Sensors in Automobiles

By:

Masoud Rezaee
AmirMahyar Khorasani

May 2009

University of Applied Science and Technology Press

ISBN: 978-964-354-960-2
 Sensors in Automobiles

By:
Masoud Rezaee
AmirMahyar Khorasani

978-964-354-960-2

Text copyright © 2010 By AmirMahyar Khorasani

Cover photograph © Tehran Institute of Technology Press

All rights reserved

Published by Tehran Institute of Technology Press

ISBN: 978-964-354-960-2

Printed in Iran
Abstract

Although the desire to fly was one of the greatest aspirations of mankind,
but before that, it was the move that made humans think about flying.
Man has always been eager to make a device that takes him wherever he
wants, and this is why the idea of starting the wheel began. Perhaps, at
the time the wheel was invented, humans did not know what this
invention would be, what a great transformation would be in his life. The
next inventions of the wheel continued to make the car and progressed
there. A device that today is one of the inseparable elements of human
life. Today's human effort in this direction is how to make this device
easier, safer, faster and more accurate, which is the source of the
emergence of more precise electronic systems. Scientists call the
automotive industry the "mother of industries", because they have many
other industries in their production chain, and they also strengthen them.
The automotive and electronics industries in the world are second only to
communications and information. It is important to note that if a country
is willing to be industrialized and developed, it should also expand and
deepen the automotive industry in its development strategies and put it
at the top of the agenda.
Iran, is one of the countries that is on the path to development and has a
good track record over the past few years in the segmentation and
automation industry. There are many challenges ahead of us in
industrialization, one of which is the rapid reduction of the gap in the
automotive industry with industrialized countries, and it has to work to
meet this demand.
The book is intended to achieve this goal.
‫‪1‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫تقدیر و تشکر‬

‫در طی تالیف این کتاب از راهنماییهای افراد زیادی بهره برده که امیدواریم با درج تشکرر کتیکی‬
‫رز آور و جنکاب‬ ‫در اینجا بخشی از زحمات ایشان را جیران کرده باشیم‪ .‬جناب آقای مهنکد‬
‫صیاد نصیری اساتید بزرگکاار ککه راه را بکه مکا نمایاندنکد‪ .‬همچنکین دکدر و مکادر‬ ‫آقای مهند‬
‫گرامیمان که در تما مراحل زندگی همااره مشاق و راهنمای ما باده و خااهند باد‪.‬‬

‫تقدیم به ددر و مادر گرامیمان‬

‫امیر مهیار خراسانی – مسعاد رضایی‬

‫‪2‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫مقدمه مولف‬
‫اگرچه آرزوی درواز‪ ،‬یری از بزرگترین آرزوهای بشر باده است ولکی دکیا از آن‪ ،‬ایکن‬
‫حرکت باد که بشر را به فرر درواز وا داشت‪ .‬انسان همااره مشکتاق سکاختن وسکیاه ای‬
‫باده که او را به هر کجا که بخااهد بیرد و به این سیب این تفرر از ساخت چرخ شروع‬
‫شد‪ .‬شاید در آن زمان که چرخ اختراع شد بشر نمی دانست که این اختراع سکرآااز چکه‬
‫تحال عظیمی در زندگی او خااهد شد‪ .‬اختراعات بعدی از چرخ به سکاخت خکادرو و‬
‫دیشرفت در آن ادامه یافت‪ .‬وسیاه ای که امروز یری از عناصر جدایی نادذیر زندگی بشر‬
‫شده است‪ .‬تالش بشر امروز در این جهت است که چگانه ایکن وسکیاه را‪ ،‬راحکت تکر‪،‬‬
‫ایمن تر‪ ،‬سریع تر و دقیق تر تالید کند که ایکن خکاد منشکاو باجکاد آمکدن سیسکتمهای‬
‫الرترونیری که دقت بیشتری داشتند شد‪ .‬دانشمندان صنعت خادروسازی را مادر صکنایع‬
‫می نامند‪ ،‬از این جهت که بسیاری از صنایع دیگر را در زنجیکره تالیکد خکاد جکای داده‬
‫از‬ ‫است و سیب تقایت آنها نیز می شاد‪ .‬صکنایع الرترونیکو و خکادرو در جهکان دک‬
‫ارتیاطات و اطالعات در جایگاه دو قرار دارد‪ .‬این نرته در خار اهمیت بسیار است ککه‬
‫اگر کشاری تمایل به صنعتی شدن و تاسعه یافتگی داشته باشد باید گسترش و تعمیکق‬
‫صنعت خادرو را نیز در استراتژیهای تاسعه ای خایا قرار بدهکد و آن را در اولایکت‬
‫باالیی قرار دهد‪.‬‬
‫کشار عزیز ما ایران نیز از جماه کشارهایی است که در مسیر تاسعه در حال حرکت‬
‫است و تاان و دیشه خابی در چند سال اخیر در صنعت قطعه سازی و مجماعه سازی و‬
‫خادروسازی دارد‪ .‬چالا های فراوانی در مسیر صنعتی شدن در دیا رو درایم که یری‬
‫از آنها کاها سریع فاصاه ها در صنعت خادروسازی با کشارهای صنعتی است و باید‬
‫در مسیر رسیدن به این خااسته تالش نماد‪.‬‬
‫تالیف این کتاب در راستای رسیدن به هدف فاق می باشد‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫از آنجایی که هیچ مجماعه ای خالی از اشرال نمی باشد کتاب فاق هم حتما ایراد هکا و‬
‫اشراالتی خااهد داشت که از خاانندگان محتر خااهشکمند اسکت نظکرات خکاد را بکه‬
‫ایمیل داده شده ارسال فرمایند‪.‬‬ ‫آدر‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪4‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫صفحه‬ ‫فهرست‬
‫فهرست ‪4 ...........................................................................................................................‬‬
‫مقدمه ‪9 ..............................................................................................................................‬‬

‫سنسورها ‪11 ...................................................‬‬ ‫بخش اول‪ :‬كلياتي درباره‬

‫فصل اول ‪ :‬مفها سنسار و ترنیرهای تالید سنسار ‪12 ....................................................‬‬
‫‪1‬ک‪ 1‬تعریف عیارت‬
‫سنسار‪13............................................................................................‬‬
‫‪2‬ک‪ 1‬ترنیرهای‬
‫تالیدسنسار‪15............................................................................................‬‬

‫فصل دو ‪ :‬سنسارهای سیایرانی و انااع آن ‪18 ....................................................‬‬

‫‪1‬ک‪ 2‬سنسارهای‬
‫سیایرانی‪19..............................................................................................‬‬
‫‪1‬ک‪1‬ک‪ 2‬سنسارهای درجه حرارت‬
‫‪21.................................................................................‬‬
‫‪2‬ک‪1‬ک‪ 2‬سنسارهای‬
‫فشار‪22.................................................................................................‬‬
‫‪3‬ک‪1‬ک‪ 2‬سنسارهای‬
‫ناری‪25................................................................................................‬‬
‫‪4‬ک‪1‬ک‪ 2‬سنسارهای میدان‬
‫مغناطیسی‪32...............................................................................‬‬
‫‪5‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪5‬ک‪1‬ک‪ 2‬سنسارهای‬
‫میررومرانیری‪37.................................................................................‬‬

‫فصل سوم ‪ :‬تکنيکهای مختلف ساخت سنسور ‪41 ..............................................‬‬

‫‪1‬ک‪ 3‬سنسارهای الیه‬
‫نازك‪42.............................................................................................‬‬
‫‪2‬ک‪ 3‬سنسارهای الیه‬
‫ضخیم‪44...........................................................................................‬‬
‫‪3‬ک‪ 3‬سنسارهای فییر‬
‫ناری‪47............................................................................................‬‬
‫‪4‬ک‪ 3‬سنسارهای‬
‫شیمیایی‪56...............................................................................................‬‬
‫فصل چهارم ‪ :‬سنسورها بر پایه عناصر معمول اندازه گيری و انواع آن‪60...‬‬
‫‪1‬ک‪ 4‬سنسارها بر دایه عناصرمعمال اندازه‬
‫گیری‪61............................................................‬‬
‫‪1‬ک‪1‬ک‪ 4‬سنسارهای‬
‫القایی‪61...............................................................................................‬‬
‫‪2‬ک‪1‬ک‪ 4‬سنسارهای‬
‫خازنی‪63..............................................................................................‬‬
‫‪3‬ک‪1‬ک‪ 4‬سنسارهای مافاق‬
‫صات‪65....................................................................................‬‬
‫‪4‬ک‪1‬ک‪ 4‬سایر‬
‫اصال‪69.........................................................................................................‬‬
‫‪6‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل پنجم ‪ :‬سنسورهای تشدیدی و انواع آن ‪71. ...............................................‬‬

‫‪1‬ک‪ 5‬سنسارهای‬
‫تشدیدی‪72..............................................................................................‬‬
‫‪1‬ک‪1‬ک‪ 5‬سنسارهای تشدیدی‬
‫کاارتز‪73...............................................................................‬‬
‫‪2‬ک‪1‬ک‪ 5‬سنسارهای ماج صاتی سطحی (‪74 ....................................................... )SAW‬‬

‫سواری ‪77 ................‬‬ ‫بخش دوم ‪ :‬كاربرد سنسور در خودروهای‬

‫فصل ششم ‪ :‬سنسورهای متغير با دما‪78 ..................................................................‬‬
‫‪ 1-6‬سنسار دمای هاای ورودی‬
‫(منیفالد)‪80....................................................................‬‬
‫‪ 2-6‬سنسار دمای آب رادیاتار( دمای ماتار( ‪83 ............................................................‬‬
‫‪ 3-6‬سنسار دمای آب کاربراتار ‪86 ..................................................................................‬‬
‫‪ 4-6‬سنسار دمای بحرانی (‪118‬‬
‫درجه)‪88.........................................................................‬‬
‫‪ 5-6‬سنسار دمای ادراتار‬
‫کالر‪89......................................................................................‬‬
‫‪ 6-6‬سنسار دمای خارج‬
‫خادرو‪90...................................................................................‬‬
‫‪ 7-6‬سنسار دمای داخل‬
‫خادرو‪91....................................................................................‬‬
‫‪7‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل هفتم ‪ :‬سنسورهای متغير با فشار ‪93 ...............................................................‬‬

‫‪ 1-7‬سنسار فشار هاای‬
‫ورودی(منیفالد)‪94......................................................................‬‬
‫‪ 2-7‬سنسار جر هاای‬
‫ورودی‪96.....................................................................................‬‬
‫‪ 3-7‬سنسار خطی فشار گاز‬
‫کالر‪99..................................................................................‬‬
‫‪ 4-7‬سنسار فشار هیدرولیو‬
‫فرمان‪101.............................................................................‬‬
‫‪ 5-7‬سنسار فشار روان ماتار ( فشنگی‬
‫روان)‪102........................................................‬‬
‫‪ 6-7‬سنسار هشدار دهندۀ باد‬
‫الستیو‪104........................................................................‬‬

‫فصل هشتم ‪ :‬سنسورهای اثر هال ‪106......................................................................‬‬

‫‪ 1-8‬سنسار دور ماتار و ماقعیت زاویه میل‬
‫لنگ‪107......................................................‬‬
‫‪ 2-8‬سنسار سرعت‬
‫خادرو‪109........................................................................................‬‬
‫‪ 3-8‬سنسار ترمز ضد‬
‫قفل‪112..........................................................................................‬‬
‫‪8‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 4-8‬سنسار‬
‫رلاکتاری‪115................................................................................................‬‬
‫‪ 5-8‬سنسار‬
‫رلاکتانسی‪116...............................................................................................‬‬
‫‪ 6-8‬سنسار مغناطیسی ( اثر‬
‫هال)‪118...............................................................................‬‬

‫فصل نهم ‪ :‬سایر سنسورها‪122 ................................................................................. .‬‬

‫‪ 1-9‬سنسار وضعیت دریچه‬
‫گاز‪123.................................................................................‬‬
‫‪ 2-9‬سنسار لنت‬
‫ترمز‪130.................................................................................................‬‬
‫‪ 3-9‬سنسار ضربه‪131.......................................................................................................‬‬
‫‪ 4-9‬سنسار اینرسی(سائیچ‬
‫اینرسی)‪132...........................................................................‬‬
‫‪5-9‬سنسار کیسه هاا و دیا کشنده‬
‫ها‪135.......................................................................‬‬
‫‪ 6-9‬سنسار‬
‫اکسیژن‪139....................................................................................................‬‬
‫‪ 7-9‬سنسار‬
‫متانال‪145......................................................................................................‬‬
‫‪ 8-9‬سنسار نشان دهنده سطح‬
‫ساخت‪147.......................................................................‬‬
‫‪9‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 9-9‬سنسار نشان دهنده سطح روان‬

‫ماتار‪150...............................................................‬‬
‫‪ 10-9‬سنسار نشان دهنده سطح روان‬
‫ترمز‪151...............................................................‬‬
‫‪ 11-9‬سنسار‬
‫نار‪152........................................................................................................‬‬
‫‪ 12-9‬سنسار‬
‫کایدی‪153...................................................................................................‬‬
‫‪ 13-9‬سنسار درب ( میررو سائیچ‬
‫الدری)‪155................................................................‬‬
‫‪ 14-9‬سنسار فاصاه یاب‬
‫لیزری‪155..................................................................................‬‬
‫‪ 15-9‬سنسار‬
‫باران‪158......................................................................................................‬‬
‫‪ 16-9‬سنسار‬
‫خارشید‪160................................................................................................‬‬
‫بررسی سنسارهای نسل آینده‬
‫‪162....................................................................................‬‬
‫فهرست‬
‫اختصارات‪164......................................................................................................‬‬
‫جداول عیب‬
‫یابی‪170.........................................................................................................‬‬
‫‪10‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫منابع‬
‫‪180...........................................................................................................................‬‬

‫چکيده‬
‫اهمیت سنسارها در صنعت و فن بر همگان روشن است‪ .‬یو سنسار‪ ،‬هر کمیت‬
‫فیزیری معین را که باید اندازه گیری شاد به شرل یو کمیت الرتریری تیدیل می کند‪،‬‬
‫که می تااند دردازش شاد یا به صارت الرتریری انتقال داده شاد‪.‬‬
‫اصطالح ترنالاژی سنسار به کل سنسار یا سیستم به همراه آماده سازی آن و دکردازش‬
‫سیگنالها به اشرال سخت افزاری و نر افزاری مرباط اشاره می کند‪ .‬سنسارها به منظار‬
‫جاب تاجه مصرف کننده ها باید چندین نقا عمامی را به طار کامکل اجکرا کننکد ککه‬
‫عیارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬حساسیت کافی‬
‫‪ -2‬درجه باالی دقت و قابایت تالید دوباره خاب‬
‫‪ -3‬درجه باالی خطی بادن‬
‫‪ -5‬عد حساسیت به داخل و تاثیر محیطی‬
‫‪ -6‬درجه باالی دایداری و قابایت اطمینان‬
‫‪11‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ -7‬امید به زندگی طاالنی و جایگزینی بدون مشرل‬

‫ترکیب سنسار و الرترونیو سنسار منجر به ویژگکی هکای خکای مکی شکاد از جماکه‬
‫عیارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬سیگنال خروجی بدون نایز‬
‫‪ -2‬سیگنال خروجی سازگار با با‬
‫‪ -3‬احتیاج به تاان دایین‬
‫اگر سنسار و الرترونیو با یردیگر مجتمع شاند در این صارت ویژگی هکای بیشکتری‬
‫باید بر آورده شاد که عیارتند از قابایکت مینیاتارسکازی (سکاخت در ابعکاد کاچکو ) و‬
‫قابایت سازگاری با میرروالرترونیو و کاها هزینه ها‪.‬‬

‫مقدمه‬
‫سنسارها رابط بین سیستم کنترل الرترونیری از یو طرف‪ ،‬محیط‪ ،‬رشته کارها یا ماشکین‬
‫از طرف دیگر هستند‪ .‬در اواخر دهه ‪ 1970‬و اوایل دهه ‪ 1980‬ترامل سنسار در سطح‬
‫بین المای بین سه تا دنج سال عقب تر از ترامل عام میررو الرترونیو فرض مکی شکده‬
‫ولی امروزه هردو اینها در کنار هم می باشند‪.‬‬
‫این حقیقت که ساخت عناصرمیرروالرترونیو االیاً بسیار ارزانتر از عناصر اندازه گیری‬
‫کننده ای (سنسارهایی) باد که آنها احتیاج داشتند‪ ،‬یو مانع جکدی در ازدیکاد و متنکاع‬
‫نمادن کاربرد میرروالرترونیو دردازشگر اطالعات در گستره وسیعی از عمایات و رشته‬
‫کارها باد‪ .‬چنین اختالفی بین عام میرروالرترونیکو مکدرن و ترنالکاژی انکدازه گیکری‬
‫کننده کالسیو تنها تاانست به واسطه ظهار ترنالاژی سنسارهای مدرن بر طرف شاد‪.‬‬
‫اگر چه سنسارها به همراه عام میرروالرترونیو دردازشگر اطالعات‪ ،‬یو گا مهم را به‬
‫جاا برداشتند لیرن این‪ ،‬تنها اولین قد باد‪ .‬در این مرحاه سنسارها از تعدادی از عناصر‬
‫میررو الرترونیو ماجاد‪ ،‬برای مثال به شرل دردازشگرها‪ ،‬حافظه ها‪ ،‬میدل های آنالاگ‬
‫‪12‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫به دیجیتال یا تقایت کننده ها برای آماده نمادن سیگنال خروجی استفاده می کنند که بکه‬
‫آسانی دردازش شاد‪.‬‬
‫دومین گا ‪ ،‬اتصال سنسار سیستم میرروالرترونیو به بخکا مرکانیری مکی باشکد‪ .‬ایکن‬
‫زنجیره تنها در صارتی کار می کند که همه خطاط‪ ،‬رابط باشند‪.‬‬
‫امروزه سنسارها نقا بسیار مهمی را در بسیاری از جنیه های زندگی روزانه ما برعهده‬
‫دارند‪ .‬آنها در محصاالت مصرفی‪ ،‬اتامییل ها‪ ،‬تجهیزات دزشری و هاادیما ها برار برده‬
‫می شاند‪ .‬نظارت و کنترل عمایات نمی تااند بدون برارگیری انااع زیادی از‬
‫سنسارهای تحقق دذیرد‪ .‬آلادگی هاا تاسط سنسارهای گازی ویژه آشرار می گردد‪.‬‬
‫تجهیزات نظامی از قییل ماشو ها به سنسارهای مختاف مجهز می شاند‪ .‬همچنین‬
‫ماارد بسیاری را می تاان نا برد‪.‬‬
‫یو سنسار‪ ،‬اطالعات راجع به محیط از قییل درجه حرارت‪ ،‬فشار‪ ،‬نیرو و ایره را تیدیل‬
‫به یو سیگنال الرتریری می کند‪ .‬گاهی اوقات نخستین بخا اطالعات یو سکیگنال بکا‬
‫رمز ناری است که در گا دو به یو سیگنال الرتریری تیدیل می شاد‪ .‬این ماضاع در‬
‫مارد سنسارهای فییر ناری نماد دیدا می کند‪.‬‬
‫امروزه کاها حجم و وزن سنسارها هدف اصای بسکیاری از البراتارهکای تحقیقکاتی و‬
‫کمپانی ها می باشد‪ .‬همچنین به عناان بخشی از ترنالاژی میرروسیستم سنسارها نقا‬
‫مهمی را در آینده ایفا خااهند کرد‪ .‬با ظهار مااد جدید‪ ،‬ترنالاژی دیشرفته و ایکده هکای‬
‫جدید در رابطه با اصال سنسارها‪ ،‬بحث سنسار در سالهای آتی اهمیکت بیشکتری دیکدا‬
‫خااهد کرد‪.‬‬
‫‪13‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫بخش اول‬
‫كلياتي درباره سنسور‬
‫‪14‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل اول‬
‫مفهوم سنسور‬
‫‪15‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫و‬
‫تکنيکهای توليد آن‬

‫‪ 1-1‬تعریف عبارت سنسور‬

‫امروز کامه سنسار به هیچ وجه از مفاهیمی از قییل میررو دروسسکار‪ ،‬ترانسکپاتر (یکو‬
‫میرروچیپ کامپیاتری بسیار قدرتمند که می تاان مقادیر فاق العاده زیاد اطالعات را بکه‬
‫طار خیای سریع دردازش نماید) انااع مختاف حافظه و سکایر عناصکر الرترونیرکی‪ ،‬بکه‬
‫عناان یری از لغات وابسته به دنیای ناآوری ترنالاژیری اهمیت کمتکری نکدارد‪ .‬کامکه‬
‫سنسار یو عیارت تخصصی است که از کامه التکین ‪ Sensorium‬بکه معنکای تاانکایی‬
‫آشنایی با منشکاو مفهکا‬ ‫کردن یا ‪ sensus‬به معنای ح ‪ ،‬برگرفته شده است‪ .‬د‬ ‫ح‬
‫سنسار و تاکید کردن بر تشکابه بکین سنسکارهای ترنیرکی و انکدا هکای حسکی انسکان‬
‫ضروری به نظر می رسد‪ .‬شرل ‪ 1-1‬این تشابه را نشان می دهد‪:‬‬
‫‪16‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 1-1‬مقایسه بین اندامهای حسی بدن و یو ماشین‪.‬‬

‫با تاجه به شرل‪ 1-1‬هر چند اختالف های زیادی دیده می شکاد‪ ،‬ولکی اااکب شکیاهت‬
‫های قابل مالحظه ای نیزوجاد دارد‪ .‬آنچه که برای هر دو مارد مشترك است این اسکت‬
‫که سنسار یا اندا حسی اااب چیز زیادی برای ارائه به ما ندارد و این سیسکتم هاشکیار‬
‫است که اطالعات را می آفریند‪.‬‬
‫‪17‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫نمادار ‪ 1-2‬تقسیم بندی سیگنالها‪.‬‬

‫همانطاری که در نمادار باال مالحظه می شاد یو سنسار هر کمیت فیزیری را می تااند‬

‫به یو سیگنال الرتریری تیدیل نماید و از این طریق قسمت دردازش کننده می تااند‬
‫وضعیت فیزیری را آنالیز نماید‪.‬‬

‫کمیتهای اندازه گیری شانده‬ ‫ناع‬

‫فاصاه – شتاب کشسانی – ضخامت – گشتاور‪ -‬سرعت چرخا‪-‬‬ ‫ابعاد مرانیری‬
‫فشار –قطر –شرل – درشدگی – سطح – سرعت – وزن –تاان‪ -‬طال‬ ‫اجسا جامد‬
‫‪18‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫– ارتفاع – سختی‬

‫چگالی – فشار – ویسرازیته – حجم – سرعت عیار سیال‬ ‫ابعاد مرانیری‬

‫مایعات و گازها‬
‫درجه حرارت – جریان گرما – تشعشع حرارتی‬ ‫ابعاد حرارتی‬
‫صدا – فشار – سرعت انتشار – جذب ‪ -‬شدت فرکان‬ ‫ابعاد اکاستیری‬
‫شدت نار – طال ماج – دالریزاسیان – شار تابنده‬ ‫تشعشع ناری‬
‫تشعشع هسته ای انرژی تابنده – درجه یانیزاسیان – شار تابنده‬
‫مقدار ‪ – PH‬ااظت – ناع مالرال یا یان – اندازه یا شرل ذره‪-‬‬ ‫سیگنالهای‬
‫رطابت‬ ‫شیمیایی‬
‫فاز – جریان ‪ -‬ولتاژ – شدت میدان‬ ‫ظرفیت – مقاومت – فرکان‬ ‫سیگنالهای‬
‫مغناطیسی‬ ‫مغناطیسی و‬
‫الرتریری‬
‫– زمان‬ ‫تعداد ‪ -‬عرض دال‬ ‫ابعاد مهم دیگر‬
‫جدول ‪ 1-1‬کمیت های قابل اندازه گیری با سنسار‪.‬‬

‫‪ 1-2‬تکنيک های توليد سنسور‬

‫تعداد نسیتاً زیادی از سنسارهای ایکر‬ ‫ترنالاژی سنسارهای امروزی هناز هم بر اسا‬
‫مینیاتاری استاار شده است‪ .‬این امر با بررسی ابعاد هندسکی سنسکارهایی بکرای انکدازه‬
‫گیری فاصاه‪ ،‬تاان‪ ،‬شتاب‪ ،‬سرعت‪ ،‬سیال عیاری‪ ،‬فشار و ایره مشاهده می شکاد‪ .‬بکرای‬
‫اکثر سنسارها این ابعاد از ‪ 10cm‬تجاوز نمی کند‪ .‬زیرا اااب ابعاد سنسار تاسکط خکاد‬
‫سنسار تعیین نمی شاد باره باسیاه داشا خارجی آن مشخص می گردد‪ .‬با این وجاد‬
‫حتی در چنین مااردی خاد سنسار ها از نظر اندازه در حکد چنکد سکانتی متکر هسکتند‪.‬‬
‫بعضی از این سنسارها که خیای گرانیها هستند‪ ،‬در آینکده‪ ،‬بسکیار درککاربرد و دکر ارزش‬
‫‪19‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫خااهند شد‪ .‬برای مثال در زمینه اندازه گیری دروسه‪ ،‬ترنالاژی تالیکد و نیکز ربکات هکا‬
‫کاربرد دارند‪ .‬با این وجاد به طار ماازی با این مسئاه می تاان ترامل دیگری را مشاهده‬
‫کرد ککه باسکیاه دیشکرفت هکایی در میرروالرترونیکو شکروع شکده اسکت‪ .‬ترنالکاژی‬
‫میرروالرترونیو ظهار و ترامل سنسارهایی را برانگیخته است که قابایت مینیاتار سازی‬
‫را دارند و برای امران تالید انیاه مناسب می باشد‪ .‬این امر یقیناً به معنکی آن نیسکت ککه‬
‫این ترنالاژی با همان آهنگ میرروالرترونیو ترامل خااهکد یافکت‪ .‬هکدف از مینیکاتار‬
‫سازی ارائه یو سری مزایا می باشد‪ .‬برای مثال‪ ،‬اثر سنسار مینیاتاری برروی دارامترهای‬
‫اندازه گیری شده ضعیف است‪ .‬یعنی چنین سنساری درجه کمتری از تکداخل را ایجکاد‬
‫می کند و بنابراین درجه باالتری از دقت اندازه گیری حاصل می شکاد‪ .‬قکدرت سنسکار‬
‫کاها می یابد و سنسار تاان کمتری را نسیت به سنسارهای کالسیری مصرف می کند‪.‬‬
‫ترنالاژی های میرروالرترونیو زیر‪ ،‬برای تالید سنسارها به کاربرده می شاند ‪:‬‬
‫‪ -‬ترنالاژی سیایران‬
‫‪ -‬ترنالاژی الیه نازك‬
‫‪ -‬ترنالاژی الیه ضخیم ‪ /‬هییرید‬
‫‪ -‬سایر ترنالاژیهای نیمه هادی ( نیمه هادی های ‪) II- VI , III- V‬‬
‫دروسه های دیگری نیز در تالید سنسار به کار برده می شاند‪ .‬از قییل ترنالکاژی هکای‬
‫فایل (با چرا کاری یا ااطاندن‪ ،‬فازی را به شرل یو صفحه در آوردن) و سکینتر (بکا‬
‫گر کردن‪ ،‬یو ماده دادر مانند را به شرل یو جسم سفت در آوردن) ترنالکاژی فییکر‬
‫ناری‪ ،‬مرانیو دقیکق‪ ،‬ترنالکاژی لیکزر نکاری‪ ،‬ترنالکاژی میرروویکا و ترنالاژیهکای‬
‫بیالاژی‪ .‬به عالوه تاسط ترنالاژی هکایی از قییکل دایمرهکا‪ ،‬آلیاژهکای فاکزی یکا مکااد‬
‫دیزوالرتریری نیز می تاان سنسار تالید نماد‪.‬‬
‫‪20‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬
‫‪21‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل دوم‬
‫سنسورهای سيليکاني‬
‫و‬
‫انواع آن‬
‫‪22‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 2-1‬سنسورهای سيليکاني‬
‫استراتژی ترجیح داده شده در ساخت سنسارهای سیایرانی جدید بهره مند شدن از‬
‫ترنیرها و دردازشهایی است که قیالً در صنعت مدار مجتمع (‪ )IC‬بر مینای سیایران بنا‬
‫نهاده شده باد و به این طریق می تاان از جزئیات و نتایج این بخا صنعتی ساد جست‪.‬‬
‫از آنجائیره دیشرفتهای بزرگی در رشد کریستال های سیایرانی اجرا شده است‪ ،‬گسترۀ‬
‫امراناتی برای تالید سنسارهای سیایرانی بطار دیاسته در حال رشد است‪ .‬امروزه‬
‫استفاده از سیایران تو کریستالی در کانان تاجه کاربردهای سنسار قرار دارد‪ .‬با وجاد‬
‫این‪ ،‬هم سیایران چند کریستالی و هم سیایران نامازون مارد تاجه زیادی قرار دارند و‬
‫امران مساعد بزرگی برای آینده به شمار می روند‪.‬‬
‫استفاده از اثکرات مختاکف سکیایران در سنسکارها احتیکاج بکه اصکالح بسکیار گسکتردۀ‬
‫دارامترهای کل ماده تو کریستالی یا الیه های سیایرانی دارد‪ .‬ایکن دارامترهکا مکی تاانکد‬
‫شامل ااظت ناخالصی شیره‪ ،‬اندازه دانۀ چند یا تو سیایران ها و سطح تقایت باشد‪.‬‬
‫سیایران یو مادۀ مناسب برای ترنالاژی هکای سنسکار اسکت بکه شکرط اینرکه اثکرات‬
‫فیزیری و شیمیایی کافی با قات قابل قیالی داشته باشد که می تااند در ساختارهای ایر‬
‫دیچیده در طال گسترۀ وسیعی از درجه حرارت برکار بکرده شکاد‪ .‬اسکتفاده از سکیایران‬
‫دارای چندین دیامد برای سنسارها می باشد‪ .‬نخست آنره خاای فیزیری سیایران مکی‬
‫تااند مستقیماً برای اندازه گیری کمیت اندازه گیری شاندۀ مطااب براربرده شاد‪ .‬همکان‬
‫طار که در جدول صفحه بعد نشان داده شده است‪ .‬با این وجاد گسترۀ امرانات محدود‬
‫است و عالوه بر این‪ ،‬سیایران می تااند‪ ،‬برای مثال هنگا استفاده به عناان زمینکه بکرای‬
‫سنسارهای الیه نازك فاق العاده مهم باشد‪ .‬حتی هنگامی که مدارات الرتریری دردازش‬
‫کننده اطالعات مجتمع باشند‪ .‬سنسارهای ناری‪ ،‬از قییل دیادهای ناری‪ ،‬یا سنسکارهای‬
‫شیمیایی مثالهایی از آن هستند‪.‬‬
‫تحت شرایط معینی‪ ،‬اصالح قسمتهای سیایرانی در الرترونیو نیمه هادی ساخت انااع‬
‫‪23‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫مهم سنسارها را ممرن می سازد‪ .‬جدول زیر مهمترین اثرات و کاربردهای آنها را بکرای‬
‫ترنالاژی سنسار نشان می دهد‪.‬‬

‫کاربرد‬ ‫اثر‬ ‫کمیت اندازه گیری‬

‫شانده فیزیری‬
‫سنسار تشعشع هسته ای‬ ‫اثر یانیزاسیان‬
‫خازن ناری‬ ‫اثر خازن ناری‬
‫مقاومت ناری‬ ‫اثر مقاومت ناری‬
‫دیاد ناری‬ ‫اثر ارتیاط ناری‬ ‫تشعشع‬
‫ترانزیستار ناری‬
‫و آرایه ‪CCD‬‬ ‫ماتری‬
‫‪ MIS‬و دیاد شاتری‬
‫سنسارهای تاان و فشار دیزو‬ ‫اثر دیزو مقاومتی‬ ‫کمیت مرانیری‬
‫مقاومتی‬ ‫اتصال دیزو‬
‫دیاد و ترانزیستار دیزو الرتریری‬ ‫واثر دیزوتانای‬
‫سنسارهای درجه حرارتی مقاومتی‬ ‫مقاومت حرارتی‬
‫سنسارهای درجه‬ ‫اثر اتصال گرمائی‬ ‫کمیت حرارتی‬
‫حرارتی(دیاد‪،‬ترانزیستار)‬
‫سنسارهای مقاومت مغناطیسی‬ ‫اثر مقاومت مغناطیسی‬ ‫سیگنالهای مغناطیسی‬
‫مالد هال‬ ‫اثر هال‬
‫دیاد و ترانزیستار مغناطیسی‬ ‫اثر ارتیاط مغناطیسی‬
‫‪ISFET‬‬ ‫به بار‬ ‫سیگنال های شیمیایی اثر میدانی حسا‬
‫جدول ‪ 2-1‬اثرات سیایران برار برده شده در سنسارها‪.‬‬
‫‪24‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 2-1-1‬سنسورهای درجه حرارت‬

‫درجه حرارت یری از مهمترین کمیت های فیزیری می باشد‪ .‬بسیاری از اصال مرباط به‬
‫اندازه گیری درجه حرارت از مکدتها دکیا شکناخته شکده انکد‪ ،‬از قییکل ددیکدۀ انیسکاط‬
‫مرانیری‪ ،‬ترماکادل‪ ،‬ترمامتر مقاومت فازی یا دیزومتر‪ .‬دیشرفت هکای حاصکل شکده در‬
‫عام مااد در دهه ‪ 1950‬ماارد دیگری را از قییل مقاومت هایی با ضریب درجه حرارت‬
‫مثیت (‪ )PTC‬یا منفی (‪ )NTC‬به این فهرست افزود‪ .‬با دیشکرفت هکای حاصکل شکده در‬
‫ترنالاژی نیمه هادی سنسارهای درجه حرارت سیایرانی نیز اهمیت قابل مالحظه ای را‬
‫هم به عناان واحدهای سنسار مجزا و هم به عناان سنسارهای مجتمع بدست آوردند‪.‬‬
‫سنسارهای درجه حرارت سیایرانی به دو دسته سنسارهای درجکه حکرارت مقکاومتی و‬
‫طیقه بندی می شاند‪.‬‬ ‫سنسارهای درجه حرارت اینترفی‬

‫نمادار ‪ 2-1‬اناع سنسارهای درجه حرارت‪.‬‬

‫سنسورهای درجۀ حرارت مقاومتي‬

‫چنین سنسارهایی از وابستگی درجه حرارتی انتقال حامل استفاده می کنند‪.‬‬
‫اصطالح " مقاومت تازیعی " از روشی برای سنجا مقاومت ویژۀ یو نیمه هادی ناشی‬
‫می شاد‪ .‬سنسار مقاومت تازیعی یو عنصر حجیم است که از سیایران تو کریسکتالی‬
‫درست شده است ‪ .‬با وجاد این‪ ،‬سنسارهای مقاومت صفحه ای نیز معماالً قادر هسکتند‬
‫‪25‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫از وابستگی حرارتی انتقال حامل استفاده کنند‪ .‬این ناع سنسار می تاانکد بکا اسکتفاده از‬
‫سیایران چندگانه ساخته شاد‪ .‬تنظیم انتخابی ضریب حرارتی در طی محدودۀ وسکیعی از‬
‫مقادیر مثیت و منفی می تااند با تغییر دادن روش رساب دهی یا دارامترهای باز کریستال‬
‫سازی شدۀ الیه های سیایرانی تو کریستالی میسر شاد‪.‬‬

‫شرل‪ 2-2‬ساختمان یو سنسار درجه حرارت سیایرانی‬

‫سنسورهای حرارتي اینترفيس‬

‫این ناع سنسارها به طار عمده از وابستگی حرارتی انتقال حامل با استفاده از اتصکاالت‬
‫دیادها‪ ،‬ترانزیستارها یا ترکییات ترانزیسکتاری بهکره بکرداری مکی‬ ‫‪ p-n‬وابسته به بایا‬
‫کنند‪.‬‬

‫‪ 2-1-2‬سنسورهای فشار‬
‫سنسارهای سیایرانی در اندازه گیری فشار‪ ،‬تاان و شتاب دارای اهمیت زیکادی هسکتند‪.‬‬
‫اثکر‬ ‫تاکنان معمالترین سنسارهایی که برای چنین مااردی براربرده شکده انکد براسکا‬
‫دیزومقاومتی کارکرده اند‪ .‬مقاومت هایی که در سیایران تو کریستالی دخا یا نصب می‬
‫شاند اثر اندازه گیری شده را نتیجه می دهند و بعالوه سنسارهایی که با اثر دیزو خکازنی‬
‫‪26‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫کار می کنند نقا مهمی را بایژه هنگامیره ناسانگرها یا تقایکت کننکده هکا مکی تااننکد‬
‫بطار یرپارچه برروی یو چیپ منفرد مجتمع شاند‪ ،‬بازی می کنند‪ .‬سنسکارهای فشکار‬
‫تکر و دایکدارتر و نسکیت بکه‬ ‫دیزو خازنی نسیت به سنسارهای دیکزو مقکاومتی حسکا‬
‫تغییرات درجه حرارت حساسیت کمتری دارند‪ .‬با وجاد این‪ ،‬تالیکد سنسکارهای دیکزو‬
‫مقاومتی ساده تر و ارزانتر است‪ .‬آنها در مقایسه بکا سنسکارهای خکازنی‪ ،‬یکو مشخصکه‬
‫داسخ تقرییاً خطی ارائه می کنند‪ .‬همچنین آماده سازی سیگنال آنها ساده تر است‪.‬‬
‫نمانه ای از کاربرد سنسار فشار را می تاان در کنترل کننده الرترونیرکی سیسکتم جرقکه‬
‫زنی هاشمند خادرو دیدا کرد‪ .‬در سیستمهای قدیمی جرقه زنی با دالتین و همکین طکار‬
‫در بعضی از سیستمهای جرقه زنی الرترونیری یو محفظه خکال بکه کنکار دلرکا متصکل‬
‫است‪ .‬میل دلرا دایه دالتین را می گرداند و بدین ترتیب زمانیندی را تغییر می دهد‪.‬‬

