n tzudegt ak d usrad.
Azegga d azamul n yidamen n yimerasen.
Itri yeskanay-d abrid ara yawi ineslem deg tudert-is akken ad yekcem er
lennet. Yesa semmus n yifurkan, yal afurek d amenzay n tneslemt:
Acehhed,
Taallit,
Reman,
Azekki,
Li n Uxxam n Rebbi.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 60.

143
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

asenaq (asenaq/usenaq, isenaqen/yisenaqen) : taellamt


asira (asira/usira, isiraten/yisiraten) : lbiru
imseret (imseret/yimseret, imserat/yimserat) : Md. imseret
aelnaw azzayri Qasaman.
isula (asalu/usalu, isula/yisula) : D tasfift tahrawant.
tigurrezt (tigurrezt/tgurrezt, tigurraz/tgurraz) : Addad n win i yettreffhen.
tizudegt (tizudegt/tzudegt, tizudag/tzudag) : Addad n wayen i yefan,
zeddigen.
asrad : lehna, talwit
imerasen (ameras/umeras, imerasen/yimerasen) : Wid i iuen d
asfel di rad.
afurek (afurek/ufurek, ifurkan/yifurkan ne ifurak/yifurak) : tasea.

Ad gzu aris.

1. Melmi i kecmen inelmaden er uerbaz ?


2. Anwa i asen-d-isawlen ?
3. Amek i seggmen iman-nsen ?
4. D acu i isuter unebdad seg Tiziri d Yugurten ?
5. D acu tenna Tiziri i Yugurten deg ubrid ?
6. Senfali-d amek i sulin taellamt ?
7. Acal n yinan i tesa tellamt n Lezzayer ?
8. Anwi inan i tesa tellamt n Lezzayer ?
9. Efk-d azamul n yal ini ?
10. Efk-d azamul n yal tala ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen ierfiyen, efk-d imyaen-nsen ma llan.
Sefti yiwen n umya deg wurmir.
Sefti waye deg una.
Nezmer ad nexdem amya i umyag n tara aerfi, ne ala ? Acuer ?
D acu-ten yimyagen-a, efk-d ticra-nsen : ibrik, sibrek, msibrek.

Meslay-d ef yizumal n kra n tellamin i tessne.

144
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

aciflu aamul taemmant


a cif lu a a mul ta em man t

Ad wali,ad aru.

. . . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

.........dyu ud... ta......lmadt ta......lmudt


.............. .............. t................... t..................

145
Tajerrumt

Amyag
Ad issine tala n umyag yeftin = afeggag + amatar udmawan
uri,nura, turi,turam,turamt,yura, tura, uran,urant
mellule,mellule, mellul, mellulet, mellulit
azzel, azzlem/t,azzlemt ttazzal, ttazzalem/t, ttazzalemt
siride,nsirid, tsiride,tsiridem,tsiridemt,isirid, tsirid, siriden,sirident
ttwakkse,nettwakkes, tettwakkse,tettwakksem,tettwakksemt,ittwakkes,
tettwakkes, ttwakksen,ttwakksent
ttemyeffare,nettemyeffar,tettemyeffare,tettemyeffarem,tettemyeffarem
t,yettemyeffar,tettemyeffar, ttemyeffaren,ttemyeffarent
Yal amyag yeftin yesa afeggag d umatar udmawanen. Amuren yuran s
uberkan d ifeggagen, amuren yuran s uzeggaazuran d imataren
udmawanen.
Ad cfu.
Amyag yeftin yesa afeggag ak d umatar udmawan.
Md. uri=uri (afeggag) +(amatar udmawan).
nsared =sared (afeggag) +n(amatar udmawan).
tettwakkasem=ttwakkas (afeggag) +tm(amatar udmawan).
myeffarent=myeffar (afeggag) +nt(amatar udmawan).
mellulit=mellul (afeggag) +it(amatar udmawan).
Tamawt : fiel tira n e di tazwara d taggara n ufeggag. Ma yesa
yiwet n tsawalt, ad naru e di tazwara kan.

Ad d-fke afeggag d umatar udmawan i yal amyag yeftin.

amyag yeftin afeggag amatar udmawan


ufge
ad nazzel
ur tuli ara
yettagi
iffe
tettwaddmem
telsamt
nsan
lint
zeggait
afeg
temyeddamem
tsared
146
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tagrawla n Lezzayer

Ass amezwaru n wanbir n useggas 1954 d ass deg i tekker tegrawla n


Lezzayer anda i yeereq ubar amezwaru deg yidurar n Wawras. Aref
azzayri ijuhed s wayen akk i yezmer akken ad d-yerr timunent-is d tlelli-s,
ef waya i ibedd ef yiwen n wawal, Lezzayer, d tazzayrit, n Yizzayriyen
mai n wiya.Sebren i lif d ddel, i la d usemmi d tikli afi, qeblen ad
rren wala ad knun, seblen ayen akk kesben d wayen san akken ad d-
rren, ad d-ellin tudert tilellit i saramen ad telhu i nutni ak d tarwa-nsen.
20 uct 1956, yella-d useqqim n umam.
20 ctember 1957, taluft n Lezzayer tekcem deg wahil n Yilanen iduklen.
19 ctember 1958, yella-d udabu azzayri n leil ef uqerruy-is Ferat
ebbas.
09 uct 1961, Yusef Ben Xedda yual d aqerruy n udabu n leil.
18 meres 1962, yella-d uzmal n umtawa n Ivyan.
19 meres 1962, yella-d ubas ef yimeni.
01 yulyu 1962, tasefrent ef timunent n Lezzayer anda 99,7 ban
timunent.
Deg semmus yulyu 1962 xedmen tilisa i wid i yeran asirem n
Yizzayriyen, i yeam tamurt tazzayrit. Aref azzayri yeel igen
afransis, beren-d ef tmunent n Lezzayer.
25 ctember 1962, beren-d ef tegduda tazzayrit tamagdayt taerfant.
Yewwe-d lawan a Fransa ad teffe si Lezzayer, aql-akem 132 d aseggas
kem d ui seg-s, aas ay tesrewte, acal d taddart ay tesnegre, acal d amdan
ay teni, amelyun d uzgen, ass-a, Lezzayer tewwi timunent.
Ameskar

147
Ad gzu awalen i yellan deg uris.
azmal (azmal/uzmal,
izmalen/yizmalen, seg umyag zmel) : tigawt n uzmal n kra n warra, n
ukata...
amtawa (amtawa/umtawa, imtawaten/yimtawaten) : amsefhem
tasefrent (tasefrent/tsefrent, tisefran/tsefran) : adar ef usextir
aseqqim (aseqqim/useqqim, iseqqimen/yiseqqimen). Md. aseqqim n
umam, d agraw i d-yeqqimen i kra n temsalt, ne n temsal.
aseqqam (aseqqam/useqqam, iseqqamen/yiseqqamen;
taseqqamt/tseqqamt, tiseqqamin/tseqqamin). D amdan yekkin deg
useqqim, aeggal.

Ad gzu aris.

1. Melmi i tekker tegrawla n Lezzayer ?


2. Amek i ijuhed uref azzayri ?
3. Acimi i d-tella tegrawla tazzayrit ?
4. Melmi i d-yella useqqim n umam ?
5. Melmi i tewwi Lezzayer timunent ?
6. Acal i teqqim Fransa di Lezzayer ?
7. Bder-d tifyar i d-yeskanayen tiwua i texdem Fransa di Lezzayer ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris :


Imyagen.
Efk-d i yal yiwen amatar-is udmawan d ufeggag-is.

Meslay-d ef uref azzayri di tallit n temhersa tafransist.

148
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil s.

aserdun tifirellest tissist


a ser dun ti fi rel les t tis sis t
s s s s

Ad wali,ad aru.

.s . . . . . . .

.S . . . . . . .

Asaru-ya ines. . . . . .

.s. . . . . . .

. S. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

tig... tak.....runt ti......gnit ta.....rut


t............... t.................... t.............t..... t...........

149
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n yimizri.
Ielli, yusa-d.
Ass-a, yusa-d.
Azekka, ad yili yusa-d.
Si mraw n yiseggagen mi i d-nusa er temdint.
Ierref merra idrimen-is.
Ad cfu.
Imizri yeqqar-d ayen i yemmden, ibanen yeni d alkin.
Yezmer yemmed deg wayen i ieddan. Md. Ielli yusa-d.
Yezmer yemmed tura. Md. Ass-a, yusa-d.
Yezmer ad yemmed uqbel akud i d-itteddun. Md. Azekka, ad yili yusa-d.
Ad issine kra n yifeggagen n yimizri.

amyag afeggag n amyag afeggag n amyag afeggag n


yimizri yimizri yimizri
aru uri/ura myeddam myeddam sali suli
azu uzi/uza mwat mwat sexdem sexdem
agi ugi myaru myura sgall sgall
ali uli miwen mawan sendem sendem
xdem xdem msefqa msefqa serwel serwel
gall gull ttwaddem ttwaddem sefqe sefqe
ndem ndem ttwakkes ttwakkes sired sared
rwel rwel ttwabes ttwabes siged saged
fqe fqe ttwafes ttwafes sifeg safeg
irid urad ttwa ttwa sizdeg sazdeg
agad ugad ttwaxdem ttwaxdem sureg sureg
afeg ufeg ttwasle ttwasle semyiger semyager
izdig zeddig ttwamel ttwamel semlil semlal

i,nea,
Ad d-seftitei,team,teamt,yea,
kra n yimyagen deg yimizri.tea, an,ant
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
150
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tizzayrit

Llan sin d imdukal, am yiudan n ufus, anda i ruen akken i dakalen, win i
yesan kra am ticki n waye. Yiwet n tikkelt ruen ad seddin amaris-nsen ef
yiri n yilel. Yiwen seg-sen d anegmar n yiselman, yettawi-d iselman ma d
waye isewway-iten-d, zdin, tetten akken, aqessar, anecra, ussan tteddayen.
Armi d yiwen n wass, anegmar-nni iru, yesa ccel, terra-t tmara ef wakka i
ieel kra.Asmi i d-yeqqel yufa-d amdakel-is yerfa, ur as-id-yenni ula d ansuf
yes-k.

Anegmar: Ad yeg Rebbi icenga-k ddaw yiaren-ik ! Acimi akka i tugi ad


yi-d-thedre, nek ur ak-xdime tren n wayen n diri, anagar lxir iak-elle?
Amdakel: Amek akka ur yi-texdime kra! Yal ass, tettawi-iyi-d ad e
armi ula d ifasen-iw kersen.
Anegmar: Nek nwi d ayen n lali i ak-budde!
Amdakel: Nni-ak ma temmle-iyi ur yi-d-ttakk ad e, selmed-iyi
amek ara t-id-awi.

Akka i yella waddad n tmurt-nne, kra i yellan nettawi-t-id si tmura n


berra. Ulac kra i d-nettfaras.Da nsemyaf taawsa taberranit ef tin n tmurt.
Anda-tt tezzayrit-nne ara a-iwelhen ad d-na, ad ne, ad nels ayen i yellan d
azzayri, ad nebnu tamurt ef tidet, ad teddu d umteddu agralan.

Ameskar

151
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

anegmar (anegmar/unegmar, inegmaren/yinegmaren): aeyyad


gmer (ad yegmer, gemre/yegmer, ur yegmir ara, igemmer) : eyyed
agmer (agmer/ugmer, igemran/yigemran) : eyyada
tagemra (tagemra/tgemra, tigemriwin/tgemriwin) : ayen i d-
yettwaeyyden
iselman (aslem/uslem, iselman/yiselman) : lut
ansuf : mreba
tren : ula d kra
nsemyaf (ad isemyif, semyafe/isemyaf, ur isemyaf ara, isemyifiy) :
beqqu n kra ef waye

Ad gzu aris.

1. Amek i muggen sin n yimdukal i yellan ?


2. Anda i uen ?
3. D acu i ixeddem yal yiwen seg-sen ?
4. Amek i seddayen amaris-nsen ?
5. Amek i yea unegmar amdakel-is mi i iu ?
6. Mi i d-yual amek i t-id-yufa ?
7. Acuer i yewhem unegmar ?
8. D acu n tmentilt i as-d-yefka umdakel-is ?
9. Anta i d tifrat i temsalt-a ?
10. Amek i yella waddad n tmurt-nne ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen yeftin deg yimizri.
Efk-d azal, anamek i d-yewwi yal yiwen.
Sefti yiwen n umyag aerfi deg wudmawen merra deg yimizri.
Sefti yiwen n umyag aswa deg wudmawen merradeg yimizri.
Sefti yiwen n umyag amya deg wudmawen merradeg yimizri.
Sefti yiwen n umyag attwa deg wudmawen merradeg yimizri.

Meslay-d ef wacu i ilaq ad yettekki gemmu n tmurt-nne.

152
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

taeffayt abun tibelt


ta ef fay t a bun tib el t

Ad wali,ad aru.

.. . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

lebel lisriz tarest am......riij


tib......elt talisrizt ageuc n tarest
............... ..................... ........................ ............

