GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

Negara kita, Malaysia mengamalkan sistem Raja Berperlembagaan dan Demokrasi

Berparlimen. Raja Berperlembagaan sebagai sebahagian sistem pentadbiran apabila

Perlembagaan Persekutuan mengiktiraf kedudukan dan peranan institusi Raja atau

Monarki dalam Perlembagaan (Perkara 181 Perlembagaan Persekutuan) serta diberi

kuasa tertentu oleh Perlembagaan. Demokrasi Berparlimen pula diterima kerana

ciri-ciri demokrasi, seperti pilihan raya dan wujudnya institusi Parlimen sebagai

simbol kepada demokrasi dan dengan adanya ciri-ciri Raja Berperlembagaan dan

Demokrasi Berparlimen itu, Perlembagaan Persekutuan menjadikan sistem Raja

Berperlembagaan dan Demokrasi Berparlimen berjalan serentak, menjadi semak dan

imbang antara satu sama lain.

Menurut Tun Mohamed Salleh Abas di dalam buku beliau yang berjudul “Prinsip

Perlembagaan dan Pemerintahan Malaysia”, pemerintahan Beraja merupakan salah

satu daripada unsur-unsur tradisi dalam Perlembagaan Malaysia Pemerintahan Beraja

merupakan salah satu ciri yang unik dan penting di Malaysia. Perlembagaan Malaysia

dikenali juga sebagai Perlembagaan Persekutuan 1948 mengandungi 183 perkara,

adalah undang-undang tertinggi di Malaysia. Ia merupakan satu dokumen

undang-undang bertulis yang telah dibentuk berasaskan dua dokumen terdahulu iaitu

Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948 dan Perlembagaan Kemerdekaan tahun

1957. Perlembagaan ini telah dirangka berdasarkan nasihat daripada Suruhanjaya

Reid yang telah melakukan kajian dalam tahun 1956. Perlembagaan berkenaan

berkuatkuasa sejurus selepas kemerdekaan pada 31 Ogos 1957.

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957 telah mewujudkan jawatan Yang

Di-Pertuan Agong berdasarkan kepada cadangan dalam Suruhanjaya Reid yang

memasukkan peruntukan mengenai “Yang Dipertuan Besar di sisi perlembagaan bagi

Persekutuan yang akan dipilih dari kalangan Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja.
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

“Yang Diper-tuan Agong dikatakan akan menjadi simbol perpaduan negara. Jawatan

Yang di-Pertuan Agong diwujudkan hasil daripada Suruhanjaya Reid yang merangka

Perlembagaan Persekutuan.. Cadangan jawatan Yang Dipertuan Agong timbul

berikutan tentangan terhadap penubuhan Malayan Union yang dilihat ingin

menghapuskan Institusi Raja-raja Melayu. Pada 31 Ogos 1957, setelah memilih

gelaran Yang di-Pertuan Agong dan menolak gelaran Yang di-Pertuan Besar yang

dicadangkan sebelum itu, Majlis Raja-Raja telah bersidang untuk mengundi

pemegang takhta yang pertama.

Jika menurut tempoh lama memerintah, Al-Marhum Mejar Jeneral Sultan Sir

Ibrahim Al-Masyhur ibni Al-Marhum Sultan Abu Bakar (Sultan Johor), yang dilantik

pada tahun 1895, merupakan sultan yang paling lama memerintah, tetapi baginda

menolak perlantikan tersebut disebabkan telah lanjut usia (ketika itu baginda berusia

84 tahun). Yang kedua dalam turutan, Al-Marhum Sultan Sir Abu Bakar Riayatuddin

(Sultan Pahang), yang memerintah pada tahun 1932, tidak mendapat mandat

secukupnya untuk dilantik. Yang lama memerintah seterusnya, Al-Marhum Tuanku

Abdul Rahman ibni Almarhum Tuanku Muhammad (Yang di-Pertuan Besar Negeri

Sembilan), yang menaiki takhta pada tahun 1933, kemudiannya telah dilantik sebagai

Yang di-Pertuan Agong Malaysia pertama.

