0% found this document useful (0 votes)
177 views

24 Binomial Theorem

The document summarizes the binomial theorem. It provides definitions of key terms used such as factorial, binomial coefficients, and binomial expressions. It then states the binomial theorem formula which expresses (a + b)n as the sum of terms involving binomial coefficients. Some observations are made about the structure and properties of the binomial expansion. The general term and middle term(s) are identified. Finally, it notes that the numerically greatest term in the expansion of (a + b)n is the term where r is the largest integer such that a certain inequality holds.

Uploaded by

Sachin Kumar
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
177 views

24 Binomial Theorem

The document summarizes the binomial theorem. It provides definitions of key terms used such as factorial, binomial coefficients, and binomial expressions. It then states the binomial theorem formula which expresses (a + b)n as the sum of terms involving binomial coefficients. Some observations are made about the structure and properties of the binomial expansion. The general term and middle term(s) are identified. Finally, it notes that the numerically greatest term in the expansion of (a + b)n is the term where r is the largest integer such that a certain inequality holds.

Uploaded by

Sachin Kumar
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 24

Download FREE Study Package from www.TekoClasses.

com & Learn on Video


www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

fo/u fopkjr Hkh# tu] ugha vkjEHks dke]


foifr ns[k NksM+s rqjra e/;e eu dj ';keA
iq#"k flag ladYi dj] lgrs foifr vusd]
^cuk^ u NksM+s /;s; dks] j?kqcj jk[ks VsdAA
jfpr% ekuo /keZ iz.ksrk
ln~xq# Jh j.kNksM+nklth egkjkt
f}in ize;
s (Binomial Theorem)
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
“Obvious” is the most dangerous word in mathematics……..Ball,Epic Jemple
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
f}in O;atd (Binomial expression):
dksbZ chtxf.krh; O;atd ftlesa nks vleku in gS] f}inh; O;atd dgykrkgSA
1 1
mnkgj.k % x + y, x 2 y + ,3 − x, x 2 + 1 +
xy 2
( x + 1)1 / 3
3

f}in ize;
s esa mi;ksx dh tkus okyh ifjHkk’kk,¡ (Terminology used in binomial theorem):
Øe xqf.kr % |n dk n! mPpkj.k Øe xqf.kr n gS rFkk bl rjg ls fn;k tkrk gS&

n! = n(n − n)(n − 2).......3.2.1 ; ; fn n∈N
 1 ; ; fnn = 0

uksV % n! = n . (n − (!; n∈N

n
Cr dk xf.krh; vFkZ % in n C r fHkUu n oLrqvksa ls r oLrqv ksa ds p;u ds lap;ksa dh la[;k dks funsfZ ”kr djrk gSA
n n!
Cr =
(n − r )! n!

n
uksV % n
Cr ds nwljs fpUg   rFkk C(n, r) gSA n
Cr ls lacfa /kr xq.k/keZ (i) n
C r = n C n −r
r 

uksV % ;fn n C x = n C y ⇒ ;k rks x = y ;k x + y = n


n
Cr n − r +1
(ii) n
C r + n C r −1 = n +1 C r (iii) n
=
C r −1 r
n n−2
n n n(n − 1) n(n − 1)(n − 2).......(n − (r − 1))
(iv) Cr = C r −1 = C r − 2 = ............ =
r r(r − 1) r (r − 1)(r − 2)......2.1
(v) ;fn n vkSj r lg vHkkT; gS] rks n C r , n ls foHkkftr gS ysfdu blds foijhr lgh gks] ;s t:jh ugha

f}in ize;
s dk dFku (Statement of binomial theorem):
(a + b) = C 0 a n b 0 + n C1a n−1b1 + n C 2 a n− 2 b 2 + ..... + n C r a n−r b r + ...... + n C n a 0 b n
n n

Page 1
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

n
tgk¡ n ∈ N ;k (a + b ) n = ∑
r =0
n
C r a n −r b r

uksV % ;fn ge Åij fn;s x;s f}in izlkj esa a = 1 rFkk b = x j[krs gSA rks
;k (1 + x ) n = n C 0 + n C1 x + n C 2 x 2 + ..... + n C r x r + ..... + n C n x n
n
;k (1 + x ) n = ∑
r =0
n
Cr x r

voyksdj (Observations) :
(i) f}in izlkj (a+b)n esa inksa dh la[;k n + 1 gSA
(ii) izR;sd in esa a vkSj b dh ?kkrksa dk ;ksx n gSA
(iii) f}in xq.kkad ( n C 0 ,n C1 ...........n C n ) ds “kq:vkr vkSj vUr ls] tks in leku nwjh ij gS] cjkcj gSA
vFkkZr n C 0 = n C n ,n C1 = n C n−1 bR;kfn {∴n C r = n C n−r }
(iv) f}in xq.kkad ikLdy ds f=Hkqt dh lgk;rk ls ;kn fd;s tk ldr gSa ¼fiaxyk (Pingla) ls fn;k x;k Meru
Prastra ds uke ls Hk tkuk tkrk gSA)
Index of the binomial The binomial coefficient

Pascal ds f=Hkqt dh lgkr; ls ge fuEu fcUnq izkIr djrs gS&


(a) f=Hkqt dh izR;sd iafDr 1 ls “kq: gksrh gS vkSj 1 ls [kRe gksr h gSA
(b) ,d iafDr esa izR;sd izo”s k igys ds nksuksa izo”s kksa dk ;ksx gS] ,d tks rqjUr ck¡;s rjQy gS vkSj nwljh tks rqjUr
nk¡;h rjQ gSA

lkekU; in (General term) :


( x + y ) n = n C 0 x n y 0 + n C1 x n −1 y 1 + ....... + n C r x n −r y r + ....... + n C n x 0 y n esa
(r + 1) ok¡
in lkekU; in dgykrk gSA Tr +1 = C n−r +1 x y n r −1 n −r +1

uksV % vUr ls r in] “kq:vkr ls (n –r + 2)th in ds cjkcj gS vFkkZr n C n−r +1 x r −1 y n−r +1


th

;fn n le gks] rks dsoy ,d e/; in gksxk] tks 


n+ 2
ek/; ij (s) (Middle term(s)) : (a)  ok¡ in gSA
 2 

;fn n fo’ke gks] rks e/; in 


n + 1 n +1 
(b)  ok¡ vkSj  + 1 ok¡ in gksx
a As
 2   2 

(a + b)n , n ∈N ds izlkj ds egRre la[;kRed eku okyk in


(Numericially greatest term in the expansion of(a + b) n
, n ∈N :
n
(a + b) dk f}in izlkj bl izdkj gs&
(a + b) n = n C 0 a n b 0 + n C1 + a n−1b1 + n C 2 a n− 2 b 2 + ..... + n C r a n−r b r + ....... + n C n a 0 b n

Page 2
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

;fn ge a vkSj b ds fuf”pr eku nk;sa i{k esa j[krs gS rks f}in izlkj dk izR;sd in fuf”pr eku j[krk gSA egRre
la[;kRed eku okyk in egRre la[;kRed in dgk tkrk gSA
ekuk T r vkSj T r+1 Øe”k% r th vkSj (r + 1)th in gSA
n n-(r-1) r-1
Tr = Cr-1 a b
n n-r r
Tr+1 = Cr a b
n
Tr −1 Cr a n −r b r n − r +1 b
vc = n n −r +1 r −1
= .
Tr C r −1 a b r a
Tr +1  n − r + 1 b n +1 a
ekuk fd ≥1   ≥1 −1 ≥
Tr  r a r b
n +1
r≤
a
1+
b
n +1
Case - I tc ,d iw.kkZd
a ekuk (m) gS] rks
a
1+
b
(i) Tr+1 > T r tc r < m (r = 1,2,3.....m m - 1)
vFkkZr T2 > T1, T3 > T2,………, Tm > Tm-1

(ii) Tr+1 = T r tc r = m
vFkkZr~ Tm+1 = Tm

(iii) Tr+1 < T r tc r > m (r = m + 1, m + 2,......n)


vFkkZr~ Tm+2 < Tm+1 , T m+3 < Tm+2, ……T n+1 < Tn
n +1
fu’d’kZ% tc ,d iw.kkZd
a ekuk (m) gS] rc Tm vkSj Tm+1 nksuksa vf/kdre la[;kRed eku okys in gSa ¼nksuksa in eku esa
a
1+
b
leku gSA½

n +1
Case - II tc ,d iw.kkZd
a ugha gS ¼ekuk blds iw.kkZd
a Hkkx dk eku m gS½a ] rks
a
1+
b
n +1
(i) Tr+1 > T r tc r< (r = 1, 2, 3, ………, m – 1, m)
a
1+
b
vFkkZr~ T2 > T 1, T3 > T 2,…….., T m+1 > T m
n +1
(ii) Tr+1 < T r tc r< (r = 1m + 1, m + 2, ………, n)
a
1+
b

vFkkZr Tm+2 < T m+1 , T m+3 < T m+2 , …………, T n+1 < T n
n +1
fu’d’kZ % tc ,d iw.kkZd
a ugha gS vkSj blds iw.kkZd
a Hkkx dk eku m gS] rks Tm+1 vf/kdre la[;kRed eku okyk in gksxkA
a
1+
b