‫اثر پيزو مقاومتي‬

‫اصطالح " اثر دیزو مقاومتی " بیکانگر تغییکر مقاومکت الرتریرکی مکاده ای اسکت ککه در‬
‫معرض یو نیروی مرانیری همچان کشا یا فشار قرار داده مکی شکاد‪ .‬ایکن ددیکده در‬
‫کریستال هائی که فاقد محارهای قطیی هستند رخ می دهد و به خکابی در نیمکه هادیهکا‬
‫نمادار می شاد‪ .‬از نظر فیزیری‪ ،‬دیزو مقاومت از تازیع ایر یرنااخت سطاح انکرژی در‬
‫فضای مرباط به بردار زاویه ای ناشی می شاد‪.‬‬
‫تنها دو ناع اثر دیزو مقاومتی وجاد دارد‪ ،‬یعنی طالی و عرضی‪ .‬وجه تمایز در این اسکت‬
‫که در اثر طالی جریان الرتریری در جهت نیروی مرانیری جاری می شاد در حالیره در‬
‫ناع عرضی جریان عماد برآن جاری مکی گکردد‪ .‬در عمکل‪ ،‬مقاومکت دیکزو االیکاً بکرای‬
‫عناصری برار برده می شاد که به یو جسم تغییر شرل دهنکده بکه صکارت یکو مکدار‬
‫مقاومتی اعمال می شاند‪ .‬جسم تغییر شرل دهنده معماالً به فر یو میاه قابکل انعطکاف‬
‫بایژه در سنسارهای تاان و شتاب‪ ،‬یا به فر یو دیافراگم مستطیای یا مدور می باشد‪.‬‬
‫‪27‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫سنسورهای فشار پيزو مقاومتي‬

‫عنصر اندازه گیری کننده یو سنسار فشار دیزو مقاومتی مجتمکع یکو دارچکه در شکرل‬
‫‪ 3-2‬به عناان مثالی از کاربرد اثر دیزو مقاومتی نشان داده شده است‪ .‬اشائی برروی یو‬
‫زمینه سیایرانی ایجاد می شاد‪ .‬ضخامت این اشاو می تااند از چند میررومتر تا میای متر‬
‫بسته به فشاری که اندازه گیری می شاد تغییر نماید‪ .‬این اشاو به عنکاان یکو دیکافراگم‬
‫داخای عمل می کند هنگامی این اشاو تغییر شرل داده مکی شکاد سکطح آن کشکیده یکا‬
‫فشرده می شاد‪ .‬در این نقطه مقاومتها در اثر انتشار یکا تزریکق یکان جمکع مکی شکاند و‬
‫متناظراً کشیده شده یا فشرده می شاند‪ .‬آرایا واقعی این عناصر بروی این اشاو بستگی‬
‫به جهت دهی کریستال دارد‪.‬‬

‫شرل ‪2-3‬سنسار سیایرانی با ‪WSG‬مجتمع‪.‬‬

‫‪28‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ساده ترین انااع سنسارهای دیزو مقاومتی‪ ،‬که برای چندین سال است ککه سکاخته شکده‬
‫اند‪ ،‬دارای مقاومت هائی‪ ،‬برای متعادل نمادن ولتاژ دل‪ ،‬بکرای متعکادل ککردن حساسکیت‬
‫های سکاخت از‬ ‫سنسار و برای اندازه گیری درجه حرارت هستند‪ .‬به این ترتیب تاران‬
‫های اشاو و ماده یا وابستگی های حرارتی‬ ‫قییل عد تعادل در مقاومت های دل‪ ،‬تاران‬
‫جیران می شاد‪.‬‬
‫سیایران تو کریستالی به خابی برای کاربری های زیادی که‬ ‫سنسارهای فشار بر اسا‬
‫احتیاج به دقتی بیشتر از ‪ 0/5 %‬ندارد مناسب می باشد‪.‬‬
‫امروزه بسیاری از سازندگان سنسارهایی را برای فشارهای نامی بین ‪1 mbar‬تا ‪1000bar‬‬
‫درست می کنند اینها برای هردو اندازه گیری فشار مطاق و تفاضای مناسب هستند و در‬
‫نیستند‪ .‬با وجاد این‪ ،‬هنگامی که فشار از مقدار مجاز آن فراتر‬ ‫مقابل بارهای زیاد حسا‬
‫رود آنها به آسانی می شرنند‪ .‬این سنسارها باید در مقابل گرد و ایار محافظکت شکاند‪.‬‬
‫برای استفاده از کاربردهای صنعتی این چیپ در یو محفظه ضد هاا بکا داشکا فاکزی‬
‫فرج دار مهرو ما می شاد و در درون یو الیه روان قرار داده می شاد ‪ .‬حداکثر درجه‬
‫حرارت عماررد تقرییاً ‪ 1200c‬است‪ .‬زیرا در درجه حرارت های باالتر عکایق داخاکی از‬
‫بین می رود‪ .‬بسیاری از تالیدکنندگان اکنان در حال کار به منظار بهیاد دقکت ایکن نکاع‬
‫سنسار و کاها فشار نامی حد دایین هستند‪ .‬هر دو ترامل تقاضاهای ترنالاژیری قابکل‬
‫مالحظه ای را در اختیار سازندگان قرار می دهند‪.‬‬

‫‪ 2-1-3‬سنسورهای نوری‬
‫نیمه هادی دارای اهمیت زیکادی در زمینکه انکدازه گیکری و‬ ‫سنسارهای ناری بر اسا‬
‫ترنالاژی و اتاماسیان می باشند‪ .‬با وجاد این‪ ،‬سنسارهای ناری تنها بکه نکدرت بکرای‬
‫اندازه گیری خاد نار مارد استفاده قرار می گیرنکد‪ .‬در عکاض‪ ،‬آنهکا عمامکاً بکه عنکاان‬
‫ابزاری برای اندازه گیری کمیتها از قییل ماقعیت یا مسیر حرکت به ککاربرده مکی شکاند‪.‬‬
‫‪29‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫نار‪ ،‬نقا محیط انتقال اطالعات را در بسیاری از سنسارها ایفا می کند‪ .‬مهمترین معیکار‬
‫برای استفاده صنعتی سنسارها عیارتند از عمامیکت سنسکارها‪ ،‬سکادگی‪ ،‬ککاربرد آنهکا و‬
‫سازگاری آنهکا بکا دسکتگاههای میرروالرترونیکو‪ ،‬بکه همکین عاکت اسکت ککه امکروزه‬
‫سنسارهای سیایرانی تقرییاً به طار انحصاری به کاربرده مکی شکاند‪ .‬سنسکارهای نیمکه‬
‫هادی ناری وجاد حامل های ایجاد شده از حجم سنسار را تاسط تأثیر متقابل بین نکار‬
‫و نیمه هادی آشرار می کنند‪ .‬حامل های آزاد تاسط یانیزاسیان تالیکد مکی شکاند‪ .‬ایکن‬
‫فرآیند به مقدار معینی انرژی احتیاج دارد که بایستی تاسط کریستال جذب شاد‪.‬‬
‫سنسارهای ناری به دو بخا مقاومت های ناری و دیاد و ترانزیستارهای ناری تقسیم‬
‫می شاند‪.‬‬

‫نمادار ‪ 2-4‬تقسیم بندی سنسارهای ناری‪.‬‬

‫مقاومتهای نوری‬
‫مقاومتهای ناری ‪ ،‬هادیهای ناری ساخته شده از ماادی هسکتند ککه هکدایت نکاری آنهکا‬
‫هنگامی که در معرض نار قرار داده می شاند تغییر می کند و با تاجه به ایکن خاصکیت‬
‫می تاان از آنها به عناان سنسار استفاده نماد‪.‬‬

‫دیودها‬
‫با ارزشترین کاربرد قطعات نیمه رسانا در اتامییل ها‪ ،‬دیادها و ترانزیستارها هستند‪.‬‬
‫‪30‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫سیایران یا ژرمانیا خالص‪ ،‬رسانای ضعیفی است ولی افزودن کمی بُر یا فسفر هکدایت‬
‫آنها را به مقدار زیادی افزایا می دهد‪ .‬افزودن عنصر بُر نیمه رسانای نکاع ‪ P‬و افکزودن‬
‫فسفر‪ ،‬نیمه رسانای ناع ‪ N‬تالید می کند‪ .‬اگر کریستال نیمه رسانا از هر دو الیه ناع ‪ N‬و‬
‫‪ P‬تشریل شده باشد آن را دیاد می نامند‪ .‬اتصال ‪ P-N‬بین الیه ها اثر بسیار مفیکدی دارد‬
‫یعنی اتصال را تیدیل به یو شیر یو طرفه جریان الرتریری می کند‪.‬‬
‫بعضی وقتها در مدارهای سیم کشی اتامییل‪ ،‬از دیاد استفاده می کنند تا مانع عیار جریان‬
‫از مسیر ایر مطااب شاند‪ .‬در شکرل ‪ 2-5‬مکدار مخصکای روشکنایی صکندوق عقکب‬
‫اتامییل دیده می شاد‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-5‬مدار مخصای روشنایی صندوق عقب اتامییل‪.‬‬

‫با وصل کاید روشنایی صندوق عقب‪ ،‬چراغ آن روشن می شکاد‪ .‬ایکن سیسکتم حتکی در‬
‫حالتی که کاید استارت هم قطع باشد عمل می کند‪ .‬زیرا از طریق بکاتری و فیکاز تغذیکه‬
‫می شاد‪ .‬وقتی کاید استارت وصل است‪ ،‬اگر در صندوق باز باشد‪ ،‬یکو چکراغ هشکدار‬
‫روی داشیارد روشن می شاد که این مسیر از طریق کاید استارت تغذیه می شاد‪ .‬بکدون‬
‫دیاد امران عیار جریان از باتری به طرف چراغ صکندوق و از مسکیر چکراغ هشکدار بکه‬
‫طرف مدارهایی که باید در حالت قطع کاید استارت‪ ،‬قطع باشند وجاد خااهنکد داشکت‪،‬‬
‫یعنی کاید استارت نادیده گرفته می شاد‪ .‬دیاد‪ ،‬این مسیر را حکذف مکی کنکد و جاکای‬
‫عیار جریان را در مسیر ایر صحیح می گیرد‪.‬‬
‫‪31‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫یکسوسازی با استفاده از دیودها‬

‫از دیاد استفاده می کنند‪ .‬به این عمل‪،‬‬ ‫‪DC‬‬ ‫به‬ ‫‪AC‬‬ ‫در آلترناتارها‪ ،‬برای تیدیل خروجی‬
‫یرسا سازی می گایند‪ .‬بدون دیادهای نیمه رسانا‪ ،‬امران استفاده از آلترناتار در وسایل‬
‫نقایه جاده ای وجاد ندارد‪ .‬بیشتر آلترناتارها دارای ترکییی از ‪ 6‬یا ‪ 9‬دیاد هستند که‬
‫جریان خروجی باید از آنها عیار کند‪ .‬مهمترین خاصیتی که دیادها باید داشته باشند این‬
‫است که ضمن یرسا کردن جریان‪ ،‬حداقل مقاومت را در برابر عیار آن داشته باشند‪ .‬اگر‬
‫چه مقاومت کم است ‪ ،‬ولی جریانهای عیاری به قدری بزرگ اند که در هر صارت تالید‬
‫مقداری گرما اجتناب نادذیر است‪ .‬در آلترناتار‪ ،‬دیادها روی صفحه آلامینیامی نصب‬
‫می شاند که برای هدایت گرما به بیرون طراحی شده است‪ .‬به این صفحه اصطالحاً‬
‫هیت سینو‪ 1‬می گایند وکل این مجماعه را بسته دیادی می نامند‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-6‬بسته دیادی که به عناان یرسا کننده عمل می کند‪.‬‬

‫دیودهای نوری (‪)LED‬‬

‫معاا شده است که اتصال ‪ P-N‬ساخته شده از گالیم آرسنید‪ ،‬هنگا عیار جریان‪ ،‬تالیکد‬
‫نار می کنند‪ .‬برخالف المپ‪ ،‬دیاد ناری در اثر گذشت زمان و فرسادگی‪ ،‬تیره و کم نار‬

‫‪Heat sink 1‬‬

‫‪32‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫نمی شاد‪ ،‬گرمای زیادی تالید نمی کند و می تااند با سرعت زیادی قطع و وصل شکاد‪.‬‬
‫دیادهای ناری را می تاان به عناان نشان دهنده های ساده در سیستمهای روی داشیارد‬
‫یا به عناان فرستنده های سیگنال در سیستمهای کنترل از راه دور برار برد‪.‬‬

‫كنترل از راه دور‬

‫بیشتر دستگاههای کنترل ویدیا و تاایزیان‪ ،‬فرستنده های مادون قرمزی هستند که عالیم‬
‫قراردادی را به یو حسگر مادون قرمز در داخل تاایزیان یا ویدیا می فرستند‪ .‬بعضی از‬
‫اتامییل ها از سیستم مشابهی برای کنترل قفل مرکزی استفاده می کنند‪ LED.‬هکا‪ ،‬هکم در‬
‫فرستنده و هم در گیرنده مادون قرمز نیمه رسانا برارمی روند‪ .‬فرستنده مانند یو چکراغ‬
‫دستی با درتا مادون قرمز است‪ .‬این درتا با عالئم قراردادی کار می کنکد بکه طکاری ککه‬
‫فقط می تااند قفل اتامییل خاصی را باز کند‪ .‬این درتا را دیاد ناری تالید می کند‪.‬‬

‫دیودهای زنر‬
‫این دیادها (که گاهی دیادهای بهمنی هم خاانده می شاند) بکرای محکدودکردن ولتکاژ‬
‫برار می روند‪ .‬از آنها در تنظیم کننده های ولتاژ آلترناتار (آفتامات) و برای کنترل شکارژ‬
‫باتری استفاده می شاد همچنین کاربرد دیادهای زنر بیا از حد تصار می باشد‪ .‬بیشکتر‬
‫مهارگرهای الرترونیری‪ ،‬رادیاهای اتامییل و خیای از سیستمهای ابکزار دقیکق‪ ،‬بکه ولتکاژ‬
‫تثییت شده نیاز دارند‪ .‬این دیادها می تاانند از سیستم در مقابل ولتاژهای اضافی حمایت‬
‫کنند‪.‬‬
‫در آلترناتارها‪ ،‬برای حفاظت در مقابل قطع ناگهانی اتصال‪ ،‬یو دیکاد زنکر وجکاد دارد‪.‬‬
‫این دیادها از نظر ساختمان شییه یرسا کننده معمالی هستند و االیاً با همان نکاع بسکته‬
‫بندی و شرل ظاهری تالید می شاند و به دو سر مدار‪ ،‬وصل می شاند‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ها مانند یو دیاد معمالی تمایل دارند عیار جریان در یو جهت را متاقف کنند‪.‬‬ ‫‪LED‬‬

‫اگر ولتاژ به حد کافی باال برود که دیاد را در ناحیه " شرست " قکرار دهکد‪ ،‬از آن دک‬
‫جریان عیار خااهد کرد و دیاد در این وضعیت باقی خااهد ماند تا زمانی که جریان در‬
‫حد مجاز محدود شاد‪.‬‬

‫شرل‪ 2-7‬دیاد زنر در مدار نشان دهنده میزان ساخت خادرو‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-8‬نشان دهنده مدار تنظیم کننده دیاد زنر می باشد که در سنسارهای مختافی‬
‫از جماه نشان دهنده میزان ساخت و میزان روان ترمز و ایره کاربرد دارد‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-8‬مدار تنظیم کننده یو دیاد زنر ساده‪.‬‬

‫‪34‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ترانزیستور‬
‫ترانزیستارها وسایل نیمه رسانای سه الیه هستند و بنکابراین سکه ترمینکال دارنکد (دایکه‪،‬‬
‫کارتار‪ ،‬امیتر) آنها با دو ترکیب اساسی ساخته می شاند ‪ P-N-P‬و یکا ‪ N-P-N‬انکااع و‬
‫اقسا ترانزیستار برای کاربردهای مختاف در بازار وجاد دارد‪ ،‬ولی همه آنها می تااننکد‬
‫به عناان کاید کنترل شانده الرترونیری عمل کنند‪ .‬در همه حالتهکا‪ ،‬جریکان ککاچری در‬
‫ترمینال دایه‪ ،‬جریان بزرگتری را در کارتار کنترل می کند‪ .‬در بعضی از ترانزیسکتار هکا‪،‬‬
‫جریان کنترل می تااند به کاچری یو هزار جریان اصای در کارتار باشد‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-9‬ترانزیستار به عناان یو کاید الرترونیری‪.‬‬

‫به این ترتیب ترانزیستار می تااند مانند رله عمل کند‪ ،‬ولی بر خالف رله‪ ،‬بکا جریانهکای‬
‫خیای کاچو و سرعت خیای زیاد کار می کند‪ .‬این ویژگی‪ ،‬ترانزیستار را برای دردازش‬
‫سیگنال‪ ،‬ایده آل می سازد‪ .‬ترانزیستارهای بزرگ جریانهایی در حد چند آمپکر را تحمکل‬
‫می کنند به طاری که می تاانند برای قطع و وصل ماتار‪ ،‬کنترل جریان کایاها و به ککار‬
‫انداختن انژکتارها به کار روند‪ .‬هیچ قسمت متحرکی در ترانزیستار وجاد ندارد‪ ،‬بنابراین‬
‫هیچ جای آن فرساده نمی شاد و از دید نظری‪ ،‬مرگ ندارد‪.‬‬

‫تقویت كننده های ترانزیستوری‬

‫تقایت کننده های ترانزیستاری‪ ،‬جزو اساسی رادیا دخا های بیشتر اتامییل ها هستند‪.‬‬
‫‪35‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫همه سیستمهای صاتی برای دریافت سیگنالهای کاچو تالید شده تاسط امااج رادیایی‬
‫یا ناار مغناطیسی و تیدیل آنها به جریانهای قایتر الز برای راه انکداختن بانکدگاها‪ ،‬بکه‬
‫تقایت کننده ها متری هستند‪.‬‬
‫به همین ترتیب‪ ،‬بیشتر سیگنالهای تالید شده تاسط حسگرها در سیستم تزریق سکاخت‬
‫الرترونیری‪ ،‬جرقه الرترونیری و سیستم ‪ ABS‬قیل از دردازش بیشکتر در داخکل مهکارگر‬
‫الرترونیری‪ ،‬به وسیاه ترانزیستار ها تقایت می شاند‪.‬‬

‫‪ 2-1-4‬سنسورهای ميدان مغناطيسي‬

‫سنسارهای میدان مغناطیسی (‪ MFS‬ها) میدل هائی هسکتند ککه مکی تااننکد یکو میکدان‬
‫مغناطیسی ماجاد را به صارت یو سیگنال الرتریری تیدیل کنند‪ .‬بکین دو گکروه عمکده‬
‫کاربردها خط تمایزی کشیده می شاد ‪:‬‬
‫‪ -1‬استفاده مستقیم از یو ‪ MFS‬به عناان عنصر اندازه گیری کنندۀ خاصیت مغناطیسکی‪،‬‬
‫برای مثال برای اندازه گیری میدان جاذبه زمین‪ ،‬برای خااندن کدهای مغناطیسی یا بکرای‬
‫کنترل و نظارت تجهیزات مغناطیسی از این سنسارها استفاده می شاد‪.‬‬
‫‪ -2‬استفادۀ ایر مستقیم‪ ،‬یعنی میدان مغناطیسی به سادگی به عناان یو حامل اطالعکات‬
‫برای یو سیگنال ایر مغناطیسی عمل می کند‪ ،‬برای مثال در سائیچ های بدون کنتاککت‪،‬‬
‫در آشرار سازی تغییراتی در فاصاه یا زاویه‪ ،‬در اندازه گیری جریان دتانسیل صکفر یکا در‬
‫یو واتمتر مجتمع از این سنسارها استفاده می شاد‪.‬‬

‫اثرات گالوانو مغناطيسي‬

‫شرل زیر اثر هال و تغییر در مقاومت میدان مغناطیسی را نشان می دهکد‪ .‬دو ولتکاژ مکی‬
‫تاانند برروی باریرۀ نیمه هادی اندازه گیری شاند‪ .‬اگر نیمکه هکادی همکاژن بکاده و در‬
‫فضای فاقد میدان قرار داده شاد خطاط خط چین شار حاصل می شاد ( شکرل الکف )‬
‫‪36‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ولتاژ هال صفر است زیرا الرترودهای ‪3‬و‪ 4‬دتانسیل یرسکانی دارنکد‪ .‬اکنکان اگکر میکدان‬
‫مغناطیسی بطار عمادی روی الیه نیمه هادی عمل کند حامل ها از جهت اولیکه جریکان‬
‫منحرف می شاند و سطاح جانیی را بطار منفی باردار می‬ ‫منیع ‪ I0‬در اثر نیروی لارنت‬
‫کنند‪ .‬یو میدان الرتریری مخالف‪ ،‬بنا میدان هال‪ ،‬ایجاد می شاد و باردار شکدن زمکانی‬
‫خاتمه می دذیرد که این میدان دقیقکاً بحکد ککافی قکای باشکد بطاریرکه بکا اثکر نیکروی‬
‫مغناطیسی برروی الرترونها مقاباه نماید‪.‬‬

‫شرل ‪( 2-10‬الف) تشریالتی برای اندازه گیری اثر هال (‪ )U H‬و مقاومت (‪ )U R‬در یو نیمه هادی‬
‫(ب) اثر میدان مغناطیسی بر تازیع مسیر جریان و خطاط هم دتانسیل در یو وضعیت هندسی هال‬
‫(ج) وضعیت هندسی صفحه ای (‪ B‬عماد بر صفحه دیافراگم)‬
‫(د) نمایا هندسی صفحه نیمه هادی‬

‫كاربردهای ممکن سنسورهای مغناطيسي‬

‫بدالیل اقتصادی‪ ،‬سنسارهای هال قیالً بصارت انفرادی براربرده می شکدند‪ ،‬در حالیرکه‬
‫مقاومتهای مغناطیسی به منظار جیران کردن وابستگی حرارتی مقاومت ها در یو ترکیب‬
‫‪37‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫تفاضای براربرده می شاند‪ .‬با وجاد این‪ ،‬و با دیشکرفت ترنالکاژی تشکریالت تفاضکای‬
‫سنسارهای هال ساخته شده اند‪.‬‬
‫سنسارهای هال می تاانند به عناان سنسکارهای آنکالاگ برکاربرده شکاند ککه سکیگنال‬
‫خروجی خطی آنها با میدان مغناطیسی تغییر می کند‪ ،‬یا می تاانند به عناان سکایچ هکای‬
‫هال براربرده شاند‪ .‬ناع سنساری که انتخاب می شاد بستگی به کاری دارد که بایسکتی‬
‫اجرا شاد‪ .‬همه سنسارهای گالاانا مغناطیسی عمکالً بکدون اسکتهالك ککار مکی کننکد و‬
‫بنابراین طال عمر متاسط تقرییاً نامحدودی دارند‪.‬‬
‫این سنسارها در مقایسه با سنسارها وضعیت خازنی و سافی‪ ،‬شکرل سکیگنال خروجکی‬
‫دایداری را ایجاد می کنند که تاخیر ندارد و قادر به تالید فرکانسهایی با نکرخ ‪ 100‬کیاکا‬
‫هرتز می باشند‪.‬‬
‫یو کاربرد مهم برای مالدهای هال اندازه گیری جریان های الرتریرکی تحکت دتانسکیل‬
‫صفر است‪ .‬اندازه گیری جریان هکای مسکتقیم و متنکاوب بکا دامنکه هکائی بکین‪ 100A‬و‬
‫‪ 4000A‬امران دذیر است‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-11‬اندازه گیری جریان با استفاده از یو مالد هال آنالاگ (الف‪ :‬تشریالت‪-‬ب‪:‬مشخصه)‪.‬‬

‫با وجاد این‪ ،‬سنسارهای گالاانا مغناطیسی بطار عمده به عناان سنسارهای جابه جائی‪،‬‬
‫‪38‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫وضعیت و به عناان ابزارهای اندازه گیری برای سرعت و زوایای چرخا براربرده مکی‬
‫شاند‪ .‬وظیفه این سنسارها تیدیل کردن تغییرات ماضعی در میدان هکای مغناطیسکی بکه‬
‫صارت سیگنال های الرتریری برای دردازش آنالاگ یا دیجیتال بعدی می باشد‪.‬‬
‫شرل ‪( 2-12‬الف) حرکت عمادی و عرضی نسیی یو آهنربای دائم را نشان می دهکد‪.‬‬
‫شرل(ب) نشان می دهد که چگانه ماقعیت یو جسم مغناطیسی نر تاسط مداری بنا‬
‫مدار مغناطیسی باز که از یو آهنربای دائم و یو سنسار تشریل مکی شکاد آشکرار مکی‬
‫گردد‪ U .‬ولتاژ بایاسی است که تاسط آهن ربای دائمی تکامین مکی شکاد و ‪ U‬ولتکاژ‬
‫اندازه گیری شده واقعی است ‪ .‬به ایر از این دو تشریالت عمده تعداد زیکادی از سکایر‬
‫ترتییات ممرن وجاد دارند‪ .‬بنابراین در حازه آشرار سازی وضعیت آنالاگ برکار بکرده‬
‫می شاند که در آن بخا های خطی منحنی ها که نسیت به ‪ s=0‬نامتقارن هسکتند مکارد‬
‫استفاده قرار می گیرند‪ .‬این تشریالت می تااند در تیدیل ارتعاشات مرانیری به ناسانات‬
‫الرتریری‪ ،‬در آشرارسازهای فشار که در آن سنسار ها با ساال های فشار ترکیب شکاند‬
‫که (نیاز به اشاو متصل شانده به یو آهنربای ثابت می باشد ) یا برای اندازه گیری تاان‬
‫(با استفاده از آهنربا روی یو فنر االستیو) گشتاور (میاه دیچشی که یو آهنربای حاقکه‬
‫ای به آن متصل شده است) یا شتاب (سیستم جر – فنر که در آن آهنربا به عناان جکر‬
‫عمل می کند) نیز برار برده می شاد‪ .‬منحنی هایی که نسیت به ‪ s=0‬متقارن هستند برای‬
‫آشرار سازی وضعیت های نهایی برار برده می شاند‪ .‬این مکارد در کنتکرل طکال خکط‬
‫چادگرها یا ماشین های تایپ مفید می باشد‪.‬‬
‫مقاومت های مغناطیسی در دتانسیامترهای بدون کنتاکت براربرده می شاند‪ .‬سنسارهای‬
‫گالاانا مغناطیسی برای بازیافت اطالعاتی که با استفاده از عناصر آهن نر یکا مغنکاطی‬
‫دائم قرارداده شده در یو مادۀ فرومغناطیسی کد گذاری شده انکد مناسکب هسکتند‪ .‬یکو‬
‫کاربرد جالب برای سنسارهای هال آنالاگ ماتکار جریکان مسکتقیم بکدون جمکع کننکده‬
‫‪39‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫(کارتار) می باشد‪ .‬هنگامیره جریان کنترل گذرنده از سنسار هکال ثابکت اسکت‪ ،‬سکطح‬
‫دالریته ی ولتاژ هال ماقعیت روتار را صرفه نظر سرعت چرخا نشان می دهد‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-12‬تشریالت اساسی و منحنی های مشخصه دیاگرامی برای آشرار سازی ( الف) محل‬
‫آهنربای دائمی (ب) مااد مغناطیسی نر با استفاده از سنسارهای گالاانامتری‪.‬‬

‫به این طریق جریان در سیم دیچ های استاتار می تااند بطکار الرترونیرکی تنظکیم شکاد‪.‬‬
‫نقاط قات این ماتارها عیارتند از رگاالسیان سرعت چرخا عالی انتشار نایز عماررد‬
‫دائین و رهایی از تداخل الرترومغناطیسی‪.‬‬
‫سنسارهای هال آنالاگ و تا حد زیادی دیجیتالهکا‪ ،‬کاربردهکای زیکادی در زمینکه انکدازه‬
‫سرعت و زاویه چرخا دارند‪ .‬یو سنسار هال برای اندازه گیری هر‬ ‫گیری بدون تما‬

‫حاقکه ای شکعاعی‬ ‫زاویه چرخا با درجه دقت باالی حداکثر تا ‪ 0/20‬از یو مغنکاطی‬
‫استفاده می کند‪ .‬سرعت های چرخا و زوایا می تاانند مسکتقیماً در محکل چکرخ دنکده‬
‫حاقه ای نیز اندازه گیکری شکاند‪ .‬ایکن ککار بکا‬ ‫های چرخان بدون نیاز به یو مغناطی‬
‫‪40‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫در دشت سنسار هال عمای می شاد‪ .‬چگالی شاری ککه بکه طکرف‬ ‫نصب یو مغناطی‬
‫سنسار جاریست با جابه جائی دندانه ها و فااصل هاائی تغییر می کند‪ .‬اگر سنسار هال‬
‫در مقابل دندانه ای قرار گیرد که از یو ماده فرومغناطیسی درست شکده اسکت‪ ،‬در ایکن‬
‫صارت چگالی شار افزایا دیدا می کند‪ .‬چنین تغییراتی در چگالی شار که باسیاه چرخ‬
‫هکای‬ ‫دنده چرخان ایجاد شده است تاسط این سنسار آشرار می شاد و به شرل دکال‬
‫مربعی تیدیل می شاند‪ .‬سنسارهای هال دیجیتالی در جایابی سیاندرها‪ ،‬اهرمها‪ ،‬محارهکا‬
‫و بعالوه برای زمانیندی احتراق بکه منظکار صکرفه جکائی در سکاخت اتامییکل هکا نیکز‬
‫براربرده می شاند‪ .‬در این ناع کاربرد این حقیقت که چنین دسکتگاههائی تاسکط گکردو‬
‫ایار یا رطابت صدمه نییند حائز اهمیت زیادی است‪ .‬یو کاربرد مهم دیگر استفادۀ آنهکا‬
‫در صفحه کایدهای بدون تما ‪ ،‬برای مثال در کامپیاتر ها است‪.‬‬

‫شرل‪ 2-13‬سنسار هال برای اندازه گیری زوایای چرخا‪.‬‬

‫‪ 2-1-5‬سنسورهای ميکرو مکانيکي‬

‫به فشکار‬ ‫سنسارهای فشار با اشاو های سیایرانی نازك مشتمل بر مقاومت های حسا‬
‫نفاذ داده شده یا بطار گرمائی رساب داده می شاد که به مدت تقرییاً ‪ 20‬سال فکرآورده‬
‫های میررومرکانیری را تشکریل داده بادنکد‪ .‬بکا وجکاد ایکن‪ ،‬دامنکه ککاربرد ترنالکاژی‬
‫میررومرانیری بطار قابل مالحظه ای در آااز دهۀ ‪ 1980‬افزایا یافت‪ .‬امروز ترنالاژی‬
‫‪41‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫سنسار تنها یری از زمینه هائی را معرفی می نماید ککه در آن میررومرانیکو مکی تاانکد‬
‫براربرده شاد‪ .‬در مقایسه با سایر ترنالاژی ها‪ ،‬امیدوار کننده ترین مزیت این ترنکاوژی‬
‫تاانایی اتصال یو سنسار مینیاتارسازی شده و یو قسمت مرانیری برروی یو زمینکه‬
‫است‪ ،‬در صارت امران مدارات الرترونیری مجتمع نیز همراه آنها هستند‪ .‬سیایران مکاده‬
‫ای است که حل بسیاری از مسائای را که ترنالاژی سنسار با آن مااجکه اسکت ممرکن‬
‫ساخته است‪ .‬به همین دلیل نیز این ماده نقا تعیین کننکده ای را در میررومرانیکو ایفکا‬
‫می کند‪ .‬تالید کردن سنسارهایی برای فشار‪ ،‬تاان‪ ،‬شتاب‪ ،‬تابا‪ ،‬صات‪ ،‬رطابت و حتی‬
‫ترکیب شیمیائی تاسط سیایران امران دذیر است‪ .‬عالوه بر سیایران‪ ،‬مااد دیگر براربرده‬
‫شده شامل انااع دایمرها‪ ،‬کاارتز و الیه های ‪ Zno‬می باشند که در ساخت سنسارها از آنها‬
‫استفاده می شاد‪ .‬از جماه نمانه هکای سنسکارهای میررومرکانیری ‪ ،‬سنسکارهای شکتاب‬
‫ارتعاش هستند‪.‬‬

‫سنسورهای شتاب ارتعاش‬

‫با استفاده از روش های برداشت و تقایت مناسب‪ ،‬می تاان عناصکر مینیکاتاری مناسکیی‬
‫برای اندازه گیری شتاب و ارتعاش درست کرد‪ .‬شرل ‪ 2-14‬اصل حاکم بر یو سنسکار‬
‫شتاب ساده را نشان می دهد‪ .‬این سنسار شامل یو تیغه به ضخامت ‪ 15-5 µm‬اسکت‬
‫که از زمینه سیایرانی در اثر حراکی بدست می آید و در یو انتها به آن متصل است‪ .‬این‬
‫تیغه در انتهای دیگر یو صفحه نازك سکیایرانی را بکه ضکخامت تقرییکی‪ 200 µm‬نگکه‬
‫داشته است‪ .‬اگرچه این جر تاسط تیغه نگه داشته می شاد‪ ،‬بطار جزئی با طال داشکا‬
‫داده شده یا‪ ،‬در انااع دیگر‪ ،‬یو جر اضافی را نگه می دارد‪ .‬اگر این سنسار در جهتکی‬
‫عماد بر این سطح شتاب داده شاد تیغه همانند تیری که تنها از یکو طکرف نگکه داشکته‬
‫شده است خم می شاد‪ .‬این تیغه با مقاومت هائی تقایت شده است که مقدار آن زمکانی‬
‫‪42‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫که تیغه خم می شاد‪ ،‬تغییر می کند‪ .‬وسایل خازنی دیزو الرتریری یکا نکاری مکی تااننکد‬
‫برای آشرار ساختن میزان انحراف براربرده شاد‪.‬‬

‫شرل ‪( 2-14‬الف)نمای فاقانی (ب)مقطع عرضی یو سنسار شتاب سیایرانی‪.‬‬

‫سنسورهای ميکروپل‬
‫شرل ‪ 2-15‬سنساری را نشان می دهد که برای اندازه گیری جریان گکاز برکاربرده مکی‬
‫کار این سنسار اصل انتقال گرما است‪ .‬این سنسار با استفاده از ترنیو های‬ ‫شاد‪ .‬اسا‬
‫میررومرانیو و ترنالاژی الیه نازك تالید می شاد‪.‬‬

‫شرل ‪ 2-15‬سنسار ارتعاش با چندین زبانه سیایرانی شده با طال با طالهای میاه ای مختاف‪.‬‬
‫‪43‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫این سنسار در تجهیزات دزشری‪ ،‬بایژه برای کنترل تنف ‪ ،‬و در داالیا هاا و ترنالاژی‬
‫انرژی بسیار مفید است‪.‬‬
‫‪44‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل سوم‬
‫تکنيکهای مختلف‬
‫ساخت سنسور‬
‫‪45‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 3-1‬سنسورهای الیه نازک‬

‫بسیاری از تأثیرات خارجی که بایستی ثیت شاند تنها بر یو الیه سطحی نازك سنسکار‬
‫اثر می کنند‪ .‬نار مثالی از این ناع است‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬به منظار دستیابی به یکو زمکان‬
‫داسخ سریع مثالً در مارد حرارت‪ ،‬آنها احتیاج به یو حجم کاچو دارنکد‪ .‬جنیکه هکای‬
‫عمایاتی معینی‪ ،‬از قییل نفاذدذیری الیه های فازی نازك نسیت به رطابت‪ ،‬می تااند الیه‬
‫های نازك را جالب تاجه سازد‪ .‬بعالوه سیایران که تکاکنان تمرککز خکاد را بکرروی آن‬
‫متمرکز ساخته ایم تنها قادر به برآورده ساختن برخی از وظایف مارد احتیکاج سنسکارها‬
‫می باشد‪ .‬مااد دیگر‪ ،‬به شرل الیه های نازك بایستی براربرده شاند‪.‬‬
‫عناصر کایدی در یو سنسار الیه نازك‪ ،‬بعناان زمینه می باشد‪ .‬مااد براربرده شده برای‬
‫زمینه‪ ،‬شیشه‪ ،‬فاز‪ ،‬دالستیو ها و اخیراً سیایران هستند‪ .‬استفاده از سیایران زمانی جالکب‬
‫تاجه می شاد که تجمع یرپارچه سنسار و مدارات الرترونیری آشرار سکاز مکارد نیکاز‬
‫باشد‪ .‬با وجاد این شیشه‪ ،‬سرامیو ها و فازات بیشتر به عناان زمینه براربرده می شکاند‪.‬‬
‫بسته به نیاز می تاان از شیشه دنجره ساده یا شیشه کاارتز گرانیهکا اسکتفاده ککرد‪ .‬اخیکراً‬
‫تاجه زیادی به ‪( AL2O3‬یاقات کیاد) کریستالی شده است‪ .‬انااع مااد از الیه های فازی‬
‫ساده و الیه های اکسیدی تا الیه های نیمه هادی‪ ،‬می تاانند به عناان الیه هکای سنسکار‬
‫براربرده شاند‪ .‬در سنسارها الیه های زیر براربرده می شاد ‪:‬‬
‫* الیه های مقاومتی وابسته به درجه حرارت (مثالً ‪)Ni , Au , Pt‬‬
‫به نار (مثالً ‪ ، Si , Pbse , Cds‬دایمرهای جاناری)‬ ‫* الیه های حسا‬
‫به فشار (مثال‪ ،‬آلیاژهای ‪ Nicr–si‬چندگانه)‬ ‫* الیه های مقاومتی حسا‬
‫* الیه های دیزو الرتریری (مثال‪)zno ،‬‬
‫به مااد شیمیایی (مثال ‪)Fe2o3 , Zno2 ,Sno2‬‬ ‫* الیه حسا‬
‫های نامازون)‬ ‫ها ‪ ،‬مغناطی‬ ‫* الیه های مقاومت مغناطیسی (فرو مغناطی‬
‫‪46‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫الیه های نازك ناعاً بین ‪ 0/01µm‬و‪ 100 µm‬ضخامت دارند‪ .‬بسته به کاری که از انااع‬
‫مختاف مااد مارد نیاز است‪ ،‬می تاان گسترۀ ضخامت بهینه ای را برای آنها معین نمکاد‪.‬‬
‫ترنالاژی الیه نازك نقا مهمی را در سنسارهای شیمیایی بازی می کند با ایکن وجکاد‬
‫نخست اطالعاتی در مارد ترنیو ساخت آن ضروری به نظر می رسد‪.‬‬

