0% found this document useful (0 votes)
153 views24 pages

Sri Lanka-On The Road To Peace

The document discusses traditional Sri Lankan medicine (Ayurveda) and its importance. It covers topics such as the history and principles of Ayurveda, important Ayurvedic treatments and medicines, and the need to preserve and promote Ayurveda in Sri Lanka.

Uploaded by

methlal
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
153 views24 pages

Sri Lanka-On The Road To Peace

The document discusses traditional Sri Lankan medicine (Ayurveda) and its importance. It covers topics such as the history and principles of Ayurveda, important Ayurvedic treatments and medicines, and the need to preserve and promote Ayurveda in Sri Lanka.

Uploaded by

methlal
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 24

iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .

egqï jdr®;dlrKh

iduh lrd udjf;a °


ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh ( Y%S ,xldfõ hym;a ckudOH Ndú;dj
i|yd jk ióCIKh yd uÛfmkaùu

ISBN : 955-8037-86-9

lr®;Djreka iqkkao foaYm%sh iy cel,ska mdr®la

ia;=;sh wkacd lshqmr®ia" le;˙ka uela uefydka" fcda‚hd rhsâ"


ixck y;af;dgqj" wdpdr®h mS' irjkuq;a;= yd
úl,am m%;sm;a;s flakaøfha udOH wxYh

ie,iqu ÆhS iur®gka" .a,eâµa,hs óähd

PdhdrEm nqoaêl ùrisxy" Y%shka; j,afmd, yd .âµhs óähd

ldgqka cQâ fydrfpla

fuu ,shú,a, ilia lrk ,oafoa tlai;a ckmo idu wdh;kfha ^hQ' tia' whs' mS'& uQ,H
wdOdr u; h' fuys wvx.= woyia ckudOHfõ°kaf.a cd;Hka;r iïfï,kfha jk w;r
lsisu whqrlska tAjd tlai;a ckmo idu wdh;kfha ks, u;h m%ldY ùula f,i ie,lsh
hq;= fkdfõ'

fuu m%ldYkfha lsis≥ fldgila ljr wdldrhlska fyda m%ldYlf.a ,sÅ; wjirhlska
f;drj h<s m%ldYhg m;a fkd l< hq;= h' fuu .%ka:fhys ysñlï lr®;Djreka i;= jk
w;r fuys wvx.= ,sms m˙yrKh ls¯fï whs;sh lr®;Djreka fj; mejfr®'

1
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

mgqk

ye¢kaùu 3

.egqu yd ckjdr®.sl;ajh - jdo úIhhka 5


fn≥Kq wjYH;d
ckudOH N+ñldj
i;Hh" iduh" iy úIh uQ,sl;ajh

mr®fhaIK jdr®;dj( uyd úfNaokh - ckudOHfõ°ka


is;k wdldrh iy Tjqka jdr®;d lrk wdldrh 7
isoaê wOHhk jdr®;dlrKh( ckjdr®.sl;ajh wjOdrKh ls¯u
Y%S ,xldfõ wia:djrNdjh( .egqfuys miqìu

wmf.a i∞pdrd;aul rduqj ne| ;nk neñ 11


ckudOHfõ°kaf.a jD;a;Sh wdpdrOr®u moaO;sh ms<sn| c' cd' i' m%;sm;a;s m%ldYkh

ksrjoH;dj" ´md¥m iy i;Hh m%ldY lrkakka 12

weig fmfkkjdg jeä hula 13

ckjdr®.sl fn°u 14
ckjdr®.sl;ajh hkq t†˙jd†lu fkdfõ

ishÆ u me;s wdjrKh ls¯u 15


udOH ks¯ÈKh( §ks,¶ iqkdñ mqj;a

l;dj iïmQr®K jkafka woyia .Kkdjlsks 17


ia;%SmqreI iudc Ndjh ( .egqï ;;a;ajhl °
m%jD;a;s ldurfha úúO;ajh
mqj;a NdIdj
<uqkaf.a y`vg ijka °u
fjk;a ldKavj, ckhd yd iïuqL idlÉPd ls¯ug Wmfoia

uQ,fhka u ,nd .ekSu 20


mÈmd;s;ajh .ek lghq;= ls¯u
ixialdrl iajdëk;ajh

c'cd'i' .egqï jdr®;dlrKhg u. fmkaùï 21


ckudOHfõ°kaf.a wdrÈdld¯ l%shd l,dmh i|yd cd;Hka;r kS;s¯;s moaO;sh 22
m%fhdackj;a uQ,dY% yd wdY%s; .%ka: kdu f,aLkh 23

2
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

tkï" u;=msáka oDYHudk jk foag tmsáka jvd .eUqrg lsπ


ye¢kaùu nei" iïmQr®K ixisoaêh wkdjrKh lr .ekSuhs' bka woyia
jkafka kj uQ,dY% yd kj woyia fiùu uÛska úúO;ajh bjiSfï
fl%daOfha m,a,fuys wm m%S;sfhka ≥jk úg yelshdj m%jr®Okh ls¯u i|yd kj wjia:d W∞ lr .ekSuhs'
kq≥gq .,la f,i Tn wm md mels<S jÜgkq ,nhs .egqu yd idudkH mqrjeishka flfrys tys n,mEu f;areï
wm úldrfhka fldgqù isák úg u .ekSug bv ,nd°fuka yd Bg úi∫ï fiùfuka" wúksYaÑ;Ndjh
≥rl:khla f,i Tn wmg ndOd muqKqjhs myùug jeä bv m%ia;djla ,efí'

ví' tÉ' wjqvka jD;a;ShuhNdjh


m%dfhda.sl jYfhka ñka woyia jkafka l=ulao@
wmg l< yels uQ,sl u yd jeo.;a u foh ir, j lshkafka
igka úrduh ;ju;a mej;=k o" °r®>ld,Sk iduh ;j≥rg;a Y%S kï" wfma rdcld˙h jD;a;Suh f,i" ksjer† f,i iy wdpdr
,xldj u.y˙ñka isà' 2004 jr®Ifha w. ° iqkdñh lvd j†k Ou¬dkql+, j bgq ls¯uhs' uQ,sl foaj,a ksishdldr j f;areï .;
wjia:dj jk úg rg wka;rdhld¯ f,i kej; hqoaOhlg b;d hq;=hs'
wdikak ;;a;ajhl úh' iqkdñfha ìysiqkqlu yd bka we;s jQ
úkdYh iu. ckudOHfõ°ka yg kj wNsfhda. /ila we;s úh' j.lsjhq;=Ndjh
iqkdñh yd ne∫Kq fkdfhl=;a mqj;a fukau" ±jeka; m%;sksr®udK
fojkq j" wmf.a whs;sjdislï yd j.lSï wNHdi lrñka" .egqï
lghq;= wdrïN ùu;a iu. n,Od¯ka tu lghq;=j,g j.lSug
mj;akd wjia:djl ksoyia iudchla mj;ajdf.k hEu i|yd
ne|;eîu jeks lghq;= úh'
wmf.a jD;a;sh ksoyfia yeisrùfï jeo.;alu wm úiska jgyd .;
iudchka mSvkhg m;a ù isák úg" Tjqkag n,mdk m%Yak
hq;= h' wm fuu whs;sjdislï ls%hdfõ fhdojkafka wm úiska
iïnkaOfhka m%cdjg i;H f;dr;=re ±k .ekSug bv m%ia;d
fiajh i,ikq ,nk m%cdfõ ksfhda‚;hska f,i nj;a" Tjqka
;sîfï jeo.;alu w;a±lSï u.ska wm Wf.k we;'
fjkqfjka idOdrK f,i" ksjer† j iy wjxl f,i jdr®;dlrKh
nyq ckjdr®.sl iudchkays t†fk∞ isoaëka jdr®;dlrKfha°
ls¯ug wmg j.lSula we;s nj;a iEu l,ays u wm isysfha ;nd.;
we;eï úg iudcfha mj;sk wd;;sh m%fldamld¯ jk w;r we;eï
hq;= h'
úg iukh jk nj ckudOHõ°ka w;aú| we;' m%pKavld¯ .egqï
iy foaYmd,k le,öï u.ska Ñ;a;fõ. ;shqKq jk w;r isoaëka
f;areï .ekSfï yelshdjg ndOl muqKqjhs' flfia fj;;a" iduQysl;ajh
ckudOHfõ°kaf.a ldr®hh jkafka tla me;a;lg fyda wks;a ;=kajeks lreK mqj;am;a l,dfõ°ka w;r iduQysl;ajh yd
me;a;g wdjeãu fkdfõ' wfkHdakH wdOdrh f.dvke.Suhs'
wmf.a ldr®hh jkafka" wmf.a jdr®;dlrKh u.ska yd lreKq iduQysl;ajh hkqfjka" wm ishÆ fokd u foaYmd,ksl
t<sorõ ls¯u u.ska" wfkHdakH jYfhka tlsfkldf.a ixialD;sl" jYfhka tlÛùula fyda úúO rgj, isák mqj;am;a l,dfõ°ka
wd.ñl" ckjdr®.sl fyda fjk;a fjkialï f;areï .ekSug Woõ fyda fkdfhl=;a lKavdhïj,g wh;a wh" úúO mqj;am;aj,g wh;a
ùuhs' fuhska woyia jkafka lreKq jika ls¯u fyda u;fío wh fyda m%;sjd° pek,aj,g wh;a wh w;r ;rÛld¯ njla fkd
hgm;a ls¯u fyda fkdfõ' thska woyia jkafka lreKqj, ;sîu fyda woyia fkdfõ' iduqysl;ajh mokïjkafka wmf.a
ixlSr®KNdjh f;areï .ksñka jdr®;d ls¯uhs' jD;a;sfha jeo.;alu ms<sn| fmd≥fõ tlÛ;djhla ;sîu;a"

1983 werô hqoaOfhka ishÆu ck fldgia w;r wNHka;r le<öï we;súh'

3
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

fyd|ys; mj;ajd .ekSug lemùu;a iy i;=rka fkdù lsishï udOHhkays l%shd l,dmh meye†,s f,i olajk .egqï
lreKla .ek fjkia u; ±¯fï whs;sh ms<s.ekSu;a fõ' NdIKfha jdr®;dlrKh ms<sn| isoaê wOHhk jdr®;d lSmhla o óg we;=<;a
ksoyi hkq tlÛ fkdùug we;s whs;shhs' fõ' fuh wmf.a jdr®;dlrKfha n,mEfï ienE ;;a;ajh ms<sn| j
b;du;au uQ,sl uÜgfï °" ckudOHfõ°ka Tjqkaf.a jeo.;a mdvï lSmhla bf.kSug ckudOHfõ°kag iy wksl=;a whg
ldr®hNdrh wdrlaIs; f,i bgq ls¯u i|yd wfkHdakH iyfhda.h Woõ fõ' tajd ne,Sfuka jdr®;dlrKh ;j≥rg;a jeä †hqKq l<
,nd°ug;a wdpdrOu¬ moaO;shlg tlÛ ù th ;yjqre fldg hq;af;a flfia ± hs wmg úuid ne,sh yel' ckudOHfõ°kaf.a
b†˙hg mj;ajdf.k hEug;a l%shd ls¯u wjYH fõ' wdpdrOu¬ mr®fhaIK u.ska yqjd olajk ,o lreKq ms<sn|j flreKq idlÉPd
moaO;shlg wkql+, j l%shdlrk jD;a;Sh ckudOHfõ°ka" fNao j,ska miqj h fuu isoaê wOHhk ilia lr we;af;a' fuu.ska wm
Wmojk wr.,hl° jqj l,yld¯ úhhq;= fkd fõ' jr®;udk ;;a;ajh .ek meye†,s Ñ;%hla ,nd fok w;r" th jeä
†hqKq l< yels wdldr .ek o bÛshla ,nd fohs'
c' cd' i' w;a±lSï' fuu fmdf;ys wNsm%dh jkafka mqj;am;a l,dfõ°kag
.egqï wjia:dj,° Tjqkaf.a l%shd l,dmh iy j.lSï ms<sn| j m%dfhda.sl w;afmd;la jYfhka Ndú;d l< yels ùuhs' tneúka"
idlÉPd yd jdo újdo meje;aùfï n,j;a iïm%∞hla hym;a Ndú;h i|yd fm<Uùula jYfhka iEu wxYhla
ckudOHfõ°ka i;= fõ' fïjd Tjqkaf.a cd;sl ix.ï yd ixúOdk wjidkfha° u m%Yak lSmhla we;=<;a fldg we;' idlÉPd i|yd
;=<ska o cd;Hka;r jYfhka c' cd' i' ;=<ska o lrkq ,efí' c' cd' w∞< fuu lreKq" isoaê wOHhk iu. .;a l< m%jD;a;s ldurfha
i' wjqre≥ myl isg ckudOHfõoh iu. .egqug yd iduhg w∞< fyda udOH /iaùul idlÉPd i|yd Woõ jkq we;' tfia;a ke;akï"
j ckudOHfõoh uqyqKfok wNsfhda.hka ms<sn| j lghq;= lrñka ckudOHfõ†hl=g fyda fõ†kshlg ;udf.a fyda ;u i.hkaf.a
isà' jev lghq;= ms<sn| j wdjr®ckhl fh°ug fhd∞ .; yels h'
miq.sh udi 18 ;=<" fuu.ska ckudOHfõ°ka yd lr®;Djreka mqyqKq lrkakkag" mqoa.,hskag yd ixúOdkj,g fuu fmd; Ndú;d
we;=<;a iólaIK jevigykla l%shd;aul úh' mqj;a jdr®;dlrKh fldg idlÉPd i|yd Wkka≥ l< yelsjdla fukau"
úur®Ykh ls¯u" .egqï ixfõ° ckudOHfõ°kaf.a yd wdpdrOu¬dkql+, jdr®;dlrKhka Yla;su;a ls¯ug o" fuu jD;a;sfha
ckudOHfõ°ka mqyqKq lrkakkaf.a cd,hla f.dvke.Su o óg yd wdpdrOu¬dkql+, jdr®;dlrKfha by< u ;,hg ke. .ekSug
wh;a úh' †jhsk mqrd úis¯ isák ckudOHfõ°ka yd lr®;Djreka wfmalaId lrk ckudOHfõ°kag yd wksl=;a whg o fuu fmd;
iu. mqyqKqùï uQ, iïm;a jeä †hqKq ls¯u" jg fïi idlÉPd" / Wmldr jkq we;'
iaùï iy mqyqKq jevuqΩ meje;aùu Bg we;=<;a úh' ;=kaishhlg fuu jdr®;dfõ mr®fhaIK úIh f.dvke.S we;af;a" fvkaudr®la
wêl ckudOHfõ°ka iuÛ lrk ,o ixjdo"" jdo újdo iy cd;Hka;r udOH iyfhda.S;dfõ wdOdr Wmldr we;sj" úl,am
w;a±lSï u.ska ,;a lreKq o" óg fmr Y%S ,xldfõ mj;ajk ,o m%;sm;a;s flakaøh u.ska ms<sfh, lrk ,o" §.egqï ixfõ°
jevigyka ;=<ska u;= jQ lreKq o fuu jdr®;djg mokï úh' ckudOHfõoh¶ kue;s m%dfhda.sl w;afmd; u; h'
c' cd' i' iy Y%S ,xldfõ ixúOdk úiska taldnoaO j mj;ajk ckudOHfõ°kag jvd fyd| .egqï jdr®;dlrKhla i|yd fuu
,o mr®fhaIK yd ixioj,g iyNd.S jQ fndfyda fofkl=f.a woyia fmdf;a wvx.= m%dfhda.sl bÛs fhd∞.; yel' fï ms<sn| j lshúh
fuu l=vd w;a fmdf;ys ms<sìUq fõ' tu ixúOdk w;r" úl,am hq;= fmd;a m;a Wm .%ka:fhys olajd we;' fuu uQ,dY% fndfyduhla
m%;sm;a;s flakaøh" ksoyia udOH jHdmdrh" udOH fiajl jD;a;Sh c' cd' i' fha wdishd meisµsla fjí wvúh u.ska bx.%Sis NdIdfjka
iñ;s iïfï,kh" jD;a;Sh m;% l,dfõ°kaf.a ix.uh" fou< udOH ,nd .; yel'
ikaOdkh iy uqia,su udOH ixioh o fõ' Tfí m%jD;a;s ldurfha idlÉPd wdrïN ls¯ug" m%dfoaYsh
.egqïld¯ ;;ajhka jdr®;dlrk ckudOHfõ°kaf.a fyd|u mqj;am;a l,dfõ°kaf.a ix.ï" udOH iudc" jD;a;Sh iñ;s u.ska
Ndú;hka yd wNsfhda.hka f;areï .ekSug whs' tµa' f–' f.da,Sh jdo úIhka u;= ls¯ug yd jdr®;dlrKfha .=Kd;aulNdjh
jevigyka u.ska ,o w;a±lSï yd iïm;a ñ, l< fkd yels h' jeä†hqKq ls¯ug o" wdjrKfha úúO;ajh iy mqj;am;a
wm%sldfõ m%cd;ka;%jdoh i|yd ckudOH jevigykska wm Wlyd l,dfõ°kaf.a wdrlaIdj .ek m%dfoaYSh ck fldÜGdY iu.
.;a ≤ fndfyda h' tjlg jev igyka wOHlaIl jQ Id fmda,a ixjdohl fh°ug o fuu w;afmd; Ndú;d l< yel'
udfldaia úiska fufyhjkq ,enQ fuu.ska" úfYaIfhka u wjidk jYfhka" lr®;D uKav, iajdëk;ajh yd udOH ksoyi
ckjdr®.sl .egqï" jdr®;dlrKh" úúO;ajh yd udkj wh;sjdislï mqj;am;a l,dfõ°ka úiska w;sYh jeo.;a lreKla f,i i,lkq
.ek ,nd.;a ±kqï iïNdrh fndfyda h' fuu fmdf;a wjidkfha ,nkafka ukao hkak .ek ieÛjqKq we;a; ±k .ekSu i|yd
° fuu m%ldYkj, fhduqjla olajd we;' c' cd' i' fjí wvúfhka foaYmd,k{hskag yd udOH wdh;k whs;slrejkag fuu fmd;
o fuu úia;r ,nd.; yel' m%fhdackj;a fuj,ula úh yel' tfuka u" l,a mj;sk hym;a
foaYmd,k kdhl;ajhla úiska udOHfhaa úúO;ajh Wkka≥ l<
fuu fmd; Ndú;d l< hq;af;a flfiao@ hq;af;a yd wdKavqj mdroDYH úh hq;af;a ukao hkak .ek;a"
fuu fmdf;ys wvx.= jkafka .egqï jdr®;d ls¯fï° mqj;am;a l,dfõ°ka w;r ksoyia „j .=Khla ;sîu;a" wj∞kï
ckudOHfõ°kaf.a wdl,am yd w;a±lSï iïnkaOfhka lrk,o iys; lghq;=j,g ,e†lula ±laùu;a f;areï .ekSug yelsjkq
mr®fhaIK u.ska fidhd.;a lreKq h' udOH ks¯laIK wNHdi we;'
foll m%;sM, Bg wh;a fõ' m<uqjekak udOH úiska .egqï
wdjrKh l< wkaou hs fojekak" iqkdñfhka miq udOH l%shd l<
cel,hska mdr®la
wdldrh hs' wOHÈ
c' cd' i' wdishd meisµsla

4
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

.egqïj, iajNdjh f;areï .ekSu - tajd jr®Okh jkafka


.egqï iy ckjdr®.sl;ajh - jdo úIhhka flfiao hkak iy tajdg úi∫ï u;=jk wdldrh'