uksV% (i) fdlh f}in izlkj es]a e/; in ¼inks½a egRre f}in xq.kkad gSA
n
(a + b) ds izlkj esa

n egRre
egRre xq.kkad ksa dh la[;k egRRe xq.kkad
Page 3
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881
n
le 1 Cn/2
n n
fo’ke 2 C(n-1)/2 vkSj C(n+1)/2
¼bu nksuksa xq.kkadksa ds eku cjkcj gS½
(ii) egRre la[;kRed xq.kkad okyk in izkIr djus ds fy, a = b = 1 j[krs gSa vkSj Åij fd, gq, okrkZyki dks tkjh
jk[krs gSA

ifj.kke (Result):;fn ( A + B) n = Ι + f tgk¡ Ι vkSj n /kukRed iw.kkZd


a gS n fo’ke gS vkSj 0 < f < 1 rc ( Ι + f )f = k n tgk¡
A–
B2 = k > 0 vkSj A −B <1 ;fn n le iw.kkZd
a gS] rks (Ι + f )(1 − f ) = k n

dqN ekud izlkj (Some standard expansions):


n
(i) izlkj ( x + y )n = ∑
r =0
n
C r x n−r y r = n C 0 x n y 0 + n C r x n −1 y 1 + ......... + n C r x n −r y r + ........ + n C n x 0 y n dks ysdj

pyrs gS -----------(i)
n
(ii) vc y−y j[krs gS] gesa ( x − y)n = ∑ r =0
n
C r ( −1) r x n−r t r = n C 0 x n y 0 − n C1 x n−1 y 1 + ...... +

n r
C r ( −1) x n −r r
y + ...... + C n ( −1) x y n n 0 n
feyrk gSA ........(ii)
(iii) (i) vkSj (ii) dks tksMu+ s ij ( x + y ) + ( x − y ) = 2[ C 0 x y + C 2 x
n n n n 0 n n−2
y 2 + .......]

(iv) (i) esa ls (ii) dks ?kVkus ij ( x + y ) n − ( x − y ) n = 2[ n C1 x n−1 y 1 + n C 3 x n−3 y 3 + .......]

f}in xq.kkadksa ds xq.k (Properties of Binomial Coefficients):


(1 + x ) n = C 0 + c 1 x + C 2 x 2 + ...... + C r x r + ......... + C r x r + ....... + C n x n ......(1)
tgk¡ Cr , nCr dks funsfZ ”kr djrk gSA
n n
(1) (1 + x) ds izlkj esa f}in xq.kakdksa dk ;ksx 2 gksrk gSA
ize;
s (1) esa x = 1 j[kus ij
n n n n n
C0 + C 1 + C 2 + …… + Cn = 2 ……(2)
n
;k ∑
r =0
n
Cr = 2n

(2) iqu% (1) eas x = - 1 j[kus ij &


n n n n nn
C0 - C1 + C2 – C3 + …… +(-1) Cn = 0 ……(3)
n
;k ∑ (−1)
r =0
rn
Cr = 0

(3) fo’ke LFkkuksa ij f}in xq.kkadksa dk ;ksx] le LFkkuksa ij f}in xq.kkadksa ds ;ksx ds cjkcj gS vkSj izR;sd 2n-1 ds
cjkcj gksrk gSA
(2) vkSj (3) ls
n n n n n n n-1
C0 + C 2 + C 4 + ……. = C 1 + C 3 + C 5 + …….. = 2

(4) nks Øekxr f}in xq.kkadksa dk ;ksx nC1 + nCr-1 = n+1Cr


n n n! n!
L.H.S. = Cr + Cr-1 = +
(n − r )! r! (n − r + 1)! (r − 1)!

n! 1 1 
= + +
(n − r )! (r − 1)!  r n − r + 1 

Page 4
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

n! (n + 1)
=
(n − r )! (r − 1! r(n − r + 1)

(n + 1)!
= = n+1 C r = R.H.S.
(n − r + 1)! r!
n
Cr n −r +1
(5) nks Øekxr f}in xq.kkadksa dk vuqikr n
=
C r −1 r
n −1 n−2
n n n(n − 1) n(n − 1)(n − 2)........(n − (r − 1)
(6) Cr = C r −1 = C r − 2 = ............
r r(r − 1) r(r − 1)(r − 2).......2.1
cgqinh; ize;
s (Multinomial Theorem):
ge tkurs gS fd f}?kkr ize;
s &
n n
n!
(x + y) =
n
∑r =0
n
C r x n −r y r = ∑ (n − r )! r!x
r =0
n −r
yr

n – r = r1 , r = r2 j[kus ij
n! r1 r2
( x + y)n = ∑
r1 +r2
r !r !
=n 1 2
x .y

n
(x + y) ds izlkj esa inksa dh la[;k r1 + r2 = n ds v_.kkRed iw.kkZd
a gyksa dh la[;k ds cjkcj gSA
n+2-1 n+1
vFkkZr~ C 2-1 = C 1 = n + 1 blh izdkj cgqinh; ize;
s dks fuEu :i esa fy[kk tk ldrk gS&
n!
(x1 + x2 + x3 + ……xk) =
n

r1 + r2 +....+ rk =n
r1 ! r 2 !....rk !
x 1r1 .x r22 ......x rkk

;gk¡ (x1 + x2 + ….. + xk)n ds izlkj esa inksa dh la[;k r2 + r2 + …… + rk = n ds v_.kkRd iw.kkZd
a gyksa dh la[;k ds
cjkcj gSA vFkkZr~ m+k-1Ck-1

Page 5
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

_.kkRed iw.kkZd
a ksa rFkk fHkUukRed ?kkrksa ds fy, f}in ize;
s
(Binomial theorem for negative integer or fractional indices)
;fn n ∈ R rc
n(n − 1) 2 n(n − 1)(n − 2) 3
(1 + x ) n = 1 + nx + x + x + .............
2! 3!
n(n − 1)(n − 2)......(n − r + 1) r
............ + x + ............∞.
r!

Remarks
(i) ;fn | x | < 1 gks] rks mijksDr izlkj] iw.kZ la[;kvksa ds vkyok izR;sd ifjes; la[;k ds fy, lR; gksrk gSA
(ii) ?kkr n dk eku _.kkRed iw.kkZd a vFkok fHkUu gksus ij] mijksDr izlkj esa inksa dh la[;k vuUr gksrh gS vkSj rc
lkekU; in ds xq.kkad dks nCr ls ugha n”kkZrk tk ldrk gSA
(iii) izlkj esa igyk in 1 gksuk pkfg, ;fn ?kk n ,d _.kkRed iw.kkZd a ;k fHkUu gSA
  y
n  y n(n − 1)  y 
2  y
 x n 1 +
 = x n 1 + n. +   + ..... if < 1
  x  x 2!  x   x
( x + y )n = 
 n x
n  x n(n − 1)  x 
2  x
 y 1 +
 = y n 1 + n. +   + ..... if <1
  y  y 2!  y   y
n n(n − 1)(n − 2)......(n − r + 1) r
(iv) (1 + x) ds izlkj esa lkekU; in Tr +1 = x gSA
r!
(v) tc ‘n’ iw.kZ la[;k ds vykok dksbZ ifjes; la[;k gS rc (1 + x)n dk vuqekfur eku 1 + nx gSA (x2 vkSj mPp
?kkrksa dks ux.; ekuus ij)
(vi) dqN egRoiw.kZ izlkj (|x| < 1)
-1 2 3 r r
a) (1 + x) = 1 – x + x – x + ….. + (-1) x + …….. ∞
-1 2 3 r
(b) (1 + x) = 1 + x + x + x + ….. + x + …….. ∞
-2 2 3 r r
(c) (1 + x) = 1 –2x + 3x – 4x + ….. + (-1) (r + 1) x + …….. ∞
-2 2 3 r
(d) (1 + x) = 1 – 2x + 3x – 4x + ….. + (r + 1)x + …….. ∞

Exercise – 1
1-A ¼cgqfodYihu; iz”u½
dsoy ,d fodYi lgh
1- dk (m + 1) ok¡ in
(A) x ij fuHkZj ugha gSA (B) vpj gSA
(C) vuqikr x/y vkSj m ij fuHkZj gSA (D) buesa ls dksbZ ugha
100 100
2- (x + a) + (x – a) ds izlkj esa inksa dh la[;k gS&
(A) 50 (B) 202 (C) 51 (D) buesa ls dksbZ ugha
18 3 + 7 3 + 3.18.7.25
3- dk eku gS&
3 6 6.243.2 + 15.81.4 + 2.27.8 + 15.9.16 + 6.3.32 + 64
(A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) buesa ls dksbZ ugha
8
 1 
4- ;fn  8/3
+ x 2 log10 x  ds izlkj esa NBoka in 5600 gS] rks x =
x 
(A) 10 (B) 8 (C) 11 (D) 9
15
 
5-  3 − 17 + 3 2  ds izlkj esa 11 ok¡ in gS&
 4 
 
(A) /kukRed iw.kkZd (B) /kukRed vifjes; la[;k(C) _.kkRed iw.kkZd
a (D) _.kkRed vifjes; la[;k
n
 a 
n
C3
6- ;fn a1 / 13 +  ds izlkj esa f}rh; in 14a5/2 gS] rks n
dk eku gS&
 a −1  C2
(A) 4 (B) 3 (C) 12 (D) 6
Page 6
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881
n
 1
7- (1 − 2x 3 + 3x 5 1 +  ds izlkj esa x dk xq.kkad gS& (A) 56 (B) 65 (C) 154 (D) 62
 x