Raja-raja berikut pernah menjadi Yang di-Pertuan Agong sebelum in;

Tempoh
No. Nama Negeri Keputeraan Kemangkatan
Pemerintahan
Tuanku Abdul Rahman 31 Ogos
24 Ogos 1 April 1960
1 ibni al-Marhum Tuanku Negeri 1957 – 1 April
1895 (umur 64)
Muhammad Sembilan 1960
Sultan Hisamuddin Alam 14 April
1 September
Shah ibni al-Marhum 1960 – 1
2 13 Mei 1898 1960
Sultan Alauddin Selangor September
(umur 62)
Sulaiman Shah 1960
3 Tuanku Syed Putra ibni Perlis 21 September 25 16 April 2000
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

al-Marhum Syed Hassan 1960 – 20 November (umur 79)

Jamalullail September 1920
1965
Sultan Ismail Nasiruddin
21 September
Shah ibni al-Marhum 20 September
1965 – 20 24 Januari
4 Sultan Haji Zainal 1979
Terengganu September 1907
Abidin III Mu’azzam (umur 72)
1970
Shah
Sultan Abdul Halim 21 September
28
Mu’adzam Shah ibni 1970 – 20 11 September
5 November
Almarhum Sultan Kedah September 201
1927
Badlishah Pemerintahan 1 1975
Sultan Yahya Petra ibni 21 September
Kelant 10 Disember 29 Mac 1979
6 al-Marhum Sultan 1975 – 29 Mac
an 1917 (umur 61)
Ibrahim 1979
Sultan Haji Ahmad Shah
Al-Musta’in Billah ibni 26 April
24 Oktober 22 Mei 2019
7 Almarhum Sultan Abu 1979 – 25
Pahang 1930 (umur 88)
Bakar Ri’ayatuddin April 1984
Al-Mu’azzam Shah
26 April 22 Januari
Sultan Iskandar ibni
8 Johor 1984 – 25 8 April 1932 2010
Almarhum Sultan Ismail
April 1989 (umur 77)
Sultan Azlan
26 April
Muhibbuddin Shah ibni 19 April 28 Mei 2014
9 Perak 1989 – 25
Almarhum Sultan 1928 (umur 86)
April 1994
Yussuff Izzuddin Shah
Tuanku Ja’afar ibni 26 April 27 Disember
10 Almarhum Tuanku Negeri 1994 – 25 19 Julai 1922 2008
Abdul Rahman Sembilan April 1999 (umur 86)
Sultan Salahuddin Abdul 26 April
21 November
Aziz Shah ibni 1999 – 21
11 8 Mac 1926 2001
Almarhum Sultan Selangor November
(umur 75)
Hisamuddin Alam Shah 2001
13 Disember
Tuanku Syed Sirajuddin
2001 – 12 17 Mei 1943
12 ibni Almarhum Tuanku Perlis
Disember (umur 76)
Syed Putra Jamalullail
2006
Sultan Mizan Zainal 13 Disember
22 Januari
Abidin ibni Almarhum 2006 – 12
13 1962
Sultan Mahmud Terengganu Disember
(umur 57)
Al-Muktafi Billah Shah 2011
Sultan Abdul Halim 13 Disember
28 11 September
Mu’adzam Shah ibni 2011 – 12
14 November 2017
Almarhum Sultan Kedah Disember
1927 (umur 89)
Badlishah Pemerintahan 2 2016
13 Disember 6 Oktober
15 Sultan Muhammad V 2016 – 6 1969
Kelantan
Januari 2019 (umur 49)
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

Al-Sultan Abdullah
Ri’ayatuddin Al-Mustafa
Billah Shah ibni 31 Januari 30 Julai 1959
16
Almarhum Sultan Haji Pahang 2019 – kini (umur 59)
Ahmad Shah
Al-Musta’in Billah

FUNGSI DAN PERANAN YANG DI-PERTUAN AGONG

Kita sentiasa mendengar konsep Raja Perlembagaan ketika membincangkan

kedudukan raja-raja Melayu di Negara kita. Apa sebenarnya maksud ‘Raja

Berperlembagaan’ dalam konteks Negara kita dan setakat manakah pula amalannya.

Pada umumnya kita fahami bahawa Raja berperlembagaan bermaksud raja yang

hanya bertindak atas nasihat Jemaah Menteri. Walaupun asalnya istilah bertindak atas

nasihat ini merupakan amalan atau konvensyen perlembagaan, ‘kewajipan’ ini telah di

maktubkan dalam Perlembagaan dengan wujudnya Perkara 40 dan ditambah lagi

dengan pindaan Perlembagaan pada tahun 1994 dengan memasukkan fasal (1A).