fn≥Kq wjYH;d idOdrKj jdr®;dlrKh - ishÆ u lKavdhïj, ixlSr®K;ajh


fjkia ùï is≥jk ld, m˙Éf√ohkays .egqï we;s ùu idudkH
iy Tjqkaf.a woyia jdr®;d ls¯u iy wmf.a lsishï
fohls' flfia kuq;a fjkia ùï ishÆ fokdgu idOdrK f,i
mlaImd;s;ajhla we;akï" ta nj meye†,s j mdGlhskag iy
ishÆ fokdf.a u ´kE tmdlïj,g wkql+, jk fia
l<ukdlrKh fkd l< úg tu .egqu m%pKav iajNdjhla .kS' krUkakkag b†˙m;a ls¯u'
n,h iy iïm;a fn∞ye¯fï° is≥jk wiudklï
fya;=fldgf.k iudcfha fkdfhl=;a fldgia tlsfkldg tfrysj .egqug fya;= yd tys miq;,h jdr®;d ls¯u - ishÆ
l|jqre n£' ckjdr®.sl lKavdhï jeks lKavdhï jYfhka Tjqka mdr®Yajhkaf.a kS;Hdkql+, fukau l,ams; ≥la .ekú,s ksjer†j
tlsfkldg úreoaO j l|jqre ne|" n,h yd iSñ; iïm;a i|yd ksfhdackh ls¯u iy l,ams; ≥la.ekú,s mjd .egqï b†˙hg
;rÛ j°' mj;ajdf.k hEug;a tu .egqï ksrdlrKhg;a jeo.;a nj
ckjdr®.sl" ixialD;sl yd wd.ñl lKavdhï w;r mdGlhskg isysm;a lr°u'
ikaksfõokh ì|jegqK úg yd mer◊ ≥la.ekú,s fkdúi£
mj;skúg .egqïld¯ ;;a;ajhka we;súh yel'
udkqISh wxYh b†˙m;a ls¯u - .egqñka úm;g m;ajQjkaf.a
ckjr®.hla" fmd≥ mdrïm˙l jxYhla" wd.ula" NdIdjla"
b;sydihla" ixialD;shla iy ish,a,g u jvd jeo.;a j fmd≥ Ñ;a;fõ.S lïmk iy Tjqkaf.a w;a±lSï ms<sn| úia;r" iunrj"
wkkH;djh ms<sn| yeÛSula" wd†fhka hqla; h' jD;a;Sh uggñka iy tajdhska jdishla fkd,nk f,i b†˙m;a
ls¯u' fuh tu mqoa.,hskag fukau wfma mdGlhskag o bgq úh hq;=
ckudOHfõ°ka" ckhdg nyqúO wkkH;d we;s nj
j.lSuls'
u;l ;nd .; hq;= h'
Tjqka Tjqka j olskafka mqoa.,fhl= úêhg" ms˙ñfhl= fyda iduh i|yd flfrk W;aidyhka jdr®;d ls¯u - iEu úg u
.eye◊hl f,ig" mjq,l fldgila yeáhg" rgl mqrjeisfhl= iEu ;kays u iduh yd iud∞kh i|yd fjfyfik wh fuka u"
jYfhka fyda we;eïúg ckjdr®.sl lKavdhul fldgila f,i h' .egqu l=ms; lrùug leiljk wh ms<sn|j o uQ,sl u,a,jhkag
Y%S ,xldfõ kï fuh uqia,sï" isxy, fyda fou< úh yel' Tjqkaf.a
w;sfr®l j kj uQ,dY% fiùu" jdr®;d ls¯u'
ckjdr®.sl wkkH;djh wjOdrKh jk m%udKh ;SrKh jkafka
ft;sydisl" foaYmd,kuh yd iudc w;a±lSï wkqj iy Tjqka
„j;ajk m%foaYfhys mj;sk iu.sh fyda wúksYaÑ;Ndjh wmf.a n,mEu .ek wjfndaOfhka isàu - wmf.a
u; h' jdr®;dlrKh .egqug iy Bg ue† jQ ckhdg l=uk wdldrhg
n,mdkafka o hkak .ek jegySula'
ckudOHfõofha N+ñldj
°r®> ld,hla hqo jdr®;dlrejl= f,i l%shd l< m%ùKfhl= jk i;Hh" iduh iy úIh uQ,sl;ajh
l%sia fycia" udOH iy rch" hqoaOh ms<sn| ñ:Hd m%nkaO
§udOHhg wh;ajk ckudOHfõ°ka" m%ldYlhska iy
mj;ajdf.k hdfï m%Odk idOlhka folla f,i y∫kd.kakd ,°'
lr®;Djreka iudcfhka fjka jQ wh fkdfj;s' iudcfha
ckudOHfõ°ka" úfYaIfhkau" Ñ;a; ffOr®hh fkdkeiS
mj;sk fn°ï" úreoaOjd°lï yd mlaImd;Slï j,g Tjqyq o
mj;ajdf.k hEu ish fufyjr f,i olS' zhqoaOfha fndrej kï
fldgialrefjda fj;a' ;uka fj; mej¯ we;s ldr®hNdrfha
iEu úgl u mdfya meyer ye¯fï fndrejhsZ hkqfjka fycia
n,j;alu .ek yeÛSula we;s Tõyq" Tjqka wh;a mdr®Yajfha
mjihs'
´kE tmdlï fjkqfjka Wkka≥j l%shd lrkq ±lsh yel¶
zwjidk ch.%yK udjf;a ux i,l=Kq f,i mrdchka
y∫kd.ksuq' wm wfma i;=rka hlaIhska njg m;afldg Tjqka ;j fcydka fmfr®rd" ks;r ks;r ckjdr®.sl m%Yakh ms<sn| j
≥rg;a ñksiqka nj m%;slafIam lruq' wms" wmu iy wfma ñksiqka" zfâ,s ñrr®Z m;%hg ,sms imhkafkls'
wka;su hym;a mqoa.,hska f,i y∫kajuq' tla me;a;la wks;a me;a;
olskafka foaj,a f,i h - wjidkfha u<ñkS f,i h'Z ^fycia - ckudOHfõ†hl=g iduh i|yd jk kHdh m;%hla wkq.ukh
2002& lrñka" ta yd iu.dó j i;Hh yd úIh uQ,sl;ajh i|yd
lemùula ;sìh yelso@
ñ:Hd m%nkaO u; mokï jQ hqoaOfha ixisoaëkaj,g fndre úIh uQ,sl;ajfha kshu jákdlu jkafka tu.ska ks,
jákdlula wdrEV lrkq ,efí' m%ldYkj, wvx.= foa u;=msáka fmfkkdldrhg u ms<s
.egqï iu:hlg m;a ls¯u ckudOHfõ°kaf.a ldr®hNdrh fkd fkd.ekSug ckudOHfõ°kaf.ka b,a,d isàuhs' th u;jdo úYd,
jqj o" wjxl yd nyqúO foaYmd,k újdohla f.dvke.Su m%udKhlg n, lrhs' fndfyda ckudOHfõ°ka tla ks, uQ,dY%hla
iïnkaOfhka udOHhg jeo.;a l%shd l,dmhla mejfr®' tfuka u flfrys f;dr;=re i|yd úYajdih ;nd we;s Y%S ,dxlsl ikaor®Nh
m%Yakhg ;=vq ° we;s lreKq iïnkaOfhka yd wúksYaÑ; nj ,sys,a ;=<" iunr jdr®;dlrKhla i|yd fndfyda woyia ,nd.ekSu
lrk m%;sm;a;s yd Wmdh udr®. iemhSu i|yd idOdrK jr®Okhla jeo.;a fõ'
i|yd wjYH fldkafoais ksr®udKh ls¯u" iy iudcfha ffjrh yd úIh uQ,sl;ajh mokï jQ ckudOHfõoh u.ska i;Hh jdr®;d
úreoaOjd°lï jr®Okh ùug fya;=jk kQ.;alu yd ìh iukh fkd jk nj we;eï úg fhdackd ù ;sfí' fuh úfYaIfhka u
ls¯u" udOH u.ska bgq l< yel' wka;rdhld¯ jkafka lsishï lreKla iïnkaOfhka ,nd.;a
fuh ls¯u i|yd ckudOHfõ°ka úiska .egqfï uQ,drïNh yd lreKq úIh uQ,sl;ajh mokï fldgf.k iunr jk fia b†˙m;a
Bg fya;= mdol jQ lreKq m¯laId lr ne,sh hq;=h' m%Yak fldg mdGlhdg ;Ska≥ ls¯ug bv ;eîuhs' fu,afndaka úYaj
ksrdlrKh i|yd jk m%dfhda.sl fhdackd ms<sn| j m%n, f,i úoHd,fha wdpdr Or®u úoHd{ kS,a f,ù g wkqj fuys we;s
jdr®;d ls¯ug yels jkafka túg h' .egqï mj;sk ld,hka ys Nhdkllu kï §wúpdrj;a j iunr jdr®;dlrKfhka is≥jkafka
jdr®;dlrKfha fhfok ckudOHfõ°kag" hqoaOh yd iduh ms<sn| úIH uQ,sl;ajhla fkdj" i;Hh iïmQr®Kfhka u úlD;s ùuhs'¶
jdr®;dlrK wdh;hkh úiska j.lSï yhla ksr®foaY lrhs' ^f,ú 2004&

5
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

tla jdo úIhhla kï" úfYaIfhka u .egqïj,°" iEu ckudOHfõ°kaf.a" i;Hhg we;s ne£u yd j.lSu idOdrKh
ia:djrhla u tl yd iudk jeo.;alula fkd Wiq,k njhs' i|yd we;s ne£u yd j.lSu iu. mEfyk f,i ilia lr .ekSu
tneúka tla tla ia:djrfha w∞< jeo.;alu .ek wjYH fõ' fome;af;a u woyia ,nd .ekSfuka muKla i;Hfha
ckudOHfõ†hd úiska ;lafiare fldg" tajd idOdrKj yd wruqKq bgq fkdfõ' úIh uQ,slj b†˙m;a l< o" ks, i;Hfhka
;ukaf.a yDo idlaIshg tlÛ j jdr®;d ls¯u wjYH fõ' Tíng" tys kshu wdksixi f;areï .ekSu i|yd ckhd le|jdf.k
W∞yrKhla jYfhka" fndfyda fokd ms<s.kq ,nk ms˙†" <ud hd yelsjkafka flfia ± hs fidhd ne,sh hq;= h'
fid,a∞≥jka n,y;aldrfhka n|jd .ekSu jrola kï" tfia l;djla ;j ≥rg;a b†˙hg f.k hEu i|yd wm úiska úIh
n|jd .kakd wh flfrys úYajdihla we;s jk m˙† wmf.a uQ,sl;ajh blaujd .fõIKh l< hq;=h' tys i;H-wi;HNdjh
jdr®;dlrKh idOdrK fkdl< hq;= h' t<sorõ jkf;la" úYaf,aIKh ls¯u" meye†,s ls¯u yd m%jD;a;sh
flfia fj;;a" fuhska m%pdrl jdis ,nd.ekSu i|yd ikaOr®N.; ls¯u i|yd th wjYH fõ' ±kgu;a fkdue;s jdo
wjia:djla ,nd fkd†h hq;= h' mqj;am;a l,dfõ°kag ;ukaf.a úIhhka m%jD;a;s njg m;a ls¯ug úIh uQ,sl;ajh ksoyig
mlaI.%dySNdjh wju fldg f.k úúO u; idOdrK f,i jdr®;d lreKla fkdjk neúka ckudOHfõ°ka ta ms<sn|j;a m%fõYï úh
ls¯ug hq;=lula ;sfnk nj f,ú u;la lr isáhs' hq;= h' ^lksxyeï 2004&

hqoaOh .ek Tõyq oks;s' hqoaOh hkq m˙mQr®K mõldr ;;a;ajhla nj;a tys
brdl hqoaOh wdjrKh l< wdldrh ms<sn|j ksõfhdar®la mrudr®:h fl%daOh yd úkdYh nj;a Tõyq oks;s' hqoaOh
ghsïia mqj;amf;ys l%sia fycia kue;s ckudOHfõ†hd úiska fjkaùu fmdaIKh lrk nj;a" wksjdr®hfhka th Y=kHjdoh
ksõfhdar®la fmd;a úpdrfhys° wjOdrKfhka lshd isákafka lrd hk nj;a" th „ú;fha meje;au yd mQckSh;ajh wdmiaig
hqoaOh f;areï .kafka;a tys i;H ;;a;ajh okafka;a thska yerùula nj;a Tõyq oks;s' hqoaOh ms<sn| ishÆ u jD;a;dka;
oreKq úmdl ú¢ wh ñi" foaYmd,k kdhlhka fyda m%N+ka m%pKav;ajg fm<Uùula yd jYSùuls' tfukau th o`vqjulska
fkd jk nj hs' hqoaOh .ek i;H f;dr;=re Bg l,lg miqj f;dr urkakg n,h ,;a foaj n,hla jeks wdlr®I”h jruls'
fy<sjk wdldrh;a Tyq wjOdrKh lrhs' tfy;a mrd‚;hdf.a l:dj tkafka hqoaOfhka fndfyda l,a
mrd‚;fhda hqoaOh .ek oks;s' hqoaOfhka ;=jd, ,enQjkaf.a bl=;a ù h' úhm;a ms˙ñ iy .eyekq Tjqka nd, <ud úfha
<f;daks" ksrr®:l ñksia >d;k" hqoaOfhka nv jvd .ekSu iy isáh° ,enQ w;a±lSï fy<slrk úg° h' Tjqkaf.a uj fyda mshd
k<f,ys w;a.id je,mSï wd†h ;srhlska uqjdfldg lSr®;sh" fyda >d;kh lrk úg° fyda meyerf.k hk úg° l=uk
.re;ajh iy foaYudul;ajh jeks úhqla; joka Ndú;d lrk yeÛSï we;sús◊ o" tfia;a ke;skï Tjqkaf.a f.a f∞r wysñùu"
hqoaO m%;sm;a;s wkqokakjqka úksúo ±lSug Tjqkag mqΩjk' ck fldÜGdYh wysñ ùu" wdrlaIdj wysñùu iy ñksia li<
ch.%dylhska fndfyda úg ms<sfkd.kakd wuQ,sl fndre Tõyq fia neyer,Su ord isáfha flfiao@ wd° jYfhka Tjqka
oks;s' .re .dïNSr hqoaO iaudrl yd ñ:Hd hqO w;a±lSï fy<s lrk úg h' tfy;a fï jk úg ljqrej;a
jD;a;dka;hkaf.ka iy ksr®NS;lu yd ifydaor;ajh weyqïlka fokafka ke;' hqoaOh .ek i;H f;dr;=re b†˙m;a
yqjdolajk l:dka;r j,ska wdjrKh fldg we;s fndrej iy jqj;a" yeuúg u fuka th m%udo jeä h' cd;sh úiska
wi;Hh Tjqyq oks;s' ksrdpdr rdcH ;dka;%slhska úiska rÑ; W;aijdldrfhka wdrïN ls¯ug kshñ; uyd jHjidhl
>klï u;l igyka fmd;aj, wvx.= úksúo fmfkk wi;Hh m%drïNh yd iu. fujeks l:dj, lsis≥ iïnkaOhla ke;s neõ
Tõyq ols;s' tu rdcH ;dka;%slhka hqoaO ksr®udKh l< o Tjqka hqoaOfha ksr®ud;Djreka úiska wmg iy;sl jkq we;' hqoaOfha
hqoaOh fkd okafka h' mrd‚;fhda hqoaOfha idrh l=ula ± hs ñ:Hdj lEor f,i Wrd fndñka tys n,fhka u;a j" wms fkd
oks;s' t kï urKhhs' hqoaOh hkq u<ñkS ms<sn| wdYdj nj ≥gq fia isáuq'

6
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

iólaIK m%;sM,

uyd fn°u - ckudOHfõ°ka is;kafka flfiao@" jdr®;d lrkafka flfiao@


.egqïld¯ ;;a;ajhka ;=< udOHfha l%shd l,dmh .ek fndfyda isxy, †km;d mqj;am; jk †jhsk idu l%shdj,shg tfrys j
ú.%yhka fl¯ we;s w;r" bka jeä y˙hla wjOdkh fhduq lr m%jD;a;s 15 la o mlaI j m%jD;a;s 3 la o m< fldg ;snq◊'
we;af;a i;H jYfhka is≥jQ wdjrKh flfrys h' ckudOHfõ°ka isxy, mqj;am;a t,aààB h igka úrdu .súiqu W,a,x>kh
uqyqK ≥ka wNsfhda.hka fudkjd o@ Tjqka uqyqK fok ndOdjka ls¯u flfrys jvd wjOdkhla fhduql< w;r ta iïnkaO jdr®;d
fudkjd o@ Tjqkg wjYH wdOdr Wmldr ,eî ;sfí o@ jvd;a u 42 la m< l< o wdKavqfõ yuq∞jkaf.a lvls¯ï jdr®;d lrk
jeo.;a f,i" Tjqkaf.a jD;a;sh wdpdr Ou¬dkql+,j mj;ajdf.k ,oafoa 11 la mu◊'
hEu i|yd l=uk iïm;a Tjqkg wjYH h hs Tjqka is;kafka o ÷ isxy, yd bx.%Sis mqj;am;a j, m< ù we;s t,aààB ñ,sg˙ l%shd
hkak .ek úYaf,aYlhka wid ;sfí o@ yd iïnkaO m%jD;a;sj, 70] lg jvd tlu uQ,dY%h f,i
c' cd' i' Tjqkaf.a Y%S ,xld yjq,alrejka yd tlaj fhd∞ we;af;a ksr®kdñl fmd,sia yd yuq∞ wxY jk w;r
ckudOHfõ°ka 100 fofkl= iuÛ Tjqkaf.a wdl,am yd w;a±lSï m%pKav;ajh .ek jdr®;dlrKfha ° fou< udOHh Tjqkaf.a
ms<sn| j iïuqL m¯laIKhka mj;ajd" ;;a;ajh jeä †hqKq ls¯u m%Odk uQ,dY%h f,i fhd∞f.k we;af;a t,aààBh fyda Bg
i|yd Tjqkaf.a fhdackd ms<sn| j úuik ,°' wkqnoaO uQ,dY% hs'
mr®fhaIKh iólaIK mokfï is≥ jQ w;r" f;dr;=re fndfyda ÷ isxy, mqj;a wdjrKh fmd≥fõ .;al, mlaI.%dyS fukau
m%udKhla jdr®;d.; lrk ,oafoa iïuqL idlÉPd j,° h' wjqΩjkiqÆ o fõ' isxy, udOHfhka m<jQ m%jD;a;s 74 la
tfia ,nd.;a o;a; u.ska Y%S ,xldfõ mqj;am;a l,dfõ°ka jev tlaflda tal mdr®Yùh fyda ke;akï wjqΩjkiqÆ o úh' Bg
lrk ;;a;ajhka ms<sn|j fyd| wjfndaOhla ,nd.; yel' ixikaokd;aul j m%jD;a;s 47 la tla u;hlg jeä m%udKhla
tfukau Tjqka m%jD;a;s ,nd .ekSug Ndú;d lrk l%ufõo iy jdr®;d fldg ;snq◊'
.egqï jdr®;dlrKh iïnkaOfhka Tjqkaf.a w;a±lSï o fuu.ska ÷ isxy, udOHfha .egqu yd wdY%s; m%Yak .ek ,shejqKq m%jD;a;s
fy<sorõ fõ' j,ska 50] la u" ksr®kdñl fyda kï lrk ,o tlu uQ,dY%hla
iïm;a ≥n,;djh" úfYaIfhkau rdcH wxYfha f;dr;=re mokï fldg f.k ;sì◊'
uQ,dY%" NdIdj ndOlhla ùu" wfkl=;a ck lKavdhï udOHfha ÷ t,aààBh úfõpkh l< lsis≥ foaYmd,k u;hla lsis≥ fou<
ksfhdackh ùu uolu wd†h jr®;udkfha .egqu wdjrKh jk mqj;am;l m< fkdùu" t,aààB m%jD;a;s iïnkaOfhka fou<
wdldrh ;=< ±lsh yels uQ,sl .egÆ lsysmhls' mqj;am;a iajhx jdrKhla mkjdf.k we;e hs hkak ikd:
m%Yak ud,djg m%;spdr ±lajQ ckudOHfõ°ka ish fokdf.ka jkakls'
88] jev lrkafka uqøs; udOHfha jk w;r iólaIK m%;spdr j,° fuu udOH ks¯laIKh u.ska fmkakqï lrkqfha .egqug
bx.%Sis" fou< yd isxy, udOHhkays iudk ksfhdackhla úh' iduldó úi∫ula ,nd .ekSu i|yd uyckhd fj; iunr"
wmlaImd;S oekqj;aNdjhla ,ndfok udOHhla fjkqjg NdId yd
udOH ks¯laIKh ckjdr®.sl;ajh u; fn≥Kq yd Tjqkaf.a mdGlhska fj; fjkia
mqj;am;a l,dfõ°kaf.a woyia ms<sn| iólaIKhg W!K m◊úv ,nd fokakd jQ udOHhla we;s nj hs'
mQrlhla jYfhka" ishÆ u m%Odk fmf<a ffoksl mqj;am;a 2004
cqks 01 isg 14 †k olajd ks¯laIKh lrk ,°' tu ld,fha° Y%S jdr®;dlrKh - wmf.a N+ñldj
,xld wdKavqj yd t,aààBh w;r igka úrdu .súiqu wjqre≥ iólaIKhg iyNd.S jQ ckudOHfõ°ka yd lr®;Djrekag wkqj
follg wêl ld,hla l%shd;aul j mej;s kuq≥" idu idlÉPd Y%S ,xldfõ udOHfha N+ñldj jkafka .egqï ksrdlrKhg myiqlï
wjqreoaolg jeä ld,hla w;aysgjkq ,en ;sìK' iemhSu iy úIhnoaOj iy ia:djrhla fkdf.k isàu hs'
idu idlÉPd h<s wdrïN ls¯u fuu jljdkqfõ° m%Odk tfia jqj;a" iólaIKhg iyNd.s jQjkaf.ka foflka mx.=jg
m%Yakhla j meje;s◊' ta wkqj idu l%shdj,sh iy ta yd ne∫Kq jdo jvd jeä fldgilf.a woyi jQfha Y%S ,xldfõ ckjdr®.sl .egqu
úIhka foi ks¯laIKh fhduq jQ w;r" tu jdo úIhka wdjrKh jQ .ek jdr®;dlrKfha° udOHh úiska fome;af;a u lreKq b†˙m;a
mqj;a whs;uhka 422 la flfrys wjOdkh fhduq fl˙K' ^bx.%Sis fkd lrk njhs'
132" isxy, 166 iy fou< 144& fuhska woyia jkafka Y%S ,xldfõ mqj;am;a l,dfõ°kaf.a jeä
÷ m%;sM,h fmkakqï lrk ,oafoa .egqu iy idu l%shdj,sh ixLHdjla udOHfha j.lSu jgydf.k we;s nj h' m%;spdr
iïnkaO m%jD;a;s wdjrKh tal mdr®Yùh" wjqΩjkiqÆ" tla ±lajQjkaf.ka 87] fmkajd fokafka Y%S ,xld udOHh" mj;sk .egqu
uQ,dY%hla muKla u; mokï jQ" ^úfYaIfhka u isxy, iy ms<sn| j ksjer†" iunr iy wmlaImd;S f;dr;=re ,nd°ug wjYH
fou< mqj;am;a ys& tajd nj h' m%udKj;a mshjr .ekSug wiu;a ù isák njhs'
÷ isxy, yd fou< NdId mqj;am;a u.ska Tjqkaf.a mdGlhska fj; m%;spdr ±lajQ mia fofkl=f.ka y;r fofkl=f.a u woyi
fokq ,enqfõ tlsfklg fjkia jQ m◊jqv nj ;yjqre úh' jQfha fuu jro is≥jkafka Y%S ,xldfõ ckudOHh ksYaÑ;
idu l%shdj,sh yd idu idlÉPd h<s wdrïN ls¯u iïnkaO ckjdr®.sl lKavdhï flfrys we;s mlaI.%dySNdjh ksid njhs'
m%Yak .ek ,shejqKq m%jD;a;s m< l< ia:dkh o" tajd m<ls¯fï ° fuhska .uH jk ;j;a lreKla kï" hym;a udOHfõohla yd tys
;snQ jeo.;alu o yd .=Kd;aulNdjh o ks¯laIKh lrk ,°' i;H l%shdld¯;ajh w;r mj;sk mr;rhhs'
÷ m%jD;a;s 72 la u.ska fou< NdId mqj;am;a idu l%shdj,sh
ms<sn|j iEfyk úYd, wdjrKhla ° ;snq◊' ta jdf.a u uq,a m%jD;a;s ,nd.ekSu
msfgys jeo.;a ;ekays tu m%jD;a;s m< fldg ;snQ w;r" rch iólaIKh yd udOH ks¯laIKh u.ska fidhd.;a fohla kï"
u.ska md,kh jk mqj;am;a j,g jvd idu l%shdj,sh ms<sn| iunr jdr®;dlrKhla i|yd mqj;am;a l,dfõ°kag we;s m%Odk u
Okd;aulNdjhla fmkakqï fldg ;sìK' ndOlh uQ,dY% njhs' tajd uQ,sl jYfhka u mlaI.%dyS yd iSñ; jk
÷ bx.%Sis ffoksl mqj;am;la jk z† whs,kaâZ idu l%shdj,shg w;r uQ,dY% jeä ixLHdjlg m%fõY ùug fkdyels ùu hs'
tfrys j m%jD;a;s 26 la m< fldg ;snQ w;r" idu l%shdj,shg ÷ .egqï wdjrKfha ° b;du;a u iq,n uQ,dY%h f,i iólaIK
mlaI j m< fldg ;snqfKa m%jD;a;s 7 la mu◊' tfuka u
m%;spdr olajkakkaf.ka ;=fkka tllg;a jeä fofkla kï

