PROCEEDINGS

BOOK

4th ASIA PACIFIC

International
Modern Sciences Congress
ISBN:978-625-7687-42-3

12- 13 December 2020

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES
College of Subic Montessori - Subic Bay
 Editors
DR. FROILAN D. MOBO
SAMIRA KHADHRAOUI ONTUNC

All rights of this book belongs to IKSAD.

Without permission can’t be duplicate or copied.
Authors of chapters are responsible both ethically
and juridically.

Issued: 25.12.2020
ISBN:978-625-7687-42-3

4th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress

 CONFERENCE ID
TITLE
4th ASIA PACIFIC International Modern
Sciences Congress
DATE PLACE
12- 13 December 2020 Subic Bay Freeport Zone,
PHILIPPINES

ORGANIZING ORGANIZATION
College of Subic Montessori - Subic Bay
Total Number of Papers from Turkey
72
Total Number of International Papers
Philippines, Turkey, Northers Cyprus, KSA, Nigeria, Malaysia,
Azerbaijan, Republic of Benin, Pakistan, India, Lithuania, Libya,
Romania, Iraq, Italy, UK, Algeria, Russia, Ukraine, Japan, Sweden,
Republic of Moldova, Iran, Afghanistan, Syria, Cameroon, Bulgaria,
Hungary
85
NUMBER OF ACCEPTED PAPERS
157
NUMBER OF REJECTED PAPERS
74
EVALUATION PROCESS
All applications have undergone a double-blind peer review process
PRESENTATION
Oral presentation
 ORGANIZATION BOARD

DR. FROILAN D. MOBO - Philippine Merchant Marine Academy

DR. İLKGÜL KAYA ZEMBILCI
DR. DEVRAJ SINGH CHOUHAN
DR. MINJI YANG
DR. E. İLHAN ŞAHIN
RAKESH JOSHI
ANA LIZA R. GARCIA
DR. ABDUL RAHMAT
SAMIRA KHADHRAOUI ONTUNÇ
WOOJIN YANG
DR. VIRENDRA SINGH CHOUDHARY
ELVAN CAFEROV

GENERAL COORDINATOR
SAMIRA KHADHRAOUI ONTUNC

CONFERENCE LANGUAGES
Turkish, English
 SCIENTIFIC & ADVISORY BOARD

DR. DEVRAJ SINGH CHOUHAN - JAIPUR NATIONAL UNIVERSITY, INDIA

DR. DAVID C. BUENO - COLUMBAN COLLEGE, PHILIPPINES
DR. JOHN JAMES LARAFOSTER - CENTRAL LUZON COLLEGE OF SCIENCE AND
TECHNOLOGY, PHILIPPINES
DR. VICTORIA VALENZUELA - BULACAN STATE UNIVERSITY, PHILIPPINES
DR. GEOFFREY SEPILLO, - PRESIDENT RAMON MAGSAYSAY STATE
UNIVERSITY, PHILIPPINES
DR. VIRENDRA SINGH CHOUDHARY - JAIPUR NATIONAL UNIVERSITY, INDIA
DR. ERIC MATRIANO - COLUMBAN COLLEGE, PHILIPPINES
DR. E. ILHAN ŞAHİN - IKSAD GLOBAL, TURKEY
DR. HASAN ÇİFTÇİ - HARRAN UNIVERSITY, TURKEY
DR. ROEL P. ANICAS - GORDON COLLEGE, Philippines
PROF. DR. ABDUL RAHMAT - GORONTALO STATE UNIVERSITY, INDONESIA
DR. ILKGUL KAYA ZENBILCI - BOZOK UNIVERSITY, TURKEY
DR. MYRNA MATIRA - MARITIME ACADEMY OF ASIA AND THE PACIFIC,
PHILIPPINES
DR. NEMIA MIRADOR GALANG, - PRESIDENT RAMON MAGSAYSAY STATE
UNIVERSITY, PHILIPPINES

4th ASIA PACIFIC

International
Modern Sciences
Congress
 CONFERENCE GALLERY

4th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress

 CONFERENCE GALLERY

4th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress

 CONFERENCE GALLERY

4th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress

 CONFERENCE GALLERY

4th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress

 CONFERENCE GALLERY

4th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress

 CONFERENCE GALLERY

4th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress

 CONFERENCE PROGRAM

ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS

ON CONTEMPORARY STUDIES-IV

December 12- 13, 2020

Subic Bay Freeport Zone,
PHILIPPINES

by College of Subic Montessori

ID: 864 2952 3655

Passcode: 389670
 Participant Countries: Philippines, Turkey, Northers Cyprus, KSA, Nigeria, Malaysia,
Azerbaijan, Republic of Benin, Pakistan, India, Lithuania, Libya, Romania, Iraq, Italy, UK,
Algeria, Russia, Ukraine, Japan, Sweden, Republic of Moldova, Iran, Afghanistan, Syria,
Cameroon, Bulgaria, Hungary

IMPORTANT, PLEASE READ CAREFULLY

 To be able to make a meeting online, login via https://zoom.us/join site, enter ID instead of “Meeting ID or
Personal Link Name” and solidify the session.
 The Zoom application is free and no need to create an account.
 The Zoom application can be used without registration.
 The application works on tablets, phones and PCs.
 Speakers must be connected to the session 10 minutes before the presentation time.
 All congress participants can connect live and listen to all sessions.
 During the session, your camera should be turned on at least %70 of session period
 Moderator is responsible for the presentation and scientific discussion (question-answer) section of the
session.

TECHNICAL INFORMATION
 Make sure your computer has a microphone and is working.
 You should be able to use screen sharing feature in Zoom.
 Attendance certificates will be sent to you as pdf at the end of the congress.
 Moderator is responsible for the presentation and scientific discussion (question-answer) section of the
session.
 Before you login to Zoom please indicate your name surname and hall number,

exp. H-1, Veli BATDI

 12.12.2020
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 13:30 – 13:00 / Ankara Local Time: 08:30 – 09:00

MUSTAFA LATIF EMEK

President & Founder of the

Institute of Economic Development And Social Researches (IKSAD)
-Welcoming Speech-

DR. FROILAN D. MOBO

KEYNOTE SPEAKER
ASSIST. RES. DIRECTOR OF THE PHILIPPINE MERCHANT MARINE ACADEMY

“21st Century Philippines Research Culture”

 12.12.2020 | SESSION-1 | HALL-1
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 14:00 – 16:00 / Ankara Local Time: 09:00 – 11:00

MODERATOR: Atılgan ATILGAN

Authors Affiliation Presentation title
Isparta University, Turkey
Atılgan ATILGAN
Siirt University, Turkey
Burak SALTUK DETERMINATION OF POTENTIAL BIOGAS, ELECTRICITY AND NATURAL GAS
Hasan ERTOP Ardahan Directorate of Provincial ENERGY VALUE THAT CAN BE OBTAINED FROM ANIMAL WASTES
Agriculture and Forestry, Turkey
Ali YÜCEL
Osmaniye Korkut Ata University, Turkey
Isparta University, Turkey
Atılgan ATILGAN
Siirt University, Turkey
Burak SALTUK DETERMINATION OF POTENTIAL ENERGY VALUES THAT CAN BE OBTAINED
Hasan ERTOP Ardahan Directorate of Provincial FROM CEREAL RESIDUES
Agriculture and Forestry, Turkey
Ali YÜCEL
Osmaniye Korkut Ata University, Turkey
Mine KÖKTÜRK
Fikret ALTINDAĞ Igdir University, Turkey HISTOPATHOLOGICAL EFFECTS OF Coprinopsis atramentaria AQUEOUS
Mehmet Zeki KOÇAK University of Van Yuzuncu Yıl, Turkey EXTRACT AND ALCOHOL TOGETHER ON EARTHWORMS
Ahmet Metin KUMLAY
Özlem AKGÜR
Yeter ÇİLESİZ
Sivas University of Science
Muhammad Azhar NADEEM DETERMINATION OF COMMON BEAN GENOTYPES IN TERMS OF NUTRIENT
and Technology, Turkey
Zemran MUSTAFA CONCENTRATIONS IN SİVAS ECOLOGICAL CONDITIONS
Faheem Shehzad BALOCH
Tolga KARAKÖY
Yeter ÇİLESİZ
Özlem AKGÜR
Muhammad Azhar NADEEM Sivas University of Science EXAMINATION OF LENTIL GENOTYPES IN TERMS OF NUTRIENT
Zemran MUSTAFA and Technology, Turkey CONCENTRATIONS IN SIVAS ECOLOGICAL CONDITIONS
Faheem Shehzad BALOCH
Tolga KARAKÖY
Genetic variability, association and diversity study among the sunflower
Uzma Ayaz The University of Poonch Rawalako,
genotypes at seedling stage based on different morpho-physiological parameters
Pakistan
under polyethylene glycol induced stress

Assoc. Prof. Dr. Değer SOFUOĞLU COVARIANT PROPAGATION AND CONSTRAINT EQUATIONS OF f(R,T) GRAVITY
Istanbul University, Turkey
THEORY
Assoc. Prof. Dr. Değer SOFUOĞLU
Istanbul University, Turkey BIANCHI TYPE-I UNIVERSE MODEL in κ(R,T) GRAVITY

Remigijus Kinderis Klaipeda State University of Applied ANALYSIS OF VISITORS' SATISFACTION WITH THE SERVICES PROVIDED BY
Akvilė Steponavičiūtė Sciences, Lithuania LITHUANIAN LEISURE ENTERTAINMENT PARK DINO.LT RADAILIAI

University of Oran1, Ahmed Benbella, Stability of Solutions for a Class of Nonlinear Time-Fractional Differential
Noureddine BOUTERAA
Algeria Equations with Initial Data

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-1 | HALL-2
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 14:00 – 16:00 / Ankara Local Time: 09:00 – 11:00

MODERATOR: Assoc. Prof. Dr. Mustafa HATİPLER

Authors Affiliation Presentation title
Namık Kemal University, Turkey
SİBEL ORHAN
İstanbul Rumeli Üniversitesi
Öğr. Gör. HALİL DEMİR THE ROLE OF THE FAMILY PHYSICIAN IN PALLIATIVE CARE PRACTICE IN TURKEY
Cumhuriyet University, Turkey
MUHAMMET GÜMÜŞ
EMİNE KIZILKAYA Karamanoğlu Mehmet Bey University,
Turkey
Franck AMOUSSOU UNIVERSITY OF ABOMEY-CALAV, Ethics and Elections in Africa: Investigating Transactional Meaning in a Text on
Jean Tata TOSSOU REPUBLIC OF BENIN Electoral Corruption
Dr. Öğr. Üyesi Kurtuluş
Gümüşhane University, Turkey CURRENT SITUATION OF ECOLOGICAL AGRITOURISM IN TURKEY
MERDAN
Bandırma Onyedi Eylül University, SOCIAL FACTORS AFFECTING LABOR PARTICIPATION OF WOMEN EMPLOYEES IN
Aslı KAVURMACI
Turkey BOTH SOUTH KOREA AND TURKEY

Assoc. Prof. Dr. Mustafa

HATİPLER Trakya Unversitesi, Turkey THE NORTH ATLANTIC TREATY ORGANIZATION IN ACHIEVING WORLD PEACE
Gülden İrem KAZEL
Assoc. Prof. Dr. Mustafa
HATİPLER Trakya Unversity, Turkey MINDFUL CONSUMPTION AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT
Nilgün Köksalan
Dr. Öğr. Üyesi Kurtuluş
MERDAN Gümüşhane Unversity, Turkey ORGANIC 3.0 FOR SUSTAINABLE AGRICULTURE AND CONSUMPTION
LITERATURE REVIEW: THE VIOLENCE AGAINST WOMEN AND GIRLS
Diana STOICA University of Bucharest, Romania DURING THE COVID-19 PANDEMICS
Strengthening Disaster Risk Governance of Local Communities and
Dr. Victoria P. Valenzuela Bulacan State University, Philippines Stakeholders Cooperation into Smarter Co-production of Public Services for
a Better Normal
Romanian language in historical communities. Autonomus region of
Institute of Romanian Language,
Carmen Dimitriu Găgăuzia (Limba română vorbită în comunitatea istorice..Regiunea
Romania
autonomă Găgăuzia)
(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-1 | HALL-3
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 14:00 – 16:00 / Ankara Local Time: 09:00 – 11:00

MODERATOR: Prof. Dr. Semra Erpolat Taşabat

Authors Affiliation Presentation title
Assoc. Prof. Veli BATDI Gaziantep University, Turkey USING GAMES IN MATHEMATICS CURRICULUM IN TURKEY

Assoc. Prof. Veli BATDI ANALYSIS OF GAME APPLICATIONS IN PRIMARY EDUCATION SECOND-STAGE
Gaziantep University, Turkey
MATHEMATICS COURSE THROUGH MIXED-META
Öğr. Gör Kifayet ÖZKUL
İstanbul University-Cerrahpaşa, Turkey
Dr. Öğr. Üyesi Süreyya OSKAY DİVRİĞİ ULU MOSQUE AND DARÜŞİFASI TAÇ DOORS; DARUSŞİFA DOOR
Ece ÖZKUL Ceramic and Tile Artist, İstanbul
Hale Guloglu
Ipek Sonmez
RUBAKAD, Turkey A JOURNEY TO OUR TRACES WITH NON-GOVERNMENTAL ORGANIZATIONS AND UNIVERSITY
Dr. Öğr. Üyesi Süreyya OSKAY
Öğr. Gör Kifayet ÖZKUL İstanbul Universty-Cerrahpaşa, Turkey COLLABORATION
Yasar Buyukcetin
Arş. Gör. Gülçin GÜNDÜZ Toros University, Turkey PHILIPPE STARCK EXAMPLES IN THE SEARCH FOR CONTEMPORARY FURNITURE DESIGN FORM

Abdurrahman KARAMAN Uşak University, Turkey BENDING MOMENT RESISTANCE OF T-TYPE FURNITURE JOINTS CONNECTED WITH DIFFERENT
Şekip Şadiye YAŞAR Gümüşhane University, Turkey RTA FASTENERS (CLAMEX P14 AND TENSO P14) IN CABINET CONSTRUCTION

Mimar Sinan Fine Arts University, THE EFFICIENCY OF THE WORLD COUNTRIES FIGHT AGAINST COVID 19 PANDEMIC: DATA
Prof. Dr. Semra Erpolat Taşabat ENVELOPMENT ANALYSIS APPROACH
Turkey
Lect. Dr. Bengütay Hayırsever
Erciyes University, Turkey KINIK POTTERY AND A POTTERY MASTER : SALİM YAŞAR
Lect. Uğur Aydın
FELIX NICOLAU Lund University, Sweden Avant-gardes and cyborgs’ performativity. The case of German Dadaism

Meltem Akyürek Toros University, Mersin, Turkey TRAVELLERS THAT VISITED SİLİFKE

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-1 | HALL-4
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 14:00 – 16:00 / Ankara Local Time: 09:00 – 11:00

MODERATOR: Dr. Froilan D. Mobo

Authors Affiliation Presentation title
DR. FROILAN D. MOBO Philippine Merchant Marine Academy, EFFECTIVENESS OF ASYNCHRONOUS DISTANCE LEARNING AMIDST THE NEW
Philippines NORMAL
Arş. Gör. Hasan Ali Güçlü Ufuk University, Turkey EXCLUSIVE DISTRIBUTORSHIP AGREEMENT

DR. FROILAN D. MOBO Philippine Merchant Marine Academy, THE IMPACT OF HUMAN RESOURCES MANAGEMENT PRACTICE AMIDST COVID –
Philippines 19
EFFECT OF E-LEARNING AND STUDENT MOTIVATION. AMONG 200 LEVEL
KARIMATU MANSUR BELLO Umaru Musa Yar’adua University, Nigeria UNDERGRADUATE STUDENTS OF UMARU MUSA YAR’ADUA UNIVERSITY KATSINA.
NIGERIA

Sevinj Jabrayilzada Azerbaijan State Pedaqogogical University, METHOD CONCEPT IN JAVA PROGRAMMING LANGUAGE TEACHING
Azerbaijan METHODOLOGY
Assist. Prof. Muntazar Mehdi
National University of Modern Languages, Discursive Practices in Language Undergraduate Classroom and Religious Ideology
Prof. Dr. Arshad Mahmood Pakistan (A critique of the Teachers’ Discourses in Pakistan)

Dr. AGUESSY A. Nathalie J. A. UNIVERSITY OF ABOMEY-CALAV, REPUBLIC

Electoral College and American Presidency: A Substantive Appraisal of Facts
OF BENIN
Assoc. Prof. Dr. Yunus Emre
TANSÜ
Gaziantep University, Turkey IBN KHALDUN'S UNDERSTANDING OF CIVILIZATION AND SCIENCE
Zeynep ERDOĞAN

Assoc. Prof. Dr. Yunus Emre

TANSÜ
Gaziantep University, Turkey STATE OF BULGARIAN TURKS IN THE TODOR ZHİVKOV ERA (1962-1989)
Selda DİKER

Assoc. Prof. Nazile

ABDULLAZADE
Azerbaijan State Pedagogical University THE COMPETENCE-BASED APPROACH IN HIGHER EDUCATION
Assoc. Prof. Sevda ABBASOVA

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-2 | HALL-1
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 16:30 – 18:30 / Ankara Local Time: 11:30 – 13:30

MODERATOR: Prof. Dr. Ahmet Niyazi ÖZKER

Authors Affiliation Presentation title
Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Melih
EYİTMİŞ
Dr. Öğr. Üyesi Elif KOCAGÖZ ENTREPRENEURSHIP IN TURKISH ACADEMY: A QUALITATIVE ANALYSIS OF
Kahramanmaraş Sütçü İmam REGISTERED GRADUATE THESES IN THE HIGHER EDUCATION INSTITUTION THESIS
Mustafa ASLAN
University, Turkey ARCHIVE
Ayşegül ÖZBAĞIŞ
Alev YILDIRIM
Gözde ÇETİNDAĞ
Azerbaijan State University of Directions for improving trade and economic relations between Saudi Arabia and
Mesaad Ibrahim Al-Sulaim
Economics, Azerbaijan Azerbaijan
Lect. Mehmet Fatih KANOĞLU Yozgat Bozok University, Turkey THE RELATION OF BREATH AND LIBIDO WITH CREATION PERSPECTIVE
Lect. Mehmet Fatih KANOĞLU Yozgat Bozok University, Turkey BITCOIN'S YESTERDAY, TODAY AND TOMORROW

Beykent University, Turkey

Dr. H. Vedat AKMAN
Yalova University, Turkey THE IMPACT OF FINANCIAL REPORTING ON CORPORATE PERFORMANCE : A STUDY
Ahmed Aal SHEHAB RUN ON EXXON MOBIL
Dr. Cevdet KIZIL Istanbul Medeniyet University,
Turkey
Ali Umar Ahmad Universiti Sultan Zainal Abidin,
Malaysia Asymmetric Effect of Financial Development, Foreign Direct Investment, Economic
Suraya Ismail Growth, Crude Oil Price on the Quality of Environment in Malaysia: An Application of
Bayero University Kano, Nigeria Non-Linear ARDL
Ahmad Tijjani Abdullahi
Aminu Muhammad Fagge Federal University Dutse, Nigeria
Bandirma Onyedi Eylul University, FINANCIAL BRITTLENESS IN EMERGING MARKET ECONOMIES AND ASSESSMENT OF
Prof. Dr. Ahmet Niyazi ÖZKER
Turkey STIMULUS MEASURES AS STRUCTURAL PRIORITIES

Kahramanmaraş Sütçü İmam PERCEPTIONS OF CAREER SATISFACTION AND LIFE SATISFACTION OF WOMEN
Prof. Dr. İsmail BAKAN University, Turkey ENTREPRENEURS WITHIN THE SCOPE OF DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS: A FIELD
Mustafa Tuncer OKUMUŞ RESEARCH

Kahramanmaraş Sütçü İmam

Prof. Dr. İsmail BAKAN University, Turkey THE EFFECT OF JOB CHARACTERISTICS ON COLLECTIVE VIGOR: A FIELD RESEARCH
Mustafa Tuncer OKUMUŞ

Assist. Prof. Dr. Cenap Mengü Q THEORY OF INVESTMENTS AND HOUSING INVESTMENTS: AN EMPIRICAL
Ankara Hacı Bayram Veli University,
Tunçay APPLICATION ON HOUSING INVESTMENTS IN TURKEY
Turkey
Assoc. Prof. Dr. Atilla Gökçe

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-2 | HALL-2
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 16:30 – 18:30 / Ankara Local Time: 11:30 – 13:30

MODERATOR: Dr. Mustafa Latif EMEK

Authors Affiliation Presentation title
Dr. Mossa Ramadan Shareha Aljabel Alkarbey University, Libya Human resources development at the universities in the light of the recent trends

Economic Highschool Ion Ghica The economic development during the Renaissance. The beginning of the capitalist
Prof. Cezar Vasilescu system
Targoviste, Italy
University center of Maghnia-Tlemcne, The Effect of Terms of Trade On Current Account Balance In Algeria: Harberger-
Hicham Ayad Laursen-Metzler Effect Analysis
Algeria

Filkevich Igor Aleksandrovich PROSPECTS FOR ENERGY COOPERATION IN THE ASIAN-PACIFIC REGION WITH THE
Moscow Pedagogical State University,
Russia PARTICIPATION OF THE RUSSIAN FEDERATION
Kuznetsova Elena Gennadievna

The National Defence University of Patterns of development of national power

Mykola, Tkach
Ukraine
Socialization Inspection Section – The Impact of Internal and External Environmental Marketing on the Performance of
Omer Melid Ehmoda Business Organizations
Zliten, Libya

Bình Nghiêm-Phú University of Hyogo, Japan A study on students’ dissatisfaction and complaining behaviors

Assist. Prof. Dr. Homayoun Cyprus International University,

Pasha Safavi The association between job insecurity, work-related depression, and anger;
Cyprus
mediation effect of solitary oriented behavior
Assist. Prof. Dr. Mona Bouzari European University of Lefke, Cyprus

Tahmeed Ahmad Badam

Identifying Ethnic Bhand Community of Akingam in Compass to Cultural Destination
Asst. Prof. Dr. Shahnawaz University of Kashmir, India Attribute
Ahmad Dar

Capt. Diofonce Tunacao

Maritime Academy of Asia and the TRAINING SHIP ACQUISITION, OPERATION AND MAINTENANCE: THE PHILIPPINE
Myrna Dumayas-Matira Pacific, Bataan, Philippines EXPERIENCE

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-2 | HALL-3
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 16:30 – 18:30 / Ankara Local Time: 11:30 – 13:30

MODERATOR: Assist. Prof. Dr. Tülay GÜRSOY

Authors Affiliation Presentation title
MUTAGENIC EFFECT OF MEDICINAL PLANT EXTRACTS ON PISUM SATIVUM CV.
Sazada Siddiqui King Khalid University, Abha, K.S.A ARIKIL
Usman Garba Kurmi
Babagana Modu
Fatima Abubakar University of Maiduguri, Nigeria
Ruqayya Ali Uthman Bayero University Kano, Nigeria BIOINFORMATICS IN MODERN BIOCHEMISTRY RESEARCH: CHALLENGE

Ruqayya Babagana Umar

Hadiza Abubakar Balkore
Abbas Musa
Dr. Öğr. Üyesi İbrahim COMPARISON OF HEALTH CARE WORKLOAD PERCEPTION AND OCCUPATIONAL
BOZKURT Kilis 7 Aralık University, Turkey PREPARATION LEVEL ACCORDING TO DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS IN THE
Arş. Gör. Erhan ELMAOĞLU CORONAVIRUS PANDEMIC (GAZIANTEP EXAMPLE)

Hacı Murat Akgul Namık Kemal University, Turkey

Medipol university, Turkey SLEEP HABITSAND PYSCHOLOGICAL PROBLEMS IN ENURESIS NOCTURNA
Fırat Erdoğan
M Tayyib Kadak İstanbul University, Turkey
HEAT CONDUCTION COEFFICIENT ANALYSIS OF DIFFERENT BIOMASS CONTENT
Assist. Prof. Dr. Tülay GÜRSOY Van Yuzuncu Yil University, Turkey POLYURETHANE TERMAL INSULATION MATERIALS

Duygu İNCİ Kocaeli University, Turkey PROTEIN INTERACTIONS and RADICAL SCAVENGING ACTIVITIES OF BINARY and
Rahmiye AYDIN TERNARY Cu(II) COMPLEXES
Bursa Uludag University, Turkey

Arun Kumar CT Institute of Pharmaceutical Invention of 3D-Model of Human Organs

Sciences, India
Dr. Shalini Jaiswal Amity University, India Green Chemistry: Novel approach for Synthesis of Heterocyclic Compounds

Asst. Prof. Gökay Vardar Istanbul Health and Technology

İlyas Onur Uçbaglar University, Turkey DRUG-HERB INTERACTIONS AND UNEXPECTED RESULTS IN MONITORING ROUTINE
DRUG LEVEL
Aysegül Hanikoglu Alanya Alaadin Keykubat University,
Asst. Prof. Ferhat Hanikoglu Turkey

Kristine Joy Manalo Philippine Merchant Marine Academy, INSTRUCTIONAL COMPETENCE AND FACULTY PERFORMANCE AMONG MARITIME
Mirasol Abad Philippines SCHOOLS IN CENTRAL LUZON

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-2 | HALL-4
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 16:30 – 18:30 / Ankara Local Time: 11:30 – 13:30

MODERATOR: Dr. Crisanto E. Avila

Authors Affiliation Presentation title
Central Luzon State University, E-BAKADA: INTERACTIVE LEARNING MATERIALS IN TEACHING FILIPINO AS THE
JUNIOR M. PACOL
Philippines SECOND LANUAGE OF FOREIGN STUDENTS

Ormoc City Senior High School, Ormoc Digital Gamification in Inquiries, Investigation, and Immersion: A Sequential Explanatory
Marjune M. Nepaya
City, Leyte, Philippines Study of Its Effect on the Academic Performance of Senior High School Students

Gabriella Kovács Sapientia Hungarian University of Language teaching practice in Online Environment
Transylvania, Romania

Ali J. Mohammad University of Basrah, Iraq Simultaneous Approximation of a Modified Family of the Szász–Mirakjan Beta-Type
Hadeel O. Muslim Operators
Southern Technical University, Iraq
DIGITAL INEQUALITY SURVEY TO THE TEACHERS OF ST. ALOYSIUS OF ACADEMY OF
Dr. Crisanto E. Avila University of the Philippines DASMARIÑAS: A BASIS FOR DIGITAL TRUST AND INTUITION
Philosophy of the text and its translation (based on the translation of Khafiz's poem into
Rafig Novruzov Baku Slavic University, Azerbaijan Russian)
Nicolae Stanciu University of Galați, Romania SOME ECHOES OF TURKIC CULTURES and CIVILIZATIONS IN BALKAN CULTURES

Lect. Yavuz Kâmil ŞEVİK National Defense University TEACHER AND PRINCIPAL OPINIONS ON ESTABLISHING A SCHOOL-BASED BUDGET AND
Prof. Dr. Ali AKSU ENSURING PARENTAL PARTICIPATION IN PUBLIC PRIMARY AND SECONDARY SCHOOLS
Dokuz Eylül University,
Berivan Hazal GÜNEY TEACHERS’ VIEWS ON RHETORICAL DISCOURSE AND PERSUASION OF SCHOOL
Dokuz Eylül University, PRINCIPALS
Prof. Dr. Ali AKSU
Dr. Öğr. Üyesi Ruken
Bayburt University, COMPLAINTS IN THE SULTAN POETS’S DIVAN
Karaduman

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-3 | HALL-1
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 19:00 – 21:00 / Ankara Local Time: 14:00 – 16:00

MODERATOR: Assist. Prof. Serhat Tek

Authors Affiliation Presentation title
Pelin DEMİR
Muhsin MUTLU The Effect of Rosemary and Clove Essential Oils on Some Microbiological, Chemical
Fırat University, Turkey
Selçuk ALAN and Sensory Properties of Fish Balls Made from Fresh Rainbow Trout (Oncorhynchus
Harran University, Turkey
Mehmet Emin AYDEMİR mykiss)
Prof. Dr. Ali ARSLAN
Assist. Prof. Serhat Tek REVIEW OF INTERNET ADDICTION IN THE ADOLESCENT PERIOD FROM SOCIAL
Bitlis Eren University, Turkey
Lect. Alpaslan Çobanoğlu WORK PERSPECTIVE
Lect. Alpaslan Çobanoğlu AN EVALUATION ON THE PSYCHOLOGICAL STATUS OF CHILDREN OF PARENTS
Bitlis Eren University, Turkey
Assist. Prof. Serhat Tek WITH A DIAGNOSIS OF PSYCHIATRIC DISORDERS
CHANGING ACCOUNTING ESTIMATES UNDER THE IAS / TAS 8 STANDARD: AN
Yakup ASLAN Mus Alparslan University, Turkey APPLICATION ON HEALTH INSTITUTIONS
ACCOUNTING OF FAULTS MADE IN ACCOUNTING ACCORDING TO THE
Yakup ASLAN Mus Alparslan University, Turkey INTERNATIONAL ACCOUNTING STANDARDS: A SAMPLE APPLICATION
Shalini Sehgal
University of Delhi, India VALORIZATION OF FOOD WASTE AND ITS ROLE IN SUSTAINABILITY
Vandana
The Impact of Armed Groups Control on Neighboring Countries' Boarders on
Said Ammar Alkilany Nalout University – Libya International Relations

Assoc. Prof. Saba NAMAZOVA Ganja State University AHMAD BEY AGAOGHLU’S PUBLICISTIC ACTIVITY

Azerbaijan State Pedagogical

Dr. Günel Mammadova THE CONCEPT OF QUALITY IN EDUCATION
University
Azerbaijan State Pedagogical
Dr. Malahat Babayeva FOLKLORE STUDIES by AHMAD JAFAROGLU
University
(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-3 | HALL-2
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 19:00 – 21:00 / Ankara Local Time: 14:00 – 16:00

MODERATOR: Cihat Ediz Akbaba

Authors Affiliation Presentation title
Ashraf Awad
Eastern Mediterranean University,
Assoc. Prof. Beste Çubukçuoğlu Northern Cyprus
Strength Properties of Geopolymer Mortar Containing Binary and Ternary Blends of
Assoc. Prof. Tülin Akçaoğlu Near East University
Metakaolin and Manufacturing By-Products
Assoc. Prof. Orhan Canpolat Yildiz Technical University, Turkey
Asst. Prof. Mukhallad M. Al-
Istanbul Gelisim University, Turkey
Mashhadani
ASOS Proses Makina San. ve Tic. A.Ş.,
Aysun ŞENGÜL Tekirdağ, Turkey EXPERIMENTAL INVESTIGATION OF MINT DRYING BY VERTICAL TYPE FLUID BED
Assoc. Prof. Dr. Soner ÇELEN DRYER
Tekirdağ Namık Kemal University,
Turkey

Sarkis Sozkes Namik Kemal University, Turkey ORAL CARE OF PATIENTS IN INTENSIVE CARE UNIT THE COMPARISON OF EVIDENCE
Serda Sozkes BASED PROTHOCOLS
Catalca Ilyas Colak Hospital, Turkey
Cihat Ediz Akbaba Adana Alparslan Türkeş Science and ENHANCEMENT OF THE IMAGE OF A TUMOR PRODUCED BY MCF-7 BREAST CANCER
Asst. Prof. Dr. Adem Polat Technology University, Turkey CELLS USING VARIOUS IMAGE FILTERING METHODS

Fırat TUNÇ CONTROL OF THE INVERSE PENDULUM SYSTEM WITH REINFORCEMENT LEARNING
Firat University, Turkey
Beyda TAŞAR
ANTIMICROBIAL AGENTS USED IN POLYMER PRODUCTION AND THEIR MECHANISM OF
Şeyda TAŞAR Firat University, Turkey ACTION

Uğur Atici Sivas Cumhuriyet University, Turkey A NEW PROJECT MANAGEMENT APPROACH FOR ERP IMPLEMENTATION IN STATE
Ercan Şenyiğit AGENCY
Erciyes University, Turkey
Şule İNCİ
Fırat University, Turkey THE DETERMINATION OF ANTIMICROBIAL AND ANTIOXIDANT ACTIVITY OF Pleurotus
Prof. Dr. Sevda KIRBAĞ djamor (Rumph. ex Fr.) Boedijn and Pleurotus citrinopileatus Singer CULTURED ON SOME
Bitlis Eren University, Turkey AGRICULTURAL WASTES
Doç. Dr. Mehmet AKYÜZ
INTERNATIONAL ORDER AFTER COVID–19 PANDEMIC
Mesut ŞÖHRET Gaziantep University

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-3 | HALL-3
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 19:00 – 21:00 / Ankara Local Time: 14:00 – 16:00

MODERATOR: Prof. Dr. Ibrahim Yuksel

Authors Affiliation Presentation title
Prof. Dr. Ibrahim Yuksel Istanbul Rumeli University, Turkey
Hydrometric measurements based on theoretical methods; a case study Batman sub-basin
Ibrahim Halil Demirel Yildiz Technical University, Turkey
Can Argadal Ektam Makine Sanayi ve Ticaret A.Ş. REPEATABLE FILLING ACCURACY IN FLOWMETER FILLING
Sinan Çalışkan Turkey
Murat Gürle
Ektam Makine Sanayi ve Ticaret A.Ş. INFLUENCING FACTORS OF PU STABILITY AT TUNNEL PASTEURIZER
Sinan Çalışkan Turkey
Kutay Çikoglu
Dr. Fatih Ünal DETERMINATION OF OPTIMUM INSULATION THICKNESS IN BUILDINGS BY THE
Mardin Artuklu University, Turkey NUMBER OF HEATING AND COOLING DEGREE-DAYS: MARDIN CASE STUDY
Assoc. Prof. Sayiter YILDIZ
Assoc. Prof. Can Bülent Sivas Cumhuriyet University, Turkey SUSTAINABLE URBANIZATION AND ENVIRONMENT
KARAKUŞ
Fatih Balıkoğlu
Balikesir University, Turkey
Tayfur Kerem Demircioğlu DETERMINING THE EFFECTS OF DIFFERENT CORE CUTTING CONFIGURATIONS ON THE
Ege University, Turkey FLEXURAL BEHAVIOR OF SANDWICH COMPOSITES BY USING FINITE ELEMENT METHOD
Ege Anıl Diler
University of Manchester, UK
Akın Ataş
Seyfi ŞEVİK DESIGN AND THERMAL ANALYSIS OF LED DOWNLIGHT HEAT SINK
Hitit University, Turkey
Özgür ÖZDİLLİ
Technical University of Civil The Specificities of Teaching Foreign Languages on Online Platforms During the COVID-19
Irina-Ana Drobot
Engineering Bucharest, Romania Pandemic

Sarkis Sozkes Namik Kemal University, Turkey

DENTAL IMPLANT SURGERY UNDER SEDATION OR GENERAL ANESTHESIA
Serda Sozkes Catalca Ilyas Colak Hospital, Turkey

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-3 | HALL-4
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 19:00 – 21:00 / Ankara Local Time: 14:00 – 16:00

MODERATOR: Dr. Öğr. Üyesi Orhun Burak SÖZEN

Authors Affiliation Presentation title
Dr. Öğr. Üyesi Orhun Burak
SÖZEN Gaziantep University TURKISH INDEPENDENCE WAR AND TERRITORIAL DEFENSE
Öğr. Gör. Bilal ERDOĞAN
Bayburt Üniversitesi
Ümit AYATA Determination of Surface Roughness, Nail Holding Resistance and Shore - D Hardness
Bekir Cihad BAL Kahramanmaraş Sütçü İmam Value of Birch Wood
Üniversitesi
Kahramanmaraş Sütçü İmam
Bekir Cihad BAL Üniversitesi Comparison of Some Wood-Water Relationships of Poplar and Black pine wood
Ümit AYATA
Bayburt Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Rıfat IŞIK "ANTI-GOVERNMENTAL PUBLIC PROTESTS IN THE EAST" IN ABDURRAHMAN MUNI'S
Selçuk University, Turkey WORK "ASSASSINATION OF OLD MAN"
Mehmet Beşir BULUT
Arş. Gör. Dr. Rıfat IŞIK Selçuk University, Turkey "RAMADAN ʻABDUTTEVVÂB" AS A İNVESTİGATOR

Bahar Aksoy Gümüşhane University, Turkey

Examination of Cyberchondria Levels of Nursing Students
İlknur Kahriman Karadeniz Teknik University, Turkey

Bahar Aksoy Gümüşhane University, Turkey

Attitudes of Nursing Student’s Towards Individuals With Special Needs
İlknur Kahriman Karadeniz Teknik University, Turkey
Yüksek İç Mimar Aysu SARI
Başkent University, Turkey THE IMPORTANCE OF MATERIALS IN INTERIOR ARCHITECTURAL DESIGN
ÇETİN
Azerbaijan State University of
Babayev Nusrat Salman oğlu
Economics
Aslanov Habil Hüseyn oğlu Monetary aspects of monetary regulation of the economy
Baku State University
Babazadeh Sanan Nusrat oğlu
Khazar University
ABBASOVA KAMALA
Azerbaijan University CHILDREN WITH DISABILITIES INVOLVED IN INCLUSIVE EDUCATION
MURADLI AYGÜN

(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-4 | HALL-1
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 21:30 – 23:30 / Ankara Local Time: 16:30 – 18:30

MODERATOR: Abdulgaffar Muhammad

Authors Affiliation Presentation title
Abdulgaffar Muhammad
Ramatu Abdullah Aliyu Ahmadu Bello University Zaria,
Usman Yusuf Atoko Nigeria

Abdulrahman Muhammad National Open University of Nigeria TREASURY SINGLE ACCOUNT POLICY IN NIGERIA PERFORMANCE, BOTTLENECKS AND
PROSPECTS
Umar Hamisu Usman Danfodio University, Nigeria
Hussaina Abdulkadir Nigerian Institute of Transport
Muhammad Lawal Sani Technology
Muhammad Sani
Zainab Sindigawo
Mugaahed Abdu Kaid Saleh Drivers of Social Media adoption among SMEs in Sanaa and Aden governorates of Yemen
Kuvempu University, Shimoga, India
Dr. Manjunath K. R.
Assoc. prof. Veselina Kanatova- South –West University “Neofit Rilski”, The liability of the state for damage claims result of violation of the European Union law
Buchkova Blagoevgrad, Bulgaria according to the Bulgarian legal system

K. Sankarganesh EFFECT OF CORPORATE INCOME TAX ON INVESTMENT DECISIONS OF INDIAN

Madras School of Economics, India MANUFACTURING FIRMS
Prof. K. R. Shanmugam
Ramatu Seidu
Prof. Albert K. Quainoo University for Development Studies PHYTOCHEMICAL SCREENING AND ANTIMICROBIAL ACTIVITY OF FALSE YAM (ICACINA
(UDS), Ghana OLIVIFORMIS) EXTRACTS ON MICROBES
Dr. Samuel J. Cobbina
Dr. Lydia Quansah
Ram Krishna Degree College EFFICACY OF FUNGICIDE AND BIOPESTICIDES AGAINST RHIZOCTONIA SOLANI KUHN
Dr. KRISHNA KANT
Ranukhera, India CAUSING SHEATH BLIGHT OF RICE

Doç. Dr. Mutallim Rahimov Baku State University, Baku, A NEW VIEW ON THE CONCEPT OF GROUP. SOCIAL GROUPS
Azerbaijan
SOWING CHARACTERISTICS OF THE DURUM WHEAT SEEDS (TRITICUM DURUM DESF.)
Grozi Delchev Trakia University, Bulgaria
BY USE OF SOME ANTIBROADLEAVED HERBICIDES
PRODUCTIVITY AND GRAIN QUALITY OF DURUM WHEAT (TRITICUM DURUM DESF.) BY
Grozi Delchev Trakia University, Bulgaria
TREATMENT WITH SOME ANTIGRAMINACEOUS AND COMBINED HERBICIDES
“Avey” State historical and cultural
Səadət Əliyeva reserve, Azerbaijan
Our cultural heritage - monuments of the western region of Azerbaijan
Musa Mursaquliyev “Keshikchidag” State historical and
cultural reserve, Azerbaijan
(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-4 | HALL-2
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 21:30 – 23:30 / Ankara Local Time: 16:30 – 18:30

MODERATOR: Assoc. Prof. Deepanjali Mishra

Authors Affiliation Presentation title
Assoc. Prof. Sharafat Aram
ADPU, Azerbaijan Developmental training in preschool education
Bakhishova
POPULAR CULTURE AND PHOTOGRAPHIC MEANING: THE STUDY OF CHRISTIANO
Mateso Bashingwa Sakarya University, Turkey RONALDO AS A BRAND
Stephen Ogheneruro Okpadah University of Ilorin, Ilorin, Nigeria Theatre, Feminism and the African Shemale
Measuring EFL Teachers’ Readiness of Promoting Learner Autonomy: Are we really
Said Oussou University of Moulay Ismail, Morocco moving to Andragogy?
Galsi Mahavidyalaya West Bengal, Encountering Civilization and Australian Aboriginal Concept of Sustainable Development:
Dr. Dipanwita Pal
India A Study of Selected Poems of Kath Walker

Dr. Günel MAMMADOVA Azerbaycan Devlet Pedagoji The concept of quality in education
Üniversitesi

Malahat Babayeva Azerbaijan State Pedagogical Folklore studies by Ahmad Jafaroglu

University
West University of Timișoara,
Roxana Maria Eminescu and Friedrich. Chromatic similarities between romantic poetry and picture
Romania
Assoc. Prof. Deepanjali Mishra KIIT University, Bhubaneswar, INDIA AN ANALYSIS OF IMPLICATION OF E- LEARNING IN EDUCATION
Assoc. Prof. Allahverdiyev Baku State University, Baku,
UNIVERSAL JURISDICTION OVER WAR CRIMES
Alovsat Vilayet Azerbaijan
(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-4 | HALL-3
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 21:30 – 23:30 / Ankara Local Time: 16:30 – 18:30

MODERATOR: Dr. Noureddine BOUTERAA

Authors Affiliation Presentation title
Dr. Houari FETTOUCH University of Mostaganem, UMAB, Study of certain classes of linear differential equations in the complex domain
Algeria
Jonel Cabunoc Murillo Central Mindanao University, STUDENTS’ MATHEMATICS PERFORMANCE AND ENGAGEMENT IN AN INQUIRY-BASED
Prof. Dr. Denis Abao Tan Philippines LEARNING APPROACH

Abia State University, Uturu, Nigeria

Prince. O. Ukaogo
Damascus University, Damascus, Syria
Loai Aljerf Assessment of trace metals concentration and health risk implication by indigenous edible
University of Dschang, Dschang, crab species consumed in south eastern Nigeria during covid-19 lockdown
Atem Bethel Ajong Cameroon
Ojah Emmanuel Onah
University of Ibadan, Ibadan, Nigeria
Ananya Julka Manav Rachna University, Faridabad, Water Quality Assessment and Heavy Metal Detoxification via Bioremediation
Priti Gupta Haryana, India
Faig Abdurahmanov Baku State University, Azerbaijan EFFECT OF COVID-19 PANDEMIC ON ALL COUNTRIES IN THE WORLD

University of Oran1, Ahmed Benbella. Stability of solutions for a class of nonlinear time-fractional partial differential equations
Dr. Noureddine BOUTERAA
Algeria with initial data

Ismet Kalkanov Trakia University, Bulgaria

Ultrastructural and pathomorphological changes of cases coronavirus and rotavirus
Ivan Dinev Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, gastroenteritis in goat kids and lambs
Katerina Todorova Bulgaria
University of Souk Ahras, Algeria
Djallel Eddine Gherissi
University of Batna, Algeria DIVERSITY OF FARMING SYSTEMS OF CAMEL HERDS UNDER EXTREME ARID ALGERIAN
Ramzi Lamraoui
SAHARA
Biotechnology Research Center,
Faycel Chacha
Constantine, Algeria
University of Agriculture, Faisalabad,
Dr. Juon Abbass Pakistan Molecular, pharmacological, and biochemical approaches: The latest panacea for emerging
Dr. Sikandar azam School of medicine tohoku University, viral diseases
Japan
Delta State University, Abraka, BENIGN CYSTIC TERATOMA OF THE OVARY: DEMONSTRATION WITH
Dr. Ese ANİBOR
Nigeria HISTOPATHOLOGY OF OVARIAN BIOPSY IN ANAMBRA STATE, NIGERIA
(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
 12.12.2020 | SESSION-4 | HALL-4
Meeting ID: 864 2952 3655| Passcode: 389670

Manila Local Time: 21:30 – 23:30 / Ankara Local Time: 16:30 – 18:30

MODERATOR: Prof. Dr. Sajjad ur Rahman

Authors Affiliation Presentation title
Chahboub Yassine University of Miskolc, Hungary General overview of Gurson Tvergaard Needleman model

University of Agriculture Faisalabad, Isolation and Purification of Immunoglobulin Y Raised in Layer Birds against Infectious
Prof. Dr. Sajjad ur Rahman
Pakistan Bronchitis Virus

University of Agriculture Faisalabad, Optimization of an indirect ELISA for the detection of infectious bursal disease virus
Dr. Sanaullah Sajid
Pakistan antibodies

University of Agriculture Faisalabad, Isolation and molecular characterization of Salmonella typhi from stool samples in
Prof. Dr. Sajjad ur Rahman
Pakistan Faisalabad

University of Oran1, Ahmed Benbella. SOLVABILITY OF A NONLINEAR SINGULAR FOURTH-ORDER TWO-POINT BOUNDARY
Habib Djourdem
Algeria VALUE PROBLEM

Bouafia Waffa
STUDY OF TOTAL PHENOL, FLAVONOIDS CONTENTS AND ANTI-BACTERIAL ACTIVITY
Mouffouk Soumia University of Batna 2, Algeria OF THE N-BUTANOL EXTRACT OF EPHEDRA ALTISSIMA DESF
Haba Hamada
Ghecham Abdelmoudjib
EPIGENETIC MODIFIER, 5-AZA-2’-DEOXYCYTIDINE, DIFFERENTIALLY CHANGE
Bouafia Waffa University of Batna 2, Algeria VIABILITY, IN METASTATIC AND NON-METASTATIC COLON CANCER CELL LINES
Senator Abderrahmane
University of Veterinary and Animal Potential of novel mitochondrial DNA barcodes for genetic characterization of Avian
Dr. Sehrish Firyal
sciences, Lahore, Pakistan species
Mohammed First University, Oujda,
Mohamed El Malki DEFECT IN PARALLEL SIDE BRANCH STRUCTURE
Morocco
Dr. BEDDANI Hamid UMAB, Algeria Fractional differential equation in complex domain
(All speakers required to be connected to the session 10 min before the session starts)
Moderator is responsible for ensuring the smooth running of the presentation, managing the group discussion and dynamics.
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

DETERMINATION OF POTENTIAL BIOGAS, ELECTRICITY AND
NATURAL GAS ENERGY VALUE THAT CAN BE OBTAINED FROM
ANIMAL WASTES
ATILGAN ATILGAN 1
BURAK SALTUK
HASAN ERTOP
ALİ YÜCEL
DETERMINATION OF POTENTIAL ENERGY VALUES THAT CAN BE
OBTAINED FROM CEREAL RESIDUES
ATILGAN ATILGAN
BURAK SALTUK 3
HASAN ERTOP
ALİ YÜCEL
COPRİNOPSİS ATRAMENTARİA SULU EKSTRAKTI VE ALKOLÜN
BİRLİKTE TOPRAK SOLUCANLARI ÜZERİNE HİSTOPATOLOJİK
ETKİLERİ
MİNE KÖKTÜRK 5
FİKRET ALTINDAĞ
MEHMET ZEKİ KOÇAK
AHMET METİN KUMLAY
EXAMINATION OF LENTIL GENOTYPES IN TERMS OF NUTRIENT
CONCENTRATIONS IN SIVAS ECOLOGICAL CONDITIONS
YETER ÇİLESİZ
ÖZLEM AKGÜR
MUHAMMAD AZHAR NADEEM 18
ZEMRAN MUSTAFA
FAHEEM SHEHZAD BALOCH
TOLGA KARAKÖY
DETERMINATION OF COMMON BEAN GENOTYPES IN TERMS OF
NUTRIENT CONCENTRATIONS IN SİVAS ECOLOGICAL CONDITIONS
ÖZLEM AKGÜR
YETER ÇİLESİZ
MUHAMMAD AZHAR NADEEM 27
ZEMRAN MUSTAFA
FAHEEM SHEHZAD BALOCH
TOLGA KARAKÖY
COVARIANT PROPAGATION AND CONSTRAINT EQUATIONS OF F(R,T)
GRAVITY THEORY 35
DEĞER SOFUOĞLU
BIANCHI TYPE-I UNIVERSE MODEL IN Κ(R,T) GRAVITY
DEĞER SOFUOĞLU
37
ANALYSIS OF VISITORS 'SATISFACTION WITH THE SERVICES
PROVIDED BY LITHUANIAN LEISURE ENTERTAINMENT PARK DINO.LT 39
RADAILIAI
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

REMİGİJUS KİNDERİS
AKVİLĖ STEPONAVİČİŪTĖ
TÜRKİYE’DEKİ PALYATİF BAKIM UYGULAMALARINDA AİLE
HEKİMLİĞİNİN ROLÜ
SİBEL ORHAN
HALİL DEMİR 40
MUHAMMET GÜMÜŞ
EMİNE KIZILKAYA
ETHICS AND ELECTIONS IN AFRICA: INVESTIGATING TRANSACTIONAL
MEANING IN A TEXT ON ELECTORAL CORRUPTION
FRANCK AMOUSSOU
42
JEAN TATA TOSSOU
TÜRKİYE’DE EKOLOJİK TARIM TURİZMİNİN MEVCUT DURUMU
KURTULUŞ MERDAN
43
SÜRDÜREBİLİR TARIM VE TÜKETİM İÇİN ORGANİK 3.0
KURTULUŞ MERDAN
45
SOCIAL FACTORS AFFECTING LABOR PARTICIPATION OF WOMEN
EMPLOYEES IN BOTH SOUTH KOREA AND TURKEY 52
ASLI KAVURMACI
DÜNYA BARIŞININ SAĞLANMASINDA KUZEY ATLANTİK ANTLAŞMASI
ÖRGÜTÜ
MUSTAFA HATİPLER
59
GÜLDEN İREM KAZEL
TÜKETİM FARKINDALIĞI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
MUSTAFA HATİPLER 74
NİLGÜN KÖKSALAN
LITERATURE REVIEW: THE VIOLENCE AGAINST WOMEN AND GIRLS
DURING THE COVID-19 PANDEMICS 90
DIANA STOICA
STRENGTHENING DISASTER RISK GOVERNANCE OF LOCAL
COMMUNITIES AND STAKEHOLDERS COOPERATION İNTO SMARTER
CO-PRODUCTION OF PUBLIC SERVICES FOR A BETTER NORMAL
91
VICTORIA P. VALENZUELA
ROMANIAN LANGUAGE IN HISTORICAL COMMUNITIES. AUTONOMUS
REGION OF GĂGĂUZIA (LIMBA ROMÂNĂ VORBITĂ ÎN COMUNITATEA
İSTORICE. REGIUNEA AUTONOMĂ GĂGĂUZIA)
92
CARMEN DIMITRIU
TÜRKİYE’DE MATEMATİK ÖĞRETİM PROGRAMINDA OYUNUN
KULLANIMI 93
VELİ BATDI
İLKÖĞRETİM İKİNCİ KADEMEDE MATEMATİK DERSİNDE OYUNSAL
UYGULAMALARIN KARMA-META İLE ANALİZİ 102
VELİ BATDI
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

DİVRİĞİ ULU CAMİ VE DARÜŞŞİFASI TAÇ KAPILARINDAN; DARÜŞŞİFA
KAPISI
KİFAYET ÖZKUL 116
SÜREYYA OSKAY
ECE ÖZKUL
A JOURNEY TO OUR TRACES WITH NON-GOVERNMENTAL
ORGANIZATIONS AND UNIVERSITY COLLABORATION
HALE GULOGLU
IPEK SONMEZ 129
SUREYYA OSKAY
KİFAYET OZKUL
YASAR BUYUKCETİN
ÇAĞDAŞ MOBİLYA TASARIMI FORM ARAYIŞINDA PHILIPPE STARCK
ÖRNEĞİ 148
GÜLÇİN GÜNDÜZ
BENDING MOMENT RESISTANCE OF T-TYPE FURNITURE JOINTS
CONNECTED WITH DIFFERENT RTA FASTENERS (CLAMEX P14 AND
TENSO P14) IN CABINET CONSTRUCTION 154
ABDURRAHMAN KARAMAN
ŞEKİP ŞADİYE YAŞAR
THE EFFICIENCY OF THE WORLD COUNTRIES FIGHT AGAINST COVID
19 PANDEMIC: DATA ENVELOPMENT ANALYSIS APPROACH 164
SEMRA ERPOLAT TAŞABAT
KINIK ÇÖMLEKÇİLİĞİ VE BİR ÇÖMLEK USTASI : SALİM YAŞAR
BENGÜTAY HAYIRSEVER 176
UĞUR AYDIN
AVANT-GARDES AND CYBORGS’ PERFORMATIVITY. THE CASE OF
GERMAN DADAISM 178
FELIX NICOLAU
SİLİFKE’YE UĞRAYAN GEZGİNLER
MELTEM AKYÜREK
179
EFFECTIVENESS OF ASYNCHRONOUS DISTANCE LEARNING AMIDST
THE NEW NORMAL 195
FROILAN D. MOBO
THE IMPACT OF HUMAN RESOURCES MANAGEMENT PRACTICE
AMIDST COVID – 19 196
FROILAN D. MOBO
TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ
HASAN ALİ GÜÇLÜ
197
EFFECT OF E-LEARNING AND STUDENT MOTIVATION. AMONG 200
LEVEL UNDERGRADUATE STUDENTS OF UMARU MUSA YAR’ADUA
UNIVERSITY KATSINA. NIGERIA
199
KARIMATU MANSUR BELLO
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

METHOD CONCEPT IN JAVA PROGRAMMING LANGUAGE TEACHING
METHODOLOGY 206
SEVİNJ JABRAYİLZADA
DISCURSIVE PRACTICES IN LANGUAGE UNDERGRADUATE
CLASSROOM AND RELIGIOUS IDEOLOGY (A CRITIQUE OF THE
TEACHERS’ DISCOURSES İN PAKISTAN) 207
MUNTAZAR MEHDI
ARSHAD MAHMOOD
ELECTORAL COLLEGE AND AMERICAN PRESIDENCY: A SUBSTANTIVE
APPRAISAL OF FACTS 208
AGUESSY A. NATHALIE J. A.
TODOR JİVKOV DÖNEMİ BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN DURUMU (1962-
1989)
YUNUS EMRE TANSÜ
216
SELDA DİKER
İBN HALDUN’UN MEDENİYET VE İLİM ANLAYIŞI
YUNUS EMRE TANSÜ 218
ZEYNEP ERDOĞAN
TÜRK AKADEMİSİNDE GİRİŞİMCİLİK: YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMU TEZ
ARŞİVİNDE KAYITLI LİSANSÜSTÜ TEZLERİN NİTEL BİR ANALİZİ
AHMET MELİH EYİTMİŞ
ELİF KOCAGÖZ
MUSTAFA ASLAN 220
AYŞEGÜL ÖZBAĞIŞ
ALEV YILDIRIM
GÖZDE ÇETİNDAĞ
DIRECTIONS FOR IMPROVING TRADE AND ECONOMIC RELATIONS
BETWEEN SAUDI ARABIA AND AZERBAIJAN 234
MESAAD IBRAHIM AL-SULAIM
YARATILIŞ PERSPEKTİFİYLE NEFİS VE LİBİDO İLİŞKİSİ
MEHMET FATİH KANOĞLU
240
BİTCOİN’İN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI
MEHMET FATİH KANOĞLU
242
THE IMPACT OF FINANCIAL REPORTING ON CORPORATE
PERFORMANCE : A STUDY RUN ON EXXON MOBIL
VEDAT AKMAN 244
AHMED AAL SHEHAB
CEVDET KIZIL
ASYMMETRIC EFFECT OF FINANCIAL DEVELOPMENT, FOREIGN
DIRECT INVESTMENT, ECONOMIC GROWTH, CRUDE OIL PRICE ON THE
QUALITY OF ENVIRONMENT İN MALAYSIA: AN APPLICATION OF NON-
253
LINEAR ARDL
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

ALİ UMAR AHMAD
SURAYA ISMAİL
AHMAD TİJJANİ ABDULLAHİ
AMİNU MUHAMMAD FAGGE
FINANCIAL BRITTLENESS IN EMERGING MARKET ECONOMIES AND
ASSESSMENT OF STIMULUS MEASURES AS STRUCTURAL PRIORITIES 254
AHMET NİYAZİ ÖZKER
İŞ KARAKTERİSTİKLERİNİN KOLLEKTİF DİNÇLİK ÜZERİNE ETKİSİ:
BİR ALAN ARAŞTIRMASI
İSMAİL BAKAN
267
MUSTAFA TUNCER OKUMUŞ
DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER KAPSAMINDA KADIN GİRİŞİMCİLERİN
KARİYER TATMİNİ VE YAŞAM TATMİNİ ALGILARI: BİR ALAN
ARAŞTIRMASI 277
İSMAİL BAKAN
MUSTAFA TUNCER OKUMUŞ
TOBİN’İN Q TEORİSİ VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE KONUT
YATIRIMLARI İLİŞKİSİ: 2010-2019 DÖNEMİ
CENAP MENGÜ TUNÇAY
294
ATİLLA GÖKÇE
HUMAN RESOURCES DEVELOPMENT AT THE UNIVERSITIES IN THE
LIGHT OF THE RECENT TRENDS 308
MOSSA RAMADAN SHAREHA
THE ECONOMIC DEVELOPMENT DURING THE RENAISSANCE.THE
BEGINNING OF THE CAPITALIST SYSTEM 319
CEZAR VASILESCU
THE EFFECT OF TERMS OF TRADE ON CURRENT ACCOUNT BALANCE
IN ALGERIA: HARBERGER-LAURSEN-METZLER EFFECT ANALYSIS 324
HICHAM AYAD
PROSPECTS FOR ENERGY COOPERATION IN THE ASIAN-PACIFIC
REGION WITH THE PARTICIPATION OF THE RUSSIAN FEDERATION
FILKEVICH IGOR ALEKSANDROVICH
325
KUZNETSOVA ELENA GENNADIEVNA
PATTERNS OF DEVELOPMENT OF NATIONAL POWER
MYKOLA, TKACH
327
THE IMPACT OF INTERNAL AND EXTERNAL ENVIRONMENTAL
MARKETING ON THE PERFORMANCE OF BUSINESS ORGANIZATIONS 331
OMER MELID EHMODA
A STUDY ON STUDENTS’ DISSATISFACTION AND COMPLAINING
BEHAVIORS 336
BÌNH NGHIÊM-PHÚ
HOMAYOUN PASHA SAFAVI
MONA BOUZARI
337
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

IDENTIFYING ETHNIC BHAND COMMUNITY OF AKINGAM İN COMPASS
TO CULTURAL DESTINATION ATTRIBUTE
TAHMEED AHMAD BADAM
338
SHAHNAWAZ AHMAD DAR
TRAINING SHIP ACQUISITION, OPERATION AND MAINTENANCE: THE
PHILIPPINE EXPERIENCE
DIOFONCE TUNACAO
339
MYRNA DUMAYAS-MATIRA
MUTAGENIC EFFECT OF MEDICINAL PLANT EXTRACTS ON PISUM
SATIVUM CV. ARIKIL 340
SAZADA SIDDIQUI
BIOINFORMATICS IN MODERN BIOCHEMISTRY RESEARCH:
CHALLENGE
USMAN GARBA KURMI
BABAGANA MODU
FATIMA ABUBAKAR 341
RUQAYYA ALI UTHMAN
RUQAYYA BABAGANA UMAR
HADIZA ABUBAKAR BALKORE
ABBAS MUSA
KORONAVİRÜS PANDEMİSİNDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ İŞ YÜKÜ
FAZLALIĞI ALGISI VE MESLEKİ HAZ DÜZEYİNİN DEMOGRAFİK
ÖZELLİKLERE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI (GAZİANTEP ÖRNEĞİ) 349
İBRAHİM BOZKURT
ERHAN ELMAOĞLU
SLEEP HABITSAND PYSCHOLOGICAL PROBLEMS IN ENURESIS
NOCTURNA
HACI MURAT AKGUL 352
FIRAT ERDOĞAN
M TAYYİB KADAK
HEAT CONDUCTION COEFFICIENT ANALYSIS OF DIFFERENT BIOMASS
CONTENT POLYURETHANE TERMAL INSULATION MATERIALS 354
TÜLAY GÜRSOY
PROTEIN INTERACTIONS AND RADICAL SCAVENGING ACTIVITIES OF
BINARY AND TERNARY CU(II) COMPLEXES
DUYGU İNCİ
360
RAHMİYE AYDIN
INVENTION OF 3D-MODEL OF HUMAN ORGANS
ARUN KUMAR
370
GREEN CHEMISTRY: NOVEL APPROACH FOR SYNTHESIS OF
HETEROCYCLIC COMPOUNDS 371
SHALİNİ JAİSWAL
DRUG-HERB INTERACTIONS AND UNEXPECTED RESULTS IN
MONITORING ROUTINE DRUG LEVEL
372
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

GÖKAY VARDAR
İLYAS ONUR UÇBAGLAR
AYSEGÜL HANİKOGLU
FERHAT HANİKOGLU
E-BAKADA: INTERACTIVE LEARNING MATERIALS IN TEACHING
FILIPINO AS THE SECOND LANUAGE OF FOREIGN STUDENTS 373
JUNIOR M. PACOL
DIGITAL GAMIFICATION IN INQUIRIES, INVESTIGATION, AND
IMMERSION: A SEQUENTIAL EXPLANATORY STUDY OF ITS EFFECT ON
THE ACADEMIC PERFORMANCE OF SENIOR HIGH SCHOOL STUDENTS
375
MARJUNE M. NEPAYA
LANGUAGE TEACHING PRACTICE IN ONLINE ENVIRONMENT
GABRIELLA KOVÁCS
376
SIMULTANEOUS APPROXIMATION OF A MODIFIED FAMILY OF THE
SZÁSZ–MIRAKJAN BETA-TYPE OPERATORS
ALI J. MOHAMMAD
377
HADEEL O. MUSLIM
DIGITAL INEQUALITY OF THE TEACHERS OF ST. ALOYSIUS ACADEMY
OF DASMARIÑAS: A BASIS FOR DIGITAL TRUST AND INTUITION 386
CRISANTO E. AVILA
PHILOSOPHY OF THE TEXT AND İTS TRANSLATION (BASED ON THE
TRANSLATION OF KHAFIZ’S POEM İNTO RUSSIAN) 387
RAFIG NOVRUZOV
SOME ECHOES OF TURKIC CULTURES AND CIVILIZATIONS IN BALKAN
CULTURES 394
NICOLAE STANCIU
KAMU İLK VE ORTA OKULLARINDA OKUL BAZLI BÜTÇE
OLUŞTURULMASINA VE VELİ KATILIMININ SAĞLANMASINA İLİŞKİN
ÖĞRETMEN VE MÜDÜR GÖRÜŞLERİ 395
YAVUZ KÂMİL ŞEVİK
ALİ AKSU
OKUL MÜDÜRLERİNİN RETORİK SÖYLEV VE İKNA GÜCÜNE İLİŞKİN
ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ
BERİVAN HAZAL GÜNEY
414
ALİ AKSU
SULTAN ŞAİRLERDE ŞİKÂYET MEFHUMU
RUKEN KARADUMAN
424
THE EFFECT OF ROSEMARY AND CLOVE ESSENTIAL OILS ON SOME
MICROBIOLOGICAL, CHEMICAL AND SENSORY PROPERTIES OF FISH
BALLS MADE FROM FRESH RAINBOW TROUT (ONCORHYNCHUS
434
MYKISS)
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

PELİN DEMİR
MUHSİN MUTLU
SELÇUK ALAN
MEHMET EMİN AYDEMİR
ALİ ARSLAN
AN EVALUATION ON THE PSYCHOLOGICAL STATUS OF CHILDREN OF
PARENTS WITH A DIAGNOSIS OF PSYCHIATRIC DISORDERS
ALPASLAN ÇOBANOĞLU
447
SERHAT TEK
REVIEW OF INTERNET ADDICTION IN THE ADOLESCENT PERIOD FROM
SOCIAL WORK PERSPECTIVE
SERHAT TEK
448
ALPASLAN ÇOBANOĞLU
CHANGING ACCOUNTING ESTIMATES WITHIN THE FRAMEWORK OF
IAS / TAS 8 STANDARD: AN APPLICATION ON HEALTH INSTITUTIONS 449
YAKUP ASLAN
EVALUATION OF ACCOUNTING ERRORS ACCORDING TO THE
INTERNATIONAL ACCOUNTING STANDARDS: A SAMPLE APPLICATION 454
YAKUP ASLAN
VALORIZATION OF FOOD WASTE AND ITS ROLE IN SUSTAINABILITY
SHALİNİ SEHGAL 459
VANDANA
THE IMPACT OF ARMED GROUPS CONTROL ON NEIGHBORING
COUNTRIES' BOARDERS ON INTERNATIONAL RELATIONS 460
SAİD AMMAR ALKİLANY
ƏHMƏD BƏY AĞAOĞLUNUN PUBLİSİSTİKA SAHƏSİNDƏ FƏALİYYƏTİ
SƏBA NAMAZOVA 465
SABA NAMAZOVA
THE CONCEPT OF QUALITY IN EDUCATION
GÜNEL MAMMADOVA
469
FOLKLORE STUDIES BY AHMAD JAFAROGLU
MALAHAT BABAYEVA
474
INSTRUCTIONAL COMPETENCE AND FACULTY PERFORMANCE AMONG
MARITIME SCHOOLS IN CENTRAL LUZON
KRİSTİNE JOY MANALO, MASE
479
MİRASOL ABAD, MAED
STRENGTH PROPERTIES OF GEOPOLYMER MORTAR CONTAINING
BINARY AND TERNARY BLENDS OF METAKAOLIN AND
MANUFACTURING BY-PRODUCTS
ASHRAF AWAD
BESTE ÇUBUKÇUOĞLU 480
TÜLIN AKÇAOĞLU
ORHAN CANPOLAT
MUKHALLAD M. AL-MASHHADANI
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

DİKEY TİP AKIŞKAN YATAKLI KURUTUCUDA NANE KURUTULMASININ
DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ
AYSUN ŞENGÜL
496
SONER ÇELEN
ORAL CARE OF PATIENTS IN INTENSIVE CARE UNIT THE COMPARISON
OF EVIDENCE BASED PROTHOCOLS
SARKİS SOZKES
503
SERDA SOZKES
ENHANCEMENT OF THE IMAGE OF A TUMOR PRODUCED BY MCF-7
BREAST CANCER CELLS USING VARIOUS IMAGE FILTERING METHODS
CİHAT EDİZ AKBABA
504
ADEM POLAT
CONTROL OF THE INVERSE PENDULUM SYSTEM WITH
REINFORCEMENT LEARNING
FIRAT TUNÇ
505
BEYDA TAŞAR
ANTIMICROBIAL AGENTS USED IN POLYMER PRODUCTION AND THEIR
MECHANISM OF ACTION 506
ŞEYDA TAŞAR
A NEW PROJECT MANAGEMENT APPROACH FOR ERP
IMPLEMENTATION IN STATE AGENCY
UĞUR ATİCİ
507
ERCAN ŞENYİĞİT
THE DETERMINATION OF ANTIMICROBIAL AND ANTIOXIDANT
ACTIVITY OF PLEUROTUS DJAMOR (RUMPH. EX FR.) BOEDIJN AND
PLEUROTUS CITRINOPILEATUS SINGER CULTURED ON SOME
AGRICULTURAL WASTES 517
ŞULE İNCI
SEVDA KIRBAĞ
MEHMET AKYÜZ
INTERNATIONAL ORDER AFTER COVID–19 PANDEMIC
MESUT ŞÖHRET
519
HYDROMETRIC MEASUREMENTS BASED ON THEORETICAL METHODS;
A CASE STUDY BATMAN SUB-BASIN
IBRAHİM YUKSEL
537
IBRAHİM HALİL DEMİREL
INFLUENCING FACTORS OF PU STABILITY AT TUNNEL PASTEURIZER
MURAT GÜRLE
SİNAN ÇALIŞKAN
545
KUTAY ÇİKOGLU
REPEATABLE FILLING ACCURACY IN FLOWMETER FILLING
CAN ARGADAL 546
SİNAN ÇALIŞKAN
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

DETERMINATION OF OPTIMUM INSULATION THICKNESS IN BUILDINGS
BY THE NUMBER OF HEATING AND COOLING DEGREE-DAYS: MARDIN
CASE STUDY
547
FATİH ÜNAL
SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLEŞME VE ÇEVRE
SAYİTER YILDIZ 556
CAN BÜLENT KARAKUŞ
DETERMINING THE EFFECTS OF DIFFERENT CORE CUTTING
CONFIGURATIONS ON THE FLEXURAL BEHAVIOR OF SANDWICH
COMPOSITES BY USING FINITE ELEMENT METHOD
FATİH BALIKOĞLU 568
TAYFUR KEREM DEMİRCİOĞLU
EGE ANIL DİLER
AKIN ATAS
DESIGN AND THERMAL ANALYSIS OF LED DOWNLIGHT HEAT SINK
SEYFI ŞEVIK 578
ÖZGÜR ÖZDILLI
THE SPECIFICITIES OF TEACHING FOREIGN LANGUAGES ON ONLINE
PLATFORMS DURING THE COVID-19 PANDEMIC 589
IRINA-ANA DROBOT
DENTAL IMPLANT SURGERY UNDER SEDATION OR GENERAL
ANESTHESIA
SARKIS SOZKES
595
SERDA SOZKES
TÜRK ULUSAL KURTULUŞ SAVAŞI VE TERİTORYAL SAVUNMA TARİHİ
ORHUN BURAK SÖZEN 596
BİLAL ERDOĞAN
KAVAK VE KARAÇAM ODUNLARININ BAZI ODUN - SU İLİŞKİLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
BEKİR CİHAD BAL
598
ÜMİT AYATA
HUŞ ODUNUNUN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ, ÇİVİ TUTMA DİRENCİ VE
SHORE - D SERTLİK DEĞERİNİN BELİRLENMESİ
ÜMİT AYATA
611
BEKİR CİHAD BAL
BİR MUHAKKİK OLARAK “RAMAZAN ʻABDUTTEVVÂB\
RIFAT IŞIK
623
ABDURRAHMAN MUNÎF’İN “İHTİYARA SUİKAST” ADLI ESERİNDE
“DOĞUDA YÖNETİM KARŞITI KİTLESEL HALK PROTESTOLARI\
RIFAT IŞIK
630
MEHMET BEŞİR BULUT
HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİN SİBERKONDRİ DÜZEYLERİNİN
İNCELENMESİ
637
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

BAHAR AKSOY
İLKNUR KAHRİMAN
HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN ÖZEL GEREKSİNİMİ OLAN BİREYLERE
YÖNELİK TUTUMLARI
BAHAR AKSOY
651
İLKNUR KAHRİMAN
İÇ MİMARİ TASARIMDA MALZEMENİN ÖNEMİ
AYSU SARI ÇETİN
662
TREASURY SINGLE ACCOUNT POLICY IN NIGERIA PERFORMANCE,
BOTTLENECKS AND PROSPECTS
ABDULGAFFAR MUHAMMAD
RAMATU ABDULLAH ALİYU
USMAN YUSUF ATOKO
ABDULRAHMAN MUHAMMAD 663
UMAR HAMİSU
HUSSAİNA ABDULKADİR
MUHAMMAD LAWAL SANİ
MUHAMMAD SANİ
ZAİNAB SİNDİGAWO
DRIVERS OF SOCIAL MEDIA ADOPTION AMONG SMES İN SANAA AND
ADEN GOVERNORATES OF YEMEN
MUGAAHED ABDU KAID SALEH
672
MANJUNATH K. R.
THE LIABILITY OF THE STATE FOR DAMAGE CLAIMS RESULT OF
VIOLATION OF THE EUROPEAN UNION LAW ACCORDING TO THE
BULGARIAN LEGAL SYSTEM
673
VESELINA KANATOVA-BUCHKOVA
EFFECT OF CORPORATE INCOME TAX ON INVESTMENT DECISIONS OF
INDIAN MANUFACTURING FIRMS
K. SANKARGANESH
681
K. R. SHANMUGAM
PHYTOCHEMICAL SCREENING AND ANTIMICROBIAL ACTIVITY OF
FALSE YAM (ICACINA OLIVIFORMIS) EXTRACTS ON MICROBES
RAMATU SEIDU
ALBERT K. QUAINOO 682
SAMUEL J. COBBINA
LYDIA QUANSAH
EFFICACY OF FUNGICIDE AND BIOPESTICIDES AGAINST RHIZOCTONIA
SOLANI KUHN CAUSING SHEATH BLIGHT OF RICE 683
KRISHNA KANT
QRUP ANLAYIŞINA YENİ BAXIŞ. SOSİAL QRUP
MUTALLİM RAHİMOV
684
SOWING CHARACTERISTICS OF THE DURUM WHEAT SEEDS (TRITICUM
DURUM DESF.) BY USE OF SOME ANTIBROADLEAVED HERBICIDES
685
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

GROZİ DELCHEV
PRODUCTIVITY AND GRAIN QUALITY OF DURUM WHEAT (TRITICUM
DURUM DESF.) BY TREATMENT WITH SOME ANTIGRAMINACEOUS AND
COMBINED HERBICIDES
691
GROZİ DELCHEV
MƏDƏNİ İRSİMİZ - AZƏRBAYCAN QƏRB BÖLGƏSİ ABİDƏLƏRİ
SƏADƏT ƏLİYEVA 698
MUSA MURSAQULİYEV
DEVELOPMENTAL TRAINING İN PRESCHOOL EDUCATION
SHARAFAT ARAM BAKHISHOVA
700
POPULAR CULTURE AND PHOTOGRAPHIC MEANING: THE STUDY OF
CRISTIANO RONALDO AS A BRAND 702
MATESO BASHINGWA
THEATRE, FEMINISM AND THE AFRICAN SHEMALE
STEPHEN OGHENERURO OKPADAH
708
MEASURING EFL TEACHERS’ READINESS OF PROMOTING LEARNER
AUTONOMY: ARE WE REALLY MOVING TO ANDRAGOGY? 716
SAID OUSSOU
ENCOUNTERING CIVILIZATION AND AUSTRALIAN ABORIGINAL
CONCEPT OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT: A STUDY OF SELECTED
POEMS OF KATH WALKER
717
DIPANWITA PAL
THE CONCEPT OF QUALITY İN EDUCATION
GÜNEL MAMMADOVA
718
FOLKLORE STUDIES BY AHMAD JAFAROGLU
МАЛАХАТ БАБАЕВА
723
EMINESCU AND FRIEDRICH. CHROMATIC SIMILARITIES BETWEEN
ROMANTIC POETRY AND PICTURE 726
ROXANA MARIA CREȚU
AN ANALYSIS OF IMPLICATION OF E- LEARNING IN EDUCATION
DEEPANJALI MISHRA
733
MÜHARİBƏ CİNAYƏTLƏRİNƏ GÖRƏ UNİVERSAL YURİSDİKSİYANIN
HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ
ƏLÖVSƏT ALLAHVERDİYEV
734
ALLAHVERDİYEV ALOVSAT VİLAYET
STUDY OF CERTAIN CLASSES OF LINEAR DIFFERENTIAL EQUATIONS
İN THE COMPLEX DOMAIN 737
FETTOUCH HOUARI
STUDENTS’ MATHEMATICS PERFORMANCE AND ENGAGEMENT IN AN
INQUIRY-BASED LEARNING APPROACH
JONEL CABUNOC MURILLO
740
DENIS ABAO TAN
4. ASIA PACIFIC
International Modern Sciences Congress

PROCEEDINGS BOOK - CONTENTS -

ASSESSMENT OF TRACE METALS CONCENTRATION AND HEALTH RISK
İMPLICATION BY INDIGENOUS EDIBLE CRAB SPECIES CONSUMED IN
SOUTH EASTERN NIGERIA DURING COVID-19 LOCKDOWN
PRINCE. O. UKAOGO 741
LOAI ALJERF
ATEM BETHEL AJONG
OJAH EMMANUEL ONAH
WATER QUALITY ASSESSMENT AND HEAVY METAL DETOXIFICATION
VIA BIOREMEDIATION
ANANYA JULKA
742
PRITI GUPTA
EFFECTS OF COVID-19 PANDEMIC ON ALL COUNTRIES IN THE WORLD
FAIG ABDURAHMANOV
743
STABILITY OF SOLUTIONS FOR A CLASS OF NONLINEAR TIME-
FRACTIONAL DIFFERENTIAL EQUATIONS WITH INITIAL DATA 752
NOUREDDINE BOUTERAA
ULTRASTRUCTURAL AND PATHOMORPHOLOGICAL CHANGES OF
CASES CORONAVIRUS AND ROTAVIRUS GASTROENTERITIS IN GOAT
KIDS AND LAMBS
ISMET KALKANOV
753
IVAN DINEV
KATERINA TODOROVA
DIVERSITY OF FARMING SYSTEMS OF CAMEL HERDS UNDER EXTREME
ARID ALGERIAN SAHARA
DJALLEL EDDINE GHERISSI 754
RAMZI LAMRAOUI
FAYCEL CHACHA
MOLECULAR, PHARMACOLOGICAL, AND BIOCHEMICAL APPROACHES:
THE LATEST PANACEA FOR EMERGING VIRAL DISEASES
JUON ABBASS
755
SIKANDAR AZAM
BENIGN CYSTIC TERATOMA OF THE OVARY: DEMONSTRATION WITH
HISTOPATHOLOGY OF OVARIAN BIOPSY IN ANAMBRA STATE,
NIGERIA.
756
ESE ANIBOR
MONETARY ASPECTS OF MONETARY REGULATION OF THE ECONOMY
NUSRET SALMAN OGLU BABAYEV
ASLANOV HABIL HUSEYN OGLU
757
SANAN NUSRAT OGLU BABAYEV
CHILDREN WITH DISABILITIES INVOLVED IN INCLUSIVE EDUCATION
ABBASOVA KAMALA 768
MURADLI AYGÜN
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DETERMINATION OF POTENTIAL BIOGAS, ELECTRICITY AND NATURAL GAS

ENERGY VALUE THAT CAN BE OBTAINED FROM ANIMAL WASTES

Atılgan ATILGAN
Isparta University, Turk
0000-0003-2391-0317
Burak SALTUK
Siirt University, Siirt, Turkey
0000-0001-8673-9372
Hasan ERTOP
Ardahan Directorate of Provincial Agriculture and Forestry Ardahan,Turkey
0000-0003-0987-5885
Ali YÜCEL
Osmaniye Korkut Ata University
0000-0002-2637-4786

Abstract
When the wastes to be obtained from animals are not stored properly, they are a pollutant for both the
business and the environment. If manure obtained from animals are stored properly, they can be a
resource for enterprises. In the study, first of all, the amount of wet manure to be collected from animals
in Ardahan province was calculated. In this direction, the potential amount of biogas that can be obtained
from this manure has been tried to be calculated. The necessary calculations were made by comparing the
obtained results with the relevant literature information. In the study, calculations were made using the
2015-2019 animal numbers of Ardahan province. For this purpose, the amount of wet manure and
potential biogas energy that can be obtained depending on the number of all animals (dairy cattle, beef
cattle, horse, donkey-mule, sheep, goat, broiler chicken, laying hen, turkey, goose and duck) in the study
area were calculated. These values are calculated on an annual level in the Center and other districts. It
has been calculated that the amount of wet manure that can be obtained from animal waste in Ardahan
province is 21710.45 million kg and the current potential biogas energy is 293.92 million MJ. It has been
determined that the electricity and natural gas equivalent that can be obtained from the calculated
potential biogas energy can meet the needs of the province. It has been determined that these values can
meet 0.10% of the electricity consumed and 0.13% of the natural gas consumed in our country. It is seen
that the total amount of biogas that can be obtained is equivalent to approximately 1381.44 million kWh
of electrical energy or 253.14 million m3 of natural gas energy. It is thought that energy production
activities based on agricultural raw materials can come to the fore by using these wastes to be produced
for energy production. Therefore, animal waste, when properly managed and stored, will undoubtedly
become a valuable resource.

Keywords: Ardahan, Animal Manure, Biogas Energy, Cattle, Sheep

1
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Özet
Hayvanlardan elde edilecek atıklar uygun şekilde depolanmadığında hem işletme hem de çevre için
kirletici olmaktadır. Hayvanlardan elde edilen gübre uygun şekilde depolanırsa işletmeler için iyi bir
enerji kaynağı olabilir. Çalışmada öncelikle Ardahan ilindeki hayvanlardan toplanacak ıslak gübre miktarı
hesaplanmıştır. Bu doğrultuda bu gübreden elde edilebilecek potansiyel biyogaz miktarı hesaplanmaya
çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar ilgili literatür bilgileri ile karşılaştırılarak gerekli hesaplamalar
yapılmıştır. Araştırmada Ardahan ilinin 2015-2019 hayvan sayıları kullanılarak hesaplamalar yapılmıştır.
Bu amaçla tüm hayvanların (süt sığırı, dana, at, eşek-katır, koyun, keçi, et tavuğu, yumurtacı tavuk, hindi,
kaz) sayısına bağlı olarak elde edilebilecek yaş gübre miktarı ve potansiyel biyogaz enerjisi ve ördek)
çalışma alanındaki hesaplanmıştır. Bu değerler, Merkez ve diğer ilçelerde yıllık düzeyde alınmış olup,
Ardahan ilinde hayvansal atıklardan elde edilebilecek ıslak gübre miktarı 21710,45 milyon kg, mevcut
potansiyel biyogaz enerjisi ise 293,92 milyon MJ olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan potansiyel biyogaz
enerjisinden elde edilebilecek elektrik ve doğalgaz eşdeğerinin ilin ihtiyacını karşılayabileceği tespit
edilmiştir. Bu değerlerin ülkemizde tüketilen elektriğin % 0,10'unu ve tüketilen doğalgazın% 0,13'ünü
karşılayabileceği tespit edilmiştir. Elde edilebilecek toplam biyogaz miktarının yaklaşık 1381,44 milyon
kWh elektrik enerjisine veya 253,14 milyon m3 doğalgaz enerjisine eşdeğer olduğu görülmektedir.
Üretilecek bu atıkların enerji üretimi için kullanılmasıyla tarımsal hammaddelere dayalı enerji üretim
faaliyetlerinin ön plana çıkabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle, hayvan atıkları uygun şekilde yönetilip
depolandığında şüphesiz değerli bir kaynak haline gelecektir.

Anahtar Kelimeler: Ardahan, Hayvan Gübresi, Biyogaz Enerjisi, Sığır, Koyun

2
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DETERMINATION OF POTENTIAL ENERGY VALUES THAT CAN BE OBTAINED FROM

CEREAL RESIDUES

Atılgan ATILGAN
Isparta University, Turk
0000-0003-2391-0317
Burak SALTUK
Siirt University, Siirt, Turkey
0000-0001-8673-9372
Hasan ERTOP
Ardahan Directorate of Provincial Agriculture and Forestry Ardahan,Turkey
0000-0003-0987-5885
Ali YÜCEL
Osmaniye Korkut Ata University
0000-0002-2637-4786

Abstract
In this study, it is aimed to calculate the potential biogas energy amount that can be obtained from some
cereals grown on the basis of the districts of Ardahan province. The research covers Ardahan Centarl
district and its districts (Göle, Hanak, Damal, Posof and Çıldır) located in the Eastern Anatolia Region. In
determining the province of Ardahan as a study area, it has been taken into account that it has a high
capacity as animal stock and therefore has a high level of cereal production. Barley, wheat, rye and oat
cereal residous grown in Ardahan province were evaluated. The results obtained were compared with the
relevant literature information and necessary calculations were made. TUIK (Turkish Statistical Institute)
data of 2004-2019 on the cereals selected as a material in the study area were used. Using 15 years of
data, it has been determined that 205923.22 MJ of biogas energy can be obtained. It has been determined
that the energy of 106070.24 MJ, which constitutes 51.51% of this energy that can be obtained from creal
residues, can be obtained from barley, and the energy of 15842.02 MJ constituting 7.69% is obtained
from rye. In addition, it has been determined that the equivalent electric energy obtained from biogas can
meet 0.07% of the total electricity energy consumed in the province, and the equivalent natural gas can
meet 0.05% of the natural gas consumed. As a result, it has been concluded that the potential biogas
energy that can be obtained from cereal residues alone will not be sufficient and in addition to cereal
residues, it can be beneficial to consider different agricultural wastes in a biogas energy planning to be
made in Ardahan.

Keywords: Ardahan, Cereal, Biogas energy, Barley, Wheat

3
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Özet
Bu çalışmada, Ardahan iline ait ilçeler bazında yetiştirilen bazı tahıllardan elde edilebilecek potansiyel
biyogaz enerji miktarı hesaplanması hedeflenmiştir. Araştırma, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan
Ardahan Merkez ilçesi ve ilçelerini (Göle, Hanak, Damal, Posof ve Çıldır) kapsamaktadır. Ardahan ilinin
çalışma alanı olarak seçilmesinde ilin hayvan varlığı olarak yüksek bir kapasiteye sahip olması ve bu
yüzden tahıl üretiminin yüksek bir seviyede bulunması dikkate alınmıştır. Araştırmada Ardahan ilinde
yetiştiriciliği yapılan arpa, buğday, çavdar ve yulaf tahılları değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen
sonuçlar, konuyla ilgili literatür bilgileri ile kıyaslanarak gerekli hesaplamalar yapılmıştır. Çalışma
alanında materyal olarak seçilen tahıllara ilişkin 2004-2019 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verileri
kullanılmıştır. 15 yıllık veriler kullanılarak 205923,22 MJ biyogaz enerjisi elde edilebileceği
belirlenmiştir. Bitki atıklarından elde edilebilecek bu enerjinin% 51.51'ini oluşturan 106070.24 MJ
enerjisinin arpadan, % 7.69'unu oluşturan 15842.02 MJ enerjinin ise çavdardan elde edilebileceği tespit
edilmiştir. Ayrıca biyogazdan elde edilen eşdeğer elektrik enerjisinin ilde tüketilen toplam elektrik
enerjisinin% 0,07'sini, eşdeğer doğalgazın tüketilen doğalgazın% 0,05'ini karşılayabileceği tespit
edilmiştir. Sonuç olarak, planlama yapılırken tek başına tahıl kalıntılarından elde edilebilecek potansiyel
biyogaz enerjisinin yeterli olmayacağı ve tahıl kalıntılarının yanı sıra, Ardahan yöresinde yapılacak bir
biyogaz enerji planlamasında farklı tarımsal atıkların da dikkate alınmasının faydalı olabileceği sonucuna
varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ardahan, Tahıl, Biyogaz enerjisi, Arpa, Buğday

4
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Coprinopsis atramentaria SULU EKSTRAKTI VE ALKOLÜN BİRLİKTE TOPRAK

SOLUCANLARI ÜZERİNE HİSTOPATOLOJİK ETKİLERİ

Mine KÖKTÜRK
Igdir University, Turkey
ORCID No:0000-0003-4722-256x
Fikret ALTINDAĞ
University of Van Yuzuncu Yıl, Van, Turkey
ORCID No:0000-0002-4074-5168
Mehmet Zeki KOÇAK
ORCID No:0000-0002-8368-2478
Ahmet Metin KUMLAY
ORCID N0:0000-0001-9765-8674
Igdir University, Turkey

Özet
Bu çalışmada, solucan (Eisenia fetida) üzerinde yenilebilir bir mantar türü olan Coprinopsis
atramentaria'nın alkol ile birlikte tüketiminden sonra oluşabilecek in vivo toksik etkilerin belirlenmesi
amaçlanmaktadır. Denemede toprak solucanları farklı konsantrasyonda mantar su ekstarktı ile alkole
enjeksiyon metodu ile maruz bırakılmıştır. Deney, altı grup olarak gerçekleştirildi: kontrol (M2: 100 µl
enjekte edilmiş ultra saf), % 50 mantar eksratı + % 50 ultra saf su (M1: 18 mg/100 µl mantar eksratı), %
100 mantar eksratı (M6: 36 mg/100 µl mantar eksratı), % 10 etanol + % 100 mantar eksratı (M3), % 30
etanol + % 100 mantar eksratı (M4) ve % 50 etanol + % 100 mantar eksratı (M5). Toprak solucanları,
enjeksiyon yöntemiyle mantar su eksratına (M1 ve M6) ve mantar su eksratı ile birlikte etanole (M3, M4
ve M5) maruz bırakıldıktan 48 saat sonra alınan dokularda histopatolojik değerlendirmeler yapılmıştır.
Çalışmanın sonuçları, mantar + etanolün toprak solucanlarının dokularında histopatolojik hasara neden
olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Mantar, Histopatoloji, Doku hasarı, Solucan

HISTOPATHOLOGICAL EFFECTS OF Coprinopsis Atramentaria AQUEOUS EXTRACT AND

ALCOHOL TOGETHER ON EARTHWORMS

Abstract
Along with the study, the possible in vivo toxic impacts of Coprinopsis atramentaria (edible mushroon)
consumption with alcohol on earthworm (Eisenia fetida) were investigated. The earthworms has been
exposed different concentration of mushroom was extracted water with alcohol injection method in the
experiment. The experiments was performed six groups: control (M2: 100 µl injected ultrapure), 50%
mushroom extract + 50% ultrapure water (M1: 18 mg/100 µl mushroom extract), 100% mushroom
extract (M6: 36 mg/100 µl mushroom extract), 10% ethanol+100% mushroom extract (M3), 30%
ethanol+100% mushroom extract (M4) and 50% ethanol+100% mushroom extract (M5).
Histopathological evaluations have been made for tissues taken 48 hours after the earthworms were
exposed to mushroom water extract (M1 and M6) by injection method and ethanol (M3, M4 and M5)

5
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
together with the mushroom water extract. Herewith results of the study showed that earthworms the
tissues histopathological damage caused by the mushroom ethanol expusure.

Keywords: Mushroom, Histopathology, Tissue damage, Earthworm

Introduction
Mushrooms have been considered as components of the human diet with versatile medicinal properties.
Mushrooms have been reported to exhibit antioxidants, antidiabetic, hypo-cholesterolemic, antitumor,
anticancer, immunomodulating, antiallergic, nephrological protection and antimicrobial activities (Dogan
et al., 2016; Huang et al., 2018; Muñoz et al., 2018; Chen et al., 2018; Roca-Lema et al., 2019; Liu et al.,
2019). However, due to the biological activities and efficacy of the extracts of mushrooms, the
appropriate extraction methods in order to obtain the chemical compounds are required. Lu et al. (2016)
and Martel et al. (2017) stated that water extracts usually activate the immune cells while ethanol extracts
inhibit them. Most species of wild or cultivated mushrooms are consumed for edible purposes in some
countries. It is worthy to consider that edible species of mushroom can be toxic when unconsciously
adulterated with the non-edible and toxic species due to difficulties in distinguishing from each other (Jo
et al., 2014; White et al., 2019).
Coprinopsis atramentaria is an interesting poisonous mushroom because this type is not toxic in the
absence of alcohol. However, it causes toxic reactions when combined with ethanol (Reynolds and Lowe,
1965; Kienzler et al., 1992; Haberl et al., 2011; Kamijo, 2013). When consumed with alcohol, the
mushroom delays the rate of ethanol metabolism and induces high levels of acetaldehyde in the blood and
this effect is similar to drug antabuse (disulfiram) used to support the treatment of chronic alcoholism by
inhibiting the enzyme acetaldehyde dehydrogenase (Tottmar and Lindberg, 1977; Michelot, 1992). It
shows that active substances in mushroom inhibit the conversion of acetaldehyde to acetate in alcohol
metabolism (Coldwell et al., 1969). It is well-known that ethanol adversely affects oxidative and non-
oxidative metabolites and epithelial barrier function of the small and large intestines (Rubbens et al.,
2016; Mir et al., 2016; Chaudhry et al., 2016; Meena et al., 2019; Wang et al., 2019). However, there are
limited studies regarding the impacts of consumption of mushrooms with ethanol on histopathological
changes (Kienzler et al., 1992; Haberl et al., 2011; Kamijo, 2013). Many mushroom intoxication
syndromes have emerged due to new symptoms in mushroom intoxications, with deterioration in
intestinal systems, which later turned into cases of organ damage or even death (Saviuc and Danel, 2006;
Sai Latha et al., 2018; Luz et al., 2019; Yin et al., 2019). Most exposure to toxic mushroom is
asymptomatic or produces only mild gastroenteritis, but some lead to serious liver necrosis and fulminant
liver failure, requiring liver transplantation. (Bonacini et al., 2017).
Earthworms for in vivo model studies are preferred due to the easily grown and breed in laboratory
conditions, low cost, short life cycle, well‐characterized biology, presence of some homolog genes with
human (Neuhauser et al., 1986; Dominguez, 2004; Park et al., 2017; Li et al., 2018; Lu et al., 2018).
In this context, the studies concerned with metabolites of edible and medicinal mushrooms with their
mechanism of action and subsequently development of evidence-based medicinal products are required
(Grienke et al., 2014). There are in vitro reports on dose, bioavailability and synergism of edible
mushroom, indicating the lack of clinical-based in vivo studies (Gertsch, 2011). In order to verify reliable
uses and impacts of mushroom-derived metabolites, long-term clinical trials with large populations are
required (Grienke et al., 2014).
6
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The aim of this study was to determine the in vivo acute toxicity and histopathological effects of
Coprinopsis atramentaria and to analyze the mechanism of mushroom with alcohol interaction.
2. Materials And Methods
2.1. Mushroom
Coprinopsis atramentaria mushrooms, were collected from the altitude of 1810 m in the coordinates of
Oyalı village 39o05’720’’K, 43o21’286’’D, and from the altitude of 786 m in the coordinates of İsbaşı
village 39o09’671’’K, 43o21’727’’D (Erciş, Van, Turkey). Wild collected mushrooms were brought to the
laboratory with appropriate storage containers and dried in the oven and stored at room temperature in a
laboratory.
2.2. Test organism
Commercially available Red California earthworms (Eisenia fetida) (400-600 mg individual weight, adult
earthworms), grown at earthworm manure production unit at Igdir University School of Applied
Sciences, Department of Organic Farming were used, which were kept under controlled temperature (20
± 2oC), 75% humidity and complete dark conditions in a laboratory. They were regularly fed with cow
manure. The experiment started 2 weeks after waiting for the earthworms to adapt to the experimental
conditions.
2.3 Mushroom water extraction
Wild collected mushrooms were cut into small pieces and dried in an oven at 60°C (Medany, 2014).
Dried poisonous mushrooms were boiled at 80 °C for 3 hours to obtain water extract. Mushroom was
weighed as 100 g separately and then crushed into powder and heated to 80 °C for 3 hours in 3 L of ultra-
pure water and the mixture was filtered. The collected supernatant or filtrate liquid is was concentrated to
280 ml (360 mg / mL). (Li et al., 2017).
2.4. Application of mushroom extract to earthworms by injection method
The direct injection method is used by many researchers to investigate the toxic metabolism of chemicals
in vivo in the coelomic cavity of earthworms (Nakatsugawa and Nelson, 1972; Park et al., 2012). Micro
Fine Plus 0,5 ml (0.30x8 mm) needles were used in the experiment. In the experiment, the earthworms are
adapted to the test medium for 24 hours on moist filter papers placed on petri discs with a vent hole.
Before the direct injection, the earthworms were kept on ice for 10 minutes to cool down. Experimental
control (ultra-pure 100 µl is injected), 100% mushroom extract, 50% mushroom extract + 50% ultrapure
water, 10% ethanol + 100% mushroom extract, 30% ethanol + 100% mushroom extract, 50% ethanol +
100% mushroom extract was applied in 6 groups. Selecting the lowest alcohol rate as 10% in our
experiment, all alcoholic beverages except beer contains more than 10% alcohol (Gullberg and Jones,
1994; Lee et al., 2001; Karch, 2007; Buglass, 2015). The experiment is designed with three replicates and
6 worms per group. During the experiment the temperature is set at 20 ° C and the humidity is 75%.
Moist filter sheets are changed daily.

7
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

GROUPS TREATMENTS
M1 50% mushroom extract+50% ultrapure water (18 mg/100 µl mushroom extract)
M2 Control (100 µl injected ultrapure)
M3 10% ethanol + 100% mushroom extract
M4 30 ethanol + 100% mushroom extract
M5 50% ethanol + 100% mushroom extract
M6 100% mushroom extract (36 mg/100 µl mushroom extract)

2.5. Histopathological evaluations

Four earthworms from each group were fixed in 10% formalin solution for the histopathological
evaluation. Routine histological tissue is passed through follow-up stages then buried in paraffin.
Transverse sections of 4µm thickness were obtained in the microtome. The sections were stained with
Hematoxylin-Eosin (HE) stain and examined with light microscope (Nikon Y-IM 7551012, Japan).
Samples from each group were randomly chosen and evaluated on average 15-17 areas. Results were
evaluated semi quantitatively. According to the average number of lesions observed in microscopically
examined areas; normal: - (no lesions), mild: + (1-4 lesions), moderate: ++ (5-8 lesions), severe: +++ (9
and above lesions) (Topal et al., 2017).

3. Results
Histopathological examinations revealed that the control group (M2) and the earthworms after 50%
mushroom extract + % 50 ultra-pure water (M1) application showed normal histological appearance (Fig.
5A, 5B). After the application of 10% ethanol + 100% mushroom extract (M3), slight loss of integrity,
deformation and atrophy in the circular and longitudinal muscles of the earthworm tissues, degenerative
cells in the epidermis were observed (Fig. 5C). Chloragogenous tissue showed mild deformation (Fig.
6C). 30% ethanol + 100% mushroom extract (M4) application group showed mild loss of circular
muscles and moderate loss of integrity in longitudinal muscles, deformation and atrophy, necrotic and
degenerative cells in the epidermis (Fig. 5D), slightly degenerative cells in the intestinal epithelium,
moderate deformation was observed in the chloragogenous tissue (Fig. 6D). In the application of 50%
ethanol + 100% mushroom extract (M5), it was observed that the intracellular area increased with severe
deformation, loss of integrity and atrophy of the longitudinal muscles in the earthworms. Mild
deformation and atrophy were observed in the circular muscle layer. Necrosis and degeneration on
epidermis was observed. However, thinning was seen in epithelial layer (Fig. 5E). Slightly degenerative
and nectoric cells were found in the intestinal epithelium and severe deformation in the chloragogenous
tissue (Fig. 6D). In the application of 100% mushroom extract (M6), hypertrophy and hyperplasia were
observed due to increase in outbreak of gland cells (Fig. 5F). Dose dependent comparisons of the
histopathology in earthworm ’tissues are displayed in Table 1.

8
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Fig.5. Histological sections of earthworms. A: The control group (M2) had normal histological
appearance of longitudinal muscle (LM), circular muscle (CM) and epidermis (E). B: Group M1, normal
histological appearance. C: Group M3, deformation in the circular and longitudinal muscles (black
arrows), degenerative cells in the epidermis (arrowhead). D: Group M4, deformation in the circular and
longitudinal muscles (black arrows), necrotic (white arrow) and degenerative cells (arrowhead) in the
epidermis. E: Group M5, deformation in the circular and longitudinal muscles (black arrows), necrotic
(white arrow) and degenerative cells (arrowhead) in the epidermis. F:M6 group, hypertrophy and
hyperplasia (star) in gland cells. H-E. x20.

9
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Fig. 6. Histological sections of earthworm intestines. A: The control group had normal histological
appearance of intestinal epithelium (Ep) and chloragogenous tissue (Ch). B: M1 group, normal
histological appearance. C: M3 group, deformation in chloragogenous tissue. D: M4 group, deformation
of chloragogenous tissue, degenerative cells in the intestinal epithelium (arrowhead). E: M5 group, lesion
and deformation in chloragogenous tissue, necrotic (white arrow) and degenerative cells (arrowhead) in
the intestinal epithelium. F: M6 group, normal histological appearance. H-E. x20.

10
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 1. Dose dependent comparison of histopathology in earthworms tissues

GROUPS 50% Control 10% 30% 50% 100%Mushroom

Mushroom (M2) Ethanol Ethanol+%100 Ethanol+%100 extract (M6)
extract +%100 Mushroom Mushroom
(M1) Mushroom extract extract
extract (M4) (M5)
(M3)
Longitudinal - - + ++ +++ -
muscle
deformation,
atrophy
Deformation of - - + + + -
circular muscle
layer, atrophy
Degeneration in - - + + + -
the epidermis
Necrosis in the - - - + + -
epidermis
Deformation of - - + ++ +++ -
chloragogenous
tissue
Degeneration of - - - + + -
intestinal
epithelium
Necrosis of - - - - + -
intestinal
epithelium
Hypertrophy and - - - - - ++
hyperplasia in
gland cells

4. Discussion
Mushroom poisoning remains still a health problem in many regions of the world, resulting in both
morbidity and mortality. Even the global fatality rate per year as a consequence of mushroom
consumption is not known, at least 100 deaths/year has been speculated and the rate is probably an
underestimate because of the approximate 50–100 deaths/year in Europe alone (Dadpour et al., 2017;
White et al., 2019).
Herewith the findings of the study, Coprinopsis atramentaria and different alcohol concentrations
exhibited toxic effects on the intestinal epithelium of earthworms developed intestinal system.
Degeneration and necrosis of intestinal epithelium were detected in histopathological examination of M 4
and M5 application groups. Moreover, when 100% extract (M6 group) of C. atramentaria known as edible
mushroom (M6 group) was applied to earthworms, hypertrophy and hyperplasia of gland cells were
determined in the intestinal histopathological sections, suggesting that gland cells were affected by the
accumulation of the mushroom. It is known that ethanol can affect both oxidative and non-oxidative
metabolites, the epithelial barrier of the small and large intestines (Rubbens et al., 2016; Mir et al., 2016;
Chaudhry et al., 2016; Meena et al., 2019; Wang et al., 2019). However, there is limited literature on
histopathological changes that ethanol can cause when consumed with mushroom species (Kienzler et al.,
1992; Haberl et al., 2011; Kamijo, 2013).
In most studies, histopathological changes in the intestinal wall (chloragogen tissue and intestinal
epithelium) are used as biomarkers to determine the cellular effects of xenobiotics in earth worms
11
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
(Boughattas et al., 2016; Nusair and Zarour, 2017; Roubalová et al., 2018; Gowri and Thangaraj, 2019).
In our study, deformations were detected in chloragogenous tissue where liver cells-like cells were found
in histopathological examinations in the application groups at high concentrations of alcohol (50%
ethanol + 100% mushroom extract = M5 and 30% ethanol + 100% mushroom extract = M4).
In acute mushroom intoxications, abnormal clotting and bleeding in the intestine and massive bleeding of
the gastrointestinal tract have been reported (Levitan et al., 1981; Hori et al., 2008; Peng et al., 2018). In
the present study, necrotic and degenerative cells were observed in intestinal epithelium in earth worms
with the highest alcohol + mushroom application (M5), supporting the previous results regarding
histopathological observations coupled with intestinal bleeding (Sato et al., 2017; Gupta et al., 2015).
Furthermore, some mushrooms affect the central nervous system and cause neurotoxic effects (Puschner
and Wegenast, 2018; White et al., 2019; Varghese et al., 2019). Herewith the present study, intense
malformations around the head and mouth suggested that the consumption of mushroom (M4 and M5
groups) with high alcohol concentration might cause neurotoxic effects.
Mushroom extracts have been reported to have potent antibacterial and antifungal activity and numerous
therapeutic effects, including antitumor and immunomodulating properties (Kalogeropoulos et al., 2013;
Heleno et al., 2013; Seth et al., 2014). Previous studies of Coprinopsis atramentaria have been shown to
have antioxidant, antimicrobial and antiproliferative activities (Khan et al., 2016). In our study, no
adverse effects were observed in morphological and histopathological examinations compared to 100%
mushroom extract and control after the application of 50% extract of C. atramentaria to earthworms, and
it is thought that it may show antioxidant, antimicrobial and antitumor effect at certain doses.
In this study, 50% mushroom extracts did not cause any adverse effects on histopathological changes in
intestinal tissues of earthworms, supporting the previous findings. Some mushroom species have been
documented to possess beneficial effects on intestinal microflora (Chen et al., 2017; Solano-Aguilar et al.,
2018; Kanwal et al., 2018; Mao et al., 2019).
Wild and poisonous mushroom have been reported to cause increased creatine kinase activity in plasma
and potentially have harmful effects on both skeletal and cardiac muscle (Mustonen et al., 2018; Li et al.,
2019). Deaths caused by poisoning after ingestion of wild mushroom in Europe and Asia have been
shown to be caused by a syndrome called rhabdomyolysis (Graeme 2014; Lin et al., 2015; Cho and Han,
2016). It is a syndrome in which striated muscle is injured, causing intracellular muscle components
release into the extracellular fluid and circulate (Saviuc and Danel, 2006; Stahl et al., 2019). In our
research, longitudinal and circular muscle deformations were detected in histopathological examinations
of earthworms in M3, M4 and M5 application groups, and this can be explained by the effect of both
alcohol and C. atramentaria on change of striated muscle components of earthworms.
As a result, toxic effects of coprin active substance such as Coprinus atramentarius, which are considered
to be edible, have been detected even at low doses used with alcohol and consumption of this mushroom
with alcohol and similar compounds is considered to be risky. The findings are believed to contribute to
the understanding of the complexity of the balance between the beneficial and potentially harmful effects
of mushroom consumption.

5. Conclusion
To the best of our knowledge this is the first study reporting histopathological and morphological changes
in earthworms caused by the exposure to mushroom with alcohol simultaneously. As a conclusion, the

12
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
present study suggests that mushroom + ethanol may cause histopathological damage in the tissue and
different morphological abnormalities of earthworms. These findings could provide key solutions to
understand the mechanism of mushroom interaction with alcohol in vivo. Along with the present study,
considering that consumption of alcohol and alcohol-like products with other edible mushrooms might be
risky, toxicity tests should be performed for each mushroom species.

References
Bonacini, M., Shetler, K., Yu, I., Osorio, R. C. and Osorio, R. W. (2017). Features of patients with severe
hepatitis due to mushroom poisoning and factors associated with outcome. Clinical
Gastroenterology and Hepatology, 15(5), 776-779.
Boughattas, I., Hattab, S., Boussetta, H., Sappin-Didier, V., Viarengo, A., Banni, M. and Sforzini, S.
(2016). Biomarker responses of Eisenia andrei to a polymetallic gradient near a lead mining site
in North Tunisia. Environmental pollution, 218, 530-541.
Buglass, A. J. (2015). Chemical Composition of Beverages and Drinks. Handbook of Food Chemistry,
225.
Chen, W. B., Cheng, M. J., Tian, Y. B., Wang, Q. H., Wang, B., Li, M. J. and Fang, R. J. (2017). Effects
of Armillariella tabescens mycelia on the growth performance and intestinal immune response
and microflora of early‐weaned pigs. Animal Science Journal, 88(9), 1388-1397.
Chen, Y., Liu, Y., Sarker, M. M. R., Yan, X., Yang, C., Zhao, L., Lv, X., Liu, B. and Zhao, C. (2018).
Structural characterization and antidiabetic potential of a novel heteropolysaccharide from
Grifola frondosa via IRS1/PI3K-JNK signaling pathways. Carbohydrate Polymers, 198, 452-
461.
Cho, J. T. and Han, J. H. (2016). A case of mushroom poisoning with Russula subnigricans: development
of rhabdomyolysis, acute kidney injury, cardiogenic shock, and death. Journal of Korean
Medical Science, 31(7), 1164-1167.
Choi, M., Kim, S. H., Choi, B. H. and Park, S. (2014). Death by hemorrhagic enteritis due to suspicious
mushroom poisoning: A Case Report. Korean Journal of Legal Medicine, 38(1), 26-29.
Coldwell, B. B., Genest, K. and Hughes, D. W. (1969). Effect of Coprinus atramentarius on the
metabolism of ethanol in mice. Journal of Pharmacy and Pharmacology, 21(3), 176-179.
Dadpour, B., Tajoddini, S., Rajabi, M. and Afshari, R. (2017). Mushroom poisoning in the northeast of
Iran; a retrospective 6-year epidemiologic study. Emergency, 5(1), 23
Dogan, H., Coteli, E. and Karatas, F. (2016). Determination of glutathione, selenium, and
malondialdehyde in different edible mushroom species. Biological Trace Element Research,
174(2), 459-463.
Gowri, S. and Thangaraj, R. (2019). Studies on the toxic effects of agrochemical pesticide
(Monocrotophos) on physiological and reproductive behavior of indigenous and exotic
earthworm species. International Journal of Environmental Health Research, 1-14.
13
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Graeme, K. A. (2014). Mycetism: a review of the recent literature. Journal of Medical Toxicology, 10(2),
173-189.
Gullberg, R. G., & Jones, A. W. (1994). Guidelines for estimating the amount of alcohol consumed from
a single measurement of blood alcohol concentration: re-evaluation of Widmark's equation.
Forensic science international, 69(2), 119-130.
Gupta, N., Haq, K. F., Mahajan, S., Nagpal, P. and Doshi, B. (2015). Gastrointestinal bleeding secondary
to calciphylaxis. The American Journal of Case Reports, 16, 818.
Haberl, B., Pfab, R., Berndt, S., Greifenhagen, C. and Zilker, T. (2011). Case series: Alcohol intolerance
with coprine-like syndrome after consumption of the mushroom Lepiota aspera (Pers.: Fr.)
Quél., 1886 (Freckled Dapperling). Clinical Toxicology, 49(2), 113-114.
Heleno, S. A., Ferreira, I. C., Esteves, A. P., Ćirić, A., Glamočlija, J., Martins, A., Soković, M. and
Queiroz, M. J. R. (2013). Antimicrobial and demelanizing activity of Ganoderma lucidum
extract, p-hydroxybenzoic and cinnamic acids and their synthetic acetylated glucuronide methyl
esters. Food and Chemical Toxicology, 58, 95-100.
Hori, K., Fukui, H. and Fujimori, T. (2008). Hemorrhagic enteritis due to poisonous
mushroom. International Journal of Surgical Pathology, 16(1), 62-62.
Huang, H., Wang, S. L., Nguyen, V. and Kuo, Y. H. (2018). Isolation and identification of potent
antidiabetic compounds from Antrodia cinnamomea—An edible Taiwanese Mushroom.
Molecules, 23(11), 2864.
Jo, W. S., Hossain, M. A. and Park, S. C. (2014). Toxicological profiles of poisonous, edible, and
medicinal mushrooms. Mycobiology, 42(3), 215-220.
Kalogeropoulos, N., Yanni, A. E., Koutrotsios, G. and Aloupi, M. (2013). Bioactive microconstituents
and antioxidant properties of wild edible mushrooms from the island of Lesvos, Greece. Food
and Chemical Toxicology, 55, 378-385.
Kamijo, Y. (2013). Clinical toxicology of mushroom poisoning. Clitocybe clavipes, Coprinopsis
atramentarius. Chudoku kenkyu: Chudoku Kenkyukai jun kikanshi, The Japanese Journal of
Toxicology, 26(3), 223.
Kanwal, S., Joseph, T., Owusu, L., Xiaomeng, R. and Meiqi, L., Yi, X. (2018). A polysaccharide isolated
from Dictyophora indusiata promotes recovery from antibiotic-driven intestinal dysbiosis and
improves gut epithelial barrier function in a mouse model. Nutrients, 10(8), 1003.
Karch, S. B. (Ed.). (2007). Addiction and the medical complications of drug abuse. CRC Press. Drug
Abuse Handbook.
Khan, A. A., Gani, A., Ahmad, M., Masoodi, F. A., Amin, F. and Kousar, S. (2016). Mushroom varieties
found in the himalayan regions of India: Antioxidant, antimicrobial, and antiproliferative
activities. Food Science and Biotechnology, 25(4), 1095-1100.
Kienzler, T., Strazewski, P. and Tamm, C. (1992). A new synthesis of coprine and o‐
ethylcoprine. Helvetica Chimica Acta, 75(4), 1078-1084.
Lee, K. Y. M., Paterson, A., Piggott, J. R., & Richardson, G. D. (2001). Origins of flavour in whiskies
and a revised flavour wheel: a review. Journal of the Institute of Brewing, 107(5), 287-313.

14
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Levitan, D., Macy, J. I., Weissman, J. (1981). Mechanism of gastrointestinal hemorrhage in a case of
mushroom poisoning by Chlorophyllum molybdites. Toxicon, 19(1), 179-180.
Li, S., Ma, Q. B., Tian, C., Ge, H. X., Liang, Y., Guo, Z. G., Zhang CD, Yao B, Geng JN. and Riley, F.
(2019). Cardiac arrhythmias and cardiac arrest related to mushroom poisoning: A case
report. World Journal of Clinical Cases, 7(16), 2330.
Li, Y., Zhao, C., Lu, X., Ai, X. and Qiu, J. (2018). Identification of a cytochrome P450 gene in the
earthworm Eisenia fetida and its mRNA expression under enrofloxacin stress. Ecotoxicology and
Environmental Safety, 150, 70-75.
Li, Z., Chen, X., Lu, W., Zhang, S., Guan, X., Li, Z. and Wang, D. (2017). Anti-oxidative stress activity
is essential for Amanita caesarea mediated neuroprotection on glutamate-induced apoptotic
HT22 cells and an Alzheimer’s disease mouse model. International Journal of Molecular
Sciences, 18(8), 1623.
Lin, S., Mu, M., Yang, F. and Yang, C. (2015). Russula subnigricans poisoning: from gastrointestinal
symptoms to rhabdomyolysis. Wilderness & Environmental Medicine, 26(3), 380-383.
Liu, X., Wang, X., Xu, X. and Zhang, X. (2019). Purification, antitumor and anti-inflammation activities
of an alkali-soluble and carboxymethyl polysaccharide CMP33 from Poria cocos. International
Journal of Biological Macromolecules, 127, 39-47.
Lu, C. C., Hsu, Y. J., Chang, C. J., Lin, C. S., Martel, J., Ojcius, D. M., Ko YF, Lai HC and Young JD.
(2016). Immunomodulatory properties of medicinal mushrooms: differential effects of water and
ethanol extracts on NK cell-mediated cytotoxicity. Innate Immunity, 22(7), 522-533.
Lu, X., Li, Y., Thunders, M., Matthew, C., Wang, X., Ai, X., Zhou X. and Qiu J. (2018). Effect of
enrofloxacin on the proteome of earthworms. Science of The Total Environment, 616, 531-542.
Luz, I. A., Querido, S., Lopes, K., Carvalho, F., Weigert, A., Adragão, T. and Lobos, A. V. (2019).
Orellanus syndrome-an unusual case of mushroom poisoning with acute kidney injury in
Portugal. Clinical Nephrology, 92(3), 162-164.
Mao, X., Hu, H., Xiao, X., Chen, D., Yu, B., He, J., Zhou X, Yu J, Zheng P, Luo J, Luo Y. and Wang J.
(2019). Lentinan administration relieves gut barrier dysfunction induced by rotavirus in a
weaned piglet model. Food & Function, 10(4), 2094-2101.
Martel, J., Ko, Y. F., Ojcius, D. M., Lu, C. C., Chang, C. J., Lin, C. S., Lai HC. and Young JD. (2017).
Immunomodulatory properties of plants and mushrooms. Trends in Pharmacological
Sciences, 38(11), 967-981.
Medany, G. M. (2014). Cultivation possibility of golden oyster mushroom (Pleurotus citrinopileatus)
under the Egyptian conditions. Egypt J. Agric Res., 92(2), 749-762.
Michelot, D. (1992). Poisoning by Coprinus atramentarius. Natural Toxins, 1(2), 73-80.
Muñoz, T. A. Q., Navarrete, N. S., Acosta, D. F. C., Gurrola, É. E. C., Carbajal, G. R. H. and Santos, E.
D. C. V. (2018). The effect of growth substrate and extraction solvent on biological activities of
oyster culinary medicinal mushroom Pleurotus ostreatus (Agaricomycetes). International
Journal of Medicinal Mushrooms, 20(10).

15
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Mustonen, A. M., Määttänen, M., Kärjä, V., Puukka, K., Aho, J., Saarela, S. and Nieminen, P. (2018).
Myo-and cardiotoxic effects of the wild winter mushroom (Flammulina velutipes) on
mice. Experimental Biology and Medicine, 243(7), 639-644.
Nakatsugawa, T. and Nelson, P. A. (1972). Studies of insecticide detoxication in invertebrates; an
enzymological approach to the problem of biological magnification. In Environmental
Toxicology of Pesticides 501-524.
Neuhauser, E. F., Durkin, P. R., Malecki, M. R. and Anatra, M. (1986). Comparative toxicity of ten
organic chemicals to four earthworm species. Comparative Biochemistry and Physiology. C,
Comparative Pharmacology and Toxicology, 83(1), 197-200.
Nusair, S. D. and Zarour, Y. S. I. A. (2017). Molecular and cellular response of earthworm Eisenia andrei
(Oligochaeta, Lumbricidae) to PCDD/Fs exposure. Environmental Science and Pollution
Research, 24(1), 902-910.
Park, B. S., Yoo, J. H., Kim, J. H., Kim, J. E. and Lee, S. E. (2012). Biotransformation of endosulfan by
the tiger worm, Eisenia fetida. Journal of Agricultural Chemistry and Environment, 1(1), 20-27.
Park, I. Y., Cha, J. R., Ok, S. M., Shin, C., Kim, J. S., Kwak, H. J., Yu YS, Kim YK, Medina B, Cho SJ.
and Park SC. (2017). A new earthworm cellulase and its possible role in the innate
immunity. Developmental & Comparative Immunology, 67, 476-480.
Peng, X., Wang, C., Bai, L., Dong, J., Lu, X., Liu, Y. and Qiu, Z. (2018). Clinical analysis of 48 patients
with acute mushroom poisoning. Zhonghua Wei Zhong Bing Ji Jiu Yi Xue, 30(3), 266-269.
Puschner, B. and Wegenast, C. (2018). Mushroom Poisoning Cases in Dogs and Cats: Diagnosis and
treatment of hepatotoxic, neurotoxic, gastroenterotoxic, nephrotoxic, and Muscarinic
Mushrooms. Veterinary Clinics: Small Animal Practice, 48(6), 1053-1067.
Reynolds, W. A. and Lowe, F. H. (1965). Mushrooms and a toxic reaction to alcohol: report of four
cases. New England Journal of Medicine, 272(12), 630-631.
Roca-Lema, D., Martinez-Iglesias, O., de Ana Portela, C. F., Rodríguez-Blanco, A., Valladares-Ayerbes,
M., Díaz-Díaz, A., Casas-Pais, A., Prego, C. and Figueroa, A. (2019). In vitro anti-proliferative
and anti-invasive effect of polysaccharide-rich extracts from Trametes versicolor and Grifola
frondosa in colon cancer cells. International Journal of Medical Sciences, 16(2), 231.
Roubalová, R., Dvořák, J., Procházková, P., Škanta, F., Pacheco, N. I. N., Semerád, J., Cajthaml T. and
Bilej M. (2018). The role of CuZn-and Mn-superoxide dismutases in earthworm Eisenia andrei
kept in two distinct field-contaminated soils. Ecotoxicology and Environmental Safety, 159, 363-
371.
Sai Latha, S., Naveen, S., Pradeep, C. K., Sivaraj, C., Dinesh, M. G. and Anilakumar, K. R. (2018).
Toxicity assessment of wild mushrooms from the western ghats, india: an in vitro and sub-acute
in vivo study. Frontiers in Pharmacology, 9, 90.
Sato, Y., Wigle, W. L., Lin, T. L., Gingerich, E. and Wakenell, P. S. (2017). Necrotizing and
haemorrhagic hepatitis and enteritis in commercial layer pullets. Avian Pathology, 46(1), 84-89.
Saviuc, P. and Danel, V. (2006). New syndromes in mushroom poisoning. Toxicological Reviews, 25(3),
199-209.

16
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Seth, R., Haider, S. Z. and Mohan, M. (2014). Pharmacology, phytochemistry and traditional uses of
Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc: A Recent Update for Future Prospectsa. 13(3), 551-556.
Solano-Aguilar, G., Jang, S., Lakshman, S., Gupta, R., Beshah, E., Sikaroodi, M., Vinyard B, Molokin A,
Gillevet P.M. and Urban J. (2018). The effect of dietary mushroom Agaricus bisporus on
intestinal microbiota composition and host immunological function. Nutrients, 10(11), 1721.
Stahl, K., Rastelli, E. and Schoser, B. (2019). A systematic review on the definition of
rhabdomyolysis. Journal of Neurology, 1-6.
Topal, A., Atamanalp, M., Oruç, E. and Erol, H. S. (2017). Physiological and biochemical effects of
nickel on rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) tissues: assessment of nuclear factor kappa B
activation, oxidative stress and histopathological changes. Chemosphere, 166, 445-452.
Tottmar, O. and Lindberg, P. (1977). Effects on rat liver acetaldehyde dehydrogenases in vitro and in vivo
by coprine, the disulfiram‐like constituent of Coprinus atramentarius. Acta Pharmacologica et
Toxicologica, 40, 476-481.
Varghese, R., Dalvi, Y. B., Lamrood, P. Y., Shinde, B. P. and Nair, C. K. K. (2019). Historical and
current perspectives on therapeutic potential of higher basidiomycetes: an overview. 3
Biotech, 9(10), 362.
White, J., Weinstein, S. A., De Haro, L., Bédry, R., Schaper, A., Rumack, B. H. and Zilker, T. (2019).
Mushroom poisoning: a proposed new clinical classification. Toxicon.157, 53-65.
Yin, X., Yang, A. A. and Gao, J. M. (2019). Mushroom toxins: Chemistry and toxicology. Journal of
Agricultural and Food Chemistry, 67(18), 5053-5071.

17
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EXAMINATION OF LENTIL GENOTYPES IN TERMS OF NUTRIENT CONCENTRATIONS

IN SIVAS ECOLOGICAL CONDITIONS

Yeter ÇİLESİZ
ORCID ID: 0000-0002-4313-352X
Özlem AKGÜR
ORCID ID: 0000-0003-3124-4051
Muhammad Azhar NADEEM
ORCID ID: 0000-0002-0637-9619
Zemran MUSTAFA
ORCID ID: 0000-0002-1754-6320
Faheem Shehzad BALOCH
ORCID ID: 0000-0002-7470-0080
Tolga KARAKÖY
ORCID ID: 0000-0002-5428-1907
Sivas University of Science and Technology, Sivas, Turkey

Abstract
Lentil (Lens culinaris M.) is one of the oldest cultivated plants that has an important place in human and
animal nutrition as a food product. In addition, it is very important in the prevention of heart diseases
because it contains high levels of folic acid. Lentil is a high energy source in terms of carbohydrate
(75%), protein (21%) and fat (4%) content. A large proportion of red and green lentils are grown around
the world. This study was carried out according to the randomized block design in Sivas-city (1271 m
above sea level) farmer's field during the 2019 growing season. Range of various studied traits like zinc
(55,99-72,77 mg kg-1), copper (20,39-27,95 mg kg-1), iron (77,66-413,03 mg kg-1), manganese (18,03-
24,95 mg kg-1), calcium (0,19-0,22%), magnesium (0,09-0,16%), potassium (1,07-1,66%), phosphorus
(0,33-0.60%), and crude protein (17,90-26,50%) reflected the existence of great level of variations for
these mineral elements in studied germplasm. Potassium reflected highly significant and positive
correlation with magnesium and zinc, while zinc reflected significant correlation with magnesium.
Maximum zinc content was obtained from the G11 genotype, while maximum iron content was obtained
from the G12 genotype. Principal component analysis was performed and 1 st five PCs accounted a total of
85,85% variations. Calcium, manganese and potassium were key variations contributing elements in 1 st
five PCs respectively. This study comprehensively explore the presence of high level of variations in
evaluated lentil germplasm for various macro and micro nutrient elements and presented information will
be helpful for future lentil breeding.

Keywords: Lens culinaris M., Nutrient Element, Crude Protein

18
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SİVAS EKOLOJİK KOŞULLARINDA MERCİMEK GENOTİPLERİNİN BESİN ELEMENTİ

KONSANTRASYONLARI BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Özet
Mercimek (Lens culinaris M.), insan ve hayvan beslenmesinde gıda ürünü olarak önemli bir yere sahip
olan en eski kültür bitkilerinden biridir. Ayrıca yüksek oranda folik asit içerdiği için kalp hastalıklarının
önlenmesinde oldukça önemlidir. Mercimek, karbonhidrat (%75), protein (%21) ve yağ (%4) içeriği
yönüyle yüksek bir enerji kaynağıdır. Dünya genelinde kırmızı ve yeşil mercimek olarak büyük oranda
yetiştiriciliği yapılmaktadır. Çalışma, 2019 yılı yetiştirme sezonunda Sivas-Merkez çiftçi tarlasında (deniz
seviyesinden 1271 m yüksekte) tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür. Materyal olarak
kullanılan mercimek genotiplerinde, çinko (55,99-72,77 mg kg-1), bakır (20,39-27,95 mg kg-1), demir
(77,66-413,03 mg kg-1), mangan (18,03-24,95 mg kg-1), kalsiyum (%0,19-0,22), magnezyum (%0,09-
0,16), potasyum (%1,07-1,66), fosfor (%0,33-0.60) ve ham protein (%17,90-26,50) gibi kalite
parametreleri incelenmiş olup, özellikler arasında yüksek düzeyde varyasyon saptanmıştır. Potasyum ile
magnezyum ve çinko arasında, buna ek olarak magnezyum ile çinko arasında önemli ve pozitif bir ilişki
belirlenmiştir. Çinko içeriği bakımından en yüksek değer G11 genotipinden elde edilirken, demir içeriği
bakımından en yüksek değer G12 genotipinden elde edilmiştir. İlk beş ana bileşen analizinin toplam
varyasyonun % 85,85’ini oluşturduğu saptanmıştır. Kalsiyum, mangan, ve potasyum değerlerinin, ilk beş
ana bileşen içerisinde önemli varyasyon oluşturduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen
bulgular, materyal olarak kullanılan mercimek genotipleri arasında makro ve mikro besin elemenleri
bakımından önemli düzeyde varyasyonun oluştuğunu, incelenen özellikler bakımından yapılacak olan
ıslah çalışmalarında bu gen kaynaklarının genitör olarak kullanabileceğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: Lens culinaris M., Besin Elementi, Ham Protein

GİRİŞ
Mercimek (Lens culinaris M.), baklagiller (Fabaceae) familyasından Lens cinsine ait bir bitki olup, insan
beslenmesinde gıda ürünü olarak çok önemli bir yere sahiptir. Ayrıca azot bağlayıcı özelliği nedeniyle de
iyi bir düzenleyici kültür bitkisidir. Mercimek, kuru baklagiller içerisinde yer alan, çeşit ve yetişme
koşullarına bağlı olarak 15-75 cm kadar boylanabilen, narin gövdeli ve sığ kök sistemine sahip tek yıllık
bir bitkidir (1). Mercimek, insan ve hayvan beslenmesinde kullanılan en eski kültür bitkilerinden biridir
(2). Mercimeğin içeriğinde yaklaşık olarak %21 oranında protein, %4 oranında yağ ve %75 oranında
karbonhidrat bulunmaktadır. Ayrıca sahip olduğu yüksek orandaki folik asit içeriği ile kalp hastalıkları ve
doğum bozukluklarının önlenmesinde oldukça önemlidir (3,4).
Mercimek verimi, küresel alandaki iklim değişikliklerine, tarım alanındaki üretim politikalarına, çevresel
faktörlere ve çeşit seçimine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Mercimek bitkisi ile su, besin ve
ışık faktörleri için rekabete giren yabancı otlar; hastalık ve zararlılara yaşam alanı sağladığı için verim ve
kalite bakımından önemli oranda kayıplara sebep olmaktadır. (5-7). Ülkemizde yeşil mercimek, İç
Anadolu ve geçit bölgelerinde ekilirken; kırmızı mercimek ise daha çok Güney Doğu Anadolu bölgesinde
yetiştirilmektedir. Mercimek yetiştiriciliğinde kuraklık, bitki besin maddelerinin yeterli olmayışı, yüksek
orandaki kireç ve sıcaklık değişimleri gibi abiyotik faktörler etkili olurken yabancı ot gibi biyotik
faktörler de bitkide stres oluşturmaktadır (8). Mercimek, erken dönemde büyüme hızı yavaş ve boyu kısa
bir bitki olmasından dolayı yabancı otlara karşı hassasiyeti fazla olup rekabet yeteneği düşüktür. İlk
19
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
gelişim evresinde hızlı büyüyen yabancı otlar; yavaş gelişen mercimek bitkisini bastırarak gelişmesini
engelleyebilmektedir. (9).
Ülkemizde 2018 yılı verilerine göre 259.000 hektar mercimek ekim alanından 353.000 ton ürün
alınmıştır. 2018 yılında elde edilen mercimek verimi 13.610 hg/ha olarak belirtilmiştir (10). Türkiye;
Kanada ve Hindistan’ın ardından mercimek ekim alanı ve üretim açısından 3. sırada yer almasına rağmen,
verim açısından 9. sırada yer almaktadır (11). İstatistik verilerine göre; ülkemizde kırmızı mercimeğin
2019 ve 2020 yıllarında üretim miktarı yaklaşık 310.000 ton olarak rapor edilmiştir. Baklagillerin önemli
ürünlerinden yemeklik baklanın %6,1 oranında azalarak yaklaşık 5,1 bin ton, kırmızı mercimeğin %6,8
oranında artarak yaklaşık 331,2 bin ton, yumru bitkilerden patatesin ise %4,4 oranında artarak 5,2 milyon
ton olacağı tahmin edilmektedir (10). Dünya genelinde 2017 ve 2018 yıllarında mercimek; ortalama
6.100.000 ha’lık bir alanda ekimi yapılmış olup, ortalama 6.350.000 ton üretim ve ortalama 11.000 hg/ha
verim elde edilmiştir (11).
Mercimek ile yapılan ıslah çalışmalarında amaç kolay hasat edilebilen, üretim maliyeti düşük, dik ve
uzun boylu olarak gelişebilen çeşitlerin geliştirilmesi olup (12), bu bitkinin pazarlanmasında iriliği, pişme
kalitesi ve rengi ticari kriterler olarak bildirilmiştir (13). Bu çalışmanın amacı, Sivas ekolojik koşullarında
mercimek genotiplerinin besin elementi konsantrasyonları bakımından incelenmesidir.

MATERYAL METOD
Araştırma, 2019 yılı yetiştirme sezonunda Sivas-Merkez çiftçi tarlasında (deniz seviyesinden 1271 m
yüksekte) tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür. Denemede materyal olarak 9 farklı
mercimek çeşidi (Altıntoprak, Çağıl, Çiftçi, Emre-20, Kafkas, Özbek, Sazak-91, Seyran-96, Şakar) ve 8
farklı mercimek hattı (SBT1, SBT2, SBT3, SBT4, SBT5, SBT6, SBT7, SBT8) kullanılmıştır. Sıra arası
20 cm, parsel sıra sayısı 6, parsel sıra uzunluğu 5 m, parsel alanı 0.20 x 6 x 5 = 6 m2 olacak şekilde ekim
işlemi gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ekim, bakım vb. işlemlerin tamamı eksiksiz olarak yerine
getirilmiştir. Bitkilerin yetişme dönemi boyunca saf olarak 3 mg/kg N, 10-15 mg/kg P2O5 verilmiştir.
Fide döneminde, elle yolma ve çapalama suretiyle 2 kez yabancı otlarla mücadele yapılmıştır. Hasat
olgunluğuna gelen bitkilerin elle yolma suretiyle hasadı gerçekleştirilmiş olup, parsel harman makinesi ile
harman işlemi yapılarak taneleri baklalardan ayrılmıştır. Tohumlar öğütülerek analize hazır hale
getirilmiştir. Örnekler yaş yakma yöntemiyle analize hazırlanmıştır. Örneklerin parçalanması için
yaklaşık 0,5 g numune yakma ünitesinin kabına tartılarak üzerine 5 ml %65’lik nitrik asit ve 2 ml % 35
lik hidrojen peroksit ilave edilmiştir. Parçalama işleminin tamamlanmasından sonra elde edilen süzük
mavi bant filtre kağıdından süzüldükten sonra çözelti hacmi ultra saf su ile 20 ml ye tamamlanmıştır. P,
K, Ca, Mg, Mn, Fe, Cu, ve Zn miktarları atomik absorbsiyon spektrometresi kullanılarak tayin edilmiştir.
Atomik absorbsiyon spektrofotometre cihazında tayin edilecek her element kendi dalga boyu
ayarlandıktan sonra ilgili elementin standartları aralığında belirlenmiştir. Atomik absorbsiyon
spektrofotometre cihazında elde edilen veriler; tamamlanan çözelti son hacminin örnek ağırlığına
bölünmesiyle elde edilen sulanma faktörüyle çarpılarak mg/kg cinsinden sonuçlar alınmıştır (14-16). Elde
edilen sonuçlar XLSTAT ve JMP 14.1.0 istatistik paket programı kullanılarak istatistik analize tabi
tutulmuştur.

TARTIŞMA
Farklı mercimek genotiplerinde incelenen; P (%), K (%), Ca (%), Mg (%), Fe (mg/kg), Zn (mg/kg), Mn
(mg/kg), Cu (mg/kg) ve ham protein (%) değerlerine ait veriler tablo 1’de gösterilmiştir.
20
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Tablo 1: Mercimek çeşit ve hatlarında incelenen kalite parametrelerine ait değerler

Özellikler Minimum Maximum Ortalama Std. deviation
P (%) 0,33 0,60 0,44 0,07
K (%) 1,07 1,66 1,28 0,15
Ca (%) 0,19 0,22 0,20 0,01
Mg(%) 0,09 0,16 0,13 0,02
Fe(mg/kg) 77,66 413,03 145,00 85,58
Zn(mg/kg) 55,99 72,77 63,09 4,69
Mn(mg/kg) 18,03 24,95 21,73 1,72
Cu(mg/kg) 20,39 27,95 24,45 1,78
Protein(%) 17,90 26,50 21,84 2,79

Tablo 1 incelendiğinde, mercimek genotipleri arasında P oranının, %0,33-0,60 arasında değiştiği ve

ortalama %0,44 olduğu saptanmıştır. Farklı mercimek genotipleri ile yaptığımız çalışmada, K ve Ca
oranlarının sırası ile %1,07-1,66 ve %0,19-0,22 arasında değiştiği ve ortalama değerlerin sırası ile %1,28
ve %0,20 olduğu saptanmıştır (Tablo 1). Yozgat ekolojik koşullarında 9 farklı mercimek genotipi ile
yapılan çalışmada, K oranının 839,1-918,4 mg/100g arasında ve Ca oranlarının 82,0-82,7 g/100g arasında
değiştiği belirtilmiştir (17). Toklu ve ark. Mercimek genotipleri ile yaptıkları çalışmada, Kozan
lokasyonunda K ve Ca değerlerini sırasıyla 759,4 mg/100g ve 42,4 mg/100g olarak gözlemlemişlerdir
(18). Tablo 1’e bakıldığında; Mg, Fe ve Zn oranları sırası ile %0,09-0,16; 77,66-413,03 mg/kg ve 55,99-
72,77 mg/kg arasında değişmiş olup, ortalama değerler sırası ile %0,13, 145,00 mg/kg ve 63,09 mg/kg
olarak saptanmıştır. Farklı mercimek hatları ile yapılan bir çalışmada Kozan lokasyonunda Mg, Fe ve Zn
içerikleri ortalama olarak sırası ile 125,9 mg/100g, 56,1 mg/kg ve 45,2 mg/kg olarak gözlenmiştir (18).
Yozgat bölgesinde 9 farklı mercimek genotipi ile yapılan çalışmada, Mg oranının 65,4-74,9 mg/100g
arasında ve Fe oranlarının 7,7-10,8 g/100g arasında değiştiği belirtilmiştir (17). Mercimekte topraktan ve
yapraktan farklı dozlarda demir sülfat ve çinko sülfat uygulamalarının verim ve tane mikro element
içeriklerine etkilerini araştırmak amacıyla yapılan çalışmada altı çeşitte (Yerli Kırmızı, Tigris, Kafkas,
Seyran 96, Özbek ve Çiftçi) birinci yıl sonunda, topraktan Fe ve Zn sülfat uygulamasının, tane verimine
ve tane mikro element içeriğine olumlu bir etkisinin görülmediği ifade edilmiştir (19). Çalışmada
materyal olarak kullandığımız mercimek genotipleri arasında Mn oranının 18,03-24,95 mg/kg arasında
değiştiği, ortalama 21,73 mg/kg olduğu saptanmıştır (Tablo 1). Çalışmamızda mercimek çeşitlerinin
ortalama Cu oranı 24,45 mg/kg olup, bu oran 20,39-27,95 mg/kg arasında değişim göstermiştir (Tablo 1).
24 adet çalı bitkisinin yapraklarında bulunan makro besin elementlerinin incelendiği çalışmada ilkbahar,
yaz ve sonbaharda sırasıyla ortalama potasyum içerikleri %0.96, 0.83 ve 0.65, kalsiyum içerikleri %0.51,
0.51 ve 0.50, magnezyum içerikleri %0.51, 0.51 ve 0.50 olarak belirlenirken, demir 453.25, 449.88 ve
287.93 ppm, çinko17.68, 15.11 ve 15.30 ppm, mangan 96.38, 76.67 ve 63.17 ppm, bakır 6.32, 5.29 ve
6.72 ppm olarak belirlenmiştir. (20). Benzer araştırmalardan elde edilen veriler, çalışmamızdaki veriler ile
örtüşmektedir. Çalışmamızda, mercimek genotipleri arasında ham protein oranı %17,90-26,50 arasında
değişirken, ortalama %21,84 olarak saptanmıştır. Yozgat ekolojik koşullarında 9 farklı mercimek genotipi
ile yapılan çalışmada, protein oranı %27,3-29,2 arasında değişim göstermiştir (17).

21
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Tablo 2: Farklı mercimek genotiplerinde incelenen özelliklere ait korelasyon katsayıları

Özellikler P (%) K (%) Ca (%) Mg(%) Fe(mg/kg) Zn(mg/kg) Mn(mg/kg) Cu(mg/kg) Protein(%)
P (%) 1 0,328 0,111 0,360 -0,493 0,486 0,263 0,231 -0,166
K (%) 1 0,045 0,720** -0,300 0,862** 0,475 0,493 -0,355
Ca (%) 1 0,059 0,197 -0,094 0,281 0,176 -0,112
Mg(%) 1 -0,272 0,619** 0,278 0,466 -0,106
Fe(mg/kg) 1 -0,234 -0,090 -0,208 -0,061
Zn(mg/kg) 1 0,431 0,331 -0,247
Mn(mg/kg) 1 0,115 -0,210
Cu(mg/kg) 1 -0,205
Protein(%) 1
**: 0.01 düzeyinde önemli.
Tablo 2’de incelenen özellikler arasındaki korelasyon katsayıları verilmiştir. K ile Mg (0.720**) arasında
ve K ile Zn (0.862**) arasında olumlu ve anlamlı bir korelasyon saptanmıştır (Tablo 2). Bunun yanında,
Mg ile Zn (0.619**) arasında istatistiksel olarak önemli ve anlamlı pozitif bir korelasyon belirlenmiştir.
(Tablo 2). Ayrıca Fe ile Mn (-0.090) arasında negatif korelasyon ve Ca ile Mg (0.059) arasında pozitif
korelasyon saptanmıştır fakat anlamlı bulunmamıştır.

Tablo 3: Mercimek genotiplerinin Ana Bileşen Analizi sonuçları

F1 F2 F3 F4 F5
P (%) 0,327 -0,203 0,517 -0,179 -0,295
K (%) 0,484 0,047 -0,261 -0,011 0,125
Ca (%) 0,060 0,614 0,561 0,256 0,071
Mg(%) 0,417 -0,069 -0,124 0,271 0,281
Fe(mg/kg) -0,233 0,557 -0,386 0,009 0,206
Zn(mg/kg) 0,455 -0,067 -0,239 -0,212 0,164
Mn(mg/kg) 0,291 0,334 0,217 -0,478 0,337
Cu(mg/kg) 0,311 0,078 -0,043 0,707 -0,189
Protein (%) -0,196 -0,377 0,282 0,236 0,771
Özdeğeri 3,548 1,392 1,012 0,928 0,847
Varyans (%) 39,424 15,471 11,240 10,312 9,410
Kümülatif % 39,424 54,896 66,135 76,448 85,858

Ana Bileşen Analizi sonucunda elde edilen PC eksenleri ve bunlara ait öz değerleri, varyans ve kümülatif
varyans oranları tablo 3’te verilmiştir. Uygulanan Ana Bileşen Analizi sonucunda incelenen özelliklerle
ilgili birbirinden bağımsız elde edilen 5 adet ana bileşen ekseni, 17 adet genotipe ait toplam varyasyonun
%85,858’ini temsil etmektedir. İlk 5 ana bileşenin öz değerleri 0,847-3,548 arasında değişim göstermiştir.
Birinci ana bileşen ekseni ise varyasyonun %39,424’ünü karşılarken, ikinci ana bileşen ekseni
varyasyonun %15,471’ini karşılamaktadır. Birinci eksende varyasyona en büyük katkısı olan element K
iken, ikinci eksende varyasyona en büyük katkısı olan element Ca olmuştur (Tablo3).
22
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Biplot (axes F1 and F2: 54.90 %)
3
G12
2 G2
Fe Ca (%)
1 G5 Mn G9
G17
F2 (15.47 %)

G16 G13 G3 Cu K (%)

0
G1 G7Mg(%)Zn
G4 G11 P (%)
G10
-1
Ham Protein G14 G15
G8
G6
-2

-3
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
F1 (39.42 %)

Şekil 1: Mercimek genotiplerinde incelenen kalite parametreleri arasındaki ilişki ve çeşit-özellik

interaksiyonu
Genotipler ve incelenen özellikler arasındaki ilişkiyi görsel olarak incelemek ve değerlendirmek amacıyla
oluşturulan biplot grafiği şekil 1’de gösterilmiştir. %39,42’sini PC1’in (Ana Bileşen 1) ve %15,47’sini
PC2’nin (Ana Bileşen 2) temsil ettiği grafik, varyasyonun toplam %54,90’ını açıklamaktadır (Şekil 1).
İncelenen özelliklerden Ca, Mn, Cu ve K aynı grupta yer almış olup, bu grupta yer alan özellikler
bakımından G2, G3 ve G9 genotipleri ön plana çıkmıştır. Şekil 1’e bakıldığında, Mg ve P’un yer aldığı
grupta ön plana çıkan çeşitlerin G7, G11, G15, G8 olduğu saptanmıştır. Şekil 1’e göre; ham protein tek
başına bir grup oluşturmuş olup, bu grupta G1, G4, G10, G14 ve G6 genotipleri bulunmaktadır. Son
olarak, G12, G5, G17, G16, G13 genotiplerinden oluşan grupta Fe yer almıştır. Buğday çeşitleri ile
incelenen kalite parametreleri arasındaki ilişkiyi araştıran bir çalışmada, biplot analizi yapılmış ve farklı
grupların oluştuğunu belirtilmiştir (21).

23
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şekil 2: Mercimek genotiplerinde incelenen kalite parametreleri arasında oluşan dendogram

Araştırmada kullanılan çeşitler ve incelenen özellikler, cluster (küme) analizi yoluyla karşılaştırılmış ve
elde edilen dendrogram Şekil 2’de verilmiştir. Bu kapsamda 17 adet mercimek çeşidi arasındaki ilişkiyi
belirlemek üzere uygulanan kümeleme analizi sonucunda oluşan dendrogramda Ca ve Mg element içeriği
oranlarına göre A ve B olarak 2 grubun oluştuğu görülmektedir (Şekil 2). Çeşitler arasında Altıntoprak,
Çağıl, Kafkas, Şakar ve Emre20; hatlar arasında SBT2, SBT3, SBT6, SBT7 A grubunda yer alırken;
Çiftçi, Özbek, Sazak-91, Seyran-96 çeşitleri ve SBT1, SBT4, SBT5 hatları B grubunda yer almıştır.
Yapılan cluster analizinde SBT4 ve SBT5 genotipleri analiz edilen özellikler bakımından birbirlerine en
yakın, Altıntoprak ve SBT5 genotiplerinin incelenen kalite parametreleri bakımından birbirinden farklı
genotipler olduğu belirlenmiştir. Lahana, susam ve mürdümük bitkilerinde, morfoloji ve tarımsal gözleme
dayalı olarak; kümeleme analizinin yapıldığı birçok çalışmada, benzer şekilde farklı grupların oluştuğu
saptanmıştır (22).

SONUÇ
Çalışma sonucunda elde edilen bulgular neticesinde, materyal olarak kullanılan mercimek genotipleri
arasında SBT1 ve SBT2 hatlarının diğer çeşit ve hatlara göre Fe ve Zn içeriği bakımından daha yüksek
performans gösterdiği saptanmıştır. Kullanılan mercimek genotipleri arasında önemli düzeyde varyasyon
belirlenmiş olup, incelenen özellikler bakımından yapılacak olan ıslah çalışmalarında genitör olarak
kullanabilecekleri, aynı zamanda insan beslenmesinde bitkisel protein açığının giderilebilmesi
bakımından değerlendirilebilecekleri düşünülmektedir.

24
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KAYNAKLAR
1. Anonim 2019a. https://www.bilgiustam.com/mercimek-cesitleri-mercimegin-faydalari/
2. Özaslan C, Farooq S, Önen H 2017. Broomrape infestation in lentil crop and farmer knowledge on
the management of parasitic weed species in Diyarbakir province, Turkey. 26th Asian-Pacific
Weed Science Society Conference, 19-22 September 2017.
3. Şehirali S 1988. Yemeklik tane baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. No: 1089,
Ankara, 43 sy.
4. Öktem AG 2016. Şanlıurfa Koşullarında Yetiştirilen Bazı Kırmızı Mercimek (Lens culinaris
Medik.) Genotiplerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi, Nevşehir Bilim ve Teknoloji
Dergisi 5(1): 27-34.
5. Özer Z, Tursun N, Önen H, Uygur FN, Erol, D 1998. Herbaryum Yapma Teknikleri ve Yabancı
Ot Teşhis Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No:12. Tokat, 214
sy.
6. Özer Z, Kadıoğlu İ, Önen H, Tursun N 2003. Herboloji (Yabancı Ot Bilimi). Gaziosmanpaşa
Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:20, Kitaplar Serisi No:10, Tokat, 263 sy.
7. Çiftçi V, Türk Z, Tunçtürk M 2005. Güneydoğu Anadolu Koşullarında Yabancı Ot ve Sulamanın
Mercimekte Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül
2005 Antalya.
8. Aydoğan A 2009. Mercimekte Kışa Dayanıklık Çalışmaları. Doktora Semineri, Ankara Üni. Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
9. Basler F 1981. Weeds and Their Control: Lentilcrop, (Ed: C. Webb, G.C. Hawtin), Lentils.
Commonwealth Agricultural Bureau, Slough, UK, pp. 143–154.
10. TÜİK 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2019-30685#
11. FAOSTAT 2020. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
12. McGreevy T.D 2000. Produce Quality: Bulk and Nich Market Opportunities for Food and Feed.
Linking Research and Marketing Opportunities for Pulses in the 21th Century. Editor: R. Knight.
Pp: 167. Kluwer Academic Publıshers. The Netherlands.
13. Muehlbauer FJ, Kaiser WJ, Clement SL, Summerfield RJ 1995. Production and Breeding of
Lentil. Advances in Agronomy, Volume 54:312. Academic Pres,Inc.
14. Gesto-Seco EM, Moreda-Pineiro A, Bermejo-Barrera A & Barrera-Bermejo P 2009. “Multi-
element determination in raft mussels by fast microwave-assisted acid leaching and inductively
coupled plasma-optical emission spectrometry”, Talanta, 72, 1178-1185.
15. Bremner JM (1965) “Method of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Methods”,
American Society of Agronomy Inc. Madison, Wise S-1149-1178, USA.
16. Murphy J, Riley JP (1962) A modified single solution for the determination of phosphate in
natural waters. Analtica Chemica Acta 27, 31-36.
17. Köse EDÖ, Bozoğlu H, Mut Z (2019). Mercimek Genotiplerinin Kimyasal, Fizikokimyasal
Özellikleri ile Mineral Madde İçeriklerinin Değerlendirilmesi. Journal of AgriculturalFaculty of
GaziosmanpasaUniversity. ISSN: 1300-2910.
18. Toklu F, Ozkan H, Karakoy T & Coyne C (2017). Evaluation of advanced lentil lines for diversity
in seed mineral concentration, grain yield and yield components. Tarım Bilimleri Dergisi, 23(2),
213-222.
19. Şakar D, Yağmur B & Karacıl B (2016). Mercimek (Lens culinaris Medik.)'te Topraktan ve
Yapraktan Fe ve Zn Mikro Element Uygulamasının Verim ve Tanede Mikro Besin Element i
İçeriğine Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(ÖZEL SAYI-1), 220-224.
25
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
20. Aygün C, İsmail KARA, Oral HH, Erdoğdu İ, Atalay AK & Sever AL (2018). Bazı Çalı
Bitkilerinin Sezonluk (İlkbahar, Yaz, Sonbahar) Yaprak Örneklerindeki Makro ve Mikro Besin
Elementi İçerikleri. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 7(1), 51-65.
21. Başbağ M, Çaçan E & Sayar MS (2018). Determining feed quality values of some grass species
and assessments on relations among the traits with biplot analysis method. Jornal of Central
Research Institute for Field Crops.
22. Mehmet ÖTEN & Albayrak S (2018). Bazı yonca (Medicago sativa L.) genotipleri arasındaki
varyasyonun kümeleme ve temel bileşen analizi metodu ile belirlenmesi. Türkiye Tarımsal
Araştırmalar Dergisi, 5(3), 222-228.

26
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DETERMINATION OF COMMON BEAN GENOTYPES IN TERMS OF NUTRIENT

CONCENTRATIONS IN SİVAS ECOLOGICAL CONDITIONS

Özlem AKGÜR
ORCID ID: 0000-0003-3124-4051
Yeter ÇİLESİZ
ORCID ID: 0000-0002-4313-352X
Muhammad Azhar NADEEM
ORCID ID: 0000-0002-0637-9619
Zemran MUSTAFA
ORCID ID: 0000-0002-1754-6320
Faheem Shehzad BALOCH
ORCID ID: 0000-0002-7470-0080
Tolga KARAKÖY
ORCID ID: 0000-0002-5428-1907
Sivas University of Science and Technology, Sivas, Turkey

Abstract
Common bean is an important legume crop cultivated worldwide and generally grown in mild climatic
conditions. Common bean have an important place in human nutrition because they contain high levels of
protein, carbohydrates and rich in various essential minerals and vitamins. Common bean is very popular
among the Turkish peoples and an integral part of their daily diet. Present study was carried out according
to the randomized block design in Sivas-city (1271 m above sea level) farmer field during the 2019
growing season. for the range of various studied traits like zinc (31,67 mg kg-1), copper (8,16 mg kg-1),
iron (175,21 mg kg-1), manganese (21,29 mg kg-1), calcium (%0,16), magnesium (% 0,58), potassium (%
3,04) and phosphorus (% 1,60) reflected the existence of great level of variations for these mineral
elements in studied germplasm. Correlation analysis reflected a highly significant and positive correlation
of copper with manganese. Principal component analysis was performed and 1st five PCs accounted a
total of 92,62% variations. Iron, manganese, crude protein and zinc were key variations contributing
elements in these 1st five PCs respectively. Terzibaba and Karacaşehir 90 cultivars reflected maximum
iron (705,34 mg/kg) and zinc (38,61 mg/kg) contents respectively, and can be suggested as candidate
parents for the biofortification of common bean. We envisage that presented information herein will be
helpful to start breeding activities to develop improve common bean cultivars having higher macro and
micro nutrients.

Keywords: Phaseolus vulgaris L., plant nutrient element

27
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SİVAS EKOLOJİK KOŞULLARINDA FASULYE GENOTİPLERİNİN BESİN ELEMENTİ

KONSANTRASYONLARI BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Özet
Fasulye, dünyada oldukça geniş bir ekim alanına sahip, genellikle ılıman iklim koşullarında yetiştiriciliği
yapılan bir bitkidir. Fasulye, yüksek oranda protein içermesi ve aynı zamanda karbonhidratlarca yeterli
olup; çeşitli mineral ve vitaminler bakımından da zengin olması nedeniyle insan beslenmesinde önemli
bir yer tutmaktadır. Yemeklik tane baklagillerden olan fasulye zengin içeriği nedeniyle Türkiye’de
beslenmede oldukça önemli bir besin kaynağıdır. Çalışma, 2019 yılı yetiştirme sezonunda Sivas-Merkez
çiftçi tarlasında (deniz seviyesinden 1271 m yüksekte) tesadüf blokları deneme desenine göre
yürütülmüştür. Materyal olarak kullanılan 13 adet fasulye ticari çeşitlerinde, çinko (31,67 mg kg-1), bakır
(8,16 mg kg-1), demir (175,21 mg kg-1), mangan (21,29 mg kg -1), kalsiyum (%0,16), magnezyum
(%0,58), potasyum (%3,04) ve fosfor (%1,60) gibi kalite parametreleri incelenmiş olup, özellikler
arasında yüksek düzeyde varyasyon saptanmıştır. Bakır ve mangan arasında önemli ve pozitif bir ilişki
belirlenmiştir. İlk beş ana bileşen analizinin toplam varyasyonun %92,62’sini oluşturduğu saptanmıştır.
Demir, mangan, ham protein ve çinko değerlerinin, ilk beş ana bileşen içerisinde önemli varyasyon
oluşturduğu belirlenmiştir. Terzibaba adlı çeşidin diğer genotiplere kıyasla demir içeriği bakımından daha
yüksek değere sahip olduğu (705,34) ve çinko içeriği bakımından da Karacaşehir 90 çeşidinin diğer
çeşitlere göre daha yüksek değere sahip olduğu (38,61) görülmektedir. Burada sunulan bilgilerin, daha
yüksek makro ve mikro besin maddelerine sahip ortak fasulye çeşitlerini geliştirmek için ıslah
faaliyetlerine başlamaya yararlı olacağını düşünüyoruz.

Anahtar Kelimeler: Phaseolus vulgaris L., bitki besin elementi

GİRİŞ
Baklagiller ekonomik ve aynı zamanda tarımsal açıdan önemli bir bitki grubudur. Fabaceae familyası
400 cins ve yaklaşık olarak 10.000 tür içerir. Fasulye (Phaseolus vulgaris L.), Baklagiller (Fabaceae)
familyasından Phaseolus cinsine ait bir türdür. Baklagiller familyasında ekonomik öneme sahip türler
arasında mercimek, nohut, bakla, soya ve bezelye bitkileri de yer almaktadır. Bu familyada yer alan
bitkiler hem otsu hem de odunsu yapıya sahip olabilirler. Bunlardan odunsu yapıya sahip olan türlere
akasya, yalancı akasya, yabani keçiboynuzu ve gülibrişim örnek verilebilir (1). Fasulyenin kökeninin
Amerika ile Güney Asya olduğu bilinmektedir ve 16.yy’da Avrupa’ya geldiği düşünülmektedir.
Fasulyenin ülkemizdeki tarımı ile ilgili olarak somut bilgiler olmamakla birlikte, ülkemizde fasulye
tarımının diğer yemeklik baklagillerden sonra başladığı ve yaklaşık 200 yıldan beri kültürünün yapıldığı
tahmin edilmektedir (2). Fasulye, iklim isteği bakımından hassas olsa da toprak istekleri bakımından çok
fazla seçici bir bitki değildir. Ilıman bölgelerde, sıcak mevsimlerde yetiştiricliği yapılan fasulyenin uzun,
kısa ve nötr gün isteyen tipleri bulunmaktadır (3). Fasulye, yemeklik tane baklagiller arasında en yaygın
yetiştiriciliği yapılan türdür. Anadolu’nun hemen hemen bütün bölgelerinde fasulye tarımı
yapılabilmektedir. 2018 FAO verilerine göre kuru fasulyenin dünyadaki toplam ekim alanı 34.495.662 ha,
üretim miktarı ise 30.434.280 tondur. Dünyadaki üretim miktarları göz önüne alındığında ise ilk sırada
6.220.000 tonluk üretimi ile Hindistan daha sonra sırasıyla Myanmar (4.779.927) ve Brezilya (2.915.030)
gelmektedir. Türkiye’nin ise 84.786 ha’lık alanda 220.000 tonluk fasulye üretimi olduğu görülmektedir
(4). Çağımızda hızla artan yetersiz ve aynı zamanda dengesiz beslenme sebebiyle çeşitli sağlık sorunları
28
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
gün geçtikçe artmaktadır. İnsanlar sağlıklı bir şekilde yaşamlarını devam ettirebilmek için ihtiyacı olan
gıda maddelerini bitkisel ve hayvansal besinlerden temin etmektedirler. Sağlıklı ve dengeli yaşam için
önemli olan bu besin maddelerinin kalitesini belirleyen önemli faktörler bulunmaktadır. Bu faktörler
arasında gıdaların içeriğindeki mineral maddeler, vitaminler, proteinler ve karbonhidratlar yer almaktadır.
Özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde insanlar, ihtiyacı olan protein kaynağını hayvansal
gıdaların pahalı olması nedeniyle bitkisel kaynaklardan ve özellikle de tahıllardan, baklagillerden temin
etmektedirler. Fasulye, Türkiye’de insan beslenmesinde oldukça önemli bir protein ve karbonhidrat
kaynağıdır (5). Fasulye tanelerinin %22-30 gibi yüksek oranda protein içermesi, karbonhidratlarca yeterli;
potasyum, kalsiyum, magnezyum ve fosforca zengin olması ayrıca çeşitli vitaminlere (A, B1, B2 ve C) de
sahip olması fasulyeyi oldukça iyi bir besin kaynağı yapmaktadır (6). Bu çalışmanın amacı, Sivas
ekolojik koşullarında fasulye genotiplerinin besin elementi konsantrasyonları bakımından incelenmesidir.

MATERYAL METOD
Bu araştırmada deneme materyali olarak, Türkiye’de ticari olarak yetiştirilen 13 adet fasulye (Phoseolus
vulgaris L.) çeşidi (Erzincan Dermasonu, Zülbiye 07, Arda, Can7, Güngör, Göksun, Önceler 98,
Terzibaba, Göynük, Akman, Ahlat, Karacaşehir 90, Akdağ) materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma ile
ilgili tarla denemesi, 2019 yılı yetiştirme sezonunda Sivas-Merkez çiftçi tarlasında (deniz seviyesinden
1271 m yüksekte), tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Her
parselde sıra arası 45 cm olmak üzere 5 m uzunluğunda 4 bitki sırası yer almış, her parsel 9 m2’den (4 sıra
x 0.45 m x 5 m) oluşmuştur. Ekim işlemi markörle çiziler açılarak elle yapılmıştır. Ekim ile birlikte
deneme alanına 3 kg/da saf azot, 6 kg/da saf fosfor üzerinden gübre uygulanmış olup, çıkıştan itibaren
yabancı ot mücadelesi elle yolma ve çapalama şeklinde yapılmıştır. Bitkilerin ihtiyaç duyduğu
dönemlerde kurulan damla sulama sistemi ile sulama işlemi gerçekleştirilmiştir. Araştırmada yer alan
gözlem ve ölçümlerin tamamı her parselden tesadüfen seçilen 10 bitki üzerinde yapılmıştır. Tohumlar
öğütülerek analize hazır hale getirilmiştir. Örnekler yaş yakma yöntemiyle analize hazırlanmıştır.
Örneklerin parçalanması için yaklaşık 0,5 g numune yakma ünitesinin kabına tartılarak üzerine 5 ml
%65’lik nitrik asit ve 2 ml %35’lik hidrojen peroksit ilave edilmiştir. Parçalama işleminin
tamamlanmasından sonra elde edilen süzük mavi bant filtre kağıdından süzüldükten sonra çözelti hacmi
ultra saf su ile 20 ml ye tamamlanmıştır. P, K, Ca, Mg, Mn, Fe, Cu ve Zn miktarları atomik absorbsiyon
spektrometresi kullanılarak tayin edilmiştir. Atomik absorbsiyon spektrofotometre cihazında tayin
edilecek her element kendi dalga boyu ayarlandıktan sonra ilgili elementin standartları aralığında
belirlenmiştir. Atomik absorbsiyon spektrofotometre cihazında elde edilen veriler; tamamlanan çözelti
son hacminin örnek ağırlığına bölünmesiyle elde edilen sulanma faktörüyle çarpılarak mg/kg cinsinden
sonuçlar alınmıştır (7-9). Çalışmada yer alan fasulye genotiplerine ilişkin elde edilen morfolojik verilerin
değerlendirilmesinde, incelenen karakterler bakımından ortaya çıkan farklı grupların belirlenmesi ve
varyansların hesaplanması Ana Bileşen Analizi (ABA) yöntemi uyarınca JMP 7 paket programı
kullanılarak yapılmıştır.

TARTIŞMA
Farklı fasulye genotiplerinde incelenen; ham protein (%), P (%), Ca (%), Mg (%), Fe (mg kg-1), Mn (mg
kg-1), Cu (mg kg-1), Zn (mg kg-1) ve K (%) değerlerine ait veriler tablo 1’de gösterilmiştir.

29
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Tablo 1: Fasulye çeşitlerinde incelenen kalite parametrelerine ait değerler

Özellikler Minimum Maximum Ortalama Std. deviation
Protein(%) 28,250 41,688 34,678 4,216
P(%) 1,450 1,830 1,606 0,130
Ca(%) 0,090 0,260 0,161 0,047
Mg(%) 0,480 0,700 0,585 0,059
-1
Fe(mg kg ) 57,190 705,340 175,219 161,256
-1
Mn(mg kg ) 15,870 30,430 21,293 4,616
Cu(mg kg-1) 3,470 12,250 8,165 2,393
Zn (mg kg-1) 24,740 38,610 31,674 4,103
K(%) 2,330 3,430 3,047 0,257

Tablo 1 incelendiğinde, fasulye genotipleri arasında protein oranının, %28,25-41,68 arasında değiştiği ve
ortalama %34,67 olduğu saptanmıştır. Farklı fasulye genotipleri ile yaptığımız çalışmada, P ve Ca
oranlarının sırası ile %1,45-1,83 ve %0,09-0,26 arasında değiştiği ve ortalama değerlerin sırası ile %1,60
ve %0,16 olduğu saptanmıştır (Tablo 1). Türkiye’nin 11 farklı ilinden toplanmış 80 fasulye popülasyonu
ile yapılan çalışmada, P oranının %0,33-0,48 arasında ve Ca oranının 1,22-1,54 mg kg-1 arasında değiştiği
belirtilmiştir (10). Tablo 1’e bakıldığında; Fe, Mn ve Cu oranları sırası ile 57,19-705,34 mg kg-1; 15,87-
30,43 mg kg-1 ve 3,47-12,25 mg kg-1 arasında değişmiş olup, ortalama değerler sırası ile 161,25 mg kg-1,
4,61 mg kg-1 ve 2,39 mg kg-1 olarak saptanmıştır. 80 farklı fasulye genotipi ile yapılan çalışmada, Fe
oranının 66,48-128,05 mg kg-1 arasında, Mn oranının 16,54-34,38 mg kg-1 arasında ve Cu oranının 2,19-
14,10 mg kg-1 arasında değiştiği belirtilmiştir (10). Çalışmamızda fasulye çeşitlerinin ortalama Zn oranı
31,67 mg kg-1 olup, bu oran 24,74-38,61 mg kg-1 arasında değişim göstermiştir (Tablo 1). Çalışmamızda,
fasulye çeşitleri arasında ham protein oranı %28,25-41,68 arasında değişirken, ortalama %34,67 olarak
saptanmıştır. 2018 yılında 10 yerel (LR02, LR03, LR04, LR05, LR06, LR07, LR08, LR09, LR10 ve
LR11) (MV02, MV03, MV04, MV05, MV06) ve 5 modern fasulye çeşitleriyle yapılan çalışmada, yerel
çeşitlerin ham protein içeriği %19,70-24,30 arasında değişmiş olup, en yüksek ham protein içeriği LR05
çeşidinde (%25,23), en düşük ham protein içeriği ise LR10 çeşidinde (%16,54) saptanmıştır (11).
Çalışmamızda fasulye çeşitlerinin ortalama Mg değeri %0,58 olup, bu değer %0,48-0,70 arasında değişim
göstermiştir (Tablo 1). Tablo 1’e bakıldığında fasulye genotiplerinin K değeri %2,33-3,43 arasında olup
ortalama %3,04 olarak saptanmıştır. 80 farklı fasulye genotipi ile yapılan çalışmada, Mg oranı 0,63-0,94
05 mg kg-1 arasında ve K oranı %3,90-5,68 arasında değişim göstermiştir (10).

30
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 2: Farklı fasulye genotiplerinde incelenen özelliklere ait korelasyon katsayıları

Özellikler Protein P (%) Ca (%) Mg(%) Fe(mg Mn(mg Cu(mg Zn(mg K(%)
(%) kg-1) kg-1) kg-1) kg-1)

Protein(%) 1 0,401 0,150 -0,013 -0,052 -0,457 -0,276 0,543 0,169

P (%) 1 -0,422 -0,352 -0,209 -0,205 -0,179 0,064 -0,063
Ca (%) 1 0,017 -0,422 0,226 0,268 0,144 -0,210
Mg(%) 1 0,241 -0,003 -0,026 0,451 0,842**
Fe(mg kg-1) 1 -0,234 0,224 -0,093 0,100
Mn(mg kg-
1
) 1 0,706** -0,158 -0,193
Cu(mg kg-
1
) 1 0,269 -0,073
Zn(mg kg-
1
) 1 0,456
K (%) 1
**: 0.01 düzeyinde önemli.
Tablo 2’de incelenen özellikler arasındaki korelasyon katsayıları gösterilmiştir. Cu ile Mn (0.706**)
arasında ve K ile Mg (0.842**) arasında olumlu ve anlamlı bir korelasyon saptanmıştır (Tablo 2). Ayrıca
Mg ile protein (-0.013) arasında negatif ve anlamlı olmayan bir korelasyon saptanmıştır.
Tablo 3: Fasulye genotiplerinin Ana Bileşen Analizi sonuçları
F1 F2 F3 F4 F5
Protein (%) 0,377 0,254 0,406 0,160 0,396
P (%) 0,109 0,449 0,051 0,549 -0,326
Ca (%) -0,164 -0,201 0,595 -0,364 0,217
Mg(%) 0,413 -0,436 -0,086 -0,198 -0,216
-1
Fe(mg kg ) 0,144 -0,212 -0,489 0,259 0,674
-1
Mn(mg kg ) -0,369 -0,413 -0,030 0,362 0,034
Cu(mg kg-1) -0,256 -0,411 0,270 0,452 -0,199
Zn(mg kg-1) 0,413 -0,207 0,383 0,312 0,140
K (%) 0,506 -0,277 -0,108 -0,030 -0,359
Özdeğeri 2,475 2,218 1,652 1,182 0,809
Varyans (%) 27,499 24,643 18,355 13,136 8,988
Kümülatif % 27,499 52,142 70,497 83,633 92,621
Ana Bileşen Analizi sonucunda elde edilen PC eksenleri ve bunlara ait öz değerleri, varyans ve kümülatif
varyans oranları tablo 3’te verilmiştir. Uygulanan Ana Bileşen Analizi sonucunda incelenen özelliklerle
ilgili birbirinden bağımsız elde edilen 5 adet ana bileşen ekseni, 13 adet genotipe ait toplam varyasyonun
%92,621’ini temsil etmektedir. İlk 5 ana bileşenin öz değerleri 0,809-2,475 arasında değişim göstermiştir.
Birinci ana bileşen ekseni varyasyonun %27,499’unu karşılarken, ikinci ana bileşen ekseni varyasyonun
%24,643’ünü ve üçüncü ana bileşen ekseni varyasyonun %18,355’ini karşılamaktadır. Birinci eksende
varyasyona en büyük katkısı olan element K iken, ikinci eksende varyasyona en büyük katkısı olan
element P ve üçüncü ana eksende varyasyona en büyük katkısı olan element Ca olmuştur (Tablo3).

31
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Biplot (axes F1 and F2: 52.14 %)
2 Ahlat
P
Erzincan
Zülbiye 07 Dermasonu
1 Protein
Göksun
Güngör
F2 (24.64 %)

Göynük Akman
0
Can7
Akdağ
Ca 98
Önceler Fe Zn
-1 Terzibaba K

Mn Cu Arda Mg
Karacaşehir 90
-2
-3 -2 -1 0 1 2
F1 (27.50 %)

Şekil 1: Fasulye genotiplerinde incelenen kalite parametreleri arasındaki ilişki ve çeşit-özellik

interaksiyonu
Genotipler ve incelenen özellikler arasındaki ilişkiyi görsel olarak incelemek ve değerlendirmek amacıyla
oluşturulan biplot grafiği şekil 1’de gösterilmiştir. %27,50’sini PC1’in (Ana Bileşen 1) ve %24,64’ünü
PC2’nin (Ana Bileşen 2) temsil ettiği grafik, varyasyonun toplam %52,14’ünü açıklamaktadır (Şekil 1).
Şekil 1’e bakıldığında, P ve ham proteinin yer aldığı grupta ön plana çıkan çeşitlerin Ahlat, Zülbiye 07,
Erzincan Dermasonu, Göynük ve Akman olduğu saptanmıştır. İncelenen özelliklerden Fe, Zn, Mg ve K
aynı grupta yer almış olup, bu grupta yer alan özellikler bakımından Terzibaba, Arda ve Can 7 genotipleri
ön plana çıkmıştır. Şekil 1’e göre; Ca, Mn ve Cu bir grup oluşturmuş olup, bu grupta Akdağ, Önceler 98
ve Karacaşehir 90 genotipleri bulunmaktadır. Türkiye’nin Batı Anadolu Bölgesi’ndeki 6 farklı ilinden, 63
yerel kuru fasulye genotipi ile yapılan bir çalışmada, biplot analizi yapılmış olup incelenen 53 özellik ile
ilişkisini gösteren biplot grafiği verilmiştir. Biplot grafiğine göre genotiplerin 2 farklı grupta (A ve B) yer
aldığı, ayrıca B grubunun da kendi içerisinde iki alt gruba (B1 ve B2) ayrıldığı görülmektedir (12).