153
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n yimizri ibaw.
Ilindi, ur d-yual ara.
Tura, ur d-yual ara.
Qabel, ad yili ur d-yual ara.
Ur si ara snat tmerwin n yiseggagen mi i yunagen er elyan.
Ur yewwi ara amur-is.
Ad cfu.
Imizri ibaw, am yimizri ilaw, yeqqar-d ayen i yemmden, i yellan d alkin.
Yezmer yemmed deg wayen i ieddan. Md. Ilindi, ur d-yual ara.
Yezmer yemmed tura. Md. Tura, ur d-yual ara.
Yezmer ad yemmed uqbel akud i d-itteddun. Md. Qabel, ad yili ur d-yual ara.
Ad issine kra n yifeggagen n yimizri.
afeggag afeggag n afeggag afeggag n afeggag afeggag n
n yimizri yimizri ibaw n yimizri yimizri ibaw n yimizri yimizri ibaw
uri/ura uri myeddam myeddam suli suli
uzi/uza uzi mwat mwat sexdem sexdem
ugi ugi myura myura sgall sgall
uli uli mawan mawan sendem sendem
xdem xdim msefqa msefqa serwel serwel
gull gull ttwaddem ttwaddem sefqe sefqe
ndem ndim ttwakkes ttwakkes sared sared
rwel rwil ttwabes ttwabes saged saged
fqe fqi ttwafes ttwafes safeg safeg
urad urad ttwa ttwa sazdeg sazdeg
ugad ugad ttwaxdem ttwaxdem sureg sureg
ufeg ufig ttwasle ttwasle semyager semyager
zeddig zeddig ttwamel ttwamel semlal semlal

Ad d-sefti kra n yimyagen deg yimizri ibaw.


ur i,ur nei,urtei,ur teim,ur teimt,ur yei, ur tei, ur in,ur int

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

154
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tafrant d azref da d aan

Yekker-d Salas am yal ass, zik, ass-a yesa asihar s wazal-is.Tifranin


tisifanin di tmuli-s d tagnit meqqren i ubeddel.Yettemmes akken ad tent-
isexdem, ef waya isuter deg yieggalen n twacult-is akken ad uen er yisira n
tefrant akken ad xedmen aan-nsen.Dacu yiwen seg warraw-is iguma, yenna :
Tamsalt-a ur yi-tecli ara., yeqqim deg uxxam, ur iru ara.

Yettqelleq Salas, syen yenna : Sel-d a mmi.Aseggem i ef i d-ttmeslayen


ur yezmir ara ad yili gar yi d wass.Eg-as tafrant-a ad tili d bennu amezwaru n
tugdut n tidet.Tigin-ik n waan-a d abrid er ureqqe.D ttawil i iwulmen i ufran
n yirgazen i izemren.D asefreg ara igedlen imfuas akken ad awen er tebrat n
udabu.

Aref azzayri yual ur yesi ara taflest d tsertit tazzayrit, ur yettamen ara
isertayen, yettwali dakken ikabaren yal yiwen ixeddem i yiman-is, yal win ara d-
yasen iswi-s mai akken ad yexdem tamurt-is dacu akken ad year liban-is d
liban n wid i as-yettilin. ef wanect-a drus i yettuen er tefrant.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.137.

155
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Tafrant (tafrant/tefrant, tifranin/tefranin) : lbu, adar


asihar (asihar/usihar, isuhar/yisuhar) : timlilit, ttiad
tisifanin (asifan/usifan, isifanen/yisifanen; tasifant/tsifant,
tisifanin/tsifanin) : yerzan tigin n usauf
Eg-as : seb-it
ara igedlen (ad yegdel, gedle/yegdel, ur yegdil ara, igeddel) : ara
imenen
taflest (taflest/teflest, tiflas/teflas) : laman
isertayen (asertay/usertay, isertayen/yisertayen) : win i ixeddmen tasertit

Ad gzu aris.

1. Melmi i d-yekker Salas ?


2. Acu n usihar i yesa ?
3. Amek i yettwali Salas asihar-a ?
4. D acu i isuter seg yieggalen n twacult-is ?
5. D acu i yenna yiwen seg warraw-is ?
6. Amek i isegza Salas i mmi-s azal n tefrant ?
7. Acuer aref azzayri s umata ur yettakk ara azal i tefranin ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen yeftin deg yimizri ilaw.
Efk-d imizri ibaw-nsen.
Imyagen yeftin deg yimizri ibaw.
Efk-d imizri ilaw-nsen.
Efk-d azal, anamek i d-yewwi yal amyag.
Sefti yiwen n umyag aerfi deg wudmawen merra deg yimizri ibaw.
Sefti yiwen n umyag aswa deg wudmawen merradeg yimizri ibaw.
Sefti yiwen n umyag amya deg wudmawen merradeg yimizri ibaw.
Sefti yiwen n umyag attwa deg wudmawen merradeg yimizri ibaw.
D acu i d tamgerda i yellan gar yimizri ilaw d yimizri ibaw.

Meslay-d ef tefranin i d-yettilin di Lezzayer.

156
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil t.

taa tizit tata


ta a ti zit ta ta
t t t t t

Ad wali,ad aru.

.t . . . . . . .

.T . . . . . . .

Ulac tudert war aman. . . . . .

.t. . . . . . .

. T. . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

ii... kamumb...r
......bult n yiij ......meut tabewwa... n kamumb...r
......................... ................. ..................................

157
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n ad + urmir.
Ad yili seddis n yiseggasen i yesa mi i yebda addal.
Ad isefti cci-s deg tmurt n Lezzayer.
Tura, ad d-teeg tafunast.
Azekka, adyekkerzik, add-yeqle lbaaa.
Ad cfu.
Ad + urmir, yeqqar-d ayen ur nemmid ara, ur nban arayeni d aralkin.
Ad + urmir, yezmer ad yili d aralkin deg wayen i ieddan.
MdAd yiliseddis n yiseggasen i yesa mi i yebda addal.
Yezmer d ayen ur nemmid ara deg umha. Md. Tura, ad d-teeg tafunast.
Yezmer d ayen ur nemmid ara ara yerun deg yimal.
Md. Azekka, adyekkerzik, add-yeqle lbaaa.

Ad issine ifeggagen n wurmir.


Afeggag n wurmir kifkif-it netta d umyag.
aru, azu, agi, ali, xdem, gall, ndem, rwel, fqe, irid, agad, afeg,izdig,myeddam,
mwat,myaru,miwen,msefqa,ttwaddem,ttwakkes,ttwabes,ttwafes,ttwa,ttwax
dem,ttwasle,ttwamel,sali,sexdem,sgall,sendem,serwel,sefqe,semyiger,
sired,siged,sifeg, sizdeg, sureg,semlil.

Ad d-sefti kra n yimyagen deg ad + urmir.

ad e,ad ne, ad tee,ad teem,ad teemt,ad ye, ad te, ad en,ad ent

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

158
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri

Asebiber ef cci aelnaw

Mi i refden ibulmad iudan-nsen akken ad d-rren ef yisestanen n uselmad,


Gaya yesmar-d aqrab-is, yettnadi deg dduzan-is i yettwafesren.Yere uselmad
akken ad t-yebes, ad d-yerr tamuli-s er temsirt, dacu yettkemmil deg unal n
dduzan-is.lin kra er lqaa, jebden-d tamuli n yibulmad.Da ieyye fell-as
uselmad, yerna yesbedd iman-is, imeslay i merra ibulmad.

Slem-d a tarwa, iqraben-a-nwen d wayen i yellan d dduzan deg-sen, d


tiawsiwin i d-yu baba-twen s tedrimt n uxxam.Dayla-nwen, tesam azref
akken ad tesnefen seg-sen.Dacu, d aan fell-awen akken ad tadrem fell-
asen.Am wakken ilaq ad tbeddem er uerbaz-a deg i tlemmdem, er sbier deg
i tettdawin. Ayen i yellan akk di lqaa ditbuar d ayla n uref, ad isenfe yes-s
da ad t-iurek. Isefk ad nna fell-as ma terra tmara. Amdan ur nettadar ara
ayla-s da ur isenfa ara seg-s, d amdan iaen, ur nestahel ara leqda.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.135.

159
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

isestanen (asestan/usestan, isestanen/yisestanen) : iseqsiyen


aqrab (aqrab/uqrab, iqraben/yiqraben) : akarabl
anal : awezze
ad tbeddem er : ad tadrem
tibuar (tabaurt/tbaurt, tibuar/tbuar) : cci, timerkent
anesbaur (anesbaur/unesbaur, inesbuar/yinesbuar) : amerkanti
Ad iurek (ad iurek, urke/iurek, ur iurek ara, yetturuk) : Ad iader.

Ad gzu aris.

1. Acuer i refden ibulmad iudan-nsen ?


2. D acu i yexdem Gaya ?
3. Iwala-t-id uselmad, ne ala ?
4. Yere ad d-yerr tamuli-s er temsirt, ne ala ?
5. Yu-as Gaya awal, ne ala ?
6. D acu i d-ijebden tamuli n yibulmad ?
7. D acu i yexdem uselmad i Gaya ?
8. Bder-d ayen i d-yenna uselmad deg yinaw-is ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen yeftin deg ad + urmir.
Efk-d azal, anamek i d-yewwi yal yiwen.
Sefti yiwen n umyag aerfi deg wudmawen merra.
Sefti yiwen n umyag aswa deg wudmawen merra.
Sefti yiwen n umyag amya deg wudmawen merra.
Sefti yiwen n umyag attwa deg wudmawen merra.

Meslay-d ef uswii, ef usexreb, ef tkera i d-yettilin sya d sya di Lezzayer


d wamek ara nwexxer fell-asen.

160
Tirawalt
Ad wali, ad d-ini : Asekkil .

aarus afrux n awes tume


a a rus af rux n a wes tu me

Ad wali,ad aru.

. . . . . . . .

. . . . . . . .

Ad lemmde yal awal.


Ad aru imesla i ixussen deg wasuf syen ad fke asget n yal yiwen.

uma......c lbaa...... cla.....


tauma......ct tabaa......t aqerruy n cla.....
......................... ......................... .............................

161
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n wurmir d awer + urmir.
Iedda er tfelwit, yaru isem-is.
Yeli, yaru ef udfel s yidamen-is tilelli, tugdut.
Ar azekka, tgemt ayen tebamt.

Awer d-yas er tmera-w.


Aweryawe ma d netta ara yi-irnun.
Awerye, aweryessew ass-a, dacu awerila azekka.
Aweryexdem, aweryerbe di tudert-is akk.

Ad cfu.
Urmir d anegmu. Md. Iedda er tfelwit, yaru isem-is.
Awer + urmir, yeqqar-d asirem.
Md.Ad yiliseddis n yiseggagen i yesa mi i yebda addal.

Ad d-fke kra n tefyar anda ara smerse urmir aerfi.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ad d-sefti kra n yimyagen deg awer + urmir.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

162
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Askan ef tayri n uwanek

Meyan d argaz ittwarebban, yesa tafrit. Ibedd er tmurt-is seg wasmi


mei. Yekki deg yigrawen n yimnaen deg tegrawla n tmunent i irean deg
wussan-is imezwura. Ikemmel amennu-is armi i tefra. Yella d inigi ef
twaiwin i yexdem umsedrem afransis deg twennat tazzayrit, deg usruu, d
uheddem d usexreb.

Ikemmel axeddim-is seld timunent. Iga-d tadukli tadigant.Iswi-s s umata d


aseggem n twennat ak d uqeed ntmuliwin n yirimen deg wayen i yerzan
tawennat-nsen. Turar tdukli-ya tamlilt tameqqrant deg usexdem n yilemiyen
deg temsalin i yeqqnen er usizdeg n twennat ak d wallus n wuu n yisekla
deg temnain i yeran. S waya, Meyan yual ttawin-t d amedya, d tudemt ara
yefer yiwen, d asagem i kra i yellan d agrurzan. alayen merra ur-s s tmuli
n uezzi d uqader. Yual yisem-is yettcebbi ameslay n tesquma.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.141.

163
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tayri (tayri/tayri, tayriwin/tayriwin) : lemala


tafrit (tafrit/tefrit, tifriyin/tefriyin) : Yesa tafrit, yeni yera acu i
ixeddem.
imnaen (amna/umna, imnaen/yimnaen) : imjahden
amsedrem (amsedrem/usedrem, imsedram/yimsedram) : win i isedramen
tadigant (adigan/udigan, idiganen/yidiganen) : yerzan adeg i yellan da
tamlilt (tamlilt/temlilt, timlilin/temlilin) : aqeddic
tudemt (tudemt/tudemt, tudmin/tudmin) : lqaleb
agrurzan (agrurzan/ugrurzan, igrurzanen/yigrurzanen) : yelhan, igerrzen
tisquma (tasqamut/tesqamut, tisquma/tesquma) : tijmuya

Ad gzu aris.

1. D acu i nezmer ad nini ef tterbeyya n Meyan ?


2. Meyan iemmel tamurt-is, ne ala ?
3. Efk-d tifyar i d-yeskanayen dakken Meyan d amjahed.
4. Efk-d tifyar i d-yeskanayen dakken Meyan iemmel da yefka-d i
tmurt-is seld timunent.
5. Efk-d iswi d temlilt n tdukli i d-yexdem.
6. Amek i ttwalin wiya Meyan ?

Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg uris :
Imyagen.
Efk-d snat n tefyar anda ara tesxedme urmir.
Efk-d azal, anamek i d-yewwi wurmir.
Efk-d snat n tefyar anda ara tesxedme awer + urmir.
Efk-d azal, anamek i d-yewwi awer + urmir.
Sefti yiwen n umyag aerfi deg wudmawen merra deg awer + urmir.
Sefti yiwen n umyag aswa deg wudmawen merra deg awer + urmir.
Sefti yiwen n umyag amya deg wudmawen merra deg awer + urmir.
Sefti yiwen n umyag attwa deg wudmawen merra deg awer + urmir.

Meslay-d ef yizerfan i tesa tmurt-nne fell-ane.

164
Tirawalt

A . a . . .

B . b . C . c .

. . D . d .

. . E . e .

F . f . G . g .

H . h . . .

I . i . J . j .

. . K . k .

L . l . M . m .

N . n . . .

Q . q . R . r .

. . S . s .

165
. . T . t .

. . U . u .

W . w . X . x .

Y . y . Z . z .

. . . .
Ad cfu.
Yal imesli ttarun-t s yiwen n usekkil.
Ad d-fke isekkilen yesan yiwen n yimesli, d umedya i yal yiwen.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Ad d-fke isekkilen i izemren ad sun ugar n yiwen n yimesli, d yimedyaten
i yal yiwen.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

166
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n wurmir ussid d wurmir ussid ibaw.
Mi i meiye tturare tuqqna tuffra, taknact, ilqafen, lbiyat.
Mi i d-meqqre kra, lemmde aummu, ttazzale, ttneggize...
Tura nek d anaddal, yal ass, xeddme aas n waddal, tufat tameddit.
Sya d asawen, sarame ad ttikki di tarbat taelnawt.
Yal tikkeltiar timliliyin n terbat taelnawt.
Seg wasmi i d-yekker yettdawi, ar ass-a ur d-ufin ara aan-is.
Zik ur yettaa ara igran-is mebla afras.
Tura yehlek, ur d-itteffeara deg uxxam.
Ad cfu.