‫تکنيک های نشست‬

‫یو قسمت کایدی از آنچه که سنسار می شاد زمینه است ‪ .‬در تالید صنعتی بزرگتکرین‬
‫زمینه های ممرن برای رساب دادن الیه ها‪ ،‬برای مثال از ‪ 10×10 cm‬تکا ‪50×50cm‬‬
‫این سطاح بزرگ ساختمان بندی و تقسیم مکی شکاند‪ ،‬درجکۀ‬ ‫براربرده می شاند‪ .‬سپ‬
‫خاای ‪ ،‬ساختار‪ ،‬ضخامت و قابایت تالید مجدد جنیه های مهمکی از الیکه هکای نکازك‬
‫هستند که رساب داده می شاند و به منظار سکاختن الیکه نکازك سکازمان داده شکده‪ ،‬از‬
‫لیتاگرافی ناری و بندرت از ترنیو های داشا دهی استفاده می شاد‪ .‬مهمتکرین روش‬
‫ها برای تالید الیه های نازك عیارتند از ‪:‬‬
‫* بخاردهی حرارتی‪ ،‬بخار دهی اشعه الرترونی‬
‫* رساب دهی در خالو‬
‫* داشا دهی یانی‬
‫* رساب دهی بخار شیمیایی ( ‪ ) CVD‬به اشرال مختاف‬
‫در فرآیند تیخیر خالو ماده ای که بایکد بکه شکرل الیکه نکازك در آورده شکاد در خکالو‬
‫حرارت داده می شاد تا اینره تیخیر شاد‪ .‬در رساب دهی خالو ماده با بمیاران نمادن آن‬
‫تاسط ذراتی با انرژی باال‪ ،‬برای مثال یانهای ‪ Ar‬بخار می شاند‪ .‬الیه هکایی ککه بکا ایکن‬
‫روش ایجاد می شاند دارای چسیندگی خیای بیشکتری نسکیت بکه حالکت تیخیکر خکالو‬
‫هستند‪ .‬نرخ رشد می تااند با اعمال کردن یو میدان مغناطیسی‪ ،‬برای مثال ‪ ،‬شکتاب داده‬
‫شاد‪ .‬داشا دهی یانی برخی از مزایای دو روش اول را بطکار یرجکا در بکردارد‪ .‬مکاده‬
‫‪47‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫رساب با استفاده از یو روش کالسیری‪ ،‬برای مثال تفنگ الرترونی بخار مکی شکاد‪ .‬در‬
‫همین زمان یو گاز بی اثر یا واکنا به درون محفظه واککنا تزریکق مکی شکاد و یکو‬
‫تخایه دالسمایی ایجاد می گردد‪ .‬این عمل مادۀ بخارشانده را که در داخل یو میدان بکه‬
‫طرف زمینه شتاب گرفته است یانیزه می کند‪ .‬این فرآیند اثرات مفیدی بکر چسکیندگی و‬
‫مادۀ مارد نظر تحت تاثیر مااد گازی شرل که درجه حرارت‬ ‫‪CVD‬‬ ‫ساختار الیه ها دارد‪.‬‬
‫یا تخایه گازی سیب تجزیه یا واکنا آنها می گردد رساب داده می شاد‪.‬‬
‫در اصل هر سنسار الیه نازك یو دستگاه چند الیه ای است که ازتعدادی الیکه ککه بکه‬
‫طار جداگانه ساخته شده اند تشریل می شاد‪.‬‬

‫‪ 3-2‬سنسورهای الیه ضخيم‬

‫ترنالاژی الیه ضخیم یو ترنالکاژی سکاخت سنسکار اسکت ککه بکا میرروالرترونیکو‬
‫سازگار می باشد‪ .‬تاکنان از آن در تالید سنسار کمتر استفاده شده است‪ ،‬عای رام اینره‬
‫ماقعیت تثییت شده ای را در دنیای الرترونیو دارد و جایی بین مدارات چادی با عناصر‬
‫مجزاو و مدارات مجتمع ندارد‪ .‬دلیل این چشم داشی عد وجاد تجربه عمای در تالیکد‬
‫محاال های سنسار با استفاده از این ترنالکاژی و عکد وجکاد سیسکتم هکای خمیکری‬
‫مناسب می باشد‪ .‬لیرن می تاانیم انتظار داشته باشیم که اهمیت این ترنالکاژی در آینکده‬
‫رشد دیدا کند زیرا می تاان از آن برای تالید انااع سنسار با اندازۀ متاسط و با هزینه کم‬
‫استفاده کرد و ترکیب سنسار و مدارات الرتریری ارزیاب را به منظار تالید سنسارهای‬
‫" هاشیار " ممرن می سازد‪ .‬ترنالاژی الیه ضخیم تنها می تااند برای تالید مکاادی از‬
‫قییل مدارات چادی‪ ،‬مقاومت ها یا خازن ها برار برده می شاد‪ .‬اجکزاو فعکال بایسکتی در‬
‫یو مرحاه بعدی به زمینه‪ ،‬ضمیمه شاند‪ .‬طرح و ساخت سنسار نیاز به خمیرهکای الیکه‬
‫دارد‪.‬‬ ‫ضخیم مناسب با خاای بحد کافی حسا‬
‫در زیر مثالهایی از اثرات فیزیری شیمیایی سنسارهای الیه ضخیم را مشاهده می کنید‪.‬‬
‫‪48‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ناع کاربرد‬ ‫شماره‬

‫تغییر مقاومت ‪R‬‬ ‫‪1‬‬
‫وابستگی مقاومت خطی درجه حرارت (دبی سنج)‬ ‫‪2‬‬
‫استفاده از اثرات ‪ NTC‬یا ‪( PTC‬سنسار درجه حرارت)‬ ‫‪3‬‬
‫تغییر هدایت بین الرترودهای الیه ضخیم (سنسار ااظت)‬ ‫‪4‬‬
‫تغییر مقاومت الیه های سطحی در اثر واکنشهای شیمیایی (سنسار شیمیایی)‬ ‫‪5‬‬
‫رفتار دیزو مقاومتی الیه های ضخیم (سنسار فشار)‬ ‫‪6‬‬
‫تغییرات ظرفیت‬ ‫‪7‬‬
‫اثرات جذب در سطاح (سنسار رطابت)‬ ‫‪8‬‬
‫ولتاژ ترما الرتریری (سنسار درجه حرارت)‬ ‫‪9‬‬
‫دتانسیل الرتریری (سنسار ‪ ، PH‬سنسار خاصیت اسیدی)‬ ‫‪10‬‬
‫جدول ‪ 3-1‬مثالهایی از اثرات فیزیری – شیمیایی در رابطه با سنسارهای الیه ضخیم‪.‬‬

‫مراحل توليد‬
‫خمیرهای الیه ضخیم با استفاده از یو دروسۀ چاپ صفحه ای به یو زمینه اعمکال مکی‬
‫این خمیرها در درجه حرارتی به اندازه ‪ 1000-2000 c‬خشو می شاند و‬ ‫شاند‪ .‬سپ‬
‫در درجه حرارت های بیا از‪ 500 c0‬سازانده می شاند در ضمن این دروسه در چندین‬
‫درجۀ حرارت مختاف به ترتیب به کار برده می شاد‪ .‬فاالد نکازك یکا صکفحات نکایاان‬
‫استنسل ها روی صفحات قرار می گیرند و‬ ‫برای چاپ کردن به کار برده می شاند سپ‬
‫ماده شفاف بین آنها چاپ می شاد‪ .‬سیستم های چند الیه ای می تاانند با ترکرار ککردن‬
‫چاپ صفحه ای و دروسه در معرض حرارت قرار دهی چندین مرحاه ای تالیکد شکاند‪.‬‬
‫این الیه ها ناعاً به ضخامت ‪ 50-5µm‬و با عرض ‪ 250 µm‬هستند‪ .‬سرامیو ها ‪ ،‬فکاالد‬
‫براق شده ‪ ،‬شیشه یا زمین های دالستیری قابل انعطاف می تاانند به عناان ماده زمینکه بکه‬
‫‪49‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫از درون گذاری‪ ،‬زمینه ها دو شکقه‬ ‫کار برده شاند‪ .‬معمال ترین ماده ‪ AL2O3‬است‪ .‬د‬
‫می شاند‪ ،‬به شرل مارد نیاز شرسته شده یا بریده می شاند‪ .‬جدول ‪ 3-2‬اقال ممرن را‬
‫برای تحقق بخشیدن به عناصر سنسار در ترنالاژی الیه ضخیم فهرست نماده است‪.‬‬

‫طریقه واقعیت دذیری ترنیری‬ ‫کمیت اندازه گیری‬

‫شانده‬
‫مقاومت های اندازه گیری کننده کشا الیه ضخیم‪،‬‬ ‫تاان ‪ ،‬فشار‬
‫با اتصال دل‬
‫ترمامترهای مقاومتی الیه ضخیم‬ ‫درجه حرارت‬
‫مااد الیه ضخیم دی الرتریو ‪ ،‬وابسته به حرارت‬
‫ترمامیستارهای الیه ضخیم ‪PTC، NTC‬‬
‫ترماکادل های الیه ضخیم‬
‫اندازه گیری رطابت خازنی با استفاده از الیه هکای‬ ‫رطابت‬
‫ضخیم دی الرتریری رطابت سنج مقاومتی‬
‫کمیت های اندازه گیری ساال های گالاانیری با الرترولیت های قای‪،‬‬
‫به یان‬ ‫اشاو الیه ضخیم حسا‬ ‫شانده شیمیایی‬
‫دتانسیل مترهای الیه ضخیم‬ ‫ماقعیت‪ ،‬مسیر‪ ،‬زاویه‬
‫سنسار ماقعیت دو بعدی‬
‫ترکیب مقاومت رشکته ای الیکه ضکخیم و سنسکار‬ ‫جریان و جریان میانی‬
‫حرارتی‬
‫جدول ‪ 3-2‬سنسارها در ترنالازی الیه ضخیم‪.‬‬
‫‪50‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫باید تاجه داشت که در این گستره وسیع لعاب های جدید بایستی معرفی شاند یا لعاب‬
‫های ماجاد اصالح شاند‪ .‬تالید چنین لعاب هایی نیاز به میزان خاصکی از تجربکه دارد‪.‬‬
‫ترنالاژی الز برای تالید سنسارهای الیه ضخیم به منظار اندازه گیری درجه حرارت‬
‫مارد تاجه خای باده است‪ .‬لعاب های محتای دالتینیم یا نیرل برای تالید سنسارهای‬
‫حرارتی مقاومتی مناسب هستند‪.‬‬
‫یو حازه مهم برای ترنالاژی سنسار‪ ،‬و حازه ای که در آن ترنالاژی الیه ضخیم می‬
‫تااند به راه حل های بسکیار جکالیی منجکر شکاد‪ ،‬حکازه سنسکارهای شکیمیایی اسکت‪.‬‬
‫به کار برده مکی شکاند‪.‬‬ ‫خمیرهای الرترونیری جامد از قییل ‪ ZrO2‬به عناان ماده حسا‬
‫عناصر گر کننده ای که سنسارها نیاز دارند مکی تااننکد بکا اسکتفاده از ترنالکاژی الیکه‬
‫ضخیم تالید شاند‪ .‬این ترنالکاژی همچنکین در رابطکه بکا سنسکارهای رطابکت ککه از‬
‫تغییرات مقاومت استفاده می کند نیز مارد تاجه است‪.‬‬
‫دتانسیل ترنالاژی الیه ضخیم در رابطه با ترامل سنسار هناز به طار کامل مارد استفاده‬
‫قرار نگرفته است‪ .‬چنین سنسارهایی برای آینده نقا مهم بسیار زیادی را ایفا می کنند و‬
‫این به دلیل درجه باالی قابایت اطمینان آنها‪ ،‬نیازمند فضای کم آنها‪ ،‬و تاانایی استفاده از‬
‫ترنیو های هییرید به منظار تالید اقال مدارات مطاکاب مشکتری بکا انکدازه متاسکط و‬
‫هزینه کم می باشد‪ .‬در حال حاضر معمالترین دایرۀ کاربرد اتامییل و ترنالکاژی ککاالی‬
‫مصرفی‪ ،‬ترنالاژی کارخانجات تالیدی‪ ،‬ترنالاژی مخکابرات و ترنالکاژی نظکامی مکی‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪ 3-3‬سنسورهای فيبر نوری‬

‫فییرهای ناری با افت کم در حالت کای به عناان کابل های فییر ناری (‪ )FOS‬شکناخته‬
‫می شاند که در اواسط سکال ‪ 1970‬معرفکی شکدند و ترنالکاژی ارتیاطکات را متحکال‬
‫کردند‪ .‬هدف کای تحقق ‪ FOC‬ها با خاای انتقالی مستقل از دارامترهای خارجی و متغیر‬
‫‪51‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫محیطی مثل فشار دما و رطابت باده است‪ .‬این دارامترها که ‪ FOC‬هکا بکه دلیکل اهکداف‬
‫ارتیاطی با صرف هزینه های باال از آنها مستقل می شکاند زمینکه هکای مکارد عالقکه در‬
‫سنسارهای فییر ناری هستند‪ .‬تحقیقات فشرده ای برای تاسعه ‪ FOC‬ها در سطح جهانی‬
‫در اواخر دهکه‪ 1970‬شکروع شکده اسکت‪ .‬ایکن سنسکارها مزایکای متعکددی نسکیت بکه‬
‫سنسارهای متداول الرتریری یا مرانیری دارند که از آن جماه عیارتند از‪:‬‬
‫* برای محدوده وسیعی از دما مناسب هستند‬
‫* در مقابل محیط های خارنده و آلادگیهای رادیااکتیا مقاو هستند‬
‫* حفاظت قابل تاجه ای در مقابل انفجارها دارند‬
‫* به تداخل های الرترومغناطیسی حساسیت ندارند‬
‫* ابعاد کاچو و در نتیجه قیمت های دایین تالید دارند‬
‫خاای عایق ‪ FOC‬ها گایای این واقعیت است که آنها می تاانند در دتانسیل صفر عمکل‬
‫کنند و همچنین در جاهایی که درجه کمی از تضعیف عالئم و ظرفیکت هکای بکاال بکرای‬
‫انتقال اطالعات مارد نظر باشد می تاانند به کار روند‪.‬‬
‫دیشرفت هایی که در ترنالاژی ارتیاطات ناری تحقق یافتکه انجکا‬ ‫تالید ‪ FOC‬بر اسا‬
‫می شاد و به طار وسیعی از دیشرفت هایی که در این بخکا ماننکد دیشکرفت در زمینکه‬
‫کابل های فییر ناری‪ ،‬منابع ناری ارتیاط دهنده ها‪ ،‬اتصاالت و گیرنده ها انجا شده بهره‬
‫مند شده است‪.‬‬
‫با وجاد مزایایی که ‪ FOC‬ها مطابق ماارد باال دارند هناز تعکداد زیکادی از مشکرالت در‬
‫ارتیاط با آنها وجاد دارد که بایستی حل شاند و این کار باید قیل از ددیدارشکدن طیکف‬
‫وسیعی از کاربردها انجا گیرد‪.‬‬
‫کردن اثر کمیت اندازه‬ ‫از کاربردهای مخصای فییر ناری در ترنالاژی سنسارها‪ ،‬ح‬
‫گیری شانده در روی فییر دیاسته یا فییرهای تازیع شده گسسته است‪ .‬در حکالی ککه در‬
‫سنسارهای میدان مغناطیسی یا ژیروسکراپ فییکر نکاری ککل اطالعکات از طکال قابکل‬
‫‪52‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫مالحظه فییر بدست می آید‪ ،‬سنسارهای تازیع شده امرکان مشکخص ککردن اطالعکات‬
‫دیفرانسیای را فراهم می کنند‪ .‬یو سیگنال تحریو محای دریافت شده و تازیکع فاصکاه‬
‫ای مقادیر کمیت انکدازه گیکری شکانده را مشکخص مکی کنکد‪ .‬محکدوده وسکیعی بکرای‬
‫کاربردهای ممرن مثل مشاهده تازیع فشار در ساختمانها‪ ،‬لاله های فشار‪ ،‬خطاط نفت و‬
‫سفینه ها و تازیع دما در ترانسفارماتارها‪ ،‬ژنراتارها‪ ،‬خادروهکا‪ ،‬گکر ککن و رآکتارهکا‬
‫وجاد دارد‪.‬‬

‫ساختمان فيبرها‬
‫یو فییر ناری از یو هسته داخای با ماده هادی نار و داشا آلیاژی دربرگیرنده هسکته‬
‫با ضریب شرستی کمتر از ضریب شرست هسکته تشکریل شکده اسکت‪ .‬در کاربردهکای‬
‫عمای هر دو ماده با یو داشا حفاظتی محصار شده اند‪ .‬نار در امتداد هسته از طریکق‬
‫کامل در مرز هسته و داشا آن منتشر می شاد‪ .‬اگر در قطر دو هسته هادی نار‬ ‫انعرا‬
‫خیای بزرگتر از طال ماج نار باشد و اگر یو تغییر کاچو در انرسار نکار بکه فاصکاه‬
‫یو طال ماج وجاد داشته باشد‪ ،‬آن ماقع انتشار امااج ناری می تااند برحسب تقایت‬
‫به اصطالح هندسی ناری تاصیف شاد ولی محدودیتی به این صکارت وجکاد دارد ککه‬
‫فقط یو تعداد محدودی از زوایای مایل نسیت به محار فییر مجاز اسکت‪ .‬از ایکن رو در‬
‫مارد حالتهای ماج و متناظر بحث می شاد‪ .‬تعداد حالتها بستگی هم به طال ماج و هکم‬
‫به شرل هندسی و تازیع ضرایب شرست ماج دارد‪.‬‬
‫یو فییر ناری با هسته ای به قطر ‪ 50 µm‬دارای چندصد حالکت مکی باشکد‪ .‬برحسکب‬
‫" ثابت ساختار استاندارد شده " تعداد حالتها عیارتند از ‪ M = v2/2:‬که اینجا ‪V= rп‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪) NA‬‬
‫‪0‬‬
‫‪53‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫که ‪ λo‬طال ماج نار در خالو است‪ .‬در فییرهای ناری چند حالته ‪ V‬مقداری بین ‪ 50‬و‬
‫‪ 30‬دارد ‪.‬‬

‫شرل ‪ 3-1‬انااع فییر ناری (‪ n‬ضریب انرسار‪ r -‬شعاع فییر)‪.‬‬

‫شعاع نار با زاویه های نشر متفاوت‪ ،‬برای طی یو مسافت معین نیاز به زمانهای مختاف‬
‫ورودی متمرکز در طی مسیر‬ ‫دارد‪ .‬این مسئاه در ترنالاژی ارتیاطی مهم است‪ .‬یو دال‬
‫گسترده شده و حالت انتشار نامیده می شاد و عکرض بانکد عالئکم فرسکتاده شکده را در‬
‫فییرهای راهنمای داه ای محدود می کند‪ .‬اگر فییر طاری طراحکی شکاد ککه فقکط یکو‬
‫حالت عیار داشته باشد آنگاه مقدار حالت انتشار می تااند حذف شکاد‪ .‬ایکن امکر بکرای‬
‫فییرهای ناری با قطر هسته کمتر از ‪ 10 µm‬امران دکذیر اسکت‪ .‬چنکین فییرهکایی‪ ،‬تکو‬
‫حالته نامیده می شاند‪ .‬از نقطه نظر ترنیری‪ ،‬تالید فییرهای چند حالته از تو حالته بسیار‬
‫‪54‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫آسانتر است‪ .‬فییرهای تو حالته با قطر هسته ‪ 2‬و‪ 10‬میررومتر منحصراً از کاارتز ساخته‬
‫می شاند‪ .‬ولی فییرهای چند حالته با قطر هسته بین ‪ 50‬و چند صد میررومتر از ترکیکب‬
‫مختاف مااد تالید می شاند‪.‬‬
‫* هسته و داسته از شیشه کاارتز‬
‫* هسته و داسته از شیشه معمالی‬
‫شیشه کاارتز‬ ‫* داسته دالستیری و هسته از جن‬
‫* هسته و داسته دالستیری‬
‫برای کاربردهای مختاف ناع مناسب فییر انتخاب می شاد‪ .‬فییرهای ناری همچنین برای‬
‫کاربردهایی که نیاز ویژه به هدایت ناری وسیع و نیز درجه باالیی از انعطاف دارنکد‪ ،‬بکه‬
‫کار می روند‪.‬‬

‫طبقه بندی سنسورهای فيبر نوری‬

‫تفاوت هایی که بین سنسارهای تو حالته و چند حالته ذکر شد به این معنی اسکت ککه‬
‫برای این دو ناع‪ ،‬حیطه های متفاوتی از کاربردها وجاد دارد‪ .‬اگرچه در مکارد ‪ FOS‬هکا‬
‫مطاب بسیار زیادی ماجاد است اما نحاه عماررد آنها محدود به درك اصال دایه است‪.‬‬
‫فرق اولیه بین سنسارهای بیرونی و داخای می باشد که در سنسارهای بیرونی‪ ،‬فییرهکای‬
‫ناری کاری بیا از انتقال نار به نقطه اندازه گیری و برگرداندن عالئم به گیرنکده انجکا‬
‫نمی دهند‪ .‬چنین سنسارهایی معماال ادوات چند حالته هستند گرچه گکاهی اوقکات بکه‬
‫صارت سنسارهای تو حالته نیز به کار می روند و در نقطه انکدازه گیکری نکار اصکای‬
‫مستقیما به خصاصیات انتقالی فییر ناری اثر می کنند‪ .‬اثر ناری در میان فییکر رخ داده و‬
‫تغییرات قابل اندازه گیری در دارامترهای منفرد مانند طال ماج و ضریب انرسکار ایجکاد‬
‫شاد همچنین هر دو ناع فییر چند حالته و تو حالته با هم به ککار مکی رونکد‪ .‬اخکتالف‬
‫فییر می شاد‪ ،‬در سنسارهای چند حالته دارامترهای انکدازه گیکری‬ ‫دیگر مرباط به جن‬
‫‪55‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شده خصاصیات انتقالی فییر ناری را تحت تاثیر قرار می دهند به عیارت دیگکر‪ ،‬شکدت‬
‫روشنایی منتشر شده تاسط فییر ناری به عناان تابعی از کمیت اندازه گیکری تغییکر مکی‬
‫کند‪ .‬دارامترهای بیرونی که روی سنسارهای تو حالته عمل مکی کنکد فکاز مکاج نکاری‬
‫عیاری از میان فییر را تحت تاثیر قرار می دهند‪.‬‬
‫جنیه مهم دیگری که مطابق با آن سنسارها متمایز شده اند‪ ،‬ناع مدوالسیان عمل کننکده‬
‫بر دارامترهای ماج نار است‪ .‬همچنین اطالعات فنی شاخص بین سنسارهای نقطه ای و‬
‫سنسارهای تازیع شده مهم هستند‪ .‬در ناع اول بر عمل متقابل اثر فیزیری و نار تمرککز‬
‫شده است‪.‬‬

‫كاربرد سنسور چند حالته‬

‫در حال حاضر ترنیرهایی بر دایه فییرهای چند حالته‪ ،‬همچنان برای کاربردهای گسکترده‬
‫ای در حازه ترنالاژی سنسارها به حساب می آیند‪ .‬حازه های کاربردی بسیاری وجاد‬
‫دارد برای مثال در کنترل فرآیند‪ ،‬صنایع دارویی‪ ،‬شیمی‪ ،‬صکنایع اتامییکل و سکایر مکاارد‬
‫ساده ترین و در عین حال بیشترین گروه از سنسارها در این رده تنها دارای یکو مسکیر‬
‫ارسال اطالعات می باشند‪ .‬این سنسارها شامل ترکییی از فرستنده فییر‪ -‬گیرنده هسکتند‪.‬‬
‫کاید مینیاتاری شرل ‪ 3-2‬مثالی در این مارد است و یو داده تو بیتی ایجاد می کنکد‪.‬‬
‫به هر حال اگر فییر متحرك به طار دیاسته جابجا شاد آنگاه مشابه روش ذکر شکده مکی‬
‫تاان یو سنسار برای اندازه گیری جریان مایعات ایجاد کرد‪ .‬در سنسار مسافت ککه بکه‬
‫دو صارت تو فییر یا جفت ماجاد است نسیت شدت خروجی به ورودی بکه صکارت‬
‫تابعی از فاصاه نرما لیزه شده ‪ L/D‬تغییر می کند‪.‬‬
‫‪56‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ ( 3-2‬الف)کیاید مینیاتاری ناری (حالت‪ :1‬بسته ‪ :2‬باز) و (ب) استفاده به عناان جریان سنج‬
‫مایعات‪.‬‬

‫کننده یو دیافراگم باشد‪ ،‬که روی آن فشار وارد می شاد‪ ،‬این ترکیب‬ ‫اگر سطح منعر‬
‫به عناان یو سنسار فشار قابل استفاده است‪ .‬این اصال برای اندازه گیری میزان تیرگی‪،‬‬
‫ارتعاش‪ ،‬دما و جریان مایع با به کار گیری این ناع از سنسار قابل استفاده است‪.‬‬
‫سنسار نشان داده شده ‪ ،‬در شرل ‪ 3 -3‬سنساری برای تشخیص سطح مایعکات و‬
‫نظایر آن می باشد ‪ .‬اضافه کردن یو قطعه مخروطی یکا م نشکار بکه انتهکای فییکر‬
‫ناری سنسار فاق الذکر را ایجاد می کند ‪ .‬انتهای این سنسار در هکاا قکرار مکی‬
‫می کن د به هر حال اگکر انتهکای سنسکار‬ ‫گیرد و تمامی نار ‪ ،‬را به داخل منعر‬
‫داخل مایع وارد شاد ضریب شرست باالتر مکایع باعکث فکرار مقکداری نکار بکه‬
‫داخل مایع گردیده و در آشرار ساز افت عالئم به وجاد می آیکد‪ .‬بکا ایکن روش‬
‫اندازه گیری سطاح مایعات با دق تی در حدود ‪ 0 / 1‬میایمتر امران دذیرمی باشکد ‪.‬‬
‫استفاده از این ناع سنسار به ویژه در ارتیاط با مایعات اشتعال دکذیر بکه عنکاان‬
‫مثال برای نشان دادن مخزن ساخت یا آشرار سازی نشت در لالکه هکای انتقکال‬
‫مفید اس ت‪ .‬همچنین این سنسار با قابایت اطمینان باال و به میزان زیادی مسکتقل‬
‫از مسافت عمل می کند‪.‬‬
‫اگر مدوالسیان در گیرنده و ارزیابی عالئم دریافتی آنالاگ باشد دقت هکای بکاالتر قابکل‬
‫است‪.‬‬ ‫دستر‬
‫‪57‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫در یو جفت فییر‪( ،‬ب) ناع تو فییر‪.‬‬ ‫شرل ‪ 3-3‬فاصاه سنج (الف) برارکیری تفرق زمینه یا انعرا‬

‫مثالی از این سنسارها دستگاهی است که به اصطالح‪ ،‬انرسار سنج مایعکات نامیکده مکی‬
‫شاد‪ .‬این سنسار از یو فییر‪ U‬شرل استفاده می کند شرل‪ 3-4‬که داشا فاکزی آن در‬
‫قسمت خمیده برداشته شده و بنابر این بخشی از هسته انتقال نار مستقیما در ارتیکاط بکا‬
‫محیط قرار گرفته است‪ .‬ساده ترین کار برد این سنسار برای آشرارسازی سطح مایعکات‬
‫است‪ .‬حالت دیشرفته تر استفاده از آن به عناان یو انرسار سنج است‪.‬‬

‫شرل ‪ 3-4‬انرسار سنج مایع با فییر ‪ U‬شرل‪.‬‬

‫یو ناع جالب از این سنسارها سنسار شتاب ارتعاشی است که در شرل‪ 3-5‬نشان داده‬
‫کننکده‬ ‫شده است در این ناع انتهای فییر ناری زاویه منفرجه ای نسیت به بدنه مکنعر‬
‫‪58‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫انعطاف دذیر دارد که از ‪ GaAS – ALGaAS‬با به کار گیکری فراینکد الیکه بکرداری ایکر‬
‫‪I1‬‬ ‫متقارب ساخته شده است‪ .‬در زمان شتاب گیکری خمکا فییرنکاری باعکث انعرکا‬
‫بعناان تابعی وابسته به شتاب از منیع ناری اولیه‪ ،‬مستقیما به داخکل فییکر مکی گکردد‪ .‬در‬
‫همان زمان انتشار ایر مستقیمی از نار متناسب با ‪ I2‬به فییر برمی گردد‪ .‬اطالعات الز بکا‬
‫تقسیم این دو شدت بر هم حاصل می شاد‪ .‬این ناع از سنسار که بکه صکارت تجکاری‬
‫ماجاد است دقتکی در حکدود‪ 0/05 g‬بکا محکدوده تغییکرات ‪ 70 db‬فکراهم مکی کنکد‪.‬‬
‫سنسارها با تعداد زیادی از مسیرهای انتقالی بکه ویکژه بکرای کاربردهکای صکنعتی مفیکد‬
‫هستند‪.‬‬

‫شرل ‪ 3-5‬شتاب سنج فییر ناری‪.‬‬

‫‪59‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫كاربرد سنسور تک حالته‬

‫در این ناع از سنسارها ماقعیت فاز یا دالریزاسیان نار عیاری از فییر ناری اصالح می‬
‫شککاد‪ .‬محاسککیات الز در قالککب تککداخل سککنجی انجککا مککی گیککرد‪ .‬گرچککه بسککیاری از‬
‫سنسارهایی که در ادامه ذکر شد در مراحل اولیه دیشکرفت قکرار دارنکد امکا دیشکرفتهای‬
‫جالب تاجهی را بایژه درمارد سنسارهای با حساسیت باال‪ ،‬می تاان انتظار داشت‪ .‬ایکن‬
‫ماارد شامل هیدروفانها‪ ،‬میدان سنج ها‪ ،‬ژیروسرادها‪ FOC ،‬ها می گردد‪ .‬واضح است که‬
‫سنسارهای تو حالته هرگز قابل مقایسه با سنسارهای چند حالته ماجاد نیاده و بکرای‬
‫انااع کاربردهای عمامی برار گرفته نخااهند شد‪ .‬به هر حال این سنسارها به دلیل دقت‬
‫باال و مناسب بادن برای کاربردهای خای اهمیت بیشتری نسیت به ادوات چنکد حالتکه‬
‫دارند‪ .‬عالوه بر این دیشرفت سنسارهای جدید فییر ناری امرکان سکاخت انکااع جدیکد‬
‫سنسار را فراهم کرده است‪ .‬سنسکارهای تکو حالتکه در صکنایع دارویکی‪ ،‬هاادیمکایی و‬
‫صنایع فضایی‪ ،‬خادرو‪ ،‬و نیز در ترنالاژی نظامی به ککار بکرده مکی شکاند‪ .‬کاربردهکای‬
‫جدید در حیطه های اندازه گیری فرآیند‪ ،‬صنایع شیمیایی‪ ،‬و بیاترنالکاژی را مکی تکاان‬
‫انتظار داشت‪.‬‬

‫‪ 3-4‬سنسورهای شيميایي‬
‫سنسارهای شیمیایی ااظت ذرات مخصای (اتمها‪ ،‬مالرالها یا یانهکا را در گازهکا یکا‬
‫مایعات) را با استفاده از عالمت الرتریری ثیت می کنند‪ .‬در مااردیره با تشکخیص مکااد‬
‫بیالاژیری ویژه سرو کار دارند‪ ،‬وسایل برار برده شکده بعنکاان سنسکارهای بیالکاژیری‬
‫شناخته می شاند‪ .‬اینها اااب یو طیقه جداگانه از سنسکار شکیمیایی تاقکی مکی شکاند‪.‬‬
‫سنسارهای شیمیایی تفاوتهای زیادی با سنسارهای فیزیری دارند‪ .‬در مرحاه اول‪ ،‬تعداد‬
‫گانه های شیمیایی که روی سنسار عمل می کنند معماال خیای بکاال هسکتند‪ .‬یکاد آوری‬
‫می شاد که تقرییا ‪ 100‬اندازه گیری فیزیری می تااند با استفاده از سنسارهای فیزیرکی‬
‫‪60‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ثیت شاد‪ ،‬در مارد سنسارهای شیمیایی این تعداد از نظر اهمیت چندین مرتیکه بزرگتکر‬
‫است‪ .‬یو مثال از این تعداد ترکییاتی است که برای آزمایشها در آزمایشگاههای دزشکری‬
‫انجا می شاد‪ .‬ثانیاً‪ ،‬وسیاه ای که تاسط سنسار شیمیایی اندازه گیری می شاد باید بکاز‬
‫باشد و نمی تااند مثل سنسارهای حرارتی بسته باشد‪ ،‬این به داین معنی است ککه آن در‬
‫معرض عاامل نامطااب از قییل نار یا خاردگی قرار دارد‪.‬‬
‫تشخیص ذرات ویژه در بیشتر ماارد مسئاه اصای نیست چان این کاری اسکت ککه مکی‬
‫تااند با استفاده از روشهای شیمی تجزیه ای بعناان مثکال‪ ،‬بکا کمکو طیکف سکنج هکای‬
‫جرمی‪ ،‬یا روشهای ناری یا مغناطیسی انجا شاد‪ .‬برخکی از خکاای مهکم سنسکارهای‬
‫شیمیایی عیارتند از ‪:‬‬
‫ساختمان کاچو‪ ،‬نیرومندو قابل اعتماد‬
‫سازگاری میرروالرترونیری‬
‫قابایت تجدیدکردن‬
‫داسخ انتخابی و سریع‬
‫بزگترین ایر وابستگی ممرن از دارامترهای محیطی‬
‫قابایت ساخت با استفاده از روشهای میرروالرترونیری قراردادی‬
‫این احتیاجات بدین معنی است که یو رشته وسیعی از کاربردها وجاد دارد‪ .‬بعناان مثال‬
‫می تاان به اندازه گیکری نشکرها و حفاظکت محکیط زیسکت انکدازه گیکری ایمیسکیانها‪،‬‬
‫جااگیری از آتا و انفجارات اندازه گیری فرآیندها (بکرای مثکال در شکیمی‪ ،‬در صکنایع‬
‫اذایی‪ ،‬بیاترنالاژی) دزشری‪ ،‬ترنالاژی اتامییل‪ ،‬وسکایل خکانگی‪ ،‬تهیکه آب و تجزیکه‬
‫فاضالب‪ ،‬تجزیه سطح و مااد‪ ،‬اشاره نماد‪.‬‬
‫هدف دژوهشگران در زمینه تاسعه سنسار شیمیایی همراهی کردن یو آزمایشگاه شیمی‬
‫تجزیه ای کامل با یو چیپ منفرد می باشد‪ .‬اگر چکه در واقعیکت آن هنکاز یکو انتظکار‬
‫دست نیافتنی است‪.‬‬
‫‪61‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫تعداد بسیار زیادی از سنسارهای شیمیایی تا کنان ساخته شده اند که متداول ترین اینهکا‬
‫سنسارهای ‪ O2‬که‬ ‫سنسار ‪ SnO2‬برای آشرار سازی گازهای احیاو شانده می باشد سپ‬
‫بردایه سنسارهای انتقال یان ‪ ZrO2‬قرار دارند می باشند‪ .‬ایکن دیشکرفت عاکی راکم ایکن‬
‫حقیقت که مرانیسم های اساسی کار کرد سنسارهای شیمیایی اااب کامالً فهمیده شکده‬
‫اند‪ ،‬باقاع دیاست‪ .‬امروزه‪ ،‬یانها در جامدات‪ ،‬اشاوها یا اتصاالت اااکب بکا در سکاخت‬
‫سنسارهای تجاری استفاده می شاند‪.‬‬
‫در سالهای اخیر نیاز به سنسارهای شیمیایی به طار زیاد افزایا یافته است‪ .‬دالیل برای‬
‫این‪ ،‬افزایا دیچیدگی زیاد فرآیندهای تالیدی‪ ،‬تاجیه اقتصادی استفاده از انرژی و مکااد‬
‫خا و کاها آلادگی محیط زیست می باشد‪ .‬خالصه تما این ماارد باعث می شاد که‬
‫خیای از دژوهشگران اکنان انرژی خاد را برای تاسعه سنسارهای شیمیایی بکا خکاای‬
‫ویژه برای کاربردهای ویژه و با اصال کاری شناخته شده صرف کنند‪.‬‬

‫انواع طرح‬
‫سنسارهای شیمیایی می تاانند بر طیق زمینه های مختاف کاربردیشان طیقه بندی شاند‪.‬‬
‫دراین متن از طیقه بندی زیر استفاده شده است‪.‬‬
‫‪ -1‬سنسورهای هادی‪ :‬در این سنسارها تأثیر متقابل گاز با جامکد ( اکسکید فاکزی نیمکه‬
‫هادی یا نیمه هادی آلی) ماجب تغییکر در هکدایت مکی شکاد‪ .‬یکو تغییکر در مقاومکت‬
‫همچنین می تااند ماجب تغییر در دمای مااد تشریل دهنده سنسار شاد‪.‬‬
‫‪ -2‬سنسورهای نيمه هادی ساخته شده‪ :‬این سنسارها سازنده های نیمه هکادی اصکالح‬
‫شده ای هستند که در آنها از تغییرات در الیه های دوگانه الرتریرکی در مرزهکای فکازی‬
‫برای اندازه گیری استفاده می شاد‪.‬‬
‫‪62‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ -3‬سنسورهای الکتروشيميایي‪ :‬دراین سنسارها از اثکر کاتکالیزوری الرترودهکای ویکژه‬

‫برای تشخیص گاز یا تأثیر متقابل انتخابی مالرالهکا یکا یانهکا بکا اشکاو هکای ثابکت در‬
‫سیستمهای تجاری استفاده می شاد‪.‬‬
‫‪ -4‬سنسورهای الکتروليت جامد‪ :‬این سنسکارها در هکدایت یکانی در سکطاح هکدایتی‬
‫الرترونی قابل ااماض برار می رود‪.‬‬
‫‪ FET -5‬های حساس شيميایي‪ :‬در این سنسارها تأثیر متقابل یانها یا مالرالها در یکو‬
‫سیب مکی شکاد ککه دتانسکیل‬ ‫‪FET‬‬ ‫در ناحیه گیت یو‬ ‫الیه یان انتخابی یا گاز حسا‬
‫گیت ترانزیستار تغییر یابد‪ .‬در اصل‪ ،‬این ناع سنسار ترکییی از یو سنسار دتانسیامتری‬
‫(الیه حسا ) و یو آمیای فایر بار است‪.‬‬
‫‪ -6‬انواع دیگرسنسور‪ :‬این سنسارها بطار ایر مستقیم در فرآیندهای شیمیایی عمل مکی‬
‫کنند‪ ،‬مثل سنسارهای ناری‪ ،‬سنسارهای ‪ SAW‬و سنسارهای بیالاژیری که بطار ویکژه‬
‫برای آشرار سازی مااد بیالاژیری برار می روند‪.‬‬
‫‪63‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل چهار‬
‫سنسورها بر پایه عناصر‬
‫معمول اندازه گيری و‬
‫انواع آن‬
‫‪64‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 4-1‬سنسورها براساس عناصر اندازه گيری معمول‬