8- (71/3 + 111/9)6561ds izlkj esa dj.kh fpUg (radical sign) ls jfgr inksa dh la[;k gS&
(A) 730 (B) 729 (C) 725 (D) 750
9- ;fn (x1/3 – x-1/2)15 ds izlkj esa x ls Lora= in 5m ds cjkcj gS] tgk¡ m ∈N, rks m =
(A) 1100 (B) 1010 (C) 1001 (D) buesa ls dksbZ ugha
4 3
 1  1
10-
10-  x −   x +  ds izlkj esa x ls Lora= in gS&
 x  x
(A) -3 (B) 0 (C) 1 (D) 3
5
ekuk (1 + x)2n ,oa (1 + x)2n-1 ds izlkj esa xn ds xq.kkad Øe”k% P ,oa Q gS] rks 
P + Q
11-
11-  =
 Q 
(A) 9 (B) 27 (C) 81 (D) buesa ls dksbZ ugha
8
;fn k ∈R vkSj  + 2  dk e/; in 1120 gS] rks k dk eku gksxk %
k
12-
12-
 2
(A) 3 (B) 2 (C) -3 (D) -4
9
13-
13- (2 + 3x) ds izlkj esa x =3/2 ds fy, egRre la[;kRed eku okyk in gS&
9 9 12 9 9 6 9 9 10 9 9 8
(A) C6. 2 . (3/2) (B) C3. 2 . (3/2) (C) C5. 2 . (3/2) (D) C4. 2 . (3/2)
34
14-
14- (2x + 2y) ds izlkj esa x = 3 ,oa y = 2 ds fy, vf/kdre la[;kRed eku okyk in gS&
(A) T 21 (B) T 22 (C) T23 (D) T24
15-
15- ( 2 + 1) 6 ls de ;k cjkcj egRre iw.kkZd
a gS&
(A) 196 (B) 197 (C) 198 (D) 199
16-
16- ( ) n
ekukfd 5 + 2 6 = p + f , tgk¡ n∈N vkSj p∈N vkSj n < f < 1, rks f - f + pf - p dk eku gS % 2

(A) ,d izkd`r la[;k (B) ,d _.kkRed iw.kkZd


a
(C) ,d vHkkT; la[;k (C) ,d vifjes; la[;k
17-
17- ;fn 22003 dks 17 ls foHkkftr fd;k tkrk gS] rks “ks’kQy gksxk&
(A) 1 (B) 2 (C) 8 (D) buesa ls dksbZ ugha
18-
18- la[;k 3400 ds vafre nks vad gS %
(A) 81 (B) 43 (C) 29 (D) 01
19-
19- 10! ds eku esa vafre rhu vad gS&
(A) 800 (B) 700 (C) 500 (D) 600
10 n
Cr
20-
20- ∑ r.
r =1
n
C r −1
dk eku cjkcj gS&
(A) 5 (2n -9) (B) 10 n (C) 9 (n - 4) (D) buesa ls dksbZ ugha
 10  10 10
C 
21-
21-  ∑
 2 

O;atd  10 C r   ( −1) k k k  dk eku gS&
 r =0   k =0
10 20 5
(A) 2 (B) 2 (C) 1 (D) 2
5
22-
22- O;atd 47
C4 + ∑
j=1
52− j
C3 dk eku cjkcj gS&
47 52 52 49
(A) C5 (B) C5 (C) C4 (D) C4
n−1 n
Cr
23-
23- ∑
r =0
n
C r + n C r +1
=

n n +1 n n(n − 1)
(A) (B) (C) (n + 1) (D)
2 2 2 2(n + 1)

Page 7
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881
11 11 11 11
C0 C1 C2 C10
24-
24- + + + ..... + =
1 2 3 11
211 − 1 211 − 1 311 − 1 311 − 1
(A) (B) (C) (D)
11 6 11 6
C 0 C1 C 2 C 3 Cn
25-
25- − + − + ...... + ( −1) n dk eku gksxk &
1.3 2.3 3.3 4.3 (n + 1).3
3 n +1 1
(A) (B) (C) (D) buesa ls dksbZ ugha
n +1 3 3(n + 1)
 50  50   50  50   50  50  n
26-
26-    +    + ....... +    dk eku gksxk] tgk¡ n C r =  
 0  1   1  2   49  49  r 
2
100  100   50   50 
(A)   (B)   (C)   (D)  
 50   51   25   25 
2 3 2 n
27-
27- ;fn | x | < 1, rks (1 + x + x + x + ……) ds izlkj esa x dk xq.kkad gS&
(A) n (B) n - 1 (C) n + 2 (D) n + 1
,d ls vf/kd fodYi lgh
2
1 + x  4
28-
28-   , | x + < 1 esa x dk xq.kkad gS&
 1 − x 
4
(A) 4 (B) -4 (C) 10 + C2 (D) 16
-1/2
29-
29- ;fn (3x + 2) dk izlkj x dh c<+rh gqbZ ?kkrksa ds fy, oS/k gS rc x varjky eas fLFkr gksxkA
(A) (0, 2/3) (B) (-3/2, 3/2)
(C) (-2/3, 2/3) (D) ( −∞, − 3 / 2) ∪ (3 / 2, ∞ )
2 12 4
30-
30- (1 + x 2x ) ds izlkj esa x dk xq.kkad gS&
12 13 14 12 13 14
(A) C3 (B) C3 (C) C4 (D) C3+ 3 C 3 + C4
2 n 2n
31-
31- (1 – 2x + 5x ) ds izlkj esa xq.kkadksa dk ;ksxQy a gS vkSj (1 + x) ds izlkj esa xq.kkadksa dk ;ksxQy b gS] rks %
(A) a = b (B) (x - )2 + (x - b)2 = 0
2 2
(C) sin a + cos b = 1 (D) ab = 1
1-B ¼fo’k;kRed iz”u½
1- fuEu dk izlkj djks %
5 4
2 x  2 2
(i)  −  , ( x ≠ 0) (ii)  y +  , ( y ≠ 0)
x 2  y
18
 1 
2-  9x −  ,x ≠ 0 ds izlkj ds var ls 7 ok¡ in Kkr djksA
 
 3 x
18
3 1 
3-  2+  , x ≠ 0 ds izlkj esa izkjEHk 7 osa in vkSj var ls 7 osa in dk vuqikr 1 : 6 gSA n dk eku Kkr djksA
 3 
 3
4- fuEu ds izlkj esa e/; in Kkr djks&
7
x y
(i)  −  (ii) (1 − 2 x + x 2 ) n
y x
5- xq.kkad dk eku Kkr djks &
6 3 9 5 7 12
(i) x y in (x + y) (ii) a b in (a – 2b)
6- fl) jks fd (1 + x)2n ds izlkj eas e/; in dk xq.kkad (1 + x)2n-1 ds izlkj esa e/; inksa xq.kkad ksa ds ;ksxQy ds cjkcj gSA
1.3.5......(2n − 1)
7- iznf”kZr djks fd (1 + x)2n ds izlkj ea e/; in gSA
n!
11 11
 2 1   1 
8-  ax +  ds izlkj esa x7 dk xq.kkad vkSj  ax −  ds izlkj esa x-7 dk xq.kkad Kkr djksA ;fn ;s xq.kkad
 bx   bx 2 
ijLij cjkcj gks] rks ‘a’ ,oa ‘b’ ds chp lEcU/k Kkr djksA
Page 8
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881
9
3 3 1 
9- (1 + x + 2 x )  x 2 −  ds izlkj esa x ls Lora= in Kkr dhft,A
3 3x 
15 1
10-
10- (3 – 5x) ds izlkj esa x = ds fy, egRre la[;kRed eku okyk¼okys½ in Kkr djks&
5
6
11-
11- (2x – 5) ds izlkj esa og in Kkr djks tks j[krk gS (i) egRre f}in xq.kkad(ii) egRRe la[;kRed xq.kkad
(iii)lcls cM+k chtxf.krh; xq.kakd (iv) lcls NksV k chtxf.krh; xq.kkad
n
x 2
12-
12- ;fn  +  ds izlkj esa 9 ok¡ in la[;kRed :i ls egRRe xq.kkad okyk in gks] rks n dk eku Kkr djks tcfd
5 5
n∈N.
13-
13- (i) “ks’k Kkr djks] tc 798 dks 5 ls foHkkftr fd;k tk,A
(ii) f}in ize; s dk mi;ksx djrs gq, fl) dhft, fd 6n – 5n dks 25 ls foHkkftr djus ij izkIr “ks’kQy lnSo
1 gksrk gSA
27
(iii) (27) dk vafre vad] vafre nks vad o vafre rhu vad Kkr djksA
14-
14- ( )n
;fn 3 3 + 5 = p + f , tgk¡ p iw.kkZd ( )
n
a gS vkSj f fHkUukRed Hkkx gS] rks 3 3 − 5 , n ∈ N. dk eku Kkr djksA
15-
15- (9950 + 10050) rFkk (101)50 esa ls dkSulk cM+k gS \
;fn (1 + x)n, n ∈N ds izlkj esa C0, C 1, C2,…, Cn f}in xq.kkad gS] rks fl) djks % ¼iz”u la[;k 17 ls 20 rd½
C1 C C C n(n + 1)
17-
17- + 2. 2 + 3 3 + ..... + n n =
C0 C1 C2 C n −1 2
C 0 C1C 2 .....C n−1 (n + 1) n
18-
18- (C0 + C 1) (C1 + C2) (C 2 + C 3) (C3 + C4) …..(Cn-1 + C n)=
n!
n
19-
19- C0 + 2C1 + 3C2 – 4C 3+…..+ (-1) (n+1) Cn = 0
2 2 .C1 2 3.C 2 2 4.C 3 2 n+1.C n 3 n+1 − 1
20-
20- 2.C 0 + + + + ...... =
2 3 4 n +1 n +1
21-
21- ;fn (1 + x)n = C0 + C1 x + C2 x2 + …. + Cn xn, fl) djksA
( 2n)!
(i) C0 C3 + C1 C4 + ……+ C n-3 Cn =
(n + 3)! (n − 3)!
( 2n)!
(ii) C0 Cr + C1 Cr+1 + ……+ C n-r C n =
(n + r )! (n − r )!
2 2 2 2 n 2 n/2
(iii) C0 – C1 + C2 – C3 + ……+ (-1) Cn = 0 or (-1) Cn/2 according as n is odd or even
2 2 2 2 n 2 n/2
C0 – C1 + C2 – C3 + ……+ (-1) Cn = 0 ;k (-1) Cn/2 ;fn n fo’ke ;k le gSA
22-
22- fl) djks nCr + n-1Cr + n-2Cr + ……+ rCr = n+1Cr+1
23-
23- C(1 – 2x)-5/2a ds izlkj esa x6 dk xq.kkad Kkr dhft,A
24-
24- ;fn ‘x’ dk eku bruk vYi gS fd x2 vkSj ‘x’ dh mPp ?kkrksa dks ux.; ekuk tk ldrk gS rks iznf”kZr dhft, fd
−4
 3 
1 + x  (16 − 3x )
1/ 2