32
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

A1

A2

Şekil 2: Fasulye genotiplerinde incelenen kalite parametreleri arasında oluşan dendogram

Araştırmada kullanılan çeşitler ve incelenen özellikler, cluster (küme) analizi yoluyla karşılaştırılmış ve
elde edilen dendrogram Şekil 2’de verilmiştir. Bu kapsamda 13 adet fasulye çeşidi arasındaki ilişkiyi
belirlemek üzere uygulanan kümeleme analizi sonucunda oluşan dendrogramda A ve B olarak 2 grubun
oluştuğu görülmektedir (Şekil 2). Çeşitler arasında Erzincan Dermasonu, Ahlat, Güngör, Zülbiye 07,
Akman, Arda, Karacaşehir 90, Can 7, Göynük, Önceler 98 ve Terzibaba A grubunda yer alırken; Göksun
ve Akdağ çeşitleri B grubunda yer almıştır. 176 adet beyaz taneli yerel kuru fasulye genotipinin
kullanıldığı bir çalışmada, morfolojik değişkenliğin belirlenmesi amacıyla Cluster analizi yapılmış olup
benzer şekilde farklı grupların oluştuğu belirlenmiştir (13).

SONUÇ
Çalışma sonuncunda elde edilen bulgular ışığında, Ahlat, Karacaşehir 90 ve Akdağ fasulye çeşitlerinin
makro ve mikro besin elementleri bakımından yüksek performans gösterdiği, Sivas ili ekolojik
koşullarında bitki besin elementi konsatrasyonları bakımından değerlendirildiğinde başarıyla
yetiştirilebileceği belirlenmiştir.

KAYNAKLAR
1. Anonim, 2020 https://tr.wikipedia.org/wiki/Baklagiller
2. Anonim, 2020 http://tabider.org/Bilgi-Bankasi/Icerik/611/Fasulye-Yetistiriciligi-Kokeni-ve-
Tarihcesi.aspx
3. Anonim, 2020 https://www.tarimorman.gov.tr/Belgeler/yemeklik_baklagil_kitabi.pdf
4. FAOSTAT 2020. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
5. Nadeem MA, Karaköy T, Yeken MZ, Habyarimana E, Hatipoğlu R, Çiftçi V, Nawaz MA,
Sönmez F, Shahid MQ, Yang SH, Chung G. Phenotypic characterization of 183 Turkish common
bean accessions for agronomic, trading, and consumer-preferred plant characteristics for breeding
purposes. Agronomy. 2020 Feb;10(2):272.
6. Akçin, A. (1988). Yemeklik Tane Baklagiller Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi.
33
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
7. Hoy, M.D., Moore, K.J., George, J.R., ve Brummer, E.C. (2002). Alfalfa yield and quality as
influenced by establishment method. Agronomy Journal, 94 (1): 65 – 71.
8. Köse, E.D.Ö., Bozoğlu, H., Mut, Z. (2019). Mercimek Genotiplerinin Kimyasal, Fizikokimyasal
Özellikleri ile Mineral Madde İçeriklerinin Değerlendirilmesi. Journal of AgriculturalFaculty of
GaziosmanpasaUniversity. ISSN: 1300-2910
9. Şakar, D., Yağmur, B., & Karacıl, B. (2016). Mercimek (Lens culinaris Medik.)'te Topraktan ve
Yapraktan Fe ve Zn Mikro Element Uygulamasının Verim ve Tanede Mikro Besin Elementi
İçeriğine Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(ÖZEL SAYI-1), 220-224.
10. YEKEN, M. Z., NADEEM, M. A., KARAKÖY, T., BALOCH, F. S., & ÇİFTÇİ, V. (2019).
Determination of Turkish Common Bean Germplasm for Morpho-agronomic and Mineral
Variations for Breeding Perspectives in Turkey. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım
ve Doğa Dergisi, 22, 39-51.
11. Celmeli, T., Sari, H., Canci, H., Sari, D., Adak, A., Eker, T., & Toker, C. (2018). The nutritional
content of common bean (Phaseolus vulgaris L.) landraces in comparison to modern
varieties. Agronomy, 8(9), 166.
12. Yeken, M. Z., Çiftçi, V., Çancı, H., Özer, G., & Kantar, F. Türkiye’nin Batı Anadolu
Bölgesi’nden Toplanan Yerel Fasulye Genotiplerinin Morfolojik Karakterizasyonu. Uluslararası
Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 5(1), 124-139.
13. SOZEN, Ö., YAĞMUR, M., KARADAVUT, U., SAĞLAM, H. D., BARDAK, A., Mustafa, K.
A. N., & Arzu, K. A. N. (2019). Orta Kızılırmak Vadisinden Toplanan Beyaz Taneli Yerel Kuru
Fasulye Genotiplerinin Morfolojik Varyabilitesinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türk
Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-323.

34
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

COVARIANT PROPAGATION AND CONSTRAINT EQUATIONS OF f(R,T) GRAVITY

THEORY

Doç. Dr. Değer SOFUOĞLU

ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-8842-7302
Istanbul University, TURKEY

Abstract
The propagation and constraint equations of conventional cosmology based on General Theory of
Relativity are two sets of equations. The set of propagation equations includes only time derivatives of
kinematical and dynamical quantities of fluid moving with the observer and the set of constraint equations
includes orthogonally projected covariant derivatives of the quantities. Although these two sets of
equations are equivalent to field equations, they are important in that they directly take into account the
integrability conditions. In this study, by using the effective fluid approach, we have aimed to obtain the
propagation and constraint equations of f(R,T) modified theory of gravity, where 𝑓 is an arbitrary function
of Ricci scalar R and trace T of the energy-momentum tensor of ordinary matter. The advantage of the
effective energy-momentum tensor approach is that the propagation and constraint equations of the
conventional cosmology retain their forms, except from the conservation equations since the standard
conservation law of the matter does not hold in f(R,T) gravity theory, but the dynamical quantities of
ordinary matter replace with effective total dynamical quantities. For the purpose mentioned above, we
have applied the 1+3 covariant decomposition method, which makes space-time splits of the geometrical
and physical quantities with respect to the 4-velocity of the observer to the field equations of f(R,T)
gravity theory. After their splitting into irreducible forms, we have calculated the effective dynamical
quantities, namely, effective energy density, effective pressure, effective heat flux and effective
anisotropic pressure of this modified gravity theory. Through these dynamical quantities, we have
obtained the covariant cosmological propagation and constraint equations of 𝑓(𝑅, 𝑇) gravity theory.

Keywords: f(R,T) theory; effective fluid approach; propagation equations; constraint equations

35
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

f(R,T) KÜTLE ÇEKİM TEORİSİNİN KOVARYANT YAYILIM VE BAĞ DENKLEMLERİ

Özet
Genel Rölativite Teorisine dayanan konvansiyonel kozmolojinin yayılım ve bağ denklemleri iki
takım denklemden oluşur. Yayılım denklemleri takımı, gözlemci ile birlikte hareket eden akışkanın
kinematik ve dinamik büyüklüklerinin yalnızca zaman türevlerini, bağ denklemleri takımı ise bu
büyüklüklerin dik izdüşürülmüş kovaryant türevlerini içerir. Bu iki takım denklem alan
denklemlerine denk olmasına rağmen, integre edilebilirlik koşullarını doğrudan hesaba kattıkları
için önem arz ederler. Biz bu çalışmada, efektif akışkan yaklaşımını kullanarak, 𝑓, Ricci skaleri 𝑅
ve enerji-momentum tansörünün izi 𝑇 nin keyfi bir fonksiyonu olmak üzere, 𝑓(𝑅, 𝑇) değiştirilmiş
kütle çekim teorisinin yayılım ve bağ denklemlerini elde etmeyi amaçladık. Efektif enerji-
momentum tansörü yaklaşımının avantajı, konvansiyonel kozmolojinin yayılım ve bağ
denklemlerinin şeklini korumasıdır. Bu durum, 𝑓(𝑅, 𝑇) kütle çekim teorisinde standart madde
korunum yasası geçerli olmadığından, korunum denklemleri için söz konusu değildir. Fakat,
konvansiyonel kozmolojinin korunum denklemlerinde bilinen maddenin dinamik büyüklüklerin
yerini efektif toplam dinamik büyüklükler alır. Yukarıda bahsedilen amaç doğrultusunda, geometrik
ve fiziksel büyüklüklerin, gözlemcinin 4-lü hız vektörüne göre uzay-zaman ayrışımını yapan 1+3
kovaryant ayrışım yöntemini, 𝑓(𝑅, 𝑇) kütle çekim teorisinin alan denklemlerine uyguladık. Alan
denklemlerinin indirgenemez formlarına ayrılışlarından sonra, bu değiştirilmiş kütle çekim
teorisinin efektif dinamik büyüklüklerini, yani efektif enerji yoğunluğunu, efektif basıncını, efektif
ısı akısını ve efektif anizotropik basıncını hesapladık. Bu dinamik büyüklükler aracılığıyla, 𝑓(𝑅, 𝑇)
kütle çekim teorisinin kovaryant kozmolojik yayılım ve bağ denklemlerini elde ettik.

Anahtar kelimeler: f(R,T) teori; efektif akışkan yaklaşımı; yayılım denklemleri; bağ denklemleri

36
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

BIANCHI TYPE-I UNIVERSE MODEL in κ(R,T) GRAVITY

Doç. Dr. Değer SOFUOĞLU

ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-8842-7302
Istanbul University, Turkey

Abstract
In this study, we have investigated locally rotationally symmetric Bianchi type-I universe model filled
with a perfect fluid in 𝜅(𝑅, 𝑇) modified gravity theory which is based on a kind of generalization of the
original Einstein’s field equations by assuming that the gravitational constant κ is a function of Ricci
curvature scalar R and trace T of the energy momentum tensor or ordinary matter. By adopting a
barotropic equation of state, we have derived the field equations of this modified gravity theory in case of
matter-matter coupling, for locally rotationally symmetric Bianchi type-I model. In order to obtain exact
solutions, we have assumed a physically viable condition on the metric potentials 𝐴 and 𝐵 as 𝐴 = 𝐵𝑛 . We
have shown that for this model to be the solution of the field equations of 𝜅(𝑅, 𝑇) theory, 𝑤 being the
state parameter, either the fluid must be stiff fluid which corresponds to the case of 𝑤 = 1 or 𝑛 = −1/2.
For both the cases, we have obtained the solutions of the field equations. We have discussed what the
matter-energy content of these models are. We have also calculated some kinematic properties of the
models such as the rate of expansion and the shear scalar. Finally, by taking into account the conservation
equation of κ(R,T) gravity in more convenient form including only time derivatives, not covariant
derivatives, we have verified our results. Consequently, we have shown that the field equations of κ(R,T)
gravity theory is consistent with the locally rotationally symmetric Bianchi type-I model filled with a
perfect fluid.

Keywords: κ (R,T) theory; Bianchi type-I; stiff fluid

κ(R,T) GRAVITEDE BIANCHI TİP-I EVREN MODELİ

Özet
Bu çalışmada, Einstein alan denklemlerinin, gravitasyonel sabit 𝜅 nın, Ricci eğrilik skaleri 𝑅 ve bilinen
maddenin enerji-momentum tansörünün izi 𝑇 nin bir fonksiyonu olduğu varsayılarak genelleştirilmesine
dayanan 𝜅(𝑅, 𝑇) değiştirilmiş gravite teorisinde, bir mükemmel akışkanla dolu yerel rotasyonel simetrik
Bianchi tip-I evren modelini inceledik. Barotropik hal denklemi kabulü altında, madde-madde etkileşim
durumunda, yerel rotasyonel simetrik Bianchi tip-I modeli için, bu değiştirilmiş gravitasyon teorisinin
alan denklemlerini elde ettik. Tam çözümler elde edebilmek için, 𝐴 ve 𝐵 metrik potansiyelleri arasında
𝐴 = 𝐵𝑛 biçiminde fiziksel olarak geçerli bir bağıntı olduğunu varsaydık. Bu modelin, 𝜅(𝑅, 𝑇) teorisinin
çözümü olması için, 𝑤 hal parametresi olmak üzere, ya akışkanın katı akışkan olması gerektiğini, bu 𝑤 =
1 durumuna karşılık gelir, ya da 𝑛 = −1/2 olması gerektiğini gösterdik. Her iki durum için de alan
denklemlerinin çözümlerini elde ettik. Bu modellerin madde-enerji içeriklerinin ne olduğunu tartıştık.
Ayrıca, genişleme skaleri ve kayma skaleri gibi modelin bazı kinematik özelliklerini hesapladık. Son
olarak, 𝜅(𝑅, 𝑇) gravitenin korunum denkleminin, kovaryant türevleri değil, sadece zaman türevlerini
37
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
içerdiği daha kullanışlı bir şekilde yazılışını göz önüne alarak bulunan sonuçları doğruladık. Sonuç
olarak, 𝜅(𝑅, 𝑇) gravitenin alan denklemlerinin, bir mükemmel akışkanla dolu yerel rotasyonel simetrik
Bianchi tip-I modeli ile tutarlı olduğunu göstermiş olduk.

Anahtar kelimeler: κ(R,T) teori; Bianchi tip-I; katı akışkan

38
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ANALYSIS OF VISITORS 'SATISFACTION WITH THE SERVICES PROVIDED BY

LITHUANIAN LEISURE ENTERTAINMENT PARK DINO.LT RADAILIAI

Remigijus Kinderis
Akvilė Steponavičiūtė
Klaipeda State University of Applied Sciences, Klaipeda, Lithuania

Abstract
The problem of this topic is related to the services provided to the visitors of the theme park (dinosaurs)
“Dino.lt” Radailiai. In order to find out what determines the satisfaction of visitors to this park, the
following problematic questions were raised: Does the theme park (dinosaur) pay enough attention to
meet the needs of visitors? Are visitors to the theme park (dinosaur) satisfied with the range and quality
of services provided?
The aim of the research was to evaluate the satisfaction of visitors with the services provided in the theme
entertainment park (dinosaur) "Dino.lt Radailiai".
The research methodology - a qualitative and quantitative study was performed. The study was conducted
using the combination of several methods for measuring quality: the 4Q service quality model, the
SERVQUAL quality model, and the Grönroos integrated quality model.
The vast majority of visitors to the survey said that they visited the park in the hope of diversifying their
leisure time and spending time with relatives, as well as getting acquainted with the theme of the park -
dinosaurs, according to the respondents is an important motive influencing the visit to the park. Almost
all visitors of the park indicated that they would recommend visiting the park to others, and the vast
majority said that the park met their expectations. Most visitors were satisfied with the quality o f services
provided in the park. The honesty, helpfulness and working hours of the staff were highly rated. Visitors
to the park also highly appreciated the environment of the dinosaur park and the facilities in the park: a
maze of mirrors and a cognitive trail with dinosaurs. On the negative side, it has been noted that visitors
of the park lack catering facilities, a more varied, healthier food choice, more inventory or restrictions on
the flow of people, and more polite staff.
The main focus should be on improving catering services by providing more places to eat and expanding
the range of dishes available; more activities and new entertainment at different locations in the park;
more hospitable employees would also help to improve the quality of park services.

Keywords: satisfaction with services provided, quality of services, leisure amusement park

39
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TÜRKİYE’DEKİ PALYATİF BAKIM UYGULAMALARINDA AİLE HEKİMLİĞİNİN ROLÜ

SİBEL ORHAN
Namık Kemal University
ORCID ID:0000-0002-2892-3865
HALİL DEMİR
İstanbul Rumeli University
ORCİD ID:0000-0001-9374-9739
MUHAMMET GÜMÜŞ
Cumhuriyet University, Institute Of Health Sciences
ORCID ID:0000-0003-1278-6234
EMİNE KIZILKAYA
Karamanoğlu Mehmet Bey University
ORCID ID:0000-0002-3678-0905

Özet
1990 yılında İskandinav ülkeleri, Kanada ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde uygulanan palyatif bakım
işlemleri hızla büyüyen ekonomide işlevini sürdürmektedir. Sağlık Bakanlığı tarafından 2010 yılında
evde sağlık hizmetlerine başlanmıştır ve daha sonra palyatif bakım polikliniklerinin ayrı birimlerinde
sağlık kurumlarında gerekli yasal işlemler yapılarak ilk palyatif bakım uygulaması gerçekleştirilmiştir.
Palyatif bakım uygulamalarında öne çıkanların onkologlar olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Ölümle
burun buruna gelmiş son aşamadaki bir hastanın ağrısının izlenmemesi ve tüm olasılıklara rağmen
doktorun hastayla ilgilenmesi için çaresiz kalması gerekir. Daha iyi bir hizmet sunumunda palyatif bakım,
ihtiyacın bir kanıtıdır. Palyatif bakım alanı, öncelikli biyopsikososyal bir yaklaşımdır. Bu nedenle hasta
bakımı ile ilgilenen doktor ekibinin yanı sıra sosyal hizmetler. psikologlar, fizyoterapistler, bakıcılar,
bakımdan sorumlu hemşireler, iletişim uzmanları ve din görevlileri de bulunmaktadır.
Aile hekimleri, hastaya yaş, cinsiyet ve rahatsızlık fark etmeksizin her türlü biyolojik, psikolojik, sosyal
sağlık hizmeti sunan görevli hekimlerdir. Aile hekimi hastasının her türlü akut ve kronik sağlık
sorunlarını birlikte halleder. Aile hekimliğinin özelliklerini düşündüğümüzde sayılabilecek özelliklerden
biri; hastanın sağlık sorunlarının biyolojik, sosyal, psikolojik, ruhsal ve sağlığı geliştirme hizmetleri
kapsamında ele alınmasıdır. Ayrıca aile hekimliği, bireyleri yeterlilik açısından önceliklendiren bütüncül
ve kapsamlı bir uygulamadır. Bu nedenle aile hekimliği yaklaşımları palyatif bakım uygulamalarında
önemli bir yere sahiptir. Palyatif bakım merkezlerine yeni bir yaklaşımla baktığımızda; hastayı bütüncül
bir yaklaşımla ele alan, sağlığın bütün hizmetlerini sonuna kadar kullanan, hastayı biyopsikososyal açıdan
ele alan mekânlar olarak düşünebiliriz. Bu bakım merkezlerinin aktif uygulamalarında gerekli personelin
yanında aile hekimlerinin de bulunması gerektiği önemli bir husustur. Ayrıca palyatif bakım üniteleri
kurulurken belirlenen yasal mevzuat açısından palyatif bakım yönetmeliğinde yer alan sorumlu uzman
kadrosunda yer alan ‘’anestezist’’ olması, palyatif uygulamanın yanlış anlaşıldığını ortaya koyması ele
alınması gereken önemli konulardan birisidir. Sonuç olarak palyatif bakım, disiplinler arası birçok hizmet
dalını bir araya getirmiş ve artan yaşlı nüfus gerçeği palyatif bakımın yanında evde sağlık de
hizmetlerinin de artacağını göstermekte bu durumda verilecek hizmetleri yerine getirecek asıl personelin
aile hekimleri olduğunu göstermektedir.
Bu çalışmada, Türkiye’de aile hekimliği görev ve sorumluluklarında palyatif bakım uygulamasına
odaklanılmıştır. Sağlık bilimleri alanında yaygın olarak kullanılan ‘’ belgesel kaynak derleme modeli’’
40
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
çalışma yöntemi olarak kullanılmıştır. Aile hekimlerinin palyatif bakımdaki rolü ile ilgili kapsamlı bir
literatür taraması yapılmış, tez ve makalelere ulaşılmış, araştırma bulguları düzenlenmiş ve
raporlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Palyatif Bakım, Türkiye, Aile Hekimleri, Evde Bakım

THE ROLE OF THE FAMILY PHYSICIAN IN PALLIATIVE CARE PRACTICE IN

TURKEY

Abstact
Palliative care procedures implemented in countries such as Scandinavian countries, Canada and the
United Kingdom in 1990 continue to function in the rapidly growing economy. Home healthcare services
were initiated by the Ministry of Health in 2010, and then the first palliative care practice was carried out
in separate units of palliative care polyclinics, by making the necessary legal procedures in health
institutions. It is an undeniable fact that oncologists stand out in palliative care practices. A patient at the
last stage, who has come to the nose with death, should be desperate for the pain not to be monitored and
the doctor to take care of the patient despite all possibilities. Palliative care is a testament to the need for
better service delivery. Palliative care is a primary biopsychosocial approach. Therefore, social services
as well as the team of doctors who take care of patient care. There are also psychologists,
physiotherapists, caregivers, nursing nurses, communication professionals and religious workers.
Family physicians are physicians who provide all kinds of biological, psychological, social health
services to the patient regardless of age, gender and illness. The family physician takes care of all kinds of
acute and chronic health problems of his patient together. When we consider the features of family
medicine, one of the features that can be counted; family medicine is a holistic and comprehensive
practice that prioritizes individuals in terms of competence. Therefore, family medicine approaches have
an important place in palliative care practices. A new approach to palliative care centers is to address the
health problems of the patient within the scope of biological, social, psychological, mental and health
promotion services. When we look at it with an approach; We can think of them as places that handle the
patient with a holistic approach, utilize all health services to the fullest, and deal with the patient from a
biopsychosocial perspective. It is an important issue that family physicians should be present in the active
practices of these care centers. In addition, in terms of the legal legislation determined when establishing
palliative care units, it is discussed that he is an `` anesthesiologist '' in the responsible expert staff in the
palliative care regulation, revealing that palliative practice is misunderstood As a result, palliative care
has brought together many interdisciplinary service branches and the fact of the increasing elderly
population shows that home health services will increase as well as palliative care, and in this case, the
main personnel to perform the services to be provided are family physicians.
In this study, the duties and responsibilities of family medicine in Turkey has focused on palliative care
practice. The "documentary source compilation model", which is widely used in the field of health
sciences, has been used as a study method. A comprehensive literature review has been made about the
role of family physicians in palliative care, theses and articles have been reached, research findings have
been edited and reported.
Keywords: Palliative Care, Turkey, Family Physicians, Homecare

41
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Ethics and Elections in Africa: Investigating Transactional Meaning in a Text on Electoral

Corruption

Franck AMOUSSOU
Jean Tata TOSSOU
Université d’Abomey- Calavi (UAC), République du Bénin

Abstract
Elections play a vital role in the democratic process of nations. As a means to freely choose and legitimate
the ruling authorities (federal, national or local), they are however rife with obscene practices among
which corruption ranks high. The current article seeks to investigate transactional meaning (Brown &
Yule, 1983: I), say, experiential meaning (to borrow Halliday’s (1971, 1994 expression) in a text focused
on electoral corruption. It draws on a range of theories such as Sociolinguistics, Discourse Analysis,
Social Psychology, cognitive science, and more extensively on Systemic Functional Linguistics (SFL) put
forth by Halliday and his followers
(Halliday 1971, 1978, 1994), Halliday & Matthiessen (2004, 2014), Halliday & Hasan (1985/1989),
Bloor & Bloor (2004), Thompson (2004), Eggins (1994/2004), Fontaine (2013), etc. The study anchors
specifically on the transitivity system, one of the three functional systems which help in making out the
meaning of a given text or discourse. The research work mainly aims to create awareness on Africans or
to educate them on the necessity to adopt ethic values in the choice of their representatives. The clause-to-
clause analysis of the text or language in use, has unraveled significant findings as far as the process types
and the participants’ roles are concerned. In fact, the practical analytical procedure adopted exuded a
prevalence of material processes over the other processes, which accounts for the action directedness of
the text at stake. It is inferred from this that the language use is targeted at getting African people to take
concrete actions against electoral corruption for a reinforcement of the democratic process in their
respective countries.

Key words: corruption, elections, transactional meaning

42
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TÜRKİYE’DE EKOLOJİK TARIM TURİZMİNİN MEVCUT DURUMU

Dr. Öğr. Üyesi Kurtuluş MERDAN

Gümüşhane Üniversitesi
ORCID NO: 0000-0002-4513-0920

Özet
Tüm dünyada artan çevresel sorunlar, ölümcül hastalıklar, sağlıksız beslenme ve stres gibi olumsuzluklar
turistik tüketimde ‘organik’ ya da ‘doğal’ kavramlarına olan ilgiyi artırmış, turizm literatürüne yeni
kavramlar kazandırmıştır. Kırsal alanlarda tarımsal yapı ile turizm faaliyetleri sosyo- ekonomik yapının
bir parçası olarak görülmekte, bu durum tüketicilerin doğaya dayalı turizm türlerine ilgisini de
artırmaktadır. Kırsal turizm ile tarımsal turizm arasında ayrım yapılamamakla birlikte ekolojik ya da diğer
adıyla organik tarım turizmi kırsal alanlara yönelik ve sürdürülebilir kalkınma ilkelerine uygun
yapılmakta turizm türleriyle benzer özellikler göstermektedir. Turistik ürünlerin çeşitlenmesiyle birlikte
kitlesel turizmin çevreye yol açtığı tahribatlara karşı alternatif turizm türleri ortaya çıkmıştır. Tarihi ve
kültürel yerleri gezmek, doğa yürüyüşleri yapmak, ata binmek, koyun ve keçi yetiştirme çiftliklerindeki
faaliyetlere katılmak önemli aktiviteler arasında yer almaktadır.
Bu çalışma ile ekolojik tarım turizminin mevcut durumu ele alınmaya çalışılmıştır. Kavramsal ardalan ve
bulgular ekseninde ekolojik tarım turizmi üreticilere ek maddi destek sağlamakta, yöre halkı ile turistler
arasında iletişimi güçlendirmekte, kette yaşayanların kırsal alandaki yaşam koşullarını yakından
görmelerine olanak sağlamakta, sürdürülebilir ve tüketim olgusunun tüm yaşama yayılmasına olanak
sunmakta, deniz-güneş-kum üçgeninin ağırlıkta olduğu yerlerdeki baskıyı azaltmakta ve farklı bir
destinasyon yaratmaktadır. Öte yandan küçük yerleşim yerlerinde turizm olayına negatif bakanların
varlığı, yabancı turistlerin konaklaması esnasında yerli halk arasında ortak bir dilin bulunmayışı, küçük
yerleşim yerlerindeki kültürel farklılıklar, kırsal yörelerde oluşabilecek fiziksel ve kültürel yıpranmalar
ekolojik tarım turizmi açısından bazı dezavantajlar olarak ortaya çıkarabilmektedir. Sonuç olarak ekolojik
tarım turizmi gelecek açısından büyük potansiyel oluşturmakta, son on yıldır hem dünyada hem de
Türkiye’de büyük talep görmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ekolojik Tarım, Turizm, Çevre, Kırsal Turizm

CURRENT SITUATION OF ECOLOGICAL AGRITOURISM IN TURKEY

Abstract
The increasing environmental problems, fatal diseases, unhealthy nutrition and stress all over the world
have increased the interest in the concepts of 'organic' or 'natural' in touristic consumption and brought
new concepts to the tourism literature. Agricultural structure and tourism activities in rural areas are seen
as a part of the socio-economic structure, which increases the interest of consumers in nature-based
tourism types. Although no distinction is made between rural tourism and agritourist , ecotourism, also
known as organic agriculture tourism, is directed towards rural areas and is performed in accordance with
the principles of sustainable development and shows similar characteristics with other tourism types.

43
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
With the diversification of touristic products, alternative tourism types have emerged against the
destruction caused by mass tourism to the environment. Visiting historical and cultural places, nature
walks, riding horses, participating in activities in sheep and goat breeding farms are among the important
activities.
With this study, the current situation of ecological agriculture tourism was tried to be addressed. On the
axis of conceptual background and findings, ecological agriculture tourism provides additional financial
support to producers, strengthens communication between local people and tourists, enables the people
living in urban areas to see the living conditions in rural areas closely, allows the concept of sustainable
consumption to spread to all areas of life, reduces the pressure on places where the sea-sun-sand triangle
is predominant by creating a different destination. On the other hand, the presence of people with
negative opinions on the phenomenon of tourism in small settlements, the lack of a common language
among the locals during the accommodation of foreign tourists, cultural differences in small settlements,
physical and cultural damage that may occur in rural areas may present some disadvantages in terms of
ecological agriculture tourism. Consequently, ecological agriculture tourism constitutes a great potential
for the future, and it has been in great demand both in Turkey and the world in the last ten years.

Keywords: Ecological Agriculture, Tourism, Environment, Rural Tourism

44
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SÜRDÜREBİLİR TARIM VE TÜKETİM İÇİN ORGANİK 3.0

Dr. Öğr. Üyesi Kurtuluş MERDAN

Gümüşhane Üniversitesi
ORCID NO: 0000-0002-4513-0920

Özet
19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başlarında organik tarım 1.0, tarımsal üretimde yaşanan sorunları
gözlemleyen ve radikal bir değişime ihtiyaç olduğunu gören kişiler tarafından başlatılmıştır. 1970’li
yıllarda ise tarımsal işlemler belirli standartlara ve yasal çerçevede zorunlu düzenleyici sistemlere
kavuşturulmuştur. Bunun sonucunda organik 2.0 uygulamaya konulmuştur. Organik 3.0 ise yenilikçiliği,
şeffaflığı, sürekli gelişmeyi ve ortak hedeflere yönelik gözden geçirilmiş bir anlayışı savunmaktadır.
Bu çalışmayla organik 3.0’ın ve sürdürülebilir tarımın etkileri ele alınmaya çalışılmaktadır. Bu kapsamda,
öncelikle tarım arazilerinin, çevrenin, çiftçilerin ve doğal kaynakların korunmasını sağlayacak sistem ve
uygulamaları hayata geçirmek amaçlanmaktadır. Organik 3.0 ile bir yandan kaliteli ve nitelikli gıda
maddesinin uygun maliyetlerle üretiminin yapılacağı, diğer taraftan da çevreye verilen zararın
azaltılacağı, tarımla uğraşanların yaşam kalitesinin artırılacağı ve ekonomiye canlılık katılacağı
düşünülmektedir. Gelecekte ise organik 3.0 ile tüketici ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik sağlıklı gıda
rekabeti yerine sağlık stratejisi üzerine odaklanan, organik yaşamı desteleyecek kapsamlı, çok yönlü
fırsatlar ve mekanlar yaratılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir Tarım, Organik Gıda, Sağlık, Doğal Denge

SUSTAINABLE AGRICULTURE AND ORGANICS 3.0

Abstract
At the end of the 19th century and the beginning of the 20th century, the organic agriculture 1.0 was
initiated by those who observed the experienced problems in agricultural production and saw a need for a
radical change. In the 1970s, agricultural transactions were designed according to certain standards and
mandatory regulatory systems within the legal framework. As a result, organic 2.0 was implemented.
Organic 3.0 advocates innovation, transparency, continuous improvement and a revised understanding of
common goals.
In this study, the attempt is to handle the effects of organic 3.0 and sustainable agriculture. In this context,
it is primarily aimed to call forth the system and implementations that will ensure the protection of
agricultural lands, environment, farmers and natural resources. It is thought that, on the one hand, food of
good quality and nature will be produced at affordable costs, and on the other hand, the harm to the
environment will be reduced, the quality of life of those engaging with agriculture will be improved, and
dynamism will be gained in the economy with organic 3.0. In the future, instead of healthy food
competition aimed to meet consumer needs, it is targeted to create comprehensive, versatile opportunities
and places, which focus on health strategy and will support organic life.

Keywords: Sustainable Agriculture, Organic Food, Health, Natural Balance

45
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
GİRİŞ
Globalleşen dünyada organik üretim tüm devletlerin ana politik hedeflerinden biri haline gelmiştir. İnsan,
hayvan ve çevre sağlığının korunması, yenilebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi, tarım
politikalarının sürdürülebilir hale gelmesi gibi ortak küresel amaçlar doğrultusunda hareket edilmektedir.
Temel hedef dünya üzerinde yaşanan tüm canlıların ve doğal kaynakların korunmasıdır.
Sürdürülebilir tarımın ilk adımını insan sağlığına, doğal kaynaklara ve tarımsal kaynaklı çevresel
sorunlara yönelik çabalar oluşturmaktadır. Günümüzde en yaygın sürdürülebilir tarım sistemleri olarak
organik tarım ve iyi tarım uygulamaları kabul edilmektedir. Organik tarım; insan, çevre ve hayvan
sağlığını koruyan ve ekosistemi devam ettiren bir üretim şekli olarak tanımlanmaktadır. Organik tarım,
doğaya zarar vermeden doğadan en iyi şekilde yararlanma sanatıdır. Organik tarım diğer tarım
tekniklerine göre birçok açıdan farklılık göstermektedir. Organik tarım; bitkisel üretimde geri dönüşümü
ve yenilebilir kaynakları, hayvansal üretimde ise hayvan refahını ve doğal yem kullanımını
desteklemektedir. Bu sistem kimyasal girdi, antibiyotik ve büyüme hormonları gibi uygulamalara karşı
çıkmaktadır (Merdan, 2014: 2).
Bu çalışmada sürdürülebilir tarıma ve organik 1.0, 2.0 ve 3.0 kavramlarına yer verilmiştir. Öncelikle
sürdürülebilir tarımın ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları ortaya konulmuş, daha sonra organik 1,0
dan organik 3.0 geçiş süreci ele alınmıştır. Çalışmanın sonuçlarına daha önce yapılan araştırmalardan ve
kurumlardan elde edilen bulgulardan ulaşılmıştır.
1. Sürdürülebilir Tarım
Dünya genelinde sentetik üretim girdileri denetimsizce kullanılmakta, işleme tekniklerinin ve
teknolojilerin yol açtığı olumsuz sonuçlar düşünülmeden konvansiyonel ya da entansif tarım
yapılmaktadır. Günümüzde bu uygulamalar doğal dengenin bozulmasına, besin zinciri yoluyla tüm
canlıların yaşam tehlikesiyle karşı karsıya kalmasına neden olabilmektedir. Bu kapsamda; henüz
doğallığını kaybetmemiş tekniklerin kullanılmasıyla, üretimin her aşamasının kontrol edildiği
sürdürülebilir tarım konusu önem kazanmıştır.
Sürdürülebilir tarım, insan ihtiyacı karşılanırken doğal çevreye zarar vermeyen, uzun dönemde doğal
kaynakların korunması yanında tarımsal teknolojilerin de kullanıldığı bir uygulama şekli olarak ortaya
çıkmıştır. (Menalled vd., 2008). Başka bir tanıma göre sürdürülebilir tarım, insan sağlığını gözeten ve
çevreyi koruyan bir üretim sistemi içerisinde, teknolojinin doğru kullanılması ve doğru işletme
yönetimini de kapsayan bir sistemler bütünüdür (Hess,1991).
Küresel boyutta sürdürülebilir tarımın üç temel bileşeni bulunmaktadır. Bu bileşenler ekonomik, sosyal
ve çevresel olarak ortaya çıkmaktadır. Ekonomik sürdürülebilirlik; işletme masraflarını, finansal risk ve
yatırımları, işletme karlılıklarını, sosyal sürdürebilirlik; işletme çalışanlarının ücretlerini, üreticilerin
yaşam kalitesini ve işletmedeki ahlaki konuları, çevresel sürdürülebilirlik ise yaban hayatının
korunmasını, gıda ve yem güvenliğini, toprak ve su kalitesini ve enerji etkinliğini kapsamaktadır (Atış,
2004).
Sürdürülebilir tarım sisteminde, kimyasal girdilerin azaltılması ya da tamamen ortadan kaldırılması,
toprağın verimliliğini belirli bir süre azaltmaktadır. Bu durum ekonomik açıdan Demirci vd., (2002)
tarafından yapılan araştırmayla da desteklenmektedir. Bu çalışmada bazı organik ürünlerin (zeytin,
pamuk, çekirdeksiz kuru üzüm, buğday ve arpa) veriminin konvansiyonel ürünlere göre %5-20 oranında
daha düşük, satış fiyatlarının ise %10-15 oranında daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulardan
hareketle organik fiyat avantajının verim kayıplarını her zaman telafi etmediği, net kar kaybının %25-60

46
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
arasında olduğu belirlenmiştir. Organik tarıma geçiş süresinin uzunluğu da ekonomik kayıp olarak
nitelendirilmektedir. Az miktarda üretilen ürünler, organik niteliği kazanana kadar geleneksel ürünlerle
aynı fiyatlardan satılmaktadır (Eryılmaz vd., 2019: 354).
Organik tarım uygulamaları sürdürülebilir kırsal kalkınmaya sağlık koşullarının iyileştirilmesi, kırsal
alanda istihdamı artırmak suretiyle göçün azaltılması, daha iyi bir eğitimin sağlanması ve daha iyi çalışma
koşullarının oluşturulması gibi sosyal faydalar sağlamaktadır. Organik girdilerin kimyasal girdilerle
ikame edilmesi işgücüne olan talebi artırmaktadır. İş gücü kullanımın fazla olmasında yabancı ot kontrolü
ve elle yapılan işlerin çokluğu etkili olmaktadır. Bütün bu işler genel olarak kadınlar tarafından ifa
edilmektedir. Bu durum kırsal alanda kadın istihdamını da artırmaktadır.
Çiftçiler ürünlerini yerel organik pazarlarda satışa sunabilmekte, üretici ile tüketici arasında kültürel
etkileşim sağlanabilmektedir. Burada yerel değerler korunmakta ve geniş çevrelere tanıtılmaktadır. Aynı
zamanda organik tarım uygulamaları; organik pazarlarda aracıyı ortadan kaldırmakta, tüketicilerle olan
sosyal ilişkileri geliştirmektedir. Organik pazarlarda tarımsal ürünlerin lezzet ve kalite gibi ticari
değerlerine ekolojik değerler de eklenmektedir (Boz ve Rasulov, 2018). Bu ürünlere ev yapımı gıdalar,
süs eşyaları da eklenerek ürün yelpazesi genişletilebilir. Bu şekilde yerel kültürlerin geniş kitlelere
yayılması kolaylaşacak bu da kırsal kalkınmaya önemli katkılar sunacaktır (Demir ve Boz, 2017).
Büyük şehrin neden olduğu stresli yaşamdan kurtulma isteği insanları belirli aralıklarla ortam değiştirme
eğilimine itmektedir. Bu ihtiyacı giderebilmek için geliştirilen organik tarım ya da ekolojik turizm
işletmeler aracılığıyla köy hayatının daha geniş kitlelere yayılmasına fırsat vermektedir. Ekolojik turizmin
en bariz örneğini İtalya oluşturmaktadır. Burayı ziyarette bulunanlar tarım faaliyetlerine katılabilmekte,
hafta sonu konaklayabilmekte, işletmelerde yemek yiyebilmekte ve el sanatları atölyelerinde çalışma
fırsatı bulabilmektedir (D’Amario vd., 2005).
Sürdürülebilir tarımın ekonomik ve sosyal yönünün yanında çevresel yönü de oldukça önemlidir.
Geçmişte üretim artışını esas alan politikalarla toplumsal ihtiyaçlar karşılanmış ancak doğal kaynakların
dengesiz kullanımıyla gelecek nesiller için sürdürülebilir bir yaşam hakkı göz ardı edilmiştir. Zamanla
insanların bilinçlenmesi ve çevreye daha duyarlı hale gelmesiyle politika uygulamalarında değişikliğe
gidilmiştir. Geçmişte doğal kaynaklar ulusal düzeyde korunurken günümüzde, çevresel sorunların küresel
boyutlara ulaşmasıyla birlikte uluslararası düzeyde tedbirler alınmaya başlanmıştır. Tüm bu bağlam
içerisinde ülkelerin ekonomik kalkınma hedeflerinde, gelecek nesillerin günümüz nesilleriyle doğal
kaynaklardan faydalanma noktasında aynı paydada birleşmeleri sürdürülebilirlik kavramını ön plana
çıkarmıştır (Eryılmaz vd., 2019: 358).
Bu tarım sisteminde tarımsal faaliyetlerin doğaya verdiği zararlardan kaçınılarak kaliteli ve nitelikli gıda
üretiminin yapılacağı organik tarım teknikleri anahtar rol üstlenmektedir. Sürdürülebilir tarım organik
tarımın pratiğe yansımasıdır. Sonuç olarak; sürdürülebilir tarımın bileşenleri ile denge sağlanırsa,
geçimini tarımdan sağlayan nüfus yerinde istihdam edilecek ve tarımsal üretimin ülke ekonomisine
katkısının devamlılığı da sağlanacaktır.
2. Organik 1.0
Organik 1.0 1900’lü yılların başından 1970’lere kadar olan dönemi kapsamaktadır. Geleneksel ve
konvansiyonel üretim yöntemlerinde kullanılan genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), kimyasal
ilaçlar, pestisitler ve hormonlar gibi girdilerin neden olduğu zararları ilk fark eden kanaat önderleri
(öncüler) olmuşlardır. Kanaat önderleri, farklı coğrafyada yer alan manevi yönleri güçlü insanlar olarak
göze çarpmaktadır. Kanaat önderlerinin doğa ile sıkı bağları ve spritüel yönleri de bulunmaktadır. Doğaya
multidisipliner bir anlayış ve felsefi bir bakış açısı ile yaklaşmışlardır. Doğa ile insanın bir bütün
47
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
oluşturduğu fikrinden yola çıkarak çalışmalarını gerçekleştirmişlerdir. Bu dönemde organik kelimesi
yaygın olarak kullanılmamıştır. Yerel uygulamalar ve geleneksel bilgelik unsurları ile üretim
yöntemlerini geliştirmişlerdir (Marangoz ve Kumcu, 2018: 380). Kanaat önderleri, konvansiyonel
üretimin ortaya çıkardığı sorunları ilk fark eden ve çözüm üretmeye çalışan insanlardır. Toprağın yapısı
ve toprakta yer alan organizmalar ile ilgili yapılan çalışmalar neticesinde toprağın yaşayan bir organizma
olduğu fikri üzerinde birleşmişlerdir. İnsanın doğada yaptığı her türlü değişikliğin ya da tahribatın yine
insana döneceğinin farkında olarak çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Ortaya konulan bu bakış açıları ve
uygulamalar organik 1.0 olarak nitelendirilmektedir (Kurnaz, 2020: 11).
3. Organik 2.0
Yasal düzenlemelerin gerçekleştirildiği, bilimsel çalışmaların yapıldığı ve yayımlandığı uluslararası
kongrelerin düzenlemeye başlandığı döneme Organik 2.0 dönemi denilmektedir. Kanaat önderlerinin
felsefi bakış açıları ile temellenen bu süreçte organik üretimin standartları oluşturulmuş ve uygulanmaya
başlanmıştır. Bu dönemde organik tarım ve hayvancılık mevzuatları kabul edilmiş, organik ürün pazarı
oluşturulmuş ve bu pazar sürekli büyüyen bir piyasa haline gelmiştir.
Organik 2.0 stratejisi; birkaç çiftçiyle başlayıp milyonlarca üreticiyi ve tüketiciyi içine alan, sürekli
büyüyen bir küresel sektör haline gelmiştir. Bu dönem içerisinde organik sektörde birçok olumlu gelişme
yaşanmış olsa bile birçok paydaş reformlara ihtiyaç duyulmaktadır. Sürdürülebilir üretim ve tüketim için
bir paradigma değişikliği gerekmektedir. Bu kapsamda toplumlarıyla, çevreleriyle ve gelenekleriyle
gerçekten sürdürülebilir olmaya yönelik uygulamaları geliştirmeye ihtiyaç duyan birçok paydaş
bulunmaktadır (Arbenz vd., 2016. 201). Bu açıklamalar bağlamında organik 2.0 sürecini kısaca
özetleyecek olursak
• Organik ürün pazarı sürekli büyüyen ve gelişen bir pazar haline gelmiştir.
• Organik üretimin standartları oluşturulmuş ve uygulamaya konulmuştur.
• Organik tarımın geliştirilmesine yönelik bilimsel çalışmalar ve uluslararası kongreler
düzenlenmeye başlanmıştır.
• Organik birlikler tek bir çatı altında toplanmıştır.
• Organik tarım ve hayvancılık mevzuatları bu dönem içerisinde yasal çerçeveye kavuşturulmuştur.
4. Organik 3.0 ve Temel Özellikleri
Çalışmanın ana kaynağını organik 3.0 oluşturmaktadır. Bu dönemde gelecekte insanların karşı karşıya
kalacağı problemlerin çözümü için: “Ne yapılmalı?” sorusunun cevabı aranmaktadır. Bu sorunun yanıtı
iki farklı zaman boyutu ile verilebilir; birincisi 2050’ye kadar olan 35 yıllık zamanı ikincisi ise 2050’den
2100’e kadar olan 50 yıllık dönemi kapsamaktadır. 2050’ye kadar yaklaşık 9 milyar insan ve kişi başına 1
hektar tarım arazisine sahip olunacağı, 2100’de ise 11 milyar insan ve kişi başına 0,7 hektar arazi olacağı
öngörülmektedir. Bu tartışma ve zorluk geleneksel tarımda yapılmaktadır (Rahmann, 2017: 30-31).
Organik tarım sürdürülebilir tarım için bir deniz feneri özelliği göstermektedir. Organik 3.0 sürdürülebilir
tarım sistemleri ve organik ilkelere dayanan, yerel ve bölgesel bağlamda bütünleştiren, modern ve
yenilikçi bir tarım sistemi anlayışı içerisinde toplumsal gelişmeyi sağlayabilecek yeni ve organik bir
kültürün oluşturulmasına yol açan bir kavramdır. Bu anlayış organik hareketin içindeki ve dışındaki
paydaşların düşünce, tutum, değer ve stratejik planları üzerine odaklanmaktadır. Bu strateji, organik
tarımı tüm ülkelerin toplumlarının ayrılmaz bir parçası olarak görmekte, ‘daha iyi ve daha fazla’
yaklaşımıyla ele almaktadır (Arbenz vd., 2016: 202).

48
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Organik 3.0; yenilikçi bir tarım sistemi olarak katılım seçeneklerini genişletmekte ve organik olarak
konumlandırmaktadır. Organik 3.0’da şeffaflık, üretim sorumluluğu, kapsamlı iş birliği, tüketimin
yeterliliği, modern hesap verebilirlik, yenilik kültürü, insani değerlerin ve alışkanlıkların etik ve düşünsel
gelişimi, en iyi uygulamaya yönelik aşamalı iyileştirme, bütünsel olarak sistemlerin izlenmesi ve gerçek
değer fiyatlandırması esas alınmaktadır. Organik 3.0, tüm sorunların kaynağına inmekte ve doğal
dengeyi sağlamayı hedeflemektedir.Bu anlayış organik 2,0’ın standartlarından vazgeçmeden, daha iyiye
geçişi hedeflemektedir. (Arbenz vd., 2016: 201).
Organik 3.0 organik sistem ve sertifikasyonun bir adım ötesine gidip, ekolojik ve toplumsal değerlere
dayalı, adaletli ve sağlıklı bir üretimi amaçlamaktadır. Bu noktada katılımcı sertifikasyon sistemleri ve
toplum destekli tarım politikaları gündeme gelmektedir. Bu bağlamda ürüne doğrudan ulaşımın
sağlanması, küçük çiftçilerin, aile işletmelerinin desteklenmesi, toplumun ne tükettiğini bilmesi öncelikli
konular olarak ön plana çıkmaktadır.
Yukarıdaki açıklamalara bağlı olarak organik 3.0’ın temel özelliklerini maddeler halinde sıralayacak
olursak:
• Organik tarım sadece üretime odaklanmakta, organik 3,0 ise tüketici ihtiyaçlarına daha fazla
odaklanmaktadır.
• Organik ürünlerin kalite profili açık olmakta, bu durum organik ürünlerin sembolik etkisini de
artırmaktadır.
• Organik tarım felsefesi ürünün yaşam sürecini kapsamaktadır.
• Organik sektörde gelişim, kırsal ve kentsel alanlar arasındaki sinerjiyi artırmakta, tüketicilerin
üretim süreci ile daha fazla yakınlaşmasını sağlamaktadır.
• Organik 3.0, organik sektörün sağlıklı gıda rekabeti yerine, sağlık stratejisi üzerine
odaklanmaktadır.
• Organik 3.0 ile doğru tasarım, markalama, alışveriş, hazırlama ve pişirme süreçlerine destek
verilmektedir.
• Bu süreçte tüketici aynı zamanda üretici olmakta, bu oluşuma “türetici” adı verilmektedir
• Eskiye yönelik dönüşün yanı sıra, yeniliklere yönelik araştırmalar yapılmakta, farklı beslenme
alternatifleri değerlendirilmektedir.
• Tüketiciler organik ürünleri sadece ürün olarak değil, organik yaşamı destekleyen, çok yönlü
fırsatlar olarak görmektedir.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Organik 1.0 ile başlayan ve organik 2.0 ile gelişen organik tarım sektör kendini geliştirme yolunda hızla
ilerlemektedir. Bu kapsamda organik tarımın geliştirilmesine yönelik tüm paydaşların katılımıyla bilimsel
çalışmalar ve uluslararası kongreler düzenlenmekte, yayımlar titizlikle ele alınmaktadır. Organik 3.0
süreci ise küresel ölçekte sürdürülebilir tarım sistemleri ve organik ilkelere dayanan, yerel ve bölgesel
bağlamda bütünleştiren, modern ve yenilikçi bir tarım sistemi anlayışı içerisinde toplumsal gelişmeyi
sağlayabilecek bir yenilenme ve büyüme hareketinin oluşturulması planlanmaktadır.
Literatürde elde edilen bulgular ekseninde organik 3.0 ile birlikte nitelikli ve kaliteli gıda üretiminin
yapılacağı, çevreye verilen zararın en asgari seviyeye düşürüleceği, tarımla uğraşanların yaşam
standartlarının artırılacağı ve ekonomiye canlılık katılacağı düşünülmektedir.
Organik 3.0; kirlilik, iklim değişikliği, açlık, enerji tüketimi, eşitsizlik ve doğal kaynakların tükenmesi
gibi küresel konulara çözüm üreten bir güç olmalıdır. Tüketici ihtiyaçlarının karşılanmasında sağlıklı gıda
rekabeti yerine sağlık stratejisi üzerine odaklanılmalıdır. Sürdürülebilir tarımın çevresel, sosyal ve
49
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
ekonomik faydaları organik 3.0 ile çok yönlü ele alınır ve sürdürülebilir uygulamalar benimsenirse
dünyada birçok sorun çözüme kavuşturulabilir.
Gelecekte organik 3.0 ile organik yaşamı destekleyen çok yönlü mekanlar ve fırsatlar yaratılması
hedeflenmektedir. Şu an için organik 3.0, çok yeni bir süreç olduğu için bu konu hakkında yeterli yayım
henüz yapılmamıştır. Bu kapsamda organik 3.0 süreci kısıtlı kaynaklardan yararlanılarak anlatılmaya
çalışılmıştır. Bu çalışma bağlamında literatürde konuya dikkat çekmek için kavramsal bir çalışma
yapılmıştır. Gelecekte sürdürülebilir tarım ve organik 3.0 konularına ilgi duyan araştırmacılar teorik
çalışmaların yanında uygulamalara da yer verilebilir. Yine benzer şekilde sürdürülebilir tarım ve organik
3.0 sürecinin etkileri, uygulama aşamaları ve belirlenen hedeflere ulaşıp oluşmadığı gelecekte ele
alınması gereken konular arasında gösterilebilir.

KAYNAKÇA
Arbenz, Marcus; Gould, David; Stopes, Christopher, (2016). Organic 3.0 - The Vision Of The Global
Organic Movement And The Need For Scientific Support, Organic Agriculture Journal Of The
International Society Of Organic Agriculture Research, 7(3): 199-07.
Atış, E. (2004). Çevre ve Sürdürülebilirlik Boyutuyla Organik Tarım.
http://www.bugday.org/portal/haber_detay.php?hid=466, Erişim tarihi: 04.12.2020.
Boz, İ. , & Rasulov, A. (2018). The effects of local bazaars on marketing of organic products: The cases
of Turkey and Uzbekistan.Development of Organic Agriculture in Central Asia, Tashkent& Samarkand,
Uzbekistan.
Demir, B., & Boz, İ. (2017). Bursa İli Yıldırım İlçesi Cumalı Kızık Köyünde Kırsal Turizm
Çalışmalarının Kırsal Kalkınma Açısından Değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 10(1):
50-55.
D’Amario, A., Marzoli, F., Martino, F., & Morettini, M. (2005). Social aspect of organic farming.
Choosing Papers on Organic Farming. 4th ENAOS Summer Meeting.
Eryılmaz, G. A., & Kılıç, O., Boz, İ. (2019). Türkiye’de Organik Tarım ve İyi Tarım Uygulamalarının
Ekonomik, Sosyal ve Çevresel Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Tarım Bilimleri Dergisi, 29(2): 352-361.
Hess, C. E. (1991). The U.S. Department of Agriculture Commitment to sustainable agriculture;
Sustainable agriculture research and education in the field; a proceedings. National Academy
Press,Washington.
Kurnaz, V. (2020). Organik Bitkisel Üretim Tercihinde Etkili Olan Faktörler: Ankara İli Araştırması.
Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara.
Marangoz, M., & Kumcu, E. H. (2018). Organik Üretim Sürecinde Organik 1.0’dan Organik 3.0’a Geçiş
ve Organik 3.0’ın Temel Özellikleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32): 379-396.
Menalled, F., Bass,T., Buschena,D., Cash, D., Malone, M., Maxwell, B. , McVay, K., Miller, P., Soto, R.
, & Weaver, D. (2008). An introduction to the principles and practices of sustainable farming.
https://pdfs.semanticscholar.org Erişim tarihi: 08.12.2020.

50
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Merdan, K. (2014). “Türkiye’de Organik Tarımın Ekonomik Analizi: Doğu Karadeniz Uygulaması
Kurtuluş” (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı,
Erzurum.
Rahmann, Gerold (2017). Going Towards Organic 3.0, NJF Seminar 495- 4th Organic Con-ference:
Organics For Tomorrow’s Food Systems, Finland, 13(1): 30-31.

51
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SOCIAL FACTORS AFFECTING LABOR PARTICIPATION OF WOMEN EMPLOYEES IN

BOTH SOUTH KOREA AND TURKEY

Aslı KAVURMACI
Bandırma Onyedi Eylül University, Balıkesir, Turkey
ORCID ID: 0000-0002-4790-2269

Abstract
South Korea is one of the late industrialized countries, which has a noted contribution of female
employees to labour force lately. The rate of female labour force participation of Korea has been
continuously growing since 1997 and increased from 50.8 to 50.9 % in 2018 compared to the previous
year (KOSTAT, 2019). The Korean government, which has implemented policies to increase women's
labour force participation and reduce gender inequality in the workplace, has taken a significant step in
this area and established the Ministry of Gender Equality and Family. However, despite all efforts to
achieve gender equality in terms of employment opportunities and wages, causes such as traditions,
marriage, having children and domestic responsibilities remain a significant obstacle to women's
participation or stay in the labour market in Korea. Similarly, in Turkey, studies shown that especially in
big cities female workers who have small children or an elderly/disabled family member in need of home
care display low labour force participation rate. For this reason, this study aimed to investigate both
differences and similarities in traditional characteristics, domestic responsibilities, and work-life balance
between Turkish and South Korean female employees with using secondary data from academic literature,
related statistical data and the government's social policies.

Keywords: Female Labour, Social Gender Inequality, South Korea, Turkey

1. Introduction
Many studies conducted all over the world, describing the place of women in working life since the 1980s.
Most of these studies describe the role of women in the workforce from the perspective of developed
countries. Besides, studies involving Asian countries have also increased rapidly in the last two decades.
At this point, especially comparisons between Asian and Western countries, which have different
economic and socio-cultural characteristics have a leading role in terms of revealing best practices about,
gender equality and women's welfare policies. Moreover, many international organizations, such as the
ILO, the EU and the UN, also carry out activities to ensure that women do not experience any gender
discrimination in both social and economically and benefit from resources equitably.
Researches have shown that many economic and social factors such as education level, age, marital status
and number of children, professional skills, socioeconomic status of the family, inflation and
unemployment rates, domestic migration or traditional stereotypes about women's roles and
responsibilities have an influential impact on women's workforce participation or their duration periods of
the workforce. Therefore, the goal of this study was to address social factors affecting the labour
participation of women employees in both South Korea and Turkey in terms of marriage, childcare and
52
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
unpaid care work within the family that affects their work-life balance negatively and creates difficulties
for them to enter or stay longer in the workforce.
2. Female Labour Force Participation in Turkey and South Korea
In 2019, the female population was 41.433 million persons, which accounted for 49.8%
of the total population while male population was 41.721 million persons, which accounted for 50.2% of
the total population (83.154 million persons) according to the result of Turkish Statistical Institute’s
population and household survey. The labour force participation rate of females stood at 28.8% in the
same year. According to the same statistics, it seen that the labour force participation rate of women in the
25-49 age group with children under the age of three was 26.5% in 2018. The labour force participation
rate was 53.4% among the women who do not have any child. As seen from the figures, labour force
participation rates between married with children and women without children vary greatly in Turkey.
(TUIK, 2020)
Whereas in Korea, the total population stood at 51.779.203 person in 2019. The female population was
25.827 million while male population was 25.952 million person. In the meantime, the labour force
participation rate in South Korea stood at 53.5% percent, slightly increased compared to the previous year.
The labour force participation also shows slow increase in Korea since 2010s. (KOSIS, 2019) Although
female employment in Korea has been increasingly, it is still low compared to the OECD average and
male employment. Women experience career breaks largely because of childbirth or childcare resulting
low female labour force participation. (MOEL, 2019) Issues of female labour force participation and
gender equality have recently been at the centre of the debate in Korea, due to its low female labour force
participation rates compared to other developed countries. Explaining the low labour force participation,
Lee and his friends state that marriage is one of the significant factors and differences in labour force
participation between married and unmarried women vary across cities and are sizable in large industrial
cities.(Bun Song Lee, Soomyung Jang, 2008) In Korea, women workers sometimes experience unfair
workplace practises such as illegal dismissals because of their marital or pregnancy status. (Kavurmacı,
2020)
3. Social Factors Affecting Female Labour Force Participation
In the historical process, although their scope and quality differ from social and economic changes,
women have always been a part of economic activities. As is the case today, the need for the female
workforce has continued to increase in every period of history. The female labour needed in the fields or
factories during the transition from the agricultural society to the information society continues to work in
agricultural production or unskilled jobs in developing countries or even in developed countries.
Moreover, women start working outside the home as a part of the labour, they experience various
problems when entering the workforce or during their work-life for many reasons, such as gender
discrimination or unfair workplace practices because of their marital status. (Şahin, 2019; Yüksel, 2014)
Gender inequality means any discrimination, deprivation or restriction based on gender that prevents the
recognition, exercise and enjoyment of women's human rights and fundamental freedoms in political,
economic, social, cultural and civic fields. (Bal, 2014) Therefore, The Global Gender Report, published
by the World Economic Forum, is an important index that compares and ranks countries on gender
inequality based on criteria such as economic, education, health and policy since 2006. The purpose of
this report is to raise global awareness of the challenges posed by gender inequalities and to create
opportunities to reduce them. In the 14th report, which published this year, Iceland ranked first among
153 countries with the smallest gender inequality. European countries such as Norway, Finland and
53
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Sweden followed respectively. Despite this, South Korea ranked 108th on the list, while Turkey ranked
130. (World Economic Forum, 2019)
Although it observed by the researches that, the number of female workers is increasing around the world,
especially in countries where the service sector is growing. Nevertheless, the traditional role created by
social expectations for women or the discrimination and inequalities they face in employment still
negatively influence women's entry into the labour market or affects the time they spend in the labour
market. In many countries, limited improvements made in terms of changing conditions that adversely
affect the women workforce, which arise from home and child responsibilities and make them vulnerable
in working life. Undoubtedly, domestic responsibilities such as home and child care still seen as women's
duties who also participate in labour. (Koray, 2018)
In 2008, Turkish Women's Status General Directorate prepared and published Gender Inequality National
Action Plan (2008-2013). The report stated that the lack of professional skills, low educational level, the
insufficiency of childcare services, the elderly and disabled people in need of care in the family, expected
domestic responsibilities of women are the main reasons behind the low employment rates in Turkey.
(Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, 2008) Turkey still holds the traditional patterns in their modern
social structure. Is caused by, family and kinship relations have an important role in society and culture.
Besides, Turkey known as a male-dominated culture and the home care role falls largely on women,
regardless of their employment status. (Soysal, 2020)
In Korea, like many other countries in East Asia, men describe as the powerful figure who is the primary
support for the family. Under this definition, there are strong Confucian elements that have placed the
socio-cultural basis of society. (Fleckenstein & Lee, 2014) Confucianism is a complex system of moral,
social, political, philosophical, and religious ideas and has had an intense impact on the history, culture
and social life of East Asia. (Atay & Karsan, 2012) Korea has changed as the country modernized with
rapid economic development since the half-century. However, some cultural traditions do not change
easily such as family structures and interactions. Women's roles as mothers and wives still considered the
most fundamental roles in Korea. In particular, raising children well seen as the most important
responsibility of Korean mothers. Korean society expects from mothers to organize their children's
education process by providing social, emotional and academic support and making important decisions
when necessary. Thus, among Korean working mothers, the upbringing and education of children have
become the other reason for career breaks or leaves. (Y. Cho et al., 2015)
4. Supporting Policies on Women's Participation in the Labour Force in Turkey and South Korea
As women, gain a presence in the labour market, the demand for unpaid work within the family such as
child, elderly or disabled care for need increases. However, families from the lower-income group cannot
afford the paid care services offered by the private sector. Meanwhile, the contribution of men in
domestic responsibilities is far from solving the existing carrying gap. Although the only way to close the
emerging child, elderly and disabled care need seems to be the state taking a role in this major issue. On
the other hand, the current situation in working conditions makes it difficult to reconcile work and family
responsibilities. Uncertain work arrangements, low wages, long working hours and work concentration
exacerbate the conflict between work and family life. This situation pushed women to choose between
having children and participating in employment, and the result has been low birth rates or low
postpartum labour force participation. (Ulutaş, 2015)
In 2018, within the framework of the Women's Empowerment Strategy Document and Action Plan
(2018-2023) published by the Turkish Government, it has underlined that as the main purpose of this plan
54
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
is ensuring women presence in economic life in line with the changing labour market dynamics and also
securing their full and effective participation in all areas of working life. To create awareness and
strengthen their economic and social status, services related to the access of women in need to the labour
market such as qualified employment, training, consultancy, incentives, micro-credit and similar
resources will develop to benefit of women and girls. For this purpose, informative events will held in
order to share the responsibilities of women and men on the harmonization of work and family life and
announce the latest developments on the subject. To ensure that it is planned to prepare and spread
printed and visual materials. Also, in line with the researches carried out with the data provided by
Turkish Social Security Institution (SGK) and Turkish Employment Agency (İŞKUR), it will be
determined to find out whether the birth-related leaves meet the needs. In light of the action plan, the
government decided to put efforts to diversify the support and incentives for child, disabled and elderly
care in order to reduce the care obligations of women. For example, nursery facilities decided to expand
in Organized Industrial Zones and the number of institutions providing daytime services for disabled and
elderly people decided to increase. In addition, necessary legislative arrangements planned to make to
exempt a certain amount of the kindergarten benefits provided by the employers for their workers.
(Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, 2018)
In Turkey, mothers are entitled to paid leave eight weeks before the birth and eight weeks after birth (a
total of 16 weeks). If the health status of the mother stated well in health reports, she can work up to three
weeks before birth and can use the remaining five weeks after birth. Therefore, the mother may be on
paid leave for 13 weeks (approximately three months one week). However, researches all over the world
recommend that babies should feed with breast milk uninterruptedly for the first six months. Thus, 13
weeks of paid leave will not be sufficient. Although current laws allow both mother and father up to 24
months of unpaid leave, in current economic conditions, parents will have to continue working to support
the family. However, the cost of childcare services and the insufficient state support for this issue,
working mothers who have new children face obstacles to return to working life due to childcare. (Kesen,
2020) In particular, some important laws and regulations that support working mothers in terms of social
and economic aspects both in the labour market and within the family in Turkey listed as follows
(Yıldırım, 2019):
• Female employees are entitled both maternity and after-birth time leave, regulation of working
hours during pregnancy and after childbirth,
• The employer's obligation to act equally, reduced work schedule or part-time work opportunities,
parental unpaid leave for mother and father,
• Providing the necessary conditions to ensure the safety of newly mothers, expectant mothers or
nursing employees in their workplaces,
• Payment of maternity benefits per child, caregiver wage support for working mothers (Financial
support for children up to the age of two; under a project to support registered women's
employment through the promotion of trained childminders)
• Health benefits and monetary benefits within the scope of maternity insurance, retirement age
limit discount provided to mothers with a disabled child.
The Confucian virtue places great responsibilities on families and individuals in Korea for the care of
children and the elderly. The Confucian culture underlines the women’s commitment to their husbands
and his family remains strong patterns. Such as caring responsibilities when parents are old influences
society and seen as son's filial duties. Owing to that, it is very common for married women living together
with their parents-in-law in Korea. Besides, women's duties continue after work, which gives them huge
responsibilities of preparations to help celebrate the Korean traditional days and this is associated with the
55
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
role of women by Confucian traditions, which is widespread in Korea. (Lee, 2017; Sung, 2003) On the
other hand, Korea’s public sector displays comparatively more well-established system and maintains fair
employment for women to create more balance between work and family life while comparing to the
private sector. For example, pregnant female workers in the private sector rarely apply for paid parental
leave, as they fear losing their job or receiving a negative organizational response. Therefore, some
recently conducted surveys stated that only 35.8% of pregnant female workers apply for paid parental
leave. (D. Cho, Cho, & Song, 2010) Evidently, some important laws and regulations that support working
mothers in the labour market and within the family in Korea listed as follows (Chin, Lee, Lee, Son, &
Sung, 2012; Fleckenstein & Lee, 2014):
• Female employees are entitled both maternity leave and after-birth time leave, employed mothers
and fathers are entitled to childcare (or parental) leaves for up to 1 year until the child’s sixth
birthday (reduced work schedule also can be requested in place of a childcare leave) according to
the Labor Standards Act.
• Childcare supported for low-income working families are eligible for childcare subsidies that
cover 30–100% of childcare expenses paid to childcare centers or homes.
• The law mandates on-site, non- profit childcare at workplaces that hire 300 or more female
workers or 500 or more workers in total.
• Local Healthy Family Support Centers also provides services such as education of family life and
counseling, family-friendly community building programs, complementary childcare service,
emergency support for vulnerable families, and community networking.
5. Conclusion
The social participation of women workforce in the labour market is now more prevalent than ever.
However, the statistical figure indicates that women’s economic activities have been restricted in many
ways such as cultural structure of society, education, marital status and number of children, age of women,
informal employment, unpaid care work within the family, or low wage level in current economic
environment. Therefore, having a child sometimes leads to a break from working life or to an end. The
existence of institutions such as nurseries and kindergartens that will provide childcare services instead of
the mother does not solve the problem. Low-income families seen affected more negatively by childcare
costs of women's labour force participation. As seen, important legal steps have taken by both
governments in reducing gender issues, but have also still recognized some problems in the
implementation of the various laws. So that, gender equality is the main condition for secured
employment in increasing women's participation in the labour market. It is imperative to take various
steps such as daycare and child support by government and employers to encourage women to work.
Promoting women's entrepreneurship is also one of the fundamental policies increasing women's
employment. In addition to these, it is necessary to expand the job opportunities a, create non-
discriminatory work environment, preventing career breaks due to childbirth or childcare and promoting
women’s reemployment.

References

56
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Atay, Erhan, Karsan Gökhan (2012).Güney Kore Ekonomik Gelişiminin Sosyo-Kültürel Dinamikleri:
Yeni-Devletçi Yaklaşım, İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsü, Avrasya İncelemeleri Dergisi
(AVİD), 29-73
Bal, M. D. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış. KASHED, 1(1), 15–28.
Bun Song Lee, Soomyung Jang, J. S. (2008). Women’s labor force participation and marriage : The case
of Korea. Journal of Asian Economics, 19, 138–154. https://doi.org/10.1016/j.asieco.2007.12.012
Chin, M., Lee, J., Lee, S., Son, S., & Sung, M. (2012). Family Policy in South Korea: Development,
Current Status, and Challenges. Journal of Child and Family Studies, 21(1), 53–64.
https://doi.org/10.1007/s10826-011-9480-1
Cho, D., Cho, J., & Song, B. (2010). An empirical analysis of the gender earnings gap between the public
and private sectors in Korea: A comparative study with the US. Journal of the Japanese and
International Economies, 24(3), 441–456. https://doi.org/10.1016/j.jjie.2010.02.001
Cho, Y., Kim, N., Lee, M. M., Lim, J. H., Han, H., & Park, H. Y. (2015). South korean women leaders’
struggles for a work and family balance. Human Resource Development International, 18(5), 521–
537. https://doi.org/10.1080/13678868.2015.1076562
Fleckenstein, T., & Lee, S. C. (2014). The Politics of Postindustrial Social Policy: Family Policy Reforms
in Britain, Germany, South Korea, and Sweden. Comparative Political Studies, 47(4), 601–630.
https://doi.org/10.1177/0010414012451564
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2008). Toplumsal Cı̇ nsı̇ yet Eşı̇ tlı̇ ğı̇ Ulusal Eylem Planı 2008–2013.
Retrieved from https://ailevecalisma.gov.tr/media/6314/toplumsal-cinsiyet-eşitliği-ulusal-eylem-
planı-2008-2013.pdf
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2018). Kadının güçlenmesi strateji belgesi ve eylem planı 2018-2023.
Retrieved from
http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge/files/RySPo+KADININ_GUCLENMESI_STRATEJI_
BELGESI_VE_EYLEM_PLANI_2018-2023_.pdf
Kavurmacı, A. (2020). Güney Kore Ekonomisinde Chaeboller ve Endüstri İlişkileri. İstanbul: Ekin
Yayınevi.
Kesen, N. F. (2020). Aile ve Sosyal Politika. In Doğa Başer (Ed.), Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet (1.
Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Koray, M. (2018). Sosyal Politika (5. Baskı). Ankara: İmge Kitapevi.
KOSTAT (2020) Economically Active Population and Labour Force Participation Statistics, Retrieved
from http://kostat.go.kr/portal/eng/pressReleases/5/1/index.board
KOSIS (2020), Statistical Database, Retrieved from
https://kosis.kr/eng/statisticsList/statisticsListIndex.do?menuId=M_01_01&vwcd=MT_ETITLE&pa
rmTabId=M_01_01#SelectStatsBoxDiv
Lee, Y. (2017). Women Workforce in the Korean Context. International Review of Management and
Marketing, 7(1), 403–412.
MOEL. (2019). Ministry of Employment and Labor. Retrieved February 8, 2019, from
http://www.moel.go.kr/english/main.jsp
57
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Şahin, M. (2019). İş Gücü Piyasasında Dezavantajlı Gruplar: Kadınlar. In Y. K. Yasım (Ed.), İş Gücü
Piyasasında Dezavantajlı Gruplar. Ankara: Türk Metal Sendikası Araştırm ve Eğitim Merkezi.
Soysal, G. (2020). Türkiye’de Kadın. In M. Zencirkıran (Ed.), Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal
Yapısı (7. Baskı). Bursa: Dora Yayınevi.
Sung, S. (2003). Confucian Welfare State : The Case of South Korea. Social Policy & Administration,
37(4), 342–360.
TUIK (2020), İşgücü İstatistikleri, Retrieved from https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-
Istatistikleri-Agustos-2020-33792
Ulutaş, Ç. Ü. (2015). İş ve aile yaşamını uzlaştırma politikaları: Türkiye’de yeni politika arayışları.
Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(3), 723–750. https://doi.org/10.1501/sbfder_0000002368
World Economic Forum. (2019). Global Gender Gap Report 2020: Insight Report. Retrieved from
http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2020.pdf
Yıldırım, R. (2019). Kadın Çalışanların Analık Halindeki Hakları. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hayatına
Denetmenlerin Bakış Açısı, 7, 75–106.
Yüksel, H. (2014). Güncel Gelişmeler Işığında Sosyal Politika. Bursa: Ekin Yayınevi.

58
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DÜNYA BARIŞININ SAĞLANMASINDA KUZEY ATLANTİK ANTLAŞMASI ÖRGÜTÜ

Doç. Dr. Mustafa HATİPLER

ORCID: 0000-0002-2090-3042
Gülden İrem KAZEL
ORCID: 0000-0001-5734-3598
Trakya Ünversitesi

Özet
Uluslararası sistemde barış arayışları geçmişten günümüze kadar üzerinde tartışılan bir konu olmuştur.
Sosyal politikanın uluslar arası alandaki faaliyetlerinin özünü dünya barışı ve insanların refahı
oluşturmaktadır. Bu noktada güvenlik alanı büyük öneme sahiptir.
Sürdürülebilir bir barış hedefi doğrultusunda oluşturulmuş bir örgüt olan NATO, sadece siyasi ve askeri
alanlarda değil, aynı zamanda bilimsel ve ekonomik boyutuyla da dikkat çekmektedir. Kurulduğu yılda,
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne (SSCB) karşı caydırıcı bir askeri blok olarak tanımlanan örgüt,
uluslararası güç dengelerinin değişmesi ve küreselleşme ile birlikte misyonunu genişleterek yeni dünya
düzenine uyum sağlama hususunda da önemli adımlar atmıştır.
NATO günümüzde çok yönlü ve farklılaşan küresel tehditlere karşı dünya barışını ve güvenliğini sağlama
hedefinde olup demokrasi değerlerine bağlı üye devletleri ve güçlü ilişkiler kurduğu küresel ortakları ile
nükleer silahların önlenmesinden siber güvenliğe ve iklim değişikliklerine kadar işbirliği yapmaktadır. Bu
kısa çalışmada, öncelikle NATO’nun kuruluşundan günümüze kadar gelinen süreçteki gelişmeler
anlatılacak, ardından NATO’nun üyelik ilkeleri, güvenlik tehditleri ve işbirliği yaptığı ülkeler
irdelenecektir. Araştırmanın sonunda, NATO’nun misyonu ve geleceği ile ilgili değerlendirmeler
yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: NATO, Güvenlik, Sosyal Politika, Dünya Barışı.

Abstract
The seeking of peace in the international system has been an issue that has been discussed over the past.
World peace and peoples well-being constitute the essence of the activities of social policy in the
international arena. At this point, the security area is of great importance.
NATO, an organization created in line with a sustainable peace goal, draws attention not only in the
political and military fields, but also in its scientific and economic dimension. The organization, defined
as a deterrent military block against the Union of Soviet Socialist Republics (USSR) in the year it was
founded, also took important steps in adapting to the new world order by expanding its mission with
globalization and the change of international power balances.
Today, NATO aims to provide world peace and security against multi-faceted and diverse global threats,
and cooperates with member states that are committed to democracy values and global partners with
whom it has established strong relationships, from the prevention of nuclear weapons to cyber security
and climate changes. In this short study, first of all, the developments in the process from the
establishment of NATO to the present day will be explained, then NATO’s membership principles,

59
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
security threats and the countries with which it cooperates will be examined. At the end of the research,
assessments will be made regarding NATO's mission and future.

Keywords: NATO, Security, Social Policy, World Peace

GİRİŞ

Güvenlik konusu, ülkeler arasındaki işbirliğinin en önemli adımlarından biridir. Güvenlik, uluslar arası
sosyal politikanın da çalışma alanları içinde yer almaktadır. Bunun yanında güvenlik, uluslar arası
ilişkilerde ve uluslar arası ticarette yadsınamaz bir öneme sahiptir. Dünya çapında güvenliğin kalesini
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) oluşturmaktadır.

NATO, ilk olarak Avrupa ve Kuzey Amerika’da yer alan on iki üyeden oluşan ve Washington Antlaşması
ile temel taşlarından birini oluşturan siyasi ve askeri bir organizasyondur. Antlaşma, kurucu üyeler
tarafından imzalanmış ve kuruluşun ana ilkelerinin listelendiği 14 maddeden oluşmaktadır.

NATO, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)'nin yükselen gücüne karşı ortak bir savunma
örgütü olarak kurulmuştur. Batı Avrupa ülkeleri, SSCB’nin geleneksel yeteneklerinden tehdit altında
kaldıklarından, Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nden, Avrupa’daki siyasi ve askeri varlığını II. Dünya
Savaşı’nın ötesinde tutmasını istemişlerdir. ABD ve Avrupa ülkeleri arasındaki müzakerelerin sonucunda,
4 Nisan 1949'da NATO’nun oluşturulması kararı alınmıştır. Böylece NATO, ABD’yi kurumsal olarak
Avrupa’nın güvenliğine de somut güvenlik güvencesiyle bağlayan tek çokuluslu kuruluş olmuştur
(Lindley-French, 2007).

NATO kuruluşundan bu yana birçok değişiklik ve zorlukla karşı karşıya kalmıştır. SSCB'nin dağılması,
İttifakın rolünün; “Yeniden Değerlendirilmesine” yol açmıştır. NATO’nun gelişmesindeki bir başka
kırılma noktası da 11 Eylül terör saldırıları olmuştur. NATO, yeni güvenlik sorunlarına uyum sağlamak
için görev alanını genişletmiş, tüm yapılarını iyileştirmiş, yeni ortaklıklar kurdu ve stratejik hedeflerine
ulaşmak için yeni araçlar geliştirmiştir (Ondrejcsak ve Rhodes, 2014).

Günümüzde NATO, 30 üye devletten oluşmakta ve dünyanın en güçlü bölgesel askeri ve siyasi örgütü
olarak adlandırılmaktadır.

1. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün Tarihi ve Gelişen Olaylar

NATO, 1949 yılında 12 ülke tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması ile kurulmuştur. İlk kurucu
ülkeler; Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz,
İngiltere ve ABD’dir. Örgütün ilk merkez ofisi Londra'dır, ancak 1952'de Paris'e taşınmıştır. Soğuk
Savaş 1 sırasında NATO, caydırıcılık politikasıyla Avrupa'da barışı korumaya yardımcı olmuş ancak,

1
Soğuk Savaş: 1947 yılında başlayan ve 1991 yılında SSCB’nin dağılmasıyla sona eren, SSCB’nin başı çektiği Doğu Blok ve
ABD'nin başını çektiği NATO kuvvetleri ve diğerleri arasında yaşanmış olan, her iki tarafın birbirlerine doğrudan savaş
açmayıp birbirlerini bölgesel olarak desteklediği vekalet savaşları şeklinde süren jeo-politik gerginlik sürecinin adıdır

60
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
üyeleri arasında anlaşmazlıklar da yaşanmıştır. Özellikle, ABD, SSCB’ye karşı diğer üyelerin
istediğinden daha agresif politikaları tercih etmiştir. ABD yetkililerinin genellikle NATO’nun SSCB
saldırısını engellemek için nükleer silahlara güvenmekte ısrar etmiş olması bu agresif politikanın bir
örneği olarak gösterilebilir. Ancak bazı NATO ülkeleri, bu silahların kullanımına karşı çıkmışlardır.

NATO’ya Yunanistan ve Türkiye, 1952 yılında Batı Almanya ise 1955 yılında katılmıştır. Fransa 1966
yılında NATO’dan çekilmiştir. Bu nedenle NATO, genel merkezini 1967 yılında Paris’ten Belçika-
Brüksel’e, taşımıştır. İspanya 1982’de NATO’ya katılmıştır. Almanya, Batı ve Doğu Almanya'nın
birleştiği 1990’da üye olarak Batı Almanya’nın yerine geçmiştir
(https://history.state.gov/milestones/1945-1952/nato).

1991’de Varşova Paktı çözülmüş ve SSCB birçok bağımsız devlete dağıldı. Bu devletlerin çoğu
komünizmi reddetti. Bazı çevreler, geleneksel komünist düşmanları olmadan NATO'nun amacını
yitirdiğini ve dağılması gerektiğini düşünmüştür. Fakat NATO, odağını değiştirmiş ve 1994 yılında Barış
İçin Ortaklık programını başlatmıştır. NATO üyeleri ile ortak askeri planlama ve tatbikatlar sağlayan bu
programa, Rusya ve birçok Doğu Avrupa ülkesi dahil olmak üzere 20'den fazla ülke katılmıştır
(https://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_139339.htm).

1990'larda NATO, Bosna-Hersek ve Yugoslavya'daki (daha sonra Sırbistan ve Karadağ’dan oluşan) iç

savaşları durdurma çabalarına katılmıştır. 1999’da Yugoslavya’da NATO, savaştığı geleneksel bir savaşa
en yakın şey olan askeri hedeflere karşı geniş çaplı hava saldırısı başlatmıştır. Bu saldırılarda NATO’nun
hedefler arasında, Kosova'daki etnik Arnavut isyancılarla savaşan Yugoslav ordusu (Sırp birlikleri)
olmuştur. Hava saldırıları, 1999 yılının Haziran ayında Yugoslavya'nın askerlerini geri çekmeye
başlamasının ardından sona ermiştir. NATO birlikleri daha sonra barış gücü olarak Kosova'ya girmiştir
(https://www.britannica.com/topic/North-Atlantic-Treaty-Organization/NATO-in-the-post-Cold-War-
era).

1997'de Rusya, NATO’nun doğuya doğru genişlemesine karşı çıkmayacağını açıklamıştır. Bu

açıklamanın üzerine, 1999’da Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya, NATO üyesi olmuştur. 2004
yılında ise örgüte, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya katılmıştır.

NATO, 2001 yılında Arnavut isyancılar ile Makedonya hükümeti arasında ateşkes anlaşması yapılmasına
yardım etmesi için Makedonya'ya asker göndermiştir. NATO birliklerine isyancıların silahlarını toplama
ve yok etme görevi verilmiştir (https://www.history.com/topics/cold-war/formation-of-nato-and-warsaw-
pact). Daha sonraki yıllarda, ABD’deki 11 Eylül’deki terörist saldırıların ardından NATO, bu saldırıları
tüm NATO üyelerine yönelik bir saldırı olarak değerlendirdiğini açıklamıştır. Sonraki aylarda, birçok
NATO ülkesi Afganistan'daki terörist hedeflere karşı ABD liderliğindeki bir askeri harekâtta yardım
sağlamıştır. Harekât, Afganistan’ın iktidar partisi Taliban’ın düşmesine yol açmıştır. NATO, 2003 yılında
Afganistan'ın başkenti Kabil'de uluslararası bir barışı koruma gücünün komutasını almıştır. 2005’te
NATO Güney Afganistan’a ilave birlik göndermiştir.

ABD Başkanı Barack Obama, 2011 yılında NATO liderliğindeki ABD askeri gücünü Afganistan'dan
2014 yılına kadar çekme planını açıklamıştır. NATO 2011 yılının ortalarında, ulusal barışı koruma ve
güvenlik görevlerini Afgan kuvvetlerine devretmeye başlamıştır. Devir Haziran 2013'te tamamlanmış ve
NATO ve ABD, Aralık 2014'te Afganistan'daki savaş misyonunu resmen sona erdirmiştir. Ancak
Afganistan'da yaklaşık 10.000 Amerikan askeri kalmış ve bun askerler, 2016'ya kadar savaş dışı rollerde
61
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
görev yapmıştır (https://www.britannica.com/topic/North-Atlantic-Treaty-Organization/NATO-in-the-
post-Cold-War-era).

2002'de NATO ve Rusya NATO-Rusya Konseyi'ni kurmuştur. Bu organ, Rusya ve NATO’nun, terörle
mücadele, silah kontrolü ve kriz yönetimi dahil olmak üzere bir dizi proje ve politika üzerinde birlikte
çalışmasına imkân sağlamıştır. Konseyin oluşturulması, Rusya’nın NATO’ya sınırlı da olsa bir ortak
olarak giriş yapmasını sağlamıştır. Rusya'nın Mart 2014’de, Ukrayna'nın Kırım yarımadasını ilhak etmesi
üzerine, Nisan 2014’te NATO üyesi ülkelerin Dışişleri Bakanları, “NATO ve Rusya arasındaki bütün
pratik sivil ve askeri işbirliğini” askıya almıştır (https://otan.delegfrance.org/NATO-s-history).

Irak Savaşı (2003-2011), NATO ülkeleri arasında önemli anlaşmazlıklar yaratmıştır. Fransa ve Almanya
da dahil olmak üzere birçok Avrupa ülkesi, ABD’nin Irak’taki Saddam Hüseyin’in yıkılmasına yol açan
Irak işgaline karşı çıkmıştır. İşgalin ardından NATO, yeni Irak hükümetinin güvenlik güçlerinin
eğitilmesine yardımcı olmuştur. 1966’da NATO’dan çekilen Fransa, 2009’da üye devlet olarak örgüte
katılmıştır. Arnavutluk ve Hırvatistan da 2009'da NATO üyesi ülke olmuştur.

2009 yılında NATO, bölgedeki korsanlıkla savaşmayı amaçlayan Afrika boynuzunda Hint Okyanusu ve
Aden Körfezi'nde askeri operasyonlara başlamıştır. Misyon 2016'da sona ermiş ve 2012'den sonra
bölgede başarılı bir korsan saldırısı rapor edilmemiştir.

2011'de Libya ordusu ile Muammer Kaddafi yönetimine karşı çıkan protestocular arasında Libya'da
çatışma çıkmıştır. NATO sivilleri koruma amaçlı askeri operasyonlara öncülük etmiştir. Bu çatışmada,
Kaddafi saklanmış ve daha sonra öldürülmüştür.

Karadağ, 2017'de NATO üyesi bir ülke olmuştur. Karadağ’ın, Adriyatik Denizi'nde stratejik bir denizcilik
pozisyonunu elinde tutması, bu kararın alınmasında etkili olmuştur
(https://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_139339.htm).
1.1. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü ‘ün İlkeleri

NATO, üye ülkeler arasında toplu savunma ve karşılıklı yardıma dayanmaktadır. Toplu savunma, NATO
(İttifak kelimesi de aynı anlamdadır)’nun ana ilkesi veya temel taşı olarak kabul edilmektedir. Kendini
savunma hakkı, her bir devletin temel hakkı olarak kabul edilmiştir. Bu durum kaynağını Birleşmiş
Milletler (BM) Şartı'nın (1945) 51. Maddesinden almaktadır. İlgili madde
(https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_16937.htm ?):

“Bu Şart'ta yer alan hiçbir şey, kendiliğinden kolektif veya bireysel öz hakkını bozmaz.
Birleşmiş Milletler üyelerine karşı silahlı bir saldırı olursa, Güvenlik Konseyi uluslararası
barış ve güvenliği sağlamak için gerekli önlemleri alana kadar savunma hakkına sahiptir.
Üyelerin bu kendini savunma hakkını kullanması durumunda alınan önlemler derhal
Güvenlik Konseyine bildirilir ve bu Tüzük uyarınca Güvenlik Konseyi'nin istediği gibi bir
eylemde bulunma yetkisini ve sorumluluğunu hiçbir şekilde etkilemez. Bu madde,
uluslararası barışı ve güvenliği sağlamak ya da eski haline getirmek için gerekli ”
şeklindedir.

62
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
NATO, üye ülkelerinden birine karşı silahlı bir saldırı meydana geldiğinde, her üye devletin bunu tüm
üye devletlere karşı bir şiddet eylemi olarak kabul etmesi ve saldırılan üye devletlere yardım etmek için
gerekli önlemlerin alınması gerektiği esasına göre kurulmuştur. İttifak’taki her üye devletin saldırganlığa
karşı kendi savunma kapasitesini oluşturması ve ona sahip olması gerektiğini belirtmesi önemlidir.
Washington’daki Antlaşmanın 5. maddesinde NATO üye ülkelerinin toplu savunması düzenlenmiştir.
Bator (2013: 105)’a göre Antlaşma, her üyeye ortak güvenliğin riskini, sorumluluğunu ve faydalarını
paylaşma taahhüdünde bulunur. Ayrıca NATO üyelerinin bireysel özgürlük, demokrasi, insan hakları ve
hukukun üstünlüğü ilkelerine bağlı benzersiz bir değerler topluluğu oluşturduğunu belirtir. Madde 5,
yalnızca bir kez, 12 Eylül 2001 tarihinde, ABD’ye yapılan terörist saldırılarından sonra, Kuzey Atlantik
Konseyi 9/11’i sadece ABD’ye değil, aynı zamanda NATO’nun tüm üyelerine yapılan bir saldırı olarak
kabul etmiştir (Daadler, 2011).

Toplu savunmanın yanı sıra, NATO ayrıca 4. Maddeye göre siyasi ve askeri meseleler veya tehditlerle
ilgili tartışmalar için bir mekân olarak da hizmet etmektedir. Bator (2013: 106), 4. Maddenin: “NATO’ya
siyasi boyut kazandırdığını ve ayrıca NATO’nun politik-askeri bir örgüt olarak nitelendirildiğini” iddia
etmektedir.

Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra Avrupa'daki güvenlik durumu değişmiş ve bu nedenle NATO daha
da gelişmesi ve yeni ortaya çıkan durumu barındırması için gerekli adımları atmıştır. Bu dönemde Avrupa
güvenliğinde üç ana değişiklik olmuştur:

*Birinci değişiklik: SSCB'nin dağılması, Batı Avrupa için oluşturduğu konvansiyonel tehdidi
neredeyse geçici olarak azaltmıştır,
*İkinci değişiklik: Baltık Bölgesi ve Orta ve Doğu Avrupa'daki eski Sovyet uyduları, demokratik
ülkelere geçişleri ve Avrupa ve NATO yapılarına entegrasyonları arttırmıştır,
*Üçüncü değişiklik: NATO toprakları dışında ortaya çıkan güvenlik sorunları İttifak’ın üyeleri
için bir tehdit olarak kabul edilmiştir (Carpenter, 2013).
1.2. İttifak için yeni güvenlik tehditleri

Terörizm, kitle imha silahlarının yayılması, siber savunma ve enerji güvenliği gibi güvenlik tehditlerinin
yanı sıra NATO, Ukrayna’daki komşularının güvenlik tehdidiyle karşı karşıya kalmıştır. Rusya’nın
Ukrayna'yı işgal etmesi ve Kırım Yarımadası'nın ilhakı, Doğu Avrupa’nın yalnızca önceki politik
gerçeklerini değil aynı zamanda Soğuk Savaş’ın sona ermesinden ve SSCB’’nin çöküşünden bu yana olan
stratejik dengeyi de değiştirmiştir (Ondrejcsak, 2014).

Rusya’nın Ukrayna'ya saldırısı sonucunda değişen üç ana alanın değiştiği söylenebilir. Bunlar:

1. Orta Avrupa’nın stratejik bağımsızlığı için kritik önem taşıyan Ukrayna’nın toprak bütünlüğü,
2. Rus silahlı kuvvetleri, esasen Kırım'daki Rus hava üsleri nedeniyle Orta Avrupa'ya yaklaşacağı
düşüncesi, 3. Savaşın artık Avrupa’daki güç çıkarlarını güçlendirmek ve de Rus dış politikası için “tabu”
olmadığının savunulması, şeklinde özetlenebilir.

Polonya Ulusal Savunma Bakan Yardımcısı Vekili Andrzej Karkoszka, NATO 2020 Uluslararası İttifak
Konferansı’nda yaptığı konuşmada (2014): “Rusya Rus azınlıkları etki aracı olarak kullanıyor. Rusya'da
kendisini süper güç olarak geri kazanmaya çalışan çok görünür bir askeri oluşum görüyoruz” şeklindeki
63
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
ifadesi, bu noktada uluslararası güç ve güvenlik sistemindeki değişimleri kanıtlar niteliktedir (North
Atlantic Treaty Organization, 2014).

1.2.1. Kitle imha silahlarının yayılması

NATO 2012 Chicago Zirvesi, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT)’nın hedefleri
doğrultusunda, nükleer silahların bulunmadığı bir dünya için gerekli şartların yaratılması konusundaki
ortak vizyonu tehdit ettiğini vurgulamıştır. NATO'nun kitle imha silahlarının çoğalmasını önlemek için
kullandığı başlıca araçlar silah kontrolü, silahsızlanma ve yayılmasının önlenmesidir, ancak NATO kitle
imha silahlarının çoğalmasını önlemek için tüm geleneksel önlemleri de kullanmaktadır.

Kitle İmha Silahlarının Yayılma Önleme Merkezi; Birleşik Ortak CBRN (kimyasal, biyolojik, radyolojik
ve nükleer) Savunma Görev Gücü; gerekli yeteneklerin standardizasyonu, eğitimi, araştırması ve
geliştirilmesi veya sivil hazırlığın geliştirilmesini sağlamak için oluşturulan CBRN Savunma Ortak
Mükemmeliyet Merkezi’nin kurulması bu noktada önemlidir. Bununla birlikte, NATO’nun bu çalışma
alanındaki etkisi, diğer devletlerle veya uluslararası kuruluşlarla yapılan işbirliğiyle güçlenmektedir.
NATO öngörülebilirliği, şeffaflığı sağlayan ve silahlanmayı mümkün olan en düşük seviyede tutan
konvansiyonel silah kontrolüne kendini adamıştır (North Atlantic Treaty Organization, 2014).

1.2.2. Siber savunma

Siber saldırılar, güvenlikteki yeni olgulardır. 2014 Galler Zirvesi, Washington Antlaşması'nın 5.
Maddesine siber saldırıları eklemiştir, ancak NATO üye ülkesine yapılan her siber saldırının ülkeler
bazında tek tek ele alınacağı hükmü kabul edilmiştir. Siber saldırılar, stratejik düzeyde tehdit oluşturma
potansiyeli taşımakta ve hem sivil hem de askeri altyapıyı ciddi şekilde etkilemektedir. Galler Zirvesi,
siber güvenliği: “İttifak’ın toplu savunma görevinin bir parçası” olarak belirlemiştir.

NATO, siber saldırılara karşı etkili savunma kurma ve bu yetenekleri diğer NATO üye ülkeleriyle
paylaşma yeteneklerini geliştirme hedefine sahiptir. Ayrıca, İttifak, çeşitli NATO sitelerine merkezi ve 24
saat siber savunma desteği sağlayarak NATO’nun kendi ağlarını koruyan NATO Bilgisayar Olayları
Karşılama Kapasitesi (NCIRC) geliştirilmiştir. Bu kapasitenin ise, ittifak tarafından sürekli olarak
gelişmesi, hızla değişen tehdit ve teknoloji ortamına ayak uydurması beklenmektedir. (North Atlantic
Treaty Organization, 2014).
1.2.3. Enerji güvenliği

NATO’nun güvenliğinin kilit unsurlarından biri olarak kabul edilen enerji güvenliği, 2006 yılında yapılan
Riga Zirvesi’nde NATO’nun gündemine getirilmiştir. Yaşamsal kaynakların akışının bozulmasının
İttifak'ın güvenlik çıkarlarını etkileyebileceği görüşü bu kararın alınmasında etkili olmuştur. NATO'nun
bu alanda katkı sağlayabileceği 5 temel alan tespit edilmiştir. Bunlar;

1.Bilgi ve istihbarat kaynaşması ve paylaşılması,

2.İstikrarın yansıtılması,
3.Uluslararası ve bölgesel işbirliğinin ilerletilmesi,
4.Sonuç yönetiminin desteklenmesi,
5.Kritik altyapının korunmasının desteklenmesi, şeklinde ifade edilebilir.

64
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ayrıca NATO, stratejik değerlendirmeler ve beklenmedik durum planlaması temelinde, kritik altyapı ve
geçiş alanları ve hatlarının korunması, ortaklarla işbirliği ve Müttefikler arasındaki istişareler de dahil
olmak üzere, enerji güvenliğine katkıda bulunma kapasitesini geliştirmek için Stratejik Konsept 2010'da
kendisini taahhüt etmiştir. NATO için enerji güvenliği iki şekilde yorumlanabilir. Birincisi, İttifak’taki
her üye devletin enerji kaynaklarını güvenlik altına almak, ikincisi ise savaş alanındaki güçlerin başarılı
güvenlik operasyonları için temel ihtiyaçlarını güvenceye almak için yeterli enerjiye ihtiyaç duydukları
enerji güvenliğidir (Bator, 2013).

2. KUZEY ATLANTK ANTLAŞMASI ÖRGÜTÜ’NÜN DÜNYA BARIŞINI SAĞLAMA

NOKTASINDA GENİŞLEME VE ORTAKLIK POLİTİKASI

NATO ortaklık politikaları, birkaç kategori altında tanımlanabilir. Bu kategorilerin ilki, Gürcistan örneği
gibi NATO’ya üye olma arzusunda olan devletlerle ilişkileri kapsamaktadır. İkinci kategori, NATO
üyeliği arzusunda olmayan Avusturya, İsviçre, İsveç, Finlandiya gibi Avrupa ülkeleri ile olan ilişkileri
kapsamaktadır. Üçüncü kategori ise, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Kore ve Japonya gibi önemli
uluslararası aktörlerle bireysel ortaklıkları ile NATO kurumsal çerçevesi içindeki devletlerle ilişkileri olan
NATO’nun küresel ortaklıklarını kapsamaktadır. İstanbul İşbirliği Girişimi, Akdeniz Diyaloğu ve
Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi (EAPC), bu kategoriye örnek gösterilebilir.
2.1. Barış İçin Ortaklık Programı

Bazı eksikliklerine ve mevcut duruma sınırlı adapte olma esnekliğine rağmen, Barış için Ortaklık
Programı (PfP), İttifak için hala en önemli kurumsal işbirliği çerçevesidir. PfP'nin rolü, son Galler
Zirvesi’nde de artarak devam etmiş ve toplantı sonuç bildirisinde : “Barış için Ortaklık ve Avrupa-
Atlantik Ortaklık Konseyi Ortaklığı, bütünüyle özgür ve barışa yönelik Avrupa vizyonumuzun bir parçası
olmaya devam edecek” denilmiştir (Wales Summit Declaration, 2014).

Genel olarak, PfP, NATO ile ortak devletler arasında pratik ve pragmatik işbirliğinin bir aracı olarak
tanımlanabilir. 1994 yılında başlatılan PfP, katılımcı ülkenin NATO ile işbirliği konusunda kendi
önceliklerini seçmesine izin vermektedir (Partnership for Peace Programme, 2014).

NATO’nun PfP programı, EAPC ile de yakından bağlantılıdır. Devletlerin programa katılımı için iki yol
bulunmaktadır. Birinci yol olarak PfP programına katılım, NATO üyeliği isteyen ülkeler için katılım
öncesi bir aşama olarak düşünülebilmektedir. Diğer bir yol olarak, PfP programı, NATO ile ilişkilerini
yoğunlaştırmak isteyen ancak üyeliğe yönelik istekleri olmayan, Avusturya, Finlandiya, İsviçre ve İsveç
gibi ülkeler için bir iletişim aracı olarak hizmet etmektedir. Bu ülkeler, mevcut kalkınma ve işbirliğinin
yanında kalmak istemeyip, NATO'yu uluslararası konumlarını ve güvenliğini güçlendirmenin bir aracı
olarak gören ülkeler olarak adlandırılmaktadırlar (Cizik ve Novak, 2015: 11).
2.2. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün Üyelik Koşulları

BM Şartı’nın 51. Maddesine göre, “Bu şartta yer alan hiçbir şey, BM üyesine karşı silahlı bir saldırı
meydana gelirse, bireysel veya toplu savunma hakkını elinden almaz,” her devletin bireysel veya toplu
tedbirlerle kendi güvenliğini sağlama hakkı vardır (UN Charter, 1945). NATO'nun toplu savunma
düşüncesi bu önkoşulu temel alır.

65
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Genişleme, güvenlik ve öngörülebilirliğin nasıl yaygınlaştırılacağı konusunda çok önemli bir araçtır. Bir
ülkenin NATO üyesi olup olamayacağı sorusu Washington Antlaşması'nın 10. Maddesinde
tanımlanmıştır. Bu maddeye göre: “Taraflar, bu Antlaşma'nın ilkelerini geliştirebilecek ve Kuzey Atlantik
Bölgesinin güvenliğine katkı yapacak durumda olan herhangi bir Avrupa devletini bu Antlaşmaya
katılmaya oy birliği ile davet edebilirler. Davet edilen Devlet katılım belgesini Amerika Birleşik
Devletleri Hükümeti'ne vererek bu Antlaşmaya taraf olabilir” (Washington Treaty, 1949). Bu maddeden
anlaşılacağı üzere, Washington Antlaşması gelecekteki NATO üyelerine coğrafi sınırlamalar getirmiştir.
Antlaşmaya sadece Avrupa ülkelerinin davet edilebilmesi gerekliliği öngörülmüştür.

NATO’ya katılabilmek için diğer gerekli şart demokrasidir. Demokratik ilkeler NATO üyeleri ve
gelecekteki NATO üyeleri için çok önemlidir. Washington Antlaşmasında da belirtildiği gibi:
“Demokrasi, bireysel özgürlük ve hukukun üstünlüğü ilkeleri üzerine kurulu halklarının özgürlüğünü,
ortak mirasını ve medeniyetini korumayı hedefler” (Washington Treaty, 1949).

Bu ilkeler, 1995 yılında yayınlanan “NATO Genişleme Çalışması” nda da tekrarlanmıştır. Bu belge,
demokratik siyasal sistemi, piyasa ekonomisini, adil azınlık haklarını, çatışmaların barışçıl çözümü
konusundaki kararlılığı gelecek üyeler için temel ön koşullar olarak vurgulamıştır (NATO Enlargement,
2014). Bununla birlikte, NATO üyeliği için demokratik koşullar her zaman desteklenmemiştir. Örneğin;
1949'da Salazar'ın Portekiz'i NATO'nun kurucu üyesi olmuştur. Yunanistan'ın tam bir NATO üyesi
olduğu zaman ise ülke aynı zamanda askeri cunta tarafından yönetilmekteydi ve Yunanistan'ın
demokratik rejimi değişmişti (Barett, 2014). Ancak, bu istisnalar Soğuk Savaş bağlamında ele
alınabilmektedir. Çünkü demokratik ilkeler Soğuk Savaş sonrasında NATO üyeliği için çok önemli bir ön
koşul haline gelmiş ve demokratik standartların seviyesi 1997'de yeni üyelerin NATO'ya davet
edilmesinde önemli rol oynamıştır.

2.2.1. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün üyelik süreci

NATO’nun üyeliğinin pratik süreci, aday bir ülkenin resmi siyasi beyannamesiyle başlamaktadır. Daha
sonra, İttifak, aday ülke ile ilişkileri kolaylaştırmak için özel ortaklık çerçevesi kurabilmektedir. Sürecin
ikinci adımı, Üyelik Eylem Planı (MAP)’na katılma davetidir. MAP, ülkenin askeri reform sürecindeki
ilerlemesini, aynı zamanda genel demokratik ve politik kalkınma sürecindeki ilerlemesini göstermek için
yerine getirmesi gereken bir dizi kriter olarak tanımlanmaktadır (Cameron, 2005). Ancak MAP, katılımcı
ülkenin NATO’ya gelecekteki üyeliğini garanti etmemektedir. Öte yandan, MAP'la yapılan davet, aday
ülkeye yönelik güçlü siyasi bir mesajı da sembolize etmektedir (McNamara, 2008).

MAP, 1999'da başlatılan bir uygulama olup; Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya gibi yeni katılan
ülkelerin adaylık sürecindeki deneyimlerinin dikkate alınmasında etkili olmuştur (Membership Action
Plan, 2014). Pratik boyutunda, MAP 4 bölümden oluşmaktadır. Bunlar (Simon, 2000):

1. Siyasi ve ekonomik meseleleri, savunma / askeri meseleleri, kaynak meselelerini, güvenlik meselelerini
ve yasal meseleleri kapsayan Yıllık Ulusal Plan (ANP),
2. Ortak Gelişim Değerlendirmesi anlamına gelen geri bildirim mekanizması,
3. Yerel kurumların güvenlik yardımı için hazırlanması,
4. Kararlaştırılan hedeflerin belirlenmesi’dir.

66
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
2.2.2. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün genişleme çalışmaları

NATO’nun genişleme hamlelerini ilk, ikinci ve üçüncü genişleme turu başlığı altında ele almak
mümkündür.

1. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün ilk genişleme turu: 1997’deki Madrid Zirvesi’nde NATO
Soğuk Savaş’tan sonra ilk genişleme turunu başlattı. O dönem, yalnızca üç ülke davet edilmiştir; bu
ülkeler Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Macaristan’dı. Polonya resmi olarak İttifaka 1999'da katıldı (Cizik
ve Novak, 2015: 12).

2. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün ikinci genişleme turu: 2002’deki Prag Zirvesi’nde NATO,
İttifak’a; Bulgaristan, Litvanya, Letonya, Estonya, Slovakya, Romanya ve Slovenya’yı davet etmiştir. Bu
ülkeler 2004 yılında resmi olarak NATO’ya katılmıştır.

3. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün üçüncü genişleme turu: Bükreş Zirvesi’nde NATO, bu
bölgedeki önemli ölçüde iyileştirilmiş istikrarın bir işareti olan Güneydoğu Avrupa’dan yeni üyeleri davet
etmeye devam etmiştir. İttifak; 2008'de Arnavutluk, Hırvatistan ve Makedonya’yı davet etmiştir. Ancak,
Makedonya’nın NATO’ya girişi, ülkenin anayasal Makedonya/FYROM adı üzerindeki anlaşmazlığı
nedeniyle Yunanistan tarafından tek taraflı olarak engellenmiştir (NATO-FYROM Relations, 2014). Bu
engelleme, Makedonya’nın adını Kuzey Makedonya olarak değiştirmesiyle yapılan Prespa Anlaşması’nın
ardından kalkmış ve Kuzey Makedonya, 27 Mart 2020 tarihinde NATO'ya üye olmuştur.

2.3. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün Politik, Ekonomik ve Askeri Konularla İlgili Yaklaşım
ve Çalışmaları

NATO koşullarına göre, her aday ülke, Washington Antlaşması’ndan doğan yükümlülük ve taahhütlerin
sorumluluğunu almalıdır. Yukarıda belirtildiği gibi, Washington Antlaşması NATO’nun demokratik
yapısına dikkat çekerek MAP’in politik ve ekonomik konularını gelecekteki üyeliğin önkoşulu olarak
kabul etmektedir.

MAP’in politik ve ekonomik konularının en önemli hükümleri bölgesel ve etnik ihtilaflarla ilgilidir. Bu
hükümler uyarısınca, İttifak’a üye olmak isteyen adayların ayrıca, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
(AGİT) ilkelerine uygun olarak barışçıl yollarla reddedici iddialar veya iç yargı anlaşmaları da dahil
olmak üzere etnik uyuşmazlıkları veya dış bölgesel anlaşmazlıkları çözmeleri ve iyi komşuluk ilişkileri
sürdürmeleri beklenmektedir. Dahası, NATO üyeliğine istek duyan devletler, silahlı kuvvetlerinin düzenli
olarak sivil kontrolünü sağlamak zorundadır (Manifesto of North Atlantic Council, 1999).

NATO’nun politik, ekonomik ve askeri konularla ilgili yaklaşım çalışmalarını savunma ve askeri konular,
finansal kaynak konuları ve güvenlik ve yasal konular başlıkları altında ele almak mümkündür.

2.3.1. Savunma ve askeri konular

Savunma ve askeri meseleler, her üye ülkenin ortak savunmaya katkıda bulunma ve kendi savunma
kabiliyetlerini geliştirme taahhüdü ile ilgilidir. Bu taahhüdün niteliği, her bir üye devletin bireysel ve daha

67
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
sonra toplu olarak kendi savunmasından sorumlu olduğunu belirten Washington Antlaşması'nın III.
Maddesi’ni kapsamaktadır (Washington Treaty,1949).

2.3.2. Finansal kaynak konuları

Finansal kaynak konularının ana odağı, her bir devletin savunma bütçesine yeterli mali kaynak tahsis
etme yükümlülüğüdür. Savunma harcaması konusu her ne kadar günlük bir mesele olsa da, NATO’nun
üye ülkeleri savunmaya daha fazla harcama yapmaya itecek bir mekanizması olmadığını da belirtmek
gerekmektedir.

Geleneksel olarak NATO üye ülkelerinin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH)'sının yüzde 2'sini bakanlık
toplantıları veya zirvelerden gelen tebliğler doğrultusunda savunma harcamalarına tahsis etmeleri
gerekmektedir. Son Galler Zirvesi’nde de NATO ülkeleri, savunma harcamalarındaki düşüşü durdurma,
GSYİH’ı büyüdükçe savunma bütçelerini artırma ve NATO’nun Yetenek Hedefleri’ne ulaşmak için
savunma harcamalarını kendi GSYİH’lerinin yüzde 2’sine taşıma taahhütlerini yinelemiştir.
2.3.3. Güvenlik ve yasal konular

Güvenlik ve yasal konular, bir aday devletin NATO üye ülkeleri arasında paylaşılan istihbarat bilgilerini
koruma kapasitesine odaklanmaktadır. Yasal konular, ayrıca aday bir ülkenin NATO yasal çerçevesiyle
başa çıkma yeteneğini de ele almaktadır. NATO üyeliğinden sonra, yeni üye ülke, birkaç uluslararası
anlaşmadan ve teknik düzenlemelerden oluşan “NATO müktesebatını” kabul etmekle yükümlüdür.

NATO’nun müktesabatını; Kuzey Atlantik Antlaşması’nın tarafları arasındaki kuvvetlerin statüsüne

ilişkin Anlaşma (Londra SOFA-Londra, 19 Haziran 1951), Kuzey Atlantik Antlaşması uyarınca
hazırlanan Uluslararası Askeri Karargâhın Statüsü Protokolü (Paris Protokolü- Paris, 28 Ağustos 1952),
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü, Ulusal Temsilciler ve Uluslararası Personel Statüsü Anlaşması
(Ottawa Anlaşması- Ottawa, 20 Eylül 1951), Üçüncü Devletlerin Misyonları ve Temsilcileri ile Kuzey
Atlantik Antlaşması Örgütü statüsündeki Brüksel Anlaşması (Brüksel, 14 Eylül 1994) şeklinde özetlemek
mümkündür (Cizik, T. ve Novak, 2015: 15).
2.4. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün Küresel Ortaklıkları

NATO, başta uluslararası kuruluşlar ve Avrupa dışındaki ülkeler olmak üzere kilit uluslararası
oyuncularla karmaşık ilişkiler sistemleri geliştirmiştir. Ancak, ortaklık inşası karmaşık ve bitmeyen bir
süreçtir. Ortaklık politikası, belirtilen hedeflerle NATO’nun stratejik hedeflerine ulaşması için bir araç
olarak hizmet etmektedir. Bu hedefler (Maronkova, 2012: 145):
-Avrupa-Atlantik ve uluslararası güvenlik barış ve istikrarını artırmak,
-Bölgesel güvenliği teşvik etmek,
-Ortak ilgi alanlarında karşılıklı yarar sağlayan işbirliğinin kolaylaştırılması,
-NATO üyeliği için uygun ülkeleri hazırlamak,
-Demokratik değerleri ve reformları teşvik etmek
-NATO liderliğindeki operasyonlara ve misyonlara desteğin arttırılması’dır.

NATO’nun Barış için Ortaklık programının yanı sıra, üç adet çok taraflı işbirliği yapısı da bulunmaktadır.
EAPC, Akdeniz Diyaloğu (MD) ve NATO ile ortaklar arasındaki iletişim için kurumsal çerçeveyi
oluşturan İstanbul İşbirliği Girişimi (ICI), bu çok taraflı işbirliği yapılarını oluşturmaktadır.
68
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
2.4.1. Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi

EAPC, 1997 yılında kendisini yeni bir forma dönüştüren Kuzey Atlantik İşbirliği Konseyi'nin bir nevi
halefidir. Günümüzde, EAPC, dünya çapında 50 ülkeyi kapsamaktadır. EAPC, ilgili tüm
devletlerarasında diyalog ve istişareler için bir forum olarak hizmet vermiştir.

Teknik olarak, EAPC önceden kararlaştırılmış siyasi ve güvenlikle ilgili konulara odaklanan iki yıllık bir
eylem planı hazırlar. EAPC, NATO’nun uluslararası ilişkilerdeki küresel rolünü temsil eden önemli
araçlardan biridir (Euro-Atlantic Partnership Council, 2006).
2.4.2. Akdeniz Diyaloğu

MD, 1994 yılında Mısır, İsrail, Ürdün, Moritanya, Fas, Cezayir ve Tunus gibi Akdeniz'in güney
sahilindeki mevcut ülkeleri kapsayan bir danışma forumu olarak kurulmuştur. Önceki durumlarda olduğu
gibi, MD'nin de iki boyutta işbirliği vardır: bunlardan biri, NATO temsilcisi ile katılımcı
devletlerarasındaki düzenli toplantıları temsil eden siyasi diyalogdur. Diğeri ise pratik işbirliğidir. Pratik
işbirliği, eğitim programları yoluyla bilgi transferi yapılmasına yardımcı olur. MP’ye katılan ülkeler,
Akdeniz bölgesindeki ortak askeri tatbikatlara da katılabilir (https://nato.mae.ro/en/node/375).

2.4.3. İstanbul İşbirliği Girişimi

ICI, NATO’nun Körfez ülkeleriyle ilişkileri ile ikili ilişkilerini iyileştirme ihtiyacını karşılamak için
oluşturulmuştur. NATO için bu bölge stratejik öneme sahip olmasının yanı sıra, gelecekte olası meydana
gelecek çatışmaların yeri olarak kabul edilmektedir. Bu durumda ICI’nın, Kuzey-Güney Eksenindeki
ortaklar arasındaki güveni güçlendirmek için oluşturulduğunu söylemek de mümkündür. ICI’nın kararı,
MD’nin başlatılmasından yaklaşık olarak on yıl sonra İstanbul’da gerçekleşen bir NATO toplantısında
alınmıştır. Bazılarına göre, MD’nin, NATO ile Akdeniz ülkeleri arasındaki güven ve işbirliğinin
geliştirilmesinde önemli bir katkıda bulunarak ICI’nın oluşturulmasına önayak olmuştur.

ICI vesilesi ile NATO ise, terörle mücadelede bilgi alışverişinin yapılması, denizcilik alanında işbirliği
sağlanması, kitle imha silahlarının yayılması ve kullanılmasının önlenmesi ve kaçakçılığın
engellenmesine katkıda bulunmak için askeri işbirliğini güçlendirmeyi hedefleyen Körfez Arap Ülkeleri
İşbirliği Konseyi (KİK) üyesi olan ülkelerle başlayarak bölge ülkeleriyle pratik ikili işbirliğinin teşvik
edilmesi yoluyla Ortadoğu’da daha fazla genişleme kararı almıştır
(https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_58787.htm?).

2.5. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün Global Ortakları

NATO’nun Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Kore ve Japonya gibi ülkelerle de ilişkileri çeşitli stratejik
boyutlara sahiptir. İlişkilerin ilk boyutu, bu ülkelerin NATO liderliğindeki misyonlara katılımı olarak
görülmektedir. İkinci boyutu ise, uluslararası bir kriz durumunda ortak paydada olmak için daha büyük
bir avantaj sağlayan demokratik ilkelere olan ortak bağlılığı içermektedir. Bununla birlikte bu ülkeler ve
NATO üyesi ülkeler, yalnızca ortak demokratik ilkeleri değil, uluslararası terörizm ve kitle imha
silahlarının yayılması gibi özel tehditleri de paylaşmaktadırlar
(http://www.natolibguides.info/partnerships).
69
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
2.5.1. Avustralya
Avustralya, NATO’nun küresel ortaklarından en önemlisidir. NATO Eski Genel Sekreteri Anders Fogh
Rasmussen (2012), 2012 yılında gerçekleştirdiği bir konuşmada; Avustralya ve NATO’nun özgürlük,
demokrasi ve insan hakları kapsamında aynı taahhütleri paylaştığını belirtmiştir.

Avustralya’nın NATO’yla ilişkisi, NATO’nun Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü (ISAF) altında
Avustralya kuvvetlerinin Afganistan’a konuşlandırılmasından bu yana birçok alanda önemli ölçüde
genişlemiştir. Avustralya’nın ISAF’a katılımıyla geliştirilen birlikte çalışabilirlik ve işbirliğindeki
kazanımlara dayanmayı taahhüt eden Avustralya ile NATO arasındaki Siyasi Deklarasyon 2012 yılının
Haziran ayında imzalanmıştır. Bu gelişmeyi, 2013 ve 2017 yıllarında imzalanan Bireysel Ortaklık ve
İşbirliği Programları takip etmiştir.

NATO, 2014 yılında, Avustralya’ya Gelişmiş Fırsatlar Ortakları statüsü vererek, Avustralya'yı değerli,
yetenekli ve güvenilir bir ortak olarak tanımıştır. Ağustos 2019’da, Avustralya ve NATO, NATO Genel
Sekreteri Jens Stoltenberg’ün Avustralya’ya yaptığı tarihi ziyaretinde yenilenen bir ortaklık anlaşması
imzalamıştır. Bu anlaşma, Hint-Pasifik bölgesi de dahil olmak üzere Avustralya-NATO’nun siyasi ve
stratejik katılımını arttıracak öneme sahiptir. Avustralya halen Afganistan’daki misyonuna bağlı kalmaya
devam etmekte ve Afganistan’daki NATO’nun Kararlı Destek Misyonu’na yaklaşık olarak 300 personeli
ile katılım sağlamaktadır. Bunun yanı sıra ülke, Afganistan Ulusal Savunma ve Güvenlik Kuvvetleri’nin
sürdürülebilirliğini desteklemek için yılda 100 milyon ABD doları yardımda bulunmaktadır. Afganistan
hususundaki, Avustralya ve NATO’nun yakın işbirliğine ek olarak, Avustralya NATO ile birlikte
savunma kapasitesi geliştirme, kriz yönetimi ve Kadın Barış ve Güvenliği de dahil olmak üzere diyalog
ve işbirliği yoluyla ortak güvenlik sorunlarına da çözüm aramaktadır
(https://belgium.embassy.gov.au/bsls/relnato.html).

2.5.2.Yeni Zelanda
Yeni Zelanda ve NATO arasındaki ilişkiler, Avustralya ile olan ilişkilerle aynı niteliktedir. NATO ve
Yeni Zelanda paylaşılan güvenlik zorluklarını ele almak için ilişkilerini gün be gün daha da
güçlendirmektedir. NATO ve Yeni Zelanda, 2001'den beri diyalog ve işbirliğine girmiştir.

Yeni Zelanda, NATO’nun ilişki kurduğu Avrupa-Atlantik bölgesinin ötesinde - genellikle “dünya
genelinde ortaklar” olarak adlandırılan ülkelerden birisidir. 2012'den bu yana, Yeni Zelanda ve NATO
Bireysel Ortaklık ve İşbirliği Programı aracılığıyla çalışmalarını sürdürmektedir. Yeni Zelanda
günümüzde Afganistan’da NATO’nun savunma kapasitesini artırma çabalarına destek vermekte ve ayrıca
deniz güvenliği alanında işbirliğini sürdürmeyi de hedeflemektedir. NATO ve Yeni Zelanda, bilim ve
teknoloji, deniz güvenliği, siber savunma, terörle mücadele ve “Kadın, Barış ve Güvenlik” gündeminin
ilerletilmesi gibi ortak ilgi alanlarındaki ortak çalışmalarını da derinleştirmektedirler
(https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_52347.html).

2.5.3. Güney Kore ve Japonya

NATO ile Güney Kore ve Japonya arasındaki ilişkiler, küresel güvenlik sorunlarının ele alınmasında
ortak bir hedefe sahiptir. Bunun yanı sıra, Güney Kore ve Japonya da NATO liderliğindeki operasyonlara
finansal ve kalkınma yardımı ile katkıda bulunmaktadırlar. Örneğin, Japonya, ISAF’a ve Afganistan'daki
daha geniş yeniden yapılanma ve geliştirme çabalarına çok büyük destekler vermiştir
(https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_50336.html).

70
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Japonya, Temmuz 2012'de Tokyo Konferansı'nı düzenleyerek Afganistan'a uluslararası desteği seferber
etmeye yardımcı olmuş ve beş yıl boyunca (2009-2013) 5 milyar ABD doları katkıda bulunarak,
Afganistan'a en büyük maddi yardımlardan birini gerçekleştirmiştir (Poole, 2011).

SONUÇ ve DEĞERLENDİRME

Sosyal Politika’nın uluslar arası alandaki faaliyet ve çalışmalarının esasını, dünya çapında bir barışın
sağlanması, yeryüzünün neresinde yaşarsa yaşasın herkesin özgürlük içinde ve mutlu olması
oluşturmaktadır. Bu faaliyet ve çabaların birinci ve dar kademesinde çalışanlar yer alırken ikinci ve geniş
kademesinde yaşayan herkes yer almaktadır.

Yeryüzünde barışın hakim olmasında güvenlik ve güvenliğe bağlı uluslar arası antlaşmaların ifade ettiği
anlam çok büyüktür. Bu bakımdan NATO’nun faaliyetlerinin ayrı bir ehemmiyeti vardır. Nitekim
NATO'nun uluslararası kriz yönetimi operasyonlarına katılımı, İttifak'ın küresel güvenlik sorunlarının ele
alınmasında önemli rol oynadığını göstermiştir. NATO ve üyeleri, İttifak’ın Afganistan’da 2001’de sona
eren görev gücü aynı yıl içinde Kosova’da Kosova Gücü (KFOR) 2 olarak yer almıştır. Ayrıca İttifak
Akdeniz'de iki deniz görevi düzenlemiş (Active Endeavor) ve Aden Körfezi'ndeki korsanlığa karşı
koruma görevi (Ocean Shield)’in öncülüğünü yapmıştır. Dahası, Doğu Avrupa’daki kriz NATO’nun
temel rolünü - NATO üye ülkelerinin toplu savunmasını vurgulayan en önemli gelişmeler olmuştur.
Ancak, Doğu Avrupa krizi, önceki tehditlerin ortadan kalktığı anlamına da gelmemektedir.

1949 yılında ilk olarak SSCB’nin yayılmacı politikalarına karşı kurulmuş olan NATO, Soğuk Savaş’ın
sona ermesi sonucunda uluslararası sistemdeki güç dengelerinin değişmesi ile birlikte büyük bir dönüşüm
geçirmiştir. SSCB’nin dağılması ve Rusya’nın artık Batı Bloğu için bir tehdit unsuru olmaması
NATO’nun Doğu Avrupa’nın çoğunu kapsayacak şekilde hızla büyümesine ve terörizm, iklim
değişikliği, siber güvenlik gibi yeni hususların da merkezini oluşturmasına sebep olmuştur.

NATO, refahın güvenlik ile özdeşleştirildiği günümüzde, siyasi ve askeri yollarla üyelerinin özgürlük ve
güvenliğini sağlama görevi üstlenmekte demokratik değerleri teşvik ederek ve üyelerinin sorunlarını
çözmek, güven inşa etmek ve uzun vadede çatışmayı önlemek için savunma ve güvenlikle ilgili konularda
danışma ve işbirliği yapmalarını sağlamaktadır. NATO aynı zamanda uyuşmazlıkların barışçıl yollarla
çözülmesi konusunda kararlı olup, diplomatik çabaların başarısız olması halinde, kriz yönetimi
operasyonlarını üstlenecek askeri güce de sahiptir.

NATO, hala terörizm, kitle imha silahlarının yayılması veya haydut devletler gibi tehditlerle karşı
karşıyadır. Bu durum organizasyon için iki katmanlı bir rol oynayacaktır. Bir yandan NATO, kendi
üyelerinin toprak bütünlüğünün garantörü olarak temel rolüne vurgu yapacak; diğer taraftan ise, Avrupa
ve Kuzey Atlantik bölgesi dışındaki diğer geleneksel tehditlerle yüzleşmek zorunda kalacaktır. Örneğin
NATO, V. Maddesi hükümlerini siber saldırılar veya devlet dışı aktörlerin saldırıları gibi geleneksel
olmayan tehditlere karşı genişletmek zorunda kalacaktır. Ayrıca NATO, genişleme politikasını sürdürmek
için üyelik isteği olan ülkelerin “Açık Kapı Politikası”nı da sürdürmesinin gerekli olduğu düşüncesinde

2
KFOR, NATO’nun önderliğinde, Kosova'da güvenliği sağlamakla görevli olarak kurulan çok uluslu bir barış gücü. KFOR,
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 sayılı kararından iki gün sonra, 12 Haziran 1999'da Kosova'ya girmiştir.
71
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
olacaktır. Bu taahhütler NATO’nun diğer ülkeler ve uluslararası aktörler için güvenilir bir ortak olmaya
devam etmesi yönünde de başat bir rol üstlenecektir. Ancak, NATO’nun geleceğinin ve varlığının
oldukça tartışıldığı günümüzde, NATO’nun geleceğinin ittifakın üyelerinin siyasi bütünlüğüne bağlı
olacağı da gözden ırak tutulmamalıdır. Bünyesinde pek çok coğrafya, tarih ve ulusal kaygıları barındıran
NATO’nun geleceği için temel sorulardan biri, güney ve doğu üye ülkelerinin güvenlik çıkarlarının nasıl
daha iyi dengeleneceği konusu üzerine odaklanmaktadır. Gelinen noktada, tehditlerin farklı doğası,
özellikle Avrupalı üyeleri arasında NATO’nun birliğini koruması açısından önemli bir değişken olacak ve
uluslar arası gelişmeler ittifakın varlığının devam edip etmeyeceği konusundaki tartışmalara yön
verecektir. NATO’nun uluslar arası sosyal politika içinde yer alan güvenlik alanında, dünya barışının
sağlanması noktasında etkinliği büyük bir önem arz etmektedir. Bu etkinlik, savaş meydanlarından daha
çok caydırıcılık olarak özel bir statüye sahiptir.

KAYNAKLAR

Article 51 of the Charter of UN. https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_16937.html ? , Erişim

Tarihi: 22.01.2020.
Australia-NATO Relations, https://belgium.embassy.gov.au/bsls/relnato.html , Erişim Tarihi: 01.10.2020.
Barett, M. (2014). History of Greece, http://www.ahistoryofgreece.com/junta.html , Erişim Tarihi:
03.10.2020.
Bátor, P. (2013). “North Atlantic Treaty Organization,” In Marian Majer (ed.). Security Studies,
University Textbook. Bratislava: Centre for European and North Atlantic Affairs.
Cameron, F. (2005). “The EU and International Organisations: Partners in Crisis Management”, EPC
Issue Paper no. 41, Brussels.
Carpenter, T. G. (2013). The Future of NATO. London and New York: Routledge.
Cizik, T. Ve Novak, P. (2015). “North Atlantic Treaty Organization,”
https://www.researchgate.net/publication/322695569 , Erişim Tarihi: 29.10.2020.
Daadler, I. (2011). “NATO’s Finest Hour: The day the Alliance stood up for America”, Wall Street
Journal, http://online.wsj.com/articles/SB10001424053111903285704576559422200245388 , Erişim
Tarihi: 05.10.2020.
Euro-Atlantic Partnership Council. (2006). http://www.nti.org/treaties-and-regimes/euro-atlantic-
partnership-council-eapc/ , Erişim Tarihi: 07.02.2020.
Istanbul Cooperation Initiative (ICI), https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_58787.html? , Erişim
Tarihi: 16.10.2020.
Lindley-French, J. (2007). The North Atlantic Treaty Organization The Enduring Alliance, London and
New York: Routledge.
Manifesto of North Atlantic Council. (1999). “Membership Action Plan,”
http://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_27444.htm?selectedLocale=en , Erişim Tarihi:
25.10.2020.
Maronkova, B. (2012). “NATO´s Partnerships before and After the Chicago Summit,” In Majer, M. &
Ondrejcsak, R. (Eds.) (2012) Panorama of Global Security Environment 2012, Bratislava: Centre for
European and North Atlatnic Affairs.

72
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
McNamara, S. (2008). “The Bucharest Summit: Time to Revitalize the NATO Alliance, The Heritage
Foundatio,” http://www.heritage.org/research/reports/2008/03/the-bucharest-summit-time-to-revitalize-
the-nato-alliance , Erişim Tarihi: 18.10.2020.
Mediterranean Dialogue, https://nato.mae.ro/en/node/375 , Erişim Tarihi:09.10.2020.
NATO, https://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_139339.html , Erişim Tarihi: 02.10.2020.
NATO’s History, https://otan.delegfrance.org/NATO-s-histor y, Erişim Tarihi: 21.01.2020.
North Atlantic Treaty Organization, https://www.britannica.com/topic/North-Atlantic-Treaty-
Organization/NATO-in-the-post-Cold-War-era, Erişim Tarihi: 15.10.2020.
North Atlantic Treaty Organization. (2014). “Cyber defence,”
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:52X13qDhvvkJ:www.nato.int/cps/en/natohq/topi
cs_78170.htm+&cd=2&hl=sk&ct=clnk&gl=sk, Erişim Tarihi: 16.12.2020.
North Atlantic Treaty Organization. (2014). “Weapons of mass destruction,”
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:9Vb7gRuajXoJ:www.nato.int/cps/ar/natohq/topi
cs_50325.htm+&cd=2&hl=sk&ct=clnk&gl=sk , Erişim Tarihi: 09.02.2020.
North Atlantic Membership Action Plan (2014). https://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_37356.html,
Erişim Tarihi: 20.10.2020.
NATO-FYROM Relations. (2014). http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_48830.html , Erişim
Tarihi: 10.10.2020.
NATO Global Partnership, http://www.natolibguides.info/partnerships , Erişim Tarihi: 11.12.2020.
Ondrejcsak, R. (2014). “How Russia has changed the European Security? Centre for European and North
Atlantic Affairs,” http://cenaa.org/aktuality/cenaa-policy-papers-how-russia-has-changed-the-european-
security/, Erişim Tarihi: 11.10.2020.
Ondrejcsák, R., Rhodes, M. (Ed.). (2014). “NATO’s Future Operations. What is there for NATO after
Afghanistan?” Bratislava – Garmisch-Partenkirchen: Centre for European and North Atlantic Affairs –
George C. Marshall European Center for Security Studies.
Partnership for Peace Programme. (2014). http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_50349.html , Erişim
Tarihi: 15.10.2020.
Poole, L. (2012). Afghanistan. Tracking Major Resource Flows, Somertset: Global Humanitarian
Assistance.
Rasmussen A. F. (2012). “NATO Secretary General calls for closer ties with Australia,”
http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_88360.htm?selectedLocale=en , Erişim Tarihi: 15.10.2020.
Relations with Japan, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_50336.html, Erişim Tarihi: 03.12.2020.
Relations with New Zealand, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_52347.html, Erişim Tarihi:
02.10.2020.
Simon, J. (2000). “NATO´s Membership Action Plan (MAP) and Prospects for the Next Round of
Enlargement,” Wilson Center, Occasional paper No. 58,
http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/ACF45B.pdf , Erişim Tarihi: 29.11.2020.
United Nations. (1945). UN Charter. http://www.un.org/en/documents/charter/, Erişim Tarihi:
04.10.2020.
Wales Summit Declaration. (2014).
https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/351406/Wales_Summit_D
eclaration.pdf, Erişim Tarihi: 03.10.2020.
Warsaw Pact, https://www.history.com/topics/cold-war/formation-of-nato-and-warsaw-pact, Erişim
Tarihi: 04.10.2020.
Washington Treaty. (1949). http://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_17120.html , Erişim Tarihi:
14.10.2020.
73
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TÜKETİM FARKINDALIĞI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

Doç. Dr. Mustafa HATİPLER

ORCID: 0000-0002-2090-3042
Nilgün Köksalan
ORCID: 0000-0002-2338-8074
Trakya Üniversitesi

Özet
Geçmişten günümüze insanoğlunun ihtiyaç, istek ve arzuları temelinde gelişen ve anlam kazanan tüketim
olgusu, günümüzde ekonomik, sosyal ve kültürel hayatın en dikkat çekici belirleyicilerinden birisi olarak
görülmektedir. Tüketim olgusunun hem bireysel hem toplumsal ve hem küresel şekillenme üzerindeki
etkileyiciliği, tüketimi neden ve sonuçları itibariyle ekonomi, psikoloji, sosyoloji, pazarlama ve politika
gibi birçok farklı disiplin tarafından araştırılan önemli bir olgu haline getirmektedir.
Sanayi Devrimi sonrası dönemle birlikte bir taraftan kitlesel tüketimin tüketici üzerinde bir baskı unsuru
oluşturması, diğer taraftan bilişsel ve duygusal tatminin bir tüketim amacı haline gelmesi ihtiyacından
oldukça fazlasını tüketen bir toplumsal sistemin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ortaya çıkan aşırı
tüketim odaklı sistem her geçen gün azalan doğal kaynaklar ile artan çevre kirliliği ve sağlık sorunlarına
yol açmıştır. Bu noktada, tüketim toplumu olma düşünce ve eylemlerinden sıyrılarak hem günümüz
dünyasının hem gelecek nesillerin yaşam kalitesi adına toplumsal ve bireysel sorumlulukları ve tüketim
farkındalığını öne çıkaran bir anlayış olarak sürdürülebilirlik olgusu ve sürdürülebilir kalkınma her geçen
gün daha fazla önem kazanmaktadır. Ekonomi, çevre ve toplum üçgeninde şekillenen sürdürülebilirlik ve
sürdürülebilir kalkınmanın başlıca hedefleri arasında uzun vadede bilinçsiz ve aşırı tüketimin kontrol
altına alınması ve küresel anlamda ülkelerin ekonomik büyüme ve toplumsal refah seviyesindeki artışının
sağlanmasını saymak mümkündür. Sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin söz konusu hedeflere ulaşılmasında
birçok faktörün yanında tüketim farkındalığı da büyük önem taşımaktadır.
Bu çalışmada, öncelikle tüketim, aşırı tüketim ve tüketim farkındalığı kavramları üzerinde açıklamalara
yer verilmiştir. Ardından sürdürülebilirlik olgusu ve sürdürülebilir kalkınma konuları irdelenerek tarihsel
süreçte sürdürülebilir kalkınma ele alınmıştır. Son olarak sürdürülebilir kalkınma bağlamında tüketim
farkındalığının yeri ve önemi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Tüketim, Tüketim Farkındalığı, Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kalkınma

MINDFUL CONSUMPTION AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT

Abstract
The phenomenon of consumption, which is developed and made sense on the basis of needs, desires and
wishes of humanbeings from the past to the present, is seen as one of the most striking determinants of
economic, social and cultural life today. The impact of consumption on both individual, social and global
shaping makes consumption an important phenomen on that is studied by many different disciplines such
as economics, psychology, sociology, marketing and politics.
In the periods of post-Industrial Revolution, mass consumption –that creates apressure element on the
consumer- and on the other hand cognitive and emotional satisfaction-which becomes a consumption
74
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
purpose- has led to the emergence of a social system that consumes much more than need. Emerging
excessive consumption-oriented system has led to an increase in environmental pollution and health
problems and depletion of natural resources day by day. At this point, the concept of sustainability and
sustainable development has more importance as an understanding that emphasizes social and individual
responsibilities and mindful consumption forth equality of life of bothtoday's world and future
generations by getting rid of the thoughts and actions of being a consumer society. It is possible to
indicate as the main objectives of sustainability and sustainable development-shaped in the triangle of
economy, environment and society-to control unconscious and excessiveconsumption in the long term
and to increase the level of economic growth and social welfare of countries globally.
In this study, first of all, explanations on concepts of consumption, excessive consumption and mindful
consumption are given. Then, the concept of sustainability and sustainable development issues are
examined, and sustainable development is explained in the historical process. Finally, the significance
and importance of mindful consumption in the context of sustainable development is discussed.
Keywords: Consumption, Mindful Consumption, Sustainability, Sustainable Development

GİRİŞ

Dünden bugüne insanoğlu yaşamın her döneminde tüketim olgusunun içerisinde yer almıştır ve yer
almaya devam etmektedir. Ancak, geçmiş dönemlerde üretim odaklı olarak karşımıza çıkan toplumsal
yapıların zamanla tüketim odaklı bir hal aldığı görülmektedir. Ekonomik, sosyal ve kültürel alanda
yaşanan değişimlerle birlikte günümüz dünyasında artık önemli olan yalnızca üretilen ürünlerin
tüketilmesi ve tüketimin olabildiğince artırılmasıdır.

Sanayi Devrimi ile birlikte yaşanan arz yönlü gelişmeler tüketim toplumuna zemin hazırlamıştır. Tarihsel
süreç içerisinde bakıldığında; “19. yüzyıl kapitalizmi, çalışıp biriktirme ve istifçiliği; 20. yüzyıl sonrası
kapitalizmi ise harcama isteğini üstün tutarak artan tüketimi” öne çıkarmaktadır (Fromm, 2002: 49-50).
İsteklerin ihtiyaç şeklinde sunulduğu tüketim toplumlarında bireylerin en önemli eylemi de tüketim olarak
kabul edilmektedir. Bu yeni toplumsal yapıda, yaşamın merkezine yerleştirilen tüketim bireyleri sürekli
bir yok etme eylemi içerisinde adeta kontrol etmektedir.

“Tüm ekonomik sistemlerin ve pazar denen arenanın varlık nedeni olarak” ifade edilen tüketim, bireyler
için dün olduğu gibi bugün de değişmez bir olgudur (İslamoğlu ve Altunışık, 2013:3). Bugün asıl sorun
tüketimin kutsallaştırılmasından ve bireylerin öz varlıklarını tüketimle özdeşleştirmesinden
kaynaklanmaktadır. Gelinen noktada aslında yaşamın devamı adına ihtiyaçların karşılanmasından başka
bir şey ifade etmemesi gereken bir kavram; sembol, zevk, eğlence, gösteriş gibi olgularla bir araya
getirilerek bireyler arasında bir iletişim ve yaşam tarzı şekline dönüşmüştür. Tüketimle verilen mesajların
önemi arttıkça, bireyler kendisini adeta bir aşırı tüketim sarmalının içerisinde bulmuştur. Aşırı tüketim ise
yalnızca günümüzün değil gelecek nesillerin de kaynaklarını azalma ve hatta yok olma tehdidiyle karşı
karşıya bırakmıştır.

Günümüzde tüketimin vardığı nokta tüketim karşıtı anlayışları ve eylemleri de beraberinde getirmiştir.
Bir taraftan tüketim eylemi devasa bir sembol tüketimi halini alırken, diğer taraftan özellikle doğal
kaynakların yok olması karşısında toplum ve birey bazında bilinçli bir farkındalık da oluşmaya
75
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
başlamıştır. Geleceğe yönelik ortaya çıkan tehlikenin boyutları birey ve toplumları daha az tüketmeye ya
da ürün ve hizmetleri belli bir farkındalık düzeyinde satın almaya yönlendirmektedir. “Tüketicinin
tüketim deneyimine ve eylemine verdiği bilinçli ve sürekli / uzun süreli dikkatin miktarı” olarak ifade
edilen tüketim farkındalığı, çevreye duyarlı akılcı bir satın almayla daha iyi bir yaşam standardına
ulaşılmasında öncü bir faktördür. (Brunneder ve Dholakia, 2018: 4).

Tüketimin sınırsızlığı karşısında kaynakların sınırlı olması durumu sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir

kalkınma kavramlarını öne çıkarmaktadır. Toplumun sosyal, kültürel, bilimsel, doğal ve insan
kaynaklarının tümünün ihtiyatlı kullanılmasını sağlayan ve buna saygı duyma temelinde sosyal bir bakış
oluşturan katılımcı bir süreç olarak ifade edilen sürdürülebilirlik kavramı birçok farklı disiplinden
araştırmada öne çıkan bir kavramdır (Gladwin, Kennelly ve Krause, 1995: 877). Sürdürülebilir kalkınma
ise literatürde: “Şimdiki kuşakların ihtiyaçlarını, doğal kaynakları yenilenemeyecek hale getirmeden ve
çevreyi geriye dönüşü olmayacak şekilde tahrip etmeden gelecek kuşaklara nakleden bir iktisadi sistem”
olarak tanımlanmaktadır (Fremann ve Soete, 2003: 468). Bu noktada sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir
kalkınma kavramlarının özünü doğal kaynakların tüketilmeden önce gelecek nesillere aktarılmasını
sağlamak şeklinde ifade etmek mümkündür.

Bu çalışma kapsamında öncelikle tüketim ve tüketimle ilgili kavramlar, aşırı tüketim ve tüketim
farkındalığı konuları ele alınmıştır. Ardından, sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma olgusundan
bahsedilerek, son olarak sürdürülebilir kalkınma ve tüketim farkındalığı konusunda açıklama ve
değerlendirmelere yer verilmiştir.

1.TÜKETİM FARKINDALIĞI

Ekonomik, toplumsal, psikolojik ve kültürel bir olgu olan tüketim olgusu günümüz toplumlarını her
geçen gün daha fazla etkisi altına almaktadır. Geçmişten günümüze üretimde yaşanan hızlı değişim ve
dönüşümler tüketim artışını da beraberinde getirmektedir. Artan tüketim ekonomik açıdan gelişimi
hızlandırırken aynı zamanda kaynak tüketiminde neden olduğu artışla bugünkü ve gelecek nesillerin
yaşam koşullarını da olumsuz etkilemeye devam etmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın birinci bölümde
öncelikle tüketim ve tüketimle ilgili tüketici, ihtiyaç, istek gibi kavramsal açıklamalara yer verilmiş,
ardından tüketimde değişen değerler ile aşırı ve bilinçli tüketim konuları ele alınmıştır.

1.1.Tüketim ve Tüketimle İlgili Kavramlar

Literatürde ilk kullanımı 1899 yılında The Theory of Leisure Class (Aylak Sınıfın Teorisi) adlı kitapta
Thorstein Veblen tarafından gerçekleştirilen tüketim kavramını “belirli bir ihtiyacın tatmin edilmesi için
bir ürünü ya da hizmeti edinme, sahiplenme, kullanma ya da yok etme olarak tanımlamak mümkündür.
Bu eylemi gerçekleştiren birey ise tüketici olarak ifade edilmektedir (Orçan, 2004: 15; Odabaşı, 1999: 4).
Kişisel arzu, istek ve ihtiyaçları için pazarlama bileşenlerini satın alan ya da satın alma kapasitesinde olan
kişi olarak ifade edilen tüketici kavramı bir diğer ifadede kendi kişisel ya da içinde bulunduğu tüketim
biriminin ihtiyacı için bir mal ya da hizmet satın alan kişi olarak tanımlanmaktadır (Karabulut, 1981: 11).

Satın alma öncesinde başlayan bir süreç olarak tüketim eyleminin farklı aşamalarında tüketici farklı roller
üstlenmektedir. Bu roller, başlatıcı, etkileyici, karar verici, satın alıcı ve kullanıcı olarak sıralanmaktadır.
Başlatıcı, ürüne ihtiyacı ortaya koyan ya da tespit eden taraf olarak ifade edilirken; etkileyici, verilecek
karar üzerinde karar verilirken kullanılacak girdiyi sunarak etki eden taraf olarak belirtilmektedir. Karar
verici, nihai satın alma kararını veren; satın alıcı satın alma eylemini fiilen yerine getiren ve kullanıcı da
76
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
satın alınan mal ya da hizmetin sunduğu faydayı elde eden ve dolayısıyla tüketim eylemini gerçekleştiren
kişidir (Özmen, M. 2012: 140). Tüketici rolleri dikkate alındığında tüketim eyleminin ihtiyacın
belirlenmesinden başlayarak çeşitli bilişsel aşamaları kapsayan karmaşık bir süreç olduğunu ifade etmek
mümkündür.

Tüketim eylemini gerçekleştiren tüketicilerin satın alma kararları zihinsel bir süreç sonunda ortaya
çıkmaktadır. Tüketici davranışını açıklayan modellerden birisi olan “Kara Kutu” modeline göre,
tüketicilerin satın alma eylemleri bir uyarıcı ile başlayarak, dış dünyadan gelen uyarıcıların zihinsel karar
alma süreçlerinden geçmesiyle devam etmekte ve nihayetinde satın alma ya da almama gibi tepki ve
davranışlarla sonuçlanmaktadır (Altunışık ve İslamoğlu, 2009: 47).

Şekil 1: Kara Kutu Modeli (Satın Alma Davranış Modeli)

Uyarıcı KARA KUTU Tepki

(Başlatıcı)

Kaynak: Altunışık ve İslamoğlu, 2009: 47

Tüketim eyleminin gerçekleşmesinde tüketicileri satın almaya yönlendiren birçok faktörün etkisi
bulunmaktadır. İçsel ve dışsal birçok etken tüketim davranışının satın alma ya da almama ile
sonuçlanmasında rol oynamaktadır. Dışsal faktörlerden en önemlisi çevresel uyaranlardır. Tüketicinin
etrafındaki çevre elemanları ve pazarlama unsurları dışsal olarak tüketim için bireyde başlatıcı rol
oynayabilmektedir. İçsel faktörlere bakıldığında ise, tüketimi davranışsal olarak açıklayan modellerden
birisi olan klasik modelde, tüketici davranışını etkileyen içsel bir faktör olarak güdülerden
bahsedilmektedir. Bu modele göre; bireyin eylemlerine yön veren tatmin edilmemiş ihtiyaçlardan doğan
güdülerdir. Fizyolojik ya da psikolojik olarak iki grupta toplanabilen güdüler uyarılmış bir ihtiyaç olarak
insanların amacını belirlemekte ve tüketim eyleminin nedenini oluşturmaktadır. İhtiyaçlar güdüleri
etkilerken, güdüler de davranışların ortaya çıkmasına neden olmaktadır (Altunışık ve İslamoğlu, 2013:
23-24).

Şekil 2: İhtiyaç-Güdü-Davranış İlişkisi

Uyarıcı Güdü Davranış

(Başlatıcı)

Kaynak: Altunışık ve İslamoğlu, 2013: 24)

Tüketim olgusuyla ilgili olarak üzerinde durulması gereken bir diğer konu da ihtiyaç ve isteklerdir.
İhtiyaç, kişinin duyduğu yoksunluk yani herhangi bir şeyin eksikliğidir. İhtiyacın giderilmesinde
kullanılan araçlar ise istekleri oluşturmaktadır (Koç, 2015: 72). Örneğin, susuzluk bir ihtiyaçsa, susuzluğu
gidermek için kullanılan su, ayran, meyve suyu vs. gibi araçlar isteklerdir. İhtiyaçlar, tatmin edilmemiş
insan dürtüleri şeklinde ve “sınırlı” olarak ifade edilirken, istekler bir uyaranın etkisi ile bir ihtiyacı tatmin
etmek için sahip olunmak istenen veya arzu edilen her tür özellikler bütünü şeklinde ve “sınırsız” olarak
ifade edilmektedir (Altunışık ve İslamoğlu, 2013: 55-56).

77
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Bireylerin tüketim eylemlerinde istek ve ihtiyaç ayrımını gözetmeleri ve bu bağlamda farkındalık
geliştirmeleri her geçen gün artan tüketimin önüne geçilmesinde önem taşımaktadır. İhtiyaçlar konusunda
Maslow, belli bir öncelik sırasından bahsetmektedir. Maslow’un “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” teorisine göre,
ihtiyaçlar; fizyolojik, güvenlik, sosyal aidiyet, saygı görme ve kendini gerçekleştirme ihtiyacı olarak beş
kategoride değerlendirmiştir. İhtiyaçlar Hiyerarşisi teorik olarak bir kişinin aynı anda tüm ihtiyaçları
hissetmediği ve en öncelikli ihtiyacı gidermedikçe daha az önemdeki ya da daha üst sıradaki ihtiyaçlara
yönelmeyeceğini göstermektedir (İslamoğlu, 2013: 159).

Şekil 3: Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Kendini İfade etme, başarma ve kendini

kanıtlama ihtiyacı

Toplumsal saygı ve itibar görme ihtiyacı

Sevme, sevilme ve bir gruba ait olma ihtiyacı

Fiziksel, toplumsal ve ekonomik bakımdan güvende olma ihtiyacı

Fizyolojik İhtiyaçlar
Kaynak: İslamoğlu, 2013: 159.

Tüketicilerin bir mal ya da hizmeti satın alma kararlarında düşünce, duygu ve çevre gibi birçok faktörün
etkili olduğu görülmektedir. Bu noktada tüketicilerin hangi ürünleri hangi amaçla ve ne kadar satın alma
konusundaki tercihlerine nelerin etki ettiğinin bilinmesi toplumsal açıdan tüketimin boyutlarını da
değerlendirebilmek adına önem taşımaktadır.

1.2. Aşırı Tüketim

Tarih boyunca tüketim, tüketici ve değerler bağlamında sosyal, kültürel ve ekonomik birçok alanda
değişimler yaşandığı görülmektedir. Bu değişimlerin başında özellikle Sanayi Devrimi sonrasında
“üretim merkezli bir yapılanmadan tüketim merkezli bir yapılanmaya geçişle toplumsal dokuda önemli
etkiler bırakan ve toplumsal bir proje olarak oluşan tüketim toplumu” gelmektedir (Demirzen, 2010: 102).
Var olan tüketim toplumu içerisinde ise “artan tüketim piyasalarına cevap vermek ve sosyal norma
uyabilmek ve toplumun iyi eğitilmiş bir üyesi olabilmek bağlamında bir tüketici kimliğinin gerekliliği”
bireysel ve toplumsal düzeyde tüketiciler üzerinde bir baskı unsuru oluşturmaktadır (Bauman,1999:132).
Tüketim toplumu içerisinde yaşayan bireyler için artık “asıl olan alma/tüket(ebil)me kapasitesidir”
(Bauman, 2001: 156).

Tarihin ilk dönemlerinde sadece fizyolojik ihtiyaçlarla sınırlandırılan tüketim olgusu günümüzde artık
fizyolojik ihtiyaçları tatmin etme sürecinden çok (bu fizyolojik ihtiyaçlara ilaveten) bir psikolojik tatmini
hedefleyen, çevre ve dış dünya ile iletişimin temelini oluşturan bir iletişim aracı haline dönüşmektedir.
Tüketiciler, artık kullandıkları/tükettikleri/sahip oldukları ürünleri birer iletişim aracı olarak kullanarak
çevrelerine ve kendilerine kim oldukları, düşünce yapıları, tutum ve değerleri hakkında bilgi vermektedir
(Koç, 2015: 36). Bu bağlamda tüketicilerin tüketimin asıl kimliği yanında tüketimle birlikte farklı ve yeni

78
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
kimlikler edindiğini belirtmek mümkündür. Özellikle Postmodern olarak ifade edilen dönemle
ilişkilendirilen yeni kimliklerin görünüşler, imajlar ve tüketime dayanan faaliyetler çevresinde oluştuğu
görülmektedir. İmajlar aracılığıyla kurulan kimlikler; çoklu, akışkan, hareketli, durumsal ve hızlı
değişmeye açık özellik göstermektedir (Güven, 2015:278). Yeni tüketici artık “bilişsel ve rasyonel
uyaranlardan daha fazla duyusal/duygusal uyaranlar tarafından etkilenen ve faydasal/fonksiyonel
ihtiyaçlardan ziyade estetik/hazcı/duygusal ihtiyaçlara odaklanan” bir yapı sergilemektedir (Vogt ve
Fesenmair ve Bilim’den aktaran Koç, 2015: 42). Bu durum da tüketici için satın alma bağlamında daha
fazla neden ortaya çıkartarak bir anlamda aşırı tüketimi artırmaktadır.

Tüketim ve tüketici ile ilgili olarak yapılan araştırmalar günümüz tüketicisinin sadece akılcı davranan
bireyler olmadığını ve satın alma kararı verirken, ürünün mantıksal özelliklerinden öte duyguları ile
hareket ettiğini göstermektedir (Babacan, 2001: 98; Enginkaya ve Ozansoy, 2010: 142). Bu bağlamda
tüketimin biçimlendirdiği yaşam biçimleri ve kültürlerin etkisinde özellikle hazcı ve faydacı değerler öne
çıkmaktadır. Faydacı değer, tüketicilerin elde etmeyi arzuladıkları belli bir amaca yönelik, görev temelli
sorumlulukları içermektedir. Bu sonuçlar, belli bir problemin çözümüne yöneliktir. Buna karşın hazcı
tüketiciler subjektif ve deneyimsel çıktılara önem vermektedirler. Tüketim kararlarını verirken elde
etmeyi arzuladıkları sonuçlar yaşayacakları deneyimin eğlenceli, keyifli ve heyecan verici olması ile
ilgilidir (Enginkaya ve Ozansoy, 2010: 143). Buradan hareketle tüketim kararlarında duygusal etkinin öne
çıkmasının bireyleri ihtiyacından fazla ve/veya ihtiyacı dışında satın almaya yönlendirdiğini ifade etmek
mümkündür.

Aşırı tüketimin yaşandığı günümüz tüketim anlayışında hazcı ve faydacı değerlerin yanında sembolik
değerlerin de önem kazandığı görülmektedir. Sembolik değer, ürün ya da hizmetin ihtiyaçtan ötürü
kullanımının yanı sıra, sosyal kabul ya da statüden dolayı kullanımını ifade etmektedir. Bu noktada
“tüketim kültürünün geniş bir değişken göstergeler, imajlar ve simgeler ağı ürettiğinin” de altını çizmek
gerekmektedir (Featherstone, 2005:197). İnsanlar satın aldıkları ürünleri sadece kullanabilmek için değil,
aynı zamanda onların ifade etmiş olduğu anlam için de satın almaktadır (Hirschman ve Holbrook, 1982:
92).

Son yıllarda hazcı, faydacı ve sembolik gibi birçok değerin de etkisiyle “tüketim toplumu ve tüketim
kültürü ortamında birey asıl gereksiniminin tüketim olduğunu düşünerek tüketim değerini kullanım
değerinin önüne geçirerek” aşırı tüketim sarmalında “geleceği” tükettiğinden habersiz ve her gün daha
fazla tüketerek duygusal açıdan tatmin olmaya çalışmaktadır (İnceoğlu, 2011: 165). Ancak aşırı tüketim,
üretken değildir ve sürdürülemez (Sheth, Sethia ve Srinivas, 2011: 25). Aşırı tüketim odaklı yaşam
tarzları Çin, Hindistan gibi birçok ülkede sürdürülebilirlik problemlerinin yaşanmasına ve bireyler için
mali veya fiziksel sıkıntıların ortaya çıkmasına veya doğal kaynakların ve çevrenin aşırı kullanımı veya
zarar görmesine neden olmaktadır (Hubacek, Guan ve Barua 2007: 17; Quelch ve Jocz, 2007: 49-50’den
aktaran, Sheth, Sethia Srinivas, 2011: 25).

1.3.Tüketim Farkındalığı

Tüketimin psikolojik, toplumsal ve çevresel boyutta neden olduğu çeşitli sorunlar tüketimle ilgili olarak
bir farkındalık oluşturulması konusunun gündeme getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bireyin kendine ait
duygu ve düşünceleri ile çevresinde neler olup bittiğini algılama düzeyi olarak ifade edilebilecek
farkındalık, tüketim bağlamında yaşanan bireysel ve toplumsal problemlere çözüm sunabilmek açısından
önem taşımaktadır.

79
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tüketim ve farkındalık kavramları son dönemde farklı disiplinlerden birçok araştırmacının ilgisini
çekmektedir. Özellikle “sürdürülebilir tüketim araştırmalarında” disiplinler arası düzeyde araştırma
konusu haline gelmiştir (Fischer, Stanzus, Geigeer, Grossman ve Schrader 2017: 544-545).

Literatürde bilinçli farkındalık kavramı, yargılamadan ve farkına vararak mevcut anı dikkate almak
şeklinde ifade edilmektedir (Bravo, Pearson ve Kelley, 2018: 258). Bilinçli farkındalık ile az da olsa
kestirme düşüncenin (bir nevi düşünme noksanlığı) üstesinden gelinebileceği ve tercihlere daha fazla
dikkat edilebileceği belirtilmektedir (Amel, Manning ve Scott, 2000: 15-16). Birçok araştırmada bilinç
diğer zihinsel süreçlerden (biliş, güdü ve duygular) ayrı bir şekilde değerlendirilmekte vebilincin
insanların etkili çalışmasını sağladığı ifade edilmektedir. Western (1999)’ e göre, bilinç iki temel
bileşenden oluşmaktadır: Farkındalık ve dikkat. Farkındalık dışarıda olan biteni izleyen bir “radar” görevi
görürken, dikkat farkındalık içerisinde işleyen sürece odaklanarak duyarlılığı artırmaktadır (Brown ve
Ryan, 2003: 822).

Tüketim kaynaklı sorunların başında bilinçsiz davranışlar gelmektedir ve bilinçli farkındalık bireysel ve
kolektif iyilik halini olumsuz etkileyen bilinçsiz tüketimin ilacı olarak tarif edilmektedir (Bahl, Milne,
Ross, Mick, Grier, Chugani, Chan, Gould, Cho, Dorsey, Schindler, Murdock, ve Mariani, 2016: 1-2).

Günümüz tüketim toplumunda aşırı tüketimin önüne geçilerek bireysel ve toplumsal bazda tüketim
farkındalığının kazandırılabilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle tüketicileri
mal ve hizmet satın almaya yönelten nedenlerin bilinmesi gerekmektedir. Tüketiciler farklı dürtülerin
etkisinde satın alma kararlarını vermektedir. Genel olarak bu etkenler (Ünsalver, 2011: 17,18):
• İşlevsellik (ekonomik ve işe yararlılık),
• Duygusal ve sosyal etken (duygusal bağ kurma ve sosyal etkileşim),
• Kimlik ile bağlantılı etken (ideal benlik ya da kendini ifade etme biçimi) şeklinde sıralanmaktadır.
Tüketim farkındalığı bağlamında tüketicilerin satın alma davranışı da farklılık göstermektedir. Bu
noktada, tüketim farkındalığına sahip bireylerin satın alma sürecini oluşturan aşamaları üç başlık altında
şu şekilde özetlemek mümkündür (Mert, 2004: 316):
• Alışveriş Öncesi Aşama: İhtiyacı ortaya çıkan tüketici, bu ihtiyacını giderecek mal ve/veya hizmet
hakkında bilgi arayışına girer. Bilinçli tüketici bu aşamada, satın alacağı mal ve/veya hizmette
bulunması gereken özellikler ve yararlar konusunda derinlemesine araştırmalar yapar. Öncelikle
kendi bilgi ve deneyimlerinden yararlanır. Eğer kendi bilgi ve deneyimi yeterli olmazsa, arkadaş
çevresine ve tanıdıklarına danışarak bilgi edinmeye çalışır ve elde ettiği seçenekleri değerlendirir.
• Alışveriş Aşaması: Alışveriş aşamasında öncelikle alışveriş yapılacak yer belirlenir. Ardından
ürünün markası, fiyatı, kalitesi gibi özellikleri açısından niteliği değerlendirilir. Daha sonra ödeme
koşulları, garanti belgesi, satış sonrası hizmetler ile ilgili bilgiler edinilir, değerlendirilir ve
böylece satın alma gerçekleşir. Bilinçli tüketici alışveriş sırasında, fiş ya da fatura, kullanma
kılavuzu ve garanti belgesi vb. belgeleri mutlaka satıcıdan almalıdır.
• Alışveriş Sonrası Aşama: Alışveriş sonrası aşamada, tüketici yaptığı alışverişin kendisini mutlu
etmesi bilinciyle satın aldığı ürünü talimatlarına uygun olarak ve kendisine en çok yarar
sağlayacak biçimde kullanır. Alışveriş sırasında aldığı ürünle ilgili kullanma kılavuzu vb.
belgeleri okuyarak saklar.
80
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

2. SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için bir model oluşturan sürdürülebilir kalkınma, ekonomik, sosyal
ve ekolojik hedeflere ulaşmaya yönelik stratejileri kapsayan bir kavramdır. Ekonomik açıdan üretim ve
tüketim bazlı bir yaklaşımla adi ücret politikaları sorunsalının öne çıktığı görülürken, ekolojik bağlamda
çevresel faktörlere dikkat çekildiği, sosyal bağlamda ise toplumsal öncelik ve ihtiyaçlarla üretimin
uyumlaştırılmasına odaklanıldığı görülmektedir.

2.1.Sürdürülebilirlik Kavramı

Günümüzde küresel boyutta tüketim artışının getirdiği ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar bireysel ve
toplumsal düzeyde bir farkındalığı gerekli kılmaktadır. İnsanoğlunun bugün var olan yaşam tarzlarının
etkileri ve zararları konusunda bir bilinç geliştirmesi gelecekte olası çevresel boyutta zararların da önüne
geçilebilmesi açısından önem taşımaktadır.

Literatürde birçok tanımı bulunan sürdürülebilirlik, “çevre ile olan ilişkimizden çok daha fazlası olarak
kendimizle, topluluklarımızla ve kurumlarımızla olan ilişkilerimizle” ilgili bir kavram olan
sürdürülebilirlik; “yaşam kalitesinden ödün vermeden zihniyet değişikliği gerektiren” bir kavram olarak
ifade edilmektedir (Seidman (2007: 58; Roca and Searcy, 2012: 104).

Birçok farklı yolla tanımlanan ve “genellikle çevresel kaygılara odaklanan” sürdürülebilirlik kavramı
ekonomi perspektifinden bakıldığında, zaman içerisinde refahın maksimizasyonu olarak ifade
edilmektedir. Birçok ekonomist tarafından refah maksimizasyonu tüketimden elde edilen faydanın
maksimizasyonu olarak belirtilmektedir (Hoffman ve Bazerman 2007: 9; Harris, 2003: 2).

Basiago (1995:119) tarafından “sosyal ve çevresel sistemlerin canlılığını en üst düzeye çıkarmak için
tasarlanan bir metodoloji” olarak ifade edilen sürdürülebilirlik “hem küresel hem de yerel olarak kesişen
ekolojik, ekonomik ve sosyo-politik boyutlarla insan geçimini ve refahını etkileyen karmaşık ve değişen
çevresel dinamikleri” içermektedir (Joy, Sherry, Venkatesh, Wang ve Cha, 2012: 274). Sürdürülebilirliğin
en yaygın olarak kullanılan tanımı ise, sürdürülebilir kalkınma üzerine odaklanan, “gelecek nesillerin
kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinden ödün vermeden günümüzün ihtiyaçlarını karşılayan bir
gelişme” biçimindedir (Pitelis, 2013: 3).

2.2. Sürdürülebilir Kalkınma

Sürdürülebilirlik kavramına benzer şekilde sürdürülebilir kalkınmanın da literatürde ortak bir tanımı
bulunmamaktadır. İlgili literatür incelendiğinde farklı disiplinlerden araştırmacıların farklı tanımlamalarla
kavrama açıklık getirmeye çalıştığı görülmektedir. Ancak, temel olarak sürdürülebilir kalkınma
kavramının, üç ahlaki zorunluluğa dayandığını ifade etmek mümkündür: İnsan ihtiyaçlarını karşılamak,
sosyal eşitliği sağlamak ve çevresel sınırlara saygı göstermek (Holden, Linnerud ve Banister, 2017: 4).

Sürdürülebilir kalkınma, terim olarak ilk defa 1980 yılında yayınlanan Dünya Koruma Stratejisi (WCS-
The World Conservation Strategy) ile gündeme gelmiştir. “Kalkınmanın sürdürülebilir olması için
ekonomik faktörlerin yanında sosyal ve ekolojik faktörlerin de hesaba katılması” gereğinin altının
çizildiği Dünya Koruma Stratejisi; Dünya Vahşi Yaşamı Koruma Fonu (WWF-World Wildlife Fund) ve
81
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP-United Nations Environment Programme)’in destekleriyle
Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması İçin Uluslararası Birlik (IUCN-International Union for
Conservation of Nature and Natural Resources) tarafından hazırlanmıştır 1987 yılında Dünya Ekonomik
Kalkınma Komisyonu (WCED) tarafından yayınlanan “Ortak Geleceğimiz” başlıklı Bruntland
Raporu’nda ise, bugünün nesillerinin yaşam kalitesinden ödün vermeden, gelecek nesillerin kendi
ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinin korunmasına dikkat çekilmiştir. Burada yapılan tanım, 1992 Dünya
Zirvesi’nde yayınlanan Gündem 21’le (40 Bölüm, 150000+ kelime) genişleyerek Birleşmiş Milletler
(BM)’nin 2002 yılında gerçekleştirdiği Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi’nde sosyal, çevresel ve
ekonomik üç temel kavramla ele alınarak resmi halini almıştır. Zirve’de “insanlar, gezegen ve refah”
(people, planet and prosperity) sloganı öne çıkarak sürdürülebilrlik kavramının kapsamlı hale geldiğini
ifade etmek mümkündür (Moldan, Janouskova ve Hák, 2012: 4).

Sürdürülebilir kalkınma, IUCN, UNEP ve WWF tarafından: “Yan ekosistemlerin taşıma kapasitesi içinde
yaşarken insanların hayat kalitesini artırmak” şeklinde tanımlanırken; Uluslararası Yerel Çevre
Girişimleri Konseyi (ICLEI-The International CouncilforLocalEnvironmentalInitiatives) sürdürülebilir
kalkınmayı “temel çevre, ekonomik ve sosyal hizmetlerin bağlı olduğu doğal, yapay ve sosyal sistemlerin
varlığını sürdürebilmelerine tehdit oluşturmadan herkese bu hizmetleri sunan gelişme” şeklinde ifade
etmiştir (Hounsome ve Ashton, 2001’den aktaran: Kuter ve Ünal, 2009: 147).

Bruntland Raporu ve Rio Deklarasyonu Madde 1 (UNCED, 1992)’ e göre; sürdürülebilir kalkınmada
endişelerin merkezinde “insan” vardır ve insanlar sağlıklı ve üretken bir şekilde doğa ile uyum içinde
yaşama hakkına sahiptir. Her iki raporda verilmek istenen mesajı üç temel noktada özetlemek
mümkündür (Moldan, Janousková ve Hák, 2012: 4-5):

• Birincisi, sürdürülebilir kalkınma, insanlar ve onların iyiliğine odaklanmaktadır.

Sürdürülebilirliğin temelinde insan ihtiyaçları vardır. Maslow’un, İhtiyaçlar Hiyerarşisi’nde
belirtildiği üzere, insanlar tatmin edilmemiş ihtiyaçlara göre hareket etmektedir ve piramidin
üzerinde yer alan ihtiyaçlar karşılanmadan önce, piramidin alt bölümünde yer alan temel
ihtiyaçların karşılanması gerekmektedir. Maslow (1968)’a göre, psikolojik, fizyolojik, güvenlik,
sevgi ve saygı ihtiyaçları evrenseldir ve insanın bencil bir davranışa girmeden önce bu ihtiyaçların
karşılanması gerekir. İnsanların bencil olmayan davranışlarının meydana getirilmesi sürdürülebilir
kalkınmanın başarıya ulaşması için belirtilen koşullardan birisini oluşturmaktadır. Sürdürülebilir
kalkınmada vurgulanan

• İkinci mesaj, “yaşamın sağlıklı, üretken ve doğal ile uyumlu olması” gereğidir. Bu noktada
sürdürülebilir kalkınmanın üç boyutu arasındaki dengeye vurgu yapılmaktadır. İnsan hayatı doğal
ve sosyal boyutlar açısından karmaşık bir düzenin parçasıdır ve bu düzenden bağımsız değildir.
Ayrıca doğa ile uyumu ifadesinde de çevresel boyuta dikkat çekilmiştir.

• Üçüncü ve son olarak ise, “bugünkü ve gelecek nesiller” ifadesiyle sürdürülebilirliğin dinamik ve
uzun dönemli doğasına ilişkin özelliğinden bahsedilmektedir.

Sürdürülebilir kalkınmanın hedefleri “Ortak geleceğimiz” (Brutland Raporu) isimli raporda şu şekilde
sıralanmaktadır (Aksu, 2011: 6):
• Büyümeyi canlandırmak,

82
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
• Büyümenin kalitesini değiştirmek,
• İş bulma, yiyecek, enerji, su ve sağlık konularındaki temel ihtiyaçları karşılamak,
• Sürdürülebilir bir nüfus düzeyini garanti altına almak,
• Kaynak tabanını korumak ve zenginleştirmek,
• Teknolojiyi yeniden yönlendirmek ve riski yönetmek,
• Karar verme sürecinde çevre ve ekonomiyi birleştirmek.

Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma bağlamında literatürde genel olarak çevresel, ekonomik ve

sosyal boyutun kavramsallaştırıldığı görülmektedir. Üç boyut paradigması temel olarak Bruntland
Raporu, Gündem 21 (1987) ve Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi (2002) ’ne dayanmaktadır
(Moldan, Janouskova ve Hak, 2012: 5). Ancak her ne kadar sözü edilen üç boyut genel bir kabul içerse de
evrensel değildir ve bazı çalışmalarda kurumsal, kültürel ve teknik boyutları kapsamaktadır (Purvis, Mao
ve Robinson, 2018: 685).

Şekil 4: Sürdürülebilirliğin Üç Boyutu

Sosyal

Sürdürülebilirlik

Çevre Ekonomik

Sürdürülebilir kalkınmanın boyutlarından ilki ekonomik açıdan sürdürülebilirliği kapsamaktadır.

Ekonomik açıdan sürdürülebilir bir sistem, hükümet ve dış borçlar açısından yönetilebilir seviyeleri
sağlayabilmeli ve tarımsal veya endüstriyel üretime zarar veren aşırı sektörel dengesizliklerden kaçınarak
sürekli olarak mal ve hizmet üretebilmelidir. İkinci boyut olan çevresel açıdan sürdürülebilir bir sistem,
yenilenebilir enerji sistemlerinin veya çevresel fonksiyonların aşırı sömürülmesini önleyerek ve
yenilenebilir olmayan kaynakları yalnızca yatırımın yeterli ikame olarak yapıldığı ölçüde tüketerek bu
açıdan istikrarlı bir kaynak tabanı sağlamalıdır. Çevresel sürdürülebilirlik, biyoçeşitlilik, atmosfer ve
normalde ekonomik kaynaklar olarak sınıflandırılmayan diğer ekosistem işlevlerinin korunmasını
içermektedir. Üçüncü boyut olan sosyal açıdan sürdürülebilir bir sistem ise, dağıtım ve fırsat bağlamında
eşitlik, sağlık ve eğitim, cinsiyet eşitliği ile politik hesap verebilirlik ve katılım gibi konuları içeren sosyal
hizmetlerin yeterli miktarda sağlanmasını kapsamaktadır (Harris, 2003: 1).