7
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

nqoaêl ùrisxy
lrkq ,enqfõ fmd,sishhs' fjk;a uQ,dY% w;r uyckhd"
foaYmd,k{hska" rdcH fkd jk ixúOdk" wdhqO ikakoaO
lKavdhï iy yuq∞ úh'
÷ .egqu wdjrKh ls¯fï° wju m%fhdackhla we;s uQ,dY%h f,i
kï lrkq ,enqfõ Y%S ,xld m%jD;a;s fomdr®;fïka;=jhs'
÷ m%;spdr ±lajQjkaf.ka ;=fkka follg jvd jeä fofkla
rdcH wdh;k u.ska ,nd fok m%jD;a;s flfrys wm%idoh m<
lr isáh y' tu m%jD;a;s iSñ; fuka u mlaI.%dyS nj;a"
m%;spdr ±lajQ miafofkl=f.ka y;rfofkla u tu m%jD;a;s
ksjer† fyda úYajikSh núka f;dr f,i;a i,lkq ,eîh'
÷ .egqï ms<sn| jdr®;dlKfha ° wju jYfhka uQ,dY% follaj;a
fhd∞ .ekSug W;aiql jk neõ m%;spdr ±lajQjkaf.ka 96] la
u mjid isáh uq;a" udOH ks¯laIK wNHdih u.ska fmkakqï
lrk ,oafoa m%ldYhg m;a lrk ,o jdr®;d j,ska 50] la u
Ndú;d lr ;snqfKa" kï lrk ,o fyda ksr®kdñl tla mCImd;s;ajh iy úYajdi l< fkdyels f;dr;=re uQ,dY% yd NdIdj
uQ,dY%hla njhs' .egqï jdr®;dlrKfha ° u;=jk uQ,sl m%Yak fõ'
÷ NdIdj ms<sn| ndOl iy m%jD;a;s ldurfha úúO;ajfha yd
f;areï .ekSfï wvqmdvqlï úúO jQ uQ,dY% jeä .Kklg .egqï jdr®;dlrKh iïnkaOfhka Y%S ,xld udOHfha úfYaIs;
m%fõY ùug fkd yels jQ m%Odk fya;= úh' j.lSï y∫kd we;s wdh;k" tu j.lSï ms<sn| Tjqkaf.a
ckudOHfõ°ka ±kqj;a lrkq we;e hs fuu.ska fhdackd flfr®'
jdrKh
iólaIKfhka yd udOH ks¯laIKfhka meye†,s jk lreKla mqyqKqùï
kï" f;jirl igka úrdu .súiqfuka miqj;a" ks, jYfhka ckjdr®.sl .egqu jdr®;dlrk ckudOHfõ°kag mqyqKqùï"
m%ldYhg m;a jQ jdrKhla fkdue;s ;;ajhla hgf;a jqj;a" Y%S ,xld wOHdmkh iy iïm;a ,nd°fï fmd≥ wjYH;djh iólaIKh
udOHfha jdrKh ms<sn| meye†,s iïm%∞hla ;sfnk njhs' u.ska biau;= fõ' m%;spdr ±lajQjkaf.ka ;=fkka folla u .egqï
hqoaOh yd iduh hk lreKq fol u iïnkaOfhka f;dr;=re jdr®;dlrKh iïnkaOfhka fudkhï u wdldrhl fyda mqyqKqjla
,nd .ekSfï wmyiq;dj Y%S ,xldfõ .egqu ms<sn| újD; fkd ,enQ nj lshd isáhy' 69] la lshd isáfha wd.ñl yd
wdjrKhla ls¯u wkshï f,i j<ld we;' ckjdr®.sl .egqï jdr®;dlrKh iïnkaOfhka m<ù we;s lsis ≥
udOH ks¯laIK wNHdih u.ska" fou< mqj;am;aj, t,aààBh wOHhk iïm;la ms<sn|j .ek Tjqka ±k fkdisá nj h'
úfõpkh jk u; jdrKhg ,la flfrk nj;a" rch u.ska
md,kh flfrk udOH n,fha isák foaYmd,k mlaIfha †hqKq l< yelafla flfia o@
ia:djrfha /£ isák nj;a" isxy, mqj;am;a hqo l,dmSh jdr®;d fuu iólaIKfha m%;sM, u.ska fmkakqï lrkafka m%;spdr
iïnkaOfhka yuq∞ wdêm;Hh m%Yak fkd lrk nj;a meye†,s h' ±lajQjkaf.ka jeä ms˙ila Y%S ,xldfõ udOHfha N+ñldj f;areï
ñ,sfÜ˙h lsishï m%ldYhla l< úg th fjk;a uQ,dY%hlska ikd: f.k we;s njhs' Tjqk;=frka lSm fofkla tu j.lSu bIaG lrk
lr .ekSula is≥ fkdfõ' nj;a jD;a;Sh fyda wdpdr Ou¬ uÜgñka ∞hl;ajhka ,nd°ug
Tjqkag ±kqu yd iïm;a we;s nj;a úYajdi lr;s'
wdpdr Ou¬s moaO;sh
Y%S ,xldfõ udOHfha ;;a;ajh kxjd,Su i|yd jeo.;a mshjrla †hqKq lrk ,o jdr®;dlrKhla fmdaIKh jkafka·
jkafka mqΩ,a ms<s.ekSula we;s wdpdr Ou¬ moaO;shla wdh;k.; ÷ ishÆ u udOH wdh;k wdpdr Ou¬ moaO;sh l%shdfõ fhoùu'
ls¯uhs' ÷ mqyqKqfõ uÜgu by< kexùu'
÷ ckudOHfõ°kaf.ka y˙ wvla muKla jD;a;Suh wdpdr Ou¬ ÷ .egqï jdr®;dlrKhg w∞< uÛfmkaùï ilia ls¯u'
moaO;shla .ek ±kqj;a ù isá w;r tys msgm;la fyda ta .ek
÷ m%jD;a;s ldr®hd,fha úúO;ajh iy;sl ls¯u'
mqyqKqjla ,nd ;snqfKa bka ishhg oyhg;a wvq ixLHdjls'
÷ iñlaIKhg Ndckh jQ ckudOHfõ°kaf.ka wvlg hdka;ñka ÷ uy;a l,n, we;s lrk yd wjqΩjkiqÆ NdIdj yd YSr®I mdG
jeä fldgila Tjqkaf.a udOH wdh;k mqj;am;a meñ◊,s fhd∞ fkd.ekSu wd†fhks'
fldñifï Y%S ,xld wdpdr Ou¬ moaO;sh ms<sf.k we;s nj ±k iólaIKh fmkakqï lrkqfha iqΩ;r lKavdhï ms<sn|
isá w;r" tys msgm;la i;=j ;snqfKa bka 11] lg muKls' fndfyda udOH wdjrK hqoaOh yd ;%ia;jdoh iïnkaO tajd nj hs'
Tjqk;=˙ka ;=fkka fofldgila Bg w∞< mqyqKqjla ,nd we;' iqΩ;r ckjr®.hkag w∞< jkakdjQ iudc yd ixialD;sl jdo
÷ Bg;a wu;r j" 56] ckudOHfõ°ka wh;ajk" wdpdr Ou¬ úIhka y∫kd .ekSfï wjYH;djh fuu.ska u;la lr foa' fou<
moaO;sh je<|.;a wdh;kj,ska ;=fkka tlla muKla
ckhd i;=j fmdfydi;a ixialD;shla we;s w;r fndfyda wxYj,
ckjdr®.sl $ wd.ñl .egqï jdr®;dlrKh iïnkaOfhka
u.fmkaùï moaO;sh ;=<g wka;r®.; fldg ;snqKs' bka 71] la ms<s.ekSula we;s f,dal uÜgfï jD;a;Shfõ°ka ìysfldg we;'
moaO;sh yd u.fmkaùï .ek mqyqKqjla ,nd ;snq◊' hqoaOh u.ska ksr®udKh lr ;sfnk ixcdkkh fjkia ls¯u i|yd
fujeks idOl jdr®;d ls¯u wjYH fõ'

8
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

isoaê wOHhkh ( ckjdr®.sl;ajh wjOdrKh ls¯u


ckudOHfõ†fhla ;u jD;a;Sh wdpdr Ou¬ moaO;sh .ek
wjfndaOhla we;=j fyda ke;sj" ckjdr®.sl .egqï jdr®;dlrKh
ms<sn| mqyqKqjla ,nd fyda fkd ,nd" lsishï .egqï wjia:djlg
uqyqK ° ta .ek blau◊ka wmlaImd;S j yd ksjer†j jdr®;d
ls¯ug is≥jqjfyd;a" wNsfhda. /ilg uqyqK mdkq we;'
fuys my; ±lafjkafka mqj;am;a lSmhla úiska wdjrKh
lrk ,o .egqï wjia:djl isoaê wOHhkhka ms<sn|
W∞yrKhls' fuys°" lreKqj, ksrjoH;djh ;yjqre lr .kq
ms◊i w∞< yd m%udKj;a uQ,dY% Ndú;d ls¯ug lsis≥
W;aidyhla ord ke;' lsishï W;aidyhla ord we;akï th b;d
w,am jQjls' tfuka u ckudOHfha jD;a;Sh wdpdr Ou¬ moaO;shg
wkql+, ùug fyda wmlaImd;S j fyda uOHia: j jdr®;dls¯ug
fyda wfmdfydi;a úh' fuu jdr®;dlrKfha iDcq m%;s:,hla
f,i fuu isoaêhg w∞< lreKq yd wjia:d idjoH f,i
ksfhdackh jQ w;r" tu.ska .egqu iukh ùug jvd
m%fldamldr ùug fya;= úh'
jdr®;d iemhs◊' udOH úiska Tjqkaf.a ùrhska yd fødaySka
l|jqfr® ixydrh ksr®udKh lr.kakd ,°' fødaySka jQfha t,aààB /|úhka"
;s,la chr;ak úisks' ;%ia;jd°ka iy fou< ;%ia;jd°ka h' .eñhka ùrhska njg m;a
;%ia;jd°ka f,i ielflreK mqoa.,hska mqkre;a:dmkh lrk ,°'
ls¯u i|yd msysgqjkq ,enQ l|jqrla jQ ì∫Kqjej ixydrh is≥jQfha ckdêm;sksh úiska isoaêh fy<d±lSfuka miqj jqj o" fuu
2000 Tlaf;danr® ui 25 fjks †k h' fuys° /|úhka 24 fofkla m˙l,ams; wLHdkh jr®Okh lrk ,°' /|úhka l|jqr ;=<
„ú;Èhg m;ajQy' isáñka Nhdkl wú wdhqO ;kd we;s nj;a mqkre;a:dmk
Tlaf;danr® ui 24 ikaOHdfjys idudkH m˙† /iaùula l|jqfrys fiajh lrk ks,Od¯ka wdrlaId lr .ekSug .ïuq
mj;ajd we;' fuu /iaùfï ° we;eï /|úhka Tjqka j uq∞ meñKs nj;a tu l:dj,g we;=<;a úh'
ye¯ug m%udo ùu fya;= fldgf.k fldam ù /iaùfï ° .ïuqka úiska /|úhka >d;kh l< neõ jdr®;d ls¯ug
m%pKavld¯ f,i yeis¯ug mgka f.k we;' bkamiq j Tjqka wiu;a úh' ta fjkqjg zt,aààB fmr<slrejkaZ tlsfkldg myr
n,y;aldrfhka .nvd ldurhg we;=Ω jA wk;=re j fmd,sia ° ureuqjg m;a jQ njg woyila b†˙m;a lrk ,°' Ndú;d l<
udr®. ndOlhg we;=Ω ù" hlv fmdÆ yd fjk;a wdhqO u.ska NdIdj ckjdr®.sl ia:dms; wdor®Y ;yjqre lf<a h' .eñhka'
f.dvke.s,sj,g w,dN ydks is≥ fldg we;' fmd,sisfha iy l|jqfr® ks,Od¯ka" t,aààB fkd jk ms˙i
miq ∞ W≤ik" 700 la muK .ïjeishka l|jqr wi,g tla ksrdhqO" yslauqKq" mlaImd;S" lSlre" hym;a" Yla;su;a" YS,dpdr yd
jQy' m%fldam j isá ckhd hlv fmdÆ" lvq iy fmdfrda j,ska ùr;ajh we;s mqoa.,hska f,i ksrEmKh flfr®' /|úhka t,aààB
ikakoaO j isáhy' fmd,Sisfha wdhdpkdj,g wey=ïlka fkd ≥ka idud‚lhka jk w;r" Tjqka ;%ia;jd°ka" m%pKav" wdhqO ikakoaO"
ckhd l|jqr ;=<g lvd mdk /|úhka 24 fofkl= >d;kh lrk yslaóulska f;dr " l<yld¯" l=uka;%Kld¯" wlSlre" ïf,aÉP"
,°' wk;=re j u< l|ka ,e.=ïy, foig úislr tajdg .sks;nk whym;a" ≥r®j, yd ≥IG f,i m%;srEmKh flfr®'
,°' zfâ,s ksõiaZ yereKq úg" wka ishÆ u mqj;am;a f.d;k ,o
Bg udi tlyudrlg miqj" foieïnr® 5 fjks †k" is≥jQfha wi;Hhka" tl;=ls¯ï yd wvqls¯ï iys; j m< lrk ,°' jvd;a u
l=ulao hkak .ek udkj ysñlï fldñifï jdr®;dj ,xld°m úlD;s lrk ,o mqj;a m<jQfha bx.%Sis †km;d mqj;am;la jk z†
m;%fhys m<úh' whs,kaâZ ys h' .egqug fya;= jQfha fldá iellrejka úiska
§wmg ,enqKq ishÆ f;dr;=re wkqj" isoaêh jQ wjia:dfõ° l|jqfr® fiajh lrk fid,a∞≥fjl=g myr ° urd oeóu nj
t;ek isá fmd,sia ks,Od¯ka 60 fokd" fuu m%pKav ls%hd isria;,hla iys; j m< lrk ,°' l|jqfr® /|úhka úiska
je<elaùug b†˙m;a fkdùfuka" rdcldrs meyer ye¯fï lreK lsisjl= urd oud fkd ;snq◊'
u; jrolrefjda fj;s' /iaj isá ms˙ia w; .sks wú fkd ;sì◊' isoaêh ms<sn| ,shejqKq l;=jels iïnkaOfhka o lsj yelafla
mQr®K wdhqO ikakoaO j isá fmd,sia ms˙i /ia j isá fik. tajd u.ska ì∫Kqjej isoaOhg fya;= jQfha /|úhkaf.a úfrdaO;d
md,kh ls¯ug wiu;a jQjd muKla fkdj" tu fik.g jHdmdrh iy Tjqkaf.a fkdukd l%shd l,dmh njg jk woyi
kdhl;ajh ≥ka mqoa.,hska w;awvx.=jg .ekSug o wfmdfydi;a Yla;su;aa ls¯ug iu;ajQ nj h' ;j ≥rg;a t,aààB ixúOdkh
jQy'¶ fuu isoaêh msgqmi isá njg;a" Tjqka >d;khg ,lajQfha Tjqkaf.a
flfia fj;;a" fuu ñf,aÉP l%shdfjka miq †kj,° mqj;am;a u wkjYH yd fkdyslauqKq l%shd ksid nj;a ±laúK' Tjqkag
ys m< jQ isria;," jdr®;d yd l;=jels u.ska fmkakqï lrk ,oafoa ,eîug iq≥iq foa Tjqkag ,enqK fihls'
óg yd;amiska u fjkia jQ Ñ;%hls' isoaêfhka †k 5 lg miqj" tkï 2000 Tlaf;danr® 30 jk †k
z.eñhka yd fldá w;r .egqñka 25 la uregZ ^fâ,s ksõia& ishÆ u mqj;am;a lshd isáfha t,aààB óg jrolrejka nj h'
zfldá iel lrejka 25 la ureg" 18 la ;=jd, ,n;sZ zì∫Kqjej Woaf>daIKh t,aààB ie,iqulsZ ^†jhsk 30-10-
^whs,kaâ& 2000&
zì∫Kqjej mqkre;a:dmk l|jqrg myr°fuka 27 la ureg" zì∫KqjejZ ixydrh .ek t,aààB Woï wkhs' ^,laìu 30-10-
fldá iellrejka úiska l|jqr Ndr lms;dka m%dK wemhg .kSZ 2000&
^,xld°m& ì∫Kqjej isoaêh ms<sn| udOH wdjrKh u.ska tu m%foaYfha
z.eñhka iu. igfka° fldá iellrejka ureuqjgZ ^,laìu& „j;ajk fjkia ck iuQyhka w;r Tjqfkdjqka flfrys
m%Odk Odrdfõ bx.%Sis yd isxy, mqj;am;a j, wvx.= jQ jdr®;d m%;sfrdaOhla mj;S h hk u;h Yla;su;a ls¯ug;a bjy,a úh'
lreKq fidhd ne,Sulska f;dr j m< fldg ;snqKs' isoaêh iDcq j isoaêh ms<sn| jdr®;dlrKfha iDcq m%;sM,hla f,i" m%foaYfha
jdr®;d ls¯u fjkqjg" isoaêfhka iajdëk j" Tjqkaf.a ys;Æ wkqj foam< úkdYùï" .sks;eîï yd ñksia >d;khka is≥úh'

9
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

Y%S ,xldfõ wia:djr;ajh - .egqfï miqìu


mS' irjkuq;a;=" úl,am m%;sm;a;s flakaøh

hqoaOh;a ke;s iduh;a ke;s ;;a;ajhla iy Y%S ,xld wdKavqj yd ckjdr®.sl ckm%shjdoh Wmfhda.S lr.ekSfï fya;=fjks' ue;sjrK
fou< B<dï úuqla;s fldá ixúOdkhg w;r w;aysgjQ idu idlÉPd ch.%yKh i|yd ckjdr®.sl ckm%sh;dj iu. meye†,s f,i
l%shdj,shla yd ieyeislï is≥j;a°;a jir ;=kla mj;ajdf.k f.dia wkkH.; ùu w;HjYH lreKla f,i i,lkq ,eîu;a iu."
we;s igka úrdu .súiqula ;sfí' fïjd Y%S ,xldfõ .egqï foaYmd,k n, jHqyfha w;Hka; iïm; f,i wkkH;djfha mer◊
úm˙jr®;k l%shdj,sh wNsfhda.hla fõ' iqkdñ jHikfhka miqj yd fn≥ïjd° mokï kS;Hkql+,;djhg m;a jQ w;r" tu mokï
wdOdr iy kej; f.dvke.Su i|yd fomdr®Yajh w;r .súiqula tlg ne| ;nñka l,a mj;sk cd;sl wkkH;djla f.dvke.Sug
i|yd udi ;=kla ;siafia idlÉPd meje;afjñka ;sfnk w;r thg m%N+ me<eka;shg jQ fkdyelshdj o m%or®Ykh lf<a h' 1956
wdKavqj ;=,u iy isxy, ol=fKa wdêm;H úiska foaYmd,k ue;sjrKfha jeo.;alu r\ mj;skafka o fuu lreK u; h'
úreoaO;ajhla fmkajd ;sfí' hqoaOh mgka.;a 1983 isg 2002 jifr® uOHia: jdudxYsl isxy, ckm%sh n,fõ.j, iNd.h" Y%S ,xld
igka úrdu .súiqu olajd t,aààBh úiska wdhqO ikakoaOj ksoyia mlaIfha ksr®ud;D" tia' ví" wdr®' ã' nKavdrkdhlf.a
fjkaùfï ;r®ckh b†˙m;a lr we;' ol=fKa ck;d úuqla;s kdhl;ajfhka" ol=fKa ch.%yKh lrk ,o w;r" fou< W;=fr®
fmruqK úiska wdhqO ikakoaO le/,a,la †h;a lr ;snq◊' ±ka fmvr,a mlaIh ch ,eî h'
wdKavqfõ fldgia lrefjl= jk cúfm t,aààBh iuÛ jk ´kEu wdKavqj msysgqùfuka miq" 1956 ° nKavdrkdhl ;u ue;sjrK
wdh;k.; hdka;%Khlg úfrdaOh olajd ;sfí' 1987 bka†hdkq idu fmdfrdka≥jla jQ isxy, rdcH NdIdj ls¯u l%shd;aul lrñka" fou<
idOl yuq∞j tùu uÛska l,dmSh n, wdêm;Hfha ndysr n,mEula ckhdf.a úlaIsma;Ndjfha yoj; jeks jQ wOHdmkh yd /lS rlaId
o is≥ úh' u.ska †hqKqùfï yelshdjg myr t,a, lf<a h' Bg;a jvd nrm;<
Y%S ,xldfõ W;=re kef.kysr fou< l;d lrk ckhd i|yd f,i" Tyq j n,hg m;al< isxy, fn!oaO iNd.h" ckjdr®.sl
fµvr,a ud†,sfha wNHka;r iajhx md,khla i|yd jk úi∫ula iyfhda.S;djg ;j ;j;a ydks muqKqjk ia:djrhkag Tyq j ;,aÆ
fiùu ms◊i 2002 Tlaf;danr® ui Tiaf,da kqjr ° Y%S ,xld wdKavqj lf<a h' fuys m%;sM,hla jYfhka" NdId m%;sm;a;sh ksid fou<
iy t,aààB ixúOdkh tlÛ úh' tu wjia:dfõ fomdr®Yjh m%ldY ckhd g ú¢kakg is≥ jQ wmyiq;djhg ms<shï fh°ula jYfhka
lf<a tu úi∫u rfÜ ishÆu ck fldgiaj,g ms<s.; yels rfÜ 1957 ° fou< NdId úfYaI úê úOdk mk; yd rg iNd u.ska n,h
tlai;a nj /flkakla úh hq;= nj h' fuu m%ldYh uÛska ms<s.kq úuOH.; ls¯u wrNhd fµvr,a mlaI kdhl fp,ajkdh.ï iu.
,enqfõfuys ckjdr®.sl .egqula we;s njla iy ta i|yd hqouh we;slr.;a .súiqug isxy, Pkao fldÜGdYfha iyc cd;sjdoh iy
úi∫ula ;sìh fkdyels nj;a" talSh rdcH rduqjla ;=< fuh úi¢h tlai;a cd;sl mlaIfha foaYmd,k wjia:djdoh úiska ndOd
fkdyels nj;a h' fuh fµvr,a úi∫ula i|yd jk tlÛ;ajhla muqKqjk ,°' 1956 ° yd 1958 ° iajdëk Y%S ,xldfõ m%:u jrg
úh' m%pKavld¯ isxy, fou< flda,dy, we;s jQ w;r" 1983 ° tu
ckjdr®.sl wd;;sh - mdr®,sfïka;= wjêh ;;ajfha W.%ùu fmkakqï jkafka" ñksia >d;k m%udKh blaujd
ksoyia Y%S ,xldfõ isxy, yd fou< cd;Ska w;r meje;s wd;;sh hdfuks'
ms<sn| Tjqkaf.a ia:djr" ir®jck Pkao n,h ysñ jQ 1931 olajd ó<Û oYlh mqrdjg u ckjdr®.sl fldgia w;r iïnkaO;dj
†jhhs' fou< ckhd ±lajQ ìh kï" wOHdmk olaI;djfhka iy ;j ≥rg;a ms˙ySu tfia ;sìh°;a fou< kdhl;ajh †.gu
hg;a ú‚; m%;sm;a;s fya;= fldg f.k Tjqka ks,Od¯ ;ka;%h ;=< mdr®,sfïk;a;=j ksfhdackh lf<ah' nKavdrkdhl f.a jekaoUqj jQ
,nd isá idfmalaI jdis iy.; ;;a;ajh" nyq;r isxy, md,kh is˙udfjda nKavdrkdhl ue;skshf.a m%:u wdKavq iufha ° ^1960-
hgf;a kej; ,nd.; fkdyels f,i wk;=rg m;afõh hkak h' 1964& rdcH NdId m%;sm;a;sh jvd il%sh f,i l%shd;aul lrkq ,enQ
isxy,hska óg m%;smlaIj ;uka nyq;r cd;sh f,i ,eî we;s w;r" nKavdrkdhl fp,ajkdh.ï .súiqfï wvx.=ù ;snQ n,h
;;a;ajh ,nd .ekSug Wkka≥jlska iy fou< ckhdf.a ol=Kq úuOH.; ls¯fï fhdackd l%shd;aul lrk njg fok ,o
bka†hdj iuÛ we;s iïnkaO;djkag mgyeksj ;ukaf.a ixialD;sl fmdfrdka≥j o lv fl˙◊' nKavdrkdhl fp,ajkdh.ï .súiqfï
yd wd.ñl úkdY ùfï ;r®ckhla ms<sn| ìhlska miq úh' j.ka;s l%shd;aul lrk njg ≥ka iy;slhla u; tlai;a cd;sl
1948 ° ksoyig mQfõYhla f,i fou< ckhdf.a b,a,Su jQfha mlaIh iu. .súiqulg t<eô fµvr,a mlaIh" 1965 msysg jQ
ckjdr®.sl mokula u; ue;sjrK fldÜGdY we;s lrk f,i h' t'cd'm'h g jeä n,hla ysñ cd;sl wdKavqjg iïnkaO úh' fou<
tkuq;a fuh m%∞kh fkdl< w;r ck.yk jHdma;sh u;" NdId úfYaI úê úOdk mk; iïu; lrkq ,enQj o" n,h úuOH.;
fjiaÜñksiagr® Pkao fldÜGdY l%uh u;" ckjdr®.sl;ajh u; ls¯ug w∞< fldgi l%shd;aul fkdjQ fyhska 1969 ueo Nd.fha °
foaYmd,kh O%eùlrKh fjñka isxy, mlaI ol=fKa o" fou< mlaI fµvr,a mlaIh wdKavqfjka bj;a úh'
W;=fr® o wdêm;H ork ;;a;ajhg m;aù ;sfí' uOHfhka Y%S,ksmh yd tcdmh w;suy;a nyq;rhla mdr®,sfïka;=j ;=< ,nd
wdka;sllrKh ùu ms<sn|j o fou< ckhdg ;snQ ìh isxy, .ksñka ;ukaf.au jHjia:d ilia ls¯ug uÛ mE¥ 70 oYlh
wdêm;H ork wdKavq úiska ;yjqre fl˙◊' ;SrKd;aul úh' 1972 yd 78 hk jHjia:d folu isxy, rdcH
ta flfia j;=≥" ksoyfika miq fou< kdhlfhda mdr®,sfïka;= NdIdj yd nyq;rfha wd.u jQ nqoaOd.ug m%uqLia:dkhla ≥ka talSh
l%shd∞uhg lem jQy' iqΩ ckfldgiaj, jqjukdjka wdrlaId ls¯fï rdcH ;;a;ajh w;am;a lrk kshuhka wvx.= tajd úh' 1978 tcdm
l%shd∞uhla i|yd wdKavqjg iyNd.s ùfï yd iyfhda.h °fï Wmdh jHjia:dj ;j≥rg;a flakaøh u; n,h talrdYS lrk úOdhl
udr®.hla úh' tfukau mdr®,sfïka;= m%cd;ka;%jdoh ms<sn| j wka;r® ckdêm;s l%uhla ia:dms; lf<ah'
jdr®.sl m%N+ me<eka;sfha fmd≥ tlÛ;djhg o †jhsfka ksoyia wdhqO ikakoaO ;reKhska iuÛ foaymd,k iïuq;shlg
jHdmdrfha jHjia:d∞hl jd° wdl,amj,g o iy;slhla úh' kuq;a meñ”u tcdm yd Y%S,ksm foaYmd,k wjia:djoh úiska je<elaúKs'
foaYmd,k bv m%ia:d i,id°fï° m%;sm;a;shla f,i ∞hl jqj o" 71 cúfm le/,af,a wdor®Yh uÛska Wola wdhqO .;a fou<
wdKavqfõ m%;sm;a;s fya;= fldg f.k th m%dfhda.sl j mQr®K lKavdhï we;s ùu fou< iudch olakd ,oafoa idïm%∞hsl
jYfhka ms<sìUq fkd ùh' j;=lrfha Pkao wysñ ls¯u o rcfha foaYmd,k kdhl;ajfha ú;eka ùula f,i h' 1970-77 Y%S,ksm
wkq.%yfhka fou< m%foaYj, isxy,hska m†xÑ lrùu o we;=Ω wdKavqfõ widOdrK wOHdmk m%;sm;a;sh;a 1977-88 ;%ia;jdohg
fkdi,ld ye¯ï mej;sh o j;=lrfha Pkao wysñ fmd≥ tlÛ;djh úreoaOj tcdm m%;sm;a;sh;a 80 .Kka j,° W;=re-kef.kysr hqO
70 .Kkaj,° fida∞ mdΩ j f;la mej;sKs' ;;a;ajhla we;s lrkakg fya;= úh' fjkaùu wjidk úi∫u f,i
iudcuh wd;;sh md,kh ls¯u i|yd foaYmd,k bv m%ia:d øúv tlai;a úuqla;s fmruqK 76 ° fou< ksfhda‚;hkaf.a
i,id °u yd mdr®,sfïka;= m%cd;ka;%jd° l%uh ms<s.ekSu ≥r®j, jvq;afldfvhs iïfï,kfha ° l< fhdackdj iïu; úh' fuh
jQfha m%N+ me<eka;sh ;=< mlaImd;s;ajfha jdis ,nd.ekSu i|yd foaYmd,k iïuq;shl t<öug fkdyels ùfï m%;sM,h úh'