Bagaimana pun, terdapat tiga kuasa budi bicara Yang di-Pertuan Agong, iaitu

sebagaimana termaktub dalam Perkara 40(2)(a)(b) dan (c). Kuasa budi-bicara

bermaksud, Yang di-Pertuan Agong tidak perlu menerima atau menunggu nasihat

Jemaah Menteri dalam melaksana tiga perkara tersebut. Antara kuasa budi-bicara

Yang di-Pertuan Agong yang sentiasa mencari perbahasan secara ilmiah atau politik

ialah kuasa budi-bicara untuk membubarkan Parlimen setelah terdapat ‘permintaan’

Perdana Menteri.

Di peringkat Persekutuan, kita belum pernah melihat kuasa ini dilaksana atau

cuba dilaksana oleh Yang di-Pertuan Agong. Sebagaimana pengalaman di

negeri-negeri, seperti Perak dan Kelantan kita telah melihat kuasa budi-bicara

raja-raja Melayu telah dilaksanakan. Terdapat pelbagai reaksi, komen dan protes yang
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

dibuat oleh pelbagai pihak. Namun, dari segi peruntukan perlembagaan, ia adalah

kuasa budi-bicara raja dan dari sudut sejarah, kuasa ini telah diperjelaskan dalam

segmen Ringkasan Cadangan Suruhanjaya Perlembagaan dahulu3. Selain daripada

itu, peruntukan Perlembagaan tersebut menggunakan perkataan ‘permintaan’ bagi

membezakannya dengan perkara-perkara yang memerlukan raja-raja bertindak

menurut ‘nasihat’. Oleh itu, walaupun baginda adalah raja berperlembagaan, dalam

keadaan sukar dan bercanggah dengan falsafah negara, maka, baginda harus bijaksana

dan berwibawa dalam mengimbangi kedua perkara ini. Dalam membuat pertimbangan

tersebut, sudah tentu kepentingan negara perlu diberi keutamaan. Sebagaimana Raja

Bhumibol, baginda dilihat dalam banyak ketika menggunakan kewibawaan dan

kebijaksanaan baginda walaupun baginda juga merupakan raja berperlembagaan.

Dalam konteks ini raja berperlembagaan perlu disabitkan kepada raja yang

mementingkan keadilan dan mengutamakan kepentingan rakyat dan negara. Oleh

yang demikian, raja berperlembagaan tidak seharusnya menjadi benteng atau

halangan kepada raja-raja Melayu untuk menegaskan pendapat dan kewibawaan

baginda dalam perkara-perkara yang pada hemat baginda adalah bagi kepentingan

negara. Sebagai contoh, perkara yang begitu menjadi perhatian kita sekarang ialah

penyatuan umat Melayu Islam. Dalam hal ini, kebijaksanaan, kewibawaan dan

ketegasan baginda sangat diperlukan bagi mempastikan masalah perpecahan tidak

akan memudaratkan negara.

Perlembagaan Persekutuan meletakkan Yang di-Pertuan Agong sebagai ketua

utama negara, yang secara undang-undangnya menganggotai tiga badan kerajaan,

iaitu badan Perundangan (Legislatif), Badan Pemerintah (Eksekutif) dan Badan

Kehakiman (Judisiari). Perkara 44 meletakkan Yang di-Pertuan Agong sebagai satu

daripada tiga unsur Parlimen. Baginda mempunyai kuasa memanggil, menangguh dan
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

membubarkan Parlimen serta meletakkan cop mohor kepada Rang undang-undang

yang telah diluluskan oleh Badan Perundangan dalam proses penggubalan

undang-undang. Baginda merupakan Pemerintah Tertinggi Angkatan Tentera, Yang

di-Pertuan Agong berkuasa mengampunkan dan menangguhkan sesuatu hukuman dan

Baginda bertanggungjawab menjaga dan memelihara kedudukan dan hak istimewa

orang Melayu serta kepentingan bangsa lain. Melalui kuasa budi bicara, menitahkan

Majlis Raja-Raja Melayu mengadakan mesyuarat bagi membincangkan keistimewaan,

kedudukan, kehormatan dan kemuliaan Raja-Raja Melayu,

Yang di-Pertuan Agong merupakan ketua agama Islam bagi negeri baginda

sendiri, Pulau Pinang, Melaka, Wilayah Persekutuan, Sarawak dan Sabah. Yang

di-Pertuan Agong mempunyai kuasa budi bicara untuk melantik Perdana Menteri

daripada mana-mana ahli Dewan Rakyat yang pada hemat baginda mungkin

mendapat kepercayaan dan . Baginda juga boleh menggunakan kuasa budi bicara

untuk membubar Parlimen sekiranya terdaapt permintaan Perdana Menteri. Baginda

mempunyai kuasa melantik dan melucutkan jawatan Jemaah Menteri dan Timbalan

Menteri setelah mendapat nasihat Perdana Menteri.