Urmir ussid yeqqar-d ayen ur nemmid ara, ayen i yettkemmilen, i d-


yettualen, ayen i wumi i d-nettales.
Md. Yal tikkeltiar timliliyin n terbat taelnawt.
Urmir ussid ibaw, d urmir ussid i wumi terna tibawt, azal-nsen d yiwen.
Md. Zik ur yettaa ara igran-is mebla afras.
Ad issine ifeggagen n wussid.

amyag afeggag n amyag afeggag n amyag afeggag n


wussid wussid wussid
aru ttaru myeddam ttemyeddam sali salay
azu ttazu mwat ttemwat sexdem sexdam
agi ttagi myaru ttemyaru sgall sgallay
ali ttali miwen ttemiwen sendem sendam
xdem xeddem msefqa ttemsefqa serwel serwal
gall ttgall ttwaddem ttwaddam sefqe sefqa
ndem neddem ttwakkes ttwakkas sired sirid
rwel reggel ttwabes ttwabas siged sigid
fqe feqqe ttwafes ttwafas sifeg sifig
irid ttirid ttwa ttwaay sizdeg sizdig
agad ttagad ttwaxdem ttwaxdam sureg surug
afeg ttafeg ttwasle ttwasla semyiger semyigir
izdig ttizdig ttwamel ttwamal semlil semliliy

.................................................................................................................................
Ad d-sefti kra n yimyagen deg wurmir ussid.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

167
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Lezzayer
A Lezzayer-iw a Lezzayer-inu
A tamezdat n walla-inu
A tamurt-iw, Ay alan-iw
A takufit n tudert-iw
A tin i yeddan dusirem-iw
A tierert n tugdut-iw
A yitri i ifan ul-iw
A tabaurt-iw a tazizt-iw
Ay akal n tlelli-w
Ay ul n lezz-iw d zuxx-iw
Ay abalu n tumert-iw
Ay asirem n tneflit-iw
A Lezzayer-iw a Lezzayer-inu
A tamezgit gar wallen-inu
Deg-m ay d-lule
Deg yirebbi-m ay d-kkre
Deg lqaa-m ay ddi
Deg lella-m ay i
Deg tala-m ay swi
Deg tegnewt-im ay nefse
Deg uerbaz-im ay lemde
Deg sbier-im ay duwa
Deg-m ay d-gmi
Deg-m ay ttru
Deg-m ay si
Deg-m ara mele

168
A Lezzayer-iw a Lezzayer-inu
A tili n targit-inu
Acal i iuen d asfel ef tmunent-inem
Acal i iheren ef thuski-inem
Acal i isewham ugama-inem
Acal i ibeqqu umdan tugna-inem
Acal i a-tefki deg lenana-inem
Acal i a-d-tefki deg cci-inem
Acal i yelha wakal-inem
Acal i yenin uref-inem
Acal i yettmennin tamezdut-inem
A Lezzayer-iw a Lezzayer-inu
A tin yewwin ul-inu
Ameskar
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

ifan (ad ifa, fa/ifa, ur ifa ara, yettfa) : d-yefkan tafat


abalu (abalu/ubalu, ibula/yibula) : tala
tamezgit (amezgi/umezgi, imezgiyen/yimezgiyen; tamezgit/tmezgit,
timezgiyin/tmezgiyin) : yellan ddima

Ad gzu aris, ad fke inemgalen i tefyar i yellan usawen-a


.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

169
Ad slamu iman-iw.
Ales-d i ufyir-a, sexdem urmir ussid, udem wis kra asget amalay, nutni :

Deg-m ay d-lule ....................................................................


Deg yirebbi-m ay d-kkre ....................................................................
Deg lqaa-m ay ddi ....................................................................
Deg lella-m ay i ....................................................................
Deg tala-m ay swi ....................................................................
Deg tegnewt-im ay nefse ....................................................................
Deg uerbaz-im ay lemde ....................................................................
Deg sbier-im ay duwa ....................................................................
Deg-m ay d-gmi ....................................................................
Deg-m ay ttru ....................................................................
Deg-m ay si ....................................................................
Deg-m ara mele ....................................................................

Efk-d azal, anamek i d-yewwi wurmir ussid.


Sefti yiwen n umyag aerfi deg wudmawen merra deg wurmir ussid.
Sefti yiwen n umyag aswa deg wudmawen merra deg wurmir ussid.
Sefti yiwen n umyag amya deg wudmawen merra deg wurmir ussid.
Sefti yiwen n umyag attwa deg wudmawen merra deg wurmir ussid.
D acu i d tamgerda i yellan gar wurmir ussid d wurmir ussid ibaw.

Meslay-d ef taddart-ik, ne ef temdint-ik.

170
Tirawalt

Asmekti : ad aru s tira yeban (tira n tmacint).

171
Ad d-fke isekkilen yesan yiwen n yimesli, d umedya i yal yiwen.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Ad d-fke isekkilen i izemren ad sun ugar n yiwen n yimesli, d yimedyaten
i yal yiwen.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

172
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n ad + urmir ussid, la + urmir ussid.
Tameut latfettel seksu.
Yelli-s latsewway arum.
Mmi-s layettaru izen i gma-s ameqqran i yellan di Kanada.
Argaz-is layealay tiliri.
Inebgi la d-isqerbub ef tewwurt.

Tura mi ara yehlek, ad yettnaza, akka tameut-is ad as-tetteddu di lebi.


Adtettili ef uqerruy-is.
Ad t-tzuzun, ad t-tettellil.
Ad as-id-tetta tilalacin.
Ad as-id-tsewway tihcicanin.
Ad as-tettakk, ad as-tettbuddu akk ayen i iemmel.
Ad cfu.

La + urmir ussid, yeqqar-d ayen ur nemmid ara, ayen i yettkemmilen tura.


Md. Tameut latfettel seksu.
Ad + urmir ussid, yeqqar-d ayen ur nemmid ara, ara yettkemmilen, ara d-
ittalsen sya d asawen. Md. Ad t-tzuzun, ad t-tettellil.

Ad d-fke tifyar anda ara smerse ad / la + urmir ussid.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

173
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Taggra yezdin

Amer ad ak-id-seqsin : D acu i d alan? Tiririt tezmer ad tili akka: D


aerrabu, irimen d imulay-is, wid i yeddan deg-s, anebdad d aella-s, win i
yellan ef uqerruy-is.Fell-asen merra i tual tnebdadt akken ad sebibren fell-as
deg yal tagnit.
Arim yukin yera dakken taggra-s turez er teggriwin n wiya, dakken
lella n uiwen ad sfaydin seg-s merra, kra n txessart ara yerun i uerrabu,
azdar ad yawi yal yiwen.
ef waya i nettwali iwunak xeddmen s lgusu akken ad un tayri n ulan
deg wulawen n warraw-nsen, aya yena lada imeca, s tarrayin n uselmed i
iwulmen i wanect-a.Akka mi ara imuren ad ulfun s tmella n ulan-nsen, ad t-
qablen s uxeddim yegrurzen, ad d-fken tazmert-nsen akken ad yiziz, ad t-id-
sekren, ad dafen ef wayen i yesa.
Tiermi i d-yettilin deg tewtilin-a ad terr arim ad imeyyez i wuguren i
izemren ad d-ilin ma yeffe i ubrid.Tawait ma tusa-d ad tili ef yimdanen
merra acku alan am uerrabu, ma yera-yas kra yezmer ad d-yeglu s uzdar-
nsen akken llan.

Ameskar, seg tekti n udlis Asumer n udlis aurbiz, sb. 151.

174
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

imulay (amaluy/umaluy, imulay/yimulay) : wid i irekben,


anebdad (anebdad/unebdad, inebdaden/yinebdaden) : imdebber
aella n uerrabu (aella/uella, iellaten/yiellaten) : amay n uerrabu
tanebdadt (tanebdadt/tnebdadt, tinebdadin/tnebdadin) : Addad n win i d-
yellan ilmend n kra.
azdar (azdar/uzdar, izdaren/yizdaren) : araq
tiermi (tiermi/termi, tiermiwin/termiwin) : azayer n urim

Ad gzu aris.

1. er wacu i iserwes umaru alan ?


2. ef wanwi i tettual tnebdadt ?
3. D acu i yera urim i yukin ?
4. D acu i xeddmen yiwunak ?
5. Ayer i xeddmen anect-a ?
6. Amek i tettarra termi yelhan arim ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris :


Imyagen.
Efk-iten-id deg ad + urmir ussid.
Efk-d azal, anamek n yal amyag deg ad + urmir ussid.
Efk-iten-id deg la + urmir ussid.
Efk-d azal, anamek n yal amyag deg la + urmir ussid.
Sefti yiwen n umyag aerfi deg wudmawen merra deg ad + urmir ussid.
Sefti yiwen n umyag aswa deg wudmawen merra deg ad + urmir ussid.
Sefti yiwen n umyag amya deg wudmawen merra deg ad + urmir
ussid.
Sefti yiwen n umyag attwa deg wudmawen merra deg ad + urmir
ussid.
D acu i d tamgerda i yellan gar ad + urmir ussid d la + urmir ussid.

Meslay-d amek i ilaq uwanek ad irebbi arraw-is.

175
Tirawalt

Ad re, ad gzu da ad aru inzan-a s tira yezan.

Ulac ttejra ur ihuzz wau.

. . . . . . . . . . . . .

Bu yiles medden akk ines.

. . . . . . . . . . . . .

Imi i inedlen, ur t-kemen yizan.

. . . . . . . . . . . . .

Yal yiwen yeqqar d ibawen-iw i ittewwan.

. . . . . . . . . . . . .

Win i yeqqes uzrem, yettaggad asewen.

. . . . . . . . . . . . .

Mai wi i yelsan abernus, d argaz.

. . . . . . . . . . . . .

Win i yean yea mulac tarbuyt tekkes.

. . . . . . . . . . . . .

Win i ieren tacrit n tsekkurt, ur iqenne ara.

. . . . . . . . . . . . .

I yeshel uqabac deg ufus n dadda.

. . . . . . . . . . . . .

176
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n una aerfi.
Ffe-iyi sya, berka-k asfelqem.
Ur sizif iles-ik.
Lhu s uxeddim-ik.
Susem, xdem lecal-ik.
ader i d-teqqare.
Qqen ti-ik. ef ifasen-ik.
Ur ggar iman-ik deg wayen ur k-neni.
uem er tanut i d-iqerben, aem-a-d ayen s wacu ara nekkes la.
ewwsemt anda tebamt, dacu uqbel tisemmsin, ilimt-d deg uxxam.
Ad cfu.

Ana aerfi d imi ara tini i yiwen ad yexdem kra, ad t-tesnedhe, ad t-


tene.Md. Ffe-iyi. Fem/ Ffet-iyi. Ffemt-iyi sya.
ewwsemt anda tebamt.
Ana aerfi isexdam ifeggagen n wurmir, amyag yakan s yimad-is.

Ad sefti imyagen-a deg una aerfi : afeg, awi, seli, u, ttu, sexdem.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ad d-fke tifyar anda ara smerse ana aerfi.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

177
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Azref n win i yesan tamulli er-k

Tayri n ulan tekki diteflest. :D tanfalit i d-ttalsen yinselmen yal tikkelt


acku anamek-is d udim, ur yettbeddil ara di tneslemt.
Yekki di teflestad temmle win i yesan tamulli er-k.Win i yesan
tamulli er-k icban alan-ik.
Ur tettwali ara dakken baba-k d yemma-k llan an seg-s, syen
ttwaxedmen-d idamen s wayes-s i d-telli.
Alan s wakal-is d waman-is d uzwu-s, s yiman-is d yiersiwen-is i d aar
s wacu i d-tettwaxedme.
Seg yisufar-is i tei.ef wakal-is i turare.
Amek ara tili d anaflas ma yella ur temmle ara win i yesan tamulli er-
k, i ak-d-igren irebbi.
D aan akken ad txedme i ulan-ik, da ad d-tifrire akken ad t-tesnerni,
ur yettili ara d tagemra n yiemmaen yettamaren.

Alan iqewwu s warraw-is. Ur ttili ara d tamentiltn ual-is, s tririt n


tenfalit-a Tayri n tmurt tekki deg teflestd awal war azal ara d-teqqare deg kra
n temliliyin ne kan akka, dacu xdem ef wakken tzemre akken ad d-tsekne
tayri-ya s tigawin, ara d-walin yimdanen, i irean ef kra n uxeddim i tgi.
Ufrar-d akken ad t-id-tsuffe si tegnit n uggray deg i yetteqluli.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.155.

178
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tamulli (tamulli/tmulli, timulliwin/tmulliwin) : aqabel s tmella d tumert


fles (ad ifles, felse/yefles, ur iflis ara, ifelles) : amen
asefles (asefles/usefles) : asimen
sefles (ad isefles, sfelse/isefles, ur isefles ara, iseflas) : simen
udim (udim/wudim, udimen/wudimen) : iean, n tidet
anaflas (anaflas/unaflas, inuflas/yinuflas) : amdan i yumnen, i yumne
i ak-d-yegren irebbi : i yesan tamella er-k, i ak-iudren

Ad gzu aris.