 4  305
2/3
dk eku yxHkx 1 − x gSA
(8 + x ) 96
3 5
25-
25- (1 – 2x + x ) esa x7 dk xq.kkad gSA
5 4 7
26--
26 (i) (bc +ca + ab)8 ds izlkj esa a b c dk xq.kkad Kkr djksA
(ii) (9x + x - 8) ds izlkj esa x dh fo’ke ?kkrkas ds xq.kkadksa dk ;ksxQy
2 6
gSA
Exercise – 2
2-A ¼cgqfodYih; iz”u½
dsoy ,d fodYi lgh
n n
ar (101)100
1- ;fn (1 + x ) n = ∑ a r x r vkSj b r = 1 + vkSj ∏b r = rks n cjkcj gS&
r −0
a −1 r =1
100!
(A) 99 (B) 100 (C) 101 (D) buesa ls dksbZ ugha

Page 9
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

2- lehdj.k 39
C 3r −1 − 39 C r 2 = 39 C r 2 −1 − 39 C 3r dks lar’q V djus okys ‘r’ ds ekuksa dh la[;k gS &
(A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) 4
3- 18
C r − 2 + 2.18 C r −1 + 18 C r ≥ 20 C13 dks lar’q V djus okys r ds ekuksa dk leqPp; j[krk gS &
(A) 4 vo;o (B) 5 vo;o (C) 7 vo;o (D) 10 vo;o
100
4- ∑
m= 0
100
C m ( x − 3)100−m .2 m ds izlkj esa x52 dk xq.kkad gS&

(A) 100C47 (B) 100C48 (C) -100C 52 (D) -100C 100


1 1 1
5- ;ksxQy + + ..... cjkcj gS %
1! n − 1)! 2! n − 2)! n! n − 1)!
1 1 1
(A) ( 2 2−1 − 1) (B) ( 2 n − 1) (C) ( 2 n−1 − 1) (D) bueas ls dksbZ ugha
n! n! n!
21 22 30 5
6- (1 + x) + (1 + x) + ….+ (1 + x) ds izlkj esa x xq.kkad gS %
51 9
(A) C5 (B) C5 (C) 31C6 - 21C6 (D) 30C5 + 20
C5
7- ;fn (1 + x + x + x ) = a0 + a1 + a2x +…… + a15x15 gks] rks a 10 =
2 3 5 2

(A) 99 (B) 101 (C) 100 (D) 110


n
 3 1 
8-  x − 2  , n ∈N ds izlkj esa x5 vkSj x10 ds xq.kkadksa dk ;ksx “kwU; gks] rks n gS &
 x 
(A) 25 (B) 20 (C) 15 (D) buesa ls dksbZ ugha
9- (1 + 2 x ) 40
ds izlkj esa x dh lHkh iw.kkZd
a ?kkrksa ds xq.kkadksa dk ;ksxQy gS &
1 40 1 40
(A) 340 + 1 (B) 340 - 1 (C) (3 − 1) (D) (3 + 1)
2 2
 
 x +1 x −1 
10-  2 1
− 1
 ds izlkj esa x ls Lora= in dk eku gS &
 3 
 x − x +1 x − x2
3 
(A) 70 (B) 112 (C) 105 (D) 210
n n-1 n-2 2 n n-1
11-
11- (x + 3) + (x + 3) (x + 2) + (x + 3) (x + 2) + ……+ (x + 2) ds izlkj esa x dk xq.kkad gS &
n+1 n-1 n+1 n
(A) C2(3) (B) C2(5) (C) C2(5) (D) C2(5)
12-
12- ekuk f(n) = 10n + 3.4n+2 + 5, n∈N rc iw.kkZd a dk vf/kdre eku tks f(n) dks n ds izR;sd eku ds fy, foHkkftr djrk
gS & (A) 27 (B) 9 (C) 3 (D) buesa ls dksbZ ugha
 31001 
13-
13- ;fn {x}, ‘x’ ds fHkUukRed Hkkx dks iznf”kZr djrk gS] rks  =
 82 
(A) 9/82 (B) 81/2 (C) 3/82 (D) 1/82
n
14-
14- ;ksxQy ∑ (r + 1)C
r =0
2
r cjkcj gS&

(A)
(n + 2)(2n − 1)! (B)
(n + 2)(2n + 1)! (C)
(n + 2)(2n + 1)! (D)
(n + 2 )(2n − 1)!
n! (n − 1)! n! (n − 1)! n! (n + 1)! n! (n + 1)!
n n
n − 2r
;fn a n = ∑ ∑
1
15-
15- n
gks rks n
dk eku gksxk &
r =0 Cr r =0 Cr
n 1
(A) an (B) an (C) nan (D) 0
2 4
n
16-
16- Js.kh ∑ (− 1)
r =1
r −1 r
. C r (a − r ) dk ;ksxQy cjkcj gS&
n-1
(A) n . 2 + a (B) 0 (C) a (D) buesa ls dksbZ ugha
n n n n
17-
17- 3. C 0 – 8. C1 + 13. C2 – 18. C3 +….. esa (n+1) inksa rd ;ksxQy gS&
Page 10
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

(A) “kwU; (B) 1 (C) 2 (D) buesa ls dksbZ ugha


n
 2 1 
18-
18-  x + 1 + 2  , n ∈N ds izlkj esa inksa dh la[;k gS &
 x 
(A) 2n (B) 3n (C) 2n +1 (D) 3n + 1
19-
19- ;fn (1 + x + 2x2)20 = a0 + a1x + a2x2 + ….. + a40x40 gks] rks a0 + a2 + a4….+ a38 cjkcj gS&
19 30 19 20 20 19
(A) +2 (2 + 1) (B) 2 (2 – 1) (C) 2 (2 - 1) (D) buesa ls dksbZ ugha
,d ls vf/kd fodYi lgh
20-
20- ;fn (1 + x)n ds izlkj esa a fo’ke inksa dk vkSj b le inksa dk ;ksx gS] rc (1 – x2) =
2 2 2 2 2 2
(A) a – b (B) a + b (C) b – a (D) buesa ls dksbZ ugha
20
3 1 
21-
21-  4+  ds izlkj esa
 4
6 

(A) vifjes; inksa dh la[;k 19 gSA (B) e/; in vifjes; gSA
(C) ifjes; inksa dh la[;k 2 gSA (D) 9 ok¡ in ifjes; gSA
22-
22- (
;fn 9 + 80 ) n
=Ι+f tgk¡ Ι, n iw.kkZd
a gSa vkSj 0 < f < 1, rks &
(A) Ι ,d fo’ke iw.kkZd
a gSA (B) Ι ,d le iw.kkZd
a gSA (C) (Ι + f )(1 − f ) = 1 (D) 1 − f = 9 − 80 ( ) n