10
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

wmf.a wdpdr Ou¬ rduqj - tlg ne| ;nk neñ

nqoaêl ùrisxy
ckudOHfõ°ka jYfhka iEu †klu wmg i∞pdrd;aul ;SrK
.ekSug is≥fõ' tfy;a .egqï wjia:dj,° wfma wdpdr úê moaO;sh
u.ska wmg i,ikakd jQ wdrlaIdj b;d jeo.;a h' ukaoh;a ;;ajh
iEu úg u mdfya meye†<s ke;s neúka yd úúO mdr®Yjhka fndfyda
úg Tjqkaf.a kHdh m;%hka b†˙hg ;,aÆ ls¯ug W;aidy .kakd
neúks'
ckudOHfõ°kag iajdëk j lghq;= ls¯fï wjYH;djhla
;sfí' isria;,h l=ula úh hq;= o" iïuqL idlÉPd mj;ajkafka ld
iu. o" wjYH PdhdrEm fudkjd o" Wmqgd ±laùï fudkjd o"
Ndú;d lrk NdId ffY,sh l=ulao hkd†h fuka u wm l=uk
m%jdohka wdjrKh lrkafka o iy tfia lrkafka ukao hkd° jQ
uQ,sl lreKq .ek ;SrK .ekSug is≥fõ'

.egqï wjia:dj,° jdr®;dlrKh i|yd


ckudOHfõ°kag u.fmkaùï wjYH jkafka
wehs@ jD;a;shg iy iudchg ydks is≥ lrk mqoa.,hka fy<sorõ ls¯u
÷ wm iajdêk j jev lrk ksid ckudOHfõ°kaf.a j.lSuls'
÷ m%jD;a;s wdh;kj, we;=<;ska yd bka m˙ndysr j is≥jk
n,mEï yd mSvkfhka ñ°u i|yd nj h' tfuka u Tjqkaf.a ,shú,s" tajdfha tald.%;djhg ydksjk
÷ m%jD;a;s ldurh ;=< iy ck iudch ;=< wfma jev lghq;= m˙† W.% ixialrKhlg Ndckh l< yels h'
wdrlaId lr .ekSu i|yd fyd|u u. fmkaùï l<hq;= yd fkd hq;= ≤ ±lafjk
÷ wdpdrOdr®ñl m%Yak yd WNf;dafldaál m%Yak úi\.ekSug f,aLkhka fkdfõ' fyd| udr®f.damfoaYkhla wdpdr Odr®ñl jdo
bjy,a ùu úIhka .ek is;kakg fhduqjk woyia f.dkqjls' túg Tjqkag
u;=jk mriamr úfrdaë .egÆ flfrys ckudOHfõ°kag
hym;a meje;afuka" l,a l%shdfjka iy iajhx md,khla u.ska" úYajdihlska hqla; j wjOdkh fhduq l< yel'
jD;a;shg yd iudchg ydkslr l%shdld¯lïj, fhfokakka iy ;ukaf.a ,shú,s whq;= f,i m%fhdackhg .ekSu fyda
wruqKq we;s wh fy<sorõ ls¯u wm ifydaor mqj;am;a ixialrK l%shdj,sh u.ska tajd úkdY ls¯u wNsfhda.hg ,la
l,dfõ°kaf.a j.lSu fõ' ls¯ug" u. fmkaùï ckudOHfõ°kag mokula lr.; yelsjdla
;ukaf.a jev lghq;= lrf.k hk wdldrh .ek msgia;r fuka u" ckudOHfõ°kaf.a jev lghq;= yiqrejk whg o Wmldr
n,fõ. úiska Wmfoia °u ckudOHfõ°ka úiska fmd≥fõ úfrdaOh úh yel'
olajkq ,enqj o" th iEu úgl°u ir< lghq;a;la fkdfõ' wjidk jYfhka" ckudOHfõ°ka Tjqkaf.a jevlghq;=j,g
fndfydaúg Wm˙u mSvkh meñfKkq we;af;a wmf.a u udOH m%fõY jkafka flfiao lshd uyck;dj ±kqj;a ls¯u i|yd
wdh;kh ;=<ska u úh yel' fuhska woyia jkafka Tjqkaf.a uÛfmkaùï m%fhdackj;a jk w;r" mqj;am;a l,dfõ°kag Tjqkaf.a
jD;a;Shuh wdpdr Ou¬hkag mgyeks jk f,i Wmfoia ,eìh yels ;SrK m%isoaêfha wdrlaId lr .ekSug o Wmld¯ fõ'

ckudOHfõ°kaf.a wdpdr Ou¬ ms<sn| j c' cd' i' m%;sm;a;s m%ldYkh


isoaëka úia;r ls¯fï° m%jD;a;s tl;=lr .ekSfï °" 7' udOH úiska widOdrK idOl u; fjkialï ls¯fï
úldYkh ls¯fï °" fn∞ ye¯fï ° iy mqj;a iy f;dr;=re Nhdkl lu .ek ±kqj;a úhhq;= w;r" fjk;a lreKqj,g
.ek woyia ±laùfï ° ckudOHfõ°ka úiska mj;ajd.;hq;= wu;r j" cd;sh" ,sx.h" ,sx.sl pr®hdj" NdIdj" wd.u"
ms<s.;a jD;a;Shuh wdpdr Ou¬ fuu cd;Hka;r m%ldYkh u.ska foaYmd,k yd fjk;a woyia iy cd;sl yd iudc m%Njh
m%ldY fõ' u; mokï jQ idOl u; fjkialï ls¯u j<lajd,Su i|yd
1' mqj;am;a l,dfõ†hl=f.a uQ,sl j.lSu jkafka l< yels iEu fohla u l< hq;= h'
uyck;djf.a i;Hh ±k .ekSfï whs;sjdislug yd 8' my; ±lafjk lreKq nrm;< jD;a;Suh wmpdrhka f,i
i;Hhg .re ls¯uhs' mqj;am;a l,dfõ°ka ie,lsh hq;= h' wkHfhl= f.a woyia
2' fuu hq;=lu bgq ls¯fï°" mqj;am;a l,dfõ°ka úiska iEu fyda u; ;ukaf.a f,i m%ldY ls¯u" oafõY iy.; f,i
úg u ksoyia m%;sm;a;s wdrlaId ls¯ug;a wjxl j m%jD;a;s idjoH lreKq b†˙m;a ls¯u" whq;= fpdaokd" kska∞" wmydi
tl;= ls¯ug yd m%ldYhg m;a ls¯ug;a" idOdrK woyia iy mokï úrys; fpdaokd yd lsishï f;dr;=rla m%ldYhg
m%ldYkhg;a úfõpkhg;a we;s whs;Ska wdrlaId l< hq;=h' m;als¯u i|yd fyda m;als¯u j<lajd,Su i|yd fyda l=uk
3' mqj;am;a l,dfõ°ka úiska jdr®;d l< hq;af;a Tyq fyda weh wdldrhl fyda w,a,ila ,nd.ekSu'
úiska uQ,drïNh okakd lreKq wkqj mu◊' 9' mqj;am;a l,dfõ° hk kdufhys f.!rjh wdrlaId lrk
4' mqj;a" PdhdrEm fyda ,shlshú,s ,nd.ekSu i|yd mqj;am;a wfhla fj;akï Tjqkaf.a j.lSu jkafka by; ±lafjk
l,dfõ†hd úiska wkq.ukh l< hq;af;a idOdrK m%;sm;a;s úYajdijka; j wkq.ukh ls¯u hs' iEu rgl u
l%shdudr®. muKls' fmd≥ kS;shg hg;a j" jD;a;Suh l%shd l,dmh
5' m%ldYhg m;a lrk ,o f;dr;=rl lsishï ydks∞hl iïnkaOfhka mqj;am;a l,dfõ°ka úiska ms<s.; hq;af;a
je/oaola is≥ù we;akï th ksjer† ls¯ug ;ukag yels iEu ifydaor mqj;am;a l,dfõ°kaf.a wêlrK n,h mu◊'
fohlau mqj;am;a l,dfõ†hd bgq l< hq;= h' wdKavqj, fyda fjk;a ue†y;aùï m%;slafIam fõ'
6' ryiHNdjh u; ,nd.;a f;dr;=re uQ,dY% fy<s fkd ls¯fï ^1954 c' cd' i' f,dal iïfï,kh u.ska ms<s.kakd ,°'
jD;a;uS h ryiHNdjh mqj;am;a l,dfõ†hd úiska /lsh hq;h= ' 1986 f,dal iïfï,kfha ° ixfYdaOkh lrk ,°'&

11
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

ksrjoH;dj" ´md¥m iy i;Hh m%ldY lrkafkda


´kElñka u úlD;s fkd lrk ,o yd jika fkd lrk ,o
m%jD;a;s" wjxl j ksjer† j yd úYajdijka; f,i jdr®;d ls¯ug ksrjoH;djh i|yd ms˙laiqï f,aLkh
wdpdr Or®óh" i∞pdruh yd jD;a;Shuh j.lSula udOHhg we;' m%d:ñl yd oaú;Sh uQ,dY% fjka fjka j y∫kd
ck;djg m%jD;a;s udOHh flfrys úYajdihla we;sùu;a' Tjqka .ekSu'
udOH u.ska lshjk yd olsk ≤ i;H" idOdrK yd iunr mqj;a ÷ iEu úg u lSr®;su;a uQ,dY% Ndú;d l< hq;= ùu' yels iEu
njg yeÛSula we;sùu;a" ckudOHhg fuka u m%cd;ka;%jdofha úg u m%d:ñl f;dr;=re Ndú;d lrkak'
hym;a l%shdld¯;ajhg o jeo.;a fõ' .egqï ms<sn| jdr®;d lrk ÷ m%Yak .ek yd isoaëka .ek úfYaI{ m%d:ñl f;dr;=re
ckudOHfõ°ka uqyqKfok m%Odk .egÆjla kï" i;H iu. úúO iemhsh yels me;=reKq uQ,dY% cd,hla j.dlr .ekSu'
l;d ;rÛ je°u wd†h b†˙fha ksrjoH;dj iy;sl ls¯u h' úfYaIfhka u wkH ckjdr®.sl fldgiaj,ska iy NdId
fndfyda úg jdish ;ld m%jD;a;s yeisrùu fyda m%jD;a;s n,Orhl= fldgia w;˙ka'
úiska iñlaIKhg wkqj idjoH jdr®;dlrKh i|yd fya;=jk ÷ wmrdO jdr®;dlrKfha ° ielrejkaf.a me;af;ka o
m%Odk idOlhla kï úYajdihla ;eìh fkdyels uQ,dY% hs' fï f;dr;=re ,nd .ekSu'
iïnkaOfhka krl u jer†lrejka jkafka rdcH n,Od¯ka h' ÷ mqoa., kdu iy ia:dk kdu ksjer† j ,shd we;s nj
NdId ndOl iy fjk;a NdId lKavdhïj,ska ksjer† m%jD;a;s ;yjqre ls¯u'
,nd.ekSfï wmyiq;djh jdr®;dlrKfha ° ksjer†Ndjh /lSfï ÷ lsishï jrola jQjd kï th ksjer† ls¯ug l%shd ls¯u'
ndOl f,i iólaIKh u.ska biau;= fldg ;sfí' ÷ y˙ jer† ne,Su wmyiq ;ekays ° urK ixLHdj ±laùu
Y%S ,xld mqj;am;a meñ◊,s fldñiug ,eî we;s meñ◊,sj,ska u. y˙kak'
nyq;rhla lreKq w;ska idjoH jdr®;d iïnkaO meñ◊,s ùu ÷ isoaê wOHhkh( jpk m%fõYfuka f;a¯u
jeo.;a h'
m%jD;a;s jdr®;dfõ miqìu jeo.;a jqj o" m%jD;a;s jdr®;djla hkq
lsishï u;hla b†˙m;a lrk l;=jelshla fyda úfYaIdx. ,smshla iïuq;shla ;sfí' foaYmd,k kdhlhska iudcfha úfYaIs;
fkd jk nj mqj;am;a l,dfõ°kag meye†,s úh hq;= h' m%jD;a;s fldgilg fyda lKavdhulg .egqï we;sjk wdldrhlg l:dfjka
jdr®;d iEu me;slvla u jdr®;d l< hq;= fõ' lsishï fohla myr fok úg fuh WNf;dafldaál m%Yakhla fjhs'
w;aye¯u fyda fjk;a fohla tl;= ls¯u jxpd ls¯uls' mqj;am;a mqj;am;a l,dfõ°ka Tjqka f.a jev lghq;= ls¯fï °" ixfõ°
l,dfõ†fhl= m%jD;a;s jxpd l< úg" ^úfYaIfhka .egqï iïnkaO yd m%fõiï úh hq;= kuq≥" Tjqkaf.a m%uqL;djh jkafka jdr®;dls¯u
m%jD;a;s& úYajdih lvjk w;r „ú; ydkshg o u. mE†h yel' hs' iudchg i;H m%ldY lrkakl= f,i we;s j.lSuhs' iajhx
lsishï m%jD;a;shla idjoH nj miqj ±k.;fyd;a" uyckhd jdrKhla mkjdf.k jdr®;d fkd lr isàfuka ´md¥m me;s¯ug
iu. úYajdih mj;ajdf.k hEu i|yd" uq,ska u l< hq;= jkafka bvlv ie,fik w;r" jdr®;dlrKhg mdol jk isoaêfha fyda
ksjer† ls¯ula fldg jro is≥ jQ wdldrh yd wjia:dj meye†,s lr m%jdofha miqìu yd ikaor®Nh iu. ksjer† j jdr®;d ls¯ug jvd
°uhs' jeä ydkshl iEu úg u is≥ úh yel'
isú,a iy foaYmd,k whs;sjdislï ms<sn| jQ cd;Hka;r jD;a;Sh yd foaYmd,k lemùï w;r we;s wd;;sh Y%S ,xldfõ
m%{ma;sfha 20 f√oh hgf;a tlai;a cd;Skaf.a uyd uKav,fha mqj;am;a l,dfõ°ka w;r we;s jQ b;du;a u i„j ixjdohla jQ
fhdackdj wkqj zffjr l:khZ ksr®jpkh jkafka fufia h' w;r" wd;;sh ;j ≥rg;a wjqiaid,sh yels lreKq jdr®;d l< hq;af;a
§1' hqoaOh i|yd jk ´kE u m%pdrKhla kS;sfhka ;ykï úh flfia o hkak i|yd úúO u; m< úh' we;eful= f.a u;h jQfha
hq;= h' 2' cd;sh" jr®.h fyda wd.u wkqj ffjrj fjkialï ls¯u" iud∞kh mj;ajdf.k hEu flfrys m%uqL;dj †hhq;= nj jqj o"
t†˙jd†lï ls¯ug fyda m%pKav l%shd ls¯u kS;sfhka ;ykï úh wka whf.a u;h jQfha jeä m%uqL;djla ±laúh hq;af;a
hq;= hq;= h'¶ jdr®;dlrKhg njhs' iudk .egqïj,g uqyqK≥ka iudchka ys
fkd ie,ls,su;a yd oafõYiy.; jdr®;dlrKh u.ska w;a±lSï" W∞( wm%sldj" fuys ° m%;sìïnkh úh'
ckjdr®.sl m%pKav;ajh Wis.kajkq ,eîug mqj;am;a l,dfõ†ka fndfyda fokdf.a ;r®lh jQfha th jdr®;d lrkjd o keoao
ovóud lr .ekSug bv fkd ;eìh hq;= njg Tjqka w;r fmd≥ fkdj jdr®;d lrkafka flfia o hkak h'

isoaê wOHhkh ( jdo úIhh u.ye¯u$≥r®u; me;s¯fuka jk úkdYh .Kka ne,Su


2004 cqks ui °" isxy, mqj;am;a folla kdgHdkqidrfhka lsisjlaa jdr®;d fkd l< y' Y%S ,xld hqo yuq∞j fyda kef.kysr
jdr®;dlrk ,oafoa m%Ndlrka yd lreKd mdr®Yj w;r f;dmams., yuq∞ wKfok ks,Od˙hd fyda fu jeks igkla is≥ jQ njg jdr®;d
le,Efõ we;s jQ .egqulska igka lrejka 75 la ureuqjg m;a jQ nj fkd lf<a h'' t,aààB fjí wvúhlska lshd isáfha fuh wdKavqj
iy 100 lg wêl ixLHdjla ;=jd, ,enQ nj;a h' úiska f.;+ l:djla nj h' wjidkfha °" fndaïnhla msms¯fuka
isria;, w;r fïjd úh' t,aààB l%shdld¯ka 8 fofkla ñh.sh njg hqo yuq∞ n,Od¯ka
m%Ndf.a 80 la iy lreKdf.a 11 la .;jQ †k 3 we;=<; ñh m%ldY l< úg i;Hh meye†,s úh' tkï" Tjqkaf.a isxy,
h;s' Bfha oj,a jk úg;a oreKq igka' mdGlhska i|yd mqj;am;a úiska fuu l:dj f.d;d m<l< njhs'
zf;dmams., w,a,kak m%Nd - lreKd w;r ±ä igka' wre,a fï mqj;am;a jdr®;d i|yd uQ,dY% i|yka lr ;snqfKa ke;=jdla
rd– l|jqr úkdYhs' ñh .sh .Kk 75 g jeähs( 100 lg jvd fuka u" lsis≥ udOH m%ldYkhla fuu jdr®;d ksjer† ls¯ug mshjr
;=jd,hs'Z m%Nd iy lreKd l,a,s w;r f;dmams., .egqu W.% fjhs' .;af;a o ke;' tuÛska i;Hh ±k .ekSug we;s j.lSu
fome;af;au ñh.sh .Kk ishhlg wdikakhs' wmlSr®;shg m;al<d muKla fkdj" rg jeishkg i;Hh ±k
úldYkh jQ m%jD;a;s jdr®;djlska o lshjqfKa z100 lg wêl .ekSug we;s whs;Ska o flf<ikq ,eî h' fu jeks
ixLHdjla ñh f.dia we;s njhs'Z ckudOHfõohlaa u.ska mdGlhska uq<d jk w;r" Tjqka iy udOH
flfia jqj o wfkl=;a isxy, mqj;am;a B<Û †kfha ° fï w;r mj;sk úYajdih ì| jeàug o fya;= jkjdla fuka u
isoaêh ms<sn| j flá mqj;a m< l< w;r" fld<U m< flfrk wkd.;fha jdr®;d flfrk foaj,aj, i;H;djh m%Yak ls¯ug o
fou< ffoksl mqj;am;a fuka" wks;a isxy, mqj;am;a o fï .ek fm<fUkq we;'