1. Anta tanfalit i wumi i d-ttalsen yinselman ?


2. Acuer ?
3. Bder-d tifyar i d-yeskanayen dakken isefk yiwen ad iemmel alan-is ?
4. Anwi i d aanen n urim er ulan-is ?
5. D acu ur ilaq ara ad yexdem urim i ulan-is ?
6. S wacu i ilaq ad d-yesken urim tayri-s i ulan-is ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg tseddart taneggarut :


Imyageni yeftin deg una aerfi.
Efk-d azal, anamek n una aerfi.
Efk-d tifyar-a deg una :
Temmle win i yesan tamulli. .........................win i yesan tamulli.
Kunwi team seg-s. Kunwi..................................... seg-s.
Seg yisufar-is i teamt. Seg yisufar-is ...................................
ef wakal-is i turaremt. ef wakal-is ...................................
Ad tilim d inuflas, ad t-tsalim. ......................d inuflas, .................-t.
Ad t-trefde, ad as-tegre irebbi. ......................-it, ...............-as
irebbi.
D aan akken ad txedmem i ulan-ik. D aan,............................ i ulan-ik.
Ad d-tifriremt, ad t-tesnernimt. .........................-d, .......................-t.
Sefti amyag aerfi deg wudmawen merra deg una aerfi.
Sefti amyag aswa deg wudmawen merra deg una aerfi.
Sefti amyag amya deg wudmawen merra deg una aerfi.

Meslay-d ef ubrid ara yawi urim akken ad yili d amdan i yuklalen tiermi.

179
Tirawalt
Ad re, ad gzu da ad aru inzan-a s tira yezan.

Win i s-yennan izem d ayul, ad t-iserrem.

. . . . . . . . . . . . .

Nni-as negre, yeqqar-iyi acal n dderya i tesi.

. . . . . . . . . . . . .

A baba wten-a, a mmi eqlen-a.

. . . . . . . . . . . . .

Akken i telsi ay teswi.

. . . . . . . . . . . . .

Siwa ayul i inekren lael-is.

. . . . . . . . . . . . .

Xdem lxir, ad ak-yual d ixmir.

. . . . . . . . . . . . .

me d aun akken i dakalen.

. . . . . . . . . . . . .

Win i iedren, taa-is turew-d sin, win i iaben, taatt-is turew-d yiwen yerna
yemmut.

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

180
Tajerrumt

Amyag
Ad issine azal n una ussid d una ibaw.
Xeddem deg temi-k, ad tafe iman-is di temer-ik.
Urqqarem uk imi s ufus-nwen i tt-id-tewwim !
Ur yi-ttlumu imi d ke i tt-id-ifernen !
Ur tt-ttarraaraef uselmad-ik, ke ur d-tettase ara.
Jemme kra seg tedrimt i d-tkesbe, ad tt-tafe azekka.
Ursizifaraafus-ik, ttaddam amur-ik, ttaa amur n wiya.
Ursmiiemt, ili-kent d sut tebest !

Ad cfu.

Ana ussid d imi ara tini i yiwen ad ixeddem kra.


Md. Xeddem deg temi-k, ad tafe iman-is di temer-ik.
Ana ibaw d imi ara tini i yiwen ur ixeddem ara kra.
Md.Urqqarem uk imi s ufus-nwen i tt-id-tewwim.
Ana ussid d una ibaw sexdamen ifeggagen n wussid.

Ad sefti imyagen-a deg una ussid : afeg, awi, seli, u, ttu, sendeh.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ad d-fke tifyar anda ara smerse ana ussid d una ibaw.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

181
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Taelnari n tidet

Taelnari terza arim mi ara tili tikli-s teskanay-d tayri-s i ulan-is,


tettbin-d s lecal i ixeddem i ineffen imdanen i yettawin ad mlilen wulawen am
wakken d yiwen.Taelnari n tidet d tin ur terna ara tnefsit, d tin ur nqebbel ara
asawem, lada deg wayen i yerzan timsalin n ulan.

Ielnariyen ttaafen afus deg ufus anagar akken ad d-refden alan da ad


t-salin. Tizemmar-nsen ttemyigirent anagar akken ad as-ellin di ccan-is. S
unamek-a taelnari d tafat i ttlusun imsebriden deg yiberdan n lebni n lezz n
tmurt, d zuxx yes-s.

Ma tebi ad tezre aelnari n tidet :


er acal i t-yecle wayen i irefden ccan n ulan-is seg yixeddimen
ielen, d imeslayen yelhan.
Yettarra di tama tanefsit-is ma terra tmara.
Ur yealay ara d acu ara as-yerun ef lal-is, as akken aya ad as-isu
tilelli-s.
Yezmer akya ad iu yixef-is d asfel, d wa akk i yesa umdan lay di
tilawt-a.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.163.

182
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

taelnari (taelnari/telnari, tielnariyin/telnariyin) : Asekkad i


yettwalin dakken d alan i yezwaren ef umdan, ne ef ugraw n
yimdanen, ne ef kra n tesmilt...
tikli (tikli/tikli, tikliwin/tikliwin) : tiddi, tili
tizemmar (tazemmert/tzemmert, tizemmar/tzemmar) : lehd
ixef (ixef/yixef, ixfan/yixfan) : u

Ad gzu aris.

1. Anwa i terza telnari ?


2. Melmi i t-terza ?
3. Anta i d taelnari n tidet ?
4. Iwacu i ttemyeafen ielnariyen afus ?
5. Ini-d amek i nezmer ad neqel aelnari n tidet ?

Ad slamu iman-iw.

Kkes-d seg uris :


Imyagen.
Efk-iten-id deg una ussid.
Efk-d azal, anamek n yal amyag deg una ussid.
Efk-iten-id deg una ibaw.
Efk-d azal, anamek n yal amyag deg una ibaw.
Sefti yiwen n umyag aerfi deg wudmawen merra deg una ussid.
Sefti yiwen n umyag aswa deg wudmawen merra deg una ussid.
Sefti yiwen n umyag amya deg wudmawen merra deg una ussid.
D acu i d tamgerda i yellan gar una ussid d una ibaw.

Meslay-d ef telnari d wamek i tt-yettwali deg tallit-a deg i nella.

183
Tirawalt
Ad issine adeg n yilem deg umyag yeftin.
Amyag xdem : xedme, xedmen, xedment, txedme, txedmem,
txedmemt, texdem, yexdem, nexdem....
x e d m e x e d m en x e d m ent
2 1 e 2 1 e 1 e 2 1 en 1 e 2 1 ent
t x e d m e t x e d m em t x e d m emt
2 1 e 2 1 e 2 1 e 2 1 em 2 1 e 2 1 emt
t e x d e m y e x d e m n e x d e m
1 e 2 1 e 1 e 2 1 e 1 e 2 1 e
Amyag xeddem : xeddme, txeddme, txeddmem, txeddmemt,
xeddmen, xeddment.txeddem, ixeddem, nxeddem. ...

x e dd m e x e dd m en x e dd m ent
2 1 e 2 1 e 1 e 2 1 en 1 e 2 1 ent
t x e dd m e t x e dd m em t x e dd m emt
2 1 e 2 1 e 2 1 e 2 1 em 2 1 e 2 1 emt
t x e d d e m i x e d d e m n x e d d e m
1 1 e 2 1 e 2 1 e 2 1 e 2 1 e 2 1 e

Ad cfu.

Ilem tikwal yettbeddil adeg di tseftit. Imataren udmawanen n taggara,


rennu-asen e ma yella amyag ifukk s tergalt, syen yal snat n tergalin
er zdat ad aru e.Ulac ilem di tlemmast n tergalt tussidt.
Udem wis sin asuf amalay: y zdat n teri, i zdat n tergalt.
Ad aru ilmawen i ixuen.gzm, tgzm, tgzm; gzzmn, tgzzmm, y/igzzm;
ffnt, tffmt, nff, bu, tbumt, i/ybu.

184
Tajerrumt

Amyag
Ad issine amaun deg yimizri d yimizri ibaw.
Ayen i urga ielli.
D aawali iyewan, d amerkanti iiluen.
D aawali iyelsan, d amerkanti iyeran.
D aawali iiedqen, d amerkanti iisutren.
D aawali iiebbren, d amerkanti iixedmen.
D aawali iisulin ixxamen, d amerkanti iiddurin aqiun.

Mi i d-uki.
D aawali uryewinara, d amerkanti uriluenara.
D aawali uryelsinara, d amerkantiuryerinara.
D aawali uryesinara ara ieddeq, d amerkantiurisutrenara.
D aawali uriebbirenara, d amerkanti uryexdimenara.
D aawali urisulinara ixxamen, d amerkanti uryeddurinara aqiun.

Ad cfu.
Amaun deg yimizri, yettili s umyag yeftin deg yimizri, udem wis kra
asuf amalay + n. Md. yewa yewan, yezzi yezzin, yezza yezzan.
Ittekk-d umassa i uqbel-is.
Amaun deg yimizri ibaw, yettili s umyag yeftin deg yimizri ibaw, udem
wis kra asuf amalay + n. Md. ur yewi ara ur yewin ara, ur yezzi ara
ur yezzin ara, ur yezza ara ur yezzan ara.
Am wakken, amaun deg yimizri ibaw, yettili da s tala anda n
yettual deg wadeg n y . Md. ur yewi ara ur newi ara, ur yezzi ara
ur nezzi ara, ur yezza ara ur nezza ara.

Ad d-fke tifyar anda ara smerse amaun deg yizri d yizri ibaw.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

185
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Asauf nnig medden merra

Asmi i d-yettwasbedd Idet d anzarfu deg yiwet n tedemt.Igull d yiman-is


dakken ad yexdem azref d usauf, ad iiwen ameafu. Yesken-d tauda-ines
meqqren deg temsalin i as-id-wwin.

Mi i yella ixeddem axeddim-is, wwin-as-d yiwet n temsalt anda yiwet seg


tamiwin-nni, bab-is d amdan i yesan tadrimt. Anect-a yerra-t ad isexdem
imdanen ara d-yekken nnig uqerruy n Idet akken ad yili uzaraf i lfayda-s.
Amdan-nni yettkel dakken frant temsal, da yemen ieggalen n twacult-is, s
yisawalen i yexdem. Dacu, asmi i d-yeffe uzaraf iwet-it uzaylal.Da yettgalla
ef Idet ar das-yexdem kra.Yebda isawal i wid yenwa zemren ad t-iwnen.Aya d
ayen ef i yebna yakan Idet. Tixerbac-a akkit ur d-rnant ara i Idet anagar beqqu
deg ukemmel n umecwar i d-yesker i yiman-is seg wasmi i yeef axeddim-a, ur
yessin d acu i d ayut, awal-is: Dakken irimen kifkif-iten zdat n usauf, dakken
taelnari ur tessin ara d acu i d asemyif.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.167.

186
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

anzarfu (anzarfu/unzarfu, inzurfa/yinzurfa) : win i d-yettakken tifrat di


temsal n tedemt
tademt (tademt/tedemt, tiedmin/tedmin) : D amenzay n uqader n
yizerfan n wa d wa, adeg-is.
tauda (tauda/tuda, tiudiwin/tudiwin) : taara n win i itteddun qbala
azaraf (azaraf/uzaraf, izuraf/yizuraf) : tifrat
asemyif (asemyif/usemyif, isemyifen/yisemyifen) : tigawt n umili er kra
n yiwen
ayut (ayut/wayut, ayuten/wayuten, seg umyag : ayet) : timesiwt n tuyat.

Ad gzu aris.
1. D acu-t Idet ?
2. Anda i ixeddem ?
3. ef wacu i igull Idet ?
4. Amek i iferru timsal ?
5. D acu i yexdem umdan-nni i yesan tadrimt mi i ibedd er tedemt ?
6. Amek i yefra Idet tamsalt-a ?
7. D acu i yexdem umdan-nni mi i d-yeffe uzaraf ?
8. D acu i d analkam n temsalt-a ef Idet ?
Ad slamu iman-iw.
Semmed tifyar-a s umaun deg yimizri ne deg yimizri ibaw :
Tgullem d yiman-nwen. D kunwii.................. d yiman-nwen.
Yexdem azref d usauf. D netta i .................... azref d
usauf.
awnent ameafu. D nutentii ........................ ameafu.
Seknen-d tauda-nsen. D nutniur ..................... tauda-nsen.
Yexdem axeddim-is. D nettai ........................axeddim-is.
Ur tesi ara tadrimt. D nettati............................. tadrimt.
Nettgalla ef Idet. D neknii ............................. ef Idet.
Teef axeddim-a. D nettati ........................ axeddim-a.
Ur isexdem ara imdanen. D netta ur .................... imdanen
ara.
Ur frant ara temsal. D timsalur ........................................
Ur mine ara tawacult-iw. D nekur ........................ tawacult-is.
Ur d-yeffi ara uzaraf. D azarafur ........................................
Efk-d amek i d-yettili usile n umaun deg yimizri d yimizri ibaw.
187
Meslay-d ef tedemt d trademt.
Tirawalt
Ad issine adeg n yilem deg wawal.
izem, ilef, ibekki, imensi, almaten, ieqqayen, ixxamen, imawen, ef, er,
anect, kker, serwel, ttwarfed ...
e, ens, ers, els, es, er, eg, err, efk, er ...
izem, ilef, ibekki, imensi, almaten, ieqqayen, ixxamen, imawen, ef, er,
anect, kker, serwel, ttwarfed : deg wawalen-a, ilem yettarra snat n tergalin
ad d-ttwasusrunt ef tikkelt. Md. i/zem, i/lef, i/bek/ki, al/ma/ten, ser/wel.
e, ens, ers, els, es, er, eg, err, efk, er : deg yimyagen-a, nura ilem di
tazwara acku yiwet n tsawalt kan ay san.
Ad cfu.
Ur ttaru ara ilem er taggara n wawal.
Ad aru ilem di tazwara anagar deg umyag bu yiwet n tsawalt. Md. e,
ens, ers, els, es, er, eg, err, efk, er.
Ilem yettarra snat n tergalin ad ttwasusrunt ef tikkelt. Md. izem, ilef, er,
ef, anect, xeddem, ewwez, ffer, kkes.
Ad fke awalen i yesan ilem.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Ad kemmle i tseftit n yal amyag : srewle ..., emmle ..., gezzu ..., tteffe
...
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

188
Tajerrumt

Amyag
Ad issine amaun deg wurmir d wurmir ibaw.
Anwa ara d-yefken adrim ? Mai d nek.
Anwa ara d-yequn ? Mai d nek.
Anwa ara tt-id-isirden ? Mai d nek.
Anwa ara tt-id-igezmen ? Mai d nek.
Anwa ara d-iiwnen ? Mai d nek.
Anwa ara tt-id-isewwen ? Mai d nek.
Anwa ara d-isefen tagida ? Mai d nek.
Anwa ara tt-id-isersen ? Mai d nek.
Anwa ara tt-yeen ? D nek, nek, nek ...
Anwa ur d-yettakken ara adrim ? D nek.
Anwa ur d-iqeun ara ? D nek.
Anwa ur tt-id-isiridenara ? D nek.
Anwa ur tt-id-igezzmenara ? D nek.
Anwa ur d-ittiwinenara ? D nek.
Anwa ur tt-id-isewwayenara ? D nek.
Anwa ur d-iseffenara tagida ? D nek.
Anwa ur tt-id-isrusuyen ara ? D nek.
Anwa ur tt-ttetten ara ? Mai d nek.Mai d nek ...
Ad cfu.