Yang di-Pertuan Agong boleh membuat pengisytiharan darurat dan juga membuat

undang-undang (ordinan) darurat sekiranya kedua-dua Dewan Parlimen tidak

bersidang secara serentak. Atas nasihat Perdana Menteri, baginda mempunyai kausa

melantik ahli suruhanjaya-suruhanjaya yang ditubuhkan oleh Perlembagaan, seperti

Suruhanjaya Polis, Pelajaran. Baginda juga melantik Peguam Negara atas nasihat

Perdana Menteri. Perlembagaan memberi kuasa eksekutif kerajaan persekutuan dalam

pentadbiran raja. Walau bagaimanapun, dengan beberapa pengecualian, baginda

terikat untuk menggunakan kuasa ini atas nasihat Kabinet atau seorang menteri yang
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

bertindak di bawah kuasa umum Kabinet. Oleh itu, secara amalinya, kebanyakan kerja

harian pentadbiran yang sebenarnya dilakukan oleh Kabinet.

Perkara 181 (1), Perlembagaan Persekutuan menjamin kedaulatan dan kuasa raja

terus berkekalan. Perlembagaan telah memperuntukkan beberapa kuasa kepada Yang

di-Pertuan Agong. Antaranya ialah baginda diberi kuasa untuk memelihara

kedudukan istimewa orang Melayu dan bumiputera negeri-negeri Sabah dan Sarawak

dan menjaga kepentingan kepentingan sah kaum-kaum lain. Baginda juga berperanan

sebagai ketua agama Islam bagi negeri baginda sendiri, Melaka, Pulau Pinang, Sabah,

Sarawak, dan Wilayah Persekutuan. Di samping itu, Seri Paduka Baginda Yang

Di-Pertuan Agong juga adalah Pemerintah Tertinggi Angkatan Tentera Negara.

Perkara 39 Perlembagaan memberi kuasa eksekutif kepada Yang di-Pertuan

Agong dan tertakluk kepada peruntukan undang-undang di Malaysia dan Jadual Ke-2.

Kuasa eksekutif dijalankan oleh Menteri atau Menteri-Menteri yang diberi kuasa oleh

Jemaah Menteri. Perkara 43 (1) Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan bahawa

Yang di-Pertuan Agong hendaklah melantik sebuah Jemaah Menteri untuk

menasihatkannya dalam menjalankan peranannya. Perkara 40(1) dan 40(1A)

Perlembagaan Persekutuan, memperuntukkan bahawa Yang di-Pertuan Agongdalam

menjalankan pemerintahannya hendaklah mengikut nasihat Jemaah Menteri serta

menimbangkan nasihat yang diberi oleh ahli Jemaah Menteri.

Yang di-Pertuan Agong juga mempunyai kuasa dalam semua perkara di mana

Parlimen membuat undang-undang di bawah Senarai Persekutuan dan Senarai

Bersama dalam Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan serta setakat dalam

perkara yang disebut dari Perkara 93 hingga Perkara 95 Perlembagaan

Persekutuan.Yang di-Pertuan Agong juga mempunyai kuasa untuk melantik Yang

 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

Dipertua Negeri Pulau Pinang, Melaka, Sabah dan Sarawak bawah butiran 19 A(1)

Jadual Kelapan Perlembagaan Persekutuan. Yang di-Pertuan Agong boleh

mengeluarkan suatu Perisytiharan Darurat (Proclamation of Emergency) di

bawah Perkara 150 Perlembagaan Persekutuan. Perkara 150(1) Perlembagaan

Persekutuan memperuntukkan bahawa jika Yang di-Pertuan Agong berpuas hati

bahawa keadaan darurat yang serius berlaku serta mengancam ekonomi, ketenteraman

boleh mengeluarkan perisytiharan tersebut.