12
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

weig fmfkkjdg jeä hula isoaê wOHhkh ( jpk m%fõYfuka f;a¯u


fndfyda W∞yrK u.ska idlÉPd lr we;af;a m%pKav;ajh
fyda we;a; .egqï fomdr®Yajfha u ckjdr®.sl;ajh iu. lsisu my; i|yka isoaê wOHhkh fmkakqï lrkqfha
iïnkaOhla fkdue;s tfy;a wdr®:sl lreKq tajdg fya;= jk njh' w.;s.dó;ajh yd mlaI.%dys;ajh uÛska i;Hh úlD;s l<
ckjdr®.sl;ajhg isoaëka ,>q ls¯u ;=<ska Nhdkl ;;a;ajhka yelafla flfia o hkak h'
we;s úh yels h' ikaor®Nh iy miqìu ckudOHfõ°ka úiska iunrj lreKq b†˙m;a ls¯u i|yd ikaor®Nh b†˙m;a
fy<sorõ l< hq;af;a tfyhsks' fïjd m%cdjka fkdokakd ;rug u lrkq fjkqjg m%cdjka w;r fn°ula ksr®udKh jk f,i
foaYmd,k jHdc Ñ;%hkag f,fyisfhka yiq fõ' lrk ,o jdr®;dlrKh fya;=fjka wka ish,a,gu by<ska
jdr®.sl;ajh biau;= lr ;sfí'
hym;a Ndú;h i|yd m%Yak l|fmd< ckjdr®.sl l,flda,dy,j,° fmd,sia fjä
1' lsishï foaYmd,k kdhlfhla ksrka;r j tla cd;sjd° my˙ka fou< fiajlhska fofofkla ñh .sh úg" isxy,
lKavdhulg fyda ckjdr®.sl lKavdhulg myr foñka ffoksl mqj;am;l m%Odk isria;,h jQfha zfjä ld kis;sZ
l:d mj;ajkafka kï" tu l:d m%jD;a;s fia ie,lsh yels o@ hkak h'
2' tjeks l:djla jdr®;d lrkafka kï" tys wvx.= fpdaokd fuu mqj;am;a wdjrKfha iDcq m%;sM,hla jYfhka"
m¯laIdjg ,laù o hkak yd bka f∞aIdfrdamKhg m;a jQ lvidmamq wiQjla úkdY l< w;r k.rh ojia ;=kla ;siafia
whg tajd g ms<s;=re °ug fyda tu fpdaokd m%;slafIam ls¯ug jid ±ñK' isxy, yd fou< ckhd w;r iïnkaO;d
bv m%ia;d ,nd ≥kafka o@ ms˙ySug ,laúh' ^l|fmd< k.rfha nyq;rh fou< ckhd
3' ckjdr®.sl .egqï ms<sn| jdr®;d Tnf.a m%ldYkh úiska r|jd fj;s'&
;nd .kafka o@ lreKq iy tajdfha ikaor®Nh ,nd °" zfjä ld kis;sZ hk lshufkka woyia jkafka
foaYmd,k jdish ;ld ckjdr®.sl .egqï mdÑÉÑ lrk wh urKhg m;ajQ wh úiska fjä ;enQjka m%fldam l< njls'
úuid jvd;a fyd| jdr®;djla ,nd†h yels o@ th zfjä je° kis;sZ hkqfjka ;snqfKa kï tys f;areu yd
4' wmrdO iïnkaOfhka pQ†; mqoa.,hskaf.a ckjdr®.slNdjh wka;r®.;h fjkia iajrEmhla .kS'
fyda wd.ñl fldÜGdYh iEu úg u i|yka lrkafka o fuu ñksia >d;khka .ek fu jeks uq,a msgqfõ
hkak fyda tfia;a ke;skï we;eï ckjdr®.sl fldgia fyda isria;,hla fh°ug mqj;amf;a lr®;Djrhd ;SrKh lf<a
wd.ñl fldgia iïnkaOfhka muKla o@ >d;k .ek úêu;a m¯laIKhlska miqj o@ fuu isoaêhg
5' wmrdO jeks lreKq iïnkaOfhka wksl=;a fldgiaj,g jvd f.d≥re jQfha isxy, fofofkla kï l;=jrhd isria;,h
tla;rd ckjdr®.sl fldgila kï ls¯fï mqreoaola Tfí fjkia f,i fhdohs o@
m%ldYkhg ;sfío@ Tfí m%jdohka ys tla ckjdr®.sl ckjdr®.sl flda<dy, jdr®;dls¯fï °" mqj;am;a
fldgila fyda iqΩ ck fldgila fjk;a tjeks fldgila l,dfõ°ka úiska ;u jdr®;d ;=< ishÆ u mdr®Yjhka iunr
iu. fmdrg fhoùug Tn lsis úfgl l%shd fldg ;sfío@ yd idOdrK f,i ksrEms; j we;a± hs ;ukaf.ka u úuid
6' h:d ;;ajh t;rï .egqïld¯ yd m%pKav fkd jk ne,Su iq≥iq h' tfia ls¯ug wiu;a jqjfyd;a Tjqkaf.a
wjia:dj,°" tjeks fmdrg fhoùula u.ska jvd yeÛSï jdr®;dlrKh u.ska m%pKav;ajh ;j;a m%fldamld¯ ùug bv
wjqiaikiqÆ yd jvd lshùug fhduqjk m%jdohka ìys ls¯ug ;sfí'
W;aidy f.k ;sfío@ l|fmd< isoaêh iïnkaOfhka isxy, yd fou<
7' lsishï jdr®;djla idjoH nj jegyqK úg" th ksjer† ls¯ug mqj;am;a j, m< jQ jdr®;d tlsfklg fndfyda fihska
Tfí ixúOdkh .kakd mshjr ljfr® o@ ksjer† ls¯ï m%isoaO fjkia fõ'
ls¯fï m%;sm;a;shla Tfí ixúOdkhg ;sfí o@ fuu i∞pdr fou< mqj;am;a jdr®;d lf<a lv idmamq 52 lg ydks jQ
lreKq ms<sn| j Tfí m%jD;a;s ldurfh ckudOHfõ°ka w;r njhs' thska .uH jQfha jeä ydkshla is≥ ù we;af;a fou<
idlÉPd i|yd fm<Uùug Tn woyia lrkafka flfia o@ ck fldgig nj fmkaùu h'
isxy, mqj;am;a yeÛùug W;aidy lf<a fou< j;=
lïlrejka úiska we;s lrk ,o le/,a,la fuu is≥ùïj,g
iunr;djh i|yd ms˙laiqï ,ehsia;=j uq,a jQ njhs'
óg wu;r j" ishÆ u isxy, mqj;am;a isoaêh ùug
÷ tla mdr®Yjhlg T,ajrika °fuka j<lskak'
wdikak;u fya;=j jYfhka olajk ,o ;%sfrdao r:hla iy
÷ fjkia ia:djrfhka ;yjqre fldgf.k tAjd ksis nia r:hla .eàu" wdmiq ne,Sfï ° fnfyúka u
.re;ajfhka yd ksjer† f,i b†˙m;a flfrk njg j. w;sYfhdala;shla nj Tmamq úh'
n,d.kak' udOHfha m%Odk j.lSu jkafka i;Hh" i;Hh iy
÷ fuu u; mj;sk ikaor®Nh isysfha ;nd .kak' we;eï i;Hh ±k .ekSug uyckhdg we;s whs;shg .re ls¯u
woyia orkafka wka;jd° nyq;rhlao@ wka whf.a woyia kï" isxy, yd fou< ckhdg jdr®;dlrk ,o isoaëkaf.a
;ukaf.a jpkj,ska fkd ,shd" yels iEu úg u" fl<ska fu;rï fjkia ùula flfia is≥ú◊ o@
u Tjqka j Wmqgd olajkak'
÷ Tn ,shd we;s m%jdoh we;s ieáfhka wd.ñl" cd;sjd°
fyda ckjdr®.sl ixfõ°;djhg ydkslr fyda W;aikak ikaOr®Nh i|yd ms˙laiqï ,ehsia;=j(
fõ o hkak Tn Tfnka u úuid isáh hq;= h' ÷ .egqfï b;sydih ms<sn|j mr®fhaIK lrkak'
÷ jHdc iunr;djhla ksr®udKh ls¯fuka j<lskak' ishÆ ÷ mqoa.,hskaf.a m%pKav l%shdjka uÛy˙ñka mqΩ,a Ñ;%hla
mdr®Yajhka g iudk l=i,;d °u iunr;djh fkdfõ' b†˙m;a ls¯ug W;aidy lrkak'
÷ tla tla mdr®Yjh ,nd.kafka fyda thg wysñ jkafka
÷ Tn jdr®;dlrkafka uqΩuy;a ck iuQyhg u nj u;l l=ula o hkak ms<sn|j úuis,su;a jkak'
;nd .kak' Tfí ckjdr®.sl fldgig muKla fkdfõ' ÷ n,mEug f.d≥re jQ idudkH ckhdf.a woyia b†˙m;a
lrkak'

13
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

ckjdr®.sl fn°u
lsishï ;ekl u;fíohla fyda m%pKav;ajhla we;s jQ úg"
mqj;am;a l,dfõ†hl=f.a ldr®hh jkafka is≥ jQ foa jdr®;d ls¯u;a isoaê wOHhkh ( wmrdO yd ckjdr®.sl;ajh
th is≥ùug fya;=j fidhd ne,Su;a h' tfy;a" ieu is≥ùula u isxy, mqj;am;l 3 fjks msgqfõ isria;,hla fufia
ckjdr®.sl mokfuys msysgd is≥ jQ njg Wml,amkh fkdl< hq;= úh'
h' §f.or jevg Woõ ùug f.kd ±˙hla wjqre≥ y;rla
igka úrdu .súiqug wg uila f.jqKq 2002 Tlaf;danr® ;siafia fi,a,laldr ;reKhskag úl+Kd we;' ielldr
udifha °" wïmdr †ia;%slalfha uqia,sï nyq;rhla isák uqia,sï hqj<la ˙udkaâ Ndrhg'¶
wlalfrhsm;a;= k.rfha uyd m˙udK ckjdr®.sl l,n,hla mek hqj<f.a wd.u isria;,h u.ska ±laùu fya;=fjka th
ke.sK' uqia,sï lKavdhï mdrj,a yria fldg" ghr® .sks ;nd lv t ie◊ka u cd;sjd° w.;shlg ,la fõ' tfy;a fuu
idmamq jid ouk f,i n,lr isáh y' fya;=j jQfha - fou< wmpdrh yd ckjdr®.sl;ajh w;r we;s iïnkaOh l=ulao@
mqj;am;a yefrkakg - ishÆ u m%Odk fmf<a udOH u.ska uE;° Y%S ,xldfõ isxy, udOH ixialD;shg wkqj" iqΩ ck
w;=reoyka jQ uqia,sï ;reKfhl=" t,aààBh úiska meyerf.k we;s ckjdr®.sl lKavdhulg wh;a mqoa.,fhl= lsishï jrolg
njg yd Tyqj ksoyia lsrSu i|yd remsh,a 50 ,laIhla lmamï iellrefjl= jQ úg" ckjdr®.slNdjh tu jrog iïnkaO
jYfhka b,a,d isák njg jdr®;d ùu h' flfr®'
udOH úiska fuu lreKqj, i;H;djh m%Yak fkd lrk ,o lr®;D ixiofha wdpdr Or®u moaO;sh fufia olajhs'
w;r ;;ajh wrd‚lNdjhlg m;afjñka ;snq◊' t,aààBh fuu §mqoa.,fhl=f.a jr®.h" jr®Kh" wd.u" ,sx.sl;ajh ms<sn|j;a"
meyer.ekSu m%;slafIam l< kuq≥ udOH úiska †.ska †.g u Yd¯˙l fyda udkisl frda. fyda wdndO ms<sn|j;a w.;s
t,aààBh meyer.;a njg jdr®;d ls¯u fya;=fjka flda,dy,h iy.; yd wj«
weú<ùug m˙irh ieliq◊' iy.; lreKq i|yka ls¯fuka mqj;am; je<lS isáh
†k ;=kla ;siafia md,kh lr.; fkd yels ;;ajhla ;snQ hq;af;a h'
w;r" ;reKhd iafõÉPdfjka u wdmiq meñ◊fha h' Tyq ieÛù isá
nj ms<s.;af;a h' Tyq j meyerf.k .sh njg;a" ksoyia ls¯u i|yd
fm<ôh yel' tfia ls¯fuka ta ta ckjdr®.sl fldgia flfrys we;s
lmamula fyúh hq;= njg;a lshk f,i Tyq úiska ;u ñ;=frl=g
mQr®j úksYaphka Yla;su;a flfr®' uqia,sïjreka jxpkslhka f,i"
mjid we;' fuu lmamï uqo, úfoaY.;ùug fhd∞ .ekSu
fou< - fldá f,i" isxy, - cd;sjd°ka f,i hkd° jYfhks'
wruqK úh'
ckudOHfõ°ka cd;sh fyda jr®.h ms<sn| wmeye†,s ia:djrhka
fï wjia:dfõ° lreKqj, ksjer†;djh fyda uQ,dY% ;yjqre
Ndú;d fkdl< hq;= h' tauÛska cd;s" wd.ï fyda jdr®.sl is;eÛs
fldg fkd f.k jdr®;d ls¯fuka udOH úiska m%pKav ckjdr®.sl
fkd±kqj;aj Yla;su;a úh yel'
.egqula weú<ùug ksYaÑ; N+ñldjla rÛmd we;' i;H lreKq
jdr®.sl iu;=,kh wjq,ajk wdldrfha lr®;Djrhl= ;SrK fyda
fy<sorõ ùfuka miqj" ^th udOH úiska lrk,o .fõYKhl
jdr®;dlrKfhka je<lSu ms<sn|j idlÉPd lrk úg
m%;sM,hla f,iska fkdj" ;reKhdf.a mdfmdÉpdrKh fya;=fjks'&
ckudOHfõ°ka fndfyda fofkl= ;ukaf.a m%:u hq;=lu i;H
lsis≥ iudjla .ekSula fyda l,ska m%ldY l< foaj,a jer† njg
jdr®;d ls¯u yd udOH ksoyi h hkak ms<sn|j tlÛ úh'
ms<s.ekSula fyda is≥ fkd ù h'
tla ckjdr®.sl lKavdhula flfrys olajk foaYmd,k
udOHfha meye†,s j.lSu jkafka" i;H jdr®;dls¯u nj
mlaImd;Ndjh /lSu fjkqjg jdr®.sl jqjukdjka yd ;r®ck i|yd
fujeks is≥ùï u.ska kej; kej;;a isysm;a lrk w;r i;H
udOH fhd∞ .ekSug W;aidy lrk foaYmd,k kdhlhska fjkqfjka
jdr®;d l< fkd yels jQ úg tu.ska is≥jkafka wúksYaÑ; nj jeä
mdúÉÑ fkdùug m%fõYï úh hq;= njg iefjdu tlÛ jQy'
ù m%pKv;ajh jeä ùu iy cd;shla ms<sn| jer† woyila jr®Okh
jev igyk ;=< jvd;au i„ù idlÉPdjla mej;sfha
ùu h'
ckjdr®.sl ia:dms; wdor®Y yd wdpdr Or®u iïnkaOfhks' ia:srj
ckjdr®.sl .egqï ks;r u mdfya is≥jk" wúYajdih yd ìh
ishÆ ckudOHfõ°ka i|yd mj;akd jD;a;Sh wdpdr Or®u moaO;shl
ks;r u mj;sk ckjdr®.sl úúO;ajhla we;s wïmdr k.rfhys
wjYH;djh ms<sn|j meye†,s wjfndaOhla ;snq◊'
mj;ajk ,o jevuqΩjl ° ckudOH úiska Tjqkaf.a ckudOH
Ndú;dfõ we;sjk n,mEï f;areï .ekSfï jeo.;alu .ek jdo
újdo l< y' fuu m%jD;a;sh óg jvd fyd¢ka jdr®;d l< yels ckjdr®.sl;ajh i|yd ms˙laiqï ,ehsia;=j
whqre Tjqka idlÉPd l< y' ÷ mqoa.,hl=f.a ckjdr®.s;ajh" cd;sh fyda wd.u i|yka
jdr®;dlrKh u.ska m%jD;a;sh m%:ufhka u ckjdr®.sl ls¯fuka j<lskak'
fkdikaiqka njla we;s rduqjlg ±uqfõ h' .egqï iïnkaO ÷ mqoa.,hl=f.a ckjdr®.sl;ajh" cd;sh fyda wd.u
jdr®;dlrKfha° ckudOHfõ°kag f;dard .ekSula we;s neõ Tõyq i|yka ls¯ug wjYH jkafka kï tajdfha ksjer†Ndjh
f;areï .;ay' ^tkï .egqu yd iïnkaO m%jD;a;sh yd th uev iy;sl ls¯u i|yd tu úia;r w∞< mqoa.,hd u.ska ikd:
meje;aùug W;aidy lrk whf.a m%jD;a;sh f,i& tfukau lr.kak'
YSr®ImdG >d;k ms<sn|j fyda idu m%h;akh ms<sn|j fyda úh yel' ÷ wksl=;a m%jD;a;s uQ,dY% wkjYH f,i ckjdr®.sl;ajh
fya;=jla f,i i,lk úg" i;H fya;+ka .ek cdGlhska
ckjdr®.sl;ajh hkq t†˙jd†lula fkdfõ' ±kqj;a fldg ckjdr®.sl;ajh idOlhla fkd jk nj
hym;a ckudOHfõ°ka ckjdr®.sl m%Njh jdr®;d lrkafka th fmkajd fokak'
;ukaf.a m%jD;a;shg w∞< jk úg mu◊' ÷ Tnf.a mlaImd;S;ajhka .ek wjfndaOhla ;sîu
foaYmd,k{fhla fyda ckjdr®.sl foaYmd,k kdhlfhla jeo.;a jk w;r" m%jD;a;s jdr®;d f;dard .ekSfï ° yd ilia
lsishï woyila b†˙hg ;,aÆ ls¯ug jEhï lrk úg thg we;a; ls¯fï ° ta .ek is;a ys ;nd .kak'
jYfhka m%jD;a;s jákdlula ;sfí o hkak fyda tfia;a ke;akï ÷ jrog fmd<Ujk úia;r iemhSfuka uÛye¯u i|yd
tuÛska ckjdr®.sl m%fldam ls¯u i|yd udOHh mdúÉÑ ls¯ug PdhdrEm fhd∞ .ekSu m%fhdackj;a uÛls' f;dr;=re
W;aidy orkjd o hkak .ek ;lafiare lr ±k.; hq;= h' imhkakka Tjqkaj y∫kajkjd ±lSug leu;s flfia ± hs
ia:dms; wdor®Yhka Yla;su;a jk f,i flfkl=f.a Tjqkaf.ka úuikak' W∞( Tjqkaf.a cd;sh" wd.u fyda
jdr®.sl;ajh i|yka ls¯u uÛska jrola ls¯ug udOHfõ†hl= ckjdr®.sl;ajh ms<sn|j'

14
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

ishÆ me;s wdjrKh ls¯u


ckudOHfõ°kag wd;;sh ieye,aÆ ls¯ug ∞hl úh yels tla yd mjq,g n,mdk wdldrh ms<sn| ;ukaf.au .fõYKhla ls¯u
u.la kï Tjqkaf.a m%cdjkag jeo.;a jk l;d mejiSuhs' uÛska m%pKav isoaëka fyda wdKavqfõ m%ldYk jdr®;d ls¯fï
isoaëkaj,g yd ksfõokj,g ir< j m%;sl%shd olajkq fjkqjg m%jD;a;suh jákdlu m%Yak ls¯fuka idu kHdh m;%h b†˙hg
ckudOHfõ°ka úiska ;ukaf.a m%jD;a;s ldur j,ska bj;aj m%jD;a;s f.k hdug ckudOHfõ°kag yels h'
fidhd f.dia" .fõIK u.ska lreKq wkdjrKh fldgf.k ta ta iqkdñfhka miq l|jqrej, yd m%cdjka ;=< bka úm;g m;a
m%cdjkaf.a ´kElï" tajd m%pKav;ajhg <Ûd ùug fmr jdr®;d l< ñksiqka kej; ;u „ú;h f.dvk.d .ekSug ork W;aidyhka
hq;= h' ms<sn| wm%udK jD;a;dka; ;sfí' tfy;a" udOHhkays iqkdñ
l:djla lSfï° iqúfYaIs yd rij;a ffY,shla wkq.ukh wdjrKh úuid ne¨ iólaIKfhka fy<s jQfha jD;a;dka; j,ska
lrkafka kï jeä fofkla tu lreK flfrys Wkka≥ jk w;r jeä fldgila wdKavqfõ ue†y;aùï iïnkaOfhka nj h'
M,∞hS f,i ±kqj;a j tu újdo j,g iïnkaO jkq we;' l:djla i;H jdr®;dlrKfhka idudkH uyckhd „j;ajkafka flfia
rij;a f,i b†˙m;a ls¯u ckudOHfõ°kaf.a jD;a;Shuh j.lSuls' o@ iy Tjqkaf.a „ú;j, iajNdjh iy udkj ysñlï ;;ajh
fï i|yd we;eïúg wj;eka jQjl= fyda ksjila fkdue;s flfkl= wjOdrKh ls¯u u.ska uyckhdg Tjqka wfkHdakH jYfhka jgyd
iu. †kla .;ls¯ug is≥jkq we;' tu.ska hï isoaêhla fyda .ekSug udOHhg Woõ úh yel'
m%Yakhla Tjqkag n,mdkafka flfiao hkak fidhd.; yelsjk tfy;a" ckudOHfõ°ka" Tjqkaf.a iajdëk;ajh yd uqrm,a,df.a
w;r" ish,a,gu;a jvd fndfydaúg wikakg fkd ,efnk y`vla ldr®hNdrh wk;=rlg m;a lrñka" foaYmd,k wruqKqj,g yd
ta;a;= .ekaùug yels fõ' fu jeks jdr®;dlrK u.ska Tjqkaf.a wdKavqfõ m%;sm;a;sj,g .eg .ekSfï W;aidyhla jk
iudcfha úúO m%cdjka iïnkaOj we;s ia:dms; wdor®Yhka m¯laId Bkshdzixjr®Ok ckudOHfõofhkaZ wdrlaId ùug j. n,d.; hq;=
ls¯ug o wjia:djla ,efnhs' h' iqkdñfhka miq" iyk ie,iSu iy m%;sksr®udK lghq;= ms<sn|
´kEu ;;a;ajhl°" úfYaIfhka u .egqïld¯ wjia:dj,°" úfõpkh ksy`v lrùug iuyreka W;aidy ord we;s w;r"
jD;a;dka; úYd, m%udKhla ,nd.; yel' ;;a;ajh <uqkag" ia;%Skag ksfYaOkd;aul jdr®;dlrKh rcfha udOH uÛska foaYfødayS f,i
yxjvq .ik ,o wjia:d o úh' ^c' cd' i' 2005&