Amaun deg wurmir, yettili s umyag yeftin deg wurmir, udem wis kra
asuf amalay + n. Md. ad yefk ara yefken, ad yequ ara yequn, ad
isired ara isirden.Ittekk-d umassa ara uqbel-is.
Amaun deg wurmir ibaw, yettili s umyag yeftin deg wurmir ussid ibaw,
udem wis kra asuf amalay + n. Md. ur yettakk ara uryettakken ara, ur
iqeu ara uriqeun ara, ur isirid ara ur isiriden ara.
Am wakken, amaun deg wurmir ibaw, yettili da s tala anda n
yettual deg wadeg n y . Md. ur yettakk ara urnettakk ara, ur iqeu
ara urnqeu ara, ur isirid ara ur nsirid ara.

Ad d-fke tifyar anda ara smerse amaun deg wurmir d wurmir ibaw.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

189
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Aseddi n lesker d aan

Mi i d-yual Flali tameddit n wass er uxxam, tseqsa-t yemma-s ma yella


yufa-d amek ara yexdem akken ad as-semmen ur yesedday ara lesker, yerra-
yas-d dakken taluft tuwa tadduyt i iwulmen ara isexdem.

Iheyya-d Flali iman-is i usexdem n tadduyt-nni i yenwa ad yawe yes-s er


yiswi-s mebla ccekk.Yewwi-d iselkinen,s tikerkas,er bib i d-yeskanayen ixuss
usekkud-is.

Asmi i d-yewwe wass n usihar, iu er bib n lesker, iawed-as i tilet i


isexdem yakan d bib aarim.Dacu kan, tikkelt-a, d taluft-nnien, ur tt-ittrau
ara Flali.Yebda-d yid-s bib s yiseqsiyen menwala d kra n yikayaden am wid n
yal ass. Yeef Flali di tilet-is, am tikkelt i ieddan, ur yettwali ara tiawsiwin s
uble-a, i as-id-yettwaseknen ef tuggugt.Di lawan n yiseqsiyen, yeef-d bib
iseli tisegnit s lebi-s.Isuter seg Flali ad as-tt-id-yerfed.Irfed-itt-id, yefka-yas-
tt.Ur d-yuki ara armi i yebda bib la yealay seg-s, yekkat-d seg-s.Syen ixdem-
as yiwet n temsirt yesken-as-d leyub-is, yeskerkis, da ur yesi ara taelnari,
syen yefka-yas-d imedyaten ef yibabaten d ijedditen i d-yefkan tiwiin-nsen d
asfel ef uslak n tmurt-a.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.171.

190
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tadduyt (tadduyt/tadduyt, tadduyin/tadduyin) : tiilet


iselkinen (aselkin/uselkin, iselkinen/yiselkinen) : igiten, lekwae
tikerkas (tikerkest/tkerkest, tikerkas/tkerkas) : lekdub
able (able/uble, ibelan/yibelan) : taart
ef tuggugt : ef lebed
Yeskerkis (ad yeskerkes, sekrekse/yeskerkes, ur yeskerkes ara,
yeskerkis): Yeskidib.

Ad gzu aris.

1. Melmi i d-yual Flali er uxxam ?


2. ef wacu i t-tseqsa yemma-s ?
3. D acu i as-tenna ?
4. D acu i as-id-yerra Flali ?
5. D acu i d-iheyya Flali akken ur yesedday ara lesker ?
6. Ass n usihar, amek i yexdem Flali ?
7. Amek i as-id-isukkes usujji tikerkas-is ?
Ad slamu iman-iw.

Semmed tifyar-a s umaun deg wurmir ne deg wurmir ibaw :


Yual Flali tameddit n wass. D Flaliara........................ tameddit n wass.
Tseqsa-t yemma-s. D yemma-s ara t-.........................................
Ufan-d amek ara xedmen. D nutniara d-.................amek ara xedmen.
Taluft tuwa tadduyt. D taluft ur...................................... tadduyt.
Theyya-d iman-is. D nettatara d-................................ iman-is.
Nwant ad yawe yes-s. D nutenti ur......................ad yawe yes-s.
Yewwe-d wass n usihar . D ass n usihar urd- ...................................
Ur d-newwi ara iselkinen. D nekniur d-............................... iselkinen.
Ur iu ara er bib n lesker. D netta ur.....................er bib n lesker.
Ur teseddam ara lesker . D kunwi ara................................... lesker.
Ur yettwali ara tiawsiwin. D nettaur...............................tiawsiwin.
Ur tseli ara tisegnit s lebi-s. D nettat ur......................tisegnit s lebi-s.
Efk-d amek i d-yettili usile n umaun deg wurmir d wurmir ibaw.

Meslay-d amek i tettwali igen azzayri d wamek ara nader tamurt-nne?

191
Tirawalt
Ad issine tussda deg wawal.
tettaru, nettazzal, iedda, iella, twehha, asemmam, asemma, amessas. ...
ibeu, nkerru, izellu, iellu, tberru, akebbu, azemmur, abellu, aebbu. ...
yettdebbir, tetteyyi, ielli, izeggi, merri, izeggir, ielli, zgelli, asemmi. ...
yeqqes, idemmer, ineqqeb, teqqel, igellel, axemmem, aseggem, asettef. ...
yeddez/ teddzem, ikellex/tkellxem, teffe/ teffemt, yebbe/tebbem,
yessen/ amussnaw, yeffe/ tuffa., yeddem/ tuddma, yekkes/ tukksa ...
Isekkilen i yuran s uzegga ssden merra acku usan-d :
Gar e d a. Md. tettaru, nettazzal, iedda, iella, twehha, asemmam,
asemma, amessas, afessas.
Gar e d u. Md. ibeu, nkerru, izellu, iellu, tberru, akebbu,
azemmur, abellu, aebbu, aselluf.
Gar e d i. Md. yettdebbir, tetteyyi, ielli, izeggi, merri, izeggir,
ielli, zgelli, asemmi, aei.
Gar e d e. Md. yeqqes, idemmer, ineqqeb, teqqel, igellel,
axemmem, aseggem, asettef, asellef.
Asekkil ussid yezmer ad yili d snat n tergalin = sin n yisusra (Md.
Yeddez, yessen.), ne d snat n tergalin = yiwet n ususru aezzfan (Md.
teddzem, amussnaw).
Ad cfu.
Targalt i yellan gar e d teri-nnien, tettessed. Md. tettaru, ibeu,
yettdebbir, yeqqes.
Targalt ma tessed deg ufeggag-is, ad tili ddima tessed deg taliwin-
nnien. Md. ssen, issin, tamussni, tussna, amussnaw, yessen, tessne...
Ismawen irealen ur nettwamze ara, beddun s l ne s tussda n tergalt.
Md. ddu, llu, nnif, lif, lbumba, lpumpa.
Ad kemmle tafelwit-a ef wakken tella tussda deg yimedyaten.
lu ellu axeddam ameu dduzan tteffe
bru
zwi
fsi
fri
ffer agellid areqqe amussnaw
qu
er
en
ftel
krez

192
Tajerrumt

Amyag
Ad issine amaun deg wurmir ussid.
Anwa i d-yettakkenadrim ? Mai d nek, d argaz-iw d umar-iw.
Anwa i d-iqeun? Mai d nek, d argaz-iw.
Anwa i tt-id-isiriden? D nek.
Anwa i tt-isenayen, Tikwal d nek, tikwal d tamart-iw.
Anwa i tt-id-igezzmen ? D nek.
Anwa i d-ittaafen ? D yelli ne d mmi.
Anwa i tt-id-isewwayen ? D nek.
Anwa i d-iseffen tagida ? D nek ak d yelli.
Anwa i tt-id-isrusuyen ? D nek ak d yelli.
Anwa i tt-id-ibeun ? Mai d nek, d amar-iw.
Anwa iittetten ? D nek d twacult-iw.
Anwa ara d-yettakkenadrim ? D argaz-iw d umar-iw.
Anwa ara d-iqeun? D argaz-iw.
Anwa ara tt-id-isiriden? D nek.
Anwa ara tt-isenayen, Tikwal d nek, tikwal d tamart-iw.
Anwa ara tt-id-igezzmen ? D nek.
Anwa ara d-ittaafen ? D yelli ne d mmi.
Anwa ara tt-id-isewwayen ? D nek.
Anwa ara d-iseffen tagida ? D nek ak d yelli.
Anwa ara tt-id-isrusuyen ? D nek ak d yelli.
Anwa ara tt-id-ibeun ? D amar-iw.
Anwa aratt-ittetten ? D nek d twacult-iw.
Ad cfu.

Amaun deg wurmir ussid, yettili s umyag yeftin deg wurmir ussid, udem
wis kra asuf amalay + n.
Ma yekka umassa i uqbel-is, immal-d yebda deg yizri.Md. yettakk
iyettakken, iqeu iiqeun, isirid i isiriden.
Ma yekka umassa ara uqbel-is, immal-d ad yebdu deg yimal.Md. ad
yettakk arayettakken, ad iqeu araiqeun, ad isirid ara isiriden.
Ad d-fke tifyar anda ara smerse amaun deg wurmir ussid.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

193
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Laman

Anda yebu yawe uswir ussnan n tmetti, ddima tettili-d tsernut deg
wassaen gar yiseggalen-is.Anect-a yettawi s umata er umennu gar-asen ef
wayen yerzan taeft d yiswi n yal yiwen.ef waya iwunak suffuen-d isuaf
ak d yialen n laman ara ibedden er-sen akken arim ur as-yettu ara uzref-is.

Ialen n laman, s ttawilat-nsen yemgaraden, yal yiwen s twuri-s ef


wakken i d-yettwasile.

Igen aelnaw aerfan iswi-s d asebiber ef tlisa n ulan, yettassa ef


tmunent-is, am wakken i d-iggar iman-is deg kra n tlufa i yerzan tiemin n
ulan.

Tamsetla taelnawt txeddem akken ad tili talwit berra i temdinin, deg


tudrin, deg yidurar, deg Tniri.Tettawan deg usemres n yisuaf i d-yeffen sur
tedemt.Tesrusay-dtalwit d usrad, da tettaaf tuddsa tinmettit.

D aya i d tawuri n temsulta da, dacu deg temdinin.

Ialen-a n laman ttemsemmaden gar-asen akken ad assen ef yirimen.Ad


arben ef wayla-nsen d uader n ulan seg wid merra i iran ad rwinarkad n
uwanek d teeft n uref.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.195.

194
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

tasernut (tasernut/ tsernut, tiserna/tserna, seg umyag : sernu :


teddi/steleb): asteteb, ateddi
assaen (assa/wassa, assaen/wassaen) : anermis i yellan gar wa d wa
taeft (taeft/teeft, tiefin/tefin) : lmelaa
tamsetla (tamsetla/temsetla, timsetliwin/temsetliwin) : D ialen n laman,
tuddsa n yiadermiyen.
tamsulta (tamsulta/temsulta, timsultiwin/temsultiwin) : D ialen n laman,
tuddsa n yipulisen.
arkad : tasusmi, talwit
Ad gzu aris.

1. D acu i d-yettilin deg wassaen gar yieggalen n tmetti ?


2. ef wacu i d-yettili umennu ?
3. Acuer i d-llan yisuaf d yialen n laman ?
4. Tiwuriwin n yialen n laman mgaradent, ne ala ?
5. Anta i d tawuri n yigen aelnaw ?
6. Anta i d tawuri n temsetla ?
7. Anta i d tawuri n temsulta ?
8. D acu i d iswi n yialen n laman akken llan ?
Ad slamu iman-iw.

Semmed tifyar-a s umaun deg wurmir ussid :


Tettili-d tsernut. D tasernuti.................................................
Yettawi er umennu. D ayen i................................ ef umennu.
Iwunak suffuen-d isuaf D iwunaki d-....................................isuaf.
Ad as-iu uzref-is. D azref-isaraas-.........................................
Ad tettassa ef tmunent. D nettat ara............................ef tmunent.
Ggarent iman-nsent. D nutenti i...............................iman-nsent.
Nettebbir i ulan. D neknii .....................................................
txeddem akken ad yili usrad. D nettati .....................akken ad yili usrad.
Semras isuaf. D keara.........................................isuaf.
Ad d-tesrusum talwit D kunwi ara.....................................talwit.
Tettaaf tuddsa tinmettit. D nettati.........................tuddsa tinmettit.
Ad assen ef yirimen. D nutniara...........................ef yirimen.
Efk-d amek i d-yettili usile n umaun deg wurmir ussid d wurmir ussid ibaw.

Meslay-d ef yialen n laman di Lezzayer.