Sürdürülebilir kalkınma bağlamında son dönemde, Avrupa Birliği (AB) tarafından 2001 yılında kabul
edilen Gothenburg Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi’nde; altı temel amaca daha vurgu yapılmıştır: iklim
değişikliği ve temiz enerji, sürdürülebilir ulaşım, sürdürülebilir tüketim ve üretim, doğal kaynakların
korunması ve yönetimi ve toplum sağlığı. Burada yer alan amaçlara ek olarak 2006 yılında, sosyal
içerme, demografi ve göç ile küresel yoksulluk ilave edilmiştir (Moldan, Janouskova ve Hak, 2012: 6).

83
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
3.SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE TÜKETİM FARKINDALIĞI

Sürdürülebilir kalkınma, insan sağlığını ve doğal dengeyi koruyarak ekonomik kalkınmanın sağlanması
gerektiğini savunan bir anlayışın ürünüdür. Esas itibariyle insana dayalı bir bakış açısına sahip
sürdürülebilir kalkınma özellikle çevresel, sosyal ve kültürel alanda yaşanan sorunlara yönelik hedef ve
uygulamalar geliştirmektedir.

Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılmasında rol oynayan birçok faktör bulunmaktadır. Bu

faktörlerden birisi de tüketimin sürdürülebilir hale getirilmesidir. Tüketimin sürdürülebilirliği ise ancak
bireysel ve toplumsal düzeyde bir farkındalığın oluşturulması ile mümkündür. Tüketim odaklı
problemlerin temelinde bilinçli farkındalıktan uzak bir anlayış yatmaktadır. Günümüzde milyonlarca
tüketici,dürtüler, alışkanlıklar, bağımlılıklar, zorlamalar ve kararsızlıklar sisi içinde uyurgezer şekilde
hareket etmektedir (Bahl vd. 2016: 198). Farkındalıktan uzak tüketiciler tüketim kaynaklı birçok sorunu
da beraberinde getirmektedir. En başta çevresel olmak üzere sağlık, iklim değişikliği, enerji kaynakları ve
toplumsal hayat gibi birçok alanda aşırı tüketimin yarattığı sorunları görmek mümkündür. Her yıl
okyanuslarda yaklaşık 10-20 milyon ton plastik son bulmaktadır. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada,
toplam 268.940 ton ağırlığındaki 5,25 trilyon plastik partikülün şu anda dünya okyanuslarında yüzdüğü
tahmin edilmektedir. Bu enkaz, balıkçılık ve turizme yönelik mali kayıpların yanı sıra plajları temizlemek
için harcanan zaman dahil olmak üzere deniz ekosistemlerine verilen zarar yılda tahmini 13 milyar
dolarlık kayıpla sonuçlanmaktadır (World Watch Institute, 2015). Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Örgütü (OECD) tarafından yayınlanan bir raporda, OECD bölgesinde her iki yetişkinden birden fazlası ve
altı çocuktan biri aşırı kilolu veya obezdir ve obezite salgını, öncekinden daha yavaş olsa da son beş yılda
daha da yayılmış durumdadır (OECD, 2016). Dünya Sağlık Örgütü (WHO), obezitenin, dünya çapında
yüksek oranlara ulaştığını ve her yıl en az 2,8 milyon insan aşırı kilolu veya obez olmaları nedeniyle
öldüğünü belirtmektedir (WHO, 2020). Obezite ile ilişkili önemli ekonomik kayıplar da bulunmaktadır.
ABD’de önleme, teşhis ve tedavi için tıbbi maliyetlerin 2008 yılı itibariyle147 milyar dolar olarak
kayıtlara geçmiştir. Azalan ekonomik verimliliğin ise bu kayıpları artırdığı ifade edilmektedir
(Blumenthal ve Seervai, 2018).

Sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan gün geçtikçe önem kazanan sürdürülebilir kalkınma içerisinde
tüketim modellerinin daha sürdürülebilir bir şekle kavuşturulabilmesi için çok sayıda girişim
bulunmaktadır. Hükümetler çeşitli yasal düzenlemeler ve kampanyalar ile sürdürülebilir tüketim
davranışlarını özendirmeye çalışırken çok sayıda özel işletme de çevre programları geliştirerek
işletmelerini çevresel hedeflerle bütünleştirmeye gayret etmektedir (Sarı veTopçuoğlu, 2019: 160).

Tüketim davranışlarının özellikle aşırı tüketim anlayışından sıyrılarak bir farkındalık düzeyine
taşınmasının ekonomik, sosyal ve çevresel düzeyde sürdürülebilirlik hedeflerinin de başarıya ulaşmasında
rol oynayacağını ifade etmek mümkündür. Farkındalık, bilinçsiz tüketimin bilinçli tüketimle yer
değiştirme potansiyelini ortaya koymaktadır. Farkındalığın en önemli faydalarından birisi, bireylerin
otomatik düşünceler, alışkanlıklar ve sağlıksız davranış kalıplarıyla bağlantısının kesilmesini sağlamasıdır
(Brown and Ryan, 2003: 823). Tüketim farkındalığı devam edegelen bir süreçtir ve bedensel hisler,
duygular ve düşünceler gibi iç uyaranlar ile dış uyaranlar ve bunların tüketim sürecine etkilerine devamlı
olarak dikkat edilmesini içerir. Tüketicilerin bedensel duyumlar üzerindeki odaklanma yeteneği satın
alma kararlarında alışkanlıkla tepki vermek yerine bilinçli bir seçim yapmasını sağlamaktadır (Bahl vd.,
2016: 200).

84
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tüketim farkındalığı, hem tüketicinin kendisi için, hem toplum ve hem çevresel anlamda faydalar
sağlamaktadır. Tüketicinin kendisi bir yandan sağlık, aile, finansal refah ve materyalizm bağlamında
faydalar sağlarken, toplum bazında ise çokkültürlülük bağlamında otomatik reaksiyonların önüne
geçerek, pazarda tüketicilerin evrensel, ekonomik, sosyal ve kültürel hakları konusunda da bir farkındalık
meydana getirmektedir (Demangeot, Adlins, Mueller, Henderson, Ferguson, Mandigberg, Roy, Johnson,
Kipnis, Pullig, Broderick ve Zuniga, 2013: 157). Çevresel açıdan ise, araştırmalar tüketim farkındalığına
sahip tüketiciler bir ürünün geri dönüşüm gibi çevresel yönlerini göz önünde bulundurduğunu
göstermektedir (Brown ve Kasser, 2005: 350).

Tüketim farkındalığının tüketimi ve tüketiciyi dönüştüren bir potansiyeli bulunmaktadır. Bu potansiyelin

tüketici için rutin bir hal almadan önce başlangıçta çaba gerektirdiğini, alışkanlığa dönüşmesiyle
sürdürülebilmesinin nispeten daha kolay olduğunu belirtmek mümkündür. Alışkanlık halini almasında
etkili olan tüketicinin farklı olan her alışverişinde farkındalık halini kaybetmemesidir. Ancak, bu noktada
tüketicinin yanında pazar ve çeşitli organizasyonlar tarafından uygulanan çeşitli tanıtım ve programlarla
yaşam tarzlarında bir bütün olarak farkındalığın desteklenmesinin de önemli olduğunu belirtmek
gerekmektedir. (Bahl, vd. 2016: 206).

İnsan yaşamında tüketim kaçınılmaz bir olgudur. Ancak tüketimin gün geçtikçe artış göstererek özellikle
çevre, ekonomi ve toplumlar üzerindeki olumsuz etkileri tüketim bağlamında bir farkındalık
geliştirilmesini de gerekli kılmaktadır. Tüketim farkındalığı olduğunda insanlar, iç ve dış gerçeklikleri
daha açık ve çarpıtma olmadan algılamaktadır.Bu sayede pazarın ve aşırı tüketimin desteklendiği sistemin
baskısına ve yönlendirmelerine bir karşı duruş geliştirebilmektedir. Bu noktada gösterilen toplumsal ve
bireysel çabalar sürdürülebilir kalkınmanın da hedeflerine ulaşmasını mümkün kılmaktadır.

SONUÇ

Tarih boyunca insanoğlu gerek bireysel yaşamında, gerek meydana getirdiği toplumsal ve ekonomik
sistemlerin işleyişinde tüketim olgusuyla iç içe olmuştur. İstekler ve ihtiyaçların yönlendirdiği tüketim bir
yandan yaşamın devamını sağlarken diğer yandan gelişen ekonomilerle zaman içerisinde kaynakların
hızlı bir şekilde yok edilmesine de neden olmuştur.

Bugünün tüketim toplumunda, tüketim insanlar için fizyolojik ihtiyaçlardan çok fizyolojik ihtiyaçlarla
birlikte psikolojik ihtiyaçların da tatmin edilmesi fikrinin önem kazandığı bir yaşam tarzı haline gelmiştir.
İçsel ve dışsal birçok uyarandan etkilenerek karmaşık zihinsel süreçler sonucunda ortaya çıkan tüketim
davranışında, tüketicinin istek ve ihtiyaç ayrımı noktasında yaşadığı belirsizlik ise tüketim davranışında
aşırılığa gidilerek küresel bazda bir kaynak israfına yol açmıştır ve açmaya devam etmektedir. Tüketim
bağlamında yaşanan değerler değişiminin de ortaya çıkan olumsuz durumda etkisinin olduğunu ifade
etmek mümkündür. Bugünün tüketicisi artık satın almak istediği ürün ve hizmetleri sadece fonksiyonel
değerleri sebebiyle almamaktadır, bunun yanında ürün ve hizmetin tüketiciye sunduğu sembolik değer, bu
ürün ve hizmetin tüketim aşamasında duyulan haz ve eğlence gibi birçok faktör de tüketicinin satın alma
karar aşamasını etkilemektedir.

Tüketimin günümüzde ulaştığı boyutlar ve neden olduğu çevresel, ekonomik ve sosyal sorunlar tüketimle
ilgili olarak sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma olgularını da gündeme getirmiştir. Günümüz
insanının ihtiyaçlarını gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan sağlamak
85
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
üzerine odaklanan sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma bireysel, toplumsal ve ekonomik anlamda
ortaya koyduğu hedefler ve uygulamalarla her geçen gün önem kazanan bir anlayıştır.

Sürdürülebilir kalkınma ekonomik faktörlerin yanında çevresel ve sosyal faktörleri de hesaba katarak
insan odaklılıkla hareket eden bir kalkınma modelidir. Sürdürülebilir kalkınma hedefleri arasında iktisadi
büyüme, teknolojik gelişim ve çevresel duyarlılık yanında tüketimin sürdürülebilir bir hale getirilmesi de
önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda, aşırı tüketimin önüne geçilerek, dolayısıyla daha az kaynak
kullanımıile çevreye verilen zararın önlenerek gelecek nesillerin kaynaklarının bugünden yok
edilmemesinin sağlanması sürdürülebilir bir tüketimin de ön şartını oluşturmaktadır. Buradaki ön şartın
gerçekleşmesi ise ancak neyi ne kadar tükettiğinin farkında olan bir diğer ifadeyle tüketim farkındalığına
sahip tüketicilerle mümkündür.

Kaynakça

Altunışık, R. ve İslamoğlu, A. H. (2009). Satış ve Satış Yönetimi, Sakarya: Sakarya.

Altunışık, R. ve İslamoğlu, A. H. (2013). Tüketici Davranışları, İstanbul: Beta.

Amel, E. L., Manning, C. M., ve Scott, B. A. (2009). Mindfulness and Sustainable Behavior: Pondering
Attention and Awareness as Means for Increasing Green Behavior. Ecopsychology, 1(1), 14-25.

Babacan, M. (2001), Hedonik Tüketim ve Özel Günler Alışverişlerine Yansıması, 6. Ulusal Pazarlama
Kongresi Bildiriler Kitabı. 97-106.

Bahl, S. Milne, G. R.,Ross, S. M., Mick, D. G., Grier, S. A., Chugani, S. K., Chan, S. S., Gould, S., Cho
Y., Dorsey, J. D., Schindler, R. M., Murdock, M. R. ve Boesen-Mariani. S. (2016). Mindfulness: Its
Transformative Potential for Consumer, Societal, and Environmental Well-Being. Journal of Public
Policy& Marketing, 35(2), 198-210.

Basiago, A. D. (1995). Methods of defining ‘‘sustainability’’. Sustainable Development 3: 109–119.

Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. Çeviren: Ümit Öktem. İstanbul: Sarmal
Yayınevi.

Bauman, Z. (2001) Parçalanmış Hayat, Çev.: İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Blumenthal, D. ve Seervai, S. (2018). Rising Obesity in the US is a public health crisis. Erişim:
https://www.commonwealthfund.org/blog/2018/rising-obesity-united-states-public-health-crisis. Erişim
Tarihi: 05.12.2020.
Bravo, A. J., Pearson, M. R. ve Kelley, M. L. (2018). Mindfulness and Psychological Health Outcomes: a
Latent Profile Analysis Among Military Personnel and College Students, Mindfulness, 9, 258–270.
Brown, K. W. ve Ryan, R. M. (2003).The Benefits of Being Present: Mindfulness and Its Role in
Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology, 84 (4), 822–48.

86
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Brown, K. W. ve Kasser, T. (2005). Are Psychological and Ecological Well-Being Compatible? The Role
of Values, Mindfulness and Lifestyle, Social Indicators Research, 74 (2), 349–68.
Brunneder, J. ve Dholakia, U. (2018). The Self-Creation Effect: Making A Product Supports Its Mindful
Consumption And The Consumer’s Well-Being. Marketing Letters, 29 (3), 377-389.

Demangeot, C., Adkins, N.R., Mueller, R. D., Henderson, G. R., Ferguson, N. S., Mandiberg, J. M., Roy,
A., Johnson, G. D., Kipnis, E., Pullig, C., Broderick, A. J. ve Zuniga, M. A. (2013), Toward Intercultural
Competency in Multicultural Marketplaces, Journal of Public Policy& Marketing, 32 (Special Issue),
156–64.

Demirzen, İ. (2010). Tüketim Toplumunun Oluşumu ve Din İle Etkileşimi, Dinbilimleri Akademik
Araştırma Dergisi, 10(3), 97-109. Erişim: 28.06.2012, http://dergipark.gov.tr/download/article-
file/52302.

Enginkaya, E. ve Ozansoy, T. (2010). Alışveriş Değeri ve Mağaza Seçim Kriterlerinin Belirlenmesinin

Hazcı ve Faydacı Alışveriş Değerleri İle İlişkisi: Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Çukurova
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 141-155.

Freman, C. ve Soete, L. (2003). Yenilik İktisadı, Çev.: Ergun Türkcan, Tübitak Yayınları, Akademik Dizi
2, 1. Basım, Ankara: Kalkan Matbaacılık.

Fromm, E. (2002). Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum. Çev.: Necla Arat, İstanbul: Say Yayınları

Fischer D., Stanszus L., Geiger S., Grossman, P. Ve Schrader, U. (2017). Mindfulness and Sustainable
Consumption: A Systematic Literature Review of Research Approaches and Findings. Journal of Cleaner
Production, 162, 544-558.

Gladwin, T.N., Kennelly, J. J. ve Krause, T. S. (1995). Shifting Paradigms For Sustainable Development:
Implications For Management Theory And Research, Academy of Management Review, 20(4), 874-907.

Gössling, S., Hall, C.M. ve Weaver, D. B. (2009). Sustainable Tourism Futures Perspectives on Systems,
Restructuring and Innovations. In (Eds.) Gossling, S., Hall C.M. ve Weaver, D. B., Sustainable Tourism
Futures Perspectives on Systems, Restructuring and Innovations (pp. 1-19), New York.

Güven, S. (2015). Postmodern Kimliklerin Kurulumu. Selçuk İletişim, 9 (1), 266-286.

Harris, J. M. (2003). Sustainability and Sustainable Development. International Society for Ecological
Economics, Internet Encyclopaedia of Ecological Economics. Erişim:
https://www.researchgate.net/publication/237398200_Sustainability_and_Sustainable_Development.
Erişim Tarihi: 01.12.2020.

Hirschman, E. C. ve Holbrook, M. B. (1982). Hedonic Consumption: Emerging Concepts, Methods and

Propositons, Journal of Marketing, 46 (4), 92-101.

Hoffman, A. J. ve Bazerman, M. H. (2007). Changing practice on sustainability: Understanding and

overcoming the organizational and psychological barriers to action. In: S. Sharma, M. Starik, & B.

87
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Husted (Eds.), Organizations and the sustainability mosaic: Crafting long-term ecological and societal
solutions. Northampton: Edward Elger.

Holden, E.,Linnerud, K. ve Banister, D. (2014). Sustainable Development: Our Common Future

Revisited, Global Environmental Change, 26: 130-139.

Hubacek, K., Guan, D. And Barua, A. (2007). Changing lifestyles and consumption patterns in
developing countries: A scenario analysis for China and India, Futures, 39 (9), 1084-1096.

İslamoğlu, A. H. (2013). Pazarlama Yönetimi: Stratejik Yaklaşım, İstanbul: Beta.

Joy, F. S.,Venkatesh, A., Wang, J. ve Chan, R. (2012). Fast Fashion, Sustainability and the Ethical
Appeal of Luxury Brands. Fashion Theory, 16(3), 273 – 296.

Karabulut, M. (1981). Tüketici Davranışları, Yeniliklerin Kabulü ve Yayılışı. İstanbul: İstanbul

Üniversitesi Yayınları.

Koç, E. (2015). Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri: Global ve Yerel Yaklaşım, İstanbul: Seçkin.

Kuter, N. ve Ünal, H. E. (2009). Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve

Sosyo-Kültürel Etkileri Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 9 (2), 146-156.

Mert, K. (2004). Bilinçli Alışveriş ve Tüketici Hakları ,9.Ulusal Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, 6-8
Ekim 2004 Ankara, 315-324.

Moldan, B, Janouskova, S. ve Hak, T. (2012). How to understand and measure environmental

sustainability: indicators and targets. Ecological Indicators, 17,4–13.

Odabaşı, Y. (1999). Tüketim Kültürü: Yetinen Toplumun Tüketen Topluma Dönüşümü. İstanbul: Sistem.

OECD, (2016). Obesity Update. Erişim: https://www.oecd.org/health/obesity-update.htm Erişim Tarihi:

5.12.2020.

Orçan, Mustafa (2004). Osmanlıdan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü, Ankara: Kadim.

Özmen, M (2012). Müşteri Analizi. R. Altunışık ve Ö. Torlak (Ed.), Pazarlama Stratejileri: Yönetsel Bir
Yaklaşım. (2.Baskı) içinde (s. 137-163), İstanbul: Beta.

Pitelis, C. (2013). Towards a More Ethically Correct Governance for Economic Sustainability, Journal of
Business Ethics, 118(3), s.655-665.

Purvis, B., Mao, Y. ve Robinson, D. (2018). Three pillars of sustainability: in search of conceptualorigins.
Sustainability Science, 14, 681–695.

Quelch, J. A.,&Jocz, K. E. (2007). Greatergood: How good marketing makes for a better world. Boston:
Harvard Business Press.

88
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Roca, L. C. ve Searcy C. (2012). An Analysis of Indicators Disclosed in Corporate Sustainability Reports.
Journal of Cleaner Production,(20),103-118.

Sarı, S. ve Topçuoğlu, F. (2019). Kişilik Tiplerinin Sürdürülebilir Tüketim Davranışları Üzerine Bir
Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 159-169.

Seidman, D. (2007). How We Do Anything Means Everything. Hoboken, NJ: John Wiley&Sons.

Sheth, J. N.,Sethia, N. K. ve Srinivas, S. (2011). Mindful Consumption: A Customer-Centric Approach to

Sustainability. Journal of the Academy of Marketing Science. (39), 21-39.

Ünsalver, B.Ö. (2011). Alışverişkolik, Tüketirken Tükenen Takıntı, İstanbul: Timaş Yayınları.
World Health Organization (WHO). (2020). Obesity. Erişim: https://www.who.int/news-room/facts-in-
pictures/detail/6-facts-on-obesity Erişim Tarihi: 01.12.2020.
World watch Instiute. (2015). Erişim: https://www.commondreams.org/newswire/2015/01/28/global-
plastic-production-rises-recycling-lags Erişim Tarihi: 02.12.2020.

89
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

LITERATURE REVIEW: THE VIOLENCE AGAINST WOMEN AND GIRLS DURING THE
COVID-19 PANDEMICS

Diana STOICA
University of Bucharest, Bucharest, Romania

Abstract
The COVID-19 pandemic represents one of the most powerful crises suffered by the whole world. In this
context full of change, vulnerability, instability, a new silent pandemic appeared, mainly because of the
lockdowns imposed everywhere. The shadow pandemics, as it was named, expanded itself all over the
Globe and became even more dangerous than the visible crisis: the majority of countries reported an
increase in what concerns the number of cases of violence against women and girls (VAWG). The
governments, the civil society, the authorities started to implement some measures in order to help the
victims forced to remain indoors. Also, the associations who fight against violence analyzed the situation
and tried to find some solutions for keeping safe all the persons in need. Particularly in this context of
crisis, it is important to observe with a critical eye the measures taken in all the countries around the
world. The aim of this paper is to create a literature review centred on the difficulties experienced by the
victims of VAWG during the health crisis. Even though it is known that during major crises, the risk of a
higher rate of domestic violence cases exists, there are still many weaknesses and many aspects to
implement in order to meet the needs of those who are affected by this silent pandemic. The research
would be concentrated on the similarities and differences of perspective encountered worldwide, on the
disastrous effects of the pandemics on women and girls and on how the system could be ameliorated.

Keywords: COVID-19, crisis, violence, statistics, shadow pandemics

90
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Strengthening Disaster Risk Governance of Local Communities and Stakeholders Cooperation into
Smarter Co-production of Public Services for a Better Normal

Dr. Victoria P. Valenzuela

Bulacan State University

Abstract
This study aims to strengthen the positive indicators on environmental capacity and experiences of coastal
communities and enhance the appreciation toward nature and environmental protection. This is evident in
taking actions against climate change impacts by achieving sustainable lifestyles in coastal communities
and stakeholders’ initiatives and cooperation in response to their needs. Participatory action, interviews
and questionnaire surveys involved 155 respondents, including mother leaders, barangay officials and key
stakeholders while a wide range of secondary data sources were considered. Survey instruments patterned
from Kaizer and Hartig (2011) were employed. The study reveals that appreciation of nature and
appreciation of environmental protection as distinct attitudes was statistically correlated. Backyard
gardening of vegetables was introduced to promote more environmental engagement and appreciation of
nature was more malleable target and thus, critical factor for climate and disaster resilience, protecting
coastal communities, preserving and restoring nature were the smartest investments we can contribute.
The success of government-university-community (GUC) partnerships bringing community-based action
research can be seen as an example of achieving sustainable development goals in general and responsive
community engagement in particular for a better normal.

Keywords: environmental capacity, stakeholders’ cooperation, attitudes toward nature, coastal

communities, climate and disaster resilience, environmental protection, community engagement

91
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Romanian language in historical communities. Autonomus region of Găgăuzia (Limba română

vorbită în comunitatea istorice. Regiunea autonomă Găgăuzia)

Carmen Dimitriu
Comrat State University, Republic of Moldova

Abstract
Though they are not verry numerous and not verry know at the end of the 19th century, the people of
Găgăuzia managed to give Basarabia outstandig personalities that contributed to the social and cultural
evolution of the populace, and their level of literacy. One of the leading figures, whose memory we
honor, that made this social and educational development possible was Mihail Ceachir. He was also
known as The „Apostle“ of the Găgăuzian people. Accomplished promoter of romanian language,
Ceachir dedicated his whole life to the mission of spreading romanian language and the institutional
teaching of this language to all romanian communities. We note that this individual also engaged in
literary activities. Thus, the past of Găgăuzia and the UTAG culture is interwoven with romanian history.

Key words: historical communities, Găgăuzia, Basarabia, the social and cultural evolution, promoter of
romanian language, the past of Găgăuzia, Mihail Ceachir

92
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TÜRKİYE’DE MATEMATİK ÖĞRETİM PROGRAMINDA OYUNUN KULLANIMI

Doç. Dr. Veli BATDI

Gaziantep Üniversitesi

Özet
Matematiğin oyunla öğrenilmesi, matematik öğretiminde kullanılan yöntemlerden biridir. Oyun,
öğrencinin mağlubiyet yaşaması durumunda da hatalarından öğrenme fırsatı sunduğu için, derse ilgiyi
arttırdığı, motivasyon sağladığı, akademik başarıyı arttırdığı, öğrenmede kalıcılığı sağladığı belirtilebilir.
Bu araştırmada Türkiye’de matematik öğretim programında oyunun kullanımının değerlendirilmesine
ilişkin gerçekleştirilen çalışmaların meta analizinin yapılması amaçlanmıştır. Belli bir konuda yürütülmüş
çalışma sonuçlarının bir araya getirilmesi ve yeniden değerlendirilmesi olarak açıklanan meta-analiz
bağlamında Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tez merkezi, Google Scholar, Web of Science, ERIC
(EBSCO), Science Direct, Taylor & Francis Online, Scopus (A&I) veri tabanları taranarak 28 çalışmadan
35 veri setine ulaşılmıştır. Analiz kapsamına 2004-2020 aralığında, makale ve tez türünde, ulusal boyutta
yapılmış, öntest-sontest uygulamalarla gerekli istatistik verileri (ss, ̅
X,𝑛) içeren ve oyunların Matematik
dersi akademik başarısı üzerindeki etkisini inceleyen çalışmalar alınmıştır. Veri analizinde CMA 2.0 ve
MetaWin 2.0 istatistik programları kullanılmıştır. Analiz sonuçları, ortalama etki büyüklüğünün g=0.687
olduğunu göstermektedir. Bu değer eğitsel oyunların Matematik başarısı üzerinde orta düzeyde etki ettiği
anlamına gelmektedir. Uygulama süresine ve öğretim kademesine göre yapılan moderatör analizine
bakıldığında ise, en büyük etki büyüklüğünün ilkokul kademesinde ve 1-4 hafta uygulama süresinde
olduğu anlaşılmıştır. Meta-analiz sonucu ulaşılan bulgular, eğitsel oyunların Matematik başarısını pozitif
yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Özellikle ilkokul kademesinde oyun çağındaki çocuklar için eğitsel
oyunların Matematik öğrenimini kolaylaştırdığı, onları motive ettiği ve önyargılarını azalttığı veya
ortadan kaldırdığı belirtilebilir. Genellikle matematik dersine ilişkin olumsuz algının değiştirilmesi
amacıyla ilk ve orta düzeydeki kademelerde oyunların etkili kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Matematik öğretimi, eğitsel oyunlar, akademik başarı, meta-analiz.

USING GAMES IN MATHEMATICS CURRICULUM IN TURKEY

Abstract
Learning mathematics with games is one of the methods used in mathematics teaching. Since the game
offers the opportunity to learn from the mistakes of the student in case of a defeat, it can be stated that it
increases interest in the lesson, provides motivation, increases academic success, and provides
permanence in learning. In this research it is aimed to make the meta-analysis of studies conducted on the
evaluation of the use of the game in mathematics education in Turkey. Higher Education Council (HEC)
thesis center, Google Scholar, Web of Science, ERIC (EBSCO), Science Direct, Taylor & Francis Online,
Scopus (A&I) databases were scanned in the context of meta-analysis which is explained as the gathering
and re-evaluation of the results of studies conducted on a particular subject. 35 data sets from 28 studies
93
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
were reached. Within the scope of the analysis, studies conducted between 2004-2020, in the type of
article and thesis, at national level, including the necessary statistical data (ss, X ,̅ n) with pretest-posttest
applications, and examining the effect of games on the academic achievement of the Mathematics course
were considered. CMA 2.0 and MetaWin 2.0 statistical programs were used in analysis. Results showed
that the average effect size is g = 0.687. This value means that educational games have a medium effect
on Mathematics achievement. Considering the moderator analysis according to the duration of the
application and the education level, it was understood that the greatest effect size was at the primary
school level and the implementation period of 1-4 weeks. The findings revealed that educational games
positively affect Mathematics achievement. Especially at the primary school level, it can be stated that
educational games for play-age children facilitate Mathematics learning, motivate them and reduce or
eliminate their prejudices. In general, it is recommended to use games effectively in primary and
secondary levels in order to change the negative perception of mathematics lesson.

Keywords: Mathematics teaching, educational games, academic achievement, meta-analysis.

GİRİŞ
Matematiği tanımlamaya çalıştığımızda birden fazla tanım ortaya çıktığı görülmektedir. Bu nedenle
matematiğin tanımını yapmak tahmin edildiği kadar kolay değildir. Matematik kişinin matematiği nasıl
gördüğü ile alakalıdır. Kişilerin matematikle olan ilişkilerine, matematiğe karşı beslediği tutuma ve derse
olan ilgisine, matematiği nerede ve nasıl kullandığına bağlı olarak Matematik kavramının tanımının
değişim gösterdiği görülmektedir (Sönmez, 2012, s.11) Matematiğin tanımı MEB’e (2009, s.9) göre;
örüntülerin ve düzenlerin bilimidir. Daha detaylı açıklandığında, matematik sayı, şekil, uzay, büyüklük ve
bunlar arasındaki ilişkilerin bilimidir. Matematik, aynı zamanda sembol ve şekiller üzerine kurulmuş
evrensel bir dildir. Matematik; bilgiyi işlemeyi (düzenleme, analiz etme, yorumlama ve paylaşma),
üretmeyi, tahminlerde bulunmayı ve bu dili kullanarak problem çözmeyi içerir.
Evrensel bir dil olan matematik birey, toplum ve teknoloji için vazgeçilmez olarak nitelendirilebilir.
Günlük yaşamda, mesleklerimizde, problem çözme, yaratıcı düşünme, analitik düşünme gibi üst düzey
becerileri geliştiren bir dal olarak ifade edilebilir. (Sönmez, 2012, s.13). Hatta öğrencilerin alt düzey
öğrenme becerilerinden daha çok üst düzey becerilerini geliştirdikleri kaçınılmaz bir gerçektir (Tural,
2005, s.96). İnsanların var oluşundan itibaren matematiğin doğayı anlama çabasının büyük bir parçası
olduğu görülmüş ve bilim-teknolojinin gelişmesi ile de her geçen gün matematiğin önemi artmıştır
(Özata, 2019, s.9) Matematik öğretiminin öneminin artması farklı öğretim şekillerinin geliştirilmesi
gerekliliğini doğurmuştur (Özata, 2019, s.9).
Matematik öğretiminde kullanılan bazı yöntemlere bakacak olursak; düz anlatım, soru-cevap, tartışma,
buluş yoluyla, gösterip yaptırma, analiz yöntemi, problem çözme, deney, işbirlikli öğretim ve oyun olarak
belirtilebilir. Ortaokul düzeyinde bulunan öğrencilerin ilgileri ve ihtiyaçları düşünüldüğünde, oyun ile
matematik öğretiminin önemi yadsınamaz bir gerçek olarak ortaya çıkmaktadır. Oyun kavramının tam
olarak tanımının olmaması ile birlikte kişilerin oyuna bakış açılarından kaynaklandığı da söylenebilir.
Montaigne’e göre oyun ‘çocukların en gerçek uğraşıları’, Montessori’ye göre ‘çocuğun işi’ olarak
tanımlanmıştır (Özata,2019, s.19). Eğitimcilere göre ise oyun farklı şekilde tanımlanmıştır. Erikson’a
göre ‘çocuğun yenilgiler, acılar ve yaşamda karşılaşılan hayal kırıklıklarına kendini hazırlamak için
kullandığı bir araçtır’, Piaget’ye göre ise ‘dış dünyadan alınan uyaranları özümleme sürecidir’ (Özata,
2019, s.19). Çocuklar kendini oyun yolu ile daha iyi ifade edebildiği için dış dünyada olan olayları
94
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
anlamak, kavramak için oyunu kullanır (Yılmaz, 2014, s.14). Bu şekilde bakacak olursak oyun
öğrencilerin dil, sosyal, duygusal ve zihinsel yönden gelişimlerini desteklemektedir. Özetle eğitsel
oyunlar hem derslerde hem de günlük yaşam da öğrencileri her yönden geliştirmektedir (Tural,2005 s.86).
Dolayısıyla, öğrenciler oyunlar aracılığıyla günlük yaşamlarında nasıl davranmaları gerektiğini
öğrenmekte ve derslerde kullanılan oyunsal uygulamalarla akademik anlamda başarıya
ulaşabilmektedirler.
Eğitsel oyunlar belli bir amaç doğrultusunda yapıldığı zaman, bu oyunların sahip olması gereken
nitelikler ve kuralları olmalıdır. Öğrencilerin nerede ne öğrenecekleri, arkadaşları ile olan iletişimleri,
sınıfın fiziksel koşulları, oyun için gerekli olan materyallerin ulaşılabilirliği, oyun için gerekli zaman,
öğrencilerin hazır bulunuşluklarına uygunluğu, öğrencilerin ilgisini çekmesi, öğrencilerin derste aktif
davranmasını sağlaması, uygulanacak olan dersin kazanımlarına uyum sağlayabilmesi bu kurallardan
bazılarıdır (Özata, 2019, s.25). Kuralları ve hedefleri belirlenen oyunların, ulaşmak istediği hedefler,
çocuklarda görev duygusunu geliştirmektedir (Sönmez, 2012, s.35). Bu görev ve sorumluluk bilincinin
oluşması çocukların öğrenme duygusunu olumlu yönde etkileyerek başarıları üzerinde de etkili
olabilmektedir.
Matematik öğretiminde en önemli etmenlerden biri ise matematik öğrenimine karşı beslenen olumlu veya
olumsuz tutumlardır (Sönmez, 2012, s.38). Öğrencilerin birçok yönden gelişimini sağlayan oyunların
öğretimin hedeflerinden çıkmadan uygulandığında öğrencilerin derse olan tutumlarını pozitif yönde
etkileyecektir. Matematik dersinde öğrenciler soyut olan kavramları anlamadıklarında konudan uzaklaşıp
zihinlerinde başka durumlarla meşgul olmaktadırlar. Bu şekilde dersten tamamen uzaklaşmış
olmaktadırlar. Oyun ile yapılan öğretimde ise öğrenci derste dikkatini kolay kolay kaybetmemektedir
(Yılmaz, 2014, s.16) Eğitsel oyunların öğrencilerin ilgisini çekmesi sebebiyle bu tür etkinliklerin derste
kullanılması öğrencilerde pozitif yönde bir etki gösterecektir. Bu konu üzerine yapılan araştırmalar
incelendiğinde oyunla öğretimin düz anlatım gibi geleneksel yöntemlere göre daha etkili sonuçlar ortaya
çıkardığını göstermiştir. Ayrıca soyut bir ders olan matematik dersinde öğrencilerin konunun
anlaşılabilirliği hakkında problemler yaşadıkları herkes tarafından bilinmektedir. Yaşanan bu problemler
düşünüldüğünde matematik dersine olan tutumunun olumlu olduğu söylenememektedir. Matematiğe karşı
olumsuz tutum, matematiği sevmeme, matematiksel etkinliklerden kaçma ve matematikte kötü olacağına
dair inançlarının olmasını tetiklemektedir (Yılmaz, 2014, s.17). Bu problemleri en aza indirgeyebilmek
amacı ile eğitsel oyunları matematik öğretiminde kullanmak, öğrencilerin soyut olan matematik dersini
anlamlandırmalarını kolaylaştıracak ve matematik dersine olan tutumlarını pozitif yönde etkileyecektir.
Bunun yanında her yaş grubunda uygulanabilen eğitsel oyunlar soyut olan konuları somutlaştırarak
öğrencilerde anlatılan konunun kalıcılığını arttırabilecektir (Durgut, 2016, s.12). Sonuç olarak eğitsel
oyun öğrencilerin motivasyonlarını arttırmakta, derse olan ilgisini çekmekte, akademik başarısını
arttırmakta, yaşadıkları öğrenmelerde kalıcılığı sağlamaktadır (Durgut, 2016, s.18). bu nedenle, dersi
seven ve derse karşı pozitif düşünce besleyen çocuklarda öğrenme daha iyi olabilmekte ve akademik
başarı yüksek olabilmektedir.

YÖNTEM
Bu çalışmada Matematik öğretim programında kullanılan oyunların meta-analiz ile incelenmesi
amaçlanmıştır. Bu bağlamda ulusal alanda yürütülmüş bu konudaki çalışma sonuçları tekrar analiz
edilerek literatüre kapsamlı sonuçlar kazandırılması düşünülmektedir. Meta-analiz, belli bir konuda
yürütülmüş çalışma sonuçlarının bir araya getirilmesi ve yeniden değerlendirilmesi olarak açıklanmıştır
(Littell, Corcoran & Pillai, 2008). Bu çalışmada, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tez merkezi, Google
95
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Scholar, Web of Science, ERIC (EBSCO), Science Direct, Taylor & Francis Online, Scopus (A&I) veri
tabanları “matematik ve oyun, oyunla matematik öğretimi, eğitsel oyun” gibi anahtar kelimelerle
taranarak 28 çalışmadan 35 veri setine ulaşılmıştır. Meta-analiz bağlamında çalışmaların analize dahil
edilmesi için belli kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler, çalışmaların 2004-2020 aralığında, makale ve tez
̅,𝑛)
türünde, ulusal boyutta yapılmış olması; öntest-sontest uygulamaları için gerekli istatistik verileri (ss, X
içermiş ve oyunların Matematik dersi akademik başarısı üzerindeki etkisini incelemiş çalışmalar olması
şeklinde belirtilebilir. Veri analizinde CMA 2.0 ve MetaWin 2.0 istatistik programları kullanılmıştır.
Verilerin analizi rastgele etkiler modeline ve Cohen (1992) tarafından yapılan düzey sınıflandırmasına
göre gerçekleştirilmiştir. Hedges g etki büyüklüğü (Hedges, 1981) kullanılan çalışmada moderatör
analizine gidilerek çalışmaların kullanıldığı öğretim kademeleri ve uygulama sürelerine göre Matematik
dersindeki oyunsal uygulamaların etkililiği belirlenmeye çalışılmıştır. Meta-analizde, analiz sürecinin
güvenirliği Rosenthal’in (1979) güvenli N sayısının (fail-safe number) hesaplanmasıyla ve çalışmaların
etki büyüklük değerlerinin normal dağılım aralığında olup olmadığını gösteren ‘Normal quantile plot’
grafiğine bakılmasıyla sağlanmıştır.

BULGULAR
Çalışmanın bu bölümünde, Türkiye’de matematik öğretim programında oyunun kullanımının
değerlendirilmesi bağlamında ulaşılan çalışmaların ilgili verilerinin meta-analiz sonuçları sunularak
yorumlanmıştır. Bu noktada, meta-analiz verilerinin etki büyüklükleri, moderatör analizleri ile söz konusu
güvenirlik boyutlarına değinilmiştir. Elde edilen sonuçlar tablolar şeklinde sunulmuştur. Tüm veriler
doküman analizine dayalı ulaşılan nicel boyutlu çalışmaların verilerine dayanmaktadır.
Tablo 1: Meta Analize Dâhil Edilen Çalışmaların Etki Modellerine Göre Homojen Dağılım Değeri,
Ortalama Etki Büyüklüğü ve Güven Aralıkları
% 95 Güven Aralığı
Model Türü n Z p Q g
Alt Sınırı Üst Sınırı
SEM 35 14.357 0.000 94.309 0.686 0.592 0.780
REM 35 8.516 0.000 35.231 0.687 0.529 0.845

df:34
Tablo 1 incelendiğinde, rastgele etkiler modeline (REM) göre yapılan analizler sonucunda; standart hata
0.081; %95’lik güven aralığının üst sınırı 0.845 ve alt sınırı 0.529 ile ortalama etki büyüklüğü 0.687
olarak bulunmuştur. Bu bulgu, matematik derslerinde kullanılan oyun temelli uygulamaların lehine
akademik başarının geleneksel öğretim yönteminden daha iyi olduğu şeklinde yorumlanabilir. Ulaşılan bu
bulgu, Cohen (1992) tarafından yapılan sınıflandırmaya göre orta düzeyde değerlendirilmiştir.
İstatistiksel anlamlılık amacıyla gerçekleştirilen z-testi hesaplamaları sonunda z=8.516 bulunmuştur.
Buna göre ulaşılan sonuç p=0.000 ile analizin istatistiksel anlamlılığa sahip olduğunu göstermektedir.

Çalışmaların Yapıldığı Öğretim Kademelerine Göre Matematik Dersindeki Oyunsal

Uygulamalarının Etkililiği
Meta-analize dâhil edilen çalışmaların öğretim kademeleri doğrultusunda toplam etki büyüklükleri
belirlenmeye çalışılmıştır. Okulöncesi kademesinde 1 çalışma analize dâhil edilmemiştir. Çalışmalar
ilkokul ve ortaokul olmak üzere iki farklı gruba ayrılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, ilkokul düzeyinde
yapılan çalışmaların etki büyüklüklerinin g=0.760, ortaokul düzeyinde ise g=0.634 olduğu görülmüştür.
96
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Tablo 2: Çalışmaların Öğretim Kademelerine Göre Etki Büyüklük Düzeyleri

Effect size and 95%
Test of null Heterogeneity
Gruplar Confedence interval
n ES Lower Upper Z-value P-value Q-value df P-value
İlkokul 11 0.760 0.421 1.098 4.398 0.00
Ortaokul 23 0.634 0.460 0.808 7.153 0.00
Tot. Betw. 0.419 1 0.517
34 0.660 0.506 0.815 8.372 0.00
Overal

Tablo 2’de meta-analiz sonuçlarından elde edilen gruplar arası homojenlik testi incelendiğinde, Q B=0.419
olarak görülmüştür. χ2 tablosundan %95 anlamlılık düzeyinde ve 1 serbestlik derecesi değeri 3.841 olarak
hesaplanmıştır. (χ2(0.95)= 3.841). Buna göre, QB istatistik değerinin (QB=0.419) χ2 dağılımının kritik
değerinden (χ2(0.95)= 3.841) büyük olduğu görülmüştür. Buna göre, meta-analize dâhil edilen çalışmaların
öğretim kademelerine göre gruplandırılıp etki büyüklüklerine bakıldığında öğretim kademelerine göre
anlamlı bir farklılığın olmadığına rastlanmıştır. Bu bulgu, eğitim sürecindeki matematik derslerindeki
oyunsal uygulamaları ile işlenen derslerde akademik başarı düzeyinin öğretim kademelerine bağlı olarak
değişmediği şeklinde yorumlanabilir.

Çalışmaların Yapıldığı Uygulama Sürelerine Göre Matematik Dersindeki Oyunsal Uygulamalarının

Etkililiği
Öğretim sürecinde matematik derslerinde kullanılan oyunsal uygulamalarının toplam etki büyüklüğünün,
uygulama süresine göre değişip değişmediğinin belirlenmesi amacıyla çalışma uygulama süreleri 1-4; 5-
6, 7-8; 9-+ hafta ile “Belirsiz” şeklinde gruplara ayrılmıştır. Beş gruba ilişkin analiz sonuçları Tablo 3’te
değerlendirildiğinde, en düşük etki değerinin 9-+ hafta (g=0.350), en yüksek etki değerinin ise 1-4 hafta
(g= 0.781) gruplarına ait olduğuna rastlanmıştır.

Tablo 3: Çalışmaların Yürütüldüğü Uygulama Sürelerine Göre Etki Büyüklükleri

Effect size and 95%
Test of null Heterogeneity
Groups confedence interval
n g Lower Upper Z-value P-value Q-value df P-value
1-4 13 0.781 0.538 1.025 6.279 0.000
5-6 10 0.719 0.466 0.972 5.568 0.000
7-8 5 0.682 0.315 1.050 3.638 0.000
9-+ 5 0.350 -0.140 0.840 1.399 0.162
Belirsiz 2 0.659 -0.720 2.037 0.937 0.349
Tot. Betw. 2.420 4 0.659
35 0.701 0.551 0.851 9.169 0.000
Overal

Gruplar arası homojenlik testine göre QB=2.420 olarak hesaplanmıştır. χ2 dağılımının. 05 anlamlılık
düzeyi ve 4 serbestlik derecesi değeri 9.488 olarak belirlenmiştir (χ2=9.488; Q B=2.420). Bu durumda,
dağılımın homojen yapıda olduğu söylenebilir. Buna göre, çalışmaların uygulama sürelerine göre
gruplandırılıp gruplar arası etki büyüklüğüne bakıldığında (Q B=2.420; p=0.747), anlamlı farklılık
olmadığı görülmüştür. Dolayısıyla, akademik başarının, matematik derslerindeki oyunsal uygulamalarıyla
yürütülen derslerdeki uygulama sürelerine bağlı olarak değişmediği söylenebilir.

97
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şekil 1: Normal Quantile Plot

Şekil 1’de, analize dahil edilen çalışmaların etki büyüklük değerlerinin normal dağılım gösterip
göstermediğine bakılmıştır. Buna göre, analize dâhil edilen çalışmaların grafikte görülen iki çizgi
arasında olduğu anlaşılmaktadır. Bu şekilde iki çizgi arasındaki olan dağılımın normal olduğu ve
güvenilir aralıkta yer aldığı belirtilmiştir (Rosenberg, Adams, ve Gurevitch, 2000). Dolayısıyla oyunsal
uygulamalara ilişkin ulaşılan çalışmaların normal dağılım gösterdiği ve güvenilir aralıkta bulunduğu ifade
edilebilir. Meta-analiz açısından çalışmalarının güvenirliğini sağlamak amacıyla güvenli N sayısı (fail-
safe number/FSn) da hesaplanmıştır. FSn, analiz kapsamındaki çalışmaların hepsinin anlamlı farklılık
olan çalışmalar olması ihtimaline karşı oluşabilecek yayım yanlılığı durumunu ortadan kaldırma imkânı
sunan bir hesaplama türüdür (Rosenthal, 1979). Bu araştırmada hesaplanan FSn değerinin 2504,7 olması
analiz dâhilinde 35 veri setinin olduğu dikkate alındığında oldukça yüksek bir değer olarak kabul
edilmektedir. Bu sebeple analizlerde yanlılık olmadığı ve grafikteki verilere göre de çalışmaların etki
büyüklük düzeylerinin normal dağılım gösterdiği ve güvenilir aralıkta olduğu belirtilebilir.

SONUÇ VE TARTIŞMA
Bu çalışmada, doküman incelemesine dayalı oyunların matematik dersindeki kullanımına yönelik ulaşılan
nicel boyutlu çalışmaların meta-analizi sonucunda Türkiye’de matematik öğretim programında oyunun
kullanımının akademik başarı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Ulaşılan bulgu, ilgili uygulamaların
öğrenenin başarısı üzerinde olumlu bir etkisi olduğu ve bu etkinin orta düzeyde olduğunu göstermiştir (g
= 0.687). Diğer bir ifadeyle, bu sonuç, öğretim sürecinde öğrencilerin akademik başarılarını artırmada
oyunsal uygulamaların etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Alanyazın incelendiğinde gerek ulusal
gerekse uluslar arası alanda ilgili uygulamaların öğretim sürecinde akademik başarı üzerinde pozitif ve
olumlu yönde etkileri olduğuna ilişkin birçok çalışmaya rastlanmıştır (Yıldız, Şimşek, ve Ağdaş, 2018;
Wong ve Hsu, 2016). Dolayısıyla, oyun odaklı derslerde öğrencilerin ilgi ve isteklerinin artmasıyla
ulaşılmak istenen başarının daha kolay yakalandığı belirtilebilir.
Bu çalışmada, oyunsal uygulamaların farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi olarak ifade
edilebilecek moderatör analizine de gidilmiştir. Bu bağlamda, oyunsal uygulamaların öğretim kademesi
ve uygulama süreci açısından etki düzeyleri incelenmeye çalışılmıştır. Söz konusu çalışmaların öğretim
kademesi ve uygulama süreci açısından etki büyüklüğünün orta düzeyde (sırayla g=0.660; g=0.701)
olduğu görülmüştür. Bu değerler, oyunsal uygulamaların ilgili değişkenlere göre akademik başarıyı
olumlu ve pozitif yönde etkilediği şeklinde yorumlanabilir. Kademeler arasındaki etki büyüklükleri
incelendiğinde, etki büyüklüklerinin ilkokul kademesinde ortaokuldan daha yüksek olduğu
98
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
görülmektedir. Bu durum, oyunsal uygulamaların ilkokul kademesinde daha etkili ve kabul gördüğü
şeklinde yorumlanabilir. Diğer yandan, uygulama süresi açısından yapılan değerlendirmede, etki
büyüklüklerinin farklılık (küçük, orta, büyük) gösterdiği anlaşılmıştır. Meta-analiz çalışmalarında
uygulama sürelerinin bağımlı değişken üzerindeki etkisini alanyazındaki farklı çalışmalarla
örneklendirmek amacıyla Karagözlü (2018) ve Fidan’ın (2018) meta-analiz sonuçlarına bakılmıştır.
Sırayla 14 ve 11 hafta uygulama süresi içeren yazarların artırılmış gerçeklik uygulamalarında bulguların
olumlu ve pozitif olduğuna rastlanmıştır. Benzer bir şekilde Talan ve Batdı’nın (2020) ters yüz eğitim
modelinin çoklu bütüncül yaklaşım ile değerlendirilmesi konulu çalışmalarında da farklı uygulama
sürelerinde olumlu sonuçların elde edildiği görülmüştür. Sonuç olarak oyun uygulamalarına dayalı
çalışmaların hem genel etki büyüklüğüne hem de farklı değişkenler açısından etki büyüklüğüne
bakıldığında oyunsal uygulamaların öğrenenlerin akademik başarılarına olumlu ve pozitif etkide
bulunduğu söylenebilir. Bu araştırmada oyunsal uygulamaların matematik öğretimindeki etkisi
araştırılmıştır. Araştırmacıların oyunların farklı disiplinler üzerindeki etkisini meta-analiz ile incelemeleri
önerilebilir.

KAYNAKÇA
(*Analize dâhil edilen çalışmalar)
*Akın, F. A., & Atıcı, B. (2015). Oyun tabanlı öğrenme ortamlarının öğrenci başarısına ve görüşlerine
etkisi. Turkish Journal of Educational Studies, 2(2), 75–102.
*Aksoy, N. C. (2014). Effects of digital game-based mathematics teaching on 6th grades students’
achievement, motivation, attitude and self-efficacy (Doctoral dissertation). Gazi University,
Ankara, Turkey.
*Arslan, N. (2016). The effect of game supported teaching to students’ success in teaching basic
geometrical concepts and acquirements of drawing in 5th grade (Master’s thesis). Sakarya
University, Sakarya, Turkey.
*Aslan, F. (2014). The effects of game-based learning environments on students’ achievement and
opinions (Master’s thesis). Fırat University, Elazığ, Turkey.
*Biriktir, A. (2008). The effect of the game method on achievement in teaching mathematics lesson
geometry subjects in fifth grade of primary school (Master’s thesis). Selçuk University, Konya,
Turkey.
*Bozoğlu, U. (2013). The effect of game based instruction on students’ achievement while teaching area-
perimeter relationship in mathematics at the 7th grade elementary school (Master’s thesis).
Ondokuz Mayıs University, Samsun, Turkey.
Cohen, J. (1992). Statistical power analysis. Current Directions in Psychological Science, 1(3), 98-101.
*Çalışkan, M. (2019). The effect of games and activities on rounding and prediction subject in second
grade mathematics lesson (Master’s thesis). Kafkas University, Kars, Turkey.
*Demir, M. R. (2016). Effect of teaching mathematics through different play types on 1.grade students’
achievements and retention of learning levels (Doctoral dissertation). Necmettin Erbakan
University, Konya, Turkey.
*Demirel, T., & Karakus Yilmaz, T. (2019). The effects of mind games in math and grammar courses on
the achievements and perceived problem-solving skills of secondary school students. British
Journal of Educational Technology, 50(3), 1482–1494. doi:10.1111/bjet.12624

99
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
*Dinçer, M. (2008). The effect of maths education with musical games on academic success and the
attitudes in elementary schools (Master’s thesis). AbantIzzetBaysal University, Bolu, Turkey.
Durgut, A. (2016). Meslek Yüksekokulu öğrencileri için eğitsel matematik oyunu geliştirilmesi ve
başarıya etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Balıkesir Üniversitesi/Fen
Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir, s.11-23.
*Dündar, B. (2015). Educational computer games on the mathematics grade 5 students fractions on
success, the effect of mathematics and attitudes towards metacognitive skills (Master’s thesis).
Bas¸kent University, Ankara, Turkey
Fidan, M., (2018). The Impact of Problem-Based Science Teaching Assisted with Augmented Reality
Applications on Academic Achievement, Retention, Attitude and Belief of Self-Efficacy. Doctoral
Dissertation, Bolu Abant Izzet Baysal University.
*Gökçen, E. (2009). Effect of game based teaching on OBEB and OKEK subject (Master’s thesis).
Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale, Turkey.
*Hava, K. (2012). The effect of educational computer game design method on elementary 4th students’
academic success (Master’s thesis). Gazi University, Ankara, Turkey.
Hedges, L. (1981). Distribution Theory for Glass's Estimator of Effect Size and Related Estimators. Journal of
Educational Statistics, 6(2), 107-128. doi:10.2307/1164588
Karagozlu, D. (2018). Determination of the impact of augmented reality application on the success and
problem-solving skills of students. Quality & Quantity, 52(5), 2393-2402.
*Kavasoğlu, B. E. (2010). The effects of game based teaching of probability on the achievement of
mathematics lessons students of 6th, 7th, 8th grades (Master’s thesis). Gazi University, Ankara,
Turkey.
*Kılıc¸, A. Z. (2010). The effects of educational game based learning on achievement of operational skills
in the 1st grade primary school mathematics classes (Master’s thesis). Celal Bayar University,
Manisa, Turkey.
MEB.(2018) İlkokul ve Ortaokul (1-8.Sınıflar) Matematik Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB, s.1-
80.
*Mercan, M., & Aktas¸, M. (2018). The effect of scratch-supported teaching of 6th grade mathematics
course’s algebraic expressions on student success. Social Sciences Studies Journal, 4(28), 6395–
6409.
Özata,M. (2019).Ortaokul matematik eğitiminde eğitsel matematik oyunlarının kullanılabilirliği üzerine
öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin
Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin, s.7-29.
Rosenberg, M., Adams, D., & Gurevitch, J. (2000). MetaWin statistical software for meta-analysis.
Version 2.0, Massachusetts, MA: Sinauer Associates Inc.
Rosenthal, R. (1979). The file drawer problem and tolerance for null results. Psychological Bulletin,
86(3), 638-641. doi:10.1037/0033-2909.86.3.638
*Sayan, H. (2015). The effects of computer games on the achievement of basic mathematical skills.
Educational Research and Reviews, 10(22), 2846–2853. doi:10.5897/ERR2015.2172
*Songur, A. (2006). The effect of mathematics success level of the students of subjects of the
explanations with letter and equations learning with games and word puzzle (Master’s thesis).
Marmara University, Istanbul, Turkey.
*Soydan, S. N. (2019). Investigation of the effect of educational game usage on the academic
achievement and attitude of 7th grade students in teaching of integers (Master’s thesis). Gazi
University, Ankara, Turkey.

100
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Sönmez, M. ( 2012). 6.sınıf matematik derslerinde web üzerinden sunulan eğitsel matematik oyunlarının
öğrenci başarısına etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi/Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Adana, s.1-43.
*Şahin, H. B. (2016). The effect of educational computer games supported mathematics teaching on
student’s academic success and affective characteristics (Master’s thesis). Eskis¸ehir Osmangazi
University, Eskis¸ehir, Turkey.
Talan, T. & Batdı, V. (2020) Evaluating the flipped classroom model through the multi-complementary
approach, Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, 21(4), 1302-6488.
*Tural Sönmez, M. (2012). The effects of instruction with web based games on sixth grade students’
academic achievement in fractions and decimals subject in mathematics lesson (Master’s thesis).
Çukurova University, Adana, Turkey.
*Tural, H. (2005). The effects of teaching mathematics in elementary school by games and activities on
achievement and attitude (Master’s thesis). Dokuz Eylul University, Izmir, Turkey.
*Türkmen, G. P. (2018). The effect of gamification methodology on students’ achievements and attitudes
towards mathematics (Master’s thesis). Erciyes University, Kayseri, Turkey.
*Türkmen, G. P., & Soybas¸, D. (2019). The effect of gamification methodology on students’
achievements and attitudes towards mathematics. Bartın University Journal of Faculty of
Education, 8(1), 258–297. doi:10.14686/buefad.424575
*Usta, N., Işık, D. A., Taş¸, F., Gülay, G., Şahan, G., Genc¸, S., Küçük, K. (2018). The effect of teaching
mathematics with games on the mathematics achievement of secondary school 7th grade students.
Elementary Education Online, 17(4), 1972–1987. doi:10.17051/ilkonline.2019.506917
Wong, L. H. & Hsu, C. K. (2016) Effects of learning styles on learners’ collaborative patterns in a
mobile-assisted, Chinese character-forming game based on a flexible grouping approach,
Technology, Pedagogy and Education, 25:1, 61-77, DOI:10.1080/1475939X.2014.963661
*Yavuzkan, H. (2019). The effect of educational digital games on the 5th grade students’ mathematical
achievement and attitudes (Master’s thesis). Niğde Omer Halis demir University, Nigde, Turkey
Yıldız, E., Şimşek, Ü. ve Ağdaş, H. (2018). The effects of educational game-integrated group research
method on academic achievement, attitude towards school, and retention of knowledge in teaching
regulatory. Journal of Turkish Science Education. 15(3),91-105.
Yılmaz, D. (2014). Ortaokul 5.Sınıf matematik dersi geometrik cisimler öğretiminde matematik oyunları
kullanımının öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi
Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, s.14-17.
*Yılmaz, E. (2006). The effect of the usage of the musical game activity to gain the numbers and
transaction concept for the six aged children who take the education before primary school
(Master’s thesis). C¸ukurova University, Adana, Turkey.
*Yumuşak, E. Y. (2014). The effects of game-supported mathematics learning unit of fractions of 4.grade
achievement and permanence (Master’s thesis). Gaziosmanpas¸a University, Tokat, Turkey.

101
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

İLKÖĞRETİM İKİNCİ KADEMEDE MATEMATİK DERSİNDE OYUNSAL

UYGULAMALARIN KARMA-META İLE ANALİZİ

Doç. Dr. Veli BATDI

Gaziantep Üniversitesi

Özet
Matematik eğitiminde düz anlatım yerine yeni yöntemler ve oyunlar gibi eğlenceli etkinliklerin
kullanılmasının olumlu sonuçlar ortaya koyacağı düşünülmektedir. Bu amaçla eğitsel oyunların
Matematik öğretimindeki etkililiğinin belirlenmesi amacıyla uluslar arası alanyazında bu konuyla ilgili
yürütülmüş çalışmaların meta-analiz ile meta-tematik analizini yapmayı içeren karma bir meta çalışması
yürütülmesi düşünülmüştür. Karma-meta, bir araştırma konusunun doküman analizine dayalı olarak
alanyazında araştırılması ile nitel (meta-tematik) ve nicel (meta-analiz) türdeki verilerin birleştirilmesi
sonucu ortaya genel, kapsamlı ve bütüncül bulguların çıkarılması amacıyla kullanılan bir yöntem olarak
açıklanabilir. Bu bağlamda, meta-karma kavramına ilişkin bir araştırma yürüterek geniş kapsamlı
bütüncül bulgulara ulaşılması hedeflenmiştir. Bu amaçla veri toplamada Web of Science, ERIC
(EBSCO), Wiley Online Library Full Collection, Science Direct, Taylor & Francis Online gibi veri
tabanları taranmıştır. Araştırma kapsamında belirlenen dahil edilme krtierlerine uygun 39 çalışmaya
ulaşılmıştır. Bu çalışmalar CMA 2.0 ve MetaWin programlarıyla analiz edilmiştir. Diğer yandan meta-
tematik analiz kapsamında elde edilen veriler ise Maxqda programıyla içerik analizine uygun
çözümlenerek ilgili kod ve temalara ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda Matematik öğretiminin akademik
başarıya etkisine ilişkin ulaşılan etki büyüklüğünün g=.704 olduğu anlaşılmıştır. Bu değer orta
büyüklükte değerlendirilmektedir. Meta-tematik analiz bulgularında ise Matematik öğretiminde oyunların
kullanımının olumlu ve olumsuz yönleri ile öneriler temaları oluştuğu görülmüştür. Oyunların daha etkin
kullanımının başarıyı olumlu yönde etkileyebileceği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Oyun uygulamaları, Matematik öğretimi, akademik başarı, karma-meta

ANALYSIS OF GAME APPLICATIONS IN PRIMARY EDUCATION SECOND-STAGE

MATHEMATICS COURSE THROUGH MIXED-META

Abstract
It is thought that using fun activities such as new methods and games instead of direct instruction in
mathematics education will yield positive results. For this purpose, in order to determine the effectiveness
of educational games in Mathematics teaching, it was considered to conduct a mixed meta study that
includes meta-analysis and meta-thematic analysis of the studies conducted on this subject in the
international literature. Mixed-meta can be explained as a type of method based on document review that
is used to investigate a research topic in the literature and to extract general, comprehensive and holistic
findings by combining multiple types of data such as qualitative (meta-thematic) and quantitative (meta-
analysis) one. In this context, it is aimed to reach comprehensive holistic findings by conducting a
research on this concept. For this purpose, databases such as Web of Science, ERIC (EBSCO), Wiley
Online Library Full Collection, Science Direct, Taylor & Francis Online were searched for data
collection. 39 studies were reached in accordance with the inclusion criteria determined within the scope
of the study. These studies were analyzed with CMA 2.0 and MetaWin programs. On the other hand, the
102
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
data obtained within the scope of meta-thematic analysis were analyzed in accordance with the content
analysis with the use of Mqxqda program and the relevant codes and themes were reached. According to
the meta-analysis results, it was understood that the effect size reached regarding the effect of
mathematics teaching on the academic achievement of game applications was g = .704. This value is
considered to be medium size. Within the scope of meta-thematic analysis, suggestions were made with
the positive and negative aspects of the use of games in mathematics teaching. Finally, it has been
suggested that more effective use of games can affect success positively.

Keywords: Game applications, Mathematics teaching, Academic achievement, Mixed-meta

GİRİŞ
Bilim, teknik ve kültürün farklı alanlarındaki bilgi birikimlerinin artmasıyla merak edilen konular ve
karşılaşılan sorunlar için farklı bakış açıları ortaya çıkmaktadır (Tural, 2005, 2). Aynı zamanda
teknolojinin de gelişmesiyle yeni bilgiler ortaya atılır hale gelmektedir. Bu bilgileri doğru bir şekilde
kullanabilmek için ise nitelikli insana duyulan ihtiyaç artmaktadır. Nitelikli insanda aranan farklı
özellikler vardır ve bu özelliklerden biri de matematik eğitimidir (Tural, 2005, 24). Matematik yıllardır
toplumların gelişiminde önemli bir faktör olarak görülmüştür. Ancak günümüze kadar olan matematik
eğitimleri incelendiğinde daha çok geleneksel yaklaşımın hâkim olduğu görülmektedir. Ülkemizin
matematik başarısı incelendiğinde öğrencilerin yorumlama ve düşünme gerektiren durumlarda çok
başarılı olamadıkları anlaşılmaktadır (Güneş, 2010, 54). Ülkemizde şu zamana kadar kullanılan program
ve yöntemler ile öğrencilerin önyargıları matematik başarısını olumsuz etkilemiştir. Başarının istenen
düzeyde olmadığı ulusal alanda yapılan matematik sınavlarında da görülebilmektedir. Bu sebeple ülke
olarak başarılı ülkeler ve yapılan yenilikler göz önünde bulundurularak yeni arayışlara girilmiştir.
Sürekli değişen dünya şartlarında matematik eğitiminin değişmemesi düşünülemez. Matematik eğitimi,
öğrencilerin bilgiyi doğrudan kabul etmesi yerine sorgulayıcı, eleştirici bakış açısı geliştirmelerine fırsat
tanımalıdır. Bunun için matematik eğitiminde kullanılan düz anlatım yerine yeni etkinlikler, oyunlar yani
farklı yöntemler kullanılmalıdır. Ancak bu uygulamaları gerçekleştirmek amacıyla öncelikle etkili ve
aktif bir sınıf ortamı (Tural, 2005, 78) ile sınıf iklimini koruyup, kontrol altına alabilecek etkili bir
öğretmene ihtiyaç duyulmaktadır. Bu noktada öğretmenin niteliği çok önemlidir. Alan bilgisinin yanı sıra
değişen teknoloji çağına ayak uydurabiliyor olması çok önemlidir. Ayrıca her konu için aynı yöntem ve
teknik kullanılamayacağı için öğretmenin konuya uygun yöntem ve tekniği seçebiliyor olması etkili
matematik eğitimi için gereklidir. Öğretmen bilgiyi direk öğrencilere vermek yerine öğrencilerin
düşünmelerine fırsat tanımalı ve onlara rehberlik ederek doğru bilgiye öğrencilerin ulaşmasında onlara
destek olmalıdır.
Bu durumda Matematik ile oyun bağdaştırılabilir. Oyun kavramının öğrenciler üzerinde olumlu bir etki
bıraktığı bilinmektedir. Oyun ve matematik öncelikle öğrencilerin Matematiğe yönelik önyargılarını
kırmada büyük bir öneme sahiptir. John Dewey oyunun tanımını ‘sonuç gözetilmeyen bilinçsiz
davranışlar’ olarak yapmıştır. Matematik için ise sonuçtan çok sonuca giden yolun önemli olduğu
vurgulanmaktadır. O halde oyun ve matematik kavramlarının tanımları incelendiğinde anlamlı bir
ilişkinin olduğu görülmüştür. Bu noktada ders esnasında geleneksel yöntem olan düz anlatım kullanmak
yerine öğrencilerin algısını açacak, dikkatini çekecek ve ders esnasında onları aktif tutarak yöntemlerle
ders işlenmesi önerilmektedir (Hoşgör, 2010, 31). Dersi eğlenceli hale getirebilmek ve öğrenci
düzeylerine uygun davranmak için ise oyunları etkili şekilde kullanarak derse yönelik motivasyonu
arttırmak gerekir. Hoşgör’e (2010, 20) göre soyut olan matematik dersi oyun sayesinde somutlaştırılarak
etkili, anlamlı ve kalıcı hale getirilebilmektedir. Bu nedenle matematik dersinde oyunun kullanımı
103
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
öğrencilerin matematik dersine yönelik olumlu algı geliştirmesini sağlayabilmektedir. Ancak dersinde
oyun kullanmak isteyen öğretmenin öncelikle kazanımlara, öğrenci düzeyine ve materyal hazırlama
yöntemlerine uygun davranması beklenmektedir. Bu özelliklerin yanı sıra her oyunun bir amacı olması ve
her oyunun sınıf düzeyine göre esnetilebilmesi gerekmektedir (Hoşgör, 2010, 23). Buna ek olarak oyuna
kurallar koyulmalı ve her kural, her öğrenci tarafından anlaşılıyor olmalıdır. Ayrıca derste oyun oynarken
zamanı etkili bir şekilde kullanabilmek için öğretmenin mutlaka derse planı hazırlayıp gelmesi gerekir.

Araştırmanın Amacı ve Önemi

Alanyazında Matematik öğretimine ilişkin yürütülmüş çalışmalara ulaşılmıştır. Kılıç’ın (2007) yaptığı
çalışmada deney grubunda oyunla matematik öğretimi yapılırken, kontrol grubuna düz anlatım yöntemi
kullanıldığı belirtilmiştir. Araştırmada matematik dersinin akademik başarısı ile oyun arasında anlamlı bir
ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca Tural’ın (2005) yaptığı çalışmada oyunla öğretilen matematik
dersinin öğrencilerin tutum ve davranışları üzerindeki etkileri izlenmiştir. Buradan çıkan sonuca göre
geleneksel yöntemle anlatılan matematik dersinde öğrencilerin belirli bir süre sonra dikkatlerinin
dağıldığı, derse yönelik motivasyonlarının azaldığı kaydedilmiştir. Ancak deney grubundaki öğrencilere
oyunla matematik dersi öğretildikten sonra olup çıkan sonuçlar kontrol grubundan farklıdır. Süreç
boyunca öğrencilerin dersten kopmadığı, derse karşı ilgililerinin azalmadığı, ve motivasyonlarının yüksek
olduğu görülmüştür. Matematik dersinin sevdirilmesinde olumlu etkisi olduğu farklı çalışmalar
sonucunda anlaşılan oyunsal uygulamalara yönelik daha ayrıntılı incelemeler yapmak amacıyla bu
noktada yürütülmüş hem nitel hem de nicel çalışmalar birleştirilmiştir. Bu sayede bütüncül ve kapsamlı
araştırma sonuçları ortaya konulması, amaçlanmıştır. Nicel ve nitel çalışmaların birleştirilmesi ile karma
bir araştırma ortaya konulmuştur. Karma-meta (mixed-meta) olarak adlandırılan bu kavramı alanyazında
destekleyen bazı çalışmalarda meta-entegrasyon (Frantzen ve Fetters, 2015), meta-sentez (Alexander,
2013), karma-yöntem (Greene, Caracelli, Graham, 1989) gibi ifadelerle karşılaşılmıştır. Karma-yöntemin
detayına bakıldığında, tarihi 1970’lere kadar uzandığı görülmektedir (Knapp, 1979). Bu bağlamda,
karma-metayı destekleyen çalışmaların sağlam bir geçmişe dayandığı görülerek, karma-meta kavramına
ilişkin bir araştırma yürütüp hem ilgili kavramı alanyazına kazandırmak hem de geniş kapsamlı bütüncül
bulgulara ulaşmak hedeflenmiştir. Bu araştırmanın nicel boyutta meta-analiz, nitel boyutta da meta-
tematik analiz kullanarak bu bağlamda alanyazında özgün sonuçlar ortaya koyacağı düşünülmektedir.

YÖNTEM
Bu çalışmada eğitsel oyunların Matematik öğretimindeki etkililiğinin belirlenmesi amacıyla nicel boyutta
meta-analiz ve nitel boyutta meta-tematik analiz kullanılan karma-meta yönteminden yararlanılmıştır.
Karma-meta, doküman analizine dayalı nicel ve nitel verilerin bütüncül sunumunu içeren bir yöntem
olarak tanımlanabilir. Ayrıca, karma-meta yöntemi, CMA/MetaWin gibi nicel veriler ile Nvivo/Maxqda
gibi nitel verilerin analiz edilmesini sağlayan programların sunduğu ürünlerin bir araya getirilerek
incelenmesine imkan veren kapsamlı, zengin içerikli bir yöntem olarak açıklanabilir. Karma-meta
kapsamına alınacak çalışmaların bilimsel nitelikli araştırmalar olarak yayımlanmış ve/ya kabul görmüş
özellikteki nicel ve nitel veriler içermesi gerekmektedir. Karma-meta kapsamında veri toplama, analiz,
yorumlama ve değerlendirme süreçleri meta-analiz ve meta-tematik analiz şeklinde iki yolla ilerlediği için
yöntemsel süreç iki başlık altında detaylandırılacaktır.

104
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Meta-analiz Süreci
Meta-analiz, belirli bir araştırma alanında yapılmış çalışma bulgularının bir araya getirilmesi için
kullanılan istatistiksel bir tekniktir. Bireysel çalışmalardan elde edilen bulgularının geniş alanda yapılmış
analiz sonuçlarıyla istatistiksel olarak tekrar analiz edilmesi şeklinde de ifade edilebilmektedir (Glass,
1976). Birçok araştırmacı, alan yazın araştırmalarını gerçekleştirirken birincil çalışmaların sunduğu
sonuçlardan ziyade meta analiz çalışmalarına daha çok güven duymaktadır (Hunter ve Schmidt, 1996).
Bunun sebebi, birçok araştırma sonucunun yalnız bir araştırma sonucuna göre daha kapsamlı, zengin
içerikli ve genellenebilir özellikte olması olabilir. Temel amacı, genel veya birleşik etkiyi tahmin etmek
(Borenstein, Hedges, ve Rothstein, 2007) olan meta analiz çalışmalarının alan yazına, ayrıntılı bir
inceleme, şeffaf bir süreç ve objektif bir çalışma sunma şeklinde katkılar sağlayabilmektedir (Schmidt,
1992).
Bu kapsamda eğitsel oyunlara ilişkin alanyazında yürütülmüş çalışmalara ulaşmak amacıyla “eğitsel
oyunlar, eğitici oyunlar, oyun temelli öğrenme, oyunla öğretim” anahtar sözcükleriyle İngilizce ve Türkçe
olarak Web of Science, ERIC (EBSCO), Wiley Online Library Full Collection, Science Direct, Taylor &
Francis Online gibi veri tabanlarından tarama yapılmıştır. Ulaşılan çalışmaların, ulusal ve/veya uluslar
arası yayın olması, oyun/oyunsal uygulamalarının matematik öğretiminde kullanılması, akademik başarı
üzerindeki etkiyi incelemesi, 2000-2020 yılları arasında yürütülmüş olması, meta-analiz için gerekli
istatistiksel verileri (x, n, ss) içermesi şeklindeki dâhil edilme kriterleri dikkate alınmıştır. Kongre ve
seminerlerde sunulan bildiri türü çalışmalar ise yeterli veri içermemeleri gerekçesiyle analiz dışı
bırakılarak hariç tutulmuştur. Dâhil edilme ve hariç tutulma kriterleri dikkate alınarak araştırma
kapsamına 39 çalışma alınmıştır.
Analizler CMA 2.0 programıyla yapılarak ulaşılan Hedges g değeri Thalheimer ve Cook’un (2002) düzey
sınıflamasına göre yorumlanmıştır. Rastgele etkiler modeli (REM) ile gerçekleştirilen analizlerde
güvenirlik değerlendiriciler arası güvenirlik formülüne [görüş birliği / (görüş birliği + görüş ayrılığı) x
100] (Miles ve Huberman, 1994) dayalı olarak hesaplanmış ve güvenirlik düzeyi %100 bulunmuştur.

Meta-tematik analiz Süreci

Karma-meta çalışmasının ikinci boyutu olan meta-tematik analiz bağlamında ise belli bir konuda
yürütülmüş olan nitel türdeki çalışmaların bulgularının birleştirilerek kapsamı geniş ve içeriği zengin
araştırma sonuçlarına ulaşmak amaçlanmaktadır. Meta-tematik analiz doküman incelemesine dayalı
olarak ulaşılan nitel türü çalışmaların, sözel içerikli bir analiz sürecine tabi tutularak yeniden oluşturulan
tema ve kodların birleştirilmesini içermektedir (Batdı, 2019). Karma-metada, meta-tematik analiz
aracılığıyla ulaşılan bulgular meta-analiz bulgularıyla karşılaştırılarak farklı ve ortak yönler bulunmaya ve
bütüncül sonuçlara ortaya konulmaya çalışılır. Bu noktada meta-tematik analizin en göze çarpan özelliği,
nitel boyutta yürütülmüş çalışmalardaki ham verilere ulaşarak güvenirliği yüksek araştırma çıktılarını
sunmak olarak belirtilebilir (Batdı, 2019). Meta-analiz kapsamında taranan veri tabanları, yıl aralığı,
çalışma yayım durumu, ilgili ders/disiplin alanı meta-tematik analiz bağlamında da aynı kriter olarak
dikkate alınmıştır. Diğer yandan meta-tematik analizde, oyunsal uygulamaların matematik öğretimine
etkisini katılımcı görüşlerine dayalı olarak inceleyen nitel çalışmalar da analiz kapsamına alınan
çalışmalar olarak belirlenmiştir. Bu kriterlere dayalı olarak 3 çalışmaya ulaşılmıştır.
Çalışmalardan ulaşılan veriler Maxqda programıyla analiz edilmiş ve içerik analizine göre
çözümlenmiştir. “Matematik öğretiminde oyunların kullanımının olumlu ve olumsuz yönleri ile sunulan
öneriler” şeklinde araştırmanın temaları belirlenmiştir. Tema ve kodların tutarlılığı kodlayıcı güvenirliği
ile sağlanmıştır. Bunun için iki veri kodlayıcısının tema-kod arasındaki uyumu (Miles ve Huberman,
1994) hesaplanarak temalara yönelik hesaplanan değerlerin iyi düzeyde uyum içerdiği görülmüştür.

105
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
BULGULAR

Matematik Öğretiminde Oyun Uygulamalarının Doküman Analizine Dayalı Meta-Analitik

Bulguları
Meta analiz doğrultusunda yürütülen bu çalışmada doküman analizine dayalı meta-analitik bulgulara
ulaşılmıştır. Bu bölümde öncelikle meta-analiz bulgular yorumlanmış ve tablolar şeklinde sunulmuştur.
Birinci aşamada analize dâhil edilen çalışmaların genel etki büyüklükleri ve sonrasında moderatör
analizine gidilmiştir. Tablo 2’de meta analiz boyutunda ulaşılan verilerin analiz sonuçları sunulmuştur.
Tablo 1. Meta Analize Dâhil Edilen Akademik Başarıya İlişkin Çalışmaların Etki Modellerine Göre
Homojen Dağılım Değeri, Ortalama Etki Büyüklüğü ve Güven Aralıkları
% 95 Güven Aralığı
Model Türü n Z p Q g
Alt Sınırı Üst Sınırı
SEM 39 11.755 0.00 454.521 0.408 0.340 0.476
REM 39 5.664 0.00 37.134 0.704 0.460 0.947
df:38

Tablo 1’de meta-analize kapsamındaki çalışmaların istatistiksel modellere göre dağılım değerleri
verilmiştir. REM’e göre yapılan hesaplamalarda etki büyüklüğü değerinin g=0.704 olduğu görülmektedir.
Bu değer Thalheimer ve Cook’a (2002) före orta düzeyde bulunmaktadır. Bu düzey, oyunsal
uygulamaların akademik başarıya üzerindeki etkisinin olumlu yönde olduğu anlamına gelmektedir.
İlgili meta-analiz araştırmasında, öğrencilerin akademik başarılarına ilişkin matematik derslerinde
uygulanan oyun temelli uygulamaların kullanımına yönelik ulaşılan çalışmaların etki büyüklükleri
incelendiğinde 0.739 ile 2.784 arasında değiştikleri görülmektedir (Ek-1). Bu değerlerin hem pozitif hem
de negatif yönde olduklarına rastlanmaktadır. Ancak çalışmaların çoğunun pozitif yönlü olması
nedeniyle, ilgili uygulamaların öğrenenlerin akademik başarısını iyi düzeyde ve olumlu yönde etkilediği
belirtilebilir.

Şekil 1. Huni Grafiği

106
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Şekil 1’deki huni grafiği değerlendirildiğinde analize dâhil edilen ilgili çalışma verilerine ait etki
büyüklüklerinin aşırı bir simetri göstermediklerine rastlanmıştır. Ancak farklı güvenirlik yöntemlerinden
olan ve daha nesnel değerlendirmeler içeren yayım yanlılığı hesaplamaları N sayısı verilerinden
yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Rosenthal (1979) tarafından önerilen bu korumalı N sayısına ilişkin
değerler Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo 2: Rosenthal korumalı N Sayısı Analizi Bulguları

Z değeri 15.589
P değeri 0.000
Alfa 0.05
Alfa için Z değeri 1.960
N 39
P değerini anlamsız kılmak için gereken eksik çalışma sayısı 2429.000

Tablo 2’de hesaplanan korumalı N analiz sonuçları incelendiğinde, matematik derslerindeki oyunsal
uygulamaların öğrenenlerin akademik başarısına 0 veya negatif yönde etki etmesi için, diğer bir ifadeyle
hesaplanan p değerini (0.000) anlamsız kılmak için, en az 2429.000 çalışmanın gerekli olduğu
görülmüştür. Rosenthal’a (1979) göre ulaşılan hata koruma sayısının (N:2429.000) analize dâhil edilen
çalışma sayısının (N:39) 5 katının 10 fazlası kadar olması durumunda yayım yanlılığı olduğu
anlaşılmaktadır. Ancak hesaplanan hata koruma sayısının daha fazla olması dolayısıyla yapılan analiz
sonuçlarının yayın yanlılığından etkilenmediği belirtilebilir.

Matematik derslerindeki oyunsal uygulamalarına ilişkin ulaşılan çalışmaların meta-analizdeki moderatör

incelemesi de ayrıca yapılarak detaylı verilere ulaşılmıştır. Bu bağlamda, oyun türleri, uygulama süresi ve
örneklem büyüklüğü değişkenleri dikkate alınarak analiz edilmesi sonucu ulaşılan veriler Tablo 3’te
sunulmuştur.

Tablo 3: Çalışmaların Akademik Başarıya Göre Farklı Boyutlardaki Etki Büyüklükleri

% 95 Güven Aralığı
Değişken N ES
Alt Sınırı Üst Sınırı
Geleneksel 20 0.925 0.676 1.174
Oyun

Dijital 19 0.468 0.118 0.818

Türü

Toplam 39 0.771 0.569 0.974

QB=4.363 Z=7.452 df=1 p=0.037
1-4 14 0.905 0.542 1.268
Uygulama Süreci

5-6 8 0.926 0.507 1.345

7-8 3 0.487 0.130 0.844
9-+ 8 0.045 -0.368 0.458
Belirsiz 6 0.962 0.211 1.714
Toplam 39 0.624 0.437 0.810
QB=13.179 Z=6.554 df=4 p=0.010
Küçük (1-49 arası) 12 0.809 0.405 1.214
Orta (50-99 arası) 18 0.849 0.522 1.176
Büyüklüğü
Örneklem

Büyük (100 ve 9
0.299 -0.175 0.773
üzeri)
Toplam 39 0.714 0.490 0.938
QB=3.811 Z=6.242 df=2 p=0.149

107
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 3 incelendiğinde analiz dâhilindeki çalışmaların oyun türleri açısından etki büyüklükleri
hesaplanmıştır. Çalışmaların ortalama etki büyüklüğü 0.771 iken geleneksel oyun türlerinin 0.925 ve
dijital olanların ise 0.468 etki büyüklüğüne sahip oldukları söylenebilir. Diğer yandan ulaşılan verilere
göre (QB=4.363 ve p=0.037) meta-analize dâhil edilen çalışmaların oyun türlerine göre gruplandırılıp
etki büyüklüklerine bakıldığında oyun türlerine göre anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür.
Çalışmaların yapıldığı uygulama sürelerine göre; en yüksek etki büyüklüğü 0.962 ile belirsiz, en düşük
etki büyüklüğü ise 0.045 ile 9-+ uygulama sürelerinde görülmüştür. Meta-analiz dâhilindeki çalışmaların
uygulama sürelerine göre gruplandırılıp etki büyüklüklerine bakıldığında uygulama sürelerine göre
anlamlı bir farklılık olduğu belirtilebilir. Bu anlamlı fark, matematik derslerindeki oyunsal etkinliklerin
akademik başarıyı etkileme düzeyinin uygulama sürelerine göre değişebildiği şeklinde açıklanabilir.
Tablo 3’teki analiz sonuçlarına göre; orta büyüklükte örnekleme sahip çalışmaların etki büyüklüğünün
0.849 ile en büyük, büyük örneklemdeki çalışmaların ise 0.299 ile en küçük etkiye sahip oldukları
anlaşılmıştır. Diğer yandan, meta-analiz kapsamındaki çalışmaların örneklem büyüklüğü gruplamalarında
bu değişkene göre anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür.

Doküman Analizine Dayalı Meta-Tematik İnceleme Kapsamında Matematik Dersinde Oyun

Kullanımının Etkililiği
Matematik öğretim programında oyunun kullanımının birinci aşaması kapsamında doküman analiziyle
ulaşılan meta analiz boyutu vurgulanmıştır. İkinci aşamasında ise ilgili verileri tamamlamak amaçlı
yürütülen meta-tematik çalışma sonucunda elde edilen tema ve kodlar sunulmuştur. Detaylı incelemeler
sonucunda meta-tematik veriler farklı temalar altında gruplandırılarak modeller şeklinde sunulmuştur.

Şekil 2: Matematik Dersinde Oyun Kullanımının Olumlu Yönleri

108
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Şekil 2’de matematik dersinde oyun kullanımının olumlu yönlerine ilişkin duyuşsal boyutlu kodlardan
bazıları “Eğlenceli, eğitici ve öğretici nitelikte olması, matematiğe ilişkin önyargıyı yok etmesi,
matematiği sevdirmesi” şeklinde ifadelendirilirken; akademik anlamda ise bazı kodlar “Kalıcı ve kolay
öğrenmeler sunması, rekabet çerçevesinde bilgi alışverişi sağlaması, Anlamlı öğrenmeler sağlaması,
akademik başarıyı arttırması” şeklinde sıralanabilir. İlgili kodlara referans olabilecek ifadelerden bazıları,
435990-s.77 kodlu çalışmadan alıntılanan “Bu zamana kadar oynadığımız oyunlar çok eğlenceli, eğitici
ve öğretici” ile “Ben eskiden matematiği çok sevmiyordum. Sıkılıyordum. Oyunlarla daha çok eğlenceli
geliyor.” şeklinde belirtilebilir. Akademik boyutta ise M2-s.88 kodlu çalışmadan alıntılanan “Görsel
sunumlara dayalı oyunlar, matematiğin daha kolay öğrenilmesini sağlamaktadır” şeklindeki ifade kodları
destekler niteliktedir. Diğer yandan ilgili uygulamaların teknoloji ile sunumlarının tutum anlamında katkı
sağlayıcı nitelikte olduğunu vurgulayan alıntı M1-s.8 kodlu çalışmadan alıntılanan “Sınıfta oyunların
kullanıldığı bilgisayarlar kullanıldığında çok motive oluyor ve ilgi duyuyorum.” Şeklindeki ifade olarak
belirtilebilir. Genel olarak incelendiğinde matematik dersinde kullanılan oyunların sürece motivasyon ve
ilgiyi arttırması, öğrenme farkındalığı oluşturması, eğlenceyi, girişimi ön plana aldığı şeklinde akademik
ve duyuşsal anlamda pek çok fayda sağladığı söylenebilir. Buna ek olarak çalışmada matematik dersinde
oyunun kullanımım sürecinde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunların çözülebilmesine ilişkin ileri
sürülebilecek öneriler noktasında dile getirilen kodlar ise Şekil 3’te sunulmuştur.

Şekil 3: Matematik Dersinde Oyun Kullanımında Karşılaşılan Olumsuz Yönler İle Çözüm
Önerileri

Tablo 3’teki kodlara bakıldığında karşılaşılan sorunlara ilişkin “Sağlığa zararlı olması, teknik sorunlarla
karşılaşılması, bilgisayar ile çok fazla zaman harcanması, ilişkinin kurulamaması.” şeklinde vurgulanan
109
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
kodların olduğu söylenebilir. İlgili kodların alıntılandığı ifadelerin 435990-s.81 kodlu çalışmadaki “Ben
uygulamada sıkıntı yaşadım. Bazılarında çok zorlandım. Çünkü anlaşılmıyordu bazı oyunlar” görüşü ile
M2-s.90 kodlu çalışmadaki “İlişki kuramıyordum” düşüncesi olduğu belirtilebilir. Karşılaşılan sorunlara
yönelik ileri sürülen önerilere ilişkin bazı kodlar ise “Oyunlar dikkatli seçilmeli, oyunların düzeyine
dikkat edilmeli, tüm derslerde oyunlar kullanılmalı” şeklindedir. Referans cümlelerden bazıları ise,
435990-s.79 kodlu çalışmadan alıntılanan “Keşke bütün dersleri oyunlar oynayarak işlesek daha güzel
olurdu” şeklindeki ifade olarak gösterilebilir. Sonuç olarak matematik öğretim programında oyun
kullanımı sürecinde farklı problemler olmakla birlikte ileri sürülen farklı çözüm önerilerinin de olduğu
söylenebilir.

SONUÇ VE TARTIŞMA

Bu çalışmada ilköğretim ikinci kademede matematik dersinde oyun odaklı uygulamalarının meta-analizi
ile meta-tematik analizinin bir arada kullanıldığı ve karma-meta olarak adlandırıldığı yöntem ile
oyunların matematik öğretimindeki etkililiğini belirlemektir. Bu bağlamda karma-meta ile alanyazına
özgün ve geniş kapsamlı sonuçlar kazandırılması düşünülmektedir. Oyun uygulamalarının Matematik
deris üzerindeki etkisinin nitel ve nicel açılardan araştırılarak sonuçların bütüncül perspektifle sunulması,
herhangi bir resmin bütünsel açıdan yansıtılarak resmedilmesine benzetilebilir. Bu bağlamda ilgili
uygulamalara ilişkin öğrencilerin akademik başarılarının ne düzeyde etkilendiği konusunda ulaşılan
çalışmaların bir araya getirilmesi amacıyla öncelikle meta-analiz yapılması hedeflenmiştir. Oyunsal
uygulamaların öğretim sürecindeki etkililik düzeyleri incelendiğinde söz konusu çalışmaların pozitif ve
anlamlı yönde etkilediği (g=0.704) sonucuna ulaşılmıştır. Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse deney
grubunda uygulanan oyunsal uygulamalarının kontrol grubunda uygulanan geleneksel uygulamalara göre
ilgili değişkenler üzerinde daha etkili olduğu anlaşılmıştır. Araştırmada belirlenen kriterlere uygun olarak
39 veri seti meta-analize dâhil edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda ulaşılan ilgili bulgular
incelendiğinde oyunsal uygulamaların akademik başarı bağlamında pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı
bir etkisinin olduğuna rastlanmıştır. Uluslararası alanda Reynolds ve Chiu (2013) ile Wong ve Hsu’nun
(2016) yaptıkları çalışmalarda da benzer olumlu ve pozitif sonuçların olduğuna rastlanmıştır. Ayrıca
yapılan oyun türü, uygulama süreci ve örneklem büyüklükleri moderatör analizlerinde de oyunsal
uygulamaların öğrenme ortamlarına genel olarak pozitif katkı sağladığı söylenebilir.
Araştırmanın meta-tematik analiz bulgularıyla ulaşılan bulguların meta-analizde elde edilen sonuçlarla
tutarlılık gösterdiği ve benzer şekilde pozitif yönde sonuçlar elde edildiği söylenebilir. Meta-tematik
analiz ile ulaşılan çalışmalardan çıkarılan kodlara bakıldığında, oyunsal uygulamaların matematik
dersinde kullanımının akademik başarıyı arttırdığı, güven oluşturduğu, bilgiyi transfer ettiği, matematiği
sevdirdiği görülmüştür. Bu noktada Hung, Yuan ve Liu’nin (2018) yaptıkları çalışmada da benzer
nitelikte akademik başarıyı etkilediği vurgulanmaktadır. Bununla birlikte matematik dersinde oyunların
kullanımında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin ise internet anlamında teknik sorunların
yaşanması, ilgi duyulmaması, zaman kaybı yaşanması şeklindeki sorunların dile getirildiği anlaşılmıştır.
Öneri olarak ise özellikle oyunların eğitici, katılımı teşvik edici ve öğrencilerin düzeylerine uygun yapıda
olması gerektiği vurgulanmıştır. Bu noktada Şahin (2016) yaptığı çalışmada katılımcılardan bazılarının
oyunsal uygulamalar esnasında farklı problemler yaşadıklarını ifade edilmiştir. Aynı çalışmada farklı
katılımcı görüşlerine dayanarak oyuna dayalı uygulamaların farklı pek çok derste de uygulanması
gerektiği vurgulanmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde öğretim sürecinde oyunsal uygulamaların
kullanımının olumlu yönlerine rastlanıldığı gibi bazı olumsuz yönlerinin de olduğu ve bu çerçevede ileri
sürülen önemli önerilerin de olduğu görülmektedir. Ayrıca, hem nicel hem de nitel çalışma bulgularının
birleştirilerek geniş çerçevede sonuçlar ortaya konulmasını mümkün kılan karma-meta çalışmalarının
110
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
alanyazında farklı çalışma konularında kullanılması ve diğer araştırmacılar tarafından yararlanılması
önerilmektedir.

KAYNAKÇA
(*Analize dâhil edilen çalışmalar)

*Adanas¸, G. (2019). The effect of the didactic games on the attitude towards mathematics and pupils’
achievement (Master’s thesis). Van Yüzüncü Yıl University, Van, Turkey.
*Akinsola, M. K., & Animasahun, I. A. (2007). The effect of simulation-games environment on students
achievement in and attitudes to mathematics in secondary schools. The Turkish Online Journal of
Educational Technology – TOJET, 6(3), 113–119.
*Aksoy, N. C. (2014). Effects of digital game-based mathematics teaching on 6th grades students’
achievement, motivation, attitude and self-efficacy (Doctoral dissertation). Gazi University, Ankara,
Turkey.
*Arslan, N. (2016). The effect of game supported teaching to students’ success in teaching basic
geometrical concepts and acquirements of drawing in 5th grade (Master’s thesis). Sakarya University,
Sakarya, Turkey.
*Bai, H., Pan, W., Hirumi, A., & Kebritchi, M. (2012). Assessing the effectiveness of a 3-D instructional
game on improving mathematics achievement and motivation of middle school students. British Journal
of Educational Technology, 43(6), 993–1003. doi:10.1111/j.1467-8535.2011.01269.x
Batdı, V. (2019). Meta-tematik analiz [Meta-thematic analysis]. In V. Batdı (Ed.), Meta-tematik analiz:
örnek uygulamalar [Meta-thematic analysis: sample applications]. (pp. 10-76). Ankara: Anı Publication.
Borenstein, M., Hedges, L., & Rothstein, H. (2007). Meta-analysis: Fixed effects vs. random effects.
Meta-analysis.com. Retrieved 08.12.2020 from https://www.meta-analysis.com/downloads/Meta-
analysis%20fixed%20effect%20vs%20random%20effects%20072607.pdf
*Bozoglu, U. (2013). The effect of game based instruction on students’ achievement while teaching area-
perimeter relationship in mathematics at the 7th grade elementary school (Master’s thesis). Ondokuz
Mayıs University, Samsun, Turkey.
*Cengizhan, S., & Koc¸, T. (2017). The effect of team-game-tournament technique on academic
achievement and long-term retention of students in teaching mathematics and students’ opinions.
International Journal of Eurasia Social Sciences, 8(27), 588–608.
*Chang, M., Evans, M. A., Kim, S., Norton, A., & Samur, Y. (2015). Differential effects of learning
games on mathematics proficiency. Educational Media International, 52(1), 47–57.
doi:10.1080/09523987.2015.1005427
*Cooper, L. (2018). Digital game-based learning and the mathematics achievement of gifted students
(Doctoral dissertation). Liberty University, USA.
*Çuha, S. S. (2004). The effect of educational games on success, academic self-concept achievement
motivation and permanent behavior during the teaching process of mathematics (Master’s thesis).
Hacettepe University, Ankara, Turkey.

111
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
*Demirel, T., & Karakus Yilmaz, T. (2019). The effects of mind games in math and grammar courses on
the achievements and perceived problem-solving skills of secondary school students. British Journal of
Educational Technology, 50(3), 1482–1494. doi:10.1111/bjet.12624
*Dundar, B. (2015). Educational computer games on the mathematics grade 5 students fractions on
success, the effect of mathematics and attitudes towards metacognitive skills (Master’s thesis). Bas¸kent
University, Ankara, Turkey.
Frantzen, K. K., & Fetters, M. D. (2016). Meta-integration for synthesizing data in a systematic mixed
studies review: insights from research on autism spectrum disorder. Quality & quantity, 50(5), 2251-
2277.
Glass G. V. (1976). Primary, secondary, and meta-analysis of research. Educational Re-searcher, 5(10), 3-
8. doi: https://doi.org/10.2307/1174772
*Gokcen, E. (2009). Effect of game based teaching on OBEB and OKEK subject (Master’s thesis).
C¸anakkale Onsekiz Mart University, C¸anakkale, Turkey.
Greene, J. C., Caracelli, V. J., & Graham, W. F. (1989). Toward a conceptual framework for mixed-
method evaluation designs. Educational evaluation and policy analysis, 11(3), 255-274.
Güneş, G. (2010). İlköğretim İkinci Kademe Matematik Öğretiminde Oyun ve Etkinliklerin Kullanımına
İlişkin Öğretmen Görüşleri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Kars, 1-200.
Hoşgör, A. (2010). İlköğretim 1.Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Derslerinde Oyun Etkinliklerinin
Kullanımına İlişkin Görüşler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Adana, 1-59.
Hung, C. Y., Sun, J. C. Y. & Liu, J. Y. (2018): Effects of flipped classrooms integrated with MOOCs and
game-based learning on the learning motivation and outcomes of students from different backgrounds,
Interactive Learning Environments, DOI: 10.1080/10494820.2018.1481103
Hunter, J. E., & Schmidt, F. E. (1996). Cumulative research knowledge and social policy formulation:
Theoretical role of meta-analysis. Psychology, Public Policy, and Law, 2, 324–347.
*Kavasoglu, B. E. (2010). The effects of game based teaching of probability on the achievement of
mathematics lessons students of 6th, 7th, 8th grades (Master’s thesis). Gazi University, Ankara, Turkey.
Knapp, M. S. (1979). Ethnographic contributions to evaluation research. In T. D. Cook & C. S. Reichardt
(Eds.), Qualitative and quantitative methods in evaluation research (pp. 118-139). Beverly Hills, CA:
Sage.
*Lin, C. H., Liu, E. Z. F., Chen, Y. L., Liou, P. Y., Chang, M., Wu, C. H., & Yuan, S. M. (2013). Game-
based remedial instruction in mastery learning for upper-primary school students. Journal of Educational
Technology & Society, 16(2), 271–281.
MEB, (2013). İlköğretim Matematik 1 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Doku Yayınları, Ankara, 1-372.
*Meister, H. (2018). The effects of digital game-based learning on algebraic procedural and conceptual
understanding and motivation towards mathematics (Doctoral dissertation). University of Portland, USA.
*Mercan, M., & Aktas¸, M. (2018). The effect of scratch-supported teaching of 6th grade mathematics
course’s algebraic expressions on student success. Social Sciences Studies Journal, 4(28), 6395–6409.
112
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994).Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand
Oaks, California: Sage.
*Noah, O. O. (2019). Effect of computer game-based instructional strategy on students’ learning outcome
in mathematics. Journal of Education, Society and Behavioural Science, 29(4), 1–15.
doi:10.9734/jesbs/2019/v29i430113
Reynolds, R. & Chiu, M. M. (2013) Formal and informal context factors as contributors to student
engagement in a guided discovery-based program of game design learning, Learning, Media and
Technology, 38:4, 429-462, DOI:10.1080/17439884.2013.779585
Rosenthal, R. (1979). The “file drawer problem” and tolerance for null results. Pschological Bulletin,
86(3), 638-641.
*Sahin, H. B. (2016). The effect of educational computer games supported mathematics teaching on
student’s academic success and affective characteristics (Master’s thesis). Eskis¸ehir Osmangazi
University, Eskis¸ehir, Turkey.
*Salam, A., Hossain, A., & Rahman, S. (2015). Effects of using teams games tournaments (TGT)
cooperative technique for learning mathematics in secondary schools of Bangladesh. Malaysian Online
Journal of Educational Technology, 3(3), 35–45.
Schmidt, F. L. (1992). What do data really mean? Research findings, meta-analysis, and cumulative
knowledge in psychology. American Psychologist, 47, 1173–1181.
*Siew, N., Geofrey, J., & Lee, B. (2016). Students’ algebraic thinking and attitudes towards algebra: The
effects of game-based learning using Dragonbox 12 ş app. The Research Journal of Mathematics and
Technology, 5(1), 66–79.
*Songur, A. (2006). The effect of mathematics success level of the students of subjects of the
explanations with letter and equations learning with games and word puzzle (Master’s thesis). Marmara
University, Istanbul, Turkey.
*Soydan, S. N. (2019). Investigation of the effect of educational game usage on the academic
achievement and attitude of 7th grade students in teaching of integers (Master’s thesis). Gazi University,
Ankara, Turkey.
*Starkey, P. L. (2013). The effects of digital games on middle school students’ mathematical achievement
(Doctoral dissertation). Lehigh University, USA.
Thalheimer, W., & Cook, S. (2002). How to calculate effect sizes from published research articles: A
simplified methodology. A part of book.
http://education.gsu.edu/coshima/EPRS8530/Effect_Sizes_pdf4.pdf
*Tural Sonmez, M. (2012). The effects of instruction with web based games on sixth grade students’
academic achievement in fractions and decimals subject in mathematics lesson (Master’s thesis).
C¸ukurova University, Adana, Turkey.
Tural, H. (2005). İlköğretim Matematik Öğretiminde Oyun ve Etkinliklerle Öğretimin Erişi ve Tutuma
Etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir,
1-220.
*Turkmen, G. P. (2018). The effect of gamification methodology on students’ achievements and attitudes
towards mathematics (Master’s thesis). Erciyes University, Kayseri, Turkey.
113
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
*Turkmen, G. P., & Soybas¸, D. (2019). The effect of gamification methodology on students’
achievements and attitudes towards mathematics. Bartın University Journal of Faculty of Education, 8(1),
258–297. doi:10.14686/buefad.424575
*Usta, N., Isık, D. A., Tas¸, F., Gulay, G., Sahan, G., Genc¸, S., Kucuk, K. (2018). The effect of teaching
mathematics with games on the mathematics achievement of secondary school 7th grade students.
Elementary Education Online, 17(4), 1972–1987. doi:10.17051/ilkonline.2019.506917
*Wale, C. M. (2013). Evaluation of the effect of a digital mathematics game on academic achievement
(Doctoral dissertation). University of Northern Colorado, USA.
*Wang, S. H., Chang, S. C., Hwang, G. J., & Chen, P. Y. (2018). A microworld-based role-playing game
development approach to engaging students in interactive, enjoyable, and effective mathematics learning.
Interactive Learning Environments, 26(3), 411–423. doi:10.1080/10494820.2017.1337038
*Watson-Huggins, J. (2018). An experimental study on the effects of a gamified software intervention in
mathematics achievement among sixth grade students (Doctoral dissertation). Nova Southeastern
University, USA.
Wong, L. H. & Hsu, C. K. (2016) Effects of learning styles on learners’ collaborative patterns in a
mobile-assisted, Chinese character-forming game based on a flexible grouping approach, Technology,
Pedagogy and Education, 25:1, 61-77, DOI:10.1080/1475939X.2014.963661
*Yavuzkan, H. (2019). The effect of educational digital games on the 5th grade students’ mathematical
achievement and attitudes (Master’s thesis). Nigde OmerHalisdemir University, Ni_gde, Turkey.

114
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Ek-1: Meta-analiz Dâhilindeki Çalışmaların Etki Büyüklük Değerleri

115
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DİVRİĞİ ULU CAMİ VE DARÜŞŞİFASI TAÇ KAPILARINDAN; DARÜŞŞİFA KAPISI

Öğr. Gör. Kifayet ÖZKUL

ORCID No: https://orcid.org/0000-0001-5778-9557
Dr. Öğr. Üyesi Süreyya OSKAY
ORCID No: https://orcid.org/0000-0002-6986-189
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul, Türkiye
Ece ÖZKUL
Seramik ve Çini Sanatçısı, İstanbul, Türkiye

Özet
Türkler Anadolu’ya geldikten ve yerleştikten sonra mimari ve sanatsal alanda döneme imzasını atan
mimari eserler yapmışlardır. Bu mimari eserleri yaptıran baniler (kurucular), yapan mimarlar, sanatkârlar
ve ustalar; bilgilerini, zevklerini, inceliklerini, maharetlerini ve ustalıklarını eserlere aktarmışlardır.
Anadolu Selçuklu zamanında başta başkent Konya olmak üzere, Sivas, Kayseri, Ankara, Tokat, Amasya,
Erzurum, Afyonkarahisar, Ankara, Alanya’ da oldukça önemli mimari yapılar inşa edilmiştir. Bu
yapıların sade mimarisine rağmen; büyük, gösterişli ve dönemin en güzel taş işçiliğinin uygulandığı
bezemelerle süslenmiş, muhteşem taç kapıları bulunmaktadır. Her bir yapının kendine ait planı, mimari
ve süsleme özelliği vardır, kiminde sade taş işleme mevcut iken kiminde kullanılmış olan çini bezemeler
de yapılara derinlik ve güzellik katmıştır. Bu mimari yapılardan Sivas şehrinde Divriği ilçesinde bulunan,
karı-koca tarafından yaptırılmış, hem cami hem de darüşşifası ile UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer
almış Sivas Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, sade mimarisi ve gösterişli dört taç kapısıyla zamana
meydan okumaktadır. Nadide taş işlemeciliğinde hem yüzeysel, hem iki boyutlu, hem de üç boyutlu
olarak işlenmiş bitkisel, geometrik, yazı ve figüratif bezemeleri ile son noktayı koymuştur. Mimarisi ile
sanatsal abidevi bir eser olan Sivas Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, Darüşşifa Taç Kapısı ve üzerinde
bulunan bezemeleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Anadolu Selçuklu Sanatı, Mimari, Taç Kapı, Süsleme, Sanat

DİVRİĞİ ULU MOSQUE AND DARÜŞŞİFASI TAÇ DOORS;

DARÜŞŞİFASI DOOR

Abstract
After the Turks came to Anatolia and settled in, they made architectural works that made their mark in the
architectural and artistic fields. The builders (founders), architects, craftsmen and masters who made
these architectural works; They transferred their knowledge, tastes, subtleties, skills and mastery to their
works. During the Anatolian Seljuk period, quite important architectural structures were built in Konya,
Sivas, Kayseri, Ankara, Tokat, Amasya, Erzurum, Afyonkarahisar, Ankara, Alanya. Despite the simple
architecture of these structures; There are magnificent crown gates, which are big, flamboyant, and
decorated with ornaments where the most beautiful stonework of the period was applied. Each building
has its own plan, architectural and ornamental features, while some of them have plain stone embroidery,
116
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
the tiles used in others have added depth and beauty to the buildings. Among these architectural
structures, Sivas Divriği Ulu Mosque and Hospital, which was built by the husband and wife in the
Divriği district in Sivas city, which was included in the UNESCO World Heritage List with its mosque
and hospital, defies time with its simple architecture and four glorious gates. He put the final point in the
rare stonemasonry with herbal, geometric, writing and figurative decorations, which are processed both
superficially, in two dimensions and in three dimensions. Sivas Divriği Ulu Mosque and Hospital,
Darüşşifa Crown Gate and the decorations on it, which are an artistic monumental work with its
architecture, will be examined.

Keywords: Anatolian Seljuk Art, Architecture, Crown Gate, Decoration, Art

Giriş

Anadolu’nun fethinden hemen sonra Anadolu’ya göç eden Türkler, Anadolu topraklarını kendilerine
vatan yapmışlardır. Bundan dolayıdır ki Türkmen komutanlar, aldıkları bölgelerde beyliklerini kurarak
yeni bir yaşam, kültür ve sanat ortamı oluşturmak adına imar faaliyetlerinde bulunmuşlardır. Bu süreçte
meydana gelen iç karışıklıklar ve savaşlar nedeniyle 13. yüzyılda imar faaliyetlerini tam anlamıyla
uygulamışlardır. Sultan II Kılıçaslan zamanında, Konya başkent olmak üzere başlayan yapılaşma, Sultan
I. Alâeddin Keykubad döneminde doruğa ulaşmıştır (Özkul, 2019). Türkler, yaşadıkları bütün diğer
coğrafyalardaki sanatkârları adalet ve samimiyetle kurulmuş olan Devlet çatısında toplamışlardır. Bu
sanatkârlar ve mimarlar, kendi yaşamış oldukları bölgelerdeki sanatsal ve kültürel üslupları, ortak bir
noktada buluşturarak oldukça estetik bir anlayışla harmanlamışlar ve özgünlük yakalamışlardır. Mimari
yapılarda bu ortak süsleme unsurlarını kullanmışlar, tecrübelerini ve yeteneklerini Anadolu’da imar
edilen yapılarda, taş eserlerinde ve çini bezemelerinde ortaya koymuşlardır (Arık, 2007). İslam süsleme
sanatında olan arabesk tarz, kufi ve nesih yazılar, geometrik motifler, Selçuklu sanatı süslemelerinin ana
unsurunu oluşturmaktadır (Yetkin; 1965).

13. yüzyılın ortalarında oluşan Moğol istilasından dolayı politik yönden sarsılan Devlet, sanatsal yönden
olumsuz etkilenmemiştir. Moğolların bu istilası ile birlikte Anadolu’ ya Türkistan, Horasan ve
Azerbaycan’dan gelen Türkler, gelenek ve göreneklere, örf ve adetlere, sanata ve kültüre olumlu yönde
etki etmişlerdir (Öney, 1976). Anadolu Selçuklu Döneminde sanat 12. yüzyıl sonları ile 13. yüzyılın ilk
yarısında en parlak dönemini yaşamıştır. Bu dönem; II. Kılıç Arslan'ın sultan olduğu zaman ile
Moğolların işgal ettiği zaman arasındaki yaklaşık yetmiş yıldır. Sanatsal ve kültürel faaliyetler, Moğol
işgalinden sonra sınırlı da olsa sürdürülmüştür (Durukan, 1998).

Sivas Hakkında

MÖ 17. yüzyılda Hitit sınırlarında bulunan kentin güney kısmı Geç Hitit devletleri döneminde
Tilgarimmu adıyla anılmıştır. MÖ 8. yüzyılda Kimmer ve İskit istilalarına uğramıştır. MÖ 6. yüzyıl
başlarında Medlerin ve yine aynı yüzyılın ortalarında Perslerin egemenliğine girmiştir. MÖ 4. yüzyılın
ikinci yarısından sonra Büyük İskender'in Makedonya Krallığı'na bağlanmıştır. Daha sonra bütün
Kapadokya ile birlikte Roma İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiştir. Bu dönemde kısa sürelerle
Partların ve Sasanilerin eline geçmiştir. 12. yüzyılda Sebasteia Theması'na bağlanmıştır.

117
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Selçuklu Türkleri Malazgirt Meydan Muharebesi'nden önce 1059 yılına doğru bir ara kenti ele
geçirmişlerdir. Ancak kesin olarak Türk egemenliğine girmesi 1071 yılında Malazgirt Zaferi'nden kısa bir
süre sonra gerçekleşmiştir. Uzun bir süre Danişmentlilerin elinde kalmış sonra 1174 yılında II. Kılıç
Arslan tarafından Selçuklu Devleti sınırları içine alınmıştır. Selçuklular Döneminde de oldukça önemli
olan Sivas, bir bilim ve ticaret kenti olarak değerini korumuştur. Osmanlı Devrinde Eyalet-i Rum'un
Eyalet-i Sivas kimliğiyle yönetsel bir merkezi olan şehir, Cumhuriyet Devrinde Sivas ismine
dönüşmüştür.

İç Anadolu Bölesinde bulunan Sivas ilimiz; Kızılırmak Havzası, Yeşilırmak, Fırat Havzası ile üç su, üç
yol, üç farklı kültür, üç vadi arasındadır bulunmaktadır. Kuzeyden Kelkit vadisi, doğuda Kuruçay vadisi
ve Yaman Dağı, güneyde Kulmaç Dağı, Hezanlı Dağı, batıda Karababa, Akdağlar ve İncebel Dağları gibi
yükseklikler şehrin doğal sınırlarını çizmektedir. Sivas geniş toprakları nedeniyle geniş ve büyük bir
kültüre de sahiptir. 3 Sivas şehri ilçelerinden biri olan Divriği, sanat ve kültürel bakımdan bünyesinde
oldukça önemli bir esere, Divriği Ulu Cami ve Darüşşifasına ev sahipliği yapmaktadır; Cennet Kapısı,
Batı Kapısı, Şah Kapısı ve Darüşşifa Kapısı ile zamana meydan okurcasına meraklılarını beklemektedir.
Bu yapının Darüşşifa kapısı ve bezemelerini inceleyeceğiz.

Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası

Divriği Ulu Cami 1228-1243 tarihleri arasında Mengücekli Beyi Ahmed Şah tarafından, Darüşşifa kısmı
da Erzincan Mengücekli Beyi Fahreddin Behram Şah’ın kızı ve Ahmed Şah’ın eşi Melike Turan Melek
tarafından yaptırılmıştır. Mimarı Ahlatlı Muğis oğlu Hürrem Şah’tır. Bir kadın ile erkeğin yaptırdığı tek
eser olan yapı, aynı zamanda bitişik nizamda yapılmış da tek eserdir. Ahlatlı Hürrem Şah’ın daha evvel
herhangi bir beldede mimari eseri yoktur ve bu yapı yapmış olduğu tek ve nadide bir eserdir (Resim 1).
Büyük bir külliye olarak yapılmış olan yapıda; darüşşifa, cami, hamam, sundurma, mahkeme, namazgâh,
aşhane, konuk evi, musalla, kuyu gibi pek çok yapı bulunmaktayken maalesef sadece cami ve darüşşifa
kısmı günümüze kadar gelmiştir (Özkul, 2000). Bu yapıda çalışan her bir sanatkar ve ustanın geldikleri
bölgeleri, etnik kökenleri hakkında kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, Ahlatlı Hürrem Şah’ın önemli
bir heykeltıraş olduğu kitabelerden öğrenilmiştir. Divriği Ulu cami ve Darüşşifası, farklı ve zenin
kültürlerin birleşimi ve olağanüstülüğünü anlatan bir sanat ürünüdür (Kuban, 1997).

1985 yılında Unesco Dünya Kültür miras listesine alınmış olan ilk İslam mimarisi olan bu eserde Hürrem
Şah bütün üslupları birleştirerek zengin bir bezeme şekli oluşturmuştur. Divriği taç kapılarında; inanış,
soyut, simgesel ve stilize motifler, gölge oyunlarını işlemişlerdir (Sakaoğlu, 2017). Yapıda, Avrupa
sanatındaki gotik ve barok mimari özellikleri neredeyse 50 yıl evvel görülmüştür. Batıda uzun zaman alan
mimari gelişim doğuda daha kısa sürmektedir, bunun sebebi ise iç dünyanın öne çıkarılması, somuttan
soyuta giden bir anlatımla, bireysellikten evrenselliğe geçiş noktasıdır 4 . Divriği Ulu cami ve
Darüşşifasının 100 metre kadar aşağısında Hamam-ı Bala inşa edilmiştir.

Kâinattaki varlıklardan yola çıkarak, Allah’ın varlık ve tekliğine dair her şeyi taşa nakşetmişlerdir. Dört
kapısında da işlenmiş olan motifler simetrik görünüyor olsa da asimetriktir ve detaylar birbirinden

3
https://tr.wikipedia.org/wiki/Sivas
4
https://www.youtube.com/watch?v=tjZsSUYZDgI
118
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
farklıdır. Yapıda binlerce motif vardır ve asla birbirini tekrar etmez. Taşların işlemesi bittikten sonra
yağmurun suyunu çekmesin diye atkuyruğu ve devetüyüyle tüm motiflerin yüzeyleri fırçalanmıştır 5.

Resim 1: Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası

Divriği Ulu Cami Ve Darüşşifası Taç Kapılarından; Darüşşifa Kapısı

Darüşşifanın taç kapısı Orta Asya Türk-Batı geleneğine göre inşa edilmiştir. Darüşşifa Kapısı şifahanenin
giriş kapısıdır (Resim 2), (Kuban, 2010). Şifahane taç kapısı; büyük taç kemeri, keskin açılı ve parçalı
silme takımları, ince sütunçeleri kemer kilidine kadar birbirini izleyerek yükselen sivri kemerlerden
oluşan etkileyici çerçevesi ile bütünlük sağlamaktadır. Bu kemerler muhteşem bezemeleri olan kaidelerle
aşağıda son bulmaktadır. Hürrem Şah’ın burada ne kadar yaratıcı düşünceye sahip mimar olduğu da
görülmektedir (Kuban, 2010). Taç kemerlerin ana formunun hiç bozulmadan başlayıp bitmesi tek örnektir
ve ne aynı dönemlerde, ne öncesinde böyle bir mimari yapı uygulaması yoktur (Kuban, 2003).

Darüşşifa Taç Kapısında yapılan bezemelerde; palmetler, asimetrik yapraklar, zengin silme takımlar,
daireler içerisine yerleştirilmiş figürler, güneş diskleri, yıldızlar, hilaller, geometrik motifler ve yazılar
bulunmaktadır. Bezemelerde ustalar evvela dış atları uygulamışlar daha sonra iç hatları işlemişlerdir,
incelendiğinde yarım kalmış birçok bezeme göze çarpmaktadır. Muhtemelen Hürrem Şah vefat etmiş ve
diğer heykeltıraşlar devam etmişler fakat tamamlanamamış bir görüntü ortaya çıkmıştır. Buna rağmen
İslam sanatında eşi benzeri olmayan bir yapı ve bezemelere sahiptir.

Taç kapının üzerinde iki geniş, bir dar alan içerisinde dönen bezemeler; üst kısımda daha sade ve
geometrik, alt kısımda ise daha detaylı bitkisel motiflerden oluşmaktadır (Resim 3). Taç kemerin hemen
altında 22 adet yıldız bulunmaktadır. Bu yıldızlar eserin banilerinin yirmi ikinci kuşaktan Hz. Muhammed

5
https://www.youtube.com/watch?v=tjZsSUYZDgI
119
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
(sav) in torunu olmasını temsil ederken, diğer taraftan da ve Selçukluyu temsil eden motif olarak
uygulanmıştır (Resim 4).

Yıldız motiflerinin hemen altında, kapının üzerinde bulunan silindirik denge sütunundaki motifler İslam
geleneği oluşmadan evvel Orta Asya mimarisinde bulunmaktadır (Kuban, 2010). Bu denge sütunu ve batı
kapısında bulunan iki adet denge sütunu, yapının depremde yerinden kayıp kaymadığını, zarar görüp
görmediği kontrol etmek için uygulanmıştır (Resim 5). Alttan ve üstten mıknatıs sistemiyle kendi kendine
dönmesi sağlanmış olan sütunun alt kısmında kat kat uygulanmış palmetler, üzerinde Rumi motifleri
içerisinde bulunduran enine ve boyuna geometrik şekiller ve üst tarafta altıgen yıldızlar bulunmaktadır.
Zaman içerisinde motiflerde ve bezemelerde tahribat oluşmuştur, bezemeler kırılmış, motifler
belirginliğini yitirmiştir. 1939 Erzincan depremine kadar dönen sütun, depremden sonra yerinden
oynadığı için dönmemiştir. Bundan da anlaşıldığı üzere bina yerinden oynamıştır. Denge sütununun sağ
ve sol tarafında İslamiyet’in simgesi olan hilaller içerisinde “Süleyman mührü” olarak adlandırılan altıgen
yıldız yerleştirilmiştir ve Orta kısmında motiflerle haç işareti işlenmiştir. Anlamına gelince; bu şekilde
din fark etmeksizin herkese açık bir şifahane olduğunu ifade edilmiştir (Resim 6).

Resim 2: Darüşşifa Kapısı

120
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 3: Tac Kemerin Etrafını Dönen Bordür Bezemeler

Resim 4: Yirmiiki Adet Yıldız Motifi

121
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 5: Denge Sütunu Resim 6: Süleyman Mührü

Süleyman mührünün hemen yanında sağ ve sol tarafta hilal içerisinde, geometrik Selçuklu yıldızı
şeklinde Güneş diski yer almaktadır (Resim 7).

Denge sütunu ve pencerenin alt kısmında sülüs yazı ile yazılmış üç satırlık kitabesinde; “Emare emir
verdi Allah’ın rahmetine muhtaç, turan aciz ve zayıf kul, Fahrettin Behram şahın kızı Turan Melek
tarafından bu şifa yurdunun yapılması 626 hicri aylarının birinde emir verildi, Allah saltanatını daim
etsin” yazmaktadır (Resim 8), (Ülgen, 1962).

Darüşşifanın batı cephesi silmeli sivri kemerlerle sınırlandırılmıştır. Gotik etkisi olan portalde, caminin
batı kapısında olduğu gibi yüzeysel, kuzey kapısında olduğu gibi yüzeyden taşan geometrik desenler
bulunmaktadır. Portalin kuzey alt kısmında, iki yanda silmeli üçgenlerle sınırlandırılmış olan yüzeyde iki
insan figürü bulunmaktadır (Durukan 1998). Sütunların ortasında sağ ve sol tarafta sanki üç boyutlu gibi
kadın ve erkek başları bulunmaktadır. Ziya Gökalp’in Türk Medeniyetleri Tarihi’nde dediği gibi; Hakan
ve Hatun, Gök ile Yer çocuklarıdır ve Güneş ana ve Ay ata onların temsilcileridir. Bu durumda başlardan
erkek olan Ay, kadın olanı Güneş’i temsil etmektedir. Kutadgu Bilig’de; Güneş Adaleti, Ay gücü temsil
etmektedir. Türklerin Kün-Ay ikilisine referans olabileceği gibi, yapı külliyesinin banilerini de işaret
ettiği düşünülmektedir. Bu figürler yüksek kabartma tekniği ile işlenmişlerdir. Şifahanede farklı
noktalarda geometrik motifler içerisinde insan figürleri de bulunmaktadır (Resim 9-10-11), (Kuban,
2003).

Kapıda bulunan bütün yapraklar, palmetler bitirilmemiştir. Bazıları tamamen dış hatlarıyla içi
bezenmeden bırakılmış, bazılarında ise bir miktarda da olsa işçilik uygulanmıştır (Resim 12). Kapının
güneyde bulunan kaide yenileme geçirmiştir. Geometrik örgülerle ve bitkisel motiflerle uygulanmış
bezemeler bulunmaktadır (Resim 13).

122
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 7: Hilal ve Yıldızdan Oluşan Güneç Diski

Resim 8: Kapı Üzerindeki Kitabe

Resim 9: Turan Melek Büstü Resim 10: Ahmet Şah Büstü

123
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 11: İnsan Figürleri

Resim 12: Yarım Kalan Bezemeler

Resim 13: Geometrik Geçmeler ve Bitkisel Motifler Bulunan Kaide

124
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 14: Sütunlar Bulunan Geometrik Geçmeler ve Bitkisel Motif Şeritleri

Denge sütununun hemen altındaki kitabeden sonra yer alan bezemelere dönüldüğünde dokuz adet altıgen
içerisinde geometrik motifler görülmektedir. Bu altıgenlerin hemen yanlarında yine ii bitkisel bezemeli
küçük altıgenler vardır; ortada dört adet, yukarda, aşağıda ve yanlardaki yarım altıgenler ile yine toplam
dokuz adet bulunmaktadır. Türkler ’de kutsal rakamdır. Dokuz Tuğ, Dokuz Oğuz, Dokuz Boy, Dokuz
Yer, Dokuz Gök gibi anlamlandırılmaktadır6 (Resim 15). Bu dokuz adet bezemelerin sağından başlayıp
solunda bitecek şekilde kapının etrafını da çevreleyen, günümüz tipografi sanatıyla bağdaşabilecek, logo
gibi bir görsel oluşturan geometrik yazı geçmektedir. Bu yazıda Besmele yazıldığı düşünülmektedir.
Yazının bittiği noktada işlenmesi tamamlanmamış bir palmet motifi bulunmaktadır. (Resim 16-17-18).
Bu Palmet motifleri aynı zamanda mitolojide gecen ve tüm dünya kültürlerinde yeri olan hayat ağacı
motifinin de stilize edilmiş halidir. Bilindiği üzere hayat ağacı insanın hem bu dünya hem de ölümden
sonraki yaşamını ve cennet arzusunu temsil etmektedir.

Süleyman Mührünü temsil eden motifin alt yanında dikdörtgen bir form içerisinde bitkisel motifli
bezemeler bulunmaktadır (Resim 19). Bu motiflerin tek tek ve daha detaylı araştırılması gerekmektedir.
Ecdad yapmış olduğu her bir esere simgeler ve sembollerle anlamlar yüklemişlerdir. Kapının er iki
tarafında alttan üstte doğru yarım daire şeklinde kademeli olarak yükselen mukarnaslı, kabartmalı taş
oymalarda, üçgen formların içerisine bitkisel motifler uygulanmıştır. Alt uç kısmı kalem gibi
sivriltilmiştir ve sanki o uçtan aşağıya doğru borular indirilmiş gibi görülmektedir (Resim 20).

6
9 Sayısı, https://tr.wikipedia.org/wiki/9_(say%C4%B1)
125
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 15: Dokuz Adet Altıgen Bezemeler

Resim 16-17-18: Zemini Bitkisel Motiflerle Bezeli Geometrik Yazı

126
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 19: Süleyman Mührü ve Bezeme Resim 20: Kapının Sağ ve Sol Tarafındaki
Mukarnaslı Kabartma

Sanat tarihi uzmanı Alman Traugott Wöhrlin farklı zamanlarda Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası’na
gelmiştir ve kaleme aldığı; Divriği Bir Cami ve Darüşşifa ile karşılaşmalar adlı seyahatnamesinde;
“Divriği Ulu Caminde sanatçılar duygularını ifade etmekte yalnızca Taç kapılarında kullanmışlardır
böylece Allah’ın kavranılmaz sonsuzluğunu ve huzuruna böyle özel bir yerden geçirilerek çıkmanın
önemini düşünmüşlerdir.”7

Doğan Kuban’ın dediği gibi: “Eşi yok, heykel gözüyle bakmak lazım müzeye kaldırılması lazım ama
sığmaz, Topkapı sarayındaki kutsal emanetler gibi saklanması gerekmektedir.”

Sonuç

13. yy. Türk mimari sanatının başyapıtlarından biri olan Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, ilk olarak bir
Japon turist kafilesi tarafından keşfedilmiştir. Her konuda tek olan bu eser; ne Anadolu’da ne de diğer
İslam ülkelerindeki bezeme üslubuna yakın değildir. Gotik ve barok etkisi de görülmektedir ki, yapı
yapıldıktan 50 sene sonra Avrupa’da gotik ve barok üslubu ortaya çıkmıştır denilebilir. Divriği Ulu Cami
ve Darüşşifasındaki kullanılan bezemeler neredeyse üç boyutludur diğer üç kapıya nazaran motifler yarım
kalmıştır. Buradan da mimar Hürrem Şah’ın vefat ettiği ve diğer mimar ve sanatkârların detayları
tamamlayamadıkları düşünülmektedir.

Divriği Ulu Cami ve Darüşşifasındaki taç kapılar hakikate acılan yolun tasvirleri gibidir. Allah aşkına ve
varlığın ebedi sonsuzluğa vurgu yapılmaktadır. Tüm tasvirlerde, motiflerde Allah’ın birliğine yapılan bu
vurgu mimari süslemelere ilahi mesajlar şeklinde yedirilmiştir. Aynı zamanda Türk ve Türklük adına da
bezemeler de sembollerle uygulanmıştır.

7
https://www.kilsanblog.com/unesco-dunya-mirasi-mimari/divrigi-ulu-cami-darussifasi/
127
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Yüzyıllardan beri üç boyutlu duran yapı Evliya Çelebi’nin “Methinde diller kısır, kalem kırıktır” diye
anlattığı İslam mimarisinin başyapıtlarından biridir ve aynı zamanda TC Cumhurbaşkanlığı makamının
da koruması altındadır.

Kaynaklar

Arık, Oluş. (2007). “Anadolu Selçuklu Toplum Hayatında Çini”, Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik
Sanatı, Ed. Gönül Öney- Zehra Çobanlı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 29-72.
Kuban, Doğan. (2003). Divriği Mucizesi, Selçuklular Çağında İslam Bezeme Sanatı Üzerine Bir Deneme,
Yapı Kredi Yayınları-1542, Sanat-58, İstanbul.
Kuban, Doğan. (2010). Cennetin Kapıları, Divriği Ulu Camisi ve Şifahanesinde Hürrem Şahın Yontu
Sanatı, Yapı- Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
Öney, Gönül. (1976). Türk Çini Sanatı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Sakaoğlu, Necdet. (2017). Yitik Bir Anadolu Beyliği Mengücekoğulları, Alfa Yayınları, İstanbul.
Yetkin, Suut Kemal. (1965). İslam Mimarisi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Durukan, Aynur. (1998). Anadolu Selçuklu Sanatında Kadın Baniler, Vakıflar Dergisi, Sy. 27, S. 15,
Ankara.
Özkul, Kifayet. (2019). Hayat Ağacı Temalı Çini Pano, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı, Eski Çini Onarımları Programı, (Yüksek
Lisans Tezi). İstanbul.
Özkul, Kifayet (2020), “Sivas Divriği Ulu Cami Ve Darüşşifası Bezemeleri”, Uluslararası İdil - Ural Ve
Türkistan Araştırmaları Dergisi (Ijvuts), Cilt 2, Sayı 3, s. 56-81.
Ülgen, Ali Saim. (1962).”Divriği Ulu Camii ve Dar’üş-Şifası”, Vakıflar Dergisi, 5, 93-98.
https://www.sanatinyolculugu.com/divrigi-ulu-camii/
http://sivas.bel.tr/icerik/38/12/sivasimiz.aspx
http://www.sivas.bel.tr/Files/tur/divrigiulu/Untitled.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/9_(say%C4%B1)
https://www.kilsanblog.com/unesco-dunya-mirasi-mimari/divrigi-ulu-cami-darussifasi/

128
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

A JOURNEY TO OUR TRACES WITH NON-GOVERNMENTAL ORGANIZATIONS AND

UNIVERSITY COLLABORATION

Hale Guloglu
Ipek Sonmez
RUBAKAD, İstanbul, Turkey
Sureyya Oskay
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6986-189105557392839
Kifayet Ozkul
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5778-9557
İstanbul Üniversty-Cerrahpaşa, İstanbul, Turkey
Yasar Buyukcetin
RUBAKAD, İstanbul, Turkey

Abstract
The communities develop themselves according to their own cultures, values, expectations and
perspectives. Every society creates its own social living order by organizing the forms of organization and
social sharing status of the population living within it in the world, and becomes an indispensable element
of Democracy with Civil Society Organizations. It is also clearly inevitable for a society that develops,
changes and grows together with the State, University and Non - Governmental Organizations.
Universities have been established to provide education and training as well as benefits to the Societies.
Their basic objectives and duties are to do research, produce knowledge and sience, to convey true
knowledge to the youth and socity through education and training and serve society and humanity by
expanding scientific researches. Universities, as a basic objectives, are obliged to develop the information
society. On this purpose and sense of responsibility, projects which will create awareness on students and
society with a clear perspective by spreading them with a pluralist, democratic, sharing and executable
role. Meanwhile, as for NGO’s; it has become the most important and active driving force of today’s
society.That’s why all policies are implemented at ınternational and national levels under the power and
lights of NGO’s. Women who are the part of women’s Non – Governmental Organizations exist either
with in the family or in the social field, become clearly role models for both women and youth by
deploying women’s perspectives and making significant contributions to all women who clearly deserves
place in today’s society. As Universities and NGO’s, we have realized so many social, culturel and
artistic projects. Hence, we obviously aimed to establish an International Culturel bridge with the
Unıversities in the Balkans by Cooperating with Non – Govermental Organizations. Additionally, in line
with this goal, it has been ensured that women and young girls who play important role to lead society are
gathered together in a spirit of Unity. By sharing scientific studies, traditional art practises, knowledge,
skills and experiences shared on common platforms which have been created by women, children and
young people, it has been ensured that love and warm relationships are established in the traces of the past
to the present to achive long lasting and permanent friendships from the past to the future through
tradition, culture and art. With the cooperation of Universities and Non – Governmental Organizations,we
have contributed to develop strong relationships to the societies regardless of language, religion and race,
creating a love ball whith the Unity among cultural, social values, traditions and ethnical origins. On this
purpose; the first of ’’ our in the footsteps of traces’’ ‘’ İzlerimizin İzinde ‘’ projects planned to be
129
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
realized in 7 Countires was held in Şumnu , Bulgaria in 2013 with the participation of 150 women and the
second one was in Prizren, Kosova with the participation of 50 women in 2014. As a conclusion, the
sustainability of ‘’ in the footsteps of our traces’’ projects is ensured through international joint studies.
We aimed to evaluate ‘’ Traces 2’’ Project by gathering datas in this study, to create a model for a new
projects and setting up an example for the unity and solidarity of Turkish Women in illuminating the path
of our future generations.

Keywords: NGO, University, Balkan Turks, Project

Introduction

Our world has experienced changes in terms of social, cultural and social structures since its existence.
The main theme of this change and life is human. People have been in a civic mindset in order to survive
in social life, and they have taken the concept of civil society into life by forming the most important
element of democracy, (Sarıkaya, 2009), civil thought and civil society. (Özpınar, 2006). With
globalization, civil thought has formed civil society over time, and civil society has become the areas
where non-governmental organizations are collected.
In today's world, an organized and collective social structure has begun to form with the cultural approach
of humanity to each other. The phenomenon of civil society has become the constant and indispensable
element of societies. Civil society is defined as the living space in which individuals come together with
their own wishes and desires and act together for a certain purpose. (Çaha, 2017). On the other hand,
non-governmental organizations of a society with the domination of globalization has a voice in
economic, social, political, cultural and artistic fields. It represents a wide range of society from voluntary
organizations to think tanks. The effect of individual values and positive social behaviors that bind
individuals together in the society on women and the voluntary participation of women in NGOs with this
effect shows the development level of the society (Güloğlu, 2018).
Thinkers who examine the concept of civil society have developed their views in line with the
expectations and development of the society over time and they have shaped it through changes. From the
1980s to the present; the concept of civil society appears as a tool of transformations in the social and
political field. (Aslan, 2010).
NGOs are individuals, organizations and communities that have a voice in the society in line with social
differentiation and cultural structuring, and work unexpectedly and unconditionally for the benefit of
society. They represent the civil society with a democratic structure, far from bureaucratic and political
structuring, by contributing to the solution of problems and developing a culture of pluralism and
participation (Sarıkaya, 2009).
Non-governmental organizations are seen as a rising value in today's world and gain importance in terms
of social structuring (Özpınar, 2006). The fact that individuals who make up the society have a say in
their own management ensures monopolism under the presence and umbrella of NGOs and strengthens
the power of sanction (Bayhan, 2002).

These powers of sanction exist in all areas of life and create awareness among people (Güloğlu, 2019).
Non-governmental organizations are mass organizations that bring citizens together for a common
purpose in social, cultural, artistic, environmental, human rights, education and social fields in line with
their own structures (Eroğlu, 2006) They are voluntary mass organizations that incorporate positive
perspectives such as friendship, friendship, collectivity, sense of achievement and sharing. (Talas, 2011).
130
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Although non-governmental organizations were defined as non-governmental organizations and
democratic mass organizations in the past, today they are called non-governmental organizations (NGOs).
(Eroğlu, 2006).
Non-governmental organizations are voluntary organizations that work unexpectedly and unpaid for the
benefit of the society in order for individuals to have a say in the society in line with social differentiation
and cultural structuring, contributing to the solution of problems, developing pluralism and participation,
having a democratic structure, far from bureaucratic and political structuring, and representing the civil
society and are communities(Sarıkaya, 2009). NGOs are the fastest developing organizational structures
in today's societies. (Akbaş, 2008) They are seen as an increasing and rising power in every country, and
at the stage of solving social problems, they appear as actors that are indicators of democratization.
(Çiftçi, 2010-2012). Societies that have experienced a change and development in the historical process
have formed non-governmental organizations that exist with the identity of an institutional structure
between the state and the public. These structures create a bridge, a power between society and the state.
NGOs, one of the indispensable elements of democratic society, are seen as an opportunity to ensure
harmony between genders and an equitable order. (Aksoy, 2006).
The fact that the individuals who make up the society have a voice in their own administration, which is
an indicator and acceptance of democracy. That ensures the existence of non-governmental organizations
and monopolism under the umbrella and strengthens the power of sanction. (Bayhan, 2002). These
powers of sanction exist in all areas of life and create awareness among peoples. One of the important
roles of NGOs is to produce solutions as the voice of the people with the power arising from the structure
of representing the people in a possible social crisis period. (Kendirli, Bayramoğlu, Demirci ve Şanöz,
2008). NGOs are one of the most meaningful responses of being a positive and productive individual, and
the main engine of social structuring. Civil society should not be considered as an autonomous society
acting alone and separate from the state. The state is above everything and civil society is its patronage
(Karayılan, 2018).
Academically, the field of civil society studies is expanding especially after 1980s. With the fact that
NGOs in a significant number of European countries started to take an active role in the provision of
public services and in the formation of public policies, civil society studies have theoretically become a
field of study that offers wide research and theorizing areas. In parallel with the increase in awareness,
there is a noticeable increase in the number of NGOs in our country, in their target audience and in the
diversity of the fields in which they operate. (Güloğlu, 2018).
Universities, as institutions that direct the future and train their administrators, want to live in a better
world with every change in their perspectives and activities. They are aware that it means to leave our
children a better, greener, healthier and more peaceful world. When students step inside the university
door, they enter not only modern educational opportunities, but a social environment at a much higher
level than the general society. Young people coming to universities are first introduced to a perspective
and behavior that will raise themselves and then the people around them. During their university
education, they become aware of the problems around them and position themselves as active individuals
rather than passive individuals in solving these problems.
University and social responsibility association, Former Rector of Istanbul University states that "We are
doing it with the slogan" We Are Responsible ", which will remind once again how important functions
universities have. Because we believe that universities carry responsibilities beyond their functions of
scientific production, education, community service and researching the truth.”
In the information and communication age we live in, information is the most valuable asset of countries.
The more you touch the society under the umbrella of this valuable asset, the more the society benefits

131
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
from all research and studies. This increases the credibility of institutions and their respect for them.
(Söylet,2013).

University, NGO and Social Responsibility Awareness

The partnerships of Universitynand Non – Governmental Organization is indispensible for the socity
which is changing, developing and growing.
Universities are established to provide education – training and benefits to the socities, and basic
objectives are;
• Do Research
• Produce Knowledge
• Convet ‘’true knowledge / information’’ to the youth and society
• Serve society and Humanity through expanding scientific research.
Universities are obliged to develop the information society due to their nature. With this sense of
responsibility, It is obviously aimed to spread social responsibility projects which would raise awarensess
on student and society, with a pluralist, democratic, sharing and executioner role.
Universities encourage freedom of thought as a resource for the development of knowledge, ideas and
theories. A free university consists of free individuals. Society needs scientists and universities who are
independent from ideologies and politics, who can look at their environment critically, and who are
committed to the study of the truth. Scientists act only with the responsibility of being an intellectual.
In universities, "academic freedom" is perceived as the freedom of scientists to research, discuss,
document, publish, teach and express information to the public alone or together. Free, innovative minds
that are not under pressure, not subject to political or ideological pressure, and who can easily express
themselves, produce more. Universities with autonomy and academic freedom are able to produce more,
provided that they are transparent and accountable.
What a society, the world, and humanity expects from the university is revealed by putting them forward
and concentrating on this. It provides benefits and opportunities in the social field by making research
from the faculty members of the society, producing new information, and creating products that are useful
for people. Real academic freedom is ensured by ensuring their work in a university environment that is
excluded from political and ideological debates. Universities should be transparent and accountable to
society. Universities should be the stakeholders of the problems of the society in all matters and the
leading institutions that open the way for the society. There should be institutions that are intertwined
with society, not hidden behind high walls, open and integrated with society. (Söylet, 2018). Integrating
with the society means being an institution that is at peace with and in contact with all segments of the
society (Güloğlu, 2018). An academic thought that has no boundaries is able to produce the science that
will make the existence process of humanity honorable and responsible on a ground where the necessary
material conditions exist. Free thinking is at the center of not only science production, but also
undergraduate and postgraduate education. A university that embraces a free academy will provide its
students with an environment where diversity of thinking can be transformed into an academic efficiency
that responds to the needs of society.
When universities embed social responsibility awareness into all of their functions, they can fulfill those
functions more successfully than before. Social responsibility projects positively affect the studies in the
fields of scientific production, education, social service and truth research in universities. The new
experiences and perspectives brought by these projects contribute to new articles, books, and course
contents. As a result of the experience of many students, faculty members and employees involved in
social responsibility projects, it is of great importance for universities to carry out these studies
systematically and to ensure the continuity of the projects. The fact that a person graduates with an active
132
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
role in the social responsibility project makes him not only a "Professional Person" but also a "World
Person". Because universities raise not only professionals who know science and life in the lands they are
rooted in, but perhaps more important than these, people of the world who open the way for peace and
hope.
Younger generations should both question the world and be individuals who can understand the "other" as
conscious citizens of the world they question and thus serve world peace. We need to understand that
development without conscience and technology that does not put people at the center cannot bring true
prosperity to the world. With all this awareness of responsibility, young people should have the ability to
look at the old people, disabled people, children, pregnant women, animals living on the streets, trees,
flowers, and the sky on the roads they pass, on the bus, subway or elevator while coming to the
university.
To start seeing the problems, the reasons behind the problems, to produce new solutions themselves, to
project the solution proposals, to share with the society (Söylet, 2013), to implement them or to
participate in the projects that have been implemented should be among the main social service
approaches of universities (Güloğlu, 2018). A university student who gives medicines to an elderly
person, helps an orphan child's lessons, sings a book for the visually impaired, takes an injured animal to
a veterinarian, plant a tree and sees how that tree grows over the years, enters professional life in the
future, he will do his proficiency so with a great sense of responsibility. He becomes a better engineer,
doctor, pharmacist, lawyer, friend, friend, mother, father and son (Söylet, 2013).
As Yunus SÖYLET, former Rector of Istanbul University said;

"We All Are Responsible" to the world we live in. As our level of education and opportunities increase,
our responsibility increases. For this reason, let's produce more social responsibility projects in areas
such as health, sports, education, culture and environment, and direct our students to take active roles in
these projects "
Universities should uphold the dignity of every individual, the society and people around them.
Individuals who aim to preserve their framework by paying attention to everything surrounding their
existence will be citizens who understand the value of the common future of humanity and know the
importance of the culture of reconciliation (Söylet, 2013).
Socializing
Socialization is the participation of individuals living in the society to the social environment with the
concepts of knowledge, skills, experience, culture, production-consumption. Socializing according to a
definition quoted by Rocher:
“It is a process where the human internalizes the natural structure of his personality and the socio-
cultural elements of the society he lives in in the light of his experiences and realizes his human
personality. In addition, it is a process that ensures its adaptation to the social environment that it has to
live with with meaningful social tasks. "
According to Marshall (1999) socialization is:
"It is the process of learning to fulfill social roles (as worker, friend, citizen, etc.) and become a member
of society, by internalizing the norms and values of the society." (Özpolat, 2010).
In both definitions above, attention is drawn to the sociological and psychological development of the
individual. Socialization is the development of an individual's personality by gaining human values,
strengthening his human values and adding meaning to his social life by reinforcing his social relations.

Because human beings were not born with instincts. A person needs a power from the first moment he is
born. Human beings cannot survive without any support. The individual takes the first socialization step
133
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
with the support of his mother and close environment. Therefore, the fact that human beings are human
develops and gains meaning with their learned behavior (Davarcı, 2008).

Socialization; It covers the process from birth to death (Özpolat, 2010). Although socialization is a
process of adaptation to the society, it includes the process in which it reaches its own consciousness by
learning the cultural values of the society in which it was born (Kaya, 2011). The individual exists in the
social environment. First, he is under the influence of his own society. Later, it is affected by other
societies (Davarcı, 2008).
In the concept of socialization, the learning process and social teaching are emphasized. Socialization
becomes a social factor by being passed down from generation to generation (Davarcı, 2008). The
socialized individual is aware of the fact that he is a member of the society in which he lives, and that he
is a part of the village, town, city, family to which he belongs, relatives, neighborhood and the country in
which he exists. The individual contributes to the socialization process with the interaction of his family,
which is the smallest structure of the social institution (Kaya, 2011).
The family is the smallest unit of social society and constitutes the main milestone. The first step of social
relations is taken in the family and the woman takes the role of the main determinant of social life in the
family. Family; whether in a unified structure or a nuclear family structure, the status of women as an
example model assumed in the social platform does not change. The woman takes on the task of being a
part of social life. In terms of women's social status, social power, relational and behavioral roles, it is
seen as a social indicator in the society where she lives (Lale, 2004).
Education is one of the most important factors that provide and improve socialization. Education enables
making a difference in the life and perceptions of the individual, and gives individuals the awareness of
criticizing their values, evaluating them and giving new perspectives. It supports the individual to
evaluate them from different perspectives (Küçük, 2016).
The socio-cultural structure of a society constitutes the main structure of the value given to and respect
towards individuals living in that society. In a world where women constitute an average of half of the
world population, it is clearly seen how gender inequality is a social problem when it comes to women
who have had a difficult transition period in socialization and have had to struggle with the gains of social
values (Güloğlu, 2018. ). Looking at the historical development, the population that has experienced the
most change in social status and took place on the stage of life with serious struggles, unfortunately, was
our women. In some societies, women have been identified with the concept of "motherland", which is
the reason of their existence, and some societies have been in the determination and effort to create a
second class human group with this "mother" concept. Even though the second-class human behavior
towards women in the world has affected Turkish women from time to time, Turkish women are much
more fortunate than women of many countries. Ignoring the value it deserves, even though it is despised
with its female fertility, motherhood qualification, family and power in society, means the regression of
that society (Doğramacı, 1992).
Women take part in NGOs, which is a social field, in the name of empowerment and socialization
(Güloğlu, 2018). Anyone who goes through a social development process lives a conflict-free life by
experiencing internal conflict within themselves, adapting to their environment, analyzing problems
without having problems with other people. They provide a balance between people's own needs and the
needs of society cooperating, sharing, living together, working together. By being consistent and balanced
in his behavior and emotions, they can express himself in his own socio-cultural level. By actively
participating in NGOs, they can create their own social cohesion and satisfaction areas (Güloğlu, 2018).
The individual who is not socially aware has difficulty in adapting to the society and cannot enter social
life. Working actively in NGOs may not make him happy. Because NGOs are considered as one of the
134
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
fastest ways to socialize and include social life. These individuals have difficulty in acting in accordance
with the expectations, harmony and sharing of the society. Therefore, they can continue their lives as
unhappy, incompatible, non-sharing, unsuccessful and insecure individuals (Gizir & Baran, 2002). An
individual, who is acquired through socialization and maturation, who experiences symbolic
communication and awareness, is defined as a social entity (Fronzoi, 1993, cited in Can, 2015).
Considering the duties of universities, socialization and social responsibility can be considered as a part
of all education issues. It is important for social benefit to examine, redefine the concept of social
responsibility and how it emerged. It has been in the forefront due to the recent social, political and
economic changes to relocate the functions within the university. In this context, the concept of
"Corporate Social Responsibility" is encountered (Söylet, 2013).
Universities aim to serve the society with the academic research and training they provide to their
students in the education and training process (Güloğlu, 2018). When it comes to social responsibility, it
is necessary to transform this concept into a corporate culture from the top manager in universities, to
spread this corporate culture first to all internal stakeholders of the university such as students,
academicians and employees, and then to all external stakeholders such as the local government and the
city in which they live in.
Universities need to restructure their strategic plan and organizational structure in accordance with the
understanding of sustainable social responsibility within the scope of change processes. It is necessary to
plan each of the basic functions in advance for the sake of social benefits, to make social responsibility
constantly felt in the life of the campus, to work voluntarily for the well-being and welfare of various
social groups inside and outside the university, leaving behind the high walls and being intertwined with
the society. Beyond these basic duties, it is necessary for the society to develop principles and values that
will help its development (Söylet, 2013).
Universities should think socially oriented and sustainable. Today, all multinational and respected private
companies attach great importance to social responsibility. They try to integrate with the society with
very well prepared projects and thus increase their profitability. Universities, on the other hand, have to
think more socially focused and long-term sustainable in the light of these data (Söylet, 2018).

Values
Another aspect of the projects carried out with the cooperation of the state, university and NGO is the
concept of values (Güloğlu, 2018). Values have been one of the main problems since the existence of
social sciences. Sociologists, psychologists, social psychologists, social anthroplogists are scientists who
research and study the subject of values (Bacanlı, 2002).
In other words, individual values are what individuals have in their personalities their to realize their
ideals (Güloğlu, 2018). Value is an abstract concept. In this context, many definitions have been made
(Koca, 2009).
Values; affecting and directing our lives (Hefferon & Boniwell, 2014), belief about whether something is
desirable or not (Güngör, 1993, cited in Bacanlı, 2002), directing and shaping individuals' lives, while
shaping their behaviors, belief is all of the behaviors acquired during the socialization process (Feather,
1975; Kulckhohn, 1962; Zavolloni, 1980, cited in Demirutku, 2010). In other words, values represent all
behaviors and choices of individuals that are private and important in their lives, and support them in
realizing their ideals to direct their future (Koca, 2009, cited in Başol, Bilge, & Kuzgun, 2012).
The values we live in the family, the smallest unit of society, and direct our lives, are like the air we
breathe. They are intangible and invisible, but we constantly breathe such a great power that forms the
trajectory of our lives (Cüceloğlu, 2016). Values; It is the compass that guides the lives of people about

135
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
their perception, belief, emotion, view of the world and their thoughts and expectations about their own
lives (Güngör, 1998, cited in Arslanoğlu, 2005).
All actions and behaviors that direct our lives are under the influence of values. The basic point of all
these vital and future behaviors, such as the values that are influenced by the cultural norms in the society
we live in, the clothes we wear on, place we live in, the person to marry are guided by our values
(Güloğlu, 2018). Values reveal through literature studies that they affect the political structure of a
country, its education system, high use of workplace capacity, interpersonal relations, social welfare and
the establishment of the social order and its preservation (Tatto, Tapia, Varela, & Rodriguez, 2001, cited
in Akbaş. , 2008).
Individual values begin to emerge from childhood. Family, education life, social and cultural values are
accepted as the first areas where education begins. Individuals who know their values well and are able to
apply them in a correct and realistic way in their lives can strengthen their prestige in the society and
retain the power of being a leader. Because values are the guides of every decision that will guide our
future in our lives (Robbins, 1995, cited in Arslanoğlu, 200

The most important factor in being successful in inter-country dialogues is to know the order of
importance of the values of the countries and to apply a policy accordingly. Establishing warmer and
safer relationships with people, knowing values can form the basis of longer and lasting friendships
(Robbins, 1993, cited in Arslanoğlu, 2005).

"Empathy" is one of the most important values that universities should give to their students. In other
words, "altruism". Among other principles and values, "honesty and equality" comes. Apart from these,
there are "environmental awareness", "sustainable development", "cultural wealth", "strong civil society
and human rights", "transparency and accountability" (Söylet, 2013).
As August Comte states:
“A workplace should be open like a glass house. Walls should not hide anything, and when looked at it
should be visible. "
Because this is the most important pillar of its autonomy today. The more transparent and accountable
universities are, the more autonomous and respected they will be. Thanks to all these principles and
values with transparency and accountability, they will create a common culture felt by students,
employees, academicians and all stakeholders (Söylet, 2013).

Volunteering
Civil society organizations in Turkey have developed the concept of volunteerism. Non-governmental
organizations established under Turkish laws are established as an association or foundation and operate
on a non-profit basis (Özdemir, 2006).
Volunteering is a lifestyle. People are introduced to the concept of volunteering in nuclear family
structures. From the moment we say hello to life, family; It is the most real institution we are involved in
on the first volunteer basis (Güloğlu, 2018). It cannot be done by force. Separating from individualism
and egoist life philosophy, it is to create added value in line with the advancement of society and the
country in contemporary criteria (Koçyıldırım, 1990).
Volunteering, from another point of view, is defined as increasing the quality of life of people outside of
their family or immediate environment, supporting social events, and providing material and moral
support within a social organization or within an NGO, led by right goals and objectives that they believe
in. (Güder, 2006). Volunteering; It is a concept of sharing and social content that fosters the spirit of
helping people and benefiting people without expecting any financial benefit.
136
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The main source of voluntary organizations for the purpose of providing social welfare is volunteer
individuals. Volunteering can be defined as the concretization of these individuals' actions in order to gain
social benefit (Abban, 2016).
Volunteering in social life is based on social benefit. Without any coercion, it is a form of behavior in
which the individual does not have any oppressive elements outside of his own will. Volunteering is
social awareness (Ataseven, 2015).
Besides its personal contribution, volunteering is seen as one of the important values in creating change in
the society. Volunteering is the most powerful step in solving many social problems and social solidarity
(Balaban & İnce, 2015).
NGOs proceed on a voluntary basis (Tütüncüoğlu, 2016).
Membership admissions in NGOs are determined by each NGO's own statute. While the memberships of
NGOs differ, foundations are institutions that are not accepted for membership. There is free will in
organization, and being independent and voluntary represents the free will element.
Individuals can take part in activities actively and voluntarily, or they can continue their loyalty and
association with NGOs as a passive member. Having common values, a common past and a common
future increases individuals' feelings and willingness to be active volunteers in their societies (Yıldırım,
2004).
Volunteer management and volunteer psychology are transitive topics that complement each other.
Studies to increase the active participation of individuals in NGOs with volunteer motivation are their
priority issues. Institutions are strong only with their own resources and means in their existence. The
most important element of this power is human potential. As a family tradition, volunteering gains
strength in the direction of exemplary models, and it has differences in terms of socio-economic status,
education level and female and male participation levels. When the literature review is conducted on
volunteering, it is seen that the factors that enable volunteers to take place in non-governmental
organizations are the axis of philanthropy and doing good. In this case, it is emphasized that the positive
social behavior style, which is thought to be on the sub-axis of volunteering, is a factor (Soytürk, 2008).
In the studies conducted, it is observed that especially women and young people tend to take part in
NGOs primarily for the poor, secondary for education, and thirdly in line with the values and variables
they believe in (Yaman, 2014).
It is possible to talk about the great impact of globalization on "Corporate Social Responsibility" in
universities. For a sustainable economic and social life, the duties and domains of institutions outside the
state organization are increasing. There is a great need for responsible institutions that take into account
the interests of all stakeholders. If we define it very briefly, “Corporate Social Responsibility” can be
described as the willingness of institutions to benefit the society (Söylet, 2013).
According to Carnaghan and Bahry (1990); women are individuals who are actively involved in the social
structuring in roles suitable for mothers, spouses and their own gender. However, with the impact of
social development on societies, women started to be more active in business life and this activity
expanded their perceptions by raising awareness of women's social life and social experiences. Thus, the
woman started to raise their voice outside the house (Gıldı and Kart, 2009). The importance of individual
values in this activity has been examined with the researches, as women started to be active in NGOs as a
volunteer.

Positive Social Behaviors

OSDs; approaching life positively, helping, sharing, valuing, protecting, embracing, caring, supporting,
etc. It can be defined as positive thinking and all behaviors made willingly for the benefit of society
(Eisenberg & Strayer, 1987; Michalik, 2005; Rushton & Sorrentino, 1981, cited in Çalık, 2009). OSDs in
137
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
another definition, are behaviors that will benefit the society and the needy, support them, encourage
them (Choi, 2005, cited in Çalık, 2009) They are behaviors that create awareness without any coercion,
not subject to order, and provide benefits and support for the society (Karadağ & Mutafçılar, 2009) (Choi,
2005, as cited in Çalık, 2009).

With a clearer and shorter definition; OSD is all behaviors that provide benefits and support to others
(Staub, 1978, 1979, Eisenberg, 1986, as cited in Kumru, Carlo, & Edwards, 2004), and that are accepted
and supported by the society that have no expectation of reward (Çekin, 2013) (Staub, 1978, 1979,
Eisenberg, 1986; cited: Kumru, Carlo, & Edwards, 2004). These behaviors are models that take place in
the socialization process of individuals and form the basis of individuals' social behaviors. Studies on
these behavioral models are mostly observed by tracking behavioral models in childhood and adolescence
and by examining variables (Yıldız, Boz, & Yıldırım, 2012).
When it comes to OSD, the behavior is voluntary, the person applies these behaviors of his own will and
in good faith. If the behavior is done for different expectations and by force, OSD may lose its feature
(Bilgin, 1988, cited in Çalık, Özbay, & Özer, 2009).
OSDs can be described under the word titles such as benevolent, well-intentioned, kindly approached,
benefiting society, volunteer, loyalty, personal initiative and support (Morrison, 1994, cited in Karadağ
and Mutafçılar, 2009). As the factors affecting the OSD tendency; Cultural values, lifestyles, moral
values and social norms of individuals are shown can be counted (Bayraktar, Kındap et al., 2010).

Purpose of the research

This work continues with the aim of sharing education, experience, art, culture and international knowledge in
the international dimension in cooperation with the State, University and NGOs. In universities and NGOs,
the volunteering process continues with active participation and presence of women. It continues to be a very
important field of study, especially in the field of social psychology and sociology. Studies conducted in the
relevant field in the literature show that the relationship between University and NGO partnership and the
individual values and positive social behaviors of active voluntary women have an important social impact.
Participating in universities and NGOs on the basis of volunteering will direct the society in the light of
individual values and affect the whole social life. The areas affected by OSDs vary according to time and
ground.

In the present study, with all these factors, it is aimed to strengthen relationship, feed common culture of
Balkan people and their relative communities, and keep continuity of Turkish culture with trainings and
activities, by the collaboration of women working actively in NGO’s and the universities.

The Importance of Research

When the literature is searched, it is observed that there are not enough studies on the individual values
and positive social behaviors of active volunteer women in universities and NGOs. When the researches
on individual values and OSDs at international level and women, universities and NGOs are examined;
When viewed from the perspective of individual values, it is seen that research has been conducted on
individual values according to education life, childhood, gender, and socio-economic and demographic
variables (Bulut, 2012; Turan & Aktan, 2008; Erdem, 2003; Küçük, 2016; Kurt, 2015).

138
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
According to Adıgüzel and Ergünay (2012), postgraduate, graduate and doctoral theses on values have
been examined, and despite the increase in recent years, it is stated that there are not enough studies on
voluntary active women and organizational values in NGOs. Due to different cultural and social
restructuring between Turkey and the Balkans, it is important to examine the value of individual
voluntary women workers in NGO. A spirit of unity and solidarity must be created between Balkan
Turks, Turkish women and their relative communities, who have a common culture. It is important to
provide material and moral support and strength to Turkish women, who are considered as minorities in
the Balkans. In addition to this, it is necessary to support the strengthening of self-confidence and
socialization of Balkan women in Kosovo by ensuring that children participate in social-cultural activities
with their parents. Thus, it was ensured that the bad marks left by the war on women and children were
erased and rehabilitated. In order to ensure cross-border synergy, as artistic part of the project, it is
important to open 'TRACES-2' exhibition, with participation of artists from Kosovo and Turkey.

Research Problem

In this study, OSDs and individual values of women who are actively and voluntarily involved in NGOs,
and their activity levels with social and social education were tried to be examined.

Boundaries

1. The current research is limited to 46 women participants who participate in the study in the Balkans
and work actively in NGOs.
2. Research findings are limited by the accuracy of the answers given by the participants to the questions
in the questionnaire form used for the research.
3. Since the research adaptation study was carried out in Prizren, Kosovo, it is limited to NGOs in Prizren
as it cannot be adapted to a wider area.

DEFINITIONS

Civil Society: Civil society in the broadest sense is defined as an organized social life space between the
state and the family, voluntary, self-created, standing on its own feet, limited by a legal order or a set of
common values, autonomous from the state (Aslan, 2010).

Non-Governmental Organizations: All kinds of unions, non-governmental organizations that deal with
various problems in society independently, inform and enlighten the public and offer suggestions.
(Turkish Language Society)

University: Scientific autonomy and public legal personality, which provides high level education,
scientific research, publication and consultancy; It is a higher education institution consisting of faculties,
institutes, schools and similar institutions and units (Osman, 2017).

Volunteering: Although volunteering is defined as volunteering in a job, employees of non-

governmental organizations are perceived as volunteers in our society. Because the principle of
volunteering is one of the basic elements of the existence of non-governmental organizations. The
simplest definition of volunteers is that they do not charge any fees or earnings for their work.
Volunteering is the state of being volunteering (Aşimova, 2014).
139
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Social responsibility: It is the orientation of non-governmental organizations, public and private sectors
to a common life by gathering around a purpose. Supporting doing and doing good things for humanit y
apart from personal interests and profit purposes is to act by considering social benefit (Kamaşoğlu
Çağlar, 2020).

Positive Social Behaviors (OSD): Positive social behavior is the behavior of helping someone else
without any expectation of being rewarded (Çekin, 2013). The behavior called OSD or positive social
work behavior is the behavior that the person performs of his own will, aimed at making someone else
happy and beneficial (Resim 1), (Akduru, Güneri, & Semerciöz, 2016).

Resim 1: Post

FROM ISTANBUL TO THE BALKANS FOLLOWING OUR TRACES -2 KOSOVO

CULTURE AND ART PROJECT

We planned to carry out ‘’In the footsteps of our traces’’ projects in seven Countries and the first one
realized in Şumnu Bulgaria in 2013 by participation of 150 women and second one in Prizren, Kosova by
reaching 50 women. We are here to share all the out comes which we had as a result these realized
projects. Sustainable In the Footsteps of Our Traces projects, are joint studies carried out with universities
and NGOs on an international scale.

140
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The project was carried out in partnership with the Turkish Cooperation and Coordination Agency
(TIKA), Istanbul University, Istanbul Rumelia Balkan Women's Association and Kosovo Women's
Solidarity Association.
In the project it is aimed to share knowledge, skills and experiences among women by creating a culture
and art bridge with the local community; Turkish Cooperation and Coordination Agency TIKA
KOSOVO Coordinator, Istanbul University Asst. Assoc. Dr. Under the presidency of Süreyya OSKAY,
İstanbul Rumelia Balkan Women's Association (RUBAKAD) Hale GÜLOĞLU, Kosovo Women's
Solidarity Association Maide SABANI, trainings and seminars were given to 45 women in different
fields together with 12 trainers and lecturers.
Non - Governmental Organizations have become the most important active driving force of today’s
society. Thats why; All policies which are realized in National am International level, executed under the
power and light of Non -Governmental Organizations. The women who are active in Non– Governmental
Organizations, exist both within the family and in the social field, being a role model for their gender by
showing their perspectives. In this way, women take well deserved place in the society.
We set out to ensure the economic empowerment of women, increase their awareness, improve their
knowledge and experience, and shed light on their future. During the implementation of the project, the
targeted trainings for six days were formed in groups of five in the morning and four in the evening,
reaching 9 participants from each training. With the Work Program distributed, they were provided with
training in their chosen field. Support was given to the participants to benefit from training in more than
one field.
It is aimed to build/create an International culturel bridge with the social, culturel and artistic projects in
the scope of ‘’In the footsteps of our traces’’ project. On this purpose, the women who are the opinion
leaders and our children were brought together in the sprit of unity and togetherness.
SEMINAR
Prof. Dr. Nilüfer PEMBECİOĞLU executed the seminar regardingto İnternal family relationships
together with mother, father and child relations by informing the child relations by informing the
participants.
Dr. Nalan KUTLU gave a seminar about women health, breast cancer screening to 40 participants and
reached to 10 women by applying breast cancer screening . Hence, she women was directed to the health
authorities after breastscreening implementation.
In addition, within the scope of the project, IU Social Responsibility Projects Research and Application
Center Director and IU Rector Advisor Prof. Dr. Seçkin Dindar and Istanbul University Faculty Member
Dentist Dr. Yağmur Yalçın was informed about oral and dental health.
'' İZLER-2 '' EXHIBITION
The 'İZLER-2' Exhibition, organized by the Istanbul University - Joint Art Initiative in order to ensure
international artistic unity, consists of the works of artists participating from Kosovo, on 07 November
2014 at the European Cultural Center in Prizren, Kosovo opened in.

WORKSHOP TRAININGS
KITCHEN WORKSHOP
Culinery training was provided by giving dessert, cookie and cup cake recipes.
We also gave visual and applied, seminars on food presentations.
EMBROIDERY WORKSHOP
With ribbon embroidry on felt, visual and educational seminers were held to contrioute to family budgets
with tiny objects.

141
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Additiconally, colorful ribbons and flowers as well as bouquet desings have been implemented with the
hoop technique.
FELT WORKSHOP
Wet felt shaping methods made from raw felt material with water and soap has been taught. Colored
finished product designs were shown. Hence, by teaching ready made felt material to design bags, eye
glass cases and accessories to cantribute their family budget.
TEXTILE DESİGN WORKSHOP (STITCH–EMBROIDERY)
By showing textile design, stitch, machine stitch, needlework, Antique, Paris points techniques; Home
decoration desings of ‘’Blessing Birds’’ consisting Lavander bags, needle holders, bag designs, bird
figures were applied.
It is also shown that how to produce bread baskets, holders and kitchen aprons by using less materials and
in a short time.
JEWELRY WORKSHOP
Bead Jewelry Design Awareness has been created by appliying necklace, earring, brooch and ring desings
by educating the technigues of beading, crystal knitting, wire knitting, ghost necklace and nail work.
SURVEY RESULTS
We would like to share, very briefly in below the participants profile who took part in the training which
was held in between 03 – 09 November, 2014 Prizren, Kosova by RUBAKAD.
%100 of the participants are women and 46 people have a survey.
If you look at the age group of the participants;
%33 is 15 - 20 years old
%26 is 20 – 40 years old
%23 is 40 – 50 years old
%11 is 50 – 60 years old
However, %7 of the participants missed out the age information (Resim 2).

Resim 2: From this point of view, We can earily see that young group (15–40 Age) reach %57 and
Middle age group (41-60) reached %43 in the training.

The course has more participants by the younger group can be releated to course types, contents, and open
to the new things as well as hand skills. It is also thought that the young age sharing and joyful as well as
fun atmosphere a part from helping young people to understand education issues more sıncerealy and
position themselves in their life.
142
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Although the interest of young people in the courses can be summerized with concepts of finding job,
building company, discovering life, the biggest portion of the young participants were joining the courses
after their work hours. Together with this, middle age group has a great interest to the course. Hence it is
can be seen that almost half of the participants were in this group of people.
This situation can be assotiated to protect the traditional values and convey them to the future generations.
It is easily seen that all participants heavily interested almost all courses and some of them attented two
courses at the sometime. Culunary culture is by fort he most attracted by having %28 of the people.
Jewelry design and felt design courses are choosen egually by participating %22. In the meanwhile,
Rıbbon embroidery was choosen çby %15 people and sewing course was %13 respectively (Resim 3).

Resim 3
At the end of Rubakad training, It was laid out the evalnation survey which was releated to the efficiency
and quality level of the course and tested by applying 12 items evaluation scale with a 5- points likert
scale.
As a contents, subject of the choosen courses, effective and productive training, given examples, practical
applications, participants number and suitability, verification of trainings if they are applicable in real life,
The subjects can be easily learned, properness of the location and place, the adequacy of the equipment,
time frame of the training, the training cantents and quality properness of training hours,the
relationshipsof the participantswith the people who attented from Turkey which were discussed.Looking
at the results, almost all participants evaluated course 5 overs 5 regarding to training quality and
efficiency. Although there was some concern regarding to partcipants number and profile, it is thought
that was neglacable (Resim 4).

143
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Resim 4

Participants’s Feedback Suggestions & Recommendations

Activities should las longer
It was excellent and fantastic
All trainees / teachers transfer their knowledge tirelessly and passionately
It was really successful
We hope to continuely with the friendship
We learnt so many new things which we can reapply them in our daily life.
I didn’t expect to learn anything in a short time but ı was wrong.
All teachers are patient, volunteer and friendly.
We want same activities again.
This is the first time we have this kind of activity. We are very happy and please to do it again.
All teachers are respectful and patient to teach us.
I am proud of being a part of this activity.
We want to learn more and more.
This Project was very meaningful. We thank you all but need more!
All teachers are excellent! Thank you all very much.