Berdasarkan kes Teh Cheng Poh lawan Public Prosecutor (1979) 1 MLJ

50 dan N.Madhavan Nair lawan Government of Malaysia, Yang di-Pertuan Agong

akan bertindak untuk mengisytiharkan darurat berdasarkan atas nasihat Jemaah

Menteri. Walaupun bertindak atas nasihat Kabinet atau Menteri atau selepas

berunding atau atas cadangan seseorang atau sesuatu pertubuhan (selain Kabinet),

Yang di-Pertuan Agong boleh bertindak mengikut budi bicara dalam tiga fungsi

Perlembagaan iaitu:

1. Melantik seorang Perdana Menteri. (Perkara 40 (2) (a) Perlembagaan

Persekutuan)

2. Bersetuju atau tidak mempersetujui permintaan membubarkan

Parlimen (Perkara 40 (2) (b) Perlembagaan Persekutuan)

3. Meminta mesyuarat Majlis Raja-Raja diadakan semata-mata mengenai

keistimewaan, kedudukan, kemuliaan dan kebesaran raja dan mengambil

tindakan dalam mesyuarat itu. (Perkara 40 (2) (c) Perlembagaan Persekutuan).

Sehungan itu, seperti tertakluk dalam Perkara 8,

Krisis Perlembagaan 1983 menjadi sejarah penting negara apabila raja-raja

Melayu hilang kuasa imuniti berlaku akibat daripada tindakan para pemimpin negara
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

ketika itu, melakukan beberapa tindakan di luar adab dan peruntukan Perlembagaan

itu sendiri, dalam kata lain membelakangi Raja-Raja. Di sinilah bermulanya

penghakisan secara terancang terhadap kuasa Raja-Raja di negara ini. Perkara 38(4)

Perlembagaan Persekutuan menyatakan “tiada apa-apa undang-undang yang

menyentuh secara langsung keistimewaan, kedudukan, kemuliaan atau kebesaran

raja-raja boleh diluluskan dengan ketiadaan persetujuan Majlis Raja-Raja”. Pemimpin

utama ketika itu telah melakukan beberapa tindakan secara rahsia dengan membawa

pindaan tersebut ke Kabinet dan kemudiannya ke Parlimen tanpa terlebih dahulu

mendapat perkenan dari Majlis Raja-Raja dan antara pindaan yang berjaya dilakukan

ialah Perkara 66(5).

Di dalam peruntukan asal, menyatakan “Segala rang undang-undang yang

telah diluluskan oleh Parlimen akan dipersembahkan untuk mendapat perkenan

daripada Yang di-Pertuan Agong, jika Yang di-Pertuan Agong tidak memberi

perkenan maka undang-undang tersebut dinyatakan tidak sah.”. Manakala peruntukan

pindaan pula menyatakan “Jika sesuatu Rang Undang-Undang tidak diperkenankan

oleh Yang di-Pertuan Agong dalam masa tiga puluh hari selepas sesuatu Rang

Undang-Undang dikemukakan kepadanya, maka Rang Undang-Undang tersebut

hendaklah menjadi undang-undang apabila habis masa yang ditentukan mengikut cara

yang sama seolah-olah dia telah memperkenankannya”.

Pindaan Perlembagaan membabitkan kedudukan Raja-Raja kali kedua dibuat

pada 10 Disember 1992 yang menghapus ’iminuti’ atau kekebalan Raja-Raja yang

sebelum itu ditakrifkan sebagai "berada di atas undang-undang" atau "is above the

law"; iaitu Raja-Raja tidak boleh diheret ke Mahkamah walau apapun kesalahan yang

dilakukannya termasuk membunuh. Apabila raja-raja Melayu hilang kuasa imuniti.

Kontroversi yang berlaku ketika itu melibatkan kerajaan pimpinan Perdana Menteri,
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

Tun Dr. Mahathir Mohamad dengan raja-raja Melayu merupakan sesuatu yang akan

diingati sampai bila-bila. Krisis tersebut telah membawa kepada hilangnya `imuniti’

undang-undang dalam kalangan raja-raja Melayu serta kerabatnya melalui pindaan

kepada Perlembagaan Persekutuan. Krisis tersebut juga telah menyaksikan Perkara 32,

38, 42, 63, 72 dan 181 dalam Perlembagaan Persekutuan yang menyentuh mengenai

raja-raja Melayu termasuklah kekebalan daripada perundangan dipinda. Sekiranya

sebelum 1993, raja-raja Melayu kebal daripada tindakan undang-undang, krisis yang

membawa kepada pindaan Perlembagaan Persekutuan telah membolehkan tindakan

undang-undang diambil ke atas raja-raja Melayu. Kesannya sangat besar sehingga ke

hari ini, berdasarkan kedudukan undang-undang semasa, raja-raja Melayu boleh

dibawa ke Mahkamah Khas atas sifat peribadi dengan mengambil kira peraturan atau

tatacara tertentu.