195
Tirawalt
Ad issine tamsertit deg wawal.
asemma/ isemmaen tasemmat/ tisemmain
asebba/ isebbaen tasebbat/ tisebbain
abla/ iblaen tablat tiblain
aegga/ ieggaen taeggat/ tieggain
aeggad/ ieggaden taeggadt/ tieggadin
aselmad/ iselmaden taselmadt/ tiselmadin
anelmad/ inelmaden tanelmadt/ tinelmadin
abalmud/ ibulmad tabalmudt/ tibulmad
amaynut/ imaynuten tamaynutt/ timaynutin
D acu afus tafust/ tafuset ulmu tulmut
tayemmat tiyemmatin taa tiaen
Ad cfu.
Mi ara idakel d t, ttakken-d []. Md. tasemmat
Mi ara idakel d d t, ttakken-d []. Md. tanelmadt
Mi ara idakel t d t, ttakken-d []. Md. tamaynutt
[] er taggara n yisem, ttarun-t s yiwen n t. Md. tulmut.
Ad issine tamsertit di tmenna, taremsertit di tira, timlilit n tera.
Ur yugi ara. [ur yugara/ uyugara/ur yugiyara/ ur yugiwara/uyugiwara]
Akka i as-tenna. [akkistenna/ akkayastennna/akkiyastenna]
Anect-a i as-tefka. [anectayistefka/ anectayastefka/ anectaystefka]
Anect i as-tefka [anectistefka/ anectiyastefka]
Asmi i d-yusa. [asmidyusa] Asmi ara d-yas [asmaradyas]
Yebna axxam. [yebnaxxam] Ad yebnu axxam [adyebnaxxam]
Isefcel ixeddamen-is. [isefcellixedddamnis]
Ad cfu.
Tira n tmazit d tira n wawal, yal awal ttarun-t ef wakken i yella ugama-
s ilelli, ur tettbeddil ilmend n kra n wattal. Deg tira tettili tremsertit.
Ad aru akken i iwulem tifyar-a.
Iselidawnis.................................................................................................
Udyewwarayenyeba. ..................................................................................
Uryemara, uryerkara. .................................................................................
Adisekrixxamnis. .........................................................................................
Maradyual, inas. .........................................................................................
Murtebiara, eit. .....................................................................................
Akkidtenna tselmaenni. ...............................................................................
Anwarayaen tsebba-a. ..............................................................................

196
Tajerrumt

Tazela n tnila
Ad issine d acu i d d d n n tnila.
Yewwi-d iswi. yewwi-n dduzan-is.
Ur d-yusi ara er tiwant Mi i n-yusa er tesnawit, yera isnawen.
Ad d-yual. Mi ara n-yual, ad nmeslay ef taluft-nni.
Awer d-yili waya. La d-isawa i d wass ur yeqi ara
Aql-iyi-n azekka. Ar d-isawal ma das-terre awal.
Ad cfu.
Tazela n tnila d tettarra tigawt er win i d-yettmeslayen ne er
wadeg-is. Tetteqqen er umyag.Md. Yusa-d er da.
Tazela n tnila n tettarra tigawt er win i wumi i nettmeslay ne er
wadeg-is. Tetteqqen er umyag. Md. Yusa-n er dinna.
Tizeliwin n wurmir (ad, ara, la/a/ar), tizeliwin n tibawt (ur, awer),
imassaen (i, ara), tisunin i iselkamen imassaen (mi i/ara, asmi i/ara,
akken i/ara, seg i/ seg ara, amer i/ara, lukan i/ara, lemmer i/ara...), tasunt
(ar) ttarran-t tazela n tnila ad d-tekk gar-asent d umyag. Anda-nnien,
tazela n tnila yettili seld amyag.
Tazela n tnila trennu da er yimqimen imeskanen udmawanen.
Imqimen imeskanen udmawanen + d n tnila
asuf asuf unti asget asget unti
udem tawsit d uman
amalay amalay
u
1 er da. aql-iyi-d aql-iyi-d aql-a-id aql-a-id
w.2 er da. aql-ak-id aql-akem-id aql-aken-id aql-akent-id
w.3 er da. ata-ya atta-ya atna-ya atenta-ya

Imqimen imeskanen udmawanen + n n tnila


asuf asuf unti asget asget unti
udem tawsit d uman
amalay amalay
u
1 er dinna. aql-iyi-n aql-iyi-n aql-a-in aql-a-in
w.3 er dinna. ata-yen atta-yen atna-yen atenta-yen
Ad d-fke tifyar anda ara smerse d d n n tnila.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
197
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Igen aelnaw aerfan

Ula d yiwet n tmurt deg umaal-a ur tezmir ara ad teg tuddsa i iehden i
yesan lhiba daxel da di berra ma ur tesi ara igen i yeqwan i izemren ad iader
tilisa-s ef yicenga, da ad isebiber ef talwit, ef laman, ef tuddsa daxel n
tmurt. D tasekka s wayes i yettussu uwanek s ccan d lezz. Igen, yettawan deg
usrus n laman d usrad d talwit. Yettarra imezda ad sersen iwellihen-nsen deg
tulin n lebni d usezde anda iswi-nsen d agga er unerni d umteddu d tbaurt i
merra aref azzayri.

Igen-nne aelnaw aerfan azzayri, am yigen n uslelli aelnaw, yella


ddima er tama n uref-is da er tama n yimenzay ef i uen d asfel d imelyan
n Yizzayriyen.Ddima yettwaheyya akken ad iader azdi aelnaw d umyeaf-is
akken ad tili Lezzayer d awanek anect-it gar yiwunak.ef waya isefk yal
Azzayri d Tezzayrit ad ilin er tama n yigen-a i d-iseknen dakken yella er
tama-nsen da er tama n ulan.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.199.

198
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

Igen (igen/yigen, ignen/yignen) : D agraw n yiserdasen, lesker.


tasekka (tasekka/tsekka, tisekkiwin/tsekkiwin) : tuddsa
aslelli (aslelli/uslelli, islelliyen/yislelliyen) : Ad t-terre d ilelli.
azdi (azdi/uzdi, izdiyen/yizdiyen) : tadukli
anect-it : Anect illa-t, d azeluk, d ameqqran.

Ad gzu aris.

1. A lada tezmer ad tili tmurt war igen ?


2. D acu i d iswi n yigen aelnaw ?
3. er tama n wacu i yettili yigen aelnaw aerfan azzayri ?
4. Acuer ?
5. D acu i d aan-nne er-s ?
Ad slamu iman-iw.

Sekcemd ne n n tnila deg yal amyag ma yella wamek, ini-d anamek-is,


ne inumak-is, ne ahat d tala kan :
Ad teg tuddsa n tmetti. ....................................................................
Akka i yesa lhiba. ....................................................................
D igen i yeqwan. ....................................................................
Ad iader tilisa-s ef yicenga. ....................................................................
Ad isebiber ef talwit. ....................................................................
Yettarra i yimezda talwit. ....................................................................
Ad sersen iman-nsen. ....................................................................
Yella er tama n uref-is. ....................................................................
uen d asfel Izzayriyen. ....................................................................
Ddima yettwaheyya. ....................................................................
Ad iader azdi aelnaw. ....................................................................
Ad yili d awanek anect-it. ....................................................................
Ad yawi. ....................................................................
Yual. ....................................................................
Aql-iyi. ....................................................................
Atta. ....................................................................
Efk-d inumak s i d-gellunt tzeliwin d d n n tnila.

Meslay-d da sissen-d igen aelnaw azzayri.


199
Tirawalt
Ad issine tamsertit di tmenna, taremsertit di tira, amyag d tecra-is
Ad awe [adawe] Ad d-awe [adawe]
Ad nawe. [anawe] Ad d-nawe. [adnawe]
Ad tawe. [aawe/ atawe] Ad d-tawe. [adawe/ adtawe]
Ad tawem. [aawem/ atawem] Ad d-tawem. [adawem]/ adtawem
Ad tawemt. [aawemt/ atawemt] Ad d-tawemt. [adawemt/ adtawemt]
Ad yawe. [adyawe] Ad d-yawe. [adyawe]
Ad tawe. [aawe/ atawe] Ad d-tawe. [adawe/ adtawe]
Ad tawem. [aawem/ atawem] Ad d-tawem. [adawem/ adtawem]
Ad tawemt. [aawemt/ atawemt] Ad d-tawemt. [adawemt/ adtawemt]
Terni-iyi [terniiyi] Ad ttwakkse [adewakse/ adetwakse]
Terni-a [ternia] Ad nettwakkes [anewakes/ anetwakes]
Terni-t [terni] Ad tettwakkse [aewakse/ atetwakse]
Terni-tt [terni] Ad tettwakksem [aewaksem/ atetwaksem]
Terni-ten [ternien] Ad tettwakksemt [aewaksemt/ atetwaksemt]
Terni-tent [ternient] Ad yettwakkes [adyewakes/ adyetwakes]
D kem i iuen [iyuen/ iguen] Ad tettwakkes [aewakes/ atetwakes]
D nettat i yeddan [iyeddan/ igeddan] Ad ttwakksen [adewaksen/ adetwaksen]
Awtul i yea [iyea/ igea] Ad ttwakksent [adewaksent/ adetwaksent]
D tamera i iell [iyell/ igell]
Ad cfu.
Yettili temsertit di tmenna, taremsertit di tira, gar yimataren udmawanen,
tazela n wurmir, amassa d yimqimen isemmaden.
Ad aru akken i iwulem tifyar-a.
Dnek iguran tabra. .......................................................................................
Tewwien, teniten, etmeleen. .................................................................
Makkitxedme, aewakse. .........................................................................
Uryerara igerrun. ......................................................................................
Aeu, adual yaltikekt. ............................................................................
Mara nemyiger anmeslay. ............................................................................
Aneddi aidenur. .......................................................................................
Dinigigunag. ............................................irefdiyi. .......................................
Adawi, adernu! .......................................yedmas. ........................................
Yewwiyastentid. ....................................ixedmed. .......................................
Adasidyawi. .....................................adastidyawi. ......................................

200
Tajerrumt

Amyag
Ad issine amqim awil asemmad usrid d urusrid.

Yetteddiq i yimeban. Yetteddiq-asen.


Ad yetteddiq i yimeban Ad asen-yetteddiq.
Yettwellih arraw-is er lxir. Yettwillih-iten er lxir.
Ad yettwellih arraw-is er lxir. Ad ten-yettwillih er lxir.
Isekra tamezdut-is i ukerray-a. Isekra-yas-tt.
Ad isekru tamezdut-is i ukerray-a. Ad as-tt-isekru.
Mazi yu-d aselkim i mmi-s deg umulli-s wis mraw.
Yu-as-t-id deg umulli-s wis mraw.
Mazi ad d-ya aselkim i mmi-s deg umalli-s wis mraw.
Ad as-t-id-ya deg umulli-s wis mraw.
Ad cfu.
udmawanen amqim asemmad arusrid amqim asemmad usrid
u.1 u sf. ml./ nt. -yi yi- -(i)yi -yi
u. w. 2 sf. ml. -(y)ak ak- -(i)k -k
nt. -(y)am am- -(i)kem -kem
u. w. 3 sf. ml. -(y)as as- -(i)t -t
nt. -(y)as as- -(i)tt -tt
u
u.1 sg. ml./ nt. -(y)a/ane a-/aen- -(y)a/ane -(y)a/aen
u. w. 2 sg. ml. -(y)awen awen- -(i)ken -ken
nt. -(y)awent awent- -(i)kent -kent
u. w. 3 sg. ml. -(y)asen asen- -(i)ten -ten
nt. -(y)asent asent- -(i)tent -tent

Iwilen n umyag ttemsefaren akka: amyag-arusrid-usrid-tanila (Md.


Yu-as-t-id.).arusrid-usrid-tanila-amyag (Md. Ad as-t-id-ya.).

Ad d-fke tifyar anda ara smerse arusrid, usrid, d d n n tnila.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

201
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tamsetla d temsulta

Yal tamurt deg umaal-a ur tsawa ara ad tseddu tilufa n urim, ad t-tader
deg usrad mebla ma tesa tasekka yeqwan n temsetla d temsulta. Tamsutla, iswi-
s d asrad deg yierman, tamsetla iswi-s d asrad berra i yierman.

Tisekkiwin-a ttadarent tuddsa n yimdanen deg yiberdan, deg yizenqan,


ttbaddadent mgal wid i iggaren fell-asen, ttsellikent-d wid i
yettwawten.Ttarabent tiwaiyin tinmettiyin icban takera, tuit n lehyuf,
uu-s d uznuzu-yis. Xeddment mgal tilufa n userwel, n tjual, n uzeyyef d
wayen-nnien. Ialen-a n laman s temlilt-a ttarran arim ad yidir deg usrad, di
talwit, deg urkad, aya yettawi er umteddu d tbaurt.Ulac amteddu deg tuggdi,
ulac tabaurt deg urway. Akken ad siwent tsekkiwin-a, isefk irimen ad asent-
fken afus n tallelt s useqre n wid i yeffen i ubrid ne i usauf, s uqader n
yilugan n tuddsa deg tulin merra.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.203.

202
Ad gzu awalen i yellan deg uris: ad fke inemgalen n wawalen-a.
ad tader : ..................................................................................................
asrad : ........................................................................................................
yeqwa: .......................................................................................................
mgal: .........................................................................................................
ttsellikent : .................................................................................................
yettwawet : ................................................................................................
aznuzu : .....................................................................................................
aserwel : ....................................................................................................
ad yidir : ....................................................................................................
arkad : ........................................................................................................
amteddu : ..................................................................................................
tuggdi : ......................................................................................................
tabaurt: ....................................................................................................
yeffe : ......................................................................................................
Ad gzu aris.

1. Tella tmurt i izemren ad tseddu tilufa n urim war tamsetla d temsulta ?


2. Anwa i d iswi n temsetla ?
3. Anwa i d iswi n temsulta ?
4. ef wacu i tadarent tsekkiwin-a ?
5. S temlilt n tsekkiwin-a, amek i yezmer ad yili urim ?
6. Yezmer ad yili umteddu deg tuggdi ?
7. Yezmer ad tili tbaurt deg urway ?
8. Amek i nezmer ad niwen tisekkiwin-a ?
Ad slamu iman-iw.
Err amqim awil asemmad usrid d urusrid deg wadeg n yisem ne n umqim,
ini-d ma d usrid ne d arusrid. Sexdem wid i d-yeggran deg yimedyaten-ik.
Ad tseddumtilufa n urim. ....................................................................
Ad nader tilisa-s ef yicenga. ....................................................................
Ad rebbint aref. ....................................................................
Ad d-tualtalwit i yimezda. ....................................................................
Yefka-d yelli-s i umdakel-is. ....................................................................
Rremt-d takeust-nni i Tiniri. ....................................................................
Ad sersen iman-nsen. ....................................................................
Nefka awal i tidak-a. ....................................................................
Ad tefru widak-nni. ....................................................................
Meslay-d ef temselta d temsutla di Lezzayer.