23-
23- 7 + 9 foHkkftr gS &
9 7

(A) 16 ls (B) 24 ls (C) 64 ls (D) 72 ls


24-
24- ;fn (1 + 2x + 3x2)10 = a0 + a1x + a 2x2 + …. + a20x20 gks] rks
(A) a1 = 20 (B) a2 = 210
(C) a4 = 8085 (D) a20 = 22.37.7
25
25-
25- (x + y + z) ds izlkj esa
25 r 25-r r-k k
(A) izR;sd in Cr. C k. X . y . z :i esa gksxkA
8 9 9
(B) x y z dk xq.kkad 0 gSA
(c) inksa dh la[;k 325 gSAS
(D) buesa ls dksbZ ugha
2-B ¼fo’kRed iz”u½
8
 2 log 4 x + 44 
x ds mu ekuksa dk leqPp; Kkr djks ftuds fy,  5 5  ds izlkj esa pkSFkk in 336 gSA
1
1- 
+
log5 2 x −1 + 7 
3
 5 
1 1 3 1 3 5 1 3 5 7
2- iznf”kZr dhft, 3 = 1 + + . + . . + . . . + ......
3 3 6 3 6 9 3 6 9 12
n
 3r 7r   1 

1
3- ;fn ( −1) r .n C r  r + 2r + 3r + .....m = k1 − mn  gks] rks k dk eku Kkr dhft, A
r =0  2 2 2   2 
4- O;atd (1 + x)1000 + 2x. (1 + x)999 + 3x2 (1 + x)998 + ….+ 1001 x1000 esa x50 dk xq.kkad Kkr djksA
2 n
q + 1  q + 1  q + 1
5- ;fn sn = 1 + a + q2 + …. + qn rFkk S n = 1 +   + ..... +   ,q ≠ 1 gks] rks fl) djks fd n+1
C1 +
2  2   2 
n+1 n+1 n+1 n
C2.s1 + C3.s2 + …. + Cn+1.sn = 2 . Sn.
n n +1
6- iznf”kZr djks fd ;fn (1 + x)2n ds izlkj esa vf/kdre in dk xq.kkad Hkh vf/kdre gS] rks ‘x’ dk eku vkSj
n +1 n
ds chp esa gSA
7- ;fn (1 + x + x2 + … + xp)n = a0 + a1x + a2x2 + ….. + anp. xnp gks] rks a1 + 2a2 + 3a3 + … + np. anp dk eku Kkr
djksA
8- ;fn (1 + x)15 = C 0 + C1. x + C2. x2 + …. + C15. x15 gks] rks C2 + 2C3 + 3C 4 + ….. + 14C 15 dk eku Kkr djksA
1 n 2 3 4 ( −1) n +1 n n 1
9- fl) dhft, fd C1 − n C 2 + n C 3 − n C 4 + ..... + . C n1 =
2 3 4 5 n +1 n +1

Page 11
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

n
10-
10- ;fn (1 + x ) n = ∑ C r. x r gks] rks fl) djks fd ;
r =0

2 2.C 0 2 3.C1 2 4.C 2 2 n+ 2 .C n 3 n+ 2 − 2n − 5


+ + + ........ + =
1.2 2.3 3.4 (n + 1)(n + 2) (n + 1)(n + 2)
( 4n − 1)!
11-
11- fl) djks fd ( 2n C1 ) 2 + .2( 2n C 2 ) 2 + 3.( 2n C 3 ) 2 + ..... + 2n.( 2n C 2n ) 2 =
{( 2n − 1)! } 2
n
3 C 
12-
12- a gS vkSj Ck = nCk gks] rks
;fn n /kukRed iw.kkZd ∑k
k =1
 k 
C
 k −1 
dk eku Kkr dhft,A
n
13-
13- fl) djks fd ∑r
r =0
2 n
C r p r q n−r = npq + n 2 p 2 gksxk tcfd p + q = 1 gksA

n
14-
14- ∑
m =p
n
C m .m C p dk eku Kkr dhft,A

15-
15- fl) dhft, fd % (n -1 )2 . C1 + (n-3)2 . C3 + (n-5)2 . C5 + …. = n(n + 1)2n-3

16-
16- ;fn (1 + x)n + C0 + C1x + C 2x2 + ….. + Cnxn gks] rks iznf”kZr dhft, fd m ≥ 2 ds fy,
m-1 m-1 n-1
C0 – C1 + C2 - …… + (-1) Cm-1 = (-1) Cm-1.
17-
17- [ ]
fl) djks fd ;fn ‘p’ , 2 ls cM+h ,d vHkkT; la[;k gS] rks vaarj (2 + 5 )p − 2 p+1 , p ls foHkkftr gksxk, tgk¡ [.] egRre
iw.kkZd
a Qyu gSA
3n
18-
18- fl) dhft, fd ∑k =1
6n
C 2k −1 ( −3) k = 0.

19-
19- ;fn a0. a1. a 2,….., (1 + x + x2)n ds izlkj esa x dh c<+rh gbZ ?kkrksa ds xq.kkad gS] rks fl) djks fd %
(i) a0a1 – a1a2 + a2a3 - ….. = 0
(ii) a0a2 – a1a3 + a2a4 - …..+ a2n-2 a2n = an+1
n-1
(iii) E1 = E2 = E3 = 3 ; tgk¡ E1 = a0 – a3 + a6 + ….; E2 = a1 – a4 + a7 + ….; ,oa E3 = a2 – a5 + a8 + ….
20-
20- fl) djks Cr + 2 Cr + 3 n+2Cr + …. + (n + 1) 2nCr = nCr+2 + (n + 1) 2n+1Cr+1 – 2n+1Cr+2
n n+1

21--
21 ;fn (1 + x)n = C0 + C1x + C 2x2 + ….+ Cnxn, rc n”kkZv ksa fd nks Ci’s ds ,d lkFk ysus ij muds xq.kuQyuksa dk ;ksx

Σ Σ Ci C j 2n!
tksfd }kjk iznf”kZr gksrk gS 2 2n−1 − ds cjkcj gSA
0 ≤ i< j≤ n 2(n! ) 2

Exercise - 3
3-A ¼LrEHk feyku½
1- LrEHk I LrEHk II

(A) ;fn (1 + x)7/2 ds izlkj esa (r + 1) ok¡ in izFke _.kkRed in gS] rks (p) 2 ls foHkkftr gSA
r dk eku gS& ¼tgk¡ |x| < 1)
2 5
(B) (y + 1/y) ds izlkj esa y dk xq.kkad gS& (q) 5 ls foHkkftr gS
n
(C) Cr, (1 < r < n), n ls foHkkftr gksxk ;fn n lnSo gS (r) 10 ls foHkkftr gS

(D) O;atd (1 + 2x + 3x2 + 4x3 + …. vuUr inksa rd½1/2 esa x4 dk xq.kkad (s) ,d vHkkT; la[;k
c, (c ∈N) gS] rks c + 1 gS & ¼tgk¡ |x| < 1)
2- LrEHk I LrEHk II
(A) (
;fn x 7 + 4 3 )2n
= [ x] + f gks] rks x (1 - f) = (p) 6

Page 12
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

(B) ;fn (x + a)n ds izlkj esa f}rh;] r`rh; vkSj prqFkZ (q) 1
in Øe”k% 240, 720 vkSj 1080 gS] rc n cjkcj gSA
4
(C) C04C4 – 4C14C3 + 4C24C 2 - 4C34C1 + 4C44C0 dk eku gS & (r) 2

(D) ;fn x rqyukRed :i esa y ls cgqr cM+k gS] (s) 5

x x y2
rc = 1+ 2 esa x dk eku gSA
x+y x−y kx
3-B ¼[email protected]½
m
dFku &1%  x + + 2 
1 ( 2m)!
3- ds izlkj esa x ls Lora= in gS
 x  (m! ) 2
dFku & 2% (1 + x)n ds izlkj
esa xb dk xq.kkad nCb gSA
(A) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k gSA
(B) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k ugha gSA
(C) dFku&1 lR; gS] dFku&2 vlR; gSA
(D) dFku&1 vlR; gS] dFku&2 lR; gSA
4- ( )
dFku&1 % 2 − 1 dh dksbZ /kukRed iw.kkZd a h ?kkr fdlh izkd`r la[;k N >1 ds fy, N − N − 1 dh rjg O;Dr dh
tk ldrh gSA
dFku&2 % 2 − 1 dh dksbZ Hkh /kukRed iw.kkZda h ?kkr A + B 2 dh rjg O;Dr dh tk ldrh gS] tgk¡ A vkSj B iw.kkZd
a
gSA
(A) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k gSA
(B) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k ugha gSA
(C) dFku&1 lR; gS] dFku&2 vlR; gSA (D) dFku&1 vlR; gS] dFku&2 lR; gSA
5-

( 
)
dFku&1% ;fn n fo’ke vHkkT; la[;k gS] rks  5 + 2  − 2 n+1 ,20n ls HkkT; gSA tgk¡ [.] egRre iw.kkZd
n
a h Qyu gSA
dFku&2 % ;fn n vHkkT; gS] rks nC1, nC 2, …… nCn-1, n
(A) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k gSA
(B) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k ugha gSA
(C) dFku&1 lR; gS] dFku&2 vlR; gSA
(D) dFku&1 vlR; gS] dFku&2 lR; gSA
6- dFku&1 % ;fn n le gS] rks 2n C1 + 2n C 3 + 2n C 5 + .......... + 2n C n−1 = 2 2n−1.
dFku&2% 2n C1 + 2n C 3 + 2n C 5 + ......... + 2n C 2n−1 = 2 2−1.
(A) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k gSA
(B) dFku&1 lR; gS] dFku&2 lR; gS ; dFku&2] dFku&1 dk lgh Li’Vhdj.k ugha gSA
(C) dFku&1 lR; gS] dFku&2 vlR; gSA
(D) dFku&1 vlR; gS] dFku&2 lR; gSA
3-C ¼vuqPNsn ½
7- vuqPNsn
;fn ,d xq.kuQy P fn;k tkrk gS P = (x + a1) (x + a 2) ...... (x + an
n
vkSj ;fn S1 = a1 + a 2 + ..... + a n = ∑ a i , S 2 = ∑∑ a i .a j ,S 3 = ∑ ∑∑ a i .a j .a k vkSj vuUr rd] rks ;g fl)
i=1 i< j i< j< k
n −1 n− 2
djks fd P = x + S1 x + S 2 x + ..... + S n .
n