REFERANCES
Abban, B. (2016). Volunteering levels of young people in voluntary organizations and their expectations.
(M. Sarıkaya, Dü.) Yalova: Yalova Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sosyal Hizmetler Anabilim
Dalı / Sosyal Hizmet Bilim Dalı- Yüksek Lisans Tezi.
Adıgüzel, O. C., & Ergünay, O. (2012). Türkiye'de Değerler Üzerine Gerçekleştirilen Lisansüstü Tezlerin
Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme Perspektifinden İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler
Dergisi, 018-033.
144
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Akbaş, O. (2008). Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
Aksoy, D. N. (2006). Türkiye'de STK'ların Sivilliği. III. Uluslararası STK'lar Kongresi (s. 49-56).
Çanakkale: Pozitif Matbaacılık.
Arslanoğlu, P. (2005). Türk Değerleri Üzerine Bir Değerlendirme. Felsefe Dünyası Dergisi(41), 64-77.
Aslan, Y. D. (2010). Türkiye'de Sivil Toplum. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2.
Aşimova, B. (2014). Gönüllülük Nedir? Tairseach Eorpach na hÓige:
http://europa.eu/youth/tr/article/54/20639_ga adresinden alındı
Ataseven, G. (2015). Halka ve HAKK'a karşı görevimizi gereği gibi yerine getirmeye ben ''başarı''
diyorum. B. S. Bozdoğan içinde, Yeni Türkiye'nin Kadınları. İstanbul: Metamorfoz Yayınları.
Bacanlı, H. (2002). Psikolojik Kavram Analizleri. İstanbul: Atlas Yayın Dağıtım.
Balaban, A. Y., & İnce, İ. Ç. (2015). Gençlerin Sivil Toplum Kuruluşlarındaki Gönüllülük Faaliyetleri ve
Gönüllülük Algısı: Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV) Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi
ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
Başol, O., Bilge, E., & Kuzgun, Ş. (2012). Öğrencilerin Kariyer Değerlerini Etkileyen Unsurların
Tespitine Yönelik Bir Araştırma: Bireysel Değerler. Electronic Journal of Vocational Colleges.
Bayhan, V. (2002). Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm. C.Ü.
Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 1-13.
Bayraktar, F., Kındap, Y., Kumru, A., & Sayıl, M. (2010). Olumlu Sosyal ve Saldırgan Davranışlar
Ölçeği’nin Ergen Örnekleminde Psikometrik Açıdan İncelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 13(26).
Bulut, S. S. (2012). Gazi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri. Uluslararası Türkçe
Edebiyat Kültür Eğtim Dergisi, 216-238
Can, S. (2015). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 5-6 Yaş Çocuklarında Akademik Benlik
Saygısı ( Muğla İli Örneği). Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmalar Dergisi(34).
Cüceloğlu, D. (2016). Geliştiren Anne- Baba. istanbul: Remzi Kitabevi.
Çaha, Ö. (2017). Türkiye'de Kadın ve Sivil Toplum. Savaş Yayınevi.
Çalık, T., Özbay, Y., Özer, A., Kurt, T., & Kandemir, M. (2009). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin
Zorbalık Statülerinin Okul İklimi, Prososyal Davranışlar, Temel İhtiyaçlar ve Cinsiyet Değişkenlerine
Göre İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöntemi, 15(60), 555-576.
http://dergipark.ulakbim.gov.tr. adresinden alındı
Çekin, A. (2013). İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Prososyal Davranışlar Eğilimleri Üzerine Nicel Bir
İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(28).
Çiftçi, C. (2010-2012). Sivil Toplum: Örgütlenme ve Çalışma Yaklaşımları. Kadın ve Kadın STK'ların
Güçlendirilmesi AB Projesi, Avrupa Birliği.
Davarcı, M. (2008). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Öğrencilerin Sosyalleşmesine Etkisi. (Z. S.
Zengin, Dü.) Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Dalı
Yüksek Lisans Tezi.
Demirutku, K., & Sümer, N. (2010). Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketinin Türkçe
Uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları.
Doğramacı, E. (1992). Türkiye'de Kadının Dünü ve Bugünü. Ankara: Doğuş Matbaacılık ve Ticaret Ltd.
Şti.
Erdem, A. R. (2003). Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler. Değerler Eğitim Dergisi, 55-
72.
Eroğlu, T. (2006). Sivil Toplum Kuruluşları Bilgi Toplumunun Neresinde? Yönetim Bilimleri Dergisi.
Gizir, Z., & Baran, G. (2002). Anaokuluna Devam Eden 4-5 Yaş Çocuklarında Sosyal Davranışların
Gelişimi ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
145
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Güder, N. (2006). STK’lar için Gönüllülük ve Gönüllü Yönetimi Rehberi. Sivil Toplum Geliştirme
Merkezi: http://www.stgm.org.tr/docs/1170243247gonulluluk.pdf adresinden alındı
Güldü, Ö., & Kart, Y. D. (2009). Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Siyasal Tutumlar: Sosyal Psikolojik Bir
Değerlendirme. Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi.
Güloğlu, Hale (2018). Sivil Toplum Kuruluşlarında Gönüllü Aktif Kadınların, Olumlu Sosyal
Davranışlarının ve Bireysel Değerlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Hefferon, K., & Boniwell, I. (2014). Pozitif Psikoloji. (Y. D. Doğan, Dü.) Ankara: Nobel Akademik
Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. LTD. ŞTİ.
Kamaşoğlu Çağlar, T. (2020) Sosyal Sorumluluk Nedir? https://www.iienstitu.com/blog
Karadağ, E., & Mutafçılar, I. (2009). Prososyal Davranış Ekseninde Özgecilik Üzerine Teorik Bir
Çözümleme. Felsefe Dergisi.
Karayılan, G. (2018). Tarihsel Gelişimi Devam Eden Bir Kavram Olarak Sivil Toplum. Ukba Düşünce
Dergisi.
Kaya, K. (2011). Kadın dindarlığı ve sosyalleşme (Yeni Süksün Kasabası örneği). (C. Çelik, Dü.)
Kayseri: Erciyes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü/ Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı / Din
Sosyolojisi Bilim Dalı- Yüksek Lisans Tezi.
Kendirli, Y. D., Bayramoğlu, D. G., Demirci, D., & Şanöz, F. (2008). Küreselleşme Sürecinde Finansal
Krizler ve STK'ların Yeri. V.Uluslararası STK'lar Kongresi (s. 631-637). Çanakkale: Aynalı Gazetecilik
ve Matbaacılık.
Koca, A. İ. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Değerleri ve Bireysel Özellikleri ile Kariyer Tercihleri
Arasındaki İlişki: Çukurova Üniversitesi'nde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı. Adana.
Koçyıldırım, Ş. (1990). Psiko-Sosyal Yönüyle Gönüllülük Ve Sosyal Refah Hizmetlerinde Gönüllü
Çabaların Etkinliğ. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi(1-2-3).
Kumru, A., Karlo, G., & Edwards, C. P. (2004). Olumlu Sosyal Davranışların İlişkisel, Kültürel, Bilişsel
ve Duyuşsal Bazı Değişkenlerle İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 19(54).
Kurt, S., & Taş, H. Y. (2015). Sivil Toplum Örgütlerinde Profesyonel ve Gönüllü Çalışma İlişkileri:
Tehditler ve Fırsatlar. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4-8.
Küçük, N. (2016). Schwatz'ın ''Değer Yönelimleri Ölçeği'' ile Türkiye'deki Öğrenciler Üzerine Yapılmış
Olan Bazı Araştırma Bulgularının Değerlendirilmesi. Akademik Bakış Dergisi (57).
Lale, M. İ. (2004). Türk Aile Düzeni ve Aile İçi İlişkiler. (T. Eroğlu, Dü.) Sakarya: Sakarya Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü. Devlet Etkileşimi İçinde (s. 291-297). Çanakkale: Pozitif Matbaacılık.
Osman, (2017) Üniversite Tanımı ve Üniversitelerin Tarihsel Gelişimi
Özpınar, Ş. Y. (2006). Yoksulluk ve Sivil Toplum Kuruluşları: Yoksullukla mı Yoksullarla mı Mücadele?
III. Uluslararası STK'lar Kongresi STK - Özel Sektör - Devlet Etkileşimi İçinde (s. 291-297). Çanakkale:
Pozitif Matbaacılık.
Özpolat, A. (2010). Ailede Demokratik Sosyalleşme. (M. Turgut, Dü.) Aile ve Toplum Eğitim- Kültür ve
Araştırma Dergisi, 5(20).
Sarıkaya, Y.D. (2009). Demokrasi, Meşruiyet ve Ulus Devlet Ekseninde Sivil Toplum Kuruluşları
(STK)’lar. P. D. Akdemir, P. D. Kirtiş, Y. D. Demircan, & Y. D. Örnek (Dü), VI. ULUSLARARASI
STK’lar KONGRESİ içinde (s.237-248). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Söylet, Y. (2013). İstanbul Üniversitesi Açılış Konuşması (2013 – 2014). İstanbul Üniversitesi
Soytürk, M. (2008). Sivil Toplum Kuruluşlarında Gönüllülük: Deniz Feneri Derneği Ankara Şubesi
Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim
Dalı , Ankara.
146
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Talas, D. D. (2011). Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye Perspektifi. Türk Bilimi Araştırmaları Dergisi.
Turan, S., & Aktan, D. (2008). Okul Hayatında Var Olan ve Olması Düşünülen Sosyal Değerler. Türk
Eğitim Bilimleri Dergisi, 227-259.
Tütüncüoğlu, M. (2016). Gönüllülük ve sivil toplum etkileşiminde sanatın rolü. (A. Ş. Güngör, Dü.)
İstanbul: Yaşar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sanat ve Tasarım Anasanat Dalı/ Yüksek Lisans
Tezi.
Yaman, Y. (2014). Gönüllü Psikolojisi ve Gönüllü Yönetimi. Birleşik Kafkasyalılar Derneği Samsun:
http://www.samsunbkd.org/index. adresinden alındı
Yıldırım, İ. (2004). Demokrasi Sivil Toplum Kuruluşları ve Yönetişim. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, S., Boz, İ. T., & Yıldırım, B. F. (2012). Kişilik Tipi İle Olumlu Sosyal Davranış Arasındaki İlişki:
Marmara Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler
Dergisi, 26(1).

147
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ÇAĞDAŞ MOBİLYA TASARIMI FORM ARAYIŞINDA PHILIPPE STARCK ÖRNEĞİ

Arş. Gör. Gülçin GÜNDÜZ

Toros Üniversitesi
ORCID:0000-0003-1783-8611

Özet
Günümüz mobilya tasarımları, yaşamsal ihtiyaçlar doğrultusunda değişim göstermiş ve farklı formlar
almıştır. Mobilya tasarımlarının gösterdiği biçimsel farklılıklar, estetik ölçütler, sembolik ölçütler ya da
işlevsel ölçütler kapsamında şekillenebilir. Teknolojinin gelişmesi ile günlük ihtiyaçlarımız değişime
uğramaktadır. Bu değişim iç mekan donatılarının tasarımlarını da etkilemektedir. Teknolojinin yarattığı
ihtiyaçlarla beraber mobilya tasarımları form arayışları, malzeme seçimleriyle farklı tasarımları ortaya
çıkarmaktadır. Günümüz mobilya tasarımlarında işlevsel ihtiyaçların yanında biçimsel özellikler ve
estetik arayışlar tasarımların ana kriterleri olarak belirlenmektedir. Çağdaş mobilya tasarımlarına
baktığımızda Philippe Starck’ın ürün ve mobilya tasarımları biçimsel özellikleri ile dikkat çekmektedir.
Philippe Starck, günlük ihtiyaçlarımızı karşılayan farklı işlevlere sahip pek çok ürünü, yeni form
arayışları ile tasarlayarak, tasarım literatüründe güçlü bir etki bırakmaktadır. Birçok tasarıma farklı
görünümler kazandıran Philippe Starck’ın tasarım anlayışı çalışmanın araştırma konusu olarak ele
alınacaktır. Çalışmada, Starck tasarımları özelinde form, biçim, işlev ve estetik unsurlar incelenerek,
günümüz mobilya tasarımlarının gösterdiği biçimsel farklılıklar ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Çağdaş Tasarım, Mobilya, Philippe Starck, Form, Biçim

PHILIPPE STARCK EXAMPLES IN THE SEARCH FOR CONTEMPORARY FURNITURE

DESIGN FORM

Abstract
Today's furniture designs have changed in line with vital needs and have taken different forms. The
formal differences that furniture designs show can be shaped within the scope of aesthetic criteria,
symbolic criteria or functional criteria. With the development of technology, our daily needs are
changing. This change also affects the design of interior reinforcement. Along with the needs created by
technology, furniture designs reveal different designs with the search for form and material choices. In
today's furniture designs, besides functional needs, formal features and aesthetic searches are determined
as the main criteria of designs. When we look at contemporary furniture designs, Philippe Starck's
product and furniture designs attract attention with their formal features. Philippe Starck leaves a strong
influence on the design literature by designing many products with different functions that meet our daily
needs with the search for new forms. Philippe Starck's concept of design, which brings different views to
many designs, will be discussed as the research subject of the study. In this study, form, form, function
and aesthetic elements specific to Starck designs are examined, and the formal differences displayed by
today's furniture designs are revealed.
Keywords: Contemporary Design, Furniture, Philippe Starck, Form, Form

148
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Giriş
Güngör’e göre tasarım; zihinde oluşan kalemle ya da herhangi bir yolla ifade edilen ilk şekle tasarım
denir. Tasarım form sözcüğünün mimarlık’ ta ki karşılığıdır (Güngör, 2005, s.5). Form, Türkçe anlamıyla
biçim sözcüğü ile ifade edilmektedir. Tasarımın oluşturulması ve başarılı bir sonuca ulaşması açısından
form önemli bir ilkedir. Soyut anlamları bir yana bırakılırsa form kavramı bir nesnenin genel biçimini
belirleyen sınırlarının sürekliliği ile oluşan biçimsel düzeni ifade eder (Onat, 1995, s.2).
Biçim, bir hacmin dış hatlarını ve strüktürünü tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bir hacmin,
kendine özgü biçimi, söz konusu hacmin sınırlarını belirleyen çizgiler ve düzlemlerin şekillerine ve
birbirleri arasındaki ilişki tarafından belirlenir.
Biçimlerin çevre çizgileriyle belirli hale gelmesi gerekir. Aslında her cisim herhangi bir anda hudutlarının
belirttiği geometrik ya da serbest biçim kalıbına girmiş demektir. Bir kare, bir dikdörtgen ayrı ayrı
şekillerdir. Büyüklükleri ne olursa olsun bir dik üçgen, bir ikizkenar üçgen ayrı ayrı şekiller değil, bir
üçgenin farklı biçimleridir. Buna karşılık büyüklükleri farklı iki dairenin şekilleri de, biçimleri de ayrı
olup, sadece ölçüleri farklıdır.
Bu tanımlar doğrultusunda, biçim tasarımın ortaya çıkmasında yardımcı bir tasarım ilkesidir. Form
arayışında olan tasarımcı form kavramı hakkında geniş bir bilgiye sahip olması gerekir. Onat 1995’de
gerçekte tüm formların, geometrik asal formlardan elde edilebileceğini, herkes tarafından bilinen, sade,
asal geometrik formları işleme ve kullanma tekniklerinin belirlenmesi gerektiğini ifade etmektedir. Form
bir işlevi yerine getirdiğinde ya da çevreyle ilişki kurduğu zaman gerçeklik kazanır.
Tasarım sürecinde form arayışı farklı tasarımcılar, ya da farklı akımlar doğrultusunda değişiklikler
göstermektedir. İşlev, estetik ya da sembolik özellikler mobilya tasarımında form arayışına yön
vermektedir. Mobilya tasarımları biçimsel olarak, doğrusal, düzlemsel ve hacimsel, düz veya eğrisel
çizgili, açılı veya serbest biçimli olabilir. Kullanıcı faktörü bir mobilya tasarımının formunu
yönlendirebilir. Kullanıcı açısından rahat bir tasarım, boyutlarımıza uygun, ya da kullanılan mekana
uygunluğu gibi unsurlar form açısından belirleyicidir. Mobilyaların biçimlenişi mekanın kullanımını ve
algılanmasını etkileyecektir. Mobilya tasarımında fonksiyonellik önemli bir parametredir ancak, form,
malzeme, kullanıcı faktörü, sürdürülebilirlik gibi özelliklerde çağdaş tasarımlarda önem kazanmaktadır.

Philippe Starck Tasarım Anlayışı

Starck geçmişten günümüze tasarımlarında günlük kullanım nesnelerini; yaratıcı, sembolik değerlere
sahip, eğlenceli, farklı malzeme ve teknoloji yöntemleriyle üretilerek, heykelsi görünüme sahip ürünler
ortaya koymaktadır.20. yüzyılın önemli tasarımcılarından Starck dünyayı daha yaşanabilir bir hale
getirebilmek için minimalizmi ön planda tuttuğunu ifade etmektedir (Tütüncü, 2016, s.146). Tasarımlarını
şöyle tanımlar; poetik, politik, pragmatik ve başkaldıran bir değer etrafında kurgulanmasıdır.
Starck’ın tasarladığı birçok nesne ikonik bir tasarım olarak literatürde yer almaktadır. Kullanıcı odaklı
tasarım anlayışıyla beraber Starck, iyi ve faydalı tasarım felsefesine sahiptir. Çağdaş tasarımlar Starck’ a
göre fonksiyonellik yanında, duygusal parametreler içermelidir. Nesnelerin tasarımında anlam; mimari
tasarım, ürün tasarımı, moda tasarımı gibi tasarımın birçok alanında anlamsal ve duygusal özellikler, son
yıllarda önem kazanmaktadır. İnsanlar bir nesnenin sahip olduğu anlamı okuma isteği, onu keşfetme
isteği son yıllarda tasarım için önemli bir unsur haline gelmiştir. Starck’ın en bilinen tasarımlarından
“Juicer” bir limon sıkacağı tasarımıdır.

149
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şekil 1. Philippe Starck, Juicer, 1990

“Juicer” 1990 yılında Alessi firması için tasarlanmış ikonik bir tasarımdır. Heykelsi bir forma sahip olan
tasarım aslında, alüminyum döküm malzeme özelliği ile sitrik asitin renk değiştirmesi ile kullanımı zor
olan bir nesnedir. Ancak, üretildiği yıldan günümüze kadar ilgi gören, Londra Victoria & Albert müzesi
ve New York Modern Sanat Müzesi koleksiyonunda sanat nesnesi olarak yer almaktadır.
Çağdaş Mobilya Form Arayışında Philippe Starck Tasarımları
Strack mobilya tasarımlarında form arayışı özelinde en ilgi çeken tasarımı “W.W. Stool” tabure tasarımı
olmuştur.

Şekil 2. Philippe Starck, W.W.Stool Chair, 2002

Stool tabure, bir alman sinema yönetmeni ofis kullanımı için tasarlanmıştır. Kum döküm yöntemi
kullanılarak tek parça halinde üretilmiş, emaye turkuaz alüminyum malzeme ile heykelsi bir forma
sahiptir. Sahip olduğu akıcı formu elde etmek için farklı bir üretim tekniği kullanılmıştır. Formu doğadan
ilham alınarak, filiz şeklinde biyomorfik biçimsel bir özelliğe sahiptir.

150
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şekil 3. Philippe Starck, Louis Ghost Chair, 2000

Mobilya tasarımlarında plastik kullanmaya başlayan Starck daha az malzeme daha fazla nesne üretimi
anlayışıyla farklı tasarımlar ortaya koymaktadır. Mobilya tarihinde önemli bir yeri olan 16. Yüzyıl “Louis
Sandalye” tasarımı Philippe Starck için ilham kaynağı olmuştur. Geçmiş döneme ait bir ürünün yeniden
tasarlanması kullanıcı için sembolik bir anlam taşımaktadır. Aynı zamanda geçmiş döneme ait hatırlatma
ve deneyim duygusunu kazandırmaktadır. Plastik malzeme kullanımıyla Starck görünmezlik, hafiflik,
eski ve yeni birleşimi ile modern bir tasarım ortaya koymaktadır.

Şekil 4. Philippe Starck, Kartell Masters, 1990. Philippe Starck, Marie, 2002
“Kartell” sandalye ve “Marie” sandalye en az malzeme, en az form ile ve olabildiğince az ağırlığa sahip
olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu tasarım yaklaşımı beraberinde plastik malzeme üretimi ile çok başarılı
bir tasarım elemanı haline gelmiştir. Sürekli yeni tasarımlar üretmekte olan Starck çevresel kaygılar
beraberinde ekolojik tasarım yönünde sürdürülebilir tasarımlara önem vermeye başlamıştır. Sürdürülebilir
dayanaklı nesneler için yeni çözüm önerileri aramaya başlamıştır.

151
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şekil 5. Philippe Starck, Lou Read Chair, Lou Think Chair, Lou Eat Chair, 2011,2016,2016.
Organik malzeme kullanımı ile 2011 yılında tasarladığı “Lou Read” okuma koltuğu heykelsi eğrileri
olan, teknolojinin hakim olduğu bir çağda okuma koltuğu tasarlayarak sohbet ve okuma için bir manifesto
niteliğindedir. Ve daha sonra bu seriye “Lou Eat” ve “Lou Think” tasarımları da eklenmiştir. “Lou”
kolleksiyonu antropomorfik özellikleri ifade ederek insan vücudunu anlatan bir tasarım diline sahiptir.

Şekil 6. Philippe Starck, Zartan Chair, 2012

Organik ve geri dönüştürülmüş plastiğin yeterli olmayacağı düşüncesiyle tasarımcı, daha farklı
araştırmalar gerçekleştirerek, sürdürülebilir büyümeyi azaltma ve bizi daha az plastik sonrası döneme
götürebilecek tasarımlar üzerinde çalışmaya başlamıştır. Bu araştırmalar beraberinde 2012 yılında
tamamen geri dönüştürülmüş “Zartan” sandalye tasarımını plastik yerine bitki bazlı malzemeler ile
ütermiştir. “Zartan” sandalye tüm bileşenleri ile tamamen doğal bir ürün tasarımıdır. Yüksek teknoloji ile
bambu, keten ve kenevir kullanımı ile tasarlanmıştır.

Sonuç
Mobilya tasarımları günümüz tasarım yaklaşımı olarak ele alındığında, biçimsel özellikleriyle farklılıklar
göstermektedir. Kullanıcı odaklı tasarımın günümüzdeki önemiyle beraber tasarımlar farklı form,
malzeme, teknolojik özellikler gibi günümüz ihtiyaçlarına cevap veren mobilya tasarımları ortaya
konmaktadır. Çağdaş mobilya tasarımında birçok tasarımcı, tasarım firması aynı özellikle birbirine benzer
tasarımlar yaratmaktadır. Bunların içinde ayırt edici özelliklere sahip anlamsal unsurlar taşıyan mobilya
152
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
tasarımları öne çıkmaktadır. Form arayışı sadece fonksiyona dayalı olarak değil, günümüzde yer alan
ihtiyaçlara ya da ekolojik kaygılara, farklı malzeme kullanımı gibi özelliklere sahip olarak tasarıma
dönüşebilmektedir. Bu bağlamda biçimsel özelliklere yön veren unsurlar geçmişten günümüze farklılıklar
göstermektedir. Bu farklılıklar Philippe Starck tasarımları ele alınarak incelenmiş, mobilya tasarımlarında
biçimsel özelliklerin dayandığı unsurlar yorumlanmıştır. İncelenen mobilya tasarımlarının farklı biçimsel
özelliklere sahip olmasına özen gösterilmiştir. Bir mobilya tasarımının yaratım sürecinde, form arayışının
ilk belirleyici unsur olması çalışma kapsamında öne çıkarılmaktadır. Bu nedenle bazı tasarımlarda
tercihleri etkileyen unsurların, güçlü biçimsel form, renk, hatırlatma, sürpriz, eğlence, geleneksellik ya da
malzeme özelliklerininde etkili olduğu inceleme sonuçlarında ortaya çıkmaktadır.

KAYNAKLAR

Ching, F.D.K. (2002). Biçim, Mekan ve Düzen. İstanbul: Yem Yayın.

Ching, F.D.K. (2006). İç Mekan Tasarımı. İstanbul: Yem Yayın.

Güngör, H.İ. (2016). Temel Tasar: Görsel Sanatlar ve Mimarlık İçin. Patates Baskı Yayınları.
Onat, E. (1991). Mimarlık, Form ve Geometri. İstanbul: Yem Yayınları.
Starck, P. (1996). Philippe Starck Distorde. Milan: Electa.
Starck, P. (1999). Interiors Imagine, Individual and Rare-Like You. English: Goodman Publisher.
Tütüncü, F. (2016). Artam Global Art&Design, Eylül-Ekim 2016, sayı 39, İstanbul.
www. Starck.com
https://www.independent.co.uk/property/interiors/the-secret-history-of-philippe-starcks-lemon-squeezer-
1972849.html
https://www.parisdesignagenda.com/philippe-starck-launches-lou-collection/
http://www.bonluxat.com/a/philippe-starck-zartan-chair.html

153
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

BENDING MOMENT RESISTANCE OF T-TYPE FURNITURE JOINTS CONNECTED WITH

DIFFERENT RTA FASTENERS (CLAMEX P14 AND TENSO P14) IN CABINET
CONSTRUCTION

Abdurrahman KARAMAN
ORCID: 0000-0002-5925-7519
Uşak University
Şekip Şadiye YAŞAR
Gümüşhane University
ORCID: 0000-0002-3500-4453

Abstract
This study was carried out to determine the the compression and tension strength and bending moment
resistance of T-type furniture joints connected with different RTA fasteners (Clamex P14 and Tenso p14)
using MDF surfaced with synthetic resin sheet (LamMDF). Two different fasteners were utilized for
constructing the test specimens. The tension strength, compression strength and bending moment capacity
tests were applied on 40 pieces of test samples prepared in this respect based on the principles of ASTM
D 1037. According to the results of the test, T-type samples joints connected with Clamex P14 fastener
gave higher strength values than T-type corner joints connected with Tenso P14. The bending strength
was obtained as the highest (124.44 N) in the tests samples, which were prepared by using Clamex P14
fastener and the same was obtained as the lowest (97.38 N) in the test samples, which were prepared by
using Tenso P14 fastener. The tension strength value was determined to be the highest (1090.39 N) in the
tests samples, which were prepared by using Clamex P14 fastener and the same was obtained as the
lowest (311.24 N) in the test samples, which were prepared by using Tenso P14 fastener. The bending
moment capacity value was determined to be the highest (15.18 N.m) in the tests samples, which were
prepared by using Clamex P14 fastener and the same was obtained as the lowest (11.83 N.m) in the test
samples, which were prepared by using Tenso P14 fastener. As case furniture constructions are under
tension and compression forces, in LamMDF using Clamex P14 fastener can be recommended.

Keywords: T-Type Joints, Bending Moment Resistance, RTA Fasteners

INTRODUCTION
Ready-to-assemble (RTA) furniture has been improved visually and functionally since Eric Sauder,
founder of Sauder Woodworking, Archbold, OH, was granted the first patent on a knockdown (KD) table
in 1951. RTA furniture is specifically designed and manufactured to be sold in a flat package, which
allows consumers to take it home or to their office and assemble it themselves. Shipping furniture
unassembled lowers costs by eliminating assembly costs and reducing shipping costs. Ready-to-assemble
furniture evolved from KD furniture, which had been on the market for many years. As a result of new
materials, new manufacturing techniques, new fastening hardware, and updated styling, modem ready-to-
assemble furniture is a dramatic improvement over yesterday’s knock-down furniture (Sinclair et al.
1990). A variety of fasteners have been developed and used in construction of RTA furniture. Despite
154
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
their widespread use, information is lacking concerning mechanical performance of these fasteners. Such
information is essential for the rational design of RTA furniture. Development of sophisticated equipment
and materials and emphasis on style makes RTA furniture more like assembled solid and veneer furniture.
Recent RTA products are trending toward more upscale furniture offerings (Guntekin, 2002). Tankut
(2006) indicated that material, loading and joint type have a significant impact on the strength of RTA
corner joints. In addition, all types of RTA corner joints; tensile strength was higher than compression
strength. The product designer must know what type and size of loads will be applied when the product is
in use.
Joints must be designed in such a way that they can carry the loads expected to carry during use. Many
connection and bonding techniques are used to create furniture joints. Acceptable strength properties of
fasteners and joining constructions should be known in advance as required by the appropriate design. For
many different connections in corner joints in the furniture menu. The usage of the load carrying
capacities of these elements is for the service life and use of the furniture required for life safety. Based
on this importance, it is for the relevant study “Under the diagonal pressing and pulling strength
capacities of used T-type furniture joints using different disassembled type connections” (Tankut, 2011).
Many researchers have examined the effects of T-type furniture joints on strength in MDF and YL
materials. Vassiliou and Barboutis (2008) was conducted to evaluate the strength of the middle and corner
joints made with wood and plastic biscuits, and to determine the effects of bonding technique and type of
the composite board (particleboard, medium density fiberboard) on the joints fastened with biscuit
fasteners. The results indicated that MDF bonded or unbonded middle and corner joints were stronger
than the similar joints made with particleboard. Kureli and Altınok (2011) researched that the strength
performances of montable fasteners which are made up from particleboard, fiberboard and particleboard
surfaced with synthetic resin sheet used for case furniture joints. As a result of the withrawals specimens,
the highest strength was obtained on the MDF-(processed) with metal minifix. Tankut (2011) was carried
out to determine the effects of pilot hole, screw diameter, and wood composite panel type on the diagonal
compression and tension strength properties of particleboard surfaced with synthetic resin sheet (LamPb)
and MDF surfaced with synthetic resin sheet (LamMDF). Results of means separations of moment
strengths indicated that in general the joints loaded in bending have greater moment strength than those
loaded in tension. LamMDF corner joints were stronger than LamPb corner joints. Karaman (2019)
studied determination of shear strength performance of H-type furniture joints with disassembled type
fasteners (Clamex P14 and Tenso P14). Karaman et al. (2020) studied that The effects of distances
between the fastener types (Clamex P14 and Tenso P14) and edges of member were investigated on
bending moment of L-type disassembled furniture corner joints. As a result of the tests, the highest
bending moment value was obtained Clamex P14 fastener.
Although there are many studies in the literature regarding the strength performance tests of T type joints
of the disassembled type fasteners, no studies have been done on the moment strength in T type furniture
joints with disassembled type connection elements (Clamex P14 and Tenso P14). The aim of this study is
to determine the moment strength performance of T type joints with disassembled type fastener elements
(Clamex P14 and Tenso P14) in MDF-lam materials. Consider that this study results will be an auxiliary
resource for the selection of furniture and researchers who will work on this subject.

155
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

MATERIALS AND METHODS

Materials
Eighteen mm thick MDF surfaced with synthetic resin sheet (LamMDF) was selected for this study
because of their common use by the Turkish cabinet manufacturers. In preparing specimens, 210 by 280
cm full-sized board sheets were first cut into face and butt member strips. These strips were subsequently
cut into the desired member lengths. Members for joints were randomly selected from this common
supply. This board material was obtained by random selection from Usak 1 September industrial site
market. Prior to the manufacture of joints physic-mechanical properties of the boards were determined,
including absolute moisture content (MC) according to TSE 322 (1999), density (D) according to TSE
EN 323 (1999), modulus of elasticity (MOE) and modulus of rupture (MOR) according to TSE EN 310
(1999).
Tenso P14 and Clamex P14 fasteners from company Lamello-Switzerland were used in this study (Figure
1). These fasteners (Seritciooglu, Istanbul, Turkey) was obtained connector materials.

Figure 1. Fasteners Used in Tests (Dimensions mm) (Lamello, 2019a; Lamello, 2019b).

Methods
The general configuration and detail of specimens is shown in Fig. 2. Zhang and Eckelman’s (1993) work
was used for the preparation of samples and testing. The specimens consisted of two structural parts,
namely, a face member (Member A) and a butt member (Member B), jointed by Clamex P14 and Tenso
P1. The dimensions of members were 150 mm in length by 150 mm in width for Member A and 150 mm
in length by 132 mm in width for Member B.

156
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 2. General Configuration of The Test Specimen (mm).

The face member and butt member were connected to each other with two fasteners. Lamello Zeta P2
hole making machine was given in Figure 3a. The appropriate adjustments for Clamex P14 and Tenso
P14 fasteners were made and two grooves. Then, 75 mm inwards from the alcove to the center, 9 mm
inwards from the grain to the center, with 9.5 mm thickness and 66 mm width, 13.5 mm deep for Clamex
P14 and 9.5 mm deep for Tenso P14 were opened on the surfaces of the face member; and for grooves
with the same dimensions were made on the windows of the butt member (Figure 3b). Clamex P14 and
Tenso P14 fasteners were placed in the grooves and the parts were assembled. Then A and B elements
were assembled. The Clamex P14 with joint intersection surfaces and the general view of the test samples
are shown in Figure 4a, the Tenso P14 with joints intersection surfaces and the general view of the test
samples are shown in Figure 4b.

Figure 3. a: Lamello Zeta P2 Grooving Machine (Lamello, 2019c), b: Fastener Hole Centers and
Dimensions of Test Specimens (mm).

157
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 4. T type Joints Samples: (a) Clamex P14, (b) Tenso P14
In total 40 samples were prepared for this study. Overall, two different fasteners type (Clamex P14 and
Tenso P14), and two different test methods (bending and tension) consisting of 10 replications each; or, a
total of 40 L-type corner joint specimens (20 for bending, 20 for tension) were constructed for static tests.
Before testing, all specimens were conditioned at 20 ± 2 °C and 65% RH for at least 48 h.
The experiments were carried out in the University of Kutahya Dumlupınar, Simav Faculty Technology,
Woodworking Industrial Engineering Mechanical Test Laboratory on a 10 kN capacity Universal Test
Equipment. Static loading rate of 5 mm/min was used for all specimens. Figure 5 shows the loading
diagrams that are experienced during testing corner joint moment strengths. Bending strength (Fig. 5a)
tend to open the corner joints, and tension strength (Fig. 5b).

158
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 5. General Configuration of The Test Setup Used in The Study for Bending (a) and Tension (b)
Tests (in mm).
The bending moment capacity of the joint is calculated as the product of breaking load and the distance
between the point of application of the load and the face of the joint. The bending moment capacity is, in
fact, the bending moment required to break the joint and it is expressed in units of Nm. In this study the
moment arm (L = 0.122 m) was measured from the point of load application to the face of the joints.
Bending moment capacity was calculated as M= F x L (N.m) 1
where F is the applied load (N).
For the statistical analysis and processing of the test results, the statistical package SPSS 22 was used,
giving an analysis of the variability of the strength mean values with method of One-Way Anova.

RESULTS AND DISCUSSIONS

The evaluation of the average physical and mechanical properties of the MDF surfaced with synthetic
resin sheet (LamMDF) used in the tests is presented in Tab. 1.

Table 1. MC, SG, MOR, and MOE of The MDF Surfaced With Synthetic Resin Sheet (LamMDF) Used
in The Tests.
Material MC Specific Gravity MOR MOE
( %) (kg/m3) (N/mm2) (N/mm2)
LamMDF 6.3 750 34.53 2630
MC: Moisture content, SG: Specific Gravity.

The average values of the bending and tension strengths carrying performance and bending moment
capacity obtained as a result the experiments are shown in Table 2, their one-way Anova analysis results
are shown in Table 3.

159
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Table 2. Bending and Tension Strength and Bending Moment Capacity of Mean Values.
Loading method and
number of specimens Bending Bending moment
Tension strength
Fastener Type strength capacity
(N)
Bending Tension (N) (N.m)
Clamex P14 10 10 124.44 (9.03) 15.18 (1.10) 1090.36 (126.97)
Tenso P14 10 10 97.38 (6.75) 11.88 (0.83) 311.24 (17.23)
*standard deviation in parenthesis.

According to the results of the test, bending strength was obtained as the highest (124.44 N) in the tests
samples, which were prepared by using Clamex P14 fastener and the same was obtained as the lowest
(97.38 N) in the test samples, which were prepared by using Tenso P14 fastener. Tension strength value
was determined to be the highest (1090.39 N) in the tests samples, which were prepared by using Clamex
P14 fastener and the same was obtained as the lowest (311.24 N) in the test samples, which were prepared
by using Tenso P14 fastener. Bending moment capacity value was determined to be the highest (15.18
N.m) in the tests samples, which were prepared by using Clamex P14 fastener and the same was obtained
as the lowest (11.83 N.m) in the test samples, which were prepared by using Tenso P14 fastener.
Consequently, it was determined that the combination of Clamex P14 fastener was more successful with
respect to the bending-tension strength value. Means comparisons results indicated that, in general, the
joints constructed with Clamex P14 fastener showed significantly higher moment strength the ones
constructed with Tenso P14 fastener.

According to fastener type, the independent One-Way Anova results of the bending strength, tension
strength and bending moment capacity values of T-type furniture joints elements are given in Table 3.

Table 3. Summary of The One-Way Anova Results for T-type joints.

Sum
Sources of Squares df Mean Square F Sig.
Tension Strength Between Groups 3035114.161 1 3035114.161 369.745 .000
Within Groups 147755.959 18 8208.664
Total 3182870.120 19
Bending Strength Between Groups 3661.110 1 3661.110 57.643 .000
Within Groups 1143.234 18 63.513
Total 4804.344 19
Bending Moment Capacity Between Groups 54.549 1 54.549 57.653 .000
Within Groups 17.031 18 .946
Total 71.580 19

The One-Way Anova (Table 3) was performed to determine the difference among the fastener type. It
was carried out on data at the 0.05 significance level. The results obtained as a result of the performed t-
test are given in Table 4.

160
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Table 4. T-test results for tension and bending strength, bending moment capacity values.
Fastener
Experiment Type N Mean Std. sd t P
Type
Clamex P14 10 1090.36 126.97
Tension Strength 18 19.229 0.00*
Tenso P14 10 311.24 17.23
Clamex P14 10 124.44 9.03
Bending Strength 18 7.592 0.00*
Tenso P14 10 97.38 6.75
Clamex P14 10 15.18 1.10
BendingMoment Capacity 18 7.593 0.00*
Tenso P14 10 11.88 0.83
*P<0.05

When examined in Table 4, the average tension and bending strength values of Clamex P14 and Tenso
P14 fasteners are 1090.36 (N), 311.24 (N), 124.44 (N) and 97.38 (N), respectively, while the moment
capacity values in bending were determined as 15.18 (N.m) and 11.88 (N.m). As a result of the
independent t-test, it is seen that the values of tension strength, bending strength and while the bending
moment capacity values of the Clamex P14 fastener higher than the Tenso P14 fastener. It has been
determined that there is a significant difference between the values of tension strength, bending strength
and the bending moment capacity of disassembled type fasteners [t(18)=19.929, p.05], [t(18)=7.592,
p.05].

Tankut (2011) was carried out to determine The influence of pilot hole on the moment strength of
screwed T-Type furniture joints. Results of means separations of moment strengths indicated that in
general the joints loaded in bending have greater moment strength than those loaded in tension. LamMDF
corner joints were stronger than LamPb corner joints. Karaman (2019) reports that test samples produced
with Clamex P14 fastener yielded 60% better results in comparison to the samples, which were prepared
with Tenso P14 fastener as a result of the cutting test of the H type test samples, prepared by making use
of demounted type fastener (Clamex P14 and Tenso P14) regarding YL-lam and MDF-lam materials.
Prekrat et al. (2019) reported that the moment carrying capacity is 4.76 Nm as a result of the pressure test
of L-type corner joints with Lamello Clamex P15 fasteners. Karaman et al. (2020) found that the
experimental samples with Clamex P14 connectors were 69% more successful than the experimental
samples combined with Tenso P14 connectors. The researches were compatible with the literature in this
aspect. Tankut (2006) indicated that material, loading and joint type have a significant impact on the
strength of RTA corner joints.

CONCLUSSIONS

In this study, the effects of fastener type (Clamex P14 and Tenso P14 ) on the tension and bending
strengths and the bending moment resistance of T-type joints were analysed and it was concluded based
on the results obtained in this respect that the tension strength is higher than the bending strength.

In general, joints constructed with Clamex P14 fastener yielded higher bending moment resistances than
those of Tenso P14 fastener. As case furniture constructions are under tension and bending forces, in
LamMDF using Clamex P14 fastener. The tension and bending strength perfomances of T-type joints
connected with Clamex P14 were higher than those of joints connected with Tenso P14 fasteners. It was
determined that the test samples produced with Clamex P14 fastener are 250% more successful in terms
of the tension strength in comparison to the test samples prepared with Tenso P14 fastener and 28% more
161
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
successful in terms of the bending strength based on the type of the fastener. Considering the functions of
the furniture and the loads it will carry, knowing the properties of the fasteners to be used will positively
affect the value and economic life of the furniture. These experiments revealed the construction methods
that should be followed to produce the stronger T-type disassembled fasteners joints constructed of
LamMDF.

REFERENCES

ASTM D 1037-06a, (2006). Standard test methods for evaluating properties of wood-base fiber and
particle panel materials. ASTM International, West Conshohocken, PA.
Güntekin, E., (2002). Experimental and Theoretical Analysis of the Performance of Ready-To-Assemble
(RTA) Furnıture Joints Constructed with Medium Density Fiberboard and Particleboard Using
Mechanical Fasteners. Ph.D. Thesis, State University of New York College of Environmental Science
and Forestry, Syracuse, New York, USA.
Kureli, I., Altınok, M., (2011). Determination of Mechanical Performances of The Portable Fasteners
Used on Case Furniture Joint. African Journal of Agricultural Research, 6 (21): 4893-4901, Doi:
10.5897/AJAR11.284.
Karaman, A., (2019). Determination of Shear Strength Performance of H-Type Furniture Joints with
Disassembled Type Fasteners (Clamex P14 and Tenso P14). Academic Studies on Natural and Health
Sciences, Chapter 4, Gece Akademi, Ankara, s.47-56.
Karaman, A., Sofuoğlu, S.D., Yeşil, H., (2020). Investigation of The Effects of Connection Elements on
Bending Moment at L Type Disassembled Furniture Corner Joints. Turkish Journal of Forestry, 21 (2):
159-165.
Lamello, (2019a). Lamello Detachable Furniture Connector, Hauptstrasse CH-4416 Bubendorf,
Switzerland. https://www.lamello.com/product/p-system-verbinder/clamex-p-14/ Erişim:28.04.2020.
Lamello, (2019b). Self-Clamping Connector As Gluing Aid For All Angles, Hauptstrasse CH-4416
Bubendorf, Switzerland. https://www.lamello.com/product/p-system-verbinder/tenso-p-14/
Erişim:28.04.2020.
Lamello, (2019c). Zeta P2 The Machine for The Evolving P-System, , Hauptstrasse CH-4416 Bubendorf,
Switzerland. https://www.lamello.com/product/p-system-installation/zeta-p2/. Erişim: 28.04.2020.
Lamello, (2019d). Lamello Detachable Furniture Connector of Technical Information, Hauptstrasse CH-
4416 Bubendorf, Switzerland. https://www.lamello.com/product/p-system-verbinder/clamex-p-14/.
Prekrat, S., Janlkovic L., Brezvic, M., 2019. Design Analysis of Showcase Cabinet With Console
Shelves. Proceedings of the 29th International Conference, Research for Furniture Industry September
2019, Ankara, Turkey.
Sinclair, S.A., Trinka, M.W., Luppold, W.G.., (1990). Ready- To-Assemble Furniture: Marketing and
Material Use Trends. Forest Products Journal, 40 (3): 35-40.
Şeritçioğlu, (2019). Şeritçioğlu Mobilya Döşeme Sistemleri, İstanbul, Turkiye,
https://www.seritcioglu.com, KAT32463.pdf. Erişim:28.04.2020.
Tankut, A.N., (2005). Optimum Dowel Spacing for Corner Joints in 32-mm Cabinet Construction. Forest
Products Journal, 55 (12): 100-104.
Tankut, N., (2006). Moment Resistance of Corner Joints Connected with Different RTA Fasteners in
Cabinet Construction, Forest Products Journal. 56(4) pp.35-40.

162
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tankut, N., (2011). The İnfluence of Pilot Hole on The Moment Strength of Screwed T-Type Furniture
Joints. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW Forestry and Wood Technology, No 73:
75-84.
TS EN., 310. (1999). Wood- Based Panels- Determination of Modulus of Elasticity in Bending and of
Bending Strength. Turkish Standards Institution, Ankara.
TS EN., 322. (1999). Wood-Based Panels- Determination of Moisture Content. Turkish Standards
Institution, Ankara.
TS EN., 323. (1999). Wood- Based panels- Determination of Density. Turkish Standards Institution,
Ankara.
Vassiliou, V.; Barboutis, I. 2008. Strength of Furniture Joints Constructed with Biscuits. In International
Conference of Nabytok, Bratislava, Slovakia, 13-15 May 2008, (pp. 1-6).

163
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

THE EFFICIENCY OF THE WORLD COUNTRIES FIGHT AGAINST COVID 19 PANDEMIC:

DATA ENVELOPMENT ANALYSIS APPROACH

Prof. Dr. Semra Erpolat Taşabat

Mimar Sinan Fine Art University
ORCID: 0000-0001-6845-8278

Abstract
The new coronavirus, which was first seen in the Wuhan region of China in early December 2019 and is
defined by the authorities in this region, is a contagious virus that causes respiratory tract infection and
can be passed from person to person. The official name of the virus has been determined by the World
Health Organization (WHO) as SARS-CoV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome-Coronavirus-2). The
World Health Organization uses the term COVID-19 to describe the disease caused by the virus. On
January 30, 2020, COVID-19 was declared a global health emergency by the World Health Organization.
On March 11, 2020, the virus was declared as a pandemic, that is, a global epidemic.
With this study, the activities of the world countries fight against the COVID-19 epidemic were examined
with Data Envelopment Analysis (DEA) models. DEA is a data-driven method and is widely used to
evaluate and improve performance. DEA, first introduced by Farrell in 1957 and later proposed by
Charnes, Cooper and Rhodes in 1978 as a non-parametric approach based on linear programming
technique, unlike parametric models, optimizing each Decision Making Unit (DMU) separately and used
to compute an experimentally efficient boundary. The performance evaluation is done considering the
total cases, total deaths, total recovered and total tests to evaluate the efficiency of medical treatment in
the countries. The results show the performance of countries around the world in fighting the COVID-19
pandemic. With the help of DEA models, the super efficiency scores of the efficient countries were
determined and potential improvement suggestions were made for the inefficient countries.

Key Words: Covid-19, DEA, Efficiency

INTRODUCTION
New Coronavirus Disease (COVID-19) caused by the SAR-CoV-2 virus is a virus first detected as a
result of research conducted in a group of patients who developed respiratory symptoms (fever, cough,
shortness of breath) in Wuhan, China's Hubei province, in late December. . It is stated that the reason is
due to products sold in the seafood and animal products market. It is a contagious respiratory illness that
affects humans, caused by the severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2). It spread
rapidly and spread to other cities in Hubei province, especially Wuhan, and other provinces of the
People's Republic of China and from there to all countries of the world. Research on the COVID-19
pandemic has quickly entered the literature as it significantly affects the whole world. DEA has been used
as a method to analyze COVID-19 data in some of these studies. Some of these studies are given below.

164
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ghasemi et al., (2020) used dynamic DEA in their work titled “How Do Governments Perform in Facing
COVID-19?”. This study calculated the performance of 19 selected countries in two dimensions:
inefficiency of preventing coronavirus spread and inefficiency of preventing deaths caused by
coronavirus from February 2 to April 12.
Shirouyehzad et al., (2020) examined the level of efficiency in response management against the COVID-
19 outbreak with DEA. In the first step in the study, the total number of cases and death cases were
confirmed, then countries were compared according to the treatment performance of the patients in
reducing the number of deaths and increasing the number of recovered cases. As a result of the analysis, it
was determined that Singapore, Belgium and Vietnam have the highest productivity in CCR and BCC
models. It has been determined that Belgium is the most productive country among European countries
and Italy is the least productive country. In the Middle East, Iran has been observed to be the most
effective country in contagion control, while Egypt is the most effective in medical treatment.
The selection of inputs and outputs discussed in this study and the evaluation of all countries in the world
together has been an important difference that distinguishes the study from the others. In this respect, it is
thought that the study will make significant contributions to the literature. The reason why DEA is
preferred as a method in the study is that DEA is a non-parametric method that does not require any
assumptions, it does not require much data and variables while performing the analyzes, and it calculates
the efficiency according to the best rather than the average. In the face of this important epidemic, the
activities of all countries in the world were examined with the DEA model considered within the scope of
the study.
MATERIALS AND METHODS
Within the scope of the study, since the efficiency of the world countries in the fight against covid-19 will
be examined with DEA, information on DEA will be included in the following subsections.
Data Envelopment Analysis (DEA)
"Efficiency", which is defined as doing the right job in short, shows the extent to which the actual
performance approaches the standard (expected) performance. There are three basic approaches to
measure efficiency: ratio analysis, parametric methods and nonparametric methods. Ratio analysis
includes one-dimensional analysis in terms of scope and purpose. However, since it is foreseen to bring
together different ratios by weighting in productivity measurement, the method remains weak. Parametric
methods assume that the production function has an analytical structure, in other words, assumptions.
Regression analysis is among the most used. Nonparametric methods, on the other hand, handle the
production function in a flexible structure without relying on assumptions. Among the methods that
generally use mathematical programming as a solution method, DEA is the most well known.
DEA was first proposed by Farrel in 1957. It is a data-driven and non-parametric approach used to
compare the performance of units called Decision Making Units (DMUs). The method produces similar
outputs using similar inputs (Zhu, 2009; Cooper et al., 2006; Jacobs et al., 2006). It is has been applied to
all types of organizations and sectors (Cooper et al., 2006). DEA is a method developed to measure the
relative efficiency of DMUs that have similar characteristics in terms of the goods or services they
produce (Boussofiane et al., 1991). In DEA, efficiency is calculated as in (1):
Efficiency = Weighted Total Output / Weighted Total Input (1)
The method gained popularity with the CCR model proposed by Charnes, Cooper, and Rhodes in 1978
and the BCC model proposed by Banker, Charens, and Cooper in 1984. Both models are named by
165
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
combining the authors' initials. While CCR models are based on the Constant Return to Scale (CRS)
assumption, BCC models are based on the Variable Return to Scale (VRS) assumption (Jacobs et al.,
2006; Zhu, 2009; Cooper et al., 2006). Models in DEA are also expressed as input and output oriented. In
input-oriented models, the aim is to "investigate how much the inputs can be proportionally reduced by
keeping the amount of output constant", while in output-oriented models the aim is "to investigate how
much the output quantities can be increased proportionally by keeping the input amount constant".
Moreover, a non-oriented measure quantifies the improvements when both inputs and outputs can be
modified simultaneously Input or output orientation is selected based on those ones over which the
managers have the most control (Coelli et al., 2005).
DEA is used to optimize each DMU individually, calculating an empirical efficient frontier. It gives
inputs/outputs targets for inefficient units as benchmarks, since the outputs and inputs of such a virtual
unit are linear combinations of corresponding outputs and inputs of all other units. Specifically, the
benchmark represents the peer group for the inefficient DMU (Thanassoulis et al., 2008).
Strengths and Weaknesses of DEA
There are basically two important reasons for using DEA in different studies. The first of these is
methodological and the other is managerial and policy. These also constitute the strengths of the method.
The methodological benefits of DEA can be summarized as follows: 1. It is not constrained by
relationships between variables (Jacobs et al., 2006); 2. It applies to all types of organization and sectors
(Cooper et al., 2006); 3. It can handle many variables and appropriate when there is no linear relation
between multiple inputs and outputs or the relationship is unknown (Cooper et al., 2006).
As to managerial and policy benefits are: 1. It distinguishes best practice and weak DMUs, identifies
peers and targets for weak DMUs (Jacobs et al., 2006; Zhu, 2009; Cooper et al., 2006); 2. Expands the
single output and input ratio analysis into multiple outputs and inputs (Zhu, 2009; Cooper et al., 2006); 3.
Sets opportunities for collaboration between policymakers and managers, between analysts and other
actors (Cooper et al., 2006).
As with many methods, DEA also has weaknesses. These can be listed as follows: 1. It assumes a correct
data measurement and it is sensitive to the nature of data, model specification and homogeneity and
heterogeneity of DMUs (Jacobs et al., 2006); 2. Its results depend on the number of variables (Cooper et
al., 2006); 3. It requires transforming zero and negative inputs and outputs (Zhu, 2009; Jacobs et al.,
2006); 4. There is no clear guide to handle environmental factors that influence DUMs’ performance
(Jacobs et al., 2006); 5. It is unclear how to include a categorical/nominal variable in DEA (Debela,
2017).
The implementation steps of DEA
The implementation steps of DEA can be summarized as follows:
Stage 1: Selection of DMUs: Since it will affect the significance of the results, it is very important that
DMUs are similar (homogeneous) in terms of production and technology. The number of DMUs is
important for the reliability of the research (Bowlin, 2000). There are different opinions in determining
the number of DMUs. 1. The number of DMUs should be at least twenty (Norman & Stoker, 1991). 2.
The number of DMUs should be at least twice the number of inputs and outputs (Dyson et al.). 3. The
number of DMUs should be at least three times the number of inputs and outputs (Vassiloglou and
Giokas, 1990). 4. If the number of inputs is m and the number of outputs is p, the number of DMUs must

166
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
be at least m + p + 1 (Boussofiane et all., 1991). 5. If the DMUs are denoted by n, inputs m and outputs s,
the following inequality must be met (Cooper et al., 2006): n ≥ max (m.s, 3. (m + s))
When the DMU is not enough, the problem of “degrees of freedom” in DEA is encountered. This
situation causes the discrimination power of DEA to decrease and many DMUs to become effective. On
the other hand, the high number of DMUs can negatively affect homogeneity.
Step 2: Selection of the input and output variables: The values obtained as a result of the work of the
DMUs are defined as output, and the specific characteristics acquired while obtaining the output are
defined as input. Therefore, the choices of input / output variables may differ according to the purpose.
For the reliability of the efficiency analysis, the number of inputs and outputs and DMU numbers should
be selected in coordination with each other.
Stage 3: Data Availability and Reliability: It is necessary to obtain input and output data for all DMUs.
Stage 4: Model selection and efficiency measurement: The model is input-oriented over the control
point inputs, while the model is output-oriented over the outputs. In DEA, efficiency limit is established
with DMUs with the best performance. All points not listed on "efficiency boundary" is considered
ineffective. The relative efficiency of DMUs takes values between 0 and 1. While "1" expresses
efficiency, other values indicate inefficiency (Erpolat Taşabat, 2011). Relative efficiency measurement is
carried out in two stages: 1. To identify the best DMUs that produced the most output using at least few
inputs. 2. Taking the selected best DMUs set as a reference and measuring the distances of the
inefficiency observations from the specified limit radially.
Stage 5: Evaluation of the results.
DEA Models
CCR and BCC models are the two most basic models of DEA. These models can be examined in two
groups as "input oriented" and "output oriented". The mathematical expressions of these models are given
below.
CCR Model: It is the first and basic DEA model developed by Charnes, Cooper and Rhodes (1978). This
model calculates the total efficiency scores of DMUs under the CRS assumption. The total efficiency
score consists of the product of technical efficiency and scale efficiency values. The envelope surface
obtained from input and output oriented CCR models is the same. However, the projections of inefficient
DMUs on the efficient boundary are different. A DMU effective in the input oriented CCR model is also
effective in the output oriented CCR model. Input and output oriented CCR models are given in Table 1
and Table 2 below, respectively. In the dual model, the variable θ and a λ variable corresponding to each
DMU are defined. Because of the duality between the two models, θk and Φk must take equal values. The
explanation of the notations used in both these models and the BCC models for input and output oriented
are: m: Number of inputs; p: Number of Outputs; n: number of DMUs; Xij: The amount of input i used
by the DMU j (Xij> 0); Yrj: r output amount produced by j DMU (Yrj> 0); vi: The weight that the DMU
k will give for the input I; ur: The weight of DMU k for output r. Φk: efficiency of the DMU k for the
primal model; θk: efficiency of the DMU k; λkj: The expression determining the efficiency in the dual
model.

167
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Input Oriented CCR Models:

Table 1. Input Oriented CCR Models
Primal Model Dual Model Super Efficient Model
(Multiplier Model) (Envelopment Model)

Output Oriented CCR Models:

Table 2. Output Oriented CCR Models
Primal Model Dual Model Super Efficient
(Multiplier Model) (Envelopment Model) Model

168
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Input Oriented BCC Models:
Table 3. Input Oriented BCC Models
Primal Model (Multiplier Dual Model Super Efficient
Model) (Envelopment Model) Model

Output Oriented BCC Models:

Table 4. Output Oriented BCC Models
Primal Model Dual Model Super Efficient
(Multiplier Model) (Envelopment Model) Model

BCC Model: BCC model developed by Banker, Charnes, Cooper (1984) has been transformed into VRS
state by adding convexity constraint to CCR model which has CRS. While the CCR model measures total
efficiency under the CRS assumption, the BCC model measures only technical efficiency by comparing
DMUs of similar scale with each other under the VRS assumption. In the case of CRS, for the DMU to
have an efficiency value of 1, it must have both technical efficiency and scale efficiency. In the case of
VRS, a DMU without scale efficiency can be found on the boundary if it is technically efficient. Input
and output oriented BCC models are given given in Table 3 and Table 4 below, respectively.
Super Efficiency Models
In CCR and BCC models, the efficiency values of active DMUs are found as 1, while the efficiencies of
ineffective DMUs are found as values less than 1 (input oriented) or greater than 1 (output oriented)
according to the orientation of the model. This method shows only effective and ineffective DMUs and
does not give any information about the ordering of DMUs. With the super efficiency model developed
by Anderson and Petersen (AP Method), the comparison and ranking of the active DMUs with all other
DMUs was provided (Cooper et al., 2006). In the AP model, the DMU with the highest score is ranked
first, and the DMU with the lowest score is ranked last. In this way, all DMUs are ranked according to the
super efficiency score value from the most efficient to the least efficient.

169
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Undesirable Input or Output
The most well-known DEA models are the CCR model (Charnes et al., 1978), the BCC model (Banker et
al., 1984), the Additive model (Charnes et al., 1985), and the Cone Ratio model (Charnes et al,. 1989).
These DEA models were all formulated for desirable inputs and outputs. However, there frequently exist
undesirable inputs and/or outputs in real applications. There are some possibilities for dealing with
undesirable factors (inputs and/or outputs) in the DEA models. Some of the existing approaches are
briefly summarized as follows (Liu et al., 2009; Jahanshahloo et al., 2005): 1. to ignore the undesirable
factors. 2. to treat the undesirable outputs as inputs and the undesirable inputs as outputs. However, this
does not reflect the true production process (Liu and Sharp, 1999). This approach is an attractive method
in studying operational efficiency due to its simplicity and elegance, although it changes the physical
input-output relationship. Its starting point is that efficient DMUs wish to minimize desirable inputs and
undesirable outputs, and to maximize desirable outputs and undesirable inputs. If one only wishes to
investigate operational efficiency from this point of view, there is no need to distinguish between inputs
and outputs, but only minimum and maximum. 3. to treat the undesirable outputs in the non-linear DEA
model (Fare et al., 1989). 4. to apply a monotone decreasing transformation to the undesirable outputs and
to use the adapted variable as outputs: a) The most acceptable one is f (U) = −U (ADD approach)
(Koopmans, 1951). After this transformation the undesirable inputs or outputs will become desirable.
However, the data may then become negative, and it is not straightforward to define efficiency scores for
negative data. b) Translation f (U) = −U + β is another widely used one (Ali and Seiford 1990; Pastor
1996; Scheel 2001; Seiford and Zhu 2002). However, it is well-known that not only ranking but also
classification may depend on β. c) Another transformation is the multiplicative inverse: f (U) = 1/U
(Golany and Roll, 1989; Lovell et al., 1995). Being a nonlinear transformation, its behaviors are even
more complicated (Scheel 1998). d) Handling negative data (but desirable) with directional distance
functions (Färe and Grosskopf, 2004; Silva Portela et al., 2004; Yu, 2004). Such approaches are closely
related to the weighted additive models in order to measure proportional gains from the slacks, which are
always positive. It is important to realize that the additive models are able to handle negative data. After
some simple modifications, they can easily handle undesirable cases as well.
How to properly select a suitable transformation is very much case-dependent. The approaches based on
data-transformation may unexpectedly produce. The transformation performed should be taken into
account when interpreting the results.
Data and Variables
In this study, which was carried out to investigate the effectiveness of the world countries' fight against
the COVID-19 pandemic, it was thought that the variables of Total Tests, Total Cases, Total Deaths and
Total Recovered were important indicators that should be used in developing the DEA model. The data
for these variables were obtained from the Worldometer updates site on 10.12.2020. According to
Worldometer updates the coronavirus COVID-19 is affecting 218 countries and territories around the
world and 2 international conveyances. The day is reset after midnight GMT+0. The list of countries and
territories and their continental regional classification is based on the United Nations Geoscheme. The
following results have been reported worldwide when the data was obtained: Coronavirus Cases:
66,287,800, Deaths: 1,525,547, Recovered: 45,865,439. It was found appropriate to use the variables
proportioned to the population and multiplied by one million (1 M pop) in the model. The details of the
determined variables and the DEA model deemed appropriate to be developed are shown in Table 5. It is
possible to develop different DEA models suitable for the purpose determined with different variables.

170
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 5. Developed model and its details
Model Input Output
Output –Oriented BCC VRS Total Cases/1 M pop Total Recovered /1 M pop
Super Efficient Model
Total Tests /1 M pop Total Death /1 M pop
With the developed model, it was aimed to examine the effects of inputs on outputs. It is recommended to
use the BCC VRS super efficient model to solve the model as there are uncertainties and unprecedented
difficulties in managing the Covid-19 outbreak and inadequate access of DMUs to resources (Banerjee &
Morella, 2011). It was preferred that the models developed should be output-oriented, since it would be
easier and more correct to increase outputs than decreasing inputs in times of crisis and extraordinary
pressure from multiple actors (Zhu; 2009; Cooper et al., 2006). In the model total cases input and total
death output are variables whose increment is not desired. In other words, they are variables that have
negative effects. Since using negative data directly in DEA will cause misleading results (Zhu, 2009),
variables that have a negative effect, whose increase is not desired in the study, were included in the
analysis by “undesirable inputs are handled as outputs, and undesirable outputs as input” transforming.
Table 6 contains an extraction of the data set in which all inputs and outputs to be used for the proposed
model are given together.
Table 6. Extract from the original data set.
Country, Total Total Total Total
# Other Cases Deaths Recovered Tests
World 69,262,546 1,576,186 48,019,261
1 USA 15,822,331 296,715 9,231,769 213,115,488
2 India 9,767,371 141,772 9,253,306 150,759,726
3 Brazil 6,730,118 179,032 5,901,511 25,700,000
…
15 Peru 977,312 36,455 912,501 5,204,299
16 Turkey 925,342 15,531 447,361 20,294,377
...
216 MS Zaandam 9 2 7
217 Marshall Islands 4 4
218 Wallis and Futuna 3 1 1,149
219 Samoa 2 2
220 Vanuatu 1 1

RESULTS
Since there is no population data for Diamond Princess and MS Zaandam DMUs in the data set, the
inputs and outputs proportioned to the population could not be calculated. Therefore, these DMUs were
not included in the analysis. In addition, since the recovered variable belonging to DMU 7, 8, 21, 36 in
the data set was entered as N / A, analysis of these DMUs could not be performed. Within the scope of
the study, the results given in Table 7 were achieved by applying the output oriented BCC VRS super
efficiency model. The analyzes were carried out with the program EMS (Efficiency Measurement
System). The Reference Set (benchmarks) is a guiding set of active DMUs that inactive DMUs can
sample to be active. The reference set can consist of a single DMU or multiple DMUs. Any of the active
DMUs specified in the reference set can be selected. The reference set is located on the activity limit.
Slack values ({S}) indicate the amount of improvement an inefficient DMU must make in its input or

171
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
output to be efficient. Weights ({V}) values express the weights of inputs and outputs in creating the
efficiency score.
Table 7. Results for Effective Countries
Input and Output Weights
Inputs Outputs
DMU Score Deaths Tests Recovered Cases Benchmarks
206 Vatican City 0.20% 0 0 0 1 170
133 Andorra 58.94% 0 0 0.77 0.23 38
56 Qatar 60.80% 0.08 0.15 1 0 140
110 French Polynesia 81.48% 0.14 0.06 0 1 37
92 Montenegro 83.14% 0 0.12 0.22 0.78 42
53 Armenia 95.46% 0 0.5 1 0 86
According to the results in Table 7, DMU206 has 170, DMU133 has 38, DMU56 has 140, DMU110 has
37 DMU92 has 42 and DMU53 has been referenced to 86 inefficient DMUs. When the weights of the
efficient DMUs are examined: While the “cases” variable was effective alone in the effectiveness of
DMU206, the efficiency of DMU133 was affected by 0.77 of the “recovered” variable and 0.23 of the
“cases” variable. Similar inferences can be made for other DMUs in the table.

Table 8. Results for Ineffective Countries

Input and Output Weights Slack Variables
Ran Inputs Outputs Benchmar Inputs Outputs
DMU Score
k Deat Test Recover Cas ks Deat Recover
Tests Cases
hs s ed es hs ed
56 (0.38) 274.5 4847.1
1 24 Czechia 102.35% 0 0.14 1 0 0 0
92 (0.62) 6 8
Argenti 53 (0.50) 476.6 7663.9
2 9 103.64% 0 0.39 1 0 0 0
na 206 (0.50) 2 2
56 (0.87) 605384.
3 77 Bahrain 106.63% 0.15 0 1 0 0 0 701.76
133 (0.13) 28
…
53 (0.05)
14 Djibout 11103.
99 465.58% 0.12 1.21 1 0 56 (0.21) 0 0 0
1 i 43
206 (0.74)
56 (0.48)
100 16 Turkey 466.07% 0.97 0.61 0 1 110 (0.44) 0 0 8129.78 0
206 (0.07)
56 (0.58)
92 (0.28)
101 28 Canada 473.50% 0.5 0.42 0.12 0.88 0 0 0 0
110 (0.14)
133 (0.00)
…
18 420825.0
211 Tanzani 0 0 0 1 206 (1.00) 0.3 0 5967.8 0
4 0%
a
20 489077.8 4321.3
212 Laos 0 0 1 0 206 (1.00) 0 11383 0
3 9% 3
21 580294.2 16257.
213 Vanuat 0 0 1 0 206 (1.00) 0 0 0
8 6% 17
u

172
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 8 includes the first and last three DMUs with the highest efficiency scores among the ineffective
DMUs. Ranking of Turkey is also given in Table. Turkey's score contained in the centenary event in
inefficient DMUs are calculated as 466.07%. The effiency score in the calculation of Turkey "death" ratio
is 0.97, "tests" ratio is 0.61 and “cases” ratio is 1 but "recovered" had no effect. For Turkey to be efficient
“recovered” variable need to be increasing 8129.78 units. When examining Turkey's reference set, It is
seen that Qatar (0.48), French Polynesia (0.44) and Vatican City (0.07) can be taken as role models. The
comments of the results of other DMUs in the table can be made similarly.
DISCUSSION
As a result of the super-efficiency model of the output-oriented BCC VRS model, it has been determined
that Vatican City, Andorra, Qatar, French Polynesia, Montenegro and Armenia countries, which are
determined to be effective in fighting COVID-19, can be taken as role models for other countries.
CONCLUSION
With this study, it is aimed to investigate whether the countries of the world are able to fight effectively in
terms of health indicators against the COVID-19 epidemic, which is the most important health problem of
today. For this purpose, it was preferred to use DEA, which is widely used in efficiency measurement.
The activities of the countries were analyzed within the framework of inputs and outputs determined by
using the super efficiency model of the output-oriented BCC VRS model from DEA's models. It has been
found appropriate to use inputs and outputs proportional to the country population. Thus, a healthier
assessment of the situation was provided. Unfortunately, only 6 countries, namely Vatican City, Andorra,
Qatar, French Polynesia, Montenegro and Armenia, were effective in fighting COVID-19 from the
findings obtained.

REFERENCES
Ali A, Seiford LM (1990). Translation invariance in data envelopment analysis. Operations Research
Letters, 10, 403–405.
Banker RD, Charnes A, Cooper WW (1984). Some models for estimating technical and scale
inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30, 1078–1092.
Boussofiane A, Dyson R, Rhodes E (1991). Applied DEA, European Journal of Operational Research, 2,
6, 1-15.
Bowlin WF (2000). An analysis of the financial performance of defense business segments using data
envelopment analysis. Journal of Accounting and Public Policy, 18(4), 287-310.
Charnes A, Cooper WW, Rhodes E (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European
Journal of Operational Research, 2, 429–444.
Charnes A, Cooper WW, Golany B, Seiford L, Stutz J (1985). Foundations of data envelopment analysis
for Pareto-Koopmans efficient empirical production functions. Journal of Econometrics, 30, 91–107.
Charnes A, Cooper WW, Wei QL, Huhng ZM (1989). Cone ratio data envelopment analysis and multi-
objective programming. International Journal of Systems Science, 20, 1099–1118.
Coelli TJ, Rao DSP, O'Donnell CJ, Battese GE (2005). An introduction to efficiency and productivity
analysis: Springer Science & Business Media.
Cooper WW, Seiford LM, Tone K (2006). Introduction to data envelopment analysis and its uses: with
DEA-solver software and references: Springer Science & Business Media.

173
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Debela B (2017). Managing Performance in Ethiopian Municipalities: A Benchlearning Approach of
Urban Water Services in Oromia National Regional State, PhD thesis, KU Leuven, Public Governance
Institute, Belgium.
Dyson, R. G., Allen, R., Camanho, A. S., Podinovski, V. V., Sarrico, C. S.,Shale, E. A. (2001). Pitfalls
and protocols in DEA. European journal of operational research, 132(2), 245-259.
Erpolat Taşabat S (2011), Veri Zarflama Analizi, Evrim yayınevi.
Färe R, Grosskop S (2004). Modelling undesirable factors in efficiency evaluation: comments. European
Journal of Operational Research, 157, 242–245
Färe R, Grosskopf S, Lovell CAK, Pasurka C (1989). Multilateral productivity comparisons when some
outputs are undesirable: a nonparametric approach. The Review of Economics and Statistics, 71, 90–98
Farrell MJ (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of the Royal Statistical Society,
Series A (General), 120, 253–290.
Ghasemi A, and Boroumand Y, Shirazi M (2020). How do governments perform in facing COVID-19?,
MPRA Paper 99791, University Library of Munich, Germany, revised 20 Apr 2020.
Golany B, Roll Y (1989). An application procedure for DEA. Omega: The International Journal of
Management Science, 17, 237–250.
Jacobs R, Smith PC, Street A (2006). Measuring efficiency in health care: Analytic techniques and health
policy. Cambridge: Cambridge University Press.
Jahanshahloo GR, Hosseinzadeh Lotfi F, Shoja N, Tohidi G, Razavyan S (2005). Undesirable inputs and
outputs in DEA models, pplied Mathematics and Computation 169 (2005) 917–925.
Koopmans TC (1951). Analysis of production as an efficient combination of activities. In T. C.
Koopmans (Ed.), Activity analysis of production and allocation, Cowles Commission (pp. 33–97). New
York: Wiley.
Liu WB, Sharp J (1999). DEA models via goal programming. In G. Westerman (Ed.), Data envelopment
analysis in the public and private sector. Deutscher Universitats-Verlag.
Liu W.B, Meng W, Li XX, Zhang DQ (2009), DEA models with undesirable inputs and outputs, Ann
Oper Res (2010) 173: 177–194.
Lovell CAK, Pastor JT, Turner JA (1995). Measuring macroeconomic performance in the OECD: a
comparison of European and non-European countries. European Journal of Operational Research, 87,
507–518
Norman & Stoker, 1991
Pastor JT (1996). Translation invariance in data envelopment analysis. Annals of Operations Research,
66, 93–102.
Scheel H (1998). Negative data and undesirable outputs in DEA. Working paper in EURO Summer
Institute.
Scheel H (2001). Undesirable outputs in efficiency evaluation. European Journal of Operational Research,
132, 400–410.
Seiford LM, Zhu J (2002). Modeling undesirable factors in efficiency evaluation. European Journal of
Operational Research, 142, 16–20.
Shirouyehzad H, Jouzdani J, Karimvand M (2020). Fight Against COVID-19: A Global Efficiency
Evaluation based on Contagion Control and Medical Treatment, J. Appl. Res. Ind. Eng. 7(1), 13-24
Silva Portela MCA, Thanassoulis E, Simpson G (2004). Negative data in DEA: a directional distance
approach applied to bank branches. Journal of the Operational Research Society, 55, 1111–1121.
Thanassoulis, Portela, & Despic, 2008
Vassiloglou M, Giokas D (1990). A Study of the Relative Efficiency of Bank Branches: An Application
of Data Envelopment Analysis. JORS 41(7): 591-597.
174
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Yu MM (2004). Measuring physical efficiency of domestic airports in Taiwan with undesirable outputs
and environmental factors. Journal of Air Transport Management, 10, 295–303.
Zhu J (2001). Super-Efficiency And Dea Sensitivity Analysis, European Journal Of Operational
Research, 129 (2), pp. 443-455.

175
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KINIK ÇÖMLEKÇİLİĞİ VE BİR ÇÖMLEK USTASI: SALİM YAŞAR

Öğr. Gör. Dr. Bengütay Hayırsever

ORCID : 0000 -0001-5247-533X
Öğr. Gör. Uğur Aydın
ORCID :0000 -0002 -1451 -2694
Erciyes Üniversitesi

Özet
Tarihin en eski zanaatlarından olan çömlekçilik, kültür ve geleneğe bağlı olarak, ihtiyaçlar doğrultusunda
şekillendirilen, üretildiği dönemdeki uygarlıkların yaşam biçimleri hakkında bilgi edinmemizi sağlayan
bir nevi kültürel bir bellek formu olarak da kabul edile gelmektedir. Geleneksel olarak üretilen bu ürünler,
toplumların yaşam biçimleri, sosyolojik, politik ve coğrafi konumlanmaları ile ilgili bilgileri estetik
biçimlenişlerinde barındırırlarken, farklı şekil ve formlarda karşımıza çıkmaktadırlar. Çeşitli
medeniyetlerde çömlek, kendine has özelliklerde biçimlenmiştir. Anadolu; geleneksel üretim yapan pek
çok çömlek merkezine sahiptir. Türkiye de başlıca çömlek üretim merkezlerinden biri ise Bilecik ilinin
merkez ilçesine bağlı bir köy olan Kınık köyüdür. Kınık, 1877-1878 Osmanlı–Rus Savaşında,
Bulgaristan’dan göç eden aileler tarafından kurulmuş bir göçmen köyüdür. Kınık Köyü, bölgenin
toprağının yapısının uygunluğu ve kültürel göç sayesinde köy halkının geçmişte Bulgaristan da
çalıştıkları becerilerini yanlarında getirmeleri ile zamanla Kınık’a malolan bir zanaata sahip olmuştur. Bu
bildiri de; Kınık’lı ustaların kültürlerini yansıttıkları çömlekçilik zanaatı ile ilgili bilgilere yer verilerek,
Kınık’ta hala üretim yapmaya devam eden çömlek ustası Salim Yaşar’ın hayatı ve yapmış olduğu
çalışmalar anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler : Zanaat, Çömlekçilik, Çömlek, Kınık, Salim Yaşar

KINIK POTTERY AND A POTTERY MASTER : SALIM YAŞAR

Abstract
Pottery, one of the oldest crafts in history, has been shaped in line whit needs depending on
culture and tradition.It is accepted as a cultural memory that enables us to learn about the life
styles of the civilizations in the period it was produced .These traditionally produced products
aesthetically contain information about the life styles of societies, their sociological, political and
geographical positioning.In this direction, it appears in different shapes and forms.Pottery in
various civilizations has been shaped with its own.Anatolia has many traditional pottery centers. In
Turkey, one of the major pottery production centers in the village which is Kınık a village in the
central district of Bilecik.
Kınık is an immigrant village that was founded by families immigrating from Bulgaria during the
1877-1878 Ottoman –Russian war.Kınık village has acquired a craft that has cost Kınık over
time, when the village people brought whit them the skills they had worked in Bulgaria in the
past, thanks to the suitability of the structure of the region’s soil and cultural migration.

176
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
In this research, the life and work of pottery master Salim Yaşar, who continues to produce in
Kınık, will be explained by giving information about the pottery craft in which Kınık masters
reflect their culture.

Keywords : Craft, Pottery, Pot, Kınık, Salim Yaşar

177
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Avant-gardes and cyborgs’ performativity. The case of German Dadaism

FELIX NICOLAU
Lund University, Sweden

Abstract
Distinctions between/approaches to Dada and futurism, cubism and surrealism progress. The same
happens to the cargo of (political) anarchy in Dada. My article addresses the experimental and
performance side of the Dada phenomenon. Of course, there is a comprehensive spirit of avant-garde, as
there is a Saeculum of modernity. Dada, however, functioned like a crucible that took over the
experimental openings of the moment and pushed them to a level rarely overtaken until today. Any
contemporary performance can invoke Dada as its origins. Cabaret Voltaire represents the start of a noble
artistic lineage. What would be the typology of Dada performance, then? What was the role of the proto-
cyborg in the Dadaist vision of the anti-art? In order to approximate the answer to these questions I took
for study three photo-montages realized by Raoul Hausmann in the decade 1920-1930. Hausmann
designed hybrid representations of proto-cyborgs in which what mattered was the ideological symbolism,
not the functionality of these projects. Especially the Berlin-branch of Dada took a keen interest in
technology, but in relation to war, propaganda, and politics. This old cyborgology had two intentions: one
the one hand to highlight the possibilities offered by a hybrid self, which engulfed many “others”, on the
other hand to signal the danger of losing identity and become prey to all sorts of ideological
manipulations. Not all Dadaist anti-art was anti-art for anti-art’s sake; actually, by supporting
cosmopolitanism and the abolition of national barriers, Dada anticipated some globalist tenets. Avant-
garde itself, as a whole, de-structured the traditional conditioning of arts and heralded the composite and
kitsch-oriented postmodern art. Still, despite the profuseness of details and facts, we cannot understand
exactly what Dada was like, as we miss records of their performances, that is experiment in progress,
improvisation.

Keywords: anarchism, Dada, experiment, performance, syncretism

178
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SİLİFKE’YE UĞRAYAN GEZGİNLER

Öğr. Gör. Meltem Akyürek

Toros Üniversitesi, Mersin, Türkiye
ORCID: 0000-0001-6174-0641

Özet
Kentlerin tarihini anlayarak, onların sosyal ve fiziksel değerlerinin ortaya konulması, gelecek nesillere
aktarılabilecek en önemli kültürel miraslar arasındadır. Aynı zamanda bir kentin ortaya çıkan yeni
sorunlarında başvurulacak ilk çözümler sosyal ve fiziksel niteliklerin tanımlanmasıyla
belirlenebilmektedir. Çoğu zaman uzun ve sistemli bir süreç gerektiren kentleri anlama çabası öncelikle
verilerin toplanmasını, sonrasında bu verilerin yöntemli ve bilimsel olarak çözümlenmesini gerektirir.
Kent araştırmaları alanı, farklı düzeylerde bir araya gelen kentlerin, ekonomik, sosyal, kültürel, politik ve
mekânsal boyutlarını ve zaman içerisinde değişen/dönüşen yönlerini incelemesi sebebiyle kentlerin
kavramsallaştırılmasını, anlaşılmasını ve açıklanmasını zorlaştırmakta ve kapsamı genişlemektedir. Bu
bağlamda hem sosyal hem de fiziksel öğeleri ele alarak yapılan kent araştırmaları aynı zamanda birçok
disiplini bünyesinde barındırır. Tarihin sosyal ve fiziksel olarak birbiri içerisine geçen parçaları
birbirinden bağımsız düşünüldüğünde bütünüyle bir kent anlatısını yansıtamamaktadır. Temelinde
kentlerin fiziksel özelliklerinin incelenmesini barındıran birçok çalışma, sosyal yönüyle sosyoloji, iktisat,
coğrafya, tarih, arkeoloji, siyaset bilimi, ekonomi, psikoloji, felsefe gibi farklı bilim dallarıyla iç içedir.
Silifke kentinin gezginler gözüyle fiziksel öğelerini inceleyen bu çalışma, bir taraftan kuramsal yönüyle
bilgi aktarırken bir taraftan kentin fiziksel durumuna ilişkin ortaya konan somut analiz yöntemleriyle,
Silifke kent tarihi ve kent morfolojisinin anlaşılmasına ışık tutmaktadır. Böylelikle, Silifke kentine
uğrayan gezginlerin aktardıkları bilgiler/belgeler, kent belleğinin anlaşılmasına ilişkin bağlamsal bir
çerçeve oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı edinilen tarihi bilgiler, çekilen fotoğraflar ve gravürler
aracılığıyla kentin tüm boyutlarının araştırılmasına yönelik altlık oluşturmaktır. Bu kapsamda öncelikle,
Silifke kentinin coğrafi özellikleri ve tarihi geçmişine ilişkin literatür taramaları çerçevesinde kentin
sosyokültürel, sosyoekonomik, politik ve fiziksel yapısına değinilmiştir. Çalışmanın devamında, kente
uğrayan gezginlerin geldiği tarihlere ve arkeolojik bulgularına vurgu yapılarak, kentin yaklaşık 200 yıl
öncesine ait incelemeleri ortaya konmuştur. Sonuç olarak bir taraftan tarihi Silifke kentini anlamaya
yönelik bilgiler sunulurken bir taraftan da kent tarihi ve kent morfolojisi bağlamında kentin
değişimi/dönüşümü incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kent tarihi, Kilikya, Silifke, gezgin notları

TRAVELLERS THAT VISITED SİLİFKE

Abstract
Understanding the history of cities and revealing their social and physical values are among the most
important cultural heritages that can be passed on to future generations. At the same time, the first
solutions to be applied to new problems of a city can be determined by defining social and physical
qualities. Most of the time, the effort to understand cities, which requires a long and systematic process,
179
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
firstly requires the collection of data and then the methodical and scientific analysis of these data. The
field of urban studies makes it difficult to conceptualize, understand and explain cities, and its scope is
expanding, as it examines the economic, social, cultural, political and spatial dimensions of cities that
come together at different levels and their changing / transforming aspects over time. In this context,
urban studies, which are carried out by considering both social and physical elements, also include many
disciplines. When the social and physical parts of history that are intertwined with each other are
considered independent of each other, they cannot fully reflect an urban narrative. Many studies, which
basically involve the examination of the physical characteristics of cities, are intertwined with different
disciplines such as sociology, economics, geography, history, archaeology, political science, economics,
psychology and philosophy. This study, which examines the physical elements of Silifke through the eyes
of travellers, while conveying information in its theoretical aspect, on the other hand, sheds light on the
understanding of the history of Silifke and urban morphology with the concrete analysis methods revealed
regarding the physical condition of the city. In this way, the information / documents conveyed by
travellers visiting the city of Silifke constitute a contextual framework for understanding the urban
memory. The aim of the study is to create a base for the investigation of all dimensions of the city
through the historical information, photographs and engravings. In this context, first of all, the socio-
cultural, socioeconomic, political and physical structure of the city has been mentioned within the
framework of the literature reviews on the geographical features and historical past of the city of Silifke.
In the continuation of the study, the dates of the travellers visiting the city and the archaeological findings
are emphasized, and the investigations of the city about 200 years ago have been revealed. As a result,
while providing information on understanding the historical city of Silifke, on the other hand, the
change/transformation of the city in the context of the city's history and urban morphology is examined.

Keywords: Urban history, Cilicia, Silifke, traveler notes

GİRİŞ

Dinamik bir olgu olan kentlerin tanımını yapmak farklı disiplinlerin değişkenleri doğrultusunda sınırları
genişleyen bir kavramdır. Farklı bir ifadeyle, tam bir kalıbı olamayan, şekil alabilen, bulunduğu konuma
göre durağan fakat zamana göre değişken olma özellikleriyle zıtlıkları bünyesinde barındıran kent
kavramının tanımı birçok disiplin tarafından farklı yönleriyle ele alınabilmektedir.
Max Weber, bir yerleşim biçiminin kentsel topluluk olabilmesi için savunma amaçlı kalesinin, pazarının,
mahkemesinin ya da göreli otonom yasalarının, kısmi bir ekonomisinin ve özerkliğinin olması gerektiğini
belirtmiştir (Weber, 2003). Karl Marx, kenti üretim araçlarının, ticaret mallarının, gereksinimlerin
toplanmış olduğu, yüksek zevklerin temsil edildiği yer olarak tanımlamıştır. Emile Durkheim kenti,
işbölümü ve dayanışma kavramları ile ilişkili olarak ele almıştır (Yörükan, 2006). Louis Wirth’e (2002)
göre kenti, nüfus büyüklüğü, yoğunluk ve heterojenlik karakterize etmektedir. Keleş, kenti, sürekli
toplumsal gelişme içerisinde bulunan ve toplumun yerleşme, barınma, gidiş-geliş, çalışma, dinlenme gibi
ihtiyaçlarının karşılandığı, pek az kimsenin tarım kesiminde çalıştığı, köylere bakarak nüfus yönünden
daha yoğun olan ve komşuluk birimlerinden oluşan bir yerleşme birimi olarak tanımlamıştır (Okutan,
1995, s.17). Bookchin’e (1999) göre ise kent bir eko-topluluktur.
Tarihi süreçte her dönem farklı boyutlarıyla ele alınan kent tanımı sosyoloji, iktisat, coğrafya, tarih,
arkeoloji, siyaset bilimi, ekonomi, psikoloji, felsefe ve mimarlık gibi birçok farklı disiplinin araştırma
alanındadır. Kent tarihinin, fiziksel ve sosyal boyutlarıyla birçok bilim tarafından incelemesi çok

180
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
disiplinli bir kavram olduğunu ortaya koyar. Hem sosyal tarihçilerin hem yerel tarihçilerin aktardığı
bilgilerin analizi sonucunda ulaşılan kent tarihi çalışmaları belirli bir senteze ulaşmayı hedefler.
Yaklaşık 8000 yıllık bir tarihi geçmişe sahip olan Silifke, sosyal ve fiziksel boyutuyla ele alınmaya değer
nitelikler barındırmıştır. Kente uğrayan gezginlerin değindikleri olaylar ya da kente ilişkin anlatıları bu
anlamda çok kıymetli olmuştur. Çeşitli kaynaklarda bu gezginlerden söz edilmektedir fakat hepsinin
ifadelerinin, tasvirlerinin ya da gravürlerinin derlendiği bir kaynak yoktur. Bu çalışma, Silifke’ye uğrayan
gezgin notlarını derleyerek, kentin tarihi analizlerini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Çalışma akışında
kentin coğrafi özellikleri ve kısa tarihine değinilerek, gezgin notları anlatılmaktadır.

SİLİFKE’NİN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ

Türkiye’nin önemli Metropollerinden birisi olan Mersin iline bağlı Silifke ilçesi; Anadolu’nun güneyinde,
Akdeniz bölgesinde, Toros Dağları ile Akdeniz’in arasında, 33 0 56’ doğu meridyenleri ile 360 21’ kuzey
paralelleri arasında yer almaktadır. İl merkezi Mersin’e 85km mesafede bulunan Silifke, kuzey sınırında
Karaman ili, batı sınırında Mut ve Gülnar ilçeleri, doğu sınırında Erdemli ilçesi ve güney sınırında
Akdeniz ile çevrilmiştir. Mersin’in güneybatısında yer alan kentin, sınırındaki çevre ilçelerle mesafesi
yaklaşık olarak, Mut ilçesine 75km, Erdemli ilçesine 50km ve Gülnar ilçesine 70km olarak tespit
edilmiştir (Aykaç, 2018, p.12). İlçe merkezi Silifke-Konya karayolu ile Anadolu’nun iç kısımlarına
bağlanmıştır. Silifke, Mersin iline bağlı 13 ilçe içerisinde alan büyüklüğü olarak 2. sırada, nüfus
yoğunluğu olarak 7. sıradadır.

Görsel 1: Silifke’nin Mersin ilindeki konumu

(http.//www.turkiyeharitasi.gen.tr/wp-content/uploads/2018/10/turkiye-ilcelerharitasi.fw_.png, 2019)
Toros Dağları yay şeklinde doğu sınırında Lamas (Lamos) Çayı’na, batı sınırında Anamur Burnu’na
uzanarak yöreyi sarmaktadır (Gürtürk, 1987, p.9). Silifke, korunma ve sığınma olanağı sağlayan yay
şeklindeki fiziki yerleşim dokusunu halen korumaktadır. Silifke, 2018 yılı itibariyle, %89’u dağlık, %11’i
ovalık olmak üzere 2.943 km2 yüzölçümüyle, 15.853km2 ’lik Mersin ili yüzölçümünün %18’ini
kapsamaktadır (Vural, 2010, p.13). Günümüzde kentte 88 adet mahalle yer almaktadır.
Silifke, günümüzde Mersin iline bağlı ilçe statüsünde olsa da, Cumhuriyet’in ilk yıllarında, İçel il merkezi
olma ayrıcalığını yaşamıştır. 1924 yılında, merkezi Silifke olan, İçel adıyla bilinen yeni bir il kurularak,
Mut, Gülnar ve Anamur ilçeleri Silifke’ye bağlanmıştır. 1933 yılına kadar İçel ilinin merkezi
konumundaki Silifke’nin statüsü, 1933 yılında ilçe olarak değiştirilmiştir (Saygın, 2017, p.124).

181
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
1933 yılından itibaren ilçe statüsünde varlığını sürdüren kent, batısında bulunan Antalya iline 435km,
kuzeyinde bulunan Karaman iline 155km ve güneyinde bulunan Akdeniz aracılığıyla bağlandığı Kuzey
Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne 70km mesafededir (Saygın, 2017, p.11). Ayrıca kent, Antalya – Mersin ve
Konya – Mersin devlet karayolları ağının kavşak noktasında bulunmaktadır (Sarıbaş, 2009, p.1).

SİLİFKE’NİN TARİHİ NİTELİKLERİ

İnsan topluluklarının yol güzergâhları üzerinde yer alan Anadolu çeşitli tarihlerde neredeyse tüm
medeniyetlerin uğrak yeri olmuştur. Bu medeniyetler zaman zaman Kilikya yöresini yurt edinmişlerdir.
Antik çağda Kilikya iki morfolojik kısma ayrılmıştır. Adaniya, Ovalık Kilikya bölgesini kapsarken,
Chalaka Dağlık Kilikya’yı ifade etmiştir. Kilikya olarak adlandırılan bölgenin sınırları M.S. 1. yy. da
yaşamış olan dünyanın ilk coğrafyacılarından Strabon tarafından tanımlanmıştır. Dağlık Kilikya’da yer
alan Silifke çeşitli dönemlerde savaş veya barış koşuluyla birçok medeniyete ev sahipliği yaparak, çoğu
zaman bu medeniyetlerin merkezi durumunda olmuştur (Aydın, 2009, p.185). Bu toplumlardan ve
devletlerden bilinenler, Luviler, Hurriler, Aramiler, Hititler, Asurlular, Fenikeliler, Mısırlılar, Yunanlılar,
Seleukoslar, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Ermeniler, Türkler, Karamanoğulları ve Osmanlılardır
(Aykın, 2001, p.5).
Kentin konumunun sağladığı avantajlar, yaşam alanı olarak tercih edilmesinin en önemli
sebeplerindendir. Silifke’nin ortasından geçen yaklaşık 260km uzunluğundaki Göksu Nehri kentin
ömrünün uzun olmasında en büyük etkendir. Ayrıca kara ve deniz ticareti için uygun olanakların
bulunması yörenin önemli kılınmasını sağlamıştır. Toros Dağları sayesinde zaman zaman sığınmacılar,
kaçanlar ya da göçenlere yaşam imkânı veren topraklar M.Ö. 3000 yılından itibaren tarihi sürekliliğini
korumuştur.
Kentte yaşadığı bilinen en eski topluluk Sümerlerin bir kolu olan Luvilerdir. Luviler güçlü bir devlet
kuramadıkları için M.Ö. 1750 yılında Silifke dâhil bütün ülkelerini, halkı Luvi kökenli olan Hititlere bağlı
Arzava Krallığına kaptırmışlardır (Uçar, 2009, p.11). Kentte kurulan ilk devlet Arzava Krallığı olarak
kayıtlara geçmiştir. Aynı dönemlerde kurulan krallıkların birbirleriyle etkileşimi sonucu farklı ırklardan
çeşitli halk toplulukları meydana gelmiştir. Silifke’de yaşayan insan toplulukları, Arzava Krallığının, Hitit
Krallıklarının, Kue Krallığının, Kizuvatna Krallığının ve Kilikya Krallığının kültürel etkileşimini ve
değerlerini yöreye taşımışlardır. M.Ö. 612 yılında Asur Devleti yıkıldıktan sonra Silifke yerli bir
sülalenin eline geçmiştir. Bu sülalenin kurduğu devletin adı, 200 yıllık bir yaşama süresi olan Kilikya
Krallığı, kurucusu Syennesisler’dir (Uçar, 2009, p.14). Aynı dönemde Silifke çevresinde Pers idaresinden
söz edilmektedir. Makedonya Kralı Büyük İskender M.Ö. 333 yılında İssos Savaşında Pers Kralı Darius’u
yenilgiye uğratıp, bölgeye hâkim olmuştur.
Ancak Büyük İskender, M.Ö. 13 Haziran 323 yılında, 33 yaşında vefat etmiştir (Bütün, 2005, p.78).
Büyük İskender’in çocuğu olmadığı için, M.Ö. 301 yılında, imparatorluğun sahip olduğu geniş topraklar,
Diadok adı verilen dört komutanı arasında paylaşılmıştır (Konyalı, 1946, p.26). Bu paylaşımda, Büyük
İskender’in mirasının en büyük kısmı, Seleukos’a düşmüştür (Gürtürk, 1987, p.36).
Seleukos, kentin batısından Holmi / Holmoi (Taşucu) civarında bulunan Ağa Limanı halkını, kentin
kuzeyinden çalıştırılmak üzere Ura halkını ve Olba halkını günümüzde Silifke kent merkezi olarak bilinen
alana getirerek Makedonya diliyle “Seleuceia ad Calycadnum” olarak isimlendirilen şehri
şekillendirmeye başlamıştır (Ramsay, 1961, p.46; Yalçın, 2004, p.5). Kent için aynı tarihlerde kısaltılarak
“Seleuceia” adı telaffuz edilmiştir (Mansel, 1943, p.5). Diğer Seleuceia kentleriyle karıştırılmaması için,
verilen “Seleuceia ad Calycadnum” adı “Göksu üzerindeki Silifke” anlamı taşımaktadır (Uçar, 2009,
p.15, Texier, 2002, p.478).
Seleukos Nikator’un M.Ö. 281 senesinde hançerlenerek öldürülmesinin ardından Seleuceia’yı, Seleukos
soyundan kimseler idare etmiştir. Seleukos Nikator’un yerine geçen kralın ahlaken zayıf karakterli
182
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
olması, memleket idaresinde başarısızlığa yol açmıştır. M.Ö. 290 yılında kent devleti olarak Seleukos
Nikator tarafından kurulan Seleuceia kenti, M.Ö. 280 yılından itibaren henüz 10 yıllık yeni bir şehirken,
kralların başarısızlıkları yüzünden sürekli el değiştirmiştir (Başal, 1993, p.7).
M.Ö. 64 yılında, Roma İmparatorluğu egemenliğine girerek yaklaşık 459 yıl Romalılarca yönetilen
Seleuceia, sosyal ve fiziksel anlamda en parlak dönemini yaşamıştır. M.S. 395 yılında Roma
İmparatorluğu, Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye
bölündüğünde, Seleuceia kenti Bizans İmparatorluğu toprakları içinde kalmıştır (Toprak, 1958, p.74).
Bizanslılar zamanında Hıristiyanlığın yayıcılarından Aya Tekla’nın Seleuceia’da bulunması kenti
Hıristiyanlar için önemli bir hac merkezi yapmıştır (Gürtük, 1987, p.62).
Emeviler zamanında, 647 yılında İslam orduları komutanı İbn-i Keys deniz kuvvetleri ile Akdeniz’den
Anadolu’ya çıkmıştır. Müslüman deniz kuvvetlerinin Anadolu’da ayak bastıkları ilk yerlerden olan
Seleuceia, 7. yüzyılda İslamiyet ile tanışmıştır (Gürtürk, 1987, p.75). Seleuceia toprakları stratejik
öneminden dolayı sürekli saldırılara maruz kalmıştır. Bu saldırılardan sonra bir süre daha Bizans
egemenliğinde kalan Seleuceia, Abbasi halifelerinden Mutasım’ın, 838 yılında büyük çoğunluğu Türk
soyundan olan askerlerle Bizans’a düzenlediği seferin konaklama yerini, Seleuceia yakınları olarak
belirlemesiyle Türklerle karşılaşmıştır (Arslan, 2017, p.37). Tulunoğlu Ahmet’in Mısır da kurduğu
bağımsız Türk Devletinin komutanlarından Ebul Abbas, 879 yılında, Seleuceia’yı Bizanslılardan almıştır.
Seleuceia ve çevresi 647 yılından 1067 yılına kadar Bizans ve Araplar arasında 12 defa el değiştirmiştir
(Gürtürk, 1987, p.75). Seleuceia, Türklerin ardından Ermenilerin baskınlarıyla karşılaşmıştır.
1082-1083 yıllarında Anadolu Selçukluları bütün Çukurova’ya hâkim olmuşlar ve Ermeni çeteleri ile
mücadele etmişlerdir. Seleuceia (Silifke) tarihini anlatan çeşitli kaynaklarda Anadolu Selçuklularının
kentte hüküm sürdüğü belirtilmiştir. 1224 yılında I. Alâeddin Keykubad Kilikya’ya sefer düzenleyerek
Dağlık Kilikya topraklarını ele geçirmiştir. Aynı yıllarda, Seleuceia, Ermeni süzerenliği altında
Hospitaliers şövalyelerinin elindedir (Cahen, 2000, p.73). Anadolu Selçukluları, Seleuceia’da herhangi bir
egemenlik kurmamışlardır. Seleuceia’yı ele geçirmek isteyen I. Alâeddin Keykubad, bölgedeki Türk
varlığını güçlendirmek amacıyla bölgeye Türkmen boy ve aşiretlerini yerleştirmiştir. Bunlardan biri de
Oğuzların, “Üçoklar” koluna, “Afşar” boyuna, bağlı “Karaman” ailesidir (Köse, 2011, p.59).
Seleuceia’da, Türkmenlerin kurduğu beyliklerden Karamanoğulları Beyliği hâkim olmuştur.
Karamanoğulları tarafından Seleuceia’ya İç-il (İç-el) isminin verilmesi Silifke’nin doğru bir sığınma alanı
olduğunu kanıtlar niteliktedir. Karamanoğulları, Osmanlıların bütün saldırılarına rağmen uzun süre,
Silifke topraklarını kaybetmemiştir (Bütün, 2005, p.65). Osmanlılar Silifke’yi, 1471 yılında, Gedik
Ahmet Paşa kumandasındaki orduyla ele geçirmişlerdir. Osmanlılar Dönemi’nde etnik ve dini olarak
çeşitlilik gösteren kentin sosyal yaşamı fiziksel yapısını da doğrudan etkilemiştir. Kentte Türkler, Rumlar,
Ermeniler ve as sayıda Kıpti halkı birlikte yaşamışlardır.
Birçok medeniyete ev sahipliği yaparak Cumhuriyet Döneminde 4 kez Mustafa Kemal Atatürk’ün
ziyaretine tanıklık eden kentin sosyal ve fiziki zenginliği “kent tarihi” ve “kent morfolojisi” bağlamında
önemlidir. Özellikle Osmanlının son yıllarını kapsayan 19. yüzyılda kente çeşitli nedenlerle uğrayan
gezginlerin kaleminden kentin fiziki durumunun belirlenmesi ve günümüze referans olarak gelecek
nesillere aktarılmasının sağlanması, çalışmanın çerçevesinin belirlenmesinde en önemli etken olmuştur.

SİLİFKE GEZGİN NOTLARI

Kilikya’ya, 19. yy. da birçok gezgin ve kâşif uğramıştır. Kilikya’ya gelen çoğu gezginin yolu Silifke’den
geçmiştir. Bu gezginler kentin idari ve fiziki yapısına ilişkin çeşitli notlar tutmuşlardır. Öncelikle, 15. yy.
sonlarında Silifke’ye gelen Venedik Elçisi Josaphat Barbaro, kentin fiziksel yapısıyla ilgili bazı
incelemeler yapmıştır. J. Barbaro, sadece bir elçi değildir o aynı zamanda bir askeri komutandır. J.
Barbaro, yanında askeri mühimmatla yola çıkarak bunları doğudaki müttefiklerine ulaştırmaya
183
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
çalışmıştır. J. Barbaro, Karamanoğulları Beyliğine filo desteği sağlamıştır ve Silifke’nin beylik tarafından
alınması konusunda katkısı olmuştur (Çıplak, 1968, p.347).
15. yy. da alanı ziyaret eden başka bir seyyah Bertrandon de la Broquiere, Fransa Krallığının dışında
kalmış Bourgogne Dükalığının seçkin bir savaşçısı ve diplomatıdır. Efendisi Philippe le Bon’un yapmayı
tasarladığı Haçlı seferi için bilgi toplamak adına doğuya bir ajan olarak gönderilmiştir. Broquiere, 1432
tarihinde Venedik’ten yola çıkarak gemi ile önce Yafa, Kudüs oradan da Suriye üzerinden Anadolu’ya
gelmiştir. Bertrandon de la Broquiere tarafından yazılan Denizaşırı Seyahat isimli çalışma Semavi Eyice
ve İlhan Arda tarafından Türkçeye kazandırılmıştır. Fransız Seyyah Bertrandon de la Broquiere Silifke ve
etrafında yaşayanların tamamının Türkmenler olduğunu belirtmiştir (Broquiere, 2000, p.164).
Mersin’in yerini tarihsel coğrafyada ilk tanımlayan antik yazar Strabon’dur (Strabon, 2000). Daha
sonraları, 1526 yıllarında Akdeniz’i tarayan Piri Reis, Mersin ve çevresiyle ilgili bilgiler vermiştir. Ancak
anlatılarında Tarsus Lagünü ve çevresini anlatıp çizerken Silifke’den söz etmemiştir (Vural, 2010, p.170).
Daha sonra, Şikari 1585’li yıllarda yazdığı “Karamanname” adlı kitabında Silifke ilçesinin
Karamanoğulları tarafından alınmasından ve şehrin konumundan bahsetmiştir. Ancak, ilk olarak Evliya
Çelebi 1671-1672 yıllarında Silifke’den geçerek, kentin tasvirini yapmıştır (Kurt, 2003, p.32).
Evliya Çelebi kente ilişkin; Silifke Kalesi’ne bakan Kara Henk Belindeki o yüce dağların en zirvesidir
diyerek, Kara Henk Sultan Tekkesi’ne yüz sürüp, bu amansız dağlardan selametle geçerek, iki rekât şükür
namazı kılıp yola devam ettiğini dile getirir. Köprünün Dakyanus tarafından yaptırıldığını 17 gözlü
olduğunu söylemektedir; lakin o köprü şuan ki taş köprü müdür bilinmemektedir. O zamanlarda Silifke
nahiyesinin 70 köyü bulunduğunu ifade etmektedir.
17 gözlü olarak ifade ettiği köprü aslında 6 gözlü olarak inşa edilmiştir. Bu ifadenin çeviriden veya
anlatımlardaki mübalağadan kaynaklı hatalı olduğu düşünülmüştür. Ayrıca Evliya Çelebi Silifke’de
limon, turunç, incir, nar ve elma yetiştirildiğine temas etmiştir. Aynı zamanda, 17. yy. da Silifke sapa ve
verimsiz bir yer olarak tarif edilmiştir. Nitekim Evliya Çelebi kayıtları; ‘Kal-a-i Silifke de sipah, kethüda
ve Yeniçeri serdarı Kıbrıs Yeniçerilerindendir. Zira Asitane yeniçerilerinin memerri değildir. Cümle
Kıbrıslı’nın at oynattığı yerlerdir. Gayet girdap, sapha yoldur. Sıpasını gaybeden gelmez, gelen gülmez ve
sıpasın bulmaz. Böyle bir bi’enam yollardır’
şeklinde devam etmiştir (Çıplak, 1968, p.347).
Ayrıca Evliya Çelebi’nin ‘Köprünün başında bir bâcdâr (şehir gümrükçüsü) odası var. Mahkeme
tarafındaki başında kale kapısından şehre gelenleri kontrol ederler. Orada bâc (gümrük vergisi) alınır.
Köprübaşında şehrin mahkemesi, ona çok yakın olan Paşa Sarayı su kenarındadır. Paşa Sarayının cümle
varoşu çürümeye yüz tutmuştur. Bağ ve bahçeler içinde binlerce tarihî kemer, han ve imareti var ki
yazılamaz. Serçeyi sıtma tutar. Lâkin baharda cümle halkı genellikle yaylaya çıkarlar’.
‘Göksu Nehri çok büyük bir sudur. Bu iki nehir ol nehirlerdir ki; Ermenak Kalesinden çıktığımız günlerde
görmüştük. Ol yaylalarından doğan bu iki nehir; bir mahalde birbirleri ile birleşerek; Silifke’de Paşa
Sarayı dibinden güzar edüp, heman o mahale yakın Çeltiklik nam mahalde Akdeniz’e ulaşır. Ben hakir
Göksu Nehrini at ile bakamadan geçip; yine güney yönünde çamlı beller, yalçın ve korkunç uçurum
yolları arkada bırakarak, büyük mağara ve kadim suyollarını temaşa ede ede Kara Henk Beli ve Kara
Henk Sultan Tekkesini sekiz saatte geçerek Silifke’ye geldim’ şeklinde ifadelerine ulaşılmıştır (Mansel,
1943, p.8).
Ayrıca Evliya Çelebi kent nüfusuna ve kentin fiziki durumuma ilişkin verilerle; ‘Silifke Kalesi’nin doğu
ve güney tarafındaki varoşu bir mahalle olup, bu mahallede 700 toprak örtülü ev vardır. Burada cümlesi
mihrablı üç de Camisi vardır. Bunun dışında mescitler de vardır. Burada Ramazan Ağa Mescidi, Urup
Mahallesi Mescidi ve Bozkır Mescidi bulunmaktadır. Şehirde bir hamam, iki han ve elli kadar da dükkân
vardır. Ve mahkemesi köprü başındadır. Ona çok yakın olan Paşa Sarayı su kenarındadır. Paşa Sarayının
cümle varoşu çürümeye yüz tutmuştur. Bağ ve bahçeler içinde binlerce tarihi kemer, han ve imareti var ki
184
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
yazılamaz. Takyanus asrında Silifke çok büyük bir şehir imiş ki anlatılamaz. Suyu ve havası gayet ağırdır.
Serçeyi sıtma tutar. Lakin baharda cümle halkı genellikle yaylaya çıkarlar. Silifke’de limon, turunç, incir,
nar ve elma yetiştirilir. Ancak halkı gayet fakir bir haldedir’ kenti sosyal ve fiziksel olarak tanımlamıştır
(Kahraman, 2011, p.344). Evliya Çelebi kale ile ilgili bilgiler de aktarmıştır, kale içerisinde Sultan
Bayezid Cami’sinin varlığından bahsetmiştir (Dağlı, Kahraman & Dankoff, 2005, p.161). Ayrıca Silifke
Kalesini ‘Silifke Kalesinde sipahi kethüdaları ve yeniçeri serdarı Kıbrıs yeniçerilerindendir. Zira İstanbul
yeniçerilerinin yolunun üzerinde değildir. Cümle Kıbrıslının at oynattığı yerlerdir. Gayet girdap sapa
yoldur. Sıpasını gayb eden gelmez, gelen gülmez ve sıpasını bulamaz. Böyle bir amansız yollardır. Ve
şeyhülislamı, nakibü-l eşrafı, a’yanı eşrafı, dizdarı ve altmış da askeri vardır. Ve kale bir yalçın kayalı ve
canibi (bir tarafı) topraklı bir mürtefi püşte (yüksek tepe) üzre havalesiz bir metin ve müstahkem kale-i
alidir (büyük kaledir). Ve şekli bademi şeddadi taş binadır (badem şeklinde çok sağlam bir taş binadır).
Ve canibi erbaası (dört tarafı) 1300 adım uzunluğunda küçük bir kale ile çevrilidir. 23 kuledir. Ve kıbleye
nazır (bakan) bir de kapusu vardır. Ve içinde 60 toprak örtülü hanesi vardır. Ve asla hendeği yoktur. Zira
yalçın dağ üzerine inşa olunmuştur. Ve içinde bir Camisi Sultan Bayezid Hanındır. Ve dizdar ve neferat
(muhafızlar) bunda sakin olurlar (kalede otururlar)’ ifadeleriyle anlatmıştır (Mansel, 1943, p.8).
Evliya Çelebi’nin Alâeddin Camisi’ne ilişkin sözleri; ‘Çarşı içinde eski zaman işi (yapımı) Sultan
Alâeddin Camisi, eski tarz bir alçak minareli Camisidir. Küffar burayı işgal ettiği zaman minaresini
yıkmıştır. Yeniden fethedilmesi sonrası minaresi alçak bina olunmuştur’ şeklindedir (Dağlı, Kahraman &
Dankoff, 2005, p.161). Kentte halen yer alan anıtsal yapılara ve bazı sivil mimari örneklerine ilişkin
bilgiler sağlayan Evliya Çelebi kenti en uzun anlatan kişilerden biridir.
Kilikya ile ilgili en kapsamlı çalışma 1812 yılında, yöreye gelen İngiliz denizci Kaptan Sir Francis
Beaufort tarafından yapılmıştır (Sevim, 2019, p.16). Ardından 1832 yılında, Fransız Charles Texier kentte
araştırmalar yapmıştır (Texier, 1862, p.723). C. Texier, yıllarca süren Anadolu seyahatini 1843 yılında
yazdığı kitapta anlatmıştır. C. Texier’in yazdığı kitabın 2002 yılında çevirisi yapılarak ‘Küçük Asya
Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi’ ismiyle Silifke ve kale hakkında bilgiler aktarmıştır. Ayrıca Silifke,
gemi geçişlerine elverişli, nehir kenarına kurulan ve orta çağa ait kalesi bulunan bir kent olarak
tanımlamıştır.
Leon de Laborde 1838 yılında çizilmiş ve basılmış gravürlerle albümler yayınlamak düşüncesiyle
Anadolu topraklarında gezmiştir. Yanında ressamlarıyla gelen bu gezgin Silifke ve çevresine ait yaklaşık
180 yıl öncesini anlatan görseller hazırlamıştır (Eyice, 1980, p112). Leon de Laborde’nin ‘Asie Mineure’
adlı kitabında, Silifke’nin yerleşim planı, Silifke haritası ve Silifke Kalesi fotoğrafları yer almıştır.

Görsel 2: Silifke yerleşimi, 1838 Görsel 3: Silifke Kalesi, Roma Tapınağı, 1838

185
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
(Alman Arkeoloji Enstitüsü Kütüphanesi Arşivi, 2018)
Ayrıca 1849 yılında Stephanus Beyzantium, ‘Ethnica’ adlı çalışmasında kalenin kısa tarihi hakkında bilgi
aktarmıştır. Kentte, 19. yy. ın ilk yarısında, Tremaux isimli Fransız arkeolog çeşitli sondajlar yaparak
bulduğu sonuçları notlarında ortaya koymuştur (Hill, 1996, p.241). 1852-1853 yıllarında bölgede bulunan
Victor Langlois Silifke kentini kaleme almıştır. V. Langlois’in ‘Les Ruines de Séleucie Dans la Cilicie-
Trachée’ ve F. Beaufort’un ‘Karamania or A Brief Description of The South Coast of Asia Minor and of
The Remains of Antiquity’ adlı kitapları bu gezginlerin yapmış olduğu seyahatlerde kaydettiği notlardan,
özellikle de kaledeki iki Ermenice kitabeden bahsetmiştir.
1877 yılında, D. G. Hogarth, Karaman’dan Silifke’ye doğru seyahat emiş ve 22 adet yazıt üzerinde
çalışmalar yapmıştır. 1890 yılında William Mitchell Ramsay, David G. Hogart ve A.C Headlam’dan
oluşan başka bir ekip Mut (Claudiopolis)-Silifke (Seleuceia)- Uzuncaburç (Diocesareia) güzergâhını
incelemiştir. William M. Ramsay 1890 yılında ‘The Historical Geography of Asia Minor’ adlı kitabında
özellikle Silifke Kalesi’ni anlatmıştır.
Leonce Alishan, 1890 yılından itibaren Silifke’yi içine alan geniş bir alanda tarih, coğrafya ve epigrafi
araştırmaları yapmıştır (Kurt, 2003, p.34). L. Alishan 1899 yılında araştırmalarını ortaya koyduğu
‘Sissouan ou L’Armenie Cilicie’ adlı çalışmasında Silifke Kalesi’nin merkezindeki camiyi minaresiyle
birlikte göstererek önemli veriler sunmuştur. Heberdey ve Adolf Wilhelm 19. yy. ın son çeyreğinde
bölgede özellikle Roma yollarını incelemişlerdir (Heberdey & Wilhelm, 1896, p.18).
Kitabe toplayıcılarının en iyilerinden sayılan İngiliz Th. Bent 1890 yılında at üzerinde dolaşarak
Silifke’de araştırmalar yapmış ve birçok eser tespit etmiştir. İngiliz Th. Bent raporlarında kısaca anlattığı
eserler dışında kitabelerini işlenmesi için Epigrafist E. L. Hicks’e vermiştir (Eyice, 1980, p.112).
Strzygowski’nin 1903’teki çalışması ‘Kleinasien, ein Neuland der Kunstgeschichte’ bölgeye ilgiyi
arttırmıştır. Getrude Bell, 1905 baharındaki Suriye gezisini Kilikya’yı da içine alacak şekilde
genişletmiştir. 1907’de Herzfeld ve Guyer Meryemlik ve Korikos’ta çalışırken, Josef Keil ve Adolf
Wilhelm de Göksu ve Lamos (Limonlu Deresi) arasındaki bölgeyi araştırmışlardır (Eyice, 1980, p.112). I.
Dünya Savaşı çalışmaları aksatmış, Herzfeld ve Guyer ile Josef Keil ve Adolf Wilhelm’in çalışmaları
1930 ve 1931’den önce yayınlanamamıştır (Polat, 2004, p.3).

Görsel 4: Silifke kent planı, 1907 (Keil & Wilhelm, 1931)

186
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
1900’lü yıllarda bölgeye gelen bir diğer araştırmacı ‘Cockerell’ tarafından çeşitli incelemeler
yapılmıştır (Cockerell, 1903, p.187). Ayrıca, Silifke Kalesi 1930 yılında, Gjerstad tarafından ilk defa
ziyaret edilmiş daha sonra, James Mellaart ve D.H.French yüzey araştırması yapmışlardır (Kaplan, 2015,
p.143). Arif Müfid Mansel, 1943 yılında yayımlanan “Silifke Kılavuzu” adlı çalışmasında Silifke’nin
tarihi, coğrafyası ve ilçede var olan eski eserleri kısaca tanımlamıştır (Mansel, 1943, p.1). Sait Uğur’un,
1944 yılında basılan ‘İçel Rehberi’ isimli çalışması, Mersin ve ilçelerinin geçirmiş olduğu devirlerle ilgili
ayrıntılı bilgi vermiştir. M. Gough, 1949 yılından itibaren, G. E. Bean ve T. B. Mitford, 1961-1973 yılları
arasında bütün Kilikya bölgesini dolaşmışlardır. Zeki Teoman’ın 1952 de hazırladığı ‘İçel Mektubu’,
Mersin İli ile ilgili bilgilerin yanı sıra ilçelerin tarihçeleri, coğrafyaları, limanları ve kalelerinden
bahsetmiştir. G. Dagron ve J. Marcillet- Jaubert’te 1978 yıllarında Silifke ve çevresinde ağırlıklı olarak
antik dönem yazıtlarına ilişkin araştırmalar yapmışlardır (Kurt, 2003, p.36).
Hild ve Hellenkemper’in 1986’daki sistematik alan çalışmaları, o güne kadar bilinmeyen, ya da hakkında
çok az bilgi olan anıtların belgelenmesi açısından önemlidir. Bu çalışma 1990 yılında yine Hild ve
Hellenkemper tarafından içerikli bir indeksin ortaya çıkmasını sağlamıştır (Polat, 2004, p.3). 1992 yılında
M. Hamdi Sayar tarafından yapılan incelemeler, Silifke’nin epigrafi, tarihi ve coğrafi durumuna yönelik
bilgiler aktarmıştır. M. H. Sayar, süregelen yılarda da bölgeyle ilgili çalışmalarına devam etmiştir.
Çalışmanın bu başlığında, Silifke’ye uğrayan birçok gezginin isimleri, seyahat tarihleri ile birlikte
aktarılmıştır. Bu gezginlerin birçoğu bölgenin coğrafyasını ve tarihini incelemişler, epigrafi, arkeoloji,
mimarlık gibi bilim dallarına katkılar sunmuşlardır. Kentin fiziki yapısına ilişkin bu bilgiler ve
gezginlerin tuttuğu notlar kronolojik olarak sıralanmıştır.

İSİM / YIL MESLEK İNCELEME KONULARI KİTAPLARI

Venedik Elçisi Josaphat Askeri komutan Kentin fiziksel yapısıyla ilgili bazı incelemeler -
Barbaro yapmıştır.
15. yy.
Bertrandon de la Savaşçı ve Haçlı seferi için bilgi toplamak adına doğuya bir ajan Denizaşırı Seyahat
Broquiere diplomat olarak gönderilmiştir. (çev: Semavi Eyice, İlhan
15. yy. Arda)
Piri Reis Seyyah Mersin ve çevresiyle ilgili bilgiler vermiştir. Ancak
1526 anlatılarında Tarsus Lagünü ve çevresini anlatıp
çizerken Silifke’den söz etmemiştir.
Şikari Seyyah Silifke’nin Karamanoğulları tarafından alınması ve Karamanname
1585 şehrin konumundan bahsetmiştir.

Evliya Çelebi Seyyah Silifke’nin tasvirini yaparak kentin fiziksel durumuna Seyahatname
1671-1672 ilişkin bilgiler aktarmıştır.

Kaptan Sir Francis Deniz Birçok antik harabenin yerini belirler, kıyıların Karamania
Beaufort Kuvvetleri haritasını çizer.
1812 Donanma
Komutanı
Fransız Charles Texier Mimar, Gravürler ve plan çizmiştir. Özellikle Roma ve Bizans Küçük Asya Coğrafyası,
1833 arkeolog, gezgin döneminden kalan arkeolojik kalıntılarla ilgilenmiştir. Tarihi ve Arkeolojisi
(çev: Ali Suat Bey)
Fransız Leon de Arkeolog, Yanında ressamlarıyla gelen bu gezgin Silifke’nin Asie Mineure
Laborde politikacı yerleşim planı, Silifke haritası ve Silifke Kalesi
1838 fotoğraflarını kitabında yayınlamıştır.
Fransız Tremaux Arkeolog Kentte çeşitli sondajlar yaparak bulduğu sonuçları -
19. yy ilk yarısı notlarında ortaya koymuştur.
Fransız Victor Langlois Paleograf, Seyahatinde notlar tutmuş ve kitabeleri incelemiştir. Les Ruines de Séleucie Dans
1852-1853 tarihçi la Cilicie-Trachée
D. G. Hogarth - Kentle ilgili incelemeler yapmıştır. -
1877
187
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
William Mitchell Arkeolojik Silifke’yi fiziki olarak inceleyerek özellikle Silifke The Historical Geography of
Ramsay, David G. araştırma ekibi kalesini anlatmışlardır. Asia Minor
Hogart, A.C Headlam
1890
Leonce Alishan Papaz, tarihçi, Silifke’yi içine alan geniş bir alanda tarih, coğrafya ve Sissouan ou L’Armenie
1890 şair epigrafi araştırmaları yapmıştır. Cilicie

Rudolf Heberdey, Felsefeci, Bölgede özellikle Roma yollarını incelemişlerdir. Monumenta Asia Minoris
Adolf Wilhelm arkeolog, Antique
19. yy. ın son çeyreği epigrafi
İngiliz Th. Bent Seyyah Kitabe toplayıcılarının en iyilerinden sayılır. Gezilerini -
1890 at üzerinde dolaşarak yapmıştır. Silifke’de yaptığı
araştırmalarda birçok eser tespit etmiştir.

Tablo 1: Kronolojik olarak Silifke’ye uğrayan gezginler (Akyürek, 2020)

Tabloda yer alan isimler dışında 1905 yılında Gertrude Bell, 1907 yılında Josef Keil ve Adolf Wilhelm,
1930’lu yıllarda Cockerell, 1930 yılında Gjerstad, 1943 yılında Arif Müfid Mansel, 1944 yılında Sait
Uğur, 1949 yılında M. Gough, 1961-1973 yıllarında G. E. Bean, T. B. Mitford, 1978 yılında G. Dagron,
J. Marcillet- Jaubert ve 1986 yılında Hild, Hellenkemper Silifke’de incelemeler yapmışlardır.
Bu gezginlerin birçoğu çıkardıkları kitaplarda Silifke’yi çeşitli fiziksel özellikleriyle anlatmışlardır. Fakat
Laborde, Keil ve Wilhelm tarafından çizilen kent planları somut bir belge oluşturmanın ötesinde görsel
bir belge olması özelliğiyle önemlidir. Çizilen gravürler üzerinden yapılan analizler kentin geçmişi ve
geleceği arasında sıkı bir bağ oluşmasını sağlamaktadır.

SONUÇ VE BULGULAR
Silifke kent tarihi ve kent morfolojisi çerçevesinde Silifke kentinin değişimini/dönüşümünü ele alarak
kentin sosyal ve fiziksel yapısına katkı sağlamayı hedefleyen bu çalışmada yapılan analizler neticesinde
çeşitli somut verilere ulaşılmıştır. Kente ilişkin çizilen gravürler ve haritalar ve anlatıların
harmanlanmasıyla elde edilen çizimlerde Silifke’nin yaklaşık 100 yıl öncesine ilişkin büyüklüğü ve
mimari olarak nitelikli olan bazı kaybolan yapıları ortaya konmuştur. 1995 yılında hazırlanan Koruma
Amaçlı İmar Planı çerçevesinde, 3. Derece arkeolojik sit alanı sınırlarının bir kısmını kapsayan kent
merkezine ilişkin yol ağı haritaları, mahalle sınırları ve çeşitli yapıların yerleri belirlenmiştir.
Sonuç olarak 16. yy dan itibaren Silifke’yi çeşitli sebeplerle inceleyen kişilerin aktarımları aracılığıyla
kentin günümüzdeki durumu analiz edilmiştir. Yazılı belgeler dışında somut olarak aktarılan bu veriler
hem kentsel ölçekte yapılabilecek müdahalelere yol göstermekte hem de kent tarihine ilişkin gelecek
nesillere aktarılabilecek bilgiler oluşturmaktadır.

188
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Görsel 5: Silifke yol ağı ve yerleşim alanı tespiti

(Laborde 1838 kent planı üzerinden geliştirilmiştir, 2020)

Görsel 6: Silifke Mahalle sınırları, 1907

(Keil & Wilhelm kent haritası üzerinden geliştirilmiştir, 2020)

189
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Görsel 7: Silifke Mahalle sınırları, 2018

(googearth üzerinden geliştirilmiştir, 2020)

190
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Görsel 8: Silifke yol ağı, anıtsal yapılar 1907

(Keil & Wilhelm kent haritası üzerinden geliştirilmiştir, 2020)

REFERANSLAR
Alman Arkeoloji Enstitüsü Kütüphanesi Arşivi, 2018
Arslan, G. (2017). Göksu’nun Bereketinde, Medeniyetlerin Uğrak Yeri Silifke’ye YÜRÜYENLER.
Adana: Ekrem Matbaası, pp.17-358
Aydın A., Aydınoğlu Ü., Çalışkan M., Kerem F. (2009). MERSİN Ruins Castles Museums. İstanbul:
Mersin Valiliği Yayını, Seçil Ofset, p.185
Aykaç, R. (2018). Silifke Kalesinin Kazıları Sonucunda Ortaya Çıkan Yerleşim Dokusu. T.C. Selçuk
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, pp.12–406
Aykın, E. (2001). Çizgilerle Tarsus’tan Anamur’a. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, p.5
Başal, Ş. (1993). Antik Silifke ve Çevresi. Mersin: İçel Sanat Kulübü Yayınları – I, pp.7-21
Broquiere, B. (2000). Bertrandon de la Broquiere’in Denizaşırı Seyahati. Çeviri: İlhan Arda, İstanbul,
p.164
Bütün, Y. (2005). Dünden Bugüne Yaşadığımız Kente Dair. Silifke: Sesimiz Ofset, pp.65-106
Cahen, C. (2000). Osmanlılardan Önce Anadolu. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, p.73

191
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Çıplak, M. N. (1968). İçel Tarihi (Tarihi Turistik Zenginlikleriyle). Ankara: Güzel Sanatlar Matbaası,
pp.6-352
Cockerell, C.R. (1903). Travels in Southern Europe and the Levant 1810-1817. Cambridge University
Press, p.187
Dağlı, Y., Kahraman, S. A., & Dankoff, R. (2005). Evliyâ Çelebi, (1935), Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi,
Anadolu, Suriye, Hicaz, (1671 – 1672). İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası, IX. Cilt, p.161.
Eyice, S. (1980). Silifke ve Dolaylarında Yapılan Topraküstü Arkeolojjk Araştırmalar Raporları.
Belleten, Cilt XLIV, Sayı:173, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, p.112
Gürtürk, S. (1987). Silifke Tarihi. Ankara: Can Matbaası, pp.9-306
Heberdey, R., & Wilhelm, A. (1896). Reisen in Kilikien, Ausgeführt 1891 u. 1892 im Auftrage der Kais.
Akademie der Wissenschaften. Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien.
BAND XLIV, VI, p.18
Hill, S. (1996). The Early Byzantine Churches Of Cilicia and Isauria. Birmingham Byzantine and
Ottoman Monographs Volume 1, VARIORUM, p.241
Kahraman, S. A. (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Kütahya–Manisa–İzmir–
Antalya–Karaman–Adana-Halep-Şam–KudüsMekke –Medine. 9. Kitap, 1. Cilt, İstanbul: Yapı Kredi
Yayınları, p.344
Kaplan, A. (2015). Hellenistik ve Roma Döneminde Kilikia Pedias (Çukurova) Yerleşimleri. PhD Thesis,
Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Eski Çağ Tarihi Bilim Dalı, Konya,
pp.143-144
Keil, J., & Wilhelm, A. (1931). Monumenta Asiae Minoris Antiqua III. Manchester: The Manchester
University Press, pp.6-8
Konyalı, İ. H. (1946). Alanya Tarihi. İstanbul: Ayaydın Basımevi, p.26
Köse, E. (2011). MUT Claudiopolis. İstanbul: Mut Belediyesi Kültür Yayınları, pp.34-540
Kurt, M. (2003). Tarih Boyunca Mut. Ankara: Murat Kitap ve Yayınevi, pp.32-102
Mansel, A. M. (1943). Maarif Vekilliği Antikiteler ve Müzeler Direktörlüğü Anıtları Koruma Kurulu,
Silifke Kılavuzu. İstanbul: Maarif Matbaası, Sayı:8, pp.1-13
Okutan, A. (1995). Türkiye’de kentleşme ve siyasal yapı. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
Polat, I. (2004). Silifke Aya Tekla Bazilikası Sarnıcı Restorasyon Projesi, İstanbul Teknik Üniversitesi,
Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, p.3-7, 20
Ramsay, W. M. (1961). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. Çeviren Mihri Pektaş İstanbul: Milli Eğitim
Bakanlığı Basımevi, p.46, 406
Sarıbaş, M. (2009). Silifke (Mersin) İlçesinin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası, T.C. Selçuk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Coğrafya Öğretmenliği
Bilim Dalı, Konya, Yüksek Lisans Tezi, p.1
Saygın, M. (2017). Kent Stratejisi “Silifke”. Konya: Eğitim Yayınevi, pp.11-124
Sevim, A. (2019). Kilikya Gezginleri ve İçel Gezgin Notları. İstanbul: Cinius Yayınları, Birinci Baskı,
pp.11-16
Strabon, (2000). Antik Anadolu Coğrafyası, (Geographika: XII-XII-XIV). Çeviren: Adnan Pekman,
İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları
Texier, C. (2002). Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi. Çeviren: Ali Suat, 3. Cilt, Ankara:
Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, p.247, 297, 478, 479
Toprak, B. (1958). Sanat Tarihi. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 4. Baskı, p.74
Uçar, A. (2009). Temettuat Defterlerine Göre 19. Yüzyılda Silifke. İstanbul: İstanbul Silifke Kültür ve
Yardımlaşma Derneği Kültür Yayınları, pp.1-93

192
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Vural, S. (2010). Huğ’dan Gökdelene Mersin 170 Yılın Mimarlık Mirası. Mersin: Lamineks Matbaacılık,
p.13-170
Weber, M. (2003). Şehir: Modern kentin oluşumu. (4. bs.). (Çev. Musa Ceylan). İstanbul: Bakış Yayınları
Yalçın, A. (2004). Geç Devir Osmanlı Silifkesi (1860 – 1904). Silifke: Taşeli Ofset, pp.5-102.
Yörükan, A. (2006). Şehir sosyolojisinin ve insan ekolojisinin teorik temelleri, Ankara: Nobel Yayınları
http.//www.turkiyeharitasi.gen.tr/wp-content/uploads/2018/10/turkiye-ilcelerharitasi.fw_.png, 2019

193
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TRAVELLERS THAT VISITED SILIFKE

Abstract
Understanding the history of cities and revealing their social and physical values are among the most
important cultural heritages that can be passed on to future generations. At the same time, the first
solutions to be applied to new problems of a city can be determined by defining social and physical
qualities. Most of the time, the effort to understand cities, which requires a long and systematic process,
firstly requires the collection of data and then the methodical and scientific analysis of these data. The
field of urban studies makes it difficult to conceptualize, understand and explain cities, and its scope is
expanding, as it examines the economic, social, cultural, political and spatial dimensions of cities that
come together at different levels and their changing / transforming aspects over time. In this context,
urban studies, which are carried out by considering both social and physical elements, also include many
disciplines. When the social and physical parts of history that are intertwined with each other are
considered independent of each other, they cannot fully reflect an urban narrative. Many studies, which
basically involve the examination of the physical characteristics of cities, are intertwined with different
disciplines such as sociology, economics, geography, history, archaeology, political science, economics,
psychology and philosophy. This study, which examines the physical elements of Silifke through the eyes
of travellers, while conveying information in its theoretical aspect, on the other hand, sheds light on the
understanding of the history of Silifke and urban morphology with the concrete analysis methods revealed
regarding the physical condition of the city. In this way, the information / documents conveyed by
travellers visiting the city of Silifke constitute a contextual framework for understanding the urban
memory. The aim of the study is to create a base for the investigation of all dimensions of the city
through the historical information, photographs and engravings. In this context, first of all, the socio-
cultural, socioeconomic, political and physical structure of the city has been mentioned within the
framework of the literature reviews on the geographical features and historical past of the city of Silifke.
In the continuation of the study, the dates of the travellers visiting the city and the archaeological findings
are emphasized, and the investigations of the city about 200 years ago have been revealed. As a result,
while providing information on understanding the historical city of Silifke, on the other hand, the
change/transformation of the city in the context of the city's history and urban morphology is examined.

Keywords: Urban history, Cilicia, Silifke, traveler notes

194
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Effectiveness of Asynchronous Distance Learning Amidst the New Normal

DR. FROILAN D. MOBO

Philippine Merchant Marine Academy
https://orcid.org/0000-0002-4531-8106

Abstract
The opening of classes in the tertiary level has just started and the new system has put into places like
using the flexible learning set by the Commission on Higher Education. Most of the Higher Education
right now are using Google Education in their teaching and learning activities like utilizing Google
Classroom, Google Meet, Google Calendar, and Google Forms in replacement to the traditional face to
face teaching. The Commission on Higher Education mandates the Higher Education Institutions to use
online learning this is to prevent from the deadly pandemic COVID-19 being infected and to safeguard
the health of our children and relatives. One of the most traditional methodology in teaching is
Asynchronous Distance Learning but this not new anymore it has been existing for so long and it was
only being use right now because of the current pandemic situation. One of the advantages of using
Asynchronous Distance Learning is by conducting real-time online classes using the above applications
in which you can interact with your students through live discussions using google meet then giving them
the assessment online using google forms. The effectiveness of using the Google Apps is really effective
because all the activities are being done online and yet can validate your records online and then can
conduct online like conducting classes using google meet, setting calendars as schedule which will
redirect to the google meet class and can also give assessment online with a feedback. With this kind of
new learning approach using Asynchronous Distance Learning, the students would be able to learn while
they are on their own respective homes.

Keywords: Asynchronous Distance Learning, COVID-19, Google Classroom, Google Meet, Google
Calendars and Google Forms

195
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The Impact of Human Resources Management Practice amidst COVID – 19

DR. FROILAN D. MOBO

Philippine Merchant Marine Academy
https://orcid.org/0000-0002-4531-8106

Abstract
The Novel Corona Virus COVID-19 made a huge impact in most private and government institutions
with regards to their Human Resource Management Practices, especially in terms of how employees will
work during the time of the pandemic. As per the Inter-Agency Task Force on COVID-19 Philippines
there is a need to observe Social Distance and proper quarantine protocol to avoid from the infections of
the widespread virus. The Civil Service Commission Philippines and the other government agencies
release a memorandum on the operational process of manpower during the pandemic situations. As a
result of their discussion they have come-up with a new approach with regards to operational procedures
on Human Resources. Most of the Human Resource Management Officer arranged a Work From Home
Scheme while others on a 50% capacity of manpower to report for work depending on the quarantine
protocol set by regions or provinces. New Best Practices will be applied in the coming New Normal in
terms of Human Resources Management Approach.

Keywords: Work From Home, COVID-19, Human Resource Management

196
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ

Ar. Gör. Hasan Ali Güçlü

Ufuk Üniversitesi
ORCID ID : 0000-0003-0501-7912

Özet
Tek satıcılık sözleşmesi, küreselleşmenin bir ürünüdür. Bu sözleşme, ticari hayatın bir gereği olarak
ortaya çıkmıştır. Bu sözleşme isimli bir sözleşme niteliğinde değildir. Bu sözleşme kendine özgü nitelikte
bir sözleşmedir. Tek satıcılık sözleşmesinde sözleşmenin tarafları yapımcı ve tek satıcı olarak
adlandırılmaktadır.
Tek satıcılık sözleşmesi, yapımcı ve tek satıcı arasındaki hukuki ilişkileri düzenleyen çerçeve bir
sözleşmedir. Bu sözleşme sürekli edimli bir sözleşme olarak kabul edilmektedir. Yapımcı, mamullerin
tamamını ya da bir kısmını belli bir bölgede tekel hakkına sahip olacak şekilde tek satıcıya göndermeyi
taahhüt eder. Tek satıcı da mamulleri kendi ad ve hesabına satarak mamullerin sürümünü artırmak için
faaliyette bulunur.
Tek satıcının tekel hakkının, yer ve zaman açısından sınırlanması gerekmektedir. Aksi durumda sözleşme
hukuka ve ahlaka aykırı olacaktır. Bununla birlikte, tek satıcıya tekel hakkı verilen bölge bir ülke ve kimi
zaman bir kıta da olabilir. Tek satıcıya tanınan her uzun zamanın da hukuka ve ahlaka aykırılığından söz
edilemez. Tek satıcılık sözleşmesi, yapısı gereği uzun süreli bir sözleşmedir. Yapımcı, tek satıcıya tekel
hakkını sağlamakla mükelleftir. Yapımcı hem tekel hakkını sağlamakla mükelleftir hem de tekel hakkını
sağladığı bölgede müşterilerle sözleşme kurmamakla yükümlüdür.
Tek satıcılık sözleşmesinin benzer olduğu sözleşmelerde bulunmaktadır. Bu sözleşmelerden birisi olan
franchise sözleşmesi ile tek satıcılık sözleşmesi çoğu zaman birbirine karışmaktadır. Bu tebliğ
kapsamında iki sözleşme karşılıklı olarak ele alınıp, karşılaştırılacaktır. Tebliğ kapsamında, tek satıcılık
sözleşmesinin özellikleri ve tek satıcılık sözleşmesinde tarafların hak ve borçlarından bahsedilecektir. Tek
satıcılık sözleşmesinin avantaj ve dezavantajları açıklanacaktır.
Tek satıcılık sözleşmesinin evrensel hukukta nasıl düzenlendiği ele alınıp, Türk hukuku açısından çözüm
önerilerinde bulunulacaktır. Tek satıcılık sözleşmesinin sona erme yolları da açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler: tek satıcılık, tekel hakkı, tek satıcı, yapımcı, franchise, sözleşme

EXCLUSIVE DISTRIBUTORSHIP AGREEMENT

Abstract
Exclusive distributorship agreement is a product of globalization. This contract has emerged as a
requirement of commercial life. This contract does not qualify as a named contract. This contract is a
unique contract. The parties to the contract are called the producer and the sole seller in the exclusive
distributorship agreement..
Exclusive distributorship agreementis a framework contract that regulates the legal relations between the
producer and the sole seller. This contract is considered as a continuous action contract. The producer
197
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
undertakes to send all or part of the products to a single seller with a monopoly right in a certain region. A
single seller also works to increase the version of the products by selling the products on his own name
and account.
The monopoly of a single seller must be limited in terms of place and time. Otherwise, the contract will
be against the law and morality. However, the region where the sole seller is given a monopoly can be a
country and sometimes a continent. Not every long time given to a single seller is against the law and
morality. Exclusive distributorship agreement is a long-term contract due to its nature. The producer is
obliged to provide the monopoly right to the only seller. The producer is obliged to provide the monopoly
right and not to establish a contract with the customers in the region where it provides the monopoly
right.
There are contracts that are similar to the exclusive distributorship agreement. The franchise agreement,
which is one of these contracts, and exclusive distributorship agreement are often confused. Within the
scope of this communiqué, the two contracts will be discussed mutually and compared. Within the scope
of the communiqué, the features of the exclusive distributorship agreement and the rights and obligations
of the parties in exclusive distributorship agreement will be mentioned. The advantages and
disadvantages of the exclusive distributorship agreementwill be explained.
It will be discussed how exclusive distributorship agreement is regulated in universal law, and solutions
will be offered in terms of Turkish law. Ways to terminate exclusive distributorship agreement will also
be explained.

Keywords: exclusive dealer, monopoly, exclusive seller, producer, franchise, contract

198
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EFFECT OF E-LEARNING AND STUDENT MOTIVATION. AMONG 200 LEVEL

UNDERGRADUATE STUDENTS OF UMARU MUSA YAR’ADUA UNIVERSITY KATSINA.
NIGERIA

KARIMATU MANSUR BELLO

Umaru Musa Yar’adua University Katsina Nigeria

Abstract
This study examined the significant effect of E-learning and its role in instruction of students of Umaru
Musa Yar’adua University Katsina. The objective of the study was to determine the strength of the
relationship between e-learning and motivation among students participating in the research. The study
used descriptive research design of survey type. The population of the study covered a total number of
Four Hundred and Eighty-Eight (488) 200 level Education students out of which 217 students were
sampled using simple random sampling technique. Two validated instruments were used namely (E-
learning questionnaire and Intrinsic Motivation questionnaire) The instrument was applied to collect
information from students of Umaru Musa Yar’adua University Katsina, The result of the findings shows
that e-learning is an element which affects students’ motivation The statistical method of Pearson's
correlation coefficient, was used for data analysis.

Keywords: E-learning, students' motivation

Introduction
Nowadays, the fast development of information systems and the Internet technology not only makes a lot
of progress in multi-media and the Internet industry, but it also affects innovation in the educational
learning style. E-learning is used as another option to face to face education. As a matter of fact, its use
increases in a direct proportion with the increase number of students. This has made educators exert a lot
of effort to help the learners to get interactive content that is full of multimedia, because it has been
proven that it has a significant effect on the process of learning. Different and interesting methods of
teaching in educational delivery systems like interactive and reflective schools of thought have,
challenged the traditional attitudes to education. (13)

Literature review
E-learning has been introduced as a tool in the learning process in the majority of the Nigerian
universities. As an outcome of this, many universities are using e-learning in different ways. For this
reason the necessity for academic and technical knowledge to teach students how to utilize the Internet
and the knowledge is becoming core proficiency for many Lecturers. Some scholars have predicted that
the traditional classroom will vanish. E-learning has entered the instruction as well as the corporate world
in many different ways and it also completes the traditional delivery styles. It has enabled the traditional
educational patterns like distance learning (13).
E-learning according to (14) can be defined as a learning process created by interaction with digitally
delivered content, network-based services and tutoring support (1) E-learning is any technologically
mediated learning using computers whether from a distance or in face to face classroom setting (computer
assisted learning), it is a shift from traditional education or training to ICT-based personalized, flexible,
199
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
individual, self-organized, collaborative learning based on a community of learners, teachers, facilitators,
experts. (2) E-learning is the use of Internet technologies to enhance knowledge and performance. E-
learning technologies offer learners control over content, learning sequence, pace of learning, time, and
often media, allowing them to tailor their experiences to meet their personal learning objectives.
Innovations in e-learning technologies point toward a revolution in education, allowing learning to be
individualized (adaptive learning), enhancing learners’ interactions with others (collaborative learning),
and transforming the role of the teacher. (5) The integration of e-learning into education can catalyze the
shift toward applying adult learning theory, where educators will no longer serve mainly as the
distributors of content, but will become more involved as facilitators of learning and assessors of
competency. E-learning refers to the use of Internet technologies to deliver a broad array of solutions that
enhance knowledge and performance.
Technology suggests that new methods that can be applied to make instruction easier and interesting to
learners because new technologies make modifications in instruction. (8). Many proponents of e-
learning consider that everyone should be prepared with basic knowledge of technology, as well as utilize
it as a means of getting educational aims (E-learning, 2013).

Moreover, (7) there have been two common e-learning modes: distance learning and computer assisted
instruction. Distance learning uses information technologies to deliver instruction to learners who are at
remote locations from a central site. Computer assisted instruction (also called computer-based learning
and computer based training) uses computers to aid in the delivery of stand-alone multimedia packages
for learning and teaching. Multimedia learning uses two or more media, such as text, graphics, animation,
audio, or video, to produce engaging content that learners access via computer.
(10) Blended learning, a fairly new term in education but a concept familiar to most educators, is an
approach that combines e-learning technology with traditional instructor-led training, where, for example,
a lecture or demonstration is supplemented by an online tutorial. Faculty, Department, administrators, and
learners find that multimedia e-learning enhances both teaching and learning. (7), These advantages can
be categorized as targeting either learning delivery or learning enhancement. Learning delivery is the
most often cited advantage of e-learning and includes increased accessibility to information, ease in
updating content, personalized instruction, ease of distribution, standardization of content, and
accountability. (10) Accessibility refers to the user’s ability to find what is needed and when it is needed.
Improved access to educational materials is crucial, as learning is often an unplanned experience.
Updating electronic content is easier than updating printed material. (9) E-learning technologies allow
educators to revise their content simply and quickly. Learners have control over the content, learning
sequence, pace of learning, time, media, which allows them to tailor their experience to meet personal
learning objectives.
Internet technologies permit the widespread distribution of digital content to many users simultaneously
anytime and anywhere. An additional strength of e-learning is that it standardizes course content and
delivery.
However, (15) e-learning can be designed to include outcomes assessment to determine whether learning
has occurred. Advantages in learning enhancement are less well recognized but potentially more
revolutionary aspect of e-learning than are those related to learning delivery. E-learning technologies
offer educators a new paradigm based on adult learning theory, which states that adults learn by relating
new learning to past experiences, by linking learning to specific needs, and by practically applying
learning, resulting in a more effective and efficient learning experiences. E-learners have demonstrated
increased in retention rates and better utilization of content, resulting in a better achievement of

200
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
knowledge, skills, and attitudes. (14) Multimedia e-learning offers learners the flexibility to select from a
large menu of media options to accommodate their diverse learning styles.
Motivation is at the center of all human activity, including school learning and achievement. The best
asset to any committed teacher is a crop of motivated learners. E-learning makes teacher’s work easier, it
motivate the students to learn and the attainment of teaching objectives are ensured. However, learner
motivation depends on a number of factors, among which are teacher motivation and competence,
supportive parents, peer group member and the provision of conducive learning environment and
resources. Above all, for the learners themselves to have the requisite level of motivation, they most poses
the intellectual ability to learn and the necessary background experiences on which to build new learning.
A supportive classroom must ensure the readiness of the learners for the contents of learning. This means
that they must have the mental abilities (intelligence, necessary level of cognitive development),
emotional stability and attention span. (10)
It is essential for teachers to understand their students’ motivations. Although students take online courses
with the intention of successfully completing them, they tend to fail for a number of reasons. The success
or failure of online instruction is perhaps related to student motivation.
To stimulate students, teachers should (15)
1. keep in mind that motivation must be natured in students.
2. explain to their students how the online environment may be used.
3. encourage interaction and collaboration among their students.
4. build study groups so that students will no longer be studying in isolation.
5. help students to make friends by meeting fellow students in the online environment.
6. interact with their students by monitoring the online presence of them and supplying them with
continuous feedback.
7. construct their learning materials and environment to target their students.
8. facilitate the students’ interaction with the online material by explaining the goal behind designated
tasks.
9. be aware of students’ frightened, worries and nervousness because such anxiety may have a negative
effect on their accessibility and motivation.

All of these approaches could be crucial tools to develop new strategic teaching plans that might assist
lecturers to influence learners’ level of motivation.
(4) asserts that “learners learn more using computer-based instruction in comparison to traditional
classroom methods.” One possible factor for this seems to be the increased level of learner participation
through interactivity. This results in higher levels of cognitive engagement and perseverance to complete
the task.

Moreover, studies also shows that the success of e -learning methods in Nigerian universities can only be
measured according to the effectiveness of delivery. Therefore, the adoption of e-learning initiatives falls
considerably on the training of staff which is really a major challenge. It has been acknowledged that
many lecturers are reluctant in accepting aspects of technology in the teaching process. Unfortunately,
teachers that are not well trained might face difficulties in application use. (6)

Furthermore, in order for success to occur university lecturers must accept, implement and adopt
technological advancements offered by e-learning. Such new educational approaches are imperative in
order to maintain the quality of courses. (10) Having said that, training lecturers on how to use e-learning

201
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
to enhance teaching practices should not focus primarily on how to use the hardware and software (6) but
rather on how to be adaptable to both formal and less formal teaching methods and techniques(9)
The instructor prepares the course material through a number of educational strategies to suit the different
learning styles of students. Lecturers can use a number of strategies to highlight the goals of an
assessment (15).

1. Explain to students why the task is important and interesting to them. It may be useful to link the task
to practices that the students may use in their professional life.
2. Define the learning objective of the task. Such objectives will identify the performance standards that a
student needs to meet to reach the desired goal.
3. Give advice in relation to the time required to complete the activity.
4. Provide preliminary exercises that the student can practice, thereby building their confidence and
boosting their motivation.

All these elements should help students to understand online exercise goals which in turn might increase
their motivation. Also assessments can be formative, i.e. taken throughout the duration of the course or
summative, at the end of the course (5). The most appropriate method of obtaining the student's
awareness is through a summative assessment, which is carried out towards the end of the course. The
student's performance, or achievement, may be apparent
Throughout the course in the form of "assignments, tests, and class discussions," but in many classroom
activities learning "is fugitive, recordable only at great cost and inconvenience" (10). However, e-learning
tools can make assessment more simplified by changing a difficult task into a more achievable one, by
enabling an interactive approach to course assessment.

Motivation to learn

Promoting motivation to learn is one of the main principles for efficient education (11). Motivation to
learn reveals that a student desires to take part in, and learn from, a training activity (11). Motivation to
learn in the context of the theory of planned behavior (TPB) signifies an attitudinal variable. Student
motivation is often parted into two types: Intrinsic motivation and extrinsic motivation.
Intrinsically motivated students strongly involve themselves in learning out of unique thing, interest, or
gratification, or in order to attain their own scholarly and personal objectives. Intrinsically motivated
students like to use strategies that need more struggle and that let them to process information more
extremely. Extrinsically motivated students are tending to put forth the least amount of struggle necessary
to get the most reward (2).

Research Objectives
1. To determine the effect of e-learning on students motivation in Umaru Musa Yar’adua University
Katsina
2. To find out the effect of e-learning on male and female students motivation of students of Umaru Musa
Yar’adua University Katsina.

Hypotheses

Ho1: There is no significant influenced of e-learning on students motivation in Umaru Musa Yar’adua
University Katsina
202
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ho2: There is no significant gender difference in e-learning on male and female students motivation of
Umaru Musa Yar’adua University Katsina.

Research Methodology
The statistical population in this study is Four Hundred and Eighty Eight (488) 200 level students of
Department of Education Umaru Musa Yar’adua University Katsina. The sample volume has been
calculated using required sample size from the research Advisors as 217 students. In order to select the
members of sample, the researcher used simple random sampling technique.
Reliability of the Instruments
After being revised in the light of expert’s suggestions, the questionnaires were pilot tested among 40
students that formed part of the population but outside the sample of this study. The instrument was
administered once and split-half method involving odd and even numbered items were observed. The
scores were then correlated using Cronbach alpha. (e-learning questionnaire 0.63 and intrinsic motivation
0.74), that is presented in Tables 2 & 3.
In order to test the hypotheses an expert-designed questionnaire was used for e-learning and intrinsic
motivation which included 18 questions each, it was according to 5-point Likert Scale ( 1=undecided, 2=
strongly disagree, 3 = disagree 4= agree, 5 =strongly agree).

Analyses and Results

This section presented the results and analysis of data.
After the data has been collected from the sample an analysis inferential statistic involving paired sample
correlation analysis (Pearson Product Moment Correlation) were used to report research findings. The
justification behind employing Pearson Product Moment Correlation is that in all cases (hypotheses) two
variables or groups were used. Data is interval and collected from fairly large sample size.
Findings showed that results are consistent with the hypotheses. The results of the research showed, that
there is a significant relationship between e-learning and students’ motivation. Also the findings indicated
that when teachers apply e-learning, more motivation is generated by students and vice versa.
.Considering the data collected the correlation matrix between variables and gender has been computed.
The computed coefficient in the matrix is presented in table 4.

Table 1 Analysis of Gender of Respondents (Students)

GENDER POPULATION PERCENTAGE
Male 105 47%
Female 112 53%

Table 2: Reliability
Statistics (e-learning)
Cronbach's
Alpha N of Items

203
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
.639 18

Table 3: Reliability
Statistics (Motivation)
Cronbach's
Alpha N of Items
.744 18

Table 4: Inter-Item Correlation Matrix

between e-learning and motivation
E-learning Gender Motivation
E-learning 1.000 -.372 .999
Gender -.372 1.000 -.369
Motivation .999 -.369 1.000

CONCLUSION AND SUGGESTIONS

This study highlighted the significant relationship between e-learning and students' motivation so,
students are more likely to be more motivated when applying e-learning. If students are more motivated
to learn, then they are more likely to be engaged; and if they are engaged and engaged successfully, they
are more likely to achieve the learning objectives (3). So, definitely it would be extremely interesting and
attractive to utilize e-learning as a standard device in the instruction of university students. Looking at the
conclusion of this study, the researcher provided some suggestions that:
1. If students have computers and the Internet, they can learn anytime and anywhere, use materials
repeatedly, and study the difficult part by themselves.
2 .A University teachers should use e-learning strategy to strengthen students’ learning motivation. And
teachers should improve their skills in using e-learning strategy to enhance learning effectiveness. The
school should also have a plan for teachers to conduct e-teaching seminars or conferences and to invite e-
learning experts to make speeches and demonstrations to enhance the teachers’ capabilities and share
experiences.
In short, e-learning strategy facilitates student participation and communication. And therefore, teachers
should develop e-teaching skills so as to encourage students in the use of e-learning activities and
continued research should focus on e-learning styles and receptiveness of students to the topic of e-
learning in future.

REFERENCES

1 Abdelaziz, M., Samer, K.S., Karam, O., Adbrelrahman, A. (2011). Evaluation of E-learning Prorgam
Versus Traditional Lecture Instruction for Undergraduate Nursing Students in a Faculty of Nursing,
Teaching and Learning in Nursing, Vol. 6, issue 2, Pp. 50-58.

2 Afzal, H., Ali, I., Aslam, K.M., amid,. K. (2010). A Study of University Students’ Motivation and Its
Relationship with their Academic Performance, International Journal of Business and Management, Vol.
5, Issue 4, Page(s) 80-88.
204
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
3 Cheng, K., (2006). A Research Study on Students Level of Acceptance in Applying E-learning for
Business Courses- A Case Study on a Technical College in Taiwan. Journal of Academy of Business, Vol.
1, No. 2, Pp. 265 – 270.

4 Ciganek, A. (2012). Critical Factory for E-Learning in Developing Countries: A Comparative Analysis
Between ICT Experts and Faculty, Computers and Faculty, Computers and Education, Vol. 58, Issue 2,
Pp 843-855 E-learning (2013), Available. http://en.wikipedia.org/wiki/E-learning.

5 Edmundson, A., (2007). Globalized E-learning Cultural Challenges (USA: Idea Group Inc). White
Plains, NY: Longman.

6 Elkhorly, M. (2010). Cases on Challenges Facing E-learning and National Development: Institutional
Studies and Practices E-learning in Egypt, Vol. 1, Edit: Ugur Demiray, Anadolo University, Eskisehir –
Turkey.

7 El-Seoud, S., Seddiek, N., Taj-Eddin,I., Ghenghesh, P., El-Khouly, M. (2013). “The Effect of E-
Learning on Learner’s Motivation: A Case Study on Evaluating E-Learning and its Effect on Egyptian
Higher Education”. The International Conference on E-Learning in the Workplace 20(3) (ICELW), New
York.

8 El-Seoud, S.A., Seddik, N., Tak-Eddin, I.A.T.F., Ghenghesh, P., Nosseir, A., El-Khouly, M.M. (2013).
“E-Learning and Motivation Effects on Egyptian Higher Education”, 16th International Conference on
Interactive Collaborative Learning (ICL) and 42nd International Conference on Engineering Pedagogy,
Kazan, Russia.

9 Fee, K.H. (2005). Delivery E-Learning: A Complete Strategy for Design Application and Assessment,
London and Philadelphia: Kogan Page.

10 Holley, D. (2009). “Which Room is the Virtual Seminar in Please”, Education and Training, 44 (3),
112-12. http://dx.doi.org/10.1108/60400912010424283.

11 Isa, F.A, Manuel, D.A. (2011). Increasing the Quality of Learning Through changes in Motivation,
Social and Behavioral Sciences, Vol. 29, Pp. 1373- 1379.

12 Keller, J. & Suzuki , K. (2004). Learner Motivation and E-learning Design: A Multinationally
Validated Process, Journal of Educational Media, Vol. 29, No. 3, Pp. 229 – 239.

13 Keramati, A., Afshari-Motrad, M., Karmrani, A. (2011). The Role of Readiness Factors in E-Learning
Outcomes: An Empirical Study, Computers and Education, Vol. 57, Issue 3, Pp. 1919 -1929.

14 Li, H., Masters, J. (2009). “E-learning and Knowledge Management in the Early Years; where are we
and where should we go”. Knowledge Management and E-learning: An International Journal, 1, (14),
245 – 250.

15 Lonescus, A. (2012). New E-learning Method Using Databases, Datagae Systems Journal, Vol. 13,
No. 3, Pp 35-46.

205
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

METHOD CONCEPT IN JAVA PROGRAMMING LANGUAGE TEACHING

METHODOLOGY

Sevinj Jabrayilzada
Azerbaijan State Pedaqogogical University, Baku Azerbaijan

Abstract
When teaching the concept of method to university students in Java programming language, first of all
students are informed about the concept of method used in all programming languages. are reviewed and
some questions are asked. What are the types of methods? How are methods created? What types of
methods are there? and so on.
We can have learned about functions in mathematics. Similarly, in computer programming, a function is a
block of code that performs a specific function. In object-oriented programming, the method is a jargon
used for a function. Methods depend on a class and determine the behavior of a class. There are two types
of methods in Java, depending on whether a method is user-defined or available in a standard library:
• Standard Library Methods
• User-Defined Methods
Standard library methods are built-in methods ready for use in Java. These standard libraries are provided
in conjunction with the Java Class Library (JCL) in a Java archive (* .jar) document with JVM and JRE.
• print () is the java.io.PrintSteam method. The print ("...") method prints the line into quotation marks.
• sqrt () - Math class method. Returns the square root of a number:
We can also make our own choices to accomplish certain tasks. Such methods are called user-defined
methods. We can create a method in Java.
The advantages of using methods in the Java programming language are as follows. 1. The main
advantage is to prevent code reuse. We can write a method once and use it several times. We do not have
to rewrite the whole code every time. Think of it as "write once, use again several times." In the above
program, we created a method called multiplyInteger () to calculate the product of two numbers. Here we
can use the same method digger elsewhere. That is, there is no need to rewrite this code. So we use the
same method over and over again. 2.Methods make the code more readable and easier to solve. For
example, the getIntegerSum () method is so readable that it is clear that this method is a method that
calculates the sum of numbers.

Keywords: Standart Library Methods, User-defined Methods, Method, Public, Static, Return, Parametr,
Void

206
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Discursive Practices in Language Undergraduate Classroom and Religious Ideology (A critique of

the Teachers’ Discourses in Pakistan)

Muntazar Mehdi
Prof. Dr. Arshad Mahmood
National University of Modern Languages, Islamabad

Abstract
The study focuses on the Islamic ideological discursive manifestations in the second language
multicultural and multilingual classroom as to how they are enacted. The English as Second Language
(ESL) classrooms involve the classroom participants in learning the non-native language through the
explanatory discourses enacted by the language teachers. The classroom participants in any setting prefer
their own socially constructed religious values. Since, classroom is a constituent of the social growing
practices, the classroom approved practices contribute a substantial part in developing and establishing
social norms in terms of ideological preferences. All the universities of Islamabad were taken as the sites
of the study where the undergraduate four-year English program is being taught. The study is a census
enquiry where all the population (in terms of teachers) of the sites is considered as the sample; and all
study participants were contacted to be part of the study. The data were collected through semi-structured
interviews. It was found that the ideologies of the dominant groups are prevalent in the ESL classrooms
where the teachers enjoy complete academic and administrative authorities. Although the classrooms
have religious freedom; yet, Islamic ideology prevails in terms of its practice and preference. In order to
get plausible academic results in the ESL multi-ethnic and multicultural classroom, the teachers need to
understand, perceive and sensitize themselves to the cultural, ideological and social understanding of the
ESL classroom participants.

Key Words: Islamic Ideology, ESL Classroom, Discursive Practices, Dominance, Multicultural

207
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Electoral College and American Presidency: A Substantive Appraisal of Facts

Dr. AGUESSY A. Nathalie J. A.

Université d’Abomey-Calavi (UAC) République du Bénin

Abstract
Throughout the US history, the issue of presidential race has won an interest in the whole
world. Sometimes the president is chosen directly by the voters, but it can also happen that the candidates
with most votes from the public will not be the winner but the one who wins by the electoral vote. After
the American election, when some Americans sentenced the Electoral College as an anti-democratic, un-
American or antiquated instrument, others thought that “the Electoral College persists because in the
whole it preserves rather than subverts democracy”.
Referring to the American election history, only five presidents won the electoral vote without winning
the popular vote. It is, however, worth noting that during the last five elections, two of the five presidents
have won despite their loss of the popular vote. Hence, this state of things frustrates so many Americans
since it divides the country into two parts, with so many bad impacts on the American society and on
world’s peace. This arouses people’s attention so much so that they started questioning seriously the
modern relevance of the supremacy of the electoral vote over the popular vote. Drawing on this, we focus
our analysis on that concern by exploring and analyzing the presidential elections in the history of the
United States where the presidents have been elected not by popular vote but by the electoral votes. So,
this paper aims to analyze this sensitive issue. To that end, it briefly evaluates the content of the
presidential terms and focuses on the policies of the five presidents who won the electoral vote without
winning the popular vote, mainly the last two candidates who had fewer votes from the general public
than their contenders but won the election, viz… George W Bush in 2000 and Donald Trump in 2016….
Historicism and critical analysis will be used in this paper as theoretical backdrop.
Keywords: election, electoral college, popular vote, US Constitutions, presidency

Introduction

All the way through the American history, from Georges Washington, the first president of the United
States to Joe Biden, the forty-sixth president, many presidential races have taken place with slight
difference. The US presidential election, most of the time, takes place on the third November. For each
election, there is a vote from the public and a vote from the electoral college; and most of the time, the
winner is the candidate with the higher number of votes from the public.
Sometimes, the president with most votes from the public will not be the winner but the one yielding the
highest number of the electoral votes leading most of time to frustrations and national divide. Some
Americans went to the extent of sentencing the Electoral College as being an anti-democratic, flawed, or
antiquated instrument, even though some others were still thinking that the Electoral College persists
because in the whole, it preserves rather than subverts democracy (Boylan, 2008)

208
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Throughout the American election history, only five presidents won the electoral vote without winning
the popular vote. These presidents, chronologically named are: John Quincy Adams (1824), Rutherford
B. Hayes (1876), Benjamin Harrison (1888), George W. Bush (2000) and Donald Trump (2016)
Among these five elections, three occurred in the nineteen Century. It is worth noting that during the last
five elections alone, two of these five presidents have won despite their loss of the popular vote. Hence,
frustrating so many Americans, dividing the country into two parts with so many bad impacts on the
American society and on the world peace. People started questioning seriously the modern relevance of
the supremacy of the electoral vote over the popular one. This leads us to base our analysis on the five
presidential elections in the history of the United States where the presidents have been elected not by
popular vote but by the electoral vote. So, this paper aims to analyze this sensitive issue by briefly
evaluating the process of the election of the five American presidents, by focusing on the impact and
legacy of each of the last two candidates who had fewer votes from the general public than their
contenders but won the election. After clarifying the definition of American election, popular vote and
Electoral college, and giving the Constitutional foundations of the American Electoral college, I will have
a look on the five electoral votes which solely elected the presidents who lost the popular vote. Before
completing this article, I shall critically and specially focus my analysis on the impact of the two
presidents’ terms of the twenty first Century.

I- Conceptual Approach and the Constitutional Foundations of the American Electoral

College

Historicism theory and Critical analysis methodology have been used to assess the American electoral
system mainly the supremacy of electoral vote over the popular vote. Using these approaches means that
this study will almost be used counting on the history of the USA specifically, on the history of American
election.

Defining the American election, one can say that it is about the American system of electing the
president. It occurs every four years. The process of electing starts on the Tuesday after the first Monday
in November. In this system, when an American votes for the president to be elected in the United States
of America, he is voting actually not for the president himself but he is voting for someone called
“elector’ who is going to cast the vote at his place. So, throughout the United States of America, 538
electors will be voted for and in turn these electors will make the vote that counts on the first Monday
after the second Wednesday in December. This explains the confirmation of Joe Biden as president on
Monday December 14, 2020. The procedure of selecting an elector instead of voting directly for the next
president of America is part of a system termed “The Electoral College” which is the uniquely American
system of choosing the president. Therefore, the election day in America is one of the starting point of
the Electoral College which decides who wins the U S presidential race.
Coming to the popular election, normally, it is an election in which the candidate who gets the most
people to vote for him or her wins the race. However, because of the Electoral College system in the
USA, this is not always the case. Several times, the person who won the election had fewer popular votes.
In fact, the national vote tally is not appropriate selecting a president what matters is the choice of
Representatives from each state to the Electoral College according to its population.

But is the ‘Electoral College’ system constitutional? Referring to the constitution, one can affirm that the
system of Electoral College is constitutional even though the term “Electoral College” does not appear in
the Constitution. The Founding Fathers established the Electoral College in the Constitution, in part, as a
209
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
compromise between the election of the President by a vote in Congress and election of the President by a
popular vote of qualified citizens (National Archives).

As a matter of fact, because of the size of the country and the difficulty of communication and the
impossibility to elect the president by a national popular vote, the process of electing president became
complicated for the Framers right at the beginning of American history where they were really concerned
by how not to fall into the trap of one’s popularity rather than choice based on capacity, talent and ability.
Furthermore, Peirce and Longley conclude that “[t]he most basic reason for the invention of the electoral
college was that the convention was deadlocked on simpler schemes like direct election and choice by
Congress.” (Peirce & Longley, 1981, 30). And George C. Edwards stipulates in Why the Electoral
College Is Bad for America that one of the most prevalent criticisms of the Electoral College is that it
never truly functioned as intended and that its intent has been made archaic and obsolete by constitutional
developments (Edwards, 2004) and the question is rightly posed in New York Times : Is the Electoral
College a Problem? Does It Need to Be Fixed? Because as Chang claims “the Electoral College quickly
became, and remains today, an anachronism” (Chang, 2007, 208-209). Despite the fact that one of the
strongest proponents of retaining the Electoral College conceded that it “was unquestionably intended to
serve ends we no longer care to serve, and which it no longer serves. Only in form does it remain what it
was invented to be” (Bickel, 1971, 4).

The first test of the Electoral College system was the election of 1800 when Thomas Jefferson and Aaron
Burr run the presidential race and each of them received 73 electoral votes. So, the verdict is left up to the
House of Representatives which according to Article II of the Constitution, have to decide.
Consequently, the result of the 1800 election was the Twelfth Amendment, which was written to prevent
that problem by stating that electors must cast a vote for president and vice president.

II- Look on the five presidents who won solely by electoral votes

Several times, in the American country’s history the person who won the election had fewer popular votes
than the person who lost the election. Throughout the American presidential race, among the five
presidents who won solely by electoral votes, three of them have been elected without winning the
popular vote in the 19th Century: John Quincy Adams (1824), Rutherford B Hayes (1876) and Benjamin
Harrison (1888) and a century later two other George W. Bush (2000) and Donald Trump (2016) have
been elected in the twenty-first century.

In the presidential election of 1824, John Quincy Adams, Andrew Jackson, William Crawford and Henry
Clay split the electoral votes so that none of the four had a majority. The House of Representatives was
required then to decide on the election by choosing the one to be the president. John Quincy Adams had
been elected even though Andrew Jackson had finished the election with a lead in both popular and
electoral votes. What people named ‘Corrupt bargain’. Jackson quit the Senate and ran again for president
in 1828 and effortlessly won the election.

The 1876 election was decided by a congressional commission that awarded the election to the
Republican Rutherford B. Hayes by one electoral vote over Samuel Tilden despite the fact that the
Democrat Samuel Tilden beat him by more than 200,000 votes. So despite the fact that Tilden had
obviously won the popular vote, Congress set up a commission composed of representatives of both
210
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
parties to decide the winner; on March 2, three days before the inauguration, they chose Hayes - a
concession the Democrats agreed to in exchange for a promise to pull federal troops from the South,
ending Reconstruction.

Benjamin Harrison, in 1888, lost the popular vote to Grover Cleveland, but carried the Electoral College.
It was said that, the electoral campaign had been corrupted, including charges that votes bad been bought
and Black votes suppressed. It ended with Democratic President Grover Cleveland winning the popular
vote by more than 90,000 votes over Republican Benjamin Harrison, but losing the electoral vote.
Cleveland took back the office in the next presidential election.

In 2000, George W. Bush won with 271 electoral votes and the Democrat candidate Al Gore had 266
electoral votes although he won the popular vote by more than half a million votes. But the Electoral
College vote was tight. As Boylan comments,

On the first day of Senate business following the Supreme Court’s Bush v. Gore decision, Senator
Richard Durbin was on his feet offering a constitutional amendment to abolish the Electoral
College. Senator-elect Hillary Clinton condemned the Electoral College in one of her first public
communications. The weeks following the final determination of the election saw numerous
condemnations of the Electoral College as an anti-democratic instrument. It was called flawed,
archaic, and un-American (Boylan, 2008)

Endorsing what is said about the election in 2000, one can affirm that Hillary Clinton’s condemnation of
the Electoral College is relevant. This explains the reason why even after the 2004 election which was
very tough and complicated, many proposals to obliterate the Electoral College or adding amendments to
the Constitution as far as the Electoral College is concerned filled publications.
In 2016, Donald Trump had almost three million fewer votes than Hillary Clinton, but won the presidency
because the electoral college gave him a majority (304 electoral votes for Donald Trump and 227 votes
for Hillary Clinton). Though the electorate has of course grown over the years, Trump lost the popular
vote by a greater margin than anyone ever elected president.

III. Critical analysis of the impact of the two presidents’ terms of the twenty- first Century.

A century after the last president who won solely by electoral vote, came the problematic short period
right from the beginning of the twenty-first century, where the presidential race in the USA witnessed in
less than two decades, two electoral votes during which the presidents lost the popular vote and won the
election. That is the reason why Jack N. Rakove referring to the 2000’s presidential race, in The
Unfinished Election of 2000 Leading Scholars Examine America's Strangest Election, attempts a true
historical judgement and gives readers a better understanding of the election that confused and infuriated
the American country (Rakove, 2001). About the same American country, Charles Lewis said in the
prologue of his book 935 lies: the future of truth and the decline of America’s moral integrity published
by Public Affairs in 2014, “we are in the midst of a tragic period in American history – one in which
falsehood has increasingly come to dominate our public discourse, and in which the bedrock value of
honesty, transparency, accountability, and integrity we once took for granted have been steadily eroded.”
(Lewis, 2014). This statement has been illustrated more vividly by the two last presidents elected solely
by the Electoral College during the twenty first Century.
211
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The presidential term of George W. Bush was marked at the beginning in September 11, 2001 attacks in
the USA which is followed by the congressional authorization to eliminate the perpetrators of this
crime. George ordered then an invasion of Afghanistan. The Taliban leadership was driven into the
mountains and across the boarders into neighboring countries, including Pakistan. Those early
successes, however, turned into the longest war in American history, and the President never was able
to achieve the greatest symbolic goal of the effort, the killing or capturing of the mastermind of the
attacks, Osama bin Laden even though U.S. special forces achieved that goal in 2011 under President
Barack Obama (Gary L. Gregg II, George W. Bush: Impact and Legacy).

George W. Bush also lied about the issue of weapons of mass destruction (WMD) inspired by his
determination to retaliate against Saddam Hussein who has been his father’s strongest opponent as filled
news at that period of time. Despite Russia, France and China being suspicious about the fact, he tricked
United Nations and launched the long Iraq war during which Saddam Hussein will be hanged and the
whole region destabilized. So George W. Bush’s presidential terms is one of controversy. His
controversial election and policies as well as his administration dominated by wars deeply affected the
world in general and divided the American people in particular. As David Corn consistently asserts in the
introduction of The lies of Georges W Bush: Mastering the politics of deception. “George W. Bush is a
liar. He has lied large and small, directly and by omission. He has mugged the truth – not merely in
honest error, but deliberately, consistently, and repeatedly.” (Corn, 2003) “All American presidents have
lied, but George W. Bush has relentlessly abused the truth” says David Corn and continues by giving
some areas where according to him the Bush administration has knowingly and intentionally misled the
American public to advance its own interests and agenda:

* Brazenly mischaracterizing intelligence and resorting to deceptive arguments to whip up

public support for war with Iraq
* Misrepresenting the provisions and effects of the president’s supersized tax cuts
* Offering misleading explanations— instead of telling the full truth — about the 9/11
attacks
* Lying about connections to corporate crooks
* Presenting deceptive and disingenuous claims to sell controversial policies on the
environment, stem cell research, missile defense, Social Security, white-collar crime,
abortion, energy, and other crucial issues
* Running a truth-defying, down-and-dirty campaign during the 2000 presidential contest
and recount drama (Corn, 2003)

President Bush also presided over a restructuring of the American national security apparatus and the
passage of the Patriot Act, in order to fight more effectively future possible terrorist attacks. Both
efforts, especially the Patriot Act, sparked strong divisions within the American people throughout the
Bush presidency, while expensive wars in Iraq and Afghanistan, racked up large deficits. Ultimately,
those deficits, exacerbated by the financial recession of 2008. The last few months of the Bush
presidency were marked by a major crash of the stock market, a controversial bail out of financial
institutions and car companies, and a recession that would wipe out millions of jobs and impact the U.S.
economy for many years. (Gary L. Gregg II, George W. Bush: Impact and Legacy).

212
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The second president who lost the popular vote and won the election in the twenty-first Century is
Donald trump. Trump has been a president who, from the beginning, started taking odd decisions which
consequences both within America and all over the world were criticized.

