TAWNG HMAN DIK - THALAITE MAWHPHURHNA

- Robert Lalthanmawia,

Bial Meet 2016 ,KTP,Luangmual Pastor Bial.

Hnam hrang hrang te’n tawng chi hrang eng emaw zat kan nei a. Mithiam te chuan
khawvelah hian tawng chi hrang 6912(mizo tawng pawh telin) a awm mek niin an sawi.
7000 chuang lai a awm ni a sawi te pawh an awm bawk. Hriat theih chinah tawng 573 lai
chu a hmangtu an tlem em a vang te, thangthar te’n ngaihhlut nachang an hriatloh a
vang te leh chhan dang a vang tein a thi tawh niin an sawi a. Tuna tawng awm mek zinga
a chanve aia tam mah hi a hmangtute’n hma an lalo a nih chuan Kum zabi 21-na ral ruala
ral ve nghal mai tur ang a chhut a ni bawk. ‘UNESCO’ in khawvela tawng thih mai
hlauhawm a sawi zingah Mizo Tawng pawh hi a tel ve tlat mai! Naupangin mahni
inchhung piah lamah Mizo tawng an hmang manglo niin an ziak a ni.

Kan pianpui tawng, Pathian min pek hlu tak hi keini-thangtharte hian kan ngaihlu
tawk talo emaw tih mai tur a ni ta mek a. Mizo tawng dik sawi hian hralh a tla ta lo hle
niin a ngaih theih bawk. Chutiang dinhmuna kan din mek laia, Bial chhunga zirho tura
Bial KTP Conference-in a rel hi a lawmawm hle a ni.

Thalai, mizo tawng dik leh diklo ngaihtuah ngai lemlo leh tawng dik hriat kher pawh
tul ti lemlo kan kat ta nuk mai. Tuna thalaite hi nakinah nu leh pa, pi leh pu kan nih hun a
lo thleng ang a, kan duh emaw duhlo emaw tu leh fa te tan eng tawng emaw chu kan
hlan chhawng dawn a. Chhuan lo la awm zel tur tan Mizo tawng dik kan hlan chhawn a
tul hle. Vawiinah hian chu mawhphurhna chu kan zavaia chungah hian a innghat a ni
tih i hre thar leh ang u.

Sap tawng hi a pawimawh khawp mai. Mahse, thalaite’n mahni tawng thiamlo
khawp a kan ngaisang a nih vaih chuan kan hnam hian hmabak eng a nei thei tawh ngailo
ang. Mizo tawng hi sap tawng atanga teh a, sap tawng kalphung nena khaikhin chi a ni
lo. Kalphung bik a nei.

Chutihrual chuan, anih dan phung fel tak ziaka daha midang hlan chhawng zel thei
turin mithiam zawkte’n tan an lak pawh a tul khawp mai. Sap tawng-ah chuan “a dik, a
diklo” ti zung zung thei si, “mizo tawng hi chu ka thiamlo” ti liam vel mai mai si an pung
zel a. Mizo tawng hman dikloh, lam dikloh leh ziah dikloh ai chuan sap tawng thiam loh

1
leh tawng sual emaw ziah sual emaw kan hlau ta zawk emaw tih tur a ni ta. Sap tawng
dik hmang thiamte leh zirtir thin te’n ngaihsan an hlawh mek laiin, mizo tawng dik sawi
thin te erawh chu hnial hrat chhuahin kan chhuah lo chauh ta mai!

Kan lo chik ve emaw, Tun Conference chhung mai pawh hian tawng diklo leh lam
diklo a tam hman hle mai. A hawrawp kan la ngaihtuah chian ngailoh vang te pawh a
niang. Zahawm taka Biak In hawng a Innei te chu, Dan khat-na a innei kan ti mei mei a.
Monu/mopa kan la tita zel a. Sipei-ah te kan tang a, tihtur te kan titha paihlo deih a.
Pathian thu te hi atak hmuh tur awm hawt silo hian kan tarlang a. A thenin kan tiri a.
‘Zanin chu, thu i tiri tha hle mai’ te inti ta ila, eng tin nge ni ta ang!

Thawhlawm khawnna i lo nei ang u kan ti a. Kan inchankim vek dawn em ni?
Inkhawmpui te hi a hun chhung kham lo viau si hian, a hming a sei ta lutuk a niang chu...
khawmpui kan ti ta mai a. Pawh ni se, marawh chu te kan ti liam ta zel a. Lam pum dik ve
hram hram ila, kan hah phah viau dawn em ni? Hnatlang te, Committe te hi a koh a koh
thin a sin! Kan nula te hian Hla te hi a sawi a sawi loin, han hril dap dap sela. Zai pawh a
tui deuh ang chu maw le.