7-1 O;atd ( 2 + x ) 2 (3 + x ) 3 ( 4 + x ) 4 esa x8 dk xq.kkad gS&


(A) 26 (B) 27 (C) 28 (D) 29
7-2 O;atd (x – 1) (x2 – 2) (x3 - 3) …… (x20 - 20) esa x203 dk xq.kkad gS&
(A) 11 (B) 12 (C) 13 (D) 15
7-3 O;atd (x - 1) (x - 2) ....... (x - 100) eas x98 dk xq.kkad gs&
Page 13
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881
2 2 2 2
(A) 1 + 2 + 3 +….. + 100
2 2 2 2 2
(B) (1 + 2 + 3 +….. + 100) – (1 + 2 + 3 + ….+ 100 )
1
(C) [(1 + 2 + 3 + ..... + 100) 2 − (12 + 2 2 + 3 2 + ...... + 100 2 )]
2
(D) buesa ls dksbZ ugha
8- vuqPNsn
ge tkurs gS fd (1 + x ) n = C 0 + C1 x + C 2 x 2 + C 3 x 3 + ...... + C n x n ds ;fn n
C 0 ,n C1 ,n C 2, .........,n C n f}in
 1 i 3
xq.kkad gS] rks f}in xq.kkad ds e/; x = 1, -1, i, ω where i = − 1, ω = − +  j[kus ij] lEcU/k Kkr dhft,A

 2 2 
n n n n
8-1 C0 – C 2 + C4 – C6 + …… dk eku gS
nπ nπ nπ nπ
(A) 2 n / 2 cos (B) 2 n / 2 sin (C) 2 n / 2 cos (D) 2 n / 2 sin
2 2 4 4
8-2 O;atd (nC0 – nC2 + nC4 – nC6 + …..)2 + (nC1 – nC3 + nC5…..)2 dk eku gS &
2
2n n
(A) 2 (B) 2 (C) 2 n (D) buesa ls dksbZ ugha
n n n
8-3 C0 + C3 + C 6 + …. dk eku gS&
2n 1 n nπ  1 n nπ  1 n nπ 
(A) (B)  2 + cos  (C)  2 + 2 cos  (D)  2 + 2 sin 
3 3 3  3 3  3 3 
3-D ¼lR;@vlR; dFku½
n
9- (1 + x )m 1 + 1  ds izlkj esa x ls Lora= in Cn gSA
m+n

 x
100
10-
10- (1 + x) (1 + x + x2) (1 + x + x2 + x3) ...... (1 + x + x2 + ....... + x ) dks ;fn x dh c<+rh gqbZ ?kkrksa ds Øe esa fy[kk
tkrk gS] rks x dh vf/kdre ?kkr 5000 gksxh &
11-
11- ( 3 + 1) 2n
a ges”kk 2n+1 ls foHkkftr gS&12-
ls cM+k iw.kkZd 12- 3
50
dh vafre 3 vad 249 gksx
a As
3n − 1
13-
13- ;fn (1 + x + x2)n = a0 + a1x + a2 x2 + …….. + a2n x2n, rks a0 + a2 + a4 + ….. + a 2n =
2
3-E ¼fjDr LFkku dh iwfrZ½
14-
14- (1 + x)10 ds izlkj esa (2m +1)th ,oa (4m +5)th inksa ds xq.kkad leku gS] rks m dk eku _______ gSA
15-
15- ;fn (1 + x)10 = a0 a1x + a2x2 +…. + a10x10 gks] rks (a0 – a2 + a4 – a6 + a8 –a10)2 + (a1 – a3 + a5 –a7 + a9)2 dk
eku _______ gSA
10
 a 
16-
16- a dk og /kukRed eku ______ gS] ftlds fy,  x 2 + 3  ds izlkj esa x15 dk xq.kkad x5 ds xq.kkad ds cjkcj gSA
 x 
n −r
17-
17- ;fn ∑
k =1
n −k
C r = x C y gks] rks x = _______ vkSj y = ______

18-
18- ;fn foijhr O;atd Pk(x) bl rjg ls ifjHkkf’kr gS fd P1(x) = (x- 2)2, P2 (x) = ((x – 2)2 – 2)2 P3 (x) = ((x – 2)2 – 2)2
2 2
– 2) ….. ¼lkekU; rkSj ij Pk (x) = (Pk-1 (x) – 2) rks Pk(x) eas fu;r in ______ gSA

Exercise - 4
4-A ¼iwoZorhZ JEE ijh{kk iz”u½
IIT-JEE-2005
 30  30   30  30   30  30   30  30 
1-    −    +   ..... +    dk eku gS&
 0  10   1  11   2  12   20  30 
 60   30   30 
(A)   (B)   (C)   (D) bueas ls dksbZ ugha
 
20  10   15 
IIT - JEE - 2004
2- ;fn (n-1)Cr = (k2 – 3) nCr+1 gks] rks k ∈

Page 14
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

(A) ( 2, ∞ ) (B) ( −∞, − 2) (C) [ − 3, 3 ] (D) 3, 2 ( ]


IIT-JEE-2003
2 12 12 24 24
3- (1 + t ) (1 + t ) (1 + t ) esa t dk xq.kkad gS %
12 12 12 12
(A) C6 + 3 (B) C6 + 1 (C) C6 (D) C6 + 2
 n  n   n  n − 2   n  n − 2   n  n − k   n 
4- fl) dhft, fd 2 k    − 2 k −1    + 2 k − 2    − .....(−1) k    =  .
0
   k 1
  k − 2  2
  k − 2   k  0   0 
IIT - JEE - 2002
m
10  20  p
5- ;ksxQy ∑  i  m − i , ¼tgk¡
i= 0
  = 0,
 q
;fn p < q) vf/kdre gksus ds fy; ‘m’ gS %

(A) 5 (B) 10 (C) 15 (D) 20

IIT-JEE-2001
6- (a – b)n, n ≥ 5, ds izlkj esa 5 osa vkSj 6 osa inksa dk ;ksxQy “kwU; gS] rks a/b cjkcj gS %
n−5 n−4 5 6
(A) (B) (C) (D)
6 5 n−4 n−5
IIT-JEE-2000
n  n   n 
7- 2 ≤ r ≤ n ds fy,   + 2  +   =
r
   r − 1  r − 2 
 n + 1  n + 1 n + 2  n + 2
(A)   (B) 2 
(C) 2  (D)  
 r − 1  r + 1  r   r 
n
8- fdlh /kukRed iw.kkZd
a m, n ds fy, ¼tcfd n ≥ m), ekukfd   = n C m . fl) dhft, fd&
m 

 n   n − 1  n − 2  m  n + 1 
  +   +   + ... +   =  . vr% fl) dhft, fd
m  m   m  m m + 2

n  n − 1  n − 2  m  n + 2 
  + 2  + 3  + ... + (n − 3 + 1  =  .
m  m   m  m m + 2

IIT-JEE-1999
9- ;fn (1 + x)m (1 – x)n ds izlkj esa x vkSj x2 ds xq.kkad Øe”k% 3 vkSj -6 gS] rks m dk eku gS&
(A) 6 (B) 9 (C) 12 (D) 24
IIT-JEE-1998
n n
r
;fn a n = ∑ ∑
1
10-
10- n
gks] rks n
cjkcj gS&
r =0 Cr r =0 Cr
1
(A) (n – 1) an (B) nan (C) na n (D) buesa ls dksbZ ugha
2
n
( −1) r
11-
11- ;fn n ,d fo’ke izkd`r la[;k gS] rks ∑r =0
n
Cr
cjkcj &

1 n
(A) 0 (B) (C) (D) buesa ls ls dksbZ ugha
n 2n
IIT-JEE-1997
12-
12- ( 2 + 31 / 5 )10 ds izlkj esa ifjes; inksa dk ;ksxQy ______ gSA
3!
n  nC 
13-
13- fl) dhft, fd
2(n + 3)
= ∑
r =0
(1−) r  r + 3 r 