203
Tirawalt
Ad issine tamsertit di tmenna, taremsertit di tira, tanzet d yisem
Yesa tasa n tyazit [tyazi].
D awal n urgaz [bbergaz/ wwergaz].
Yeur tasebbalt n waman [bbaman/ wwaman].
Ccre n ebbi usawen [ebbi], win n yirgazen [ggergazen/ yyergazen]!
Atan deg tmurt n Fransa [Ffransa].
Xdem am wa [amma/ amba].
D tameut d wawal [ameut/ ttameut].
Yettebbi agenduz d tgenduzt [genduzt/tgenduzt].
Yuli ef uar [ef ar].
Seg yilindi [seggilindi], ur d-yeqqil.
Yewwi-d lamana-s deg yifasen-is [degfasnis].
Ad cfu.
Tettili temsertit di tmenna, taremsertit di tira, gar kra n tenza (n, deg, seg,
ef) d yisem/ amqim. Gar d n tilawt d yisem/ amqim/ arbib.
Ad aru akken i iwulem tifyar-a.
Win igesan deggedrar, ur yeaggad degzaar.
.................................................................................................................................
Amin yeebbin ibekki la tau layefki.
.................................................................................................................................
Wigeban aseggem, iseggmimanis, uxebara deggasetmera.
.................................................................................................................................
Tayetmatin ayetmatin, ccelensent mai yiwen.
.................................................................................................................................
Tidyanin-is, amezrem ieddun effuebbu-is, ametmes ddaw bbalim !
.................................................................................................................................
Amennu ggizem yibbas, amennu bbeydi yal ass.
.................................................................................................................................
akessart ne asawent, iswinne yiwen, awexxer udiili.
.................................................................................................................................
Leqel d abib ebbi, d asuref kan igelhan, surfiyi !
.................................................................................................................................

204
Tajerrumt

Tafyirt taddayt
Yeflali-d. Ur yuwa ara. Ad nemyezwar. Isuli.
D amaru. D wa. D ameqqran D awezi !
D acu? Ayen? Nwen. N uzzal.
Atan. Atnan. Anwa ? Acal ?
Berka. Ulac ! Dayen. Diri.
Ad cfu.
Tafyirt tbeddu s usekkil ameqqran, tettfakka s ugaz, ne s ugaz n
ubhat, ne s ugaz n tuttra.
Tafyirt taddayt, d tafyirt tameyant merra s wacu zemre ad siwe izen.
Tettili s umyag yeftin (Yeflali-d.); s d n tilawt i wumi yerna yisem (D
amaru.), umqim (D wa.) ne urbib (D ameqqran); s n n wayla i wumi
yerna yisem (N uzzal.), umqim (Nwen.); s umqim ameskan udmawan
(Atan.); s umattar (Anwa ?); s wawal-tafyirt (Berka.).
Tafyirt taerfit
Mayas yu-d aqrab immi-s deg tanut ielli.
asemmad asentel aseru asemmadusrid asemmad asemmad asemmad
imsegzi arusrid n tenzet ilelli
Ad cfu.
Tafyirt taerfit : mi ara rnu asemmad i tefyirt taddayt, ad tual d taerfit.
Tafyirt taerfit tesa asemmad imsegzi, asemmad usrid, asemmad arusrid
i d-teggar tenzat i, asemmad n tenzet i d-teggar tenzet menwala,
asemmad ilelli i d-yeggar umernu.
Asemmad imsegzi isegzay-d asentel (amatar udmawan). Yettili deg
waddad ilelli send aseru, deg waddad amaruz seld aseru.
Md. Ababat yu-d aqrab.../ Yu-d ubabat aqrab...
Aseru ne isali d ul n tefyirt (afeggag).
Asemmad usrid d ayen i yexdem srid usentel.
Asemmad arusrid, teggar-t-id tenzet i, yezmer ad yili deg wadeg-is
umqim arusrid. Md. Yenna i uella. Yenna-yas.
Ad d-fke tifyar taddayin d terfiyin.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
205
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Tadbelt d urim

Tadbelt di tmurt-nne d tamerut, ayet, deqs n yixeddamen-is salayen


iman-nsen, ttburufen, alayen s yir axezzur imseqdec. Aya yerra arim
yettullu-tt, yettcekti fell-as acku yetteyyi deg-s aas n wakud d tezmert, deg
deqs n tikkal ittaa ise-is akken ad isuffe kra n warra anda tigin-is tsutur-d
kra n tdinin kan.

Arim yesa izerfan deg udabu.Ad yerr tadbelt ad t-id-tesker d ccel. Ad


as-yeg tuddsa s wazal-is ara isebibren ef yise-is. Ad terr aqeddec fell-as d
iswi agejdan n tedbelt.

Arim isekf ad iger tamawt i yizerfan-is.Ur ilaq ara ad istehzi deg usuter-
nsen s ttawil yettwasurfen.Am wakken ilaq ad ibedd er-sen, ef wakken i yella
usauf, ma tella-d trademt, ila-d uzaglu fell-as, ne uraren s teeft-is.

Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.223.

206
Ad gzu awalen i yellan deg uris : ad fke inumak n wawalen-a.

ameru: .....................................................................................................
ayet : ......................................................................................................
salayen : ....................................................................................................
axezzur : ....................................................................................................
yettullu : ..................................................................................................
yetteyyi : ................................................................................................
akud : ........................................................................................................
ise : ..........................................................................................................
arra : ..........................................................................................................
tidinin : ......................................................................................................
ad ibedd er : .............................................................................................
tarademt : ................................................................................................
taeft : .....................................................................................................

Ad gzu aris.

1. Amek i tmugg tedbelt di tmurt-nne ?


2. Amek i tella tmuli n urim ef tebdelt n Lezzayer ?
3. Ayer ?
4. Anwi izerfan i yesa urim seg udabu ?
5. D acu i ilaq ad yexdem urim ?

Ad slamu iman-iw.
Efk-d tifyar i yellan deg uris, s tala n :
Tefyar taddayin.
Tefyar tierfiyin, tini-d d acu-ten yisemmaden-nsen.
Efk-d tifyar-nnien taddayin d terfiyen yemgaraden sur-k : s umyag ; s
d n tilawt d yisem, d umqim, da d urbib ; s n n wayla i wumi yerna
yisem, amqim ; s umqim ameskan udmawan ; s umattar ; s wawal-tafyirt.

Meslay-d amek i tettwali tadbelt tazzaylit, d wamek ara tseggem.

207
Tirawalt

Ad seti aris

Tameut eslit
.................................................................................................................................
Twqamek ara tsfrutamsaltni. Zrin wusan, rnan wiya, armi d
.................................................................................................................................
yiwenwasstfaq temart i tslit-is taker! Tettaker segkufantazart, awrn...
.................................................................................................................................
D acaratefrea tamart degqerruy?
.................................................................................................................................
Ihi, amek ur as-tefaq, mi tadimt i tettarra i wkufi, yal tikkelt tsell-i s ljebs,
.................................................................................................................................
tettaf-itt tetwakes.
.................................................................................................................................
Laun akkni tella: tislit, tettaker tagela; tamart tfaq:
yetwakkeruxam......................................................................................................
...........................
is seg daxel. Da, ula d aslugi, assenni, yeadawal i ineggura: Asmi i d-
ttekk........................................................................................................................
.........
tekeraseg tewurt akkin, ttarafellawenlada, ma ura... ula ara dxedme!
.................................................................................................................................
Ttif ailif wala ndama, i tenna tamartdeg ul-is. Degmi i tmeyezarmi
.................................................................................................................................
i d-ufatifrat i taluftenni.Azka-nni, d assssuq.Ikermmis ad ife,
.................................................................................................................................
tnq temart, tennayas:
.................................................................................................................................

208
Aha!
.................................................................................................................................
Dacitebi a yemma? i asyennammis.
.................................................................................................................................
Aiyid itbir!
.................................................................................................................................
Itbir! Dacaratxdmyess?
.................................................................................................................................
Adassemmi...
.................................................................................................................................
Amek? isyenna wergaz.
.................................................................................................................................
Adassemmi Nra, nfer!
.................................................................................................................................
Tislit, din din etfaq. Tnqula d ntat, tna-yas:
.................................................................................................................................
Ihi ula d nek, rnuyidyiwn...
.................................................................................................................................
I kem, amk ara astsemmi?
.................................................................................................................................
Ad as-semmi Nce, nwexer!
.................................................................................................................................
Imir, argaz-ni ifaq. Yfhm lemun lxalat.
.................................................................................................................................
Ihi, ula d nek adernu yiwen! is-yenna urgaz.
.................................................................................................................................
Amek aras-tsemi, ke ammi?
.................................................................................................................................
As-semmi : Wi i yecen, usenbezzer
Kamal BUMARA

209
Tajerrumt

Tafyirt taerfit
Asemmad n tenzet d usemmad ilelli: ad issine tinza d yimerna.
Ad cfu.

Tanzet tetteqqen asemmad el umyag ne el yisem.


Awal d-ieffren tinza-a yettili deg waddad amaruz : zdat, deffir, d, gar,
seg, s allal, am, er, ef, di/ deg, si/seg, i, bla/ mebla/ war, n, qbel/
weqbel/ send, mbed/ seld, nnig, berra, kter/ ugar, siwa/ slid/ anagar,
uddun/ qqel ... Md. Iqeffafen eddan erteslit.
Awal d-ieffren tinza-a yettili deg waddad ilelli : ar (arma d), s (tanila).
Amernu d awal armeskil, irennu er umyag, er yisem ne er umernu-
nnien akken ad ibeddel kra deg unamek-nsen.
Imerna n wadeg : da, dinna, dihin, sya, syihin, syinna, zdat, deffir,
ukessar, berra, nnig, usawen, ddaw, rrif ...
Imerna n wakud: ticki, zgelli, ass-a, ass-nni, ass-nnien, ielli, sendielli,
azekka, seldazekka, aseggas-a, qabel, wabel, ilindi, sendilindi, zik, ddima,
din din, imir imir, tura, tikwal, ayyur-a, taebit, tameddit, deg yi, ef 12
yisragen (sswaye) d 20 tdinin (ddqayeq) d 15 tsinin ...Ussan n yimalas:
arim, aram, ahad, amhad, sem, sed, acer. Ayyuren: yennayer, furar,
mares, yebrir, mayu, yunyu, yulyu, uct, ctember, tuber, wanber, jamber.
tisemhay: tafsut, iwilen/anebdu, amiwan/lexrif, tagrest/ccetwa, tafsut.
Imerna n tesmekta: aas, deqs, aerram, drus, kra, ibesti, cwi, anect...
Imerna n tara: inani, s tuffra, s tukera, s udebbuz, meqlubi, kra kra, s
tazzla...
Imerna n tilawt: ih, yerbe, d tidet, anam...
Imerna n tibawt: mai, ulac, ala, ahae, xai, ur ... ara ...
Imerna n wahat: ahat, wisen, balak, yezmer ...
Ad d-fke tifyar tierfiyin anda ara sxedme tinza d yimerna.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
210
Tanfalit

Ad wali,ad senfali.

Tauri
Iba n tedbelt
Mi i d-qwant tamawin n Yugdu ef wakken i as-yeeb wayen i yettwali
deg temdint-a tazedgant deg i ttmerrien.D tamdint n tmerrit, kra i yellan seg-s
iseggem, kra i yellan ad t-tafe deg umkan-is.Ttasen-tt-id si yal tamnat.
Yenna-yas Yulwa : Win ara ak-id-yeslen ad as-yenwu amzun tamdint-ik
tei-tt d ixerban.
Yerra-yas-d Yugdu : Aglam-a drus-it akya ma nserwes-it d temdint-a.
Iberdan deg-s qelen merra, uren d ixemmjen ldin iqemmac-nsen, saggaden,
glan-d s waas n txessarin.Tiuna n uznuz sebkent, fesxent, cemtent, ulac d acu
ara d-tae seg-sent.Arim ddima iar, rwint-as, ssela tembabb ta ef ta,
tewsex, teur d aebbar. Ierbazen-is amzun d agni n yiersiwen.Izenqan-is
uren d iumma.Iezran-is uren d ierdayen d wammus, mi i d-tedda ad
ak-id-tewt lfua, tizit tget.Iqudas i d-yettawin aman qersen akk.Aman tteddun
deg yiberdan ma deg uxxam ulac.Aman n tissit xelen d wid i iwesxen. Mi i
xedmen kra, azekka-nni ad t-qelen, la ttawaden ttenen, iurdiyen ttuun,
ulac kra ay d-ibanen.
Tamsalt-a terza arim d yimayen.Irimen ur ttezziben ara, eggiren kan,
ur cektayen ur asen-id-tecqi.Imdebbren ttmuqulen kan lfayda-nsen, tijual, d
wamek ara snernin cci-nsen, ur asen-id-tecli ara deg wayen-nnien. Da yenna-
yas Yulwa: Anect-a d ayen i tzerem, amer tfernem imdanen i iwulmen deg
udar tili ur awen-teri ara akka.Ma d tura tettewiem. Ilaq yal yiwen ad
inebbeh ef waya, ilaq tademt ad d-tger iman-is.
Ameskar, amsasa, seg Amu umiyati bitaqafati Elmuwaanati , sb.231.

211
Ad gzu awalen i yellan deg uris.

iba: ............................................................................................................
tadbelt: ......................................................................................................
yeeb : .....................................................................................................
tazedgant : .................................................................................................
timerrit : ....................................................................................................
iseggem : ...................................................................................................
qelen : ......................................................................................................
uren : .....................................................................................................
saggaden : .................................................................................................
sebkent : ....................................................................................................
xelen : .....................................................................................................
tfernem: .....................................................................................................

Ad gzu aris.

1. ef wacu i qwan tamawin n Yugdu ?