‫هر عنصر اندازه گیری را نمی تاان سنسار نامید‪ .‬اینگانکه وسکایل انکدازه گیکری شکامل‬
‫‪ PTC‬یکا عناصکر‬ ‫درجه حرارت مقاومت‪ ،‬ترماکادل یا براسا‬ ‫اندازه گیری دما براسا‬
‫با انااع طرحهای مختاف هندسی‪ ،‬ترنیو هکای سکاخت‬ ‫‪WSG‬‬ ‫‪ NTC‬یا دوباره بر اسا‬
‫نیمه هادی) با کاربردهای بیشمار هستند‪ .‬باید خکاطر نشکان ککرد ککه‬ ‫‪WSG،‬‬ ‫(فیام‪ ،‬سیم‬
‫ترنالاژی میرروالرترونیو تاسعه ترنیو های جدید (سنسارهای یو دارچکه یکا الیکه‬
‫ضخیم درجه حرارت‪ ،‬سنسار خازنی فشار و ‪ WSG‬مدار مجتمع) را ممرن ساخته است‪.‬‬
‫شری نیست که میررو مرانیو نیز امرانات جدیدی ایجاد ککرده اسکت عکالوه بکر ایکن‬
‫قابایت تحایل اطالعات با میرروالرترونیو نقا قابکل مالحظکه ای را بکرای تمایکل بکه‬
‫تاسعه استفاده از عناصر معمال اندازه گیری ایفا می کند و اگر خروجی سنسار قادر بکه‬
‫ارسال عالئم الرتریری صحیح در بخشی از اطالعات باشد‪ ،‬با استفاده از الگاریتم و نکر‬
‫بادنکد بدسکت آورد‪ .‬گانکه‬ ‫افزار مناسب می تاان اطالعاتی را که قیالً ایر قابل دستر‬
‫های مختاکف سنسکارها شکامل انکااع قایکایی‪ ،‬خکازنی‪ ،‬مکا فکاق صکات‪ ،‬سنسکارهای‬
‫همیستگی(‪ )Correlation‬و جریان اِدی و ممان نیرو می باشند که اکثر اینها را نمی تکاان‬
‫سنسارهای میرروالرترونیو بشمار نمی آیند‪ .‬در هر حال آنها‬ ‫خیای کاچو ساخت د‬
‫تعریف اصای ما را در سنسار کامال بیان می کنند‪ .‬در اینجا تعدادی از نمانه های معمال‬
‫این سنسار را معرفی می کنیم‪.‬‬

‫‪ 4-1-1‬سنسور القایي‬
‫از حسگرهای القایی بیشتر برای اندازه گیری سرعت چرخا و در بعضکی مکاارد بکرای‬
‫القکای الرتریرکی‬ ‫تعیین وضعیت‪ ،‬عضا چرخان استفاده می شاد‪ .‬این حسگرها بر اسا‬
‫کار می کنند‪ ،‬یعنی در آنها یو شار مغناطیسی متغیر نیروی محرکه الرتریری در سیم دیچ‬
‫‪65‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫را القا می کند‪ .‬در شرل ‪ 4-1‬این اصل و نیز ساختاری برای تعیین سکرعت چکرخا و‪،‬‬
‫وضعیت میل لنگ نشان داده شده است‪.‬‬

‫شرل ‪ 4-1‬حسگر القایی با مدار قطع و وصل‪.‬‬

‫ولتاژ خروجی بیشتر حسگرهای القایی تقرییی از یو مکاج سیناسکی اسکت‪ .‬دامنکه ایکن‬
‫سیگنال به آهنگ تغییر بستگی دارد و آهنگ تغییر شار عمدتاً در مرحاکه طراحکی تعیکین‬
‫می شاد‪ .‬عاامل ماثر بر آهنگ تغییکر شکار تعکداد دورهکای سکیم دکیچ و شکدت میکدان‬
‫مغناطیسی و فاصاه بین حسگر و عضا چرخان می باشند‪.‬‬
‫وقتی از این حسگر استفاده می شاد‪ ،‬ولتاژ خروجی حسگر با افزایا سکرعت چکرخا‬
‫سکیگنال اسکتفاده مکی‬ ‫افزایا می یابد‪ .‬در بیشتر کاربردها برای اندازه گیری از فرککان‬
‫شاد‪ .‬متداولترین راه تیدیل خروجی یو حسگر القایی به صکارتی قابکل اسکتفاده‪ ،‬عیکار‬
‫دادن آن از یو مدار راه انداز اشمیت است‪ ،‬بدین ترتیب یو ماج مربعی با دامنه ثابت و‬
‫متغیر تالید می شاد‪.‬‬ ‫فرکان‬
‫در بعضی ماارد از خروجی این حسگر برای روشن و خاماش کردن ناسان ساز یا فکرو‬
‫بسیار باالیی در حدود ‪ 4‬مگا هرتز‬ ‫نشانی ناسانات استفاده می کنند‪ .‬ناسان ساز فرکان‬
‫تالید می کند و هنگامی که سیگنال رسیده از حسگر ناسان ساز را قطع و وصکل کنکد و‬
‫‪66‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫حاصل کار فیاتر شاد‪ ،‬ماج مربعی تالید می شاد‪ .‬این سیستم مقاومکت خکابی در‬ ‫سپ‬
‫برابر تداخل دارد‪.‬‬

‫‪ 4-1-2‬سنسورهای خازني‬
‫رابطه ای که برای بیان ظرفیت خازن برار می رود وابستگی ظرفیکت را بکه ضکریب دی‬
‫الرتریو‪ ،‬مساحت صفحات ‪ A‬و به فاصاه بین صفحات ‪ d‬نشان می دهکد ‪ .‬شکرل ‪4-2‬‬
‫برخی از حالت های مختاف سنسار خازنی را نشان می دهد‪.‬‬

‫شرل ‪ 4-2‬انااع سنسارهای خازنی‪.‬‬

‫‪67‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫مزیت اصای سنسارهای خازنی در ساختار ساده آنها‪ ،‬به کاماترین درجه محاسیه ای ککه‬
‫ارائه می دهند و در ثیات بسیار باالی آنها می باشد‪ .‬سنسارهای خکازنی را مکی تکاان در‬
‫درجه حرارت های باال به کار برد‪ .‬خروجی این سنسارها به صارت دیجیتال یا آنکالاگ‬
‫است‪ .‬مدت زیادی است که سنسارهای خازنی به عناان سنسارهای فاصاه‪ ،‬ماقعیکت و‬
‫فشار برار گرفته شده اند‪ .‬همچنین با برارگیری روش های الیکه نکازك و الیکه ضکخیم‪،‬‬
‫اکنان امران برای تالید سنسارهای مینیاتاری وجاد دارد‪ .‬سنسارهایی که با ترنالکاژی‬
‫میررومرانیو ساخته شده اند‪ ،‬مثل سنسارهای شتاب مزایای ویژه ای دارند‪.‬‬
‫یو ناع سنسار خازنی به ظاهر ساده ولی بسیار مهم‪ ،‬سنسار میدان دی الرتریو اسکت‪.‬‬
‫این سنسار دارای سه الرترود است مطابق با شرل ‪ 4-3‬به الرترودهای یو و دو ولتکاژ‬
‫متناوب با فازهای مخالف هم اعمال می شاند‪ .‬ولتاژ حاصاه در الرترود ‪ s‬ثابت شکده و‬
‫و حساسیت فاز بررسی می شکاد‪ .‬در حالکت تعکادل‬ ‫برای تحایل بیشتر از روی فرکان‬
‫ولتاژ الرترودها صفر است‪ .‬اگر جسمی (هادی یا ایر هادی) این تعادل را بکه هکم بزنکد‪،‬‬
‫نسیت ولتاژ تغییر می کند و در آن زمان اندازه گیری مستقیم فاصکاه و یکا انکدازه گیکری‬
‫فاصاه وابسته به جهت‪ ،‬قابل انجا است و بستگی به ماقعیت الرترودهکا دارد‪ .‬همچنکین‬
‫العمکل نشکان مکی‬ ‫این سیستم با حساسیت زیاد نسیت به تغییرات مرانی سنسار‪ ،‬عر‬
‫دهد‪ .‬دربازۀ محدود تغییرات می تاان سیستم را خطی فرض کرد‪.‬‬
‫در هر دو حالت حساسیت سیستم ‪ 10-5‬اسکت‪ .‬اگکر از مکااد حامکل سکرامیری مناسکب‬
‫استفاده شاد‪ ،‬اندازه گیری تا درجه حرارت ‪ 1000 0c‬امران دذیر است‪ .‬بکازه هکای قابکل‬
‫اندازه گیری از مترها (با دقت سانتی متر) الی میایمتر (با دقکت چنکد صکد نکانامتر) مکی‬
‫باشککند‪ .‬در نتیج که کککاربرد ایککن سنسککارها گسککترده اسککت‪ .‬ایککن کاربردهککا عیارتنککد از ‪:‬‬
‫سنسارهای ماشین ابزار در کارهکای فاکزی و یکا بکه عنکاان تعیکین ماقعیکت قطعکات و‬
‫دستگاهها‪.‬‬
‫‪68‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل‪ 4-3‬اصال سنسارمیدان دی الرتریو الف) برای اندازه گیری مسافت ب) برای تعیین مرکزیت‪.‬‬

‫‪ 4-1-3‬سنسورهای مافوق صوت‬

‫باالی ‪ 20‬کیااهرتز برکار مکی‬ ‫اصطالح مافاق صات برای ماجهای االستیری با فرکان‬
‫رود‪ .‬طییعت‪ ،‬روش های مختافی برای ایجاد و دریافت امااج مافاق صات فراهم ککرده‬
‫است‪ .‬تاسعه ترنالاژی به انسان اجازۀ افزایا روش هکای جدیکدی را بکر روش هکای‬
‫طییعی داده است‪ .‬در این بین اثر دیزوالرتریو نقا قطعی را ایفا کرده است‪.‬‬
‫اگر برخی کریستال های خای در معرض فشار مرانیری قرار گیرند‪ ،‬بارهای الرتریرکی‬
‫تالید می شاند و این ددیده بعناان اثر مستقیم دیزوالرتریو شناخته شده است‪ .‬کریستالها‬
‫با حضار یو محار قطیی دایا با عد وجاد یو مرکز تقارن مشخص می شاند‪ .‬ککاارتز‬
‫بهترین نمانه شناخته شده این طیقه است‪.‬‬
‫‪69‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 4-4‬انااع صارتهای اثر دیزو الرتریو الف) محار طالی ب) محار عرضی ج) محار قطری‪.‬‬

‫اثر مستقیم دیزو الرتریو قابل برگشت است و بنابراین در تالید صدا به کار می رود‪ .‬اگر‬
‫یو میدان الرتریری متناوب به کاارتز اعمال شاد‪ ،‬ناسانات مرانیری متناظر تالید شکده‬
‫و به صارت امااج صاتی منتشر می شکاند‪ .‬در قیکال ککاارتز خکاای دیزوالرتریکو در‬
‫برخی مااد دیزو سرامیو از قییل ‪ Barium titanate‬یا ‪ Zirconium titanate‬یکا مکاادی از‬
‫قییل سالفات لیتیم وجاد دارد‪ .‬برار بردن عناصر میدلی که از این مااد سکاخته شکده در‬
‫مایعات گازها و جامدات ممرن است‪ .‬در هر حال تفاوت قابل مالحظه ای در رفتار ایکن‬
‫معینی ناسکان مکی‬ ‫مااد وجاد دارد‪ .‬اگر این میدل تاسط دالسی تحریو شاد با فرکان‬
‫کند که به سرعت صدا و چگالی قطعه بستگی دارد و تنها قسکمتی از انکرژی صکاتی‪ ،‬از‬
‫محیط قطعه عیار کرده و وارد محیط مرزی می شاد‪.‬‬
‫‪70‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫میدل های دیزو الرتریو ضریب کیفیت باالیی دارند‪ .‬اگر کریستال دیزوالرتریو تحریو‬
‫شاد زمان میرایی طاالنی خااهد داشت‪ .‬اگر ناسان کننده‪ ،‬میرا گردد تنهکا ایجکاد دکال‬
‫های خیای کاتاه صاتی امران دذیر خااهد باد و اگر میدل میکرا نشکده ای در فرککان‬
‫تشدید تحریو شاد‪ ،‬ضریب کیفیت باالی آن باعث دخا امااج مافاق صات با شکدت‬
‫باال می گردد‪ .‬این مزیت ناسان سازهای دیزو سرامیو در میدل گیرنده باند باریو نیز به‬
‫کار می رود‪.‬‬
‫ناع مهمی از سنسارهای مافاق صات میدل های انرژی الرترواستاتیو می باشند که بکه‬
‫عناان میدل های سل (‪ )Sell‬معروف می باشند نیز کاربرد فراوانی دیدا نماده اند‪.‬‬

‫شرل ‪ 4-5‬میدل الرترواستاتیو‪.‬‬

‫یو الرترود از یو صفحه بزرگ و سفت و دیگری تاسط الیه فازی هادی تشریل شده‬
‫که آن هم به صفحه نازك دیافراگم متصل شده است‪ .‬مابین فیام و الرترود مکذکار یکو‬
‫الیه هاا وجاد دارد در حین کار ولتاژ ثابتی به خازن اعمال می شکاد ککه باعکث کشکیده‬
‫شدن فیام به طرف صفحه می شاد‪ ،‬ولتاژ متناوبی با دامنه کمتکر از ولتکاژ مکذکار باعکث‬
‫تغییر نیرو بین صفحات و تغییر ماقعیت دیافراگم می شاد‪ .‬هکاای بکین الرتکرود و فکیام‬
‫مشابه فنر و دیافراگم به عناان جر عمل می کند‪ .‬سیستم جر و فنری که اینطار تشریل‬
‫‪71‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫تشدیدی وابسته به الیه هاا و دیافراگم دارد و با تغییرات مرانیری امرکان‬ ‫شده‪ ،‬فرکان‬
‫تشدید وجاد دارد‪ .‬هرچه صافی سطح بیشتر باشد به همان انکدازه دهنکای‬ ‫تنظیم فرکان‬
‫باند میدل بیشتر و زمان داسخ آن کاتاه تر است‪.‬‬
‫سنسارهای مافاق صات مدت زیادی است که در بخا های بسیار از قییل تستهای ایر‬
‫مخرب مااد و بطار روزافزون در وسایل دزشری‪ ،‬مثالً تاماگراف مکافاق صکات‪ ،‬برکار‬
‫می رود اما فقط در سال های اخیر سنسارهای مافاق صات نقا مهمی دیدا کرده اند و‬
‫دلیل این مسئاه فقدان عناصر میدل مافاق صات مناسب با قابایت استفاده در محیط های‬
‫باال و مزاحم با شدت باال است‪.‬‬ ‫صنعتی‪ ،‬با حضار اصاات فرکان‬
‫قابایت تحایل اطالعات با ترنالاژی میرروالرترونیو عامل مهمی بکرای بیکرون کشکیدن‬
‫اطالعات با برارگیری الگاریتم مناسب شده است‪ .‬برخی از کاربردهای سنسکار مکافاق‬
‫صات شامل اندازه گیری فاصاه ها‪ ،‬آشرار سازه های صنعتی‪ ،‬طیقه بندی اشیاو و انکدازه‬
‫گیری فرآیند ها می باشد‪.‬‬
‫سنسارهای مافاق صات‪ ،‬به عناان سنسارهای مسافت یکا تفریکو کننکده در ابتکدا بکه‬
‫آن در هاا برار گرفته مکی شکدند‪ .‬دکال‬ ‫صاتی و دریافت انعرا‬ ‫صارت انتشار دال‬
‫صاتی باسیاه فرستنده ای منتشر شده و تاسط جسمی که مارد نظر انکدازه گیکری بکاد‬
‫می گردید و با میدل دیگری دریافت می شاد‪ .‬همان اصال می تااند برای اندازه‬ ‫منعر‬
‫گیری ارتفاع از سطح مفروض برار رود‪ .‬انااع زیادی از ایکن نکاع سنسکارهای مسکافت‬
‫هستند‪ .‬بطار کای‪ ،‬حدود اندازه گیری تحایکل و دقکت ایکن‬ ‫بصارت تجاری در دستر‬
‫و شرل هندسی میدل صاتی دارد‪ .‬میدل های بکا‬ ‫ناع سنسار مسافت بستگی به فرکان‬
‫باال درتا صاتی را بهتر متمرکز کرده و بدین ترتیب دقت بیشکتری را بکه دسکت‬ ‫فرکان‬
‫می آورند‪ .‬و در عین حال مقدار تضعیف آن بیشتر باده و فاصاه های قابل اندازه گیکری‬
‫حدود ‪ 20‬الی ‪ 400‬کیاکاهرتز برکار‬ ‫کاتاهتر می شاد‪ .‬عماماً این ناع میدل در فرکان‬
‫‪72‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫می رود‪ .‬در زمان کاربرد الز است که اطالعات دایه از دارامترهکای محکیط نظیکر درجکه‬
‫حرارت‪ ،‬فشار‪ ،‬رطابت و یا آلادگی هاا که در اندازه گیری مؤثرند گرفته شاد‪.‬‬
‫سنسارهای مافاق صات به عناان آشرار ساز حضار جسم نیز به کار می روند‪ .‬اگر بین‬
‫فرستنده و گیرنده مسیر صاتی برقرار باشد و جسمی از میان آن مسیر عیار کند خروجی‬
‫سنسار عیار جسم را در زمان قطع درتا صاتی نشان می دهد‪.‬‬
‫کاربرد سنسار مافاق صات به عناان تفریو اشیاو و آشرارسازی جسم در آینکده قطعکاً‬
‫بسیار جالب خااهد باد‪ .‬سنسارهای ناری لیه های سطح را با دقت بکاال تشکخیص مکی‬
‫دهند‪ ،‬سنسارهای مافاق صات لیه های سه بعدی را می تاانند آشرار کنند‪ .‬نتایج عکالی‬
‫سنسکارهای مکافاق‬ ‫با جمع اصال این دو سنسار یعنی به عیارت دیگر با تافیق ماتری‬
‫صات با دوربین ویدیائی حاصل می شاد‪ .‬حساسیت باالی عناصر میکدل دیزوالرتریکو‬
‫آنها را بایژه برای ساختار بندی این ناع ترکیب تازیع شده سنسارها مناسب کرده است‪.‬‬
‫همچنین سنسارهای مافاق صات که میزان انتشار صاتی را آشرار می کنند مهم باده و‬
‫اطالعات مرباط به تما انااع شرست ها و دارگی ها را فراهم می کننکد‪ .‬یرکی دیگکر از‬
‫حیطه های کاری برای سنسارهای مافاق صات حیطه گسترده اندازه گیری فرآیند است‪.‬‬
‫اگر خادمان را محدود به مشاهده سیستم های مایع کنیم می تاانیم دو بخا نحاه انتشار‬
‫صات‪( ،‬یعنی بین انتشار در مایعات ساده و انتشار در سیستم های دیچیده متشرل از چند‬
‫ماده) را تشخیص بدهیم‪ .‬تاسط تافیق سنسارهای دیگر‪ ،‬انااع مختافی ککه در برگیرنکده‬
‫کاربردهککای جدیککد در شککیمی‪ ،‬صککنایع خککادرو‪ ،‬صککنایع داروسککازی‪ ،‬صککنایع اککذایی و‬
‫بیاترنالاژی می باشند را ممرن می سازد‪.‬‬

‫‪ 4-1-4‬سایراصول‬
‫اصال جالب سنسارها با ترکیب فرآیندهای شناخته شده تحقق می یابد‪ .‬بدین ترتیب‬
‫‪73‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫با ترکیب فرآیند جریان القکایی و جریکان اِدی‪ ،‬سنسکاری بکرای انکدازه گیکری سکرعت‬
‫چرخا مااد فرومغناطیسی و مااد ایر مغناطیسی ایجاد می شاد‪ .‬اندازه گیکری حتکی در‬
‫درجه های باالی گریز از مرکز قسمت دوار ممرن است‪ .‬سنسارهای جریکان اِدی بکرای‬
‫آشرار سازی درزها و شراف ها در مخزن های آهنی مناسب هستند‪ .‬برای اندازه گیکری‬
‫مقادیر جریان انااع سنسکارهای هکادی مکایع مکی تااننکد اسکتفاده شکاند‪ .‬سنسکارهای‬
‫همیستگی بدلیل وجاد آنالیزهای سریع ‪ FFT‬مارد تاجه هستند‪ .‬در ایکن حالکت‪ ،‬اسکا‬
‫سنسار می تااند مافاق صات‪ ،‬القایی یا خازنی باشد‪ .‬سنسکارهای همیسکتگی در میکان‬
‫سایر انااع برای تعیین جریان‪ ،‬کیفیت سطح و یا سرعت سطح برار می روند‪.‬‬
‫‪74‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل پنجم‬
‫سنسورهای تشدیدی‬
‫و انواع آن‬
‫‪75‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 5-1‬سنسورهای تشدیدی‬
‫بسیاری از سنسارهایی که امروزه برار می روند دارای خروجی آنالاگ می باشند‪ .‬تطییق‬
‫برای دردازش میرروالرترونیری اطالعات با تیدیل سیگنالهای آنالاگ به دیجیتال بدسکت‬
‫می آید‪ .‬دردازش با دیچیدگی کم یا زیاد بستگی به ترنالاژی براررفتکه در سنسکار دارد‪.‬‬
‫حالت ایده آل سنساری است که با دردازش الرترونیری جمع شده باشکد و سکیگنال آن‬
‫قابل انطیاق با عمایات ریزدردازنده بصارت یکو درگکاه خروجکی باشکد‪ .‬بکین دو نکاع‬
‫سنسار آنالاگ و حالت ایده آل آن سنسار دیگری یافت می شکاد ککه خروجکی آن بکه‬
‫صارت آنالاگ می باشد‪ .‬هناز مثالهای اندکی از سنسارهای ایکده آل دیجیتکالی وجکاد‬
‫دارد‪ .‬سنسارهای فیایپ فالپ یری از آنها می باشند‪ ،‬تمامی آشرارسازهای زاویه یا طال‬
‫را نیز می تاان جزو آنها به حساب آورد‪ .‬با مرور کدهای عالمت زده شده روی دیسکو‬
‫های ناری تاسط سنسارهای ناری سیگنال دیجیتالی در چهار کانال حاصکل شکده مکی‬
‫– آنالاگ به آسانی قابل تیدیل به سیگنال دیجیتالی یا‬ ‫شاد‪ .‬خروجی سنسارهای فرکان‬
‫دردازش الرترونیری است‪ .‬اکثر این سنسارها بسیار دقیکق بکاده و در نتیجکه ایکن بکرای‬
‫کاربران جالب تاجه می باشد‪ .‬الز است که دو ناع سنسارهای فرکانسی و آنالاگ را از‬
‫هم تشخیص دهیم‪:‬‬
‫* سنسارهایی که بر دایه ناسان سازهای الرترونیری قراردارند که در آنها سنسار عنصر‬
‫است‬ ‫تعیین کننده فرکان‬
‫* سنسارهایی که ساختار تشدیدی مرانیری دارند‬
‫از ناع سنسارهای فرکانسی می باشند‪.‬‬
‫دسته اول شامل ناسان سازهای حاقای می باشند که به صارت سنسکار فشکار هسکتند‪.‬‬
‫گرچه برای تاسعه آنها تالش می شاد اما هناز نمانه های خیای کمی از این سنسکارها‬
‫انتشار سکاختار‬ ‫تشدید یا فرکان‬ ‫وجاد دارند ‪ .‬دسته دو شامل انااعی است که فرکان‬
‫مرانیری آنها اندازه گیری می شاد‪ .‬مقادیری که بایکد تعیکین شکاند از روی ایکن انکدازه‬
‫‪76‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫گیری ها مشخص می شاند‪ .‬سنسارهای تشدیدی به سرعت کاربردهکای فراوانکی دیکدا‬

‫کردند‪ .‬آنها نه تنها به دلیل قابایت ساخت مینیاتاری باره به دلیل اثر تشدیدی خاد مهکم‬
‫هستند‪ .‬همچنین بازه وسیعی از سنسارهای میررومرانیری همانند سنسارهای ارتعاشکی‪،‬‬
‫سنسارهای چگالی یا فاامترها را در بر می گیرند‪.‬‬

‫‪ 5-1-1‬سنسورهای تشدیدی كوارتز‬

‫کاارتز متیاار ماده ای با خاای ارتجاعی بی نهایت ثابت و قابایت های دیکزو الرتریکو‬
‫در‬ ‫است و مقادیر وسیعی از آن برای سالیان بسکیاری بکه عنکاان تثییکت کننکده فرککان‬
‫مدارات الرترونیری برار رفته است و بنابراین اطالعات در مارد آن بسیار دقیق است‪ .‬با‬
‫استفاده از تشدید کننده های کاارتز دست یابی به ضریب کیفیت مرانیری تا حد ‪ 105‬و‬
‫در نتیجه ایجاد دقت باال امران دارد‪ .‬این یو مزیت بزرگ سنسار های تشدیدی ککاارتز‬
‫می باشد‪ .‬تشدیدکننده های کاارتز ورقه های نازکی از کاارتز متیاار هستند که الرترودها‬
‫روی آن نصف شده اند‪ .‬این ورقه ها از مانا کریستالهای کاارتز شرل‪ 5-1‬بریکده شکده‬
‫اند‪ .‬بسته به شرل کریستالی قطعه برش یافته و ترکیب الرترودها‪ ،‬انااع مختاکف تشکدید‬
‫کننده ها قابل دست یابی است‪ .‬عاامل ماثر شامل برش سطحی‪ ،‬برش عرضکی و ناسکان‬
‫سازهای دیچشی و خمشی هستند‪ .‬هر کدا از انااع ناسان ها بکرای کاربردهکای خکای‬
‫سنسار مناسب است‪ .‬در اکثر ناسان سازها از برش های عرضی کاارتز استفاده می شاد‬
‫تشدید آنها عیارتند از‪:‬‬ ‫که فرکان‬
‫‪C11‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Fr‬‬ ‫=‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫که ‪ d‬ضخامت ورقۀ کاارتز‪  ،‬چگالی و‪ c11‬ضریب االستیری آن در جهت ماج صکدایی‬
‫است که با سرعت ‪ C‬منتشر می شاد‪.‬‬
‫‪77‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 5-1‬الف) مانا کریستال کاارتز و مختصات یو ناسان ساز کاارتز ‪ :z‬محار سه ضاعی ‪:x‬‬
‫محار عرضی ناسان ‪ : y‬محار طالی ناسان‪.‬‬
‫ب) زوایای برش و بین ناسان ساز کاارتز و محار ادتیری (‪ )z‬و محار الرتریری (‪.)x‬‬

‫ساختار سه ضاعی بااری کاارتز به آن خاای ایر همسکان بکاالیی مکی دهکد‪ .‬فرککان‬
‫تشدید همچنین بستگی به جهت ورقه کریستال نسیت به محار کریستال دارد (شکرل‪-1‬‬
‫نیز وابسته به دما خااهد باد و این باعکث‬ ‫‪ 5‬ب) بدلیل وابستگی ضرایب به دما‪ ،‬فرکان‬
‫تغییر زاویه برش می شاد‪.‬‬

‫‪ 5-1-2‬سنسورهای موج صوتي سطحي (‪)SAW‬‬

‫سنسارهای‪ SAW‬مدت زیادی است که برای اجزاو خای الرترونیری همانند خطاط‬
‫‪78‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫تأخیر‪ ،‬فیاترهای آنالاگ دیجیتال و تشدید کننده ها استفاده شده انکد‪ .‬ایکن نکاع اجکزاو‬
‫بخابی از اثرات محیطی محافظت شده اند‪ .‬ماجهای صاتی سطحی‪ ،‬ماجهکای مرکانیری‬
‫در سطح یو ماده جامد دیزوالرتریو هستند که مهمترین آنها ماجهای رایای می باشکند‪.‬‬
‫این ماجها دارای یو جزو طالی هستند که در امتداد سطح صفحه دخا می شاد و یو‬
‫برش عمادی دارند که بطار نمایی در زیر الیه کاها می یابد‪ .‬سرعت انتشار ایکن نکاع‬
‫ماجها تقرییا ‪ 10‬برابر سرعت نار است‪ .‬این ماجها با اضکافه ککردن دو جفکت الرتکرود‬
‫فازی شانه ای شرل‪ ،‬روبروی هم در دو انتهای یو الیکه دیزوالرتریکو و بکا اسکتفاده از‬
‫روش های لیتاگرافی تالید می شاند‪ .‬سیگنال الرتریری اعمال شده به یری از این جفت‬
‫الرترودها باعث تالید میدان الرتریری در الیه دیزوالرتریو و تغییر شرل ماجها در روی‬
‫سطح شده و در نتیجه ماج در دو جهت عماد بر دندانهای شکانه ای شکرل انتشکار مکی‬
‫یابد‪ .‬ماجی که سراسر سطح الیه را به طرف جفت دیگر الرترود طی می کند بعناان یو‬
‫‪ SAW‬مکی تاانکد بکین ‪ 10 MHZ‬تکا‬ ‫سیگنال الرتریری قابل آشرار سازی است فرکان‬
‫‪ 1 GHZ‬قرار بگیرد‪ .‬طال ماج بین ‪ 1‬الی ‪ 100µm‬وابسته به خاای الیه است و دامنکه‬
‫ماج عماماً در محدودۀ آنگسترو قرار دارد‪ .‬مشخصه ویژه ماجهای صاتی سطح محدود‬
‫بادن انتشار آنها به الیه نازکی در امتداد سطح آن است که ضخامت آن تقرییاً برابر طکال‬
‫و سرعت انتشار امکااج‬ ‫ماج است‪ .‬این سنسارها تأثیر قابل مالحظه ای در روی فرکان‬
‫صاتی دارند‪ ،‬از این خاصیت می تاان برای تعیین جر و مشخصه الیه ای که بعداً روی‬
‫سنسار قرار می گیرد استفاده کرد همچنین در این سنسارها آشرار سازی مقدار هکدایت‬
‫و ضریب دی الرتریو نیز امران دذیر است‪.‬‬
‫به عناان آشرار ساز جابه جایی‪ ،‬جریان یا سنسارهای مشخص کننکده‬ ‫سنسارهای‪SAW‬‬

‫وضعیت الیه های نازك برای مثال تغییرات یا نشت آن قابل استفاده هستند‪ .‬از اواخر دهه‬
‫‪ 1970‬کارهای بیشتری برای استفاده از سنسار ‪ SAW‬به عناان سنسارهای شکیمیایی یکا‬
‫بیالاژیری انجا شد‪ .‬سنسارهای رطابت و چگالی نیز متعاق به این دسکته مکی باشکند‪.‬‬
‫‪79‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شیمیایی بروی زیکر‬ ‫اصای که در اکثر این سنسارها برار رفته قرار دادن یو الیه حسا‬
‫بطار انتخابی جاذب مارد اندازه گیری است‪.‬‬ ‫الیه دیزوالرتریو است و این الیه حسا‬
‫در سنسار می شاد‪ .‬انتظار می رود‬ ‫بنابراین با تغییر جر الیه بیرونی باعث تغییر فرکان‬
‫که استفاده از این سنسارها حازه های کار بردی بیشتری درآینده داشته باشند‪.‬‬
‫‪80‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫بخش دوم‬
‫كاربرد سنسورها‬
‫در‬
‫خودروهای سواری‬
‫‪81‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل ششم‬
‫سنسورهای متغير‬
‫با دما‬
‫‪82‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫قیل از وارد شدن به بحث سنسارها بهتر است که ارتیاط آنهکا بکا یرکدیگر و قسکمتهای‬
‫مختاف خادرو را بدانیم‪ .‬در یو خادرو از سنسارهای مختافکی ماننکد آنچکه در شکرل‬
‫‪ 1-6‬نشان داده شده است استفاده شده و وجاد سنسارها امران ایجاد کنترل الرترونیری‬
‫بر روی قسمتهای مختاف را میسر می سازد‪ .‬شرل زیر بخابی بیان کننده این ارتیاط مکی‬
‫باشد‪.‬‬

‫شرل‪ 6-1‬نشان دهنده ارتیاط سنسارها با یردیگر‪.‬‬

‫‪83‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 1-6‬سنسور دمای هوای ورودی ( منيفولد )‬

‫این سنسار روی بدنه دریچه گاز نصب شده و اطالعات مرباط به دمای هکاای ورودی‬
‫منیفالد را به ‪ ECU‬گزارش می دهد‪.‬‬

‫شرل ‪ 6-2‬سنسار دمای هاای ورودی (منیفالد )‪.‬‬

‫می باشد ‪ ،‬با افزایا دما مقدار مقاومکت الرتریرکی آن ککاها‬ ‫‪NTC‬‬ ‫این سنسار از ناع‬
‫می یابد‪.‬‬

‫شرل‪ 6-3‬نمادار مقاومت ‪ PTC‬و ‪.NTC‬‬

‫این سنسار در زمان سائیچ باز فعال می باشد تا اطالعات دمای هاای منیفالد ورودی را‬
‫به ‪ ECU‬گزارش دهد و ‪ ECU‬بر طیق آن تصمیم گیری نماید‪ .‬همچنکین در زمکان ماتکار‬
‫‪84‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫از خاماش شکدن ماتکار از ککار مکی افتکد‪ .‬اطالعکات ایکن‬ ‫روشن فعال می باشد و د‬
‫سنسار برای محاسیه مقدار هاای مارد استفاده ماتار برار می رود‪.‬‬

‫شرل‪ 6-4‬مدار الرتریری سنسار دمای هاای ورودی‪.‬‬

‫نقا این سنسار از بعضی از جهات مهم است زیرا در شرایط مختاف دمایی‪ ،‬وزن هاای‬
‫ماجاد در یو حجم بخصای ثابت نیست‪ .‬مقدار هاای ماجاد در این حجم ثابکت در‬
‫دمای دایین‪ ،‬سنگین تر از زمانی است که هاا گر باشد‪ .‬اگر این سنسار درست کار نرند‬
‫‪ ECU‬دیگر قادر نخااهد باد که میکزان هکاای ورودی را بدرسکتی تعیکین کنکد‪ .‬گسکتره‬
‫تغییرات این سنسار بین ‪200‬تا ‪ 600‬کیاا اهم می باشد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫نیاد این سنسار برای خادروهای کاربراتاری باعث می شاد که این خادروهکا هیچگکاه‬
‫تنظیم نیاشند‪ .‬وقتی شما کاربراتار را تنظیم می نمایید ناخادآگاه ایکن تنظکیم فقکط بکرای‬
‫‪85‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫همان ساعت معتیر خااهد باد‪ .‬به محض تغییر ساعت و متعاقب آن گکر و سکرد شکدن‬
‫هاا در صیحها خادرو از تنظیم خارج می شاد‪.‬‬

‫شکل‪ 6-5‬قسمتهای داخلي یک نمونه سنسور دمای هوای ورودی‪.‬‬

‫بنابراین با تاجه به عماررد مهم این عنصکر در خرابکی آن‪ ،‬معمکاال خکادرو در سکاعات‬
‫مختاف روز و یا ایا مختاف هفته حاالت مختافی از خاد نشان می دهد که ایکن مکارد‬
‫است تا شخص تعمیکر کننکده خکادرو‪ ،‬بکا تاجکه بکه‬ ‫بیشتر برای خاد راننده قابل ح‬
‫سنسار دمای هاای ورودی این مارد در خادروهای انژکتاری وجاد نخااهد داشت‪.‬‬
‫اگر این سنسار درست کار نرند ‪ ECU‬دیگر قادر نخااهد باد که میزان هکاای ورودی را‬
‫به درستی تعیین نماید و خادرو در جاده های مختاف با ارتفاعهای مختاف بد ککار مکی‬
‫کند‪ .‬برق ورودی این سنسار به دلیل تغییر مقاومت دو سر آن بر حسب دمای هاا متغیکر‬
‫باده و هرچه گرمتر شاد مقدار آن کمتر خااهد شد‪.‬‬
‫‪86‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 2-6‬سنسور دمای آب رادیاتور ( دمای موتور )‬

‫اصاالً یری از مزایای سیستم انژکتکاری نسکیت بکه ککاربراتاری قابایکت مناسکب آن در‬
‫استارت های اولیه و روشن شدن راحت خادرو در هاای سرد است‪ .‬این سنسکار دارای‬
‫‪ECU‬‬ ‫ویژگی خاصی است که بر مینای آن می تااند اطالعات دمکای آب رادیکاتار را بکه‬
‫برساند‪.‬‬

‫شرل ‪ 6-6‬سنسار دمای آب رادیاتار‪.‬‬

‫این ویژگی که از آن با عناان " مقاومت متغیر با دما " )‪ (Thermistor‬یاد می شاد دارای‬
‫این خاصیت است که میزان مقاومتی که سنسار ارائه می دهکد بکا تغییکر دمکای بدنکه آن‬
‫افزایا و یا کاها می یابد‪ .‬سنسار دمای آب که با تغییکر دمکا دچکار ککاها مقاومکت‬
‫داخای می شاد اصطالحا مقاومت ‪ NTC‬گفته می شاد‪ .‬این سنسار در خکادرو در روی‬
‫سر سیاندر و در کنار ترماستات آب نصب شده است که با آب در حال گردش سیسکتم‬
‫مستقیم است‪ .‬همزمان با گکر شکدن آب‪ ،‬مقکدار مقاومکت دیکده شکده‬ ‫ماتار‪ ،‬در تما‬
‫برروی دایه های این سنسار و متعاقب آن بر روی دایه های ‪ ECU‬کاها می یابکد دک‬
‫مقاومت داخای این سنسار به ناعی می تااند بیان کننده دمای آب ماتار باشد‪.‬‬
‫شرل زیر نشان دهنده نحاه قرار گرفتن این سنسار در خادرو می باشد‪.‬‬
‫‪87‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل‪ 6-7‬نحاه قرار گیری سنسار دمای آب در خادرو شرل الف) شماتیو مدار ‪ -‬شرل ب) نمایا‬
‫واقعی‪.‬‬

‫تذكر‪ :‬وظیفه ساسات اتاماتیو سیستم انژکتاری به عهده استپ ماتار و ‪ ECU‬می باشد‬
‫اما اطالعات و دستار اولیه برای اجرای آن را سنسار دمای آب ارسال می کند‪.‬‬
‫از خنو کردن ماتکار قصکد‬ ‫نکته ‪ :‬معماال دااترین جای ماتار جایی است که آب د‬
‫خروج از آن را دارد که دقیقا محل ترماستات است‪ .‬به همین دلیکل در بیشکتر خادروهکا‬
‫سنسارهای دمای آب را در کنار ترماستات نصب می کنند‪ .‬گستره تغییرات مقاومت این‬
‫سنسار بین ‪ 100‬اهم تا ‪ 4/5‬کیاا اهم می باشد‪.‬‬