 C r 
4-B ¼iwoZorhZ AIEEE/DCE ijh{kk iz”u½
Page 15
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

n a
14-
14- (a – b) ds f}in izlkj esa n ≥ 5, 5 th vkSj 6th inksa dk ;ksx “kwU; gS] rks cjkcj gS&
b
5 6 n−5 n−4
(A) (B) (C) (D)
n−4 n−5 6 5
1
15-
15- Js.kh 20C 0 – 20C1 + 20C2 – 20C 3 + ….. + 20C 10 dk ;ksx gS& (A) -20C10(B) 20
C10 (C) 0 (D) 20C10
2
1
16-
16- Qyu ds izlkj esa x dh ?kkr a 0 + a1 x + a 2 a 2 + a 3 a 3 + ....... gS] rks an gS&
(1 − ax )(1 − bx )
an − bn a n+1 − b n+1 b n +1 − a n +1 bn − an
(A) (B) (C) (D)
b−a b−a b−a b−a
17-
17- izkd`r la[;kvksa m, n ds fy,] ;fn (1 − y ) m (1 + y ) n = 1 + a1 y + a 2 y 2 + ..... vkSj a1 = a2 = 10 rks (m, n) gS&
(A) (35, 20) (B) (45, 35) (C) (35, 45) (D) (20, 45)
18-
18- ;fn (1 + y)m ds f}in izlkj esa r th, (r + 1)th vkSj (r + 2)th inksa ds xq.kakd lekUrj Js<+h esa gS] rks m vkSj r lehdj.k dks
lar’q V djrs gS&
2 2 2 2
(A) m –m(4r – 1) + 4r + 2 = 0. (B) m –m(4r + 1) + 4r - 2 = 0.
2 2 2 2
(C) m –m(4r + 1) + 4r + 2 = 0. (D) m –m(4r – 1) + 4r - 2 = 0.
6
19-
19- 50
C4 + ∑
r =1
56−r
C3 dk eku gS& (A) C4
56
(B) C3
56 55
(C) C3
55
(D) C4

11 11
 2  1    1 
20-
20- ax +   eas x7 dk xq.kkad ax −   esa x-7 ds xq.kkad cjkcj gS] rks a vkSj b lEcU/k dks lar’q V djrs gS&
  bx    bx 2 
a
(A) ab = 1 (B) =1 (C) a + b = 1. (D) a – b = 1.
b
3
 1 
(1 + x ) 3 / 2 − 1 + x 
 2 
21-
21- ;fn x brhuk NksVk gS fd x3 vkSj x dh mPp ?kkr ux.; gS] rks 1/ 2
yxHkx gks ldrk gS&
(1 − x )
x 3 2 3 2 3 2 3 2
(A) − x (B) − x (C) 3x + x (D) 1 − x
2 8 8 8 8
22-
22- f}in ize;
s esa (1 + αx ) 4 vkSj (1 − αx ) 6 ds izlkj esa x dh ?kkr esa e/; in dk xq.kkad leku gS] ;fn α cjkcj gS&
5 10 3 3
(A) − (B) (C) − (D)
3 3 10 5
n n
23-
23- (1 + ) (1 - x) ds izlkj esa x dk xq.kkad gS&
(A) (n - 1) (B) (-1)n (1 – n) (C) (-1)n-1 (n-1)2 (D) (-1)n-1 n
n n
tn
;fn s n = ∑ vkSj t n = ∑
1 1
24-
24- n n
rks cjkcj gS&
r =0 Cr r =0 Cr sn
n n 2n − 1
(A) (B) − 1 (C) n - 1 (D)
2 2 2
25-
25- ;fn nCr, n oLrqvksa esa ls ,d le; esa r ds p;u djus ds rjhdksa dh la[;k gS] rks O;atd nCr+1 + nCr-1 + 2 × nCr cjkcj
gS&
n+2 n+2 n+1 n+1
(A) Cr (B) Cr+1 (C) Cr (D) Cr+1
26-
26- ( 3 + 5)8 256
ds izlkj esa iz.kkZd inksa dh la[;k gS&
(A) 32 (B) 33 (C) 34 (D) 35
27
27-
27- ;fn x /kukRed gS] (1 + x) 5 ds izlkj esa izFke _.kkRed in gS&
(A) 7 ok¡ in (B) 5 ok¡in (C) 8 ok¡ in (D) 6 ok¡ in

Page 16
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

6
 1 
28-
28- x + 2  ds izlkj esa x6 dk xq.kkad gS&
 x 
(A) 16 (B) 10 (C) 15 (D) buesa ls dksbZ ugha
29-
29- [ (x / 3) + 3/x ]
2 10
esa x dks Lora= in gS&
4 5 1
(A) 6 (B) (C) (D)
5 3 2
30
30-
30- (1 + x) ds izlkj esa x ds fo’ke ?kkr ds xq.kkadksa dk ;ksx gS&
31 30 29
(A) 0 (B) 2 (C) 2 (D) 2
2 12 12 24 24
31-
31- (1 + t ) (1 + t ) (1 + t ) esa t dk xq.kkad gS&
12 12 12 12
(A) C6 + 3 (B) C6 + 1 (C) C6 (D) C6 + 2
2 4
32-
32- loee(1 + 3X + 2X ) esa x dk xq.kkad gS&
(A) 15/4 (B) 17/4 (C) -17/4 (D) buesa ls dksbZ ugha
33-
33- ;fn |x| egRre iw.kkZd a tks x ls de ;k cjkcj gS] dks funsfZ ”kr djrk gS vkSj G = R - [R] tgk¡ R = 5 5 + 11 ( ) 2n+1
rks RF
cjkcj gS&
2n+1 2n 2n-1
(A) 4 (B) 4 (C) 4 (D) buesa ls dksbZ ugha
1/2 1/2 500
34-
34- (3 + 2 ) ds izlkj esa iw.kkZd
a h inksa dh la[;k gS&
(A) 128 (B) 129 (C) 251 (D) 512
 n C 0 + n C1 + n C 2 + ....n C n 

35-
35- ;fn S = 
n =1 
∑ n
Pn
,


rks S =

(A) 2e (B) 2e - 1 (C) 2e + 1 (D) buesa ls dksbZ ugha


36-
36- ;fn C0, C1, C2, ……Cn f}in izlkj (1 + x)na ds xq.kakdksa dks funsfZ ”kr djrk gS] rks C1 + 3c3 + 5C5 + ….u gS &
n n-1 n-2 n-1
(A) (n + 1)2 (B) n 2 (C) n2 (D) (n + 2) 2

Answers
EXERCISE # 1 –A
4. (i) −
35x 35y
, (ii) ( −1) n
(2n)! x n
y x n! n!
1. C 2. C 3. A 4. A 5. B 6. A 7. C

8. A 9. C 10. B 11. D 12. B 13. A 14. B 9 7 12


5. (i) C3 (ii) -2 . C7
15. B 16. B 17. C 18. D 19. A 20. A 21. C

22. C 23. A 24. B 25. C 26. B 27. D 11 a6 a5 17


8. C5 5
,11 C 6 , ab = 1 9.
b b6 54
28. CD 29. AC 30. D 31. ABC

EXERCISE # 1-B 10.


12
T 4 = - 455 × 3 and T 5 = 455 × 3
12
2 3
2 2 2
1. (I)   − 5  + 10 
 
x  
x x
11. (i) T4 (ii) T 5, T6 (iii) T5 (iv) T6
3 5
 x  x  x
− 10  + 5  −  
 2  2  2 12. n = 12 13. (i) 4 (ii) 3, 03, 803
8 5 2 32 16
(ii) y + 8y + 24y + + 4
y y 14. 1 – f, if n is even and f, if n is odd
18
2. C6 3. n=9
15015
16. 10150 23. 25. 20
16

Page 17
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

5
26. (i) 280 (ii) 2 2. (A) → (q), (B) → (s), (C) → (p), (D) → (r)

EXERCISE # 2 –A 3. A 4. B 5. A 6. D 7.1 D 7.2 C 7.3 C

1. B 2. B 3. C 4. B 5. C 6. C 7. B 8.1 C 8.2 B 8.3 C 9. True 10.False

8. C 9. D 10. D 11. C 12. B 13. C 14. A 11. True 12. False 13. False 14 m = 1

15. D 16. C 17. A 18. C 19. B 20. AC 10 1


15. 2 16. 17. x = n; y = r + 1 18.4
21. ABCD 22. ACD 23. AC 24. ABC 25. AB 2 3

EXERCISE # 2 – B EXERCISE # 4

1. B 2. D 3. D 4. C 6. B 7. D 9. C
1 1002
1. x = 0 or 1 3. 4. C50
2n − 1
10. C 11. A 12. 41 14. D 15. B 16. C 17. C
np n(n + 1) 2 (n + 2)
7. (p + 1) n 8. 212993 12.
2 12
18. B 19. A 20. A 21. B 22. C 23. B 24. A
n-p n
14. 2 . Cp.