Ys%hka; j,afmd<
udOH ks¯laIKh
zks,Z iqkdñ mqj;a
úl,am m%;sm;a;s flakaøh" 2004
iqkdñfhka miq b†˙m;a lrk ,o
jdr®;djla u.ska 2005 ckjd˙ 1 iy 7
fjks∞ w;r ld,fhys rcfha md,kh
hgf;a mj;sk Y%S ,xld rEmjdyskS
ixia:dj úiska úldYkh lrk ,o
m%jD;a;s fuu jHikfha ishÆ me;slv
wdjrKh ls¯u iïnkaOfhka úur®Ykh
lrk ,°'
fuu jdr®;dj ieliSug fmr"
úl,am m%;sm;a;s flakaøh úiska
iqkdñfhka is≥ jQ uyd jHikh
iïnkaOfhka wdKavqj yd úreoaO mlaI
tluq;= j lghq;= l< hq;= njg fmd≥
iïuq;shla we;s fldg ;snq◊'
mYapd;a iqkdñ wdjrKhg w∞< m%jD;a;s m%fNao 13 la fuu ukd iyiïnkaO;djhla ;sîu h' fidhd.;a lreKq wkqj
jdr®;dj ks¯laIKh fldg ;snq◊' fuu m%fNaoj,g fïjd wh;a cd;sl m%;sksr®udKh wdjrKh i|yd fuu i;shl ld,h ;=<
úh( cd;sl m%;sksr®udKh" wdKavqfõ ue†y;aùï" úfoaY wdOdr" úkdä 46 .;lr ;snQ w;r" iqkdñfhka úm;g m;ajQjka i|yd
iqkdñhg f.d≥re jQjka" kej; f.dvke.Sfï iduQysl fjka jQ ld,h jQfha úkdä 7 la mu◊' ^jdr®;dfõ ks.ukh
iyNd.s;ajh" iykdOdr fn∞ ye¯u iy iqkdñhg f.d≥re jQ jQfha mYapd;a iqkdñ m%jD;a;s wdjrKfha ° Y%S ,xld rEmjdyskS
orejka' ixia:dj wdKavqfõ m%;srEmh m%jr®Okh ls¯ug W;aidy .;a
ks¯laIKh lrk ,o m%fNao 13 ka jvd;a u jdr .Kkla w;r" iqkdñfhka úm;g m;ajQjkag Tjqkaf.a wjYH;d b†˙m;a
úldYh jQfha wdKavqfõ ue†y;aùï h' tajd fuu †k yf;a ld, ls¯ug m%udKj;a bvm%ia;d ,nd fkd ≥ka njhs' ;j≥rg;a
m˙Éf√oh ;=< jdr 42 la úldYh úh' Bg b;d wdikak j †jhsfka W;=re m%foaYfha wdjrKh ixikaokd;aul j i,ld
cd;sl m%;sixialrK l%shdj,sh .ek jdr 41 la o úfoaY wdOdr n,k l< my< uÜgul mej;s nj h'
m˙;Hd. .ek jdr®;d 32 la o úh' jdr®;dj u.ska fmkakqï flfrkafka iqkdñfhka úm;g
fuu †k 7 mqrd u iqkdñhg f.d≥rejQjka .ek mqj;a m;a ck;djg Tjqkaf.a t†fk∞ „ú;j,g iqkdñfhka is≥jQ
wdjrKh 9 j;djlg iSud úh' iykdOdr fn∞ye¯fï jev n,mEu M,∞hS f,i ms˙laiSug m%jD;a;s wdjrKh wiu;a j we;s
ms<sfj< .ek 8 j;djla o iqkdñfhka úm;g m;a orejka ms<sn| njhs'
j 6 j;djla muKla o jdr®;d úh' zudkqIsl wxYhZ flfrys wjOdkh ±laùu uÛska m%Yakh
;j;a jeo.;a lreKla kï jdr®;dls¯ug .;jQ ld,h i<ld ikaor®N.; ls¯fuka iyk jev ms<sfj< i|yd uyck;djf.a
ne,Sfï° úldYh flreKq jdr .Kk yd fjka l< ld,h w;r iyfhda.h ,nd .ekSug Tjqka flfrys fm<Uùula we;s flfr®'

15
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

w.;s.dó;ajh iuÛ lghq;= ls¯u


Y%S ,xldfõ ckudOHfõ°ka w;r jvd;a u m%lg ixjdo jQfha ;r®ckhg ,la fõ'
iajdëk ckudOHfõohl wjYH;djh iy Tjqkaf.a zcd;s jd° fuh udOHfõ°ka uqyqK fok wNsfhda.hls' Tjqkaf.a
wr.,hgZ fyda Tjqka wh;a jk ckjdr®.sl fldgig we;s jD;a;Shuh wdpdr Or®uhkag tlÛ j iajdëk j jev lghq;=
mlaImd;S;ajh hs' fndfyda ckudOHfõ°yq Tjqka jdr®;d lrk ck ls¯fï whs;shg .re lrk f,i b,a,d isàu i|yd isú,a iudcfha
fldÜGdYhkag yd lKavdhïj,g we;s we,au .ek iy tys we;s wksl=;a yjq,alrejka iu. w;aje,a ne|.ekSfï wjYH;dj w;a±lSï
jD;a;Suh yd wdpdr Or®óh wNsfhda.hka ms<sn|j .ek újD; j yd u.ska ckudOHfõ°ka m%;HlaI fldg we;'
wjxl j woyia m%ldY l< y' hdmkfha tla mqj;am;a l,dfõ†fhl=
m%ldY l< m˙†" §wms hka;% fkdfjhs ñksiaiq'¶
mlaI Nckh uqΩukska u bj;als¯u fnfyúka u ≥Ialr
ldr®hhla jk w;r iuyr úg tfia ùu t;rï krl fohl=;a
isoaê wOHhkh ( w.;sh msìoùu
fkdfõ' §foaYmd,k yd iudc or®Yk m:h f;areï .ekSug kï" fuys my; ±lafjk lreKq wOHhkh u.ska ckudOH wdpdr
jeo.;a lreKq fudkjd o yd tu lreKq jeo.;a jkafka l=ula Or®u fkd ;ld isáh úg is≥ úh yels foa iy ckudOHfõ°kaf.a
ksid o hk jegySula ;sìh hq;= h' mlaImd;S;ajh wju lr .ekSug jdr®;dlrKh u.ska we;sjk n,mEu fmkajd fohs' fuys° wd.ñl
kqmqΩjka h hkak ñka lsisfia;a u woyia fkdfõ' th ;uka ;=< yrjd.ekSï m%Odk .egqïld¯ idOlhla j mj;sk wjia:djl"
wju lr .ekSu mqj;am;a l,dfõ°kaf.a meyer ye˙h fkd yels ckjdr®.sl;ajh fn∞ fjkals¯fï wdhqOhla f,i Ndú;d lrñka
j.lSuls¶ ^f,ú 2004& mdGlhskag ≥r®u; b†˙m;a fldg Tjqkaf.a wdl,am tla me;a;lg
meye†,sj u" ;u m%cdjf.a iudchSh" foaYmd,k ixl,am" kïud .ekSug fhd∞ f.k ;sfí'
wdr®:sl wjia:d iy ckjdr®.sl mlaImd;S;ajhg msgia;r j ;ukag m<mqre≥ ,dxlSh mqj;am;a l,dfõ†fhl= ffoksl isxy,
meje;aula ke;e hs ms<s.kakd mqj;am;a l,dfõ†hdg" mlaImd;S;ajh mqj;am;l zuQ,Or®u jd†hl=f.a .%yKfhka w;añ≥Kq fn!oaOfhl=f.a
i|yd we;s bvlv iïnkaOfhka wjOdkh fhduqfldg Tjqkaf.a mdfmdÉpdrKhZ hk ud;Dldj hgf;a ,smshla m<lrk ,°' fuu
l;djkays úúO u; b†˙m;a ùu iy tajd f;areï .ekSu ,smsh ál ld,hla uQ,Or®ujd° l%sia;shdks ksldhl idud‚lfhl= j
j<lajd,kafka ke;s njg iy;sl úh yel' isá fn!oaOfhl= ms<sn|j h' tu.ska tu wd.ñl lKavdhu ;ukaf.a
wd.ñl úYajdihka n,y;ald¯ f,i b.ekajQ wdldrh fy<sorõ l<
w;r" tu f;dr;=re fn!oaO ck;dj m%fldamld¯ ùug fya;=N+; úh
ixialdrl iajdëk;ajh yels tajd h'
Y%S ,xld udOHfha jeä fldgila" .=jkaú≥,s úldYhka yd fuu ,smsh m%ldY lrk ,oafoa l%sia;shdks ksldhhka - ,smsfha
úYd,; u mqj;am;a iuQyh o mj;skafka wdKavqfõ md,kh hgf;a wvx.= ksldh fukau m%Odk l%sia;shdks iNdjka o m%ydrhkag
h' iSñ; ixialdrl iajdëk;ajhla tys we;s w;r wdKavqfõ ,lafjñka ;snQ wj†hl h' ckdêm;sksh iy w.%dud;Hjrhd fuu
n,mEu iïnkaOj iEfyk idlaIs we;' ^mdr®la" 2003& mqoa.,sl m%ydr fy<dolsñka tajd uQ,Or®ujd°kaf.a l%shd f,i y∫kajñka Bg
whs;sh hgf;a we;s udOHj, m%jD;a;s wka;r®.;h o tajdfha j.lsjhq;a;ka kS;sh yuqjg muqKqjk f,i b,a,d isáh y'
whs;l
s drhskfa .a jd◊cuh yd foaYmd,ksl Wjukd u; md,kh fõ' flfia fj;;a" ,smsh iunr;djhla ±laùug wfmdfydi;a úh'
uQ,Or®ujd° ksldh kdhlhska lSm fofkl= u ,smsfhys úoyd
oelajqj o" fou< kdhlhskaf.a muKla ckjdr®.slNdjh i|yka
fldg ;snqfKa mdGlhskaf.a yeÛSï m%fldamld¯ jk m˙oafoks' Wod(
jYfhka" §óiu Ndr fou< mQcljrhd fldamfhka l:d lrñka ''''
wfma wd.ug ^l%sia;shdks& fn!oaaOhka 65"000 la n|jd .ekSug
n,dfmdfrd;a;= fjkjd¶
mQcljrhdf.a ckjdr®.slNdjh i|yka ls¯u wjYH j ;snqfKa
o@ thska woyia jQfha Tyq wd.ñl foaYkd lrkafka Tyq fou<
ksido@ fjk;a kdhlhskaf.a ckjdr®.slNdjh i|yka fkd lf<a
ukao@
hd« uka†r msysgd we;s ;eka o ,smsh u.ska fy<slr ;snq◊'
tu.ska tajdg tfrys j m%pKav;ajh ls%hd;aul ùfï yelshdj
jr®Okh úh' ,smsfha m%;sM,hla f,i" thg lsishï m%ydrhla t,a,
jQjdkï" ckudOHfõ†hd jrfoys wkshï yjq,alrejl= úhyels j
;snq◊'
wjqre≥ .Kkdjla uqΩ,af,a wfkHdakH ìh yd wúYajdih u;
mokï jQ Y%S ,xldj jeks iudchl" ´kEu m%ldYhla
w;sYfhdala;sfhka yqjd olajd úlD;s fldg ±laùu idudkH fohls'
wjdikdjlg fuka" udOHh tu ;;a;ajh iukh ls¯fï
udOH wdh;k tajdfha jev lrk mqj;am;a l,dfõ°ka o we;=Ω
yjq,alrejl= jkq fjkqjg" úfYaIfhka u isxy, yd fou< udOH tys
j zn,;, mx.= ls¯uZ kï jQ isoaOdka;fha kshu f;areu jgyd
fldgialrejl= ù ;sfí'
fkd.;fyd;a" udOHh b;d myiqfjka m%pdrKh i|yd fhd∞
my; ±lafjk u.fmkaùï wkq.ukh lrk ,oafoa kï fuu
.efkkq we;'
,smsh jeä†hqKq l< yels j ;snq◊'
foaYmd,k yd jd◊c n,mEïj,ska ñ≥Kq udOHhg
fuys wvx.= lreKq i;H o" wjxl o@ ksjer† o@
m%cd;ka;%jdofha m˙Kduhg iy tys Yla;su;a l%shdld¯;ajhg
,smsfha lr®;D we;a; ke;a; úuid n,d uQ,dY% ksjer† ± hs
jeo.;a ∞hl;ajhla iemhsh yel' udOH wdh;k tajdfha jev
mrSlaId lf<a o@ ,smsfha i|yka ù we;s ishÆ fokd u idOdrK j
lrk mqj;am;a l,dfõ°ka o we;=Ω j zn,;, mx.= ls¯uZ kï jQ
yd iudk j i,lkq ,enqfõ o@
isoaOdka;fha kshu f;areu jgyd fkd .;fyd;a" udOHh b;d
ckjdr®.sl yd wd.ñl mQr®j úksYaphka fuu ,smsh u.ska
myiqfjka m%pdrKh i|yd fhd∞ .efkkq we;'
jr®Okh fõ o@ fuu ,smsh u.ska mdGlhd fkdu. hd o@
iajdëk udOHhla iy;sl fkdjk úg" wmf.a udkj
whs;sjdislï Yla;su;a lrk z±k .ekSuZ i|yd jk uyck whs;sh

16
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

l;dj iïmQr®K jkafka woyia .Kkdjlsks'


ia;%S mqreI iudcNdjh( .egqï wjia:djl°

nqoaêl ùrisxy
.egqu yd iduh ia;%S" mqreI iudcNdjh fkdi,ld ieug n,mdkq
,nhs'
wm ia;%Ska úia;r lrk wdldrh;a Tjqkaf.a l;d lshdmdk
wdldrh;a" iudch ia;%sh foi n,k wdldrh yd Tjqkag i,lk
wdldrh flfrys uy;a n,mEula we;s lrhs' ia;%Ska fndfyda úg
ksrEmKh jkafka hqoaOfha f.d≥re f,i h' th i;Hhls' Tõyq
wj;eka fj;s' jekaoUq fj;s' †<skaoka fj;s' t fuka u ldhsl j yd
,sx.sl j wmpdrhg ,lafj;s' tfy;a mjq,a uÜgfï" m%cd uÜgfï
iy cd;sl uÜgfï fjkia ls¯ï wrNhd igka je° isák l%shdld¯
fldgila jqj o" ta flfrys wjOdkh olajd we;af;a b;du;a w,am
jYfhks'
hqoaOh fya;=fjka ia;%Ska mSvdjg m;ajkafka ms˙ñkag fjkia
wdldrfhks' ia;%Ska flfrys wjOdkh olajk jdr®;d w;r"
jekaoUqjka f,iska Tjqkaf.a ;;ajh m¯laId ls¯u" ia;%S .Dy uQ,sl
mjq,a" iduh i|yd ia;%S uQ,sl;ajfhka wdrïN jk jHdmdr" ia;%Ska
wdhqO w;g .kafka wehs iy Tjqka uqyqKfok wdrlaIdj iïnkaO
.egqï ;;a;ajhl ° <uqka wdrCId ls¯u i|yd ckudOHh jeo.;a
m%Yak fõ' N+ñldjla bgq lrhs'
.egqïld¯ l,dm 18 l wdhqO ikakoaO lKavdhïj,ska ‚kSjd
ys /iajQ ia;%S igkaldóka ;sia fofofkl=f.a /iaùul°" ia;%Ska
m%pKavld¯;ajhg wj;Sr®Kjkafka ms˙ñkag jvd fjkia fya;= u;
nj;a wdhqO ìu ;eîug Tjqka fm<Uúh yelafla;a fjkia ldrKd ckudOHfõ°ka n|jd .ekSu iy jdr®.sl iqΩ;r NdId Ndú;h
u; nj;a ;SrKh l< y' jeo.;a ,sÜuia m¯laIK jqj;a" tajd u.ska th iy;sl fkdfõ'
§‚kSjd /iaùfï ksryxldr ks.uk i,ld ne,Su jà' fndfyda tla m%Odk lreKla kï iudcfha mj;sk úúO;ajh
ia;%Ska lshd isáfha Tjqka igka j†kafka wka;su úl,amh f,i m%;sìïnkh jk wdldrhg mqj;a wdh;khkays ldr®h uKav,h
njhs' n,y;aldr ¥IKhg ,lajQ ia;%Ska fyda ieñhka fyda mjqf,a mj;ajd .ekSuhs' ;ukag jvd fnfyúka fjkia †úfmfj;la
fjk;a idud‚lhska >d;kh ls¯ï weia mkdmsg ≥gq ia;%Ska .;lrk ckhdf.a h:d or®Yk f;areï .ekSug úYsIag .Kfha
úfYaIfhka u fm<U ù we;'¶ ^ú,shïia 2005& mqj;am;a l,dfõ†hl=g jqj;a we;s yelshdjg iSudjla we;'
fu jeks wNsfm%arKd;aul lreKq iy tajd idu idlÉPd ldr®h uKav,h ;=< úúO;ajhla u.ska jvd újD; yd jvd
flfrys flfia n,mdkq we;a o hk lreKq ckudOHfõofha iq.u udOHhla we;s fõ' wvq ;rñka mqj;am;a l,dfõ°ka lsysm
.fõYIKhg ,laúh hq;= m%jD;a;s jeo.;alulska hq;a mrdihka fõ' fofkl= iu. fyda wkkH ùug mdGlhskag yelsjk w;r Tjqka
iqkdñfhka úm;g m;ajqjka .ek jdr®;dlrKfha ° ia;%S mqreI b†˙m;a lrk ikaor®Nh flfrys úYajdih ;eîug o bv we;'
iudcNdjh ms<sn|j fkd ;elSfuka jdr®;dlrKhg ydks jQjd mqj;am;" .=jka ú≥,sh fyda rEmjdyskS úldYkh tla;rd ckjdr®.sl
fuka u ckjdr®.sl .egqñka úm;g m;a wh ms<sn| jdr®;dlrKh o fldgila fjkqfjka fmkS isà h hk woyi we;s ùu túg ≥ria:
thg iudk jQ nj .egqï ixfõ° ckudOH iïnkaO jevuqΩjlg jkq we;' fcHIaG ks,;, j, fuka u lksIaG ks, j, o i;H
iyNd.S fjñka fld<U úYaj úoHd,fha ks¨µr® o fu,a uE;l° jYfhka fulS úúO;ajh ms<sìUq fõ kï" túg m%jD;a;s
lshd isáhd h' jdr®;dlrKfha ienE fjkila is≥jkq we;'
ia;%Skag muKla iSud jQ m%Yak flfrys udOH wjOdkh fhduq udOH l<ukdlrKhg yd ckudOHfõ°kag Tjqkaf.a /lshd"
ls¯ug wiu;a úh' ,sx.sl w;jr ls¯ï yd ia;%Ska n,y;aldrfhka mqyqKq ls¯ï yd jdr®;dlrK Ys,amSh l%u m¯laId ls¯ug yd †hqKqjla
¥IKh ls¯ï jdr®;d ls¯ï yereKq úg" l|jqrej, fjfik ,nd.; yels wkaou iy m%;sM, uek ne,Sug;a j.lSula ;sfí'
ldka;djkag jvd iq≥iq wdrlaIl úêúOdk ie,iSu;a tuÛska is≥ úúO;ajh fkdbjiSu iuÛ lghq;= ls¯fï° yd udOHfha lr®;D
úh' l|jqre fldñá j, ldka;d iyNd.s;ajh" Tjqkaf.a uKav, ldr®h M,hka ks¯laIKh ls¯ug we;s leue;a; yd nef|k
mqoa.,sl;ajh" wdrlaIdj iy wjYH;d ^iakdkh i|yd fjku wdpdr Or®óh WNf;dafldaálhka ms<sn|j mqyqKq jev igykaj,s°
myiqlï" hg we∫ï iy ikSmdrlaIl ;=jd& .ek mqΩ,a idlÉPd ls¯u wd†h hs' fuh" m%jD;a;s tl;= lrkakkaf.a ±kqu
jdr®;dlrKhla is≥ fkd ùh' fuu m%Yak iïnkaOfhka olajk mqΩ,a ls¯u" jer† wju ls¯u" fkd±kqj;a nj yd fkdi,ld ye¯u
ksy`v;djfhka fmkS hkafka iyk ie,iSfï l%shdj,sfhys ksr; ;=<ska u;=jk mlaImd; Ndjhka wju ls¯u wd†h ms<sn|j ±kqj;a
jkakka fndfyda fofkl=f.a ia;%S" mqreI iudcNdjh ms<sn| ±kqu Ndjhla we;s ùug fya;= fõ'
t;rï by< ;;a;ajl fkd;snQ njhs' ckudOHfõ°kag yd udOH l<ukdlrKhg m%fhdackj;a úh
§th jdr®;d l< wdldrh wkqj" ldka;djka mSvdjg m;a jQ yels udOHfha úúO;ajfha wjYH;djh iïnkaOj we;s ;r®l
f.d≥re njg;a ms˙ñka ksfhda‚;hska njg;a m;a l< ;;a;ajh .Kkdjls(
biau;= fldg olajd ;snq◊' fuys m%;sM,h jQfha ia:dms; wdor®Y ÷ lr®;D uKav,fha ckjdr®.sl úúO;ajh" jvd mqΩ,a mdGl"
f,i ldka;djka wirK jqjka f,i jdr®;d ùu;a" ms˙ñka .e,jqï Y%djl yd krUk mrdihla
lrejka f,i ksrEmKh ls¯u;a h'¶^o fu,a 2005& wdlr®Ykh lr .ekSug fya;= fõ' udOH wdjrKh b,lal
iïmQr®K jdr®;djla i|yd mqΩ,a mrdihl ldka;djkaf.a h:d lKavdhfï „ú; yd iu. ióm
iajNdjhka Bg we;=<;a ls¯u ckudOHfõ°kag wjYH jkq we;' jk úg wf,úh yd krUkakka ixLHdj jeä †hqKq jkq
úfYaIfhka u fndfyda úg y`v keÛSu j<lajd we;s jdr®.sl we;'
iqΩ;rhkag wh;a ldka;djkaf.a h:d iajNdjh jeo.;a fõ' ÷ ckudOHfõoh idOdrK;ajh yd wmlaImd;S;ajh i|yd
uykais jk w;r" m%jD;a;s ldurh
m%jD;a;s ldurfha úúO;ajh ;=< úúO ckjdr®.sl ksfhdackh u.ska iqΩck fldgiaj,ska
úúO;aj jdr®;dlrKh i|yd mqΩ,a ckjdr®.sl mrdihl f;dr;=re ,nd.ekSfï úúO