‫عيب یابي سنسور دمای آب رادیاتور‬

‫برای تست این سنسار می تاان آنرا گر نماد و بررسی کرد که مقاومت دو سر خروجی‬
‫‪88‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫آن کم می شاد یا خیر‪ .‬اگر مقاومت کاها دیدا کرد مطمئن شاید که سنسار سالم است‪.‬‬
‫گرمای زیادی الز نیست‪ ،‬با برداشتن سنسار از روی اتامییل‪ ،‬باید به گرمای دست شما‬
‫جااب بدهد‪ .‬اگر حسگر آب رادیاتار روی اتامییل نصب باشکد‪ ،‬تخایکه آب و درآوردن‬
‫آن کار آسانی نیست‪ .‬بهتر است ماتار را روشن کنید و عقربه نشان دهنکده دمکای آب را‬
‫بررسی نمایید‪ .‬با گر شدن ماتار مقاومت باید دایین بیاید وگرنه حسکگر بایکد تعکایض‬
‫شاد‪.‬‬
‫در شرل زیر مدار این سنسار در خادرو نشان داده شده است‪.‬‬

‫شرل‪ 6-8‬مدار الرتریری سنسار دمای آب رادیاتار‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با تاجه به عماررد کای این عنصکر‪ ،‬در خرابکی آن معمکاال شکاهد یرکی از مکاارد زیکر‬
‫خااهیم باد‪:‬‬
‫از‬ ‫به خصای در زمان سرد بادن خادرو و د‬ ‫‪ -1‬دود کردن خادرو به طار محسا‬
‫گر شدن‪.‬‬
‫‪89‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ -2‬ساسات نرردن خادرو و یا بد روشن شدن آن در روزهای سرد ( این عیب می تااند‬
‫ناشی از خرابی استپ ماتار نیز باشد)‪.‬‬

‫‪ 3-6‬سنسور دمای آب كاربراتور‬

‫مقدار ارزش اهمی مقاومت (رزیستان ) در مقاومت گرمایی ‪ PTC‬بکا زیکاد شکدن گرمکا‬
‫افزایا دیدا می کند‪ .‬به این صارت هنگامی که حرارت افزایا دیدا مکی کنکد مقاومکت‬
‫‪ PTC‬شدت جریان کمتری را مصرف می کنکد‪ .‬از ایکن مزایکا در گکر کننکده ککاربراتار‬
‫استفاده می شاد‪ .‬مقاومت ‪ PTC‬به عناان یو رگاالتار گرمایی اتاماتیو عمل مکی کنکد‪.‬‬
‫شرل ‪ 6-9‬نشان می دهد که چگانه مکی تکاان بکرای جاکاگیری از یکخ زدن در دکایین‬
‫ونتاری کاربراتار از یو ‪ PTC‬به عناان سائیچ گرمایی استفاده شاد‪ .‬مقکدار مقاومکت در‬
‫‪ PTC‬بستگی به مقدار گرمای کاربراتار دارد‪ .‬این مقاومت تا این اندازه جریان را رد مکی‬
‫کند که گرمای کاربراتار در یو حالت ثابت و بیشتر از درجه یکخ زدگکی باشکد‪ .‬هنگکا‬
‫سرد بادن مقاومت کم باده و جریان نیرومندی از آن گذشته و آنرا گر می کند‪ .‬چنانچه‬
‫گرمای ماتار به سطحی برسد که دیگر نیازی به گرمای مقاومت نیاشد جریان عیاری از‬
‫مقاومت بدلیل باال رفتن گرمای آن به سطح بسیار دایینی می رسد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار در هاای سرد امران یخ زدگی ککاربراتار وجکاد دارد بایکد‬
‫تاجه شاد که تیخیر بنزین نیز ماجب برودت هاا خااهد شد و ایکن خکاد بکه یکخ زدن‬
‫کاربراتار کمو می نماید که وجاد این سنسار را بیشتر ضرروی می سازد‪.‬‬
‫‪90‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل‪ 6-9‬مدار یو نمانه سنسار دمای آب کاربراتار‪.‬‬

‫شرل‪ 6-10‬سنسار دمای آب کاربراتار‪.‬‬

‫‪91‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 4-6‬سنسور دمای بحراني (‪ 120‬درجه)‬

‫نصب است در واقع یو نقا ایمنی و‬ ‫این سنسار که در بغل سرسیاندر سمت گیربر‬
‫ساداپ اطمینان را برای سرسیاندر بازی مکی کنکد‪ .‬ایکن سنسکار بکا سنسکار دمکای آب‬
‫نیست ودر سرسیاندر‬ ‫رادیاتار از نظر الرتریری ماازی است اما با آب رادیاتار در تما‬
‫قرار می گیرد‪ .‬در داخل این عنصر دو دایت وجاد دارد که در حالت عادی باز هستند‪ .‬با‬
‫افزایا دمای ماتار و متعاقب آن دمای سرسیاندر‪ ،‬سنسار دمکای آب بکه طکار دیاسکته‬
‫جهت تنظیم سیستم انژکتار اطالعات دما را به ‪ ECU‬ارسال می کند و در لحظکه آسکتانه‬
‫مرباطه فن را ابتدا در دور کند و با افزایا دما در دور تند برار می اندازد اما اگر به هکر‬
‫دلیای سنسار کار عادی خاد را انجا ندهد نتیجه آن افزایا سریع دمکا بکه دلیکل عکد‬
‫کارکرد فن و ساختن واشر سیاندر در وهاه اول می باشد‪.‬‬

‫شرل ‪ 6-11‬سنسار دمای بحرانی‪.‬‬

‫برای ایجاد یو ایمنی باالتر این سنسار نصب می شاد و همچنان که ازاسم آن مشخص‬
‫‪92‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 2‬درجه) دو صفحه آن مانند یو کایکد بکه هکم‬ ‫است در دمای ‪ 120‬درجه ( با تااران‬
‫می چسیند‪ .‬یو صفحه بدنه باده و دایت دیگر تاسط یو سیم به سرسنسار دمای آب و‬
‫از آنجا به ‪ ECU‬انژکتار متصل است‪ .‬با بدنه شدن این سیم‪ ،‬سنسکار دمکای آب از مکدار‬
‫خارج شده و ‪ ECU‬بالفاصاه دور تند فن ها را راه اندازی کرده و چراغ ‪ Stop‬را در دشت‬
‫صفحه نمایشگر داشیارد برای اخطار به راننده روشن می کند‪ .‬اگر راننده در این شکرایط‬
‫سرسیاندر سکاخته و یکا حکداقل تکاب‬ ‫اصرار به رانندگی نماید واشر سرسیاندر و سپ‬
‫برمی دارد و ممرن است باعث چسییدن رینگ و دیستانها و مشرالت عدیده ای شاد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫‪ -1‬تازمانی که سنسار دمای آب کار خاد را درست انجا دهد (که تقرییکا همیشکه نیکز‬
‫همینطار است) سنسار ‪ 120‬درجه بی کار باده و حتی در آوردن آن ماجب اختاللی در‬
‫سیستم ماتاری نخااهد شد‪.‬‬
‫‪ -2‬در برخی ماارد چسییدن کنتاکت داخای آن با عث می شاد تا فن بی دلیکل در زمکان‬
‫سرد بادن ماتار کار کرده و چراغ ‪ Stop‬نیز روشن بماند‪.‬‬

‫‪ 5-6‬سنسور دمای اواپراتور كولر‬

‫این سنسار دارای ویژگی خاصی است که بر مینای آن می تاانکد اطالعکات دمکای گکاز‬
‫داخل اوادراتار را به کنترل یانیت برساند‪ .‬این ویژگی که از آن به عناان (مقاومت متغیکر‬
‫با دما) (‪ )Thermistor‬یاد می شاد دارای این خاصیت است که میزان مقاومتی که در دو‬
‫سر دایه های آن دیده می شاد با تغییر دمای بدنه آن افزایا و یا کاها می یابد‪ .‬سنسار‬
‫دمای کالر که با دما دچار کاها مقاومت داخای می شاد اصطالحا ‪ NTC‬گفته می شاد‪.‬‬
‫مسکتقیم اسکت‪.‬‬ ‫این سنسار در داخل اوادراتار کالر نصب شده است و بکا آن در تمکا‬
‫همزمان با روشن کردن کالر و سرد شدن اوادراتار‪ ،‬مقدار مقاومت دیده شده برروی دایه‬
‫‪93‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫مقاومکت‬ ‫های این سنسار و متعاقب آن بر روی دایه های ‪ ECU‬افزایا مکی یابکد‪ .‬دک‬
‫داخای این سنسار به ناعی می تااند بیان کننده دمای محیط اوادراتار باشد‪ .‬وظیفکه ایکن‬
‫سنسار‪ ،‬اعال خیر به کنترل یانیت ‪ ECU‬برای جااگیری از کارکردن کمپرسار در هنگا‬
‫یخ زدن شیره های اوادراتار است‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در صارت خرابی این سنسار‪ ،‬کالر خادرو در حالی که دارای فشار گکاز ککافی بکاده و‬
‫نشتی نیز ندارد خنو کنندگی مناسیی نخااهد داشت‪.‬‬

‫‪ 6-6‬سنسور دمای خارج خودرو‬

‫‪NTC‬‬ ‫این سنسار در داخل آیینه جانیی خادرو نصب می شاد و از ناع مقاومت متغیر‬
‫می باشد‪ .‬این سنسار دارای ویژگی خاصی است که برمینای آن می تااند اطالعات دمای‬
‫گزارش دهد‪ .‬این ویژگی که از آن با عناان (مقاومت متغیر با دما) یاد‬ ‫‪ECU‬‬ ‫خارج را به‬
‫می شاد دارای این خاصیت است که میزان مقاومتی که سنسار ارائه می دهد با تغییر‬
‫دمای بدنه آن افزایا و یا کاها می یابد‪ .‬این سنسار که با افزایا دما دچار کاها‬
‫مقاومت داخای می شاد اصطالحا مقاومت ‪ NTC‬نامیده می شاد و در آینه سمت شاگرد‬
‫مستقیم است‪ .‬همزمان با گر شدن‬ ‫نصب شده است که با هاای در حال گذر در تما‬
‫هاا ‪ ،‬مقدار مقاومت دیده شده برروی دایه های این سنسار و متعاقب آن بر روی دایه‬
‫های ‪ ECU‬کاها می یابد‪.‬‬
‫اطالعات این سنسار به صارت یو دیا خیری تاسط ‪ ECU‬تجزیه و تحایل و کد شده‬
‫به دایه های صفحه نمایشگر دشت داشیارد ارسال می شاد‪.‬‬ ‫‪ECU‬‬ ‫و از طریق دایه های‬
‫آمپر با دریافت این دستار بدون آنره آن را کد کشایی کند اطالعات دمای هاا را به‬
‫نمایشگر چند منظاره ارسال می کند‪ .‬نمایشگر با دریافت این دستار آن را کدکشایی‬
‫‪94‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫کرده و مسؤلیت اجرای دستار را بر عهده می گیرد و در این حالت نمایشگر دمای‬
‫خارج از خادرو را نمایا می دهد‪.‬‬

‫شرل ‪ 6-12‬سنسار دما‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در صارت خرابی این سنسار دمای خارج اشتیاه گزارش می شکاد و در عمارکرد کاکی‬
‫خادرو تاثیری نمی گذارد‪.‬‬

‫‪ 7-6‬سنسور دمای داخل خودرو‬

‫سنسار دمای داخل در جایی در داخل خادرو معماالً در نزدیکو داشکپارد نصکب مکی‬
‫ککردن‬ ‫شاد‪ .‬یو ماتار کاچو وظیفه دارد تا هاای داخل اتاق را مریده و بکرای حک‬
‫کاچو است برساند‪ .‬این سنسکار‬ ‫دمای آن‪ ،‬هاا را با این سنسار که شییه به یو عد‬
‫مقاومت متغیر از ناع ‪ NTC‬است که مقدار مقاومت آن با تغییر دما بین ‪ 4‬الکی ‪ 15‬کیاکا‬
‫اهم تغییر می کند‪ .‬اطالعات این سنسار به یانیت تهایه مکی رسکد و یانیکت تهایکه بکا‬
‫‪95‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫استفاده از این اطالعات تصمیم می گیرد تا ضمن راه اندازی و یا خاماش کردن کالر بکا‬
‫تغییر زاویه دریچه عیار هاا به سمت اوادراتار کالر و یا رادیاتار بخکاری مقکدار دمکا را‬
‫طیق آنچه راننده وارد کرده تنظیم نماید‪.‬‬

‫شرل‪ 6-13‬نمای داخای سنسار دما‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در صارت خرابی این سنسار دمای خارج اشتیاه گزارش می شکاد و در عمارکرد کاکی‬
‫خادرو تاثیری نمی گذارد‪.‬‬
‫‪96‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل هفتم‬
‫سنسورهای متغير‬
‫با فشار‬
‫‪97‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 1-7‬سنسور فشار هوای ورودی ( منيفولد )‬

‫یری از مشرالت اساسی سیستم کاربراتاری وابستگی آن به شرایط محیط به خصکای‬
‫ارتفاع از سطح دریاست‪ .‬در شرایط مختاف فشار هاا (سطح دریا و یکا کاهسکتان) وزن‬
‫هاای ماجاد در یو حجم به خصای‪ ،‬ثابت نیست‪ .‬مقدار هاای ماجاد در این حجکم‬
‫ثابت در کنار دریا سنگین تر از زمانی است که خادرو در کاهستان قرار گیرد‪ .‬اگر شکما‬
‫اتامییل خاد را در شهری مانند کرج تنظیم کرده و بکه شهرسکتانی ماننکد آسکتارا برویکد‬
‫خااهید دید که خادرو شما کامالً از تنظیم خارج شده‪ ،‬بد کار کرده و به ویژه صکیح هکا‬
‫بد روشن می شاد‪ .‬نرته جالب آن است که اگر بدون آنره تنظیمات خکادرو را بکه هکم‬
‫بزنید دوباره به کرج برگردید خااهید دید که خادرو دوباره به شرایط نسیتاً مطااب خاد‬
‫بازگشته و راندمان اولیه را ارائه می دهد‪.‬‬

‫شرل ‪ 7-1‬سنسار فشار هاا‪.‬‬

‫این تفاوت ناشی از اختالف ارتفاع ‪ 1500‬متری این دو شهر است و ربطی به ناع هکاا‬
‫و یا رطابت آن ندارد‪ .‬اصاالً یری از دارامترهایی که بکر روی وزن هکاا تکأثیر دارد وزن‬
‫اکسیژن ماجاد در آن است‪ .‬بنابراین فشار هاا باید به عناان یری از دارامترهای مهکم در‬
‫مجماعه سیستم انژکتار و جرقه وارد شاد‪ .‬هر چه فشار باالتر باشد وزن اکسیژن ماجاد‬
‫‪98‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫در هاای ورودی از فیاتر بیشتر باده و لذا به همان نسیت میزان داشا ساخت نیز باالتر‬
‫خااهد باد تا نسیت وزنی ساخت به هاا ثابت بماند‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬فشار سطح دریای آزاد برابر ‪ 1 bar‬می باشد و در ارتفاعات این فشکار ککم مکی‬
‫شاد‪.‬‬
‫اتمسفر ‪1 bar =1 at‬‬
‫‪1 bar =1000 mb = 760 mmHg‬‬
‫محل قرارگیری این سنسار در خادرو روی منیفالد هاای ورودی اسکت‪ .‬ایکن سنسکار‬
‫دائماً فشار درونی منیفالد هاای ورودی را اندازه گیری می کند و از ناع دیزو الرتریکو‬
‫می باشد‪.‬این سنسار در واقع یو مقاومت متغیر با فشار است که بر اثر فشکار‪ ،‬مقاومکت‬
‫آن تغییر می کند‪ .‬برق ورودی این سنسار ‪ 5‬ولت از ‪ ECU‬و برق خروجی آن بر حسکب‬
‫فشار منیفالد‪ ،‬بین ‪ 0/25‬تا ‪ 4/75‬ولت تغییر کرده و این ولتاژ برگشتی روانکه ‪ ECU‬مکی‬
‫شاد‪ .‬همین تغییر ولتاژ ورودی ‪ ECU‬در اثر فشار‪ ،‬مینای تشخیص فشکار هکاای ورودی‬
‫می باشد‪.‬‬
‫تذكر ‪ :‬در بعضی از خادروها مانند دراید انژکتاری این سنسار با سنسکار دمکای هکاای‬
‫ورودی در یو االف قرار داشته و در صارت خرابی با همدیگر تعایض می شاند‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با تاجه به عماررد مهم این سنسار‪ ،‬در خرابی آن معماالً خادروهای انژکتکاری حکالتی‬
‫شییه تو کارکردن خااهند داشت‪ .‬خادروهایی ککه دارای سنسکار اکسکیژن مکی باشکند‬
‫می کنند‪ .‬در هنگا خرابی این سنسار‪ ECU ،‬سعی مکی‬ ‫خرابی این سنسار را کمتر ح‬
‫کند با تاجه به اطالعاتی که سنسار دریچه گاز می فرستد اطالعات این قطعه را حکد‬
‫بزند چرا که فشار داخای منیفالد به ناعی با باز و بسته بادن دریچه گاز نسیت دارد‪ .‬اگر‬
‫‪99‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫این سنسار درست کار نرند ‪ ECU‬دیگر قادر نخااهد باد که میزان هکاای ورودی را بکه‬
‫درستی تعیین نماید‪.‬‬

‫‪ 2-7‬سنسور اندازه گيری كننده جرم یا هوای ورودی‬

‫این سنسار همانطاری که در شرل‪ 7-2‬نشان داده شده است بعد از صافی هاا قرار می‬
‫از گذشتن از فیاتر هاا و فاامتر باعث باز شدن صکفحه انکدازه گیکری در‬ ‫گیرد‪ .‬هاا د‬
‫وارد محفظه مرا هاا می شاد‪ .‬حجم جریکان هکاا بکه طکرف‬ ‫فاامتر می شاد و سپ‬
‫هاا از محفظه مرا هاا‬ ‫محفظه مرا با میزان باز شدن دریچه گاز تعیین شده و سپ‬
‫به طرف هر یو از منیفالدها دخا شده و به طرف محفظه احتکراق کشکیده مکی شکاد‪.‬‬
‫هنگامی که ماتار سرد است‪ ،‬شیر هاا باز شده و هاا به طرف محفظه مرا هاا جریکان‬
‫دیدا می کند‪ .‬بدین ترتیب در صارت بسته بادن دریچه گاز‪ ،‬هاا به طرف محفظه مرکا‬
‫هاا جریان دیدا می کند تا سرعت هرزگرد ماتار افزایا یابد‪.‬‬

‫شرل‪ 7-2‬نشان دهنده سنسار اندازه گیری جر و هاای ورودی‪.‬‬

‫‪100‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ساختمان سنسور اندازه گيری جرم و هوای ورودی‬

‫بدنه دریچه گاز شامل دریچه گاز (که حجم هاای مرا را در طی عماررد معمالی‬
‫یا کنار گذر که باعث می شاد حجم کمی از‬ ‫ماتار کنترل می کند) و مجرای بای د‬
‫هاا در طی دور آرا ماتار از آن عیار کند می باشد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار ماتار در دور آرا بد کار می کند و یا ممرن است به دلیل‬
‫عد تنظیم مخااط هاا دود نماید‪ .‬در خادروهایی که مجهز به سنسار اکسیژن می باشند‬
‫نقص این سنسار کمتر مشخص می باشد زیرا سنسار اکسیژن خطاهای ماجاد در ایکن‬
‫سنسار را کاها می دهد و در واقع آنها را اصالح می نماید‪.‬‬

‫شرل‪ 7-3‬نشان دهنده دریچه گاز و متعاقات آن‪.‬‬

‫به عالوه سنسار ماقعیت دریچه گاز در روی شفت دریچه گاز نصب می گردد تا زاویه‬
‫‪101‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫باز شدن دریچه گاز را مشخص نماید‪ .‬بعضی از بدنه های دریچه گاز به شیر هاا از ناع‬
‫مامی‪ 1‬مجهز می باشند که باعث باز شدن تدریجی دریچه به هنگا بسته بادن آن می‬
‫گردد‪ .‬آب رادیاتار باید از داخل بدنه دریچه گاز عیار کند تا از یخ زدن آن در هاای‬
‫سرد جااگیری به عمل آید‪.‬‬

‫شرل‪ 7-4‬مجماعه دریچه گاز‪.‬‬

‫پيچ تنظيم دور آرام‬

‫از‬ ‫دریچه گاز در دور آرا ماتار به طار کامل بسته است و در نتیجه هاای مرا د‬
‫عیار از مجرای بای دا (کنارگذر) واردمحفظه مرا هاا می گردد‪ .‬سرعت ماتار در‬
‫می تااند تنظیم شاد‪ .‬بدین‬ ‫دور آرا با تنظیم حجم هاای عیاری از مجرای بای د‬
‫ترتیب که با چرخاندن دیچ تنظیم سرعت هرزگرد ماتار (در جهت عقربه های ساعت‬
‫کاها یافته و سرعت دور آرا ماتار کم خااهد شد و همچنین‬ ‫جریان هاای بای د‬

‫‪Wax type 1‬‬

‫‪102‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫با شل کردن دیچ (در خالف جهت عقربه های ساعت) حجم جریان هاای بای د‬
‫افزایا یافته و سرعت دور آرا ماتار افزایا می یابد‪ .‬به شرل زیر تاجه کنید‪.‬‬

‫شرل‪ 7-5‬وضعیت دیچ تنظیم دور آرا ‪.‬‬

‫‪ 3-7‬سنسور خطي فشار گاز كولر‬

‫وظیفه این سنسار تعیین میزان فشار گاز ماجکاد در لالکه هکای ککالر جهکت عمارکرد‬
‫صحیح کالر‪ ،‬راه انکدازی سیسکتم فکن رادیکاتار و جاکاگیری از ککارکرد کمپرسکار در‬
‫فشارهای خیای باال و خیای دایین است‪ .‬مدل قدیمی این سنسارها‪ ،‬سائیچ سکه مرحاکه‬
‫ای کالر می باشد که به صارت مرانیری این کار را انجا می دهد‪ .‬ایکن سنسکار فشکار‬
‫نیکز بعکد از‬ ‫‪ECU‬‬ ‫گزارش می دهد و دارای برق ‪ 5‬ولتی می باشد‪.‬‬ ‫‪ECU‬‬ ‫گاز کالر را به‬
‫از زدن کایکد‬ ‫محاسیه این شرایط و بررسی شرایط ماتار تصمیم می گیرد ککه فکن دک‬
‫‪ A/C‬در چه دوری بچرخد‪.‬‬
‫کارکرد این سنسار دارای مراحل زیر است ‪:‬‬
‫‪103‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫* اگر فشار گاز زیر ‪ 2/5‬بار باشد ‪ ECU‬کمپرسار کالر را روشن نمی کند و فکن را‪ ،‬راه‬
‫نمی اندازد‪.‬‬
‫* اگر فشار گاز به بیا از ‪ 2/5‬بار برسد ‪ ECU‬کمپرسار کالر را روشن می کنکد و نیکز‬
‫فن را در دور کند راه می اندازد‪.‬‬
‫* با افزایا فشار به بیا از ‪ 19‬بار‪ ECU ،‬کمپرسار کالر را روشن نگه مکی دارد و فکن‬
‫را در دور تند راه می اندازد‪.‬‬
‫* با افزایا فشار به بیا از‪ 32‬بار‪ ECU ،‬کمپرسار کالر را خاماش می کند و فن را در‬
‫دور تند نگه می دارد‪.‬‬

‫شرل ‪ 7-6‬جزئیات سیستم کالر‪.‬‬

‫بطار خالصه مراحل کاری سنسار فشار را می تاان به صارت جدول زیر بیان کرد ‪:‬‬

‫عماررد‬ ‫فشارکالر‬
‫فن ها در دور کند می چرخند و کالر خاماش است‬ ‫فشار گاز کالرزیر ‪ 2/5‬بار‬
‫فن ها در دور کند می چرخند و کالر روش است‬ ‫فشار گاز کالر بیا از ‪ 2/5‬بار‬
‫فن ها در دور تند می چرخند و کالر روشن است‬ ‫فشار گاز کالر حدود ‪ 19‬بار‬
‫فن ها در دور تند می چرخند و کالر خاماش است‬ ‫فشار گاز کالر در حدود ‪ 32‬بار‬
‫جدول‪ 7-1‬مراحل کاری سنسار فشارگاز کالر‪.‬‬
‫‪104‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫از زدن کالر می شاد‪ .‬همچنین‬ ‫خرابی این سنسار ماجب عد عماررد فن بالفاصاه د‬
‫در صارتی که فشار گاز کالر از حد معینی باالتر یا دایینتر نیاشکد دسکتار روشکن ککردن‬
‫کالر از طرف ‪ ECU‬صادر نمی شاد‪.‬‬

‫‪ 4-7‬سنسور فشار هيدروليک فرمان‬

‫این سنسار که در روی لاله های هیدرولیو فرمان قرار دارد اکثراً بکا سنسکاری ککه در‬
‫سرعتهای باالی خادرو ماجب از مدار خارج شدن هیدرولیو و سفت شدن فرمکان بکه‬
‫حالت معمالی بدون هیدرولیو گردیده اشتیاه گرفته می شاد‪ .‬این سنسار در سکرعتهای‬
‫کمتر از ‪ 5‬کیاامتر در ساعت نقا خاد را ایفا می کند‪ .‬اگر تاکنان فرمکان خادروهکایی‬
‫مانند دار ‪ ،‬سمند ‪ ،‬آردی هیدرولیو و یکا ‪ 405‬را در دور آرا تکا بکه انتهکا چرخانکده‬
‫باشید به خصای در زمانی که خادرو سرد است خااهید دید که ماتکار تحکت فشکار‬
‫قرار گرفته و تا حدودی از دور آن نیز کاسته می شاد‪ .‬این به دلیل افزایا فشاری است‬
‫که در سیستم هیدرولیو رخ می دهد و بار خاد را برروی ماتار می اندازد‪.‬‬

‫شرل ‪ 7-7‬سنسار فشار هیدرولیو فرمان‪.‬‬

‫‪105‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫هنگامی که در خادرو این عمل رخ می دهد سنسار فشار هیدرولیو کار خکاد را آاکاز‬
‫می کند‪ .‬در داخل این سنسار کنتاکی مشابه فشنگی روان وجاد دارد که با افزایا فشار‬
‫روان باز می شاد باز و بسته شدن آنرا ‪ ECU‬زیر نظر داشته و به محض مشاهده کاها‬
‫دور‪ ،‬دور ماتار را افزایا می دهد تا ماتار فشار اعمالی را جیران کند‪.‬‬
‫‪ECU‬‬ ‫در صارتی که فشار از ‪ 35‬بار تجاوز کند این سائیچ مدار جریان اتصال سنسار به‬
‫دور آرا ماتکار را‬ ‫‪ECU‬‬ ‫را قطع می کند‪ .‬هنگامی که این دیغا به ‪ ECU‬ارسال می شاد‪،‬‬
‫به منظار جااگیری از افت دور یا ایست ماتار افزایا می دهکد زیکرا قکدرت مصکرفی‬
‫تاسط دمپ هیدرولیو افزایا یافته است‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار معماال با چرخاندن فرمان به یکو سکمت خکادرو دوچکار‬
‫کاها دور و متعاقب آن لرزش می شاد‪ .‬این مشرل خصاصا در دور آرا مشکهاد مکی‬
‫باشد‪.‬‬

‫نحوه تست سنسور فشار هيدروليک فرمان‬

‫برای تست این قطعه فرمان را تا به انتها بچرخانید اگر سنسار سالم باشکد هنگکامی ککه‬
‫اگکر‬ ‫فرمان را تا انتها چرخاندید تغییری در دور ماتار مشکاهده نمکی شکاد و بکرعر‬
‫سنسار معیاب باشد هنگامی که فرمان را تا انتها می چرخانید کاها دور مشکاهده مکی‬
‫گردد‪.‬‬

‫‪ 5-7‬سنسور فشار روغن موتور ( فشنگي روغن )‬

‫این سنسار که همان فشنگی روان می باشد‪ ،‬در مسیر روان ماتار قرار دارد و در‬
‫‪106‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫صارت کاها فشار روان در مسیر‪ ،‬فعال شده و باعث روشن شکدن چکراغ اخطکار در‬
‫صفحه دشت آمپر نشان دهنده می شاد‪.‬‬

‫شرل ‪ 7-8‬سنسار فشار روان ماتار‪.‬‬

‫این سنسار برای خادروی دیران ‪ 2‬دایه می باشد‪ ،‬ککه از طریکق آنهکا‪ ،‬اطالعکات فشکار‬
‫روان را برای چراغ اخطار روان و نشکان دهنکده فشکار رواکن بکرروی صکفحه نشکان‬
‫دهنده ها ارسال می شاد‪.‬‬
‫این سنسار برای خادروی دژو ‪ RD‬دارای یو دایه می باشد ککه فقکط اطالعکات فشکار‬
‫روان رابرای چراغ اخطار روان ارسال می کند‪.‬‬
‫این سنسار در بعضی از خادروهای انژکتاری دارای ‪ 3‬دایه باده که برق دمپ بنکزین از‬
‫آن عیار می نماید و در صارت کم شدن فشار رواکن ( هنگکا تصکادف ) بکرق دمکپ‬
‫بنزین قطع شده و در واقع کار سائیچ اینرسی را انجا می دهد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫‪ -1‬در هنگا خرابی این سنسار با بازنمادن سائیچ‪ ،‬چراغ دشت آمپکر روشکن نخااهکد‬
‫شد‪.‬‬
‫‪107‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ -2‬در تمامی حاالت چراغ روان روشن خااهد ماند‪.‬‬

‫‪ 6-7‬سنسور هشدار دهنده فشار باد الستيک‬

‫هرگاه اتامییل به سیستم هشدار دهنده فشار باد الستیو مجهز باشد‪ ،‬کافی اسکت راننکده‬
‫نگاهی به جاا داشیارد بیندازد تا از تنظیم بادن باد چرخها مطمئن شاد‪ .‬کمپکانی بکاش‬
‫یو ناع سیستم الرترونیری برای دایا فشار بکاد السکتیو ابکداع ککرده اسکت‪ .‬در ایکن‬
‫سیستم هر چرخ روی جاا داشیارد چراای مخصای به خاد دارد که در صارت کمتر‬
‫شدن باد از میزان معین روشن می شاد‪ .‬کم باد بادن الستیو سیب کاها کنترل راننکده‬
‫روی خادرو و افزایا مصرف بنزین می شاد‪ .‬در شکرل ‪ 7-9‬طکرح جانمکایی و مکدار‬
‫سیستم هشدار دهنده فشار باد الستیو نشان داده شده است‪ .‬هدف اصای از به کارگیری‬
‫این سیستم مطاع کردن راننده از کاها تدریجی باد چرخهاست و گرنه معمکاالً راننکده‬
‫خاد متاجه کاها ناگهانی باد چرخها می شاد‪.‬‬
‫این سیستم سه جزو اصای دارد‪ ،‬کایدی که با فشار کار می کند در رینگ چرخ تعییه می‬
‫شاد‪ .‬وقتی فشار باد کاها می یابد کنتاکتهای این کاید بسته می شکاد و یکو فرسکتنده‬
‫دیکدا‬ ‫باال‪ ،‬که در حین چرخا چرخ کاید از کنار آن می گذرد ولی با آن تما‬ ‫فرکان‬
‫مناسیی به‬ ‫باال‪ ،‬دال‬ ‫ساز فرکان‬ ‫نمی کند‪ ،‬کاها فشار باد را تشخیص می دهد‪ .‬دال‬
‫یو ارزیاب الرترونیری می فرستد و اگر فشار باد از مقدار معین شده کمتر باشکد آنگکاه‬
‫بکه مکدار‬ ‫باال‪ ،‬ارسال دکال‬ ‫ساز فرکان‬ ‫کنتاکتهای کاید بسته می شاد و در نتیجه دال‬
‫ارزیابی را قطع می کند در این هنگا چراغ هشدار دهنده روشن می شاد‪.‬‬
‫این سیستم فشار باد را با دقت ‪ + 50‬کیاا داسرال اندازه گیری مکی کنکد‪ .‬کایکد طکاری‬
‫طراحی شده که تغییرات دمای هاای داخل الستیو سیب کسب نتایج ااط نشاد‪.‬‬
‫کمپانی باش ناع دیگری از سیستم هشداردهنده فشار باد را نیز در دست ابداع دارد ککه‬
‫در آن حسگرهای قیاسی فعال در الستیو تعییه می شاند و سیگنال بی سیم از چرخ بکه‬
‫‪108‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫بدنه انتقال می یابد‪ .‬مزیت این روش این است که مقدار مطاق فشار و دما را به صکارت‬
‫دیاسته اندازه گیری می کند‪ ،‬حتی وقتی اتامییل متاقف است‪ .‬در محاسیات این سیسکتم‬
‫عاامای مانند سرعت و بار خادرو نیز منظار می شاد‪.‬‬

‫شرل ‪ 7-9‬سنسار نشان دهنده میزان باد تایرها‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار راننده از کاها تدریجی باد چرخها مطاع نخااهکد شکد و‬
‫بطار کای تاثیری در عماررد کای خادرو نخااهد داشت‪.‬‬
‫‪109‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل هشتم‬
‫سنسورهای اثرهال‬
‫‪110‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 1-8‬سنسور دور موتور و موقعيت زاویه ميل لنگ‬

‫این سنسار اطالعات مرباط به میزان دور ماتکار و ماقعیکت ‪ TCD‬نقطکه مکرگ بکاالی‬
‫سیاندر ‪ 4‬و‪ 1‬را اندازه گیری و به واحد کنترل الرترونیو ارسال می کنکد‪ .‬ایکن سنسکار‬
‫تاسط تغییر میدان مغناطیسی ولتاژ مناسیی ایجاد می کند‪ .‬اطالعات خروجی این سنسار‬
‫برای محاسیه دارامترهای گاناگان نظیر داشا سکاخت‪ ،‬زمکان جرقکه زنکی و ‪ ...‬مکارد‬
‫استفاده قرار می گیرد‪.‬‬
‫این سنسار از یو دیسو فازی تشریل شکده اسکت ککه بکر روی آن شکرافهایی در دو‬
‫ردیف شعاعی با زاویه معاا نسیت به یردیگر ایجاد شده است و دیسکو را بکه چهکار‬
‫ناحیه با زاویه ‪ 90‬درجه تقسیم می کند‪ .‬دو عدد دیاد ناری )‪ (LED‬و فتادیاد در مقابل‬
‫این شرافها قرار داده شده است و در اثر گردش دیسو هنگامی که یو شراف در مقابل‬
‫دیاد مرباطه قرار می گیرد با ولتاژ دنج ولت در خروجی سنسار ظاهر می گکردد‪ .‬بکدین‬
‫هدایت مکی کنکد‪ .‬محکل نصکب ایکن‬ ‫‪ECU‬‬ ‫ترتیب دور ماتار و ماقعیت زاویه ای را به‬
‫سنسار برروی میل دلرا می باشد‪ ECU .‬زمان جرقه را انتخاب کرده و در هنگا روشن‬
‫شدن ماتار زمان جرقه تاسط دلرا کنترل می گردد‪ .‬وقتی ماتار برار افتاد زمان جرقکه‬
‫به واحد کنترل ارسال شده و با روشن شدن ماتار تعیین می شکاد‪ .‬هکدف از زمانینکدی‬
‫این است که با تنظیم زمان جرقه در نقطه مرگ باال حداکثر قدرت در ماتار بدست آید‪.‬‬
‫کای جرقه از روی محاسیه اطالعات دریافت شده از سنسارهای ماتار ککه روی‬ ‫آوان‬
‫زمانیندی جرقه تأثیر می گذارند محاسیه می گردد‪ .‬واحد کنترل ماتار این اطالعات را از‬
‫کرده و مقدار زمان داشا ساخت نسیت به میزان‬ ‫سنسارهای ‪ MAP‬و دور ماتار ح‬
‫هاای ورودی را محاسیه می کند‪.‬‬
‫سیگنال خروجی این سنسار مانند شرل ‪ 8-1‬می باشد‪.‬‬
‫‪111‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 8-1‬نشان دهنده سیگنال خروجی میل لنگ و میل بادامو همچنین مشخص کننده نقطه مرگ‬
‫باال تاسط سنسار دور ماتار می باشد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫از ‪ ECU‬ایکن‬ ‫با تاجه به نقا و کارکردهای بسیار ویژه این سنسار باید گفت ککه دک‬
‫سنسار قاب دو سیستم انژکتاری است و خرابی آن ماجب بروز ماارد ذیل می شاد‪:‬‬
‫‪ -1‬روشن نشدن ماتار به عات عد ارسال مجاز داشا برای ‪.ECU‬‬
‫‪ -2‬باال نرفتن دور ماتار از یو حد خای مثال ‪ 2000‬دور در دقیقه و یکا انجکا عمکل‬
‫‪ Cut off‬در دوری دایین تر از ‪ 5500‬دور‪.‬‬
‫‪ -3‬نمایا ارقا نامرباط در روی دور سنج خادرو‪ .‬بکه عنکاان مثکال بکا روشکن ککردن‬
‫خادرو دور ماتار در حالی که عادی است رقم ‪ 2800‬دور در دقیقه را نمایا داده‬
‫شده و با فشردن ددال گاز به جای باال رفتن دایین می آید‪.‬‬
‫‪112‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 2-8‬سنسار میل لنگ‪ ،‬وضعیت و دور ماتار از ناع رلاکتان ‪.‬‬