EXERCISE # 3 25. B 26. B 27. C 28. B 29. C 30. D 31. D

1. (A) → (q,s), (B) → (pq,r,) (C) → (p), (D) → (s) 32. C 33. A 34. C 35. D 36. C

MQB
EXERCISE # 1 ¼cgqfodYih; iz”u½

dsoy ,d fodYi lgh

1- ;fn (1 + 2x)n ds izlkj esa xq.kkdksa dk ;ksx 6561 gS] rd izlkj esa x =1/2 ds fy, egRre in gS&
th th th
(A) 4 (B) 5 (C) 6 (D) buesa ls dksbZ ugha

  6
O;atd  2x 2 + 1 + 2x 2 − 1  + 
2  fdruh ?kkr dk O;atd gSA
2-
   2 2 
 2x + 1 + 2 x − 1 
(A) 5 (B) 6 (C) 7 (D) 8

50
3- (1 + x) ds izlkj esa x dh fo’ke?kkrksa ds xq.kkadksa dk ;ksx gS&
48 50 51 49
(A) 2 (B) 2 (C) 2 (D) 2

n n 2 n n-1
4- 4 { C1 + 4. C2 + 4 . C 3 + ….. + 4 } dk eku gS&
n n n
(A) 0 (B) 5 + 1 (C) 5 (D) 5 - 1

2 5 4
5- (1 + x ) . (1 + x) ds izlkj esa x5 dk xq.kkad gS&
(A) 40 (B) 50 (C) 30 (D) 60
Page 18
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

6- n > 3 ds fy, 1.2 nCr – 2.3 nCr-1 + …….. + (-1)r (r + 1) (r + 2)


n-3 n-3 n+1 n-2
(A) Cr (B) 2. Cr (C) Cr+1 (D) Cr

3 n
7- (1 + x + x + x4) ds izlkj esa x15 dk xq.kakd gS&
5 5 5 3
(A) ∑
r =0
n
C15−3r n C 3−r (B) ∑
r =0
n
C 5r (C) ∑
r =0
n
C 3r (D) ∑
r =0
n
C 3−r n C 5r

(1 + x ) n
8- ;fn n ,d le izkdr la[;k gS rFkk ds izlkj esa xr dk xq.kkad 2n gS (| x | < 1) rc %
1− x
(A) r ≤ n / 2 (B) r ≥ (n − 2) / 2 (C) r ≤ (n + 2) / 2 (D) r ≥ n

9- O;atd ( x + 2n+1 C 0 )( x + 2n+1 C1 )( x + 2n+1 C 2 ).....( x + 2n+1 C n ) esa xn dk xq.kkad gS&


n+1 2n+1 n
(A) 2 (B) 2 -1 (C) 2 (D) buesa ls dksbZ ugha

n n n
10-
10- (1 + x) (1 + y) (1 + z) ds izlkj esa r ?kkr ds inks ds xq.kkadksa dk ;ksx gS&
n 3 Cr 2n
(A) (B) n C r 3 (C) 3n
Cr (D) 3 Cr

Page 19
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

11-
11- ;fn n ,d /kukRed iw.kkZd
a bl izdkj gS fd n ≥ 3 rc n inksa ds ;ksx gksxk&

1.n −
(n − 1) (n − 1) + (n − 1)(n − 2) (n − 2) − (n − 1)(n − 2)(n − 3) (n − 3) + .......is :
1! 2! 3!

(A) 0 (B) 1 (C) -1 (D) bueas ls dksbZ ugha

100  200  100  200  100  200  n


12-
12-    +    + .... +    dk eku gS tgk¡ n C r =  
 0  150   1  151   50  200  r 

2
 300  100   200   200 
(A)   (B)   ×   (C)   (D) buesa ls dksbZ ugha
 50   50   150   150 

n  r −1 
13-
13- ∑∑ 

r =1  p = 0
n
C r n C p 2 p  cjkcj gS&


n n n n n n n n
(A) 4 – 3 + 1 (B) 4 – 3 - 1 (C) 4 – 3 + 2 (D) 4 – 3

21
 a b 
14-
14- ;fn  3 + ds izlkj esa (r + 1) osa in esa a rFkk b dh ?kkr cjkcj gS rc r dk eku gS&
 b
3
a 
(A) 9 (B) 10 (C) 8 (D) 6

15-
15- ;fn (1 + x)n ds izlkj esa p ok¡ (p + 1) ok¡ and (p + 2) ok¡ in lekUrj Js<+h esa gS] rc &
2 2 2 2
(A) n – 2np + 4p = 0 (B) n – n(4p + 1) + 4p – 2 = 0
2 2
(C) n – n (4p + 1) + 4p (D) buesa ls dksbZ ugha

100
16-
16- ∑
m= 0
100
C m ( x − 3)100−m .2 m ds izlkj esa x53 dk xq.kkad gS

100 100 100 100


(A) C47 (B) C53 (C) – C53 (D) – C 100

2n
17-
17- (1 + x) ds izlkj esa ;fn egRre xq.kkad okyk in egRre gks] rks x fdl varjky esa fLFkr gksxkA

n −1 n   n n + 1  n n + 2
(A)  ,  (B)  ,  (C)  ,  (D)
 n n − 1 n +1 n  n + 2 n 

18- C0 – 2.3 C1 + 3.32 C2 – 4.33 C3 + ….. + (-1)n (n + 1) Cn 3n

Page 20
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

 3n   3 n n n
(A) ( −1) n 2 n  + 1 (B) 2 m  n +  (C) 2 + 1.5 n 2 (D) (-2)
 2   2

Page 21
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

∞ n
C 0 + ... + n C n
19-
19- ∑
n =1
n
Pn
dk eku gS&

2
(A) e (B) e (C) 9 (D) buesa ls dksbZ ugha

20-
20- ,d iw.kkZd
a rFkk blds ?ku dk varj foHkkftr gS&
(A) 4 (B) 6 (C) 9 (D) buesa ls dksbZ ugha

21-
21- O;atd (2 + x – x2) 5 ds izlkj esa x dh U;wure vHkkT; ?kkr dk xq.kkad gS&
(A) 160 (B) 0 (C) 20 (D) 60

22-
22- O;atd (x + 2y – 3x)20 ds izlkj esa lHkh inksa ds xq.kkad ksa dk ;ksx] ftueas fd ‘z’ fo’ke ?kkr esa vkrk gS tcfd y dHkh ugha
vkrk gS] gS&
40 20 39 19 19 39 20 40
(A) 2 – 2 (B) 2 - 2 (C) 2 - 2 (D) 2 - 2

_ _ _ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _

,d ls vf/kd fodYi lgh

23-
23- ;fn (1 + x)n ds izlkj esa fo’ke inksa dk ;ksx a rFkk le inksa dk ;ksx b gS rc (1 – x2)n =
2 2 2 2 2 2
(A) a – b (B) a + b (C) b – a (D) buesa ls dksbZ ugha

2n
 n + 1
24-
24- nn   gS&
 2 

3 3
 n + 1  n + 1
(A)   ls NksVk (B)   ls cM+k ;k cjkcj
 2   2 

3
(C) (n! ) 3 ls NksV k (D) (n!) ls NksVk

20 2n r

25-
25- ;fn ∑ a ( x − 2) = ∑ b (x − 3)
r =0
1
r

r =0
r rFkk ak = 1 lHkh k ≥ n ds fy,] rc bn dk eku gS&

2n+1 2n+1 2n 2n-1


(A) Cn (B) Cn+1 (C) C n (D) Cn-1

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
EXERCISE # 2 ¼fo’k;kRed iz”u½
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
1- O;atd (x + xt)5 esa x dk eku Kkr djks ;fn O;atd dk rhljk in 10,00,000 gS tgk¡ t = log10x.

2- ;fn (1 – x)2n-1 ds izlkj esa xr dk xq.kkad ar gS] rc fl) djks fd


ar-1 + a2n-r = 0.

Page 22
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881

3- ( )
n
a Hkkx gS rc x + x2 – x[x] dk eku Kkr djksA
;fn x = 2 + 3 , n ∈N dks iznf”kZr djrk gS [x] x dk iw.kkZd

Page 23
Download FREE Study Package from www.TekoClasses.com & Learn on Video
www.MathsBySuhag.com Phone : 0 903 903 7779, 98930 58881
n+1
4- (1 + x) dk f}in izlkj fy[kksAa tc x = 8 rc n”kkZb, fd 9n+1 – 8n – 9; 64 ls foHkkftr gS tc n ,d /kukRed
iw.kkZd
a gSA

2 2 2 2 2 n-2
5- 1 . C0 + 2 . C1 + 3 . C2 + 4 . C3 +….+(n+1) Cn = 2 (n+1) (n+4).

-n 2 3
6- (1 – x) = a0 + a 1 x + a 2 x + a3 x + ……., a0 + a1 + a2 +…..+an dk eku Kkr djks&

32
7- 32 32 dks tc 7 ls foHkkftr fd;k tk, rks “ks’kQy gS&

8- a gS rc n”kkZb,% a – nC1(a-1) + nC2(a-2) - …… + (-1)n (a – n) = 0.


;fn n ,d ls cM+k iw.kkZd

9- ;fn (1 + x)n = p 0 + p1 x + p2 x2 + p3 x3 + ….., rc fl) djks fd


nπ nπ
(a) p0 – p2 + p4 - ……. = 2n/2 cos (b) p1 – p3 + p5 - …….. = 2n/2 sin
4 4

10-
10- fl) djks fd
42 43 4 n+1 5 n +1 − 1
4C 0 + .C1 + C 2 + ....... + Cn =
2 3 n +1 n +1

Answers
EXERCISE # 1 EXERCISE # 2

1. B 2. B 3. D 4. D 5. D 6. B 7. A -5/2 ( 2n)!
1. X = 10 OR 10 3. 1 16.
(n! ) 2
8. D 9. C 10. C 11. A 12. A 13. D 14. A

15. B 16. C 17. B 18. A 19. C 20. B 21. B


7.4
22. C 23. A 24. BD 25. AB

for 39 Yrs. Que. of IIT-JEE(ADVANCE)


&
15 Yrs. Que. of AIEEE(MAIN)
we have distributed already a book

Page 24

You might also like