2. Amek i tmugg temdint er i rzan ?
3. Efk-d tifyar i d-yeskanayen tamdint n Yugdu ur telhi ara ?
4. Acuer tamdint n Yugdu dir-itt ?
Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg yirisen i yellan tifyar i yesan tinza.
Err deg wadeg n yisem ne n umqim asemmad n tenzet, amqim awil n
tenzet.

Meslay-d amek i ilaq ad nexdem akken ad seggment temdinin-nne.

212
Tirawalt

Ad seti aris

Tasa.
.................................................................................................................................
Tasa ur tsager yiwan. Maca d win idyufrarengar tarwas. D win i
.................................................................................................................................
temel aas. Uteksan ara. D win id amenzu i tsader. Ula d
tuccntdeg...............................................................................................................
..................
mada izga yiwen gar tarwasyufraredeffiya. Qaren d dnub ef tasa ma
.................................................................................................................................
ur tsdltarwas, ma tella tnyaftgarasen. Nettat dnub ur ttewwara : d
.................................................................................................................................
ayn ara ye wa i teten wiya. D ayn ara yels itlusundan. Asmi mei d
.................................................................................................................................
amalal kan, iwa lahlak d axaar. Ulac aanutnebli. Ussan imenza mi
idilul........................................................................................................................
.........
idladfelas unezyuf, iayas yakk timcacinis. Yual d aqai. Ur issin ies
.................................................................................................................................
am zal am i. Yual tekker yakk tarurtisanqiqtis. Taqeruytis ur tettaf ara
.................................................................................................................................
amk ara steqqen tacacit seg akkenttuddum d aman. Ur tettaf ara yakk amek
.................................................................................................................................
ara teef. Yalbetelu-yas abux yernu tdhen-itt s zzit taqdimt. Akka isd-
.................................................................................................................................
qqarent tidak i yesnen.
.................................................................................................................................

213
Asmi igewwe sin nekrawagurenikecmitbuyefrax. Ur asikkis ara armi
.................................................................................................................................
i tia d iclem... Cwi cwiilsis iellu yual itte... Ula d yemmas teqqar-
.................................................................................................................................
as: A yli, tura ma yederyeder, mulac ur desselay tiderelt efiman-im.
.................................................................................................................................
Imawen ur lhin ara....
.................................................................................................................................
Segmi idikkeryewatent, yernu isewayastent. Daymi akka as tura
.................................................................................................................................
mqer iedda i isennann, mi i tsakkedegsaergagi tasa-s. Ma yesa, ad
.................................................................................................................................
taf ibura ulis ula d nettat. Maymuben ne yulwa, da nettat...
.................................................................................................................................
D lawan imensi... Imawnsusmen. Rran- i tufa ... Ayen seblen amzun
.................................................................................................................................
er tbbu-is i tettarran. Ma wan nutni, d nettat igewan. Ma luen, d nettat i
.................................................................................................................................
gluen. Akkn armi d asmi idemmden. Nutni imuren nettat ittalicib.
.................................................................................................................................

Amar MEZDAD

214
Tajerrumt

Tafyirt tuddist : ad issine tasunt n umsentel, ntuqqna, amassa, tibawt.


Ad cfu.
Tafyirt tuddist, d tafyirt i yesan ugar n yiwen n usumer.
Tafyirt tuddist n umsentel yiwen n usumer isentel er waye (tasunt n
umsentel).
Akud : Mi i ifukk, yawi amur-is. Ikemmel armi i ifukk.
Akkenyea, iffe. Ad raju da ardyi-tt-id-tefke.
Iswi: Ine-ik-id akken ad d-tfiqe.
Amer ad d-tas, ad as-ku.
Tamentilt : Wwin-d imaren n taddart ass-a, tefra taluft.
Iqbelacku tehwa-yas.
Tanmegla : as ixeddem, ur d-iban ara fell-as.
Ulammatettett aas, ur teuqet ara.
Aserwes : Win ur nettawan amzun mai d amdan.
Xedmenakken i d-nnan.
Mi ara tfeem, am wakkentefe.
Tuttra : Ur lime ara ma ad d-yual i-a.
Ur sfaqde ara maifukk axeddim-is.
Tawtilt : Maad turare, ad urareyid-k.
Ma yeba-tt, efk-as-tt.
Analkam : Ixeddemef wakken ad isellekef zik.
Ihedderakken araas-id-slen.
Asemmed war-azal : Teba ad taadlis-a. Yezmer ad isellek.
Yera dakken/belliulac nnig-s. Teba ad as-tsired iselsa-s.
Tuqqna : Segza-as baqitugi. irsiwel-as, ad d-yas.
Yeqqelmebla ad yeddem kra. Isared-itt syeniseww-itt-id.
Eneu es. Qeeddasi akersi-k.
Tamassat :Ayen it-hemmle, a-it-id. Ina-s ayen i d-tenna.
D nettait-iduwan. Anwa araas-yinin.
Ayen id-iella yugar ayen iisu.
Tibawt : Mai d ke i iguber. Mai win i yelsan abernus d argaz.
Ur qqar arakulec inu. Ursusumentara tlawin ma mlalent.
Tasemmudt : Bi ad ddu. Wala ad d-terbu. Tezmer ad d-taki.

215
Ad d-fke snat n tefyar tuddisin i yal taggayt.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
216
Ad slamu iman-iw.
Kkes-d seg yirisen i yellan tifyar tuddisin yemgaraden.
Timsentelt.Ini-d wacu-tt tesunt-is timsentelt.
N tuqqna.Ini-d tasunt-is n tuqqna d unamek-is.
Tamassat.Ini-d, d acu-t umassa-is.
Tasemmudt.Ini-d anwa amyag i tt-id-igren.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................

217
Amawal
aeggal : membre amaal : monde
abadu : dfini amagnu : ordinaire
abalmud : colier amagrad : voyelleinitiale
able : volume amahil : travail
acengu : ennemi amalay : masculin
acku : parce que amaud : rectangle
adar : rang amaris : cong
adaran : ordinal amaruz : annexion
addad : tat amassa : relatif
addal : sport amatar : indice
adeg : lieu amatu : gnral
adigan : local amalay : propre
adlis : livre aman : nombre
aris : texte amekraz : cultivateur
afeggag : radical ameras : martyr
aferdis : lment amenzay : principe
afyir : vers amernu : adverbe
agama : nature ameskan : dmonstratif
agaman : naturel amezdi : quartier
agaz : point amha : prsent
agdud : publique amidur : n.vivant
agel : sabstenir amihi : danger
agemmay : alphabet amiru : fainant
aggag : intellectuel amna : combattant
agralan : international amqabal : opposition
agraw : ensemble amqim : pronom
ahil : programme amsafag : aviateur
aerfi : simple amsasa : adaptation
akabar : partipolitique amsedrem: destructeur
akata : dossier amsezwu: ventilateur
akayad : examen amsikel : voyageur
akentu : cage amtawa : accord
akerdis : triangle amteddu : dveloppement
akudis : carre amulay : passager
ales : rpter amwan : automne
alkin : certain amya : rciproque
allal : instrument amyag : verbe
almad : apprentissage anabay : n.absent
alsan : humanitaire ana : impratif

219
anafag : aroport arbadu : indfini
anaflas : homme de foi arbib : adjectif
analkam : consquence arkad : accalmie
anamay : commun armagnu : adj. particulier
anama : attribut arra : actejuridique
anamek : sens arudmawan : impersonnel
anarag : voisin arusrid : indirect
anebdad : responsable arway : dsordre
anegmu : rsultatif asauf : loi
anelmad : apprenant asafag : avion
aneman : numral asagen : port
anemhal : directeur asalel : support
anemlaway : pithte asalu : bande
anelaf : ministre asdawan : universitaire
anesbaur : n.riche asefk : cadeau
anezmal : signataire asegmek : alphabtisation
angul : gteau asegmi : ducation
anmatu : gnrique asekkil : caractrealphabtique
anrar : stade aseklu : arbre
ansay :tradition aselkim : certificat
anwal:software aselmad : enseignant
anzarfu : juge aselsu : vtement
aref : peuple aselway : prsident
arem : ville asemer : augmentatif
arim : citoyen asemmad : complment
aurar : scheresse asemtawi: accommodement
aan : devoir asemyif : prfrence
aaran : qualificatif asemi : diminutif
aarim : civil asentel : thme
aella : chef aseru : prdicat
aelnaw : national aseqqam : congressiste
aemmay : fruit aseqqim : congrs
aerbaz : cole asertay : politicien
aerfan : populaire aserti : adj. politique
aerrabu : bateau aserwes : comparaison
aersiw : animal asfaylu : fentre
alan : nation asfugel : commmoration
aqrab : cartable tasieft : lgistation
aralkin : incertain asifan : lgislatif

220
asihar : rendez-vous iba : absence
asikel : voyage ibaw : ngatif
asira : bureau idles : culture
asitrer : modernisation ifrir : sedistinguer
aslelli : libration igen : arme
asmektan : cardinal igi : acte, action
asnas : application ijdi : sable
asum : masque ilaw : affirmatif
asrad : paix ilel : mer
asrag : heure ilelli : libre
asrus : station ili : difficult
assa : relation imal : futur
asuddim : driv imalas : semaine
asumer : proposition imesli : n. son
asuref : pardon imesni : transport
asureg : autorisation imgerrez : idal
asusru : prononciation iminig : immigr
aswa : factitif imizri : prtrit
atrar : moderne imsegzi : explicatif
attwa : passif imseret : hymne
awanek : Etat inig : immigration
awtem : mle inigi : tmoin
ayet : pistonner inmetti : social
ayut : piston ialen : forces
azada : immeuble iisem : alcool
azal : valeur isal : nouvelle
azamul : symbole ise : honneur
azaraf : jugement iswi : but
azdar : naufrage iwilen : t
azdi : union iwnes : disque
azen : envoyer ixef : me
azmal : signature izegzew : lgume
azmam : cahier izir : filet (liquide)
azref : droit izri : pass
azulal : absurde lelli : trelibre
azwil : chiffre lumme : saisir, acqurir
fles : croire mgal : contre
gdel : interdire mgarad: trediffrent
grew : ramasser mmed : trecomplet

221
mtawi : tredaccord tajumma : surface
negraw : serassembler takerza : culture (cultiver)
ri : aimer takrurt : chimie
sefles : fairecroire tallalt : n.moyen
sefti : conjuguer, investir tallelt : aide
segmek : initier quelquun. la tala : forme
lecture-criture, alphabtiser talsa : humanit
semgared : diffrencier talwit : tranquilit
semsasi : adapter tamagdayt : dmocratique
msasi : tre adapt tamanat : capitale
senfali : exprimer tamassat : n.relative
sfugel : commmorer tamella : tendresse
sider : subvenir tamentilt : cause
sikel : voyager tamestant : protection
snes : appliquer tamhersa : colonisation
sri : avoirbesoin tamilalt : aide
srid : direct tamlilt : rle
sune : dessiner tamsentelt : subordination
susru : prononcer tamsetla : gendarmerie
tadamsa : conomie tamsulta : police
tadawsa : sant tamulli : bienveillance
tadbelt : administration tanebdadt : responsabilit
tadint : minute tanelaft : ministre
tauli : n.ncessaire tanfalit : expression
tafekka : corps tanila : direction
tafelwit : tableau tanmegla : opposition
tafesna : degr tanzet : prposition
taflest : foi taart : enttement
tafrant : lection taawsa : chose
tafrit : conscience tademt : justice
tafsut : printemps taeft : intrt
tafyirt : phrase taelnari : nationalisme
tagduda : rpublique tauda : droiture
taggayt : catgorie tault : domaine
taggra : finalit tarademt : injustice
tagrawla : rvolution targalt : consonne
tagrest : hiver tasawalt : syllabe
tahuski : beaut tasdawit : universit
tajerrumt : grammaire taseddart : paragraphe

222
taseddast : syntaxe tikti : ide
tasefrent : autodtermination tilelli : libert
taseftit : conjugaison tilant : maldiction
tasegmekt : alphabtisation timerrit : tourisme
tasekka : structure timetti : socit
tasemdant : personnalit timirut : fainantise
tasemmudt : n.compltive timunent : indpendance
tasendeht : campagne (ex. lection) tinawt : nonc
tasernut : agression tinerit : classe
tasertit : n.politique tiermi : citoyennet
tasint : seconde tiri : voyelle
tasnala : morphologie tirawalt : orthographe
tasimt : akersi tizudegt : puret
tasunt : conjonction tizzayrit : algrianit
tasqamut : jury tuddsa : organisation
tasuelt : traduction tudemt : modle
tawala : tour tufat : matin
tawennat : environnement tugdut : dmocratie
tawinest : cercle tumert : liesse
tawsit : genre tuqqna : coordination
tawtemt : femelle tutlayt : langue
tawtilt : condition tuttra : interrogation
taxessart : catastrophe uddis : compos
tayri : amour udmawan : personnel
tayunt : unit uggug : barrage
tazela : particule unti : fminin
tazemmert : capacit unu : dessin
ticcert : virgule udim : droit
ticret : modalit urmir : aoriste
tient : altrit usrid : direct
tifert : feuille ussid : intensif, tendu
tigawt : action werin : jamais
tigurrezt : bien-tre zmel : signer
tikki : participation

223
Cet ouvrage est publi dans le cadre de l'alphabtisation en tamazight
initie par le Haut Commissariat l'Amazighit
et l'Association Algrienne d'Alphabtisation IQRAA

Tous droits rservs

Dpt Lgal : 5662-2015 Dpt Lgal : 5662-2015


ISBN : 978-9947-865-54-5 ISBN : 978-9961-9828-5-3

HCA - 19, Avenue Mustapha El-Ouali Association IQRAA,


(ex. Claude Debussy), Alger 4, rue Wargnier, Alger-Centre
Tl : 023-49-06-96 / 99 Tl / Fax : 021-73-52-47
Fax : 023-49-06-84
[email protected]
B.P. 400, 16070, El-Mouradia, Alger

[email protected]
[email protected]
[email protected]

www.hca-dz.org

You might also like