‫‪ 2-8‬سنسور سرعت خودرو‬

‫یری از دارامترهای مهم سیستم ماتاری سرعت خادرو است‪ .‬وظیفه سنجا سرعت را‬
‫‪113‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫در خادروها این سنسار برعهده دارد‪ .‬این سنسار با داشتن یو دایه خروجی می تاانکد‬
‫بصارت دال ‪ ،‬اطالعات مرباط به سرعت لحظه ای خکادرو را بکه ‪ ECU‬ارسکال کنکد‪.‬‬
‫معماالً محل قرارگیری این سنسار در خادروهای انژکتکاری روی دیکاق دیفرانسکیل و‬
‫درست برروی دنده کیاامتر است که در خادروهای قدیمی محل قرارگیری سیم کیاامتر‬
‫نصب شکده و وظیفکه آن بکه‬ ‫باده است‪ .‬این دنده دقیقاً بر روی شفت خروجی گیربر‬
‫عناان یو واسطه ارائه امران نمانه برداری از سرعت دااسها و در واقع سرعت چرخها‬
‫یا همان سرعت خادرو می باشد‪ .‬این سنسار از اثر هال بهره برده و با دنده کیاکامتر در‬
‫ارتیاط است‪ .‬نحاه عماررد این سنسار بکدین صکارت اسکت ککه بکا چکرخا دینیکان‬
‫هکایی‬ ‫هایی به ‪ ECU‬می فرستد‪ ،‬به کمو تعداد دال‬ ‫سنسار تاسط دنده کیاامتر‪ ،‬دال‬
‫که ‪ ECU‬دریافت می کند سرعت خادرو محاسیه می شاد‪.‬‬

‫شرل ‪ 8-3‬سنسار سرعت خادرو‪.‬‬

‫اصاالً سنسار سرعت در سرعتهای باالتر از ‪ 2‬کیاامتر در ساعت در هر دور گردش میل‬
‫ارسال کرد‪ .‬وماارد ذیل بکه ‪ ECU‬اطکالع داده و یکا از اطالعکات آن بکرای‬ ‫لنگ ‪ 8‬دال‬
‫بدست آوردن دارامترهای زیر استفاده می شاد‪.‬‬
‫‪114‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ -1‬فهمیدن و درك سرعت خادرو و نمایا آن‬

‫‪ -2‬فهمیدن دنده درگیر خادرو‬
‫‪ -3‬تصحیح دور آرا در هنگامی که خادرو در حال حرکت است‬
‫‪ -4‬بهینه کردن شتاب خادرو‬
‫‪ -5‬کاها مرث های خادرو‬
‫راحتی بیشتری در رانندگی می دهد و جزوی از‬ ‫لحاظ شدن این ماارد به راننده احسا‬
‫یو مجماعه دارامتریو می باشد که اصطالحاً به آن ‪ Driveability‬می گایند‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با تاجه به عماررد اعال سرعت خادرو به ‪ ECU‬برای اعمکال در دارامترهکای داشکا و‬
‫جرقه در صارت خرابی این سنسار‪ ،‬در مااردی خادرو نسیت به تغییرات سرعت و یکا‬
‫شده و اثرات زیر را به جا می گذارد ‪:‬‬ ‫نسیت به سرعتهای باال یا دایین حسا‬
‫‪ -1‬خاماش شدن خادرو در هنگا رها کردن گکاز در مکااقعی خکای نکه همیشکه بکه‬
‫خصای دشت چراغ قرمز‪.‬‬
‫بدکار کردن ماتار برای راننده در سرعتهای باال که با افزایا سرعت‬ ‫‪ -2‬ایجاد احسا‬
‫بیشتر می شاد‪.‬‬
‫‪( Cable‬یعنی از سنسکار بیسکیم اسکتفاده مکی‬ ‫‪less‬‬ ‫‪ -3‬در خادروهایی که دارای سیستم‬
‫کنند) می باشند خرابی و عد کارکرد سنسار سرعت ماجب از کار افتکادن سکرعت‬
‫سنج می شاد‪.‬‬
‫‪ -4‬باال نرفتن دور ماتار از حد مشخصی که با به هم ریختن کامل کارکرد ماتار همراه‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -5‬دود کردن ماتار که گاهی اوقات به شدت زیاد است و در هنگکا گکاز دادن ککم و‬
‫زیاد می شاد‪.‬‬
‫‪115‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫نکته ‪ :‬با تاجه به محکل خکای قرارگیکری ایکن سنسکار ککه در روی شکفت خروجکی‬
‫است می تاان نتیجه گرفت که این عنصر در دور آرا ایر فعکال بکاده و هکیچ‬ ‫گیربر‬
‫از درگیر کردن دنده فعال می شکاد‪ .‬بنکابراین‬ ‫گانه اثری در کارکرد ماتار نداشته و د‬
‫اگر در دور آرا مشرای در ماتار یافتید به دنیال خرابی سنسار سرعت نیاشید‪.‬‬

‫‪ 3-8‬سنسور ترمز ضد قفل‬

‫سیستم ‪ ABS‬یری از سیستمهای است که اکنان در کشارمان مکارد تاجکه خکای قکرار‬
‫گرفته و بزودی شاهد تجهیز کایه خادروهای تالیدی به این سیستم خااهیم باد‪ .‬هکدف‬
‫از این مرانیز که به آن ‪ ABS‬یا ‪ Anti Barke Block system‬می گایند جااگیری از قفکل‬
‫شدن ترمزها در زمان ترمزهای شدید است تا بدین طریق از ایجاد خکط ترمکز ممانعکت‬
‫بعمل آورده و زمان ایستادن خادرو کاها یابد‪.‬‬
‫برروی چهار داا‬ ‫سنسار‪ABS‬‬ ‫خادروهایی که مجهز به این سیستم می باشند دارای ‪4‬‬
‫هایی که دارای این سیستم هستند چرخ دنکده هکایی وجکاد دارد‪.‬‬ ‫باده‪ ،‬در انتهای داا‬
‫این سنسارها با داشتن ‪ 2‬دایه ارتیاطی به یانیت ‪ ABS‬می تااننکد بصکارت امکااج شکیه‬
‫ها را به یانیت ‪ ABS‬ارسال کنند‪.‬‬ ‫سیناسی‪ ،‬اطالعات مرباط به حرکت لحظه ای داا‬
‫هکا قکرار‬ ‫این سنسار در بعضی از خادروها درست باالی سر چرخ دنکده هکای داکا‬
‫که واجد یو آهنربای دائم و یو سیم دیچ‬ ‫گرفته است‪ .‬انتهای این سنسار القایی حسا‬
‫هکا بکه ازای‬ ‫است با چرخ دنده ها چند میایمتر فاصاه دارد‪ .‬در هنگکا چکرخا داکا‬
‫شیه سیناسی در سنسار تالید شکده و بکه‬ ‫گذشت هر دندانه از جاای سنسار یو دال‬
‫یانیت ‪ ABS‬فرستاده می شاد‪ .‬همچنین سرعت آستانه فعالیت این سنسار کمی بکاالتر از‬
‫‪ 2‬کیاامتر در ساعت می باشد‪.‬‬
‫‪116‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪.ABS‬‬ ‫شرل‪ 8-4‬نشان دهنده کانالهای ترمز در سیستم‬

‫نکته ‪ :‬در برخی از خادروهایی که دارای سیستم ‪ ABS‬می باشند سنسار سرعت خادرو‬
‫‪ABS‬‬ ‫وجککاد خککارجی نداشککته و سککرعت خککادرو بککا اسککتفاده از میککانگین سنسککارهای‬
‫چرخهای جاا به دست می آید‪.‬‬
‫‪117‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 8-5‬سنسار ‪.ABS‬‬

‫آزمایش سنسور سرعت چرخش‬

‫با تاجه به شرل زیر می تاانید با یو ولتمتر ‪ AC‬خروجی این سنسار را کنترل نمایید‪.‬‬
‫تاجه داشته باشید که ولت متر باید قابایت اندازه گیری مقادیر کاچو ولتاژ در جریان‬
‫متناوب را داشته باشد‪ .‬برای انجا این آزمایا ابتدا سیمها را از سنسار تا فیا ها و‬
‫ولت متر را به قسمتی از فیا که‬ ‫اتصاالت‪ ،‬کنترل کنید حال فیشها را جدا کرده و سپ‬
‫به طرف سنسار (نه به قسمتی که به سمت ‪ ECU‬می رود) متصل کنید‪.‬‬
‫اکنان با استفاده از یو جو‪ ،‬چرخی را که می خااهید بازدید نمایید را باال بیرید‪ .‬چرخ‬
‫را با سرعت ‪ 10‬کیاامتر در ساعت یا بیشتر بچرخانید (چرخاندن چرخ با دست ایمنتر‬
‫است) و‪ ،‬ولت متر را خاانده ولتاژ باید حداقل ‪ 0/65‬باشد و با افزایا سرعت باید زیاد‬
‫شاد‪ .‬سنسار سرعت چرخ قابایت تالید جریان متناوب تا ‪ 9‬ولت را دارد‪ .‬اگر ولتاژ‬
‫ایجاد شده تاسط سنسار کمتر از ‪ 0/65‬ولت باشد احتماال نقص از سنسار می باشد‪.‬‬
‫شرل ‪ 8-6‬نشان دهنده نحاه تست سنسار سیستم ترمز ضد قفل می باشد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫ساز و کار ترمز ‪ ABS‬در هر خادرو تنها یو سیستم اضافه بر مرانیز ترمز معمالی باده‬
‫و در صارت خرابی و یا هر گانه مشرل‪ ،‬ترمز به طار عادی کار خاد را ادامه داده و در‬
‫‪118‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫این حالت چراغ عیب یاب ‪ ABS‬روی آمپر روشن می شاد‪.‬‬

‫شرل‪ 8-6‬نشان دهنده نحاه تست سنسار ترمز ضد قفل‪.‬‬

‫‪ 4-8‬سنسور رلوكتوری‬
‫سنسار رلاکتار‪ ،‬حسکگر مغناطیسکی دیگکری اسکت ککه ککاربرد آن در دلراهکا و روی‬
‫فالیایل برای فرمان دادن به سیستم جرقه الرتریری بسکیار متکداول اسکت‪ .‬از ایکن نکاع‬
‫حسگر عماماً برای اندازه گرفتن سکرعت چکرخ در سیسکتم ترمکز ضکد قفکل (‪ )ABS‬و‬
‫سیستمهای کنترل کشا استفاده می کنند‪.‬‬
‫رلرالتار اااب در حسگرهای سنجا میزان جریان برای اندازه گیری ساخت مصکرفی‪،‬‬
‫و همچنین در سیستم ارسال دیا به جعیه دنده اتاماتیکو بکرای تغییکر متناسکب سکرعت‬
‫خادرو برار می رود‪ .‬دو ورودی اخیر باید با کامپیاتر کنترل شاند‪.‬‬
‫‪119‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل‪ 8-7‬حسگر رلاکتار‪ .‬گردش بازوهای رلاکتارسکیب تغییکر میکدان مغناطیسکی در فاصکاه هکاایی‬
‫شده و به عناان یو سیگنال کنترل عمل‬ ‫آهنربای الرتریری می شاد‪ .‬این تغییر تاسط سیم دیچ احسا‬
‫می کند‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار واحد عمل کننده آن با مشرل مااجه می شاد که بررسکی و‬
‫عیب یابی آن از طریق بررسی عماررد همان قسمت امران دذیر می باشد‪.‬‬

‫‪ 5-8‬سنسور رلوكتانسي‬
‫با استفاده ازمااد مغناطیسی از قییل آهن و فاالد‪ ،‬شار مغناطیسی را می تکاان حکال یکو‬
‫مدار مغناطیسی هدایت کرد‪ .‬محدودیتهای جریان در یو مدار مغناطیسی‪ ،‬از قییکل هکاا‪،‬‬
‫در مکدارهای مغناطیسکی بسکیار مشکابه بکا‬ ‫نامیده می شاد‪ .‬بنابراین رلاکتان‬ ‫رلاکتان‬
‫مقاومت در مدارهای الرتریری است‪.‬‬
‫در سنسار رلاکتانسی‪ ،‬میدان مغناطیسی تاسط یو آهنربای دائمی تالید می شکاد‪ .‬یکو‬
‫کننده به دور هسته دیچیده شده که تغییرات جریکان القکایی را آشکرار‬ ‫سیم دیچ احسا‬
‫‪120‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫می سازد این تغییرات در اثر قطع شدن فاصاه هاایی به وسیاه حرککت بکازوی رلاکتکار‬
‫ایجاد می شاند‪.‬‬
‫برای اندازه گیری سرعت چرخها‪ ،‬حسگری را در داخل تادی چرخها قرار می دهند‪ ،‬بکه‬
‫قسمی که دندانه های یو چرخدنده‪ ،‬همان طار که در شرل ‪ 8-8‬مشکاهده مکی شکاد‪،‬‬
‫آهن یا فاالد باشد)‪.‬‬ ‫ازمجاورت قسمت انتهایی حسگر بگذرد ( چرخدنده باید از جن‬

‫شرل ‪ 8-8‬حسگر ر لاکتار برای اندازه گیری سرعت چرخها برار می رود‪ .‬دندانه های ماجاد روی‬
‫محار چرخ سیب تغیراتی در جریان القایی در داخل کایل می شاد که تاسط ‪ ECU‬به مقادیر قابل‬
‫خااندن از سرعت تیدیل می گردد‪.‬‬

‫هنگامی که یو دندانه از مجاورت قسمت انتهکایی حسکگر مکی گکذرد جزئکی از مکدار‬
‫مدار را کاها می دهکد‪ ،‬در نتیجکه امرکان‬ ‫مغناطیسی می شاد و بدین ترتیب رلاکتان‬
‫عیار شار مغناطیسی بیشتری در مدار فراهم می شاد‪ .‬به محض اینرکه دندانکه از حسکگر‬
‫این ولتاژ‬ ‫گذشت‪ ،‬مدار مغناطیسی عاض شده و ولتاژی در سیم دیچ القا می شاد‪ .‬سپ‬
‫در مهارگر الرترونیری تقایت شده و برای اندازه گیری سرعت گردش چرخها برار مکی‬
‫رود‪.‬‬
‫‪121‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫به همین ترتیب می تاان دور ماتار را در بعضی از مدلها اندازه گرفت‪ .‬در مدلهای دیگر‪،‬‬
‫یو حسگر همراه با فالیایل کار می کند و با تغییرات کشا در فالیایل‪ ،‬نقطه مرگ باال‬
‫را آشرار می کند‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار واحد عمل کننده آن با مشرل مااجه می شاد که بررسکی و‬
‫عیب یابی آن از طریق بررسی عماررد همان قسمت امران دذیر می باشد‪.‬‬

‫‪ 6-8‬سنسور مغناطيسي ( اثر هال )‬

‫معماالً چندین سنسار مغناطیسی در اتامییاها یافت می شاد یری از آنها سنسار اثر هال‬
‫است که االیاً در دلراها وجاد دارد‪ .‬استفاده از دلراهای اثر هال بسیار رایج است زیکرا‬
‫سیگنال دقیقی تالید می کند و ضریب اطمینان باالیی دارند‪.‬‬
‫آن در‬ ‫اثر هال را ابتدا دکتر ا ‪ .‬ه ‪ .‬ال مشاهده کرد‪ .‬اثر هال ددیده ای ساده است که اسا‬
‫شرل ‪ 8-9‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫خروجی‬ ‫میدان‬
‫‪+‬‬

‫جریان‬

‫جریان‬
‫الکترونها‬

‫میدان‬ ‫خروجی‪-‬‬
‫مغناطیسی‬
‫عماررد اثر هال‪.‬‬ ‫شرل ‪ 8-9‬اسا‬
‫‪122‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫اگر از ناع خاصی از بااردر یو میدان مغناطیسی عرضی‪ ،‬جریان الرتریری بگذرد آنگکاه‬
‫ولتاژی تالید می شاد که بر جریان گذرنده عماد است‪ .‬مقدار ولتاژ تالید شده با جریکان‬
‫گذرنده و شدت میدان مغناطیسی متناسب است‪.‬‬
‫جریان در داخل نیمه رسانا می تااند تاسط یو میدان مغناطیسی منحکرف شکاد و ایکن‬
‫روی ولتاژ دو سر نیمه اثر می گذارد‪.‬‬

‫شرل ‪ 8-10‬حسگر اثر هال‪.‬‬

‫ترنالاژی مدار مجتمع )‪ (IC‬نه تنها تالید تراشه های نیمه رسانا را ممرن سکاخته‪ ،‬بارکه‬
‫قابایت ساار کردن یو تقایت کننده را بروی همان تراشه امران دذیر مکی سکازد‪ .‬بکدین‬
‫ترتیب سیگنالی قای خکارج مکی شکاد ککه حساسکیت آن نسکیت بکه تکداخل ناشکی از‬
‫سیگنالهای تالید شده به وسیاه مدارهای الرتریری دیگر‪ ،‬دایینتر است‪ .‬این ویژگکی ابکزار‬
‫ایده آلی برای زمانیندی جرقه است‪ .‬در حال حاضر سازندگان ماتکار در ارودکا‪ ،‬سکرگر‬
‫این سیستم هستند‪ .‬شرل ‪ 8-11‬قسکمتهای مهکم‬ ‫استاندارد کردن تالیدات خاد براسا‬
‫یو دلرای اثرهال را نشکان مکی دهکد حسکگر اثرهکال در مسکیر شکار مغناطیسکی یکو‬
‫دائم قرار گرفته‪ ،‬اما این مسیر در اثر گردش میکل دلرکا‪ ،‬تاسکط یکو صکفحه‬ ‫مغناطی‬
‫‪123‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فاالدی قطع می شاد‪ .‬این صفحه در یو اتامییل چهار سیاندر‪ ،‬چهکاردره (قطکع کننکده)‬
‫خااهد داشت‪ .‬بدین ترتیب هر دره تالید یو سیگنال فرمان در مدار جرقه خااهد کرد و‬
‫جرقه ای در سیاندر زده خااهد شد‪ .‬این سیگنال را می تاان با مالتی متر که در وضعیت‬
‫قرار دارد آشرار کرد‪ .‬تغییرات ولتاژ را می تاان روی صفحه نمکایا دسکتگاه‬ ‫‪AC‬‬ ‫ولتاژ‬
‫تنظیم ماتار نشان داد‪ .‬این تغییرات در عمل بین دو سطح صفر و ‪ 5‬تا ‪ 8‬ولکت خااهنکد‬
‫باد و هر بار که یو دره از داخل حسگر بگذرد سطح ولتاژ تغییر می کند‪.‬‬

‫شرل ‪ 8-11‬زمانیندی جرقه با استفاده از اثر هال‪ .‬صفحه قطع کننده‪ ،‬از میان یو شار در حسگر اثر‬
‫هال می گذرد که میدان مغناطیسی را تحت تأثیر قرار داده و تغییری در جریان الرتریری به وجاد می‬
‫آورد که به عناان سیگنال عمل می کند‪.‬‬
‫‪124‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار به دلیل عماررد نادرست‪ ،‬دلرکا خکادرو حالکت تکو ککار‬
‫کردن خااهد داشت و یا اگر در خادروهای انژکتکاری از ایکن سنسکار بکرای مشکخص‬
‫نمادن نقطه مرگ باال استفاده شده باشد خادرو روشن نخااهد شد‪.‬‬
‫‪125‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فصل نهم‬
‫سایر سنسورها‬
‫‪126‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 1-9‬سنسور وضعيت دریچه گاز‬

‫این سنسار از یو مقاومت متغیر دورانی تشریل شده است و با گکردش محکار دریچکه‬
‫گاز مقدار مقاومت آن تغییر کرده و باعث تغییر در ولتاژ خروجی سنسار ماقعیت دریچه‬
‫گاز می گردد‪ .‬این تغییر ولتاژ به ‪ ECU‬ارسال شده‪ ،‬تکا آنکرا از میکزان بکاز و بسکته بکادن‬
‫دریچه گاز مطاع سازد‪ .‬واحد ‪ ECU‬متناسب با درجه باز شدن دریچه گاز و یا به عیارتی‬
‫ولتاژ خروجی این سنسار میزان شتاب و فشردن ددال گاز را تعیین می کند و مطکابق بکا‬
‫آن تزریق ساخت را انجا می دهد‪ .‬اتصال لغزنده این سنسار با محار دریچه گکاز هکم‬
‫کرده و در اثکر‬ ‫محار باده و با کاچرترین حرکت دریچه گاز میزان باز بادن آن را ح‬
‫باز و بسته شدن دریچه گاز ولتاژ خروجی از سنسار تغییر می کند‪ .‬و بر اثکر ایکن تغییکر‬
‫ولتاژ اطالعات به ‪ ECU‬ارسال شده و واحد کنترل ماتار نیز مخااط ساخت مارد نیکاز‬
‫را محاسیه می نماید‪ .‬این سنسار برروی دریچه گاز نصب می گردد‪.‬‬

‫شرل‪ 9-1‬سنسار وضعیت دریچه گاز‪.‬‬

‫اصاالً به طار معمال خادروهای شهری انژکتاری نسیت به همنکاع ککاربراتاری خکاد‬
‫‪ECU‬‬ ‫دارای شتاب کمتری می باشند دلیل آن به دیا فرضی برمی گکردد ککه در حافظکه‬
‫برای راه اندازی ماتار نهاده شده و ما آن را تحت عناان حافظه دائم می شناسیم‪ .‬وقتکی‬
‫شما ددال گاز را در یو خادرو کاربراتاری می فشارید میزان داشا بنکزین بکا فشکرده‬
‫‪127‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شدن ددال نسیت مستقیم و نسیتاً خطی دارد‪ .‬یعنی در یو کال میزان داشا بکه دسکت‬
‫شماست اما در خادروهای انژکتاری و خادروهایی که دارای لاپ بسته هستند وضعیت‬
‫دیگر به این صارت نیست‪.‬‬
‫حرکتی ددال گاز زیر دای شما ‪ 5‬سانتی متر باشد و در نظر بگیرد ککه‬ ‫فرض کنید کار‬
‫حرکتی‪ ،‬شما ددال را ‪ 3‬سانتیمتر را فشار داده اید‪ .‬این ‪ 3‬سانتیمتر بکه‬ ‫مثال از این کار‬
‫بالفاصاه قیل از این ککه‬ ‫‪ECU‬‬ ‫صارت یو درخااست به ‪ ECU‬انژکتار ارسال می شاد‪.‬‬
‫داشا بعدی را روی انژکتار بعدی انجا دهد به داخکل حافظکه ‪( look up table‬حافظکه‬
‫های ماجاد در میرروکنترلکر اصکای ماجکاد در ‪ )ECU‬رفتکه و بکر حسکب دارامترهکای‬
‫دریافت شده از تمامی سنسارها از جماه ماقعیت دریچه گاز که وظیفه ارسال اطالعات‬
‫به ‪ ECU‬را برعهده دارد میزان داشا بعدی را تعیین می کند‪.‬‬

‫شرل ‪ -1 ) 9-2‬دریچه گاز ‪ -2‬سنسار اندازه گیری جر هاا ‪ -3‬سیگنال مرباط به سنسار جر هاا‬
‫‪-4‬کنترل کننده الرترونیری ‪ -5‬سیگنال دو سنسار جر هاا ‪ -6‬فیاتر هاا‪.‬‬

‫این میزان به دلیل الزا ‪ ECU‬به بهینه مصرف کردن بنزین ونیز نگهداشت میزان آلکادگی‬
‫‪ Co‬در حد تعریف شده‪ ،‬معماالً مقداری دایینتر از حد تقاضای راننده است و لذا با ‪2/5‬‬
‫‪128‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫سانتیمتر فشار ددال گاز بیشتر ماافقت نخااهد شد‪ .‬و این دستار عیناً به انژکتارها ارسال‬
‫می شاد‪ .‬نتیجه آن شتاب مارد درخااست راننده کامالً مطابق با میکل او تکأمین نشکده و‬
‫شتاب نهایی کمتر از حد سیستم کاربراتاری خااهد بکاد‪ .‬در ایکن حالکت هکر تقاضکای‬
‫باالتری (فشردن بیشتر ددال گاز) نیز با همین داسخ از طرف ‪ ECU‬روبکرو خااهکد شکد‪.‬‬
‫الیته ناگفته نماند که این بستگی تا به جدول مزبار‪ ،‬گاهی اوقکات باعکث مکی شکاد تکا‬
‫همانند دیران انژکتاری دارای ‪ ECU‬ناع ‪ ، SL96‬شتاب خادرو نسیت به ناع کاربراتاری‬
‫آن نه تنها کمتر نیاشد باره از آن بیشتر هم باشد که این امر نشان از ناهماهنگی ‪ ECU‬بکا‬
‫خااهکد بکاد‪ .‬ککه‬ ‫ماتار است و اولین نتیجه آن مصرف باالتر و عد تنظیم دقیق آوان‬
‫عالوه بر این معایب آالیندگی آن نیز از حد تعریف شده بیشتر می باشد‪.‬‬

‫شرل‪ 9-3‬نشان دهنده مدار داخای سنسار دریچه گاز‪.‬‬

‫‪129‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫نحوه عملکرد سنسور موقعيت دریچه گاز‬

‫الف ) دور آرام‬
‫هنگامی که دریچه گاز در ماقعیت بسته قرار می گیرد (کمتر از ‪ 1/5‬درجکه از ماقعیکت‬
‫دیدا می کنند و در نتیجه واحد کنتکرل‬ ‫کامالً بسته) نقطه متحرك و دور آرا با هم تما‬
‫الرترونیری متاجه می شاد که ماتار در دور آرا کار می کند‪ .‬بکه عکالوه ایکن سکیگنال‬
‫برای قطع ساخت در طی شتاب کاهنده استفاده می شاد‪ .‬همانطار که در شرل ‪ 9-4‬نیز‬
‫مشاهده می شاد کنتاکتهای محرك (کنتاکتی که برق ورودی به آن اعمکال مکی شکاد) و‬
‫کنتاکت دور آرا درگیر می شاند‪.‬‬

‫شرل‪ 9-4‬نشان دهنده عماررد دور آرا سنسار دریچه گاز‪.‬‬

‫‪130‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ب) دور تمام بار (دور باال)‬

‫هنگامی که دریچه گاز تا حدود ‪ 50‬الی ‪ 60‬درجه (بسته به ناع ماتار) از ماقعیت بسته‪،‬‬
‫دیدا می کنند و شرایط بارگذاری‬ ‫باز شاد نقطه محرك و کنتاکت قدرت با هم تما‬
‫کامل ماتار برقرار می شاد‪ .‬شرل ‪ 9-5‬گایای این مطاب می باشد‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-5‬وضعیت تما بار سنسار وضعیت دریچه گاز‪.‬‬

‫اتاماتیکو ایکن سنسکار در شکرای دیگکر و‬ ‫در خادروهای انژکتاری مجهز به گیربر‬
‫‪ kick‬را برعهکده‬ ‫‪down‬‬ ‫تحت نا سنسار ماقعیت ددال گاز نقا اساسی داشته و وظیفه‬
‫دارد‪ .‬این عمایات با برداشتن دا از روی ددال گاز و مجدداً فشردن آن انجا می شاد ککه‬
‫در صارت مساعد بادن دور ماتار باعث می شاد دنده یو عدد به دایین کشیده شاد تا‬
‫‪131‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫خادرو بتااند برای سیقت و یا ‪ . . .‬شتاب ناگهانی بگیرد ایکن عمایکات در واقکع نکاعی‬
‫دادن است‪.‬‬ ‫دنده معرا‬

‫شرل‪ 9-6‬نشان دهنده ماقعیت سنسار دریچه گاز‪.‬‬

‫در شرل ‪ 9-7‬سنسار ماقعیت دریچه گاز نشان داده شده است که در قسمت داخای آن‬
‫همانطاری که مشاهده می کنید یو دتانسیامتر وجاد دارد‪.‬‬

‫نکته مهم‬
‫وجاد کثیفی در سنسار ماقعیت دریچه گاز باعث می شاد نقطه اتصال دور آرا دچکار‬
‫چسیندگی و گیر کردن شاد که در نتیجه باعث قطع ساخت و ناسکان قکدرت در حکین‬
‫رانندگی می شاد‪.‬‬
‫‪132‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل‪ 9-7‬نشان دهنده مجماعه داخای سنسار دریچه گاز‪.‬‬

‫نوسان قدرت موتور‬

‫سرعت ماتار به هنگا قطع ساخت و تزریق در حین شروع مجدد دچار ناسان می‬
‫شاند که بستگی به دمای آب رادیاتار ماتار دارد‪ .‬برای مثال اگر سرعت قطع ساخت‬
‫در دور ‪ 2500‬دور در دقیقه در نظر گرفته شاد و سرعت ماتار در حین شروع مجدد‬
‫حدود ‪ 2000‬دور در دقیقه باشد در اثر قطع ساخت به هنگا رسیدن به دور ‪2500‬‬
‫واماندگی در ماتار به وجاد می آید و تزریق ساخت مجدد ماتار تا زیر ‪ 2000‬دور‬
‫اتفاق می افتد‪ .‬این ددیده در اثر ناسان قدرت ماتار مطاق مانند شرل ‪ 9-8‬خااهد باد‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-8‬ناسان قدرت ماتار با دور و قطع ساخت داشی‪.‬‬

‫‪133‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با تاجه به عماررد ظریف این عنصر حسا ‪ ،‬در خرابی آن معماالً شاهد یری از مکاارد‬
‫زیر خااهیم باد ‪:‬‬
‫‪ -1‬دور آرا ناسان خااهد داشت بعناان مثال بدون اینره شخصی گاز بدهد دورماتکار‬
‫خاد به خاد باال می رود‪.‬‬
‫‪ -2‬کاها شتاب گیری آنی‪.‬‬
‫‪ -3‬لرزش ماتار در دور آرا ‪.‬‬
‫از برداشتن دا از روی ددال گاز خصاصاً در دشت چکراغ‬ ‫‪ -4‬خاماش شدن خادرو د‬
‫قرمزها‪.‬‬

‫‪ 2-9‬سنسور لنت ترمز‬

‫در این سیستم‪ ،‬کنتاکتهای میرروسائیچ با فشرده شدن ترمز‪ ،‬به یردیگر چسکییده و بکرق‬
‫سائیچ زیر فرمان را که از فیاز عیار کرده است به چراغ خطرهای سمت چپ و راسکت‬
‫که در بدنه هستند می فرستد و آنها را روشن می کند‪ .‬از طرفی این برق به المکپ ترمکز‬
‫دشت آمپر فرستاده می شاد‪ .‬این المپ برای روشن شدن نیاز به یو بدنه نیکز دارد‪ .‬ایکن‬
‫بدنه تنها در صارتی تامین می شاد که لنت ترمز آنقدر خارده شاد که اتصال بین سکیم‬
‫ارتیاطی لنت ترمز و دیسو که ذاتاً بدنه است برقرار شاد‪ .‬در ایکن حالکت بکازدن ترمکز‪،‬‬
‫المپ دشت آمپر به منزله تما شدن حداقل یری از لنتهای چرخ های جاکا روشکن مکی‬
‫شاد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در صارت خرابی وقتی لنت فرسکاده مکی شکاد چکراغ هشکدار روی داشکیارد روشکن‬
‫نخااهد شد‪.‬‬
‫‪134‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 9-9‬مدار هشدار دهنده لنت ترمز نصب شده روی دیسو‪ .‬وقتی لنت فرساده شاد‪ ،‬یو کنتاکت‬
‫با دیسو قرار می گیرد که المپ را روشن می کند‪.‬‬ ‫الرتریری درتما‬

‫‪ 3-9‬سنسور ضربه‬
‫این عنصر یری از عناصری است که کاری دقیق و ظریف برروی ماتار انجا داده و تکا‬
‫حدود زیادی به کیفیت بنزین مرتیط است‪ .‬اصاالً یری از دارامترهای کیفکی بنکزین عکدد‬
‫اکتان ‪ Octan‬است این عدد بدون واحد در واقع انحراف معیاری است که به نکاعی مکی‬
‫تااند به م ا نشان دهد که تا چه حد می تاانیم بنزین را تحت فشار قرار دهیم بدون آنره‬
‫بنزین دچار خادسازی و انفجار شاد‪ .‬هر چه عدد مزبار به عکدد ‪ 100‬نزدیرتکر باشکد‬
‫کیفیت بنزین بهتر خااهد باد‪.‬‬

‫شرل‪ 9-10‬سنسار ضربه‪.‬‬

‫‪135‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫در زمان طراحی ‪ ECU‬شناسایی دارامترهای دقیق ماتاری نیازمند روشکن ککردن ماتکار‬
‫است و طییعتاً این کار با استفاده از بنزین مشخصی صارت مکی گیکرد‪ .‬حکال اگکر نکاع‬
‫بنزین و متعاقب آن درجه اکتان آن تغییر کند نیازمند تنظیم جدیدی خااهیم بکاد‪ .‬بکرای‬
‫داشا دادن به این وضعیت سنسار ضربه به صارت یو دکمکه کاچکو بکرروی بدنکه‬
‫ماتار قرار می گیرد‪ .‬حرکت دادن این سنسار ماجب تالید سیگنالهای ضعیفی در داخل‬
‫این سنسار شده که به ‪ ECU‬ارسال می شاد‪ .‬اساساً هر چکه اکتکان دکایینتر باشکد میکزان‬
‫خادسازی بنزین باالتر رفته و این خادسازی ضرباتی را بر دیرره سیاندر وارد می کند‪.‬‬
‫هر چه ضربات لحظه ای ماتار ناشی از خادسازی بنزین بیشتر باشد شدت این سیگنال‬
‫های ایر دریادیو سازنی شرل در سنسار ضربه بیشتر خااهد باد‪ .‬در مقابل ‪ ECU‬نیکز‬
‫لحظکه ای و‬ ‫با گرفتن این سیگنالها و تخمین میزان شدت آنها با کاها متناسب آوانک‬
‫انی کردن همزمان مخااط ساخت و هاا در جهت جااگیری از این معضکل اقکدا مکی‬
‫کند‪ .‬یری از دایه ها برق ‪ 5‬ولت و دایه دیگر سیگنال‪ ،‬خروجی خااهد داشت‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با تاجه به عماررد ظریف این عنصر و نیز دشتییانی کیفی سنسار اکسیژن‪ ،‬در خرابی آن‬
‫راننکده‬ ‫العمل محساسی خااهد باد‪ .‬امکا احسکا‬ ‫احتماال راننده به سختی شاهد عر‬
‫مینی برکارکرد دوگانه خادرو با بنزین های معمالی و سادر می تاانکد دلیاکی برخرابکی‬
‫احتمالی این عنصر باشد‪.‬‬

‫)‬‫‪ 4-9‬سنسور اینرسي(سوئيچ اینرسي‬

‫وظیفه این سنسار حفظ ایمنی در تصادفات می باشد‪ .‬ضکربات محکرك سنسکار ضکربه‪،‬‬
‫ضربات ناشی از احتراق ناقص یا خادسازی بنزین با اکتان دایین است که بر بدنه ماتار‬
‫می کنکد ضکربات بسکیار محرکم بکر بدنکه‬ ‫وارد شده و ضرباتی که سنسار اینرسی ح‬
‫‪136‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫خادرو (تصادف) است‪ .‬این سنسار با قطع بنزین ماجب ایمنکی بیشکتر و جاکاگیری از‬
‫از تصادف می شاد‪ .‬این سنسکار یکو سکاکت دو دایکه‬ ‫آتا سازی های احتمالی د‬
‫دارد‪ .‬این دو دایه در داخل به یو کنتاکت وصل می شاد و اتصال دو سکر ایکن کنتاککت‬
‫تاسط یو گای کاچو فازی محقق می شاد ‪ .‬اگر ضربه محرمی با مشت به قسمتی از‬
‫بدنه که به ماقعیت مرانی سنسار مزبار نزدیرتر است وارد کرده و یا با انگشت به خاد‬
‫سنسار ضربه محرمی بزنید گای کاچو از جای خاد جابه جا شده و کنتاکت را قطکع‬
‫می کند با تاجه به اینره برق دمپ بنزین از دو سر این کنتاکت عیکار مکی کنکد طییعکی‬
‫است که بدین طریق برق دمپ بنزین قطع و خاماش می شاد‪.‬‬
‫خیری از این سنسار نیست اما وظیفه آن بکه عهکده کنتکرل‬ ‫در خادروهای مالتی دار‬
‫یانیت کیسه هاا که در زیر کنسال وسط قرار دارد گذاشته شده است‪.‬‬
‫جدول زیر نقا این سنسار و ناع کاربرد آن را در خادروهای مختاف نشان می دهد‪.‬‬

‫عات‬ ‫نتیجه‬ ‫ناع خادرو‬ ‫ردیف‬

‫قطع برق ‪ECU‬‬ ‫خادرو بالفاصاه خاماش‬ ‫دیران‪ ،‬دژو آردی و‪405‬‬ ‫‪1‬‬
‫می شاد‬ ‫انژکتاری‪ ،‬سمند و دار‬
‫قطع برق دمپ‬ ‫ظاهرا اتفاق خاصی رخ‬ ‫‪ 405‬کاربراتاری‬ ‫‪2‬‬
‫بنزین برقی‬ ‫نمی دهد‬
‫قطع برق دمپ‬ ‫از چند ثانیه‬ ‫خادرو د‬ ‫‪ 206‬ایر مالتی دار‬ ‫‪3‬‬
‫بنزین برقی‬ ‫خاماش می شاد‬
‫کککککککککککککک‬ ‫اتفاق خاصی رخ نمی دهد‬ ‫‪ 206‬مالتی دار‬ ‫‪4‬‬
‫جدول ‪ 9-1‬کاربرد سنسار اینرسی در خادروهای مختاف‪.‬‬

‫بدنه وارد کنیم تا سنسار اینرسی را‬ ‫اگر ضربه محرمی با مشت به قسمتهای حسا‬
‫‪137‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فعال کنیم ماارد زیر اتفاق می افتد‪:‬‬

‫‪ -1‬از آنجایی که این سائیچ‪ ،‬برق کنترل سیستم ‪ ECU‬را ارسال می کنکد بکا قطکع بکرق‬
‫‪ ، ECU‬بدیهی است که خادرو بالفاصکاه کنتکرل الرترونیرکی خکاد را از دسکت داده و‬
‫خاماش شاد‪.‬‬
‫‪-2‬در خککادروی دککژوی ‪ 405‬کککاربراتاری دو دمککپ بنککزین دارد‪ .‬دمککپ برقککی ‪405‬‬
‫کاربراتاری را اصطالحاً دمپ برقی کمری بنکزین مکی گاینکد‪ .‬خکاماش شکدن آن تکأثیر‬
‫محساسی در روشن شدن خادرو نداشته ولی با افزایا سرعت و باز شکدن دهانکه دو‬
‫(‪34‬و‪ Solex 34‬دو دهانه) در سرعتهای باال‪ ،‬هنگا شتاب گیکری و یکا در‬ ‫کاربراتار‬
‫سرباالیی ها به صارت لرزش شدید جااه می کند‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-11‬نمای داخل سائیچ اینرسی‪.‬‬