The Trump administration has been especially inept on this dimension from the
beginning. The first big executive order he issued, largely banning
Muslims from coming to America, was so ill-conceived that chaos broke
out in airports around the world as people with green cards to work in
America and Muslims who had assisted U.S. military forces in Iraq were
initially turned away. Airport chaos seems to be a specialty of the Trump administration.
(Kamarck,2020)

His tweets were full of lies and spins; hence, were not appreciated, sometime, censured or even blocked
by the social media administrators. Despite the fact that his policy on immigration was controversial, he
carried it out throughout his term as president as well as against illegal Mexican immigrants by building
the costly wall. Although his policy of smart and selective immigration was not bad, it was ill-
conceived; so, he did not succeed to get support from the Democrats.

Another consequence is that,

Trump has also failed to fill top government positions and turnover is
far higher than in any other recent administration. The absence of expertise in top
government jobs is especially dangerous during emergencies. Also, when
positions are filled, they are not attributed to the best candidates. This has been well-
illustrated in the case of the Covid-19 pandemic and more specifically in the management
of the leadership at the Centers for Disease
Control and Prevention, the nation’s top agency for infectious
diseases. “Dr. Robert Redfield’s appointment was opposed by the Center
for Science in the Public Interest which warned the administration
that Redfield lacked a public health background and that he was under
investigation for scientific misconduct (Kamarck,2020)

As a matter of fact, Trump’s biggest failure has been about his poor management of the Coronavirus
pandemic which lead America to the highest amount of casualties (6,770,986 infected and 302,684
deaths in December 15, 2020). His refusal to follow the restrictive protective rules against the World
Health Organization (WHO) prescriptions was a sign of lack of information. This conflict leads him
finally to withdraw USA from the WHO, hence, preventing this organization from US financial support
in a time of such a crisis.

In this and other areas, Trump has failed to learn from the failures
of his predecessors. Talking about Donald Trump Suzanne More said “I don’t know how many
psychological profiles I have read of him in which he is diagnosed as a malignant narcissist, or it is
suggested he has a cognitive impairment, or suffers from delusional thinking or a sociopathic inability to
experience basic empathy. Yada yada yada. None of it matters. He promised an end to “American
carnage”, but that is exactly what he is presiding over.” (Moore, 2020)

213
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Discussion and Conclusion

Encapsulating what has been said so far, one can say that electoral crisis capture the attention of many
Americans who start questioning the Electoral College’s relevance and the American system of electing
the president in general - questioning that reached its climax during this current presidential race between
Joe Biden and Donald Trump – race which fortunately ended with the confirmation of the victory of Joe
Biden as the 46th American president on December 14, 2020. Noteworthy, most of the candidates who
lost the election despite having previously won the popular vote, won the following presidential race
whenever they attempted to run again for presidency. Most of the time, these presidents who won by
Electoral vote are Republicans and more likely, these presidents perform poorly during their presidential
term.
During more than a century, electoral vote confirmed the popular vote by certifying it without problem.
Strangely enough, during the twenty- first Century alone and specifically, throughout the last five
elections, two presidential races have been sentenced by the same Electoral College in opposition to the
popular vote. Is it not time to add another amendment to the American Constitution which take into
account both the constitutional realities as well as the contemporary political ones? Is it not what
prompted Timothy Boylan to raise the following problematic: “If the Electoral College is to be altered or
abolished, it must make constitutional as well as political sense. The debate over the Electoral College can
therefore be framed as questions that confront constitutional as well as political realities.”

Works Cited

1- Bickel, A. (1971) Reform and Continuity: The Electoral College, the Convention, and the Party
System. New York: Harper and Row
2- Boylan, T. (2008) A Constitutional Defense of the Electoral College and the Election of the American
President. The Open Political Science Journal, 2008, 1, 50-58.
3- Corn, D. (2003) The lies of Georges W Bush: Mastering the politics of deception The Crown
Publishing (Penguin Random House)

4- Edwards, G. (2004) Why the Electoral College is Bad for America. New Haven: Yale University
Press.
5- Gregg II, G. George W. Bush: Impact and Legacy https://millercenter.org/president/gwbush/impact-
and-legacy
6- Kamarck, E. (2020) Trump’s failed presidency
https://www.brookings.edu/blog/fixgov/2020/03/16/trumps-failed-presidency

7- Lewis, C. (2014) 935 lies: the future of truth and the decline of America’s moral integrity. Public
Affairs
8- Moore, S. (2020) Trump is a danger to the American people. But the Republicans refuse to stop him
https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/apr/27/trump-is-a-danger-to-the-american-people-
but-the-republicans-refuse-to-stop-him

9- Peirce, N. & Longley, L. (1981) The People’s President: The Electoral College in American History
and the Direct Vote Alternative. Revised Edition. New Haven: Yale University Press

214
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

10- Rakove, J. (2001) The Unfinished Election of 2000. New York: Basic Books
Chang, P. (2007) Updating the Electoral College: The National Popular Vote Legislation. Harvard
Journal on Legislation, 44, 205-229.
11- Is the Electoral College a Problem? Does It Need to Be Fixed? The New York Times
https://www.nytimes.com/2020/10/08/learning/is-the-electoral-college-a-problem-does-it-need-to-be-
fixed.html
12- What is the Electoral College? The U.S. National Archives and Records Administration 1-86-
NARA-NARA or 1-866-272-6272

215
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TODOR JİVKOV DÖNEMİ BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN DURUMU (1962-1989)

Doç. Dr. Yunus Emre TANSÜ

Orcid No: 0000-0002-6183-5302
Selda DİKER
Orcid No: 0000-0001-5394-2753
Gaziantep Üniversitesi

Özet
Osmanlı Devleti, Süleyman Paşa komutasında bir ordu ile Balkanlarda fetih hareketlerine XIV. yüzyılda
başlamış ve 1389 yılında Bulgaristan topraklarına hâkim olmuştur. Osman Devleti, istimalet politikası
gereği Bulgarların diline, dinine ve eğitim haklarına karışmamıştır. Devlet, Anadolu’da yaşayan bir kısım
Türk halkını Balkanları Türkleştirmek amacı ile bu topraklara yerleştirmiştir. 19. yüzyılda, Milliyetçilik
akımının etkisi ile Balkanlarda da isyanlar çıkmış ve Bulgarlar da bu durumdan etkilenerek bağımsızlık
hareketlerine başlamışlardır. 1877-1878 Osmanlı- Rus savaşıyla bölgedeki bir milyon Türk göçe zorlandı.
1908’de Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti. 1909 yılında Osmanlı’nın Bulgaristan’dan çekilmesiyle
beraber Türkler azınlık durumuna düştü. Bağımsızlıkla birlikte diğer azınlıklar ve Türklerin toplamı
ülkedeki Slavlaşmış Bulgar nüfusundan daha fazlaydı. Bu durumdan kurtulmak için ülkedeki en büyük
azınlık grup olan Türklere karşı zorla göç ettirme ve asimilasyona girişildi. Osmanlılar bölgede kalan
Türklerin haklarını korumak için mütekabiliyet esasına dayalı anlaşmalar yaptıysa da Bulgar yönetimi
anlaşmalara uymadı. Yönetim, zaman zaman Türkleri rahat bırakmış, fakat Bulgaristan Sovyet idaresine
geçince asimilasyon politikası büyük bir hız kazanmıştır. Özellikle Todor Jivkov döneminde (1962-1989)
Türk ve diğer azınlıklar eritilerek tek milletten oluşan Bulgaristan idealine yönelik uygulamalar artmıştır.
Türklerin zorla isimleri değiştirilmeye başlandı. Türkçe konuşmak, şalvar, kasket, başörtüsü ve Türk
müziği yasaklandı. Türkçe yer adlarına Bulgarca isimler verildi. Yasaklar, tepkilerden kaçınmak için idari
önlemlerle yürütüldü. Bulgarlaştırma için en etkili yöntemlerden biri eğitimdi. Okullarda her ders
vatanseverlik, sosyalist davaya sadık, komünist fikirler aşılamak üzerine kurgulandı. Türk aile yapısı için
de bazı önlemler düşünüldü. Dilde, giyimde ve kültürde Bulgar öğelerine yer verilmesine dikkat edildi.
Bulgar kültürü her yerde övülmeye başlandı. Bulgar bayramlarına katılmak bir zorunluluk haline getirildi.
İslamiyeti kötüleyen yayınlara sıkça yer verilmeye başlandı. Kur’an okumak, camiye gitmek yasak
olmamakla birlikte hoş görülmedi. Kendilerini Türk olarak tanımlayan kişilerin, bir zamanlar Osmanlılar
tarafından zorla Müslüman yapılmış Bulgarlar, olduğu fikri ortaya atıldı. Tüm bunlara rağmen
asimilasyon politikaları işe yaramadı. Bu da Jivkov yönetiminin sonunu getirdi. Türkler, bu asimilasyon
politikasına karşı 1989 yılında Türkiye’ye göç etmeye başladılar. Göç eden Bulgar Türklerine, Türkiye
imkanları ölçüsünde her türlü desteği sağlamıştır.
Bu çalışmada, veriler ışığında Todor Jivkov döneminin ayrıntılı bir incelemesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Bulgaristan Türkleri, Asimilasyon, Todor Jivkov, Göç

STATE OF BULGARIAN TURKS IN THE TODOR ZHIVKOV ERA (1962-1989)

216
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Abstract
The Ottoman State started the conquest movements in the Balkans in the 14th century with an army under
the command of Süleyman Pasha and in 1389 it dominated the Bulgarian lands. The state placed some
Turkish people living in Anatolia in these lands in order to Turkify the Balkans. The Osman State did not
interfere with the language, religion and education rights of the Bulgarians due to its tolerance policy. In
the 19th century, with the effect of the nationalism movement, riots broke out in the Balkans and
Bulgarians were affected by this situation and started their independence movements. With the 1877-1878
Ottoman-Russian war, one million Turks in the region were forced to migrate. In 1908 Bulgaria declared
its independence. With the Ottoman withdrawal from Bulgaria in 1909, the Turks became a minority.
With independence, the total of other minorities and Turks was greater than the Slavic Bulgarian
population in the country. In order to escape this situation, forced immigration and assimilation were
attempted against the Turks, the largest minority group in the country. Although the Ottomans made
agreements based on reciprocity to protect the rights of the Turks remaining in the region, the Bulgarian
administration did not comply with the agreements. The administration did not interfere with the Turks
from time to time, but the assimilation policy gained momentum when Bulgaria passed under the Soviet
rule. Especially in the period of Todor Zhivkov (1962-1989), Turks and other minorities were dissolved
and practices towards the ideal of one nation Bulgaria increased. The names of the Turks were forcibly
changed. Speaking Turkish, shalwar, cap, headscarf and Turkish music were banned. Turkish place
names were given Bulgarian names. The bans were enforced with administrative measures to avoid
backlash. One of the most effective methods for Bulgarianization was education. Every lesson in schools
is built on patriotism, on instilling communist ideas loyal to the socialist cause. Some measures were also
considered for the Turkish family structure. Attention was paid to include Bulgarian elements in
language, clothing and culture. Bulgarian culture began to be praised everywhere. Attending Bulgarian
holidays has been made a necessity. Publications that denigrate Islam started to appear frequently.
Although it is not forbidden to read the Quran and go to the mosque, it was not tolerated. It was suggested
that the people who identified themselves as Turks were Bulgarians who were once forcibly converted to
Islam by the Ottomans. Despite all this, assimilation policies did not work. This brought the end of the
Zhivkov administration. The Bulgarian Turks began to migrate to Turkey in 1989 against this policy of
assimilation. Turkey, provided the all kinds of support as much as could for immigrants.
In this study, a detailed analysis of the Todor Zhivkov period will be made in the light of the data.

Keywords: Bulgarian Turks, Assimilation, Todor Zhivkov, Immigration

217
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

İBN HALDUN’UN MEDENİYET ve İLİM ANLAYIŞI

Doç. Dr. Yunus Emre TANSÜ

Orcid No: 0000-0002-6183-5302
Zeynep ERDOĞAN
Orcid No:0000-0002-7339-733
Gaziantep Üniversitesi

Özet
İbn Haldun hem Türk-İslam dünyasına hemde dünya düşünce tarihine adını altın harflerle yazdırmış
düşünürlerimizden biridir. Tarihçi, sosyolog, filozof, siyaset ve devlet adamı olan İbn Haldun iyi bir
eğitim görmüş, daha sonra farklı alimlerden dersler alarak ilim dünyasını genişletmiştir. Böylesine değerli
bir düşünürün ilim dünyasına kattıkları İslam âlemi için önemli bir değerdir. Medeniyet, farklı etnik
kökene sahip insanların bir arada yaşadığı, farklı devletlerin, toplumların etkisiyle kurulmuş yelpazesi
oldukça geniş olan bir alandır. İbn Haldun kendine özgü bir tasarım ile “medeniyet” kavramı
oluşturmuştur. “Mukaddime” adlı eserinde “medeniyet” kavramını doğrudan kullanmamış “bedevîlik”,
“hadarîlik”, “millet” ve “içtima” gibi kavramlar kullanmıştır. İbn Haldun, medeniyeti insanın var oluşuyla
başlatır. İnsanlar yaşadığı toplum için tarım, hayvancılık, sanat, tarih, edebiyat, mimari, ekonomi, siyaset
ile ilgilenerek içinde yaşadığı dünyayı geliştirmek için çaba harcarlar. İbn Haldun için insan, dünyaya bir
şeyler üretmek ve başarmak için gönderilmiştir ve bu doğrultuda insanlar birbirlerine ihtiyaç duyarlar.
İnsanların bu zorunluluğa ayak uydurup belirli bir düzen içinde yaşaması için de devletler kurulur.
İnsanların yaşadığı sorunlar bittiğinde yani güvenlik ihtiyaçları karşılandığında insanlar ekonomilerini
geliştirmek için uğraşırlar, ekonomisi iyi olan toplumda ilim ve sanat da dolaylı olarak gelişir. Bu düzenin
her bir parçası medeniyetin oluşmasını sağlayan asli unsurlardır. Medeniyet, zirveye ulaştığı vakitte
çöküşün de sinyalleri görülmeye başlanır. Medeniyet tıpkı bir canlı gibi doğar, büyür, gelişir ve ölür.
“Dün bugüne, bugün yarına ışık tutar.” diyerek bu araştırmaya gönül verdik. Bu çalışmada “medeniyet”
kavramının kuramcısı olan İbn Haldun’un hayatı, medeniyet ve ilme olan bakış açıları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: İbn Haldun, Mukaddime, Medeniyet, İlim

218
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

IBN KHALDUN'S UNDERSTANDING OF CIVILIZATION AND SCIENCE

Abstract
Ibn Khaldun is one of our thinkers who have written his name in golden letters both in the Turk-Islam
world and in the history of world thought. Being a historian, sociologist, philosopher, politician and
statesman, Ibn Khaldun received a good education and later expanded the world of science by taking
lessons from different scholars. The contribution of such a valuable thinker to the world of science is an
important value for the Islam world. Civilization is an area where people of different ethnic origins live
together and has a wide spectrum established by the influence of different states and societies. Ibn
Khaldun created the concept of "civilization" with a unique design. He did not use the concept of
"civilization" directly in his work named "Muqaddime" but used concepts such as "bedouinism",
"hadarîlik", "nation" and "socialism". Ibn Khaldun starts civilization with the existence of human beings.
People strive to improve the world they live in by dealing with agriculture, animal husbandry, art, history,
literature, architecture, economy and politics for the society they live in. For Ibn Khaldun, human beings
have been sent to the world to produce and achieve something, and people need each other in this
direction. States are also established for people to keep up with this obligation and live in a certain order.
When the problems people experience are over, that is, when their security needs are met, people strive to
develop their economy, and science and art develop indirectly in a society with a good economy. Each
part of this order is the essential element that enables the formation of civilization. When the civilization
reaches its peak, the signs of collapse begin to be seen. Civilization is born, grows, develops and dies just
like a living thing.
" Yesterday's enlightenment today, today's enlightenment sheds light on tomorrow." saying, we gave our
hearts to this research. In this study, the life, civilization and science perspectives of Ibn Khaldun, who is
the theorist of the concept of "civilization", have been examined.

Keywords: Ibn Khaldun, Muqaddimah, Civilization, Science

219
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TÜRK AKADEMİSİNDE GİRİŞİMCİLİK: YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMU TEZ ARŞİVİNDE

KAYITLI LİSANSÜSTÜ TEZLERİN NİTEL BİR ANALİZİ 1

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Melih EYİTMİŞ

0000-0003-1236-7689
Dr. Öğr. Üyesi Elif KOCAGÖZ
0000-0002-7139-0734
Mustafa ASLAN
Ayşegül ÖZBAĞIŞ
Alev YILDIRIM
0000-0002-2949-5903
Gözde ÇETİNDAĞ
0000-0002-3274-4392
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ)

Özet
Türkiye ekonomisi açısından son derece önemli bir konu olan girişimciliğin, akademik yazında
izdüşümlerini görmek üzere hazırlanan bu nitel çalışmada Türk akademisinde lisansüstü tezler
çerçevesinde yapılmış girişimcilik araştırmalarına ait görünümü elde etmek amaçlanmıştır. Bu kapsamda
incelenmek üzere Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde çeşitli anahtar kelimelerle tarama
yaparak 1988-2020 yılları arasında hazırlanmış 835 yüksek lisans ve 199 doktora tezi olmak üzere toplam
1034 lisansüstü tez tespit edilerek arşivlenmiştir. Bu eserlerin yaklaşık dörtte biri (251 lisansüstü tez)
anakütleden örneklem olarak çekilmiştir. Bu çalışmaların dosyaları Nvivo programıyla tezlerin konusu,
araştırmanın türü, örneklemi vb. kriterler itibariyle incelenmiştir. Çalışmanın hem örneklem üzerinde hem
anakütlede ulaştığı bulgular sistematik şekilde hazırlanıp sunulmuştur. Söz konusu bulgular
incelendiğinde, Türk girişimciliği/Türkiye’de girişimcilik, kadın girişimciliği ve öğrencilerin girişimcilik
eğilimleri/özellikleri çerçevelerinde yürütülen çalışmaların sıklıkla çalışılan konular olduğu
görülmektedir. Tezlerde ağırlıklı olarak nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı, girişimcilerin yanında
öğrencilerin de örneklem olarak sıklıkla seçildiği bulgular arasındadır. Sonuç bölümünde girişimciliğin
akademik yönde ele alınışına dair -tezlerle sınırlı olmak kaydıyla- bir tablo ortaya konmuş ve bu tablo
literatürde mevcut çalışmanın kapsamına yakın olan iki araştırmanın bulgularıyla karşılaştırılarak
değerlendirilmiştir. Çalışmada anakütlede oluşan içerik hacminin oldukça büyük olması nedeniyle
tezlerdeki teorik yaklaşımlar, bulgular vb. açılardan derinlemesine bir içerik analizi yapılmadığını
belirtmek gerekmektedir. Araştırmanın özellikle Türkiye’de girişimcilik alanında çalışan araştırmacılar
için referans olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Girişimcilik, Lisansüstü Tezler, Nitel Araştırma, İçerik Analizi, Nvivo

1
Araştırma Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından (2019/6-
24 M) desteklenmiştir. Araştırmada yer alan araştırmacılar yazar olarak belirtilmiştir.
220
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ENTREPRENEURSHIP IN TURKISH ACADEMY: A QUALITATIVE ANALYSIS OF

POSTGRADUATE THESES REGISTERED IN THE ARCHIVE OF HIGHER EDUCATION
INSTITUTION

Abstract
Entrepreneurship is an extremely important issue regarding Turkish economy and this qualitative study
was conducted to see the reflections of this topic in the Turkish literature. Accordingly, the aim of this
qualitative study is to obtain the view of entrepreneurship research included in postgraduate theses in
Turkish academy. For this purpose, 835 master's and 199 doctoral theses, prepared between 1988-2020,
were determined by scanning various keywords in the Higher Education Institution's National Thesis
Center. 1034 graduate theses in total were archived and about a quarter (250 postgraduate theses) of this
population were drawn as a sample for further investigation. All theses’ files in this sample were coded
and classified according to the criteria such as the subject of the research, the method of data collection,
the samples examined, by using NVivo program. Both findings on the sample and population were
presented systematically in the study. According to the findings, the topics such as Turkish
entrepreneurship and/or Entrepreneurship in Turkey, women’s entrepreneurship, and students’
entrepreneurship e.g. their entrepreneurial tendencies seem to be frequently studied topics. In the majority
of theses quantitative research methods were used and entrepreneurs as well as students were commonly
selected as sample units of the studies. A view regarding the academic approach of entrepreneurship,
limited to theses investigated, was presented in the conclusion part and results were compared with two
similar studies in the literature. It is important to state that an in-depth content analysis, e.g. examining
the theoretical approaches of the theses, findings etc. was not conducted in this study due to the large
volume of the content of theses examined. This study is expected to be a contribution to the related
literature and be a reference for related parties such as academics studying in the field of entrepreneurship
in Turkey.

Keywords: Entrepreneurship, Postgraduate Theses, Qualitative Research, Content Analysis, NVivo

GİRİŞ
Girişimcilik, bireylerin, yeterli zaman ve emek ayırarak, ortaya çıkan fırsatları etkili bir şekilde
kullanabilmesi ya da yeni fırsatlar oluşturabilmesi için üretim çabalarını mali, fiziksel ve sosyal risk
almak suretiyle örgütleme becerileriyle bir araya getirmesini ve değer yaratmasını ifade etmektedir
(Aytaç, 2006:141; Başar, 2005:3-4). Girişimcilik bir yandan inovatif fikirlerin hayata geçirilmesiyle
geleneksel iş, pazarlama, üretim vb. alanları yeniden şekillendirerek sektörleri dönüştürmekte, diğer
yandan yaratılan yeni iş alanları ve açılan istihdamlar ile ulusal ekonomileri de güçlendirmektedir. Çoğu
zaman bireysel bir olgu olarak değerlendirilen girişimcilik, hem ekonominin hem de sosyal hayatın
dinamikleri açısından son derece önemli bir konudur.
Toplumsal refaha katkıda bulunulması, toplumun istek ve ihtiyaçlarına göre yeni ürün veya hizmetler
sunulması, rekabeti canlandırması ve rekabet yoluyla çeşitliliği veya kaliteyi artırması, ekonomik ve
sosyal alanda yenilik ve değer yaratılması, yeni işletmelerin meydana gelmesi suretiyle ekonomik hayatın
221
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
canlanması, yeni tedarik kaynakları, ürün ve süreçler, örgütlenme biçimleri ve pazarların oluşmasıyla
sektörleri şekillendirmesi, istihdam olanakları yaratılması, yeni pazarlara açılarak ekonomik büyümeye
katkıda bulunulması, kaynakların farklı alanlarda değerlendirilmesiyle üretimin zenginleştirilmesi, kamu
idaresi üzerindeki istihdam baskısını azaltıcı bir etkinin elde edilmesi, yoksullukla mücadeleye katkıda
bulunulması gibi çeşitli çıktılarıyla birlikte düşünüldüğünde girişimciliğin önemi daha iyi anlaşılmaktadır
(Kaya, 2019:13, Lillewäli ve Täks, 2017:1; Damar, 2015:13; Karadal, 2014:25; Altuntaş, 2014:104;
Keleş, Özkan, Doğaner ve Altunoğlu, 2012:108; Karimi, Chizari, Biemans ve Mulder, 2011; İraz,
2010:190; Boz, 2007:8; Top, 2006:78; Shane ve Venkatraman, 2000:218). Bu nedenle özellikle
işletmecilik ve ekonomi bilimlerin yakından ilgilendiği girişimciliği, hem ekonomik yapılar açısından,
hem eğitim, kültür vb. arka planlarıyla ve ayrıca sosyal hayata yansıyan çıktılarıyla beraber toplumsal
süreçlerle ilgili olarak, hem de girişimciliğin girişimci kişiyle ortaya çıkması nedeniyle kişilik, karar
verme vb. davranışsal çerçevede-bireysel boyutta çok yönlü bir olgu olarak görmek yanlış olmayacaktır.
Girişimciliğin çok yönlü önemi ve girişimciliğe dair ekonomi, toplum, birey şeklindeki çoklu düzlem,
şüphesiz girişimcilik alanındaki bilimsel çalışmaları da şekillendirmekte ve çeşitlendirmektedir. Bu
akademik çalışmaların bir kısmı lisansüstü tezlerdir. Yüksek lisans ve doktora düzeyinde Türkiye’de
birçok girişimcilik tezi yazılmaktadır. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi arşivinde
yapılan incelemede, girişimcilik alanında sistemde kayıtlı en eski tarihli tezin 1988 yılına ait olduğu;
1988 yılından 2020 yılına kadar olan süreçte 835’i yüksek lisans ve 199’u doktora tezi olmak üzere
toplam 1034 lisansüstü tezin yayınlandığı, 2010 yılı sonrasında ise tezlerin sayısında önemli bir artış
olduğu görülmüştür. Örneğin 2015 yılından itibaren bu alanda hazırlanmış tez sayısı 722’dir. Bu tezlerin
bildiri ve makaleler yoluyla yayınlandığı da düşünüldüğünde, söz konusu çalışmaların güncel Türk
akademik yazınını önemli ölçüde şekillendirmekte olduklarını söylemek hatalı olmayacaktır. Bu nedenle,
yukarıda bahsedilen çoklu öneme sahip olan girişimcilik konusunun Türkiye’de akademik yazına
lisansüstü tezler çerçevesinde nasıl yansıdığı konusuna bakma ihtiyacı da doğmaktadır. Çeşitli yazarlar
da, lisansüstü tezlerin tıpkı makale, bildiri, kitap vb. diğer bilimsel eserler gibi analiz açısından öneme
sahip olduğunu, hem tezlerin hem de kendilerinden üretilen makalelerin ilgili konudaki literatüre ve
bilimsel gelişmeye katkı sağladığını ifade etmektedirler (Dilek, Keskingöz ve Güney, 2020:8; Öcel,
2019:39; Karadal, Duman ve Saygın, 2017:140; Coşkun, Dündar ve Parlak, 2014:381).
Bu doğrultuda çalışmanın amacı 2020 yılına kadar kaleme alınmış söz konusu tezleri inceleyerek,
araştırma konusu olan temalar, kullanılan araştırma yöntemleri, araştırmaların yöneldiği sektör ve/veya
lokasyon ve araştırmalardaki örneklem birimleri ve kullanılan analizler vb. çerçevede tezlerin
görünümünü ortaya koymaktır. Bu çalışmanın birkaç açıdan hem literatüre hem de ilgili alandaki
araştırmacılara fayda sağlayabileceği düşünülmektedir. Çünkü herhangi bir bilimsel alanda akademik
yazının nasıl şekillendiğini görmek, hem teori ve uygulamalar açısından bilimsel anlamda, hem de ilgili
alana yönelmek isteyen araştırmacılar açısından pratik anlamda yüksek değer ifade etmektedir. Birikimli
bir şekilde ilerleyen bilim, yıllar itibariyle “büyük veri”ye dönüşen bir arşiv olarak araştırmacıların
karşısındadır. Bu arşivlerin içerisinde belli bir alanda oluşmuş birikimin, akademik yaklaşım ve
yöntemlerin ortaya konduğu araştırmalar, hiç şüphesiz o alanda çalışacak araştırmacıların yararlanacağı
önemli bir kaynak niteliğindedir. Özellikle yoğun çalışılan ve az çalışan alanları, çalışmalarda hangi
modellerle incelemelerin yapıldığını, araştırmaların kimlerle yürütüldüğünü vb. incelemek, araştırmacı
açısından literatürdeki boşlukları daha kolay ve hızlı tespit edip değerlendirebileceği kıymetli bilgiler
sunabilmektedir. Ayrıca bu tarz çalışmaların yalnızca araştırmacılar için değil, Gülmez, Yalçıntaş,
Kurtulgan ve Özbay’ın da belirttiği gibi (2019:68) lisansüstü çalışmalara danışmanlık yapan
akademisyenler için de faydalı olabileceği söylenebilir. Böylelikle yeni lisansüstü çalışmalarda orijinallik
açısından da (Coşkun, Altunışık ve Yıldırım, 2017;35) hem genç araştırmacıların hem de danışmanların
222
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
faydalanabileceği çalışmalar ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, mevcut çalışmanın bir yandan ülke
ekonomisinde son derece önemli bir konu olan girişimciliğin akademik alana nasıl yansıdığını
görebilmek, diğer yandan alan araştırmacılarının yararlanabileceği bir eserin ortaya çıkması açısından
önemli olduğu düşünülmektedir.
Çalışmanın ilk bölümünde literatür bilgisi verilmektedir. İkinci bölümde araştırma yöntemi, üçüncü
bölümde ise bulgular yer almakta; çalışmanın sonuç bölümünde bulgular literatürde karşılaştırma yapma
olanağı sunan birkaç eserin bulgularıyla birlikte değerlendirilmektedir. Çalışma araştırmanın kısıtları ve
önerilerle son bulmaktadır.

LİTERATÜR
Belgeye dayalı araştırmalar, içerik analizi veya bibliyometrik analiz adlarıyla yapılan nitel araştırmalar -
aralarında bazı farklar olsa da- genel olarak belirli bir alanda yayınlanmış çalışmaları analiz ederek
değerlendiren, bilimsel araştırmaları konu, içerik, yöntem, sonuç vb. açılardan ayrıca yazar, yıl, sayfa
sayısı, atıflar vb. kapsamları da içine alarak inceleyen çalışmalardır (Dilek, Keskingöz ve Güney,
2020:11). İnceleme konusu olan içerik hacim olarak büyüdüğünde yürütülmesi oldukça zor olan bu tarz
araştırmalar, bilgi teknolojilerindeki gelişmeler ve yeni veri analiz programları ile görece olarak
kolaylaşmış ve çeşitlenmiştir (Konan ve Yılmaz, 2019:71). İçerik hacmi yüksek olan lisansüstü tezlerin
incelendiği çalışmaların sayısı da Türkiye’de son yıllarda artış göstermiştir.
Örneğin Sadık (2018), kültür turizmi konulu lisansüstü tezleri incelemiştir. Gülmez vd. (2019) pazarlama
alanında yazılan doktora tezlerini; Dilek vd. (2020) rekabet gücü ve rekabet avantajı konularında yazılmış
yüksek lisans tezlerini, Öcel (2019) marka üzerine kaleme alınmış doktora tezlerini, Konan ve Yılmaz
(2019) eğitim yönetimi ve denetimi alanında yapılan lisansüstü tezleri; Yeksan ve Gümüş (2019) örgütsel
bağlılık alanında hazırlanan yüksek lisans tezlerini, Yeşil ve Akyüz (2018) muhasebe alanındaki doktora
tezlerini; Coşkun vd. (2014) özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezleri, Ünal ve Bayar (2020)
destinasyon üzerine hazırlanmış lisansüstü tezleri, Özyurt ve Özgen (2020) sağlık kurumlarında örgütsel
bağlılıkla ilgili yazılmış lisansüstü tezleri incelemişlerdir.
Türkiye’de girişimcilik alanında yapılan akademik çalışmaların son yıllarda artmasına paralel olarak söz
konusu çalışmaların incelendiği araştırmalarda da bir artış görülmektedir. Bu çalışmaların bir kısmı
girişimcilik konusunun ele alındığı her türlü içerikteki çalışmalara odaklanırken, bir kısmı da turizm
sektöründe girişimcilik ya da kadın girişimciliği gibi girişimcilik ana teması altında yer alan alt alanlarda
yürütülen çalışmalara odaklanmaktadır. Ayrıca çalışmaların bir kısmında lisansüstü tezler, bir kısmında
makale ve bildiriler gibi eserler üzerinde, bir kısmında ise karma olarak analiz yapıldığı görülmektedir.
Örneğin Karadal vd. (2017) 2015 yılı öncesinde hazırlanmış lisansüstü girişimcilik tezlerini herhangi bir
alt konu ayrımı yapmaksızın incelemiştir. Eser ve Yıldız da (2015) herhangi bir alt temaya
odaklanmaksızın girişimcilik konusunun çalışıldığı eserleri incelemişlerdir. Yazarların söz konusu
çalışmasında Karadal vd.’den farklı olarak lisansüstü tezlerin yanı sıra girişimcilikle ilgili kaleme alınmış
makale ve bildiriler de kapsama alınmıştır. Baysal’ın ise (2020) kadın girişimciliğini konu alan lisansüstü
tezler ve makaleler üzerine çalıştığı görülmektedir. Küçükoğlu ve Berber de (2018) yenilik olgusunu
içeren girişimcilik tezleri üzerine çalışmıştır. Literatürde bu şekilde daraltılmış kapsamda başka
çalışmalar da mevcuttur. Örneğin, Işık, Küçükaltan, Çelebi, Çalkın, Enser ve Çelik (2019) turizm ve
girişimcilik alanındaki çalışmaları, Erdem (2017) ise kurumsal girişimcilik alanındaki eserleri
incelemiştir.

223
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
Çalışmanın amacı, Türkiye’deki girişimcilik araştırmalarının lisansüstü tezler çerçevesinde kalmak
suretiyle 30 yılı aşkın bir zamana tekabül eden tarihsel görünümünü, teori, yöntem, araştırmacı,
akademisyen, üniversite gibi unsurlar itibariyle çok boyutlu olarak tanımlamaktır. Bu amaç doğrultusunda
bu çalışma “Lisansüstü tezler çerçevesinde Türkiye’de girişimcilik araştırmaları nasıl bir görünüme
sahiptir?” sorusunun cevabını ortaya koymaktadır. Bu soruya iki alt başlıkta yanıt aranmıştır: (a) Tezlerin,
çalışılan konular itibariyle görünümü nasıldır? (b) Tezlerin, araştırma yöntemi, örneklem, analizler
açısından metodolojik yaklaşım itibariyle görünümü nasıldır?
Araştırma yöntemi belgeye dayalı içerik analizi olup, çalışmanın ana kütlesini YÖK Ulusal Tez
Merkezi’nde kayıtlı girişimcilik alanında yazılmış lisansüstü tezler oluşturmaktadır. Söz konusu arşivde
yapılan incelemede -girişimci/lik anahtar kelimesiyle tarama-, 1988-2020 yılları arasında yayınlanmış
835’i yüksek lisans ve 199’u doktora tezi olmak suretiyle toplam 1034 lisansüstü tez tespit edilmiştir. Söz
konusu 1034 tezden açık erişimde olan 911 tez indirilerek, NVivo paket programında kayıt altına
alınmıştır.2
İnceleme iki aşamada gerçekleşmiştir. Birinci aşamada YÖK arşivindeki söz konusu 1034 lisansüstü teze
-anakütleye- dair temel görünüm ortaya konmuştur. Bu kısımda yıllar itibariyle girişimcilik tezlerinin
yüksek lisans ve doktora tezleri olarak ayrı ayrı sayıları çıkartılmış, bu tezlerin hangi üniversiteler
bünyesinde ve hangi dilde hazırlandıkları tespit edilmiştir. İkinci aşamada, kaydedilen tezlerin tamamını
incelemek içerik hacmi ve zaman maliyeti açısından mümkün olmadığından, arşivlenen 911 tezin 251
adedi NVivo’da incelenmiştir. Bu inceleme için konu, yöntem, örneklem ve kullanılan analiz türü
açısından birtakım ön kodlar oluşturulmuş, her bir çalışma tek tek incelenerek ve inceleme esnasında
karşılaşılan yeni kodlar da dinamik olarak kod listelerine eklenerek, tezlerin taranması
gerçekleştirilmiştir. Görsel 1’de NVivo’da yapılan çalışmalardan bir ekran görüntüsü yer almaktadır.

2
Erişime kapalı olan tezler, kayıt sistemleri fotoğraf şeklinde olan tezler, pdf’leri içerik incelemesinde yazı olarak tanınamayan tezler araştırma kapsamı
dışında bırakılmıştır. Tez yazarının yazım olarak olası hatalı girişleri neticesinde YÖK tez sisteminde taramada görülemeyen tezler söz konusu olabileceğini de
not düşmekte fayda vardır.

224
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Görsel 1. Tez Dosyalarının Yüklendiği NVivo’dan Bir Çalışma Ekranı Görüntüsü

BULGULAR
Tablo 1’de 1988-2020 yılları arasında hazırlanmış olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin yıllar itibariyle
sayıları yer almaktadır. Tabloya göre özellikle 2015 yılından itibaren girişimcilik konusundaki
araştırmaların arttığı, 2019 yılında ise hem doktora hem de yüksek lisans düzeyinde en fazla sayıda
çalışma yapıldığı görülmektedir. Söz konusu zaman aralığındaki 1034 tezin yaklaşık dörtte birinin bu
yılda yayınlanmış olması dikkat çekmektedir.
Tablo 1. Yayın Yılları İtibariyle Girişimcilik Tezlerinin Sayıları
Yıl Tez Sayısı YL DR Yıl Tez Sayısı YL DR
2020 87 67 20 2009 15 11 4
2019 263 230 33 2008 13 10 3
2018 146 124 22 2007 20 18 2
2017 90 71 19 2006 22 20 2
2016 73 54 19 2005 12 10 2
2015 63 49 14 2004 12 10 2
2014 39 32 7 2003 9 6 3
2013 42 31 11 2002 9 6 3
2012 29 19 10 2001 3 2 1
2011 30 19 11 2000 5 4 1
2010 26 21 5 1999-1988 aralığı 26 22 4
Toplam: 1034, Yüksek Lisans: 835, Doktora: 199

225
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Türkiye’de 2020 yılı itibariyle 73’ü vakıf üniversitesi olan toplam 203 üniversite bulunmaktadır. YÖK tez
merkezinde yapılan taramada karşılaşılan 1034 tezin 162 farklı üniversite bünyesinde hazırlandığı tespit
edilmiştir. Dolayısıyla mevcut üniversitelerin dörtte üçünde bugüne kadar en az bir girişimcilik tezi
yazıldığı söylenebilir. Tablo 2’de bünyesinde en fazla girişimcilik lisansüstü tezi yazılmış ilk 10
üniversite yer almaktadır. Tabloya göre, en fazla Marmara Üniversitesi çatısı altında girişimcilik tezi
yazılmış, bunu sırasıyla İstanbul Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi izlemiştir. Tabloya göre girişimcilik
alanında en fazla doktora tezi hazırlanan üniversite ise, Konya Selçuk Üniversitesi’dir.
Tablo 2. Bünyesinde Girişimcilik Tezi Hazırlanan İlk On Üniversite
Üniversite Tez Sayısı YL DR
Marmara Üniversitesi 60 50 10
İstanbul Üniversitesi 40 28 12
Gazi Üniversitesi 36 24 12
Süleyman Demirel Üniversitesi 34 25 9
Selçuk Üniversitesi 32 19 13
Orta Doğu Teknik Üniversitesi 31 26 5
Anadolu Üniversitesi 24 18 6
Dokuz Eylül Üniversitesi 24 17 7
Fırat Üniversitesi 24 22 2
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 22 16 6
Toplam

Tablo 3’te tezlerin hazırlandığı diller ve en çok yabancı dilde tez yazılan üniversiteler sunulmuştur.
Tabloya göre lisansüstü tezlerin yaklaşık 10’da biri (n=131) İngilizce olarak kaleme alınmıştır.
Bünyesinde girişimcilik tezlerinin İngilizce olarak hazırlandığı ilk beş üniversite de yine Tablo 3’te yer
almaktadır. En fazla Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde İngilizce dilinde girişimcilik tezi hazırlandığı
görülmektedir. Türkiye’de hazırlanan İngilizce girişimcilik tezlerinin neredeyse yarısı tablodaki beş
üniversitede kaleme alınmıştır.
Tablo 3. Tezlerin Yazıldığı Dil ve İngilizce Girişimcilik Tezi Yazılan İlk Beş Üniversite
Dil Tez Sayısı YL DR
Türkçe 903 723 180
İngilizce 131 112 19
Toplam 1034 835 199
Bünyesinde İngilizce Girişimcilik Tezi Yazılan İlk Beş Üniversite
Üniversite Tez Sayısı YL DR
Ortadoğu Teknik Üniversitesi 31 26 5
İstanbul Yeditepe Üniversitesi 10 8 2
Marmara Üniversitesi 9 8 1
Bahçeşehir Üniversitesi 8 6 2
İstanbul Teknik Üniversitesi 8 8 -
Toplam 66 56 10
Yöntem bölümünde de belirtildiği gibi çalışmanın ikinci aşamasında 216’sı yüksek lisans ve 35’i doktora
düzeyinde olmak üzere 251 tezden oluşan örneklem üzerinde incelemeler yapılmıştır. Tablo 4’te söz
konusu tezlere dair bazı ön bilgiler yer almaktadır. Girişimcilik tezleri doğal olarak en fazla Sosyal
Bilimler Enstitüleri bünyesinde hazırlanmıştır. Eğitim, Fen, Sağlık Bilimleri Entitülerinde de konuyla
ilgili tezlerin yazıldığı görülmektedir. Farklı seviyelerdeki öğretim üyelerinin birbirlerine yakın frekansta
girişimcilik tezi yönettikleri de bulgular arasındadır.
226
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 4. Örnekleme Dair Temel Bilgiler (n=251)
Enstitü Tez Sayısı Yazarının Cinsiyeti Tez Sayısı
Sosyal Bilimler Enstitüsü 211 Erkek 115
Eğitim Bilimleri Enstitüsü 16 Kadın 136
Fen Bilimleri Enstitüsü 15 Danışman Ünvanı
Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Prof. Dr. 89
Mühendislik ve Doğa Bilimleri Enstitüsü, 9 Doç. Dr. 85
Savunma Bilimleri Enstitüsü ve Diğer Dr. Öğr. Üyesi 77
NVivo’da yapılan çalışma sonucunda 251 tezden oluşan örneklem içerisinde en sık gözlemlenen 10 kod
(tez konusu) belirlenip YÖK tez arşivinde bu konular anahtar kelime olarak giriş yapılarak taranmıştır. Bu
tarama sonuçları tek tek incelenip sonuçlar arasında alanla ilgili olmayanlar ayıklanmış ve 251 tezden
elde edilen kodların (konuların) anakütlede (N=1034) dağılımları Tablo 5’te gösterilmiştir. Tabloya göre,
tezler arasında Türkiye’de girişimcilik/Türk girişimciliği, kadın girişimciliği, girişimcilerin özellikleri, -
tez örnekleminin- girişimcilik eğilimi gibi konuların ön plana çıktığı görülmüştür. 3, 251 tezden oluşan
örneklemde, girişimci devlet, girişim sonlandırma, tarımda girişimcilik, girişimcilik iklimi, girişimcilik
kültürü, girişimcilik ve benlik, girişimcilik ve bilgi teknolojileri, girişimcilik ve bölgesel gelişme,
girişimcilik ve stratejik yönetim gibi konular en düşük frekansa sahip olan konular olarak gözlenmiştir.
YÖK tez merkezinde bu kodlar tarandığında da gözlem (sonuç) sayısının 1-10 arasında değişiklik
gösterdiği, kısaca anakütlede de bu konuların düşük frekansa sahip olduğu görülmüştür.

Tablo 5. Örneklemde (n=251) Tespit Edilen İlk 10 Kodun Anakütlede Görünümü (N=1034)
Girişimcilikle İlgili Tez Yapılan Konular Tez Sayısı YL Dr
Türkiye’de Girişimcilik/Türk Girişimciliği 181 140 41
Kadın Girişimciliği 138 124 14
Öğrenciler ve Girişimcilik 122 110 12
Girişimci Özellikleri 118 101 17
Girişimcilik Eğilimi 102 90 12
Sosyal Girişimcilik 87 70 17
İç Girişimcilik 80 56 24
Girişimcilik eğitimi/Eğitim ve Girişimci 69 59 10
Yenilik ve Girişimcilik 51 38 13
Girişimci/lik Niyeti 49 39 10

Tablo 5, örneklemde elde edilen sonuçların YÖK tez arşivinde (anakütlede) incelenmesiyle elde
edilmiştir. Bu projeksiyon, bundan sonraki tablolar için yapılamamıştır. Konu itibariyle anahtar kelime
taraması YÖK’ün tarama sisteminde açık olan başlık ve özetler içerisinde çalışan bir yöntemdir; ancak
verilerin toplandığı yer, örneklem, yapılan analizler gibi hususlarda YÖK tez arşivinde yapılan tarama,
başlık ve özetler bu bilgileri her zaman içermediğinden, doğru sonuçlar vermemektedir. Dolayısıyla
bundan sonraki kısımlarda sadece incelenen 251 tez çerçevesindeki bulgulara yer verilmektedir.
251 tez üzerinde yapılan incelemelerden biri de çalışmalarda kullanılan araştırma yöntemi üzerinedir.
Sonuçlar Tablo 6’da gösterilmiştir. Tabloya göre nicel araştırma yöntemi en sık kullanılan yöntemdir.
Bunların da tamamı anket tekniği ile yürütülmüştür. Karma yöntemlerle birlikte değerlendirildiğinde,

3Tablo 5, 251 tezden oluşan örneklem grubunda tespit edilen kodlar baz alınarak YÖK tez arşivinde tarama yapılarak oluşturulduğundan, farklı anahtar
kelimelerin aynı çalışmada tarama sonucu verebilmesi durumu nedeniyle, herhangi bir tezin tabloda birden fazla sınıfa girmesinin mümkün olduğunu
belirtmek gerekir. Örneğin kadın girişimcilerin özellikleri üzerine hazırlanmış bir tez hem kadın girişimciliğine dair hazırlanmış tezler kategorisinde, hem de
girişimci özellikleri üzerine hazırlanmış tezler kategorisinde tasnif edilmiştir. Dolayısıyla kategoriler arasında geçişkenlik bulunmaktadır.
227
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
araştırmaların yaklaşık beşte birinde nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı görülmektedir. 31 tez
çalışmasında ise belgeye dayalı araştırma yöntemi kullanılmıştır.

Tablo 6. Tezlerde Kullanılan Araştırma Yöntemleri (n=251)

Yöntem Tez Sayısı
Nicel Araştırma Yöntemi (Anket) 176
Nitel Araştırma Yöntemi 41
Mülakat 39
Gözlem 1
Odak Grubu 1
Belgeye Dayalı çalışmalar 31
Karma Çalışmalar 11
Örnek Olay İncelemesi 2
Araştırmalarda verilerin elde edildiği yer sektör ve/veya lokasyon bazında tasnif edilerek Tablo 7’de
sunulmuştur. İncelenen tezlerin yarısının tek bir şehir örneğinde (lokasyon bazlı) araştırma yaptığı
görülmektedir. 20 tezde ise sektör bazlı araştırma yapıldığı görülmektedir. Bu kategoride hizmetler
sektöründeki çalışmaların yoğunluğu dikkat çekmektedir.
Tablo 7. Verilerin Elde Edildiği Yer (Sektör ve/veya Lokasyon Bağlamında)
Araştırmanın Yapıldığı Yer Tez Sayısı
Sektör 20
Hizmet Sektörü/Turizm 6
Hizmet Sektörü/Sağlık 3
Hizmet Sektörü/Bankacılık 2
Hizmet Sektörü/Bilişim ve İnternet 2
Hizmet Sektörü/Belediyecilik 1
Tarım Sektörü 4
İmalat Sanayii 2
Tek bir şehir (Örn. Ankara ilinde) 133
Yakın çevredeki illerle birlikte (Örn. Kahramanmaraş, Osmaniye, Gaziantep gibi) 24
Elektronik form/herkesin katılımına açık 9
Türkiye ve birkaç ülke karşılaştırılması 6
Yabancı Ülke 3

Tablo 8’de tezlerde inceleme birimi olarak kimlerin seçildiği yer almaktadır. Örneklemin “girişimciler”
olarak tanımlandığı çalışmalar yoğunluktadır. Şirket sahibi, hissedar ve yöneticilerin örneklem olarak –
ayrı ayrı ya da birlikte- tanımlandığı çalışmaların yanında çalışanların da örneklem olarak belirlendiği
araştırmalar mevcuttur. Öğrencilerin örneklem olarak belirlendiği tez sayısı ise 54’tür. Bu grupta ağırlık
lisans öğrencilerindedir.

228
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Tablo 8. Araştırmaların Örneklemleri4

Örneklem Tez Sayısı Örneklem Tez Sayısı
Girişimci 64 Öğrenciler 54
Şirket sahibi/Hissedar/Yönetici 29 Üniversite Öğrencileri (genel) 24
Çalışanlar 22 Üniversite/İİBF 8
Öğretmenler 7 Üniversite/Eğitim Fakültesi 5
Girişimcilik eğitimi alanlar 7 Üniversite/Beden Eğitimi 2
Yöneticiler+çalışanlar birlikte 6 Üniversite/Sağlık Yönetimi 1
Küçük girişimciler 3 Üniversite/Ziraat Fakültesi 1
Mikro kredi kullananlar 1 Orta Okul Öğrencileri 5
Akademisyenler 1 Lise Öğrencileri 3
İlk-Öğretim Öğrencileri 3
Kurs öğrencileri 2

251 tez üzerinde yapılan araştırmada, söz konusu tezlerde verilerin hangi analiz türleri kullanılarak analiz
edildiği de incelenmiş, bulgular Tablo 9’da sunulmuştur. Tablo 9’a göre araştırmada kullanılan ölçeklere
yönelik güvenilirlik ve faktör analizlerinin, araştırmanın amacı, modeli ve/veya hipotezlerine göre
korelasyon ve regresyon analizlerinin ve verilen yanıtlarda gruplar arasında anlamlı farklılık olup
olmadığına yönelik yapılan t-testi ve ANOVA gibi analizlerin araştırmacılar tarafından sıklıkla
kullanıldıkları görülmektedir.

Tablo 9. Tezlerde Yapılan Analizler

Tez Tez
Analiz Türü Sayısı Analiz Türü Sayısı
Tanımlayıcı İstatistikler 129 Normal Dağılım Analizleri 30
Güvenilirlik 73 Mann-Whitney U testi 22
Faktör Analizi 70 Ki-kare testi 18
Doğrulayıcı faktör analizi 56 Kruskal Wallis testi 18
Açımlayıcı faktör analizi 8 Yapısal Eşitlik Modellemesi 11
Keşfedici faktör analizi 6 Çapraz Tablo 5
Korelasyon 65 Kümeleme Analizi 2
ANOVA 64 Uç Değer analizi 2
t-testi 64 Ağ Analizi 1
Regresyon 63 Ancova 1
Çoklu regresyon 55 Friedman testi 1
Hiyerarşik regresyon 5 Probit analizi 1
Lojistik regresyon 2 Wilcoxon testi 1
Boylamsal regresyon 1

4
Bu tabloda n=194’tür. Oysa tezlerde kullanılan araştırma yöntemlerinin sunulduğu Tablo 6’da, 176 nicel araştırma, 41 nitel araştırma ve 11 karma araştırma
olmak üzere toplam 228 adet birincil veri kullanan araştırma yapıldığı görülmektedir. Buradaki uyumsuzluk bazı nicel araştırmalarda örneklemin tam olarak
tanımlanmamasından kaynaklanabilmektedir. Örneğin internet üzerinden online bir form yoluyla herkesin katılabildiği bir araştırmada net bir örneklem
çerçevesi bulunmamaktadır. Bunun gibi örneklem çerçevesinin belirtilmediği çalışmaların varlığı ya da örneğin mülakatlarda kişisel
görüşmelerin/görüşülenlerin örneklem olarak tanımlanmayışı vb. nedenlerle fark oluşabilmektedir.
229
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
SONUÇ
Lisansüstü tezler çerçevesinde Türkiye’de girişimcilik araştırmalarının görünümünü, çalışmaların
odaklandığı konu, kullanılan araştırma yöntemi, örneklem ve yapılan analizler vb. kapsamlarda
inceleyerek ortaya koymak amacıyla yürütülen bu araştırmanın ana kütlesini YÖK Ulusal Tez
Merkezi’nde kayıtlı girişimcilik alanında yazılmış 835’i yüksek lisans, 199’u doktora tezi olmak üzere
toplam 1034 lisansüstü tez oluşturmuş; ayrıca örneklem olarak belirlenen 216’sı yüksek lisans, 35’i
doktora tezi olmak üzere 251 tez detaylı incelemeye alınmıştır. Bulgularda hem anakütlede hem
örneklemde yapılan incelemelerin sonuçlarına yer verilmiştir.
Çalışma sonucunda 2015 yılından itibaren girişimcilik tezlerinde belirgin bir şekilde artış olduğu
gözlenmiş, yalnızca 2019 yılında yayınlanan tezlerin 1988 yılından bu yana alanda yapılan tüm tezlerin
dörtte birini oluşturduğu görülmüştür. Girişimcilik alanında en fazla tez üretilen ilk beş üniversitenin
Marmara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ve Selçuk
Üniversitesi olduğu görülmüştür. Karadal vd.’nin (2017) 2015 yılı öncesindeki girişimcilik tezlerini
incelediği çalışmada da o dönem için ilk üç üniversitenin yine aynı olduğu görülmekte ancak Selçuk
Üniversitesi dördüncü, Süleyman Demirel Üniversitesi beşinci sırada yer almaktadır.
Çalışmada 251 tez üzerinde yapılan inceleme sonucunda bu örneklemde en fazla frekansa sahip
konuların/kodlarının 1034 tez içerisindeki görünümüne bakıldığında, Türk Girişimciliği/Türkiye'de
girişimcilik, kadın girişimciliği ve öğrencilerin inceleme konusu olduğu girişimcilik konularında yoğun
şekilde çalışıldığı dikkat çekmiştir. Eser ve Yıldız’ın (2015:101) girişimcilikle ilgili tez, makale ve
bildirileri incelediği çalışmada, girişimci birey (kimdir) üzerine yapılmış çalışmalar birinci sırada yer
almıştır. Bu çalışmalar, mevcut çalışmanın “girişimci özellikleri” kategorisiyle eşleştirilebilir ve bu konu
mevcut çalışmada da en sık karşılaşılan konulardan biri olmuştur. Eser ve Yıldız’ın söz konusu
çalışmasında ilk 10’da yer alan kadın girişimciliği konusu, mevcut çalışmada en sık çalışılan konular
listesinde ilk üçte yer almıştır. Bahsedilen çalışmada girişimcilik eğilimi de sıkça çalışılan konular
arasındadır. Mevcut çalışmada da bu konu ilk beş konu arasında yer almıştır. Karadal vd.’nin (2017) 2015
yılı öncesinde hazırlanmış girişimcilik lisansüstü tezlerini inceledikleri çalışmalarına bakıldığında ise,
konulara yönelik doğrudan bir inceleme yapılmadığı görülmektedir. Ancak yazarlar, tez başlıkları ve
özetlerinde kelime sayımı yaparak sık kullanılan kelimeleri tespit etmiştir (2017:143-144). Fakat burada
“bir”, “üzerine”, “yönelik”, “araştırma”, “arasında”, “etkisi”, “uygulama” gibi çalışılan konuya dair fikir
vermeyen kelimeler de sayılmıştır. Karadal vd.’nin çalışmasındaki kelime sayımlarında konuya dair fikir
vermeyen kelimeler ayıklanırsa, inceledikleri başlık ve özetlerde geçen Türk/Türkiye/Türkiye’de
girişimcilik, üniversite/öğrenci ile kadın kelimelerinin frekansları mevcut çalışmayla kısmen de olsa
uyumlu hale gelmektedir.
Örneklem üzerinde yapılan incelemede araştırma yöntemi olarak en fazla nicel araştırma (anket)
yönteminin kullanıldığı, bunun yanında mülakat vb. nitel araştırmaların da yapıldığı görülmüştür. Karadal
vd.’nin (2017:142) çalışmasında da ağırlığın anket tekniği kullanılan nicel araştırma yönteminde olduğu
görülmektedir. Eser ve Yıldız’ın (2015:99) çalışmasında da araştırmacıların ağırlıkla nicel yöntemler
kullandığı bulunmuştur.
İncelenen tezlerde, örneklem olarak girişimciler, şirket sahipleri, hissedarlar, yöneticiler gibi birimlerin
olduğu, buna rağmen öğrencilerle yürütülen çalışmaların da azımsanmayacak bir miktarda yapıldığı tespit
edilmiştir. Eser ve Yıldız’ın (2015:101) çalışmasında inceledikleri araştırmaların yarısında örneklemin
girişimciler olduğu, girişimcilerden sonra ise üzerinde en fazla araştırma yapılan birimlerin öğrenciler
olduğu bulunmuştur. Burada girişimcilik araştırmalarında diğer araştırmalarda da olduğu gibi
“öğrenciler”in örneklem olarak belirlenmesinin bazı sakıncalarının olduğu not edilebilir. Bu tarz
230
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
çalışmaların izleyen araştırmalarının yapılması durumunda akademik olarak değerli bazı sonuçlar elde
edilebilecektir (Bknz. Eser ve Yıldız 2016:93,104). Örneğin öğrencilerin girişimcilik eğilimleri ya da
niyetlerini incelemenin bilimsel olarak kritik edilebilecek yanları, bu incelemeden yeterli süre geçtikten
sonra girişimciliğin gerçekleşip gerçekleşmediğine dair bir araştırmayla bertaraf edilebilir. Karadal
vd.’nin (2017) araştırmasında ise örneklemlerin kimlerden oluştuğuna dair bir inceleme
bulunmamaktadır, söz konusu çalışmada yalnızca örneklem büyüklükleri verilmiştir.
Çalışmada ayrıca araştırmalarda kullanılan analiz türleri de incelenmiş ve güvenilirlik, faktör, korelasyon,
regresyon, ANOVA, t-testi gibi analizlerin yoğun olarak kullanıldığı gözlenmiştir. Karadal vd.’nin (2017)
çalışmasında böyle bir inceleme yapılmamıştır. Eser ve Yıldız da (2015) böyle bir inceleme yapmamıştır,
ancak araştırmacıların kullandıkları ölçeklerle ilgilenmişlerdir. Bu inceleme ölçeğin araştırmacının
kendisi tarafından mı, başka Türk araştırmacılar tarafından mı, yabancı araştırmacılar tarafından mı
geliştirildiğine dair sınırlı bir kapsamda yapılmıştır.
Son olarak, tez içeriklerinde yer alan teorik yaklaşımların, nicel araştırmayla yürütülen tezlerde
oluşturulan modellerin, incelenen değişkenlerin, elde edilen bulguların bu çalışmanın analizlerinde
kapsam dışında bırakıldığını belirtmek gerekir. Böyle bir çalışmayı tezlerin içerik hacimleri nedeniyle
yürütmek mümkün olamamıştır. İzleyen araştırmaların tezlerin özellikle bilimsel yaklaşımlarını ortaya
koymak suretiyle, hem bilimsel değerlendirmeler açısından hem de alanda araştırma yapacaklar açısından
oldukça kıymetli bilgiler sunacağı düşünülmektedir. Bu konuda YÖK tez arşivinde yapılacak
iyileştirmelerin de önemli bir adım olduğu düşünülmektedir. Tez yazarlarının tezlerini, tezin konusu,
teorik yaklaşımı, araştırmanın türü, araştırmanın modeli, kurulan hipotezler, örneklem, yapılan analizler,
elde edilen bulgular vb. kategorik bir içerikte detaylı bir form ile YÖK’ün tez kayıt sistemine yüklemesi
ve YÖK tez tarama modülünün buna uygun güncellenmesi ile birlikte, araştırmacılar hem kolaylığı
nedeniyle arama çalışmalarında zamandan tasarruf edecek, hem de tezlerden isabetli bir şekilde
yararlanabilecektir.

AÇIKLAMA
Bu çalışma KSÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir (2019/6-24
M). Yazarların tamamı projede yer alan araştırmacılardır.

KAYNAKÇA
Altuntaş, G. (2014). The relationship between entrepreneurship and strategic management: A new model
and test of strategic entrepreneurship. Research Journal of Business and Management, 1(2), 103-129.
Aytaç, Ö. (2006). Girişimcilik: Sosyo-kültürel bir perspektif. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 15, 139-160.
Başar, M. (2005). Girişimcilik ve girişimcinin özellikleri. Y. Odabaşı (Ed.), Girişimcilik (2. baskı) içinde
(s. 1-18). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.

231
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Baysal, H. (2020). Türkiye’de kadın girişimci yazını (1996-2020): Pandemi öncesi görünüm, pandemi
sonrası için yol gösterici olabilir mi?. International Journal of Entrepreneurship and Management
Inquiries, 4(1), 50-71
Boz, H. (2007). Etnik girişimcilik, Almanya'da faaliyet gösteren Türk kökenli girişimciler üzerine bir
araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme
Anabilim Dalı, Antalya.
Coşkun, İ., Dündar, Ş. ve Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin
çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi, (15)2, 375-396.
Coşkun, Recai, Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya:
Sakarya Yayıncılık.
Damar, A. (2015). Girişimcilik kişilik özelliklerinin öğrencilerin girişimcilik eğilimlerine etkisi: Sannio
Üniveritesi ve Selçuk Üniversitesi’nde karşılaştırmalı bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Dilek, S., Kesgingöz, H. ve Güney, O. (2020). Türkiye’de rekabet gücü ve rekabet avantajı
konularındaki lisansüstü tezlerinin bibliyometrik profili (2000-2018). International Academic Journal
[Econder], 4(1), 6-25.
Erdem, A. T. (2017). Kurumsal girişimcilik üzerine yapılan çalışmaların içerik analizi yöntemiyle
incelenmesi. European Journal of Managerial Research, 1(1), 1-8.
Eser, G. ve Yıldız, M. (2015). Türkiye’de girişimcilik araştırmalarının odağı nedir? Yazın üzerine bir
inceleme. Öneri Dergisi, 11(43), 91-117.
Gülmez, M., Yalçıntaş, D., Kurtulgan, A. ve Özbay, M. (2019). Türkiye’de pazarlama alanında yazılan
doktora tezlerinin incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 59-69.
Işık, Cem, Küçükaltan, E. G., Çelebi, S. K., Çalkın, Ö., Enser, İ. ve Çelik, A. (2019). Turizm ve
girişimcilik alanında yapılmış çalışmaların bibliyometrik analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi,
3(1), 119-149.
İraz, R. (2010). Yaratıcılık ve yenilik bağlamında girişimcilik ve KOBİ’ler. Konya: Çizgi Kitabevi.
Karadal, H. (2014). Girişimcilik. 3. Baskı, Ankara: Siyasal Kitapevi.
Karadal, H. Duman, N. ve Saygın, M. (2017). Girişimcilik yazını: Türkiye’deki lisansüstü tezlere yönelik
bir inceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. UİK Özel Sayı, 137-148.
Karimi, S., Chizari, M., Biemans, H. J., & Mulder, M. (2011). Entrepreneurship education in Iranian
higher education: The current state and challenges. European Journal of Scientific Research, 48(1), 35-50.
Kaya, Ş. (2019). Lisans öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerinin bilgi teknolojileri yeterliliklerine göre
değerlendirilmesi: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi turizm fakültesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Keleş, H., Özkan, T. K., Doğaner, M. ve Altunoğlu, A. (2012). Ön lisans öğrencilerinin girişimcilik
düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 5(9).
107-118.
Konan, N. ve Yılmaz, S.(2019). Eğitim yönetimi ve denetimi alanında yapılan lisansüstü tezlerde nitel
araştırma ve NVivo. Current Research in Education, 5(2), 70-87.
232
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Küçükoğlu, M. T. ve Berber, Ş. (2018). Girişimcilik ve yenilik: Türkiye’de yayınlanan lisansüstü tezleri
üzerine bir inceleme. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 79-89.
Lilleväli, U. & Täks, M. (2017). Competence models as a tool for conceptualizing the systematic process
of entrepreneurship competence development. Education Research International, v.2017, 1-16.
Öcel, Y.(2019). Türkiye’de marka ile ilgili yazılan doktora tezlerinin bibliyometrik incelenmesi.
Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 3(1), 38-49.
Özyurt, M, ve Özgen, Ç. (2020). Sağlık kurumlarında örgütsel bağlılık konulu tezlerin bibliyometrik
analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(10), 231-243.
Sadık, G. (2018). Kültür turizmi konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Journal of Business in
The Digital Age, 1(2), 76-83.
Shane, S., & Venkataraman, S. (2000). The promise of entrepreneurship as a field of research. Academy
of Management Review, 25(1), 217–226.
Top, S. (2006). Girişimcilik Keşif Süreci. İstanbul: Beta Yayınları.
Ünal, A. ve Bayar, S. B. (2020). Türkiye’de destinasyon konusunda yayınlanmış lisansüstü tezlerin
bibliyometrik incelenmesine yönelik bir araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(22), 237-250.
Yeksan, Ö. ve Gümüş, A. (2019). örgütsel bağlılık konusunda yazılmış yüksek lisans tezlerinin
bibliyometrik analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ek 1(Özel sayı), 219-
239.
Yeşil, T. ve Akyüz, F. (2018). Muhasebe alanındaki ulusal doktora tezlerinin bibliyometrik analizi.
Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20, 440-447.

233
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Directions for improving trade and economic relations between Saudi Arabia and Azerbaijan

Mesaad Ibrahim Al-Sulaim

Azerbaijan State University of Economics

Abstract
As is known, the economies of Saudi Arabia and Azerbaijan are dependent on oil and oil products. As the
main goal in both countries is to develop the non-oil sector, the strategic documents prepared in these
countries and the directions envisaged in them have been analyzed. At the same time, the existing trade
and economic relations between the two countries were analyzed analytically on the basis of statistical
data, as well as the recent close relations between the two countries in the tourism sector. After analyzing
trade and economic relations, specific proposals were made to improve these relations between the two
countries. In the end, the main points that emerged on the basis of the analysis are reflected in the results
section of the study.

Keywords:economic and trade relations, non-oil sector, strategic documents, improvement measures

Introduction

The economies of Saudi Arabia and Azerbaijan are dependent on natural resources, especially oil. It
should be noted that 20% of the world's crude oil reserves fall to Saudi Arabia. 87% of the country's state
budget, 90% of total exports and 42% of GDP are formed on the basis of oil and oil products. The volume
of trade is 57.8% of GDP. These statistics show that the bulk of Saudi Arabia's economy is made up of oil
and oil products.
There is a similar economic situation in Azerbaijan. Thus, 56.1% of the country's state budget, 92% of
total exports and 52% of GDP are formed on the basis of oil and oil products. The volume of trade is 40%
of GDP.
The global financial crisis of 2007-2008 and the subsequent fluctuations of oil prices in 2014-2015 had a
negative effect for the economies of both countries.To overcome this situation, it is necessary to develop
the non-oil sector.

Measures for developing non-oil sector

In 2016, Saudi Arabia prepared a strategic document "Saudi Arabia for 2030" (Vision 2030). In 2016, a
total of 12 strategic roadmaps were developed in Azerbaijan for the development of the non-oil sector,
mainly for the national economy and 11 sectors of the economy[7, 15, 18].
Vision 2030 of the Saudi Arabia addresses three key issues: revitalizing society, developing the economy,
and creating a nation with goals. One of the main goals of the document is to use investment power to
create a more diverse and sustainable economy, as well as to be an integral driving force of international
trade and use the strategic position to unite the three continents: Africa, Asia and Europe. One of the main
goals is to build an education system that meets market requirements, to create economic opportunities
for entrepreneurs, small businesses and large companies. For this reason, investment tools need to be
developed to remove barriers to promising economic sectors, diversify the economy and create job
opportunities. Diversification of the economy is one of the important factors for its sustainability. In
addition, some public services need to be privatized, the working environment needs to be improved, the
234
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
best talent and the best investments need to be attracted globally, and the economy needs to be developed
and the quality of services improved using a unique strategic position connecting the three continents. [7,
9, 11].
The strategic document states that small and medium enterprises (SMEs) are the most important
representatives of economic growth, they create new jobs, support innovation and increase exports. SMEs
in the Kingdom of Saudi Arabia are not a major player in GDP, especially compared to developed
countries.Therefore, SMEs should create suitable employment opportunities for the population by
supporting entrepreneurship, privatization and investment in new areas. Especially after the merger of
Aramco with the State Investment Fund, which will become the world's largest sovereign wealth fund, the
range of investment instruments will further develop. In order to diversify government resources and the
economy, the efficiency of the fund's management will increase and the return on investment will be
ensured. In this regard, the document specifically aims to reduce the unemployment rate from 11.6% to
7%, increase the share of SMEs in GDP from 20% to 35%.SMEs make up only 20 percent of GDP, while
in developed countries this share can reach 70 percent. Despite efforts to improve the business
environment in the UK, SMEs still face unnecessary and complicated legal and administrative
procedures.
According to the document, the private sector in Saudi Arabia accounts for up to 40% of GDP. One of the
main goals of the document is to rise from 25th place in the global competitiveness index to become one
of the top 10 countries. The main goals are to increase the share of the private sector from 40% to 65%
and increase the level of foreign direct investment in GDP from 3.8% to 5.7%.
Saudi Arabia is located at the crossroads of direct international trade routes between three continents -
Asia, Europe and Africa. Therefore, the country must take advantage of its unique geographical and
strategic position and build new strategic partnerships to develop its economy, make the most of the
country's unique position and build an invaluable regional logistics center.
Logistik Performans İndeksində qlobal sıralamada hazırki 49-cu yerdən 25-ə qaldırmaq və qeyri-neft
ixracının ÜDM-də payını 16%-dən 50%-ə qaldırmaq əsas hədəflərdəndir. Hökumətin qeyri-neft
gəlirlərini 163 milyard Səudiyyə Ərəbistanı realından 1 trilyon reala çatdırmaq və hökumətin effektivlik
indeksi sıralamasında 80-cı yerdən 20-ci yerə qədər irəliləmək də strateji sənəddə müəyyən edilmişdir.
One of the main goals in the Logistics Performance Index is to increase from the current 49th place to
25th place and to increase the share of non-oil exports in GDP from 16% to 50%. The strategic document
also aims to increase the government's non-oil revenues from 163 billion Saudi riyal to 1 trillion riyal and
move from 80th to 20th place in the ranking of the government's efficiency index.
As mentioned above, in 2016, a total of 12 strategic roadmaps were developed in Azerbaijan for the
development of the non-oil sector, mainly for the national economy and 11 sectors of the economy.
One of these strategic roadmaps is the "Strategic Roadmap for the development of logistics and trade in
the Republic of Azerbaijan." This strategic roadmap identifies 3 strategic goals, 7 priorities and 37
measures for the development of logistics and trade in the country for 2017-2020. It also sets out a long-
term vision for the period up to 2025 and a target vision for the period after 2025. The strategic roadmap
focuses on the following strategic goals [14, 15, 18]:
1. creating a favorable environment for increasing trade through Azerbaijan;
2. achieving higher value from transit trade;
3. application of important driving mechanisms for the realization of goals in the field of logistics and
trade.
There are priorities within them to achieve each strategic goal, and there are numerous measures in each
priority. The expected outcome and its indicators have been identified within each priority.

235
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
As can be seen, both the Kingdom of Saudi Arabia and Azerbaijan have specific strategic documents for
the development of all sectors of the economy, including economic and trade relations, which define the
directions of development and concrete work is being done in this context.

Economic and trade relations between countries

Oil and oil products account for 90% or more of the exports of both countries. That is why it is necessary
to expand mutual economic relations between the two countries in the non-oil sector, increase investment
potential, and improve trade relations between the two countries in the non-oil sector.
In the early 1990s, trade relations between the two countries were very low, and during 1994-1998, no
exports were made from Azerbaijan to Saudi Arabia. Since 1999, there has been a significant increase in
both imports and exports. The highest exports from the Kingdom of Saudi Arabia to Azerbaijan between
1992 and 2018 amounted to 30.3 million dollar in 2013, and the highest import was 10.6 million dollar [5,
6, 8, 16]. As can be seen, trade relations between the two countries have not developed much. In 2018, the
main products imported from Saudi Arabia are oil products. Due to the small volume of products
exported from Azerbaijan to Saudi Arabia, their names are not mentioned in the statistics. As can be seen,
the main part of trade between the two countries is oil-related products.
An analysis of the tourism sector between the two countries shows that in 2017, the flow of tourists from
Saudi Arabia to Azerbaijan began. Thus, in 2017, 1964 tourists came to Azerbaijan from Saudi Arabia,
and in 2018 - 384 tourists. In 2017, 4810 people from Azerbaijan and in 2018, 87 people went to Saudi
Arabia for tourism. If we look at the number of foreigners and stateless persons coming to Azerbaijan in
Saudi Arabia, we see that since 2013, the number of these people increased from 479 to 73284 in 2018
with a high annual growth rate [8, 16]. This figure suggests that economic relations between the two
countries continue to grow at a high pace.

Improvement proposals of economic and trade relations

We believe that after analyzing the specific trade and economic relations between the two countries, we
can show directions for their improvement.
The following is proposed to improve trade and economic relations between Saudi Arabia and
Azerbaijan:

Development of a national export strategy for both countries. It should be noted that the economies of
both countries are formed on the basis of oil and oil products. Thus, according to statistics at the end of
2019, 87% of Saudi Arabia's GDP and 93% of Azerbaijan's GDP are formed on the basis of oil and oil
products (this figure is 67% in Norway). That is why the non-oil sector should be developed in both
countries and a strategy should be developed for the export of these products.
Let us take an example, Kazakhstan, Norway and Canada, whose oil and oil products are important in the
formation of GDP. Kazakhstan has developed and adopted a national export strategy for 2015-2022. The
main goal in developing the strategy is to double the volume of non-oil exports in 2025 compared to
2015. The strategy identifies 27 countries as export targets. Russia and China are the most priority
countries, Belarus, India, Iran, Kyrgyzstan, Turkey, Uzbekistan and Ukraine are the most interested
countries, Azerbaijan, Armenia, Afghanistan, Georgia, Latvia, Mongolia, the Netherlands, Poland,
Turkmenistan and Tajikistan are the 10 most interested countries and 8 less interested countries include
Britain, Germany, Italy, Finland, France, Switzerland, South Korea and Japan [12, 19].

236
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Norway's Export Strategy and Internationalization document states that the country's economy depends
on oil and fisheries, and that the main goal is to increase security in access to existing export markets,
explore new export markets, attract foreign investment, and create an academic environment by creating a
research and innovation network.
The document, called Canada's Trade Diversification Strategy, states that the United States accounts for
76% of all exports. By 2025, Canadian exports are expected to increase by 50%. The strategy aims to
provide small and medium-sized businesses with resources to explore new export opportunities, support
Canadian exporters with commercial services, and help Canadian innovators in every field.

Creating an export culture. As the main source of income for both countries is oil and oil products, the
non-oil sector is given little priority and attention in society. In reality, many entrepreneurs do not try to
export or think that they will not be able to do it because the procedure is too complicated. There are also
internal restrictions. To create an export culture, non-oil exports should be encouraged and a reward
system should be introduced. As a result of the formation of an export culture, the number of non-oil
exporters will increase every year, and exporters can be supported in expanding existing and new markets.
- Ensuring the availability of quality products. Limited resources, low production capacity and high
demands of the international market will add value to both countries and force them to focus on high
quality non-oil exports. There is a need for both countries to produce high quality products that meet the
requirements of foreign markets. Entrepreneurs must have access to information on technology and
foreign market requirements, as well as adequate quality infrastructure. Along with the production of high
quality products, the sale of these products in foreign markets at reasonable prices should be organized.
- International recognition of non-oil resources of both countries. Both countries are internationally
recognized as exporters of oil and oil products. Therefore, food and beverages, construction materials,
machinery, plastics, leather, textiles, etc. by producing quality products such as should be recognized as
their exporter. This means that awareness of the products of these countries in the target markets should
be increased. For this, as mentioned above, national export strategies must be defined and specific target
products must be identified, and some measures should be done to promote those products. As a result,
sales of new products in international markets will increase.
- Defining the goals of both countries in the field of logistics in international trade. In order to
expand international trade, logistics targets must be set. Both countries have specific logistics and trade
targets (trade volumes on all cargoes and routes, etc.) and key performance indicators (export-import
transaction costs, transit and waiting times, etc.), especially in terms of time and cost of transit traffic.
Ways to ensure competitiveness must be identified and, finally, other necessary steps must be taken to
meet the financial needs and improve the legal framework to remove the gaps to achieve these goals.
- Development of e-commerce between the two countries. For this, first of all, opportunities must be
created for information technology infrastructure and postal services. After that, it is possible to expand
export opportunities in both countries. E-commerce has been developing rapidly in both countries
recently. This is due to the fact that the younger generation has information about new technology, the
availability of new generation technologies, convenience and other factors.
- Establishment of economic diplomacy for both countries. Trade and government representatives in
foreign countries have a great role to play in supporting the national export strategy. Their main purpose
here is to provide detailed and complete information about the country and its products.
- Assessment of investment opportunities between the two countries. As the economies of both
countries depend on oil and oil products, it is important to attract foreign investment in the development
of the non-oil sector.

237
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Conclusion

As a result of the research, the following results were obtained:

1. Saudi Arabia accounts for 20% of the world's crude oil reserves;
2. 87% of the state budget of Saudi Arabia, 90% of total exports and 42% of GDP are based on oil and oil
products;
3. 56.1% of the state budget in Azerbaijan, 92% of total exports and 52% of GDP are based on oil and oil
products;
4. Preparation of a strategic document entitled “Saudi Arabia 2030” for the development of the non-oil
sector in Saudi Arabia in 2016;
5. Development of a total of 12 strategic roadmaps for the development of the non-oil sector in
Azerbaijan in 2016, mainly for the national economy and 11 sectors of the economy;
6. No exports from Azerbaijan to Saudi Arabia in general during 1994-1998;
7. The highest exports from the Kingdom of Saudi Arabia to Azerbaijan between 1992 and 2018
amounted to 30.3 million dollar in 2013, and the highest import was 10.6 million dollars;
8. The main products imported from Saudi Arabia in 2018 were oil products.
9. The flow of tourists from Saudi Arabia to Azerbaijan has started in 2017. Thus, in 2017, 1964 tourists
came to Azerbaijan from Saudi Arabia, and in 2018 - 384 tourists. In 2017, 4,810 people from Azerbaijan
and in 2018, 87 people went to Saudi Arabia for tourism.
10. If we look at the number of foreigners and stateless persons coming to Azerbaijan in Saudi Arabia, we
see that the number of these people has increased from 479 in 2013 to 73,284 in 2018 with a high annual
growth rate.
11. Making proposals to improve trade and economic relations between Saudi Arabia and Azerbaijan.

References
A.Shakaraliyev, Q.Shakaraliyev, Azerbaijan economy: realities and perspectives// Baku 2016, Turxan,
536 p.
Mohamed A.Ramady, 2005. The Saudi Arabian economy, policies, achievements and challenges,
Springer Sciences+Business Media, USA, 489 p.
Leslie Alan Glick, 1980. Trading with Saudi Arabia. Rowman&Littlefield Publishers, 595 p.
World strategic and business information library 2009, Saudi Arabia, export-import, trade and business
directory, Intl Business Pubns USA, 300 p.
Mesaad Ibrahim Al-Sulaim, 2020. Analysis on the current situation of trade activity of the Kingdom of
Saudi Arabia, Baku Engineering University, International Scientific Confrance, p. 288-291.
Mesaad Ibrahim Al-Sulaim, 2020. Analysis on the main macroeconomic indicators and trading sector of
the Kingdom of Saudi Arabia, International scientific journal “Internauka”//11 (91), Economic sciences, p.
15-20.
https://vision2030.gov.sa/en
https://www.stats.gov.sa/en
https://www.mep.gov.sa/en
https://tradingeconomics.com/saudi-arabia/indicators
https://www.economy.com/saudi-arabia/indicators
https://data.worldbank.org/country/saudi-arabia
https://import-export.societegenerale.fr/en/country/saudi-arabia/trade-indicators
238
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
https://en.wikipedia.org/wiki/Saudi_Arabia
https://az.wikipedia.org/wiki/Az%C9%99rbaycan_iqtisadiyyat%C4%B1
https://www.stat.gov.az/
https://www.cbar.az/
https://www.economy.gov.az/
https://oec.world/en/profile/country/aze/
https://tradingeconomics.com/azerbaijan/balance-of-trade
https://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/azerbaijan/

239
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

YARATILIŞ PERSPEKTİFİYLE NEFİS VE LİBİDO İLİŞKİSİ

Öğr. Gör. Mehmet Fatih KANOĞLU

Yozgat Bozok Üniversitesi
Orcid: 0000 0001 6551 7332

Özet
Tarih boyunca insan denilen varlığa ilişkin birçok tanım yapılmıştır. İnsan nedir?, İnsanın mahiyeti
nedir?, Nereden gelmiş-nereye gidiyor?, Vazifesi nedir?, Gayesi nedir?, Neyi niçin yapar? gibi birçok
boyutta insan tanımlanmaya çalışılmıştır. Yapılan tanımlara baktığımızda birbiriyle taban tabana zıt
onlarca tanım bulunmaktadır. İlahiyat, Felsefe, Biyoloji, Tıp, Sosyoloji, Antropoloji ve Psikoloji gibi
birçok farklı disiplin de insanı çeşitli yönlerle ele almakta ve anlatmaktadırlar. Özellikle 19. yüzyılda
müstakil bilim dallarının oluşmasıyla insana ilişkin bilgi de kümülatif olarak oldukça artmıştır. Psikoloji
disiplini insan davranışlarını anlamaya, açıklamaya, ne zaman nasıl davranacağına, hangi şartlarda nasıl
davranacağına ilişkin birçok çalışma yapmış, insan davranışlarının biyolojik, fizyolojik, sosyal ve kültürel
temellerini açıklamaya çalışmıştır.
19. yüzyılda psikoloji disiplininin felsefeden bağımsızlığını ilan etmesi, çerçevesinin çizilmesi, ilişkili
kavramların ortaya konulmasında ve tanımlanmasında Psikoanalitik kuramın kurucusu Sigmund Freud’un
çok önemli katkıları olmuştur. Freud kişiliği tasvir etmek için beş model belirlemiştir. Bunlar: Topografik
model, dinamik model, ekonomik model, genetik model ve yapısal kişilik modelidir. Bu beş model her
birimizin kişiliğini tanımlayabilecek bir çerçeve sağlamaya çalışmıştır. Freud’un psikoloji bilimine en
önemli katkısı kişiliği modeller ve kavramlar üzerinden açıklamasıydı. Bu modellerden en öne çıkan ve
en çok eleştirilen kavram yapısal kişilik modelinde ortaya koyduğu id, ego, superego kavramlarından
id’dir. İd, kişiliğimizin ilkel ve içgüdüsel bölümüdür. Tek amacı bütün dürtülerimizi tatmin etmektir.
Freud’a göre içgüdülerimizi hareket geçiren enerjiye ise libidonal enerji denir.
Psikoloji bilimine ilişkin bu kadar fazla kuramın ve yazının ortaya çıkmasında Freud’un kuramına ilişkin
yapılan eleştirilerin oldukça önemli payı vardır. Bu çalışmanın amacı, İslami terminolojide nefis olarak
ifade edilen kavram ile modern psikolojide Sigmund Freud tarafından libido olarak ifade edilen kavram
arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır, semavi nazar ile beşeri nazar arasındaki farklılığı yaratılış
perspektifiyle açıklamaktır.

Anahtar Kelimeler: Psikoloji, Nefis, Libido

240
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

THE RELATION OF BREATH AND LIBIDO WITH CREATION PERSPECTIVE

Abstract
Throughout history, many definitions have been made regarding the being called human. What is man?
What is the nature of man? Where did he come from - where is he going? What is his duty? What is his
purpose? What does he do why? It has been tried to define people in many dimensions such as. When we
look at the definitions made, there are dozens of diametrically opposite definitions. Many different
disciplines such as Theology, Philosophy, Biology, Medicine, Sociology, Anthropology and Psychology
deal with and explain people from various aspects. Especially in the 19th century, with the formation of
independent branches of science, the knowledge about human increased considerably. The discipline of
psychology has conducted many studies on understanding and explaining human behavior, how to behave
when and under which conditions, and tried to explain the biological, physiological, social and cultural
bases of human behavior.
In the 19th century, the founder of the psychoanalytic theory, Sigmund Freud, made significant
contributions in the declaration of the independence of the discipline of psychology from philosophy,
drawing its framework, and revealing and defining related concepts. Freud identified five models to
describe personality. These are: Topographic model, dynamic model, economic model, genetic model and
structural personality model. These five models have attempted to provide a framework that can describe
each of our personality. Freud's most important contribution to the science of psychology was to explain
personality through models and concepts. The most prominent and criticized concept among these models
is id, one of the concepts of ego, superego, which it presents in the structural personality model. The id is
the primitive and instinctive part of our personality. Its only purpose is to satisfy all our impulses.
According to Freud, the energy that activates our instincts is called libidonal energy.
Criticism of Freud's theory has an important role in the emergence of so many theories and writings on
the science of psychology. The aim of this study is to reveal the relationship between the concept
expressed as exquisite in Islamic terminology and the concept expressed as libido by Sigmund Freud in
modern psychology, and to explain the difference between the celestial and human evil eye from the
perspective of creation.

Keywords: Psychology, Nafs, Libido

241
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

BİTCOİN’İN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI

Öğr. Gör. Mehmet Fatih KANOĞLU

Yozgat Bozok Üniversitesi
ORCID: 0000 0001 6551 7332

Özet
Paranın tarihsel gelişimi incelendiğinde, paranın biçimlerinde sürekli değişimler gözlemlenmektedir.
Önceleri öz değere sahip varlıklar kullanılmaktayken; daha sonra özdeğere sahip varlıklara endeksli
banknotlar kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde ise paranın aldığı son biçim, dijital biçimdeki kripto
paralar olarak gösterilebilir. Kripto paraların alt yapısı olan blockchain ya da blok zinciri ise, herhangi bir
merkez ya da otoriteye ihtiyaç duymadan, verilerin dağıtık ağ üzerinde saklandığı kayıt teknolojisine
denir. İlk kripto para birimi Bitcoin ile hayatımıza giren blockchain, eski verilerde düzenleme olanağı
sunmaz. Dolayısıyla geleneksel veri tabanları gibi değil, işlemlerin ardı sıra listelendiği dijital bir kayıt
defteri şeklinde çalışır. Blok zinciri üzerinden oluşturulan binlerce kripto para içerisinde en popüler ve en
değerli para ise Bitcoindir. Bitcoin (BTC), sahibi ve merkezi otoritesi bulunmayan, yeni bir ödeme
sistemidir ve bu sistemin sanal para birimidir. Kripto paraların değerli madenler gibi maden değerinden
ya da kâğıt para gibi devlet itibarından kaynaklanan bir değeri de bulunmamaktadır. Değeri,
kullanıcılarının onu bir değiş-tokuş aracı olarak kabul etmelerinden ya da bir emtia gibi görmelerinden
kaynaklanmaktadır. Fiyatı ise, tıpkı diğer para birimlerinde ya da emtialarda olduğu gibi, piyasada anlık
arz ve talep koşullarına göre belirlenmektedir. Bir merkez bankası tarafından kontrol edilmediği gibi,
geleneksel para birimlerinin kullanılmasının aksine internet ortamında yönetilebilen bir para birimidir.
İlk kripto para birimi olan Bitcoin, 2009 yılında Satoshi Nakamoto takma isimli kim veya kimler olduğu
ispatlanmamış bir kişi veya grup tarafından ortaya konulmuştur. 22 Mayıs 2010’da Laszlo Hanyecz
tarafından 10,000 BTC karşılığında iki adet pizza satın alınarak Bitcoin ile bilinen ilk alışverişi
gerçekleştirmiştir. O zamanki karşılığı ile 25 Amerikan Doları olan pizza, daha sonraları dünyanın en
pahalı pizzası olarak anılmıştır. Şu anki değeri ise 110.000.000 Amerikan Doları değerindedir. Yıllar
içerisinde değerinin büyük iniş ve çıkışlarına rağmen Bitcoin uzun vadede oldukça değer kazanmış bir
varlıktır. Bu çalışmanın amacı on yıl içerisinde bu kadar fazla değer kazanan bir kripto paranın dünü ve
bugününü analiz ederek, yarınlar için nelerin söylenebileceğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler: Bitcoin, Blok Zinciri, Davranışsal Finans, Balon

242
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

BITCOIN'S YESTERDAY, TODAY AND TOMORROW

Abstract
When the historical development of money is examined, continuous changes are observed in the forms of
money. Previously, assets with equity were used; Later, banknotes indexed to assets with eigenvalues
began to be used. Today, the last form that money takes can be shown as cryptocurrencies in digital form.
Blockchain, which is the infrastructure of crypto money, is a recording technology in which data is stored
on a distributed network without the need for any center or authority. The blockchain, which entered our
lives with Bitcoin, the first crypto currency, does not offer the possibility of editing in old data. Therefore,
it works like a digital ledger where transactions are listed one after the other, not like traditional
databases. Among the thousands of cryptocurrencies created on the blockchain, the most popular and
valuable currency is Bitcoin. Bitcoin (BTC) is a new payment system without owner and central
authority, and it is the virtual currency of this system. Cryptocurrencies do not have a value, such as
precious metals, due to the value of metal or the state reputation such as paper money.
Its value comes from the fact that its users regard it as a medium of exchange or as a commodity. The
price is determined according to the instant supply and demand conditions in the market, just like in other
currencies or commodities. It is not controlled by a central bank and is a currency that can be managed on
the internet as opposed to using traditional currencies.
Bitcoin, the first crypto currency, was introduced in 2009 by an unproven person or group named Satoshi
Nakamoto. On May 22, 2010, Laszlo Hanyecz purchased two pizzas for 10,000 BTC, making the first
known exchange with Bitcoin. Pizza, which was equivalent to 25 USD at that time, was later called the
most expensive pizza in the world. Its current value is worth 110,000,000 USD. Despite the great ups and
downs of its value over the years, Bitcoin is an asset that has gained considerable value in the long run.
The purpose of this study is to analyze the past and present of a crypto money that has gained so much
value in ten years and reveal what can be said for the future.

Keywords: Bitcoin, Blockchain, Behavioral Finance, Balloon

243
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

THE IMPACT OF FINANCIAL REPORTING ON CORPORATE PERFORMANCE : A STUDY

RUN ON EXXON MOBIL

Dr. H. Vedat AKMAN

Beykent University
https://orcid.org/0000-0001-9950-8223
Ahmed Aal SHEHAB
Yalova University
Dr. Cevdet KIZIL
Istanbul Medeniyet University
https://orcid.org/0000-0003-0196-2386

Abstract
In this paper, the impact of financial reporting on the corporate performance of a business organization,
which is the Exxon Mobil Corporation is emphasized. Thus, Exxon Mobil Corporation is selected as a
sample to show the assessment process of investment decisions. The consequences of financial reporting
quality (FRQ) on corporate performance are also specifically examined in the case of Exxon Mobile
Corporation. There is satisfactory literature on which underlined the positive effect of financial reporting
quality on financial performance of corporations. In conclusion, based on the findings of this study,
management of Exxon Mobil Corporation can clearly benefit from the use of debt finance in performance
of company’s growth. It is also critical for the management of Exxon Mobil Corporation to maintain their
creditor’s turnover ratio at a zero point, because neither too high nor too low is good for the company. So,
for Exxon Mobil Corporation, the creditor’s turnover ratio should be at a point where the creditors and
purchases (cost of sales) are equal. Currently, Exxon Mobil Corporation can also take advantage of credit
facility and any discount associated with prompt payment of goods to increase profitability index. It is
vital that the management supervise corporation’s costs more efficiently in generating more income for
the corporation. Finally, the management should employ corporation’s assets efficiently in generating
higher income for the company. Exxon Mobil Corporation should expand its operations in order to make
more sales and profits. Current ratio, quick ratio (acid-test ratio) and working capital ratio need
improvement.

Keywords: Accounting, Finance, Financial Reporting, Corporate Performance, Exxon Mobil

Özet
Bu çalışmada, finansal raporlamanın bir ticari organizasyon olan Exxon Mobil’in kurumsal performansı
üzerindeki etkisi vurgulanmıştır. Dolayısıyla, yatırım kararlarının değerlendirme sürecini göstermek için
Exxon Mobil örnek alınmıştır. Bu çalışmada, finansal raporlama kalitesinin (Financial Reporting Quality
- FRQ) Exxon Mobil durumunda özellikle kurumsal performans üzerindeki sonuçları incelenmiştir.
Finansal raporlama kalitesinin finansal performans üzerindeki olumlu etkisini vurgulayan tatmin edici bir
literatür mevcuttur. Sonuç olarak, bu çalışmanın bulgularına dayanarak, Exxon Mobil yönetimi,
şirketlerinin büyüme performansında borç finansmanından yararlanmalıdır. Yönetimin alacaklılarının ciro
oranını sıfır noktasında tutması da çok önemlidir, zira ne çok yüksek ne de çok düşük bir oran şirket için
244
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
iyi değildir. Bu nedenle alacaklıların ciro oranı, alacaklıların ve satın almaların (satışların maliyeti) eşit
olduğu bir noktada olmalıdır. Halihazırda, Exxon Mobil karlılık endeksini artırmak için kredi
kolaylığından ve malların hızlı ödenmesiyle ilgili herhangi bir indirimden yararlanabilir. İşletme
yönetiminin daha fazla gelir elde etmek için firma maliyetlerini daha verimli yönetmesi hayati önem
taşımaktadır. Son olarak, işletme yönetimi daha yüksek gelir elde etmek için firmanın varlıklarını verimli
bir şekilde kullanmalıdır. Exxon Mobil, daha fazla satış ve kar elde etmek için faaliyetlerini
genişletmelidir. Cari oran, hızlı oran (asit-test oranı) ve çalışma sermayesi oranının iyileştirilmesi
gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Muhasebe, Finans, Finansal Raporlama, Kurumsal Performans, Exxon Mobil

I. Introduction
The influence of financial reporting on corporate performance is becoming more visible through financial
statements. Financial reporting guides various interest groups of a corporation on the operations and
performance of the firm for a period under review. As a result, financial reporting gives an idea about the
present state and expected future of a corporation. It is characterized by the relevance, understandability,
reliability, completeness, objectivity and timeliness criterias. Accordingly, transactions must be recorded
timely and correctly as well as being explained in compliance with the generally accepted accounting
principles (GAAP), international accounting standards (IAS) and international financial reporting
standards (IFRS). Financial reporting has become necessary with the obvious need for accountability of
corporate managers. The reason is that, investors entrust their financial resources to corporations
(Isaksson, 1999).
Financial statements and financial reporting are critical for performance management of corporations.
Definitely, financial reporting is the final product and output of financial accounting. It is accepted that
functions of accounting are recording, categorizing, summarizing, reporting, analyzing and interpreting
(Kızıl and Kızıl, 2007). The role of reporting financial vital. Some researchers also argue that, firms
which prepare financial reports in accordance with the International Accounting Standards (IAS) and
International Financial Reporting Standards (IFRS) even experience more fruitful results in terms of
performance management (Szydelko and Biadacz, 2016).
Financial statement is possibly the most valuable and vital instrument for all operators, especially for the
shareholders and investors. Based on the financial statement itself, information handlers can acquire
beneficial information about the efficiency of a corporation. The purpose and characteristics of financial
accounting is to deliver information for justification of investment and credit decisions of the corporation.
The corporation needs to formulate this information, so it can be understood and interprated by those
financial statement handlers. It also offers the information, which is valuable for understanding the size of
future cash flows and the timing of these flows as well as the degree of uncertainty surrounding the
corporation. This helps to provide information in the evaluation of established resources and obligations
of the corporation. Financial accounting is also effective in transfering information about the degree of
liquidity or solvency and flows of funds for the corporation (Gryglewicz, 2010).

II. Literature Review

Ruf, Muralidhar, Brown, Janney and Paul’s study provided a background for examining the relationship
between corporate social performance (CSP) and corporate financial performance. This relationship was
tested by exploring how variation in CSP was connected to change in financial accounting measures.
Explicitly, change in CSP was positively associated with growth in sales of the corporation. This
245
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
indicated that, there were short-term benefits from improving CSP. Corporations return on sales was
significantly positively related to change in CSP (Ruf, Muralidhar, Brown, Janney and Paul, 2001).
Lopes, Cerqueira and Brandao analyzed whether accounting quality has any effect on firm performance.
They employed abnormal accruals methodology for evaluating accounting quality and Return on Assets
(ROA) for determining firm performance. This reseaech was run on 17 European countries and it was
found that mechanical relationship did exist between accruals and accounting performance measures
(Lopes, Cerqueira and Brandao, 2012).
Research by Martinez-Ferrero examined the outcomes of financial reporting quality (FRQ) on corporate
performance. The study employed three proxies of FRQ which were earnings quality, conservatism and
accruals quality. The aim of this paper was to analyze the effect of a good FRQ on financial performance
(FP) measured by the market to book ratio. As a result, the proposed hypotheses were tested on an
unbalanced sample of 1,960 international non-financial listed companies from between the years 2002-
2010 (Martinez-Ferrero, 2014).
Ouma stated that, financial reporting is significant for the decision making process of financial statement
readers. It is emphasized that, compliance with financial reporting quality is also beneficial for improved
firm performance. According to Ouma, that is especially important for capital providers and other
investors to make investment, credit and other significant financial decisions (Ouma, 2017).
Kaya and Akbulut investigated the relationship between sustainability reporting and firm performance.
They tried to find out whether sustanability reporting improved the firm value. Panel data logistic
regressional analysis technique was employed. Tobin’s Q Ratio, firm size, financial leverage ratio and
return on assets ratio were used to measure firm performance. According to the results of research, there
is a significant positive relationship between sustainability reporting and firm size. However, there is a
negative relationship between sustainability reporting and financial leverage (Kaya and Akbulut, 2019).

III. Data and Methodology

This paper benefited from the Excel software to analyze different variables. Ratio analysis and descriptive
analysis were employed to present the impact of financial reporting on corporate performance. The
research revealed a positive relationship between financial reporting and corporate performance. This
suggests short-term and long-term financial benefits for the corporation.

EXXON MOBIL CORP (XOM) BALANCE SHEET

(31.12.2012 – 31.12.2016)
Fiscal year ends in December

United States Dollar (USD) in millions except

per share data 2012-12 2013-12 2014-12 2015-12 2016-12
Assets
Current assets
Cash
Cash and cash equivalents 9582 4644 4616 3705 3657
Total cash 9582 4644 4616 3705 3657
Receivables 34987 33152 28009 19875 21394
Inventories 14542 16135 16678 16245 15080
Other current assets 5349 5377 3607 2798 1285
Total current assets 64460 59308 52910 42623 41416

246
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Non-current assets
Property, plant and equipment
Gross property, plant and equipment 409314 434517 446789 447337 453915
Accumulated Depreciation -182365 -190867 -194121 -195732 -209691
Net property, plant and equipment 226949 243650 252668 251605 244224
Equity and other investments 34718 36328 35239 34245 35102
Other long-term assets 7668 7522 8676 8285 9572
Total non-current assets 269335 287500 296583 294135 288898
Total assets 333795 346808 349493 336758 330314
Liabilities and stockholders' equity
Liabilities
Current liabilities
Accounts payable 33789 30920 25286 18074 17801
Short-term debt 2990 15086 16995 18762 13687
Capital leases 663 722 473 143
Income taxes payable 9758 7831 4938 2802 2615
Other current liabilities 16939 17165 16941 14338 13392
Total current liabilities 64139 71724 64633 53976 47638
Non-current liabilities
Long-term debt 7928 6891 11653 19925 28932
Deferred taxes liabilities 37570 40530 39230 36818 34041
Pensions and other
postretirement benefits 25267 20646 25802 22647 20680
Minority interest 5797 6492 6665 5999 6505
Other long-term liabilities 27231 26522 27111 26582 25193
Total non-current liabilities 103793 101081 110461 111971 115351
Total liabilities 167932 172805 175094 165947 162989
Stockholders' equity
Common stock 165863 174003 174399 170811 167325
Additional paid-in capital 9653 10077 10792 11612 12157
Retained earnings 365727 387432 408384 412444 407831
Treasury stock -197333 -212781 -225820 -229734 -230424
Accumulated other comprehensive income -178047 -184728 -193356 -194322 -189564
Total Stockholders' equity 165863 174003 174399 170811 167325

Total liabilities and stockholders' equity 333795 346808 349493 336758 330314

247
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Resource: Exxon Mobil Corp. (2017), Annual Reports - Financial Information, Exxon Mobil Corp. Website.
https://corporate.exxonmobil.com/Investors/Annual-Report (Accessed on 01.06.2020).

EXXON MOBIL CORP (XOM) INCOME STATEMENT

(31.12.2012 – 31.12.2016)
Fiscal year ends in December

United States Dollar (USD) in

millions except per share data 2012-12 2013-12 2014-12 2015-12 2016-12 TTM
Revenue 482295 438255 411939 268882 226094 240674
Cost of revenue 336079 315270 296173 188268 157188 167124
Gross profit 146216 122985 115766 80614 68906 73550
Costs and expenses

Sales, General and administrative 13877 12877 12598 11501 10799 10805
Depreciation and amortization 15888 17182 17297 18048 22308 22062
Interest expense 327 9 286 311 453 522
Other operating expenses 37398 35206 33955 28788 27377 28004
Total costs and expenses 67490 65274 64136 58648 60937 61393
Income before income taxes 78726 57711 51630 21966 7969 12157
Provision for income taxes 31045 24263 18015 5415 -406 1473

Net income from continuing operations 47681 33448 33615 16551 8375 10684
Other -2801 -868 -1095 -401 -535 -644
Net income 44880 32580 32520 16150 7840 10040
Net income available to common
shareholders 44880 32580 32520 16150 7840 10040
Earnings per share
Basic 9.7 7 .37 7.6 3.85 1.88 2.4
Diluted 9.7 7.37 7.6 3.85 1.88 2.4
Weighted average shares outstanding
Basic 4628 4419 4282 4196 4177 4188
Diluted 4628 4419 4282 4196 4177 4188
EBITDA 94941 74902 69213 40325 30730 34741

Resource: Exxon Mobil Corp. (2017), Annual Reports - Financial Information, Exxon Mobil Corp.
Website. https://corporate.exxonmobil.com/Investors/Annual-Report (Accessed on 01.06.2020).
EXXON MOBIL CORP (XOM) CASH FLOW STATEMENT
(31.12.2012 – 31.12.2016)
Fiscal year ends in December

USD in millions except per share data 2012-12 2013-12 2014-12 2015-12 2016-12 TTM
Cash Flows From Operating Activities

Net income 47681 33448 33615 16551 8375 10684

Depreciation & amortization 15888 17182 17297 18048 22308 22062
Deferred income taxes 3142 754 1540 -1832 -4386
Inventory -1873 -1812 -1343 -379 -388
248
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Other working capital 2500 -2908 -3589 -2734 -1004 -200
Other non-cash items -11168 -1750 -2404 690 -2823 -7103
Net cash provided by operating activities 56170 44914 45116 30344 22082 25443
Cash Flows From Investing Activities
Investments in property, plant, and equipment -34271 -33669 -32952 -26490 -16163 -14452
Acquisitions, net 7655 2707 4035 2389 4275 4785
Purchases of investments -972 -4435 1631 -607 -1417 -2921
Other investing activities 1987 1196 3573 884 902 773
Net cash used for investing activities -25601 -34201 -26975 -23824 -12403 -11815
Cash Flows From Financing Activities
Debt issued 1953 361 5731 8028 12066 1897
Debt repayment -4635 -769 -814 -532 -314 -2955
Common stock issued 193 50 30 5 6 1
Repurchases of treasury stock -21068 -15998 -13183 -4039 -977 -752
Cash dividends paid -10092 -10875 -11568 -12090 -12453 -12533
Other financing activities -219 11755 1916 1591 -7621 1279
Net cash provided by (used for) financing activities -33868 -15476 -17888 -7037 -9293 -13063
Effect of exchange rate changes 217 -175 -281 -394 -434 -514
Net change in cash -3082 -4938 -28 -911 -48 51
Cash at beginning of period 12664 9582 4644 4616 3705 4846
Cash at end of period 9582 4644 4616 3705 3657 4897
Free Cash Flow
Operating cash flow 56170 44914 45116 30344 22082 25443
Capital expenditure -34271 -33669 -32952 -26490 -16163 -14452
Free cash flow 21899 11245 12164 3854 5919 10991

Resource: Exxon Mobil Corp. (2017), Annual Reports - Financial Information, Exxon Mobil Corp.
Website. https://corporate.exxonmobil.com/Investors/Annual-Report (Accessed on 01.06.2020).

IV. Ratio Analysis

Valuation

P/E Current 43.76

P/E Ratio (with extraordinary items) 34.60

P/E Ratio (without extraordinary items) 48.01

Price to Sales Ratio 1.91

Price to Book Ratio 2.24

Price to Cash Flow Ratio 17.07

Enterprise Value to EBITDA 16.65

249
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Enterprise Value to Sales 1.83

Total Debt to Enterprise Value 0.10

Efficiency

Revenue/Employee 2,716,891.00

Income per Employee 107,840.00

Receivables Turnover 9.57

Total Asset Turnover 0.59

Liquidity

Current Ratio 0.87

Quick Ratio 0.55

Cash Ratio 0.08

Profitability

Gross Margin 20.73

Operating Margin 2.14

Pretax Margin 4.03

Net Margin 3.97

Return on Assets 2.35

Return on Equity 4.64

Return on Total Capital 3.74

Return on Invested Capital 4.05

Capital Structure

Total Debt to Total Equity 25.56

Total Debt to Total Capital 20.35

Total Debt to Total Assets 12.95

250
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Long-Term Debt to Equity 17.29

Long-Term Debt to Total Capital 13.77

Return on Assets (TTM):

2.63% for December 31, 2016

Total Asset Turnover:

0.66% for December 31, 2016

Working Capital Ratio (MRQ):

0.86% for December 31, 2016

Earnings per Share:

0.63% December 31, 2016

Exxon Debt/Equity Ratio:

0.16% for December 31, 2016

Exxon Pre-Tax Profit Margin:

4.86% for December 31, 2016

V. Conclusion and Recommendations

Based on the outcomes of this study, management of Exxon Mobil Corporation can use the debt finance
in enhancing its growth performance. It is also crucial that the corporation management should maintain
corporation’s creditors turnover ratio at a zero point, because neither too high nor too low is good for the
corporation. So, the creditor’s turnover ratio should be at a point where the creditors and purchases (cost
of sales) are equal for the corporation. At this point, the corporation should take advantage of credit
facility and any discount associated with prompt payment of goods to increase corporations profitability
index.
Exxon Mobil Corporation management should maintain a high debtor’s turnover ratio. The reason is that,
it will help in increasing investment by reinvesting the funds collected from customers. It is vital that the
management should utilize corporations costs more efficiently in generating more income for the
corporation. ,
Finally, the management should employ corporations assets efficiently in generating higher income for
the company. Exxon Mobil Corporation should expand its operations in order to make more sales and
profits. Current ratio, quick ratio (acid-test ratio) and working capital ratio need improvement.

251
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
References
Exxon Mobil Corp. (2017), Annual Reports - Financial Information, Exxon Mobil Corp. Website.
https://corporate.exxonmobil.com/Investors/Annual-Report (Accessed on 01.06.2020).
Gryglewicz, S. (2010). A Theory of Financial Decisions with Liqudity and Solvency Concerns, Journal of
Financial Economics, 99 (2), 365-385.
Isaksson, M. (1999). Investment, Financing and Corporate Governance: The Role and Structure of
Corporate Governance Arrangements in OECD Countries, Seminar on Corporate Governance in the
Baltics, Vilnius, Lithuania, 21-22 October 1999.
Kaya, İ., Akbulut, D. H. (2019). Sustainability Reporting and Firm Performance. Press Academia, Global
Business Research Congress, DOI: 10.17261/Pressacademia.2019.1071, ia.2019.1071 PAP- V.9-
2019(18)-p.81-84.
Kızıl, A., Kızıl C. (2007).Accounting: Financial, Cost, Managerial. Bahar Yayınevi (Bahar Publishing),
Istanbul, Turkey.
Lopes, C., Cerqueira, A., Brandao, E. (2012). The Financial Reporting Quality Effect on European Firm
Performance, Available at
SSRN: https://ssrn.com/abstract=2179994 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2179994
Martinez-Ferrero, J. (2014). Consequences of Financial Reporting Quality on Corporate Performance:
Evidence at the International Level. Estudios de Economía. 41 (1). 49-88.
Ouma, V. (2017). The Relationship Between Reporting Quality and Financial Performance of Companies
Listed at Nairobi Securities Exchange, University of Nairobi School of Business Master’s Thesis.
Ruf, B. M., Muralidhar, K., Brown, R. M., Janney, J. J., Paul, K. (2001). An Empirical Investigation of
the Relationship between Change in Corporate Social Performance and Financial Performance: A
Stakeholder Theory Perspective. Journal of Business Ethics, 32(2), 143-156.
Szydelko, A., Biadacz, R. (2016). The Role of Financial Statement in Performance Management. Modern
Management Review, MMR, Vol. XXI, 23 (4/2016). 205-214.

252
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Asymmetric Effect of Financial Development, Foreign Direct Investment, Economic Growth,

Crude Oil Price on the Quality of Environment in Malaysia: An Application of Non-Linear ARDL

Ali Umar Ahmad

Suraya Ismail
Universiti Sultan Zainal Abidin, Malaysia
Ahmad Tijjani Abdullahi
Bayero University Kano, Kano Nigeria
Aminu Muhammad Fagge
Federal University Dutse, Jigawa Nigeria

Abstract
The study investigates the effects of financial development, foreign direct investment, economic
growth, and the price of crude oil on the quality of the environment in Malaysia. Data from 1980Q1 to
2019Q4 were used in this study. The methods used to analyses the data were the Non-linear
Autoregressive Distributive Model (NARDL) and frequency domain causality. The findings only reject
both the null of no cointegration and the 1% symmetric adjustment and 5% significance level. Therefore,
long-term co-integration in Malaysia presents a significant asymmetrical change between economic
growth, financial development, foreign direct investment, the price of crude oil and the quality of the
environment. In addition, the frequency domain causality findings suggest a significant short-term and
long-term causality of financial development, economic growth, foreign direct investment, crude oil
prices and environmental quality. This clearly demonstrates that financial development, economic
growth, foreign direct investment, and the price of crude oil are useful in predicting environmental quality
at different frequencies. In particular, the study confirms evidence that economic growth, financial
development, foreign direct investment and the price of crude oil contribute to a higher level of long-term
and short-term environmental quality movements. The study therefore demonstrates that the Pollution
Haven Hypothesis (PHH) and the Environmental Kuznets Hypothesis (EKH) are proved in the region. In
the context of the Sustainable Development Goals (SDGs), the policy response is to pursue growth
through the allocation of capital to environmentally friendly economic sectors and the safeguarding of
sustainable consumption and production patterns and, most significantly, through pollution control.

Keywords: Crude Oil Price; Economic Growth; Environmental Quality; Financial Development,
NARDL

253
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

FINANCIAL BRITTLENESS IN EMERGING MARKET ECONOMIES AND ASSESSMENT OF

STIMULUS MEASURES AS STRUCTURAL PRIORITIES

Prof. Dr. Ahmet Niyazi ÖZKER

Bandirma Onyedi Eylul University
ORCID ID: 0000-0001-5313-246X

Abstract
In this study, we aimed to evaluate the financial brittleness dynamics, and preventive incentive measures
of the countries considered as emerging market economies (EMEs) within the scope of OECD. We tried
to emphasize with which fragility dynamics emerging market economies (EMEs) emerge within
macroeconomic balances and with which structural effects the recent results are significant. It is seen that
the measures to be taken to prevent financial fragility caused by the changes in world trade for OECD
countries determine the priorities of the structural reforms in the process. Macroeconomic disparities
among countries that represent emerging economies undoubtedly caused significant changes in
investment targets' priorities and monetary-exchange rate policies based on these countries. The fact that
the decreasing rates of return in these economies are the subject of approaches to create more capacity has
brought financial incentive measures to the fore in the process. On the other hand, the decrease in
monetary asset values in global financial markets after Brexit in countries that are expressed as emerging
economies and especially in the United Kingdom, resulted in a further increase in the global risk level. It
appears that the financial brittleness in emerging market economies (EMEs) has revealed as related to
exchange rates deviations, investments that depend on generally the global economies, and active
transaction deviations of financial institutions. This situation indicates a process in which uncertainty
increases even more based on business and sectors in emerging economies. This process, in which
investments decreased and unemployment rates increased, also revealed important structural reform
reasons for increasing these economies' incentive measures. On the other hand, this situation has also
revealed the subjective structure in which EU countries are categorized at high, medium, and low-risk
levels in terms of risks arising from financial vulnerabilities within the scope of emerging economies put
forth. Therefore, understood that this fact means that the incentive measures of each country can only be
effective results with specific structural changes.

Key Words: Emerging Market Economies (EMEs), Financial Brittleness, Financial Stimulus Measures,
Macroeconomics Balances
JEL Codes: E44, F43, F62, F63.

254
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
INTRODUCTION
The phenomenon of financial fragility refers to a financial stagnation and a market recession directly
affected by monetary policies and liquidity preferences in terms of fiscal policies. Developing countries
subject to financial fragility have markets that experience deviations and contradictions between markets
and liquidity policies to a significant extent. Especially in terms of emerging markets, the lack of liquidity
needs at the desired level and the inability to overcome the monetary policy problems at the institutional
level are considered as an important financial liability problem. Emerging market countries, where the
price of financial products and financial cost expectations in the markets often create significant
contradictions, are trying to overcome these problems through the Treasury and banks with institutional
characteristics (Frankel, 2011: 19).
However, the corporate financial structure, in which the possible monetary and financial policies in the
process are applied, have to carry out different financial policies with different systemic financial risk
factors. It should be emphasized that the development level and financial institutional structures of
countries are important determinants in this regard and that the phenomenon of financial fragility in
emerging economies arises due to institutional systemic risks directly related to credit policies (Okanta,
2014: 3). The institutional basis of this approach is the possible market risks of deviations in the
profitability targets of banks and increases in default rates. The fact that emerging economies may be
more affected by external shocks is directly related to the extent to which these countries can take risks in
terms of financial brittleness, and it is inevitable to establish a significant balance between financial
institutions and savers.
On the other hand, financial institutions are unable to meet their financial expectations and raise the
outward risk limits of financial stability policies for emerging economies to reach their target growth
limits. In this respect, especially in emerging economies, the phenomenon of financial fragility should be
addressed with the effect level of exchange rate policies as well as corporate liquidity risks shaped on the
basis of loans. Again, the effects of the control mechanisms in the emergence of institutional banking
risks in the financial flow process in reducing the probability of possible financial brittleness are also
significant for emerging economies. In emerging economies where financial fragility is likely to increase,
it is observed that the outward-oriented financial deviations are higher and this negative phenomenon is
mostly shaped by the exchange rate policy preferences of exchange rate chosen by countries. The
regulation of bank financial balance sheets through direct capital requirements during the global financial
crisis processes constitutes an important application area for emerging economies. On the other hand,
financial brittleness for emerging economies also arises when it is not predicted that the credit policies
applied in cases where a stable process is in question may pose a risk in the following periods. This
financial application process, in which the Positive process perception does not reveal significant
dynamics in making rational decisions regarding the next years, is one of the most difficult financial
phenomena in emerging economies meeting the financial deviation process. The studies of Agustinus and
Luhur (2008), one of the first study on emerging economies is quite meaningful. In the study, the
structural impact mechanism of financial fragility in Indonesia as a rising economy was discussed, and
the resultant effects were questioned and interpreted within a structural framework as related to emerging
economies. On the other hand, the financial study analysis by Boissay for the European Central Bank
(2011) is one of the most important recent institutional studies. In the study, especially the problem of
financial fragility of EU member countries was addressed and the recent financial change process in
which the institutional financial structures of emerging economies within the Union were questioned. In
addition, the study analysed financial fragility as a result of systemic risks arising from the financial
integration process and liquidity problems.

255
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
EMERGING ECONOMIES DYNAMICS AND ITS RELATION IN FINANCIAL BRITTLENESS
PROCESS
The emerging market economies concept refers to countries with economic structures that are based on low and
medium-level development economies and which have specific development dynamics in terms of structure.
Besides, countries that express emerging economies, on the other hand, can be named as countries that have
contributed significantly to global growth trends as countries with global market characteristics and the capacity to
integrate with world markets. However, developing countries as emerging economies are countries that can be
manipulated in line with the market conditions standards of developed countries and are directly affected by
outward-looking financial options. In this context, it is possible to list the structural development and existence
dynamics of emerging economies directly related to financial brittleness as follows (Slideshare, 2012):
The economies of the relevant countries are also countries of transition economies and prioritize a change process
that provides a structural adjustment ground in global development trends.
Emerging economies are economies that have an important place in the level of rapid economic development that
includes especially the markets of industrial secondary and tertiary sectors as well as main industrial activities.
Therefore, countries defined as emerging economies have country characteristics that are directly affected by
global financial changes and aim to integrate their industrial sectoral infrastructures into global integration as a
result of rapid growth trends, as countries where market conditions are directly determined on the global level
(Ruiz-Tagle, 2000: 32).
Emerging economies as defined countries are countries that have the capacity to develop with their own factorial
infrastructures and have the reality of reaching the level of economic development of developed countries.
However, the countries expressed as related to these economies are the countries that determine their factorial costs
with global costs and are directly subject to the possible financial impact levels of an open economy. The level of
sectoral impact of these countries reflecting on the domestic markets of global costs causes significant deviations in
the determination of credit limits, especially of financial institutions, and as a result, it is seen that possible
financial brittleness cause more remarkable deviations on these countries (Abdelaziz et al, 2011: 23).
On the other hand, countries with emerging economies are the countries with the requirement that they will reach a
higher growth rate than the existing developed countries in the long term with their growth rates. In this respect,
emerging economies are economies that often aim to shape their financial and economic structures for the future in
a position that needs more financial resources. For emerging economies, this race means that long-term economic
growth plans will be shaped within the scope of global financial policies. In order to maintain their global financial
impact levels in the medium and long term, currently, developed countries have caused significant financial
vulnerabilities on those countries, like Indonesia, Korea Thailand, etc., that need global financial resources with
policies aimed at ensuring global liquidity controls (Ocampo, 2000: 48).
One of the most important features that distinguish countries that express emerging economies from existing
developed countries is that a significant portion of the population of these countries lives below an acceptable
welfare limit. The low per capita National Income in these countries, which represent emerging countries, is also an
expression of a financial process in which the national savings are weak as well as the national currency
convertibility of these countries, which have rapid development targets. In order for fiscal-based social policies
such as poverty to be more effective, these countries have needed more global funds to increase the levels of
current investment. Certainly, this situation has caused an increase in the possible financial fragility of credit
policies on the national financial structure in the concerned process via the global financial institutions that have a
dominant financial effect on these underdeveloped countries (Malik, 2009: 92).
Countries that represent emerging economies aiming at rapid development are countries that frequently encounter
obstacles in carrying their national business and trade options to the global level. Incompatibilities regarding
commercial and financial standards that arise in integration with global markets mean a significant deviation in
financial resources to be obtained from global. These countries such as Brazil, China, Russia and India to be
regarded as emerging economies push these economies to financial brittleness process in an incompatible
256
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
structure.. In this respect, the financial fragility process has been experienced the structural impact dynamics for
emerging economies on a more striking plane, with a process of financial deviations in which foreign capital and
foreign trade options are incompatible with the global process (Bank for International Settlements-BIS, 2009: 75).
On the other hand, banks, which are the leading financial institutions for emerging economies, are frequently in a
global competition in the process of both foreign trade options and global financial integrations of an open global
economyThe systemic financial distribution in Chart 2 below reveals the relationship of a possible financial risk
process with the financial evaluation process:

Source: Panicos Demetriades, David Fielding and Johan Rewilak (2015), A New International
Database on Financial Fragility, https://voxeu.org/article/new-international-database-
financial-fragility, (Accessed 10.12.2020).
Graph 1. Distribution of Emerging Economies Institutional Financial Dynamics in Financial
Process

Chart 1 considers the distribution of emerging economies as institutional assets on the basis of countries
according to the development level of the country as related to financial brittleness. In addition to
expressing that financial fragility is lower in high-income countries on the basis of systemic financial
risks, this structural location-approach also reveals that low-income countries are more vulnerable to
potential financial vulnerabilities (IMF, 2013: 16).
257
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
In other words, countries with low-income levels, as countries that are more prone to financial imbalances
and have higher monetary liquidity, are more open to systemic financial risks because of the caused
deviation dynamics that they have more. It also appears that middle-income and high-income countries
are more likely to have financial balances together with developed countries. In this respect, countries that
experience financial deviations are the countries that aim to increase their financial asset levels with
higher credit demand, but are more likely to create financial brittleness with the liquidity trap they fall as
the result of these dynamics (IMF, 2013: 41).

THE CYCLICAL RELATIONS OF FINANCIAL BRITTLENESS AND INSTITUTIONAL

EFFECT DYNAMICS IN THE EMERGING ECONOMIES
Financial brittleness process is shaped by some different cyclical interaction relations in emerging
economies and the structural interaction in the fragility process requires a rational estimation process in
which the assumed risk impact levels are re-evaluated that especially monetary applications process.
Financial intermediaries especially as based monetary present significant financial risks that turn into
significant risk factors in the financial transactions process and often arise from banking transactions.
Emerging economies are observed to experience financial fragility, especially as regards the failure
process of implementation of monetary policies, and in corporate financial practices where liberalization
policies are also predominant, it is seen that possible risk assessments prioritize a structure formed as a
result of monetary fluctuations (Akgül, 2018: 49).
In the other words, that is in the fact that the financial brittleness fact based on the base laws-rules of
monetary, and it structure move through the related process via the structure natural. Especially in
emerging economies where economic growth trends are low, a process without healthy debt policies
makes these economies more vulnerable to external shocks and is subject to significant deviations in
financial market confidence indices. In this framework, it is observed that the financial fragility process
for emerging economies has a distinct cyclical character and this structure has been institutionalized to
strengthen liberalization policies, especially the monetary debt-loan cycle, against systemic risks (Ghosh,
2005: 2). This procedural fact for emerging economies means that requires more stability monetary as
well as political systemic sustainability because of the emerging economies needs more foreign exchange
financial resources.
Likewise, financial and political systemic sustainability that mean political stability is the meaningful
matter as much as financial-monetary expected issues in emerging economies as the most of emerging
economies have these issues aiming to catch into the global financial operational standards. For emerging
economies, this approach means a structure different from the general current financial brittleness
approach than the investments-savings-financing relations. On the other hand, it should be emphasized
that the Asymmetric Information fact on the evaluation of financial markets for the emerging economies
is an important reason for financial fragility (Akgül, 2018: 54). According to Minsky, this process, in
which speculative welfare expectations increase in spreading financial non-cash financing portfolios to
the base, can be summarized as a process in which interest rates increase also systemically and thus
financial brittleness risk levels inevitably increase (Minsky, 1995: 16-17). Within the framework of
Minsky's view on financial fragility, it is also meaningful to directly correlate the GDP ratios of countries
that represent emerging economies with their loan provision limits. In other words, it is observed that
emerging economies shape their loan presentations with a credit policy based on the Value Added (GDP)
they create for the current year (TestMyPreb, 2020).

258
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Within the scope of all these approaches, it is possible to express the financial brittleness process, which
also prioritizes the monetary systemic risk processes in emerging economies, as shown in Figure 1 below.

Source: Prasetyantoko Agustinus, and Fajar-Marta Luhur (2008), Indonesia’s Ponzi Economy: Does Financial Crisis Give a
Lesson?, Munich Personal RePEc Archive (MPRA), Munich: Munich Personal RePEc Archive (MPRA), January
2008, p. 12.
Figure 1. The Cyclical Process of Financial Fragility and Its Structural Effect
Mechanism

As seen in Figure 1, the financial brittleness process refers to a flow of structural dynamics in the
emerging economies, in which assumption possibilities are taken into account and risk assessments are
evaluated on the basis of rational decisions, as well as external variables. This process, on the other hand,
reveals a cyclical relationship model in which monetary risk probabilities are considered and monetary
confidence indices are maintained in a structure compatible with the markets. The aim here is to provide a
predictable monetary liquidity for emerging economies and to control financial brittleness in the process
of deviations such as a possible inflationary instability (Aguir, 2017: 451).
In this respect, this is to aim that it is to prevent a possible crisis period through the changes in money
supply and to provide to control the possibility of financial brittleness, a balanced distribution in the
process with a more optimistic systemic approach for emerging economies. Undoubtedly, this balanced
distribution also means maintaining the risk distribution in the process for emerging economies in a
balanced way with possible debt and credit policies. Therefore, the existence of possible macroeconomic
instability processes comes to more the fore with the loan practicing of financial institutions such as US
and Euro Area banks, which are mainly traded in the global process, for the private sector especially as
related to financial brittleness. In this framework, it is seen that debt and loan applications with high
recycling risk, which are considered to be the main causes of financial fragility in emerging economies,
stand out more significantly in terms of financial fragility.
In other words, it is seen that a financial brittleness structure in the possible negative consequences of
external shocks are evaluated together in the process has arisen with financial values via non-repayment
risks in terms of financial fragility. In addition, the systemic risk structure of financial fragility in
emerging economies emerges in a monetary-based structure that these economies need, and interest rates,

259
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
which are included in monetary policies, constitute a significant level of impact in terms of financial
fragility. The priority of investments with high returns in emerging economies depends on interest rates,
but on the other hand, the financing subject to investments depends on also recycling costs. In this
respect, the systemic mismatched nature of interest rates in the realization of investments in emerging
economies is also a reason for financial indebtedness with high repayment risk for sectors using financial
resources. Undoubtedly, the systemic risk dynamics here are the uncontrollable variability in interest rates
and the fact that the corporate financial structure cannot sustain this risk possibility due to the low net
worth of investments. This phenomenon as can be seen in Figure 1, results in the preference of high-
interest foreign financing resources as a result of the investment being directed towards short-term less
productive investments and further increasing the risk of financial borrowing.
This situation means that financial institutions' profits, especially banks, decrease and their default rates
increase depending on the levels of financial sectoral mismatch, and financial borrowing risk levels
related to debt-loan demands increase for emerging economies. This negative result, which is based on
systemic risks within the scope of the monetary cycle in question, on the other hand, means that the
increasing financial liabilities of households also put financial fragility into an even more negative
process. In the other word, this fact that means also the inevitable institutional systemic failures of credit
policies in a process where bank failures are increasing. This approach is also supported from the
perspective of micro-based financial brittleness, which Gatti and Gallegati supported as an opinion (Gatti
and Gallegati, 1997: 529-530). In this context, it should be emphasized that the systemic risk process in
the financial indebtedness process for emerging economies is a significant structural transformation from
secured borrowings to speculative money-credit policies.

CREDIT VARIABILITY REGARDING FINANCIAL BRITTLENESS PROCESS AND

PRIORITY OF STRUCTURAL STIMULUS MEASURES
It should be emphasized that the striking reason for the emergence of financial brittleness phenomenon as
a systemic risk factor in emerging economies is the credit volatility of financial institutions, primarily
banks, in a process of volatility related to increases in loan liquidity. Countries representing emerging
economies undoubtedly represent economies in need of higher credit as financial sources for their sectoral
development. The sectoral financial resource needs of the private sector in emerging economies show
significant variations in parallel with the crisis processes, and it is observed that US banks and banks in
the Euro Area determine the loan portfolios and limits for emerging economies intended to the market of
emerging economies.
The variables related to the duration in which global banks supply extend loans to the private sector are
also significant as a proportion of a financial deposit supplied by banks in the US and Eurozone as a
percentage of debt change. This ratio makes it meaningful to what extent these global banks can lend to
emerging economies as loans. The variability of credit policies in the emergence of systemic financial
crises and the phenomenon of financial debtenleness requires a process compatible with macro-prudential
policies at this point, and the level of impact of systemic risk components such as exchange rate policies
determines the loan debt services as related to the emerging economies. Graph 2 below shows the
percentage of changes in loan offerings of American and Eurozone banks to emerging economies.

260
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Source: Triston Hansen (2018), From rationality to realism. Book review: “A Crisis of Beliefs:
Investor Psychology & Financial Fragility, https://www.allocationblog.com/2018/10/01/
rationality-realism-book-review-crisis-beliefs-investor-psychology-financial-fragility/
(Accessed 05.12.2020).
Graph 2. Variability of Global Banking Systemic Crises intended to Emerging
Economy Markets

As seen in Graph 2, financial loan presentations, which have an important place in increasing systemic
banking crises, reveal the risk principles in emerging economies in two critical situations. The first of
these is related to a structure in which the credit offerings of global financial institutions, as the emerging
economies, are not very compatible with the liquidity process of the relevant countries' risk analysis.
American banks and banks in the Eurozone aim to present their loan presentations by paying more
attention to the recycling risks of loans beyond these analyses. Therefore, assigning a loan to the
emerging economies takes place beyond these countries' perceptions in the global crisis process and in
which usage effects become meaningless for different purposes. It also constitutes a reason for the
increase in the systemic risk coefficients of these economies. Another factor regarding systemic
deviations arising from emerging economies' credit supply options is the inability of global banks to make
sufficient rational estimates for relevant countries, especially in the post-crisis period. Countries that
expressed emerging economies after the 2009 global financial crisis could be never reached their financial
balance positions before 2009. The primary reason why global financial institutions' credit limits to the
private sector were lower compared to previous periods after the 2009 crisis due to the systemic risk
possibility of financial fragility has been always on the agenda. The point that needs to be emphasized
here is that especially after the measures taken by the banks in the Eurozone against possible financial
fragility, they have supplied a meaningful limited credit against emerging economies. This approach is
the result of a stricter financial framework for cautionary measures against possible financial fragility. In
fact, as a result of the expectations of a possible financial crisis in 2012, it is seen that the banks in the
Eurozone have almost reduced their loan provision limits for the private sector, which represents the
emerging economies, to Zero. In this respect, it is aimed to control the financial fragility dynamics due to
systemic financial risks on the EU basis, where structural stimulus measures for the control of exchange
261
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
rate policies and market interest rates were frequently brought to the agenda by the European Central
Bank especially being intended to the period between 2012 and 2013.

Discussion on Some Stimulus Measures Priorities

The fact that the primary factor in the emergence of the financial brittleness phenomenon in emerging
economies is the loans offered through financial institutions, directs the priority of the measures to be
taken to systemic financial measures. The sectoral financing requirements of the relevant countries that be
expressed as having emerging economies create different fragility effects with their periodic variations
and bring different precautionary measures of the systemic financial structure. This situation also limits
the structural flexibility limits for financial institutions to provide longer liquidity and establish a stable
loan portfolio. This phenomenon, which also limits short-term financial operations for emerging
economies, makes it meaningful to take stimulant measures in overcoming unforeseen situations as a
systemic financial crisis. Regardless of their level of development, emerging economies need financial
support as higher credit limits for stimulating sectoral development through preventive measures after the
2009 crisis. The primary approach in providing this financial support beyond the scale of the negative
impact of the financial brittleness phenomenon is to provide a controlled increase in financial loan
liquidity; The second approach is to overcome the problem of adaptation to these countries by stimulating
the demand created by emerging economies for the loan portfolios that global banks have revised after the
global crisis. In this context, it is possible to put forth some Stimulus Measures priorities in a discussion
analysis framework as the following scope:
A significant number of global commercial banks, especially US banks and in the Eurozone, do not have
an effective body of corporate global relations. This situation puts significant limitations in measuring
financial fragility, it also differentiates the infrastructure of controlling loan portfolios in the emergence of
systemic risks. In this respect, the priorities of stimulus measures take place with different extreme
control mechanisms in the process like exchange rates. On the other hand, this approach means that by
addressing the issue only on the basis of commercial banks, the global financial fragility of US banks is
ignored and stimulus measures are partially effective (Kirchner and Wijnbergen, 2012: 38).
In this context, it is seen that the inclusion of commercial banks, which make up 58 percent of US banks,
to the plane of other global banks, causes financial brittleness rates to be worse, and shifting the priority
of stimulus measures of the US banks as intending to the developing economies. In addition, the practices
of individual banks in the US and Eurozone within the scope of different fragility measures may also
differentiate financial fragility estimates (Adams and Gangnes, 2010: 14). On the other hand, the failure
of banks to report their data to Bankscope on the basis of the net and current risk variables in order not to
show their systemic risks to the markets also poses an important reporting risk. This situation
significantly weakens the rationality of the decision process regarding the inclusion of the financial
brittleness phenomenon in the process with different measures. The result of this structural phenomenon
means to take place the different and insufficient structural measures in the concerned process and
deviation from the financial aims as related to financial fragility (Christiano and Ikeda, 2011: 22-23).
It should be emphasized that the restrictive rules approach has a meaningful place in the process as
important implementation importance regarding financial fragility. In order to avoid systemic bank risks
related to financial fragility, financial institutions and banks are required to report the process of their
financial transactions to the global banks monitoring board Bankscope for at least two-thirds of the period
of financial activity or for eight years. This approach means the global clustering and control of financial
262
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
data for this period, especially credit offering transactions. This also means evaluating the findings and
analyses in an alternative framework by using different measures in a possible financial brittleness
situation. The systemic financial distribution in Chart 1 previous above reveals the relationship of a
possible financial risk process with the financial evaluation process but states this balances ignoring the
regional and individual systemic risk hidden values.
First of all, the deviations in the domestic financial target ratios of banks in emerging economies, which
are in global competition, are an important cause of financial fragility and the possible fragility dynamics
are almost a national projection of global financial transactions as reflected via global financial options. It
can be said that the frequent emergence of Free Banking Practices for countries that position emerging
economies is to overcome possible financial difficulties arising from global foreign trade and corporate
incompatibilities. Some countries that represent emerging economies in the global financial process have
different economic problems and different financial operational problems for these countries. On the
other words, it is the emergence of possible different levels of brittleness as a result of the evaluation of
impact dynamics, different assumptions, conditions and data used to analyze global financial competition.
Therefore, actually different results for the financial brittleness process make it necessary to evaluate the
financial brittleness phenomenon in a different structural cycle for emerging economies (Minsky, 1995:
12-13).
Market price balances, which are the factors driven by monetary growth and credit policies for emerging
economies, cannot provide a structure and a stabilization process that is compatible with the process as a
result of frequent changes in asset limits and values in these economies. Market measures for price
stability reveal different levels of impact of possibilities such as inflation depending on money-price
policies in countries such as different emerging economy countries. This implies the need for a wider
range of financial transition economies with more comprehensive financial intermediaries. Therefore, it is
inevitable to produce financial projections that are a part of normal macroeconomic projection practices
in preventing financial brittleness. However, in some emerging economy countries, where the
development differences between countries have lower institutional effectiveness in terms of their
stimulus precaution priorities, analytical analysis has made it inevitable for different priority measures in
which the financial portfolio and investment scales of these economies differ from other economies.
Besides, this process, which also means that purely monetary and liquidity control measures are not
sufficient, has frequently brought structural financial reforms to the agenda of these economies as a
stimulus measure (OECD, 2009: 11).
All in these structural dynamics regarding the process, it should be emphasized that the concerned three
main factors, namely the quality of financial assets of the concerned countries regarding emerging
economies, the level of economic stability, and the effectiveness of liquidity control mechanisms as three
main indicators of the level of financial brittleness in these economies. In this respect, the priorities of
stimulus measures taken regarding the phenomenon of financial brittleness should be determined
regarding the restrictive effects of developed countries against the banking sector's emerging economies
and global financial transactions. In the framework of ensuring financial value increases expectations of
emerging economies and a balanced exchange rate policy must not cause a vicious circle of debt to
participate in international financial markets. Certainly, this means also that a monetary liquidity policy
with the lowest recession effect is among the top priority measures of stimulating measures (Borio, 2014:
15-16).

263
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

CONCLUSION
It appears that the phenomenon of financial brittleness and emerges from the incompatibilities between
the financial resource demands of countries and that their institutional financial structures throughout
creating some important effects on the use of financial resources in emerging economies. In other words,
this structural fact emerges when the increasing demand for financial resources for emerging economies
puts the countries representing these economies in a process in contradiction with the subjective financial
targets for their participation in international markets. Besides, it is seen that the institutional systemic
crises, especially banks, that emerged as a result of the increasing sectoral loan demands and growth
targets being subject to irreversible loans, triggered the phenomenon of financial brittleness in emerging
economies. Also, the structural relationships regarding how financial fragility affects economic growth in
these economies frequently bring up a process in which the criteria in financial fragility standards differ.
In this respect, it is understood that the aforementioned phenomenon of financial brittleness during the
period of systemic financial crises in emerging economies is directly related to the national income levels
of the countries and the processes with weak financial development and differentiates according to these
principles.
The fact that countries with lower income levels have high exchange rate policies with high international
fragility and a currency cycle whose liquidity cannot be controlled means that these countries have a
higher probability of financial brittleness. On the other hand, the adoption of more liberal policies by the
second and third world countries, which express emerging economies, as a result of globalization, and the
reflection of these preferences on their financial policies means these countries are more open to external
financial shocks because of the open more to the phenomenon of financial brittleness. It is understood that
these countries, where the systemic financial crises of global banks have been reflected on these countries
on a higher scale, have been included in the process as countries where their national foreign debt
portfolios are reflected more effectively on their fragility processes. At this point, it should not be
overlooked that the financial quality of financial assets, the effectiveness of the liquidity control
mechanisms, and the structural impact level of economic stability, which are regarded as the three main
indicators of the level of financial fragility in countries that put forth emerging economies. In this
context, the priorities of the stimulus measures taken for the phenomenon of financial fragility should be
determined in relation to the restrictive effects of the banking sector of developed countries on developing
economies and global financial transactions. In other words, the level of economic expectations of these
countries for financial stability and a balanced exchange rate policy should not turn into a debt vicious
cycle that causes financial brittleness in ensuring international financial efficiency. This process for
implementation is one of the most prioritized measures of a monetary policy aimed at appropriate
monetary liquidity regulation with a non-recessive effect, within the scope of stimulus measures to
prevent financial brittleness.

REFERENCES
Adams, F. G. and Gangnes, B. (2010), Why Hasn’t the US Economic Stimulus Been More Effective? The
Debate on Tax and Expenditure Multipliers, Working Papers 201010, Manoa: University of Hawaii at
Manoa, Department of Economics, 2010.

264
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Abdelaziz, H., Djelassi, M., and Hamdi, H. (2011), “Financial Liberalization and Banking Profitability: A
Panel Data Analysis for Tunisian Banks”, International Journal of Economics and Financial Issues, 1(2),
pp.19-32.
Aguir, A. (2017), “Stability and Economic Performance of The Inflation-Targeting Policy Facing The
Crisis”, International Journal of Economics and Financial Issues, 2017, 7(4), pp. 448-452.
Agustinus, P. and Luhur, F. M. (2008), Indonesia’s Ponzi Economy: Does Financial Crisis Give a
Lesson?, Munich Personal RePEc Archive (MPRA), Munich: Munich Personal RePEc Archive (MPRA),
January 2008.
Akgül, A. (2018), Finansal Kırılganlık ve Türkiye Örneği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa:
Uludağ Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
Bank for International Settlements (2009), Capital Flows and Emerging Market Economies, CGFS
Papers No. 33, Basel: Bank for International Settlements (BIS) Press & Communications, January 2009.
Boissay, F. (2011), Financial Imbalances and Financial Fragility, European Commission Working Paper
Series No. 1317, Frankfurt am Main: European Central Bank, April 2011.
Borrio, C. (2014), Monetary Policy and Financial Stability: What Role in Prevention and Recovery?, BIS
Working Papers No. 440, Basel: Bank for International Settlements (BIS) Monetary and Economic
Department, January 2014.
Christiano, L., and Ikeda, D. (2011): Government Policy, Credit Markets and Economic Activity, NBER
Working Papers 17142, Cambridge-Massachusetts: National Bureau of Economic Research (NBER), Inc.
Frankel, J. (2011), Monetary Policy in Emerging Markets: A Survey, Faculty Research Working Paper
Series- RWP11-003, Cambridge: Harvard University John F. Kennedy School of Government, January
2011.
Gatti, D. D. and Gallegati, M. (1997), “At the Root of the Financial Instability Hypothesis”, Journal of
Economic Issues, 31(2), pp. 527- 534.
Ghosh, J. (2005), The Economic and Social Effects of Financial Liberalization: A Primer for Developing
Countries, DESA Working Paper No. 4, ST/ESA/2005/DWP/4, New Delhi: Directorate of Ex-
Serviceman Affairs (DESA), 2005.
Hansen, T. (2018), From rationality to realism. Book review: “A Crisis of Beliefs: Investor Psychology &
Financial Fragility, https://www.allocationblog.com/2018/10/01/ rationality-realism-book-review-crisis-
beliefs-investor-psychology-financial-fragility/ (Accessed 05.12.2020).
IMF (2013), 2013 Low-Income Countries Global Risks and Vulnerabilities Report, Washington, D.C.:
International Monetary Fund (IMF), September 2013.
Kirchner, M. and van Wijnbergen, S. (2012), Fiscal Deficits, Financial Fragility, and The Effectiveness
of Government Policies, Tinbergen Institute Discussion Paper TI 2012-044/2, Amsterdam: Tinbergen
Institute, April 2012.
Malik, N. I., Ulah, S., Azam, K. and Khan, A. (2009), The Impact of Recent Global Financial Crisis on
the Financial Institutions in the Developing Countries: Global Perspectives, International Review of
Business Research Papers, 5(5), pp. 85-95.
Minsky, H. P. (1995), “Sources of Financial Fragility: Financial Factors in The Economics of
Capitalism”, Levy Economics Institute of Bard College, Working Paper, No. 69(1), pp. 1- 28.
Ocampo, J. A. (2000), “A Broad Agenda for International Financıil Reform”, in Financial Globalization
and The Emerging Economies, José Antonio Ocampo, Stefano
OECD (2009), Policy Responses to the Economic Crisis: Investing in Innovation for Long-Term Growth,
Paris: OECD, June 2009.
Zamagni, Ricardo F. D. and Carlo P. (Eds.), Working No: LC/G.2097-P, Santiago: United Nations and
International Jacques Maritain Institute, May 2000.
265
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Okanta, S. U. (2014), The Impact Of Credit Risk Rating System and Policy Manual on Loan Portfolio
Management of Development Finance Institutions: The Case of Nigerian Bank of Industry(BOI), Alaegor
Anthony Godskind Bank of Industry, Uturu: Department of Banking & Finance Abia State University,
2019.
Ruiz-Tagle, E. F. (2000), “Financial Markets and Globalization: The Perspective of Emerging
Economies” in Financial Globalization and The Emerging Economies, José Antonio Ocampo, Stefano
Zamagni, Ricardo Ffrench-Davis and Carlo Pietrobelli (Eds.), Working No: LC/G.2097-P, Santiago:
United Nations and International Jacques Maritain Institute, May 2000.
Slideshare (2012), Business and Emerging Markets, https://www.slideshare.net/tutor2u/buss4-emerging-
markets, (Access 05.12.2020).
TestMyPrep (2020), The Mechanism of Financal Crises and Financial Fragility,
https://testmyprep.com/subject/economy/the-mechanism-of-financial-crisis-financial, (Accessed
29.11.2020).

266
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

İŞ KARAKTERİSTİKLERİNİN KOLLEKTİF DİNÇLİK ÜZERİNE ETKİSİ: BİR ALAN

ARAŞTIRMASI

Prof. Dr. İsmail BAKAN

Orcid ID: http://orcid.org/0000-0001-8644-8778
Mustafa Tuncer OKUMUŞ
Orcid ID: http://orcid.org/0000-0002-6495-3252
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Özet
İş karakteristikleri; görev geribildirim, görev özerkliği, görev kimliği, görev önemi olarak ele alınmıştır.
Görev geribildirim, takım üyelerinin yaptıkları görevleri hakkında bilgi alma, görev özerkliği, yapılan
görevle ilgili karar verme ve kontrol düzeyi, görev kimliği, işi baştan sona yapma derecesi ve görev
önemi ise işin önemli görülme derecesi ile ilgilidir.
Kollektif dinçlik yüksek düzeyde enerji paylaşımı, iş çabasında istekli olma ve zorluklar karşısında ısrarcı
olma ile ilgilidir (Seiler ve Bortnowska, 2020:12979).
Yapılmış olan bu çalışmada iş karakteristiklerinden görev geribildirim, görev özerkliği, görev kimliği,
görev öneminin kollektif dinçlik üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırma Kahramanmaraş’ın Andırın,
Çağlayancerit, Dulkadiroğlu, Göksun, Onikişubat, Pazarcık ve Türkoğlu olmak üzere 7 ilçesinde faaliyet
gösteren toplam 450 itfaiyeciden 220 kişiye anket dağıtılmış, dağıtılan anketlerden 7 anket geri dönmemiş
ve çalışma 213 katılımcıya ait anket verileri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışanların iş karakteristiklerinden
görev geribildirim, görev özerkliği, görev kimliği, görev önemi ile kollektif dinçlik üzerindeki etkisini
belirleyebilmek amacıyla korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. İş karakteristiklerinden görev
geribildirim, görev özerkliği, görev kimliği, görev önemi ile kollektif dinçlik üzerindeki etkisi olup
olmadığı, varsa etki düzeyleri incelenmiştir.
Yapılmış olan korelasyon analizine göre; kollektif dinçlik ile iş karakteristiklerinden görev geribildirim
(,442**), görev özerkliği (,461**), görev kimliği (,367**) ve görev önemi (,268**) arasında pozitif yönlü
anlamlı ilişki olduğu görülmüştür.
Etki düzeyini belirlemek için yapılmış olan regresyon analizi bulgularına göre ise; görev geri bildiriminin
kollektif dinçlik üzerinde %19,1, görev özerkliğinin kollektif dinçlik üzerinde %20,9, görev kimliğinin
kollektif dinçlik üzerinde %13,1, görev öneminin kollektif dinçlik üzerinde %6,8 etki düzeyine sahip
olduğu belirlenmiştir.
Kollektif dinçlik üzerinde görev özerkliği (%20,9) ile görev geri bildiriminin (%19,1) diğerlerine göre
etki düzeyinin daha fazla olduğu, sonra görev kimliği (%13,1) ve devamında görev öneminin (%6,8) en
az etkiye sahip olduğu bulgusu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: İş Karakteristikleri, Kollektif Dinçlik, Görev Geribildirim, Görev Özerkliği, Görev
Kimliği, Görev Önemi

267
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

THE EFFECT OF JOB CHARACTERISTICS ON COLLECTIVE VIGOR: A FIELD

RESEARCH ABSTRACT

Abstract
Job characteristics were considered as task feedback, task autonomy, task identity, task significance. Task
feedback is about getting information about the tasks done by team members. Task autonomy is related to
the decision-making and level of control regarding the task performed. Task identity relates to the degree
of getting the job done from start to finish. Task importance is related to the degree of importance of the
job.
Collective vigor is about high levels of energy sharing, willingness to work, and persistence in the face of
challenges (Seiler ve Bortnowska, 2020:12979).
In this study, the effect of task feedback, task autonomy, task identity, task importance on collective vigor
was investigated. Research Survey was distributed to 220 people out of 450 firefighters operating in 7
districts of Kahramanmaraş, namely Andırın, Çağlayancerit, Dulkadiroğlu, Göksun, Onikişubat, Pazarcık
and Türkoğlu, 7 questionnaires were not returned from the questionnaires distributed and the study was
conducted with the questionnaire data of 213 participants. Correlation and regression analyzes were
carried out in order to determine the effect of the employees' job characteristics on task feedback, task
autonomy, task identity, task importance and collective vigor. Among the job characteristics, task
feedback, task autonomy, task identity, task importance, whether it has an effect on collective vigor and,
if any, effect levels were examined.
According to the correlation analysis made; Collective vigor with task feedback ,442**, task autonomy
,461**, task identity ,367**, task importance ,268** were found to be positively correlated.
According to the regression analysis findings made to determine the effect level; it was determined that
task feedback had 19.1% effect level on collective vigor, task autonomy 20.9% effect level on collective
vigor, task identity 13.1% effect level on collective vigor, task importance had 6.8% effect level on
collective vigor.
On collective vigor, task autonomy (20.9%) and task feedback (19.1%) were more effective than others,
then task identity (13.1%) and subsequent task importance (6.8%) were the least It has been found that it
has an effect.

Keywords: Collective Vigor, Job characteristics, Task feedback, Task Autonomy, Task identity, Task
significance

1. GİRİŞ

Görev esnasında çalışanların daha etkin olarak işlerini yapabilmeleri için çeşitlilik, geri bildirim, özerklik,
görev kimliği, görev öneminden oluşan iş karakteristiklerinden yararlanılabilmektedir. İş karakteristikleri
çalışanların işleriyle ilgili mevcut durumlarını ortaya koymakta ve motivasyonlarını etkileyebilmektedir.
Aynı şekilde yapılan işle ilgili çalışanlar tarafından harcanan çaba, zorluklar karşısında direnç ve yüksek
düzeyde enerji gösterilmesi durumu olan kolektif dinçlikte önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yapılmış olan bu araştırmada iş karakteristiklerinin kolektif dinçlik üzerindeki etkisi araştırılmıştır.
Takımlar için önemli olan iş karakteristiklerinin yine takımlar için önemli olan kolektif dinçlik üzerindeki
etkisinin olup olmadığı, varsa etki düzeyi araştırma konusunu oluşturmaktadır.

268
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

2. İŞ KARAKTERİSTİKLERİ

Hackman ve Oldham (1976), çalışanların bir işi yaparken içsel olarak motive olacağı koşulları açıklamak
için iş özellikleri teorisini geliştirmiştir. Teoriye göre, kuruluşlar işleri çeşitlilik, kimlik, önem, özerklik
ve geribildirim olmak üzere beş boyutta geliştirerek olumlu çalışma tutumlarını teşvik edebilir ve iş
kalitesini artırabilirler. Çeşitlilik; bir iş bir dizi farklı beceri ve yeteneğin kullanılmasını gerektirir ve
bunun derecesi ile ilgilidir (Piccolo ve Colquit, 2006:329).
Geribildirim, işin gerektirdiği iş faaliyetlerini gerçekleştirme derecesi ile ilgili olup kişinin
performansının etkinliği hakkında doğrudan ve net bilgi edinilmesiyle sonuçlanır (Hackman ve Oldham,
1976:257-258). Geribildirim; işin performans seviyeleri hakkında net bilgi sağlar (Piccolo ve Colquit,
2006:329). Geri bildirim çalışanların çalışırken bilgi alma derecesidir ki bu durum işte ne kadar iyi
performans gösterildiğini ortaya çıkarır (Sims, Szilagyi ve Kelle, 1976:197).
Özerklik, işin planlanmasında ve yürütülmesinde kullanılacak prosedürlerin belirlenmesinde bireye
önemli ölçüde özgürlük, bağımsızlık ve takdir yetkisi sağlama derecesidir (Hackman ve Oldham,
1976:257-258). Özerklik; işte büyük ölçüde özgürlük sağlama ile ilgili (Piccolo ve Colquit, 2006:329)
olup çalışanların işlerini planlamada, kullanacakları ekipmanı seçmede ve izlenecek prosedürlere karar
vermede büyük oranda söz sahibi olma derecesidir (Sims, Szilagyi ve Kelle, 1976:197)
Görev Kimliği, bütün halinde bir iş parçasının tamamlanması veya görünür bir sonuçla baştan sona bir
görevi yerine getirmeyle ilgilidir (Hackman ve Oldham, 1976:257-258; Piccolo ve Colquit, 2006:329).
Görev Kimliği çalışanların işin bütününü ne ölçüde yaptığını ve çabalarının sonucunu açıkça
belirleyebilmesi ile ilgilidir (Sims, Szilagyi ve Kelle, 1976:197).
Görev Önemi, ister yakın organizasyonda ister dış çevrede olsun işin diğer insanların yaşamları veya
çalışmaları üzerinde önemli bir etkiye sahip olması ile ilgilidir (Hackman ve Oldham, 1976:257-258). İşin
diğer insanların yaşamları üzerinde ne kadar önemli bir etkiye sahip olduğunu ifade eder (Piccolo ve
Colquit, 2006:329). Bir işin diğer insanların hayatlarını ne derece etkilediği (Saavedra ve Kwun,
2000:134) genel olarak bir organizasyondaki veya toplumdaki insanların yaşamları üzerindeki etkisinin
derecesi olarak tanımlanır (Morris ve Venkatesh, 2010:145).

3. KOLEKTİF DİNÇLİK

Dinçlik, çalışırken yüksek düzeyde enerji ve zihinsel dayanıklılık, kişinin işine çaba harcama isteği ve
zorluklar karşısında bile ısrarla çaba sarf etme durumu olarak ifade edilir (Salanova, Llorens, Cifre,
Martínez ve Schaufeli, 2003 :48; Vera, Le Blanc, Taris ve Salanova, 2014:134; Vera, Martínez, Lorente
ve Chambel, 2016:1144). Kişinin işine çaba sarf etmesi, zorluklar karşısında ısrarcı olması ve çalışırken
yüksek düzeyde enerji ve zihinsel direnç sergileme isteği durumudur (Torrente, Salanova, Llorens ve
Schaufeli 2012:336).
İş yeri topluluğundaki dinçlik, bireylerin refahının bir göstergesi olarak kabul edilen anahtar bir
kavramdır. Dinçlik, çalışanların enerji depolarının duygusal boyutunu temsil eder ve birbiriyle ilişkili
duygusal kaynaklar kümesi olarak bireyin fiziksel yeteneklerini ifade eden fiziksel güç; bireyin önem
verdiği başkalarına empati ve sempati ifade etme yeteneğini ifade eden duygusal enerji ve bireyin zihinsel
çevikliğini ifade eden bilişsel canlılık olmak üzere üç unsurdan oluşur. Dinç hissetmek, bireyin eylemini
hedefin gerçekleştirilmesine doğru yönlendirebilir. Aynı zamanda, bir iş hedefine ulaşmak için çaba
gösterebildiğini hissetmek çalışanların motivasyonunu ve işe katılımını da artırabilir (Scotto di Luzio,
Isoard‐Gautheur, Ginoux ve Sarrazin, 2019:1420).

269
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Bu araştırma için geliştirilen hipotezler şunlardır;
H1. Görev Geribildirim arttıkça Kolektif Dinçlik artar
H2. Görev Özerkliği arttıkça Kolektif Dinçlik artar
H3. Görev Kimliği arttıkça Kolektif Dinçlik artar
H4. Görev Önemi arttıkça Kolektif Dinçlik artar
Ortaya konulan hipotezlere göre araştırma modeli Şekil 1’de görüldüğü şekliyle oluşturulmuştur.

Görev Geribildirim H1

Görev Özerkliği H2

Kolektif Dinçlik
H3
Görev Kimliği

H4
Görev Önemi

Şekil 1. Araştırma Modeli

4. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
Araştırmada; nicel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Çalışmanın veri toplama sürecinde anket tekniğinden
yararlanılmıştır. İş karakteristikleri Coelho, Agusto and Lages (2011) tarafından “Contextual Factors and
the Creativity of Frontline Employees: The Mediating Effects of Role Stress and Intrinsic Motivation”
isimli çalışmadan Türkçe’ye uyarlanarak 4 boyutlu olarak ölçümlenmiştir. Görev Çeşitliliği boyutu
güvenilirlik derecesi düşük çıktığı için çalışmadan çıkarılmıştır. Düşük çıkmasının sebebi olarak
araştırma yapılan itfaiyecilerin görev çeşitliliğinin kısıtlılığı olabileceği düşünülmektedir. Görev geri
bildirimi “Üzerinde çalıştığım işte ne kadar iyi olduğumu kolayca belirlerim” şeklinde sorulardan oluşan
3 önermeden oluşan bir ölçekle ele alınmıştır. Görev özerkliği “Bu işte inisiyatif almak için gereken
imkanlara sahibim” şeklinde sorulardan oluşan 4 önerme olarak ele alınmıştır. Görev kimliği “Başlattığım
işi tamamlamak için gereken imkânlara sahibim” şeklinde sorulardan oluşan 3 önerme olarak ele
alınmıştır. Görev önemi “Benim işim diğer insanların yaşamlarını ve refahını önemli ölçüde etkiler”
şeklinde sorulardan oluşan 2 önerme olarak ele alınmıştır.
Kolektif dinçlik Salanova vd. (2003) tarafından kullanılan ölçek Türkçe’ye uyarlanarak kullanılmıştır.
Kollektif dinçlik ölçeği “Görev sırasında grubumu enerji dolu hissettim” şeklinde sorulardan oluşan 7
önerme ile ölçümlenmiştir.
Ankette her bir ifade için “1. Kesinlikle Katılmıyorum”, “2. Katılmıyorum”, “3. Kararsızım”, “4.
Katılıyorum” ve “5. Kesinlikle Katılıyorum” ölçeklerinden oluşan 5 aşamalı Likert ölçeği ile
değerlendirme yapılmıştır.
Toplanan veriler SPSS 21 istatistik paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. İlk olarak anketler
güvenilirlik testine tabi tutulmuş, Cronbach’s alfa güvenilirlik katsayısı bulunmuştur. Daha sonra kişisel
tanımlayıcı istatistikler ortaya konulmuştur. Korelasyon testi ile önermeler arasındaki ilişki düzeyi ve
yönü belirlenmiş, regresyon analizi ile hipotezler test edilmiştir. Analiz sonuçları tablolar halinde sunulup
raporlanmış ve ortaya çıkan bulgular yorumlanarak çalışmanın sonucu ortaya konulmuştur.

270
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

4.1. Araştırmanın Evreni ve Örneklem

Bu araştırmanın evrenini Kahramanmaraş’ta il genelinde faaliyet gösteren İtfaiye çalışanları

oluşturmaktadır. Kahramanmaraş’ta faaliyet gösteren itfaiyecilerin tamamına ulaşmanın zorluğu
nedeniyle araştırmada belirlenen bu evren üzerinden örneklem alınması yoluna gidilmiştir. Araştırmada
örneklem sayısının belirlenmesinde basit tesadüfî örneklem yönteminden yararlanılmıştır. Bu kapsamda,
itfaiyede görev yapan 450 itfaiyeci araştırmanın evrenini oluşturmakta olup, bu evrenden %5 kabul
edilebilir hata düzeyi ile örneklem hesaplaması yapıldığında 207 kişiyle anket çalışması yapılması
gerekliliği açığa çıkmaktadır. 220 itfaiyeci örneklem olarak seçilmiş ve Kahramanmaraş’ın Andırın,
Çağlayancerit, Dulkadiroğlu, Göksun, Onikişubat, Pazarcık ve Türkoğlu olmak üzere 7 ilçesinde faaliyet
gösteren itfaiyecilere 220 anket dağıtılmış, dağıtılan anketlerden 7 anket geri dönmemiş ve 213
katılımcıya ait anket verileri ile çalışma gerçekleştirilmiştir.

4.2. Araştırmanın Güvenilirliği

Ölçeklerin güvenirliğinin test edilmesinde Cronbach’s Alfa kullanılmıştır. Literatüre göre alfa değeri 0,70
veya üzerinde bir değere sahip (0,70≤ α ≤1) ise ölçek güvenilir kabul edilmektedir. 0,80 ile 1 aralığında
çıkan alfa katsayıları yüksek derecede güvenilir kabul edilmektedir (Gürbüz ve Şahin, 2016). Araştırma
değişkenleri ile ilgili soru sayıları ve ölçeklerin güvenilirliğine ilişkin Cronbach’s alfa değerleri Tablo
1’de yer almaktadır. Güvenirlikleri test edilen değişkenlerden “Görev Önemi” dışında kalan
değişkenlerinin 0,8’in üzerinde değer ile yüksek derecede güvenilir olduğu görülmektedir. “Görev
Önemi” nin ise 0,789 değeri ile 0,80’ene çok yakın olmakla birlikte güvenilir olduğu görülmektedir.
Tablo 1. Güvenilirlik Tablosu
Soru Adedi Cronbach’s Alpha
Değişkenler
Değeri
Görev Geribildirim 3 ,839
Görev Özerkliği 4 ,823
Görev Kimliği 3 ,831
Görev Önemi 2 ,789
Kolektif Dinçlik 6 ,872

271
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

5. DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER İLE İLGİLİ TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER

Tablo 2. Katılımcıların Demografik Değişkenlere Göre Dağılımı
Genel Bilgiler Sayı % Genel Bilgiler Sayı %
Yaş Medeni Durum
20-30 arası 11 5,3 Bekar 9 4,3
31-40 arası 66 32,0 Evli 198 95,7
41-50 arası 71 34,5
51 ve üstü 58 28,2
Toplam 206 100 Toplam 207 100
Öğrenim Durumu Meslek Kıdemi
İlkokul 26 12.2 1-5 yıl 35 16,9
Ortaokul 56 26.4 6-10 yıl 47 22,7
Lise 90 42,5 11-15 yıl 40 19,3
Önlisans 23 10,8 16-20 yıl 27 13,0
Lisans 17 8,0 21 ve üstü 58 28,0
Toplam 212 100 Toplam 207 100
Eş Çalışma Durumu İlçe
Çalışıyor (kamu) 12 6,5 Andırın 5 2,3
Çalışıyor (özel) 11 5,9 Çağlayancerit 10 4,7
Çalışmıyor 162 87,6 Dulkadiroğlu 79 37,1
Göksun 23 10,8
Onikişubat 63 29,6
Pazarcık 6 2,8
Türkoğlu 27 12,7
Toplam 185 100 Toplam 213 100
Not: Anket formlarında bazı sorulara yanıt vermeyen kişiler olduğundan, tablolarda toplam sayı uygulanan anket sayısı
olan 213’ün altında olabilmektedir.

Çalışanların demografik özellikleri ile ilgili yapılan incelemede; katılımcıların %5,3’ünün 20-30 yaş arası,
%32,0’ının 31-40, %34,5’inin 41-50, %28,2’sinin 51 ve üstü yaş gruplarında bulunduğu, %4,3’ünün
bekâr ve %95,7’sinin evli olduğu, öğrenim durumları ile ilgili olarak %12,2’sinin ilkokul, %26,4’ünün
ortaokul, %42,5’inin lise, %10,8’inin ön lisans, %8,0’ının lisans seviyesinde olduğu, mesleki kıdemleri
açısından %16,9’unun 1-5 yıl arası, %22,7’sinin 6-10, %19,3’ünün 11-15, %13,0’ının 16-20, %28,0’ının
21 ve üstü kıdeme sahip oldukları görülmüştür. Eşlerinin çalışma durumları bakımından 185 kişinin
cevap verdiği diğerlerinin cevap vermedikleri ya da bekar oldukları düşünülmekle birlikte cevap veren
185 kişi içerisinden %6,5’inin eşinin kamuda çalıştığı, %5,9’unun eşinin özel sektörde çalıştığı,
%87,6’sının çalışmadığı anlaşılmıştır. Görev yaptıkları ilçeler yönüyle, %2,3’ünün Andırın, %4,7’sinin
Çağlayancerit, %37,1’inin Dulkadiroğlu, %10,8’inin Göksun, %29,6’sının Onikişubat, %2,8’inin
Pazarcık ve %12,7’sinin Türkoğlu ilçelerinde görev yaptıkları araştırma sonuçlarında ortaya çıkmıştır.
İtfaiyecilerin tamamı erkek çalışanlardan oluştuğu için cinsiyet sorulmamıştır.

272
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

6. DEĞİŞKENLER ARASI İLİŞKİ BAZINDA BULGULAR

6.1. Korelasyon Analizi

Korelasyon analizi iki veya daha fazla değişken arasında ilişki olup olmadığı, varsa ilişkinin yönü ve
şiddetini hesaplamak için kullanılır. Çalışmada Görev Geribildirim, Görev Özerkliği, Görev Kimliği,
Görev Önemi ile Kolektif Dinçlik değişkenleri aralarında anlamlı ilişki olup olmadığını ve ilişkinin
yönünü araştırmak için korelasyon testinden faydalanılmıştır. Tablo 1’de soru sayıları verilmiş olan
değişkenler SPSS'te "ortalama hesaplama- compute mean" seçeneği kullanılarak tek değişken haline
getirilmiştir.
Korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında değişen değerler alır. Bu katsayı “+” değerli ise iki değişken
arasında pozitif yönlü bir ilişki, “-“ değerli ise iki değişken arasında negatif yönlü bir ilişki söz
konusudur. Katsayı 0-0,3 arasında değerler alıyorsa ilişkinin zayıf, 0,3-0,7 arasında değerler alıyorsa
ilişkinin orta, 0,7-1 arasında değerler alıyorsa ilişkinin kuvvetli olduğu yorumu yapılabilir (Gürbüz ve
Şahin, 2016:264). Bu katsayılara göre Görev Özerkliği, Görev Geribildirim, Görev Kimliği ile Kolektif
Dinçlik arasında orta kuvvette ve istatistiksel olarak anlamlı, Görev Önemi ile Kolektif Dinçlik arasında
zayıf kuvvette ancak anlamlı bir korelasyon ilişkisi olduğu görülmektedir.
En güçlü ilişki Görev Özerkliği ile Kolektif Dinçlik arasında (,461) ortaya çıkmış olup, bunu Görev
Geribildirim (,442**), Görev Kimliği (,367**) ve Görev Önemi (,268**) izlemektedir.
Anlamlı ilişki içerisinde olan değişkenler arasından, Görev Geribildirim, Görev Özerkliği, Görev Kimliği,
Görev Önemi ile Kolektif Dinçlik pozitif yönlü olmak üzere ilişkilidir.
Tablo 3. Araştırma Değişkenlerine Yönelik Korelasyon Analizi
1 2 3 4 5
1. Görev Geribildirim 1

2. Görev Özerkliği ,566** 1

3. Görev Kimliği ,600** ,764** 1

4. Görev Önemi ,600** ,466** ,571** 1

5. Kolektif Dinçlik ,442** ,461** ,367** ,268** 1

** p<0.01 (Çift Yönlü)

6.2. Regresyon Analizi

Tablo 4. Görev Geribildirimin Kolektif Dinçlik üzerine etkisine yönelik regresyon analizi
Değişken Düzeltilmiş R2 F Beta p
t

Görev
,191 51,149 ,442 7,152 ,000
Geribildirim

“H1. Görev Geribildirim arttıkça Kolektif Dinçlik artar” hipotezini test etmek için yapılmış olan basit
doğrusal regresyon modeli anlamlı olup (F=51,149; p<0.01), Görev Geribildirimi Kolektif Dinçlikteki

273
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
değişimin %19,1’ini açıklamaktadır. Görev Geribildirimi arttıkça Kolektif Dinçlik artmaktadır. Bu
bulgular ışığında araştırmanın birinci hipotezi (H1) desteklenmektedir.

Tablo 5. Görev Özerkliğinin Kolektif Dinçlik üzerine etkisine yönelik regresyon analizi
Değişken Düzeltilmiş R2 F Beta p
t

Görev Özerkliği ,209 57,088 ,461 7,556 ,000

“H2. Görev Özerkliği arttıkça Kolektif Dinçlik artar” hipotezini test etmek için yapılmış olan basit
doğrusal regresyon modeli anlamlı olup (F=57,088; p<0.01), Görev Özerkliği Kolektif Dinçlikteki
değişimin %20,9’unu açıklamaktadır. Görev Özerkliği arttıkça Kolektif Dinçlik artmaktadır. Bu bulgular
ışığında araştırmanın ikinci hipotezi (H2) desteklenmektedir.

Tablo 6. Görev Kimliğinin Kolektif Dinçlik üzerine etkisine yönelik regresyon analizi
Değişken Düzeltilmiş R2 F Beta p
t

Görev Kimliği ,131 32,852 ,367 5,732 ,000

“H3. Görev Kimliği arttıkça Kolektif Dinçlik artar” hipotezini test etmek için yapılmış olan basit doğrusal
regresyon modeli anlamlı olup (F=32,852; p<0.01), Görev Kimliği Kolektif Dinçlikteki değişimin
%13,1’ini açıklamaktadır. Görev Kimliği arttıkça Kolektif Dinçlik artmaktadır. Bu bulgular ışığında
araştırmanın üçüncü hipotezi (H3) desteklenmektedir.

Tablo 7. Görev Öneminin Kolektif Dinçlik üzerine etkisine yönelik regresyon analizi
Değişken Düzeltilmiş R2 F Beta p
t

Görev Önemi ,068 16,281 ,268 4,035 ,000

“H4. Görev Önemi arttıkça Kolektif Dinçlik artar” hipotezini test etmek için yapılmış olan basit doğrusal
regresyon modeli anlamlı olup (F=16,281; p<0.01), Görev Önemi Kolektif Dinçlikteki değişimin
%6,8’ini açıklamaktadır. Görev Önemi arttıkça Kolektif Dinçlik artmaktadır. Bu bulgular ışığında
araştırmanın dördüncü hipotezi (H4) desteklenmektedir.