Hetianga kan kal zel chuan, ‘Kawlni’ hrelo ‘Colney’ an la ther fur ang a. Wralte te,
Shailo te pawh an lo la chhuak hial ang tih a hlauhawm ta. Eng vang ber nge maw ni
dawn ni... kan thla chhiarna te chu January, February, March in chiang takin a rawn
luahlan ta a. Kan ni chhiarna pawh Monday, Tuesday, Wednesday in a rawn run leh ta
mek a nih hi. Sikul naupang hi han zawt chiah mah teh u... ‘Thawhtanni, Inrinni’ ti fak fak
chu an tam kher tawh lo ang.

Mizo Thla chhiar dan :

1) Jan - Pawlkut Thla 2) Feb - Ramtuk Thla 3) Mar - Vau Thla

4) Apr - Tau Thla 5) May - Tomir Thla 6) June - Nikir Thla

7) Jul - Vawkhniahzawn Thla 8) Aug - Thitin Thla 9) Sep - Mimkut Thla

Hetiang a nih zel zawngin ‘A AW B’ thiam aia ‘A B C’ thiam tul kan tih zawk hun a lo
la thleng ngei ang. Ni e, Sap tawng leh Vai tawng pawh mahni tawng ang mai a kan hman
tak tam tak a awm ta a. Chutih rual chuan, a bula mizo tawng mawi tak a awm reng lai a,

2
thusawi karlak a, rem leh remlo a sap tawng zeh hram chinte hi changkanna a nilo tih
kan hriat tel pawh a tul ta hle mai.

Ziaka kan inbiak pawhna hmanraw lar tak- ‘facebook’, ‘sms’, ‘whatsapp’, adt. ah te
hian thumal diklo leh hawrawp kimlo in kan chhu nasa hle mai a. Hengte hian, tawng
diklo leh thumal diklo, dik anga kan ngaih tlat tawh si a hring chhuak teuh thei tlat a ni. I
fimkhur tlang teh ang u. Lehkha pawimawh bik kan ziahah te thlengin, tum reng vang
pawh niloin kan hmang tan mek.

Keini KTP te hian hawrawp awmze neilo, ngaihruatna nena chhuidawn ngai turin
thu i chhu ve lo hram ang u. Helam a mi thahnemngaite awrawl leh kuthnu hriat leh
hmuh tur a awm ta zeuh zeuh, thil lawmawm tak a ni. Kan thenawm mai ‘Khaisi’ ho khu
UNESCO - tawng thih hlauhawm huang atangin nikum mai khan an tal chhuak tawh.
Khua a tlai hma hian thalaite, a bik takin keini KTP member-te kan harh a hun ta tak zet a
ni.

Babel Insang satute kha, Insang sak an chawlhsan theihna turin Pathianin an tawng
ti hrangin a hrem ta a. Lungrual taka khawsa leh hna thawkho thin kha, awmho theiloin
khawvel hmun hrang hrangah an lo darh zo ta a ni tih Bible-ah kan hmu. Heta tang mai
pawh hian, tawng pawimawh zia leh hnam-a phuarkhawmtu leh inpumkhatna thuruk a
nih zia kan hmu thei a. Pathian thilpek a nih zia kan hre thei bawk. Kan tawng hlu tak hi
awmze neilo a kan sawisa a nih vaih chuan kan hnam hmakhuain a la tuar ngei ang. Mizo
hnam a nun zel nan leh Pathian min din chhan ti hlawhtling zel turin Mizo tawng kan
ngaihsan thar leh a, tawng dik hria a, hmang zel thei turin Thalaite’n tan kan lak a tul
hle a ni.

Thu leh hla kan ngaihthlak tamna ber Kohhran leh KTP huang chhungah hian
thumal diklo a rik fo chuan, chu chuan nghet taka zung kaiin kan than hnan ang a. Kan
kih hnawkah vek tal awkin, hnam pumpui min la run let ang tih a hlauhawm hle a ni. Tho
chhuak leh tura khua a tlai hma ngei hian, harhin, tan i la thar teh ang u.

NGAIHTUAH ZUI ATAN :

3
 1) Tawng hman dik tulna leh a pawimawh zia.

2) ‘Tawng hman dik’ - thalaite mawhphurhna a nih dan.

3) Tawng hman dikloh hrang hrang te.

(He thu hi Tawng hman dik khuh hawnna mai a ni e. Branch-a zirho tur -

‘Tawng hman dikloh langsar zual’ tih chu Lehkha hranin a la rawn kal ang)