‫با زدن ضربه‪ ،‬سکائیچ اینرسکی عمکل ککرده و دمکپ‬ ‫‪ -3‬در دژو ‪ 206‬ایر مالتی دار‬
‫خاماش می شاد اما با تاجه به وجاد بنزین ذخیره در ریل ساخت‪ ،‬ایکن سکاخت مکی‬
‫تااند تا حدود چند ثانیه ماتار را روشن نگه دارد‪.‬‬
‫یو داه ارتقا ترنالاژی داریم‪ .‬در این خادرو دیگر‬ ‫‪ -4‬در دژو ‪ 206‬مالتی دار‬
‫خیری از سنسار مزبار نیست‪ .‬کنترل یانیت کیسه هاا با دریافت اطالعات سرعت‬
‫خادرو از طریق ‪ ECU‬شروع به محاسیه می کند در صارت کاها سرعت خادرو با‬
‫‪138‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جهت قطع دمپ بنزین می‬ ‫‪BSM‬‬ ‫یو شتاب آستانه‪ ،‬این یانیت اقدا به دستار به‬
‫کند‪ .‬در نتیجه ضربات این چنینی تأثیری در عماررد دمپ بنزین ندارند‪ .‬الز به ذکر‬
‫است که ترمز شدید نمی تااند حد آستانه تحریو مزبار را برآورده کند و تنها این‬
‫اتفاق در زمان بروز تصادف رخ می دهد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با تاجه به ناع کار این قطعه خرابی آن‪ ،‬ماارد جدول باال را ماجب می شاد‪ .‬در شرایط‬
‫بحرانی و عد دسترسی به قطعه می تاانید ساکت آن را کشیده و با یو تره سیم در‬
‫دو اتصال ساکت آن را به هم وصل کنید‪.‬‬

‫‪ 5-9‬سنسور كيسه هوا و پيش كشنده ها‬

‫یانیت کیسه هاا که نا دیگر آن ‪ Acu‬یا ‪ Air bag control uinit‬است تنها یانیتی اسکت‬
‫که سنسکار آن نادیداسکت‪ .‬ایکن حسکگر معمکاالً بکه صکارتهای مختاکف مرکانیری یکا‬
‫الرترونیری ساخته می شاد‪ .‬سیستم مرانیری ( شرل ‪ )9-12‬به وسیاه فنری کار می کند‬
‫که ااتری را در جای خاد نگه داشته است‪ .‬وقتی ضکربه ای شکدیدتر از حکد معکین بکه‬
‫خادرو وارد شاد برنیروی فنر اایه می کند و ااتو آزاد می شاد‪ .‬وقتی ااتو آزاد شد‬
‫حرکت می کند و یو میررو سائیچ را راه اندازی می کند‪ .‬این کاید در حالت عادی باز‬
‫است و مقاومتی به صارت ماازی با آن بسته شده که امران دایا سیستم را فکراهم مکی‬
‫کند ‪ .‬می تاان از دو کاید مشابه استفاده کرد تا کیسه فقط هنگامی عمکل کنکد ککه ضکربه‬
‫ناشی از برخارد از روبرو به اندازه کافی شدید باشد‪ .‬یادآوری می شاد ککه در صکارت‬
‫چپ کردن خادرو اگر شکاك ضکربه از مقابکل و یکا از طکرفین (بکرای خادروهکایی دو‬
‫سنسار در دوجهت دراند) زیاد نیاشد کیسه هاا عمل نخااهد کرد‪.‬‬
‫‪139‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 9-12‬نشان دهنده سنسار ایربگ از ناع ااطری‪.‬‬

‫ناع دیگر حسگر برخارد را می تاان شتاب سنج تاقی کرد الیته ایکن نکاع شکتاب سکنج‬
‫شتاب منفی را اندازه گیری می کند‪ .‬در این ناع ‪ ، ACU‬تصادف را از روی اطالعاتی که‬
‫با محاسیه میزان شتاب‬ ‫دهد‪ACU.‬‬ ‫از سنسار سرعت خادرو به دست آورد تشخیص می‬
‫منفی که از اطالعات سرعت آن را دریافت می کند در دو نقطکه آسکتانه تحریکو شکدن‬
‫میادرت به ارسال دو دستار زیر می کند‪:‬‬
‫در نقطه آستانه اول تحریو‪ ACU ،‬دستار فعال شدن دیا کشنده های سمت راسکت را‬
‫صادر می کند و در حد آستانه دو دستار انفجار کپسال کیسکه هکای هکاا ارسکال مکی‬
‫گردد‪.‬‬
‫کپسالهای انفجار حاوی یو چاشنی و یو ناع ماده متکراکم مکی باشکند ککه در هنگکا‬
‫انفجار چاشنی‪ ،‬این ماده متراکم آزاد شده و با سرعت زیاد تیدیل به گاز شده و افکزایا‬
‫حجم دیدا می کند‪ .‬این ماضاع باعث می شاد تا کیسه هاا مارد نظکر ظکرف کسکری از‬
‫ثانیه باد شده و بین مسافرین و شیشه و بدنه خادرو قرار گیکرد‪ .‬کپسکال کمربنکدها نیکز‬
‫باعث می شاند تا در هنگا تصادف کمربندها به شدت و با سرعت باال به سمت راننده‬
‫و شاگرد کشیده شده و مکانع از حرککت مسکافرین بکه جاکا شکاد‪ .‬در هنگکا تصکادف‬
‫کمربندهای جاا حدوداً ‪ 80‬میایمتر به عقب کشیده می شاند‪.‬‬
‫‪140‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫این مقدار در سمت سرنشین در صارتی که مسافری روی صکندلی جاکا نشسکته باشکد‬
‫برای انفجار کپسال ها شامل ارسکال یکو بکرق و‬ ‫دستار‪ACU‬‬ ‫کمی بیشتر است‪ .‬ارسال‬
‫بدنه به هر کپسال به طار جداگانه است که به طار اتاماتیو تاسط ‪ ACU‬انجا شده و‬
‫مطابق با حدود آستانه اول و دو تحریو تاسط کارخانه سازنده در آن تعریکف شکده و‬
‫قابل تغییر نیست‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-13‬سیستم ایربگ بعد از عماررد را نشان می دهد‪.‬‬

‫در شرل ‪ 9-14‬یو واحکد کارانکداز کیسکه هکاا مشکاهده مکی شکاد‪ .‬در ایکن سیسکتم‬
‫حسگرهای الرترونیری برار رفته است‪ .‬وقتکی سکرعت خکادرو‪ 50‬کیاکامتر در سکاعت‬
‫باشد‪ ،‬در حدود ‪ 10‬میای ثانیه فرصت دارد تا تصمیم بگیکرد ککه سیسکتمهای محکافظ را‬
‫فعال کند یا خیر‪ ،‬در طی این زمان کاتاه باید بکیا از ‪ 10000‬عمکل محاسکیاتی انجکا‬
‫شاد‪ .‬داده های مارد استفاده برای دی ریزی این الگاریتمها بر شییه سازیهای کامپیاتری‬
‫میتنی می باشند‪ ،‬اما سیستمهای رقمی می تاانند در حین تصادف رویدادها را در حافظکه‬
‫ثیت کنند‪ .‬بدین ترتیب می تاان داده های حقیقی نیز جمع آوری کرد‪.‬‬
‫‪141‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل ‪ 9-14‬واحد کارانداز کیسه هاا‪.‬‬

‫در جدول زیر نحاه عماررد سنسار کیسه هاا را به صارت زمانیندی شده مالحظه‬
‫خااهید نماد‪:‬‬
‫عماررد‬ ‫زمان (بعد از‬
‫تصادف)‬
‫سیگنال ناشی از ضربه به واحد جرقه ایربگ ارسال شده و گاز شروع‬ ‫‪ 10‬میای ثانیه‬
‫به انتشار می کند‬
‫قاب اربیاو فرمان شرسته و کیسه هاا شروع به در شدن از گاز‬ ‫‪ 20‬میای ثانیه‬
‫می نماید‬
‫کیسه هاا با صارت راننده برخارد می کند‬ ‫‪ 35‬میای ثانیه‬
‫کل حجم کیسه هاا در از گاز می شاد‬ ‫‪ 40‬میای ثانیه‬
‫در اثر ضربه کیسه هاا با سر راننده گاز از منافذ ریز کیسه هاا خارج‬ ‫‪ 55‬میای ثانیه‬
‫می شاد‬
‫کیسه هاا به سرعت از گاز تخایه می گردد‬ ‫‪ 105‬میای ثانیه‬
‫جدول ‪ 9-2‬عماررد زمانی کیسه هاا‪.‬‬
‫‪142‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در صارت خرابی این سنسار که خیای به ندرت دیا می آید کیسکه هکای هکاا بیکرون‬
‫نخااهند آمد‪ .‬که تست آن فقط از طریق دستگاه عیب یاب انجا می گیرد‪ .‬تاجه شاد که‬
‫برای تست آن نیاید خادرو را در شرایط تصادف قرار داد زیرا ایکن سنسکار و عمارکرد‬
‫سیستم ایربگ بسیار گران است‪.‬‬

‫شکل ‪ 9-15‬عملکرد سنسور كيسه هوا‪.‬‬

‫‪ 6-9‬سنسور اكسيژن‬
‫از این سنسار در کنترل و دایین نگه داشکتن میکزان ماناکسکیدکربن‪ ،‬اکسکید نیتکروژن و‬
‫هیدروکربن های نساخته می تاان استفاده کرد‪ .‬سنسار اکسکیژن (ککه بکا نامهکایی ماننکد‬
‫سنسار ‪ ، O2‬المیدا سنسار و یا سنسار ‪ EGO‬معرفی می شاد) نقا مهمی را در سیستم‬
‫انژکتار بازی می کند‪ .‬شرل آن شییه یو شمع است که در روی منیفالد دود نصب مکی‬
‫مستقیم اسکت‪ .‬ایکن سنسکار ککه نقکا یکو‬ ‫شاد و با دود خروجی از اگزوز در تما‬
‫فیدبو منفی را در سیستم انژکتار دارد نسیت به جریان اکسیژن ماجاد در دود حسکا‬
‫‪143‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫العمل این قطعه در مقابل اکسیژن تالید ولتاژ مستقیمی است که بین ‪ 0/1‬تا‬ ‫است‪ .‬عر‬
‫‪ 0/9‬ولت شدت دارد‪ .‬کم بادن و زیاد بکادن میکزان اکسکیژن در دود نشکانه ای از عکد‬
‫و یکا‬ ‫‪ECU‬‬ ‫عماررد درست ‪ ECU‬به دالیل ‪ :‬خطای سنسارها‪ ،‬عد عماررد صحیح خاد‬
‫عد تطابق با ماتاری است که یو ‪ ECU‬خای برروی آن بسته شده‪ ،‬می باشد‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-16‬حسگر اکسیزن و خروجی مشخصه آن‪.‬‬

‫سنسار اکسیژن شامل بدنه سرامیری با سره دالتینیا است‪ .‬سره سنسکار تاسکط اکالف‬
‫فازی محافظت شده است‪ .‬محدودۀ خارجی این سرامیو داشا داده شکده در معکرض‬
‫اکسیژن ماجاد در اگزوز قرار دارد‪ .‬قسمت داخاکی آن بکه اکسکیژن ماجکاد در اتمسکفر‬
‫مرتیط است‪ .‬اختالف بین این دو نقطه باعث تالید ولتاژ در سنسار می شاد‪.‬‬
‫هدف نهایی این سنسار تنظیم میزان مخااط ساخت و هاا می باشکد‪ .‬ولتاژهکای دکایین‬
‫نشان دهندۀ انی بادن ساخت ‪ Richness‬و ولتاژهکای بکاالتر نشکان دهنکده فقیکر بکادن‬
‫‪144‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫)‪ (Leanness‬در دود خروجی است‪ .‬وجاد این سنسار ماجکب مکی‬ ‫‪Weakness‬‬ ‫ساخت‬
‫شاد تا اگر خطاهایی نیز در عماررد کای سیستم وجاد داشته باشد تصحیح شاد و میزان‬
‫آلادگی نهایی خادرو به مراتب کمتر از حدود آستانه خادروهای دیگری باشد که به این‬
‫عنصر مجهز نیستند‪.‬‬

‫شرل‪ 9-17‬نشان دهنده میزان اکسیژن خروجی با نسیت ساخت‪.‬‬

‫قیل از اینره سنسار اکسیژن عمل کند باید در حدود ‪ 300‬درجه سکانتیگراد گکر شکاد‬
‫( در حدود ‪ 600‬درجه فار نهایت) زیرا بهترین عماررد ایکن سنسکار در حکدود دمکای‬
‫‪ 1400‬درجه فارنهایت می باشد‪ .‬لذا محل قرار گیری آن در اگزوز در نظر می شاد‪.‬‬
‫از آنجایی که سنسار اکسیژن با انجا عماررد صحیح باید دکیا گکر شکاد‪ ،‬در داخکل‬
‫سنسار اکسیژن یو المنت گر کننده اهمی از ناع ‪ PTC‬وجاد دارد‪ .‬با تاجکه بکه نقطکه‬
‫کارگذاری این عنصر می تاان دریافت که این عنصر به شدت داغ می شاد‪ .‬نرتکه ای در‬
‫قراردادن المنت گر کن وجاد دارد به لحظات اولیه روشن کردن خادرو باز می گکردد‪.‬‬
‫با تاجه به محل این سنسار کارخانه طراح مجیار بکاده تکا گرمکای نکامی ککارکرد ایکن‬
‫‪145‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫سنسار را نیز در همان دمای مزبار منیفالد قرار دهد‪ .‬این ماضاع ماجب می شاد تا در‬
‫العمل درسکتی در مقابکل‬ ‫لحظات اولیه استارت که سنسار هناز گر نشده نتااند عر‬
‫اکسیژن داشته و ولتاژ الز را به ‪ ECU‬بفرستد لکذا بکا قکرار دادن یکو المنکت در داخکل‬
‫سنسار سعی می شاد تا بالفاصاه بعد از بازکردن سکائیچ از طریقکه رلکه دوبکل‪ ،‬المنکت‬
‫باعث گر شدن سریع سنسار تا ‪ 300‬درجه سانتیگراد شده و سنسار را آماده کار کنکد‪.‬‬
‫اهم گرمرن این سنسار در دمای معمالی زیر‪ 10‬اهم می باشد‪.‬‬

‫شرل‪ 9-18‬نمادار ولتاژ به نسیت ساخت‪.‬‬

‫در شرل ‪ 9-19‬نحاه عماررد سنسار اکسیژن را برای سنسار سالم و خراب ناع ‪ ‬و‬
‫‪ ‬مشاهده می کنید‪.‬‬
‫با دقت در نمادارهای زیر بسادگی متاجه این نرته خااهیم شد که هنگامی که این‬
‫سنسار خراب می شاد طال ماج سیگنال ارسالی برای ‪ ECU‬افزایا یافته و ‪ ECU‬دیگر‬
‫قادر نخااهد باد که میزان اکسیژن ماجاد در دود اگزوز را تشخیص دهد که در عماررد‬
‫کای خادرو تاثیری نداشته ولی میزان آالیندگی را باال می برد‪.‬‬
‫‪146‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل‪ 9-19‬نشان دهنده عماررد سنسار اکسیژن در حالتهای مختاف‪.‬‬

‫این سنسارها می تاانند با تعداد سیمهایی که از این واحد خارج مکی شکاند‪ ،‬شناسکایی‬
‫شاند اگر سنساری یو سیم داشته باشد سنسار ‪ Upstream‬نامیده می شاد که ایکن فاقکد‬
‫المنت باده و درست بعد از منیفالد دود قرار دارد‪ ،‬اگر دارای سکه سکیم باشکد سنسکار‬
‫‪147‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ Downstream‬نامیده می شکاد که یری از آنها برای سیگنال بکاده و دو سکیم دیگکر بکرای‬
‫المنت استفاده می شاد و درست بعداز محفظه کاتالیست ‪ Catalytic converter‬قکرار مکی‬
‫گیرد ‪ .‬برخی دیگر دارای چهار سیم باده که یری از آنها برای سیگنال های محیط اطراف‬
‫(جااگیری از اثرات نایز و افزایا دقت اندازه گیری) و دوتای دیگر برای گکر ککردن‬
‫می باشد‪ .‬کاتالیو کنارتار محفظه ای شامل یو شیره مشیو از نکاعی مکااد شکیمیایی‬
‫است که به ساختن نهایی ساخت نساخته در اگزوز کمو می کند‪ .‬به کمو این فرآیند‬
‫‪ Co‬که گازی خطرناك است به گاز نسکیتا بکی خطکر ‪ Co2‬تیکدیل مکی شکاد‪ .‬سنسکار‬
‫‪ Downstream‬وظیفه نمانه برداری از محصال خارج شده از کاتالیست را برعهده دارد و‬
‫در واقع برای بار دو حاقه سیستمی انژکتار را برای بهینه ساختن بنزین کامل می کند‪.‬‬
‫بیشتر ماتارهای دارای تاربا شارژر‪ ،‬از سنسارهای مجهز به المنکت اسکتفاده مکی کننکد‬
‫زیرا تارباشارژر مقدار زیادی از انرژی گرمایی را جهت دمپ ککردن هکاای اضکافی بکه‬
‫سیستم‪ ،‬مصرف می کند‪ .‬بدون المنت سنسار دارای عماررد خابی نیکاده و عکددی ککه‬
‫ارائه می دهد قابل قیال نیست‪ .‬مخصاصا در هنگا شروع به ککار تاربکا ایکن ماضکاع‬
‫مشهادتر است‪.‬‬

‫شرل‪ 9-20‬مدار سنسار اکسیژن‪.‬‬

‫‪148‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫مقکدار‬ ‫سنسار اکسیژن به ‪ ECU‬کمو می کند تا مقدار ساخت مصرفی الز را براسکا‬
‫اکسیژن عیاری از اگزوز مشخص کند‪ .‬در سطح دریا میزان نسیت ساخت به هاا جهت‬
‫‪1‬‬
‫است‪ .‬این نسیت عددی معادل عدد‬ ‫احتراق کامل ( نسیت ساخت استاکیامتری)‬
‫‪14.7‬‬
‫المیدای ‪ 1‬است و به این دلیل کمپانی باش سنسارهایا را سنسارهای المیدا نامگکذاری‬
‫کرده است‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با تاجه به عماررد ظریف این عنصر که در واقع ناعی تنظیم دقیق یا ‪ Fine Tuning‬است‬
‫العمل محساسی خااهد شد امکا در صکارت‬ ‫در خرابی آن راننده به سختی شاهد عر‬
‫تست ‪ CO‬خادروی مزبار تاسط دستگاه های تست چهارگاز می تاان مشاهده کرد ککه‬
‫میزان آلادگی ‪ CO‬اگزوز بیا از اندازه استاندارد باده و یا مرتب کم و زیاد می شاد‪.‬‬

‫‪ 7-9‬سنسور متانول‬
‫یری از راههای کاها آالیندگی دود اتامییاها استفاده از ساختهای مخااط است‪ .‬متانال‬
‫یری از ساختهایی است که می تاان آن را با بنزین مخااط کرد‪ .‬مسئاه مهم در اینجا این‬
‫است که نیاز هاای استاکیامتریری متانال و بنزین برابر نیسکت‪ .‬یعنکی بنکزین و متکانال‬
‫برای احتراق کامل به مقدارهای متفاوتی هاا نیاز دارند‪.‬‬
‫سیستم ادارۀ ماتار را می تاان چنان تنظیم کرد که هر یو از دو ساخت یا مخاکاطی از‬
‫آنها را مصرف کند‪ ،‬مسئاه مصرف ساخت مخااط در ایکن اسکت ککه نسکیت سکاخت‬
‫تغییرخااهد کرد‪ .‬حسگر مخصاصی برای تعیین مقدار متانال مارد نیاز است‪ ،‬به کمکو‬
‫این حسگر می تاان از مخااط بنزین و متانال به هر نسیتی استفاده کرد‪.‬‬
‫‪149‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫حسگر متانال شرل ‪ 9 -21‬با استفاده از خاصیت دی الرتریو ککار مکی کنکد ‪.‬‬
‫ساال اندازه گیری ‪ ،‬خازنی است که با ساخت دکر مکی شکاد و مقکدار متکانال‬
‫ظرفیت خازن محاسیه می شاد ‪ .‬دو ان دازه گیری دیگر نیکز انجکا مکی‬ ‫براسا‬
‫شاد ‪ .‬یرکی دمکای سکاخت و دیگکر ی رسکانایی الرتریرکی آن ‪ .‬بکه کمکو ایکن‬
‫ضرییهای تصحیح می تکاان از حس اسکیت اسکیاب انکدازه گیکری مطمکئن شکد ‪.‬‬
‫بنابراین خطای اندازه گیری بسیار اندك است ‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-21‬حسگر متانال‪.‬‬

‫این حسگر را می تاان در لاله ساخت نصکب ککرد تکا داده هکایی ککه بکه‬
‫واحد کنترل ماتار می رسد دیاسکته و قابکل اعتمکاد باشکد‪ .‬واحکد کنتکرل‬
‫داده های دریافتی می تااند سا ختها را به نسیت مناسب مخاکاط‬ ‫براسا‬
‫کند ‪ .‬دیشرفتهای دیگری نیز انجا شده است ولی به نظر می رسد که ایکن‬
‫حسگر نقا مهمی در فراهم آوردن امران برای مصکرف سکاختهای دیگکر‬
‫در آیندۀ نزدیو داشته باشد‪ .‬همچنکین در خادروهکایی بکا ماتارهکای دو‬
‫ساخته ایکن سنسکار ککاربرد خااهکد داشکت‪ .‬ا یکن ماتارهکا نسکل بعکدی‬
‫ماتارهای احتراق داخای را تشریل می دهند‪.‬‬
‫‪150‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در خرابی این سنسار مشرل محساسی مشاهده نمی شاد‪ .‬در این هنگا میزان آالیندگی‬
‫خادرو از استاندارد تعریف شده تاسط کارخانه بیشتر شده که تاسط دستگاه چهار گکاز‬
‫مشخص می شاد‪.‬‬

‫‪ 8-9‬سنسور نشان دهنده سطح سوخت‬

‫شروع به فعالیت این سیستم را از شناور داخل باك آااز می کنیم‪ .‬بکا افکزایا و ککاها‬
‫مقدار بنزین ارتفاع و متعاقب آن شناور داخل باك بکاال و دکایین آمکده و سروسکط یکو‬
‫دتانسیامتر ساده را که روی دمپ بنزین نصب شده جابه جا می کند‪ .‬این تغییکر مقاومکت‬
‫تجزیکه و‬ ‫‪ECU‬‬ ‫به ‪ ECU‬منتقل شده و اطالعات این شناور به صارت دیا خیری تاسط‬
‫تحایل و کد شده و از طریق دایه های دیگر ‪ ECU‬به دایه های آمپر ارسال می شاد‪ .‬آمپکر‬
‫با دریافت این دستار آن را کدگشایی کرده و مسکئالیت اجکرای دسکتار را برعهکده مکی‬
‫گیرد‪ .‬لذا بالفاصاه با فعال کردن عقربه میزان ساخت راننده را آگاه می کند همچنکین در‬
‫بعضی از مدلها یو چراغ برای اخطار دادن به راننده نیز وجاد دارد که بکرق خکاد را از‬
‫همین مدار دریافت می کند‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-22‬سنسار سطح ساخت‪.‬‬

‫‪151‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫در بعضی از خادروها این عمایات در یو مرحاه دیگر نیز ادامه می یابد‪ .‬این دروسه بکه‬
‫این ترتیب می باشد که آمپر‪ ،‬اطالعات ساخت را به نمایشگر چند منظکاره ارسکال مکی‬
‫کند و این اطالعات از طریق دایه های دیگر آمپر به دایه های نمایشگر ارسال مکی شکاد‪.‬‬
‫نمایشگر با دریافت این دستار آن را کدکشایی کرده و مسئالیت اجرای دستار را برعهده‬
‫می گیرد در این حالت نمایشگر اطالعات مینی برچگانگی مصکرف بنکزین را در اختیکار‬
‫راننده قرار می دهد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬یانیت آمپر با دریافت اطالعات میزان سکاخت کمتکر از ‪ 5‬لیتکر‪ ،‬در داخکل خکاد‬
‫چراغ اخطار مصرف ساخت را روشن می کند‪.‬‬

‫بررسي حالت پر بودن مخزن بنزین‬

‫با تاجه به شراهای زیر (‪ )1‬باطری (‪ )2‬سائیچ (‪ )3‬فیاز (‪ )4‬متعادل کننکده (‪ )5‬عقربکه‬
‫نشان دهنده (‪ )6‬شناور (‪ )7‬مقاومت متغیر‪.‬‬
‫تاجه شاد که قسمتهای (‪ 6‬و‪ ) 4‬را مجماعاً سنسار نشان دهنکده میکزان سکاخت مکی‬
‫نامند‪.‬‬
‫هنگامی که مخزن از ساخت در است ‪ ،‬شناور در باال قکرار گرفتکه و دتانسکیامتر‬
‫مانند شرل ‪ 9 -23‬در نزدیر ترین قسمت ورودی جریان قرار می گیکرد و چکان‬
‫دتانسیامتر ( ‪ ) 7‬از طرف دیگر به بدنه وصل اسکت و تنهکا مقاومکت ماجکاد در‬
‫مدار متعادل کننده ولتاژ می باشد ‪ ،‬تما شدت جری ان از اندازه گیر عیار خااهد‬
‫کرد ‪ .‬عیار جریان باعث گر شد ن فاز نشان دهنده سکاخت شکد ه و عقربکه بکه‬
‫سمت در حرکت می کند ‪ .‬ماقعی که سطح ساخت در تانو کاها یابد شکناور‬
‫( ‪ ) 6‬دایین خااهد آمد و مقاومت بین اتصال اندازه گیکر و دتانسکیامتر افکزایا‬
‫دیدا کرده و اندازه گیر به سمت عالمت خالی باز می گردد ‪.‬‬
‫‪152‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫شرل‪ 9-23‬نشان دهند عماررد سنسار ساخت (مجماعه باك) در هنگا در باد مخزن ساخت‪.‬‬

‫بررسي حالت خالي بودن مخزن بنزین‬

‫هنگامی که باك خالی است شناور(‪ )6‬در کف قرار می گیرد‪ .‬در این حالت دتانسیامتر‬
‫(‪ )7‬حداکثر مقاومت خاد را دارد‪ .‬دراین ماقع جریان از اندازه گیر ودتانسیامتر عیار‬
‫کرده و فاز نشان دهنده ساخت (‪ )5‬به مقدار کافی گر نشده و باعث خالی نشان داده‬
‫شدن تانو می شاد‪.‬‬

‫شرل‪ 9-24‬نشان دهند عماررد سنسار ساخت (مجماعه باك) در هنگا خالی باد مخزن‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در صارت خرابی بعد از بنزین زدن عقربه مقدار اضافه شدن بنزین را نشان نمی دهد‪.‬‬
‫‪153‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 9-9‬سنسور نشان دهندۀ سطح روغن موتور‬

‫سنسار سطح روان شامل یو میاه دالستیری است که در روی آن یو رشته مقاومتی ‪U‬‬
‫شرل کشیده شده است‪ .‬این سنسار در روی بااك سیاندر قرار داشته و میاه دالسکتیری‬
‫آن که شامل رشته سیم مرباطه است در داخل کارتر قرار می گیرد‪ .‬با باال و دکایین رفکتن‬
‫سطح روان در داخل کارتر میزان آاشتگی رشته سیم مرباطه نیز افزایا و کاها یافته‬
‫میزان اهم خروجی سنسار کاها یا افزایا می یابد‪.‬‬ ‫و به همین نسیت به طار معرا‬
‫این تغییر مقاومت به دایه های آمپر ارسال می شاد و آمپر با دریافت اطالعات‪ ،‬مسئالیت‬
‫اجرای دستار را برعهده می گیرد‪ .‬لذا بالفاصاه با فعال کردن ‪6‬مربع کاچکو نکارانی در‬
‫روی آمپر سطح روان ماتار را نشان می دهد‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-25‬سنسار روان ماتار‪.‬‬

‫نکته ‪:‬در بعضی از خادروها این سنسار مسئالیت ارسال اطالعات دمکای رواکن را نیکز‬
‫برعهده دارد‪ .‬لذا برخالف خادروهای دیگر که این سنسار آنها دارای ‪ 2‬سیم مکی باشکد‬
‫در این خادروها دارای سه سیم باده که از دایه سا آن جهکت ارسکال اطالعکات دمکای‬
‫روان استفاده می شاد‪.‬‬
‫تذكر مهم ‪:‬مر بع های کاچو نارانی فقط زمانی مقدار صحیح را برروی آمپر نشان می‬
‫‪154‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪Oil pump‬‬ ‫دهند که خادرو مدتی خاماش باده باشد زیرا در زمان روشن بادن خکادرو‬
‫روان را از کارتل کشیده و به قسمتهای مختاف ارسال می کنکد‪ .‬بکرای برگشکت رواکن‬
‫باید تا سرد شدن خادرو صیر کنید‪ .‬لذا به مقدار نمکایا داده شکده در روی آمپکر چنکد‬
‫از روشن ماندن خادرو و نیز در هنگا قرار داشتن خادرو در سکطح شکییدار‬ ‫لحظه د‬
‫اعتماد نرنید‪.‬‬
‫سنسور‪:‬‬ ‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این‬
‫در صارت خرابی اگر روان کافی در ماتار ماجاد باشد این چراغ روشن خااهد ماند‬
‫و یا اگر روان کافی ماجاد نیاشد چراغ آن روشن نخااهکد شکد ککه ایکن مکارد بسکیار‬
‫خطرناك می باشد‪.‬‬

‫‪ 10-9‬سنسور نشان دهندۀ سطح روغن ترمز‬

‫سنسار سطح روان ترمز االیاً به شرل یو شناور است که یو صفحه فاکزی بکاالی آن‬
‫قرار گرفته است‪ .‬زیر این صفحه یو جفت کنتاکت الرتریری قرار دارد ککه اگکر سکطح‬
‫روان دایین بیاید شناور نیز دایین می آید و صفحه روی کنتاکتهای فازی می نشیند‪ .‬بدین‬
‫ترتیب مدار الرتریری بسته می شاد و چراغ هشداردهنده روی داشکیارد را روشکن مکی‬
‫کند که دایین آمدن سطح روان را نشان می دهد‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-26‬سنسار سطح روان ترمز که به عناان یو کاید برای راه انداختن چراغ خیر داشیارد عمل‬
‫می کند‪.‬‬
‫‪155‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫یری از ایرادهای کاید سطح روان ‪ ،‬خاردگی کنتاکتها می باشد ککه تکدریجاً کایکد را از‬
‫کار می اندازد‪ .‬استفاده از کاید محفظه دار چارۀ این مشرل اسکت‪ .‬کایکد محفظکه دار‪ ،‬از‬
‫یو جفت کنتاکت فاالدی خیای ظریف تشریل شده که در داخل یو محفظه شیشکه ای‬
‫قرار دارند‪ .‬این کنتاکتها در حالت عادی با یردیگر فاصاه کمی دارند‪ ،‬اما در یکو میکدان‬
‫مغناطیسی هم جذب می شاند و بدین ترتیب می تاانند مدار را بسکته و المکپ هشکدار‬
‫روان را روشن کنند‪ .‬میدان مغناطیسی الز را می تاان با یو آهنربای کاچو واقکع در‬
‫یو شناور دالستیری ایجاد کرد‪ .‬وقتی سطح روان از حد مجاز دایینتر بیایکد‪ ،‬شکناور بکه‬
‫اندازه ای دایین می آید که در نزدیری کنتاکتها قرار می گیرد و بدین ترتیب مکدار المکپ‬
‫هشدار روان بسته می شاد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در صارت خرابی اگر روان کافی در مخزن روان ترمز ماجاد باشد این چکراغ روشکن‬
‫خااهد ماند و یا اگر روان کافی ماجاد نیاشد چراغ آن روشن نخااهد شد‪.‬‬

‫‪ 11-9‬سنسور نور‬
‫نیمه هادی دارای اهمیکت زیکادی در زمینکه انکدازه گیکری و‬ ‫سنسارهای ناری براسا‬
‫ترنالاژی هستند‪ .‬با وجاد این سنسارهای ناری تنها بندرت برای اندازه گیری خاد نار‬
‫مارد استفاده قرار می گیرند‪ .‬در عاض آنها عماماً به عناان ابکزاری بکرای انکدازه گیکری‬
‫سایر کمیتها از قییل ماقعیت یا مسیر حرککت برکار بکرده مکی شکاند‪ .‬در شکرل ‪9-27‬‬
‫به نار استفاده شده است‪.‬‬ ‫مداری نشان داده شده است که در آن از یو مقاومت حسا‬
‫این مدار را می تاان چنان طراحی کرد که در داسخ به کاها یا افزایا نار قطع یا وصل‬
‫شاد‪ .‬از این سنسار ها برای تنظیم خادکار نار چرااهای جاای خادرو‪ ،‬تنظیم خادککار‬
‫‪156‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫آینه های داخل اتامییل یا روشن کردن چرااهکای دکارك در هنگکا تاریکو شکدن هکاا‬
‫استفاده می شاد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار میزان نار تنظیم شده خادرو در شب از تنظیم خکارج شکده‬
‫و امران دارد در صارت سالم بادن باطری و چرااها و سیم کشی نار چرااها کم باشکد‬
‫و یا اینره در روز چرااهای خادرو به صارت خادکار روشن شاند‪.‬‬

‫به نار‪.‬‬ ‫شرل‪ 9-27‬مدار مقاومت حسا‬

‫‪ 12-9‬سنسور كليدی‬
‫در داخل سنسارهای کایدی‪ ،‬دو کنتاکت فاالدی فنری در داخل یو محفظکه شیشکه ای‬
‫قرار دارند‪ .‬کنتاکت ها کاچو هستند و تاسط محفظه شیشه ای از محیط جدا می شاند‬
‫( شرل ‪ ) 9-28‬این کنتاکتها به اندازه کافی خاصیت ارتجاعی دارند تا دور از هکم بکاقی‬
‫بمانند‪ ،‬اما هنگا قرار گرفتن در یو میدان مغناطیسی به طرف یرکدیگر جکذب شکده و‬
‫مدار را می بندد‪.‬‬
‫‪157‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫این کاید االیاً برای کنترل المپ خطر به ککار مکی رود و بکرای کاربردهکای مربکاط بکه‬
‫با مایع آلکاده نمکی‬ ‫سائیچهای کم شدن سطح مایع ایده آل است‪ ،‬زیرا کنتاکتها در تما‬
‫شاند‪.‬‬
‫از این کایدهای فنری در بسیاری از اتامییاها به عناان نشان دهنده دایین آمدن سطح مایع‬
‫استفاده می کنند‪ .‬در داخل محفظه متصل به بازوی شناور‪ ،‬یو آهنربا قرار می گیرد وقتی‬
‫که بازو در اثر دایین آمدن سطح مایع می افتد آهنربا در مجاورت کایکد فنکری قکرار مکی‬
‫گیرد و عماررد آن یو المپ خطر را روشن می کند‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-28‬کاید فنری مغناطیسی ‪ :‬قرار گرفتن در مجاورت یو شار مغناطیسی سیب بسته شدن کاید‬
‫می شاد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار در شرایطی که باك بنزین خادرو یا مخزن آب شیشه شای‬
‫در باشد عقربه مقدار کمتری نشان داده و یا باعر ‪ ،‬که راننده با دقت به میزان ساخت و‬
‫یا آب ماجاد در خادرو و عقربه می تااند به خرابی آن دی بیرد‪.‬‬
‫‪158‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫‪ 13-9‬سنسور دربها ( ميکرو سوئيچ الدری )‬

‫این سنسار دارای عماررد بسیار ساده ای است و دارای یو فنر و اهر می باشد ککه بکا‬
‫باز وبسته شدن درب خادرو‪ ،‬اتصکال منفکی آن قطکع و وصکل شکده و چکراغ سکقفی و‬
‫همچنین چراغ دشت آمپر روشن و خاماش می شاد‪ .‬در خادروهای جدید این مرکانیز‬
‫از بکازکردن سکائیچ و در صکارت بکازبادن دربهکای‬ ‫بدین صارت عمل می کند که د‬
‫سرنشین دو کنتاکت میرروسائیچ الدری مرباطه می چسیند و بدنه را روانه یری از دایکه‬
‫ها ‪ ECU‬می کنند‪ .‬اطالعات کنتاکت مرباطه تاسط ‪ ECU‬تجزیه و تحایل و کد شده و به‬
‫صارت یو دیا خیری به دایه آمپر ارسال می شاد‪ .‬یانیت آمپر با گرفتن این دیکا آن را‬
‫بدون کدکشایی به نمایشگر چند منظاره فرستاده و نمایشگر نیز به نابه خاد ضکمن ککد‬
‫کشایی نهایی اطالعات و ترجمه آن نسیت به اعال آن به راننده به صکارت یکو جماکه‬
‫خیری اقدا می کند‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫با خراب شدن این سنسار در صارت بازبادن درب‪ ،‬چرااهای سقفی ودشت آمپر روشن‬
‫نخااهد شد و یا سیستم هشدار دهنده باز بادن درب را اعال نمی کند‪.‬‬

‫‪ 14-9‬سنسور فاصله یاب ليزری‬

‫امروزه در صنعت اتامییل سازی‪ ،‬وسایل گانکاگانی جهکت افکزایا دقکت راننکدگان در‬
‫هنگا رانندگی و سیستمهای گاناگان اخطار در هنگا نزدیو شدن بیا از حد به ماانع‬
‫ساخته شده است‪ .‬برارگیری فن آوری ناین درادازش اطالعات و سیستمهای الرترونیری‬
‫دیشرفته‪ ،‬خادروسازان دیشرو را قادر ساخته است که از این وسائل جهت کنترل هاشمند‬
‫ککردن‬ ‫خادرو استفاده کنند‪ .‬اولین قد در این راه‪ ،‬تالید حسکگرهای الز جهکت حک‬
‫شرایط خطرناك می باشد که از جماه اساسی ترین آنها سنسارهای فاصاه یاب هستند‪.‬‬
‫‪159‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫این سنسار برای استفاده در سیستمهای هاشمند اخطار تصادف در اتامییاها است که در‬
‫آن فاصاه خادرو از ماانع روبرو اندازه گیری مکی شکاد و بکا تاجکه بکه سکرعت نسکیی‬
‫خادرو با ماانع و شرایط جای‪ ،‬اخطار الز به راننده داده مکی شکاد‪ .‬در صکارت عکد‬
‫تاجه راننده به اخطارها‪ ،‬سیستم به طار اتاماتیو اقدا به ککاها سکرعت خکادرو مکی‬
‫نماید‪ .‬اطالعات جمع آوری شکده از ایکن سنسکارها تاسکط مکدارهای واسکط بکه یکو‬
‫یو سری محاسیات و قااعد‪ ،‬شرایط‬ ‫دردازشگر ارائه می گردند‪ .‬این دردازشگر بر اسا‬
‫را بررسی و تحایل نماده و در صارت وجاد خطر تصادف‪ ،‬راننده را آگاه می کند‪.‬‬