7. SONUÇ

İş karakteristikleri; görev geribildirim, görev özerkliği, görev kimliği, görev önemi olarak ele alınmış
olup bu kavramlar çalışanların motivasyonları üzerinde etkili olduğu görülen iş özelliklerinden ibarettir.
Iş karakterisitiklerinin, işle ilgili isteyerek çaba gösterme, zorluklara karşı direnç gösterme ve yüksek
enerji paylaşımında bulunma durumu olan kolektif dinçlik üzerindeki etkisi araştıma konusunu
oluşturmaktadır.
Çeşitlilik, geri bildirim, özerklik, görev kimliği, görev öneminden oluşan iş karakteristikleri için Coelho,
Agusto and Lages (2011) tarafından kullanılan ölçek Türkçeye çevrilmiş ve “çeşitlilik” boyutu
274
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
güvenilirlik sebebiyle araştırma dışında bırakılması sonucu geribildirim, özerklik, görev kimliği, görev
önemi olmak üzere dört boyutlu olarak ele alınmıştır. Kolektif dinçlik ise Salanova vd. (2003) tarafından
kullanılan ölçek Türkçeye uyarlanarak kullanılmıştır.
Araştırmada Kahramanmaraş’ta faaliyet gösteren 450 itfaiyeciden Andırın, Çağlayancerit, Dulkadiroğlu,
Göksun, Onikişubat, Pazarcık ve Türkoğlu olmak üzere 7 ilçesinden 213 katılımcıyla olmak üzere İş
Karakteristiklerinin Kolektif Dinçlik üzerindeki etkisi incelenmiştir. Anket kullanılarak veriler elde
edilmiştir. Anket uygulaması yapılan kitlenin iş karakteristiklerinin kolektif dinçlik üzerinde etkisi olup
olmadığını bulmak için regresyon ve aralarındaki ilişki düzeyi ve yönünü belirleyebilmek için korelasyon
analizinden yararlanılmıştır.
İş karakteristiğini oluşturan boyutlar olarak Görev Özerkliği (,461), Görev Geribildirim (,442**), Görev
Kimliği (,367**) ve Görev Önemi (,268**) ile Kolektif Dinçlik arasında pozitif yönlü ilişkinin olduğu
ortaya çıkmıştır.
Görev Geribildirimi, Kolektif Dinçlikteki değişimin %19,1’ini, Görev Özerkliği, Kolektif Dinçlikteki
değişimin %20,9’unu, Görev Kimliği, Kolektif Dinçlikteki değişimin %13,1’ini, Görev Önemi, Kolektif
Dinçlikteki değişimin %6,8’ini açıkladığı ortaya çıkmıştır.
İtfaiyeciler için en yüksek etki düzeyinin görev özerkliği olduğu ve yine yakın bir skor alan görev geri
bildirimi olduğu anlaşılmaktadır. Sonrasında görev kimliği ve en düşük etki düzeyinin ise görev önemi ile
ilgili olduğu görülmektedir.
Takım olarak görev özerkliği ve görev geribildirimi itfaiyecilerde kolektif dinçlik için önemli olduğu
ortaya çıkmaktadır. Bu durum, takım olarak çalışmak durumunda olan itfaiyeciler için yaptıkları
görevlerin tehlike arz ettiği de göz önünde bulundurulursa doğal bir durum olarak görülebilir. Takımın
görevlerini yerine getirirken görevleri ile ilgili anlık kararlar alabilecek özerkliğe sahip olmaları gerektiği
yorumu yapılabilecektir. Yine takım halinde görevlerini yaparken bütün takım üyelerinin birbirlerine
geribildirim yapmaları ve birbirlerinin yaptıkları işlerden sürekli haberdar olmalarını sağlayacak bu da
takımın daha etkin uygulama yapması sonucunu ortaya çıkaracak ve daha az tehlikeli durumla
karşılaşmalarını ve belirsizliklerin azalması sonucunu ortaya çıkaracaktır. Bunların sonucu olarak
itfaiyeciler takım olarak zorluklar karşısında ısrarcı olma, işlerini yaparken sabırlı olma ve yüksek enerji
paylaşımı ortaya çıkmasına katkı sağlanmış olunacaktır. İtfaiyecilerde görev özerkliği ve görev geri
bildiriminin takım olarak kolektif dinçlik oluşması üzerinde etki düzeyinin yüksek olacağı
anlaşılmaktadır.
İtfaiyeciler için işi baştan sona yapma derecesi olan görev kimliği ve işin önemli görülme derecesi olan
görev önemi ise kolektif dinçlik üzerinde daha az etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. İşi baştan sona
yapma derecesi olan görev kimliğinin de itfaiyeciler için kolektif dinçlik üzerinde %13,1 düzeyinde etkili
olması yine önemli bir bulgudur. Bu bulgu itfaiyecilerin takım olarak işlerini yerine getirirken işlerini
baştan sona yapabilmeleri takımın kolektif dinçlik düzeyine etki etmektedir.
Görev öneminin diğerlerine göre kolektif dinçlik üzerinde oldukça az etkiye sahip olduğu bulgusu ortaya
çıkmaktadır. Bu sonuca göre tehlikeli işlerle uğraşmak durumunda kalan itfaiyecilerde takım olarak
yapılan her iş önemli olmakla birlikte görevin önemlilik derecesinin kolektif dinçlik üzerinde %6,8
düzeyinde etki oluşturduğu ve görev özerkliği, görev geribildirimi, görev kimliğine göre görev kimliğinin
kolektif dinçliği oransal olarak diğerlerine göre daha az etkilediği görülmektedir.
Bu bulgular ışığında itfaiyeciler için kolektif dinçlik oluşturmak ve kolektif dinçlik seviyesini yükseltmek
için iş karakteristiklerinin kullanılabileceği anlaşılmaktadır. Özellikle görev özerkliği ve görev
geribildiriminin öne çıkan iki etken olarak kullanılabileceği ve bir bütün halinde iş karakteristiklerinin
takımlarda kolektif dinçlik oluşturmada etkili olduğu ortaya çıkmaktadır.
Sonuçta genel olarak bakılırsa; takımlarda iş karakteristikleri kolektif dinçlik üzerinde önemli bir etkiye
sahiptir.
275
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
8. KAYNAKÇA
Hackman J. R. Ve Oldham, G. R. (1976). Motivation through the design of work: Test of a
theory. Organizational behavior and human performance, 16(2), 250-279.
Morris, M. G. ve Venkatesh, V. (2010). Job characteristics and job satisfaction: Understanding the role of
enterprise resource planning system implementation. Mis Quarterly, 34(1), 143-161.
Piccolo, R. F. ve Colquitt, J. A. (2006). Transformational leadership and job behaviors: The mediating
role of core job characteristics. Academy of Management Journal, 49(2), 327-340.
Saavedra, R. ve Kwun, S. K. (2000). Affective states in job characteristics theory. Journal of
Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational
Psychology and Behavior, 21(2), 131-146.
Salanova, M., Llorens, S., Cifre, E., Martínez, I. M. ve Schaufeli, W. B. (2003). Perceived collective
efficacy, subjective well-being and task performance among electronic work groups: An experimental
study. Small Group Research, 34(1), 43-73.
Scotto di Luzio, S., Isoard‐Gautheur, S., Ginoux, C., & Sarrazin, P. (2019). Exploring the relationship
between sense of community and vigor in workplace community: The role of needs satisfaction and
physical activity. Journal of community psychology, 47(6), 1419-1432.
Seiler B. ve Bortnowska, P. E. H. (1-2 Nisan 2020) Teamwork and Collective Work Engagement in
Public, For-Profit and Nonprofit Organizations; The Case of Poland, Ed.: Soliman, K. S., Seville, Spain:
education excellence and innovation management: a 2025 vision to sustain economic development during
global challenges. İçinde 35th International Business Information Management Association Conference.
International Business Information Management Association, ss.: 12976-12990.
Sims Jr, H. P., Szilagyi, A. D. ve Keller, R. T. (1976). The measurement of job characteristics. Academy
of Management journal, 19(2), 195-212.
Torrente, P., Salanova, M., Llorens, S. ve Schaufeli, W. (2012). From “I” to “We”: The factorial validity
of e team work engegement scale, 333-356.
Vera, M., Le Blanc, P. M., Taris, T. W., & Salanova, M. (2014). Patterns of engagement: the relationship
between efficacy beliefs and task engagement at the individual versus collective level. Journal of Applied
Social Psychology, 44(2), 133-144.
Vera, M., Martínez, I. M., Lorente, L., & Chambel, M. J. (2016). The role of co-worker and supervisor
support in the relationship between job autonomy and work engagement among Portuguese nurses: A
multilevel study. Social Indicators Research, 126(3), 1143-1156.

276
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER KAPSAMINDA KADIN GİRİŞİMCİLERİN KARİYER

TATMİNİ ve YAŞAM TATMİNİ ALGILARI: BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Prof. Dr. İsmail BAKAN

Orcid ID: http://orcid.org/0000-0001-8644-8778
Mustafa Tuncer OKUMUŞ
Orcid ID: http://orcid.org/0000-0002-6495-3252
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Özet
Kariyer bireyin kendi kariyeri hakkındaki düşüncesi ve kamuoyunda gözlemlenebilir ücret, terfi,
durumları ve mesleki statüsüyle ilgilidir. Kariyer başarısı ise bireyin zamanla gerçekleşen davranışlarının
birikimiyle oluşan iş deneyimlerinden beklenen sonucun elde edilmesi durumudur. Kariyer tatmini de
kariyer başarısının ayrılmaz bir parçası olup kişinin gerçekleştirmiş olduğu kendi kariyerinden duyduğu
tatmin ile ilgilidir. Kariyer tatmini kişiler için önemli bir kavramdır.
Yaşam tatmini kişilerin yaşamlarının tümünden beklentileri ile gerçekleşenler arasında yaptıkları
değerlendirmeleri sonucu ortaya çıkan tatmin duygusu ile ilgilidir. Bireyler yaşamları ile ilgili kendi
değerlendirmelerini sürekli yaparlar. Bu değerlendirmelerinde referans aldıkları beklentileri ile
gerçekleşenler arasındaki fark yaşam tatmini için belirleyici olacaktır. Bireylerin beklentileri ile
gerçekleşenler arasında fark yoksa ya da ihmal edilebilecek kadar fark varsa tatmin durumu, ihmal
edilemeyecek kadar fark varsa tatminsizlik oluşabilmektedir.
Yapılmış olan bu çalışmada kariyer tatmini ve yaşam tatmininin demografik özelliklere göre farklılık
gösterip göstermediği araştırılmıştır. Araştırma Kahramanmaraş, Aydın, Bursa, Diyarbakır, Hatay,
Samsun ve Şanlıurfa olmak üzere farklı coğrafi bölgelerden yedi ilde gerçekleştirilmiştir. Mikrokredi
kullanan kadın iş yeri sahipleri araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Kahramanmaraş, Aydın, Bursa,
Diyarbakır, Hatay, Samsun ve Şanlıurfa’da faaliyet gösteren 500 kadın girişimciye anket uygulanmıştır.
Bu anketlerden geriye dönen 491 tanesi ile çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışanların kariyer tatmini ve
yaşam tatmini algılarının demografik özelliklerine göre farklılıklarını belirleyebilmek amacıyla tek yönlü
varyans analizinden (ANOVA) yararlanılmıştır. Yaş, eğitim düzeyi, aylık gelir, çalışma yılı, eşinin
çalışma durumu, çocuk sayısı değişkenleri ile kariyer tatmini ve yaşam tatmininin anlamlı farklılık
gösterip göstermediği ve evde yaşayan kişi sayısı ve yaşam tatmininin anlamlı farklılık gösterip
göstermediği incelenmiştir.
Yaş (p=0.420) ve çocuk sayısına (p=0.877) bağlı olarak kadınların kariyer tatminlerinde anlamlı
farklılıklar olmadığı, eğitim düzeyi (p=0.004), çalışma yılı (p=0.025), aylık gelir (p=0.000) ve eşinin
çalışma durumuna (p=0,019) bağlı olarak kadınların kariyer tatminlerinde anlamlı farklılıklar olduğu
bulguları elde edilmiştir.
Yaş (p=0.046), eğitim düzeyi (p=0.040), aylık gelir (p=0.000), evde yaşayan kişi sayısı (0.048) ve eşinin
çalışma durumuna (p=0,003) bağlı olarak kadınların yaşam tatminlerinde anlamlı farklılık olduğu, çocuk
sayısı (p=0.683) ve çalışma yılına (p=0.107) bağlı olarak kadınların yaşam tatminlerinde anlamlı farklılık
olmadığı bulguları elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kariyer tatmini, Yaşam tatmini, demografik değişkenler, yaş, eğitim düzeyi, aylık
gelir, çalışma yılı, eşinin çalışma durumu, çocuk sayısı
277
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

PERCEPTIONS OF CAREER SATISFACTION AND LIFE SATISFACTION OF WOMEN

ENTREPRENEURS WITHIN THE SCOPE OF DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS: A
FIELD RESEARCH

Abstract
Career is about the individual's opinion of his career and the public observable pay, promotion, status and
professional status. Career success, on the other hand, is the state of obtaining the expected result from
the work experience of the individual through the accumulation of behaviors over time. Career
satisfaction is also an integral part of career success and is related to satisfaction with one's own career.
Career satisfaction is an important concept for people.
Life satisfaction is related to the sense of satisfaction that emerges as a result of the evaluations made
between people's expectations from all of their lives and those that are realized. Individuals constantly
make their own evaluations about their lives. In these evaluations, the difference between the expectations
they referenced and the realizations will be decisive for life satisfaction. If there is no difference or
negligible difference between the expectations of the individuals and what is realized, satisfaction may
occur, if there is a difference that cannot be neglected, dissatisfaction may occur.
In this study, it was investigated whether career satisfaction and life satisfaction differs according to
demographic characteristics. The research was carried out in seven provinces from different geographical
regions, including Kahramanmaraş, Aydın, Bursa, Diyarbakır, Hatay, Samsun and Şanlıurfa. Female
business owners using microcredit constitute the universe of the research. A questionnaire was applied to
500 women entrepreneurs active in Kahramanmaraş, Aydın, Bursa, Diyarbakır, Hatay, Samsun and
Şanlıurfa. The study was conducted with 491 of these questionnaires returned. One-way analysis of
variance (ANOVA) was used to determine the differences of employees' perceptions of career satisfaction
and life satisfaction according to their demographic characteristics. It was examined whether the variables
of age, education level, monthly income, working year, spouse's working status, number of children and
career satisfaction and life satisfaction differ significantly, and whether the number of people living at
home and life satisfaction differ significantly.
It was found that there is no significant difference (p=0.420) between age and career satisfaction, there is
a significant difference (p=0.004) between education level and career satisfaction, there is a significant
difference (p=0.025) between working years and career satisfaction, there is a significant difference
(p=0.000) between monthly income and career satisfaction, there is a significant difference (p=0.019)
between spouse's employment status and career satisfaction, there was no significant difference between
the number of children and career satisfaction (p=0.877).
It was found that there is a significant difference (p=0.046) between age and life satisfaction, there is a
significant difference (p=0.040) between education level and life satisfaction, there is no significant
difference (p=0.107) between working years and life satisfaction, there is significant difference (p=0.000)
between monthly income and life satisfaction, there is a significant difference (p=0,003) between spouse's
employment status and life satisfaction, there was no significant difference between the number of
children and life satisfaction (p=0.683), there is a significant difference (0.048) between the number of
people living in the house and life satisfaction,
As a result of the research, it was concluded that there is a significant (p≤0.05) difference between the
demographic variables of female entrepreneurs, between education level, monthly income, working year,

278
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
and career satisfaction with their spouse's employment status, and that there is no significant difference
between age and number of children and career satisfaction.
As a result of the research, it was concluded that there is a significant (p≤0.05) difference between the
demographic variables of female entrepreneurs, between age, education level, monthly income, and life
satisfaction with their spouse's employment status, the number of people living in the house and that there
is no significant difference between working year and number of children and life satisfaction.

Keywords: Career satisfaction, Life satisfaction, demographic variables, age, education level, monthly
income, working year, spouse's working status, number of children

1. GİRİŞ
Kariyer tatmini çalışanların gerçekleşmiş olan ve mevcut işlerindeki kariyerlerinde olumlu ya da olumsuz
olarak algıladıkları durumlara ilişkin olarak yaptıkları değerlendirmelerle ilgilidir. Kişinin kariyeri ile
ilgili algıları sonucu yaptıkları değerlendirmeler olumlu olursa tatmin, değerlendirmeleri olumsuz olursa
tatminsizlik ortaya çıkmaktadır. Tatmin veya tatminsizliğin ortaya çıkması yaş, eğitim düzeyi gibi bireyin
demografik özellikleri sebebiyle kendisinden kaynaklanabileceği gibi çalışma süresi, aylık geliri, eşinin
çalışma durumu, çocuk sayısı gibi bireyi etkileyen nedenlerden de kaynaklanabilmektedir.
Bu araştırma da Greenhaus vd. (1990)’nin kariyer tatmini araştırmasında kullandıkları beş maddelik
ölçeğin uyarlanarak kullanımı tercih edilmiştir. Bireyin demografik özelliklerine bağlı olarak kariyer
tatmin düzeylerinde anlamlı farklılık bulunduğundan hareketle kadın girişimcilerden oluşan araştırma
grubu için kariyer tatmini algıları ile yaş, eğitim düzeyi, çalışma süresi, aylık gelir, eşinin çalışma durumu
ve çocuk sayısı değişkenleri arasında anlamlı farklılık olup olmadığı araştırılmıştır.
Yaşam tatmini kişilerin yaşamlarının tümünden beklentileri sonucu ortaya çıkan algıları ile ilgilidir.
Bireylerin yaşamları ile ilgili olarak kendilerine göre beklentileri bulunur ve bu beklentilerin kaşılanmış
olması yaşam tatminini sağlamış olur. Beklentileri ile mevcut algıları arasında olumsuz bir fark oluşursa
tatminsizlik ortaya çıkacaktır.
Bu araştırma da Yaşam tatmini, Diener vd. (1985) tarafından geliştirilen ve Bekmezci ve Mert tarafından
geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılmış olan beş maddelik ölçeğin kullanımı tercih edilmiştir. Bireyin
demografik özelliklerine bağlı olarak yaşam tatmin düzeylerinde anlamlı farklılık bulunduğundan
hareketle kadın girişimcilerden oluşan araştırma grubu için yaşam tatmini algıları ile yaş, eğitim düzeyi,
çalışma süresi, aylık gelir, eşinin çalışma durumu, çocuk sayısı ve evde yaşayan kişi sayısı değişkenleri
arasında anlamlı farklılık olup olmadığı araştırılmıştır.

2. KARİYER TATMİNİ
Kariyer objektif ve subjektif kariyer olmak üzere iki farklı şekilde tanımlanabilmektedir. Subjektif kariyer
bireyin kendi kariyeri hakkındaki düşüncesini ve ne durumda olduğunu yansıtan öznel kariyer iken
objektif kariyer bir kişinin sosyal ortamdaki hareketini ölçmek için mihenk taşı görevi gören az çok
kamuoyunda gözlemlenebilir pozisyonları, durumları ve statüsünü yansıtır. Objektif kariyer ayırt edici
bireysel anlayıştan ziyade paylaşılan sosyal anlayışı ifade eder ve ücret, terfi ve mesleki statü gibi
doğrulanabilir kazanımlarla tanımlanır. Kariyer başarısı ise bir kişinin kariyer deneyimlerinin bir
sonucudur. Kariyer başarısı, bir kişinin zaman içindeki iş deneyimlerinin herhangi bir noktasında işle
ilgili istenen sonuçların elde edilmesi olarak tanımlanabilir (Arthur, Khapova ve Wilderom, 2005:179;
Nicholson, 2000, akt., Heslin, 2005:114). Kariyer başarısı zamanla gerçekleşen davranışların birikimi
sonucu oluşur (Seibert, Crant ve Kraimer, 1999:416). Objektif kariyer başarısı, terfi sayısı ve maaş artışı

279
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
gibi doğrudan gözlemlenebilir başarıları ifade ederken, subjektif kariyer başarısı bireyin kariyer
başarılarından duyduğu memnuniyeti ifade eder (Judge, 1995, akt., Joo ve Raedy, 2012:278).
Kariyer tatmini, kariyer başarısının ayrılmaz bir faktörü ve bir bireyin kariyerine bir bütün olarak değer
vermek için önemli bir kriter olarak görülmüştür. Kariyer tatmini, bireyin bir bütün olarak kariyerinden
memnuniyet duygularıdır (Lounsbury vd., 2003:287).
Kariyer tatmini, bireylerin bugüne kadarki kariyer başarılarına ve gelecekteki ilerleme beklentilerine
ilişkin algıları (Martínez-León, Olmedo-Cifuentes ve Ramón-Llorens, 2018:23) ve kişinin seçtiği kariyer
boyunca başarı ve ilerlemeden elde ettiği kişisel tatmin seviyesi ile ilgilidir (Greenhaus, Parasuraman ve
Wormley, 1990).
Kariyer tatmini, bir kişinin iş deneyimleri sonucunda elde ettiği işle ilgili olumlu ve psikolojik sonuçlara
atıfta bulunan öznel bir kariyer başarısı ölçüsüdür. Bireylerin ücret, ilerleme ve gelişim fırsatları dahil
olmak üzere kariyerlerinin içsel ve dışsal yönlerinden elde ettiği tatmini kapsamaktadır (Judge et al.,
1994).
Kariyer tatmini, bir çalışanın tüm kariyeri ile ilgili tatmin veya tatminsizliği olarak tanımlanır.
Çalışanların maaş, terfi, gurur duyguları ve gelişim şansı dahil olmak üzere kariyerlerinin içsel ve dışsal
yönlerinden elde ettikleri olumlu psikolojik başarılar anlamına gelir (Wipulanusat, Panuwatwanich ve
Stewart, 2018:896).
Kariyer tatmini bireyin varolan kariyeri ile ilgili olarak duygu durumu ile ilgilidir. Yaptığı iş ve
gerçekleşen kariyeri ile ilgili olarak kişide olumlu duygu durumu oluşuyor ise kariyer tatmini meydana
gelmektedir.
Demografik değişkenler ve beşerî sermayenin kariyer tatmini ile ilişkisi bu araştırmanın konusunu
oluşturmaktadır. Yaş, eğitim düzeyi, çalışma süresi, aylık gelir, eşinin çalışma durumu, çocuk sayısına
bağlı olarak kariyer tatmini düzeyinde anlamlı farklılık oluşup oluşmadığı araştırılmıştır. Araştırma
sadece kadın girişimciler üzerinde yapıldığı için cinsiyet araştırma dışında tutulmuştur.

2.1. DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERLE KARİYER TATMİNİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

2.1.1. Yaş ve Kariyer Tatmini ilişkisi
Yaşa göre kariyer tatmini anlamlı farklılık göstermektedir (Martins, Eddleston ve Veiga, 2002:403). Ng,
Eby, Sorensen ve Feldman (2005:387) tarafından yaş kariyer tatmini arasında zayıf düzeyde ilişki olduğu
belirtilmektedir. Yap, Cukier, Holmes ve Hannan (2010:598) tarafından dezavantajlı gruplarla yapılan
çalışmada ise yaşın kariyer tatmin puanları üzerinde olumsuz etkisi olduğu bulunmuştur. Araştırmacılar
tarafından yapılmış olan çalışmalardan yaş ile kariyer tatmininin ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Kadın
girişimcilerde yaş ile kariyer tatmini arasında anlamlı farklılık olup olmadığı araştırma konularından ilki
olarak belirlenmiştir. Buna göre ilk hipotez şu şekilde oluşturulmuştur:
H1: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar yaşa bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir.
2.1.2. Eğitim Düzeyi ve Kariyer Tatmini ilişkisi
Eğitim düzeyi kariyer başarısı ile pozitif ilişkilidir (Ng, Eby, Sorensen ve Feldman, 2005:384). Eğitim
seviyesinin yüksek olması kariyer tatminini olumlu yönde etkilemektedir (Judge vd., 1994:26). Yap,
Cukier, Holmes ve Hannan (2010:597) tarafından dezavantajlı gruplarla yapılan çalışmada ise daha
yüksek eğitim kazanımının, daha düşük kariyer tatmin seviyeleri ile ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Lisans veya yüksek lisans derecesine sahip katılımcıların daha düşük kariyer tatmini puanlarına sahip
olduğu görülmüştür. Demirdelen ve Ulama (2013) tarafından ülkemizde yapılan çalışmada da eğitim
düzeyi ile kariyer tatmini arasında anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Hirschi, Herrmann, Nagy ve
Spurk, (2016:50) eğitim seviyesi ile kariyer tatmini arasında anlamlı ilişki bulunmadığı bulgusunu elde
etmişlerdir.
280
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Daha öce yapılan bazı çalışmalardan da görüldüğü gibi kariyer tatmini ile eğitim düzeyi arasında pozitif
ilişki, negatif ilişki olabildiği ve ilişki bulunmadığı sonuçlarının bulunduğu görülmektedir.
Bu araştırmada, kadın girişimcilerde kariyer tatmini ile eğitim düzeyi arasında anlamlı faklılık olup
olmadığı araştırmanın ikinci sorusunu oluşturmaktadır. Buna göre ikinci hipotez şu şekilde
oluşturulmuştur:
H2: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar eğitim düzeyine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir.

2.1.3. Çalışma Yılı ve Kariyer Tatmini ilişkisi

İş süresi, örgütsel süre ve iş deneyimi kariyer başarısı ile pozitif ilişkilidir (Ng, Eby, Sorensen ve
Feldman, 2005:384). Demirdelen ve Ulama (2013) tarafından ülkemizde yapılan çalışmada da çalışma
süresi ile kariyer tatmini arasında anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Kişinin kariyer tatmini algılarının
işiyle ilgili çalışmaya başladığından beri geçirdiği çalışma süresi ile anlamlı farklılık gösterip
göstermediği araştırmanın üçüncü konusu olarak tespit edilmiştir. Buna göre üçüncü hipotez şu şekilde
oluşturulmuştur:
H3: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar çalışma yılına bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir.
2.1.4. Aylık Gelir ve Kariyer Tatmini ilişkisi
Ücret yani aylık gelir kariyer tatminini olumlu yönde etkilemekte (Judge vd., 1994:26) olup maaş ile
kariyer tatmini arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır (Ng, Eby, Sorensen ve Feldman, 2005:387). Maaş
ile kariyer tatmini arasındaki ilişki pozitif yönlü bir ilişkidir (Yap, Cukier, Holmes ve Hannan, 2010:597).
Beklenen geliri kazanmanın, kişinin çabalarını telafi ettiği, motivasyonu artırdığı ve iş güvenliği hissini
geliştirdiği için kariyer tatminini artırmaya yardımcı olacağı unutulmamalıdır (Martínez-León, Olmedo-
Cifuentes, ve Ramón-Llorens, 2018:32).
Araştırmacılar tarafından yapılmış olan çalışamalara göre kişinin elde ettiği aylık gelir ile kariyer tatmini
arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu görülmektedir. Kadın girişimcilerin kariyer tatmini algıları ile
aylık gelir arasında anlamlı farklılık bulunup bulunmadığı araştırmanın bir başka konusu olarak
belirlenmiştir. Buna göre dördüncü hipotez şu şekilde oluşturulmuştur:
H4: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar aylık gelire bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir.
2.1.5. Eşinin Çalışma Durumu ve Kariyer Tatmini ilişkisi
Kadın girişimcilerin eşlerinin çalışıyor olması ailenin maddi olarak gelir seviyesini arttırmaktadır. Kadın
girişimcilerin kariyer tatmin algılarının eşlerinin çalışma durumu ile anlamlı farklılık gösterip
göstermediği araştırma konusu olarak belirlenmiştir. Buna göre beşinci hipotez şu şekilde
oluşturulmuştur:
H5: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar eşinin çalışma durumuna bağlı olarak anlamlı farklılık
gösterir.
2.1.6. Çocuk Sayısı ve Kariyer Tatmini ilişkisi
Medeni durum ve çocuk sayısı bir ailenin sunduğu manevi desteğin ve talep ettiği ilginin kişinin kariyer
başarısını bir şekilde kesinlikle etkileyeceğini düşündürür (Rasdi, İsmail ve Garavan, 2011:3542) fakat
çocuk sahibi olma ile kariyer tatmini arasında anlamlı ilişki bulunmadığı görülmektedir (Hirschi,
Herrmann, Nagy ve Spurk, 2016:50). Kadın girişimcilerin kariyer tatmin algılarının, çocuk sayısına göre
anlamlı farklılık gösterip göstermediği araştırmanın bir başka konusu olarak belirlenmiştir. Buna göre
altıncı hipotez şu şekilde oluşturulmuştur:
H6: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar sahip olunan çocuk sayısına bağlı olarak anlamlı farklılık
göstermez.
281
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

3. YAŞAM TATMİNİ
Yaşam tatmini kişilerin yaşamlarının tümünden beklentileri ile gerçekleşenler arasında yaptıkları
değerlendirmeleri sonucu ortaya çıkan tatmin duygusu ile ilgilidir. Bireyler yaşamları ile ilgili kendi
değerlendirmelerini sürekli yaparlar. Bu değerlendirmelerinde referans aldıkları beklentileri ile
gerçekleşenler arasındaki fark, yaşam tatmini için belirleyici olacaktır. Bireylerin beklentileri ile
gerçekleşenler arasında fark yoksa ya da ihmal edilebilecek kadar fark varsa tatmin durumu, ihmal
edilemeyecek kadar fark varsa tatminsizlik oluşabilmektedir.
Yaşam tatmini bilişsel bir yargılama sürecini ifade eder. Tatmin yargıları, kişinin koşullarının uygun bir
standart olduğu düşünülen şeyle karşılaştırılmasına bağlıdır. İnsanların mevcut durumlarından ne kadar
memnun olduklarına ilişkin yargının, her bireyin kendisi için belirlediği bir standartla karşılaştırmaya
dayandığını belirtmek önemlidir; dışarıdan empoze edilmez. Örneğin, sağlık, enerji vb. durumlar arzu
edilebilir olsa da özellikle bireyler bunlara farklı değerler koyabilir. Bu nedenle, genel yaşam tatmininin
bir ölçüsünü elde etmek için, belirli alanlardaki tatminlerini toplamak yerine, kişiden yaşamına ilişkin
genel değerlendirmesini istemek gerekir (Diener, Emmons, Larsen ve Griffin, 1985:71).

3.1. DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERLE YAŞAM TATMİNİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yaş ve Yaşam Tatmini ilişkisi
Yaşam tatmini ve yaş arasındaki ilişkiyi incelemek başlı başına ilginç bir araştırma konusu olup yaşam
tatmin ile yaş arasında U şeklinde ilişki bulunduğu görülmektedir. Yaşam tatmini ile yaş arasındaki U
şeklindeki ilişki tüketimdeki düşüşle refahta da bir düşüşün oluşmadığı anlamına gelir. Hatta kanıtlar,
insanların emekli olduklarında daha tatmin olduklarını da göstermektedir (De Ree ve Alessie, 2011:177).
Yaşlanma, birçok yaşam alanında düşüşle ilişkilendirilse de genel yaşam tatmini yaşla birlikte keskin bir
şekilde azalmıyor gibi görünmektedir. Araştıma bulguları sosyal yaşam gibi bazı yaşam alanlarıyla ilgili
tatmininin orta yaştan sonra arttığını, sağlık gibi diğer yaşam alanlarıyla ilgili tatmininin azaldığını
göstermektedir (McAdams, Lucas ve Donnellan, 2012:295). Yaşam tatmini yaşla U şeklinde bir ilişki
gösterir (Angeles, 2010:528) ve erkekler yaşamdan kadınlardan daha düşük tatmin bildirme
eğilimindedirler (del Mar Salinas-Jiménez, Artés ve Salinas-Jiménez, 2011:417).
Kadın girişimcilerde yaşam tatmin algılarının, yaş değişkenine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterip
göstermediği araştırmanın konularından birisi olarak belirlenmiştir. Buna göre yedinci hipotez şu şekilde
oluşturulmuştur:
H7: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar, yaş değişkenine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir.

Eğitim Düzeyi ve Yaşam Tatmini ilişkisi

U şeklindeki yaş-mutluluk ilişkisinin insanların eğitimiyle büyük bir ilgisi olduğu ve bunun
sosyoekonomik beklentileri oluşturduğu görülmektedir. Daha eğitimli insanlar için sosyo-ekonomik
isteklerin okulla birlikte gerçek hayattaki fırsatlardan daha hızlı artabileceği anlaşılmaktadır (Ferrante,
2009:556-557).
Araştırma bulguları eğitimin öznel iyi oluşa katkısının, daha az insanın belirli bir eğitim düzeyine
ulaşmasıyla daha güçlü hale geldiğini göstermektedir (del Mar Salinas-Jiménez, Artés ve Salinas-
Jiménez, 2011:409). İnsanların daha fazla eğitim aldığı ülkelerde yaşam tatmininin daha yüksek olduğu
görülmektedir (Cheung ve Chan, 2009: 124). Eğitim düzeyi yüksek olan kişilerin yaşam tatminlerinin
daha yüksek olduğu görülmektedir (Fernández-Ballesteros, Zamarrón ve Ruiz, 2001:32).

282
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Yüksek vasıflı annelerin dönebilecekleri güvenli bir işe sahip olma olasılıkları diğerlerine göre daha
yüksektir ve işgücü piyasasına dönmek istediklerinde daha kolay yeni bir iş bulabilirler (Berger,
2013:37).
Kadın girişimcilerde yaşam tatmin algılarının eğitim düzeyi değişkenine bağlı olarak anlamlı farklılık
gösterip göstermediği araştırmanın konularından birisi olarak belirlenmiştir. Buna göre sekizinci hipotez
şu şekilde oluşturulmuştur:
H8: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar eğitim düzeyine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir.
Çalışma Yılı ve Yaşam Tatmini ilişkisi
Kadın girişimcilerde çalışma yılının yaşam tatmin algılarına göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği
araştırmanın konularından birisi olarak belirlenmiştir. Buna göre dokuzuncu hipotez şu şekilde
oluşturulmuştur:
H9: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar çalışma yılına bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir.
Aylık Gelir ve Yaşam Tatmini ilişkisi
En düşük gelir grubundan en yüksek gelir grubuna gidildikçe yaşam tatmininin arttığı ve gelir ile yaşam
tatmini arasında önemli bir ilişki olduğu görülmektedir (del Mar Salinas-Jiménez, Artés ve Salinas-
Jiménez, 2011:417). Gelir seviyesi yüksek olan kişilerin yaşam tatminlerinin gelir seviyesi düşük
olanlardan daha yüksek olduğu görülmektedir (Fernández-Ballesteros, Zamarrón ve Ruiz, 2001:32).
Gelirin nispeten küçük de olsa olumlu bir etkiye sahip olduğu görünmektedir (Angeles, 2010:528).
Yüksek gelirin yaşam tatminini satın aldığı anlaşılmaktadır (Kahneman ve Deaton, 2010:16489).
Kadınlar için yaşam tatmini yaş, eğitim ve gelir ile olumlu olarak açıklanmaktadır (Bourque, Gold,
Bonneville ve Béland, 2005:37).
Kadın girişimcilerde yaşam tatmin algılarının aylık gelir düzeyine göre anlamlı farklılık gösterip
göstermediği araştırma konularından birisi olarak belirlenmiştir. Buna göre onuncu hipotez şu şekilde
oluşturulmuştur:
H10: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar aylık gelir düzeyine göre anlamlı farklılık gösterir.

Eşinin Çalışma Durumu ve Yaşam Tatmini ilişkisi

Kadın girişimcilerde yaşam tatmin algılarının, eşinin çalışma durumu göre anlamlı farklılık gösterip
göstermediği araştırmanın konularından birisi olarak belirlenmiştir. Buna göre onbirinci hipotez şu
şekilde oluşturulmuştur:
H11: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar eşinin çalışma durumuna göre anlamlı farklılık gösterir.
Çocuk Sayısı ve Yaşam Tatmini ilişkisi
Stutzer ve Frey (2006), çocuk sayısı arttıkça yaşam tatmininin azaldığını göstermiştir. Alesina, Di Tella
ve MacCulloch (2004) ve Stanca (2012) ilk çocuk için olumsuz bir etki bulmuş ancak sonraki çocuklar
için ek bir etki bulamamıştır ve Nomaguchi, Milkie ve Bianchi (2005) ebeveynlik ile yaşam tatmini
arasında hiçbir ilişki bulamamıştır. Çocuk sahibi olmanın genel yaşam tatmini üzerindeki etkisinin
oldukça küçük olduğu görümektedir (Pollmann‐Schult, 2014:321). Ortalama bir insan için, çocuk sahibi
olmanın yaşam tatmini üzerinde küçük ve muhtemelen sıfır etkisi vardır (Angeles, 2010:530).
Kadın girişimcilerde yaşam tatmin algılarının sahip olunan çocuk sayısına göre anlamlı farklılık gösterip
göstermediği araştırma konularından birisi olarak belirlenmiştir. Buna göre onikinci hipotez şu şekilde
oluşturulmuştur:

H12: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar, sahip olunan çocuk sayısına göre anlamlı farklılık
göstermez.
283
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Evde Yaşayan Kişi Sayısı ve Yaşam Tatmini ilişkisi
Kadın girişimcilerde yaşam tatmin algılarının evde yaşayan kişi sayısına göre anlamlı farklılık gösterip
göstermediği araştırmanın konularından birisi olarak belirlenmiştir. Buna göre onüçüncü hipotez şu
şekilde oluşturulmuştur:

H13: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar, evde yaşayan kişi sayısına göre anlamlı farklılık gösterir.
4. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
Araştırmada; nicel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Çalışmanın veri toplama sürecinde anket tekniğinden
yararlanılmıştır.
Kariyer tatmini, Greenhaus vd. (1990) tarafından geliştirilen beş maddelik ölçek kullanılarak ölçülmüştür.
Greenhause vd. (1990) tarafından geliştirilen ve literatürde diğer araştırmacılar tarafından da kullanılan
(Örneğin; Arye ve Luk, 1996; Byrne vd., 2008; Kong vd., 2012; Haar ve Broughman, 2013) “Kariyer
tatmini Ölçeği” (Career Satisfaction Questionnaire) tek bileşenden oluşmaktadır. “Kariyerimde elde
ettiğim başarıdan memnunum” ve “Genel kariyer hedeflerime ulaşma yönünde yaptığım ilerlemeden
memnunum” şeklinde 5 önermeden oluşmaktadır.
Yaşam tatmini, Diener vd. (1985) tarafından geliştirilen ve Bekmezci ve Mert tarafından geçerlilik ve
güvenilirlik çalışması yapılmış olan beş maddelik ölçek kullanılarak ölçülmüştür. Ölçek tek bileşenden
oluşmaktadır. “Yeniden dünyaya gelebilseydim, hayatımdaki hemen hemen hiçbir şeyi değiştirmezdim”
ve “Hayat şartlarım mükemmel” şeklinde sorulardan oluşan 5 önermeden ibarettir.
Ankette her bir ifade için “1.Kesinlikle Katılmıyorum”, “2.Katılmıyorum”, “3.Kararsızım”,
“4.Katılıyorum” ve “5.Kesinlikle Katılıyorum” ölçeklerinden oluşan 5 aşamalı Likert ölçeği ile
değerlendirme yapılmıştır.
Toplanan veriler SPSS 21 istatistik paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. İlk olarak anketler
güvenilirlik testine tabi tutulmuş, Cronbach’s alfa güvenilirlik katsayısı bulunmuştur. Daha sonra kişisel
tanımlayıcı istatistikler ortaya konulmuştur. Tek yönlü ANOVA analizi ile hipotezler test edilmiştir.
Analiz sonuçları tablolar halinde sunulup raporlanmış ve ortaya çıkan bulgular yorumlanarak çalışmanın
sonucu ortaya konulmuştur.

4.1. Araştırmanın Evreni ve Örneklem

Bu araştırmanın evrenini Kahramanmaraş, Aydın, Bursa, Diyarbakır, Hatay, Samsun ve Şanlıurfa’da
faaliyet gösteren mikrokredi kullanan kadın iş yeri sahibi girişimciler oluşturmaktadır. Araştırmada
örneklem sayısının belirlenmesinde basit tesadüfî örneklem yönteminden yararlanılmıştır. Bu kapsamda,
Kahramanmaraş’ta 3.135, Aydın’da 1.899, Bursa’da 1.105, Diyarbakır’da 2.596, Hatay’da 1.511,
Samsun’da 1.099 ve Şanlıurfa’da 1.778 faaliyet gösteren 13.123 mikrokredi kullanan kadın girişimci
bulunmaktadır. Bunlardan Kahramanmaraş’ta 261, Aydın’da 63, Bursa’da 187, Diyarbakır’da 313,
Hatay’da 177, Samsun’da 175 ve Şanlıurfa’da 122 olmak üzere 1.298 işyeri sahibi olanlar araştırmanın
evrenini oluşturmakta olup tamamı esas alınarak oluşturulan evrenden %5 kabul edilebilir hata düzeyi ile
örneklem hesaplaması yapıldığında 300 işletmeye anket çalışması yapılması gerekliliği açığa çıkmaktadır.
500 mikrokredi kullanan kadın iş yeri sahibi girişimci örneklem olarak seçilmiş ve Kahramanmaraş,
Aydın, Bursa, Diyarbakır, Hatay, Samsun ve Şanlıurfa’da faaliyet gösteren mikrokredi kullanan kadın iş
yeri sahibi girişimcilere 500 anket dağıtılmış, dağıtılan anketlerden 9 anket geri dönmemiş ve çalışma 491
katılımcıya ait anket verileri ile gerçekleştirilmiş ve analizler yapılmıştır.
4.2. Araştırmanın Güvenilirliği

284
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ölçeklerin güvenirliğinin test edilmesinde Cronbach’s Alfa kullanılmıştır. Literatüre göre alfa değeri 0,70
veya üzerinde bir değere sahip (0,70≤ α ≤1) ise ölçek güvenilir kabul edilmektedir. 0,80 ile 1 aralığında
çıkan alfa katsayıları yüksek derecede güvenilir kabul edilmektedir (Gürbüz ve Şahin, 2016). Kariyer
tatmini değişkeni ile ilgili 5 soru bulunmakta ve Cronbach’s alfa değeri 0,895 olarak gerçekleşmiştir. Bu
sonuç kariyer tatmini ölçeğinin yüksek derece güvenilir olduğunu göstermektedir. Yaşam tatmini
değişkeni ile ilgili 5 soru bulunmakta ve Cronbach’s alfa değeri 0,884 olarak gerçekleşmiştir. Bu sonuç
yaşam tatmini ölçeğinin yüksek derece güvenilir olduğunu göstermektedir.
Tablo 1: Güvenilirlik Tablosu
Değiş Soru Adedi Cronbach’s Alpha
kenler Değeri
Kariyer Tatmini 5 0,895
Yaşam Tatmini 5 0,884

5. DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER İLE İLGİLİ TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER

Tablo 2: Katılımcıların Demografik Değişkenlere Göre Dağılımı
Genel Bilgiler Sayı % Genel Bilgiler Sayı %
Yaş Medeni Durum
20-30 arası 38 7,8 Bekar 110 22,5
31-40 arası 194 39,6 Evli 379 77,5
41-50 arası 207 42,2
51 ve üzeri 51 10,4
Toplam 490 100 Toplam 489 100
Öğrenim Durumu Aylık Gelir
İlkokul 170 35,0 Asgari ücret veya altı 27 5,6
Ortaokul 137 28,2 1000-1500 TL 42 8,7
Lise 156 32,1 1501-2000 TL 92 19,1
Lisans 23 4,7 2001-3000 TL 156 32,4
3001-4000 TL 116 24,1
4001 ve üzeri 48 10
Toplam 486 100 Toplam 481 100
Eşinin Çalışma
Çalışma Yılı
Durumu
1-5 Yıl 142 29,5 Çalışıyır (Kamu) 36 9,7
6-10 Yıl 203 42,1 Çalışıyor (Özel) 259 69,8
11-15 Yıl 101 21,0 Çalışmıyor 76 20,5
16 Yıl ve üzeri 36 7,5
Toplam 482 100 Toplam 371 100
İl
Kahramanmaraş 192 39,1
Aydın 65 13,2
Bursa 45 9,2
Diyarbakır 43 8,8
Hatay 56 11,4

285
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Samsun 30 6,1
Şanlıurfa 60 12,2
Toplam 491 100
*Not: Tablolarda bazı sorulara yanıt vermeyen kişiler olduğundan toplam sayı 491’in altındadır.
Çalışanların demografik özellikleri ile ilgili araştırma sonuçları incelendiğinde katılımcıların tamamının
kadın olduğu görülmektedir. Medeni durum açısından bakıldığında, %77,5’inin evli, %22,5’inin bekâr
olduğu görülmektedir. Araştırma kapsamına göre katılımcıların %7,8’inin 20-30 yaş arası, %39,6’sının
31-40 yaş arası, %42,2’sinin 41-50 yaş arası, %10,4’ünün 51 yaş ve üstünde yer aldıkları araştırma
sonuçlarından anlaşılmaktadır. Katılımcıların öğrenim durumu incelendiğinde; %35’i ilkokul, %28,2’si
ortaokul, %27,2’si lise, %4,9’u meslek lisesi, %2,9’u ön lisans, %1,9’u lisans seviyesindedir. Aylık
gelirlerine bakıldığında; %5,6’sı asgari ücret ve altı, %8,7’i 1000-1500 TL, %19,1’i 1501-2000 TL,
%32,4’ü 2001-3000 TL, %24,1’i 3001-4000 TL, %10’u 4001 TL ve üzeri olduğu görülmektedir. Çalışma
yılına bakıldığında ise; %29,5’i 1-5 yıl, %42,1’i 6-10 yıl, %21’i 11-25 yıl, %5’i 16-20 yıl, %2,5’i 21 yıl
ve üzeri olduğu bulunmuştur. Eşinin çalışma durumunda ise %9,7’sinin kamuda çalıştığı, %69,8’inin özel
sektörde çalıştığı ve %20,5’inin çalışmadığı anlaşılmaktadır. Katılımcıların %39,1’i Kahramanmaraş,
%13,2’si Aydın, %9,2’si Bursa, %8,8’inin Diyarbakır, %11,4’ünün Hatay, %6,1’inin Samsun,
%12,2’sinin Şanlıurfa illerinde faaliyet yürüttükleri anlaşılmaktadır.

(Tablo 2 devamı)
Genel Bilgiler Sayı % Genel Bilgiler Sayı %
Ailede Yaşayan Kişi
Çocuk Sayısı
Sayısı
Yok 59 12,1 1 kişi 36 7,5
1 kişi 85 17,5 2 kişi 54 11,3
2 kişi 15 30,8 3 kişi 128 26,7
3 kişi 102 20,9 4 kişi 111 23,1
4 kişi 47 9,7 5 kişi 83 17,3
5 kişi 24 4,9 6 kişi 33 6,9
6 kişi ve üzeri 20 4,1 7 kişi ve üzeri 35 7,3
Toplam 487 100 Toplam 489 100
*Not: Tablolarda bazı sorulara yanıt vermeyen kişiler olduğundan toplam sayı 491’in altındadır.
6. İLİŞKİ BAZINDA BULGULAR
Kariyer tatmini ölçeğini geliştiren Greenhaus vd. (1990) bu ölçeği tek boyutlu ele almıştır. Ölçekte yer
alan 5 önerme SPSS'te "ortalama hesaplama- compute mean" opsiyonu kullanılarak tek değişken haline
getirilmiştir.
Yaşam tatmini ölçeğini geliştiren Greenhaus vd. (1990) bu ölçeği tek boyutlu ele almıştır. Ölçekte yer
alan 5 önerme SPSS'te "ortalama hesaplama- compute mean" opsiyonu kullanılarak tek değişken haline
getirilmiştir.
Yapılan çalışmada katılımcıların demografik değişkenlere göre kariyer tatmini ve yaşam tatmini ile ilgili
algılarında anlamlı farklılık olup olmadığı tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılarak incelenmiş ve
sonuçlar tablolar halinde sunulmuştur. Mikrokredi kullanan işyeri sahiplerinin tamamı kadın çalışanlardan
oluştuğu için çalışma kapsamında cinsiyet araştırma dışında bırakılmıştır.

6.1. Yaş ve Kariyer Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular

286
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Yapılan anket çalışması sonucu elde edilen veriler ışığında demografik değişkenlerden yaş ile kariyer
tatmini arasında anlamlı (p=0.420) farklılıklar olmadığı tespit edilmiştir.
Tablo 3: Yaşa Göre Kariyer Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Yaş 20-30 38 3,8474 ,757
31-40 194 3,9452 ,745
41-50 207 3,9621 ,751 0.943 .420
51 ve üzeri 50 4,1050 ,717
Toplam 489 3,9611 ,746

Tablo 3.’de de görüldüğü üzere; yaşa bağlı olarak, kariyer tatmini düzeyinde anlamlı farklılık olmadığı
görülmektedir. H1 Hipotezi (H1: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar yaşa bağlı olarak anlamlı
farklılık gösterir) kabul edilmemiştir.
6.2. Eğitim Düzeyi ve Kariyer Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 4: Eğitim düzeyine Göre Kariyer Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Eğitim Düzeyi İlkokul 169 3,9337 ,781
Ortaokul 137 3,8139 ,705
Lise 156 4,0799 ,735 4,565 ,004
Lisans 23 4,2696 ,637
Toplam 485 3,9628 ,747

Tablo 4’de görüldüğü gibi, yapılan araştırma sonucunda, eğitim düzeyine göre, kariyer tatmini algısında
anlamlı farklılık (p=0,004) olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu veriler doğrultusunda H2 Hipotezi (H2:
Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar eğitim düzeyine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir) kabul
edilmiştir.
6.3. Çalışma Yılı ve Kariyer Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 5: Çalışma Yılı Göre Kariyer Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Çalışma yılı 1-5 yıl 142 3,8743 ,804
6-10 yıl 202 3,9502 ,680
11-15 yıl 101 4,1604 ,704 3,153 ,025
16 yıl ve üzeri 36 3,9167 ,851
Toplam 481 3,9694 ,742

Tablo 5’de ortaya konulan bulgulara göre; görev yaptığı süre yani çalışma yılı ile ilgili yapılan analiz
bulgularına göre kariyer tatmini algılarında anlamlı farklılık (0,025) oluştuğu anlaşılmaktadır. H3
Hipotezi (H3: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar çalışma yılına bağlı olarak anlamlı farklılık
gösterir) kabul edilmiştir.

287
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

6.4. Aylık Gelir ve Kariyer Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular

Tablo 6: Aylık Gelire Göre Kariyer Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Aylık gelir Asgari ücret ve altı 27 3,7981 ,828
1000-1500 TL 42 3,6726 ,889
1501-2000 TL 92 3,7022 ,707
2001-3000 TL 155 3,8910 ,716 13,886 ,000
3001-4000 TL 116 4,2362 ,603
4001 TL ve üzeri 48 4,4833 ,420
Toplam 480 3,9731 ,733

Tablo 6’da ortaya konulan bulgulara göre; aylık gelir ile ilgili yapılan analiz bulgularına göre kariyer
tatmini algılarında anlamlı farklılık (,000) oluştuğu bulunmuştur. H4 Hipotezi (H4: Kariyer tatmini
değişkenine ilişkin algılar aylık gelire bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir) kabul edilmiştir.
6.5. Eşinin Çalışma Durumu ve Kariyer Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 7: Eşin Çalışma Durumuna Göre Kariyer Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Eşinin çalışma Çalışyor kamu 36 4,2796 ,899
Durumuna göre Çalışıyor özel 258 3,9060 ,717
4,016 ,019
Çalışmıyor 76 3,9250 ,755
Toplam 370 3,9463 ,750

Tablo 7’de görüldüğü gibi; yapılan araştırma sonucu, eşinin çalışma durumuna bağlı olarak kariyer
tatmini algılarında anlamlı farklılık (p=0,019) olduğu anlaşılmaktadır. Bu veriler doğrultusunda H5
Hipotezi (H5: Kariyer tatmini değişkenine ilişkin algılar eşinin çalışma durumuna bağlı olarak anlamlı
farklılık gösterir) kabul edilmiştir.
6.6. Çocuk Sayısı ve Kariyer Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 8: Çocuk Sayısına Göre Kariyer Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Çocuk sayısı Yok 59 3,8746 ,708
1 85 3,9529 ,765
2 149 3,9601 ,732
3 102 3,9593 ,769
,404 ,877
4 47 3,9844 ,761
5 24 4,0250 ,668
6 20 4,1600 ,888
Toplam 486 3,9621 ,747
Tablo 8’de ortaya konulan bulgulara göre; çocuk sayısı esas alındığında, kariyer tatmin algılarında
anlamlı farklılık (,877) oluşmadığı ortaya çıkmaktadır. H6 Hipotezi (H6: Kariyer tatmini değişkenine
ilişkin algılar sahip olunan çocuk sayısına bağlı olarak anlamlı farklılık göstermez) kabul edilmiştir.

288
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
6.7. Yaş ve Yaşam Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 9: Yaşa Göre Yaşam Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Yaş 20-30 38 3,5053 ,826
31-40 194 3,4923 ,874
41-50 207 3,4444 ,872 2,680 ,046
51 ve üzeri 51 3,8255 ,828
Toplam 490 3,5078 ,870

Tablo 9’da görüldüğü üzere; yaşa bağlı olarak yaşam tatmini algılarında anlamlı farklılık olduğu
görülmektedir. H7 Hipotezi (H7: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar, yaş değişkenine bağlı olarak
anlamlı farklılık gösterir) kabul edilmiştir.
6.8. Eğitim Düzeyi ve Yaşam Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 10: Eğitim düzeyine Göre Yaşam Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Eğitim Düzeyi İlkokul 170 3,4582 ,947
Ortaokul 137 3,4058 ,789
Lise 156 3,6135 ,862 2,799 ,040
Lisans 23 3,8522 ,674
Toplam 486 3,5119 ,871

Tablo 10’da görüldüğü gibi; eğitim düzeyine göre yaşam tatmini algılarında anlamlı farklılık (p=0,36)
olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Bu veriler doğrultusunda H8 Hipotezi (H8: Yaşam tatmini değişkenine
ilişkin algılar eğitim düzeyine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir) kabul edilmiştir.
6.9. Çalışma Yılı ve Yaşam Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 11: Çalışma Yılına Göre Yaşam Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Çalışma yılı 1-5 yıl 142 3,3859 ,932
6-10 yıl 203 3,5305 ,794
11-15 yıl 101 3,6619 ,882 2,042 ,107
16 yıl ve üzeri 36 3,5458 ,969
Toplam 482 3,5166 ,871
Tablo 11’de ortaya konulan verilere göre; görev yaptığı süre yani çalışma yılı esas alındığında, yaşam
tatmini düzeylerinde anlamlı farklılık oluşmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. H9 Hipotezi (H9: Yaşam tatmini
değişkenine ilişkin algılar çalışma yılına bağlı olarak anlamlı farklılık gösterir) kabul edilmemiştir.
6.10. Aylık Gelir ve Yaşam Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 12: Aylık Gelire Göre Yaşam Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Aylık gelir Asgari ücret ve altı 27 3,2444 1,196
1000-1500 TL 42 3,3357 1,149
1501-2000 TL 92 3,1353 ,821
2001-3000 TL 156 3,4923 ,816 10,661 ,000
3001-4000 TL 116 3,7776 ,635
4001 TL ve üzeri 48 4,0042 ,646
Toplam 481 3,5163 ,863

289
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 12’de ortaya konulan verilere göre; aylık gelire göre, yaşam tatmini algılarında anlamlı farklılık
olduğu açığa çıkmıştır. H10 Hipotezi (H10: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar aylık gelir düzeyine
göre anlamlı farklılık gösterir) kabul edilmiştir.
6.11. Eşinin Çalışma Durumu ve Yaşam Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 13: Eşin Çalışma Durumuna Göre Yaşam Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Eşinin çalışma Çalışıyor kamu 36 3,8472 1,062
durumuna göre Çalışıyor özel 259 3,5100 ,814
6,087 ,003
Çalışmıyor 76 3,2533 ,894
Toplam 371 3,4902 ,869
Tablo 13’de görüldüğü gibi; eşinin çalışma durumuna bağlı olarak yaşam tatmini düzeylerinde anlamlı
(p=0,03) farklılık olduğu belirlenmiştir. Bu veriler doğrultusunda H11 Hipotezi (H11: Yaşam tatmini
değişkenine ilişkin algılar eşinin çalışma durumuna göre anlamlı farklılık gösterir) kabul edilmiştir.
6.12. Çocuk Sayısı ve Yaşam Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 14: Çocuk Sayısına Göre Yaşam Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Çocuk sayısı Yok 59 3,5246 ,883
1 85 3,5812 ,814
2 150 3,4537 ,869
3 102 3,4951 ,918
,659 ,683
4 47 3,4862 ,874
5 24 3,4417 ,886
6 ve üzeri 20 3,8225 ,923
Toplam 486 3,5109 ,874
Tablo 14’de görüldüğü üzere, çocuk sayısına göre, yaşam tatmini algılarında anlamlı farklılık olmadığı
bulgusuna ulaşılmıştır. H12 Hipotezi (H12: Yaşam tatmini değişkenine ilişkin algılar, sahip olunan çocuk
sayısına göre anlamlı farklılık göstermez) kabul edilmiştir.
6.13. Evde Yaşayan Kişi Sayısı ve Yaşam Tatmini ilişkisine Yönelik Bulgular
Tablo 15: Evde Yaşayan Kişi Sayısına Göre Yaşam Tatmini Bakış Açılarını Tespite Yönelik ANOVA
Testi
N Ort. S.S. F Sig.
Evde yaşayan kişi sayısı 1 36 3,5722 ,828
2 54 3,6185 ,893
3 128 3,5789 ,854
4 111 3,5712 ,824
2,141 ,048
5 83 3,4994 ,890
6 33 3,2258 ,930
7 ve üzeri 35 3,1286 ,868
Toplam 480 3,5102 ,869

Tablo 15’de ortaya konulan veriler esas alındığında; evde yaşayan kişi sayısına göre yaşam tatmini
algılarında anlamlı farklılık oluştuğu açığa çıkmaktadır. H13 Hipotezi (H13: Yaşam tatmini değişkenine
ilişkin algılar, evde yaşayan kişi sayısına göre anlamlı farklılık gösterir) kabul edilmiştir.

7. SONUÇ VE TARTIŞMA
Araştırmada; Kahramanmaraş, Hatay, Diyarbakır, Bursa, Samsun, Şanlıurfa ve Aydın olmak üzere
Türkiye’nin farklı bölgelerinden 7 ilde faaliyet gösteren 13.123 mikrokredi kullanan kadın girişimciden
290
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Kahramanmaraş’ta 261, Aydın’da 65, Bursa’da 187, Diyarbakır’da 313, Hatay’da 177, Samsun’da 175 ve
Şanlıurfa’da 122 olmak üzere 1.300 işyeri sahibi kadın girişimcilerin demografik özellikleri kapsamında
kariyer tatmini ve yaşam tatmini algıları arasında anlamlı farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Anket
kullanılarak veriler elde edilmiştir. Anket uygulaması yapılan kitlenin demografik değişkenler ile kariyer
tatmini ve yaşam tatmini arasında anlamlı farklılık olup olmadığını bulmak için tek yönlü varyans
(ANOVA) analizinden yararlanmıştır.
Kariyer tatmini, kişinin mevcut ve devam eden kariyerleri ile ilgili oluşturdukları algının sonucu ortaya
çıkmaktadır. Bireyin algısı olumlu ise tatmin, olumsuz ise tatminsizlik ortaya çıkmaktadır. Her iki durum
da hem çalışanı hem de işletmeyi olumlu ya da olumsuz etkileyecektir. Greenhaus vd. (1990)’nin kariyer
tatmini ölçümüne yönelik geliştirilmiş olan kariyer tatmini ölçeği kullanılarak kadın girişimcilerin kariyer
tatmini algıları araştırmada ölçümlenmiştir. Kadın girişimcilere ait demografik değişkenler ile kariyer
tatmin algıları üzerine yapılmış olan çalışma bulgularına göre demografik değişkenlerden eğitim düzeyi,
aylık geliri, çalışma yılı, eşinin çalışma durumuna bağlı olarak, kariyer tatmini algılarında anlamlı
(p≤0.05) farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.
Eğitim düzeyi ile ilgi elde ettiğimiz bulgu ile Ng, Eby, Sorensen ve Feldman (2005:384), Judge vd.,
(1994:26) ve Demirdelen ve Ulama (2013) tarafından gerçekleştirilmiş olan araştırma bulguları ile benzer
şekilde sonuçlanmıştır. Ancak Hirschi, Herrmann, Nagy ve Spurk (2016:50)’un eğitim seviyesi ile kariyer
tatmini arasında anlamlı ilişki bulunmadığı bulgusu ile uyuşmadığı anlaşılmaktadır. Çalışma yılına göre
kariyer tatmini algısında anlamlı farklılık olduğu bulgusu Ng, Eby, Sorensen ve Feldman (2005:384)’ın
yaptıkları çalışma bulguları ile benzer şekilde gerçekleştiği görülmektedir.
Aylık gelire göre kariyer tatmini algılarında anlamlı farklılık olduğu bulgusu Judge vd. (1994:26), Ng,
Eby, Sorensen ve Feldman (2005:387) ve Yap, Cukier, Holmes ve Hannan (2010:597) tarafından ortaya
konulan bulgularla benzer şekilde gerçekleşmiştir.
Yaş ve çocuk sayısı ile kariyer tatmini arasında anlamlı farklılık oluşmamıştır. Martins, Eddleston ve
Veiga (2002:403)’nın yaşa göre kariyer tatmini anlamlı farklılık göstermektedir bulgusu ile bu
araştırmada ortaya çıkan bulgunun uyuşmadığı görülmektedir. Ancak, Hirschi, Herrmann, Nagy ve Spurk
(2016:50) tarafından yapılmış olan çalışmadaki çocuk sahibi olması ile kariyer tatmini arasında anlamlı
farklılık bulunmadığı bulgusu ile benzer sonuca ulaşılmıştır.
Araştırma bulgularına dayanarak geliştirilmiş olan hipotezlerden yaş hariç diğerleri kabul edilmiştir.
Kariyer tatmini ile ilgili olarak; kadın girişimcilere ait demografik değişkenlerden eğitim düzeyi, aylık
gelir, çalışma yılı, eşinin çalışma durumuna bağlı olarak kariyer tatmini algılarında anlamlı (p≤0.05)
farklılık bulunmakta, yaş ve çocuk sayısına göre ise kariyer tatmini algılarında anlamlı farklılık
bulunmamaktadır.
Yaşam tatmini kişilerin yaşamlarının tümünden beklentileriyle ilgili olarak algıladıkları tatmin
durumudur. Diener vd. (1985) tarafından geliştirilen ölçek kullanılarak işyeri sahibi kadın girişimcilerin
yaşam tatminleri bu araştırma kapsamında ölçümlenmiştir. Kadın girişimcilere ait demografik değişkenler
ile yaşam tatmin algıları üzerine yapılmış olan çalışma bulgularına göre demografik değişkenlerden yaş,
eğitim düzeyi, aylık geliri, eşinin çalışma durumu ve ailede yaşayan kişi sayısına göre yaşam tatmini
algılarında anlamlı (p≤0.05) farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.
Yaş ile ilgi elde edilen bulgu ile De Ree ve Alessie (2011:177) ve De Ree ve Alessie, (2011:177)
tarafından gerçekleştirilmiş olan araştırma bulgularının benzer şekilde oluştuğu görülmektedir.
Eğitim düzeyi ile ilgi elde edilen bulgu ile Fernández-Ballesteros, Zamarrón ve Ruiz, 2001:32), Cheung
ve Chan (2009: 124) ve del Mar Salinas-Jiménez, Artés ve Salinas-Jiménez, (2011:409) tarafından
gerçekleştirilmiş olan araştırma bulgularının benzer şekilde oluştuğu görülmektedir.
Aylık gelir ile ilgi elde edilen bulgunun del Mar Salinas-Jiménez, Artés ve Salinas-Jiménez (2011:417),
Fernández-Ballesteros, Zamarrón ve Ruiz, (2001:32), Angeles (2010:528) ve Kahneman ve Deaton
291
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
(2010:16489) tarafından gerçekleştirilmiş olan araştırma bulguları ile benzer şekilde oluştuğu
görülmektedir.
Yaşam tatminine ilişkin geliştirilmiş olan hipotezlerden araştırma bulgularına dayanarak, çalışma yılının
kapsama alındığı hipotez hariç diğerleri kabul edilmiştir.
Sonuç olarak; işyeri sahibi kadın girişimcilere ait demografik değişkenlerden eğitim düzeyi, aylık gelir ve
eşinin çalışma durumuna bağlı olarak hem kariyer tatmini hem de yaşam tatmini algılarında anlamlı
farklılık olduğu görülmektedir. Yaş ve ailede yaşayan kişi sayısına göre yaşam tatmini algılarında anlamlı
farklılık varken kariyer tatmini algılarında anlamlı farklılık olmadığı anlaşılmaktadır. Çalışma süresine
göre kariyer tatmini algılarında anlamlı farklılık varken yaşam tatmini algılarında anlamlı farklılık
oluşmadığı ortaya çıkmaktadır. Çocuk sayısına göre ise hem kariyer tatmini hem de yaşam tatmini
algılarında anlamlı farklılık oluşmadığı bulgusu elde edilmiştir.

8. KAYNAKÇA
Angeles, L. (2010). Children and life satisfaction. Journal of happiness Studies, 11(4), 523-538.
Arthur, M. B., Khapova, S. N., & Wilderom, C. P. (2005). Career success in a boundaryless career
world. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and
Organizational Psychology and Behavior, 26(2), 177-202.
Berger, E. M. (2013). Happy working mothers? Investigating the effect of maternal employment on life
satisfaction. Economica, 80(317), 23-43.
Bourque, P., Gold, D., Bonneville, L., & Béland, F. (2005). Contextual effects on life satisfaction of older
men and women. Canadian Journal on Aging/La Revue canadienne du vieillissement, 24(1), 31-44.
Cheung, H. Y., & Chan, A. W. (2009). The effect of education on life satisfaction across
countries. Alberta Journal of Educational Research, 55(1), 124-136.
De Ree, J., & Alessie, R. (2011). Life satisfaction and age: Dealing with underidentification in age-
period-cohort models. Social Science & Medicine, 73(1), 177-182.
Del Mar Salinas-Jiménez, M., Artés, J., & Salinas-Jiménez, J. (2011). Education as a positional good: A
life satisfaction approach. Social indicators research, 103(3), 409-426.
Demirdelen, D., & Ulama, Ş. (2013). Demografik değişkenlerin kariyer tatminine etkileri: antalya'da 5
yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 65-89.
Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal
of personality assessment, 49(1), 71-75
Fernández-Ballesteros, R., Zamarrón, M. D., & Ruiz, M. A. (2001). The contribution of socio-
demographic and psychosocial factors to life satisfaction. Ageing & Society, 2, 1-28.
Ferrante, F. (2009). Education, aspirations and life satisfaction. Kyklos, 62(4), 542-562.
Greenhaus, J. H., Parasuraman, S., & Wormley, W. M. (1990). Effects of race on organizational
experiences, job performance evaluations, and career outcomes. Academy of management Journal, 33(1),
64-86.
Heslin, P. A. (2005). Conceptualizing and evaluating career success. Journal of Organizational Behavior:
The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 26(2),
113-136.
Hirschi, A., Herrmann, A., Nagy, N., & Spurk, D. (2016). All in the name of work? Nonwork orientations
as predictors of salary, career satisfaction, and life satisfaction. Journal of Vocational Behavior, 95, 45-
57.

292
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Joo, B. K. B. ve Ready, K. J. (2012). Career satisfaction. Career Development International. 17(3), 276-
295.
Judge, T. A., Cable, D. M., Boudreau, J. W. & Bretz, R. D. Jr. (1994). An empirical investigation of the
predictors of executive career success (CAHRS Working Paper #94-08). Ithaca, NY: Cornell University,
School of Industrial and Labor Relations, Center for Advanced Human Resource Studies.
http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/cahrswp/233
Kahneman, D., & Deaton, A. (2010). High income improves evaluation of life but not emotional well-
being. Proceedings of the national academy of sciences, 107(38), 16489-16493.
Lounsbury, J. W., Loveland, J. M., Sundstrom, E. D., Gibson, L. W., Drost, A. W., & Hamrick, F. L.
(2003). An investigation of personality traits in relation to career satisfaction. Journal of career
assessment, 11(3), 287-307.
Martínez-León, I. M., Olmedo-Cifuentes, I., & Ramón-Llorens, M. C. (2018). Work, personal and
cultural factors in engineers’ management of their career satisfaction. Journal of Engineering and
Technology Management, 47, 22-36.
Martins, L. L., Eddleston, K. A., & Veiga, J. F. (2002). Moderators of the relationship between work-
family conflict and career satisfaction. Academy of management journal, 45(2), 399-409.
Ng, T. W., Eby, L. T., Sorensen, K. L., & Feldman, D. C. (2005). Predictors of objective and subjective
career success: A meta‐analysis. Personnel psychology, 58(2), 367-408.
Pollmann‐Schult, M. (2014). Parenthood and life satisfaction: Why don't children make people
happy?. Journal of Marriage and Family, 76(2), 319-336.
Rasdi, R.M., Ismail, M. and Garavan, T.N. (2011). Predicting Malaysian managers' objective and
subjective career success. The International Journal of Human Resource Management, 22 (17), 3528-
3549.
Seibert, S. E., Crant, J. M., & Kraimer, M. L. (1999). Proactive personality and career success. Journal of
applied psychology, 84(3), 416-427.
Wipulanusat, W., Panuwatwanich, K ve Stewart, R. A. (2018). Pathways to workplace innovation and
career satisfaction in the public service. International journal of organizational analysis. 26(5), 890-914.
Yap, M., Cukier, W., Holmes, M., & Hannan, C. A. (2010). Career satisfaction: A look behind the
races. Relations Industrielles/Industrial Relations, 65(4), 584-608.

293
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TOBİN’İN Q TEORİSİ VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE KONUT YATIRIMLARI İLİŞKİSİ:

2010-2019 DÖNEMİ

Dr. Öğr. Üyesi Cenap Mengü Tunçay

Orcid ID: 0000-0002-2842-2323
Doç.Dr. Atilla Gökçe
Orcid ID: 0000-0001-8287-4278
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

Özet
Ekonomide sermaye stokuna yapılan net ilaveler, iktisat biliminde yatırım olarak adlandırılmaktadır ve
yatırımlar sabit sermaye yatırımları, konut yatırımları ve stok yatırımları olmak üzere
sınıflandırılmaktadır. Ekonomide yatırım davranışlarını açıklamak amacıyla kullanılan makroekonomik
yatırım teorilerinden birisi, yatırımların q teorisi ya da James Tobin’in q teorisi olarak bilinen teoridir. Bu
çalışmada, konut yatırımlarının belirleyicilerini analiz etmek amacıyla, ekonomide yeni konut
yatırımlarının, makroekonomik yatırım teorilerinden Tobin’in q teorisinin ortaya koyduğu teorik ilişkiye
uygunluk gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bununla beraber, yeni konut
yatırımlarının ekonomide oluşan q rasyolarına ne ölçüde duyarlı olduğu ekonometrik olarak analiz
edilerek, Türkiye Ekonomisi’nde konut arzının belirleyicilerine yönelik q teorisi çerçevesinde bir
yaklaşım geliştirilmeye çalışılacaktır. James Tobin’in iktisat literatürüne kazandırdığı ve William
Brainard ile geliştirdiği yatırımların q teorisine göre, ekonomide yatırımlar (sabit sermaye yatırımları), q
rasyosunun fonksiyonu olarak değişme gösterir ve bu rasyo, sermayenin piyasa değerinin, sermayenin
yenileme maliyetine oranlanmasıyla elde edilir. Sermayenin piyasa değeri de beklenen getiri oranlarından
ve faiz oranlarından etkilendiği için q kuramı, yatırım oranlarıyla ilişkilendirilebilir. Sermayenin piyasa
değerinin, sermayenin maliyetine bölünmesiyle elde edilen q rasyosunun 1’den büyük olması durumunda
yatırımlar kazançlı hale gelmekte ve artmakta, 1’den küçük olması durumunda ise yatırım yapmak
kazançlı olmamaktadır. Çalışmada, Türkiye Ekonomisi için yeni konut yatırımlarının Tobin'in q teorisine
göre değişim gösterip göstermediği belirlenmeye çalışılmıştır. Yeni konut yatırımlarının q rasyolarına ne
kadar duyarlı olduğu ekonometrik olarak analiz edilmiştir. Ekonometrik bulgular, q rasyosundaki %1
artışın konut yatırımları üzerinde İstanbul’da % 1,1488 oranında artışa, İzmir’de % 0,6984 oranında artışa
ve Türkiye genelinde % 1,0926 oranında artışa, Ankara’da ise konut yatırımları üzerinde % 0,5149
oranında düşüşe neden olduğunu göstermektedir. Buna göre, konut yatırımlarının, Türkiye geneli,
İstanbul ve İzmir için q rasyosuna duyarlı olduğu, Ankara için ise konut yatırımlarının, konut
yatırımlarına etki eden karlılık dışı diğer faktörlere duyarlı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: Yatırımlar, Q Teorisi, Konut Yatırımları

294
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

THE RELATIONSHIP BETWEEN TOBIN'S Q THEORY AND HOUSING INVESTMENTS IN

TURKISH ECONOMY: 2010-2019 PERIOD

Abstract
Net additions to capital stock in economics are called investment in economics, and investments are
classified as fixed capital investments, housing investments and stock investments. One of the
macroeconomic investment theories, used to explain investment behavior in economics is the theory,
known as the q theory of investments or Tobin's q theory. In this study, it has been tried to determine
whether new housing investments in Turkey is changed according to the Tobin’s q theory. However,
within the framework of the theory of q, an approach will be tried to be developed for the determinants of
housing supply in Economy by doing econometric analysis in order to determine to what extent new
housing investments are sensitive to q ratios in the economy. According to q theory of investments,
developed by economist James Tobin and William Brainard in economic literature, investments (fixed
capital investments) in the economy vary as a function of q ratio, and this ratio is formed by the market
value of capital compared to the cost of renewal of capital. Q Theory can be associated with investment
rates, as the market value of capital is also affected by expected rates of return and interest rates.
Investments become profitable and increase if the ratio of q obtained by dividing the market value of the
capital by the cost of the capital is greater than 1, and if it is less than 1, it is not profitable to invest. In
this study, it has been tried to determine whether new housing investments in Turkey is changed
according to the Tobin’s q theory. The sensitivity of new housing investments to q ratios has been
analyzed by econometric analysis. Results of the analysis show that 1% increase in the q ratio; increases
the housing investments by 1.1488% in Istanbul, increases by 0.6984% in Izmir and increases by
1.0926% in Turkey, but, decreases the housing investments by 0.5149% in Ankara. According to the
results, it can be said that housing investments for Turkey, Istanbul and Izmir are sensitive to the q ratio,
but for Ankara, housing investments are sensitive to the factors other than profitability.

Key Words: Investments, Q Theory, Housing Investments

1. GİRİŞ

Ekonomide konut fiyatlarının zaman içindeki yükseliş eğilimi, birçok ekonomide olduğu gibi Türkiye
Ekonomisi’nde de görülmektedir. Konut fiyatları yükseldikçe, yeni konutların piyasa fiyatları artmakta ve
teorik olarak yeni konut yatırımlarının artmasıyla uzun dönemde konut arzı da artış göstermektedir.
Ekonomide sermaye stokuna yapılan net ilaveler, iktisat biliminde yatırım olarak adlandırılmaktadır ve
yatırımlar; sabit sermaye yatırımları, konut yatırımları ve stok yatırımları olmak üzere
sınıflandırılmaktadır. Ekonomide yatırım davranışlarını açıklamak amacıyla kullanılan makroekonomik
yatırım teorilerinden birisi, yatırımların q teorisi ya da James Tobin’in q teorisi olarak bilinen teoridir.
Bu makalede, konut yatırımlarının belirleyicilerini analiz etmek amacıyla, ekonomide yeni konut
yatırımlarının, makroekonomik yatırım teorilerinden Tobin’in q teorisinin ortaya koyduğu teorik ilişkiye
uygunluk gösterip göstermediği saptanmaya çalışılmıştır. Bununla beraber, yeni konut yatırımlarının
ekonomide oluşan q rasyolarına ne ölçüde duyarlı olduğu esneklik tahminleri ile analiz edilerek, Türkiye
Ekonomisi’nde konut arzının belirleyicisi olan unsurlara yönelik q teorisi bağlamında bir yaklaşım
geliştirilmeye çalışılacaktır.
295
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

2. YATIRIMLARIN Q TEORİSİ’NİN TEORİK ÇERÇEVESİ VE KONUT YATIRIMLARINA

UYGULANMASI

İktisatçı James Tobin’in iktisat literatürüne kazandırdığı ve William Brainard ile geliştirdiği yatırımların q
teorisine göre, ekonomide yatırımlar (sabit sermaye yatırımları), q rasyosunun fonksiyonu olarak değişme
gösterir ve bu rasyo, sermayenin piyasa değerinin, sermayenin yenileme maliyetine oranlanmasıyla elde
edilir. Sermayenin piyasa değeri de beklenen getiri oranlarından ve faiz oranlarından etkilendiğinden, q
kuramı’nın yatırım oranlarıyla ilişkilendirilebileceği ileri sürülmüştür (Duvander ve Forsberg, 2017).
Sermayenin piyasa değerinin, sermayenin maliyetine bölünmesiyle oluşan rasyoya, ortalama q rasyosu
adı verilir. Teoriye göre, ekonomide q rasyosu değerinin 1’den büyük olması durumunda yatırımlar
kazançlı hale gelmekte ve artmakta; 1’den küçük olması durumunda ise yatırım yapmak kazançlı
olmamaktadır (İçelliloğlu, 2015).
Tobin’in q kuramı, ekonomideki yatırım oranlarının, sermayenin marjinal değerinin, sermayenin marjinal
maliyetine oranına bağlı olması gerektiğini ortaya koymaktadır (Tobin,1969). Dolayısıyla, yeni ilave
birim sermayenin piyasa değerinde meydana gelen artışın, yeni ilave birim sermayenin maliyetine
bölünmesiyle elde edilen rasyoya marjinal q rasyosu adı verilir. Bu oranın 1’den büyük olması
durumunda yeni yatırımların yapılabilmesi, 1’e eşit olması durumunda yalnızca yenileme yatırımları ile
yetinilmesi, 1’den küçük olması durumunda ise yeni yatırımların yapılmaması söz konusudur (Özkazanç,
2006).
Yatırımların q teorisinin ortaya koyduğu q rasyosu, sabit sermaye yatırımlarını açıklamak üzere ortaya
konulsa da ve konut piyasasında konut yatırımlarını açıklamak üzere geniş ölçüde kullanılmasa da, Tobin
tarafından konut piyasasında konut yatırımlarını açıklamak üzere uygulamasının yapılabileceği
önerilmiştir (Jud ve Winkler, 2003).
Ekonomide konut yatırımları, q teorisinin özel bir uygulama biçimi ile açıklanabilir (Özkazanç, 2006).
Tobin’in q teorisi, reel yatırım faaliyetlerinin bir modeli olarak, konut yatırımlarına yönelik
uyarlandığında, q rasyosu, yapılan konutların fiyatlarının bu konutların inşa maliyetlerine oranı alınarak
hesaplanmakta ve rasyoya göre, konut fiyatları yükseldikçe, konut yatırımları yapmak konut yatırımcıları
için cazip hale gelmektedir (European Central Bank [ECB], 2013).
Yatırımların q kuramı, konut yatırımlarına yönelik uyarlandığında, hesaplanan ortalama q ya da marjinal
q rasyolarının değerlerinin de 1’den büyük ve 1’den küçük olma durumuna göre ekonomide konut
yatırımları değişme göstermektedir.
Konut yatırımlarına ilişkin Tobin’in q teoremi’nin ortalama q rasyosu hesaplamasına göre; konutun
piyasa değeri, konutun yenileme maliyetinin üzerinde ise, diğer bir deyişle nisbi olarak konutun fiyatı,
konut maliyetine göre yüksekse konutu yapan yatırımcılar, konut inşaatının sonucunda bir kar elde
edecekler ve konut fiyatları göreli olarak ne kadar yükselirse elde edilen kar da o kadar artacak,
dolayısıyla konut yatırımları ile konut fiyatları arasında pozitif ilişki olacaktır (Mishkin, 2018).
Dolayısıyla, ortalama q rasyosunun hesaplanan değeri 1’den büyük olduğunda konut yatırımları artmakta,
ortalama q rasyosunun hesaplanan değeri 1’den küçük olduğunda konut yatırımları yapılmamaktadır.
Konut yatırımlarına ilişkin Tobin’in q teoremi’nin marjinal q rasyosu hesaplaması bağlamında Berg ve
Berger (2005), homojen bir konut piyasasında Tobin’in q teorisi gereği, piyasada bir konutun marjinal
fiyatının, bu konutun marjinal üretim maliyetinden yüksek olduğu durumda, q  1 olduğunu, bu durumda
yatırımcıların daha fazla konut yatırımlarında bulunacaklarını; q  1 olursa karlılık olmayacağından konut
yatırımlarının yapılmayacağını öngörmektedir.

296
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Freimark (2020)’a göre, ekonometrik modellerde ortalama q rasyosu değerinin hesaplanması, marjinal q
rasyosu değerinin hesaplanmasına göre daha kolay yapılabilmektedir. Bu nedenle çoğunlukla analizlerde
ortalama q rasyosu değerlerinin hesaplamaları kullanılmaktadır.
Genellikle, yatırımcılar için marjinal q rasyosu değerine kıyasla, ortalama q rasyosu değeri en yüksek
öneme sahip olup, ampirik olarak gözlemlenebilir niteliktedir (Duvander ve Forsberg, 2017).
Sax (2014)’a göre, ampirik araştırmalarda marjinal q rasyosu değerinin gözlemlenmesi zor olduğundan,
genellikle araştırmacılar, sadece ortalama q rasyosu değerlerini gözlemlemekte ve analiz etmektedirler.
Konut piyasasına yönelik konut yatırımlarının q rasyolarına göre kısa ve uzun dönem esneklik hesaplama
analizlerinde ve q rasyosu hesaplamalarında cari dönem fiyatlarının kullanılması yeterli belirleyiciliğe
sahiptir. Bu nedenle, Tobin’in q kuramının konut yatırımlarını açıklamaya yönelik uyarlanmasında q
rasyosu, mevcut konutların ortalama cari dönem fiyatlarının ortalama konut yapım maliyetlerine
bölünmesiyle hesaplanmaktadır. Tobin’in q rasyosuyla ilgili birçok ampirik araştırmada marjinal q
rasyosunu gözlemlemek mümkün olmamakta, fakat ortalama q rasyosunu gözlemlemek mümkündür.

3. LİTERATÜR DEĞERLENDİRMESİ

İktisat literatüründe Tobin’in q teorisi ile konut yatırımlarını ilişkilendiren geniş ölçüde çalışma olmasa
da, yapılan çalışmalara ve elde edilen sonuçlara kronolojik olarak bakıldığında, konut yatırımlarını temsil
eden değişkenler ile hesaplanan q rasyosu değerleri arasında nedensellik analizleri ve konut yatırımlarını
temsil eden bazı değişkenlerin dönemsel olarak hesaplanan q rasyosu değerleriyle gösterdiği esneklikler
hesaplanmıştır.
Takala ve Tuomala (1990)’nın çalışmasında en küçük kareler yöntemi kullanılarak, 1972 - 1987
döneminin ikinci yarısı olan 1980 -1987 döneminde Finlandiya’daki konut yatırımlarının Tobin’in q
teorisi ile daha iyi açıklandığı ortaya konulmuştur.
Jaffee (1994)’nin çalışmasında, Tobin’in q teorisi ile İsveç’teki konut yatırımları arasında pozitif bir
korelasyon olduğu, düşük q rasyolarının yeni konut üretimlerini sınırladığı ortaya konulmuştur.
Barot ve Yang (2002)’ın çalışmasında, 1970 – 1998 yılları arasında üçer aylık veriler kullanılarak İsveç
ve İngiltere ekonomileri için nedensellik analizi yapılmış, her iki ülkede q rasyolarının konut
yatırımlarının nedeni, açıklayıcısı olduğu bulunmuştur. İsveç Ekonomisi için, uzun dönemde konut
maliyetlerine göre konut fiyatlarındaki % 1 artışın, konut yatırımlarında %2,8 oranında artış yarattığı
sonucuna ulaşılmıştır (Sax,2014).
Jud ve Winkler (2003)’in makalesinde, üçer aylık verilerle ABD Ekonomisi için analiz yapılmış, q
rasyosu değerleri aracılığıyla konut yatırımlarının tahmini yapılmaya çalışılmıştır. Yapı izinleri (iskan
belgeleri), yapı başlangıçları (inşaat ruhsatları) ve konut alımı için yapılan harcamalar, konut yatırımlarını
temsil eden değişkenler olarak ele alınmış ve konut yatırımları hangi değişkenle ele alınırsa alınsın, konut
yatırımlarının gelişiminde Tobin’in q teorisinin açıklayıcı ya da belirleyici olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Berg ve Berger (2005)’in çalışmasında, İsveç Ekonomisi için üçer aylık verilerle yapılan bir analizle
1993-2003 yılları arasında Tobin’in q teorisi ile inşaat ruhsatları ile temsil edilen konut yatırımları
arasında uzun dönemli, istikrarlı ve anlamlı yüksek bir korelasyon bulunmuş, q rasyosu değeri %1
değişirse, konut yatırımı olarak ele alınan yapı başlangıçlarının (inşaat ruhsatları) %6 oranından daha
fazla değişme göstereceği ortaya konulmuştur.
Grimes (2007)’in çalışmasında Yeni Zelanda Ekonomisi için bir analiz yapılarak, yeni konut arzının
Tobin’in q teorisinin öngördüğü şekilde q rasyolarına duyarlı olduğu bulunmuştur.
Caldera ve Johansson (2011)’un çalışmasında, OECD ülkelerinin ekonomilerinde konut arzının konut
fiyatlarına olan duyarlılığı analiz edilmiştir. Konut arzının konut fiyatlarına duyarlılığının önemli ölçüde
değişme gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Yeni konut arzının fiyat esnekliğinin Kıta Avrupası’nda ve
297
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
İngiltere’de daha katı iken, göreli olarak Kuzey Amerika’da ve bazı kuzey ülkelerinde daha esnek olduğu;
konut arzının bu esnekliğinin, sadece coğrafi sebeplere ve şehir karakteristiklerine bağlı olmayıp,
yapılaşmayla ilgili arazi ve planlama düzenleme politikalarına da bağlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sax (2014)’ın çalışmasında, 1998 – 2012 yılları arasında İsveç Ekonomisi’nde Tobin’in q rasyosu ile
bölgesel konut yatırımları arasındaki ilişki araştırılmıştır. Çalışma sonucunda, kısa dönemde konut
yatırımlarını belirleyen dinamiklerde Tobin’in q rasyolarının açıklayıcı ya da belirleyici olmadığı, ancak
uzun dönemde Tobin’in q rasyoları ile bölgesel konut yatırımları arasında pozitif korelasyon olduğu
bulunmuştur.

4. YATIRIMLARIN Q TEORİSİ VE TÜRKİYE’DE KONUT YATIRIMLARI

Türkiye’de konut yatırımlarının gösterdiği değişimlerin, ekonomi literatüründe yer alan yatırımların q
kuramının ortaya koyduğu teorik yapıyla açıklanabilirliğine yönelik dönemler itibariyle q rasyosu
değerlerinin hesaplanabilmesi için konut birim maliyetleri ve birim fiyatlarının elde edilmesi
gerekmektedir.
Türkiye Ekonomisi’nde konut yatırımlarında belirleyici olabilecek q rasyolarının pay kısmını
hesaplayabilmek için, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)’nın yıllık yayınlanan konut birim
fiyatları ele alınmıştır. Rasyonun payda kısmında yer alan maliyetler için de Hazine ve Maliye
Bakanlığı’nın yıllara göre yayınlamış olduğu bina inşaat maliyetleri verileri ele alınmıştır.
Hesaplanması gerekli q rasyosu değerleri, konut yatırımları için hesaplanacağından, mesken amaçlı
yapıların birim maliyetlerinin dikkate alınması gerekmektedir. Bina inşaat maliyetleri, mesken amaçlı
betonarme yapılar için inşaat sınıflarına göre dört farklı birim maliyet verisi olarak Hazine ve Maliye
Bakanlığı tarafından yayınlamaktadır. Bu maliyet verileri Tablo 1’de birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü
sınıf inşaat maliyetleri olarak yer almaktadır. Çalışmamızda her yıla ait temsili tek bir maliyet verisi
kullanılabilmesi için yayınlanan dört inşaat sınıfına ait maliyetlerin ortalamaları da hesaplanmış, bu
ortalama maliyet rakamlarına da tabloda yer verilmiştir. Çalışmanın q rasyosu hesaplamalarına yönelik
dört inşaat sınıfına ait maliyetlerin ortalaması olan maliyet rakamları kullanılmıştır.
Türkiye’ye ait verilerin yanı sıra, üç büyük ile ait verilerin mevcut olması nedeniyle ve analizi
detaylandırmak amacıyla Türkiye’de ve üç büyük il olan Ankara, İstanbul ve İzmir’de yıllara göre
mesken betonarme karkas bina inşaatı birim maliyetleri ve konut, mesken birim fiyatları, Tablo 1’de
sunulmuştur.

Tablo 1. Türkiye’de ve üç büyük ilde yıllara göre bina inşaatı birim maliyetleri ve birim fiyatları
(M2/TL)
A) Mesken
Betonarme Karkas
Bina İnşaatı
Maliyetleri 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Lüks İnşaat M2 966,6 1090, 1175, 1221, 1374,7 1516,3 1735,7
Maliyeti 876,7 876,7 5 67 74 94 1302,1 6 6 7
1 Sınıf İnşaat M2 603,6 681,1 734,2 1083,9
Maliyeti 547,5 547,5 7 2 4 763,1 813,16 858,53 946,96 9
2 Sınıf İnşaat M2 365,5 403,0 454,7 490,2 509,4
Maliyeti 3 365,53 3 4 1 7 542,89 573,18 632,22 723,71
3 Sınıf Insaat M2 258,8 285,4 322,0 347,1 360,8
Maliyeti 7 258,87 3 5 7 1 384,48 405,94 447,75 512,54
512,1 564,6 637,1 686,8 713,8 760,65 803,10 885,82 1014,0
Ortalama Maliyet 5 512,15 95 45 4 3 75 25 25 03
Kaynak: Hazine ve
298
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Maliye Bakanlığı
B) Konut Fiyat
İstatistikleri 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Tüm Türkiye
Konut Birim 1015, 1263, 1496, 1771, 2140, 2410,9 2598,6 2930,5
Fiyatları 38 1134,03 73 61 59 3 9 2 2848,3 1
Ankara Konut 946,6 1137, 1263, 1405, 1611, 1755,8 1873,7 2078,2 2204,7
Birim Fiyatları 0 1039,70 20 20 00 40 0 0 0 0
İstanbul Konut 1523, 1955, 2481, 3080, 3926, 4392,1 4663,9 5086,3 4938,3
Birim Fiyatları 90 1740,70 40 10 50 10 0 0 0 0
İzmir Konut Birim 1062, 1331, 1498, 1753, 2055, 2419,3 2833,9 3209,4 3384,3
Fiyatları 70 1186,70 10 10 50 20 0 0 0 0
Kaynak: TCMB

İktisat literatüründe ekonomilerde konut yatırımlarının açıklanmasına yönelik ortalama q rasyosu

değerleri dikkate alındığından, çalışmamızda da yatırımların q teorisinin, diğer bir deyişle Tobin’in q
teorisinin ortalama q rasyosu değerleri dikkate alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Bu bağlamda, Türkiye
Ekonomisi’nin yıllık dönemler itibariyle q rasyosu değerleri, Türkiye’de konut birim fiyatlarının,
ortalama konut birim maliyetlerine bölünmesiyle hesaplanmıştır.
Türkiye Ekonomisi’ne ilişkin q rasyosu değerlerinin hesaplamalarına yönelik tüm Türkiye’ye ait verilerin
yanı sıra, üç büyük ile ait verilerin de mevcut olması nedeniyle ve analizi detaylandırmak amacıyla q
rasyosu değerleri, Ankara, İstanbul ve İzmir için de hesaplanmıştır.
Hesaplanan q rasyosu değerlerinin, konut yatırımlarını açıklayıcılığı ile ilgili olarak, q rasyosu değerleri,
aynı dönemlerde yapılan konut yatırımlarını temsil eden, iskanı alınan daire sayısı ile ilişkilendirilmiştir.
İnşaat izinlerinin ya da inşaat ruhsatlarının konut yatırımlarını temsilen analize alınmaması, inşaat
ruhsatlarının alınmasını takiben inşaatların devam etmeme olasılığıdır. Satışa sunulmaya hazır dairelerin
genellikle iskanı alınan daireler olması ve iskanı alınmış dairelerin krediyle alıma imkan vermesi
nedeniyle, piyasada iskanı alınarak satışa sunulmaya hazır daire sayısının konut yatırımlarını daha iyi
temsil edebilecek mahiyette olması nedeniyle iskanı alınmış daire sayısı verileri, konut yatırımlarını
temsilen analize alınmıştır. Yıllara göre iskan belgeli daire sayıları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
istatistiklerinden alınmıştır.
Ele alınan dönemler itibariyle, Tablo 1 verileri incelendiğinde, Türkiye Ekonomisi’nde 2010-2019 yılları
arasında mesken betonarme karkas bina inşaatı ortalama metrekare birim maliyetleri, on yıl içinde
yaklaşık iki kat artış gösterirken; konut fiyatları, yaklaşık üç kat artış göstermiştir. Diğer bir ifadeyle,
birim maliyetlere oranla birim fiyatlardaki artış çok daha yüksek olmuş, fiyatların yükselmesine sebep
olan unsurlar, zaman içinde karlılığın yüksek olmasına sebep olmuştur.
Tablo 1’deki konut birim fiyatlarının, konut birim maliyetlerine bölünmesiyle elde edilmiş yıllara göre
hesaplanmış q rasyosu değerleri ile konut yatırımlarını temsil eden yapı izin belgeli ya da iskanı alınan
daire sayılarıyla birlikte, Türkiye ve üç büyük il olan Ankara, İstanbul ve İzmir için Tablo 2’de
verilmiştir.
Tablo 1’de yıllara göre açıkça görülebilen karlılıkta meydana gelen değişimler, Tablo 2’de hesaplanan q
rasyosu değerleri incelendiğinde de açıkça görülebilmektedir.
Tablo 2’deki hesaplamalara göre, konutların metrekare birim maliyetlerine oranla metrekare birim
fiyatlarının daha çok artmasının, q rasyosu değerlerini ve karlılığı arttırmakta olduğu görülmektedir. Bu
durumun da iskanı alınmış daire sayısı ile temsil edilen konut yatırımlarını önemli ölçüde pozitif
etkilediği görülmektedir.
Tablo 2’de konut yatırımlarını temsilen TÜİK’den elde edilen yapı izin belgeli ya da iskanı alınmış daire
sayıları incelendiğinde, daire sayılarının 2009 yılından 2019 yılına kadar 11 yıllık süre içerisinde
299
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ankara’da dalgalanma göstermekle beraber, tüm Türkiye, İstanbul ve İzmir’de genel bir artış trendinde
olduğu görülmektedir.

Tablo 2. Türkiye’de ve üç büyük ilde yıllara göre hesaplanan q rasyosu ve yapı izin belgeleri
C) Q Rasyosu
Hesaplamaları
(Q=Konut Fiyatı /
Konut Maliyeti) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Türkiye Konut
Yatırımlarına 1,982 2,214 2,237 2,348 2,579 2,998 3,169 3,235 3,215 2,890
Yönelik Q Rasyoları 58 25 89 93 33 33 61 72 43 04
Ankara Konut
Yatırımlarına 1,848 2,030 2,013 1,982 2,045 2,257 2,308 2,333 2,346 2,174
Yönelik Q Rasyoları 28 06 83 59 6 4 26 07 06 25
İstanbul Konut
Yatırımlarına 2,975 3,398 3,462 3,894 4,485 5,500 5,774 5,807 5,741 4,870
Yönelik Q Rasyoları 49 80 75 09 03 04 08 35 89 10
İzmir Konut
Yatırımlarına 2,074 2,317 2,357 2,351 2,552 2,879 3,180 3,528 3,623 3,337
Yönelik Q Rasyoları 97 09 20 27 99 11 53 69 07 56

D) Yapı İzin Belgesi

(İskan) Alınan
Daire Sayısı 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Türkiye Yapı İzin
Belgesi (İskan) 42975 55676 55633 72633 77759 73294 75417 83351 89365 73532
Alınan Daire Sayısı 5 9 1 9 6 8 4 7 1 5
Ankara Yapı İzin
Belgesi (İskan)
Alınan Daire Sayısı 63766 65650 66543 79963 78216 66746 59363 67275 62859 53722
İstanbul Yapı İzin
Belgesi (İskan) 10541 13800 14830 14910 15895 16124 15794 13578
Alınan Daire Sayısı 55233 5 98546 2 6 2 3 5 2 8
İzmir Yapı İzin
Belgesi (İskan)
Alınan Daire Sayısı 29288 39491 37915 43589 44526 46892 47067 49856 56845 39485
Kaynak : TÜİK

Ele alınan dönemler itibariyle, tüm Türkiye ve üç büyük il olan Ankara, İstanbul ve İzmir için hesaplanan
q rasyosu değerleri ile konut yatırımlarının birlikte gösterdiği değişimler, Tablo 3’de yer almaktadır.
Tablo 3’de yer alan veriler dikkate alındığında, hesaplanan q rasyosu değerleriyle iskan belgeli konut
sayısı ile temsil edilen konut yatırımlarının tüm Türkiye, İstanbul ve İzmir’de aynı yönde birlikte değişim
gösterdiği, Ankara’da ise dalgalanma gösterdiği anlaşılmaktadır.

Tablo 3. Türkiye’de ve üç büyük ilde yıllara göre q rasyoları ve yapı izin belgelerinin birlikte
değişimleri
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Türkiye Konut
Yatırımlarına 1,982 2,214 2,237 2,348 2,579 2,998 3,169 3,235 3,215 2,890
Yönelik Q 58 25 89 93 33 33 61 72 43 04
Rasyoları
Türkiye Yapı İzin
Belgesi (İskan) 42975 55676 55633 72633 77759 73294 75417 83351 89365 73532
Alınan Daire 5 9 1 9 6 8 4 7 1 5
Sayısı
300
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Ankara Konut
Yatırımlarına 1,848 2,030 2,013 1,982 2,045 2,257 2,308 2,333 2,346 2,174
Yönelik Q 28 06 83 59 6 4 26 07 06 25
Rasyoları
Ankara Yapı İzin
Belgesi (İskan)
63766 65650 66543 79963 78216 66746 59363 67275 62859 53722
Alınan Daire
Sayısı

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
İstanbul Konut
Yatırımlarına 2,975 3,398 3,462 3,894 4,485 5,500 5,774 5,807 5,741 4,870
Yönelik Q 49 80 75 09 03 04 08 35 89 10
Rasyoları
İstanbul Yapı İzin
Belgesi (İskan) 10541 13800 14830 14910 15895 16124 15794 13578
55233 98546
Alınan Daire 5 2 6 2 3 5 2 8
Sayısı

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
İzmir Konut
Yatırımlarına 2,074 2,317 2,357 2,351 2,552 2,879 3,180 3,528 3,623 3,337
Yönelik Q 97 09 20 27 99 11 53 69 07 56
Rasyoları
İzmir Yapı İzin
Belgesi (İskan)
29288 39491 37915 43589 44526 46892 47067 49856 56845 39485
Alınan Daire
Sayısı

Tüm Türkiye ve üç büyük il için hesaplanan q rasyoları ile iskan belgeli daire sayılarının yıllara göre
birlikte gösterdiği bu değişimler, Grafik 1, Grafik 2, Grafik 3 ve Grafik 4’de görülebilmektedir.

Grafik 1. Türkiye yıllara göre iskan belgeli daire sayısı ve konut yatırımlarına yönelik q rasyoları
1000000 3,5
900000
3
800000
İskanlı Daire Sayısı

700000 2,5
Q Rasyosu

600000 2
500000
400000 1,5
300000 1
200000
0,5
100000
0 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Yıllar
Türkiye Konut Yatırımlarına Yönelik Q Rasyoları Yapı İzin Belgesi (Iskan) Alınan Daire Sayısı Türkiye

301
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Grafik 2. Ankara ili yıllara göre iskan belgeli daire sayısı ve konut yatırımlarına yönelik q rasyoları
90000 2,5
80000
70000 2
İskanlı Daire Sayısı

60000

Q Rasyosu
1,5
50000
40000
1
30000
20000 0,5
10000
0 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Yıllar
Ankara Konut Yatırımlarına Yönelik Q Rasyoları Yapı İzin Belgesi (Iskan) Alınan Daire Sayısı Ankara

Grafik 3. İstanbul ili yıllara göre iskan belgeli daire sayısı ve konut yatırımlarına yönelik q
rasyoları
180000 7
160000 6
140000
İskanlı Daire Sayısı

5
120000
Q Rasyosu

100000 4
80000 3
60000
2
40000
20000 1
0 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Yıllar
İstanbul Konut Yatırımlarına Yönelik Q Rasyoları Yapı İzin Belgesi (Iskan) Alınan Daire Sayısı İstanbul

302
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Grafik 4. İzmir ili yıllara göre iskan belgeli daire sayısı ve konut yatırımlarına yönelik q rasyoları
60000 4
3,5
50000
3
İskanlı Daire Sayısı

40000
2,5

Q Rasyosu
30000 2
1,5
20000
1
10000
0,5
0 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Yıllar
İzmir Konut Yatırımlarına Yönelik Q Rasyoları Yapı İzin Belgesi (İskan) Alınan Daire Sayısı İzmir

Bu durumda tüm Türkiye ve üç büyük il için hesaplanan q rasyosu değerleri değişiminin, yapı izin belgesi
alınan daire sayısındaki değişimi açıklaması söz konusu olabilecektir. Dolayısıyla q rasyosunun
değerlerinin yatırımlar üzerindeki belirleyiciliğinin, konut yatırımlarının ne ölçüde q rasyosu değerlerine
duyarlılığının mevcut olduğunu tespit edebilmek için Tablo 3 verilerinin kullanıldığı ekonometrik bir
analizin yapılması gerekmektedir.

5. EKONOMETRİK MODEL, DATA ve METODOLOJİ

Teoriye göre, q rasyosu değerindeki değişimin yapı izin belgesi alınan daire sayısındaki değişimi
açıklaması beklenir Ekonometrik olarak bu ilişki, denklem (1)’in tahmini ile görülebilir. Buna göre;
𝑙𝑛𝑌𝑡 = 𝑙𝑛𝛼 + 𝛽𝑙𝑛𝑋𝑡 + 𝑢𝑡 (1)
regresyonu en küçük kareler ile üç büyük ilimiz ve Türkiye geneli için tahmin edilecektir. Denklem
(1)’de 𝑌𝑡 yapı izin belgesi alınan daire sayısını, 𝑋𝑡 ise q rasyosunu temsil etmektedir. 𝛼 ve 𝛽
parametreler, 𝑢𝑡 ise 𝑢~𝑖𝑖𝑑(0, 𝜎 2 ) özelliklerine sahip hata terimidir. Regresyon denkleminde tercih edilen
matematiksel form, q rasyosu değerindeki yüzde değişimin yapı izin belgesi alınan daire sayısı üzerindeki
yüzde etkisinin tahminini verecektir, diğer ifadeyle 𝛽 tahminleri esneklik değerleridir.
Veri seti 2010-2019 yıllarını kapsayan on yıllık gözlem içermektedir. Yapı izin belgesi alınan daire sayısı
2002 yılından itibaren gözlenmesine rağmen, q rasyosu 2010 yılından itibaren yıllık bazda
hesaplanabilmektedir. Verilerdeki bu kısıt, en küçük kareler yöntemi dışında etkin alternatif tahmin
yöntemlerinin kullanılmasına olanak vermemektedir.
Grafiklerde yapı izin belgesi alınan daire sayısı ile q rasyosu arasındaki serpilme (scatter) diyagramları,
Kernel yoğunlukları ve %95 için güven elipsleri ile birlikte sunulmuştur.

303
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Grafik 1. Türkiye ve üç büyük ilde iskan belgeli daire sayıları ile q rasyoları arasında serpilme
diyagramları
Ankara İstanbul
100,000 240,000

YAPI İZİN BELGESİ ALINAN DAİRE SAYISI

YAPI İZİN BELGESİ ALINAN DAİRE SAYISI

90,000 200,000

80,000 160,000

70,000 120,000

60,000 80,000

50,000 40,000

40,000 0

1.6 1.8 2.0 2.2 2.4 2.6 2.8 1 2 3 4 5 6 7 8

Q RASYOSU Q RASYOSU

İzmir Türkiye
70,000 1,200,000
YAPI İZİN BELGESİ ALINAN DAİRE SAYISI

YAPI İZİN BELGESİ ALINAN DAİRE SAYISI

60,000 1,000,000

50,000 800,000

40,000 600,000

30,000 400,000

20,000 200,000

1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5
Q RASYOSU Q RASYOSU

Grafiklerde gözlem çiftlerinin dağılımı incelendiğinde, Ankara dışında yapı izin belgesi alınan daire
sayısı ile q rasyosu değerleri arasındaki pozitif ilişki izlenmektedir.

304
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 4. Tahmin sonuçları
Breusch-
𝑙𝑛𝛼 𝛽 𝑅2 White
Godfrey
11,4861 -0,5149 1,8259 1,8304
Ankara (32,0487) (-1,0904) 0,1294 [0,4013] [0,4004]
[0,0000] [0,3073]
10,0201 1,1488 0,0316 4,1556
İstanbul (28,1852) (4,8972) 0,7498 [0,9843] [0,1252]
[0,0000] [0,0012]
9,9546 0,6984 0,6341 1,1659
İzmir (47,3974) (3,4463) 0,5975 [0,7283] [0,5582]
[0,0000] [0,0087]
12,3728 1,0926 2,2438 1,9179
Türkiye (59,8998) (5,2320) 0,7738 [0,3257] [0,3833]
[0,0000] [0,0008]
Notlar: 1. Model parametreleri en küçük karelerle tahmin edilmiştir. 2. Parantezler standart hataları, köşeli parantezler p
oranlarını içerir. 3. Otokorelasyon sınamasında 2 gecikme için Breusch-Godfrey kullanılmıştır, %99 güvenle artıklarda
otokorelasyon yoktur. 4. Değişen varyans sınaması için White kullanılmıştır ve %99 güvenle artıklarda değişen varyans
yoktur.

Ekonometrik bulgular q rasyosundaki %1 artışın yapı izin belgesi alınan daire sayısı üzerinde, Ankara’da
%0,5149 oranında düşüşe, İstanbul’da %1,1488 oranında artışa, İzmir’de %0,6984 oranında artışa ve
Türkiye genelinde %1,0926 oranında artışa neden olduğunu göstermektedir. Ankara dışındaki diğer
bölgeler için bu tahminler, t sınamasında %99 güvenle istatistiksel olarak anlamlıdır. Modelin açıklama
gücü 𝑅2 , yapı izin belgesi alınan daire sayısındaki değişimlerin, q rasyosundaki değişimlerle açıklanan
oranını vermektedir. Bu oran yaklaşık olarak Ankara için %13, İstanbul için %75, İzmir için %60 ve
Türkiye geneli için %77’dir. Açıklayıcı değişken olarak sadece q rasyosu kullanılmasına rağmen modelin
açıklama gücü oldukça dikkat çekicidir. Bu bulgu Ankara dışında, q rasyosu değerinin yapı izin belgesi
alınan daire sayısı üzerinde oldukça etkili olduğunun kanıtıdır.

6. SONUÇ

Yatırımların q kuramı ya da Tobin’in q kuramı, ekonomide konut yatırımlarına uyarlandığında; konut

yatırımlarının, yapılan konutların fiyatlarının bu konutları inşa maliyetlerine oranlanarak hesaplanan q
rasyolarının fonksiyonu olarak değişim gösterdiğini ortaya koyan bir kuram olup, konut yatırımlarının
ekonomide birçok farklı değişkene de bağlı olması nedeniyle az sayıda çalışmanın içeriğinde yer almıştır.
Hatipoğlu ve Tanrıvermiş (2017)’ye göre, Türkiye’de konut yatırımlarını arz ve talep açısından etkileyen
faktörler bulunmaktadır. Talep açısından bu faktörler; nüfus artışı, nüfusun yaş dağılımı, göç, hanehalkı
büyüklüğü gibi demografik faktörlerle, GSYİH, kişi başı gelir, istihdam, büyüme oranı, faiz oranı, konut
kredileri, kentleşme olarak sınıflandırılmaktadır. Arz açısından, bu faktörler; inşaat sektörünün GSYİH
içindeki payı, inşaat sektörüne açılan krediler, inşaat ruhsatları ve istihdam düzeyinin etkileri olarak
sıralanmıştır. Güler ve Gökçe (2020)’ye göre, ekonomide beklentiler de konut fiyatlarını etkileyen
değişkenlerden biri olmaktadır. Dolayısıyla, beklentiler de fiyatlar kanalıyla konut yatırımlarını
etkilemektedir.
Avrupa Merkez Bankası olan ECB (2013)’ye göre; yapı yapmaya elverişli arazilerin yetersizliği, yapı
izinlerinin alımına yönelik zaman alıcı kurumsal prosedürler, inşaatın başlangıcı ve bitişi arasında geçen
zaman gibi piyasada ticareti engelleyen aksaklıklar olarak sayılabilecek unsurlar, konut yatırımlarına etki
edebilmekte ve konut yatırımlarının q rasyosuna olan intibakını yavaş etkileyebilmektedir.
Yatırımların q teorisinin ortaya koyduğu anlayışa göre; konut fiyatları yükseldikçe, konut yatırımı
yapmak konut yatırımcıları için cazip hale gelmekte ve konut yatırımları artmaktadır. Dolayısıyla, konut
305
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
yatırımlarının, q rasyolarının artan fonksiyonu olması söz konusudur. Bu çalışmada elde edilen
ekonometrik bulgular, q rasyosundaki %1 artışın yapı izin belgesi alınan daire sayısı üzerinde, İstanbul’da
% 1,1488 oranında artışa, İzmir’de % 0,6984 oranında artışa ve Türkiye genelinde % 1,0926 oranında
artışa neden olduğunu göstermekte, Ankara’da ise yapı izin belgesi alına daire sayısı üzerinde % 0,5149
oranında düşüşe neden olduğunu göstermektedir.
Buna göre, yapılan konut yatırımlarının, tüm Türkiye, İstanbul ve İzmir için q rasyosuna duyarlı bir yapı
gösterdiği söylenebilmektedir. Ankara için teorik beklentiye uygun olmayan bir sonuca ulaşılması,
Ankara için konut yatırımlarında bulunan yatırımcıların, konut yatırımlarına etki eden ancak maliyetlere
oranla karlılığın dışında, diğer faktörlere duyarlı olduklarını göstermektedir. Öztürk ve Fitöz (2009)
makalesine göre kişi başına milli gelir, konut fiyatları ve M2 parasal büyüklüğündeki artış yani likidite
genişlemesi ile konut arzı arasında pozitif yönlü ilişki söz konusudur. Yener (2016)’ya göre kentleşme,
göç, nüfus ve hane halkı sayısının artışı, gelir/servet artışı, konut kredisi faiz oranlarının düşmesi, konut
tüketim alışkanlıklarının değişmesi, kentsel dönüşüm süreci ve konut üretimindeki yüksek üretici karı
konut arzını etkilemektedir. Bu makalelerdeki bulgulara göre de şüphesiz konut yatırımlarını açıklayan
diğer değişkenler de mevcuttur. Konut yatırımlarına yönelik maliyete göre karlılığın dışında etkili
olabilecek diğer faktörlerin Ankara’daki konut yatırımları için daha baskın rol oynadığı söylenebilir.

KAYNAKLAR
Barot, B. ve Yang, Z. (2002). House prices and housing investment in Sweden and the UK: Econometric
analysis for the period 1970–1998. Review of Urban & Regional Development Studies, Volume 14, Issue
(2), 189-216.
Berg, L. ve Berger, T. (2006). The Q theory and the Swedish housing market - an empirical test. The
Journal of Real Estate Finance and Economics, 33(4), 329-344.
Coşkun, Y. (2016). Konut fiyatları ve yatırımı: Türkiye için bir analiz. Ömer Halisdemir Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 201-217.
Duvander, S. ve Forsberg, E. (2017). Tobin’s q–what to do?.. (Doktora tezi, Lund University, Lund).
Erişim adresi https://lup.lub.lu.se/student-papers/search/publication/8909821
European Central Bank. (2013). Monthly bulletin. Erişim adresi
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/mobu/mb201305en.pdf?a5d71bfbca090e7de4188512074842b5
Freimark, J. D. (2020). Tobin’s Q theory of investment applied to the United States housing
market (Doktora tezi, Washington State University, Washington). Erişim adresi http://ses.wsu.edu/wp-
content/uploads/2020/07/FREIMARK-MS-Project.pdf
Grimes, A. (2007). Impacts of land availability, housing supply and planning infrastructure on New
Zealand house prices. Treasury & Reserve Bank of New Zealand conference ‘The Business Cycle,
Housing and the Role of Policy, Wellington.
Güler, İ. ve Gökçe, A. (2020). Yabancılara konut satışı ile konut balonu ilişkisinin GSADF sınamaları ile
araştırılması: Türkiye geneli ve İstanbul, Antalya illeri örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55
(2), 989-1007.
Hatipoğlu, Ü. ve Tanrıvermiş, H. (2017). Türkiye’de arz ve talep açısından konut yatırım tercihlerini
etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Bankacılar Dergisi, (100), 49-75.
Hazine ve Maliye Bakanlığı (2020). Bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri. Erişim adresi
https://www.hmb.gov.tr/
İçellioğlu, C. Ş., (2015). Gayrimenkul ekonomisi. İstanbul: Derin Yayınları.
306
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Jaffee, D. M. (1994). The Swedish real estate crisis. UC Berkeley Fisher Center Working Papers Series.
University of California. Erişim adresi
http://faculty.haas.berkeley.edu/jaffee/Papers/Sweden.pdf
Jud, G. D. ve Winkler, D. T. (2003). The Q theory of housing investment. The Journal of Real Estate
Finance and Economics, 27(3), 379-392.
Mishkin, F. S. (2018). Makroekonomi politika ve uygulama. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Özkazanç, Ö., Berberoğlu, C. N., Eren, E., Parasız, M. ve Yıldırım, K. (2006). İktisat teorisi. Eskişehir:
TC Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Öztürk, N., ve Fitöz, E. (2009). Türkiye’de konut piyasasının belirleyicileri: Ampirik bir
uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 5(10), 21-46.
Sánchez, A. C. ve Johansson, Å. (2011). The price responsiveness of housing supply in OECD
countries. OECD Economics Department Working Papers. OECD Publishing.
Sax, K. P. (2014). Tobin’s Q theory and regional housing investment: Empirical analysis on Swedish
data. (Master tezi). Erişim adresi
http://uu.diva-portal.org/smash/get/diva2:726815/fulltext01.pdf
Takala, K., ve Tuomala, M. (1990). Housing investment in Finland. Finnish Economic Papers, University
of Helsinki. Erişim adresi
https://www.researchgate.net/profile/Kari_Takala/publication/227436519_Housing_investment_in_Finla
nd/links/00463529707c40f683000000.pdf
Tobin, J. (1969). A general equilibrium approach to monetary theory. Journal of Money, Credit and
Banking, 1(1), 15-29.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2020). Konut birim fiyatları. Erişim adresi
https://www.tcmb.gov.tr/
Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Yapı izin istatistikleri. Erişim adresi https://www.tuik.gov.tr/tr/

307
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬

‫‪Human resources development at the universities in the light of the recent trends‬‬

‫‪Dr. Mossa Ramadan Shareha‬‬

‫‪Aljabel Alkarbey University- Libya‬‬

‫‪Abstract‬‬
‫‪The research tiltle is:Human resources development in the universities in the light of the recent trends.The‬‬
‫‪objectives of the current research are to identify the meaning of the human resource development, its‬‬
‫‪objectives, its related recent trends, and finally reaching the proposed procedures to develop the human‬‬
‫‪resources in the universities in the light of the recent trends. The current research adopted the descriptive‬‬
‫‪method to study the problem, and reached-via its conclusions- to a group of proposed procedures to‬‬
‫‪achieve its objectives including paying full attention to on-job continuous training, encouraging the‬‬
‫‪developmental and research projects, enhancing confidence in the university scientific researches and‬‬
‫‪supporting them morally and financially, holding symposia, conferences and meetings etc.. Thus, these‬‬
‫‪branches represent important mechanisms to develop, transfer, and exchange of knowledge within and‬‬
‫‪outside the university in a way that contributes in developing its human resources and achieving‬‬
‫‪excellence in their practical and research performance.‬‬
‫‪Keywords: Humman resources, Development, Universities, Recent trends‬‬

‫تنمية الموارد البشرية بالجامعات في ضوء اإلتجاهات الحديثة‬

‫د‪ .‬موسى رمضان شريحة ‪ -‬كلية االقتصاد بالرجبان ‪ -‬جامعة الجبل الغربي‬

‫مستخلص البحث باللغة العربية‪:‬‬

‫ً‬
‫هدف البحث إلى التعرف على تنمية الموارد البشرية وأهدافها‪ ،‬وأهم اإلتجاهات الحديثة بشأنها‪ ،‬وأخيرأ التوصل إلى إجراءات مقترحة‬
‫لتنمية الموارد البش رية بالجامعات في ضوء اإلتجاهات الحديثة‪ ،‬واستخدام المنهج الوصفي لدراسة المشكلة‪ ،‬وتوصل في نتائجه إلى‬
‫مجموعة من اإلجراءات المقترحة لتحقيق أهدافه‪ ،‬ومنها االهتمام بالتدريب المستمر على رأس العمل‪ ،‬وتشجيع االعمال البحثية والتطويرية‬
‫وتعزيز الثقة في البحث العلمي الجامعي ودعمه معنويا ً ومادياً‪ ،‬وعقد اللقاءات والمؤتمرات والندوات العلمية وغيرها‪ ،‬حيث تمثل هذه‬
‫الروافد آليات لنقل وتبادل وتطوير المعرفة داخل الجامعة وخارجها بالشكل الذي يسهم في تنمية مواردها البشرية‪ ،‬وتحقيق تميزا ً في أدائهم‬
‫البحثي والعملي‪.‬‬

‫الكلمات المفتحية‪ :‬الموارد البشرية‪ ،‬التنمية‪ ،‬الجامعات‪ ،‬االتجاهات الحديثة‬

‫مقـــدمة‪:‬‬
‫يعتبر العنصر البشري في أي منظمة على مختلف مستوياتها اإلدارية الركيزة األساسية التي تعتمد عليه في تنفذ أهدافها وتحقيق نجاحها‪،‬‬
‫ومن ثم ينبغي على اإلدارة حسن تنمية أفرادها وبناء قدراتهم من خالل ربط أهدافهم بأهداف المنظمة‪ ،‬والعمل على إيجاد مناخ تنظيمي من‬
‫شأنه تدعيم المشاركة والشعور بالمسئولية والوالء في العمل والرضاء الوظيفي‪ ،‬وبذلك تبرز أهمية تنمية الموارد البشرية من خالل‬
‫المستويات العليا إلى المستويات التنفيذية في كافة المجاالت كعامل فعال في تنفيذ خطط التعديل الهيكلي‪ ،‬وتحقيق القدرة التنافسية للمنظمة‬
‫والمحافظة على استمرارها وبقائها‪ ،‬وزيادة إنتاجيتها وتحسين أدائها في بيئة العمل المتغيرة‪.‬‬
‫كما تعبر الموارد البشرية عن الثروة األساسية في الجامعة على اعتبار أنها تمثل العنصر الرئيسي في العملية اإلنتاجية أو الخدمية‪ ،‬كما‬
‫أنها تضم كل العاملين بها مهما تنوعت مهاراتهم‪ ،‬واختلف أعمالهم‪ ،‬وتباينت جنسياتهم‪ ،‬ونظرا ً ألنها تمتلك عقالً تفكر به وأحاسيسا ً‬
‫ومشاعرا ً تنفعل بها‪ ،‬فمن ثم فهي قادرة على العطاء إذا وظفت ما تملك من أفكار ومشاعر وأحاسيس توظيفا ً إيجابيا ً (جمال أبوالوفا‪،2011،‬‬
‫ص‪ .)145‬وبنا ًء على ذلك جاء هذا البحث لدراسة تنمية الموارد البشرية بالجامعات في ضوء اإلتجاهات الحديثة‪.‬‬
‫‪308‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬

‫مشكلة البحث‪:‬‬
‫تواجه الجامعات الليبية مجموعة متنوعة من التحديات والمشكالت‪ ،‬التي تكبل حركتها وتقيد انطالقها وتقلل من جودة األداء فيها‪ ،‬ومن هذه‬
‫المشكال ت التوسع الكمي على حساب الجودة والنوعية وانحصار رسالتها في التدريس وضآلة ميزانيتها‪ ،‬وانخفاض أداء إدارتها‪ ،‬ومستوى‬
‫خريجيها‪ ،‬وغياب التنسيق بين الجامعات ومتطلبات التنمية وسوق العمل‪ ،‬فضالً عن المشكالت التي تتعلق بتنمية القيادات األكاديمية و‬
‫اإلدارية‪ ،‬وهي المشكالت التي بدورها تؤثر على الجامعة في أداء رسالتها وتحقيق أهدافها‪ ،‬األمر الذي يتطلب منها إعدادا ً جيدا ً لمواردها‬
‫البشرية‪ ،‬لكي تتمكن من تنفيذ رؤيتها وخطتها اإلستراتيجية بكفاءة وفعالية‪ ،‬وتحقيق ميزة تنافسية في السوق المحلي والدولي(أحمد‬
‫الصغير‪ ،2008،‬ص‪ .)8‬وفي ضوء ما سبق تبلورت مشكلة البحث في السؤال الرئيسي التالي‪:‬‬
‫كيف يمكن تنمية الموارد البشرية بالجامعات في ضوء اإلتجاهات الحديثة ؟‬
‫ويتفرع من السؤال الرئيسي األسئلة الفرعية التالية‪:‬‬
‫ما هية تنمية الموارد البشرية وأهدافها وفلسفتها ومبرراتها ؟‬
‫ما أهم اإلتجاهات الحديثة في تنمية الموارد البشرية ؟‬
‫ما اإلجراءات المقترحة لتنمية الموارد البشرية في ضوء اإلتجاهات الحديثة ؟‬

‫أهمية البحث‪:‬‬
‫تكمن أهمية البحث في تناوله مشكلة من المشاكل المهمة والتي تشغل فكر المهتمين بتطوير التعليم الجامعي وتحديثه وهي مشكلة استثمار‬
‫الموارد البشرية بالجا معات وتنميتهم من اجل االرتقاء باألداء الجامعي‪ ،‬كما يعرض مفهوم تنمية الموارد البشرية وأهدافها وفلسفتها‪،‬‬
‫ومبرراتها‪ ،‬ويضع إجراءات مقترحة لذلك في ضوء اإلتجاهات الحديثة‪.‬‬
‫أهداف البحث‪:‬‬

‫استهدف البحث إلى‪:‬‬

‫التعرف على تنمية الموارد البشرية من حيث مفهومها‪ ،‬وفلسفتها‪ ،‬ومبرراتها‪.‬‬
‫التعرف على اإلتجاهات الحديثة في مجال تنمية الموارد البشرية‪.‬‬
‫التوصل إلى إجراءات مقترحة لتنمية الموارد البشرية بالجامعات في ضوء اإلتجاهات الحديثة‪.‬‬
‫منهج البحث‪:‬‬

‫استخدم البحث المنهج الوصفي لدراسة المشكلة حيث يهتم بوصف الظاهرة اعتمادا ً على جمع الحقائق والبيانات ومعالجتها وتحليلها تحلي ً‬
‫ال‬
‫كافيا ً الستخالص داللتها وتفسيرها وتحليلها ولعله أنسب المناهج للتعرف على ماهية تنمية الموارد البشرية وأهدافها وفلسفتها‪ ،‬والتوصل‬
‫إلى إجراءات مقترحة لتنمية الموارد البشرية في ضوء اإلتجاهات الحديثة‪.‬‬

‫مصطلحات البحث‪:‬وتتمثل في اآلتي‪(:‬علي السلمي‪،1997 ،‬ص‪)51‬‬

‫تنمية الموارد البشرية‪Human Resources Development:‬‬
‫هي تلك العملية المتكاملة والمخططة موضوعيا ً والهادفة إلى إيجاد قوة عمل متناسبة مع متطلبات العمل في المنظمة والمتفهمة لظروف‬
‫وقواعد وأساليب األداء المطلوب وإمكانياته‪ ،‬والقدرة على تطبيق تلك القواعد واألساليب والراغبة في أداء األعمال باستخدام ما لديها من‬
‫قدرات ومهارات‪.‬‬
‫التعليم‪Education:‬‬
‫وهو عملية تطوير المعرفة والقيم واإلدراك المطلوبة لجميع جوانب الحياة بدالً من المعارف والمهارات المتعلقة بمجاالت معينة من‬
‫النشاط‪.‬‬
‫التعلم‪Learning :‬‬
‫هو تغير دائم نسبيا ً في السلوك الذي يحدث نتيجة للممارسة أو التجربة‪ ،‬وهو أكبر عملية تحدث في التكيف البشري‪.‬‬
‫التدريب‪Training :‬‬
‫هو تعديل ممنهج ومنظم للسلوك من خالل تعلم المواقف والبرامج والتعليمات التي تمكن األفراد من تحقيق مستويات المعرفة والمهارة‬
‫والكفاءة الالزمة للقيام بعملهم على نحو فعال‪.‬‬

‫التطوير‪Development:‬‬
‫هو نمو وإدراك الفرد لقدراته وإمكانياته من خالل توفير التعلم والخبرات التعليمية‪.‬‬
‫‪309‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫الدراسات السابقة‪:‬‬
‫هناك عدة دراسات علمية ذات الصلة بموضوع البحث ومنها‪:‬‬
‫‪ " -1‬تنمية الموارد البشرية وأهميتها في تحسين اإل نتاجية وتحقيق الميزة التنافسية "(‪ :)2011‬استهدفتهذه الدراسة التعرف على أهمية‬
‫التدريب ودوره في تنمية الموارد البشرية‪ ،‬وأثرتنمية الموارد البشرية في تحسين اإلنتاجية ودعم الميزة التنافسية للمنظمة‪ ،‬واعتمدت هذه‬
‫الدراسة على المنهج الوصفي لجمع المعلومات والحقائق عن موضوع الدراسة من أجل التوصل إلى النتائج والتوصيات‪ ،‬ومن أهم النتائج‬
‫التي توصلت إليها هي‪ :‬أن التدريب يعد أحد السبل المهمة لتكوين جهاز إداري كفؤ يتحمل أعباء التنمية االقتصادية واالجتماعية‪ ،‬ويزود‬
‫الموارد البشرية بالمعلومات والمهارات واألساليب العلمية المتطورة عن طبيعة األعمال الموكلة إليهم وتحسين وتطوير مهاراتهم وقدراتهم‬
‫ومحاولة تغيير سلوكهم واتجاههم بشكل إيجابي وبالتالي يرفع مستوى األداء والكفاءة واإلنتاجية‪(.‬بارك نعيمة‪)2011 ،‬‬
‫‪ " -2‬تنمية الموارد البشرية في ضوء تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة في الجامعات " (‪: )2011‬‬
‫استهدفت هذه الدراسةالتعرف على خطوات نظامإدارة الجودة الشاملة في الجامعات وأثرها على الموارد البشرية العاملة‪ ،‬والتطرق إلى‬
‫بعض تجارب الجامعات في العالم في تطبيق إدارة الجودة الشاملة في الجامعات وتخريج كوادر بشرية متميزة‪ ،‬واعتمدت هذه الدراسة على‬
‫المنهج الوصفي لجمع المعلومات والحقائق الخاصة بالمشكلة من أجل التوصل إلى النتائج والتوصيات‪ ،‬وتوصلت هذه الدراسة في نتائجها‬
‫إلى إن مفهوم الجودة الشاملة وتطبيقها على الجامعات له أثر كبير في تنمية الموارد البشرية والتي من أهم عناصرها اإلنسان أو العامل أو‬
‫الطالب أو األستاذ الذي يُهيئ ويُدرب‪ ،‬ويعتبر مفهوم الجودة جزء من حياة الفرد من أجل اإلبداع وحل المشاكل واستخدام التقنية الحديثة‬
‫بكل أنواعها والتعامل مع البيئة الخارجية والسيما العالم الغربي الذي يحمل من تطورات هائلة في مختلف المجاالت‪(.‬عاصم‬
‫شحادة‪)2010،‬‬
‫‪"-3‬دور إدارة المعر فة في تنمية الموارد البشرية األكاديمية في الجامعات الفلسطينية بغـزة"(‪:)2011‬‬
‫استهدفت هذه الدراسة التعرف على مفهوم إدارة المعرفة في مجال تنمية الموارد البشرية األكاديمية في ظل الفكر اإلداري المعاصر في‬
‫الجامعات الفلسطينية بقطاع غـزة‪ ،‬فضالً عن تحديد درجة ممارس ة العاملين األكاديميين لدور إدارة المعرفة وتنمية الموارد البشرية‬
‫األكاديميةفي الجامعات الفلسطينية بغــزة‪ ،‬واعتمدت الدراسة على المنهج الوصفي التحليلي للتوصل إلى حقائق جديدة تزيد بها رصيد العلم‬
‫والمعرفة واستخدمت استبانة من(‪ )49‬مفردة طبقت على عينة من جميع األ كاديميين العاملين في الجامعات الفلسطينية بقطاع غـزة وهم(‬
‫األقصى ‪ -‬األزهر ‪ -‬اإلسالمية ‪ -‬القدس المفتوحة) بلغ قوامها(‪ )196‬أكاديميا ً من أصل(‪ )1309‬أكاديميا ً أي بنسبة (‪ )%15‬من مجتمع‬
‫الدراسة‪ ،‬ومن أبرز نتائج الدراسة‪:‬‬
‫‪-‬وجود فروق ذات داللة إحصائية لدرجة ممارسة الع املين األكاديميين لدور إدارة المعرفة في تنمية الموارد البشرية األكاديمية في‬
‫الجامعات الفلسطينية بغــزة تعزي لمتغير الجنس وذلك لصالح األناث‪.‬‬
‫‪ -‬ال توجد فروق ذات داللة إحصائية لدرجة ممارسة العاملين األكاديميين لدور إدارة المعرفة في تنمية الموارد البشرية األكاديمية في‬
‫الجامعات الفلسطينية بغزة تعزي لمتغيرات الوظيفة والمؤهل العلمي والخبرة‪.‬‬
‫‪ -‬توجد فروق ذات داللة إحصائية بين التخصص بالنسبة لدور إدارة المعرفة في تنمية الموارد البشرية األكاديمية في الجامعات الفلسطينية‬
‫بغـزة‪ ،‬وذلك لصالح كلية اآلداب والتجارة‪(.‬سمر العلول‪)2011 ،‬‬
‫أوالً‪ :‬مفهوم تنمية الموارد البشرية وأهدافها وفلسفتها ومبرراتها‪:‬‬
‫‪-1‬مفهوم تنمية الموارد البشرية‪:‬‬
‫* تعرف بأنها مجموعة من األنشطة المنظمة والمخططة تقوم بتصميمها المنظمة لتزويد أعضائها بفرص تعلم المهارات الالزمة لمواكبة‬
‫المتطلبات الحالية والمستقبلية للو ظيفة‪ ،‬و ما يركز عليه هذا المفهوم هو سعي تنمية الموارد البشرية إتجاه تطوير الخبرة والمعرفة‬
‫واإلنتاجية ورضا األفراد عن العمل سواء للمصلحة العامة أو الخاصة‪)Jon M.Werner,2012,P.4(.‬‬
‫* وتعرف بأنها أحد أنشطة إدارة الموارد البشرية المصممة لتنمية المهارات والمعارف واالتجاهات للعاملين بالمنظمة‪ ،‬وهي بذلك تكون‬
‫جزء من المفهوم الشامل إلدارة الموارد البشرية‪ ،‬وتهتم باألنشطة التدريبية باإلضافة إلى أنها تغطي جوانب أخرى مثل تخطيط التدرج‬
‫الوظيفي و دورة العمل‪.‬‬
‫(عبدالرحيم محمد‪،2007 ،‬ص‪)6‬‬
‫ومن خالل التعاريف السابقة يتضح أن هناك مفا هيم عديدة لتنمية الموارد البشرية تركز في مجملها على مجموعة من األغراض منها‪ :‬تنمية‬
‫المهارات والمعارف واإلتجاهات ألفراد المنظمة‪ ،‬وتحسين اإلنتاجية وتحقيق الرضا الوظيفي‪ ،‬وتقييم العاملين بغرض إدراك قدرتهم‬
‫للوظائف الحالية والمستقبلية‪ ،‬وتحديد متطلبات تحسين األداء نظرا ً للتغيرات التي تحدث في بيئة العمل‪.‬‬
‫‪-2‬أهــداف تنمية الموارد البشرية‪:‬‬
‫تُحقق عملية تنمية الموارد البشرية التي تقوم بها المنظمة بشكل نظامي مجموعة من األهداف تتمثل فيما يلي‪:‬‬
‫‪ -1‬تطوير وتحسين قدرات األفراد واكتشاف واستخدام طاقاتهم الكامنة ألغراض شخصية تخصهم وتخص تطوير المنظمة‪.‬‬
‫‪ -2‬تطوير وتنظيم الثقافة التنظمية التي تكون فيها العالقات بين الرئيس والمرؤوسين والعمل الجماعي والتعاون بين الوحدات الفرعية يقوى‬
‫ويساهم في احتراف األفراد‪ ،‬وزيادة الدافعية وتحفيز العاملين‪.‬‬
‫‪310‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫‪ -3‬تقوية القدرات المطلوبة ألداء مهام مختلفة مرتبطة بأدوار الفرد الحالية والمستقبلية في المنظمة‪)Sanjcev Kumar,2008,P.6(.‬‬
‫‪-4‬تحسين وتطوير األداء المهني لكافة العاملين بالجامعة‪.‬‬
‫‪ -5‬إحداث التعديالت والتغيرات في أداء العاملين بالجامعة بما يتمشى مع متغيرات العصر الحديث‪.‬‬
‫‪ -6‬تحقيق مزيد من الترقي لدرجات علمية أعلى وافضل‪.‬‬
‫‪ -7‬اكتساب المزيد من المهارات والخبرات والمعارف والمعلومات التي تسهم في رفع المستوى الفكري والثقافي‪.‬‬
‫‪ -8‬زيادة الخبرات لدي العاملين بما يمكنهم من اتخاذ القرارات في كافة األعمال المناطة بهم في مختلف المرافق داخل الجامعة‪.‬‬
‫‪ -9‬التزويد بالطرق واألساليب العلمية الحديثة التي تسهم في رفع مستوى األداء‪(.‬حافظ فرج‪،2004،‬ص‪)111‬‬
‫ومن األهداف التي تدعمها تنمية الموارد البشرية بالجامعات فهي‪:‬‬
‫‪-1‬دعم اإلنتاجية عن طريق ترشيد استهالك المصادر المحدودة‪.‬‬
‫‪ -2‬دعم العدالة من خالل توفير الفرص المتكافئة للجميع‪(.‬عبدالستار العلي‪،2006 ،‬ص ‪)279‬‬
‫‪-3‬دعم التنمية المستدامة من خالل تأمين قدرات وطاقات ومصادر ألجيال لم تولد بعد‪.‬‬
‫دعم االبتكار من خالل أداء العمليات بصورة مبدعة وحديثة مما تؤدي إلى تحسين الفعالية والكفاءة‪.‬‬
‫دعم الديمقراطية وما تفجره من طاقات اإلبداع والتحرر والمشاركة‪.‬‬
‫تحقيق فعالية المنظمة وذلك عن طريق أداء العمليات األكثر مالئمة وأخذ أفضل القرارات الممكنة‪.‬‬
‫زيادة الكفاءة عن طريق أداء العمليات بسرعة وبأقل تكلفة‪(.‬محمد حمادات‪ ،2007 ،‬ص‪)180‬‬
‫ومما سبق يستنتج الباحث أن تعدد أهداف التنمية وشمولها حيث تركز على تطوير قدرات الفرد العقلية والمهارية واإلنفعالية‪ ،‬وتشمل‬
‫التنمية أيضا ً الصحة والثقافة‪ ،‬كما تدعم عدة مبادئ كالعدالة والديمقراطية والتنمية المستدامة واإلنتاجية وتحقيق الفعالية المؤسسية‪.‬‬
‫‪-3‬فلسفة تنمية الموارد البشرية بالجامعات‪:‬‬
‫ً‬
‫تنبثق الفلسفة التي تقوم عليها تنمية الموارد البشرية بالجامعات من التحديات التي تقف حائال أمامها لتنمية مواردها البشرية‪ ،‬حيث أن هذا‬
‫التحدي اليوم هو إيجاد ثقافة عمل تنقل الروح البشرية لالرتقاء‪ ،‬ويتم ذلك من خالل تبني بعض سياسات التنمية البشرية‪ ،‬ودعم مناخ تنمية‬
‫الموارد البشرية‪ ،‬الذي يتميز بثقافة "‪ ،"OCTAPACE‬والذي يعد جزء متكامالً من المناخ التنظيمي‪ ،‬وتعرف هذه الثقافة بمدى قدرة‬
‫األفراد على إدراك البيئة التنموية لمنظمتهم‪ ،‬وتتضمن عددا ً من الخصائص هي‪:‬‬
‫مدى رغبة العاملين في التعاون ومساعدة بعضهم البعض‪،‬‬
‫إشاعة روح الفريق بين أفراد المنظمة‪.‬‬
‫مدى تشجيع أفراد المنظمة لمواجهة المخاطر واكتساب الخبرة‪.‬‬
‫مدى انفتاح عملية االتصال بين أفراد المنظمة‪.‬‬
‫الثقة في قدرات األفراد والعاملين‪.‬‬
‫السياسات والتدريبات الداعمة ألفراد العمل‪.‬‬
‫التغدية الراجعة المعطاة للعاملين لجعلهم على وعي بنقاط القوة والضعف لديهم‪.‬‬
‫مقدار األهمية المعطاة للموارد البشرية‪)Sanjcev Kumar,2008,P69( .‬‬
‫كما تستند فلسفة تنمية الموارد البشرية على مجموعة من المبادئ التي ينبغي مراعاتها ومنها‪:‬‬
‫ضرورة تشجيع أفراد المنظمة وإعطائهم الفرصة للتعلم وتطوير مهاراتهم ومعارفهم إلى أقصى درجة‪.‬‬
‫ضرورة دعم المنظمة االستثمار في التعليم والتطوير من خالل توفير وسائل عمل مناسبة‪.‬‬
‫ضرورة توفير إطار للتعليم الفردي من خالل خطط التطوير الشخصية التي تركز على التدريب الذاتي‪.‬‬
‫دمج خطط وبرامج وتنمية الموارد البشرية من أجل تحقيق استراتيجيات األعمال والموارد البشرية‪.‬‬
‫ضرورة ارتباط برامج تنمية الموارد البشرية دائما ً باألداء‪)Michael Armstrong,2006,P134(.‬‬
‫‪-4‬مبررات تنمية الموارد البشرية بالجامعات‪:‬‬
‫تتضمن تنمية الموارد البشرية بالجامعات عدة مبررات منها‪:‬‬
‫النمو المعرفي في جميع التخصصات والمجاالت‪ ،‬مما يتطلب متابعة األفراد للتطورات العلمية في مجال تخصصهم من أجل اإلرتقاء‬
‫بمستوى أدائهم‪(.‬محمد شاهين‪ ،2004 ،‬ص‪)10‬‬
‫تزايد أعداد الطلبة بمؤسسات التعليم العالي خالل العقود الثالثة الماضية في مختلف أنحاء العالم‪.‬‬
‫حاجة الجامعات لتأهيل القوى البشرية‪ ،‬وإعدادها للعمل في مختلف القطاعات‪ ،‬وعلى كل المستويات‪.‬‬
‫حاجة الجامعة إلى ربط العملية التعليمية بالتدريب الداخ لي في مواقع اإلنتاج ومجاالت التطبيق في المنظمات ذات العالقة وتأكيد جدية‬
‫التدريب وإدماجه في صلب المناهج الدراسية‪ ،‬وتقويم أدوار الطلبة‪.‬‬
‫اتساع دائرة المنافسة ومجالها بين األ فراد والجامعات بفعل العولمة مما يقتضي ضرورة تنمية كافة العاملين بها لتطوير أدائهم‪.‬‬

‫‪311‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫حا جة معظم الجامعات إلى دعم برامج جودة الحياة الوظيفية والتي تستهدف تحسينمختلف الجوانب التي تؤثر على الحياة الوظيفية للعاملين‬
‫وحياتهم الشخصية أيضا ً والتي تساهم بدورها في تحقيق األهداف اإلستراتيجية للمنظمة والعاملينفيها والمتعاملين معها‪.‬‬
‫تحدي جودة النوعيةفي التعليم العالي والذي أصبح يشكل تحديا ً يواجه المسئولين والقيادات التعليمية‪ ( .‬مجدي عزيز‪ ،2001،‬ص‪)250‬‬
‫ومما سبق ذكره يتضح هناك تنوع المبررات من أجل التنمية البشرية بالجامعات‪ ،‬فالتنمية تحدثتغير في بيئة العمل أوالتطورات التي تحدث‬
‫في مجال التخصص أوتزايد أعداد الطلب ة وتحدي الجودة أولتأهيل األفراد حسب االحتياجات المتغيرة أولتحسين جودة الحياة الوظيفية‪.‬‬

‫ثانياً‪ :‬اإلتجاهات الحديثة في تنمية الموارد البشرية‪:‬‬

‫ً‬
‫لقد ركزت معظم اإلتجاهات الحديثة على تنمية الموارد البشرية في أحد جوانبها تأكيدا على أهميتها‪ ،‬ومن هذه اإلتجاهات هي‪:‬‬
‫التخــطيــط االستـراتيجــــي‪:‬‬
‫يعرف بأنه عملية تخطيط منطقية تمتاز بتأثيراتها السيكولوجية الفعالة في التأثير على األفراد داخل تنظيم معين‪ ،‬من خالل مجموعة من‬
‫الخطوات المنطقية العقالنية التي تستهدف االرتقاء بهذا التنظيم‪ ،‬ويسعى إلى تحقيق أهداف متنوعة منها‪ :‬تغيير اتجاه المنظمة التعليمية‪،‬‬
‫اإلسراع بالنمو‪ ،‬تعظيم العائـد‪ ،‬تركيز الموارد على المهم‪ ،‬تطوير التنسيق الداخلي بين األنشطة وتطوير عملية االتصال‪ ،‬الرقابة على‬
‫العمليات الجارية واالهتمام بالممارسات المستمرة‪ ،‬تدريب الرؤساء وتنمية ذوي األداء المتدني منهم‪ ،‬وضع القضايا االستراتيجية في بؤرة‬
‫اهتمام اإلدارة العليا‪( .‬حسن شحاته‪ ،2004 ،‬ص‪)133‬‬
‫ومن هنا يأتي دور التخطيط االستراتيجي الفردي وحاجته لكل فئات الموارد البشرية بالجامعة وأهميته للتغلب على الصعوبات التي‬
‫تعترض التخطيط االستراتيجي المؤسسي‪ ،‬وتجاوز العقبات التنموية التي تواجه نظام التعليم الجامعي من الناحية االجتماعية واالقتصادية‬
‫والتعليمية واإلدارية على حد سواء‪ ،‬وذلك ضمانا ً لتحقيق الجودة المطلوبة لهذا النوع من التعليم‪ ،‬حيث أن كل فرد في المنظمة مسئول‬
‫بصورة فردية عن إدارة جودة ما يخصه من العمليات التي تسهم في تقديم الناتج أوالخدمة‪ ،‬أي ضرورة إيقان كل فرد ألدواره المنهية‬
‫وتطويرها باستمرار لتحقيق التنمية المطلوبة‪ ،‬حيث يوفر التخطيط االستراتيجي حلقات المعلومات والتغذية المرتدة التي يستهدى بها كل‬
‫فرد في الجامعة في تطوير األداء الراهن إضافة إلى التخطيط للمستقبل‪(.‬أسامة زيدان‪ ،2012،‬ص‪)12‬كما تبرز أهميته في تحليل البيئة‬
‫الداخلية للمنظمات من أجل التعرف على القدرات واإلمكانيات البشرية المتاحة بداخلها‪ ،‬وما إذا كانت الموارد البشرية بها على مستوى عال‬
‫من المهارات واستخدام التكنولوجيا الحديثة‪،‬التي تؤدي العمل بطريقة عالية من األداء داخل المنظمة(محمودعباس‪،2007،‬ص‪)140‬‬
‫ويبرز دوره أيضا ً في تنمية الموارد البشرية باعتباره مدخالً للتخطيط القومي في المرحلة القادمة‪ ،‬وخاصةفي إطار اإلصالح االقتصادي‪،‬‬
‫الذي يرتكز على اإلنسانودوره في إحداث التنمية واالستفادة من ثمارها في سوق العمل بأساليبه اإلنتاجية المتطورة‪ ،‬وفكره اإلداري‬
‫المتقدم‪(.‬سمرالخويت‪،2005،‬ص‪)321‬‬ ‫االستراتيجي‬
‫وبذلك يتضح أن التخطيط اإلسترتيجي يوفر المعلومات والتغذية المرتدة التي يستهدى بها كل فرد في المنظمة في تطوير األداء الراهن‬
‫إضافة إلى التخطيط للمستقبل‪ ،‬ويسعى أيضا ً إلى تحليل البيئة الداخلية من أجل التعرف على القدرات واإلمكانيات البشرية المتاحة بداخلها‪.‬‬
‫إدارة الجــــودة الشاملـــة‪:‬‬
‫تعرف إدارة الجودة الشاملة بأنها طريقة مختلفة لتنظيم جهود األفراد بهدف توحيد جهودهم بطريقة ال تجعل األفراد يتناولون المهام‬
‫الموكلة إليهم بحماس فحسب‪ ،‬بل المشاركة في كيفية تحسين العمل الذي يتم إنجازه‪ ،‬فضالً عن أنها تدخل تغيرا ً ملموسا ً في العالقات بين‬
‫الذين يديرون والذين يعملون بالفعل‪ ،‬كم أنها تركز على‪:‬‬
‫االهتمام بالتدريب المستمر على رأس العمل‪.‬‬
‫القضاء على الخوف لدى القيادة والعاملين‪.‬‬
‫التحسين المستمر والدائم لكل عمليات التخطيط واإلنتاج والخدمات‪.‬‬
‫بدء برنامج قوي للتثقيف والتحسين الذاتي لكل فرد‪(.‬مصطفي باهي‪،2009 ،‬ص‪)210‬‬
‫وفي ظل مبدأ العالقة بين الجودة وتنمية الموارد البشرية والمندمج في‪:‬‬
‫تقديم معارف ومهارات جديدة تساعد على التعامل مع المواد الخام الجديدة والنظم الحديثة‪.‬‬
‫التدريب على الوظيفية من خالل وضع برنامج للتدريب والتعليم على أساس استثمار البشري‪.‬‬
‫التأكيد على الرقابة الذاتية واالستقاللية واإلبداع بين العاملين‪.‬‬
‫دعم التعاون بدل من اإلذعان والخضوع لألوامر والتعليمات‪(.‬سيد جادالرب‪،2008 ،‬ص‪)69‬‬
‫وفي ضوء مفهوم الجودة الشاملة تركز الجامعات عل ى تنمية مورادها من خالل تبني مبدأ التحسين المستمر لخريجيها والعمليات والخدمات‬
‫المقدمة لهم وذلك عن طريق‪:‬‬
‫أن يقود التعليم الجامعي برنامجا ً مخططا ً له مسبقاً‪ ،‬على أن تحدد معايير ومواصفات اإلنجاز لذلك البرنامج ليتم في ضوئها القياس والتقويم‪.‬‬
‫استمرار عملية قياس ج ودة النظام الجامعي في مدخالته وعملياته ومخرجاته ومتطلباته ومجاالته‪.‬‬
‫تحديد المستفيدين من نظام التعليم الجامعي لقياس رضاهم‪.‬‬
‫عقد دورات تدريبية لمختلف العاملين داخل المؤسسة الجامعية‪.‬‬
‫‪312‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫التزام أعضاء هيئة التدريس ومعاونيهم بالتنمية المستمرة وأنشطة التعليم الجامعي‪.‬‬
‫االشتراك في عضوية المؤسسات التربوية والعلمية على المستوى المحلي واإلقليمي والعالمي‪ ،‬مما يشجع المساهمة والتعاون في تطوير‬
‫التعليم الجامعي‪.‬‬

‫المساهمة في الندوات والمؤتمرات العلمية على المستوى اإلقليمي والعالمي لالطالع على مختلف المستجدات بشأن تنمية الموارد البشرية‬
‫وتطوير التعليم الجامعي‪.‬‬
‫فتح المنظمات اإلنتاجية والخدمية أمام تدريب الطلبة وكافة العاملين لدعم التنمية البشرية‪.‬‬
‫تشجيع األعمال البحثية والتطويرية وتعزيز الثقة في البحث العلمي الجامعي ودعمه معنويا ً ومادياً‪(.‬سهيلة الفتالوي‪ ،2008 ،‬ص‪)118‬‬
‫وبذلك يتضح أن نظا م الجودة يؤكد على اإلستثمار األمثل للموارد البشرية على اختالف مستوياتها وقدراتها‪ ،‬واإلهتمام بالتدريب المستمر‬
‫على رأس العمل‪ ،‬وتنظيم البرامج التدريبية الهادفة لتزود العاملين بالمعارف والمهارات‪ ،‬والحث على اإلبداع واالبتكار وإطالق طاقتهم‬
‫الكامنة من أجل تطوير األداء‪.‬‬
‫إدارة التغـيـــير‪:‬‬
‫ً‬
‫تعبر إدارة التغيير عن كيفية استخدام أفضل الطرق اقتصاديا وفعالية إلحداث التغيير لخدمة األهداف المنشودة‪ ،‬والتغيير قد يكون من أعلى‬
‫إلى أسفل أي اتجاه خط السلطة من المستوى اإلداري إلدارة العليا إلى المستوى اإلداري إلدارة الدنيا‪ ،‬حيث تستخدم اإلدارة العليا‬
‫سلطاتهافي توجيه التغير من تغير المناصب والقيادات الرئيسية أو تغير الجانب التكنولوجي أو إعادة التنظيم‪ ،‬مما يحقق السرعة في إدخال‬
‫التغيير وتنفيذه‪ ،‬وهذا يؤثر سلبا ً على الروح المعنوية للعاملين‪ ،‬وقد يكون التغير من المستوى اإلدارة الدنيا إلى المستوى اإلدارة العليا‪ ،‬أي‬
‫تأتي المبادرة إلحدث التغير من جانب المستويات اإلدارية الدنيا أو قد تطلب اإلدارة العليا منها قيادة التغير‪ ،‬ويتم التغير في هذه المستويات‬
‫الدنيا بتدريب األفراد على السلوكات والمهارات الجديدة أو إدخال إدارات استشارية جديدة القتراح الطرق الجديدة في أداء األعمال أو‬
‫تطبيق التغير‪(.‬عايدة خطاب‪ ،1999 ،‬ص‪)112‬‬
‫ويدعم التغير تنمية الموارد البشرية من خالل ظهور بعض نماذج التغير التي تمتلك أدوات متنوعة ومميزات تساعد القائمين على تنمية‬
‫الموارد البشرية في اختيار االستراتيجية المتاحة من أجل إحداث التغير سواء الفردي أو التنظيمي‪ ،‬ومن هذه النماذج ما يلي‪:‬‬
‫نمــــــوذج مــاكــنزي ‪Mckinsy‬‬
‫يقوم هذا النموذج على عنصرين أساسين هما‪ :‬الفاعلية التنظيمية التي تتأتي من التفاعل بين العوامل المتعددة المكونة له‪ ،‬والثاني يتمثل في‬
‫احتياج التغيير الناحج لالهتمام باالرتباط الداخلي بين متغيراته‪ ،‬ويتألف هذا النموذج من ‪ 7s‬عوامل تتوقف على بعضها البعض‪ ،‬وهي‪:‬‬
‫االستراتيجية‪Strategy‬‬
‫وتشير إلى الدرب الذي تختاره المنظمة لتصل عبره إلى النجاح التنافسي‪ ،‬وتتضمن رؤية المنظمة وتوجهها باإلضافة إلى وسائل وسُبل‬
‫توصيل واستخدام وتفعيل رؤية المنظمة‪.‬‬
‫القيــم المشتركة ‪Shared Value‬‬
‫وتشير إلى رؤية المنظمة‪ ،‬فهي االيمان الحقيقي في أصل قيام المنظمة وتوقعات أفرادها‪ ،‬وهي بمثابة وعي وضمير المنظمات‪ ،‬وتمنحها‬
‫اإلرشاد في وقت األزمات‪.‬‬
‫النظـــــم ‪Systems‬‬
‫وهي تلك اإلجراءات المتنوعة في مجاالت مثل تكنولوجيا ا لمعلومات والتي عن طريقها تعمل المنظمة بشكل مستمر‪ ،‬كما تشير إلى‬
‫العمليات الروتينية المطلوبة من أجل أداء العمل‪ ،‬بما في ذلك أساليب تناقل المعلومات عبر المنظمة‪.‬‬
‫البنيـــة‪Structre‬‬
‫وتشير إلى التصميم التنظيمي وتتضمن عدة عناصر منها‪ :‬درجة الهرمية ‪ ،‬المركزية والالمركزية ‪ ،‬تحديد األدوار والمسئوليات ‪ ،‬تقييم‬
‫فاعلية النظم البشرية والمالية والتقنية‪ ،‬وذلك تحديد مدى دعمها وتعزيزها ألهداف المنظمة‪ ،‬فضالً عن دراسة طبيعة الدوافع والحوافز‬
‫للموارد البشرية‪ ،‬ووضع ميزانية للسياسات واإلجراءات‪.‬‬
‫فـــريق العمل( األفراد) ‪Staff‬‬
‫ويشير إلى عمليات تنمية الموارد البشرية‪ ،‬ومن النقاط التي يمكن دراستها في هذا البعد‪ :‬فاعلية االستفادة من العاملين‪ ،‬مدى مالئمة الموراد‬
‫للعاملين ‪ ،‬مستوى دافعية فريق العمل ‪ ،‬رضا العاملين ووالئهم للمنظمة ‪ ،‬هذا يزيد من الرضا الوظيفي‪.‬‬
‫المهــــارات ‪Skills‬‬
‫وتوصف بأنها السمات المحورية أو القدرات البارزة في عدة مجاالتمثل خدمة العمالء‪،‬وضبط الجودة‪ ،‬واإلبداع والتيتميز منظمة ما عن‬
‫منافسيها‪ ،‬ومن المفاهيم التي تركز على دراستها مدى التوافق بين العمل ومهارات األفـراد‪ ،‬ومدى توفــر الفرصة لمشاركة التدريب‪.‬‬
‫األسلــــوب ‪Style‬‬
‫ويشير إلى السُ بل التي يتبعها الرؤساء لتحديد األولويات‪ ،‬وكيفية تصرفهم من أجل الوصول ألهداف المنظمة التي يعملون ألجلها‪ ،‬ويتضمن‬
‫عدة عناصر منها‪ :‬مستوى االتصال ‪ ،‬مدى وجود بيئة داعمة لفريق العمل‪)Bret M.Benjamin,2012,P6(.‬‬
‫‪313‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫وبذلك يتضح ان هذا النموذج يؤكــد على الترابط الداخلي بي ن متغيراته من أجل إحداث التغير المنشود‪ ،‬ويعــد أداة فعالة في تحليل مشاكل‬
‫تنمية الموارد البشرية داخل المنظمات‪ ،‬كما يعـــد أداة لتقييم الصراعات المختلفة عند تطبيق البرنامج التنموي‪ ،‬كما يسعى إلى تغير في‬
‫البنية والنظم واألساليب المتبعة واألفــراد‪ ،‬والمهارات ور ؤية المنظمة من أجل تحسين وتطوير األداء التنظيمي‪ ،‬وتحسين الفاعلية‬
‫المؤسسية ككل‪ ،‬وهذا بدوره يوفر مناخ إيجابي من أجل التنمية البشرية‪.‬‬
‫ومن هذا فإن إدارة التغيير تركــز على تبديل وضع المنظمة الحالي ككل بما فيها من أفراد إلى وضع مستقبلي منشود من أجل زيادة‬
‫فاعليت ها وكفاءتها وتحقيق الرضا الوظيفي ألفــرادها‪ ،‬وذلك من خالل تبني نظام فعال للتنمية المهنية والتدريب‪ ،‬ودعم التعليم المستمر لكافة‬
‫أفـــــرادهـــــا‪.‬‬
‫إدارة المعــــرفـــــــــة‪:‬‬
‫تلعب إدارة المعرفة دورا ً حيويا ً في بناء المنظمة‪ ،‬حيث أنها تؤثر وبشكل كبير على األدا ء المؤسسي في األبعاد المختلفة والمتمثلة في‬
‫األفـــــراد والعمليات والمنتجات‪ ،‬فضالً عــن األداء العام للمنظمة‪ ،‬وذلك بطريقتين هما‪:‬‬
‫‪ -‬توليد المعـــرفة ذاتها التي تستطيع المساهمة في تحسين أداء المنظمة في المستويات األربعة‪.‬‬
‫‪ -‬التأثير المباشر في التحسينات الضرورية لألبعاد األربعة‪(.‬عبدالستار العلي‪ ، 2006 ،‬ص‪)275‬‬
‫ومن أهم أهداف إدارة المعـــــرفة التي تدعم تنمية الموارد البشرية هي‪:‬‬
‫جذب رأس المال الفكري لوضع الحلول للمشكالت التي تواجه المنظمة‪.‬‬
‫تحديد المعرفة الجوهرية وكيفية الحصول عليها وحمايتها وإعادة استخدامها‪.‬‬
‫خلق البيئة التنظيمية التي تشجع كل فرد في المنظمة على المشاركة بالمعرفة‪.‬‬
‫تطوير األداء المؤسسي من خالل التخطيط وتطوير أداء العاملين وإدارة المنظمة‪.‬‬
‫تحويل المنظمات من االقتصاد التقليدي إلى االقتصاد العلمي الجديد‪(.‬أماني غبور‪،2012،‬ص‪)519‬‬
‫ومن اآلليات المتبعة لتحسين إ نتاجية الموارد البشرية بالجامعات في ضوء مدخل إدارة المعـــرفـــة‪:‬‬
‫إنشاء قاعدة معرفية بكل جامعة تخدمها شبكة اتصاالت حديثة‪ ،‬أي توفير قاعة البيانات لتخزين المعرفة‪ ،‬بحيث تكون متاحة لجميع أفراد‬
‫المجتمع األكاديمي‪ ،‬وتكون ذات بنية تنظيمية فائقة تسهل الحصول على المعرفة في أي وقت بيسر‪.‬‬
‫تبني ثقافة تنظيمية بالجامعة تشجع أعضائها في جميع التخصصات على مشاركة المعرفة وتبادلها بشكل فعال‪.‬‬
‫استحداث نظم اتصال فعالة بين الجامعات المختلفة ببعضها وبينها وبين مراكز البحوث بما يضمن التكامل وعدم تكرار للموضوعات‬
‫وعناوين البحوث‪(.‬أميمة حلمي‪ ،2011 ،‬ص‪)410‬‬
‫وترجع أهمية إدارة المعــرفة في تنمية الموراد البشرية إلى أنها تساعد الجامعة على‪:‬‬
‫تحقيق الفعالية التنظيمية‪.‬‬
‫التكيف مع المتغيرات العالمية والمحلية‪.‬‬
‫القدرة على المنافسة والبقاء‪.‬‬
‫تعميم نظام المكتبة اإللكترونيةداخل كليات الجامعات المختلفة بحي ث تكون مزودة بأماكن خاصة بالبحث على اإلنترنت وذات اتصال‬
‫بالمكتبات األخرى المحلية والعالمية‪.‬‬
‫تطوير نظم النشر اإللكتروني لتيسير إجراءات النشر العلمي في مختلف المجاالت والدوريات العلمية المحلية والعالمية‪(.‬سالمة حسين‪،‬‬
‫‪ ،2006‬ص‪)110‬‬
‫وبذلك يتضح أن إدارة المعــرفــ ـة تساعد األفــراد على التعلم واالنطالق نحو المعرفة المتجددة كل في تخصصه‪ ،‬كما تسهم في تطوير‬
‫وتنمية مواردها البشرية من خالل وضع خططللتدريب على فترات تستمر طوال حياة الفرد الوظيفية‪.‬‬
‫إدارة التمـــــــــيز ‪:‬‬
‫يعرف التميز بأنه مجموعة المعارف والمهارات والقدرات ا لتي يمتلكها أصحاب األداء المتميز‪ ،‬وتساعدهم على أداء مجموعة من المهام‬
‫الوظيفي في ظل ظروف بيئة متغيرة‪.‬‬
‫(مدحت أبوالنصر‪ ،2012 ،‬ص‪)67‬‬
‫وهي في األساس إدارة متميزة للموارد البشرية حيث أن األداة الحقيقة والقوة الفاعلة في تحقيق غايات وأهداف المنظمات هم الموارد‬
‫البشري ة من العاملين ذوي المعرفة الذين يتم اختيارهم بعناية فائقة‪ ،‬وتوفر لهم اإلدارة فرصة التنمية المستمرة والتدريب الهادف إلى زيادة‬
‫مهاراتهم واستثمار قدراتهم الفكرية والمعرفية في تطوير األداء وتمكنهم دائما ً من السيطرة على مقدرات العمل وحرية الحركة والمشاركة‬
‫في تح مل المسئوليات واتخاذ القرارات‪(.‬عبدالعزيز حسن‪ ،2009 ،‬ص‪)311‬‬
‫كما ظهرت نماذج عديدة إلدارة التميز تعمل على تحديد معايير التميز ومقومات نجاحه‪ ،‬وهذه النماذج لها خصائصها التي تنفرد بها ولكنها‬
‫تشترك في محاولة تحسين األداء وصوالً إلى التميز‪ ،‬ومن هذه النماذج‪ :‬النموذج الياباني ‪ ،‬النموذج األوروبي ‪ ،‬النموذج األمريكي‪ ،‬ومن‬
‫المعايير التي تركز عليها األفراد أو الموارد البشرية ويتناول هذا المعيار إدراك الجودة ‪ ،‬ووعي اإلدارة بمهمة مراقبة الجودة من خالل‬
‫وضع الخطط لتعليم وتدريب العاملين بالمنظمة لتطوير نتائج أدائهم‪ ،‬كما يتناول قدرة الجامعة على إدارت الموارد البشرية بكفاءة وفعالية‬
‫‪314‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫لتحقيق التميز في األداء‪ ،‬من خالل تدريب وتطوير الموارد البشرية لتنمية مهاراتهم وتحفيزهم الستخدام تلك المهارات‪ ،‬وثفافتهم المعرفية‬
‫لتحقيق أهداف الجامعة ورفع كفاءة أدائها‪(.‬منى حمودة‪،2009،‬ص‪)340‬‬
‫وبذلك تتضح أه مية نماذج إدارة التميز في الجامعات بما يسهم في تنمية الموارد البشرية بها من خالل النقاط التالية‪:‬‬
‫تعمل على التعاون والمشاركة بين الجامعات والمنظمات المختلفة على نطاق واسع من خالل نشر المعلومات التي تتعلق بالتطبيق الناجح‬
‫الستراتيجيات الجودة‪.‬‬
‫تشجيع الجامعات ع لى التقييم الذاتي من خالل المعايير التي يقدمها كل نموذج ونقاط التقييم التي يوفرها كل منهم‪.‬‬
‫تؤدي إلى زيادة الوعي بأهمية الجودة واالهتمام بإدارة الجودة ومــدى أهميتها في تحقيق الميزة التنافسية بها وبالتالي ضمان البقاء‬
‫واالستمرار‪.‬‬
‫زيادة فعالية مشاركة الجامعات في خدمة المجتمع‪ ،‬وزيادة الكفاءة التعليمية‪ ،‬ورفع مستوى أداء العاملين‪.‬‬
‫دعم ممارسة قياس األداء أو التقييم الذاتي ومقارنته بمستويات األداء العالمية‪.‬‬
‫تحقيق الترابط والتكامل بين جميع القائمين بالعملية التعليمية والعمل بروح الفريق‪.‬‬
‫مواجهة التقدم التكنولوجي الهائل‪ ،‬وما يمثله من تحدي للعقل البشري‪(.‬منى حمودة‪،2009،‬ص‪)340‬‬
‫‪-6‬تــقييـــم األداء المتــوازن ‪:‬‬
‫ويعرف بأنه قياس أداء األفراد والحكم عليه في ضوء الوحدات التنظيمية واألقسام التي يعملون بها‪ ،‬وأداء الوحدات التنظيمية واألقسام في‬
‫ضوء المنظمة ككل‪ ،‬وأداء المنظمة في ضوء ا لبيئة والمجتمع المحيط بها‪ ،‬بهدف إثراء المعرفة من خالل البحث العلمي‪ ،‬ونقلها من خالل‬
‫التدريس والتدريب‪ ،‬وتوظيفها في خدمة البيئة المحيطة وتنمية المجتمع بالشكل الذي يحقق طموحات وتوقعات المجتمع الذي وجدت فيه‬
‫المنظمة ومن أجله‪ ،‬ويصل إلى حالة االتزان بين مكوناتها والمحافظة عليها‪ ،‬بإعطاء الوزن والقيمة المناسبة لكل بُعد من أبعاد األداء و‬
‫المتمثلة في البُعد المالي‪ ،‬بُعد العمالء‪ ،‬بُعد العمليات الداخلية‪ ،‬بُعد التعلم واالبتكار‪(.‬فتحي عشيبة‪ ،2011 ،‬ص‪)314‬‬
‫وبالتركز على بُعد العاملين( الموارد البشرية) يتضح أنه يتمثل في البنية األساسية الالزمة لنجاح المنظمة‪ ،‬حيث يهدف إلى رفع مستوى‬
‫المهارات والكفاءات لدى القاعدة العريضة من العاملين بالجامعة‪ ،‬وتهيئة المناخ الالزم ألدائهم بل وإبداعهم‪ ،‬بما يمكنهم من التفاعل مع‬
‫عمليات التحديث والتطوير التي يمكن أن تتم في العمليات الداخلية‪ ،‬ويؤدي إلى رفع مستوى جودة الخريج لتحقيق رضاء العمالء‪ ،‬وتحسين‬
‫وضع المنظمة ككل‪(.‬فتحي عشيبة‪ ،2011 ،‬ص‪)329‬‬
‫ويحقق هذا التوجه تقييم األداء المتوازن التنمية والنمو المطلوبين للموارد البشرية عن طريق االهتمام بمايلي‪:‬‬
‫تنمية قدرات العاملين التي تمكنهم من أداءأدوارهم عن طريق تأهيلهم وتنمية مهاراتهم وقدراتهم التنظيمية التي تستطيع إنجاز األهداف‬
‫التنظيمية خاصة عندما يحدث تحول في الهيكل التنظيمي للمنظمة وأهدافها وطرق عملها‪.‬‬
‫تحقيق الرضا الوظيفي للعاملين‪ ،‬وذلك لحفزهم للعمل بأقصى طاقاتهم وسرعة استجاباتهم ألداء المهام المطلوبة منهم بما يؤدي إلى زيادة‬
‫إنتاجية الجامعة‪.‬‬
‫ً‬
‫تقييم الرؤساء والعاملين بالجامعة‪ ،‬انطالقا من أن األداء المتوازن يتطلب إخضاع المديرين‪ ،‬ومن في مستواهم للتقييم خاصة من قبل من هم‬
‫أدني منهم وظيفيا ً حتى يمكن الوقوف على جدواهم وفعاليتهم وكفاءتهم في تصريف األمور وإدارة الغير‪.‬‬
‫قياس إنتاجية العناصر البشرية من العاملين وأعضاء هيئة التدريس‪ ،‬واالحتفاظ بالعاملين بالجامعة خاصة األكفاء منهم‪.‬‬
‫إنشاء نظام معلوماتي متطور يزود أعضاء المنظمة بما يحتاجونه من المعلومات إلنجاز أعمالهم‪ ،‬وتحقيق األهداف المنشودة‪( .‬فتحي‬
‫عشيبة‪ ،2011 ،‬ص‪)331‬‬
‫التطــــويـــــر التنظيمـــــي‪:‬‬
‫يعد صيغة من صيغ التغير التنظيمي ومدخالً سلوكيا ً لتيسير التغير في قيم ومعتقدات ومدركات واتجاهات وقدرات وسلوكيات العاملين وفي‬
‫ممارستهم ألدوارهم و مهامهم التنظيمية‪.‬‬
‫ويعرف التطوير التنظيمي بأنه‪ :‬التغير المنشود الذي يتضمن المنظمة ككل‪ ،‬ويستهدف زيادة فاعلية المنظمة‪ ،‬أو التطبيق واسع النطاق‬
‫للمعرفة العلمية السلوكية للتنمية المدروسة وتعزيز االستراتيجيات المؤسسية والبنية والعمليات من أجل تحسين فاعلية المنظمة‪Diane (.‬‬
‫‪)E. Talman, 1992, P.1211‬‬
‫ويعرف بأنه استراتيجية تعليمية تهدف إلى‪:‬‬
‫تغير االتجاهات واال عتقادات والقيم والهياكل التنظيمية ألفراد المنظمة‪ ،‬من أجل التأقلم مع الظروف التكنولوجية المتغيرة والتغيرات‬
‫االجتماعية واالقتصادية في المجتمع‪.‬‬
‫(‪)Shivangee S. Pankaj, 2011, P.556‬‬
‫تنمية روح الجماعة من خالل زيادة درجة اإلحساس بتفاعل وديناميكية الجماعة داخل التن ظيم وإرساء قواعد الثقة بين األفراد المكونين‬
‫لها‪(.‬أحمد إبراهيم‪ ،2011 ،‬ص‪)44‬‬
‫زيادة إحساس العاملين بأهمية أهداف المنظمة‪ ،‬وزيادة درجة والئهم وانتمائهم بها‪ ،‬وتعويدهم على ممارسة الرقابة الذاتية والتوجيه الذاتي‬
‫داخلها‪.‬‬
‫‪315‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫تطوير وتنمية وتعديل ثقافة المنظمة والتي تتمث ل في مجموعة القيم والمبادئ والتقاليد التي تحكم سلوك األفراد والجماعات وتنظيم عالقاتهم‬
‫ومعامالتهم‪.‬‬
‫زيادة قدرة المنظمة على التطور والبقاء واالستمرارية‪ ،‬وذلك بزيادة قدرتها على التكيف مع البيئة المتغيرة مما يجعل منها نظاما ً متجدداً‪.‬‬
‫استخدام طرق وتقنيات إلحداث تغير في معارف ومهارات واتجاهات األفراد وتصميم الوظائف‪.‬‬
‫ويعتمد التطوير التنطيمي على مجموعة من األسس والقيم من أجل تحقيق أهدافه‪ ،‬ومن أهم هذه األسس هي‪:‬‬
‫المشاركة‪ :‬من خالل بيئة صحيحة تدعم المشاركة‪ ،‬تستطيع معظم المنظمات أن تبني موقع عمل ناجح بحيث يشعر العاملين باالنخراط في‬
‫العمل‪.‬‬
‫العالقـــات‪ :‬بناء عالقات قوية شديدة الثقة تحظي بأهمية قصوى في تيسير الوصول إلى النجاح والرضا‪.‬‬
‫الموثوقية‪ :‬النظم التي تطور وتعزز الموثوقية من خالل التواصل المفتوح والصحيح تمكننا من تحديد المشكلة سريعا ً والتوصل لحل سريع‪.‬‬
‫البيئة التعليمية‪ :‬تح سن من القدرة على االستكشاف الذاتي والوعي بالذات‪ ،‬وتناقش مواطن القوى والضعف بين العاملين‪ ،‬وتقدم لهم الدعم‬
‫عند تطوير وصياغة مهارات جديدة‪.‬‬
‫المرونة‪ :‬تسمح بالمزيد من التعاون واإلبداع واغتنام العديد من الفرص والحلول المحتملة لمواجهة المشاكل‪.‬‬
‫االستباقية‪ :‬يكون عمل التطوير التنظيمي أكثر فاعلية عندما يكون استباقي وليس لرتكاسي‪ ،‬حيث أنه يسعى إلى دعم المنظمة في الحاضر‬
‫والمستقبل‪.‬‬
‫التمكين‪ :‬التقسيم المالئم للعمل وتمكين العاملين يضمن قدرة المنظمة على تحقيق قدراتها‪ ،‬أما في حالة تجريد القادة العاملين من التمكين‬
‫يصبح العمل غير مشبع واألدوار غير فعالة‪.‬‬
‫االحترام‪ :‬حيث يضيف كل عضو من أعضاء المنظمة إلى قيمها من خالل احترام بعضهم البعض أثناء العمل واتخاذ القرارات‪Lisa (.‬‬
‫‪)Haneberg, 2005, P4‬‬
‫وبذلك يتضح من العرض السابق أن التطوير التنظيمي يعد استراتيجية متكاملة تهدف إلى تطوير المنظمة ككل‪ ،‬وزيادة فاعليتها‪ ،‬كما يسعى‬
‫إلى تغيير االتجاهات والقيم والهياكل التنظيمية والممارسات اإلدارية لتحسين األداء التنظيمي‪ ،‬ويوفر الفرصة لكل فرد في المنظمة لتطوير‬
‫الحد األقصى من قدراته‪ ،‬ويساعد على اكتساب المهارات والمعارف الالزمة إلجراء تحسين مستمر وتغيير المظنمة‪ ،‬ويساعد المنظمة‬
‫بالكامل لكي تصبح أكثر إبداعية وفاعلية وأكثر قدرة على التكيف‪.‬‬
‫ثالثاً‪ :‬اإلجراءات المقترحة لتنمية المــوارد البشريــة في ضــوء اإلتجاهــات الحديثــة‪:‬‬
‫االهتمام بالتدريب المستمر على رأس العمل‪.‬‬
‫تخفيض المعوقات والحدود بين األقسام الوظيفية لبناء فرق العمل‪.‬‬
‫االشتراك في عضوية المؤسسات التربوية والعلمية على المستوى اإلقليمي والعالمي‪ ،‬مما يشجع المساهمة والتعاون في تطوير التعليم‬
‫الجامعي‪.‬‬
‫بدء برنامج قوي للتثقيف والتحسين الذاتي لكل فرد‪.‬‬
‫تشجيع األعمال البحثية والتطويرية وتعزيز الثقة في البحث العلمي الجامعي ودعمه معنويا ً وماديا ً‬
‫استحداث نظم اتصال فعالة بين الجامعات المختلفة بعضها البعض وبين مراكز البحوث بما يضمن التكامل وعدم تكرار المواضيع وعناوين‬
‫البحوث‪.‬‬
‫تطوير نظم النشر اإللكتروني لتيسير إجراءات النشر العلمي في مختلف المجاالت والدوريات العلمية المحلية والعالمية‪.‬‬
‫عقد اللقاءات والمؤتمرات والندوات العلمية وغيرها‪ ،‬حيث تمثل هذه الروافد آليات لنقل وتبادل وتطوير المعرفة داخل الجامعة وخارجها‬
‫بالشكل الذي يسهم في تنمية مواردها البشرية‪ ،‬وتحقيق تميزا ً في أدائهم البحثي والعلمي‪.‬‬
‫تبني ثقافة تنظيمية بالجامعة تشجع أعضائها في جميع التخصصاتعلى مشاركة المعرفة وتبادلها بشكل فعال‪.‬‬

‫المـــــراجــــع‬

‫‪)1‬أحمد حسين الصغير‪ :‬بعض مشكالت أعضاء هيئة التدريس التي تؤثر على أدائهم المهني‪ ،‬مجلة كلية التربية باإلسماعلية‪ ،‬جامعة قناة‬
‫السويس ‪ -‬مصر‪ ،‬العدد ‪ ،2008 ، 10‬ص‪.8‬‬
‫‪ )2‬أحمد سيد مصطفي‪ :‬إدارة السلوك التنظيمي(رؤية معاصرة)‪ ،‬جامعة القاهرة ‪ -‬مصر‪،2000 ،‬‬
‫ص ص ‪.482-481‬‬
‫‪)3‬أحمد إبراهيم أحمد‪ :‬االتجاهات المعاصرة في التطوير التنظيمي بالمدارس(إدارة الجودة الشاملة)‪ ،‬دار‬
‫الفكر العربي‪ ،‬القاهرة – مصر‪ ، 2011 ،‬ص ص ‪. 45-43‬‬
‫‪316‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫‪)4‬أسامة محمود زيدان‪ :‬تفعيل دور عضو هيئة التدريس في التخطيط االستراتيجي لتحسين جودة األداء بالجامعات‪ ،‬المجلة الدولية‬
‫لألبحاث التربوية‪ ،‬كلية التربية – جامعة اإلمارات العربية المتحدة‪،‬العدد‪ ، 2012 ،32‬ص ص ‪. 13-12‬‬
‫‪ )5‬أماني السيد غبور‪ :‬استخدام مدخل إدارة المعرفة في تطوير األداء المؤسسي بمؤسسات التعليم العالي في مصر‪ ،‬مجلة كلية التربية ‪-‬‬
‫جامعة عين شمس‪ ،‬مصر‪ ،‬العدد‪ ،2012 ،36‬ص ‪. 519‬‬
‫‪)6‬أميمة حلمي مصطفى‪ :‬تحسين اإلنتاجية العلمية ألعضاء هيئة التدريس بالجامعات المصرية باستخدام مدخل إدارة المعرفة‪ ،‬مجلة كلية‬
‫التربية‪ -‬جامعة طنطا‪ ،‬مصر‪ ،‬العدد ‪ ،2011 ،44‬ص ص‪413-410‬‬
‫‪)7‬إبراهيم الزعبير‪ :‬فعالية برنامج للنتمية المهنية قائم على تطبيقات االيزو بالمؤسسات التعليمية في تحسين جودة الحياة الوظيفية لدى‬
‫أعضاء هيئة التدريس بجامعة المجمعة بالسعودية‪ ،‬مجلة دراسات تربوية ونفسية‪ ،‬كلية التربية‪ -‬جامعة الزقازيق‪ ،‬مصر‪ ،‬العدد‪،76‬‬
‫‪ ،2102‬ص‪.9‬‬
‫‪ )8‬بارك نعيمة‪ :‬تنمية الموارد البشرية وأهميتها في تحسين اإلنتاجية وتحقيق الميزة التنافسية‪ ،‬مجلة اقتصاديات شمال أفريقيا‪ ،‬العدد ‪،7‬‬
‫جامعة الشلف – الجزائر‪.2011 ،‬‬
‫‪ )9‬حافظ فرج أحمد‪ :‬التنمية المهنية المستدامة ألستاذ الجامعي في ضوء متغيرات العصر‪ ،‬المؤتمر القومي الجامعي‪ ،‬مركز تطوير التعليم‬
‫الجامعي ‪ ،‬القاهرة‪ -‬مصر‪ ،2004 ،‬ص‪.111‬‬
‫‪)10‬حبيب الصحاف‪ :‬معجم إدارة الموارد البشرية وشئون العاملين‪ ،‬مكتبة لبنان ناشرون‪ ،‬بيروت‪ ،1997 ،‬ص‪. 51‬‬
‫‪)11‬حسام الدين جاد الرب‪ :‬معجم مصطلحات التنمية البشرية‪ ،‬روافد للنشر والتوزيع‪ ،‬القاهرة–مصر‪ ،2011،‬ص ‪.82‬‬
‫‪)12‬حسن شحاته‪:‬آفاق تربوية متجددة‪ -‬نحو تطوير التعليم في الوطن العربي بين الواقع والمستقبل‪ ،‬الدارالمصرية اللبنانية‪ ،‬القاهرة ‪-‬‬
‫مصر‪ ،2003 ،‬ص ص‪.204-203‬‬
‫‪ )13‬شحاته‪:‬آفاق تربوية متجددة‪ -‬مداخل إلى تعليم المستقبل في الوطن العربي‪ ،‬الدار المصرية اللبنانية‪ ،‬القاهرة‪ -‬مصر‪ ،2004 ،‬ص‬
‫ص‪.135-133‬‬
‫‪ )14‬جمال أبوالوفا‪ :‬توجيهات إدارة الجامعة المصرية نحو تنمية مواردها البشرية لمواجهة التحديات المحلية والعالمية‪ ،‬المؤتمر العلمي‬
‫السنوي لإلدارة التعليمية والتنمية البشرية‪ ،‬دار الفكر العربي‪،‬القاهرة‪ -‬مصر‪ ،2011،‬ص ‪.145‬‬
‫‪)15‬جمال الدهشان‪ ،‬تقويم بعض جوانب األداء األكاديمي ألعضاء هيئة التدريس بجامعة المنوفية من خالآلرئهم‪ ،‬مجلة البحوث النفسية‬
‫والتربوية‪ ،‬كلية التربية – جامعة المنوفية‪ ،‬مصر‪ ،‬العدد‪ ،2004 ،3‬ص ‪.385‬‬
‫‪)16‬عاصم شحاده علي‪ :‬تنمية الموارد البشرية في ضوء تطبيق إدارة الجودة الشاملة في الجامعات‪ ،‬مجلة الباحث‪ ،‬العدد‪.2010 ،7‬‬
‫‪)17‬عايدة خطاب‪ :‬اإلدارة االستراتيجية للموارد البشرية( إعادة الهيكلية – االندماج‪ -‬مشاركة‪ -‬المخاطر)‪،‬كليوباترا للطباعة والنشر‪،‬‬
‫القاهرة‪ -‬مصر‪ ،1999 ،‬ص ص ‪.112-111‬‬
‫‪ ،2009‬ص‪.311‬‬ ‫‪)18‬علي حسن‪ :‬اإلدارة المتميزة للموارد البشرية‪ -‬تميز بال حدود‪ ،‬المكتبة العصرية‪ ،‬المنصورة– مصر‪،‬‬
‫‪)19‬عبدالستار العلي وآخرون‪:‬المدخل إلى إدارة المعرفة‪ ،‬دار المسيرة للنشر والتوزيع والطباعة‪ ،‬األردن‪ ،2006،‬ص‪ -275‬ص‪.279‬‬
‫‪)20‬عبد الرحيم محمد عبد الرحيم‪ :‬التنمية البشرية ومقومات تحقيق التنمية المستدامة في الوطن العربي‪ ،‬المؤتمر العربي السادس‬
‫لإلدارة‪ ،‬المنظمة العربية للتنمية اإلدارية‪ ،‬القاهرة‪ -‬مصر‪ ،2007 ،‬ص‪.7‬‬
‫‪)21‬علي السلمي‪ :‬إدارة الموارد البشرية‪ ،‬دار غريب للطباعة والنشر والتوزيع‪ ،‬القاهرة – مصر‪ ،1997 ،‬ص ‪.115‬‬
‫‪ )22‬سمر عبدالوهاب الخويت‪ :‬التخطيط االستراتيجي للتعليم الفني وتنمية الموارد البشرية‪ ،‬المؤتمر العلميالعاشر‪ ،‬كلية التربية – جامعة‬
‫طنطا‪ ،‬مصر‪ ،2005 ،‬ص‪.321‬‬

‫‪)23‬سمر محمد العلول‪ :‬دور إدارة المعرفة في تنمية الموارد البشرية األكاديمية في الجامعات الفلسطينية بقطاع غزة‪ ،‬رسالة ماجستير‪،‬‬
‫كلية التربية‪ -‬جامعة االزهر‪ ،‬غزة‪ -‬فلسطين‪.2011 ،‬‬
‫‪ )24‬سالمة عبد العظيم‪ :‬إد ارة المعرفة كمدخل لتحسين جودة مؤسسات التعليم الجامعي‪(،‬رؤية مستقبلية) المؤتمر السنوي األول‪ ،‬المركز‬
‫العربي للتعليم والتنمية‪ ،‬جامعة عين شمس‪ ،‬القاهرة – مصر‪ ،2006 ،‬ص ص‪.111-110‬‬
‫‪)25‬سهيلة الفتالوي‪:‬الجودة في التعليم( المفاهيم – المعايير – المواصفات‪ -‬المسئوليات)‪ ،‬دار الشروق للنشر والتوزيع‪ ،‬عمان‪ -‬األردن‪،‬‬
‫‪ ،2008‬ص‪.118‬‬
‫‪ )26‬سيد محمد جاد تالرب‪ :‬االتجاهات الحديثة في إدارة البموارد البشرية‪ ،‬مجلة كلية التربية – جامعة المنصورة – مصر‪،2008 ،‬‬
‫ص‪.435‬‬
‫‪)27‬فتحي درويش عشيبة‪ :‬التقييم المتوازن لمؤسسات التعليم الجامعي كمدخل لجودة األداء‪ ،‬مجلةكلية التربية‪ ،‬جامعة المنصورة‪،‬‬
‫العدد‪ ،2011 ،76‬ص‪ 314‬ص ‪.329‬‬
‫‪)28‬مانع سبرينة‪ :‬أثر إستراتيجية تنمية الموارد البشرية على أداء األفراد في الجامعات‪ :‬دراسة حالة عينةمن الجامعات الجزائرية‪ ،‬رسالة‬
‫دكتوراه‪ ،‬كلية االقتصاد والتجارة – جامعة محمد خيضر ‪ ،‬بسكرة –الجزائر‪.2015 ،‬‬
‫‪317‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
.181-180 ‫ ص ص‬2007 ،‫ األردن‬،‫دار الحامد للنشر والتوزيع‬،‫ وظائف وقضايا معاصرة‬- ‫اإلدارة التربوية‬:‫)محمد حسن حمادات‬29
‫مؤتمر النوعية‬،‫ التطور المهني ألعضاء الهيئات التدريسية كمدخل لتحقيق الجودة النوعية في التعليم الجامعي‬:‫)محمد عبدالفتاح شاهين‬30
.11-10‫ص ص‬2004،‫ رام هللا‬،‫ جامعة القدس المفتوحة‬،‫في التعليم الجا معي الفليسطيني‬
‫ في التخطيط االستراتيجي للحصول على الجودة واالعتماد األكاديمي بمؤسسات‬Swot ‫مهارة استخدام نموذج‬:‫)محمود السيد عباس‬31
.141-140 ‫ ص ص‬،2007 ،‫ القاهرة – مصر‬،‫ جامعة عين شمس‬،‫مركز تطويرالتعليم الجامعي‬،‫ المؤتمر القومي السنوي‬،‫التعليم المختلفة‬
،‫ مصر‬-‫ االسكندرية‬،‫المكتب الجامعي الحديث‬،‫ تطوير اإلدارة المدرسية في ضوء معايير الجودة الشاملة‬:‫)محسن عبدالستار عزب‬32
.69‫ ص‬،2008
.250‫ ص‬،2001 ،‫ مصر‬-‫ القاهرة‬،‫ مكتبة األنجلو المصرية‬،‫ رؤى مستقبلية في تحديث منظومة التعليم‬:‫)مجدي عزيز إبراهيم‬33
.67‫ ص‬،2012 ،‫مصر‬-‫ القاهر‬،‫ المجموعة العربية للتدريب والنشر‬،‫األداء اإلداري المتميز‬:‫)مدحت محمد أبوالنصر‬34
،2009 ،‫مصر‬-‫ القاهرة‬،‫ مكتبة األنجلو المصرية‬،‫ اتجاهات التعليم العالي في ضوء الجودة الشاملة‬:‫ ناهد فياض‬،‫)مصطفى باهي‬35
.223‫ ص‬،210‫ص‬
‫ بور‬،‫ كلية التجارة‬،‫ مجلة البحوث المالية والتجارية‬،‫ إطار مقترح لتطبيق إدارة التميز لرفع كفاءة األداء بالجامعات‬:‫)منى أحمد حمودة‬36
.347-327‫ ص ص‬،2009 ،2‫ العدد‬،‫ مصر‬،‫ جامعة قناة السويس‬،‫سعيد‬
،‫ جامعة المنصورة‬،‫ مجلة كلية التربية‬،‫ التقييم المتوازن لمؤسسات التعليم الجامعي كمدخل لجودة األداء‬:‫) فتحي درويش عشيبة‬37
.329‫ ص‬،2011 ،‫مصر‬
- Muhammad Tariq, Naseer Ahmed and Khalid Mahmad, "An Organizational Concept of Human )38
Resource Development – How Human Resource Management Scholars View, HRD", Far East Journal of
.Psychology and Business, vol. (8), No.(3), Sep., 2012, P.51
- Sanjcev Kumar Singh, Human Resource Development, ATLANTIC Publishers, Delhi, India, 2008, )39
.P.6
- Michael Armstrong: Strategic Human Resource Management: A Guide to Action, 3RD Edition, )40
Theomson- Shore, Inc., United States, 2006, PP. 134135.
-Bret M. Benjamin and et. al, "Organizational Change Models In Human Resource Development", )41
.World Journal Franklin Publishing Company, No. (2), 2012, PP. 6-7
- Lisa Haneberg, Organization Development Basics, second printing, American Society for Training & )42
Development Press, United State of America, 2005, p. 4

- Diane E. Talman and et.al., Organizational Chang and Development, Adult Education Perpectives )43
forJudicial Education, Georgia Center for Continuing Education, University of Georgia, 1992, P. 1211.
- Shivangee S. and pankaj K.D., "Employee Invlovement An Approach to Organizational )44
Development & change", VSRD International Journal of Business & Management Resarchy, Vol. (1),
No. (8), 2011, P. 556

318
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The economic development during the Renaissance.The beginning of the capitalist system
Cezar Vasilescu
Economic Highschool Ion Ghica Targoviste

Abstract
In this study I tried to capture the economic coordinate of the Renaissance period, practically the first
great period of human development.The approach is an interesting one because in economic terms, the
major transformations of this period mark the beginning of the modern capitalist system.Initially, we
presented the temporal delimitation of the Renaissance period that coincides with that of geographical
discoveries and then the main areas of economic evolution: the development of agriculture, the
development of crafts, and guilds with the spread of money and banking system in Europe and last but
not least. intensification of international trade, generated especially by the development of the colonial
system and maritime transport. Together, all these events lead to the replacement of the old system of the
autarchic natural economy with the emergence of the capitalist system based on the market and exchange.