Semuanya bermula sekitar Disember 1992 apabila berlaku apa yang dianggap

sebagai `insiden Gomez’ yang didakwa membabitkan kerabat diraja Johor.

Dilaporkan kononya Douglas Gomez, jurulatih pasukan hoki Maktab Sultan Abu

Bakar di Johor telah membuat laporan polis mendakwa dipukul oleh kerabat diraja

Johor. Dicatatkan perkara itu tercetus rentetan kekalahan Johor kepada Perak dalam

satu kejohanan hoki. Peristiwa itu mendapat perhatian rakyat ketika itu yang

mempersoalkan kekebalan raja-raja Melayu serta kerabat diraja.Tanpa disangka, satu

sidang khas Dewan Rakyat diadakan pada 10 Disember 1992 dengan Timbalan

Perdana Menteri ketika itu, Tun Ghafar Baba mengemukakan usul supaya langkah

diambil untuk menyekat kekebalan kerabat diraja Usul itu mendapat sokongan sebulat

suara daripada ahli Dewan Rakyat. Bukan itu sahaja, usul tersebut turut mendapat

sokongan parti pembangkang ketika itu iaitu Pas dan DAP, manakala Semangat 46
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

pimpinan Tengku Razaleigh Hamzah membantah kerana berpandangan apa

dibentangkan hanya melemahkan kedaulatan raja-raja serta ketuanan Melayu.

Maka, bermulalah `kempen’ memaparkan apa yang didakwa sebagai salah laku

raja-raja Melayu termasuklah gaya hidup mewah selepas usul tersebut dikemukakan

kerajaan kepada Dewan Rakyat. Banyak pemerhati melihat ‘kempen’ itu bertujuan

meraih sokongan rakyat terhadap ‘perang’ membabitkan kerajaan dan raja-raja

Melayu. Hubungan antara kerajaan dengan raja-raja Melayu ketika itu disifatkan

sebagai ‘tegang’. Pelbagai laporan disiarkan media ketika itu dengan bukan hanya

menjurus kepada Sultan dan kerabat diraja Johor, tetapi raja-raja Melayu lain

termasuklah kerabat Pahang. Selepas beberapa perubahan dilakukan terhadap

cadangan pindaan Perlembagaan Persekutuan, Dewan Rakyat meluluskan

pelaksanaannya pada 8 Mac 1993 manakala Dewan Negara pada 30 Mac. Maka,

bertitik-tolak daripada itu, raja-raja Melayu yang sebelum tahun 1993 mempunyai

kekebalan dari segi perundangan, tidak lagi mempunyai kelebihan itu.

 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

Rujukan

Abdul Aziz Bari. (2008). Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.

Amidah Hamim. (2002). Yang di-Pertuan Agong raja berperlembagaan. Kuala

Lumpur: Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia.

Hafiza Mohd Salleh. (2011). Sistem raja berperlembagaan. Kuala Lumpur: Semarak
Murni Enterprise.
 GMGA 2013 PERLEMBAGAAN MALAYSIA

Hamdan Aziz. (2012). Politik & kerajaan. Kuala Lumpur: Freemind Horizons.

Hashim bin Yeop A. Sani. (1990). Bagaimana undang-undang kita diperbuat.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pendidikan Malaysia.

Ibrahim, N. (2017). The Development of Formal Ceremonial Coronation Attire of

Seri Paduka Baginda yang di-Pertuan Agong From I-XIV Starting From 1957
until 2016. International Journal Of Creative And Arts Studies, 3(1), 57.

International Law Book Services. (2002). Perlembagaan Persekutuan. Kuala Lumpur.

Mohd. Salleh Abas., & Salleh Buang. (2006). Prinsip perlembagaan dan pemerintahan
di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Muhammad Suffian bin Hashim, T., Lee, H., & Trindade, F. (1983). Perlembagaan
Malaysia. Petaling Jaya: Fajar Bakti.

Sheridan, L., Groves, H., Vohrah, K., Koh, T., & Ling, P. (2004). The
Constitution of Malaysia. Kuala Lumpur: Malayan Law Journal Sdn. Bhd.