17
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

uQ,dY%j,g m%fõY ùfï yelshdj †hqKq l< yel'


÷ ldr®h uKav,fha jvd hym;a ckjdr®.sl ksfhdackhla iy hym;a Ndú;h i|yd m%Yak
jvd;a iunr m%jD;a;s wdjrKhla 1' ishÆ u /lshd wenEr®;= m%isoaO lrkjd o@
u.ska úúO miqìï we;s mdGl$Y%djl ms˙ia flfrys 2' fkd i,ld yer we;s lKavdhï j,ska b,aÆï m;a
,nd.ekSu fm<Uùug l%shdfldg ;sfí o@
wdlr®IKh ùug yels fõ' úúO ixialD;sl
3' wOHdmk yd fjk;a iq≥iqlï ±lafjk ,shú,a, u;
miqìïj,ska hq;a ckhd b,lal flfrk m%pdrl ±kaùï
flfkl=g iïuqL m¯laIKhla i|yd
m<lrkakka" ishÆ u ck fldÜGdY
jdrhla °ug fmr flfkl= iïnkaOfhka hï hï
jvd wdlr®IKh jk udOHhg leue;a;la olajkq ,nhs' Wm l,amkhka flfrkafka o@
÷ fjkia lKavdhï j, ckudOHfõ°kag yd udOHj,g tlg 4' fjkia jQ ckjdr®.sl$ixialD;sh miqìïj,ska iy
jev ls¯ug Wkka≥ lrúh hq;= NdId ±kqu we;s ckudOHfõ°kaf.ka
w;r" f;dr;=re yqjudre lr .ksñka tlsfkldf.ka bf.k l=uk wxYj, jev lghq;= i|yd m%fhdackhla fõ ±
.ekSug ie,eiaúh hq;= h' hs Tn i,ld n,d ;sfí o@
udOHh iy m<,a ck;dj w;r ixjdoh ;rïu jeo.;a 5' lsishï jD;a;dka;hla ldka;djka flfrys flfia
lreKla kï udOHh ;=< yd udOHhka n,mdkq we;a ± hs Tn i,ld neÆfõ o@
w;r ixjdohla mej;Su h' Tjqkaf.a woyia thg we;=Ω lf<a o@

m%jD;a;s NdIdj
m%jD;a;s /ia ls¯fï ° úfYaIfhka u fjk;a iudc lKavdhï idu l%shdld¯ka iy úfoaY wdOdr jeks jdo úIhhka jdr®;dlrKh
flfrys n,mdk m%Yak yd isoaê iïnkaOfhka jk úg" NdIdj kej; m¯laIdjg Ndckh l< hq;= h' fïjd ms<sn|j i|yka
m%Odk ndOlhla nj iólaIKh fmkajd fohs' nyq NdId olaI;d jkafka RKd;aulj yd wjuka iy.;j fõ' fuu lreKq Y%S
we;s mqj;am;a l,dfõ°ka †˙u;a ls¯u u.ska iy úúO NdId ,xldfõ fN!ñl wLKav;djhg" ia:djr;ajhg yd tlai;aNdjhg
ksmqK;d we;s jdr®;dlrejka tla l:djla flfrys lKavdhï .; ydks∞hl f,i ksrEms; m%fldamld¯ jdr®;d u.ska wmf.a ck
ls¯u ;=<ska úYajdih f.dvke.sh yels w;r" fjk;a NdId iuQyhkag Tjqkaf.a u;jdo ilia lr .ekSug wjYH flfrk
l:dlrk ck iuQyhla fj; m%úIaG ùug bv lv ie,fia' úYajdi∞hl yd ksrjoH f;dr;=re ,nd° ;sfí o@
ckudOHfõ°kag Wm˙u md,khla we;s fÈ;%h kï isoaëka"
m%Yak úia;r ls¯ug yd jdr®;dlrKh i|yd Tjqka fhd∞ .kakd <uhskaf.a y~g lka°u
jpk yd jdlHdxYhs' úfYaIfhka u .egqïld¯ ;;a;ajhka ;=<" <uhska jeäfhka
meye†<s f,i u mqj;am;a l,dfõ°ka lsisu úfgl iQrdlEug Ndckh jk w;r" Tjqka j wdrlaId ls¯ug jeäysáhka
ckjr®.hlg le<,la is≥ fkd l< hq;= w;r" fjk;a ckjdr®.sl wjYH fõ' fndfyda fofkl= <ud fid,a∞≥jka f,i
fyda wd.ñl fldgila iïnkaO j wú«ksl j lsishï Wm n,y;aldrfhka n|jd .efkk w;r ;j;a fldgila rg ;=<g yd
l,amkhla lf<a kï th ms<s.ekSug b†˙m;a úh hq;= h' msg rgj,g kS;s úfrdaë f,i m%jdykh fldg ,sx.sl jy,a Ndjh
W∞yrKhla jYfhka" Y%S ,xldfõ igka úrdu .súiqulska miqj o we;=<;a jk jd◊cH Y%ñlhska f,i úl=Kkq ,efí'
iudc - foaYmd,k ikaor®Nfha wxYhka úia;r ls¯ug udOH NdIdj udOH fÈ;%fhys jev lrk ms˙ia f,i" tu.ska <uqka
iu. fmdrnoñka isà' §cd;sjd°¶ jeks jpk fou< mqj;am;a úiska úIhfhys jeäysá pr®hdjka yev .ekaùfï n,j;a ms˙ila f,i"
wúpdrj;a f,i isxy, m%cdj ye¢kaùu i|yd fhd∞ .kq ,efí' .egqïld¯ ;;a;ajhka hgf;a <uqkaf.a wdrlaIdj ie,iSug wm
fndfyda úg isxy, yd fou< NdId mqj;am;ays m<jk jdr®;d wkqj úiska uy;a jQ ldr®hNdrhla bgq lrkq ,efí'
cd;sjd° wd;;Ska ckjdr®.sl ffjrhla njg m;ajk w;r" iqΩ ckudOHfõ°kaf.a cd;Hka;r iïfï,kh u.ska f,dalh jgd
u;fío uyd m˙udK ckjdr®.sl .egqï njg m;a lrhs' uy cd;sh isák ckudOHfõ°ka <uqka ms<sn| jdr®;dlrKfha ° wkq.ukh
yd iqΩ cd;sh ms<sn| ksr®jpk lsishï ;r®lhla f.dvke.Su ms◊i l< hq;= uÛfmkaùï ms<sn| tlÛ;ajhlg meñK we;' Tjqka
fndfyda úg úlD;s lrkq ,efí' iqΩ cd;sh hkak isxy, mqj;am;a iQrdlEug md;%ùug bv fkd ;nd" Tjqka myiqfjka f.d≥re njg
ys fndfyda úg zwksl=;aZ ck fldÜGdYj, kS;Hdkql+,Ndjhg m;a lr .ekSfï yelshdj we;s mskamshkag" kS;s úfrdaë fjf<∫kag"
ydksjk f,i wjudkd;aul j Ndú;d flfr®' Bg m%;súreoaO f,i n|jd .kakkag iy wmfhdackh flfrk foudmshkag" wkdjrKh
fou< udOHfhys isxy, ck fldÜGdYh ksfhdackh ls¯u i|yd ùug bv fkd ;nd" Tjqkf.a woyia we;=<;a lr .ekSfï
Ndú;d lrk zuy cd;shZ hk fh≥u tu iudcfhys olakg we;s jeo.;alu ckudOHfõ°ka úiska ms<s.kq ,en ;sfí'
u; úúO;ajh fyda foaYmd,k u;jdo fyda ms<sìUq fkd lrhs' b;du;a wiSre wdpdrOr®u m%Yakhla kï" <uqkaf.a kï we;=<;a
ia:dms; wdor®Y yd ck fldÜGdY hlaI fjia .ekaùu °r®> lrkafka o hkak yd Tjqkaf.a uqyqKq PdhdrEm u.ska fyda Ñ;%mg
ld,hla ;=< mej; tk ckjdr®.sl .egqfï wksjdr®h m%;sM,hla úh ;=<ska fmkajkafka o hkakhs' ckudOHfõoh" uyck iqNisoaêh
yel' ´kEu wmrdOhlg iel flfrk fou< mqoa.,fhl= bfí u i|yd meye†<sj u wjYH h hs yeÛ=k úgl° yer" oDYH fyda
;%ia;jd†hl= jk w;r" isxy, mqoa.,fhl=g ielfha jdish ysñfõ' fjk;a wdldrhlg <uqka y∫kd .ekSug bv fkd;eîug j. n,d
iudk jpk f,i Ndú;d l< fkd yels fou<" t,aààB iy .; hq;= nj c' cd' i' uÛ fmkaùï m%ldY lrhs' udOHfha uQ,sl u
;%ia;jd° hk fh≥ï tlu m%jD;a;s jdr®;dfjys tlu f;areu we;s hq;=lu jkafka orejl=g ;j≥rg;a ydks meñKùfuka je<lS
mo f,i Ndú;d flfr®' isàuhs' <ud fid,a∞≥jka fyda ,sx.sl wmfhdackhg f.d≥re jQ
lgjyr jpk o udOHhg m%Yakhla fõ' uqia,sï fyda fou< orejka iïnkaOfhka m%pdrh fldg tu orejka y∫kd .ekSug
ck fldÜGdYhl idud‚lhl= ye¢kaùug Ndú;d jkqfha ie,eiaùu u.ska ;j ;j;a ydks meñfKkjd we;'
ms<sfj<ska ;ïìhd fyda urlal,hd iy fou<d jYfhks' iïmQr®K wmfhdackh ksid fyda lïmkh ksid fyda fõokd ú|sk <uqka
wkkH;djhla we;s ck fldÜGdYhla ye¢kaùug taldldr yd yd iu. iïuqL idlÉPd meje;aùu ckudOHfõ°kag úfYaI
l=˙re joka wixfõ° f,i fhd∞ .ekSu ^fou< ck iuQyh i|yd wNsfhda.hla jk w;r th b;d m%fõYfuka l< hq;a;ls' meye†,s
fouΩ iy uqia,sï ck iuQyh i|yd urlal,fhda& iy Tjqkaf.a úia;r ,nd .ekSug ;e;a ls¯fï° <uhd tu is≥ùu kej;
iyfhda.h iy Tjqka fm<Uùug úfYaI Wkka≥jla olajk wh ujd.ekSug fyda tu w;a±lSu kej; ú£ug bv we;' wm iEu úg
≥n, ls¯ug foaYmd,k u;jdo wjudkd;aul f,i Ndú;d ls¯u' u weish hq;= m%Yakh kï orejd iu. iïuqL idlÉPdj meje;aùu
ckudOHfõ°ka úiska iajdëk yd jD;a;Shuh m%fõYhka u.ska" f;areula we;a o hkq yd fuu jD;a;dka;h f.dkq lr .ekSug
fµvr,ajdoh" n,h fn∞ye¯u" wdKavqfõ fkd jk ixúOdk yd úl,am udr®.hla fkd ;sfí o hkak h'

18
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

hym;a Ndú;h i|yd m%Yak


1' lr®;D uKav, /iaùula mj;ajd uE; jdr®;d lSmhla .ek 6' jdr®;dlrejka ck fldÜGdY yuqùug hEu Wkka≥
idlÉPd lrkak' tfia ls¯fï ° lrjkak'
,sx.sl;ajh" jhi iy ckjdr®.slNdjh hk oDIaá 7' b,lal lr.;a m%cdjl WmfoaYl lKavdhula
fldaKhlska tajd foi n,kak' f.dvke.Sfï yelshdj fidhd n,kak'
2' m%jD;a;s j, iy úfYaIdx. ,smsj, ckjdr®.sl;ajh 8' flfkl=g wdrdê; fld,ula ,nd fokak'
yiqrejd we;af;a flfiao@ 9' rEmjdysksfha fyda mqj;am;ays Tn Ndú;d lrk mska;+r
3' ckjdr®.sl;ajh zm%YakhlaZ f,i ks;r u mdfya olajkq foi n,kak' tajd Tfí ck fldÜGdYfha
,efío@ iunr;djh ms<sìUq lrkafkao@ tla m%ldYkhl fyda
4' wmrdO ms<sn| l:dka;r" ia:dms; wdor®Y uÛska Yla;su;a ksfõokhl fmkS isák mqoa.,hska
lrkafkao@ .Kka lrkak' th ckfldÜGdYfha kshu ms<sìUqjla o@
^jdr®;dlrejka úiska i;shlg lS jdrhla fmd,sishg 10' fkd i,ld y˙kq ,enQ ck fldÜGdY ;=< Tnf.a
≥rl:k weu;=ï ,nd ≥kafka o hkak iïnkaOlï jeä †hqKq lr.kak' Tjqkaf.a
ck fldÜGdY yuqjg .sh wjia:d .Kk yd ixikaokh iïnkaO;d tl f.dkaklg f.k tk f,i Tfí
lrkak'& jdr®;dlrejkag Wmfoia fokak' woyi
5' ck fldÜGdYh iu. iïnkaO;d we;s lr .ekSug jeäfhka ,nd .ekSu i|yd nqoaê l,ïnkhla
wêIaGdkYS,S W;aidyhla orkak' lrkak'

úúO;aj ms˙laiqï ,ehsia;=j l;djla ms<sn|j


jdr®;dlrejka yd ixialdrljreka i|yd isheÜ,a ghsïia 1' fuu m%jdohg ud úúO uQ,dY% fhd∞ .kq ,enqfõo@
mqj;am; úúO;aj ms˙laiqï f,aLkhla ilia lrk ,°' fuu m%Yak 2' úúO;ajh we;=<;a ls¯u i|yd udf.a W;aidyh l,ska we;s
th wkqidrfhka ilia fldg we;' lr.;a woyia u.ska iSud ùug ud
úiska bv ° ;sfío@
ixialdrljreka i|yd m%Yak 3' ud ck iuQyhla ksfhdack ls¯ug tla mqoa.,fhl=
1' mej¯ï ls¯fï° yd m< ls¯fï° ud úiska úúO;ajhg ixfla;hla f,i fhd∞ .kafka o" tfia;a
m%uqL;ajhla fokq ,nkafkao@ ke;akï kshu úúO;ajh fidhkafkao@
2' úúO uQ,dY% yd m%jdohka yUdhEu i|yd ud úiska 4' úúO;ajh fidhd hEfï ° ud ia:dms; wdor®Y Yla;su;a
jdr®;dlrejkag wjYH ld,h ,nd fokafka o@ lrkafkao" tfia;a ke;akï Bg tfrysj l%shd lrkafka o@
3' úúO ck fldÜGdYj, uQ,dY% yd iïnkaOlï meje;aúh 5' ud th olsk wdldrhgu i;H m%ldY lrkafka o@
yels mqoa.,hska jr®Okh lr .ekSu 6' fuu m%ldYkfha m%;sM, flfia úh yels o@ bka fõokdjg
i|yd ud ldr®hd,fhka neyer hkafkao@ m;a jkafka ljqrekao" bka jdis ,nkafka ljqreka o@
7' uf.a ;Ska≥j th wNsfhda.hg ,la lrk ´kEu flfkl=g
jdr®;dlrejka i|yd idOdr”lrKhlska f;drj
1' ud úiska wdjrKh flfrk ixúOdkhkays l%shdldrlï úúO meye†<sj yd wjxl j f;areï lr°ug" ug yelshjla ;sfío@
ck.yk fldÜGdYj, mqoa.,hska flfrys flfia
n,mdkafka ± hs fidhd ne,Sug ud W;aiql jQfha o@
2' tu ixúOdkfha n,mEug yiq jQ m%cdfõ m%Yak ud úiska
fidhkq ,enqfõ o@
3' l;d ud;Dldjka yd fldaKhka ilia ls¯fï° ixúOdk"
mqoa.,hska yd ia:dkhka fyda úúO
ud†,Ska mqΩ,a lrkafka flfia o@
4' uf.a iïnkaOlï yd uQ,dY% mqΩ,a lr .kafka flfiao@

19
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

uQ,fhka u ,nd.ekSu
úYsIag ckudOHfõoh w;a±lSïj, fmdfydi;a
nfõ m%;sìïNhls' th l< yelafla" idudkH ñksiqka
„j;a jk ieá" Tjqkaf.a ìh" n,dfmdfrd;a;="
ch.%yKhka yd úm;a;s .ek jdr®;d ls¯ug Woõ Wmldr
l< yels m%d:ñl uQ,dY% cd,hla f.dvk.d .ekSfuka
muKls' ;ukaf.a m%jD;a;s ldur ;=<g ù wdKavqfõ
mqj;am;a ksfõok u.ska ks, m%jD;a;s ,efnk f;la n,d
isák ckudOHfõ°kag fuu idrj;aNdjh wjfndaO fkd
jkq we;'
uyckhdf.a w;a±lSï .ek Wkka≥ ùu" tajdg
ijka°u yd tajd jdr®;dlrKh fndfyda ckudOHfõ°kag
yd udOH ixúOdkj,g uQ,sl m˙jr®;khla jkq we;'
fuhska woyia jkafka udOH wdh;k Tjqkaf.a iïm;a"
ckudOHfõ°ka m%jD;a;s uefjk fÈa;%hg fufyhjd
.; hq;= nj hs'
ñksiaiq jvd fyd| †ú fmfj;la wfmalaId lr;s'
iïm;a jvd idOdrK f,i fn°hdula wfmalaId lr;s'
Tjqkaf.a meje;aug jvd fhda.H jHqyhka wfmalaId lr;s'
ckudOHfõ°ka Tjqkaf.a jdr®;dlrKh u.ska m%Yak
ksrdjrKh ls¯fuka" ckhdf.a w;a±lSï iy Tjqkaf.a
.eyeKqka hqoaOfha f.d≥re h'''' kuq;a Tjqka igkald˙hka fuka u
wfmalaId l=Ω.ekaùu ;=<ska fuu jHqyh t<sorõ lr .ekSug Wmld¯ fjkig fjkilg leu;s wh o fõ'
jkq we;'
;ukaf.a l;djka ;=<ska úúO u; yd woyia ksfhdackhg Wkka≥ yels f;dr;=re iEu úg u jvd fhda.H fõ' ´md¥m u.ska yd oaú;Shsl
jkafka kï f;dr;=re ,nd .ekSfï uQ,dY% nexl=jla jr®Okh lr.; uQ,dY% u.ska ,nd .kakd f;dr;=re idjoH ùug bvlv we;'
hq;= h' weÆï iy.; mqoa.,fhla yd iu. we;sjk iEu
iïnkaO;djhla uÛska u Tfí uQ,dY% ,ehsia;=j" oYl .Kkdjla ;=< hym;a wNHdi lreKq
m%jD;a;s jdr®;dlrejkaf.a m%Odk uQ,dY%h jQ wdKavqfõ mqj;a ÷ Tnf.a uQ,dY% ,ehsia;=.; fldg" th Tfí i.hska yd iu.
ksfõokj,g jvd mqΩ,a lr .ekSug fya;= fõ' mqre≥ ms<sfj<g jvd fn∞.kak' jdr®;dlrejl= jYfhka Tnf.a lghq;= b†˙hg we° hk
fjkia h:d or®Ykhla ie,iSug yels f∞ia;rjreka" kS;s{hska" úg Bg ;j;a uQ,dY% tl;= lr.kak'
W.;=ka iy ck kdhlhska fï i|yd Wmfhda.S fldg .; yel' ÷ úIhhka .Kkdjla flfrys úYajdih ;eìh yels" u;hla
nyq NdId nyq ckjdr®.sl ck iudchl wksl=;a ck fldÜGdY iemhsh yels fjk;a wd.ïj, yd ckjdr®.sl fldgiaj, mss˙ñ iy
j, úYajikSh uQ,dY% b;d jeo.;a fõ' úYsIag jdr®;dlrejkag mqΩ,a .eyekq iu. iïnkaO;d f.dvke.Sug wjOdkh fhduq lrkak'
jQ;a úúO jQ;a uQ,dY% cd,hla ;sìh hq;= h' mqΩ,a uQ,dY% moaO;shla
;sîfï ;j;a jdishla kï f;dr;=rej, ksrjoH;djh ±k.ekSu
i|yd úl,am u.lska ;yjqre lr.ekSug yels ùu h' lsishï
isoaêhl° i;H jYfhka ta wjia:dfõ tys isá mqoa.,hskaf.ka ,nd.;

fjk;a lKavdhïj, ckhd yd iu. iïuqL idlÉPd meje;aùu'