Keywords: Renaissance period, crafts and guilds, capitalist system

JEL Clasification: F15, O1,P10,

Introduction
It is a well-known truth that there is no strictly temporal delimitation of the main economic systems, they
appear and disappear in regions and areas of the world. Also, it is equally well known that the last century
has brought major changes in economic-social and scientific-cultural unprecedented, humanity evolving
in a short period of time, as it had only evolved until then in a few millennia of existence. In this sense,
the famous sociologist Alvin Toffler in his book The Third Wave considers that there were three major
stages of economic and social evolution: the agricultural era (first wave), the industrial era (second wave)
and the information age respectively third wave (Toffler, pp 32-27).Continuing what has been said
before and chronologically speaking, the agrarian era was predominant in the evolution of mankind, from
the beginning to the end of the Renaissance period when the germs of industry appeared and the industrial
era reached its peak in the postwar period and then gradually gave way information society in constant
evolution. In this study, we will first present the temporal delimitation of the Renaissance period and later
the main economic transformations that accompany it: the development of agriculture, the development
of crafts and manufactures , the development of monetary circulation and the emergence of the banking
system in Western Europe and lastly, the development of international trade.Together, these directions of
economic evolution lay the foundations of the capitalist system that appeared in Western Europe and
gradually spread throughout the world. Known as the intermediate period between the Middle Ages and
the Modern Age, the Renaissance (fourteenth and sixteenth centuries) began in Italy and later spread
throughout Europe. Its influence was manifested especially in literature, philosophy, art, music, politics,
science and religion. (https://ro.wikipedia.org/wiki/Renasterea). However, the events of this period
also influenced the economic activity. The economic progress in Western Europe from the XV-XVI
century was manifested by the increase of handcraft and manufacturing production, the intensification of
trade, money circulation and banking activity, which provided the material basis for the expeditions and
overseas trade and at the same time boosted the search for new areas of economic activity outside Europe.
319
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Consolidation of agriculture as the main economic branch

During the Middle Age the organization of economic life aimed to meet the basic needs of people in a
system of natural economy based on consumption. The exchange of goods was low and production
activity was strictly subordinated to consumption. Production was measured according to the needs of
each social group, nobles or serbs and agriculture was the main economic branch being largely based on
traditions and routine, innovations being limited. the consumption of the nobles being unjustified and
abusive. The rural environment was predominant and the cities were mostly only administrative
centers.According to the famous academician A. Otetea in his work Renaissance and Reformation. a
reason that would lead to a higher production, achieved in the shortest possible time to increase profit and
the condition of the people was related to the land, the main asset of time (Otetea, pp.42-43). Even after
the Renaissance in the 16th-17th centuries, despite the fact that crafts and manufactures, trade, money
operations, navigation and mining expanded, the agrarian economy and the rural population still occupied
the largest share in the economy and society of west European countries.The lands or domains owned by
the nobles or leased began to be worked on a large scale by salaried workers, which allowed to obtain a
production destined for the market. Depending on the evolution of this process, the genesis of capitalist
relations in agriculture England, the United Provinces, and later at a slow pace, in France, Italy, Germany,
the Iberian Peninsula.Restructuring and reorganization of properties. carried out mainly by fencing and
merging which created the possibility of increasing productivity, reducing production costs and increasing
owners' incomes, but also extending the short-term lease.The development of capitalist relations in
agriculture, during this period, takes place in the conditions of technical progress in the permanently
developing agrarian economy, increased production and intensified circulation of agricultural products
and the crisis and disintegration of feudal social structures.

Development of crafts and manufactures - the basis of the future industry

Along with agriculture, another economic branch was the crafts that initially appeared in a rudimentary
stage and were mainly subordinated to the supply of goods for the consumption of the nobles. and the
concentration of capital and its application in industry (the new economic branch) which will determine
the gradual emergence of the conflict between workers and capitalists The historical conditions that
marked the appearance and development of manufactures are: the development of agricultural cultivation
methods and the extension of cultivated areas, population growth but also certain technical inventions
such as: modern equipment and iron horseshoe, hydraulic mills and practical applications, rudder
submerged in water that revolutionizes shipbuilding and maritime navigation, mechanical saw, iron dam
and plow, glass, tallow and wax candle, etc. Manufactures existed in two distinct forms: concentrated and
dispersed. The classic examples of concentrated manufactures are typhographys and shipbuildings
and an example of dispersed manufacturing was the textile industry.Within the mining and precious
metals processing capitalist production relations are intensely manifested.The generalization of the
hydraulic mill and its applications are boosting the mining industry and laying the foundations of the
future metallurgical industry. The mining industry was financed at the time by important banks belonging
to the famous Medici, Chigi and Fuggeri families. The Fuggers controlled the iron, copper, silver and
gold mines in Tyrol and Slovakia. The Welssers played an important role in the exploitation of mercury
and silver mines in Spain.Mining is permanently conditioned by the existence of deposits and especially
those that are more on the surface because the extraction techniques were quite rudimentary. It is an
essential factor and is developing with the growing demand for precious metals, energy sources, raw
materials for crafts and industry, the demand for alum, used in fixing colors in the aftermath, salt and
coal. The largest mining centers were known in Goslar, Saxony, Mansfeld (iron, copper, silver), Graz,
320
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Styria and Dalecarlia, southern Sweden (iron), Newcastle (coal), Luneburg and Salzburg (salt). Iron,
copper, lead, coal were extracted, a great source of labor in England, salt, lead, mercury, tin, alum, gold
and silver ore. (https://ro.wikipedia.org/wiki/Economie_societate_medievala).During the Renaissance,
in Europe there were a variety of craft activities developed at the level of simple craft workshops, then
workshops subordinated to guilds, but also at the level of concentrated or dispersed manufactures. They
were practiced by peasants who produced what they needed or supplemented their income by working for
the owners of urban manufactures.The guilds have multiplied and thus new quality standards and
competition protection norms have been imposed. Starting with the 13th century, scattered manufactures
developed in the textile field, especially at the level of cloth production in Flanders and Tuscany, true
capitalist enterprises organized on the basis of the technical division of labor, fully controlled by the
capital owner. he bought the raw material and paid the wages of workers. Peasants worked in these
factories, being paid low wages, but they were not related to the existing regulations at the guild level. At
the end of the Middle Ages, concentrated manufactures developed in the metallurgical sector or in the
field of printing. The largest were shipyards, especially since at the end of the sixteenth century, the
standardization of components for the construction of sailing ships will be introduced in the Amsterdam
shipyards. The textile industry ranks first in the existing production on the market, many textiles can be
purchased on the market during this period. Western Europe. Flanders and Tuscany specialized in the
mass production of cloth made in manufactures that used imported raw materials and sold the final
products to consumers in remote regions. Subsequently, the production of cloths spread throughout
Europe for non-local markets. The cloths were mass-produced, and cotton and silk were sold in small
quantities, being extremely expensive. As a result, manufactures in Flanders and Tuscany specialized in
the production of luxury textiles bought by a limited number of people and England became the largest
producer of woolen cloths and the Netherlands, in addition to its own production, also focused on English
cloths for continental markets,allowing the Dutch capitalists significant profits. We find an intensification
of handcraft and manufacturing production during the Renaissance but also after it, which will lay the
foundations of the future modern industry.

Intensification of trade and development of international trade

Trade flourished at the end of the Middle Age. Producers and consumers made direct exchanges at
weekly fairs and craftsmen sold their products directly in the workshops that served as shops. Street
vendors brought and displayed their goods everywhere. Family companies with diversified activities
developed in Florence and Genoa, as well as in Germany. Thus appear the privileged companies
established on the basis of privileges granted by political power. The classic examples known at the time
were the United East India Company, founded in Amsterdam. in 1602 and the East India Company of
England. They specialized in distance maritime trade and assumed administrative and military functions
in the colonies. But the banking institutions were also organized in the form of joint stock companies, one
of them being the Exchange Bank of Amsterdam, founded in 1609. The kingdoms, however, were not
unitary and coherent economic spaces, because there were customs even inside them. The local trade took
place between an urban center and the surrounding villages and the long-distance trade was even of the
international bill being transported luxury goods, with high value at a small volume, such as spices,
precious metals, silk, furs, weapons. Fernand Braudel in his work Dynamics of Capitalism considers that
medium distance trade was regional or inter-regional, being developed with consumer products. This will
give rise to commodity exchanges, institutions where economic operators carry out transactions based on
unanimously accepted samples or standards of different commodities. In Antwerp, in 1460, the first
scholarship appeared, which showed daily the prices for various goods and later they were established in
Amsterdam in 1530, and in London in 1568. (Braudel, pp.25-36). Between sec. XV-XVI, there was a
321
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
shift of the centers of gravity of capitalist relations from south to northwest, from areas of economic
development, that Tuscany and Flanders, to the United Provinces and England with a strong and
diversified economic development and a more dynamic social structure.

Expanding the monetary circulation and the banking system

Starting with the 11th century, the system of the natural economy based on agricultural production was
gradually replaced by another based on credit and currency. The emergence of the monetary economy is
nothing but a consequence of the development of production and trade. an international monetary system
as at present, but there is the circulation of coins in restricted areas as exchange instruments. Monetary
issues do nothing but reflect the pulse of economic life. The intensification of the money circulation, but
also the increase of the need for money in all fields will determine the appearance of the first incipient
forms of banks. They had in the foreground the realization of the operation of the money transfer system
based on documents and correspondence (especially bills of exchange), but also the realization of
maritime insurance procedures and the establishment of deposits for merchants, dealing with the
exchange and valuation of coins and moneylenders.During the Renaissance, means of payment were
used, since the Middle Ages, such as barter, currency (in developed societies were used metallic coins of
gold, silver or simple metals for minor transactions on local markets) or sale of goods on debt, financial
transfers with the help of bills of exchange (bills of exchange) that were capitalized by persons other than
the original beneficiaries. According to Ungureanu Pavel in Banking Products and operations banking,
the emergence of banks is related to commercial and industrial activity that could not develop without
money, and the improvement of credit instruments developed in the conditions when in the Middle Age
the security of cash payments it was difficult to achieve in order to allow large-scale and long-distance
transactions.The first banks were established in Italian city-states. XII-XIV (The Bank of Venice
appeared in 1171 but was recognized as a bank of transfers only in 1587 under the name of Banco di
Rialto). In the twelfth century, bankers were also supported to open warehouses, obtaining a monopoly on
the export of various agricultural products and even the right to mint money (Ungureanu Pavel pp. 11).
Until the end of the 15th century, due to the relations with the papacy, the Italian bankers were able to
expand their activity in all Catholic countries. Florence had in the 15th century 32 banks or banking
companies. However, their decline did not begin until the 16th century, when they were eliminated by the
Portuguese and Spaniards despite participating in the exploitation of new trade routes to the East Indies.
whose trade will diversify in the field of mining. Through the trade treaty concluded in 1503 in Lisbon,
German traders receive the right to participate in trade with the East Indies, but also obtain large sugar
cane plantations in the Canary Islands and lease copper in San Domingo, Venezuela.In the seventeenth
century there were several important centers that would meet these financial needs. A new element will
appear that will influence the economic life, the external public debt of the states. The Netherlands, which
during this period knows the greatest economic development, the country with the most modern European
agriculture, has developed techniques and credit operations characteristic a modern credit system, using
“banknotes” that replaced metal coins. These "banknotes" were guaranteed by the large availability of
accumulated capital that paved the way for external investments guaranteed by the commercial portfolio
of banks. The Netherlands thus played a key role in international finance until the end of the nineteenth
century, when it will be overtaken by England and France. In order to form capitalist relations, it was also
necessary to accumulate in the hands of a small social group large sums of money, necessary for the
procurement of the means of production and the employment of workers. In the sec. XVI-XVII, technical
progress, the development of production, the expansion of the internal and external market, the
intensification of money circulation, the decline of feudal relations and corporate organization, the
formation of a large workforce lacking means of production and subsistence created necessary conditions
322
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
for increasing accumulation of commercial capital and for its transformation into industrial capital. At the
same time, as a result of the influx of American precious metals in Spain and their redistribution in the
other countries of Western Europe, the West has benefited from an important source of accumulation. To
these were added the great benefits of colonial trade. The immense wealth that existed or resulted from
the influx of precious metals and the benefits of maritime and colonial trade was largely invested in
mines, manufactures, trade, banks, farms organized on a capitalist basis, thus contributing to the
development of capitalist relations in Western Europe

Conclusion
The Renaissance period was a period of profound changes in the evolution of humanity which practically
made the transition from the Middle Age to the Modern Age.New technical inventions, the use of
employees lays the foundations for market production and leads to the emergence of the new social class,
that of the capitalists. Geographical discoveries and the formation of the colonial system as well as the
development of maritime transport develop the international trade of European states and allow the
accumulation of precious metals in Europe and banks supported the development of production and
trade. Concluding, at the end of the Renaissance, virtually all the institutions of the capitalist system were
formed.

Bibliography
1 Toffler Alvin - The Third Wave - Bantam Books, USA, 1980;
2. Otetea Andrei - Renaissance and Reform - Scientific Publishing House, Bucharest, 1968;
3.Braudel Fernand.-Dynamics of capitalism - Antet Publishing House, Bucharest, 2002;
4. Ungureanu Pavel -Banking Banking products and operations, Publishing House. Dacia, Cluj Napoca,
2001;

Internet resources:
1. https://ro.wikipedia.org/wiki/Renasterea;
2. https://ro.wikipedia.org/wiki/Economie_si societate_medievala;

323
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The Effect of Terms of Trade On Current Account Balance In Algeria: Harberger-Laursen-

Metzler Effect Analysis

Hicham Ayad
University center of Maghnia-Tlemcne, ALGERIA
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1624-3456

Abstract
This paper examines the effect of terms of trade on the current account balance in the context of Algeria
using annual data from 1980 to 2019. Depending on co-integration tests for the long run relationship
among terms of trade, current account balance as a percentage of GDP, gross national savings as a
percentage of GDP and trade openness as a percentage of GDP, in addition to the short run term and long
run term effects according to ECM model and FMOLS, DOLS and CCR models respectively, the results
indicate that there is a long run equilibrium relationship among the four variables, on the other hand, the
results also reveal the rejection of Harberger-Laursen-Metzler (HLM) hypothesis in both short run and
long run terms, and the acceptance of the Obstfeld-Svensson-Razin (OSR) hypothesis only in the short
run term.

Keywords: Terms of Trade, Current Account Balance, HLM hypothesis, OSR hypothesis, Co-Integration
analysis

JEL Classification: C22, F14, F32, F41, O11.

324
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

PROSPECTS FOR ENERGY COOPERATION IN THE ASIAN-PACIFIC REGION WITH THE

PARTICIPATION OF THE RUSSIAN FEDERATION

Filkevich Igor Aleksandrovich

Kuznetsova Elena Gennadievna
Moscow Pedagogical State University

Abstract
As our studies show, the countries of the Asia-Pacific region are characterized by the implementation of
integration using the principles of "open regionalism". This nature of the integration cooperation of East
Asian countries opens up opportunities for the active participation of the Russian Federation in
international cooperation with this region.
To determine the prospects for the development of integration cooperation in the countries of Asia, one
should pay attention to the results of the study of the Asian Development Bank, presented in the figure.

Figure - Level and directions of integration interaction in different regions of the world
Source: Asian Development Bank data (https://www.adb.org/sites/default/files/publication/300836/ewp-
511.pdf /)
Taking into account the increasing dependence of the countries in the region on energy imports, it can be
suggested that the energy sector can act as the mean of regional integration of the economies of Russia
with the countries of Asia.
The modern expansion of energy cooperation and integration of the countries suggests the
implementation of projects for the development of interstate electrical ties. These projects are aimed at
developing cross-border trade, exporting electricity from the Russian Federation, integrating national and
local power systems.
The table shows the main priority projects for the organization of interstate electrical connections
between Russia and Asian countries until 2030.

325
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table - Prospects for the development of energy cooperation until 2030
Areas of interstate economic Lenghts, Square Throughput Transmittable Estimated
cooperation km voltage capacity per electricity cost in
GW Tvt/hour per billion
year dollars

Russia - China
Bratsk-Ulan-Bator-Beijing 2250 600 5-6 18 1.8
Bureyskaya HPP-Kharbin 700 400 1.0 3 2.2

Large-scale energy export

project 3400 600 10 60 18

Yerkovetskaya SDPS-Shenyan 1300 600 3.6 20 8.8

DC system Ust-Ilimsk-
Khabarovsk 5000 750 10.0 40 16.5
Russia - Korea
Vladivostok-Chhongjin 370 500 0.5 3 0.13

Vladivostok-Pyongyang-Seoul 1150 500 4.0 7 4.8

South Yakut HPP-Shenyang-

Seoul 2400 750 5.0 20 10.5
Russia - Japan
Sakhalin-Hokkaido-Honshu 1850/1400 600 4/3 24 9.6
Sakhalin-Hokkaido 500/50 500/400 4.0 24 6.7
Source: Study of the formation of an interstate power grid in Northeast Asia on the instructions of the
Government of the Russian Federation (https://institutiones.com/strategies/2690-perspektivy-
elektroenergeticheskoi-kooperacii.html)
As for Russian – Chinese cooperation, there is a mutual exchange of power and electricity flows or the
transfer of time-variable flows. In fact, due to such an exchange, the systemic integration effect of
reducing the generating capacities required to cover the load in the countries participating in the exchange
is realized.
An effective form of cooperation from Russian side is providing systemic services to leverage the uneven
energy output of renewable energy sources for China, Japan, Korea and Mongolia.
For the Russian Federation, the most attractive direction for exporting electricity is sale to Japan.
Electricity from Russia is competitive in the Japanese electricity market, in the face of restrictions on the
operation of nuclear power plants after the incident at the Fukushima nuclear power plant, displacing
expensive local power plants from the energy balance.
In conclusion, it is important to note the significance of the role of the Russian Federation in creating the
systemic effects of the power interconnection of the countries of East Asia. If Russia refuses to participate
in integration, the effectiveness of this association will decrease by 30-40%.

Keywords: energy, integration, East Asia, efficiency, Russia

326
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Patterns of development of national power

Mykola, Tkach
The National Defence University of Ukraine
ORCID: 0000-0002-8832-1268

If we consider the environment of economic functioning and the formation of military power of the state,
then it should be understood that in each state it operates with its own characteristics. This situation is
related to the historical development of the state, its geographical location, national culture, historical
development of economic sectors, development of science and technology, development of neighboring
countries, ie the set of principles or philosophy by which relationships are formed in society.
Interesting for the study are the stages of socio-economic development of Germany and Japan in the
second half of the 19th century. To do this, it is necessary to study the historical experience of the two
countries and existing research in this area. This approach will help to find certain patterns in the
development of the economic system and society, and in the future and their impact on the formation of
military power.
Germany and Japan have a "catch-up" strategy that is carefully planned and balanced. It is based on
existing experience, on the path traveled by innovative countries. This strategy is beneficial with clearly
planned actions, the maximum possible repetition of an already successful strategy, and therefore it
requires more centralized management and constant monitoring. The advantages of such a strategy are
that it uses an already proven case, the risks in its implementation are many times less, ie the sustainable
development of the country is achieved and the losses are acceptable. But the disadvantage is that, as a
rule, such countries can very rarely make revolutionary discoveries and changes on their own, without
external influence.
This approach is also related to the traditions of these nations and their mentality. Germany is a traditional
continental country, which until recently was highly fragmented and focused mainly on wars in
continental Europe, almost without going beyond its borders. It was not until the second half of the 19th
century, when Germany was reunited, that it began its colonial expansion, but by then most of the world's
territory was already occupied by other European countries.
The negative factor that prevented Germany from moving to the capitalist system was its political
fragmentation, where each state built its own policy and isolation from world trade routes.
The creation of a customs union in 1833 between the German states allowed to expand the national
market and accelerate economic development. Significant changes have taken place in light industry,
namely in cotton and silk - in Saxony, cloth - in the Rhineland and Prussia. Between 1834 and 1838, 45
new factories were built, and between 1833 and 1846, 8 cotton and 128 flax spinning mills were built in
Silesia (June 23, 2020).
Due to the fact that Germany was in significant political fragmentation, which hindered the development
of the capitalist market and at the same time there was an increase in the production of goods, this led to
overproduction and the economic crisis in 1847. It was the economic crisis that was the last impetus for
the revolution of 1848-49. The aim of the revolution was to unite Germany into one state, to abolish the
feudal order, to introduce general parliamentary elections, a constitution and freedom of the press. The
driving force of the revolution was the broad masses of the people under the leadership of the liberal
bourgeoisie. The revolution never achieved its goal, the liberal bourgeoisie was defeated, but there was
also a positive moment - the abolition of serfdom. This event is significant because the peasants began to
transform into workers, which increased labor potential and accelerated industrialization.
327
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
In 1871, Germany was united into an empire led by the Kingdom of Prussia, which had a positive effect
on its economic rise. The borders between the German states disappeared and space for the movement of
goods and labor opened up, and a single currency was created. In 1850-70's banking developed, in Prussia
during this time there were 20 joint-stock banks. The contribution that France had to pay to Germany
after the defeat of the war of 1870-71 provided capital for construction and railway construction projects.
In terms of economic development, Germany still lagged behind Britain and France, but continued to
catch up. By 1900, Germany was equal in economic power to Britain. Coal production in 1880 accounted
for 30% of British production, but by 1913 its production had increased sixfold, and was equal to British
production. Steel production has increased tenfold and exceeded the British. By 1914, Germany produced
half of the world's electrical equipment and became one of the most powerful industrial giants (June 12,
2020).
Economic successes also affected Germany's military power and colonial ambitions. One of the defining
conditions for Germany's successful colonial policy was the need for a strong navy. The greatest
supporter of the development of the navy was Emperor Wilhelm II, so in 1897 he appointed Rear Admiral
A. von Tirpitz to the post of Secretary of State for Naval Affairs. It was Tirpitz who substantiated the
strategic concept of Germany's struggle against Great Britain for world domination. In 1900, the
Reichstag approved a new naval program which provided for the doubling of the navy. The navy was to
become the most powerful after Britain by 1915, with 38 battleships, 14 battleships and 38 light cruisers
(Alafuzov V. 1956). This confirmed that Germany was embarking on a path of colonial expansion far
beyond its borders.
The growth of the German economy also affected its demographic situation. So in 1900 in terms of
population, it became the second in Europe, after the Russian Empire. Its population was 54.326 million
people, and the natural increase per 1,000 people per year was 13.7 people (June 15, 2020).
Germany's economic growth influenced not only the growth of its political and military power, but also
the rise of the people's spirit - there was more and more talk about the peculiarity of the German nation
and its higher purpose. The combination of such factors allowed elites, through politics and military
force, to expand their influence far beyond mainland Germany, thereby expanding the market for German
goods and increasing access to resources.
Japan's path to market economy reform and development is interesting. Prior to the arrival of the
Europeans, Japan was an isolated country with its own distinctive way of life. Until the middle of the XIX
century it was a deeply feudal and fragmented state, which almost did not go beyond its island. The basis
of its economy was agriculture, which employed 80% of the labor force.
At the beginning of the XVIII century. in Japan, the official head of state was the Emperor, but in fact all
the power was held by the shogun - the highest military leader of the state. It was the shogunate that was
interested in preserving the existing socio-political system and in the power of feudal estates.
Representatives of the shogunate did not recognize that the socio-political and socio-economic system in
Japan is backward and needs radical reforms, and this was confirmed by economic and social instability
in the country.
Traditional Japanese society was considered to be peasants who did not have the right to own land, but
ran farms in the areas allotted to them. The peasants were not allowed to leave the land and change their
occupation, and were obliged to pay taxes.
The first sign of Japan's backwardness from other, already capitalist, countries was the fact that in 1854 a
US military squadron entered a bay near the capital. The goal of the Americans was to demonstrate their
military power and superiority over Japan and to obtain permission for US ships to enter Japanese ports.
In 1854, such an agreement was reached and American ships were able to replenish their supplies in
Japanese ports. England and the Russian Empire followed the same path. This showed the inability of the
328
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Japanese to resist in the power struggle of a more technologically and economically advanced enemy
(June 18, 2020.).
Such events finally undermined the authority of the shogunate, because a certain part of the ruling elite
saw the irreversible backwardness of Japan from European-type countries, which could later lead to its
collapse. In 1866, Shogun Emoti died, and in 1866 Emperor Komei announced the need to reform the
socio-political and socio-economic system in the country, which led to the revolution. The emperor's
troops were already armed with European weapons at that time, so the shogunate's troops were defeated.
After the victory, the Emperor of Japan undertook rapid reforms using European and American
experience. The emperor and his government became the supreme power. During 1871 - 1888 the
government carried out administrative and territorial reform, abolished the borders of the principalities
and the state of privilege. Agrarian reform was carried out, feudal landholdings were abolished, and the
land was transferred to private ownership without redemption by those who actually used it, ie the
peasants. Thus, private property was legalized, the land market was opened, and former large landowners
were given the opportunity to invest their money in finance and trade. Such reforms became the first
preconditions for the emergence of capitalist production.
The changes did not take long and in a short period of time in Japan there was a real industrial revolution.
Lacking their latest inventions and technologies, the Japanese began to borrow them from Europe and the
United States. This approach gave the Japanese the opportunity to become one of the world's leading
industrial and technological powers.
Japan's economic growth continued until 1890, when the economic crisis began, which was associated
with overproduction and falling prices for light industry products, which together with food accounted for
90% of all industry. Rice prices rose in the same year due to low yields. The Japanese government
decided to engage in economic expansion in the Korean and Chinese markets, which did not accept
Japanese products, which later led to war.
During the first economic boom of 1870-1890, Japan was engaged in building military capabilities, its
military expenditures were the largest in the world relative to the national budget and accounted for 36%
of budget expenditures (Kuzminov Y.I. 1986). Increased military power was used in the war with Korea
and China in 1894 - 1895. As a result, Japan received the rights to colonial exploitation of Korea,
received its first colony, the island of Taiwan and contributions from China. In addition, as a result of the
signing of the peace treaty, China undertook to allow Japanese citizens to open industrial enterprises on
its territory.
After the war, a new economic boom began in Japan. The Japanese understood the strength of military
and economic potential and the opportunities it provides. Therefore, in 1895 the parliament adopted a 10-
year program of economic development in order to reform and develop the armed forces, the creation of
new branches of heavy and defense industries. It was planned to increase the fleet 4 times and the army 2
times. The Government of Japan has decided to direct 90% of all contributions to the development of
heavy and defense industries. In 10 years, from 1893 to 1903, the number of workers in the defense
industry increased 40 times.
The patterns of development of the military and economic potential of Germany and Japan are extremely
similar, both in phase and in chronology. Almost the same, at the beginning of the transformation, the
state system and the degree of fragmentation of the state, the economic situation, the revolutionary mood
of society, backwardness from developed countries (although in Japan this figure is brighter), the conflict
of interest of the ruling elites. Extremely similar periods of industrialization of the two states, their pace,
economic growth, growth of military power and spiritual uplift of society and the formation of a single
nation (Table 1).

329
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 1
Patterns of development of military power of Germany and Japan
in the XIX and early XX centuries

Germany Japan
Revolution, the unification of a fragmented state into a single political and economic space

Borrowing experience and creating conditions for the functioning of democratic institutions
(parliament, government, liberalized legislation)
Capitalist economy and free market
(private property, equality before the law, free enterprise, capital increase)
Borrowing technologies, industrialization, development of education
Discoveries in science and technology development Use of technologies of developed countries
Accelerated economic growth
(GDP growth and national wealth)
Demographic boom
(population growth and quality of life)
Raising the national spirit and unity
The growth of military power of the state.
The growth of the defense budget, the size of the army and the development of the navy.
The growth of political and economic influence in the world
(capture of new lands to expand the resource base and markets)
The struggle for the division of spheres of influence in the world with world powers

The study shows that it is the social, political and economic transformations in Germany and Japan that
have made them the world's leading countries in all respects. It should be noted that the key to successful
transformation was the use of existing experience of Great Britain and the United States. Reforms,
industrialization and the emergence of a market economy were the result of the social revolution and the
formation of democratic institutions. Since these states are historically closer to the collective than to the
individual, the path of change had its own specifics. Following the existing experience has led to an
"economic miracle", a demographic boom and a national upsurge. As a result, the military power of these
states grew and the temptation of national elites to join the global division of spheres grew. Later, such
sentiments became one of the causes of the two world wars.

References
Alafuzov V. A. Doctrines of the German fleet. M., 1956 . 191 p.
Economic development of Germany in the end XIX century - on the early XX century Retrieved June 23,
2020. Available from http://ru.osvita.ua/vnz/reports/world_history/4785/.
Japan in the other half of the XIX - on the early XX cent. Retrieved June 18, 2020. Available from
https://geomap.com.ua/uk-wh9/1241.html.
Kuzminov Y.I. Economy of Japan in the late 19th - early 20th centuries. Economic history of capitalist
countries. M. 1986. p. 208-215.
The Economy and Population Growth in Germany. Retrieved June 12, 2020. Available from
https://germanculture.com.ua/germany-history/population-growth-in-germany/.
Your key to European statistics. Retrieved June 15, 2020. Available from
https://ec.europa.eu/eurostat/web/population-demography-migration-projections/data/database.

330
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬

‫‪The Impact of Internal and External Environmental Marketing on the Performance of Business‬‬
‫‪Organizations‬‬

‫‪Omer Melid Ehmoda‬‬

‫‪Socialization Inspection Section - Zliten – Libya‬‬

‫‪Abstract‬‬
‫‪Business organizations face through its life-cycle various variables and limitations which affect such‬‬
‫‪organizations. These organizations may have an impact on its surrounded environment. This depends on‬‬
‫‪the degree of its adaptation to the environmental situations and the application of the convenient policies‬‬
‫‪that may support the organization survival, growth and development. Successful Business organizations‬‬
‫‪always consider carefully both internal and external environment. Its perceptions of the importance of‬‬
‫‪environmental factors, responding to it and be in harmony with it to help creating the best marketing‬‬
‫‪opportunities. The objectives of this study is to identify the degree of environmental variables impact on‬‬
‫‪the implementation of organizations' various activities and achieving the objectives.‬‬

‫‪Key words: Internal environmental marketing, External environmental marketing, Organization business‬‬
‫‪performance‬‬

‫أثر البيئة التسويقية الداخلية والخارجية على أداء منظمات األعمال‬

‫عمر ميالد أحمودة‪ ،‬مصلحة التفتيش التربوي – زليتن – ليبيا‬

‫مستخلص البحث‪:‬‬
‫تواجه شركات ومنظمات األعمال أيا ً كانت طبيعة عملها‪ -‬خالل دورة حياتها – العديد من المتغيرات والمحددات التي تؤثر فيها بشكل أو‬
‫بآخر‪ ,‬كما يمكن لتلك المنظمات أن تؤثر في البيئة المحيطة بها ‪ ,‬اعتمادا ً على قدراتها في التكيف مع الظروف البيئية وتطبيق السياسات‬
‫المناسبة مما يعزز من فرص بقائها ونموها وتطورها‪.‬وأن منظمات األعمال الناجحة هي التي تأخذ بعين االعتبار ما يحيط بأعمالها في‬
‫الداخل والخارج ‪ ,‬والتي أدركت أهمية العوامل البيئية وضرورة التكيف واالستجابة لخلق أفضل الفرص التسويقية‪ .‬والهدف من هذه‬
‫الدراسة التعرف على مدى تأثير المتغيرات البي ئية على تنفيذ األنشطة المختلفة بالمنظمات وتحقيق األهداف ‪.‬‬

‫الكلمات المفتحية‪ :‬البيئة التسويقية الداخلية‪ ،‬البيئة التسويقية الخارجية‪ ،‬بيئة إدارة األعمال‬

‫المقدمة‪:‬‬
‫ينبغي أن تسعى المنظمة وباستمرار إلى تحقيق القبول التام لبرامجها التسويقية وسياساتها وحتى وجودها وتوسعها‪ ,‬وتأخذ في عين االعتبار‬
‫مجمل العوامل االقتصادية والسياسية والثقافية الستخدام السياسات االستراتيجيات المناسبة‪ ,‬والتي تتيح لها إمكانية خلق المنظمة الجديدة‪,‬‬
‫ومواجهة التهديدات الممكنة‪ ,‬فالبيئة التسويقية ألي منظمة تتألف من مجموعة قوى منظمة كاألجهزة الحكومية والنقابات واالتحاديات‬
‫التجارية والصناعية والمنظمات المنافسة وغيرها‪ ,‬وهذه القوى لها أهداف بعضها متوافق وبعضها اآلخر يتناقض مع أهداف المنظمة‪،‬‬
‫وبسبب اعتماد الشركة في مواردها على هذه القوى فإن نجاحها يتوقف على مستوى تفهم البيئة التسويقية من خالل دورة حياة المنظمة‬
‫‪ .‬والسؤال المطروح هو ما الدور الفعال الذي تمثله البيئة الداخلية والخارجية للتسويق في المنظمات؟ وما هي أهم الحلول و المقترحات التي‬
‫يمكن للمنظمات أن تواجه بها هذه التحديات؟‬

‫‪331‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫تعريف البيئة التسويقية‪:‬‬
‫عرف التركستانى‪ 2012 ،‬البيئة التسويقية بأنها" ‪:‬بانها تل ك العناصر والقوى التي تقع داخل أو خارج المنظمة ولها تأثير على ضمان‬
‫قدرتها في المنافسة وعلى رسم وتنفيذ سياساتها وإستراتيجيتها التسويقية"‬
‫وتعرف كذلك بأنها‪" :‬أي شيء وكل شيء خارج حدود المنظمة‪ ،‬أي أن المنظمة هي جزء من الكل‪ ،‬وعليها أن تتفاعل مع المتغيرات‬
‫المحيطة بها (الصميدعي‪.)2004 ،‬‬
‫بن عميرة‪ 2006 ،‬جاء بتعريف شامل للبيئة التسويقية "أنها مجموعة العوامل الداخلية‪ ،‬والخارجية التي تؤثر على قدرة وإمكانات إدارة‬
‫التسويق في تطوير وتحقيق عمليات التبادل الناجحة مع العمالء أو المستفيدين الفعليين والمحتملين‪ ،‬و حتى تنجح المنظمة فعليها أن تكيف‬
‫مزيجها التسويقي بما يتناسب والتطورات المختلفة و المتغيرة في بيئتها الخارجية أو الداخلية"‪.‬‬
‫وقد عرفها كوتلر على أنها "مجموعة القوى والمتغيرات الخارجية التي تؤثر على كفاءة اإلدارة التسويقية وتستوجب القيام باألنشطة‬
‫والفعاليات إلشباع رغبات المستهلكين" (الصريفي‪.)2009 ،‬‬

‫البيئة الداخلية للتسويق‪:‬‬

‫تعرف البيئة الداخلية للتسويق بأنها‪":‬مجموع العوامل الداخلية المتحكم بها والمسيطر عليها من قبل المنظمة وتستطيع أن تغيرها حسب‬
‫المستجدات في السوق ومن هنا يطلق عليها البعض البيئة القريبة ومن أمثلتها ما يتعلق بإمكانيات التنظيم و موارده المالية و البشرية و‬
‫المعنوية التي يمكن تحويلها إلى مجموعة أنشطة و أعمال إنتاجية‬
‫و تسويقية و مالية"(عليان‪ .) 2006 ,‬تتأثر المنظمات عادة بمجموعتين من العوامل الداخلية‪.‬‬

‫مجموعة العوامل غير التسويقية׃ و تتضمن ما يلي(السيد‪:)2004 ،‬‬

‫المن شأة‪ :‬تؤثر األقسام في المنظمة على خطط قسم التسويق و نشاطاته فالتنظيم المتبع و العالقات و طرق اإليصال و مدى التخصص يؤثر‬
‫على النشاطات التسويقية للمنظمة‪ ،‬فمثال قسم التمويل مسئول عن توفير الموارد المالية الالزمة إلدارة التسويق و قسم األبحاث مسئول عن‬
‫تصميم منتجا ت آمنة و جيدة‪ .‬و قسم الشراء مسئول عن توفير المواد األولية‪ .‬كل ذلك يؤدي إلى مساعدة إدارة التسويق على تحقيق أهدافها‪.‬‬
‫حضارة المنشأة׃ تتكون حضارة المنشاة من القيم و العادات و التقاليد و األعراف و أنماط السلوك و الرموز و األساطير السائدة في المنظمة‬
‫و التي تؤثر على السلوك و تصرفات واالتجاهات الذهنية للعاملين‪ ،‬و التي تؤثر على طريقة تعامل المنظمة مع األطراف الخارجية و تمثل‬
‫هذه المكونات نقاط قـوة يمكن االعتماد عليها عند بناء اإلستراتيجيات أو نقاط ضعف تحول دون تحقيق األهداف اإلستراتيجية‪ ،‬فقد يسود‬
‫المنظمة مثال حضارة تتضمن قيم االلتزام‪ ،‬والوالء و وضع مصلحة المنظمة قبل المصلحة الشخصية‪ ،‬و االعتقاد إن العمل عبادة أو من‬
‫واجبات الفرد أن يتقن عمله و يحسن فيه و أن يحافظ على األمانة التي كلف بها‪ .‬و قد يسود المنظمة قيم أخرى مثل إن من يعمل كثيرا‬
‫يخطئ كثيرا‪ ،‬و إن من يعمل قليال يخطئ قليال ‪ ,‬ولذا ينبغي العمل على إكتشاف هذه المكونات الحضارية و إخضاعها للتحليل لمعرفة‬
‫أسبابها حتى يمكن تدعيم الجانب اإليجابي منها ووضع الخطط التخاذ الخطوات التصحيحية للقضاء على الجانب السلبي‪.‬‬
‫الطاقة اإلنتاجية للمنظمة׃ حيت تستطيع المنظمة إن تزيد إنتاجها أو التقليل منه وذلك يتأثر بحدود الطاقة اإلنتاجية لهذه المنظمة فإذا كان‬
‫هناك رواجا في السوق فإنها تستطيع أن تعمل بكافة طاقتها اإلنتاجية و في أوقات الكساد تقلل من اإلنتاج‪.‬‬
‫‪ .‬كفاءة األفراد׃ و هذا األمر تتحكم به المنظمة فباستطاعتها استخدام المتخصصين و الخبراء بال قيام بدورات تدريبية لتأهيل العمال و‬
‫بإمكانها العمل على عكس ذلك ‪.‬‬
‫القدرات المالية׃ فالمنظمة هي التي تحدد إن كانت بحاجة لزيادة رأسمالها أو حاجتها لألموال فتتخذ قرارا بزيادة رأسمالها أما عن طريق‬
‫طرح أسهم جديدة أو االقتراض سواء الداخلي أو الخارجي ‪.‬‬
‫موقع المنشأة׃ فالموقع له تأثير كبير على نشاطات المنظمة التسويقية‪ ،‬فالموقع الجديد يساعد و يسهل عملية التسويق‪ ،‬أما الموقع السيئ فقد‬
‫يعمل على فشل المشروعات كان يتوقع لها النجاح‪ .‬و هذا القرار يعود للقائمين على المنظمة في أن يختارون لها موقعا جيدا و قريب من‬
‫األسواق المست هدفة أو أن يكون الموقع بعيدا أو غير مناسب‪.‬‬

‫القدرة على االختراع و التجديد׃ إدارة المنظمة هي التي تستطيع أن تخصص ميزانية للتطوير و البحث‪ ،‬و ذلك باالعتماد على العوامل‬
‫األخرى كالقدرة المالية‪ ،‬فالنشاط التسويقي تبعا لذلك يتأثر بمثل هذه العوامل ‪.‬‬
‫سمعة المنظمة׃ هي الصورة الذهنية أو االنطباع الذهني لدى المتعاملين معها‪ ،‬و عن منتجاتها و سياساتها و أنظمتها سواء كانوا من‬
‫المساهمين‪ ،‬المقرضين‪ ،‬العاملين‪ ،‬العمالء‪ ،...‬و كلما كان رأي هؤالء إيجابيا في تعاملهم معهم كلما حرص أطراف التعامل على استمرار‬
‫العالقة و تدعيمها و القضا ء على السلبيات التي تعوق استمرارها و نموها‪.‬‬

‫أما إذا حدث العكس فن هذه األطراف تحاول أن تحقق أكبر استفادة في عالقتها مع المنظمة باعتبار أن كل معاملة معها قد تكون األخيرة و‬
‫يمثل هذا الوضع نقطة ضعف خطيرة بالنسبة للمنظمة‪ .‬وقد يؤثر ذلك سلبا على المنظمة حيث تنعدم الثقة فيها في األسواق فال تستطيع‬
‫‪332‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫الحصول على تمويل احتياجاتها‪ ،‬وال تستطيع ضمان توريد بضائع في أوقات األزمات‪ ،‬و يصبح من السهل تحول العمالء إلى شركات‬
‫منافسة‪.‬‬
‫و قد ترتبط بالمنظمة سمعة معينة تبرز في أذهان المتعاملين دون سواه‪ ،‬فهناك شركات للعب األطفال لديها سمعة بأنها تنتج لعب أطفال‬
‫قوية و آمنة‪ .‬و هناك شركات طيران معروفة بانضباط مواعـيدها‪ .‬و معنى ذلك أن على المنظمة أن تجمع آراء المتعاملين معها و أن تحلل‬
‫الشكاوي حيث يتم تقييم سمعة المنظمة ككل فيما إذا كانت نقطة قوة أو ضعف‪.‬‬

‫مجموعة العوامل التسويقية‪:‬‬

‫وتشمل عناصر المزيج التسويقي وهي‪ :‬السلعة أو الخدمة( المنتج)‪ ,‬السعر ‪,‬الترويج‪ ,‬والتوزيع‪ .‬ويجب مالحظة أن جميع عناصر المزيج‬
‫التسويقي والقرارات التي تتخذ بشأنها سوف تؤثر بشكل كبير على النشاطات التسويقية في المؤسسة ‪,‬ولذلك يجب إجراء عملية التنسيق‬
‫الالزمة بين األنشطة التسويقية واألنشطة غير التسويقية (عليان‪.)2006 ،‬‬
‫البيئة الخارجية للتسويق‪.‬‬
‫تعريف البيئة الخارجية للتسويق‪:‬تعرف البيئة الخارجية هي "البيئة التي توجد خارج المنظمة والتي ال تستطيع أن تسيطر وتتحكم في‬
‫عناصرها"(أبوقحف‪ ) 2002 ،‬و تشكل عوامل البيئة الخارجية الفرص والتهديد على المنظمة‪ ،‬وما على المنظمة إال مراقبة تلك القوى‬
‫بعناية و حذر االستجابة‪ ،‬لتلك القوى‪ ,‬وتنقسم البيئة الخارجية للتسويق إلى قسمين البيئة الخارجية الجزئية ( القريبة أو الخاصة أو المباشرة‬
‫)‪,‬البيئة الخارجية الكلية ( البعيدة أو العامة أو غير المباشرة‪.‬‬
‫أوال‪ :‬البيئة الخارجية الجزئية ( القريبة أو الخاصة أو المباشرة )‪:‬‬
‫وهي " مكونات البيئة الخارجية التي لها عالقة و اتصال مباشر بها وهي التي تعرف بالوسط التسويقي" (أبوعلفة‪ ,)2003 ،‬و تتكون من ‪:ü‬‬
‫العمالء ( الزبائن أو المستهلكين)‪ :‬تحتاج المنظمة دائما إلى دراسة أسواق عمالئها من حيث االحتياجات و الرغبات والتوقعات و كذلك‬
‫خصائصهم السلوكية و اتجاهاتهم الشرائية وتمثل نتائج هذه الدراسة المدخالت األساسية لنظام التسويق‪ ،‬فالعمالء يعتبرون من أهم العوامل‬
‫تأثيرا في القرارات التسويقية التي تتخذ من المنظمة سواء ما يتعلق باألهداف أو اإلستراتيجيات أو الخطط‪.‬‬
‫إن البرنامج التسويقي الفعال هو ذلك الذي يتناسب و نوعية العمالء المستهدفين و احتياجاتهم و رغباتهم‪ ،‬و في الواقع فإن المنظمة يمكنها‬
‫أن تمارس نشاطها في خدمة أنواع من أسواق العمالء‪ ،‬وتتضمن عناصر البيئة الخارجية ما يلي (بن عميرة‪:)2006 ،‬‬
‫الموردون ( السوق الخلفي )‪ :‬و هم منظمات أعمال أو األفراد اللذين يمدون المنظمة باحتياجاتها الالزمة ‪ ،‬و البد للمنظمة أن تقوم بدراسة‬
‫الموردون و ذلك لكي تضمن توفر ما تحتاجه بصورة دائمة عند أقل سعر و جودة مرتفعة وفي الوقت الذي تحتاجها فيه ‪.‬‬
‫‪ )2‬المنافسون‪ :‬هم عبارة عن المنظم ات األخرى التي تقوم بإنتاج أو التجارة في منتجات مثيلة أو مشابهة لمخرجات المنظمة‪.‬‬
‫‪ ) 3‬الجمهور العام‪ :‬يعرف الجمهور العام بأنه مجموعة تمتلك اهتماما فعليا أو محتمال لعمل المنظمة أو تمتلك تأثيرا على قدرتها في تحقيق‬
‫أهدافها كجماعات الضغط‪ ،‬فالقرارات التسويقية قد ي تم معارضتها بواسطة جماعات حماية المستهلك أو حماية البيئة أو حماية األقليات أو‬
‫جمعيات النفع العام وتمثل العالقات العامة دورا هاما في تحقيق التوافق والتكيف مع متطلبات هذه النوعية من الجماهير و كذلك جماهير‬
‫وسائل اإلعالم التي تقوم بنشر األخبار و المقاالت التحريرية و اآلراء‪.‬‬
‫تؤثر البيئة التسويقية الداخلية والخارجية على العوامل المختلفة للمنظمة‪ ،‬فعلى سبيل المثال فأن اإلستراتيجية التسعيرية وغيرها لمنتجات أو‬
‫خدمات المنظمة تتأثر بالبيئة المحيطة‪ ،‬والشكل التالي يوضح ذلك‪:‬‬

‫عوامل خارجية‪:‬‬
‫عوامل داخلية‪:‬‬
‫‪ -‬المنافسة‬
‫‪ -‬مستوى الطلب‬ ‫‪ -‬األهداف التسويقية‬
‫‪ -‬الظروف‬ ‫‪ -‬التكلفة‬
‫االقتصادية‬ ‫قرار‬ ‫‪ -‬المزيج التسويقي‬
‫‪ -‬الموردون‬ ‫التسعير‬ ‫‪ -‬جودة المنتج‬

‫‪ -‬التدخالت‬ ‫المصدر‪ :‬إعداد الباحث‬

‫الحكومية‬ ‫شكل رقم (‪ )1‬العوامل المؤثر على قرار التسعير‬

‫‪333‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫ثانيا‪ :‬البيئة الخارجية الكلية‬
‫وهي عوامل ومكونات البيئة الخارجية التي تؤثر على كافة المنظمات وتتكون من (أبوبكر‪:)2006 ،‬‬

‫البيئة الديموغرافية‪ :‬حيث يجب على المنظمة األخذ بعين االعتبار مدى تأثير البيئة الديموغرافية على النشاطات التسويقية باعتبارها عامل‬
‫خارج عن إرادتها و هي تؤثر عليها وال تستطيع السيطرة عليها و هي تمثل حجم و توزيع نسبة نمو مجاميع األفراد بالخصائص السكانية‬
‫المختلفة والخصائص الديموغرافية ذات أهمية كبرى بالنسبة للتسويقيين ألنها ذات صلة مباشرة بالسلوك الشرائي وتتمثل هذه الخصائص‬
‫في السن ‪ ،‬العرق‪ ،‬الجنس‪ ،‬الحالة االجتماعية ‪ ،‬الدخل ‪ ،‬التعليم ‪.‬‬

‫البيئة الثقافية واالجتماعية‪ :‬تؤثر تطورات القيم والعادات‪ ،‬والتقاليد االجتماعية‪ ،‬وكذا األنماط السلوكية على برامج التسويق التي ت مارسها‬
‫المنظمة كما تؤثر التحوالت االجتماعية و الهجرة من الريف إلى المدينة على األنماط المعيشية‪ ،‬وسلوكيات المواطنين وهذا ما جعل‬
‫المنظمات اآلن تراعي كافة هذه العوامل التي تؤثر و بشكل مباشر على أدائها التسويقي ومن هذه التغيرات‪ ،‬زيادة االهتمام بالقيم الدينية‬
‫أدى استحداث فرصا تسويقية جديدة في صناعة الكتب ا لدينية القديمة و الحديثة و أشرطة الفيديو فهذه القيم الجديدة تؤشر على أنها أداة‬
‫اجتماعية هامة‪ ،‬وكذلك زيادة االهتمام من قبل المستهلكين بالقضايا الصحية و اللياقة البدنية و البيئية‪ ،‬وقضايا االمتناع عن التدخين‪،‬‬
‫والتشريعات الداعمة لهذا التوجه‪.‬‬

‫البيئة االقتصادية ‪ :‬تشير البيئة االقتصادية إلى خصائص و عناصر النظام االقتصادي الذي تعمل فيه المنظمة و يتمثل في الدخول و الطلب‬
‫و دورة األعمال و السياسات المالية والنقدية للدولة و درجة توفر موارد اإلنتاج في المجتمع‪.‬‬

‫العوامل السياسية‪ :‬يظهر هذا التأثير من خالل العالقات القوية وراء رجال السياسة المحتملين ورجال السياسة المرشحين في االنتخابات و‬
‫على كل حال فإن إقامة عالقات قوية مع المسئولين الحكوميين تمس قضايا أخالقية يجب التعامل معها بحذر دون خرق للمستويات‬
‫األخالقية‪.‬‬

‫العوامل القانونية والتشريعية‪ :‬تضح هذا العنصر في ضرورة خضوع المنظمة للعمل التنافسي في ظل المحافظة على حقوق المستهلكين و‬
‫ال يمثل جهل القوانين و التعليمات مبررا ضد ما قد يتسبب فيه من فرض غرامات وإحراجا أو قضايا مدمرة للمؤسسة‪.‬‬
‫هذا ما يضطر إدارة المنظمات من توظيف أو التعاقد مع مستشارين لمتابعة قضاياهم أو تفسير القوانين والتعليمات لهم التي يستعصى فهمها‬
‫من قبل بعض األشخاص العاديين‪ ،‬وفي بعض األحيان من قبل المديرين والتعامل مع هذه القوانين‪ ،‬والتعليمات هي مسألة أخالقية و‬
‫اجتماعية بالدرجة األولى و عدم التجاوب معها قد يسبب تشويه سمعة و صورة المنظمة من قبل المستهلكين‪ ،‬وبالتالي يؤدي إلى تقليص‬
‫االحترام والربحية في الوقت نفسه‪.‬‬

‫البيئة التكنولوجية‪ :‬يقصد بالتكنولوجيا كل الوسائل المادية و التنظيمية التي تعمل إنتاج منتج ما‪ ،‬انطالق من تمنيات صناعة و معارف‬
‫علمية متخصصة فهي ترتبط بالتجهيزات و المعارف المستعملة و طريقة تشغيلها‪.‬‬

‫العوامل الطب يعية‪ :‬تؤثر هذه العوامل على أنشطة و برامج اإلدارة التسويقية‪ ،‬لكونها تتكون من النقص المستمر في المواد الخام‪ ،‬وزيادة‬
‫تكاليف الطاقة‪ ،‬وتدخل الدولة في إدارة المصادر الطبيعية للمحافظة على ديمومتها‪ ،‬واستمرارها بشكل يضمن رفاهية المواطنين‪ ،‬وال‬
‫تقتصر العوامل الطبيعية على مصادر الطبيعة فقط بل حتى على أحوال الطقس والحوادث الجغرافية التي تؤثر سلبا أو إيجابا على‬
‫المنظمات‪.‬‬

‫الخاتمة‪:‬‬
‫من خالل هذه البحث يمكننا أن نستنتج مجموعة من النقاط المهمة لتطوير الخدمات التسويقية التي تقدمها المنظمات كما يلي‪:‬‬
‫تعتبر البيئة التسويقية بنوعيها – الداخلية والخارجية‪ -‬مهمة جدا ً ألية منظمة خدمية كانت أو صناعية على حد سواء‪.‬‬
‫التعرف على البيئة الخارجية والداخلية للمنظمات يعطي دافع قوى لتطوير الخدمات‪.‬‬
‫أهمية وجود أقسام متخصصة داخل المنظمات لدراسة البيئة التسويقية المحيطة بالمنظمات‪.‬‬
‫تطور المنظمات أو فشلها متعلق بمدى تحليلها لبيئتها التسويقية‪.‬‬
‫ضرورة تكثيف البحوث العلمية في مجال دراسة البيئة التسويقية‪.‬‬

‫‪334‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫المصادر‪:‬‬
‫أبو بكر‪ ,‬مصطفى محمود‪.‬إدارة تسويق المنشأة المعاصرة‪ .‬اإلسكندرية‪ :‬الدار الجامعية ‪.2004 ,‬ص‪.295 -294‬‬

‫أبو علفة‪ ,‬عصام الدين أيمن‪.‬التسويق‪:‬المفاهيم‪ ،‬اإلستراتيجيات‪ .‬اإلسكندرية‪:‬مؤسسة حورس الدولية للنشر و التوزيع‪.2003,‬ص‪.64‬‬

‫إدريس‪ ,‬ثابت عبد الرحمن‪ ,‬جمال الدين محمد المرسي‪.‬المرجع السابق‪.‬ص‪.133‬‬

‫‪AAMS‬‬ ‫‪.[13‬‬ ‫‪– 01‬‬ ‫التركستاني‪ ,‬حبيب هللا‪ .‬تعريف البيئة التسويقية‪.‬موقع‪– 2012: http://www.dr-al-‬‬
‫‪adakee.com/vb/showthread.php?t=1089‬‬

‫الصميدعي‪ ,‬محمود جاسم محمد‪ .‬إستراتيجيات التسويق‪:‬مدخل كمي و تحليلي‪ .‬األردن‪ :‬دار الحامد للنشر و التوزيع‪ .2004 ,‬ص‪.52‬‬

‫الصرفي‪ ,‬محمد‪.‬التسويق اإلستراتيجي ‪ .‬مصر‪ :‬المكتب الجامعي الحديث‪.2009 ,‬ص ‪167‬‬

‫‪.‬‬
‫السيد‪ ,‬إسماعيل‪ .‬التسويق‪ .‬اإلسنكندرية ‪:‬الدار الجامعية ‪.2004 ,‬ص ‪47‬‬
‫‪.‬‬
‫بن عميرة‪ ,‬عبد الكريم ‪ .‬تسويق خدمات المعلومات بالمكتبات الجامعية ‪ :‬مكتبة جامعة األمير عبد القادر للعلوم اإلسالمية‪ .‬ماجستير ‪ :‬علم‬
‫المكتبات ‪ :‬جامعة منتوري ‪ :‬قسنطينة ‪ .2006 ,‬ص ‪.52‬‬

‫عليان‪ ,‬ربحي مصطفي‪ .‬تسويق المعلومات ‪.‬عمان‪ :‬دار الصفاء‪ . 2006 ,‬ص ‪.50‬‬

‫‪335‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

A study on students’ dissatisfaction and complaining behaviors

Bình Nghiêm-Phú
University of Hyogo, Japan

Abstract
To some extents, education programs are market products and students are the major customers. Thus, it
is necessary to have a thorough understanding of student dissatisfaction and their complaining behaviors
to provide insights for education institutions’ managers. However, relatively few studies have been
attempted to understand customers’ complaining behavior in the education sector, in general and
students’ complaining behavior, in particular. The purpose of this study is to examine students’
dissatisfaction with education programs, with a focus on the causes and consequences of their
dissatisfaction. A qualitative method was selected to obtain this objective. Three group discussions were
initially implemented with international and domestic students of a newly established global business
program at a public university in Japan. The findings suggest that two group of factors may affect the
students’ satisfaction and complaining behaviors: extrinsic and intrinsic. Between the two, the external
reasons and causes seem to be the dominant ones. In addition, the reasons and causes may differ between
international and domestic students. Implications for students’ dissatisfaction and complaint management
are discussed.

Keywords: student, dissatisfaction, complaint, extrinsic reasons, intrinsic reasons

336
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The association between job insecurity, work-related depression, and anger; mediation effect of
solitary oriented behavior

Assist. Prof. Dr. Homayoun Pasha Safavi

Cyprus International University
Assist. Prof. Dr. Mona Bouzari
European University of Lefke

Abstract
COVID-19 has caused substantial crisis to all industries around the world, specifically tourism and travel
businesses. This sector is suffering a sharp drop in demand, as confirmed by the scholars. The hotel
industry in particular has experienced intense sales losses as occupancy rates have chiefly dropped due to
social distancing and the drastic decline in the number of tourists. The hotel industry experienced an
employment shock earlier than other industries, with a sharp drop in the number of employees and a
dramatic rise in the number on temporary leave. This creates the sense of job insecurity among employees
which refers to “the subjective perception of being threatened by job loss”. Past studies have debated and
supported the negative outcomes emerging from the perception of job insecurity. Two common forms of
negative and detrimental negative outcomes at individual level are known as work-related depression and
anger. According to the recent information provided by World Health Organization (WHO), depression
and anxiety disorders cost the global economy US$ 1 trillion each year in lost productivity.
Unemployment is a well-recognized risk factor for mental health problems, and it is well-warranted that
job-insecure employees will experience work-related depression and anger.
According to the aforesaid information, the main purpose of the current study is to investigate the
mechanism through which job insecurity would lead to the mentioned negative outcomes in
organizations. As such, the present study will propose and empirically test a research model which
examines the mediation effect of solitary oriented behavior (SOB) in the relation between job insecurity,
work-related depression and anger. SOB denotes to “the tendency to act individually without associates
in response to unfavorable signals received from the organization/ colleagues”.
Quantitative method through judgmental sampling technique was used to collect data from 203 front-line
hotel employees in Iran. The results emerging from the current study evidently confirmed that job
insecurity is significantly related to SOB and SOB is directly related to work-related depression and
anger. The results from structural equation modeling (SEM) also verify that SOB acts as a mediator in the
relationship between job insecurity and the mentioned negative outcomes.

Keywords: Job insecurity, Solitary oriented behavior, work-related depression, Anger, Front-line
employees

337
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Identifying Ethnic Bhand Community of Akingam in Compass to Cultural Destination Attribute

Tahmeed Ahmad Badam

Dr. Shahnawaz Ahmad Dar

Abstract
The Vale of Kashmir is enormously characterized with the magnificent diversity of socio-cultural aspects
which were prevalent in the nooks and life-style of traditional village whether locates in north either south
of said territory. Likely, the ethnic community of Akingam village of south Kashmir can be said a
comical class of population out of the whole Kashmir province. The people of the area endowed with rare
socio-cultural traits and sumptuous natural treasures atones the region a prospective development in the
arena of tourism sector. On the other side the demographic attribute of the ethnic communities reveals it
specific attitudes towards the regulation of the social structure of the conventional village. This brings the
total reciprocity among the individuals of said community to the sustenance of their livelihood in one or
the other way. Notwithstanding for the significant purpose of the study of the area (Akingam) the number
of the objectives have been taken into focus may be; [1] To highlight the socio-cultural usages and
activities of ethnic Bhand community of Akingam area in the context of tourist product. [2] To explore
the musical instruments relatively used while performing folk traditions like, Dhamal, Ladishah and
Bhand-Pather in the study area of south-Kashmir. [3] Finally elaborate some scholastic suggestions for
the promotion of such socio-cultural aspects of Akingam ethnic Bhand community in the consideration of
rural destination attribute for tourism industry. Keeping in consideration the above assumptions the help
has been availed through extensive review of literature from Journals, newspaper articles, reports,
magazines, in the form of secondary source. The primary data were gathered through various techniques
which include pilot surveys, field visits, focused group discussions, and in-depth interviews with
members of host communities about the socio-cultural usages of Bhand community of Akingam
Anantnag. The study is future oriented in the sense that a new domain of travel will be earmarked to the
basket of tourism attractions of the valley of Kashmir.

Key Words: Ethnic, Tourism, Socio-cultural, destination, Akingam Bhand-Community

338
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Training Ship Acquisition, Operation and MAINTENANCE: The Philippine Experience

Capt. Diofonce Tunacao

Myrna Dumayas-Matira
Maritime Academy of Asia and the Pacific, Philippines

Abstract
Philippine maritime schools’ annual enrollment averages 124, 438 but only about 19% graduate because
of lack of shipboard training ships. The number of graduates waiting for their chance for the shipboard
training accumulates every year. Thus, this study aimed to determine the factors which led to the
success or failure of Philippine maritime training institutions in the acquisition, maintenance and
subsequent operation of a training ship for their own cadets. A case study method using in-depth
structured interviews was utilized. Respondents were two government owned and five(5) privately-
owned maritime institutions who operated or are still operating a training ship.
Results showed that 1) one training ship was procured brand new in 1983 thru a loan equivalent to
Php2.61B, but was sold after 8 years of operation, while the rest, ranging from 18-25 years old when
procured cost Php20M – PhP45M, were still in operation; 2) to survive, the privately-owned training
ships charged fees, conducted OJT for HRM and Tourism students, and held special tours and functions;
while the government ship still on operation was berthed stationary as a laboratory ship for seamanship,
engineering and ship familiarization; 3) average cost of annual operation is USD1,637,765.00
(PhP81,053,016.58M) a greater part of which was allotted to MOOE.
Problems encountered included insufficient / deficient feasibility study, interference of political figures,
global freight market recession, natural and man-made disasters, lack of ship repairs and maintenance
due to financial constraints, diversion from the original objective of the ship acquisition, lack of expertise
in managing the ship’s technical, commercial and operational activities, financial mismanagement and
irregularities, failure to attract and retain qualified instructors on board ships, and discontentment
among the crew.
It was recommended that the Philippine government procures a training ship, after a feasibility study
has been conducted, with careful details on the financial and management aspects. Further, a review of
Philippine-registered cargo vessels be done to determine which of these qualify for shipboard training,
and that the government provides incentives to domestic vessels that qualify to accept cadets thru lower
registration fees. MARINA should likewise initiate all possible means of partnership with international
shipping agencies to accommodate the maximum number of cadets for shipboard training and to regulate
the collection of a shipboard training fee.

Key words: Training ships, shipboard training, ship operation and maintenance

339
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

MUTAGENIC EFFECT OF MEDICINAL PLANT EXTRACTS ON PISUM SATIVUM CV.

ARIKIL

Dr. Sazada Siddiqui

King Khalid University, Abha, K.S.A
Orcid Id: https://orcid.org/0000-0001-5448-7617

Abstract
The leaf extracts from medicinal plants viz., Azadirachta indica A. Juss., Tectona grandis L.f., Dalbergia
sissoo Roxb. and Eucalyptus tereticornis J.E. Smith were evaluated using Pisum sativum (Linn.) reduced
mitotic index in a dose-dependent manner. The percentage of increasing abnormal mitotic plates was also
concentration and time dependent. Commonly observed abnormalities were c-mitosis, laggard, bridges,
stickiness, precocious separation, vagrant and fragments. The results indicate that commonly used
aqueous leaf extracts of above plants has significant mutagenic action on plant model P. sativum var.
Arikil.

Keywords: Medicinal plant extract, Mutagenic, Mitotic index, Pisum sativum

340
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

BIOINFORMATICS IN MODERN BIOCHEMISTRY RESEARCH: CHALLENGE

Usman Garba Kurmi

Babagana Modu
University of Maiduguri
Fatima Abubakar
Ruqayya Ali Uthman
Bayero University Kano
Ruqayya Babagana Umar
Hadiza Abubakar Balkore
Abbas Musa
University of Maiduguri

Abstract
Bioinformatics has been turning out to be a critical domain within life sciences, especially within
biotechnology & biomedical sciences. Bioinformatics is not only essential for management of data in
modern biology and medicine. But, it’s also becoming a key component in basic & translational
research, development of new diagnostic & therapeutic tools, clinical practice, and personalized
medicine. In this article, we will look at the career scopes of bioinformatics and how to make a career
in bioinformatics in modern biochemistry research. Sequence or structural data of nucleic acids or
peptide chain as well as the experimental data can be used as data by the scientists in the
bioinformatics field. Specifically, the area structural biochemistry that involves bioinformatics deals
with how sequence alignments are obtained and eventually how the analysis of the sequences can help
generate phylogenetic trees. These relations can eventually help contribute knowledge about how
structures of macromolecules are displayed and compared with one another. The development of
efficient algorithms for measuring sequence similarity is an important goal of bioinformatics in
modern biochemistry research.

Keywords: Bioinformatics; Biochemistry; Challenge

1.0 INTRODUCTION
Bioinformatics is a rapidly developing field of science which use the advantage of computer
technology to analyze the molecular biology. The method in bioinformatics field can be derived from
statistics, linguistics, mathematics, chemistry, biochemistry, and physics. The term bisoinformatics
refers to the application of computer and robotics technology to automate the collection, retrieval and
analysis of scientific data on a mass scale, according to (Nelson et al.,2008). A major objective of
many bioinformatics is to develop algorithms capable of reliably predicting the three dimensional
structures and functional properties of the one-third of all genetically encoded proteins currently
categorized as "unknown" or "hypothetical". Another is to use information technology to increase the
rapidity and effectiveness. "National Center for Biotechnology Information" (Grau et al.,
2006).Sequence or structural data of nucleic acids or peptide chain as well as the experimental data
341
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
can be used as data by the scientists in the bioinformatics field, (Berg et al.,2007). Specifically, the
area structural biochemistry that involves bioinformatics deals with how sequence alignments are
obtained and eventually how the analysis of the sequences can help generate phylogenetic trees,
(Marshall and Vakser, 2005).These relations can eventually help contribute knowledge about how
structures of macromolecules are displayed and compared with one another.

2.0 BIOINFORMATICS
A hybrid science that links biological data with techniques for information storage, distribution, and
analysis to support multiple areas of scientific research, including biomedicine. Bioinformatics is fed
by high-throughput data-generating experiments, including genomic sequence determinations and
measurements of gene expression patterns, according to (Ferhat and William 2001).Database projects
curate and annotate the data and then distribute the applications for bioinformatics have been
discovered. For example, it is used to identify correlations between gene sequences and diseases, to
predict protein structures from amino acid sequences, to aid in the design of novel drugs , and to tailor
treatments to individual patients based on their DNA sequences, (Larsen et al.,2010 ).

2.1 The Data Of Bionformatics

The classic data of bioinformatics include DNA sequences of genes or full genomes; amino acid
sequences of proteins; and three-dimensional structures of proteins, nucleic acids and protein–nucleic
acid complexes.Additional data streams include:transcriptomics, the pattern of RNA synthesis from
DNA; proteomics; the distribution of proteins in cells ;interactomics, the patterns of protein-protein
and protein–nucleic acid interactions; and metabolomics;the nature and traffic patterns of
transformations of small molecules by the biochemical pathways active in cells. In each case there is
interest in obtaining comprehensive, accurate data for particular cell types and in identifying patterns
of variation within the data. For example, data may fluctuate depending on cell type, timing of data
collection (during the cell cycle, or diurnal, seasonal, or annual variations), developmental stage, and
various external conditions. Metagenomics and metaproteomics extend these measurements to a
comprehensive description of the organisms in an environmental sample, such as in a bucket of ocean
water or in a soil sample, according to (Attwood et al.,2011). Bioinformatics has been driven by the
great acceleration in data-generation processes in biology . Genome sequencing methods show
perhaps the most dramatic effects.the nucleic acid sequence archives contained a total of 3.5 billion
nucleotides , slightly more than the length of a single human genome ; a decade later they contained
more than 283 billion nucleotides, the length of about 95 human genomes,(Yang and Rannala 2010).

2.2 Goals of Bioinformatics

i. The development of efficient algorithms for measuring sequence similarity is an important goal of
bioinformatics. The Needleman-Wunsch algorithm, which is based on dynamic programming,
guarantees finding the optimal alignment of pairs of sequences, (Arthur and Lesk 2009).This
algorithm essentially divides a large problem (the full sequence) into a series of smaller problems
(short sequence segments) and uses the solutions of the smaller problems to construct a solution to the
large problem. Similarities in sequences are scored in a matrix, and the algorithm allows for the
detection of gaps in sequence alignment, (Woese et al.,1967).
Although the Needleman-Wunsch algorithm is effective, it is too slow for probing a large sequence
database. Therefore, much attention has been given to finding fast information-retrieval algorithms
that can deal with the vast amounts of data in the archives. An example is the program BLAST (Basic
Local Alignment Search Tool). A development of BLAST, known as position-specific iterated- (or
342
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
PSI-) BLAST, makes use of patterns of conservation in related sequences and combines the high
speed of BLAST with very high sensitivity to find related sequences, (Ausubel et al .,1991).
ii. Another goal of bioinformatics is the extension of experimental data by predictions. A fundamental
goal of computational biology is the prediction of protein structure from an amino acid sequence. The
spontaneous folding of proteins shows that this should be possible. Progress in the development of
methods to predict protein folding is measured by biennial Critical.Assessment of Structure Prediction
(CASP) programs, which involve blind tests of structure prediction methods, according to (Robson
and Barker 2015)
iii. Bioinformatics is also used to predict interactions between proteins, given individual structures of
the partners. This is known as the “docking problem.” Protein-protein complexes show good
complementarity in surface shape and polarity and are stabilized largely by weak interactions, such as
burial of hydrophobic surface,hydrogen bonds , and van der Waals forces. Computer programs
simulate these interactions to predict the optimal spatial relationship between binding partners,
(simonyan et al., 2017).A particular challenge, one that could have important therapeutic applications,
is to design an antibody that binds with high affinity to a target protein.

Initially, much bioinformatics research has had a relatively narrow focus, concentrating on devising
algorithms for analyzing particular types of data, such as gene sequences or protein structures. Now,
however, the goals of bioinformatics are integrative and are aimed at figuring out how combinations
of different types of data can be used to understand natural phenomena, including organisms and
disease, according to (Larsen et al., 2010)

3.0 BRANCHES OF BIOINFORMATICS IN MODERN BIOCHEMISTRY RESEARCH

3.1 Genomics
The study of genes and their expression is called as Genomics. This field generates a vast amount of
data from gene sequences, their interrelation and functions,according to (Vazquez et al.,2012). To
manage this vast enormous data, bioinformatics plays a very important role. With the complete
genome sequences for an increasing number of organisms, bioinformatics is beginning to provide
both conceptual bases and practical methods for detecting systemic functional behaviours of the cell
and the organism. Bioinformatics plays a vital role in the areas of structural genomics, functional
genomics and nutritional genomics,(Boyer et al ., 1968)

The study of protein structure, function, and interactions produced by a particular cell, tissue, or
organism is called as proteomics. It deals with techniques of genetics, biochemistry and molecular
biology. Advanced techniques in biology led to accumulate enormous data of protein-protein
interactions, protein profiles, protein activity pattern and organelles compositions. This vast data can
be managed and access easily by using bioinformatics tools, software and databases, according to
(Fleischmann et al.,1995).

3.3 Transcriptomics
The study of sets of all messenger RNA molecules in the cell is called as transcriptomics. This can
also be called as Expression Profiling where DNA microarray is used to determine the expression
level of mRNA in a given cell population. The microarray technique generates vast amount of data,
single run generates thousands of data value and one experiment requires hundreds of runs, (Carvajal
and Rodriguez 2012). Analysis of such vast data is done by numerous software packages. In this way,
bioinformatics is used for transcriptome analysis where mRNA expression levels can be
343
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
determined.RNA sequencing (RNAseq) also has been included under transcriptomics. It is carried out
using next generation sequencing to determine the presence and quantity of RNA in a sample at a
given time. It is used to analyze the continuously changing cellular transcriptome.(Shinozaki K et al.,
2003).

3.4 Sequencing Proteins

Proteins structure prediction is another important application of bioinformatics, the amino acid
sequence of a protein. The so-called primary structure can be easily determined from the sequence on
the gene that code for it. In the vast majority of cases this primary structure uniquely determines a
structure in it native environment. Knowledge of this structure is vital in understanding the function of
the protein, (Hoy et al.,2007).The term structure information is usually classified one of secondary,
tertiary and quaternary structure.One of the ideas in bioinformatics is the notion of homology in the
genetic branch of bioinformatics. Homology is used to predict the function of a gene, if the sequence
of a gene A,whose function is known, is homologous to the sequence of gene B whose function is
unknown, one could inter that B may share A's function in the structural branch of bioinformatics,
homologous is used to determined which part of the protein are important in structure formation and
interaction with other proteins.Axe, D.D et al. (2004).
Sequence Protein is carried out by mass spectroscopy (MS).This techniques is used for accurate
molecular masses and it calculated from the mass/charge ratio ions in a vacuum. Soft ionization
method allow MS analysis of large macromolecules such as protein sequence are deduced by
comparing the masses of tryptic peptide fragments to those predicted from visual digests of proteins
in databases, (Benson et al.,2008).

3.5 Human Genome Sequencing

Human genome sequencing was the basic foundation for origin and evolution of this particular
domain of biological research tool. This experiment was very big and time consuming and expected to
reach its completion at some later point of time, but still it was completed 2 years early than it was
expected to.A detailed draft was reported in 2015 to show human genome project. This project was
initially led by a student named Jim Kent. This project was world's largest collaborative biological
project and showed big promises in field of molecular medicine and human evolution.Although
people were thinking about handling this huge data and keeping it safe, but this was just the beginning
of research in molecular biology, after completion of this research project various related project were
started to make new holes to understand biological machinery,(Miller et al., 2004).

3.6 Molecular Biology Data

The world has seen enormous amount of data generated by molecular biologists and the difficulties to
handle them in previous decades during 20 century. After human genome project, there was a flood of
biological research in field of molecular biology and biotechnology started, which was a great source
of huge experimental data and to handle that bioinformatics came in existence. Bioinformatics made
all the data available online and very efficiently able to manage, modify and replace the complete data
in a very shorter duration. Usually molecular biology experiments have lots of analysis and hence
generate large data that is why bioinformatics was first of all applied to molecular biology
experimental data, but later on it was accepted by almost all fields of biological research.(Ausubel et
al., 1991).

4.0 APPLICATION OF BIOINFORMATICS IN MODERN BIOCHEMISTRY RESEARCH

344
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
In recent times, almost every field of biological research has accepted this biological research weapon
and following it, whether it is molecular biology or genetics, or even agriculture, There a complete
new emerging field of genome informatics is there which is completely based on bioinformatics tools,
(Dawson et al.,2016).Apart from these there are so many areas where bioinformatics is readily being
accepted with primary role in prediction of structure similarity and functional similarity in novel drug
molecule research also. They perform initially tasks such as

4.1 Submitting DNA Sequences To The Databases

This is one of important thing in biochemistry research, where scientists sequence DNA, and RNA,
but until it is not getting deposited to any public sequence database, that cannot be beneficial for
scientific community. It became very essential to submit all the sequenced data to public sequence
repositories, (Sanger et al.,1977).Some of the important public repositories are Genebank.These
sequence data can be submitted to repositories in two ways, either by email submission or by online
submission through sequence submission tools. There are specific tools for every public sequence
repository, (Wheeler et al., 2005)

4.2 Comparative Genome Analysis

Comparative genome analysis is also being performed in various researches at many levels such as
academics and professional researches. By comparing the finished reference sequence of the human
genome with genomes of other organisms, researchers can identify regions of similarity and
difference, (Brown and Ta 2002) This information can help scientists better understand the structure
and function of human genes and thereby develop new strategies to combat human disease.
Comparative genomics also provides a powerful tool for studying evolutionary changes among
organisms, helping to identify genes that are conserved among species, as well as genes that give each
organism its unique characteristics, Benson et al., 2005).

4.3 Recent Advancement

However bioinformatics is still in its nascent stage, but continuous improvement is making it more
efficient.Mostly with inclusion of various computer language incorporation in this field and
development of software packages for analysis of biological data is contributing to recent
advancement in this field and Indian agricultural statistical research institute (IASRI) also is making a
huge contribution towards bioinformatics research by creating so many databases on agricultural and
biological area, according to (Vernon et al.,2014).Most recent use of bioinformatics has been seen in
novel drug molecule discovery and ligand analysis for protein targets in human physiological cycle to
receive most possible cure for lethal diseases in short period.There is plenty of docking software
available, which are very efficient and proved their accuracy, (Hua and Sun 2001).

5.0 PROSPECTIVE OF BIOINFORMATICS IN MODERN BIOCHEMISTRY RESEARCH

Bioinformatics has been turning out to be a critical domain within life sciences, especially within
biotechnology & biomedical sciences. Bioinformatics is not only essential for management of data in
modern biology and medicine . But, it’s also becoming a key component in basic & translational
research, development of new diagnostic & therapeutic tools, clinical practice, and personalized
medicine. In this article, we will look at the career scopes of bioinformatics and how to make a career
in bioinformatics, (Cech et al., 2012).
Bioinformatics has got several applications in biomedical sciences – genomics, proteomics,
cheminformatics, drug discovery, pharmacovigilance, clinical studies. Additionally, bioinformatics
345
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
also finds key implications in the other branches of life sciences such as agricultural science, forensic
science, veterinary science, bioenergy, and environmental biotechnology.At present, the traditional
drug discovery & development process is not yielding in effective drugs, (Moody and Glyn 2004).
Even the best-in-the-market drugs are failing to provide efficacy in a large population of patients. So
the probability of success is very lower compared to the expenditure made on research, approval, and
marketing activities. Consequently, the healthcare associated expenses are going up. Bioinformatics
has got tremendous potential to solve the problems in the drug discovery process and to aid the
delivery of personalized medicine, (Bahar et al., 1997).
Ever since the completion of the Human Genome Project, the advances in genomics and other
technologies, biologists today are overburdened with data that is being generated at a lightning speed.
These issues were once faced only by high-energy physicists and astronomers.
Today, it’s impossible to draw any conclusion by conducting a study in 10, 100 or even 1,000
subjects. In order to come up with a significant outcome, data from 500,000 or millions of people is
becoming the norm.Today, big data is everywhere, and its influence and practical omnipresence
across multiple industries will just continue to grow. The healthcare & medical field is no exception.
The role of big data in bioinformatics is to provide repositories of data, better computing facilities,
and data manipulation tools for data analysis.Today, bioinformatics is not a just tool for aiding
biotechnology and life sciences research. The subject has evolved from a service (like histology or
proteomics) to its own research arena. Bioinformatics professionals will now determine what
questions need to be taskedtalked answer the data inquiries, (Cai et al., 2002).

6.0 CHALLENGES OF BIOINFORMATICS IN MODERN BIOCHEMISTRY RESEACH

i.Challenges of Database Construction
The construction of a comprehensive and users friendly database present many challenges. First,
biomedical information comes in a wide variety of forms for example the coding information in a
genome, although voluminous is composed of simple linear sequence of four nucleotide base ,while
the number of amino acid residue that define a protein primary structure is minute relative to the
number of a base pairs in a genome, (Ciemny et al., 2018). Second, the designer must be anticipate
the manner in which the users may wish to search or analyze the information within a database and
must be devise algorithms for coping with these variable even seemingly simple task of searching a
gene database commonly employs alone or in various combination criteria as diverse as the name of
gene,the name of the protein that is encoded the biological function of the gene products, a nucleotide
sequence within the gene, a sequence of amino acid within the protein it encoded, (Holm and Sander
1994).
The following are the main challenges of Bioinformatics in modern Biochemistry research
ii.Different sequence with similar structure
iii.Multiple function of similar genes
iv.Grouping of genes in pathways
v.Organism with similar genes
vi.Sequence redundancy in genomes

CONCLUSION
As bioinformatics has grown into a complete stream with several opportunities for personnels from
various disciplines such as biology, medicine, biotechnology, chemistry, mathematics, statistics,
computer science and biochemistry, there is a growing need to encompass this ever demanding field
and its association. Converting data in to knowledge through information is the main motto of this
346
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
field and for this there is a need to take innovative initiations through various scientific and
governmental organizations at global level. Bioinformatics is still growing with the evolution in
several other important research areas such as systems biology, synthetic biology, pharmacogenomics,
etc. With the advancements in technologies and accumulation of data at an unprecedented rate, it is
anticipated that there will be continuous demand of bioinformaticians to sort out the problem of
technology development.

REFERENCES
Attwood TJ, Gisel A, Eriksson NE, Bongcam-Rudloof E (2011)."Concept, Historical milestones and
the central place of bioinformatics in modern biology: A European perspectives". Bioinformatics-
Trends methodologies.
Ausubel FM, Brent R, Kingston RE, Moore DD, Seiolman JG, Smith JA et al.,(1991). Current
Protocols in Molecular Biology. New York: John Wiley & Sons.
Axe, D.D. Estimating the prevalence of protein sequences adopting functional enzyme folds Journal
of Molecular Biology , 341.20-35.

BaharI,Atilgan AR,Jernigan RL,Erman B. (1997).Understanding the recognition of protein structural

classes by amino acid composition.Proteins;29(2):172–185.
Benson DA, Karsch-mizrachi, lipman DJ, Ostell J, Wheeler DL (2008). " GenBank". Nucleic acid
Resource 36: 25-30
Berg, Jeremy M., Tymoczko, John L. and Stryer, Lubert. Biochemistry. (2007).New York: W. H.
Freeman & Company.
Brown and TA (2002). "Mutation, repair and recombination ". Genomes (2nd.). Manchester (UK):
oxford.
Boyer, S.H. (1968) The genetic code: the molecular basis for genetic expression. American Journal of
Human Genetics, 20. 403–404.
Cai YD,Liu XJ,Xu XB,Chou KC, (2002). Prediction of protein structural classes by support vector
machines.ComputChem; 26(3):293296.
Carvajal-Rodriguez A (2012). "Stimulation of Genes and Genomes forward in time". Current
Genomics. 11(1): 58-61.
Ciemny, maciej, kurcinski,mteusz, kamel,karol, kolinski, andrzej; alam, nawsad, schueler-furman,
ora; kmiecik, Sebastian (2008). "Protein-peptide dockin: opportunities and challenges". Drugs
discovery today. 23(8):1530-1537.
Dawson WK, Maciejczyk M, jankowska E.J, Bujnicki J.M (2016). " Coarse-grained modeling RNA
3D structure". Methods. 103:138-156.
Ferhat and William S (2015). "Analysis method for studying 3D architecture of genomes". Genome
biology. 16(1):183.
Fleischman RD, Adams MD, white O, Clayton RA, kirkness EF, kerlavage AR, Bult CJ, Tomb JM,
Daugherty BA, Merrick JM (1995). " Whole genome random sequencing and assembly of hemophilus
influenza Rd". Science. 269 (5223): 496-512.
Grau j, Ben-Gal I, Posch S, Grosse I (2006). "VOMBAT: prediction of transcription factor binding
sites using variable other Bayesian trees". Nucleic acid research. 34.
HolmL,Sander C. (1994).The FSSP database of structurally aligned protein fold families.Nucleic
Acids Res;22(17):3600–3609.
347
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Hoy JA, Robinson H, Trent JT, Kakar S, Smagghe BJ, Hargoves MS (2007). " Plants hemoglobin:a
molecular fossil record for the evolution of oxygen transport ". Journal of molecular biology.
371(1):168-170.
Hua S,Sun Z. (2001).Support vector machine approach for protein subcellular localization
prediction.Bioinformatics;17(8):721728.
Larsen M, Yamada KM and Musselmann K (2010) Systems Analysis of Salivary Gland Development
and Disease. WIREs Syst. Biol. Med. 2: 670-682
Marshall G, Vakser L (2005) Protein-Protein Docking Methods. Protein Reviews 3: 115-146.
Moody and Glyn (2004). " Digital code of life:How bioinformatics revolutionizing science, medicine
and business.
Miller W, Makova KD, Nekrutenko A, Hardison RC 2004 Comparative genomics. Annu. Rev.
Genomics Hum. Genet. 5:15-56.
Nelson, David L. and Cox, Michael M. Lehninger Principles of Biochemistry (2008) . New York.
Shinozaki K, Yamaguchi SK, Seki M, et al. (2003).Regulatory network of gene expression in the
drought and cold stress responses.CurrOpinPlant Biol.;6(5):410-7.
Vazquez, Miguel, Torre, Victor de LA, Alfonso (2012)."Chapter 14: Cancer genome analysis ". PLOS
computational biology. 8(12):e1002824.
Woese, C.R. (1967) The Genetic Code: the Molecular Basis for Genetic Expression (New York:
Harper & Row).

348
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KORONAVİRÜS PANDEMİSİNDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ İŞ YÜKÜ FAZLALIĞI

ALGISI VE MESLEKİ HAZ DÜZEYİNİN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERE GÖRE
KARŞILAŞTIRILMASI (GAZİANTEP ÖRNEĞİ)

Dr. Öğr. Üyesi İbrahim BOZKURT

ORCID.org/0000-0002-5446-9862
Arş. Gör. Erhan ELMAOĞLU
ORCID.org:0000-0002-4830-1625
Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Özet
Koronavirüs pandemisinin insanlar üzerinde oluşturduğu olumsuz etkiler ve bu etkilerin giderilmesi ve
insanların sağlığına yeniden kavuşturulması için sağlık çalışanlarının oldukça yoğun ve zor şartlar altında;
takdire şayan, özverili ve insanüstü çalışma gayretleri her ortamda ve sürekli dile getirilmektedir. Ancak
vaka sayıları ve tedavi gerektiren hasta sayılarının artması çalışanların iş yükünde artışa ve zorluklara yol
açmakta ve çalışanları olumsuz şekilde etkileyebilmektedir. Bu çalışmada pandemi koşulları altında
sağlık çalışanlarının iş yükü fazlalığına dair algıları ve an itibariyle mesleki tatmin düzeylerinin tespiti ve
demografik özelliklere göre karşılaştırılması amaçlanmaktadır.
Bu çalışma, Gaziantep’te faaliyet gösteren üniversite, özel ve kamuya ait hastanelerde sağlık hizmeti
vermekte olan tüm sağlık çalışanlarını kapsamaktadır. Google Formlar üzerinden hazırlanan anket formu,
24.06.2020 - 25.09.2020 tarihleri arasında sosyal medya (Facebook, Whatsapp vb.) üzerinden
paylaşılmış ve 307’si sağlık çalışanı tarafından doldurularak, alınan cevaplar analizlerde kullanılmıştır.
Çalışmada kullanılan anket formu; İş Yükü Fazlalığı Ölçeği (Erdem vd., 2016), Mesleki Haz Ölçeği
(Erdoğan, 2013) ve sosyo-demografik özellikleri içeren ifadelerden oluşmaktadır.
Analiz sonuçlarına göre; çalışanların en çok Koronavirüs salgınında iş yerlerinde sık sık birçok problem
veya aynı zamanda yapılması gereken işlerle karşılaştıkları (% 64,5) ve iş yaşamını kenardan izlemek
yerine iş yaşamının bir parçası olmayı istedikleri (% 77,9) tespit edilmiştir. Ayrıca, sağlık çalışanlarının
pandemi sürecinde algıladıkları iş yükü fazlalığının (3,13) ve mesleğinden duyduğu tatmininin (3,57) orta
düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bağımsız örneklem t-testi sonucuna göre erkek çalışanların mesleki haz
düzeyi (3,76) kadınlardan daha yüksek bulunmuştur. Manova testi sonucuna göre; çalışanların yaşı
mesleki haz düzeyine % 4,3 oranında etki ederken, 46-55 yaş grubunun mesleki haz düzeyi 18-35 yaş
grubundakilerden ve 36-45 yaş grubunun mesleki haz düzeyi 26-35 yaş grubundakilerden daha yüksek
bulunmuştur. Çalışanların medeni durumu mesleki haz düzeyine % 2,3 oranında etki ederken, evli
olanların mesleki haz düzeyi bekarlara göre daha yüksek bulunmuştur. Çalışanların meslek türü mesleki
haz düzeyine % 10,3 oranında etki ederken, acil tıp teknisyenlerinin diğer tüm meslek gruplarına göre
(anastezi teknisyeni hariç); idari ve teknik personellerin hekimlere ve sağlık memurlarının hekim, hemşire
ve ebelere göre mesleki haz düzeyinin daha yüksek ve istatistiki olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.
Çalışılan kurum veya kuruluşun türü mesleki haz düzeyine % 7,3 oranında etki ederken, acil sağlık
hizmetlerinde çalışanların eğitim ve araştırma hastanesi ve aile sağlığı merkezinde; devlet hastanesi ve
sağlık müdürlüğünde çalışanların da aile sağlığı merkezi çalışanlarına göre mesleki haz düzeyinin daha
yüksek ve istatistiki olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.

349
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Sonuç olarak salgın nedeniyle tüm insanlar zorlu bir süreçten geçerken ve milyonlarla ifade edilen hasta
sayılarının bulunduğu bir ortamda sağlık çalışanları orta düzeyde bir iş yükü algısına sahipken mesleki
tatmin düzeyleri de orta seviyenin biraz üstünde yer almaktadır. Sağlık çalışanlarının iş yükü fazlalığı
algısı demografik özelliklere göre bir farklılık göstermezken, aksine mesleki haz düzeyinde anlamlı
farklılıklar tespit edilmiştir. Pandemi nedeniyle insanların sağlık hizmeti ihtiyacı artarak devam ederken
sonraki aşamalarda çalışanların iş yükünün daha da artacağı bir gerçektir. Bu nedenle çalışanlar üzerinde
oluşturacağı olumsuz sonuçların etkisinin azaltılması veya daha az etkilenmeleri için mesleki tatmin
düzeyinin sürekli yüksek olması hem verimlilik hem de hizmetin sürekliliğinin sağlanması açısından
oldukça önem arz etmektedir.

Anahtar kelimeler: Koronavirüs Pandemisi, İş Yükü Fazlalığı Algısı, Mesleki Haz, Manova testi

COMPARISON OF HEALTH CARE WORKLOAD PERCEPTION AND OCCUPATIONAL

PREPARATION LEVEL ACCORDING TO DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS IN THE
CORONAVIRUS PANDEMIC (GAZIANTEP EXAMPLE)

Abstract
In every setting, everyone talks constantly about the negative impacts of the coronavirus pandemic on
people worldwide and the praiseworthy, devoted, and ceaseless effort of healthcare professionals to work
under very intense and harsh conditions in order to remove these effects and heal people. However, the
increase in the number of cases and the number of patients requiring treatment leads to an increase in the
workload of the employees and difficulties and may affect the employees negatively. The aim of this
study is to determine the workload perceptions and present occupational satisfaction levels of healthcare
professionals under the pandemic conditions and compare them according to demographic characteristics.
The study covered all healthcare professionals providing medical service in university, private and public
hospitals which operate in Gaziantep. The questionnaire form prepared on Google Forms was shared on
social media (facebook, whatsapp etc.) between 24.06.2020 - 25.09.2020 and filled out by 307 healthcare
professionals and the answers received were used in the analysis. A survey form prepared via Google
Forms was shared on social media (Facebook, WhatsApp, etc.) The questionnaire form prepared on
Google Forms was shared on social media (Facebook, WhatsApp, etc.) between
24.06.2020and25.09.2020 and filled out by 307 healthcare professionals, and the answers received were
used in the analysis. The questionnaire form used in the study; It consists of the Workload Surplus Scale
(Erdem et al., 2016), Occupational Pleasure Scale (Erdoğan, 2013), and socio-demographic
characteristics.
According to the analysis results; It was determined that the professionals mostly encountered with many
problems or works to do in workplaces during the coronavirus pandemic (64.5%) and they willed to be a
part of the working life instead of watching it from the distance (77.9%). In addition, the workload (3.13)
and occupational satisfaction (3.57) that healthcare professionals perceived during the pandemic process
were both moderate. According to the result of the independent samples t-test, the occupational
satisfaction level was found to be higher in male professionals (3.76) than female professionals.
According to the result of the Manova test, the age of professionals affected the occupational satisfaction
level at the rate of 4.3%. It was found that the occupational satisfaction level was higher in the age group
350
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
of 46-55 years than the age group of 18-35 years and in the age group of 36-45 years than the age group
of 26-35 years. The professionals’ marital status affected the occupational satisfaction level at the rate of
2.3% and the occupational satisfaction level was found to be higher in married professionals than single
professionals. The professionals’ type of occupation affected the occupational satisfaction level at a rate
of 10.3%. It was found that the occupational satisfaction level was higher statistically significant in
emergency medicine technicians than all other occupational groups (except for anesthesia technicians); in
administrative and technical personnel than physicians; and in health officers than physicians, nurses, and
midwives. It was determined that the type of institution or organization affected the occupational
satisfaction level at the rate of 7.3% and the occupational satisfactionlevel was higher and statistically
significant in emergency medical service professionals than training and research hospital and family
health center professionals; in the public hospital and health directorate professionals than family health
center professionals.
As a consequence, occupational satisfaction levels of healthcare professionals were slightly above the
moderate level and they had a moderate workload perception in an environment where everyone goes
through a difficult situation due to pandemic and there are millions of patients. It was determined that the
workload perceptions of healthcare professionals showed no difference according to demographic
characteristics. However, their workload perceptions showed significant differences according to
occupational satisfaction levels. It is a fact that while the people’s medical service needs gradually
increase due to the pandemic, the healthcare professionals’ workload will further increase in further
stages. Thus, it is of prime importance to keep the occupational pleasure level constantly high in terms of
providing productivity and continuous service in order to reduce the effect of negative results on the
professionals or have them affected less.

Keywords: Coronavirus Pandemic, Workload Surplus Perception, Occupational Pleasure, Manova test

351
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SLEEP HABITSAND PYSCHOLOGICAL PROBLEMS IN ENURESIS NOCTURNA

Assist. Prof. Hacı Murat Akgul

Namık Kemal University
ORCID: 0000-0001-6187-1940
Assoc. prof. Fırat Erdoğan
Medipol university
ORCID: 0000-0003-1123-4729
Assoc. Prof. M Tayyib Kadak
İstanbul University
ORCID: 0000-0003-0016-311X

Abstract
Enuresis nocturna (EN) is one of the most unpleasant problem in childhood. Functional problems thought
to be the majority part of etiology instead of structural, medical or neurological problems. Psychological
disorders, such as attention deficit hyperactivity disorder, oppositional defiant disorder or depression may
be accompanying with enuresis nocturna. Internalising problems such as separation anxiety, social
anxiety, specific phobia, generalised anxiety, depression, conduct disorders and attention deficit
hyperactivity disorder can accompany with EN. In this study, we aimed to investigate the sleep habits and
psychological disturbances in children with EN.
METHODS: The fourty children (27 boys and 13 girls) with EN who had been admitted to Pediatrics and
Urology outpatients departments and 113 (54 boys and 58 girls) age-matched healthy controls are
comprised fort the study. Participants received ‘Strengths and Difficulties Questionnaire’ (SDQ), and
‘Children’s Sleep Habits Questionnaire’ (CSHQ).
RESULTS:The frequency of sleep problems was 59% and 85% in the control and in enuretic groups. The
total problem score was significantly higher in the EN group according to the scores of the SDQ parent-
report form. The EN groups with regard to bedtime resistance, sleep-anxiety, night-waking, parasomnias,
breathing-related problems and daytime sleepiness showed significantly higher scores in CSHQ
comparing to control group.
CONCLUSION:The children with EN need to be evaluated in regarding to sleep and psychological
aspect.

Keywords: Enuresis nocturna, Sleeping habits, Psychological problems

Özet
Enürezis nokturna (EN), çocukluk çağındaki en rahatsız edici problemlerden biridir. Yapısal, tıbbi veya
nörolojik sorunlar yerine, etiyolojinin büyük bir kısmını oluşturan fonksiyonel problemler. Dikkat
eksikliği hiperaktivite bozukluğu, karşı gelme bozukluğu veya depresyon gibi psikolojik bozukluklar
enürezis nokturna ile birlikte olabilir. EN ile ayrılık anksiyetesi, sosyal anksiyete, özgül fobi, yaygın
anksiyete, depresyon, davranış bozuklukları ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu gibi içselleştirme

352
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
sorunları eşlik edebilir. Bu çalışmada EN'li çocuklarda uyku alışkanlıklarını ve psikolojik rahatsızlıkları
incelemeyi amaçladık.
YÖNTEMLER:Çalışmaya Pediatri ve Üroloji polikliniklerine başvuran 40 EN'li çocuk (27 erkek ve 13
kız) ve 113 (54 erkek ve 58 kız) yaş uyumlu sağlıklı kontrol oluşturuldu. Katılımcılar 'Güçlü Yönler ve
Zorluklar Anketi' (SDQ) ve 'Çocukların Uyku Alışkanlıkları Anketi' (CSHQ) aldı.
SONUÇLAR:Uyku problemi sıklığı kontrol grubunda ve enüretik gruplarda% 59 ve% 85 idi. Toplam
problem puanı EN grubunda SDQ ebeveyn-rapor formu puanlarına göre anlamlı olarak daha yüksekti.
Yatma zamanı direnci, uyku anksiyetesi, gece uyanma, parasomniler, solunumla ilgili sorunlar ve gündüz
uykululuk açısından EN grupları kontrol grubuna göre ÇSYÖ'de anlamlı olarak daha yüksek puanlar
gösterdi.
SONUÇ: EN'li çocukların uyku ve psikolojik yönden değerlendirilmesi gerekir.

Anahtar kelimeler: Enürezis nokturna, Uyku alışkanlıkları, Psikolojik sorunlar

353
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

HEAT CONDUCTION COEFFICIENT ANALYSIS OF DIFFERENT BIOMASS CONTENT

POLYURETHANE TERMAL INSULATION MATERIALS

Assist. Prof. Dr. Tülay GÜRSOY

Van Yuzuncu Yil University
Orcid No: 0000-0001-6166-6875

Abstract
In this work the preparation of viscoelastic bio-based polyurethane insulation materials (PU Ins. Mat.)
using polyols obtained via acid-catalyst liquefaction of two kinds of plant wastes has been optimized. The
liquefaction reagent was a mixture of PEG#400 and glycerin and the liquefaction was carried out in a
microwave extraction system (Neos Essential System) equipped with an independent controller and a
temperature sensor was in place. Feasible formulations for preparing liquefied biomass-based
polyurethane foams were proposed. Thus, the definite amounts of liquefied biomass-based polyol,
catalyst, surfactant and water premixed thoroughly in a plastic cup. The pH of the biomass-based polyol
obtained above was adjusted by adding 40 wt % sodium hydroxide aqueous solution. Then, the prescript
amount of methylene diisocyanate (MDI-at an isocyanate index of 90) was added and mixed quickly at a
high stirring speed of 8.000 rpm for 15-20 seconds. It was allowed to rise freely at room conditions.
Insulation materials were allowed to cure at room temperature for two days and then were removed from
the plastic cup before cutting into test samples. Heat conduction coefficients were measured by Quick
Thermal Conductivity Meter Instrument according to Hot Wire Method and ASTM C 1113-90. Heat
conduction coefficient of two kinds of biomass-containing polyurethane thermal insulation materials were
measured and compared with a commercial polyurethane thermal insulation material. Determinations
were made with the studies in the literature. It was observed that combining the polyurethane thermal
insulation materials after the hydroxylation of biomass contributed to their thermal properties.

Keywords: Biomass, Polyurethane, Insulation Material, Thermal property

FARKLI BİYOKÜTLE İÇERİKLİ POLİÜRETAN ISI YALITIM MALZEMELERİNİN ISI

İLETİM KATSAYISI ANALİZLERİ

Özet
Bu çalışmada, iki tür bitki atığının asit-katalizör sıvılaştırılmasıyla elde edilen poliolleri optimize edilip
kullanarak viskoelastik biyo-bazlı poliüretan ısı yalıtım malzemeleri (PU İz. Mal.) hazırlanmıştır.
Sıvılaştırma reaktifi, bir PEG # 400 ile gliserin karışımıydı ve sıvılaştırma reaksiyonu bağımsız bir
kontrolör ve bir sıcaklık sensörü ile donatılmış bir mikrodalga ekstraksiyon sisteminde (Neos Essential
System) gerçekleştirildi. Sıvılaştırılmış biyokütle bazlı poliüretan köpüklerin hazırlanması için uygun
formülasyonlar araştırıldı. Böylece, belirli miktarlarda sıvılaştırılmış biyokütle bazlı poliol, katalizör,
yüzey aktif madde ve su plastik bir kapta iyice karıştırıldı. Elde edilen biyokütle esaslı poliolün pH'ı,
ağırlıkça%40 sodyum hidroksit sulu çözeltisi ilave edilerek ayarlandı. Daha sonra, miktarı önceden

354
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
belirlenmiş metilen diizosiyanat (MDI-90'lık bir izosiyanat indeksinde) ilave edildi ve 15-20 saniye
süreyle 8.000 rpm'lik yüksek bir karıştırma hızında hızla karıştırıldı. Oda koşullarında serbestçe
yükselmesi sağlandı. Yalıtım malzemelerinin iki gün oda sıcaklığında kürlenmesi beklendi ve ardından
test numunelerine kesilmeden önce plastik kaptan çıkarıldı. Isı iletim katsayıları, Heat Wire Metodu ve
ASTM C 1113-90 standardına göre Quick Thermal Conductivity Meter Cihazı ile ölçüldü. Biyokütle
içeren iki çeşit poliüretan ısı yalıtım malzemesinin ısı iletim katsayısı ölçüldü ve ticari bir poliüretan ısı
yalıtım malzemesi ile karşılaştırıldı. Literatürdeki çalışmalarla tespitler yapıldı. Biyokütlenin
hidroksilasyonundan sonra poliüretan ısı yalıtım malzemelerinin yapısına katılmasının, ısıl özelliklerine
katkı sağladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Biyokütle, Poliüretan, Yalıtım Malzemesi, Isıl özellik

INTRODUCTION
Polyurethanes (PUs) are a broad class of polymers having the urethane moiety as a common group. They
are known for their versatility, but one of the problems related to the production of PU nowadays is their
dependence on petroleum derived products.
Polyurethanes are prepared from the polyol component and isocyanates. At present, for foam applications
only the production of polyol from renewable resources is reported. The importance of the development
of polymeric materials using renewable sources rises from the concern about raw material processing and
the development of alternative synthesis routes that are less hazardous to the environment. The goals are
to reduce the demand for non-renewable fossil fuels and to cut production of carbon dioxide “greenhouse
gas” to lower global warming. From the point of view of the polyurethane industry, the use of polyols
produced with a closed carbon cycle seems to be attractive, especially if we consider the low cost of these
residues.
Biologically active polyurethane foams are the fast-developed alternative to main applications of
insulation materials. Due to the polyurethane structure features and foam technology it is possible to
incorporate into their structure the biologically active components of the target purpose via structural-
chemical modification of macromolecule.
In this context, Ugarte et al. (2014) reported that the thermal conductivity coefficient of renewable
flexible polyurethane foams prepared from castor oil with corn sucrose and polytrimethylene ether
polyols had an average value of 0.069 W / m.K and all samples had similar open-closed cell ratio [1].
Lim et al. (2008) reported the thermal conductivity coefficients of synthetic polyurethane type rigid
insulation materials obtained from different hydroxyl values of OH-300, OH-400, OH-500 and OH-600
as 243 kcal / mh oC, 234 kcal / mh oC, 222 kcal / mh oC and 221 kcal / mh oC, respectively. In this
research study, it is seen that the thermal conductivity coefficient increases with the increase of the
hydroxyl value.
In this scientific study that has been carried out, heat conduction coefficient analysis of two different
polyurethane (PU) thermal insulation materials, including two different plant residues as biomass, will be
made. It will be compared with the commercially available polyurethane insulation material and studies
found in the literature.

355
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
MATERIALS AND METHODS
The wastes of pistachio and barley were dried under atmospheric pressure. Waste meals (0-80 mesh) were
dried in an oven at 103 ± 2 oC hours before re-use. The liquefaction reagent was a
mixture PEG#400 and glycerin with a mass ratio of 4/1 (w/w). Sulfuric acid was used as catalyst and
liquefaction reactions of biomass were realized by microwave heating method. The liquefaction reaction
consists of 25% w/w pistachio and 12.5% w/w barley residue by mass. The normal heating program was
used, which was at 350 watt/min with 300 rpm/min mixing speed (1 st step polymerization reaction) [3].
Preparation of the Polyurethane Insulation Materials
The definite amounts of liquefied plant polyols, polyetilen glikol 400, catalyst, surfactant and water
premixed thoroughly in a plastic cup. Then, the prescript amount of MDI (at an isocyanate index of 90)
was added and mixed quickly at a high stirring speed of 8.000 rpm for 15- 20 seconds (2nd step
polymerization reaction). It was allowed to rise freely at room conditions. Foams were allowed to cure at
room temperature for two days and then were removed from the plastic cup before cutting into test
samples [4, 5].

Table 1. Insulation Material Formulation from the Liquefied Pistachio Peel Waste-Contained
Polyols (HCC-1).
Ingredients Parts by Weight
Pistachio-contained polyol 100
Catalyst 3.0
1. Liquid Surfactant 2.5
Blowing agent (water, including water from neutralization with NaOH solution) 6.25
PEG 400 20
MDI 150
2. Liquid
pH 6.85

Table 2. Insulation Material Formulation from the Liquefied Barley Straw-Contained Polyols
(HCC-2).
Ingredients Parts by Weight
Barley-contained polyol 100
Catalyst 4.5
1.
Surfactant 2.8
Liquid
Blowing agent (water, including water from neutralization with NaOH solution) 22
PEG 400 20
MDI 150
2. Liquid
pH 6.5

Heat Conduction Coefficient of Insulation Materials

Heat conductivity value was measured by Quick Thermal Conductivity Meter Instrument according to
Hot Wire Method and ASTM C 1113-90.

356
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
RESULTS
It may be that we have realized; The thermal conductivity coefficient of the PU foam synthesized from
the liquefied pistachio peel polyol with the one-shot technique was measured as 0.0353 W / m.K In
addition, the thermal conductivity coefficient of PU foam prepared from liquefied barley straw polyol
with the same technique is 0.0365 W / m.K When compared with the thermal conductivity coefficient of
0.0444 W / m.K of the existing commercial PU thermal insulation material, the thermal conductivity
coefficient of these synthesized samples was improved in the intended direction [6].
Karaağaçlıoğlu (2012) determined the thermal conductivity coefficient values of polyurethane foams with
20% cellulose added for 120-300 min. in the range of 0.03900-0.07955 W / m.K depending on the
preparation time (HCC-3) [7].
Czlonka et al. (2020) liquefied the walnut shells in an oil bath at 160 oC and reported that the thermal
conductivity value of 30% additive PU foams they prepared according to the free rising method from this
polyol was 0.032 W / m.K. An increase was observed when compared to the thermal conductivity of 0%
doped PU foams [8].
De Luca Bossa et al. (2020), using succinic and mannich oils distilled from cashew nut shell, synthesized
PU foam in a dependent oil bath assisted reactor according to a controlled rise method and reported that
the thermal conductivity coefficient decreased by increasing succinic and decreasing mannich [9].

Table 3. Heat Conduction Coefficient of Polyurethane Insulation Materials

Heat conduction coefficient
Samples
W/m.K
HCC-1 0,0353
HCC-2 0,0365
HCC-3 0,0390
HCC-4 0,0320
Commercial polyurethane insulation material 0,0444

CONCLUSION
In the scientific study carried out, two different materials were synthesized in which two different types of
biomass were liquefied and combined into the structure of the polyurethane thermal insulation material.
The composition by mass of each thermal insulation material is different. The heat conduction coefficient
of the thermal insulation materials are different depending on the amount of biomass contained and the
structure of the biomass [10]. This can also be correlated to its closed/open cell structure ratio [11-13].
As extensively described by several authors [14, 15, 16, 17], the thermal transfer (λi ) in a foamed
material is described by the combination of four pathways (heat transfer through solid phase/matrix, λs,
heat transfer by gas phase present in the porous structure λg, thermal radiation through the cell walls, λr,
and the thermal convention within the cells, λc that is negligible for the foam with cell size smaller than 4
mm [14, 15, 17, 18], as reported in the following equation:
λi = λs + λg + λr + λc [W/(m·K)]

357
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
5. REFERENCES
[1] Ugarte, L., Saralegi, A., Fernandez, R., Martin, L., Corcuera, M. A., Eceiza, A., 2014. Flexible
polyurethane foams based on 100% renewably sourced polyols. Industrial Crops and Products, 62: 545-
551.
[2] Lim, H., Kim, S. H., Kim, B. K., 2008. Effects of the Hydroxyl value of polyol in rigid polyurethane
foams. Polymer for Advanced Technologies, 19: 1729-1734.
[3] Gürsoy, T. (2016). Patates (Solonum Tuberosum L.) Artıklarının Polialkollerle Sıvılaştırılarak
Poliüretan Esaslı Köpüklerin Sentezi ve Karakterizasyonu. (Yayınlanmış Doktora Tezi). VanYüzüncü Yıl
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
[4] Wang, M., Zhang, X., Zhang, W., Tian, D., Lu, C., 2013. Thermoplastics of polyurethane composites
prepared from mechanochemically activated waste cotton fabric and reclaimed polyurethane foam.
Journal of Applied Polym. Sci., 128(6): 3555-3563.
[5] Hakim, A. A. A., Nassar, M., Emam, A., Sultan, M., 2011. Preparation and characterization of rigid
polyurethane foam prepared fro sugar-cane bagasse polyol. Material Chemistry and Physics, 129: 301-
307.
[6] Badri, K. H., 2012. Biobased polyurethane from palm kernel oil-based polyol. Chapter 20.
Polyurethane. In Tech Publishing. Croatia. 447-470.
[7] Karağaçlıoğlu, İ. E., 2012. Bor ve Mineral Katkılı Selülozik Yalıtım Malzemesi Üretimi
Karakterizasyonu (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[8] Czlonka, S., Strakowska, A., Kairyte, A., 2020. Application of Walnut-Shells-Derived Biopolyol in
the Synthesis of Rigid Polyurethane Foams. Materials, 13, 2687. doi: 10.3390/ma13122687
[9] De Luca Bossa, F., Verdolotti, L., Russo, V., Campaner, P., Minigher, A., Lama, G.C., Boggioni, L.,
Tesser, R., Lavorgna, M., 2020. Upgrading Sustainable Polyurethane Foam Based on Greener Polyols:
Succinic Polyol and Mannich-Based Polyol. Materials, 13, 3170. doi: 10.3390/ma13143170
[10] Zhang, S., Xiang, A., Tian, H., Rajulu, A.V., 2016. Water-blown Castor oil-based polyurethane
foams with soy protein as a reactive reinforcing filler, Journal of Polymer Environmental, 0 (2016): 1–8.
[11] Kura ´nska, M., Barczewski, M., Uram, K., Lewandowski, K., Prociak, A., Michałowski, S., 2019.
Basalt waste management in the production of highly effective porous polyurethane composites for
thermal insulating applications. Polym. Test., 76, 90–100. [CrossRef]
[12] Barczewski, M., Kura ´nska, M., Sałasi ´nska, K., Michałowski, S., Prociak, A., Uram, K.,
Lewandowski, K., 2020. Rigid polyurethane foams modified with thermoset polyester-glass fiber
composite waste. Polym. Test. 2020, 81, 106190. [CrossRef]
[13] Formela, K., Hejna, A., Zedler, Ł., Przybysz, M., Ryl, J., Saeb, M.R., Piszczyk, Ł., 2017. Structural,
thermal and physico-mechanical properties of polyurethane/brewers’ spent grain composite foams
modified with ground tire rubber. Ind. Crops Prod., 108, 844–852. [CrossRef]
[14] De Luca Bossa, F., Santillo, C., Verdolotti, L., Campaner, P., Minigher, A., Boggioni, L., Losio, S.,
Coccia, F., Iannace, S., Lama, G.C., 2020. Greener Nanocomposite Polyurethane Foam Based on
Sustainable Polyol and Natural Fillers: Investigation of Chemico-Physical and Mechanical Properties.
Materials, 13, 211. [CrossRef]
[15] Galzerano, B., Capasso, I., Verdolotti, L., Lavorgna, M., Vollaro, P., Caputo, D., Iannace, S.,
Liguori, B., 2018. Design of sustainable porous materials based on 3D-structured silica exoskeletons,
Diatomite: Chemico-physical and functional properties. Mater. Des., 45, 196–204. [CrossRef]
[16] Maleki, H., Durães, L., Portugal, A., 2014. Synthesis of lightweight polymer-reinforced silica
aerogels with improved mechanical and thermal insulation properties for space applications. Microporous
Mesoporous Mater., 197, 116–129. [CrossRef]

358
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
[17] Cha, J., Seo, J., Kim, S., 2012. Building materials thermal conductivity measurement and correlation
with heat flow meter, laser flash analysis and TCi. J. Therm. Anal. Calorim., 109, 295–300. [CrossRef]
[18] Skochdopole, R.E., 1961. The Thermal Conductivity of foamed plastics. Chem. Eng. Prog., 57, 55–
59

359
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

PROTEIN INTERACTIONS and RADICAL SCAVENGING ACTIVITIES OF BINARY and

TERNARY Cu(II) COMPLEXES

Duygu İNCİ
Kocaeli University
ORCID: 0000-0002-0483-9642
Rahmiye AYDIN
Bursa Uludag University
ORCID: 0000-0002-0483-9642

Abstract
Proteins are important chemical substances in our life and the major targets of many types of medicines in
the body. Serum albumins are most abundant proteins in the circulatory system of a wide variety of
organisms. Among the serum albumins, bovine serum albumin (BSA) is an attractive macromolecule
frequently used in biophysical and biochemical studies because of its structural homology with human
serum albumin (HSA).One of the most important biological functions of albumins is their ability to carry
drugs as well as endogenous and exogenous substances, and numerous experiments with the aim of
characterizing the binding capacity and sites of albumins have been carried out.
For the first time in this study, the interactions of the [Cu(phen)2(H2O)](NO3)2 ve
[Cu(phen)(tyr)(H2O)]NO3·2H2O complexes, which was previously synthesized and published by our
group, with bovine serum albumin (BSA) were investigated using electronic absorption and fluorescence
(synchronized fluorescence, fluorescence resonance energy transfer (FRET), two-dimensional (2D) and
three-dimensional (3-D) fluorescence) spectroscopy techniques and BSA quenching mechanism was
found. Again, for the first time in this study, DPPH and H2O2 radical scavenging activities of the
synthesized complexes were investigated in comparison with standard ascorbic acid, trolox and BHT.

Keywords: Cu(II) complex, BSA interaction, radical scavenging activity

Özet
Proteinler hayatımızdaki önemli kimyasal maddelerdir ve vücuttaki birçok ilaç türünün ana hedefidir.
Serum albüminler, çeşitli organizmaların dolaşım sisteminde en bol bulunan proteinlerdir. Serum
albüminler arasında sığır serum albümin (BSA), insan serum albüminine (HSA) yapısal benzerliğinden
dolayı, biyofiziksel ve biyokimyasal çalışmalarda sıklıkla kullanılan ilgi çekici makromoleküldür.
Albüminlerin en önemli biyolojik işlevlerinden biri, ilaçları ve ayrıca endojen ve eksojen maddeleri
taşıma yetenekleridir ve albüminlerin bağlanma kapasitesini ve bağlanma yerini karakterize etmek
amacıyla çok sayıda deney yapılmıştır.

İlk kez bu çalışmada, grubumuz tarafından daha önce sentezlenmiş ve yayınlanmış olan
[Cu(phen)2(H2O)](NO3)2 ve [Cu(phen)(tyr)(H2O)]NO3·2H2O komplekslerinin, sığır serum albümini
(BSA) ile etkileşimleri elektronik absorpsiyon ve floresans (senkronize floresans, floresans rezonans
enerji transferi (FRET), iki boyutlu (2D) ve üç boyutlu (3-D) floresans) spektroskopisi teknikleri
kullanılarak araştırıldı ve BSA sönümleme mekanizması bulundu. Yine ilk kez bu çalışmada,

360
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
komplekslerin DPPH ve H2O2 radikali yakalama aktiviteleri standart olarak kullanılan askorbik asit,
trolox ve BHT ile karşılaştırmalı olarak araştırıldı.

Anahtar Kelimeler: Cu(II) kompleksi, BSA etkileşimi, radikal giderme aktivitesi

1. INTRODUCTION

Interactions between BSA and metal complexes have attracted because of BSA’s structural homology
with the most abundant human blood protein, human serum albumin. BSA is commonly preferred over
other proteins in the protein binding research due to its abundance, low cost, stability, scientific
significance, ligand binding properties and simplicity of purification [1-3]. The fluorescent properties of
BSA are related to the presence of aromatic amino acids tryptophan, phenylalanine and tyrosine residues
[4-5]. Recently, bioinorganic chemistry has provided varied samples of structures with high affinity
towards biomacromolecules, including nucleic acids and proteins, and showing real potential to be
developed into drug design.

Recently, our group have reported that binary and ternary copper(II) and palladium(II) complexes of
1,10-phenanthroline and amino acids (glycine, tyrosine, tryptophan, glutamine) which demonstrates
anticancer activity that is more effective than that of cisplatin [6-10]. [Cu(phen)2(H2O)](NO3)2 (1) and
[Cu(phen)(tyr)(H2O)]NO3·2H2O (2) were synthesized and investigated crystal structures as described in
our previously studies [6]. In addition, for the first time in this study, binding studies of the complexes 1
and 2 to BSA (by using electronic absorption and fluorescence spectroscopy (type of quenching, binding
constant, number of binding locations, thermodynamic parameters, FRET analysis, and 2D and 3D
fluorescence analyses) and radical scavenging activities were performed.

2. EXPERIMENTAL

2.1. Materials and measurements

All chemicals were of reagent grade, purchased from different sources, and were used without further
purification. NaCl, tris-(hydroxymethyl)aminomethane-HCl, BSA, hydrogen peroxide, 6-hydroxy-
2,5,7,8-tetramethylchromane-2-carboxylic acid (Trolox), 1,1-diphenyl-picrylhydrazyl (DPPH), butylated
hydroxytoluene (BHT) and ascorbic acid were provided from Sigma-Aldrich. The spectrophotometric
studies were performed using a GBC Cintra 303 UV-Visible spectrophotometer connected with a Peltier
thermocell. Emission intensity measurements were carried out using a Jasco FP-750 spectrofluorometer.

2.2. BSA interaction studies

BSA trials were made in Tris-HCl buffer (5 mM Tris-HCl / 50 mM NaCl buffer at pH 7.2). The
electronic absorption spectra of solutions containing the BSA, BSA+the complex 1 or BSA+the complex
2 at 20 μM concentrations were measured. In fluorescence experiments were researched at a constant
concentration of BSA (1 μM) while varying the complexes 1 and 2 concentration (0-20 μM). To
investigate BSA binding activity of the complexes 1 and 2, fluorescence experiments were performed at
different temperatures (298.2, 310.2 and 318.2 K) and calculated the following equation.

361
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
I0 (1)
= 1 + K q τ0 . [Complex] = 1 + K SV . [Complex]
I

I0 and I are the fluorescence emission intensity in the absence and presence of the complexes 1 and 2,
respectively. [Complex], Kq and τ0 are the total concentration of the complexes 1 and 2, the quenching
rate constant and the average lifetime of biopolymer in the absence of the quencher (τ 0=10–8 s) [11],
respectively. In a static quenching, the binding constant (KA) and the number of binding sites (n) could be
calculated with the following equation. KA is the binding constant to a site and n is the number of binding
sites per albumin.

log(I0 − I) = logK A + nlog[Complex] (2)

In BSA binding studies, the thermodynamic parameters of the BSA+the complex 1 and BSA+the
complex 2 systems could be calculated on the basis of the van’t Hoff equation:

∆H ∆S (3)
lnK = − +
RT R

∆G = ∆H − T∆S = −RTlnK A (4)

ΔG is the free energy change, KA binding constant, T is temperature, and R is the gas constant. ΔG, ΔH
and ΔS could be determined from the plotted graph of lnK versus 1/T. FRET theory was used to
thoroughly research the interaction with BSA+the complexes 1 and 2 systems. The energy transfer
efficiency (E) of the complexes 1 and 2 obtained using the following equation.

I R60 (5)
E=1− =
I0 (R60 + r 6

I and I0 are the fluorescence emission intensities of BSA in the presence and absence of the complexes 1
and 2 (1 μM). r is the distance between BSA and the complex 1 or BSA and the complex 2, R0 is the
critical distance when the transfer efficiency is 50%. These parameters might be calculated by following
equations.

R60 = 8.8x10−25 K 2 ∅JN −4 (6)

ΣF(λ)ε(λ)λ4 ∆λ (7)
J=
ΣF(λ)∆λ

F (λ) is the fluorescence emission intensity of the BSA at the certain wavelength (λ), ε(λ) is the molar
absorption coefficient of the complexes 1 and 2 at the certain wavelength (λ) and its unit is cm-1 M-1 [12].
The range of synchronous scanning was also used to comprehensive research the interaction with
BSA+the complexes 1 and 2 systems. The experimental measurements were λex = 280 and λem= 298 at 15
nm, λex = 280 and λem= 342 at 60 nm, respectively. The three dimensional (3D) and countour plot (2D)
excitation and emission spectra of BSA, BSA+ complexes 1 and 2 systems were recorded in the range of
220-350 nm.
362
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

2.3. Radical scavenging studies

The radical scavenging activities of the complexes 1 and 2 were evaluated using DPPH and H2O2 assay
according to the method described in previous literature [13-14]. Trolox, Asc and BHT were used as
reference compounds. The percentage of radical scavenging by reference compounds and the complexes
1 and 2 were calculated using the following equation:

% Radical activity = [(A0 - Ac) / A0]*100 (8)

A0 and Ac are the absorbance in the absence and presence of the complexes 1 and 2, respectively. The 50
% radical scavenging activity (IC50) was computed using the percentage of activity.

3. RESULTS AND DISCUSSION

3.1. BSA binding activities

The electronic absorption spectra show BSA in the absence and presence of the complexes 1 and 2. The
absorption intensity of BSA was enhanced as the complexes 1 and 2 were added, and there was a red shift
at maximum wavelength of the complexes (Figure 1a). Therefore, possible quenching mechanism of BSA
by the complexes 1 and 2 was a static quenching process. To determine the BSA binding behaviors of the
complexes 1 and 2, fluorescence quenching experiments were performed. The log Ksv and log Kq is given
in Table 1. For the complex 1, the Stern-Volmer plots were linear and the values of Ksv decreased with
increasing temperature, this shows static quenching (Figure 1b). On the other hand, for the complex 2, the
Stern-Volmer plots were linear and the values of Ksv increased with increasing temperature, these results
indicate dynamic quenching (Figure 1c). With regard to the Kq values, the quenching process seems to be
static quenching. The log KA and n for the complexes 1 and 2 are listed in Table 1. The values of n for
BSA were approximately equal to 1 for the complexes 1 and 2, suggesting that there was one binding site
in BSA. For the complex 1, positive values for both ΔH and ΔS revealed that the hydrophobic forces
stabilized the interaction between the complex 1 and BSA. For the complex 2, the negative values of ΔH
and ΔS indicated that hydrogen bonds and van der Waals interactions play major roles in the binding
process and stabilizes the BSA+complex formation (Table 2). The values of r and E % of the complexes 1
and 2 were presented in Table 2. Found r values are 0.46 nm and 0.64 nm for the complexes 1 and 2,
respectively. The energy transferred to the complex 1 from BSA is 40.14 % and the complex 2 from BSA
is 28.12 % (Figures 2a and b). According to 2D and 3D results, the analysis of the peaks “a” and “b”
showed that the binding of the complexes 1 and 2 with BSA affected conformational and
microenvironment of amino acid residues in BSA (Figure 3).

363
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Table 1 The quenching constant (Ksv and Kq), modified Stern-Volmer constant (Ka), binding constant (KA)
and number of binding sites (n) of BSA + Complexes 1 and 2

Compounds T log Ksv log Kq log KA n

298.2 4.89 ± 0.04 12.89 ± 0.04 4.25 ± 0.03 1.01
Complex 1 310.2 4.45 ± 0.03 12.45 ± 0.05 4.58 ± 0.03 0.98
318.2 4.06 ± 0.03 12.06 ± 0.04 4.82 ± 0.02 0.94
298.2 4.25 ± 0.06 12.25 ± 0.06 4.69 ± 0.02 1.02
Complex 2 310.2 4.64 ± 0.06 12.64 ± 0.05 4.47 ± 0.03 0.94
318.2 4.78 ± 0.05 12.78 ± 0.05 4.10 ± 0.02 0.92
a)

1,4 BSA
1,2 Complex 1
1,0 Complex 2
A 0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
240 260 280 300 320 340 360 380 400
, nm
b)

250 4 293.2 K
BSA 3 303.2 K
I /I

200 2
310.2 K
o

1
r = 2.0
I 150
0
0 5 10 15 20
6
[Complex] x 10
100
50
r = 20
0
300 320 340 360 380 400 420 440
, nm

364
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
c)

250 4 293.2 K
BSA 3 303.2 K

I /I
200 2 310.2 K

o
1
r = 2.0 0
I 150 0 5 10 15 20
6
[Complex]x10
100
50 r = 20

0
300 320 340 360 380 400 420 440
, nm
Figure 1. a) Electronic absorption spectra of the complexes 1 and 2 upon addition of BSA; Effects of the
complex on the fluorescence spectra of BSA, b) the complex 1 c) the complex 2
Table 2 The thermodynamic parameters (ΔG°, ΔH°, ΔS°) and the distance parameters (r and % E
transfer) of BSA + Complexes 1 and 2

ΔG° ΔH° ΔS° r E

Compounds T
(kJmol−1) (kJmol−1) (Jmol−1K−1) (nm) (%)

298.2 -24.14

Complex 1 310.2 -27.18 +51,47 +253,59 0.46 40.14

318.2 -29.21

298.2 -26.99

Complex 2 310.2 -26.00 -51,63 -82,65 0.64 28.12

318.2 -25.34

365
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
a)

b)

Figure 2. The emission spectrum of BSA and electronic absorption spectrum of the complexes 1 and 2. A
shaded region represents the overlapping area of both spectra.

400 BSA
Peak a
500
Peak b
300
450

I 200 400
nm
em,

350
100
300
0 3 400
200 250 300 50 250
0
0
0
50

0
45

0
40

0
35
30
25

ex
, nm
em, nm 240 260 280 300 320 340

ex, nm

366
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
400
Complex 1
500
300
450
Peak a
Peak b 400
I 200

nm
350

em,
100
300

0 3 400 250
0 0 200 250 300 50
50 45 400 350 00 50
3 2 , nm 200
ex
,
em nm 240 260 280 300 320 340 360

ex, nm

Figure 3. Three-dimensional and contour plot of the fluorescence spectra of BSA, BSA+complex 1

3.2. Radical scavenging activity

In this study, radical scavenging activity of the complexes 1 and 2 was investigated by DPPH and H2O2
methods. The IC50 values of the complexes 1 and 2, BHT, Trolox and Asc are given Table 3. The radical
scavenging effect of the complexes 1 and 2 and standards on H2O2 radical decreased in the order of
ascorbic acid > BHT > trolox > the complex 1 > the complex 2 and DPPH radical decreased in the order
of trolox > the complex 1 > BHT > ascorbic acid > the complex 2 (Figure 4). Comparing both methods
with each other, it was observed that the complexes 1 and 2 had better H2O2 scavenging activity. As a
result, the complexes 1 and 2 could be potential candidate as an antioxidant agent according to DPPH and
H2O2 method.

367
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 4. Radical scavenging activities of the complexes 1 and 2 and comparative antioxidant agents by
DPPH and H2O2 assay method

Table 3 The antioxidant and radical scavenging activities of the complex

IC50 (μM)
Compounds DPPH H2O2 Ref
Complex 1 10.19 ± 0.04 2.24 ± 0.03 *
Complex 2 42.75 ± 0.04 9.61 ± 0.03
Ascorbic acid 25.6 0.02 [8]
Trolox 7.73 0.12 [8]
BHT 15.04 0.03 [8]
*This work.

4. CONCLUSIONS

The interaction of the complex with BSA by spectroscopic methods including electronic and fluorescence
spectroscopy were investigated. The quenching in BSA could occur via a static mode, indicating that the
complex 1 bind to BSA via hydrophobic interactions and the complex 2 bind to BSA via hydrogen
bonding and van der Waals forces. The binding distances between BSA and the complexes 1 and 2 were
evaluated based on FRET and the results indicated that the quenching of BSA by the complexes 1 and 2
involved static quenching. The results from 2D and 3D fluorescence results indicated that the
microenvironment of tyrosine and tryptophan residues on proteins was altered with the addition of the
368
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
complexes 1 and 2. Additionally, the complexes 1 and 2 showed radical scavenging activity when
compared to standard antioxidants such as ascorbic acid, trolox and BHT.

REFERENCES

[1] Peters TJ. All about Albumin: Biochemistry, Genetics, and Medical Applications. San Diego:
Academic Press; 1995.
[2] Liu H, Shi X, Xu M, Li Z, Huang J, Bai D. Eur J Med Chem. 2011;46:1638–1647.
[3] Sathyadevi P, Krishnamoorthy P, Jayanthi E, Butorac RR, Cowley AH, Dharmaraj N. Inorganica
Chimica Acta. 2012;384:83–96.
[4] Gharagozlou M, Boghaei DM. Spectrochim Acta A Mol Biomol Spectrosc. 2008;71(4):1617–1622.
[5] Krishnamoorthy P, Sathyadevi P, Cowley AH, Butorac RR, Dharmaraj N. Eur J Med
Chem. 2011;46(8):3376–3387.
[6] İnci D, Aydın R, Vatan Ö, Yılmaz D, Gençkal HM, Zorlu Y, Cavaş T. Spectrochim Acta A Mol
Biomol Spectrosc. 2015; 145: 313-324.
[7] Inci D, Aydın R, Vatan Ö, Zorlu Y. J Biomol Struct Dyn. 2020; DOI:
10.1080/07391102.2020.1808070
[8] İnci D, Aydın R, Vatan Ö, Şahin O, Çinkılıç N. New J Chem. 2019; 43(12): 4681-4697.
[9]Şenel P, İnci D, Aydın R, Huriyet H, Zorlu Y, Çinkılıç N. Appl Organomet Chem. 2019; 33(10):
e5122.
[10] Kiraz S, İnci D, Aydın R, Vatan Ö, Zorlu Y, Cavaş T. J Mol Struct. 2019; 1194: 245-255.
[11] Lakowicz JR. Principles of Fluorescence Spectroscopy, 1999, p. 237.
[12] Wang F, Huang W, Dai ZX. J Mol Struct. 2008; 875: 509.
[13] Gulcin İ. Toxicology 2006; 217(2–3): 213-220.
[14] Ruch RJ, Cheng SJ, Klaunig JE. Carcinogenesis 1989; 10(6): 1003-1008.

369
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Invention of 3D-Model of Human Organs

Arun Kumar
CT Institute of Pharmaceutical Sciences, India

Abstract
The invention of 3D-model plays a key role in several areas including advances in Research, Drug
Discovery, Toxicology, Biomaterials Science, Cell Biology, Medical Sciences or also in Pharmacological
areas. Current advances have empowered 3D printing of biocompatible resources, cells (multilayered
skin, bone, vascular grafts, tracheal splints, heart tissue, cartilaginous structures) or supporting parts into
complex 3D practical living tissues that are suitable for tissue or organs transplantation (lungs, heart,
kidney, liver or pancreas). The research on organ-on-chip systems and 3D-Model of Human Organs
utilize to reproduce complex tissues in-vitro to contemplate human physiology or in drug development.
While, ex-vivo models are significant cell populations that imitate physiological structures in mimicked
tissue microenvironments. The fabrication techniques (lithography or gel confinement) commonly used
for development of organ-on-chips to generate tissue structures with complex 3D patterns. The process of
organ printing occurred in layer-by-layer utilizing tailored scaffold substances with high-precision cell
deposition and also be additive robotic bio-fabrication of 3D functional living microtissues or organ
assembles consuming tissue spheroids as building blocks. Firmly positioned tissue spheroids go through
tissue fusion that speaks to a basic biological or biophysical principle of developmental biology-inspired
directed tissue self-assembly. It is conceivable to design little sections of an intra-organ branched vascular
tree by utilizing solid or lumenized vascular tissue spheroids. Organ printing might be drastically
improving and changes field of tissue engineering via empowering enormous industrial robotic bio-
fabrication of living human organ builds with worked in perfusable intraorgan branched vascular tree. In
this way, organ printing is another arising empowering innovation worldview which signifies to a
developmental biology-inspired propelled option in contrast to classic biodegradable solid scaffold-based
methodologies in tissue engineering.

Keywords: 3D-model, Bioprinting, Organ-on-Chip, Bio-fabrication Technique, Scaffold, Tissue

Engineering

370
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Green Chemistry: Novel approach for Synthesis of Heterocyclic Compounds

Dr. Shalini Jaiswal,

Amity University Greater Noida, India

Abstract
In current era of environmental crisis, green chemistry has regained a significant role in overcoming the
harmful consequences of conventional chemistry in every aspect. Green chemistry approaches like use of
green solvents, green catalysts, green reagents, phase-transfer catalysts, solid support synthesis, and
microwave irradiation-based synthesis provide an environmentally friendly and safe platform for the pilot
and bulk synthesis of various heterocyclic compounds.
Heterocyclic compounds are those compounds which contain at least different atoms other
than carbon. Heterocyclic compounds represent the major class of bioactive organic
compounds. Target of green chemistry is to overcome the negative environmental effects due
to various hazardous chemicals used in synthetic pathways. The following examples shows a
vast use of green chemistry in synthesis of heterocyclic compounds.
Heterocyclic compounds are those compounds which contain at least different atoms other
than carbon. Heterocyclic compounds represent the major class of bioactive organic
compounds. Target of green chemistry is to overcome the negative environmental effects due
to various hazardous chemicals used in synthetic pathways. The following examples shows a
vast use of green chemistry in synthesis of heterocyclic compounds.
Heterocyclic compounds are those compounds which contain at least different atoms other
than carbon. Heterocyclic compounds represent the major class of bioactive organic
compounds. Target of green chemistry is to overcome the negative environmental effects due
to various hazardous chemicals used in synthetic pathways. The following examples shows a
vast use of green chemistry in synthesis of heterocyclic compounds.

The microwave field of the electromagnetic spectrum is located between infrared and radio frequency.
Microwave-assisted organic synthesis is an enabling technique to accelerate drug discovery and
development processes. Green chemistry is the design of chemical products and processes that reduce or
eliminate the use and production of hazardous substances. One of the principles of green chemistry
involves using microwaves radiation. The microwave assisted organic reaction has been proven to be
environmentally friendly with higher controversy. Therefore, it is one of the accepted fields in green
chemistry. Short reaction times, a wide range of reactions, minimal exposure to hazardous chemicals and
maximum energy use.

Many pharmaceutical companies and researchers have showed their interest toward greener approaches
for the development of medicinal products, as they minimize the production of waste and costs of the
synthetic process. Accordingly, researchers continuously make attempts to incorporate these strategies for
the synthesis of heterocyclic compounds such as thiazoles, thiazolidines, and benzothiazoles, etc. The
present review compiles green Chemistry approach for the synthesis of Heterocyclic compounds with
antimicrobial activity.

Keywords: Eco-friendly synthesis , Microwave heating, Solvent-free, Heterocyclic compound

371
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DRUG-HERB INTERACTIONS AND UNEXPECTED RESULTS IN MONITORING ROUTINE

DRUG LEVEL

Asst. Prof. Gökay Vardar

ORCID NO: 0000-0001-7860-6801
Istanbul Health and Technology University
İlyas Onur Uçbaglar
ORCİD NO: 0000-0001-8722-5111
Aysegül Hanikoglu
ORCID NO: 0000-0003-1086-2184
Asst. Prof. Ferhat Hanikoglu
ORCID NO: 0000-0002-6979-9469
Alanya Alaadin Keykubat University

Abstract
Herbal supplements are considered to be a category of products derived from herbs and plant materials
used for therapeutic purposes (Calapai, 2008). Herbal supplements contain a variety of chemicals
including fatty acids, sterols, alkaloids, flavonoids, glycosides, saponins and other active ingredients
(Bents, 2008).
Individuals use herbal supplements to prevent health problems and to maintain general their health, as
well as treating present ailments (Brazier ve Levine, 2003). Herbal have been used medicinally by
humans for a long time. Herbals have been used medicinally by humans for a long time. There is a
misperception among people that plants are completely harmless.
In this study, drug interactions of Hypericum perforatum, Piper methysticum, Panax ginseng, Angelica
sinensis, Camellia sinensis, Echinacea species, Allium sativum, Ginkgo biloba and Silybum marianum
herbs, which are frequently used as food supplements, were investigated. While conducting the research,
the cases arising from the interactions and the studies conducted to evaluate the potential of the
interactions were examined. Interactions reported in case reports and studies; and it is aimed to evaluate
the unexpected results of these interactions in monitoring routine drug levels.
As a result of the researches, it was found that the most interacting herb with drugs is Hypericum
perforatum. It has been observed that other herbs investigated play a role in many drug interactions with
various mechanisms. Looking at published cases and studies related to interactions, it was found that
although these data were convincing for some interactions, they were insufficient to determine the clinical
significance of some interactions.

Keywords: Drug, herb, herb-drug interactions

372
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

E-BAKADA: INTERACTIVE LEARNING MATERIALS IN TEACHING FILIPINO AS THE

SECOND LANUAGE OF FOREIGN STUDENTS

JUNIOR M. PACOL
Central Luzon State University

Abstract
Upon the advent of globalization is the appearance of development, and one manifestation of this is the
unparalleled importance of technology. A recognizable change in many aspects, one of which is in
education, is evident as its result. Influenced by neighboring countries, the Philippines stepped up and
became a consumer of globalization. With this, the government launched a student and faculty exchange
program in hopes that educational institutions are capable to keep pace with the pedagogic standards of its
fellow Southeast Asian countries. The revision of “ICT Integration” had been one of the solutions that the
government looks into in order to supply the needs of its students. In a study by Zamora (2016),
innovative strategies in teaching will be beneficial for 21st century learners. In the present state of
Filipino courses in college levels, the integration of ICT will be of great help in the recognition of
Filipino as a global language. In this study, E-BAKADA was formulated as a new way of teaching
foreign students of Central Luzon State University and those who wants to learn Filipino as their second
language.
This study discusses the importance of teaching the language and culture of Filipinos to other
nationalities using a new approach in teaching. This study aims to create an interactive material that will
guide the learning process of foreign students especially in enhancing their knowledge of their second
language. This study will help teachers who teaches foreign students and other students and teachers who
want to explore new information using modern technologies in developing educational materials. The
interactive material mentioned earlier is called E-BAKADA; E from E-book and BAKADA from the
book ABAKADA which serves as the foundation for Filipinos in learning their language.
The author used Research and Development or R&D. This study was reviewed by ten teachers who
taught Filipino and English to foreign students. The researcher also employed a checklist which was
divided into six parts – objectives, content, organization and presentation, format, activity, and
preciseness of modern information. In addition to that, the goal of this study is to identify the
effectiveness of this material by facilitating a pre-test and a post-test to foreign students who were
enrolled in a bachelor degree at the Central Luzon State University. From the validation conducted by
experts, it can be concluded that the interactive material used by the students was able to produce an
excellent outcome that is both acceptable and comprehensive.
Teachers who handle foreign students enrolled in Filipino subjects will greatly benefit from this study
because the innovative material was based on fundamental lessons that were aligned to the practical way
of communication that these students may use throughout their stay in the university or in the country.
This research will also be useful for the foreign students who aims to learn the language and culture of the
Filipinos. The education of these students using the interactive material, be it in reading, listening and
watching, will be a gateway for the Filipino language to be strengthened and globally recognized.

373
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Keywords: globalization, interactive learning materials, second language, foreign students, research and
development, validation

374
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Digital Gamification in Inquiries, Investigation, and Immersion: A Sequential Explanatory Study

of Its Effect on the Academic Performance of Senior High School Students

Marjune M. Nepaya
Ormoc City Senior High School, Ormoc City, Leyte, Philippines

Abstract
The main goal of the study is to determine if Digital Gamification has a significant effect to students’
academic performance when integrated in the researcher’s Inquiries Investigation, and Immersion (III)
class. It employed a sequential explanatory mixed methods research design which involves two phases. In
the first phase, the quantitative data were collected using a quasi-experimental design. The researcher
used one-tailed t-test for two independent samples and paired sample t-test. The second phase is the
collection of the qualitative data using focus group discussions among fifteen (15) students who were
chosen using criterion sampling to serve the purpose of the in-depth interview, wherein phenomenology
was used as a research design. This was used to describe and interpret the lived experiences of STEM 12
students upon having been experienced DG in III. The quantitative results showed that at 5% level of
significance, the average post-test result of the experimental group is significantly higher than that of the
control group. The qualitative findings revealed five (5) interesting themes namely: “Increased Period of
Attention”, “Enjoyment”, “Skill Improvement”, “Creativity Enhancement”, and “A Way of Refuge and
Relief”. With the data gathered from both quantitative and qualitative phases, the researcher was able to
conclude that DI is effective in improving the academic performance of STEM 12 students in III. In line
with the findings, the researcher recommended that SHS teachers should do DI in their lessons.

Keywords – Digital Gamification, Academic Performance, Inquiries, Investigation, and Immersion,

Sequential Explanatory Study

375
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Language teaching practice in Online Environment

Gabriella Kovács
Sapientia Hungarian University of Transylvania

Abstract
In the spring of 2020, as a result of the Covid-19 pandemic, the doors of educational institutions were
closed, switching to online teaching. Attempts were made to ensure continuity, but it soon became clear
that teachers and learners were not fully prepared for this change. In this study, we present the process of
transition to online education at the Teacher Training Institute of Sapientia University, Romania. We
conducted an interview with a group of language teacher trainees, in which they were asked to reflect on
their experience related to the following issues: what are the advantages and disadvantages of online and
offline language teaching; what changes can be observed in student autonomy; how the role of the teacher
has changed; what perspectives can be outlined in language teaching after the transition to online
education; the difficulties they had to deal with during this period; any new experience they gained during
the transition process; new methods and techniques they learned; any previous experience they have had
with the use of digital communication tools, digital learning management systems and e-learning
platforms in language learning. Based on the answers, and taking into account the possible paradigm
shifts in language teaching in the near future, we intend to improve and develop the curriculum of the
language teacher training methodology.

Keywords: online language teaching; teacher training; curriculum development

376
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Simultaneous Approximation of a Modified Family of the Szász–Mirakjan Beta-Type Operators

Ali J. Mohammad
University of Basrah
Hadeel O. Muslim
Southern Technical University
ORCID.org/0000-0001-8814-3257.

Özet
Doğrusal ve pozitif operatörlerin yaklaşımı ve diğer bazı temel özellikleri, matematik, fizik ve
mühendislik bilimlerinde birçok farklı araştırma alanında potansiyel olarak yararlıdır. Bu çalışmamız,
burada tanıdık Beta fonksiyonunun bir uzantısı kullanılarak tanıtılan ve 𝑆𝑛∗ (𝑓; 𝑥) ile gösterilen, Szász-
Mirakjan-tipi işleçlerin bir sınıfının yaklaşımını ve diğer ilişkili özelliklerini sistematik olarak
araştırmaktadır. 𝑥 ∈ [0, ∞) ve 𝑓 ∈ 𝐶𝛼 [0, ∞) için 𝐶𝛼 [0, ∞) = {𝑓: 𝑓 ∈ 𝐶 [0, ∞) ve |𝑓(𝑡)| ≤ 𝑀(1 +
𝑡)𝛼 , 𝑀 > 0, 𝛼 > 0} , temel yakınsama teoremini 𝑆𝑛∗ (𝑓; 𝑥) operatörleri için eşzamanlı yaklaşımla
inceliyoruz. Ardından, yaklaşık sırasını Voronovskaja-tipi asimptotik formül aracılığıyla gözden
geçiriyoruz. Son olarak, bu yaklaşımla ortaya çıkan bir hatayı süreklilik modülü cinsinden tahmin
ediyoruz.

Abstract
Approximation and some fundamental properties of positive and linear operators are useful in researches,
especially in the mathematical, engineering, physical, and sciences. This paper studies the approximation of
the Szász-Mirakjan-type sequence and some properties using the extension of Beta function and denoted by
𝑆𝜂∗ (Τ(𝑡); 𝑥) . For Τ ∈ 𝐶𝛼 [0, ∞) where 𝐶𝛼 [0, ∞) = {Τ: Τ ∈ 𝐶 [0, ∞), |Τ(𝑡)| ≤ 𝐴(1 + 𝑡)𝛼 , 𝐴 > 0, 𝛼 > 0} , the
fundamental convergence theorems in simultaneous approximation are studied for the sequence 𝑆𝜂∗ (Τ; 𝑥 ).
Then, the approximation order via Voronovskaja-type asymptotic formula is reviewed. Finally, an estimation
of the error in terms of the modulus of continuity is investigated for this approximation.

Keywords: Beta and Gamma functions; Szász-Mirakjan operators; Degree of approximation, Modulus of
continuity

1. Introduction
For 𝑓 ∈ 𝐶[0, ∞), the Szasz operators defined as [14]
∞
𝑢
𝑆𝜂 (Τ; 𝑥 ) = ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)Τ ( ) (1)
𝜂
𝑢=0
𝑒 −𝜂𝑥 (𝜂𝑥)𝑢
where 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥 ) = , 𝑥 ∈ [0, ∞), 𝜂 ∈ 𝑁 0 .
𝑢!
This family was studied in 1941 by Mirakjan [11]. Several modification papers of Szász-Mirakjan type
operators were published, see [3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12 and 13].
Some authors extended classical Gamma and beta functions. For example, an extension of the Gamma function
377
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
given by Chaudhry and Zubair as follows [2]
∞
𝜁
Γ𝜁 (𝑥): = ∫ 𝑡 𝑥−1 𝑒 −(𝑡+ 𝑡 ) 𝑑𝑡 , 𝑅(𝜁) > 0
0
Also, Chaudhry et al. [1] introduced an extension of Euler's Beta function defined as follows:
1
𝜁
−( )
𝛽𝜁 (𝑥, 𝑦) ≔ ∫ 𝑡 𝑥−1 (1 − 𝑡)𝑦−1 𝑒 𝑡(1−𝑡) 𝑑𝑡 .