‫انواع سنسورهای فاصله یاب موجود‬

‫در یککو سیسککتم هاشککمند اخطککار تصککادف‪ ،‬یرککی از سنسککارهای مککادون قرمککز‪ ،‬لیککزر‪،‬‬
‫مایرروویا‪ ،‬رادار‪ ،Ulterasonic ،‬دوربین و یا مجماعکه ای از ایکن سنسکارها در شکرایط‬
‫مختاف برای سنجا فاصاه اتامییل با مانع‪ ،‬در جهات مختاف برار مکی رود‪ .‬برخکی از‬
‫این سنسارها در شرایط مختاف برای سنجا فاصاه اتامییل با مانع‪ ،‬در جهات مختاکف‬
‫کاربرد دارد و برخی دیگر برای اندازه گیری فاصاه های کاتکاه در هنگکا دکارك ککردن‬
‫خادرو استفاده می شاند‪ .‬هدف اصای طراحان سکاخت سنسکاری بکرای انکدازه گیکری‬
‫فاصاه خادرو به هنگا حرکت در اتابان است‪ .‬در این حالت با تاجه بکه سکرعت زیکاد‬
‫العمل راننده و میزان خط ترمز‪ ،‬دامنه الز برای انکدازه‬ ‫خادرو و با تاجه به زمان عر‬
‫گیری بین ‪ 10‬تا ‪ 100‬متر است‪ .‬باید تاجه داشت که انتخاب سنسارهای ‪ Ulterasonic‬و‬
‫مادون قرمز معمالی (که به صارت لیزر تابانیده می شاند) به دلیل بکرد ککم آنهکا‪ ،‬بکرای‬
‫اندازه گیری فااصل زیاد مانند این مارد‪ ،‬ممرن نیست‪ .‬در ایکن سنسکارها انکرژی اشکعه‬
‫تابشی (ناری یا صارتی) در فضا با افزایا فاصاه‪ ،‬به شکدت تحایکل مکی رود و مقکدار‬
‫بسیار ناچیزی از آن به هدف می رسد‪ .‬سنسکارهای لیکزر‪ ،‬مکایرروویا‪ ،‬رادار و دوربکین‬
‫(روش بینائی ماشین) برای این منظار قابل استفاده هسکتند‪ .‬از بکین ایکن سنسکارها نکاع‬
‫‪160‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫لیزری با تاجه به قیمت مناسب‪ ،‬دقت قابل قیال و امران تالید در داخل کشار بر سکایر‬
‫سنسارها برتری دارند‪.‬‬

‫اصول عملکرد سيستم‬

‫از بازگشکت از روی هکدف و‬ ‫در این روش‪ ،‬لیزر به سمت هدف تابانیده می شاد و د‬
‫دریافت تاسط قسمت گیرنده‪ ،‬مدت زمان رفت و برگشت‪ ،‬اندازه گیری می شاد‪ .‬سکپ‬
‫ککار ایکن‬ ‫با تاجه به ثابت بادن سرعت نار‪ ،‬فاصاه بدست می آید‪ .‬نمادار ‪ 9-29‬اسا‬
‫وسیاه را مشخص می کند‪.‬‬
‫مدار دردازش و اخطار باید یو فیدبو از سرعت خادرو داشته باشد و بکا تاجکه بکه آن‬
‫اقدا به اخطار دادن به راننده برند‪.‬‬
‫لیزری تا هنگا بازگشت آن از روی مانع اقدا بکه‬ ‫مدار شمارشگر‪ ،‬از هنگا ارسال دال‬
‫اندازه گیری زمان می نماید‪.‬‬

‫نمادار‪9-29‬اصال عماررد لیزر‪.‬‬

‫‪161‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫یری از مشرالت اصای در این سنسارها‪ ،‬نیاز به ککار بکا فرکانسکهای بکاال و مشکرالت‬
‫مرباط به نایزی شدن مدارات است‪ .‬به منظار بهیاد عماررد مکدار‪ ،‬قسکمتهای مختاکف‬
‫مدار روی بردهای جداگانه ساخته و به خابی از هم ایزوله شده اند‪.‬‬
‫مشرل دیگر‪ ،‬خطرات لیزر برای انسان است‪ .‬اگر بخااهیم از دیادهای لیزری تکاان بکاال‬
‫‪ )1‬اسکتفاده شکاد‪ .‬مکدت زمکان‬ ‫استفاده کنیم باید از بی خطر ترین ناع آن (لیزر ککال‬
‫تابا لیزر تاسط این دستگاه‪ ،‬بسکیار کاتکاه (در حکد چنکد ده نکانا ثانیکه) و مطکابق بکا‬
‫اس تانداردهای بین الماای در این زمینه است که بدین ترتیب‪ ،‬خطرات ناشی از استفاده از‬
‫لیزر به حداقل کاها می یابد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫به طار کای در خرابی این سنسار تنها مشرای که باجاد خااهد آمد اختالف در میکزان‬
‫فاصاه واقعی و نشان داده شده تاسط این سنسار می باشد که برای سنسارها دنده عقب‬
‫خطرناك می باشد‪.‬‬

‫‪ 15-9‬سنسور باران‬
‫این سنسار که به صارت آدشن در تعدادی معدودی از خادروها براررفته در زیر شیشه‬
‫جاا‪ ،‬دایین تر از آینه نصب می شاد‪ ،‬عنصری است ککه برمینکای سیسکتم اولتراسکانیو‬
‫(ماورای صات) کار می کند‪ .‬در داخل این قطعه یو فرستنده خای دیادی مکی تاانکد‬
‫امااج ماورای صاتی که تاسط انسان قابل شنیدن نیسکت را ارسکال نمایکد ‪ .‬ایکن امکااج‬
‫می شکاند و مجکدداً‬ ‫تاانایی گذر از شیشه را داشته اما به محض برخارد با مایع منعر‬
‫از شیشه جاا عیارکرده و به یو گیرنده در روی یانیت می رسند‪ .‬مقدار امااج بازتاب و‬
‫اندازه گیری شده و با مقدار امااج ارسال شانده مقایسه می شاد در صارت قابل مقایسه‬
‫‪162‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫بادن این دو مقدار یانیت از وجاد آب برروی شیشه جااآگاه شده و دستار فعال شکدن‬
‫برف داك کن جاا از طریق شیره ‪ VAN Body‬به سمت ‪ ECU‬ارسال می کند‪.‬‬
‫‪ ECU‬ضمن گرفتن این اطالعات مجدداً آن را تجزیه و تحایل می کند و در صارت مهیا‬
‫بادن شرایط دیا فرض (قرار داشتن دسته راهنما در حالت اتاماتیو) دیا اجرای دستار‬
‫ارسال می کند ‪ ECU .‬با دریافت این دسکتار آن‬ ‫‪ECU‬‬ ‫رسیده ازیانیت سنسار باران را به‬
‫را کدکشایی کرده و مسئالیت اجرای دستار و تأیید اجرای آن را برعهده مکی گیکرد لکذا‬
‫بالفاصاه بافعال کردن رله های داخای خاد این کار را انجا داده و بکرف دکاکن جاکا را‬
‫برار می اندازد‪.‬‬

‫شرل ‪ 9-30‬سنسار باران‪.‬‬

‫شده از آب روی شیشه‪ ،‬یانیت مذکار تصمیم مکی‬ ‫تذكر ‪ :‬برحسب مقدار امااج منعر‬
‫کردن انگشکت‬ ‫گیرد تا دور کند برف داك کن و یا دور تند آن را راه اندازی نماید‪ .‬لم‬
‫برروی شیشه در محای که سنسار وجاد دارد باعث روشن شدن مرحاه دور کنکد‬ ‫خی‬
‫می شاد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار امران دارد در شرایط بارانی عمل نرند و یا در شرایط ایر‬
‫‪163‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫بارانی عمل نماید که در هر دو صارت در عماررد کای خادرو مشرای باجاد نخااهکد‬
‫آورد‪.‬‬

‫‪ 16-9‬سنسور تابش نور خورشيد‬

‫این سنسار روی سطح باالی داشیارد نصب می شاد تا مستقیماً در معکرض تکابا نکار‬
‫خارشید باشد‪ .‬اگر شدت نار از مقدار‪ ،‬معینی بیشتر باشد‪ ECU ،‬مکی تاانکد بکا هکدایت‬
‫هاای سرد از دنجرهای روبرو‪ ،‬سرنشین را به صارت اتاماتیو خنو نماید‪.‬‬
‫حسگر نار خارشید‪ ،‬یو ترمیستار است که روی یو سطح سیاه جاذب نار نصب شده‬
‫است و یا می تااند یو فتا دیاد می باشد که عماررد بهتری دارد چان نه تنهکا واککنا‬
‫آن سریع است‪ ،‬باره تغیرات درجه حرارت محیطی تأثیری در عماررد آن ندارد‪.‬‬
‫این دیاد در جعیه ای مسدود با یو فیاتر ناری جای داده می شاد به طاری ککه فقکط‬
‫ولتاژی را در جهکت‬ ‫‪ECU‬‬ ‫نار مادون قرمز خارشید (اشعه گرمایی) به روی دیاد بتابد‪.‬‬
‫دیاد را برای سنجا تابا نکار خارشکید‬ ‫مخالف به حسگر می دهد و جریان معرا‬
‫اندازه می گیرد‪ .‬شدت جریان معرا ‪ ،‬تقرییاً متناسب با شدت نار خارشید می باشد‪ .‬و‬
‫اگر نار از حد تعیین شده ای بیشتر باشد به صارت خادکار سیستم خنو کننده خادرو‬
‫را روشن خااهد نماد‪.‬‬

‫عملکرد خودرو در هنگام خرابي این سنسور‬

‫در هنگا خرابی این سنسار در عماررد کای خادرو مشرای باجاد نخااهکد آمکد فقکط‬
‫سیستم تهایه مطیاع در هنگا تابا نار شدید خاشید به صارت ایده آل عمل نخااهکد‬
‫کرد ‪.‬‬
‫‪164‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫در نهایت برای درك بهتر مجماعه سنسکارها در یکو خکادرو‪ ،‬بکه نمکادار زیکر تاجکه‬
‫فرمایید‪.‬‬

‫شرل‪ 9-31‬نمایا دهنده ارتیاط سنسارها با یردیگر در یو خادروی انژکتاری‪.‬‬

‫‪165‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫بررسي سنسورهای نسل آینده‬

‫دیشرفت سنسارها در زمینه مااد مانند دایمرها‪ ،‬سرامیرها‪ ،‬نیمه هادیها‪ ،‬کااکذها و فازهکا‬
‫نیز خااهد باد‪.‬‬
‫همچنین دیا بینی می شاد که سیستمهای دیجیتالی به طار کامل جایگزین سیسکتمهای‬
‫آنالاگ شاند و تاسط ترنالاژی جدید تعداد زیادی سنسکار در یکو تراشکه قکرار مکی‬
‫گیرد‪.‬‬
‫در آیندۀ نزدیکو‪ ،‬ترنالکاژِی سنسکار‪ ،‬از ترنالکاژی میرروالرترونیکو اسکتفاده هرچکه‬
‫بیشتری خااهد ککرد‪ .‬یعنکی سنسکارهای بیشکتری بکر دایکه میرکرو الرترونیکو از قییکل‬
‫ترنالاژی نیمه هادیها و فیام ضخیم تالید خااهند شد‪ .‬بررسی های ماجکاد نشکان مکی‬
‫دهند که در سالهای ‪ 1990‬درحکدود ‪ 40‬الکی ‪ 60‬درصکد تمکامی سنسکارها‪ ،‬بکه ویکژه‬
‫سنسارهایی که از سیایران استفاده کرده اند‪ ،‬بر دایه نیمه هکادی هکا خااهنکد بکاد‪ .‬ایکن‬
‫دیشرفت شامل مدارات تحایل کننده الرترونیری یو دارچه نیکز مکی باشکد‪ .‬بکرای مثکال‬
‫مدارات تو دارچه مجتمع تقایت کننده‪ ،‬مدارات انتخاب کننده چند کانکالی و میکدلهای‬
‫که یو سیگنال فرکانسی‪ -‬آنالاگ را به راحتی فراهم می کنند را مکی تکاان‬ ‫ولتاژفرکان‬
‫نا برد ‪ .‬ولی بهتر است که خاد سنسار مستقیماً بتااند این اطالعکات را تهیکه کنکد‪ .‬گکا‬
‫بعدی می تااند اضافه کردن یو میرروکامپیاتر باشد که بدلیل هزینه زیاد احتمکاالً فقکط‬
‫برای ماارد خای برار می رود‪.‬‬
‫همچنین در آینده سنسارهای میررو مرانیری نقا مهمکی ایفکا خااهنکد ککرد و واحکد‬
‫سنسار‪ ،‬بخا تحایل گر الرترونیری و راه اندازی همگی روی تراشه واحدی قکرار داده‬
‫می شاند‪ .‬انتظار می رود که فییرهای ناری و ترنالاژی تالید آنها کم هزینه تر شاد و با‬
‫دیشرفتی که در زمینه سیسکتم هکای نکاری مجتمکع روی خااهکد داد و اداکا بکا سکایر‬
‫ترنالاژی ها از قییل میررو مرانیو‪ ،‬کاربردهای جدید و قابل تاجهی در زمینه فییرهای‬
‫‪166‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ناری ایجاد شاد‪ .‬به هر حال استفاده از فییرهای ناری در کاربردهای سنسکار تنهکا یکو‬
‫آااز است‪.‬‬
‫دادن) و از‬ ‫سنسارهای شیمیایی از ترنالاژی میرروالرترونیکو (رسکاب دادن و تمکا‬
‫و ایره) بطکار قابکل مالحظکه ای‬ ‫دیشرفت در زمینه مااد (زیر الیه ها‪ ،‬الیه های حسا‬
‫استفاده مکی کننکد‪ .‬همچنکین انتظکار مکی رود ماننکد سکایر عاکا در سکاخت سنسکارها‬
‫دیشرفتهای جدید و بیشتری در آینده دیده شاد‪.‬‬
167 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

: ‫ضميمه‬

: ‫فهرست اختصارات‬

ASIC application – specific integrated circuit

‫مدار مجتمع خای کاربردی‬

ASIS application – specific integrated sensor

‫سنسار مجتمع خای کاربردی‬

BCCD buried charge coupled device

‫دستگاه با ارتیاط دفن شده‬

CCP charge coupled device

‫دستگاه با ارتیاط باری‬

CIM computer integrated manufacturing

‫ساخت با تجمع کامپیاتری‬

CMOS complementary metal oxide semiconductor

‫نیمه هادی اکسید فازی مرمل‬
168 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

CRD chemical rap our deposition

‫رساب بخار شیمیایی‬

EMI electromagnetic interference

‫تداخل الرترومغناطیسی‬

ENFET enzymatic field-effect transistor

‫ترانزیستار با اثر میدانی آنزیمی‬

FET field-effect transistor

‫ترانزیستار با اثر میدانی‬

FFT fast Fourier transform

‫تیدیل فاریه سریع‬

FOS fiber optic sensor

‫سنسار فییر ناری‬

FPR Fabry-perot resonator

‫ناسانگر فابری ک درو‬

HF high frequency
‫باال‬ ‫فرکان‬

IC integrated circuit
‫مدار مجتمع‬

IOC integrated optical chips

169 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫چیپ های ناری مجتمع‬

ISE ion-sensitive electrode

‫به یان‬ ‫الرترود حسا‬

ISFET ion-sensitive field-effect transistor

‫به یان‬ ‫ترانزیستار با اثر میدانی حسا‬

ITO indium tin oxide

‫اکسید ایندیا قاع‬

LEP light emitting diode

‫دیاید انتشار دهنده نار‬

LPCRD low pressure chemical rap our deposition

‫رساب بخار شیمیایی با فشار کم‬

LVDT linearly variable differential transformer

‫ترانسفارمر تفاضای بطار خطی متغیر‬

LWS lamb wave sensor

‫سنسار ماج باال‬

MFS magnetic field sensors

‫سنسارهای میدان مغناطیسی‬

MIS metal-isolator semiconductor

170 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫نیمه هادی با جدا کنده فازی‬

MOS metal oxide semiconductor

‫نیمه هادی با اکسید فازی‬

MT magneto transistor
‫ترانزیستار مغناطیسی‬

NDT non-destructive testing

‫آزمایا ایر مخرب‬

NMOS N-channel metal oxide semiconductor

N ‫نیمه هادی با اکسید فازی دارای کانال ک‬

NMR nuclear magnetic resonance

‫تشدید مغناطیسی هسته ای‬

NTC negative temperature coefficient

‫ضریب حرارتی منفی‬

OP operational amplifier
‫تقایت کننده عمایاتی‬

OTDR optical time domain reflectometry

‫سنجی حازه زمان ناری‬ ‫انعرا‬

PCVD pressure chemical vapour deposition

171 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫رساب بخار شیمیایی فشاری‬

PMML poly methyl metacry late

‫دای متیل متاکریالت‬

POTDR polarization optical time domain

refectometry
‫متری حازه زمان ناری دالریزاسیانی‬ ‫انعرا‬

PRESSFET pressure sensitive field-effect transistor

‫به فشار‬ ‫ترانزیستار با اثر میدانی حسا‬

PTC positive temperature coefficient

‫ضریب حرارتی مثیت‬

PTFE poly (terafluoroethene)

)‫دای (تترافاارواتین‬

PVD poly vinylidene difluoride

‫دای وینیایدن دی فااراید‬

PZT piezoceramic transformer

‫ترانسفارمر دیزوسرامیری‬

QMB quartz microbalance

‫کاارتزی‬ ‫میرروباالن‬

SMD surface mounted devices

‫‪172‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫دستگاههای نصب شده بر روی سطح‬

‫‪SOI‬‬ ‫‪silicon on isolator‬‬

‫سیایران بر روی جدا کننده‬

‫‪SOS‬‬ ‫‪silicon on sapphire‬‬

‫سیایران بر روی یاقات کیاد‬

‫‪SQVID‬‬ ‫‪superconducting quantum interference derive‬‬

‫دستگاه تداخل کاانتا فاق هادی‬

‫‪TCR‬‬ ‫‪temperature coefficient of resistance‬‬

‫ضریب حرارتی مقاومت‬

‫‪VLSI‬‬ ‫‪very large scale integration‬‬

‫خیای بزرگ‬ ‫تجمع در مقیا‬

‫‪WSG‬‬ ‫‪wire strain gauge‬‬

‫دستگاه اندازه گیری کننده فشار سیمی‬
‫‪173‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جدول الف‪ -‬بررسی حالت خفگی ماتار‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل باجاد آورنده عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫کار نمی کند‬ ‫دمپ ساخت‬
‫بعد از شروع به چرخیدن‬ ‫عمل نمی کند‬ ‫رله باز کردن‬
‫میل لنگ تاسط استارت ماتار‬ ‫سیستم‬ ‫مدار‬
‫در مدت کاتاه در حالت خفگی‬ ‫ساخت‬ ‫ناقص عمل‬ ‫رگاالتار فشار‬
‫قرار می گیرد‬ ‫رسانی‬ ‫می کند‬
‫گرفته شده است‬ ‫فیاتر ساخت و‬
‫خط ساخت‬

‫هنگامی که ددال گاز فشرده‬ ‫سیستم کنترل‬ ‫ولتاژ و مقاومت‬ ‫فاامتر هاا‬
‫می شاد ماتار در حالت خفگی‬ ‫الرترونیری‬ ‫نادرست‬ ‫سنسار درجه‬
‫قرار می گیرد‬ ‫حرارت آب‬
‫هنگامی که ددال گاز از حالت‬ ‫سیستم مرا‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫بدنه دریچه گاز‬
‫فشرده شدن خارج می شاد‬ ‫هاا‬
‫ماتار در حالت خفگی قرار‬ ‫سیستم کنترل‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫فاامتر هاا‬
‫می گیرد‬ ‫الرترونیری‬

‫ماتار در حالت خفگی قرار‬ ‫سیستم منیع‬ ‫سائیچ جرقه‬

‫می گیرد ولی می تااند دوباره‬ ‫تغذیه‬ ‫کنتاکت ضعیف‬ ‫رله اصای‬
‫استارت بخارد‬ ‫سیستم‬
‫‪174‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جدول ب‪ -‬ضعیف شدن استارت‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل باجاد آورنده عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫ماتار در حالت خفگی قرار‬ ‫سیستم‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫فاامتر هاا‬
‫می گیرد ولی می تااند دوباره‬ ‫الرترونیری‬ ‫کنتاکت ضعیف‬ ‫کایل جرقه‬
‫استارت بخارد‬
‫سیستم منیع‬ ‫کنتاکت ضعیف‬ ‫سائیچ جرقه‬
‫تغذیه‬ ‫رله اصای‬
‫عمل نمی کند‬ ‫سیستم‬

‫مقاومت‬
‫مدار باز است‬ ‫ساانائید یا‬
‫شیر برقی‬
‫احتراق وجاد ندارد‬
‫تزریق نمی کنند‬ ‫انژکتارها‬
‫سیستم‬ ‫کار نمی کند‬ ‫دمپ ساخت‬
‫ساخت‬ ‫عمل نمی کند‬ ‫رله باز کردن‬
‫رسانی‬ ‫مدار‬
‫فشار ساخت باال‬ ‫رگاالتار فشار‬
‫نمی رود‬
‫گرفتگی دارد‬ ‫فیاتر ساخت‬

‫ماتار ضعیف‬ ‫وضعیت‬

‫استارت‬ ‫ماتار عادی‬ ‫سیستم‬ ‫عمل نمی کند‬ ‫سائیچ زمانی‬
‫می خارد‬ ‫است‬ ‫ساسات‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫‪175‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ادامه جدول ب‪ -‬ضعيف شدن استارت‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل باجاد آورنده عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫تزریق نمی کند‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫سیستم‬ ‫عمل نمی کند‬ ‫سائیچ زمانی‬
‫احتراق وجاد ندارد‬ ‫ساسات‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫سیستم‬ ‫سیگنال خروجی‬ ‫کایل جرقه‬
‫الرترونیری‬ ‫ندارد‬
‫مقاومت‬
‫سیستم‬ ‫مدار باز است‬ ‫ساانائید یا‬
‫احتراق وجاد دارد ولی ماتار‬ ‫ساخت‬ ‫شیر برقی‬
‫استارت نمی خارد‬ ‫رسانی‬ ‫نشتی دارند‬ ‫انژکتارها‬
‫کار نمی کند‬ ‫دمپ ساخت‬
‫عمل نمی کند‬ ‫رله باز کردن‬
‫مدار‬
‫فشا رگا‬
‫ر التا‬
‫سا ر‬ ‫سی‬ ‫احتراق وجود دارد ولی موتور استارت نمی خورد‬
‫ست‬
‫خت فشا‬
‫م‬
‫باال ر‬
‫سو‬
‫خ نمی‬
‫ت رود‬
‫رس‬
‫انی‬
‫‪176‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫فیلتر سوخت یا خط سوخت رسانی‬

‫گرفته است‬

‫ادامه جدول ب‪ -‬ضعیف شدن استارت‬

‫‪177‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل بوجود آورنده عیب‬

‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫سیستم‬ ‫نشتی دارد‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫احتراق وجاد دارد ولی ماتار‬ ‫ساسات‬ ‫عمل نمی کند‬ ‫سائیچ زمانی‬
‫استارت نمی خارد‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫سیستم مرا‬ ‫نشتی دارند‬ ‫شیانگهای هاا‬
‫هاا‬
‫سیستم کنترل‬ ‫مقاومت یا ولتاژ‬ ‫فاامتر هاا‬
‫الرترونیری‬ ‫نادرست یا اتصال‬
‫کاتاه‬ ‫سنسار در جه‬
‫حرارت آب‬
‫سیستم برقی‬ ‫تزریق نمی کند‬ ‫ساسات‬
‫ساسات‬ ‫عمل نمی کند‬ ‫سائیچ زمانی‬
‫ماتار ضعیف‬ ‫درجه حرارت‬ ‫ساسات‬
‫استارت‬ ‫ماتار دایین‬ ‫سیستم مرا‬ ‫باز نمی شاد یا‬ ‫شیر هاا‬
‫می خارد‬ ‫است‬ ‫هاا‬ ‫ضعیف باز‬
‫می شاد‬

‫ماتار ضعیف‬ ‫درجه حرارت‬ ‫سیستم کنترل‬ ‫قطعی یا اتصال‬ ‫سنسار در جه‬
‫استارت‬ ‫ماتار دایین‬ ‫الرترونیری‬ ‫کاتاه‬ ‫حرارت آب‬
‫می خارد‬ ‫است‬
‫‪178‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫ادامه جدول ب ‪ -‬ضعيف شدن استارت‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل باجاد آورنده عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫سیستم‬ ‫نشتی دارند‬ ‫انژکتارها‬
‫درجه حرارت‬ ‫ساخت‬ ‫نشتی دارند‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫ماتار باال است‬ ‫رسانی‬
‫سیستم‬
‫ماتار ضعیف‬ ‫نشتی دارند‬ ‫انژکتارها‬
‫ساسات‬
‫استارت‬ ‫نشتی دارند‬ ‫انژکتارها‬
‫می خارد‬ ‫سیستم‬
‫وضعیت ماتار‬
‫ساخت‬ ‫عمل نمی کند‬ ‫رله برقرار ساز‬
‫عادی است‬
‫رسانی‬ ‫مدار‬
‫گرفتگی دارد‬ ‫فیاتر ساخت‬
‫تزریق نمی کند‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫‪179‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جدول ج‪ -‬دور آرا متغیر ماتار‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫سیستم مرا‬ ‫باز نمی شاد‬ ‫شیر هاا‬
‫سرعت دور آرا ماتار کم است‬
‫هاا‬
‫در نتیجه ماتار لرزش خااهد‬
‫سسیتم کنترل‬ ‫قطعی یا اتصال‬ ‫سنسار درجه‬
‫داشت‬
‫الرترونیری‬ ‫کاتاه‬ ‫حرارت آب‬
‫سیستم‬ ‫نشتی دارد‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫ساسات‬
‫نشتی دارند‬ ‫شیانگهای هاا‬
‫سرعت دور آرا ماتار خیای‬ ‫سیستم مرا‬
‫زیاد است‬ ‫هاا‬ ‫کامل بسته‬ ‫شیر هاا‬
‫نمی شاد‬
‫دور آرا تنظیم‬ ‫بدنه دریچه گاز‬
‫نیست‬
‫سیستم کنترل‬ ‫مقاومت یا ولتاژ‬ ‫فاامتر هاا‬
‫الرترونیری‬ ‫نادرست‪ ،‬قطعی یا‬ ‫سنسار درجه‬
‫اتصال کاتاه‬ ‫حرارت آب‬
‫در حالت در گیر‬ ‫مگنت کالر‬
‫باقی مانده‬

‫سرعت دور آرا ماتار کم است‬ ‫سیستم مرا‬ ‫مرا هاا‬ ‫بدنه دریچه گاز‬
‫در نتیجه ماتارلرزش خااهد‬ ‫هاا‬
‫داشت‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫شیر هاا‬
‫‪180‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جدول ج‪ -‬دور آرا متغیر ماتار‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫بدنه دریچه گاز مرا هاا درست سیستم مرا‬
‫سرعت دور آرا ماتار کم است‬
‫هاا‬ ‫انجا نمی شاد‬
‫در نتیجه ماتارلرزش خااهد‬
‫سیستم کنترل‬ ‫قطعی یا اتصال‬ ‫فاامتر هاا‬
‫داشت‬
‫الرترونیری‬ ‫کاتاه‬
‫سیستم مرا‬ ‫شیانگهای هاا‬
‫هاا‬ ‫نشتی دارند‬ ‫بدنه دریچه گاز‬

‫دور آرا ماتار متغیر است‬ ‫به طار دیاسته‬ ‫شیر هاا‬
‫کار می کند‬
‫سیستم‬ ‫قطعی یا اتصال‬ ‫مقاومت‬
‫ساخت‬ ‫کاتاه‬ ‫ساانائید‬
‫رسانی‬ ‫ترزیق انجا نمی‬ ‫انژکتارها‬
‫شاد‬
‫ناقص عمل‬ ‫دمپ ساخت‬
‫می کند‬ ‫رگاالتار فشار‬
‫دور آرا ماتار متغیر است‬ ‫سیستم کنترل‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫فاامتر هاا‬
‫الرترونیری‬
‫دور آرا ماتار متغیر است‬ ‫سیستم کنترل‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫سنسار اکسیژن‬
‫الرترونیری‬
‫‪181‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جدول د‪ -‬کاها کشا ماتار‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫افت در میزان‬ ‫انژکتارها‬
‫تزریق‬
‫سیستم‬ ‫افت در حجم‬ ‫دمپ ساخت‬
‫ساخت‬ ‫جریان ساخت‬
‫رسانی‬ ‫فشار ساخت باال‬ ‫رگاالتار فشار‬
‫نمی رود‬
‫گرفتگی دارد‬ ‫فیاتر هاا یا خط‬
‫ساخت رسانی‬
‫طی شتابگیری مرث ایجاد‬ ‫فاامتر هاا‬
‫می گردد‬
‫مقاومت یا ولتاژ‬ ‫سنسار درجه‬

‫سیستم‬ ‫نادرست یا قطعی‬ ‫حرارت هاای‬

‫الرترونیری‬ ‫و اتصال کاتاه‬ ‫مرا‬

‫سنسار درجه‬
‫حرارت آب‬
‫سنسار ماقعیت‬
‫دریچه گاز‬
‫ناسان دور ماتار در وضعیتهای‬ ‫سیستم‬ ‫کنتاکت وضعیت‬ ‫سنسار وضعیت‬
‫قدرت و دورباال‬ ‫الرترونیری‬ ‫دور آرا اتصال‬ ‫دریچه گاز‬
‫درست ندارد‬
‫‪182‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جدول د‪ -‬کاها کشا ماتار‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫سیستم‬ ‫نشتی دارند‬ ‫انژکتارها‬
‫ساخت‬
‫رسانی‬
‫نشتی دارد‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫زدن شعاه در خارج از محفظه‬ ‫د‬ ‫سیستم‬ ‫همیشه در‬ ‫سائیچ زمانی‬
‫احتراق‬ ‫ساسات‬ ‫وضعیت روشن‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫باقی می ماند‬
‫سیستم کنترل‬ ‫مقاومت نادرست‬ ‫سنسار دمای‬
‫الرترونیری‬ ‫یا ولتاژ نادرست‬ ‫آب‬
‫سایر‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫داشپات‬
‫عمارردها‬
‫سیستم‬ ‫تزریق انجا‬ ‫انژکتارها‬
‫ساخت‬ ‫نمی شاد‬
‫کاها قدرت ماتار‬ ‫رسانی‬ ‫دمپ ساخت‬
‫فشار باال‬
‫نمی رود‬ ‫رگاالتار فشار‬

‫فیاتر ساخت یا‬

‫خط ساخت‬
‫ناسان دور ماتار در وضعیتهای‬ ‫سیستم‬ ‫گرفتگی دارد‬ ‫فیاتر یا خط‬
‫قدرت و دورباال‬ ‫ساخت‬ ‫ساخت‬
‫رسانی‬
‫‪183‬‬ ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

‫جدول د‪ -‬کاها کشا ماتار‬

‫عیب و نقص‬ ‫عامل عیب‬
‫سیستم‬ ‫ناع عیب‬ ‫قطعه معیاب‬
‫مقاومت نادرست‬ ‫فاامتر هاا‬
‫یا قطعی و اتصال‬ ‫سنسار درجه‬
‫قدرت ماتار کافی نیست‬ ‫سیستم کنترل‬ ‫کاتاه‬ ‫حرارت آب‬
‫الرترونیری‬ ‫سیگنال قدرت‬ ‫سنسار‬
‫وجاد ندارد‬ ‫ماقعیت دریچه‬
‫گاز‬
‫سیستم‬ ‫انژکتارها‬
‫ساخت‬
‫رسانی‬ ‫عماررد ناقص‬
‫سیستم‬ ‫انژکتار ساسات‬
‫ساسات‬
‫دود اگزوز سیاه است‬ ‫در وضعیت‬ ‫سائیچ زمانی‬
‫انژکتار ساسات خاماش نمی ماند‬
‫سیستم کنترل‬ ‫مقاومت و ولتاژ‬
‫الرترونیری‬ ‫نادرست ‪ ،‬قطعی‬ ‫فاامتر هاا‬
‫ویا اتصال کاتاه‬
‫مقاومت یا ولتاژ‬ ‫سنسار درجه‬
‫نادرست‬ ‫حرارت آب‬
‫ناسان دور ماتار در وضعیتهای‬ ‫سیستم‬ ‫عماررد ناقص‬ ‫انژکتارها‬
‫قدرت و دورباال‬ ‫ساخت‬
‫رسانی‬ ‫رگاالتار فشار‬
184 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

[1-32]
References

1. Mohri, K., et al. Amorphous wire and CMOS IC based sensitive

micro-magnetic sensors utilizing magneto-impedance (MI) and
stress-impedance (SI) effects and applications. in Micromechatronics
and Human Science, 2001. MHS 2001. Proceedings of 2001
International Symposium on. 2001. IEEE.
2. Tavares, J., F. Velez, and J. Ferro, Application of wireless sensor
networks to automobiles. Measurement Science Review, 2008. 8(3):
p. 65-70.
3. Li, J. and T. Talty. Channel characterization for ultra-wideband
intra-vehicle sensor networks. in Military Communications
Conference, 2006. MILCOM 2006. IEEE. 2006. IEEE.
4. Sivaharan, T., et al. Cooperating sentient vehicles for next generation
automobiles. in ACM/USENIX MobiSys 2004 International
Workshop on Applications of Mobile Embedded Systems (WAMES
2004 online proceedings). 2004.
5. McCall, J.C., O. Achler, and M.M. Trivedi. Design of an
instrumented vehicle test bed for developing a human centered driver
support system. in Intelligent Vehicles Symposium, 2004 IEEE. 2004.
IEEE.
6. Yang, L., et al. Development of a performance-based approach for a
rear-end collision warning and avoidance system for automobiles. in
Intelligent Vehicles Symposium, 2003. Proceedings. IEEE. 2003.
IEEE.
7. Honkura, Y., Development of amorphous wire type MI sensors for
automobile use. Journal of Magnetism and Magnetic Materials, 2002.
249(1-2): p. 375-381.
8. Shimizu, K.-i., et al., Impedancemetric gas sensor based on Pt and
WO3 co-loaded TiO2 and ZrO2 as total NOx sensing materials.
Sensors and Actuators B: Chemical, 2008. 130(2): p. 707-712.
9. Ono, T., et al., Improvement of sensing performances of zirconia-
based total NOx sensor by attachment of oxidation-catalyst electrode.
Solid State Ionics, 2004. 175(1-4): p. 503-506.
10. Barbour, N. and G. Schmidt, Inertial sensor technology trends. IEEE
sensors journal, 2001. 1(4): p. 332-339.
11. Tang, V.W., Y. Zheng, and J. Cao, An intelligent car park
management system based on wireless sensor networks. 2006.
185 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

12. Ohba, Y. and Y. Chba, Intelligent sensor technology. 1992: John

Wiley & Sons, Inc.
13. Khorasani, A.M., E. Gharezadeh Sharabian, and M. Asadnia,
Investigation of thin film methods in hardening of industrial tools.
Journal of Manufacturing Technology, 2009. 1(1): p. 41-47.
14. Khorasani, A.M., Mechanical Engineering Design I. 2009.
15. Khorasani, A.M., Mechanics of Materials I: (An Introduction and
Concepts of Stress). 2009.
16. Holmstrom, F. and J. Hopkins, Microwave crash sensor for
automobiles. 1973, Google Patents.
17. Aufrere, R., C. Mertz, and C. Thorpe. Multiple sensor fusion for
detecting location of curbs, walls, and barriers. in Intelligent
Vehicles Symposium, 2003. Proceedings. IEEE. 2003. IEEE.
18. Miguelez, C.G., et al., A new automobile radar based on the six-port
phase/frequency discriminator. IEEE Transactions on vehicular
technology, 2000. 49(4): p. 1416-1423.
19. Kunimoto, A., et al., New total-NOx sensor based on mixed potential
for automobiles. 1999, SAE Technical Paper.
20. Cho, P.-S., K.-W. Kim, and J.-H. Lee, NO 2 sensing characteristics
of ZnO nanorods prepared by hydrothermal method. Journal of
electroceramics, 2006. 17(2-4): p. 975-978.
21. Ramamoorthy, R., P. Dutta, and S. Akbar, Oxygen sensors:
materials, methods, designs and applications. Journal of materials
science, 2003. 38(21): p. 4271-4282.
22. Ono, T., et al., Performance of the NOx sensor based on mixed
potential for automobiles in exhaust gases. JSAE review, 2001.
22(1): p. 49-55.
23. Tressler, J.F., S. Alkoy, and R.E. Newnham, Piezoelectric sensors
and sensor materials. Journal of electroceramics, 1998. 2(4): p. 257-
272.
24. Kiyoto, M., et al. Radar sensor for automobiles. in Solid-State
Circuits Conference. Digest of Technical Papers. 1974 IEEE
International. 1974. IEEE.
25. Lee, Y., Rear view mirror mounted reversing distance sensor. 1990,
Google Patents.
26. Mohri, K., Review on recent advances in the field of amorphous-
metal sensors and transducers. IEEE Transactions on Magnetics,
1984. 20(5): p. 942-947.
186 ‫سنسورها در خودروهای سواری‬

27. Mohri, K., et al., Sensitive and quick response micro magnetic sensor
utilizing magneto-impedance in Co-rich amorphous wires. IEEE
transactions on magnetics, 1995. 31(2): p. 1266-1275.
28. Pandey, A., N. Dasgupta, and A.K. Mukerjee, A simple single-sensor
MPPT solution. IEEE Transactions on Power Electronics, 2007.
22(2): p. 698-700.
29. Müller, H., J. Mathes, and F. Wöllecke, Sleeve for receiving a sensor,
connected to the bumper of an automobile. 2001, Google Patents.
30. Pakett, A.G., Smart blind spot sensor. 1994, Google Patents.
31. Elumalai, P., et al., Stabilized Zirconia-Based Sensor Attached with
NiO∕ Au Sensing Electrode Aiming for Highly Selective Detection of
Ammonia in Automobile Exhausts. Electrochemical and Solid-State
Letters, 2008. 11(11): p. J79-J81.
32. Kim, J.-W. and K.-W. Kim, Torque sensor for automobiles. 2002,
Google Patents.