udOH úúO;aj wdh;kh" c' cd' i' iu. tlaj" ÷ Tjqkaf.a „ú; .;l<hq;= wdldrh .ek nK foaYkd fkd
ckudOHfõ°ka i|yd fuu bÛs ms<sfh, lrk ,°' lrkak' Tn Tjqka iuÛ idlÉPd lrkafka Tng jvd
÷ ixfõ°j yd fyd¢ka is;d u;d lghq;= lrkak' fyd¢ka Tjqka Tjqkaf.a ;;ajh f;areï f.k isák neúks'
ckudOHfõ†hl= iu. l:d ls¯ug ckhd ìhla olajk nj ÷ Tjqka wh;ajk iqΩ ck fldÜGdYh flfrys Tnf.a we;s
f;areï .kak' uq,ska u Tjqka ikaiqka lrjkak'
mQr®j ks.ukhka .ek Tng u y∫kajd fokak'
÷ iïuqL idlÉPdj iïnkaOfhka Tjqka mkjkq ,nk
fldkafoais f;areïf.k tajdg .re lrkak' Tjqkaf.a kï ÷ Tng f;dr;=re imhkakka úfYaI{hska nj wu;l fkd
mdúÉÑ ls¯u iïnkaOfhka úreoaO;ajhla ;sfío keoao lrkak' úfYaI{hl= ùug f∞ia;r flfkl= fyda
hkak .ek meye†<s lr.kak' úoHd{hl= ùu wjYH fkdfõ' Tnf.a f;dr;=re imhkakka
÷ iïuqL idlÉPdj mj;ajk ia:dkh f;dard .kafka Tn kï" Tjqkaf.a „ú; ms<sn| úfYaI{fhda h' Tng wjYH jkafka
Tjqkag iqj myiqj ±fkk ia:dkhla f;dard.kak' Tjqkaf.a „ú; yd w;a±lSï Tjqka ,jd úia;r lr .ekSuhs'
÷ Tjqka leu;s f,i Tjqkaf.a l:dj lSug bv y˙kak' Tnf.a ldr®hh jkqfha tajd Tnf.a mdGlhska fj;
Tjqkag wjYH wjqre≥ 5 lg fyda 10 lg fmr is≥ jQ
±kaùuhs'
fohlska l:dj wdrïN ls¯ug kï" Tng ±k .ekSug
÷ idlÉPdj wjidkfha °" iïuqL idlÉPdjka meje;aúh
Wjukd fohg th iïnkaO ke;s jqj;a" Bg bv fokak'
÷ kuHYS,S jkak' idlÉPdjg fmr weish hq;= m%Yak yels fjk;a wh isákjd± hs Tjqkaf.ka úuikak' th
,ehsia;=jla iQ∞kïj ;nd .kak' tfy;a th fmd≥ fuu ,smshg fuka u wkd.;fha ,shk ,sms j,g o wjYH
u.fmkaùula f,i mdúÉÑ lrkak' Tfí m%Yakh fhduq jk fjk;a uQ,dY% fidhd .ekSfï jeo.;a l%uhls'
ls¯fuka miq m¯laIdld¯ j Tjqka lshk foa g weyqïlka ÷ ish,a,g u jvd fuu f;dr;=re Ndú;d lrk wdldrh .ek
fokak' fjk;a m%úIaGùulg o bv mEfokq we;' m%fõiï jkak' Tjqka .ek ,shk úg ie,ls,su;a j yd
ohdkqN˙; j th lrkak'
20
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

c' cd' i' .egqï jdr®;dlrK uÛfmkaùï


.egqfï ;shqKq nj wvqls¯ug" foaYmd,k ia:djrNdjh iy wjqΩjd,Sug fyda wka whg Wml,amk ksr®udKh lrùug fyda
ñksia whs;sjdislïj,g we;s f.!rjh jeä †hqKq ls¯ug Y%S mqΩjk' t fuka u" wmlaImd;S f,i fmfkk jpk fyda jdlHdxY
,xldfõ udOHhg yelshdjla we;' wjqre≥ .Kkdjla ;=< mej;s we;eï lKavdhïj,g iDKd;aul weÛùula úh yel' fuh
foaYmd,k yd iudc wia:srNdjh iu. 2004 iqkdñ jHikfha j<lajd.ekSug wdldr lSmhla fõ' m%:ufhka u Tn ;=< we;s mQr®j
n,mEu fya;=fjka óg l,ska lsis∞ fkd jQ ;rï jeo.;a úksYaphka f;areï .ekSug wjYH fõ' fojkqj" lshkq ,nk fohg
ldr®hNdrhla udOHhg ±ka mej¯ ;sfí' f,dj jgd .egqï uyckhd m%;sl%shd olajk wdldrh .ek is;a ys ;ndf.k
wjia:djka iuÛ jev lrk ckudOHfõ°ka úiska ilia lrk ,o jdr®;dfjys wvx.= ls¯ug Tn f;dard .kakd foa flfrys th
uÛfmkaùï iuÛ fuu Wmfoia taldnoaO fldg we;' fuu n,meje;aùug bv yrskak' ;=kafjkq j" yels wjia:dj,°
Wmfoia fuys olajd we;af;a i,ld ne,Su i|yd jk w;r tAjd jpkfhka úia;r ls¯ug hka; ±¯fï° jHdl+,;ajhla fyda jer†
lsisfia;a u m˙mQr®K fkd fõ' jegySula we;súh yels foaj,a ikaksfõokh ls¯u i|yd PdhdrEm
Ndú;d lrkak'
lreKqj, ksrjoH;dj
úúO jQ iy úYajikSh jQ f;dr;=re uQ,dY% nexl=jla f.dvk.d ikaor®Nh
.ekSu u.ska ckudOHfõ°kag blau◊ka f;dr;=re ,nd.; yels isoaëka tajdfha ft;sydisl ikaor®Nhla ;=< msysgqùfuka
w;r tajdfha ksrjoH;dj o iy;sl lr .; yel' Y%S ,xldfõ mdGlhskag jr®;udk jr®Okhka jvd fyd¢ka jgyd .ekSug
mqj;am;a l,dfõ°kaf.a w;a±lSï yd wdl,am iïnkaOfhka c' cd' yelshdjla ,efí' ikaor®Nfhka m˙ndysr jQ úg m<,a Ñ;%h fkd
i' úiska lrk ,o iólaIKfhka" ksrjoH;dj i|yd úl,am fmkS f.dia fjkilg fyda ixfYdaOkhg we;s bv m%ia:d o wiqrkq
u.lska ksjer†;dj ;yjqre lr .ekSfï jeo.;alu fmkajd fok ,efí' flfia fj;;a" úúO lKavdhïj,g isoaêh n,mE wdldrh
,°' lsis≥ uQ,dY%hlska ksl=;ajk ksfõokhla tys uqyqK; w.h u; f;fjks mdr®Yjhlska úuiSug fyda Wml,amkh ls¯ug fyda jvd
ms<s.; hq;= fkd jkafka" zks,Z uQ,dY% jqj o idjoH úh yels neúks' thska iDcq j n,mEug f.d≥re jQ whf.ka úuiSu jvd fhda.H fõ'
lsishï jrola is≥jQ úg yels;dla blau◊ka jro ms<sf.k th ikaor®Nh" .egqï jdr®;dlrKfha jeo.;a wx.hla ksfhdackh lrk
ksjer† l< hq;= fõ' w;r" tu.ska w∞< m%Yak mdGlhka f;areï .;a nj iy;sl jk
w;r" Tjqka uxuq<d ùfuka j<lajd,hs' Bg;a jvd krl m%;sM,hla
iunr;dj jk W∞iSk ùfuka o j<lajd,kq ,nhs'
.egqï wjia:d lsis u úgl iq≥ - lΩ fkdfõ' tneúka ishÆ u
mdr®Yjhkaf.a woyia m¯laId lr n,d Tjqkaf.a h:d or®Yk we;=<;a j.lSu
l< hq;= h' by< uÜgfï wjOdkhla iy j.lSula fkdue;s ;;a;ajhla
ks, m%ldY iy u;=msáka fmfkk foa blaujd hEu hgf;a" .egqï jdr®;dlrKh u.ska mj;sk wd;;Ska jeäúh yels
ckudOHfõ†hl=g jeo.;a ldr®hhla fõ' w;r" wdKavq úiska lrkq ,nk foaYmd,k yeisrùï i|yd udj;
újD; jkq we;' .egqï jdr®;dlrKh ukd jegySulsla yd
ixfõ°;dj j.lSulska l< hq;= ldr®hhls' we;eï ksfõok" isria;," PdhdrEm
wkjYH f,i cd;sh" wd.u fyda ckjdr®.slNdjh i|yka ls¯u fyda m%jD;a;s wka;r®.;h ck;djg" úfYaIfhka u iqΩ ck
iuyre kqreiakd w;r tu.ska tlaflda taldld¯ mqoa.,hska lKavdhïj,g wys;lr f,i n,mEu je<elaùu i|yd
l,amkdld¯ j isáh hq;= h'

hym;a jHjydrh i|yd m%Yak

1' Tn Tnf.a jdr®;dj b†˙m;a ls¯ug fmr" .egqug mdol jQ 6' fjk;a ckjdr®.sl m%cdjla w;r m%d:ñl f;dr;=re
i;H fya;+ka Tn we;a; jYfhka u okafka ± hs Tn imhkakka jr®Okh lr .kafka flfiao@
Tfnka u úuid n,kafka o@
7' wmrdO" m%pKav;ajh wd° we;eï m%Yak yd iïnkaO
2' Tnf.a udOH wdh;kh ksrka;r j m%jD;shl ishÆ lrñka ckjdr®.sl fyda fjk;a iqΩ ck fldgia ms<sn|j
me;slv .ek jdr®;d lrkafka o@ tfia ke;akï úYajdih iEu úg u i|yka jkafkao@ Tn úiska Tjqkag ms<s;=re
;nkafka wdKavqfõ ks, ia:djrhka flfryso@ °ug ljr úgl° fyda wjia:djla ° ;sfío@

3' flfkl=f.a ckjdr®.sl;ajh i|yka ls¯u WÑ;he hs Tn 8' Tnf.a m%ldYkfha" rEmjdysksfha fyda .=jka ú≥,s
;Ska≥ lrkafka flfiao@ úldYkd.drfha jdr®;d Tnf.a m%ldYlhdf.a"
ixialdrljrekaf.a fyda jdr®;dlrejkaf.a
4' wmrdO iïnkaOfhka jer†lrejka jQ whf.a fyda ckjdr®.sl;ajh fyda wd.u u.ska n,mEulg ,la
iellrejkaf.a ckjdr®.sl m%Njh i|yka ls¯u ms<sn| j jkafka o@
Tfí m%ldYkfha fyda úldYk kd,sldfõ m%;sm;a;sh
l=ulao@ 9' .egqïj, fhfok mqoa.,hska Tjqkaf.a wd.u fyda
ckjdr®.slNdjh fya;=fldgf.k Tjqka j tla;rd
5' wmrdOhla fyda fkdikaiqkalula w∞, wksl=;a lreKq wdlD;shlg ysr ls¯u fyda f,an,hla we,ùu Tnf.a
ms<sn| ksis m¯laIKhlska f;dr j ckjdr®.sl udOH wdh;kh lrkafka hhs Tn is;kafka o@
fkdikaiqka nj u; megùu ks;r is≥fõo@

21
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

wdrlaId iys; ckudOHfõohla i|yd jk


c' cd' i' cd;Hka;r l%shdudr®. moaO;sh
wka;rdhld¯ ;;a;ajhka hgf;a iy .egqï l,dmj, fiajfha
kshq;= ckudOHfõ°ka yd udOH ldr®huKav, uqyqKmdk wk;=re
úia;rd;aul jdr®;djl úIh m:h fõ' miq.sh wjqreoao ;=< muKla
mqj;am;a l,dfõ°ka yd udOH ldr®huKav, idud‚lhkaf.a urK
124 la c' cd' i' úiska jdr®;d.; fldg we;'
fndfyda ckudOHfõ°ka hqo l,dm ;=< urKhg m;ajQfha;a"
;=jd, ,enqfõ;a" wvkaf;aÜgïj,g ,lajQfha;a tla mdr®Yjhl fyda
wksla mdr®Yjfha m%pKav fjä m%ydrhlg ,laùfuks' wfkla wh
l,a;nd ie,iqï l< wmrdOlrejkaf.a" ;%ia;jd°kaf.a fyda rcfha
ksfhdack wdh;k jk fmd,sish" fyda wdrlaIl yuq∞ ryfia fyda
kS;s úfrdaë f,i lrk ,o myr°ï yd ìhjeoa°ï fya;=fjks'
fndfydaúg ckudOHfõ°kag yd udOH ixúOdkj,g
wk;=rej,ska fí¯ug l< yels foa b;d w,am h' wdrlaIdj
ie,iSug fld;rï wjOdkh fhduq lrkq ,enqj o wksjdr®hfhka u
1
1' ckudOHfõ°ka iy wksl=;a udOH ldr®h uKav,
wk;=re is≥fõ'
idud‚lhska i|yd" Tjqkag mejfrk ishÆ ldr®hhka bgq
flfia fj;;a ;u ldr®huKav,hg we;s wj∞ku wju
ls¯u i|yd wjYH foa ,nd†h hq;= h' fuhg m%:udOdr
lr.ekSu i|yd ckudOHfõ°ka yd udOH ixúOdk úiska .;hq;=
øjH" ikaksfõok fuj,ï" wjYH m˙† m%jdyk myiqlï
mshjrhka lSmhla fõ' úfYaIfhka" fuys my; ±lafjk lreKq
iy wjYH wjia:dj,° wdrlaIs; we∫ï me<∫ï wh;a fõ'
wdrlaIdj ie,iSu iïnkaOfhka jeo.;a fõ'

2
m%udKj;a iQ∞ku" mqyqKqj yd iudc wdrlaIKh wiSre wjia:d 2' Nhdkl ;;a;ajhka mj;sk fyda tjeks ;;a;ajhka we;s
mek ke.=K úg ckudOHfõ°ka yd udOH ldr®huKav, iQ∞kï fõ hhs idOdrKj Wml,amkh l< yels m%foaYj, ldr®h
;;a;ajhl isàu w;HjYH h' mqoa.,hska g fi!LH myiqlï yd mej¯ula mekùug bv we;s ckudOHfõ°kag yd udOH
iudc wdrlaIKh imhk jev ms<sfj<la ;sìh hq;= h' ldr®h uKav, idud‚lhskag udOH ixúOdk úiska fyda
udOH jD;a;slhska ±kqj;a ù isáh hq;= w;r" ldr®h idOkfha iq≥iqhhs yefÛk wjia:dj,° rdcH n,Od¯ka úiska
ksr; ù isák foaYmd,k" fN!;sl yd iudc m˙irh flfrys fyda wjodkï wjia:dj, ±kqj;a ùfï mqyqKqjla ,nd †h
±kqula ,nd .; hq;= h' fkd ±kqj;alñka fyda fkd hq;= h'
ie,ls,su;alñka Tjqka wúksYaÑ; yd wj∞kï ;;ajhg ∞hl úh
3' uyck n,Od¯ka Tjqkaf.a fiajl ms˙ig mqj;am;a
hq;= ke;'
jd◊cH jdis ;ld wj∞kï ±¯fuka udOH wdh;k wdrlaId 3 l,dfõ°kaf.a whs;sjdislïj,g .re lrk f,i ±kaúh
hq;= w;r" ckudOHfõ°ka fyda udOH ldr®h uKav,
úh hq;= h' wka;rdhld¯ úh yels ;;a;ajhla mj;sk úg
idud‚lhska fyda Tjqkaf.a ldr®hidOk lghq;=j,
ckudOHfõ°ka w;r iyfhda.h jr®Okh l< hq;= h'
kshef,ñka isáh° Tjqkaf.a Yd¯˙l mQr®K;ajh (Physical
ckudOHfõohg we;s ndOlhka wdKavq úiska bj;a l< hq;= h'
Integrity) .re lrk f,i Wmfoia †h hq;= h'
wkjYH f,i ckudOHfõ°kaf.a ksoyia ixp,khg Tjqka úiska
iSud mekúh hq;= fkdfõ' tfuka u" f;dr;=re tl;= ls¯u"
4
4' idudkHfhka fiajh lrk ia:dkfhka ndysrj rdcld˙fha
ksIamdokh ls¯u yd fn∞ye¯u wdrlaIs; yd ksremøs; ;;a;ajhka ksr; jk ishÆu fokd yg
hgf;a ls¯u i|yd m%jD;a;s udOHhg we;s whs;shg ndOd meñKúh udOH ixúOdk úiska „ú; rlaIKh we;=Ω iudc
hq;= fkdfõ' wdrlaIdj ie,lsh hq;= h'
uyckhd udOHhg weÛs,s .eish hq;= ke;' rEm má.; ls¯ula
5' idudkHfhka fiajh lrk ia:dkfhka ndysrj jev
fyda fjk;a ckudOHhg w∞< lghq;= j,g wjysr ls¯ï ;ykï
l< hq;= h' 5 lghq;= lrk w;r;=r ;=jd,ùï yd
wikSm ùï j,g f.d≥re jQ mqj;am;a l,dfõ°kag iy
fïjd is;a ys ordf.k" ckudOHfõ°kaf.a lKavdhïj,g"
udOH fiajlhskag" Wm igyka yd iïmQr®K mqj;a ,nk
udOH ixúOdkj,g yd w∞< ishÆ u uyck n,Od¯kag my; ld,fha ms˙jeh o we;=Ωj ffjoH m%;sldr iy Yd¯r;d
±lafjk lreKq flfrys .re lrk f,i c' cd' i' wdrdOkd fi!LHh fkdñf,a udOH wdh;k úiska ,nd †h hq;= h'
lrhs'

6
6' udOH wdh;k úiska ksoyia udOHfõ°ka iy wr®O ld,Sk
fiajlhska wdrlaId l< hq;= h' iudk mokula hgf;a"
mQr®K ld,Sk fiajfha fhfok fiajl uKav,hg ,nd
fok iudc wdrlaIKh" mqyqKqjg we;s wjia:d iy
fuj,ï Tjqkago ,nd †h hq;= h'

22
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

m%fhdackj;a uQ,dY% iy wdYs%; .%ka: f,aLkh


ls%ia fycia" ksõfhdar®la .%ka: iudf,dapkh ( hqoaOh .ek tlai;a ckmofhys mj;ajdf.k hkq ,nk fmdhskagr®
wdh;kh mqyqKqj u.ska iajdëk mqj;a m;a l,dfõ w.h
ls%ia fycia ( hqoaOh hkq wmg wr®:hla f.k fok by< kexùug lghq;= lrhs' tys iïm;a .yK fjí wvúh'
n,fõ.hls' wekalr® fmd;a 2002 www.pointer.org

ksƵr® o fu,a ( m%isoaO fkdl< ,smsh - 2005 tlai;a rdcOdksfha msysgd we;s z˙fmdar®áx o jr®,aâZ wdh;kh
.egqï yd cd;Hka;r mqj;a iïnkaOfhka u;=jk ksfhdack
fn%kaÜ lksxyï ( fld,ïìhd" mqj;am;a l,d iudf,dapkh yd j.lSu ms<sn| .egÆ .ek mqj;am;a l,dfõ°ka iy
wksl=;a wh w;r fkdkj;sk ixjdohla mj;ajdf.k hEug
.egqïlrKh iïnkaOfhka jdr®;d lrk mqj;a m;a W;aidy orhs' www. reportingtheworld.org.uk
l,dfõ°kag m%fhdackj;a úh yels iïm;a we;s ixúOdk
rdYshls' tajd w;r" fvkaudr®la ys msysgd we;s cd;Hka;r udOH iyfhda.s;ajh
.egqï mj;sk yd we;sùug bv we;s m%foaYj,
udOH úúO;aj wdh;kh ,kavkfha msysgd we;s w;r" m%cd;ka;%jdoh f.dvke.Su i|yd wdOdr iy wkqn, °ug
wdr®fïkshd" wir®nhscdka iy fcdar®‚hdys ldr®hd, lem jQ ixúOdkhls' www. i-m-s.dk
msysgqjd ;sfí' ud' ú' wd' udOH ixúOdk" mqj;am;a lekvdfõ msysgqjd we;s udOHh" m%;sm;a;s iy isú,a iudch
l,dfõ°ka" mqqj;a l,dj W.kajkakka" wdKavqfõ fkdjk i|yd jk wdh;kh" mqKH wdh;khla jk w;r j.lSulska
ixúOdk iy wdKavq iu. úúO;aj iïnkaO m%Yak hq;a myiqfjka m%fõY úh yels udOHhkg iy
flfryss idOdrK" ixfõ° yd ksrjoH wdjrKhka i|yd m%cd;ka;%jdoh jeä †hqKq lrkakd jQ wdKavq m%;sm;a;sj,g
lghq;= lrhs' www.media.diversity.org wdOdr lrkq ,efí' www. impacs.org
hqoaOh yd iduh jdr®;dlrK wdh;kh ,kavkays msysgd we;s fld<U msysgd we;s úl,am m%;sm;a;s flakaøh" tys m%Odk
w;r" .sksfldK hqfrdamfha iy wdishdfõ ldr®hd, wruqK f,i ±lafjkafka .egqï ksrdlrKh i|yd
mj;ajdf.k hkq ,nhs' iunr yd ksrjoH jdr®;dlrKh m%pKavld˙ fkdjk úl,am m%;sm;a;s fjkqfjka fmkS isák
i|yd foaYSh mqj;a m;a l,dfõ°kaf.a yelshdj jeä †hqKq iy tu m%;sm;a;s jHdma; ls¯fuys ksr; úu hs' m%Odk
ls¯u u.ska .egqïj,ska úm;g m;a m%foaYj, foaYSh mqj;a iólaIK jev fldgila bgq lrk fuu ixúOdkh ksrjoH"
m;a l,dj Yla;su;a ls¯u fuu ixúOdkfha wruqKhs' úYajikSh yd mQr®j úksYaphkaf.ka f;dr jdr®;dlrKh
www.iwpr.net †˙.kajhs' www. cpalanka. org

23
iduh lrd udjf;a ° ckjdr®.sl úúO;ajh yd .egqï jdr®;dlrKh

International Federation IFJ South EastAsia Office IFJAfrica


of Journalists 17, Boulevard de la R publique,
c/-Aliansi Jurnalis Independen (AJI)
President: Christopher
arrenW l. Danau Poso No. 29 BP 21 722
General Secretary:
Aidan White Blok D.1 Dakar S n gal
Bendungan Hilir Telephone: +221 842 01 42/ 842 01 41
IFJ Headquarters Jakarta Pusat 10210 Fax: +221 842 02 69
Indonesia
International Federation of Journalists Email: [email protected]
Residence Palace, Block C Telephone: +62 21 579 00 489 W ebsite: http://www
.ifjafrique.org
155 Rue de la Loi Fax: +62 21 571 10 63
B-1040 Brussels E-mail: ajiof
[email protected]
.id or IFJ Europe (EFJ/IFJ)
Belgium [email protected] Residence Palace
Telephone: +32 2 235 22 00 Rue de la Loi 155
Telefax: +32 2 235 22 19 IFJ Sri Lanka Office B-1040 Brussels
E-Mail: [email protected] c/- CPA Belgium
W ebsite: www
.ifj.org 24/2, 28th Lanef ,Flower
Of Road Telephone: +32 2 235 22 02
Colombo 07 Sri Lanka. Telefax: +32 2 235 22 19
IFJAsia-Pacific Telephone: +94 1 4714460
1 E-Mail: [email protected]
245 Chalmers Street Fax: +94-1
1 2565304/6
Redfern NSW 2016Australia Email: [email protected] IFJ Latin America
Telephone: +61 2 9333 0999 c/- SNTP
Fax: +61 2 9333 0933 IFJ okyo
T Casa Nacional de Periodistas
Email: [email protected] Itoh Building 203 Oficina 3, piso
Ala 2, B
W ebsite: www
.ifj-asia.org Kudan Minami 4-2-12 AvenidaAndres Bello,
Chiyoda-Ku,Tokyo entre Las Palmas y La Salle
IFJ SouthAsia Office JapanT102-0074 Caracas enezuela
V
Mobile: +91 9818 383 669 elefax: +81 3 3239 4055 Telephone: +58 212 793 19 96
Telephone/T
Email: [email protected]
Email: [email protected] Telefax: +58 212 793 28 83
E-Mail: [email protected]

24

You might also like