0
𝑅(𝜁 ) > 0, 𝑅(𝑥 ) > 0, 𝑅(𝑦) > 0.
Many studied generalizations and extensions of Beta and Gamma functions. For this, we refer to [10, 15, 16].
Recently, Srivastava et al. [17] presented and studied in ordinary approximation an extended sequence of the
Szász-Mirakjan-Beta type, which given as
∞ ∞ ∞
1 𝑡 𝑢+𝑚 −
𝜁(1+𝑡)2
𝑆𝜂∗ (Τ(t); 𝑥 ) (
= ∑ 𝑞𝜂,𝑢 𝑥 ) ∫ ∫ 𝑒 𝑡 Τ(𝑡)𝑑𝑡𝑑𝜁 (2)
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
𝑢=0 0 0
Γ(𝑢+2)Γ(𝜂+1)
for Τ ∈ 𝐶𝛼 [0, ∞) and 𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) = = 𝐵(𝜂 + 1, 𝑢 + 2), (𝜃)𝑙 , 𝑙 ∈ 𝑁 0 = 𝑁 ∪ {0} denotes the
Γ(𝑢+𝜂+3)
Pochhammer symbol defined as
Γ(𝜃+𝑙) 1 𝑙=0
(𝜃 )𝑙 = = { .
Γ(𝑙) 𝜃 (𝜃 + 1)(𝜃 + 2) … (𝜃 + 𝑙 − 1) 𝑙 ∈ 𝑁
This paper studies the fundamental convergence theorem in simultaneous approximation for the sequence
𝑆𝜂∗ (Τ(t); 𝑥) in the space 𝐶𝛼 [0, ∞) which is defined above. Then, the approximation order via Voronovskaja-
type asymptotic formula shows that 𝑂(𝜂 −1 ). Finally, estimating the error that occurs by this approximation is
given in terms of modulus of continuity.
1. Preliminaries
This section gives some preliminary results.
Lemma 2.1:[17]
For 𝑥 ∈ [0, ∞), one gets:
𝑖) 𝑆𝜂∗ (1; 𝑥 ) = 1;
2
𝑖𝑖) 𝑆𝜂∗ (𝑡; 𝑥 ) = 𝑥 + ;
𝜂
𝜂 6 6
𝑖𝑖𝑖) 𝑆𝜂∗ (𝑡 2 ; 𝑥 ) = 𝑥2 + 𝑥+ .
𝜂−1 𝜂−1 𝜂(𝜂 − 1)
Lemma 2.2:
For 𝜐 ≥ 1, one obtains
(𝜂 − 𝜐 )!
𝑆𝜂∗ (𝑡 𝜐 ; 𝑥 ) = {(𝜂𝑥 )𝜐 + 𝜐(𝜐 + 1)(𝜂𝑥)𝜐−1 + 𝑂(𝜂−2 )}
𝜂!
Proof.
∞ ∞ ∞
∗( 𝜐
1 𝑡 𝑢+𝜐 −
𝜁(1+𝑡)2
𝑆𝜂 𝑡 ; 𝑥 ) = ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥) ∫∫ 𝑒 𝑡 𝑑𝑡𝑑𝜁
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝜐+1
𝑢=0 0 0
∞
Γ(𝑢 + 𝜐 + 2)Γ(𝜂 − 𝜐 + 1)
= ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)
Γ(𝑢 + 2)Γ(𝜂 + 1)
𝑢=0

378
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
∞
(𝑢 + 𝜐 + 1)! (𝜂 − 𝜐 )!
= ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)
(𝑢 + 1)! 𝜂!
𝑢=0
∞
(𝜂 − 𝜐 )! (𝜐 + 1)2 + (𝜐 − 1) 𝜐−1
= ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥) {𝑢𝜐 + 𝑢 + terms in lower powers}
𝜂! 2
𝑢=0
(𝜂 − 𝜐 )! 𝜐 (𝜐 − 1)
= {(𝜂𝑥 )𝜐 + (𝜂𝑥 )𝜐−1 + terms in lower powers
𝜂! 2
(𝜐 + 1)2 + (𝜐 − 1) (𝜐 − 1)(𝜐 − 2)
+ [(𝜂𝑥)𝜐−1 + (𝜂𝑥 )𝜐−2 + terms in lower powers]}.
2 2
Hence, one gets
(𝜂 − 𝜐 )!
𝑆𝜂∗ (𝑡 𝜐 ; 𝑥 ) = {(𝜂𝑥 )𝜐 + 𝜐(𝜐 + 1)(𝜂𝑥)𝜐−1 + 𝑂(𝜂−2 )}
𝜂!
Definition 2.1:[17]
For 𝜐 ∈ 𝑁 0 the 𝑚-th order moment 𝜇𝜂,𝜐 (𝑥) for the operator 𝑆𝜂∗ (Τ; 𝑥) is define as:
𝜇𝜂,𝜐 (𝑥) = 𝑆𝜂∗ ((𝑡 − 𝑥 )𝜐 ; 𝑥 )
∞ ∞ ∞
(𝜂𝑥 )𝑢 1 𝑡 𝑢+2 𝜁 (1 + 𝑡 )2
= ∑ 𝑒 −𝜂𝑥 ∫∫ 𝑒𝑥𝑝 (− ) (𝑡 − 𝑥 )𝜐 𝑑𝑡𝑑𝜁
𝑢! 𝛽(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1 𝑡
𝑢=0 0 0
Lemma 2.2:[17]
For the function 𝜇𝜂,𝜐 (𝑥), one has
2 𝑥2 2(𝜂+2)𝑥 6
𝜇𝜂,0 (𝑥) = 1, 𝜇𝜂,1 (𝑥 ) = 𝜂, 𝜇𝜂,2 (𝑥 ) = 𝜂−1 + + 𝜂(𝜂−1)
𝜂(𝜂−1)
𝜐+1
𝜐+1 𝜐+1
and 𝜇𝜂,𝜐 (𝑥) = 𝑂 (𝜂−[ ]
2 ), where [ ] denotes the value of the integer part of .
2 2
Hence, one gets
∞

∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)(𝑢 − 𝜂𝑥 )2𝑗 = 𝜂2𝑗 𝜇𝜂,2𝑗 (𝑥)

𝑢=0
= 𝜂2𝑗 {𝑂(𝜂 −𝑗 )}
=𝑂(𝜂 𝑗 ). (3)
Lemma 2.3:[9]
There exist polynomials 𝑄𝑖,𝑗,𝑟 (𝑥) independent of 𝜂 𝑎𝑛𝑑 𝑢 such that:
𝑑
𝑥 𝑟 𝐷𝑟 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥) = ∑ 𝜂𝑖 (𝑢 − 𝜂𝑥 )𝑗 𝑄𝑖,𝑗,𝑟 (𝑥 )𝑞𝜂,𝑢 (𝑥), where 𝐷 = .
𝑑𝑥
2𝑖+𝑗≤𝑟
𝑖,𝑗≥0
2. Main Results
𝑑𝑟
Firstly, this section has shown that lim (𝑆𝜂∗ (Τ(𝑡); 𝑥)) = Τ (𝑟) (𝑥), 𝑥 ∈ (0, ∞).
𝜂→∞ 𝑑𝑥 𝑟
Theorem 3.1:
For some 𝛼 > 0 and 𝑟 ∈ 𝑁, suppose that Τ ∈ 𝐶𝛼 [0, ∞) and Τ (𝑟) (𝑥) exists at 0 < 𝑥 < ∞, then
𝑑𝑟
lim 𝑑𝑥 𝑟 (𝑆𝜂∗ (Τ; 𝑥 )) = Τ (𝑟) (𝑥 ) (4)
𝜂→∞
Further, if ∀𝑥 ∈ (𝑎 − 𝜉, 𝑏 + 𝜉 ) ⊂ (0, ∞), 𝜉 > 0 Τ (𝑟) (𝑥) exists and is continuous then (4) holds uniformly in
[𝑎, 𝑏].
379
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Proof
Expand Τ by Taylor's, one has
𝑟
Τ (𝑖) (𝑥)
( )
Τ 𝑡 =∑ (𝑡 − 𝑥 )𝑖 + 𝜀(𝑡, 𝑥 )(𝑡 − 𝑥 )𝑟 ,
𝑖!
𝑖=0
where 𝜀(𝑡, 𝑥 ) → 0 𝑎𝑠 𝑡 → 𝑥.
Hence,
𝑟
𝑑𝑟 ∗ Τ (𝑖) (𝑥 ) 𝑑 𝑟 ∗ ( 𝑖
𝑑𝑟
𝑆 ( Τ; 𝑥 ) = ∑ (𝑆 ( 𝑡 − 𝑥 ) ; 𝑥)) + (𝑆 ∗ (𝜀(𝑡, 𝑥)(𝑡 − 𝑥 )𝑟 ; 𝑥))
𝑑𝑥 𝑟 𝜂 𝑖! 𝑑𝑥 𝑟 𝜂 𝑑𝑥 𝑟 𝜂
𝑖=0
≔ 𝐼1 + 𝐼2 .
Now, using lemma 2.2, one gets
𝑟 𝑖
Τ (𝑖) (𝑥 ) 𝑖 𝑖−𝑗
𝑑𝑟
𝐼1 = ∑ (
∑ ( ) −𝑥 ) (𝑆𝜂∗ (𝑡 𝑗 ; 𝑥))
𝑖! 𝑗 𝑑𝑥 𝑟
𝑖=0 𝑗=0
(𝑟) ( 𝑟
Τ 𝑥 ) 𝑑 (𝜂 − 𝑟 )!
= [ {(𝜂𝑥 )𝑟 + 𝑟(𝑟 + 1)(𝜂𝑥)𝑟−1 + 𝑂(𝜂−2 )}]
𝑟! 𝑑𝑥 𝑟 𝜂!
Τ (𝑟) (𝑥) (𝜂 − 𝑟)! 𝜂𝑟
= [ 𝑟!] → Τ (𝑟)(𝑥) 𝑎𝑠 𝜂 → ∞
𝑟! 𝜂!
Next, making use of lemma 2.3, one has
∞ ∞ ∞
|𝑄𝑖,𝑗,𝑟 ( 𝑥 )| 1 𝑡𝑘 −
𝜁(1+𝑡)2
|𝐼2 | ≤ ∑ 𝜂𝑖 ∑ |𝑞𝜂,𝑢 ( 𝑥 ) ∫ ∫ 𝑒 𝑡 | |𝑢 − 𝜂𝑥 |𝑗 |𝜀(𝑡, 𝑥 )||𝑡
𝑥𝑟 𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝑛+𝑘+1
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 0 0
𝑖,𝑗≥0
− 𝑥 |𝑚 𝑑𝑡𝑑𝜁
Since 𝜀(𝑡, 𝑥 ) → 0 𝑎𝑠 𝑡 → 𝑥, then for a given 𝜀 > 0, ∃ 𝛿 > 0: |𝜀(𝑡, 𝑥 )| < 𝜀, whenever 0 < |𝑡 − 𝑥 | < 𝛿. For
|𝑡 − 𝑥 | ≥ 𝛿, ∃ a constant 𝐴 > 0: |𝜀(𝑡, 𝑥 )(𝑡 − 𝑥 )𝑟 | ≤ 𝐴(1 + 𝑡)𝛼 , 𝛼 > 0, 𝐴 > 0.
|𝑄𝑖,𝑗,𝑟 (𝑥)|
Now, since sup ≔ 𝐶 (𝑥 ) = 𝐶 ∀𝑥 ∈ (0, ∞) then,
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑥𝑟
𝑖,𝑗≥0
∞ ∞ ∞
1 𝜀𝑡 𝑢 −
𝜁(1+𝑡)2
|𝐼2 | ≤ 𝑀1 ∑ 𝜂𝑖 ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥 ) {∫ ∫ 𝑒 𝑡 |𝑢 − 𝜂𝑥 |𝑗 |𝑡 − 𝑥 |𝑟 𝑑𝑡𝑑𝜁
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 0 |𝑡−𝑥|<𝛿
𝑖,𝑗≥0
∞ ∞
𝑡𝑢 −
𝜁(1+𝑡)2
+∫ ∫ 𝑒 𝑡 (1 + 𝑡)𝛼 𝑑𝑡𝑑𝜁 }
(1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
0 |𝑡−𝑥|≥𝛿
= 𝐽1 + 𝐽2 .
Using Schwartz inequality for summation and equation (3), one obtains
1⁄ ∞ ∞ 1⁄
∞ 2 ∞ 2
𝑡𝑢 −
𝜁(1+𝑡)2
|𝐽1 | ≤ 𝑀1 𝜀 ∑ 𝜂𝑖 [∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)(𝑢 − 𝜂𝑥 )2𝑗 ] [∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥) ∫ ∫ 𝑒 𝑡 (𝑡 − 𝑥 )2𝑟 𝑑𝑡𝑑𝜁]
(1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 𝑢=0 0 0
𝑖,𝑗≥0
𝑗⁄ −𝑟
≔ 𝜀𝑀1 𝜂𝑖 𝑂 (𝜂 2 ) 𝑂(𝜂 ⁄2 ) = 𝜀𝑂(1).

380
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Now, applying Schwartz inequalities for integration and then for summation, one gets
1⁄
∞ ∞ ∞ 2
𝑢 𝜁(1+𝑡)2
1 𝑡
|𝐽2 | ≤ 𝑀1 ∑ 𝜂𝑖 ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)|𝑢 − 𝜂𝑥 |𝑗 [∫ ∫ 𝑒− 𝑡 𝑑𝑡𝑑𝜁 ]
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 0 |𝑡−𝑥|≥𝛿
𝑖,𝑗≥0
1⁄
∞ ∞ 2
𝑢 𝜁(1+𝑡)2
𝑡
× [∫ ∫ 𝑒 − 𝑡 (𝑡 − 𝑥 )2𝑖 𝑑𝑡𝑑𝜁 ]
(1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
0 |𝑡−𝑥|≥𝛿
1⁄
∞ ∞ ∞ 2
𝑢 𝜁(1+𝑡)2
1 𝑡
≤ 𝐶1 ∑ 𝜂𝑖 ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)|𝑢 − 𝜂𝑥 |𝑗 [ ∫ ∫ 𝜂+𝑢+1
𝑒− 𝑡 (𝑡 − 𝑥 )2𝑖 𝑑𝑡𝑑𝜁 ]
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡 )
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 0 |𝑡−𝑥|≥𝛿
𝑖,𝑗≥0
∞ 1⁄ ∞ ∞ ∞
2
𝑖
1 𝑡𝑢 −
𝜁(1+𝑡)2
≤ 𝐶1 ∑ 𝜂 [∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)(𝑢 − 𝜂𝑥 )2𝑗 ] [ ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥) ∫ ∫ 𝑒 𝑡 (𝑡
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 𝑢=0 0 |𝑡−𝑥|≥𝛿
𝑖,𝑗≥0
1⁄
2

− 𝑥 )2𝑖 𝑑𝑡𝑑𝜁]

(𝑖+𝑗)⁄ −𝑖 2𝑖−𝑟⁄
≤ 𝐶1 ∑ 𝜂 2 𝑂 (𝜂 ⁄2 ) = 𝑂 (𝜂 2) = 𝑜 (1).
2𝑖+𝑗≤𝑟
𝑖,𝑗≥0
Now, since 𝜀 > 0 is arbitrary, one follows that 𝐽1 = 𝑜(1) 𝑎lso, 𝐽2 → 0 as 𝑛 → ∞ and hence
𝐼2 = 𝑜(1), then one obtains (4).
The uniformity assertion can be proved by choosing 𝛿(𝜀) independent of 𝑥 ∈ [𝑎, 𝑏] in the above proof. Hence,
the proof is complete. ∎
𝑑𝑟
The next theorem is a Voronovaskaja-type asymptotic formula for the operators 𝑑𝑥 𝑟 (𝑆𝜂∗ (Τ; 𝑥 )), 𝑟 = 𝑁.
Theorem 3.2:
If Τ ∈ 𝐶𝛼 [0, ∞) for some 𝛼 > 0. If Τ (𝑟+2) exists at a point 𝑥 ∈ (0, ∞), then
𝑑𝑟 𝑥2
lim 𝜂 (𝑑𝑥 𝑟 (𝑆𝜂∗ (Τ; 𝑥 )) − Τ (𝑟) (𝑥 )) = 𝑟𝑥Τ (𝑟+1) (𝑥 ) + Τ (𝑟+2) (𝑥 ) (5)
𝜂→∞ 2
Further, if Τ (𝑟+2) exists and is continuous on (𝑎 − 𝜉, 𝑏 + 𝜉 ) ⊂ (0, ∞), 𝜉 > 0, then (5) holds uniformly in
[𝑎, 𝑏].
Proof: The expansion by Taylor's of Τ(𝑡), one gets
𝑟+2
𝑑𝑟 ∗(
Τ (𝑖) (𝑥) 𝑑 𝑟 𝑑𝑟
(𝑆 Τ; 𝑥 )) = ∑ (𝑆 ((𝑡 − 𝑥 ) ; 𝑥)) + 𝑟 (𝑆𝜂∗ (𝜀(𝑡, 𝑥)(𝑡 − 𝑥 )𝑟+2 ; 𝑥 ))
∗ 𝑖
𝑑𝑥 𝑟 𝜂 𝑖! 𝑑𝑥 𝑟 𝜂 𝑑𝑥
𝑖=0
≔ Σ1 + Σ2
where 𝜀(𝑡, 𝑥 ) → 0 𝑎𝑠 𝑡 → 𝑥.
By using theorem 3.1, one can get 𝜂Σ2 → 0 as 𝜂 → ∞.
Using lemma 2.2, one obtains

381
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
𝑟+2 𝑖
Τ (𝑖) (𝑥) 𝑖 𝑑𝑟
Σ1 = ∑ ∑ ( ) (−𝑥 )𝑖−𝑗 𝑟 (𝑆𝜂∗ (𝑡 𝑗 ; 𝑥))
𝑖! 𝑗 𝑑𝑥
𝑖=𝑟 𝑗=𝑟
Τ (𝑟) (𝑥) 𝑑 𝑟 ∗ 𝑟
Τ (𝑟+1) (𝑥 ) 𝑑𝑟 𝑑𝑟
= (𝑆 (𝑡 ; 𝑥)) + [(𝑟 + 1)(−𝑥 ) 𝑟 (𝑆𝜂 (𝑡 ; 𝑥)) + 𝑟 (𝑆𝜂∗ (𝑡 𝑟+1 ; 𝑥))]
∗ 𝑟
𝑟! 𝑑𝑥 𝑟 𝜂 (𝑟 + 1)! 𝑑𝑥 𝑑𝑥
Τ (𝑟+2) (𝑥 ) (𝑟 + 2)(𝑟 + 1) 2 𝑑 𝑟 𝑑𝑟
+ [ 𝑥 (𝑆 (𝑡 ; 𝑥)) + (𝑟 + 2)(−𝑥) 𝑟 (𝑆𝜂∗ (𝑡 𝑟+1 ; 𝑥))
∗ 𝑟
(𝑟 + 2)! 2 𝑑𝑥 𝑟 𝜂 𝑑𝑥
𝑑𝑟
+ 𝑟 (𝑆𝜂∗ (𝑡 𝑟+2 ; 𝑥))]
𝑑𝑥
(𝑟) ( )
( 𝜂 − 𝑟 )! 𝜂 𝑟 (𝑟+1) ( )
( 𝜂 − 𝑟 − 1)! 𝜂 𝑟
=Τ 𝑥 [ − 1] + Τ 𝑥 [𝑟𝑥 ]
𝜂! 𝜂!
(𝜂 − 𝑟 − 2)! 𝑥 2 𝜂𝑟+2 (𝜂 − 𝑟 − 2)! (𝜂 − 𝑟 − 1 )!
+ Τ (𝑟+2) (𝑥 ) [(𝑟 + 3) + − (𝑟 + 2) 𝑥
𝜂! 2 𝜂! 𝜂!
𝑟+1 ( 2 𝑟
𝜂 𝜂 − 𝑟 − 1)! 𝑥 (𝜂 − 𝑟 )! 𝜂
− 𝑥2 + ]
𝜂! 2 𝜂!
𝑥2
lim 𝜂Σ2 = 𝑟𝑥Τ (𝑟+1) (𝑥 ) + Τ (𝑟+2) (𝑥 ).
𝜂→∞ 2
The uniformity property can be followed like the same property in the proof of Theorem
3.1. ∎
𝑑𝑟
Following, an estimate of the approximation degree by the sequence 𝑑𝑥 𝑟 (𝑆𝜂∗ (Τ; 𝑥)), where Τ was taken as a
smooth function.
Theorem 3.3:
Let Τ ∈ 𝐶𝛼 [0, ∞) for some 𝛼 > 0 and 𝑟 ≤ 𝑞 ≤ 𝑟 + 2. If Τ (𝑞) exists and is continuous on (𝑎 − 𝜉, 𝑏 + 𝜉 ) ⊂
(0, ∞), 𝜉 > 0, then for sufficiently large 𝜂,
𝑞
𝑑𝑟
‖ 𝑟 (𝑆𝜂∗ (Τ; 𝑥 )) − Τ (𝑟) (𝑥)‖ ≤ 𝐶1 𝜂 −1 ∑‖Τ (𝑖) ‖𝐶[𝑎,𝑏]
𝑑𝑥 𝐶[𝑎,𝑏]
𝑖=𝑟
+𝐶2 𝜂 −1/2 𝜔Τ(𝑞) (𝜂 −1/2 ) + 𝑂(𝜂 −2 )
where 𝐶1 , 𝐶2 are constants independent of Τ and 𝜂, 𝜔Τ (𝛿) is the modulus of continuity of Τ on (𝑎 − 𝜉, 𝑏 + 𝜉 ),
and ‖. ‖𝐶[𝑎,𝑏] denotes the sup-norm on [𝑎, 𝑏].
Proof: the expand by Taylor's expansion of Τ, one gets
𝑞
Τ (𝑖) (𝑥) Τ (𝑞) (𝜉 ) − Τ (𝑞) (𝑥 )
Τ (𝑡 ) = ∑ (𝑡 − 𝑥 )𝑖 + (𝑡 − 𝑥 )𝑞 𝜒(𝑡) + ℎ(𝑡, 𝑥 )(1 − 𝜒(𝑡)),
𝑖! 𝑞!
𝑖=0
where 𝜒 lies between 𝑡, 𝑥 𝑎𝑛𝑑 𝜒(𝑡)is the characteristic function of the interval (𝑎 − 𝜉, 𝑏 + 𝜉 ) and ℎ(𝑡, 𝑥 ) =
𝑞 Τ(𝑖) (𝑥)
Τ(𝑡) − ∑𝑖=0 (𝑡 − 𝑥 )𝑖
𝑖!
Now,
𝑞
𝑑𝑟 (𝑟) ( )
Τ (𝑖) (𝑥 ) 𝑑 𝑟
(𝑆 ∗(
Τ; 𝑥 )) − Τ 𝑥 = (∑ (𝑆 ∗ ((𝑡 − 𝑥 )𝑖 , 𝑥)) − Τ (𝑟) (𝑥))
𝑑𝑥 𝑟 𝜂 𝑖! 𝑑𝑥 𝑟 𝜂
𝑖=0

382
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
𝑑𝑟 ∗
Τ (𝑞) (𝜗) − Τ (𝑞) (𝑥)
(𝑆
+ 𝑟 𝜂( (𝑡 − 𝑥 )𝑞 𝜒(𝑡); 𝑥))
𝑑𝑥 𝑞!
𝑑𝑟
+ (𝑆 ∗ (ℎ(𝑡, 𝑥 )(1 − 𝜒(𝑡)); 𝑥))
𝑑𝑥 𝑟 𝜂
≔ 𝐼1 + 𝐼2 + 𝐼3 .
By using lemma 2.2, one gets
𝑞 𝑖
Τ (𝑖) (𝑥 ) 𝑖 𝑑 𝑟 (𝜂 − 𝑗 )! 𝜂 𝑗 𝑗 (𝜂 − 𝑗)! 𝜂 𝑗−1 𝑗−1
𝐼1 = ∑ ∑ ( ) (−𝑥 )𝑖−𝑗 𝑟 [ 𝑥 + 𝑗(𝑗 + 1) 𝑥 + 𝑂(𝜂−2 )] − Τ (𝑟) (𝑥).
𝑖! 𝑗 𝑑𝑥 𝜂! 𝜂!
𝑖=𝑟 𝑗=𝑟
Consequently,
𝑞

‖𝐼1 ‖𝐶[𝑎,𝑏] ≤ 𝐶1 𝜂 −1 (∑‖Τ (𝑖) ‖ ) + 𝑂(𝜂 −2 ), uniformly on [𝑎, 𝑏].

𝐶[𝑎,𝑏]
𝑖=𝑟
To estimate 𝐼2 one proceeds as follows:
𝑑𝑟 ∗
Τ (𝑞) (𝜗) − Τ (𝑞) (𝑥 )
|𝐼2 | ≤ | 𝑟 (𝑆𝜂 ( (𝑡 − 𝑥 )𝑞 𝜒(𝑡); 𝑥))|
𝑑𝑥 𝑞!
∞ ∞ ∞
𝜔Τ(𝑞) (𝛿) (𝑟) 1 𝑡𝑢 −
𝜁(1+𝑡)2 |𝑡 − 𝑥 |
≤ [∑|𝑞𝜂,𝑢 (𝑥 )| ∫∫ 𝑒 𝑡 (1 + ) |𝑡 − 𝑥 |𝑞 𝑑𝑡𝑑𝜁] , 𝛿 > 0.
𝑞! 𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1 𝛿
𝑢=0 0 0
∞ ∞ ∞
𝜔Τ(𝑞) (𝛿) (𝑟) 1 𝑡𝑢 −
𝜁(1+𝑡)2
≤ [∑|𝑞𝜂,𝑢 (𝑥)| ∫∫ 𝑒 𝑡 (|𝑡 − 𝑥 |𝑞 + 𝛿 −1 |𝑡 − 𝑥 |𝑞+1 )𝑑𝑡𝑑𝜁 ]
𝑞! 𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
𝑢=0 0 0
Using lemma 2.3, one gets
∞ ∞ ∞
𝜔Τ(𝑞) (𝛿) |𝑄𝑖,𝑗,𝑟 (𝑥 )| 1 𝑡𝑢 −
𝜁(1+𝑡)2
|𝐼2 | ≤ ∑ 𝜂𝑖 ∑ 𝑞𝜂,𝑢 ( 𝑥 )| 𝑢 − 𝜂𝑥 | 𝑗 ∫ ∫ 𝑒 𝑡 (|𝑡
𝑞! 𝑥𝑟 𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 0 0
𝑖,𝑗≥0
− 𝑥 + 𝛿 −1 |𝑡 − 𝑥 |𝑞+1 )𝑑𝑡𝑑𝜁
|𝑞
Now, for 𝑠 = 0,1,2, …, using Schwartz inequality for integration, summation, lemma 2.3 and equation (3), one
has
∞ ∞ 1⁄
∞ 2
𝜔Τ(𝑞) (𝛿) 𝑢 𝜁(1+𝑡)2
1 𝑡
|𝐼2 | ≤ 𝐴 ∑ 𝜂𝑖 ∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥 )|𝑢 − 𝜂𝑥 |𝑗 [∫ ∫ 𝑒− 𝑡 𝑑𝑡𝑑𝜁]
𝑞! 𝐵 (𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0 0 0
𝑖,𝑗≥0
∞ ∞ 1⁄
2
𝑢 𝜁(1+𝑡)2
𝑡
× [∫ ∫ 𝑒− 𝑡 (𝑡 − 𝑥 )2𝑠 𝑑𝑡𝑑𝜁]
(1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
0 0

383
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
∞
𝜔Τ(𝑞) (𝛿 )
≤𝐴 ∑ 𝜂𝑖 [∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥 )(𝑢
𝑞!
2𝑖+𝑗≤𝑟 𝑢=0
𝑖,𝑗≥0
1⁄ ∞ ∞ 1⁄
2 ∞ 2
𝑢 𝜁(1+𝑡)2
1 𝑡 −
− 𝜂𝑥 )2𝑗 ] [∑ 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥) ∫∫ 𝑒 𝑡 (𝑡 − 𝑥 )2𝑠 𝑑𝑡𝑑𝜁]
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
𝑢=0 0 0
𝑗⁄ −𝑠⁄
𝑖
= ∑ 𝜂 𝑂 (𝜂 2 ) 𝑂(𝜂 2 )
2𝑖+𝑗≤𝑟
𝑖,𝑗≥0
(2𝑖+𝑗)⁄ −𝑠
= ∑ 𝑂 (𝜂 2 ) 𝑂(𝜂 ⁄2 )
2𝑖+𝑗≤𝑟
𝑖,𝑗≥0
(𝑟−𝑠)⁄
= 𝑂 (𝜂 2 ) , uniformly on [𝑎, 𝑏]. (6)
−1
Choosing 𝛿 = 𝜂 ⁄2
and applying (6), one obtains
−1
𝜔Τ(𝑞) (𝜂 ⁄2 ) (𝑟−𝑞)⁄ 1 (𝑟−𝑞−1)⁄
‖𝐼2 ‖𝐶[𝑎,𝑏] ≤ [𝑂 (𝜂 2 ) + 𝜂 ⁄2 𝑂 (𝜂 2 )]
𝑞!
−(𝑟−𝑞)
⁄2 −1
≤ 𝐶2 (𝜂 ) 𝜔𝑓(𝑞) (𝜂 ⁄2 ).
Since 𝑡 ∈ [0, ∞)\ (𝑎 − 𝜉, 𝑏 + 𝜉 ), we can choose 𝛿 > 0 in such a way that |𝑡 − 𝑥 | ≥ 𝛿 for all 𝑥 ∈ [𝑎, 𝑏].
Thus, by lemma 2.3, one obtains
∞
|𝑄𝑖,𝑗,𝑟 (𝑥)|
|𝐼3 | ≤ ∑ ∑ 𝜂𝑖 |𝑢 − 𝜂𝑥 |𝑗 𝑞𝜂,𝑢 (𝑥 )
𝑥𝑟
𝑢=0 2𝑖+𝑗≤𝑟
𝑖,𝑗≥0
∞ ∞
1 𝑡𝑢 −
𝑝(1+𝑡)2
× ∫∫ 𝑒 𝑡 |ℎ(𝑡, 𝑥 )|𝑑𝑡𝑑𝑝.
𝐵(𝑢 + 2, 𝜂 + 1) (1 + 𝑡)𝜂+𝑢+1
0 0
For |𝑡 − 𝑥 | ≥ 𝛿, we can find a constant 𝐴 such that |ℎ(𝑡, 𝑥 )| ≤ 𝐴(1 + 𝑡)𝛼 .
Hence, using Schwarz inequality, it quickly follows that 𝐼3 = 𝑂(𝜂−𝑠 ) for any 𝑠 > 0, uniformly on [𝑎, 𝑏].
Combining the estimates of 𝐼1 , 𝐼2 𝑎𝑛𝑑 𝐼3 , the required result is immediate. ∎

References
[1] Chaudhry, M.A.; Qadir, A.; Rafique, M.; Zubair, S.M. Extension of Euler's beta function. J. Comput. Appl.
Math. 1997, 78, 19–32.
[2]Chaudhry, M.A.; Zubair, S.M. Generalized incomplete gamma functions with applications. J. Comput.
Appl. Math. 1994, 55, 99–124.
[3] Duman O.; Özarslan, M.A. Szász-Mirakjan-type operators providing a better error estimation, Appl.
Math. Lett. 2007, 20, 1184–1188.
[4] Gal S.G. Approximation with an arbitrary order by generalized Szász-Mirakjan operators. Stud. Univ.
384
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Babe¸ s-Bolyai Math. 2014, 59, 77–81.
[5] Gupta V., Mahmudov, N. Approximation properties of the q-Szász-Mirakjan-Beta operators. Indian J. Ind.
Appl. Math. 2012, 3, 41–53.
[6] Gupta, V.; Srivastava, G.S.; Sahai, A. On simultaneous approximation by Szász-beta operators. Soochow
J. Math. 1995, 21, 1–11.
[7] Gupta, V.; Srivastava, H.M. A general family of the Srivastava-Gupta operators preserving linear functions.
Eur. J. Pure Appl. Math. 2018, 11, 575–579.
[8] Içöz G.; Mohapatra, R.N. Approximation properties by q-Durrmeyer-Stancu operators. Anal. Theory Appl.
2013, 29, 373–383.
[9] Kasana H. S., Prasad G., Agrawal P. N. and Sahai A., On modified Szãsz operators, in: (Proceedings of
the International Conference on Mathematical Analysis and its Applications) Kuwait Eds. S. M. Mazhar, A.
Hamoui and N. S. Faour; Pergamon Press, Oxford, (1985) 29-41.
[10] Lin, S.-D.; Srivastava, H.M.; Yao, J.-C. Some classes of generating relations associated with a family of
the generalized Gauss type hypergeometric functions. Appl. Math. Inform. Sci. 2015, 9, 1731–1738.
[11] Mirakjan G.M. Approximation des fonctions continues au moyen de polynômes de la forme e−nx
∑km=n0 Ck,n xk . C. R. (Doklady) Acad. Sci. URSS (New Ser.) 1941, 31, 201–205.
[12] Mohammad A. J., Muslim H. O., Simultaneous Approximation of New Sequence of Integral Type
Operators with Parameter 𝛅𝟎 , European Journal of Pure and Applied Mathematics, Vol. 12, No. 4, (2019),
1508-1523.
[13] Mohammad A. J., Muslim H. O., Improving the order of approximation by a generalization of new
bivariate sequence of integral type operators with parameters, (2020).
[14] Szãsz O., Generalization of S. Bernstein's polynomials to the infinite interval, J. Res. Nat. Bur.
Standard, 45(1950), pp.239-245.
[15] Özergin, E.; Özarslan, M.A.; Altın, A. Extension of gamma, beta and hypergeometric functions. J.
Comput. Appl. Math. 2011, 235, 4601–4610. [CrossRef]
[16] Srivastava, H.M.; Parmar, R.K.; Chopra, P. A class of extended fractional derivative operators and
associated generating relations involving hypergeometric functions. Axioms 2012, 1, 238–258. [CrossRef]
[17] Srivastava H. M., Içöz G. and Cekim B., Approximation Properties of an Extended Family of the Szász–
Mirakjan Beta-Type Operators, axioms,2019, 8(4),111.

385
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DIGITAL INEQUALITY OF THE TEACHERS OF ST. ALOYSIUS ACADEMY OF

DASMARIÑAS: A BASIS FOR DIGITAL TRUST AND INTUITION

Crisanto E. Avila
University of the Philippines Open University

Abstract
In the field of education, teachers must be technologically abreast especially in time of the COVID-19
Pandemic addressing the demand of the New Normal. To build confidence and capacity in digital
teaching-learning, teachers must consider developing their skills in using digital technologies in education
and they must also embed the use of digital devices in the learning-teaching practice.
In this premise, this research article explains the digital inequality that the teachers are experiencing and
its effect on their teaching profession and on establishing among themselves the digital trust and intuition.
This study also aimed to answer, “What are the digital equalities do teachers encounter?” Also, this study
investigated how digital devices changed their lives socially, economically, politically, and culturally and
become the basis for their decision on digital trust.
The research was made possible through the use of a one-page survey questionnaire prepared by the
researcher himself. This study is quantitative in nature and the research design used was a descriptive
method in order to describe the responses of the respondents.
Results of this study indicate that teachers of St. Aloysius Academy of Dasmariñas are digitally inclined
but needs to further their capacities in the use of various digital platform in delivering instructions online.
In the new normal, teachers as information experts must utilize digital technology that a must for them to
master the use of advanced technology. The school from where the teachers are employed must make
sure to address the issues on digital inequality by ensuring that all teachers have equal chances in
accessing the technology based teaching devices and by providing capacity building training is
imperative for distance learning. Hence, teachers must embrace the digital age that they have to imbibe
digital trust and intuition among themselves. This will also, ensure the successful implementation of the
Schools Learning Continuity Plan (SLCP) in time of the COVID-19 Pandemic conforming to the
demand of the New Normal.

Keywords: Digital Inequality, Digital Trust and Intuition, Digital Learning Tools

386
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Philosophy of the text and its translation (based on the translation of Khafiz’s poem into Russian)

Rafig Novruzov
Baku Slavic University

INTRODUCTION
Sufi poetry has a special place in medieval oriental poetry. From the very beginning, it attracted the
attention of Western European and Russian poets and researchers. Among the Sufi poets who have
received recognition from foreign readers, the first place is occupied by the work of Khafiz. Thanks to the
love lyrics, the Persian poet became known as the "poet of love."
Khafiz’s poetry has been translated into many languages of the world and studied by foreign researchers.
There are different attitudes towards both the poet's translations into other languages and the study of
these translated texts. In this work, we set a goal to investigate these difficulties using the example of the
translation of one poem by Khafiz into Russian. The fact is that the identified problems and the
elimination of translation flaws convinces us that they are common regardless of the target language.
Therefore, the study helps to determine the possibilities of adequate transmission of the characteristic
features of Sufi poetry.

MATERIALS AND METHODS

The material for the analysis is the text of the original and the translation. Comparative analysis is the
main method of analysis.
RESULTS AND DISCUSSION

Before proceeding directly to the analysis of the text, let us recall several well-known facts about the
popularity of Khafiz in Russian and Western European literature.
In Russian literature of the 20th century, Khafiz became the symbolic image of all oriental poetry. In the
fateful periods of Russian history, he was revered as a cult of "pure beauty". In honor of him, such poets
as K. Somov, L. Bakst, Vyacheslav Ivanov, M. Kuzmin, N. Nouvel,
A.Zinovieva-Annibal and others created the society "Northern Khafiz" or "Khafizats". And in subsequent
periods, the Persian poet remained the idol of Russian poets. And, naturally, they not only translated
Khafiz into their native language, but also created poems stylized for him. The interest of Russian poets in
the poetry of Khafiz also awakened their fascination with the content and formal side of the classical
genre of oriental poetry - the gazelle. A special place in this direction belongs to Afanasy Fet and Mikhail
Kuzmin, who, unlike his predecessor, in his poems tried to preserve the rhythm and syntactic structure of
the gazelle.
In Western European literature, Goethe took the lead in popularizing the work of the Persian poet.
Goethe's acquaintance with the poetry of Khafiz began with a complete translation of his works by J.
Hammer, with a translated book presented to him by the publisher J.F. Kott (mid-May 1814). However,
the property of character, striving for genuine knowledge of the subject, sent him to study additional
materials by the famous orientalist J. Hammer ("Treasuries of the East" (1815) and "History of the Fine
Rhetorical Arts of Persia") and the two-volume "Memorable Asia" by F. von Dietz ... Although in the
early period of his life the young poet very closely followed the literary novelties in foreign languages,
but the subsequent period turned out to be more fruitful in the development of Iranian poetry. It was from
387
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
1814, as the researchers write, that the so-called Hafiz stage in the creation of the "West-Eastern Divan"
ended. With the end of this stage, the opening of the other six stars of oriental poetry does not end, but in
fact begins. Here, as Goethe writes in the appendix “Articles and Notes on Better Comprehension of the“
West-Eastern Divan ”:“ A truly intelligent, sensible person had no choice but to try with all his might to
get through to the authentic, unspoiled, sound text of the Koran. That is why it turns out that in the history
of Islam, interpretation, application, use stood at an amazing height ”(Goethe, 187). So, nevertheless,
using the term of the poet, Khafiz was the “first phenomenon” of “Divan”, because Shamsedain
Mohammed, an outstanding Persian poet of the 14th century, received a complete theological education
and became famous as “Khafiz” (a person who knows the Koran by heart). By the way, the German poet,
as befits the foresight of a genius, realized the holy source that fueled the poetry of the great oriental poets
who belonged not only to Iranian, but world literature and constitute its treasury.
There is no doubt that the fundamental knowledge about Eastern poets, including mystical Sufi poetry, he
got from the above works of German Orientalists. And it is no coincidence that the selection of seven
oriental poets, which also in all likelihood refers to the knowledge from the "History of the Fine
Rhetorical Arts of Persia" by J. Hammer, is not accidental. The fact is that all these oriental poets -
Ferdowsi, Enveri, Nizami, Jalaladtsin Rumi, Saadi, Hafiz, Jami, except Ferdowsi and Enveri - belong to
mystical Sufi literature. Although, apart from Hafiz, the German poet does not directly call everyone else
Sufis, he emphasizes a mystical character, which is confirmation of the belonging of their poetry to
Sufism. But Goethe, from his youth, was fond of mysticism. Here are some interesting reflections of the
poet about mysticism: “Eastern mystical poetry has a significant advantage due to the fact that all the
riches of the world, which the initiate rejects, still remain at his disposal. So, he continues to dwell in the
fullness that he rejected, and to enjoy everything that he dreams of renouncing ”(No. 337); "Mysticism is
the scholasticism of the heart, the dialectic of the soul" (No. 369) [1, p. 734]. Each of the above
judgments can rightfully serve as a guide to understanding the principles of Sufism. The most important
thing in this concept is to understand that everything in the world was created for a human and it is
necessary to comprehend the appearance of God, the appearance of the Beloved.
The poem "Drunk, besotted, illuminated by the moon" was translated into Russian by Ilya Selvinsky. An
interesting fact is that it has no other options in Russian.
Here is the original and translation.
‫مست و خندانلب و خویکرده و زلفآشفته‬
‫صراحیدردست و غزلخوان و پیرهنچاک‬
‫لبشافسوسکنان و نرگسشعربدهجوی‬
‫نیمشبدوشبهبالینمنآمدبنشست‬
‫سرفراگوشمنآوردبهآوازحزین‬
‫گفتایعاشقدیرینهمنخوابتهست‬
‫عاشقیراکهچنینبادهشبگیردهند‬
‫کافرعشقبودگرنشودبادهپرست‬
‫بردردکشانخردهمگیر و بروایزاهد‬
‫کهندادندجزاینتحفهبهماروزالست‬
‫آنچهاوریختبهپیمانهمانوشیدیم‬
‫اگرازخمربهشتاستوگربادهمست‬
‫زلفگرهگیرنگار و خندهجاممی‬
‫( ایبساتوبهکهچونتوبهحافظبشکست‬Hafiz).

Хмельная, опьяненная, луной озарена,

В шелках полураcстегнутых и с чашею вина
388
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
(Лихой задор в глазах ее, тоска в изгибе губ),
Хохочущая, шумная, пришла ко мне она.
Пришла и села, милая, у ложа моего:
«Ты спишь, о мой возлюбленный? Взгляни-ка: я пьяна!»
Да будет век отвергнутым самой любовью тот,
Кто этот кубок пенистый не осушит до дна.
Поди же прочь, о трезвенник, вина не отбирай!
Ведь господом иная нам отрада не дана.
Все то, что в кубки легкие судьбою налито,
Мы выпили до капельки, до призрачного сна!
Нектар ли то божественный? Простой ли ручеек,
В котором безысходная тоска разведена?
Об этом ты не спрашивай, о мудрый мой Хафиз:
Вино да косы женские — вот мира глубина (Khafiz).
As you know, in a poetic translation, in contrast to a prosaic one, every detail, both substantive and
formal, matters. Sometimes, ignoring them by the translator leads to incorrect transmission of essential
elements of the original.
At first consider the transmission of the gazelle shape. This gazelle consists of seven couplets (bates). The
first bate (stanza unit), consisting of the beginning (matla), rhymes with each other (aa). The translator
has successfully preserved the form of the first bate. The subsequent rhyme scheme of the gazelle - aa -
ba - va - ha - yes - that is, the one-sounding rhyme also reflects the form of the original.
The last couplet of the translated text, as an indispensable condition of the final bate, retains the
characteristic feature of makta, that is, the mention of the author's literary name - tahallus ("nickname")
(Xande came –mey o zolf gereh gir negar / Ey bəsá to beke, shun tobe Hafez be shekəst, don't ask me
about it, my wise Khafiz: / Wine and women's braids - that's the depth of the world).
Attention is also drawn to the attempt to preserve the play of consonances, which constitutes the phonetic
matrix of Eastern poetry. Of course, in translation, preserving the elegance of the sound is a very difficult
task. The fact is that the phonetic structure of each language has its own specific character of sound.
Sometimes the transmission of such a complex range of sounds seems impossible. In our case, the
translator took the path of replacing the sounds of the original with the sounds of the translated language,
which conditionally creates an adequate perception of the original text at a different content-sound level.
So, for example, in the first beat the sounds z, sh, x, h, d, s (Zölfe-ashofte vo xuy karde vo xəndan
ləboməst / Pirəhən chak o ğəzəlxan o soraki dərdəst) are transmitted in translation by the sounds x, l, n, p,
c, w, n, p, c, w, n, Drunk, besotted, illuminated by the moon, / In half-open silk and with a cup of wine).
As you can see, even in some positions the sounds are the same. Or, in the fifth bate b, y, h, d, k, x (Boro
ey zahed o bərdərdkeshan xorde məgir. / Ke nədadənd coz bin tohfe be maruzələst.) are transformed into
n, t, r, h, d (Go away, o teetotaler, do not take wine! / After all, the Lord has not given us any other joy.) It
is important to note that the repetitive and percussive d sounds preserve the rhythm and architectonics of
the original in the translation.
Let's move on to the content of the translation.
Here is the interlinear translation of the first bate:
“With disheveled hair, sweat on his face, a smile on his lips and drunken,
In an open shirt, a gazelle tongue and a glass in his hand "
At first glance, the translated text as a whole reflects the content of the original: «Хмельная, опьяненная,
луной озарена, / В шелках полурасстегнутых и с чашею вина» ("Drunk, besotted, illuminated by the
moon, / In half-open silks and with a cup of wine"). In general, yes, but not in particular. If the epithets
389
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
“drunk, besotted” enhance the state of the Beloved, then the phrase “illuminated by the moon” somewhat
reduces the vocabulary of the original. The fact is that the phrase "with disheveled hair" traditionally in
Sufi poetry means the irreplaceable and multiple light of the Creator, before which the light of the Sun
and the Moon fade. Divine Light, the Goodness that comes from this Light, does not need lunar
illumination, but itself brings illumination to the Beloved. It is appropriate here to clarify the
understanding of Sufi metaphors. In the process of comprehending the Truth, a person must improve his
soul, understand his mission in this life, stand above it and strive for the goal, which is represented by the
dissolution of the soul in the divine. It takes efforts, both physical, moral and mental, to enter into a
hidden relationship with the secret forces of nature to achieve liberation through Love.
The language of Sufi poetry differed from the language of theologians in mystery, symbolism, allegories,
veiled expressions, understandable only for the elite.
The Sufi poets possessed hermetic knowledge, that is, they could put figurative and transcendental
concepts into the meaning of the word, evoked beginnings, causes and consequences in the mind with a
single sign. They held the key to divine mysteries.
In fact, in a scrupulous analysis of the Sufi poetic text, one encounters a semantic duality: on the one
hand, it has to do with the plan of the word expression, on the other, with the plan of content. The
foreground is visible, superficial, poetic. The second plan is invisible, mysterious, interpretive.
The philosophical concept of Sufism is to depict the ways of human cognition of Allah, reflecting the
names and attributes of the Absolute. This spiritual process requires from the knower the complete
surrender of love for the Truth, a selfless mystical experience of merging with the Beloved. It is at this
peak of experience that a person realizes the mystery of being.
This is precisely the reason that many scientists of the past and present, who consider the Sufi concept of
speech to be distinctive from normative poetics, created and turned to "dictionaries" that fix the Sufi
meanings of words. Endowed with a divine gift, a sign of touching the world of secrets, according to
scientists, the Sufi poet brilliantly mastered the word, created the semantic ambiguity of the text, which,
as it were, consisted of two independent texts (poetic, referring to the plane of expression; Sufi - to the
plane of content), striving to overcome the inevitable dualism and inertia of everyday language and
thinking. The consequence of this is the paradoxes of exegetical nature and antinomy.
As for the figurative thinking of the Sufi poets, it is rooted in the classical tradition, based on the Koranic
principles. So, in the preface to the political collection “Tarjuman al-Ashuak” (“Interpreter of the
Passions”) Ibn Arabi writes: “I use the language and forms of expression of love lyrics and singing of
women, because human souls are committed to them ... Every educated person uses this exquisite and
refined language ... ". Continuing his thoughts in verse, he reveals his method:
“Whenever I mention ruins of dwellings or abandoned camps ...
Or virgins with round persias, like the sun, and bulging nipples, like a statue,
Whenever I mention something that is already well known, or something similar
You should understand this as divine mysteries or heavenly light,
Sent by the Lord of heaven to my heart ” (Sufism, 225).
The central figure of the philosophical concept of Sufism is the image of the knowing Allah, which in the
path of His comprehension sensually reflects more and more modes of existence and self-knowledge of
the Absolute, is disappointed and despairing of the "true" state of affairs in the Universe, coming to the
conclusion that cognition is one of the sides of reflection of names and attributes of the Absolute. Only a
synchronous change of the knower himself and his reckless, selfless love for Truth can lead the mystic to
the pinnacle of mystical experience - the fusion of subject and object into one indissoluble whole. But
here it is necessary to warn against the error that accepts the complete ontological unity of the Creator and
creation. For the one who attains at the moment of experience feels himself an integral part of the
390
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Almighty, and after “returning” to the original state he assumes the quality of being aware of the “secret”
of being, which he must convey to people.
One of the postulates of Sufi poetry is wahdat al-wujud (the unity of being), based on the Koranic
revelations. He means the union of everything that exists in Him, because thanks to God everything
exists. This thought denies the understanding of this postulate as the idea of pantheism. Does he
contradict the tenets of the Bible? Of course not. Let's turn to the text of the Holy Scriptures: “... And love
the Lord your God with all your heart, and with all your soul, and with all your strength (Deut. 6, 5). Here
is how one of the well-known modern commentators of the Bible commented at length on this text, which
is quoted without any abbreviations: “First it says -“ with all the heart ”(remember again that the heart in
the Bible is the organ of thinking: Hos. 7, 2; Mark 2, 6): the thought of the need to be grateful to God and
to love Him comes before the very response to God arises.
Only after the thought of love for Him completely takes over the heart (mind) does it descend to the level
of the soul (emotions). Then a person is already able to love God “with all his soul,” that is, submitting
your senses to His will. For the sweetness of His presence, “tasted” (that is, sensuously perceived) by a
person, incomparably surpasses any other joy: “Taste and you will see how good the Lord is! Blessed is
the person who trusts in Him! " (Ps. 33: 9).
But the mystery requires even more spiritual efforts - (it is not possible to fully comprehend the essence
of the Divine: it is only possible when the essence of existence changes, that is, the transition to the other
world - after death), because only the path leading to Truth is cognized.
Nevertheless, love is like drunkenness from wine - it is not a loss of reason, but a rational dissolution in
the Beloved.
Another way to exchange symbolic, sensual messages, called pictorial and heartfelt, is noted in the article
"Code" of Goethe's "West-Eastern Divan". There made an amazing discovery for a European that those
who knew the Koran by heart could easily exchange with each other and achieve mutual understanding
through the cited hints of surah and verse. But at the same time, he recalls those Germans who memorized
significant biblical sayings, and left a mark on modern witty and amusing remarks: "We also use classical
quotes, which we note and express the ever-recurring events and feelings" (Goethe, 237) ... Explaining
the song marked under the heading "Cipher", Goethe notes the situation of a conversation between two
lovers exchanging their feelings. Here he uses a line and a page from Khafiz's poems, which perfectly
express their state of mind at the present moment.
The poet needs these articles and notes not only to explain the details of his "Divan" to the reader, but
also to show him his personal understanding of the figurative means of Oriental poetry.
The following traditional Sufi allegories are known: wine is divine truth; intoxication - inspiration,
familiarization with it; the beloved is God; musk - the breath of divine mercy; a rose is a part of divine
greatness; night - spiritual attainment; cypress - a symbol of a perfect person; nightingale - lover, etc.
Hence the Sufi paired terms: lover - beloved, moth - candle, rose - nightingale, drop - ocean, etc.
Thus, the philosophical meaning of loose hair becomes clear to us. The metaphor should be understood in
several versions: enlightenment, comprehension of divine light (sacred knowledge), entry into the Path of
Truth. In the light of what has been said, we cannot accept the second part of the translation-addition to
the first bate (Dashing enthusiasm in her eyes, longing in the curve of her lips), where longing in the
curve of her lips does not convey the mood of the original, expressed by the phrase ləbəshəfsuskonan
(beckoning lips). The poetic picture of the text in Russian does not accept melancholy in the curling of
her lips combined with a dashing enthusiasm in her eyes, because divine illumination, the manifestation
of a Divine appearance to a friend is associated with joyful, inspired feelings.
The third and fourth bates are translated as follows:
«Ты спишь, о мой возлюбленный? Взгляни-ка: я пьяна!»
391
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Да будет век отвергнутым самой любовью тот,
Кто этот кубок пенистый не осушит до дна».
(“Are you sleeping, my beloved? Take a look: I'm drunken! "
Let the century be rejected by love itself,
Who will not drain this frothy cup to the bottom ”).
Interlinear translation:
Said: My old friend, are you sleeping?
If the beloved is given this peaceful glass,
It will become a belligerent in love or a drinker

The meaning of the original is somewhat distorted. Hafiz says that the Beloved comes to the beloved as
an "old friend", that is, She does not come to the poet for the first time. This is, on the one hand. On the
other hand, a "heady glass", familiarization with the divine Truth is not only "draining the glass to the
bottom", but also an indication of the difference between "in love" and simply "drunkard". The last
stanzas of the original also point to this meaning. Although the translator, in our opinion, for the sake of
rhyme rendered it as “Is it divine nectar? Is it a simple trickle / In which hopeless melancholy is divorced?
/ Do not ask about this, oh my wise Khafiz: / Wine and women's braids - this is the depth of the world, ”in
fact, the poet, speaking of himself as an adherent of asceticism (renunciation), could not resist the“ laugh
of hops ”(read: the joy of merging) and the "curls of the beloved's hair" (read: secrets difficult to
comprehend). The divine light of knowledge destroyed the poet's ascetic life, removed all prohibitions
from him and made him “in love”: “Anche u rixtbepeymaneye-manushidim / Əgər əz xəmre-beheshtəst o
gərbadeye-məst / Xande came –mey o zolf gereb gir negar / Chandecame –mey o zolfgerebgirnegar / He
poured, we drank, / Or is it heavenly water or a hopping glass, / Laughter of hops and lover's curls / They
broke the asceticism of the ascetic Khafiz. "Another important detail. Khafiz's poem begins with the
words zolfe (ashofte) («с растрёпанными волосами» - "with disheveled hair ") and ends with this word
in combination with gereh («косички» - pigtails) Unfortunately, as we noted above, the initial word is
absent in the translation, and in the last beat “women's braids” together with “wine” take on a different
meaning, down to earth, devoid of the author's intention. the author does not preach earthly joys and
pleasures, contained in wine and women's braids, but on the contrary. Divine love expressed by Divine
Light (rays - braids) seduced the poet, and by his own confession, he could not resist her.

CONCLUSION
Thus, our analysis of Khafiz's poem "Zölfe-ashoste vo xuy karde vo xəndan ləbməst" ("Drunk, besotted,
illuminated by the moon") translated by I. Selvinsky into Russian shows that certain successes have been
achieved in conveying the form of a gazelle and, in general, its formal characteristics achievements.
However, the same cannot be said about the content of the translation, where there are serious flaws,
caused, in our opinion, by the polysemy of the text and weak interlinear translation.

392
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

REFERENCES
Literary texts
Hafiz (1356) ۱ ‫ جلد‬، ‫ ناشر صفی علیشاه‬،‫ تهران‬،‫ گردآورنده یحیي قریب‬، ‫ شمسالدین محمد‬،‫دیوان حافظ‬،
۸۳۸. ‫ ص‬،۲۶ ‫ غزل‬،‫ش‬
Khаfiz. Khmelnaya, opyanonnaya, lunoy ozarena (Khafiz. Drunk, besotted, illuminated by the moon)
[Online] Available at: http://www.pero-simurga.ru/v_8551.html [10.11.20]
Academic sources
Goethe, I.V. (1988). Zapadno-vostochniy divan (West-Еastern Divan). Moscow: Nauka.
Sufizm v kontekste musulmanskoy kulturi (1989) (Sufism in the context of Muslim culture). Moscow

393
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SOME ECHOES OF TURKIC CULTURES and CIVILIZATIONS IN BALKAN CULTURES

Nicolae Stanciu
University of Galați, Romania

Abstract
Grouped under the generic phrase “Turkish influence” and analyzed as ad-stratum result in languages,
Turkic elements in the Balkans have been studied in a limitative, mostly historical and linguistic
perspective, being often considered as unspecific for the mentalities of the Balkan cultures. The main
aims of this article are to extend the research perspective by using some inter-disciplinary correlations as
archaeo-linguistics, and concepts like etymological confluences, lexical interferences, semantic
divergences in the derivative process, as well as gradual etymological approach to lexical stratigraphy. On
the other hand, the author has tried to offer some interpretations of words of Turkic and Turkish origins
through comparing cognates from remote cultures and languages as Azerbaijani, Kazakh and Uzbek with
the Balkan ones, mainly Albanian, Bulgarian, Greek, Hungarian, Macedonian, Romanian and Serbian by
revealing etymological connections between items. Denominating abstract adjectives and nouns,
containers, dishes, money, musical instruments, spaces, tools and vegetables, the terms were selected
from different conceptual and existential areas and grouped according with semantic criteria. Some
etymological layers were considered and put in a line of continuity: the first one is archaic, designated as
Turkic and containing pre-Ottoman elements supposed to belong to various Turkic or mixed tribes who
have passed over or lived in the vicinity of the Balkans (Cumans, Pechenegs, Tatars); the second is the
Turkish or Ottoman one, that manifested its influence later (between the 14th and 19th centuries).
Meanwhile, in order to enhance the interpretation of some etymologies not enough grounded in current
Bulgarian, Hungarian, Macedonian, Romanian and Serbian lexicography, the frame of investigation was
extended to cultural issues in an attempt to offer solutions to some words with unclear or even unknown
etymologies. Formal and semantic correspondence or similarities reflected in similar pronunciations and
graphic bodies supposed to have been developed by phonetic laws led the author to grouping the words in
two main categories “stable” or epicentral like those that have not changed their meaning in history and
“instable” or peripheric such as those which were recorded in Ottoman Turkish. Approximating words’
circulation and stylistic distribution implies to follow various modalities of meaning conceptualization
and gradual organization of signification from the basic-concrete to secondary and finally to abstract one.
The words’ history, evolution and distribution within large cultural areas as well as their instability
reflected in meaning change have probably favored their integration in idioms, phrases and symbols,
where they lost their syntactic autonomy but enriched their lexical productivity through the re-invention
in metaphorical structures of contemporary Balkan languages.

Keywords: Turkic, Turkish, etymological confluences, semantic evolutions, stylistic differences

394
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KAMU İLK VE ORTA OKULLARINDA OKUL BAZLI BÜTÇE OLUŞTURULMASINA VE

VELİ KATILIMININ SAĞLANMASINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN VE MÜDÜR GÖRÜŞLERİ

Öğr.Gör. Yavuz Kâmil ŞEVİK

Milli Savunma Üniversitesi
ORCID NO: 0000-0002-6264-9361
Prof. Dr. Ali AKSU
Dokuz Eylül Üniversitesi
ORCID NO: 0000-00025338-375X

Özet
Ayakları üzerinde durabilen ve kendi kararlarını alarak hedef edindiği amaçlara ulaşmaya çalışan örgütler
için vazgeçilmez kaynaklardan birisini finansman oluşturmaktadır. Finansman diğer bir deyişle örgütün
para kaynağı alınan kararların ve oluşturulan stratejilerin uygulanabilmesi için fiziksel zemin
hazırlamaktadır. Eğitim örgütlerinin en uç noktasını oluşturan okulların açık sistemler olduğu göz önünde
bulundurulduğunda eğitimin kalitesinin artırılması amacıyla sürekli olarak değişen ihtiyaçlara cevap
verecek nitelikte bir finansal alt yapının gerektiği düşünülmektedir. Toplumun sürekli devinim içerisinde
olan yapısı okulların da bu hıza ayak uydurarak gerekli değişim süreçlerini işletmesini zorunlu
kılmaktadır. Ancak mevcut Türk Eğitim Sistemi değerlendirildiğinde kamu ilk ve orta okullarının
kendilerine ait bir bütçelerinin olmadığı ayrıca müdür dahil okulda hiçbir harcama yetkilisi bulunmadığı
görülmektedir. Okulların ihtiyaç duydukları kaynaklara zamanında ulaşarak karşılaştıkları problemlere
çözüm bulmalarını geciktiren veya engelleyen mevcut sistem içerisinde, kamu ilk ve orta okullarında
alınan kararların ve uygulanmak istenen stratejilerin yürürlüğe girmesi sürecinin negatif yönde etkilendiği
değerlendirilmektedir. Okulların finansal kaynak sorununu çok yönlü bir bakış açısıyla inceleyerek
okulun paydaşlarından olan velilerin finansal kaynağın yaratılması sürecine maddi olarak katılımının
sağlanmasının değerlendirilebilecek seçenekler arasında olduğu düşünülmektedir.
Bahse konu sebeplerden ötürü bu çalışmanın problemini, kamu ilk ve orta okullarında okul bazlı bütçe
oluşturulmasına ve veli katılımının sağlanmasına ilişkin öğretmen ve müdür görüşleri oluşturmaktadır. Bu
maksatla 17 öğretmen ve 5 okul müdürü ile toplamda 5 açık uçlu soru içeren yarı yapılandırılmış görüşme
formu üzerinde yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Çalışma nitel araştırma şeklinde tasarlanmış olup
görüşme tekniği kullanılarak veriler toplanmıştır. Ayrıca, araştırmanın çalışma grubu maksimum çeşitlilik
örneklemesi yöntemiyle oluşturulmuştur. Çalışma grubunu oluşturan katılımcılar 2019-2020 eğitim-
öğretim yılı içerisinde Yalova ili Altınova ilçesi sınırlarında faaliyet gösteren kamu ilk ve ortaokullarında
görev yapan toplamda 22 öğretmen ve okul müdürüdür. Görüşmelerden elde edilen ses kayıtları bir
bilgisayar aracılığıyla yazılı metin haline dönüştürülmüştür. Yazılı veri üzerinden içerik analizi
yöntemiyle elde edilen kod ve temalarla bir tanım tablosu oluşturulmuştur. Çalışmanın geçerliğini
sağlamak üzere uzman değerlendirmesi, katılımcı geribildirimi ve açıklamaların sınırlandırılması
teknikleri kullanılması planlanmaktadır. Daha sonra ortaya çıkan uzlaşılmış kod ve temalar üzerinden
araştırmanın sorularına mevcut literatürle karşılaştırarak cevaplar bulunmaya çalışılacak ve bir rapor
halinde sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Okul bazlı bütçe, Veli katılımı, Bağımsız bütçeli okul

395
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TEACHER AND PRINCIPAL OPINIONS ON ESTABLISHING A SCHOOL-BASED BUDGET

AND ENSURING PARENTAL PARTICIPATION IN PUBLIC PRIMARY AND SECONDARY
SCHOOLS

Abstract
Funding is one of the indispensable resources for organizations that can stand on their feet and try to
achieve their goals by making their own decisions. Financing, in other words, the money resource of the
organization prepares the physical ground for the implementation of the decisions and strategies created.
Considering that schools, which constitute the ultimate point of educational organizations, are open
systems, it is thought that a financial infrastructure that will meet the constantly changing needs is
required in order to increase the quality of education. The constantly moving structure of the society
obliges the schools to keep up with this speed and operate the necessary change processes. However,
when the current Turkish Education System is evaluated, it is seen that public primary and secondary
schools do not have their own budget and there is no spending authority in the school, including the
principal. In the current system, which delays or prevents schools from finding solutions to the problems
they face by reaching the resources they need on time, it is estimated that the decisions taken in public
primary and secondary schools and the process of enacting the strategies to be implemented are
negatively affected. Considering the financial resource problem of schools from a multifaceted point of
view, it is considered that ensuring the financial participation of parents who are stakeholders of the
school in the process of creating financial resources is one of the options that can be evaluated.
Due to the aforementioned reasons, the problem of this study is the views of teachers and principals
regarding the formation of school-based budget and parent participation in public primary and secondary
schools. For this purpose, face-to-face interviews were conducted with 17 teachers and 5 school
principals on a semi-structured interview form with a total of 5 open-ended questions. The study was
designed as qualitative research and data was collected using interview technique. In addition, the study
group of the research was formed by the method of maximum diversity sampling. Participants in the
working group are 22 teachers and school principals working in the public primary and secondary schools
operating in Altınova district of Yalova province in the 2019-2020 academic year. The audio recordings
obtained from the interviews were turned into written text by means of a computer. A definition table was
created with the codes and themes obtained through the content analysis method from the written data. To
ensure the validity of the study, it is planned to use the techniques of expert evaluation, participant
feedback and limitation of explanations. Afterwards, the answers will be tried to be found by comparing
the research questions with the existing literature based on the agreed codes and themes and presented in
a report.

Keywords: School based budget, Parent participation, Independent budget school

396
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
GİRİŞ
Toplumların hızlı değişimlerine ayak uydurabilmek amacıyla okullar da hızlı bir değişim içine girerek
okul etkililiğini artırmanın yollarını aramaktadırlar. Bu arayış okulların her alanda esnek bir yapıya sahip
olarak hızlı karar alabilen ve uygulamaya koyabilen yerler olmasını gerektirmektedir (DeGrow, 2015). Bu
nedenle birçok ülke, eğitimde verimliliği ve okul performansını artırmak amacıyla son yıllarda çeşitli
finansman politikaları uygulamaktadır. Okulların ihtiyaç duyduğu hareket imkanını sunabilme
maksadıyla birçok ülke okulları finansal yönden güçlendirme uygulamalarını başlatmıştır (Cheung &
Kan, 2009).

Mevcut Türk Eğitim Sistemi değerlendirildiğinde, kamu ilk ve orta okullarının kendilerine ait bir
bütçelerinin olmadığı ayrıca müdür dahil okulda hiçbir harcama yetkilisi bulunmadığı görülmektedir
(Eldeniz, 2018). Okullar adına harcanmak üzere gönderilen paraların etkili bir şekilde kullanılmasında
taşra teşkilatlarından kaynaklanan bürokratik ve teknik sorunlar olduğu bu sebeple okulların finansal
yapısının tekrar düzenlenmesi gerektiği düşünülmektedir (Özdoğan Özbal, 2017).

Ayrıca Anayasa’nın 42. maddesine göre; İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve
devlet okullarında parasızdır. Bahse konu madde değerlendirildiğinde, kamu ilkokul ve ortaokullarında
sunulan hizmetin ve kullanılan fiziksel malzemenin devlet tarafından bedava olarak vatandaşlara
sunulduğu anlaşılmaktadır. Taş ve Aykaç (2020) yaptıkları meta-sentez araştırmasında okulların başlıca
sorunlarının fiziksel malzeme yetersizliği ve finansman eksikliği olduğunu ortaya koymuşlardır. Bu
sebeple araştırmanın problem cümlesi; Kamu ilk ve ortaokullarında okul bazlı bütçe oluşturulmasına ve
veli katılımının sağlanmasına ilişkin öğretmen ve müdür görüşleri nelerdir? olarak belirlenmiştir.

YÖNTEM
Bu çalışma bir nitel araştırma olarak desenlemiştir. Verilerin elde edilmesi sürecinde açık uçlu sorulardan
oluşan bir görüşme formu eşliğinde yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Toplanan veriler içerik analizi
yöntemi kullanılarak çözümlenmiş ve tablolar halinde raporlanmıştır. Araştırmanın tutarlılığını sağlama
maksadıyla görüşmeler ses kayıt cihazıyla kayıt altına alınmış ve yazılı metinler haline getirildikten sonra
çalışma grubu içerisinden rastsal olarak seçilmiş iki katılımcıya okutulmuştur. Ayrıca ses dosyaları başka
bir araştırmacı tarafından yazılı metinlerle karşılaştırılmıştır. İnandırıcılığın sağlanması maksadıyla ise
araştırmanın tablolaştırılmış sonuçları bir katılımcıyla paylaşılarak katılımcı geri bildirimi alınmıştır.
Ayrıca açıklamaların sınırlandırılması yoluna gidilerek katılımcıların görüşme esnasında söyledikleri
sözlere daha fazla alan bırakılmıştır. Son olarak araştırmacı tarafından araştırmanın evreleri tek tek
gözden geçirilerek herhangi bir tarafsızlıktan sapma olup olmadığına dair öz sorgulama yapılmıştır.

Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubu belirlenirken maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma
grubu; 2019-2020 eğitim-öğretim yılı içerisinde Yalova ili Altınova ilçesi sınırlarında faaliyet gösteren
kamu ilk ve ortaokullarında görev yapan 5’i okul müdürü 17’si öğretmen olmak üzere toplamda 22
eğitimciden oluşmaktadır.

Nitel Veri Toplama Aracı

Kamu ilk ve ortaokullarından çalışan müdür ve öğretmenlerin okul bazlı bütçe oluşturulmasına ve veli
katılımının sağlanmasına ilişkin görüşlerinin alınabilmesi maksadıyla toplamda 4 adet sorudan oluşan
yarı yapılandırılmış bir görüşme formu oluşturulmuştur. Görüşme formunun içerdiği sorular sırasıyla;
1. Okulunuza ek kaynak sağlamak için başvurduğunuz yollar nelerdir? Açıklayınız.
397
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
2. Ek kaynak elde etme süreçlerinin öğretmenlik mesleğinin ve okul kavramının toplumdaki yeri
açısından etkilerini değerlendirir misiniz?
3. Bağımsız bir bütçeye sahip olmanın okul etkililiğine (eğitim kalitesi ve öğrenci başarısına) ne gibi
etkileri olabilir? Açıklayınız?
4. Okulun bağımsız bir bütçeye sahip olmasında veli katılımının yasal bir zemine oturtulmasını
değerlendirir misiniz? Ne sonuçlar doğurabileceğini açıklayınız.

BULGULAR
1. Soruya Ait Bulgular
Çalışma grubunda bulunan katılımcılara “Okulunuza ek kaynak sağlamak için başvurduğunuz yollar
nelerdir? Açıklayınız.” sorusu yöneltilmiştir. Bu soru, okulların finansal kaynak durumları ve mevcut
duruma karşı kendi içlerinde geliştirdikleri çözüm yöntemlerinin açığa çıkarılmasına yönelik sondaj
sorularla desteklenmiştir. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplar bir metin haline getirilerek içerik
analizi yöntemiyle kodlara ve temalara dönüştürülerek yorumlanmıştır. Katılımcıların cevapları
“Öğretmenler” (Tablo.1), “Müdürler” (Tablo.2) ve “Tüm Katılımcıların Karşılaştırması” (Tablo.3)
şeklinde ayrı tablolarda çözümlenerek gösterilmektedir.

Tablo 1. Öğretmenlerin Okula Ek Kaynak Sağlama Yollarının Neler Olduğuyla İlgili Görüşleri
Öğretmen
Temalar Kodlar f %
Veli Bağışları 10 58
Hayırsever Bağışları 7 41
Bağışlar
Kurum/Belediye Yardımları 5 29
Sponsor Yardımları 1 5
Kermes 9 52
Sosyal Faaliyetler 3 17
Ücretli Faaliyetler
Tiyatro 2 11
Kantin Geliri 1 5

Okula ek kaynak sağlama yollarının neler olduğunu inceleyen ilk soruya yönelik katılımcıların verdikleri
cevaplar incelendiğinde, “Bağışlar” ve “Ücretli Faaliyetler” olmak üzere iki ana tema oluşmuştur.
Öğretmenlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Bağışlar” temasına yönelik olarak “Veli
Bağışları” (n=10), “Hayırsever Bağışları” (n=7), “Kurum/Belediye Yardımları” (n=5), “Sponsor
Yardımları” (n=1) iken “Ücretli Faaliyetler” teması “Kermes” (n=9), “Sosyal Faaliyetler” (n=3),
“Tiyatro” (n=2), “Kantin Geliri” (n=1) olarak kodlar belirlenmiştir. Öğretmenlerin okula ek kaynak
sağlama konusunda “Veli Bağışları, “Hayırsever Bağışları” ve “Kermes” faaliyetlerini etkin olarak
kullandıkları ve bu faaliyetlerin okula kaynak sağlayan ana faaliyetler olduklarını düşündükleri
görülmektedir.

Öğretmenler, “Veli Bağışları” ile ilgili olarak; “kendimizi riske atmamamız gerekiyor ama ben yine de
iletişim yoluyla velilerden sınıf içi ihtiyaçlarımızı söylüyorum gönüllü velilerden bunu temin etmeye
çalışıyorum” (Ö1), “Velilerden bağış şeklinde alınıyor.” (Ö8), Okula en çok rastlanan veliden bağış
toplama sponsor bulma kermesler düzenleme. (Ö10) demişlerdir. “Hayırsever Bağışları” ile ilgili olarak
ise; “Bazen de söylüyoruz çevremizden hayırsever bulmaya çalışıyoruz.” (Ö1), “Başka bir şeyde
çevremizdeki iş adamlarından faydalanabiliyoruz” (Ö5), “Bunun dışında hayırseverlerden yardımlar
toplanıyor.” (Ö9) demişlerdir. Yine okulun önde gelen ek kaynak elde etme faaliyetlerinden olan
“Kermes” ile ilgili olarak ise; “Gezi ve kermes düzenliyoruz.” (Ö15), “…onun dışında kermesler
398
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
yapılıyor işte veliler tarafından yapılan yiyecekler satılabiliyor o okul bütçesine katkı olarak geliyor.”
(Ö9), “Özellikle burada sıklıkla görüyoruz ki okul aile birliğinin düzenlediği kermesler var. Bu anlamda
onlardan çok fazla faydalanıyoruz.” (Ö3) demişlerdir.

Tablo 2. Okul Müdürlerinin Okula Ek Kaynak Sağlama Yollarının Neler Olduğuyla İlgili Görüşleri
Müdür
Temalar Kodlar f %
Veli Bağışları 4 80
Hayırsever Bağışları 3 60
Bağışlar
Kurum/Belediye Yardımları 0 0
Sponsor Yardımları 0 0
Kermes 3 60
Sosyal Faaliyetler 2 40
Ücretli Faaliyetler
Tiyatro 1 20
Kantin Geliri 0 0

Müdürlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Bağışlar” temasına yönelik olarak “Veli
Bağışları” (n=4), “Hayırsever Bağışları” (n=3), “Kurum/Belediye Yardımları” (n=0), “Sponsor
Yardımları” (n=0) iken “Ücretli Faaliyetler” teması “Kermes” (n=3), “Sosyal Faaliyetler” (n=2),
“Tiyatro” (n=1), “Kantin Geliri” (n=0) olarak kodlar belirlenmiştir. Müdürlerin okula ek faaliyet sağlama
konusunda “Veli Bağışları, “Hayırsever Bağışları”, “Sosyal Faaliyetler” ve “Kermes” faaliyetlerini etkin
olarak kullandıkları ve bu faaliyetlerin okula kaynak sağlayan ana faaliyetler olduklarını düşündükleri
görülmektedir.

Müdürler, “Veli Bağışları” ile ilgili olarak; “…olmaktadır bununla okulun bütçesi bazen de velilerin
bağış yaptığı bir sistem var” (M1), “Velilerden bağış olarak şey yapıyoruz. (M2), “Ancak veliyi ikna
yoluyla okul aile birliği toplantılarında gündeme getirerek işte varsa ihtiyaçlarımız bağış adı altında
ancak veli verirse ama şu da eğer bulunduğunuz bölgede insanlara ihtiyacınızı iyi bir şekilde anlatırsanız
kendi okulum için şunu söyleyeyim benim velilerim veriyor ve yapılan işin karşılığını gördüğü zaman bu
sefer istemese de işte getirip bağış yapanlarda oluyor.” (M4) demişlerdir. “Hayırsever Bağışları” ile ilgili
olarak ise; “En büyük problemi kaynak ve bir de vatandaştan aldığımız bağışlar. Daha doğrusu
okulumuzu ziyaret edip destekler misiniz? Bize yardımcı olur musunuz, ne kadar vermek istersiniz gibi
ihtiyaca yönelik para toplama işleri yapıyoruz.” (M3), “Hayırsever vatandaşlardan rica ediyoruz o
şekilde okulun ihtiyacını karşılıyoruz.” (M2) demişlerdir. Yine okulun önde gelen ek kaynak elde etme
faaliyetlerinden olan “Kermes” ve “Sosyal Faaliyetler” ile ilgili olarak ise; “Okulumuzda zaman zaman
kermesler yapılmaktadır çünkü okulun genel bir bütçesi olmadığından dolayı okul aile birliğinin yaptığı
kermesler bazen çay partileri düzenlenmektedir.” (M1), “Okula kaynak bulmak için kermesler
düzenliyoruz. Bizim okulumuzda yaptığımız etkili gelir toplama ayaklarından birisi kermeslerdir.
Kermeslerin haricinde okuldaki gösterilerden bir pay alıyoruz. Tiyatro gösterilerinden pay alıyoruz. Veya
yapılan diğer hizmetlerin fotoğraf çekimi olur başka bir hizmet alımı olur bununla ilgili okulumuza belirli
bir kaynak aktarımında bulunuyorlar.” (M2), “Bunun dışında kermesler yaparak özellikle gıda
kermesiyle okula nakit akışı sağlamaya çalışıyoruz.” (M5) demişlerdir.

399
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 3. Karşılaştırmalı Olarak Tüm Katılımcıların Okula Ek Kaynak Sağlama Yollarının Neler
Olduğuyla İlgili Görüşleri
Müdür Öğretmen Toplam
Temalar Kodlar f % f % f %
Veli Bağışları 4 80 10 58 14 63
Hayırsever Bağışları 3 60 7 41 10 45
Bağışlar
Kurum/Belediye Yardımları 0 0 5 29 5 22
Sponsor Yardımları 0 0 1 5 1 4
Kermes 3 60 9 52 12 54
Sosyal Faaliyetler 2 40 3 17 5 22
Ücretli Faaliyetler
Tiyatro 1 20 2 11 3 13
Kantin Geliri 0 0 1 5 1 4

Öğretmenlerin ve Müdürlerin verdikleri yanıtların karşılaştırılması kapsamında; öğretmenler ve

müdürlerin “Veli Bağışları” ile “Hayırsever Bağışları” kodlarında görüş birlikteliği sağlarken
“Kurum/Belediye Yardımları” ile “Sponsor Yardımları” kodlarında ayrıştıkları görülmektedir.
Öğretmenlerin ve Müdürlerin “Kermes”, “Sosyal Faaliyetler” ve “Tiyatro” ile ilgili olarak ek kaynak
düzeyinde fikir birliğinde oldukları görülmektedir.

2. Soruya Ait Bulgular

Çalışma grubunda bulunan katılımcılara “Ek kaynak elde etme süreçlerinin öğretmenlik mesleğinin ve
okul kavramının toplumdaki yeri açısından etkilerini değerlendirir misiniz?” sorusu yöneltilmiştir. Bu
soru, müdürlerin ve öğretmenlerin okula ek kaynak sağlama adına yürüttükleri faaliyetlerin öğretmenlik
mesleği ve okul kavramının toplumdaki yerine yönelik yarattığı olumlu veya olumsuz durumları ortaya
çıkarmaya yönelik sondaj sorularla desteklenmiştir. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplar bir metin
haline getirilerek içerik analizi yöntemiyle kodlara ve temalara dönüştürülerek yorumlanmıştır.
Katılımcıların cevapları “Öğretmenler” (Tablo.4), “Müdürler” (Tablo.5) ve “Tüm Katılımcıların
Karşılaştırması” (Tablo.6) şeklinde ayrı tablolarda çözümlenerek gösterilmiştir.

Tablo 4. Öğretmenlerin Okula Ek Kaynak Sağlama Faaliyetlerinin Öğretmenlik Mesleği ve Okul

Kavramı Algısına Etkilerine Yönelik Görüşleri
Öğretmen
Temalar Kodlar f %
Öğretimsel Amaçlardan Sapma 4 23
Veli Öğretmen Çatışması 3 17
Güvensizlik 3 17
Okul İklimi
Veli Öğretmen İletişiminde Bozulma 3 17
Motivasyon Düşmesi 2 11
Velinin Okuldan Uzaklaşması 2 11
İtibar Kaybı 9 52
Mesleki İmaj
Saygınlığın Zedelenmesi 2 11

Okula ek kaynak sağlama süreçlerinin öğretmenlik mesleğinin ve okul kavramının toplumdaki yeri
açısından etkilerinin neler olduğunu inceleyen ikinci soruya yönelik katılımcıların verdikleri cevaplar
incelendiğinde, “Okul İklimi” ve “Mesleki İmaj” olmak üzere iki ana tema oluşmuştur. Öğretmenlerin
özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Okul İklimi” temasına yönelik olarak “Öğretimsel
Amaçlardan Sapma” (n=4), “Veli Öğretmen Çatışması” (n=3), “Güvensizlik” (n=3), “Veli Öğretmen
İletişiminde Bozulma” (n=3), “Motivasyon Düşmesi” (n=2), “Velinin Okuldan Uzaklaşması” (n=2) iken
400
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
“Mesleki İmaj” teması için “İtibar Kaybı” (n=9), “Saygınlığın Zedelenmesi” (n=2) olarak kodlar
belirlenmiştir. Öğretmenlerin okula ek kaynak sağlama süreçlerinin öğretmenlik mesleğinin ve okul
kavramının toplumdaki yeri açısından “Öğretimsel Amaçlardan Sapma”, “Veli Öğretmen Çatışması”,
“Güvensizlik”, “Veli Öğretmen İletişiminde Bozulma” ve “İtibar Kaybı” yarattıkları gerekçesiyle
olumsuz sonuçları olduğunu düşündükleri görülmektedir.

Öğretmenler, “Öğretimsel Amaçlardan Sapma” ile ilgili olarak; “Bu anlamda tabi ki hem okul idaresini
hem öğretmenleri zor durumda bırakıyor bu faaliyetler (ek kaynak yaratma faaliyetleri) keşke böyle
şeyler yaşamasak bunlarla muhatap olmasak. İşte idarecilerimiz idarecilik görevini bizler de öğretmenlik
görevlerimizi çok daha rahat bir şekilde yapsak daha mutlu oluruz.” (Ö3), “Öğretmen olarak bizim
görevimiz farklı (ek kaynak yaratma faaliyetlerine atıf yapılarak söyleniyor)” (Ö6), “Öğretmenlik mesleği
açısından maddi konulardan ziyade mesleki açıdan konulara ve verimliliğe yoğunlaşmak gerekirken
maddi konuları düşünmek verimliliği düşürür.” (Ö13); “Veli Öğretmen Çatışması” ile ilgili olarak ise;
“Veya veli görüyor, veli işte niye yok (velinin ek para toplama sürecini sitemkâr bir şekilde sorguladığı
vurgulanıyor) yani bu bizim biraz enerjimizi emiyor, verimimizi düşürüyor.” (Ö1), “Hem veli açısından
hem bizim açımızdan aslında hoş bir durum olmuyor.” (Ö6), “Veliler tarafından karşılanan bazı eksikler,
sanki trilyon vermiş gibi muamele görmek” (Ö16); “Güvensizlik” ile ilgili olarak ise; “…olumsuz bir
durum hiçbir devlet hastanesinde doktorları hemşireleri kaynak arayışında buluyor muyuz? Hayır
bulmuyoruz. Ama biz okullarda böyle bir beklenti içine giriyoruz. Bu biraz olumsuz yani sanki maddiyatta
bir payımız var, kendimize alacağız gibi anlayan insanlar da çıkabiliyor. Her ne kadar bizi tanısalar da
güvenseler de. (Ö1), “Öğretmenin veliden öğrencisinden para talep etmesi karşıdaki kişide güvensizlik
oluşturuyor.” (Ö10), “Öğretmenlerin ve idarecilerin muhasebeci gibi ya da güvensizlik yaratan bir
esnafmış gibi görünmesine… (Ö17); “Veli Öğretmen İletişiminde Bozulma” ile ilgili olarak ise; “Bizde
öğretmen veli ilişkisi çok fazla olduğu için bu durum maddi konuların işin içine girmesi öğretmenle veli
arasındaki iletişimi azaltıyor” (Ö9), “Yani hoş olmayan hoş karşılanmayan hem veren yani bağışı yapan
kişi tarafından hem de bağışı talep eden kişi açısından hoş olmayan bir durum olarak düşünüyorum.”
(Ö11); “Motivasyon Düşmesi” ile ilgili olarak ise; “…biraz enerjimizi emiyor, verimimizi düşürüyor.”
(Ö1), “Çokta sıkılıyorum öğretmen olarak kimseden para istemek veya para konusunda muhabbet etmek
beni rahatsız ediyor. Böyle muhabbetlere girmemeye çalışıyorum.” (Ö10); “Velinin Okuldan
Uzaklaşması” ile ilgili olarak ise; “Evet genelde veli toplantılarına bile velileri çağırdığımızda işte para
toplanacak düşüncesiyle gelmek istemiyorlar.” (Ö3), “Örneğin önceden öğretmen para topluyor diye okul
toplantısına gelmiyordu veliler” (Ö8); “İtibar Kaybı” ile ilgili olarak ise; “Kaynak elde etme sürecinde bu
işin idarece ve öğretmenlere kalması tabi ki toplum tarafından hoş olmayan izlenimleri doğuruyor” (Ö2),
“Şimdi ben bu durumun olumsuz etkilediği kanaatindeyim. Özellikle öğretmenin itibarını olumsuz
etkilediğini düşünüyorum.” (Ö5), “…öğretmen olarak o konumda (para talep eden kişi konumu)
görülmek istemem şahsen” (Ö6), “Öğretmen çok istiyor gözüyle bakıyor. Yine mi öğretmen istiyor
gözüyle bakıyor. Hiçbir olumlu tarafı yok olumsuz. Tamamen öğretmenlik mesleğini rencide edici bir
davranış aslında.” (Ö7), “Çok olumlu bir durum olduğunu düşünmüyorum bunun daha çok öğretmenlik
mesleğini zedeleyici bir duruma düşürüyor” (Ö9), “…toplumun gözünden öğretmene aslından daha farklı
algılanmasını sebep oluyor bir nevi dilenci muamelesi yapılıyor.” (Ö12), “Veliden eğitim için talepte
bulunduğumuzda kendi çıkarlarımız içinmiş gibi muamele edilmesi öğretmenlik mesleğine yapılan
olumsuz bir davranıştır.” (Ö15); “Saygınlığın Zedelenmesi” ile ilgili olarak ise; “Okul kurumunun
saygınlığını düşürdüğünü düşünüyorum.” (Ö2), “…değerimizden yitirmiş oluyoruz velinin bize karşı olan
saygısı da ister istemez zedeleniyor.” (Ö6) demişlerdir.

401
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 5. Okul Müdürlerinin Okula Ek Kaynak Sağlama Faaliyetlerinin Öğretmenlik Mesleği ve
Okul Kavramı Algısına Etkilerine Yönelik Görüşleri
Müdür
Temalar Kodlar f %
Öğretimsel Amaçlardan Sapma 2 40
Veli Öğretmen Çatışması 2 40
Motivasyon Düşmesi 1 20
Okul İklimi
Velinin Okuldan Uzaklaşması 1 20
Veli Öğretmen İletişiminde Bozulma 0 0
Güvensizlik 0 0
İtibar Kaybı 3 60
Mesleki İmaj
Saygınlığın Zedelenmesi 0 0

Müdürlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Okul İklimi” temasına yönelik olarak
“Öğretimsel Amaçlardan Sapma” (n=2), “Veli Öğretmen Çatışması” (n=2), “Motivasyon Düşmesi”
(n=1), “Velinin Okuldan Uzaklaşması” (n=1), “Veli Öğretmen İletişiminde Bozulma” (n=0),
“Güvensizlik” (n=0) iken “Mesleki İmaj” teması için “İtibar Kaybı” (n=3), “Saygınlığın Zedelenmesi”
(n=0) olarak kodlar belirlenmiştir. Müdürlerin okula ek kaynak sağlama süreçlerinin öğretmenlik
mesleğinin ve okul kavramının toplumdaki yeri açısından “Öğretimsel Amaçlardan Sapma”, “Veli
Öğretmen Çatışması”, “Motivasyon Düşmesi”, “Velinin Okuldan Uzaklaşması” ve “İtibar Kaybı”
yarattıkları gerekçesiyle olumsuz sonuçları olduğunu düşündükleri görülmektedir.

Müdürler, “Öğretimsel Amaçlardan Sapma” ile ilgili olarak; “Bizim amacımız okulun kalitesini
yükseltmek. Yani bu kaliteyi yükseltmek için yeni dallara böyle başka kaynaklar arayışına düşmek okul
idaresini çok yoruyor.” (M3), “…sanki okulda eğitim öğretimin önüne geçiyor böyle faaliyetler.” (M2);
“Veli Öğretmen Çatışması” ile ilgili olarak ise; “Ya şimdi mesela kermes para toplama tabi çok hoş bir
görüntü değil. Bir okul idarecisinin bir öğretmenin kermese gitmesi katkı sağlamak için velilerle iletişim
kurması veya bununla ilgili çalışmalar yapması çok hoş görünmüyor. Çünkü ister istemez vatandaşla
direk yüz yüze geliyorsun. Vatandaşla direk yüz yüze geldiğin zaman vatandaşın: Ne demek Devlet
vermiyor mu? Devlet ne iş yapıyor? Ne demek hizmetli mi yok? Şunu mu eksik, onu ben mi vereceğim?
gibi yaklaşımları hem öğretmeni olumsuz etkiliyor hem de idareyi olumsuz etkiliyor.” (M3), “Para
istemek bir kere en büyük sorunlarımızın başında geliyor. Para konusu öğretmenle öğrenci arasında hiç
geçmemeli. Kesinlikle hiç olmaması lazım.” (M4); “Motivasyon Düşmesi” ile ilgili olarak ise; “Ama
kaynak aktarımı şeklinde olduğu zaman bizi de yıpratıyor neden yıpratıyor işte mala bir fiyat
belirliyorsun, yeri geliyor velilerle sorun yaşıyorsun bunlar sıkıntı yaratıyor. Olumsuz bir durum olarak
değerlendiriyorum.” (M3); “Velinin Okuldan Uzaklaşması” ile ilgili olarak ise; “Yani ülke olarak
bakanlık bütçesini ayarlayacak vatandaş okula gelirken veli okula gelirken veli kesinlikle okuldan para
isteyecekler şeklinde bir isteksizlik oluyor velide. Bunu kırmamız gerekiyor. Veli istekli gelmesi lazım
okula.” (M1); “İtibar Kaybı” ile ilgili olarak ise; “Şimdi okulun yeterli bütçesi olsa, resmi kaynakların
dışında gelir elde etme ya da kaynak bulmaya bence gerek yoktur. Yeniden bir kaynak aramaya zaten
yeterli bir kaynağını bakanlık sağladığı zaman farklı ikinci kişilere veya farklı kişilere gidip affedersiniz
bir dilenci konumuna giriyor bazen insan. Veya okul idaresi veya öğretmen zor durumda kalıyor para
istemek zorunda kalıyor bu yanlış bir tutum. Bir an önce bu olumsuz davranışlardan bu olumsuz
tutumlardan Türkiye’nin bir an önce kurtulması lazım.” (M1), “Öğretmeni ve okul idaresini veliler
karşısında küçük düşürüyor.” (M2), “Dolayısıyla bunun öğretmenlik mesleği ve okul kavramında
açıkçası hep talep eden hep isteyen hep yetersizlik yaşayan bir algı yaratıyor okul konusunda. Bu da

402
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
okulun eğitim kalitesinin ve öğretmenlik mesleği algısının yetersiz görünmesine sebep oluyor. Algıyı
düşürdüğünü düşünüyorum.” (M5) demişlerdir.

Tablo 6. Karşılaştırmalı Olarak Tüm Katılımcıların Okula Ek Kaynak Sağlama Faaliyetlerinin

Öğretmenlik Mesleği ve Okul Kavramı Algısına Etkilerine Yönelik Görüşleri
Müdür Öğretmen Toplam
Temalar Kodlar f % f % f %
Öğretimsel Amaçlardan Sapma 2 40 4 23 6 27
Veli Öğretmen Çatışması 2 40 3 17 5 22
Güvensizlik 0 0 3 17 3 13
Okul İklimi
Motivasyon Düşmesi 1 20 2 11 3 13
Veli Öğretmen İletişiminde Bozulma 0 0 3 17 3 13
Velinin Okuldan Uzaklaşması 1 20 2 11 3 13
İtibar Kaybı 3 60 9 52 12 54
Mesleki İmaj
Saygınlığın Zedelenmesi 0 0 2 11 2 9

Öğretmenlerin ve Müdürlerin verdikleri yanıtların karşılaştırılması kapsamında; öğretmenler ve

müdürlerin “Öğretimsel Amaçlardan Sapma”, “Veli Öğretmen Çatışması”, “Motivasyon Düşmesi”,
“Velinin Okuldan Uzaklaşması” ve “İtibar Kaybı” kodlarında görüş birlikteliği sağlarken “Güvensizlik”,
“Veli Öğretmen İletişiminde Bozulma” ve “Saygınlığın Zedelenmesi” kodlarında ayrıştıkları
görülmektedir.

3. Soruya Ait Bulgular

Çalışma grubunda bulunan katılımcılara “Bağımsız bir bütçeye sahip olmanın okul etkililiğine (eğitim
kalitesi ve öğrenci başarısına) ne gibi etkileri olabilir? Açıklayınız?” sorusu yöneltilmiştir. Bu soru,
okulun harcama yapabileceği, kendine ait belli bir miktar parası olması durumunda, öğrencilerin başarı
durumlarının ve okulda verilen eğitim öğretim süreçlerinin bu durumdan nasıl etkileneceğine yönelik
sondaj sorularla desteklenmiştir. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplar bir metin haline getirilerek
içerik analizi yöntemiyle kodlara ve temalara dönüştürülerek yorumlanmıştır. Katılımcıların cevapları
“Öğretmenler” (Tablo.7), “Müdürler” (Tablo.8) ve “Tüm Katılımcıların Karşılaştırması” (Tablo.9)
şeklinde ayrı tablolarda çözümlenerek gösterilmektedir.

Tablo 7. Öğretmenlerin Bağımsız Bir Bütçeye Sahip Olmanın Eğitim ve Öğrenci Başarısı Üzerindeki
Etkileri ile İlgili Görüşleri
Öğretmen
Temalar Kodlar f %
Ders Araç Gereç/Materyal İhtiyacı 10 58
Fiziksel Boyut
Bina Bakım/Onarım İhtiyacı 4 23
Sosyal Faaliyet Yapma 4 23
Sosyal Boyut Spor Faaliyeti Yapma 2 11
Proje Yapma 1 5
Psikolojik Katkı 3 17
Psikolojik Boyut Kaynak Yaratma Süreci 3 17
Paydaş İletişimi 0 0

Okulun kendine ait bağımsız bir bütçesinin olmasının öğrencilerin başarı durumları ve okulda amaçlanan
eğitim öğretim süreçlerinin başarısını nasıl etkileneceğini inceleyen üçüncü soruya yönelik katılımcıların
verdikleri cevaplar incelendiğinde, “Fiziksel Boyut”, “Sosyal Boyut” ve “Psikolojik Boyut” olmak üzere
403
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
üç ana tema oluşmuştur. Öğretmenlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Fiziksel Boyut”
temasına yönelik olarak “Ders Araç Gereç/Materyal İhtiyacı” (n=10), “Bina Bakım/Onarım İhtiyacı”
(n=4); “Sosyal Boyut” temasına yönelik olarak “Sosyal Faaliyet Yapma” (n=4), “Spor Faaliyeti Yapma”
(n=2) ve “Proje Yapma” (n=1); “Psikolojik Boyut” temasına yönelik olarak ise “Psikolojik Katkı” (n=3),
“Kaynak Yaratma Süreci” (n=3) ve “Paydaş İletişimi” (n=0) olarak kodlar belirlenmiştir. Öğretmenlerin,
okulun kendine ait bir bütçesinin olmasının öğrenci başarısına ve eğitimin kalitesine etkisi, “Ders Araç
Gereç/Materyal İhtiyacı”, “Bina Bakım/Onarım İhtiyacı” nın karşılanması; “Sosyal Faaliyet”, “Spor
Faaliyeti”, “Proje” yapılması ve “Psikolojik Katkı” sağlaması ayrıca “Kaynak Yaratma Süreci” ne ayrılan
zamanın eğitim öğretime yönlendirilmesi açısından katkı sağlayacağını düşündükleri görülmektedir.

Öğretmenler, “Ders Araç Gereç/Materyal İhtiyacı” ile ilgili olarak; “Bağımsız bir bütçeyle eğitimin
kalitesi artacağı gibi öğrencilerin başarı seviyeleri de yükselecektir mutlaka çünkü şu anda
okullarımızdaki ihtiyaçlardan dolayı dersleri istediğimiz seviyede işleyemiyoruz.” (Ö3), “Araç gereç alımı
sürecinde daha seçici davranabiliriz.” (Ö5), “Olumlu etki derken öğretmen bütçeyi rahat kullanabileceği
için çeşitli materyallerle zengin uyarıcı bir eğitim ortamı hazırlamış olur.” (Ö7), “İstediğim gibi materyal
alabileceğimden eğitime katkısının olumlu olacağını düşünüyorum.” (Ö15); “Bina Bakım/Onarım
İhtiyacı” ile ilgili olarak ise; “…fiziksel eksikliklerdi bina ile ilgili dış çevreyle ilgili eksiklikleri de eğitim
öğretim aşamalarında daha hızlı tamamlanarak eğitimin kalitesini bir nevi belki artıracağını
düşünüyorum.” (Ö2), “Çocuklar için fiziki ortamın düzenlenmesinde okulun eksiklerinin giderilmesinde
fiziki ortamda eğitimin çok önemli bir parçası diye düşünüyorum oradaki ihtiyaçları herhangi bir yerden
para talep etmeden veliden para istemeden karşılayabilmek eğitimin kalitesini yükseltir.” (Ö10); “Sosyal
Faaliyet Yapma” ile ilgili olarak ise; “…daha fazla sosyal aktiviteler gerçekleştirmede önem arz ettiğini
düşünüyorum.” (Ö4), “…sosyal projeler açısından ister istemez bir kaynağa ihtiyaç duyuluyor. Bu
anlamda öğretmenimiz daha aktif olur. Öğrencilerde yaparak yaşayarak öğrenme imkânı daha fazla olur.
Geziler çok olur. Dokunarak hissederek öğrenme imkânına sahip olurlar.” (Ö6); “Spor Faaliyeti Yapma”
ile ilgili olarak ise; “sportif faaliyetlere daha fazla ağırlık verebiliriz.” (Ö5), “Bağımsız bütçe olması, tabi
ki yeterli miktarda okulun eksikleri giderilir. Örnek spor salonu…” (Ö12); “Proje Yapma” ile ilgili olarak
ise; “…ve projeler geliştirmede…” (Ö4); “Psikolojik Katkı” ile ilgili olarak ise; “Sadece materyal olarak
düşünmemek gerekir sınıf donanımı açısından da eğitim materyali aslında öğretmenin kafası rahat olur
en azından hani istediğine ulaşabilme.” (Ö7), “Yani şüphesiz tabi bir okulda eğitim yöneticisi kendi
okulunun planlamasında bir bütçe endişesi taşımadığı sürece okulunda istediği hayallerini
gerçekleştirebilir.” (Ö11); “Kaynak Yaratma Süreci” ile ilgili olarak ise; “…oradaki ihtiyaçları herhangi
bir yerden para talep etmeden veliden para istemeden karşılayabilmek eğitimin kalitesini yükseltir.”
(Ö10), “…başka kimseye başka bir iradeye ihtiyaç duymadan kendisi gerçekleştirebilir. Bu olumlu bir
gelişme olabilir.” (Ö11), “…kaynak bulmak adına şanlı bir futbol kulübüymüşüz gibi sponsor bulmaya
çalışmak idarecilerin ve öğretmenlerin verimini düşürüyor.” (Ö17) demişlerdir.

404
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 8. Okul Müdürlerinin Bağımsız Bir Bütçeye Sahip Olmanın Eğitim ve Öğrenci Başarısı Üzerindeki
Etkileri ile İlgili Görüşleri
Müdür
Temalar Kodlar f %
Ders Araç Gereç/Materyal İhtiyacı 2 40
Fiziksel Boyut
Bina Bakım/Onarım İhtiyacı 2 40
Sosyal Faaliyet Yapma 0 0
Sosyal Boyut Spor Faaliyeti Yapma 0 0
Proje Yapma 0 0
Psikolojik Katkı 1 20
Psikolojik Boyut Paydaş İletişimi 1 20
Kaynak Yaratma Süreci 0 0

Müdürlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde “Fiziksel Boyut” temasına yönelik olarak “Ders
Araç Gereç/Materyal İhtiyacı” (n=2), “Bina Bakım/Onarım İhtiyacı” (n=2); “Sosyal Boyut” temasına
yönelik olarak “Sosyal Faaliyet Yapma” (n=0), “Spor Faaliyeti Yapma” (n=0) ve “Proje Yapma” (n=0);
“Psikolojik Boyut” temasına yönelik olarak ise “Psikolojik Katkı” (n=1), “Paydaş İletişimi” (n=1) ve
“Kaynak Yaratma Süreci” (n=0) olarak kodlar belirlenmiştir. Müdürlerin, okulun kendine ait bir
bütçesinin olmasının öğrenci başarısına ve eğitimin kalitesine etkisi, “Ders Araç Gereç/Materyal
İhtiyacı”, “Bina Bakım/Onarım İhtiyacı” nın karşılanması ve “Psikolojik Katkı” sağlaması ayrıca “Paydaş
İletişimi” ne yararlı olması açısından katkı sağlayacağını düşündükleri görülmektedir.

Müdürler, “Ders Araç Gereç/Materyal İhtiyacı” ile ilgili olarak; “Şimdi baktığımızda hızlı teknolojik
gelişmelerin devam ettiği bu çağda yaşamaktayız. Bu teknolojik değişimlerin nimetlerinden yararlanırken
ne yapmamız lazım bu bütçeden yararlanmamız lazım. Zamanında ve eksiksiz ihtiyaçları karşılamak
kadar güzel bir şey yoktur. Şimdi baktığımızda hayatımıza bazen kendi ihtiyaçlarımızı ertelediğimizde ne
yapıyoruz sorunlar yaşamaktayız. İşte okullarda bu sorunlarla baş başa kalmaktadır.” (M1),
“…donanım, teknoloji ile eğitim konusunda çok daha kaliteli sonuçlar elde edeceğimizi düşünüyorum.”
(M5); “Bina Bakım/Onarım İhtiyacı” ile ilgili olarak ise; “Bağımsız bir bütçeye sahip olursak okulun
fiziki alt yapısı… (fiziki alt yapının güçlendirilmesinin eğitime katkı sunacağı kastediliyor)” (M5);
“Psikolojik Katkı” ile ilgili olarak ise; “…bir başka kaynaklardan başka farklı etkinliklerle bazı okullar
bunu çözmeye çalışıyor ama bazen de ne oluyor toplumda olumsuz yankıları olmaktadır.” (M1); “Paydaş
İletişimi” ile ilgili olarak ise; “Bazen; idareci, öğretmen, veli ve öğrenci bütçe olmadığından dolayı
sürtüşmeler ve kırgınlıklar yaşamaktadır.” (M1) demişlerdir.

Tablo 9. Karşılaştırmalı Olarak Tüm Katılımcıların Bağımsız Bir Bütçeye Sahip Olmanın Eğitim ve
Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkileri ile İlgili Görüşleri
Müdür Öğretmen Toplam
Temalar Kodlar f % f % f %
Fiziksel Ders Araç Gereç/Materyal İhtiyacı 2 40 10 58 12 54
Boyut Bina Bakım/Onarım İhtiyacı 2 40 4 23 6 27
Sosyal Faaliyet Yapma 0 0 4 23 4 18
Sosyal
Spor Faaliyeti Yapma 0 0 2 11 2 9
Boyut
Proje Yapma 0 0 1 5 1 4
Psikolojik Katkı 1 20 3 17 4 18
Psikolojik
Kaynak Yaratma Süreci 0 0 3 17 3 13
Boyut
Paydaş İletişimi 1 20 0 0 1 4

405
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Öğretmenlerin ve Müdürlerin verdikleri yanıtların karşılaştırılması kapsamında; öğretmenler ve

müdürlerin “Ders Araç Gereç/Materyal İhtiyacı”, “Bina Bakım/Onarım İhtiyacı”, ve “Psikolojik Katkı”
kodlarında görüş birlikteliği sağlarken “Sosyal Faaliyet Yapma”, “Spor Faaliyeti Yapma”, “Proje Yapma”
ve “Kaynak Yaratma Süreci” kodlarında ayrıştıkları görülmektedir.

4. Soruya Ait Bulgular

Çalışma grubunda bulunan katılımcılara “Okulun bağımsız bir bütçeye sahip olmasında veli katılımının
yasal bir zemine oturtulmasını değerlendirir misiniz? Ne sonuçlar doğurabileceğini açıklayınız.” sorusu
yöneltilmiştir. Bu soru, velilerin belli bir miktar maddi katılım yaparak okulun finansman çeşitliliğine
katkı sağlanması; bu durumun mevzuatta zorunlu ve yasal bir hale getirilmesi ayrıca bahse konu
uygulamanın okulların etkililiğine katkısı ve toplumda sosyo-ekonomik, sosyal adalet açısından
yaratacağı etkilerle ilgili sondaj sorularla desteklenmiştir. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplar bir
metin haline getirilerek içerik analizi yöntemiyle kodlara ve temalara dönüştürülerek yorumlanmıştır.
Katılımcıların cevapları “Öğretmenler” (Tablo.10-Tablo.11), “Müdürler” (Tablo.12-Tablo.13) ve “Tüm
Katılımcıların Karşılaştırması” (Tablo.14-Tablo.15) şeklinde ayrı tablolarda çözümlenerek
gösterilmektedir.

Tablo 10. Öğretmenlerin Bağımsız Bütçe Oluşturulmasında Veli Katılımının Yasal ve Zorunlu
Olmasına ve Etkilerine Yönelik Olumlu Görüşleri
Öğretmen
Tema Alt Tema Kodlar f %
Uygulama Sosyal Adalet 8 47
Eğitim Kalitesi 5 29
Okulun Fiziksel İhtiyaçları 5 29
Okul Etkililiği
Öğrenci Başarısı 2 11
Olumlu Amaca Odaklanma 2 11
Ö: f:13 %:76 Veli Öğretmen İletişimi 2 11
Veli İlgisi/Önemsemesi 2 11
Öğretmene Saygı 2 11
Okul İklimi
Veli Katılımı 1 5
Motivasyon 1 5
Sosyal Faaliyetler 1 5
Ö: Öğretmen

Okulun bağımsız bir bütçeye sahip olmasında veli katılımının yasal bir zemine oturtulmasının okulların
etkililiğine katkısı ve toplumda sosyo-ekonomik, sosyal adalet açısından yaratacağı etkileri inceleyen
üçüncü soruya yönelik katılımcıların verdikleri cevaplar incelendiğinde, “Olumlu” ve “Olumsuz” olmak
üzere iki ana tema; “Uygulama”, “Okul Etkililiği”, “Okul İklimi” (Olumlular) “Adaletsizlik” ve “Okul
İklimi” (Olumsuzlar) olarak ise toplamda beş alt tema oluşmuştur. Öğretmenlerin özelinde verilen
cevaplar incelendiğinde ise; “Olumlu” ana temasında “Uygulama” alt temasına yönelik olarak “Sosyal
Adalet” (n=8); “Okul Etkililiği” alt temasına yönelik olarak “Eğitim Kalitesi” (n=5), “Okulun Fiziksel
İhtiyaçları” (n=5), “Öğrenci Başarısı” (n=2) ve “Amaca Odaklanma” (n=2); “Okul İklimi” alt temasına
yönelik olarak ise “Veli Öğretmen İletişimi” (n=2), “Veli İlgisi/Önemsemesi” (n=2), “Öğretmene Saygı”
(n=2), “Veli Katılımı” (n=1), “Motivasyon” (n=1) ve “Sosyal Faaliyetler” (n=1) olarak kodlar
belirlenmiştir. Öğretmenlerin, okulun bağımsız bir bütçeye sahip olmasında veli katılımının yasal bir
zemine oturtulmasının okul etkililiğine ve sosyo-ekonomik durum ve sosyal adalete etkisinin, katılımın
“Sosyal Adalet” gözetilerek uygulanması durumunda özellikle “Eğitim Kalitesi”, “Okulun Fiziksel
406
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
İhtiyaçları”, “Veli Öğretmen İletişimi”, “Veli İlgisi/Önemsemesi” ve “Öğretmene Saygı” gibi hususlarda
katkı sağlayacağını düşündükleri görülmektedir.

Öğretmenler, “Sosyal Adalet” ile ilgili olarak; “…gerçekten durumu kötüyse çocuğu ailesinin
ödeyemediğini bildiği için zor durumda olabilir. Ama aslında şöyle herkes bütçesi oranında aldığı yıllık
ekonomik geliri oranında belli bir katılımda olursa…” (Ö1), “Burada veli katılımının yasal bir zemine
oturtulabilmesi için herkesin tabi ki gelir seviyesinin öncelikle düşünülmesi gerekir. Sosyo-ekonomik
durumu düşünerek. Herkesten eşit değil de gelir seviyesine göre bir destek sağlanırsa” (Ö2), “Evet yasal
bir zemine oturtulması faydalı olur ancak her veliden aynı oranda istenmemeli çünkü herkesin gelir
seviyesi eşit değil. Herkesin kendi gelir seviyesine göre katkıda bulunması yasal zemine bu şekilde
oturtulması daha faydalı olur diye düşünüyorum.” (Ö3), “Gelir seviyesi yüksek bir veliyle en alt gelir
seviyesinde olan bir veliden eşit derecede almamak gerekir. Herkesin kazancı oranında fakat burada
vatandaşa düşen de bir şey var. O zamanda vatandaş dürüst olmalı yani ekonomik düzeyi çok iyidir fakat
işte bizim komşu asgari ücretle çalışıyor komşu 100 verdi ben niye 200 vereyim gibi düşünmemesi
gerekir. Yani burada okul yönetimi ve hatta biraz daha ilçe ya da hatta il milli eğitim müdürlüğü bazında
bu şeyler aidatlar çeşitli gruplara ayrılabilir kanaatindeyim. Ya da bölgelere göre mesela doğu
Anadolu’daki bir okulla İzmit’teki bir okulda velilerden alınacak pay bence eşit olmamalı.” (Ö5), “Yani
minimum sevide olursa olabilir. Sonuçta bizim toplumumuzda herkesin sosyo-ekonomik düzeyi eşit
değil.” (Ö7), “Yani her velinin belli bir miktar zorunlu olarak katkı sağlamasında her velinin bütçesi
farklı olduğu için aynı meblağı ödeyemezler bu sorun olur. Ama bütçeye göre bir ayarlama yapılacaksa
çok iyi olabilir.” (Ö9), “Velinin de okulun bütçesine katkıda bulunması gerekir tabi ki bunun adil bir
şekilde olması gerekir.” (Ö10); “Eğitim Kalitesi” ile ilgili olarak ise; “Eğitim kalitesi açısından güzel
olur. …eğitimin kalitesi yükselir…” (Ö7), “Eğitim başarısını artırır” (Ö9), “Bütçede artma sağlar ve
alımlarda artış olur böylece eğitimin kalitesi artar.” (Ö12); “Okulun Fiziksel İhtiyaçları” ile ilgili olarak
ise; “Veli katılması gerekir. Okulda parayla karşılanacak bir sürü ihtiyaç var bir okulda 100, 200, 300,
400 kişinin yaşadığını veya öğrencilerin olduğunu düşünün bu öğrencilerin karşısında hizmet alması
gereken temizlik hizmetli, hizmetli her okulda kadrolu hizmetli yok bunu okul aile birliğinden de
sağlıyoruz. Burada nedir, velinin parasıyla temizlik yaptırabiliyoruz.” (Ö10), “Okuldaki eski
materyallerin güncellenmesi ya da eksiklerin tamamlanması açısından verimli olacaktır.” (Ö17);
“Öğrenci Başarısı” ile ilgili olarak ise; “Okulun bağımsız bir bütçeye sahip olması yasal zeminde olursa,
okul harcadıklarını bilir planını bütçesini buna göre yapar ve bunun sonucunda öğrenci başarısını daha
olumlu etkiler.” (Ö8); “Amaca Odaklanma” ile ilgili olarak ise; “Öğretmenin üzerindeki yükü kaldırır ve
bu parayı kullanırsın çeşitli arayışlara girmezsin. Bu açıdan olması gerekir.” (Ö9), “Tabii ki yasal bir
zemine oturtulmalı ki öğretmen mesleki kariyerine odaklansın. Öğretmen eğitimin başarısına
yoğunlaşmalı, maddi konulara kafa yormamalı ki başarılı bir eğitim kariyeri olsun.” (Ö13); “Veli
Öğretmen İletişimi” ile ilgili olarak ise; “Bazen durumu iyi velilerde bakıyorsunuz banane ben yapmam
diyebiliyor, bu sefer aramızda iletişim bozukluğu oluyor bu tür ikilemlerde kalmayız öğretmenler olarak.”
(Ö1); “Veli İlgisi/Önemsemesi” ile ilgili olarak ise; “Aidat olmalı çünkü toplum olarak para verdiğimiz
şeye değer veririz.” (Ö12, “Ama aslında şöyle herkes bütçesi oranında aldığı yıllık ekonomik geliri
oranında belli bir katılımda olursa belki para verdiği için veli çocuğunun devamsızlığına dikkat eder özel
okullardaki gibi belki biraz daha dikkat edebilir yani.” (Ö1); “Öğretmene Saygı” ile ilgili olarak ise;
“Daha da fazla saygı da duyabilir mesela özel bir kursa götürüyorsun çocuğu o öğretmene nasıl saygılı
davranıyorsun ama devlette maşallah yaşamadığımız saygısızlık kalmıyor bazen böyle bakıcı gibi
muamelelerle karşılaşabiliyorsun.” (Ö1); “Veli Katılımı” ile ilgili olarak ise; “Veli katılımı yasal bir
zemine oturtulmalı. Bu durumda veli okulu daha fazla sahiplenecek okulun yönetilme sürecine katılacak
ve kendisi bu süreçte kontrol mekanizmasını oluşturacaktır.” (Ö5); “Motivasyon” ile ilgili olarak ise;
407
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
“Gerçekten ekonomik olarak hiçbir sıkıntı kalmadan rahatça eğitim öğretim adına her şey yapılabilir.
Yapıldıkça hem öğrenci hem veli hem de öğretmen daha mutlu olarak çalışacak…” (Ö16); “Sosyal
Faaliyetler” ile ilgili olarak ise; “evet okula öğretmene öğrenciye okulun sosyal faaliyetlere katkıdır.”
(Ö10) demişlerdir.
Tablo 11. Öğretmenlerin Bağımsız Bütçe Oluşturulmasında Veli Katılımının Yasal ve Zorunlu Olmasına
ve Etkilerine Yönelik Olumsuz Görüşleri
Öğretmen
Tema Alt Tema Kodlar f %
Sosyal Adaletsizlik 1 5
Adaletsizlik Anayasa 1 5
Olumsuz
Eşitlik İlkesinin Bozulması 0 0
Ö: f:4 %:23
Okula Veli Müdahalesi 2 11
Okul İklimi Yasal Güç Kullanımı 1 5
Öğrenci Veli Gerginliği 1 5
Ö:Öğretmenler

Öğretmenlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Olumsuz” ana temasında “Adaletsizlik” alt
temasına yönelik olarak “Sosyal Adaletsizlik” (n=1), “Anayasa” (n=1), “Eşitlik İlkesinin Bozulması”
(n=0); “Okul İklimi” alt temasına yönelik olarak “Okula Veli Müdahalesi” (n=2), “Yasal Güç Kullanımı”
(n=1), “Öğrenci Veli Gerginliği” (n=1) olarak kodlar belirlenmiştir. Öğretmenlerin, okulun bağımsız bir
bütçeye sahip olmasında veli katılımının yasal bir zemine oturtulmasının okul etkililiğine ve sosyo-
ekonomik durum ve sosyal adalete etkisinin, katılımın “Sosyal Adaletsizlik” doğuracağı ve halihazırda
“Anayasa” nın bu görevi devlete verdiğini ayrıca “Okula Veli Müdahalesi” ni artıracağını ve “Yasal Güç
Kullanımı” nın ters teperek “Öğrenci Veli Gerginliği” ne sebep olacağını düşündükleri görülmektedir.

Öğretmenler, “Sosyal Adaletsizlik” ile ilgili olarak; “MEB’in ücretsiz eğitim ve eşitlik ilkesine aykırı
olduğundan dolayı böyle bir şey olamayacağını düşünüyorum. Ya da olsa da aileler arasında fark var.
Hoş görmüyorum. Olumsuz olarak değerlendiriyorum. Olmaması gerekir.” (Ö6); “Anayasa” ile ilgili
olarak ise; “Bana göre alınmaması gerekiyor. Devletine hakkıyla zamanında vergisini veren bir velinin
eğitim için ayrıca bir bedel ödememeli. Anayasamızda eğitim ücretsizdir hükmü vardır ve biz bu hükmün
peşinden gitmeliyiz. Hiçbir olumlu etki yapmaz batı toplumlarını incelediğimizde okula katkı sağlayan
okulun gerçek sahibi olan devletimizdir.” (Ö11); “Okula Veli Müdahalesi” ile ilgili olarak ise; “Mümkün
kılınsa bile veli okul üzerindeki hakkının ve yaptırımının daha fazla olduğu düşüncesine kapılacağını
düşünüyorum.” (Ö15), “Olumsuz olarak para veriyorum diye böbürlenip biz para veriyoruz yapmak
zorundasınız havasına girerler. Buda öğretmenin motivasyonunu bozuyor.” (Ö16); “Yasal Güç
Kullanımı” ile ilgili olarak ise; “Okulun bağımsız bir bütçe oluşturması ve veli katılımının yasal zemine
oturtulmasının sağlanması zorunlu olarak değil ama velilere anlaşılır şekilde açıklayarak ve eğitim
öğretime katkısı anlatılarak yapılması zorunlu değil de gönüllülük esasına dayalı olarak yapılaması
gerektiğini düşünüyorum.” (Ö4); “Öğrenci Veli Gerginliği” ile ilgili olarak ise; “Sosyo-ekonomik açıdan
düşünüldüğünde bütçeye göre birlik sağlanmaz diye düşünüyorum bu da öğrenci ve veliler arasında
ikileme sebep olabilir. Bütçesi yetersiz olan bir öğrenci bu durumda olumsuz bir durumla yüz yüze
gelebilir.” (Ö15) demişlerdir.

408
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 12. Okul Müdürlerinin Bağımsız Bütçe Oluşturulmasında Veli Katılımının Yasal ve Zorunlu
Olmasına ve Etkilerine Yönelik Olumlu Görüşleri
Müdür
Tema Alt Tema Kodlar f %
Uygulama Sosyal Adalet 1 20
Öğrenci Başarısı 2 40
Eğitim Kalitesi 1 20
Okul Etkililiği
Okulun Fiziksel İhtiyaçları 0 0
Amaca Odaklanma 0 0
Olumlu
M:f:3 %:60 Veli Öğretmen İletişimi 2 40
Veli Katılımı 2 40
Öğretmene Saygı 1 20
Okul İklimi
Veli İlgisi/Önemsemesi 1 20
Motivasyon 1 20
Sosyal Faaliyetler 1 20

M:Okul Müdürü

Müdürlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Olumlu” ana temasında “Uygulama” alt
temasına yönelik olarak “Sosyal Adalet” (n=1); “Okul Etkililiği” alt temasına yönelik olarak “Öğrenci
Başarısı” (n=2), “Eğitim Kalitesi” (n=1), “Okulun Fiziksel İhtiyaçları” (n=0), ve “Amaca Odaklanma”
(n=0); “Okul İklimi” alt temasına yönelik olarak ise “Veli Öğretmen İletişimi” (n=2), “Veli Katılımı”
(n=2), “Öğretmene Saygı” (n=1), “Veli İlgisi/Önemsemesi” (n=1), “Motivasyon” (n=1) ve “Sosyal
Faaliyetler” (n=1) olarak kodlar belirlenmiştir. Müdürlerin, okulun bağımsız bir bütçeye sahip olmasında
veli katılımının yasal bir zemine oturtulmasının okul etkililiğine ve sosyo-ekonomik durum ve sosyal
adalete etkisinin, katılımın “Sosyal Adalet” gözetilerek uygulanması durumunda özellikle “Öğrenci
Başarısı”, “Eğitim Kalitesi”, “Veli Öğretmen İletişimi”, “Veli Katılımı” ve “Öğretmene Saygı” gibi
hususlarda katkı sağlayacağını düşündükleri görülmektedir.

Müdürler, “Sosyal Adalet” ile ilgili olarak; “Okulların bir bütçeye mutlaka ihtiyaçları var. Orta okullar
gibi bir döner sermayenin düzenli nakit girişinin olmadığı kurumlarda sürekli isteyen talep eden taraf
konumuna düşmek şık olmuyor. Bu konuda Sağlık Bakanlığından MEB örnek alabilir bence hastanelerde
sağlık kısmı da sosyal devlet kapsamında ama insanlar hastaneye gidip muayene olduklarında bunun
ödemesini eczanelerden karşılıyorlar bu konuda kesinlikle bir hoş görü sağlanmıyor. Eğer durumu
yetersizse yeşil kart vesaire yollarla gerekli indirimler kolaylıklar sağlanıyor ama okullarda gönüllülük
esası olduğu için gönüllü olarak okula bağış yapan veli diğerlerinin hatta maddi durumu çok iyi
olanların bağış yapmaması kısmında takılıyor ve okula bağış yapmıyor ve bu adaletsizlik duygusuna
sebep oluyor dolayısıyla yasal bir zemine oturtulursa az da olsa standart bir ücret katılımı olursa
velilerden kalitenin artacağını adalet duygusunun gelişeceğini ve ödeme yapıldığı için bunun karşılığında
daha iyi bir eğitime sahip olma konusunda insanlarında bir talepte bulunmasını sağlar ve eğitim kalitesi
kendiliğinden artar diye düşünüyorum.” (M5); “Öğrenci Başarısı” ile ilgili olarak ise; “Başarıyı olumlu
etkiler.” (M2), “Başarı konusunda daha üst basamaklara çıkacaktır.” (M1); “Eğitim Kalitesi” ile ilgili
olarak ise; “…eğitim öğretimi olumlu etkiler.” (M2); “Veli Öğretmen İletişimi” ile ilgili olarak ise;
“…okula daha çok zaman ayırıp okuldan daha çok şey beklemesini sağlar ve okulun aile ile olan veli ile
409
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
olan iş birliğini doğal olarak artırır diye düşünüyorum kesinlikle…” (M5); “Veli Katılımı” ile ilgili
olarak ise; “Evet bağımsız bir bütçe olursa veli katılımı en üst düzeyde olur bu kesin. Genelde veli
toplantılarına veliler bizden okul idaresi para isteyecek diye isteksiz katılmaktadırlar ve pasif
durumdadırlar genellikle. Ancak okulun genel bir bütçesi olursa bu eğitim sürecine katılım konusunda
aktif ve istekli olacaklarını göreceğiz.” (M1), “…yasal bir zemine oturtulursa az da olsa standart bir
ücret katılımı olursa velilerden kalitenin artacağını adalet duygusunun gelişeceğini ve ödeme yapıldığı
için bunun karşılığında daha iyi bir eğitime sahip olma konusunda insanlarında bir talepte bulunmasını
sağlar ve eğitim kalitesi kendiliğinden artar diye düşünüyorum.” (M5); “Öğretmene Saygı” ile ilgili
olarak ise; “Ortaokullar gibi bir döner sermayenin düzenli nakit girişinin olmadığı kurumlarda sürekli
isteyen talep eden taraf konumuna düşmek şık olmuyor.” (M5); “Veli İlgisi/Önemsemesi” ile ilgili olarak
ise; “Para verilen şey her zaman daha değerlidir. Parayla sahip olunan hizmetler daha değerlidir ve
karşılığını insanlar çok daha kaliteli bir şekilde beklerler. O yüzden insanların okula maddi olarak maddi
ve yasal olarak zorunlu olarak okulun başarısı ve eğitimi açısından çok daha somut taleplerle bunun
karşılığını isteyeceklerdir ve verdikleri paranın karşılığında okula ilgisiz olan velilerinde okula ilgi
duyması ve okuldan bir nevi verdiği paranın karşılığını beklemek adına okula daha çok zaman ayırıp
okuldan daha çok şey beklemesini sağlar.” (M5); “Motivasyon” ile ilgili olarak ise; “Eğitim sürecine aile
katılımı çok önemlidir. Olmazsa olmazların bir parçasıdır. Veli öğretmen öğrenci okul idaresi mutlaka iş
birliği içinde olmalı okul aile birlikleri sorunları hep birlikte çözmelilerdir. Aktif ve istekli olacaklarına
kesinlikle inanıyorum. Mutlaka ama bağımsız bir bütçe olursa burada velide öğrencide istekli olacaktır.
Öğrenci görecektir ki annem babam okuldadır benimle ilgileniyor öğrencide kendini değerli hissedecektir
kendi öz güveni artacaktır. Başarı konusunda daha üst basamaklara çıkacaktır. Veli de öğrencisiyle
çocuğun her türlü sorunlarını görecektir okulun genel bütçesi olsa dahi veli kimi sorunları ve ihtiyaçları
karşılayacağına inanıyorum.” (M1); “Sosyal Faaliyetler” ile ilgili olarak ise; “Yani eğitim öğretimi
olumlu etkiler. Sosyal kültürel faaliyetlerin daha çok yapılmasına bir kaynak oluşturur. Başarıyı olumlu
etkiler.” (M2) demişlerdir.

Tablo 13. Okul Müdürlerinin Bağımsız Bir Bütçeye Sahip Olmanın Eğitim ve Öğrenci Başarısı
Üzerindeki Etkileri ile İlgili Olumsuz Görüşleri
Müdür
Tema Alt Tema Kodlar f %
Eşitlik İlkesinin Bozulması 2 40
Adaletsizlik Sosyal adaletsizlik 1 20
Olumsuz Anayasa 0 0
M:f:2 %:40
Yasal Güç Kullanımı 1 20
Okul İklimi Okula Veli Müdahalesi 0 0
Öğrenci Veli Gerginliği 0 0
M: Okul Müdürü

Müdürlerin özelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise; “Olumsuz” ana temasında “Adaletsizlik” alt
temasına yönelik olarak “Eşitlik İlkesinin Bozulması” (n=2), “Sosyal Adaletsizlik” (n=1) ve “Anayasa”
(n=0); “Okul İklimi” alt temasına yönelik olarak “Yasal Güç Kullanımı” (n=1), “Okula Veli Müdahalesi”
(n=0) ve “Öğrenci Veli Gerginliği” (n=0) olarak kodlar belirlenmiştir. Müdürlerin, okulun bağımsız bir
bütçeye sahip olmasında veli katılımının yasal bir zemine oturtulmasının okul etkililiğine ve sosyo-
410
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
ekonomik durum ve sosyal adalete etkisinin, katılımın “Eşitlik İlkesinin Bozulması” ve “Sosyal
Adaletsizlik” doğuracağı ayrıca “Yasal Güç Kullanımı” nın ters teperek olumsuz sonuçlar oluşturacağını
düşündükleri görülmektedir.

Müdürler, “Eşitlik İlkesinin Bozulması” ile ilgili olarak; “Eşitliği bozar. Her bölgedeki her okul aynı gelir
seviyesine sahip velilerden oluşmuyor. Okullar arasında uçuruma sebep olursunuz. Yani eğitimde fırsat
eşitliğine aykırı bir durum dolayısıyla ben olumlu bir sonuç doğuracağını düşünmüyorum.” (M4);
“Farları çok açarsak özel okul olarak değerlendirmeyelim. Yalova’da bütçesi çok güçlü bir okul olarak
düşünürsek ben okulda hem İtalyanca hem Almanca hem İngilizce kursu açarım. Şimdi onun yanında
robotik kodlama açarım onun yanında spor alanında etkinlikler koyarım geride kalmış bir mahalledeki
okulda da bütçeyi kısık tutup da hiçbir şey yapamazsak eğitimin eşitlik ilkesini bozarız. Bu eğitimdeki
eşitlik ilkesinin işlemesini düşünecek olan MEB.” (M3); “Sosyal Adaletsizlik” ile ilgili olarak ise;
“Bağımsız bir bütçeden kasıt bunu veliyle paylaşmak olursa gene yanlış bir şey yapmış oluruz. Yani nasıl
yanlış bir şey yaparız bu veli katılımını yapamayacak veliler için nasıl bir önerimiz var. Planlamayı
doğru yapmadığımız zaman yanlış yola sürükler bizi. Yani şimdi MEB’de belli noktalarda
açmazlarımızda bu yüzden. Evet yani şimdi asgari ücret alıyorum diyor. Yani okulumuzda yaşadığımız
sorunlar var okula bağış yapın diyoruz. Ben asgari ücret alıyorum 5 tane çocuk okutuyorum diyor. Onu
düşündüğün zaman bir de veliye okulun bir aidatı olduğunu söyleyip bu aidatında zorunlu olduğunu
söylersen o zaman hani devletin eğitim imkânı yaratmasından bahsedemeyeceğiz. Sosyal devletten
çıkacak. Yasal bir zorunluluktan ziyade şöyle olabilir gelirine göre belirli bir katılım ücreti. Geliri asgari
ücret olarak belirliyorsa bunun yüzde 2’si veya maaşının yüzde 2’si şeklinde olabilir. Bizden alınan
vergiler gibi.” (M3); “Yasal Güç Kullanımı” ile ilgili olarak ise; “Bence olumlu sonuçlar olmaz bence
insanları ikna ettiğiniz zaman ihtiyaçlarınızı net bir şekilde açıklayıp ta net bir şekilde karşılığını
verdiğiniz zaman insanlar seve seve yardımcı oluyor ama zorla işte şu kadar vereceksiniz dediğiniz
zaman bu toplumda ters teper. Benim çocuğumun öğrenciliği döneminde de kendim eğitimci olmama
rağmen okul bana dayatmıştı atıyorum 20 TL vereceksin, vereceğiz ama niye bir karşılığı yok. Öyle bir
durum insanlarda ters tepiyor.” (M4) demişlerdir.
Tablo 14. Karşılaştırmalı Olarak Tüm Katılımcıların Bağımsız Bütçe Oluşturulmasında Veli
Katılımının Yasal ve Zorunlu Olmasına ve Etkilerine Yönelik Olumlu Görüşleri
Müdür Öğretmen Toplam
Tema Alt Tema Kodlar f % f % f %
Uygulama Sosyal Adalet 1 20 8 47 9 40
Eğitim Kalitesi 1 20 5 29 6 27
Okulun Fiziksel İhtiyaçları 0 0 5 29 5 22
Okul Etkililiği
Öğrenci Başarısı 2 40 2 11 4 18
Olumlu
Amaca Odaklanma 0 0 2 11 2 9
M:f:3 %:60
Veli Öğretmen İletişimi 2 40 2 11 4 18
Ö: f:13 %:76
Veli İlgisi/Önemsemesi 1 20 2 11 3 13
T:f:16 %:72
Öğretmene Saygı 1 20 2 11 3 13
Okul İklimi
Veli Katılımı 2 40 1 5 3 13
Motivasyon 1 20 1 5 2 9
Sosyal Faaliyetler 1 20 1 5 2 9
M: Okul Müdürü Ö: Öğretmen T: Toplam

Öğretmenlerin ve Müdürlerin verdikleri yanıtların karşılaştırılması kapsamında; öğretmenler ve

müdürlerin “Eğitim Kalitesi”, “Öğrenci Başarısı” kodlarında ve “Okul İklimi” temasında görüş

411
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
birlikteliği sağlarken “Okulun Fiziksel İhtiyaçları” ve “Amaca Odaklanma” kodlarında ayrıştıkları
görülmektedir.

Tablo 5. Karşılaştırmalı Olarak Tüm Katılımcıların Bağımsız Bir Bütçeye Sahip Olmanın Eğitim ve
Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkileri ile İlgili Görüşleri
Müdür Öğretmen Toplam
Tema Alt Tema Kodlar f % f % f %
Sosyal adaletsizlik 1 20 1 5 2 9
Olumsuz Adaletsizlik Eşitlik İlkesinin Bozulması 2 40 0 0 2 9
M:f:2 %:40 Anayasa 0 0 1 5 1 4
Ö: f:4 %:23 Okula Veli Müdahalesi 0 0 2 11 2 9
T: f:6 %:27 Okul İklimi Yasal Güç Kullanımı 1 20 1 5 2 9
Öğrenci Veli Gerginliği 0 0 1 5 1 4
M: Okul Müdürü Ö: Öğretmen T: Toplam

Öğretmenlerin ve Müdürlerin verdikleri yanıtların karşılaştırılması kapsamında; öğretmenler ve

müdürlerin “Sosyal adaletsizlik”, “Yasal Güç Kullanımı” kodlarında birlikteliği sağlarken “Eşitlik
İlkesinin Bozulması”, “Anayasa”, “Okula Veli Müdahalesi” ve “Öğrenci Veli Gerginliği” kodlarında
ayrıştıkları görülmektedir.

YORUM VE SONUÇ
Müdür ve öğretmenlerin okula nasıl kaynak yarattıklarıyla ilgili ilk soruya; Müdür ve Öğretmenler en çok
velilerden ve hayırsever vatandaşlardan bağış toplayarak olarak cevap vermişlerdir. Ayrıca Müdür ve
Öğretmenlerin Okulda düzenlenen kermes ve diğer ücretli sosyal faaliyetler yoluyla kaynak yarattıkları
görülmektedir.

Ancak müdür ve öğretmenler bu ek kaynak yaratma sürecinin hem okul iklimine hem de mesleki
imajlarına olumsuz yönde etki ettiğini söylemektedirler. Müdür ve Öğretmenler ek kaynak toplama
sürecinin asıl işleri olan öğretimi engellediğini, veli öğretmen çatışması ortaya çıkardığını
düşünmektedirler. Ayrıca öğretmenler bu sürecin güvensizlik, veli öğretmen iletişiminde bozulma ve
velinin okuldan uzaklaşma durumunu ortaya çıkardığını söylemektedirler. Müdür ve Öğretmenler bu
süreçte itibar kaybına uğradıklarını ayrıca müdürlerden hariç olarak sadece öğretmenler saygınlıklarının
zedelendiğini söylemektedirler.

Okullarının Bağımsız bir bütçeye sahip olması konusunun okullarının etkililiğine etkileri hakkında ise;
Müdür ve öğretmenler okulun fiziksel, sosyal ve psikolojik boyutlarının olumlu etkileneceğini
söylemektedirler. Müdür ve Öğretmenler okulun ders araç, gereç materyal ve binanın fiziki bakımının
bağımsız bir bütçeyle daha iyi karşılanabileceğini ve bu durumun okulun etkililiğini artırabileceğini
düşünmektedirler. Sadece öğretmenler bağımsız bir bütçeyle okuldaki kültürel sosyal sportif ve proje
faaliyetlerini daha iyi gerçekleştirerek etkililiğe katkı sunabileceklerine inandıklarını söylemektedirler.
Ayrıca hem müdürler hem de öğretmenler bağımsız bütçenin psikolojik olarak kendilerini rahatlatacağını
ve okuldaki iletişimin daha iyi bir seviyeye geleceğini düşünmektedirler.

Velilerin maddi olarak katılımının yasal ve zorunlu olmasına yönelik olarak ise katılımcıların %72 si
olumlu olarak karşılık vermiştir. Müdür ve öğretmenlerin veli katılımı sağlanırken sosyal adaletin
bozulması ile ilgili bir çekinceleri olduğu ve bunu vatandaşın geliri oranında katılım olarak düzelttikleri
görülmektedir. Müdürler ve Öğretmenler veli katılımının eğitim kalitesini, öğrenci başarısını, veli
412
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
öğretmen iletişimini, okula olan veli ilgisini, öğretmene saygıyı, okul yönetimine veli katılımını,
motivasyonu ve sosyal faaliyetleri olumlu yönde etkileyeceğini düşünmektedirler. Öğretmenler ayrıca
okulun fiziksel ihtiyaçlarının karşılanmasına, öğretim amaçlarına odaklanmaya olumlu katkı olacağına
inandıklarını söylemektedirler. Son olarak Velilerin maddi olarak katılımının yasal ve zorunlu olmasına
yönelik olarak ise katılımcıların %27 sinin olumsuz olarak karşılık vermiştir. Müdür ve öğretmenlerin
çekincelerini sosyal adaletin bozulacağı, yasal güç kullanımının ters tepeceği oluşturmaktadır. Ayrıca
müdürler eşitlik ilkesinin bozulacağı ile ilgili çekince belirtmişlerdir. Öğretmenler ise anayasadan
kaynaklı devletin bir görevi olduğu, okula veli müdahalesinin artacağı, öğrenci veli gerginliği
oluşturacağı sebepleriyle olumsuz olarak değerlendirmektedirler.

KAYNAKÇA

Cheung, S. M. C., & Kan, F. L. F. (2009). Teachers’ perceptions of incorporated management committees
as a form of school-based management in Hong Kong. Asia Pacific Education Review, 10(2), 139-148.

DeGrow, B. (2015) Colorado student-based budgeting on the rise. Denver, Colorado: Independence
Institute. https://www.i2i.org/wp-content/uploads/2015/08/IP-2-2015-2.pdf. adresinden ulaşılmıştır.

Eldeniz, F. (2018). Temel eğitime tahsis edilen ödeneklerin yönetiminde yetki devri yaklaşımı (Uzmanlık
Tezi, Kalkınma Bakanlığı, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü).
http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Feray-Eldeniz.pdf adresinden ulaşılmıştır.

Özdoğan Özbal, E. (2017). Genel liselerde bütçe yönetimine ilişkin karşılaştırmalı bir çözümleme. Eğitim
Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 151-170.

Taş, S., & Aykaç, N. (2019). Türkiye’de ortaöğretim sisteminin sorunlari ve değerlendirilmesi: Bir meta
sentez çalişmasi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi - Journal of Educational Sciences Research,
10(1), 22-41. https://dergipark.org.tr/ebader

413
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

OKUL MÜDÜRLERİNİN RETORİK SÖYLEV VE İKNA GÜCÜNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN

GÖRÜŞLERİ

Berivan Hazal GÜNEY

ORCID NO: 0000-0002-6929-1286
Prof. Dr. Ali AKSU
ORCID NO: 0000-00025338-375X
Dokuz Eylül Üniversitesi

Özet
Örgütler için vazgeçilmez ögelerden biri olarak görülen etkili iletişimin önemi, kavramında ikna etmeyi
de barındıran retorik kavramının araştırılmasına zemin hazırlamaktadır. Özellikle eğitim örgütlerinde
yönetici konumunda bulunanların söz sanatı aracılığıyla örgütteki bireyleri etkilemesi ve onları davranışa
yönlendirme anlamında ikna etmesi büyük bir öneme sahiptir. Bu sebeple retorik kavramı okul
müdürlerinin söylev ve ikna gücünü belirlemede rol oynamaktadır. Retorik; güzel söz söyleme sanatını
ifade eden bir terimdir. Bu araştırmayla Türkiye'de gerçekleşen ve gerçekleşecek okul müdürlerinin
retorik söylev ve ikna gücüne ilişkin durumun tespit edilmesine katkı sağlanması amaçlanmıştır. Retoriğe
ilişkin gerçekleşen çalışmalar arasında eğitim örgütlerindeki mevcut durumu ortaya koymaya dönük pek
çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin retorik söylev ve ikna gücüne ilişkin
öğretmen görüşlerini belirlemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği ve açık
uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu araştırmanın örneklemi
aykırı durum örneklemesine göre seçilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu İzmir ili Buca ilçesinde 2
ortaokulda görev yapan 23 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme
formu ile toplanmış ve yapılan içerik analizi sonucunda çalışma grubuna dahil edilen öğretmenlerin ve
okul müdürlerinin görüşlerinin iki ana tema altında toplandığı görülmüştür: retorik ikna ve retorik söylev
gücü. Bu temalar altında verilen görüşler incelendiğinde katılımcı öğretmenlerin, okul müdürlerinin ikna
gücünü en çok iletişim becerileri, ardından yönetim yeteneği konusunda bilgili ve yetenekli olma ile
ilişkilendirdikleri görülmektedir. Katılımcı öğretmenlere göre, okul müdürlerinin söylev gücüne ilişkin
becerileri ise en çok motivasyonel dil kullanımıyla ilişkili görülmektedir. Güvenirliği saptamak için iki
araştırmacı birbirinden bağımsız olarak verileri kodlayıp; analizlerin uyumu, görüş birliği ve görüş
ayrılığı sayıları belirlenerek kodlama sonuçları karşılaştırılmıştır. Uyuşum Yüzdesi Formülü kullanılarak
çalışmanın güvenirlik hesaplaması yapılmış, .85 sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Retorik, Söylev, İkna, Okul Müdürü, Ortaokul, Öğretmen

414
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TEACHERS’ VIEWS ON RHETORICAL DISCOURSE AND PERSUASION OF SCHOOL

PRINCIPALS

Abstract
The importance of effective communication, which is seen as one of the indispensable elements for
organizations, lays the foundation for the research of the concept of rhetoric, which also includes
persuasion in its concept. In particular, it is of great importance for those who are in executive positions
in educational organizations to influence individuals in the organization and to convince them in terms of
directing them to behavior. For this reason, the concept of rhetoric plays a role in determining the power
of discourse and persuasion of school principals. Rhetoric is a term for the art of saying beautiful words.
In this study, it is aimed to contribute to the determination of the situation related to the rhetorical
discourse and persuasion of the school principals that takes place and will take place in Turkey. Among
the studies that have taken place on rhetoric, there have not been many studies aimed at revealing the
current situation in educational organizations. The aim of this study is to determine the teacher's views on
the power of rhetorical discourse and persuasion of school principals. In the study, an interview technique
consisting of qualitative research methods and a semi-structured interview form consisting of open-ended
questions were used. The sample of this research were selected based on outlier case sampling. The study
group of the research consists of 23 teachers working in 2 secondary schools in Buca district of İzmir
province. The data of the study were collected with a semi-structured interview form, and as a result of
the content analysis, it was seen that the opinions of the teachers and school principals included in the
study group were gathered under two main themes: rhetorical persuasion and rhetorical discourse power.
Examining the opinions given under these themes, it is seen that participating teachers associate the
persuasion power of school principals with being knowledgeable and talented in communication skills,
followed by management ability. According to participating teachers, school principals ' speech skills are
most associated with motivational language use. In order to determine the reliability, two researchers
coded the data independently from each other; The coding results were compared by determining the
agreement of the analyzes, the number of consensus and disagreement. The reliability calculation of the
study was made using the Percentage of Agreement Formula and the result was found .85.

Keywords: Rhetoric, Discourse, Persuasion, School Principal, Secondary School, Teacher

GİRİŞ

Retorik söylem, belli bir dinleyiciye hitap eden söylem olarak tanımlanmaktadır (Caner, 2007). Tanım
olarak retorik, etkili yazı ve söz sanatı aracılığıyla ikna etme sanatı olarak adlandırılabilir (Toros, 2020).
Retoriğin esas ilgi alanı, belirli durumlarda ifadenin en etkili biçimde aktarılmasının yönteminin
bulunmasıdır ve sosyal psikoloji, edebiyat, dil, ikna gibi alanları içinde olan bu disiplinin alıcıda daha
önceden belirlenen davranış ve tutum değişikliklerini sağlamayı hedeflemektedir (Batı, 2010).
Retorik, antik Yunan kültüründe şu gelişim sürecinden geçmiştir ki bu süreçlerden ilki dinleyicilerin
rolünü, ikincisi konuşmacının önemini, üçüncüsü ise düşüncelerin ve dilin baskınlığını ön plana
çıkarmakta, daha nesnel ve akılcı bir görünüm kazandırmaktadır (Meyer, 2009, s.10):
1. Retorik, alıcıların manipüle edilmesidir-Platon.
2. Retorik, güzel konuşma sanatıdır-Quntilianus.
415
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
3. Retorik, ikna etmesi ihtiyacı duyulan veya ikna etmeyi hedefleyen söylemlerin dile getirilmesidir-
Aristoteles (Akt. Keskin vd., 2013).
Aristoteles’in tanımına göre retorik; herhangi bir alanda bilgi birikimi gerektirmeyen ve her durumda
insanları ikna edebilmenin bir aracıdır ve ona göre hiçbir sanat bu özelliğe sahip değildir (Rüzgar ve
Akdemir, 2017). Aristoteles’e kadar retorik etik (ethos) veya politik (pathos) temellere dayandırılırken O,
mantık (logos) ilmini merkeze alıp retoriğin yeni bir anlam kazanmasını sağlamıştır (Baba, 2019).
Aristoteles, sözün sağladığı üç tür inandırmadan bahseder; konuşmacının kişisel karakteri, dinleyiciyi bir
ruh haline sokma, konuşmacının sözcüklerinin sağladığı delil. O’na göre bunlara egemen olanlar kişinin
mantıksal düşünmesi, karakterini ve erdemini kavrayıp coşkuları anlaması gerekmektedir (Kömürcü,
2014).
Retorikte Aristoteles’in etkisiyle inandırma tarzı farklı bir anlam kazanmıştır. Retorikte konuşmada üç tür
inandırma tarzı vardır ve bunlar aynı zamanda bir konuşmanın bileşenleridir:
1. Sorunun gerisindeki niyetin (ethos) oluşmasına dönük
2. Bir soru-cevap ilişkisi değerlendirmesi (logos)
3. Zihnin yanıtı kabullenmesi (pathos) (Rüzgar ve Akdemir, 2017).
Platon ise diyaloglarında retoriği açıklarken birçok tanım verilmektedir; “Gorgias” diyaloğunda retorik,
hedefini söz aracılığıyla gerçekleştiren, kendi konularıyla ilgili insan yetiştiren bir sanat olarak belirlenir
ve bu sanatın konusu O’na göre insanları sözle kandırma gücü, başka bir deyişle kalabalıkları ikna etmede
kullanılır (Köklüdağ, 2009).
İkna; tutumları, dilekleri, inançları ya da davranışları değiştirmeye dönük iletişim sürecidir, bilince ya da
bilinçaltına dönük olabilir; sözel ya da sözel olmayan iletilerin kullanımı şeklinde olabilir, bir tek kişiyi
ya da grubu ikna etmek olasıdır ve ikna başkalarından bir şeyler öğrenme ve ortak çözümü görüşme
sürecidir (Doruk, 2015). İknanın gerçekleşmesi için birçok faktöre ihtiyaç duyulmaktadır. Konuşmacının
bu süreci yönetebilmesi için dinleyiciyi iyi tanıması gerekmektedir. Konuşmacı, kimin hangi sözle ikna
olacağını yeteri kadar bilir duruma geldiğinde, biriyle karşılaştığında gereken ayrımı yapıp onu bir şeye
inandırmak veya belli bir şeyi ona yaptırmak için gerekli sözleri bilip bu, onun doğasına uygundur
dediğinde, konuşması ve susması gereken zamanı gördüğünde etkili olur. Sözler arasından hangilerini
kullanması gerektiğini kestirebildiğinde, o zaman sanatı iyiye ve mükemmele ulaşır (Cebi, ?). Retorik
sanatı, bu koşullar sağlandığında ikna ve güçlü bir söylev gücünün doğmasında etkili olacaktır.

Yurtdışında Yapılan Araştırmalar

Yurtdışında retoriğe ilişkin yapılan çalışmaların bazılarının içeriği şu şekildedir:
Scott (1967) retorik kavramını gerçeklik olgusu üzerinden ele almış ve onu “gerçeği etkin kılma” olarak
tanımlamıştır. “Gerçek” kavramıyla kastedilenin birkaç anlamda ele alınabileceğini ifade etmektedir.
McKerrow (1989) makalesinde, eleştirel bir söylem için gereken ilkeleri ele alarak bu prensipler
aracılığıyla eleştirinin bir yöntemden ziyade dönüştürücü bir uygulama olarak görüldüğünü dile
getirmiştir. Ayrıca çalışmasında söylemin önemine vurgu yapmaktadır.
Molina ve Spicer (2004) makalelerinde, Aristoteles'in retorik hakkındaki düşüncelerinin kamu
yöneticilerinin çelişkili ve uzlaşmaz değerler içeren durumlarla başa çıkmalarına nasıl yardımcı
olabileceğini tartışmaktadır. Aristoteles söyleminin kamu yöneticilerine değer çatışmalarıyla başa
çıkmada yardımcı olabileceğini, çünkü yöneticiler arasında kendi değerleri konusunda daha fazla bir
bilinçlendirme sağladığını savunmaktadırlar.
Rapp (2011) Aristoteles'in retoriğinin, retorik sanatının gelişiminde büyük bir etkiye sahip olduğunu dile
getirir. Aynı zamanda Cicero ve Quintilian gibi ünlü Romalı öğretmenler de Aristotelist doktrinden sıkça
kaynaklanan isimlerdendir. Bununla birlikte, bu yazarlar ne Aristoteles eserlerinin gerçek bir yorumuyla
ya da Aristoteles'in retorik teoriye getirdiği sözlüğün felsefi kaynakları ve arka planlarıyla
416
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
ilgilenmemişlerdir. Böylece, iki bin yıl boyunca, Aristoteles söyleminin yorumlanması, felsefe değil,
retorik tarihinin bir konusu haline gelmiştir. Araştırmacı, en etkili el yazmaları ve baskılarında,
Aristoteles'in retoriğinin, retorik eserler ve hatta diğer Yunan ve Latin yazarların yazılı konuşmaları ile
çevrili olduğunu dile getirmiştir. Duyguların, Aristoteles etiğinin en önemli konularından biri olmasına
rağmen, hiçbir yerde Retorik'te olduğu gibi aydınlatıcı tek bir duygu ifadesinin sunulmadığına vurgu
yapar. Son olarak, insanları dilin ve stilin bilişsel özellikleri hakkında bilgilendirenin de retorik olduğunu
belirtir.

Yurtiçinde Yapılan Araştırmalar

Retoriğe dair yurtiçinde yapılan çalışmaların bu sanatı ele aldığı alanlar arasında pek çok çeşitlilik
olduğunu dile getirmek mümkün gözükmektedir. Bu alanlara örnek olarak reklamcılık (Batı, 2007;
Kireçci, 2009; Zeybek, 2016; Gümüştekin, 2018), hukuk (Çataloluk, 2008; Çadırcı, 2010), ilahiyat
(Gündüzöz, 2011; Tekin, 2015), öğretmen yeterlilikleri (Şişman, 2009), yöneticilik (Özen, 2009; Keskin
vd., 2013; Eryılmaz ve Efil, 2013), görsel sanatlar (Yılmaz ve Ersan, 2017) sayılabilir.

YÖNTEM
Çalışma nitel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilecektir. Bu çalışmada; ortaokullarda görev
yapan öğretmenlerin, okul müdürlerinin ikna etme becerileri ve söylev güçlerine ilişkin görüşlerini ortaya
koymak üzere nitel araştırma tekniklerinden görüşme tekniği kullanılacak ve görüşmelerde açık uçlu
sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılacaktır. Görüşmelerden elde edilen nitel
veriler içerik analizi ile analiz edilecektir. Bu bölümde “Okul Müdürlerinin Retorik Söylev ve İkna
Gücüne İlişkin Öğretmen Görüşleri” adlı çalışmanın çalışma grubu ve verilerin analizinde kullanılacak
istatistiksel yöntemler hakkında bilgiler bulunmaktadır.

Problem Durumu
Sözün önemi, yönetim sürecinde örgütteki anlaşmayı sağlama boyutundan ayrı düşünülemeyecek bir
olgudur. Bu nedenle temel anlamda hitabet sanatı olarak tanımlanan retorik, yönetimde oldukça
önemlidir. Örgütsel olarak ele alındığında retorik kavramı, örgütsel biçimlenme ve değerlerin yayılarak
kurumsallaşmasında etkisi büyük olan bir ikna aracıdır (Keskin vd. 2013).
Retorik kavramına geniş açıdan bakıldığında, “iletişim yoluyla veya kelimelerin gücünden faydalanarak
karşıdaki kişiye bir fikri dayatma” açıklaması göz önünde bulundurulabilir (İşler, 2018). Bunu etkili bir
söz sanatıyla gerçekleştirmek, retoriğin kendine özgü boyutlarından birisidir.
İkna yöntemlerinin başında gelen dili güzel ve yetkin bir şekilde kullanmak, onu takip eden konuya
hakimiyet, beden dili gibi başlıkları iyi kullanmak retorikte esastır (Işıklar, 2018). Bu esaslar, okul
müdürlerinin yönetimde yararlanması gereken hususları da göstermektedir ki böylece eğitim yönetiminde
retoriğin önemi vurgulanmış olacaktır.
Her örgütün ihtiyaçlarından biri olarak görülebilecek söz söyleme sanatının, okul müdürleri tarafından
nasıl sağlandığı merak uyandırmaktadır. Bu sebeple okul müdürlerinin retorik söylev ve ikna gücüne
ilişkin öğretmen görüşleri, araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır.

Problem Cümlesi
Okul müdürlerinin retorik söylev ve ikna gücüne ilişkin öğretmen görüşleri nelerdir?
Alt Problemler
1. Öğretmenlerin okul müdürlerinin ikna etme becerilerine ilişkin görüşleri nelerdir?
2. Öğretmenleri okul müdürlerinin söylev gücüne ilişkin görüşleri nelerdir?

417
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Çalışmanın Amacı ve Önemi
Bu çalışmanın temel amacı okul müdürlerinin retorik söylev ve ikna gücüne ilişkin öğretmen görüşlerini
ortaya çıkarmaktır. Retorik, ikna amacıyla etkili konuşma sanatı olarak tanımlanmaktadır. Örgütlerdeki
etkili iletişimin önemi göz önünde bulundurulduğunda dikkate alınması ve eğitim örgütlerinde çalışılması
gereken bir konu olarak göze çarpmaktadır. Bu bağlamda öğretmenlerin, okul müdürlerinin retorik
becerilerine ilişkin görüşleri önem arz etmektedir.
Araştırmacı, bu çalışmasının amacını, okul müdürlerinin retorik söylev ve ikna gücüne ilişkin öğretmen
görüşlerini belirlemek olarak açıklamıştır. Bu araştırmayla Türkiye'de gerçekleşen ve gerçekleşecek okul
müdürlerinin retorik söylev ve ikna gücüne ilişkin durumun tespit edilmesine katkı sağlanması
amaçlanmıştır.
Retoriğe ilişkin gerçekleşen çalışmalar arasında eğitim örgütlerindeki mevcut durumu ortaya koymaya
dönük pek çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle öğretmenlerin okul müdürlerinin retoriği söylev ve ikna
üzerinden kullanma becerilerini tespit etmek mühim görülmektedir. Bu araştırmanın, var olan durumun
tespit edilmesine katkı sağlayabilir nitelikte olması amacıyla alana katkı sağlaması hedeflenmektedir.

Çalışma Grubu
Bu araştırmanın örneklemi aykırı durum örneklemesine göre seçilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu
2019-2020 eğitim öğretim yılında İzmir ili Buca ilçesinde bulunan ortaokullarda görev yapan 23
öğretmen oluşturmaktadır. Çalışma grubuna ait okulların öğrenci ve öğretmen sayıları Tablo 1’de
gösterilmektedir.

Tablo 1
Çalışma grubuna ait okullar

Okul Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı

A Okulu 403 26
B Okulu 1386 89

Çalışma grubuna ait okullarda görüşme yapılan öğretmenlerin cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve mesleki
kıdemlerine dair bilgiler Tablo 2’de gösterilmektedir.
Tablo 2
Araştırmanın çalışma grubu
A Okulu B Okulu
Kadın 8 Kadın 9
Cinsiyet Cinsiyet
Erkek 3 Erkek 3
21-30 1 21-30 0
31-40 7 31-40 4
Yaş Yaş
41-50 3 41-50 5
51 ve üzeri 0 51 ve üzeri 3
Lisans 10 Lisans 11
Eğitim Eğitim
Yüksek Lisans 1 Yüksek Lisans 1
Durumu Durumu
Doktora 0 Doktora 0
1-5 1 1-5 0
6-10 2 6-10 2
Mesleki Mesleki
11-15 4 11-15 1
Kıdem Kıdem
16-20 3 16-20 2
21 ve üzeri 1 21 ve üzeri 7

418
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Veri Toplama Araçları
Ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerinin ikna etme becerileri ve söylev güçlerine
ilişkin görüşlerini ortaya koymak üzere nitel araştırma tekniklerinden görüşme tekniği ve yapılacan
görüşmeler için açık uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Sorular
retorik kullanımının özellikleri göz önünde bulundurularak oluşturulmuş ve böylece öğretmenlerin
görüşleri okul müdürlerinin ikna etme becerileri ve söylev güçleri bağlamında değerlendirilmiştir. Veri
toplamak için kullanılan görüşme formunda ikna ve söylev türlerine ilişkin iki temel soru hazırlanmıştır:
1. Okul müdürünüzün ikna etme becerilerini nasıl betimlersiniz?
2. Okul müdürünüzün söylev gücünü nasıl betimlersiniz?

Veri Analizi
Araştırmadan elde edilecek veriler nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi ile analiz edilmiştir.
Analiz sürecinde öncelikle görüşme esnasında alınan notlar bilgisayar ortamına geçirilmiş, her bir
katılımcıya kod verilmiştir. Bulgular, görüşme soruları temel alınarak analiz edilmiş ve temalara
ayrılmıştır. Güvenirliği saptamak için iki araştırmacı birbirinden bağımsız olarak verileri kodlayıp;
analizlerin uyumu, görüş birliği ve görüş ayrılığı sayıları belirlenerek kodlama sonuçları
karşılaştırılmıştır. Miles ve Huberman (1994), Uyuşum Yüzdesi Formülü kullanılarak (Güvenirlik= Görüş
Birliği ÷ (Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı)×100) çalışmanın güvenirlik hesaplaması yapılmıştır; bu
formüle göre güvenirliğin en az % 80 olması beklenmektedir Patton, 2002, Akt. Baltacı, 2017). Yapılan
hesaplamaya göre (Güvenirlik= 126 ÷ (126+16) x 100) araştırmanın uyuşum yüzdesinin .85 olduğu
görülmüştür.

Bulgular
İçerik analizi sonucunda çalışma grubundaki öğretmenlerin görüşlerinin iki ana temada toplandığı
gözlenmiştir. Bu temalar ikna ve söylev gücü olarak gruplanmaktadır. Retorik ikna ve söylev gücünün
altında okul müdürlerinin kişisel özelliklerinin, yönetsel özelliklerinin ve iletişim becerilerinin
öğretmenler tarafından ikna ve söylev gücü ile ilişkilendirildiği görülmüştür.

Tema 1 Retorik İkna

Çalışma grubundaki öğretmenlerin görüşme sorularına verdikleri cevaplar analiz edildiğinde okul
müdürlerinin retorik ikna gücüne ilişkin öğretmen görüşlerinin nezaket, konusunda bilgili olma, yönetim
yeteneği ve iletişim becerileri üzerine yoğunlaştığı görülmektedir. Bu temaya ilişkin kategoriler ve kodlar
ile her bir koda dair frekanslar Tablo 3’te gösterilmektedir.
Tablo 3
Tema 1 Retorik ikna gücü
Kategori 1 Öğretmen Görüş Yüzde
Kişisel Özellikler (n) (f) (%)
Kişisel Karakter 3 4 13,04
Erdem 4 4 17,39
Güvenilirlik 8 12 34,78
Nezaket 13 16 56,52
Mizah Gücü 11 11 47,82
Güleryüzlülük 2 2 8,69
Akıl/Mantık 6 8 26,08
Sağduyu 2 2 8,69
Gerekçelendirme 3 3 13,04
Hoşgörü 6 6 26,08
419
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
İyi Niyet 3 3 13,04
Karşılıklı Güven 2 2 8,69
Samimiyet 4 4 17,39
Mütevazılık/Alçakgönüllülük 4 6 17,39
Kategori 2 Öğretmen Görüş Yüzde
Yönetsel Özellikler (n) (f) (%)
Etik 10 12 43,47
Adalet/Eşitlik 5 8 21,73
Yönetim Yeteneği/Konusunda Bilgili Olma 19 34 82,60
İknanın Yeri 7 8 30,43
Konuşmacının Fiziği/Giyimi 16 17 69,56
Mesleki Kıdem/Deneyim 5 6 21,73
Demokratik Yaklaşım 6 7 26,08
Güç Kullanımı 5 6 21,73
Kategori 3 Öğretmen Görüş Yüzde
İletişim Becerileri (n) (f) (%)
Konuşma Şekli/Üslup 4 4 17,39
Jest ve Mimikler 9 9 39,13
Göz Teması 2 2 8,69
İletişim Becerileri 20 35 86,95
Açık Konuşmak 2 2 8,69

Tablo 3 incelendiğinde katılımcı öğretmenlerin, okul müdürlerinin ikna gücüne ilişkin görüşlerinin üç
kategoride incelenebildiği görülmektedir. Bunlar, okul müdürünün kişisel özellikleri, yönetsel özellikleri
ve iletişim becerileri olarak sıralanmaktadır. Öğretmenlere göre ikna becerileri en çok iletişim becerileri
ve yönetim konusunda bilgili olma/yönetim yeteneği kavramlarıyla ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte
konuşmacının fiziği/giyimi de öğretmenlerin ikna olmalarında etkili olan faktörler arasında sıralanmıştır.
Katılımcı öğretmenlere göre okul müdürlerinin nezakete dayalı söz ve davranışları ile konuşmalarında
mizahtan faydalanmaları ikna olmalarında etkili olmaktadır. En yüksek frekanslara sahip bu kodların
dışında etik, jest ve mimik kullanımı, güvenilir olmak gibi pek çok etmenin öğretmenler tarafından ikna
becerileriyle ilişkilendirildiği gözlenmektedir.
Çalışma grubundaki öğretmenlerin görüşme sorularına verdikleri yanıtlar analiz edildiğinde ise okul
müdürlerinin retorik söylev gücüne ilişkin öğretmen görüşlerinin motivasyon, duygulara hitap etme,
tutarlılık ve demokratik yaklaşım üzerine yoğunlaştığı görülmektedir. Bu temaya ilişkin kategoriler ve
kodlar ile her bir koda dair frekanslar Tablo 4’te gösterilmektedir.
Tablo 4
Tema 2 Retorik söylev gücü
Kategori 1 Öğretmen Görüş Yüzde
Hitabet Şekli (n) (f) (%)
Hitabet Gücü 10 10 43,47
Etkili Konuşma 5 5 21,73
Konuşma Şekli 4 4 17,39
Jest ve Mimik 1 1 4,34
Kategori 2 Öğretmen Görüş Yüzde
Hitabetin İçeriği (n) (f) (%)
İçerik 5 5 21,73
Rica 3 3 13,04
Nezaket 2 2 8,69
Motivasyon 15 19 65,21
Adalet/Eşitlik 5 6 21,73
420
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Samimiyet 2 2 8,69
Kategori 3 Öğretmen Görüş Yüzde
Hitabetin Etkisi (n) (f) (%)
Davranışa Yöneltme 11 11 47,82
Destek Alma 10 10 43,47
Duygulara Hitap Etme 13 15 56,52
Etkililik 9 12 39,13
Güven/Karşılıklı Güven 2 2 8,69
Tutarlılık 12 12 52,17
Kategori 4 Öğretmen Görüş Yüzde
Hatibin Özellikleri (n) (f) (%)
Demokratik Yaklaşım 12 13 52,17
Olumlu Tutum 9 10 39,13
Bireye Saygı/Biz Dili 9 10 39,13
Yaş 2 2 8,69
Mizah 1 1 4,34

Tablo 4 incelendiğinde katılımcı öğretmenlerin, okul müdürlerinin söylev gücüne ilişkin görüşlerinin dört
kategori altında ele alınabileceği görülmektedir. Bunlar; hitabet şekli, hitabetin içeriği, hitabetin etkisi ve
hatibin özellikleri olarak sıralanmaktadır. Öğretmenlerin, okul müdürlerinin söylev güçlerini en çok
motivasyonel bir dil kullanımıyla ilişkilendirdikleri görülmektedir. Bunu, müdürlerin söylev gücüyle
duygulara hitap edebilmesi takip etmektedir. Aynı zamanda okul müdürlerinin konuşmalarındaki ve
davranışlarındaki tutarlılıkla demokratik yaklaşımları öğretmenlerin söylev gücüyle ilişkilendirdiği
önemli etmenler arasında görülmektedir.

SONUÇ
En genel tanımıyla söz söyleme sanatı olarak tanımlanan retorik; karşılıklı konuşma, konuşma sanatı,
söylev sanatı, tartışma, çekişme ya da didişme olarak da kullanılabilmektedir (Rüzgar ve Akdemir, 2017).
Retoriğe ilişkin olumlu ve olumsuz pek çok görüş bulunmakta, asırlar boyunca sofistler ve filozoflar bu
konuda çalışmalar yapmaktadır. Retoriğe negatif görüşlerden biri olarak Platon’un yönetimin liyakatli
olanlardan alınıp erdemsizler tarafından gasp edilmesinde retoriğin payı olduğunu söylemesi örnek
verilebilir (Keskin vd., 2013). Araştırmadan elde edilen sonuçlara bakıldığında katılımcı öğretmenlerin
iknayı ve retoriği olumlu açıdan ele aldıkları görülmektedir.
Retorik dendiğinde akla gelen ilk isimlerden biri olan Aristoteles, ona farklı bir anlam katmıştır.
Aristoteles’in retoriğinde üç tür ikna yöntemi vardır: Ethos, konuşmacının kişisel karakterine bağlı,
pathos, dinleyicinin duygularına bağlı ve logos, konuşmacının kullandığı sözlerin ortaya çıkarttığı kanıta
bağlı (Köklüdağ, 2009). Araştırmaya katılan öğretmenlere göre, okul müdürlerinin akla ve mantığa uygun
konuşması, konuşmalarındaki tutarlılık ve iletişim becerileri ikna ve söylev becerileriyle ilişkili faktörler
arasında sayılmaktadır. İkna etme sürecinde hedef kitleyi iyi tanımak ve doğru iletişim kurmak çok
önemli görülmektedir. Hedef kitlenin algıladığı anlamın düzenlenmesinde kişinin kendisini başka türlü
hayal etmesi, daha aydınlık bir zaman ve yerde konumlandırması, daha saygın görmesini sağlamak
amacıyla da iknaya ihtiyaç duyulur (Doruk, 2015). Bir söylem yalnızca bir söylem değildir. Bir söylem,
keyfi ifadeler sırasından daha fazlasıdır ve ikisi arasındaki temel fark söylemlerin tutarlı olmasıdır ki
tutarlılık, bir dinleyicinin ifadeyle bağlam arasında bağlantı kurabilmesi ihtiyacını doğurmaktadır (Kehler,
1995). Araştırmaya katılan öğretmenlerin, okul müdürlerinin tutarlı davranışlarının ikna olmalarında
etkili olduğunu dile getirmeleri, söylem ile bağlam arasında bağlantı kurabildiklerini kanıtlamaktadır. Ses
tonu, sesin yüksekliği, vurgusu, konuşmanın hızı, duraklama, nefes alıp verme biçimi, jest ve mimikler,
surat ifadesi, göz hareketleri, duruş şekli, giyim tarzı ve kişiler arasındaki uzaklık gibi etmenler de
421
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
iletişime dahildir (Kurudayıoğlu, 2003). Araştırmaya katılan öğretmenler; okul müdürlerinin iletişim
becerilerinin, jest ve mimik kullanımının, nazik üsluplarının, giyimlerinin ve konuşmanın gerçekleştiği
yerin ikna olmalarında etkili olduğunu dile getirmişlerdir.

KAYNAKÇA
Baba, C. (2019). "Retorik ve Mantık İlişkisi". Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
(BUSBED) Sp. Issue:247-260.
Baltacı, A. (2017). Nitel Veri Analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.
Batı, U. (2007). Reklamlarda Retorik Figürlerin Kullanımı.
Batı, U. (2010). Reklamcılıkta retorik bir unsur olarak kadın bedeni temsilleri. Kültür ve İletişim, 13(1),
103-133.
Caner, F. (2007). Retorik ve Basmakalıp Figürler. Millî Folklor, 74, 17-20.
Cebi, C. (?). Platon’un Phaidros’unda “Retorik”.
Çadırcı, A. (2010). Retorik-Aristotales. Hukuk Gündemi, 90-97.
Çataloluk, G. (2008). Platon'un Gorgias Diyaloğunda Hukuk ve Retorik. İstanbul Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Mecmuası, 66(1), 23-38.
Doruk, S. E. K. (2015). İkna Teorileri ve Retorik Ortak Ders. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan
Eğitim Fakültesi.
Eryılmaz, M., & Efil, İ. (2013). Yönetim Bilgisinin Farklı Taşıyıcıları-Farklı Retorik Tercihleri. Yönetim
ve Organizasyon Kongresi, 145.
Gümüştekin, N. (2018). Reklam ve Grafik Tasarımda Retorik Anlatım. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 7(43),
269-280.
Gündüzöz, S. (2011). Modern Bir Retorik Okuması Olarak Hadis Rivayetlerinde Anlatım Tekniklerinin
Varlığı Sorunu-Hudeybiye Antlaşması Örneği. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 11(1), 9-30.
Işıklar, Zeynep (2018). Retorikte Dili Doğru ve Etkili Kullanma Yolları. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz
Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
İşler, Serpil (2018). Eğitim Yöneticilerinin İletişim ve Retorik Becerilerine İlişkin Öğretmen Görüşleri:
Bir Durum Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Antalya.
Kehler, A. (1995). Interpreting cohesive forms in the context of discourse inference.
Keskin, U., Büyük, K., & Koç, U. (2013). Yönetsel ve Örgütsel Açıdan Retorik. Anadolu Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi. 13(1), 27-40.
Kireçci, A. N. (2009). Estetik Ürünler ve Görsel Retorik Kuramları Açısından Dergi Reklamlarının
Değerlendirilmesi.
Köklüdağ, M. (2009). Retorik. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (40), 202-206.
Kömürcü, K. (2014). Antik Yunan’da Retorik Algısı. Felsefe Dünyası, 113.
Kurudayıoğlu, A. G. M. (2003). Konuşma Eğimi ve konuşma becerisini geliştirmeye yönelik
etkinlikler. Türklük Bilimi Araştırmaları, (13), 287.
McKerrow, R. E. (1989). Critical rhetoric: Theory and praxis. Communications Monographs, 56(2), 91-
111.
Molina, A. D., & Spicer, M. W. (2004). Aristotelian rhetoric, pluralism, and public administration.
Administration & Society, 36(3), 282-305.
422
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Özen, Ş. (2009). Yönetim Uygulamalarının Uluslararası Transferinde Retorik Dizilerinin Değişmesi.
Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 4(2), 65-74.
Rapp, C. (2011). Aristotle's rhetoric. Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Rüzgar, N., & Akdemir, A. (2017). Retorik Söylemin İçerik Kalitesi ve Etkileme Amacına Yönelik
Algının Akademisyenler Düzeyinde Araştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi. 9(2), 258-282.
Scott, R. L. (1967). On viewing rhetoric as epistemic. Communication Studies, 18(1), 9-17. Şişman, M.
(2009). Öğretmen Yeterlilikleri: Modern Bir Söylem ve Retorik. İnönü Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 10(3), 63-82.
Tekin, A. (2015). Retorik. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6), 1-21.
Toros, S. (2020). Retorik, İkna ve Tasarım Jürisi. Yedi, (23), 11-20.
Yılmaz, M., & Ersan, M. (2017). Logo Tasarımında Görsel Retorik.
Zeybek, B. (2016). Siyasal Reklam İkna ve Retorik. İstanbul: Beta Yayınları.

423
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SULTAN ŞAİRLERDE ŞİKÂYET MEFHUMU

Dr. Öğr. Üyesi Ruken Karaduman

Bayburt Üniversitesi
Orcid kodu: 0000 0003 3059 9424

Özet
Tarihin her döneminde ve sahasında sanatkar yönü olan pek çok hükümdar görmek mümkündür. Osmanlı
Devleti’nde I. Murat’tan itibaren hemen hemen tüm sultanlar; yalnızca ilme, sanata ve edebiyata büyük
değer verip sanatçıları desteklemekle kalmaz; kendileri de az veya çok şiirle iştigal eder. Üstelik çoğu
kaynağın üzerinde ittifak ettiği gibi, onların hem şiir yetenekleri hem de manzumelerinin niteliği ve
niceliği başka divan şairleri ile rekabet edecek düzeyde olur. Sadece saltanatı değil, şairliği de atadan
miras alan sultan şairler; kişisel sıkıntılarını veya hayata dair düşünüşlerini geleneğin sınırları dahilinde
ifade ederler. Zira Divan edebiyatının hayat görüşü, felsefesi, konuları ve mazmunlar dünyası yüzyıllar
boyunca neredeyse hep aynı kalmış; hükümdar şahsiyeti ile şair kimliği arasında sanatsallığın kendini
hissettirdiği ifadeler sunan sultanlar da yine anlatımlarını divan şiirinin estetiği çerçevesinde
şekillendirmişlerdir.
Siyasi ve askeri alanda olduğu kadar edebiyat sahasındaki başarılarıyla da Osmanlıyı büyük bir medeniyet
hâline getirmekte birinci derecede paya sahip sultan şairler, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bir
şikâyet merci olan sultanların hayata dair şikâyetlerinin neler olduğu hususu ele alınırken 14. yüzyıldan
itibaren şiir yazan sultan şairlerin divanlarından yola çıkılmıştır. Bu divanlarda yer yer özgün bir üslupla
işlenen şikâyet unsurlarının Türk edebiyatının bilgi, kültür ve birikimini yansıttığı ve çoğunlukla
muhayyel bir anlatımla ifadesini bulduğu görülmektedir. Ayrıca divanlardaki hoşnut olmama, yakınma
içerikli manzumelerde, geleneksel şikâyet konuları dışında, zaman zaman şairlerin reel hayatıyla örtüşten
anlatımlar da dikkat çeker. Çalışmamızda divan tertip eden sultan şairlerden Fatih Sultan Mehmet (Avnî),
Cem Sultan (Cem), II. Beyazıt (Adlî), Kanuni Sultan Süleyman (Muhibbî), I. Ahmed (Bahtî), Cihan Şah
(Hakîkî) ve Kadı Burhaneddin’in şiirleri sevgiliden, felek ve devrandan, rakip-ağyardan, gönülden şikâyet
başlıkları altında değerlendirilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Klasik Türk şiiri, sultan şairler, divan, şikâyet

COMPLAINT CONCEPT IN SULTAN POETS

Abstract
It is possible to see many rulers with artisan aspects in all periods and areas of history. Almost all sultans
since Murat I in the Ottoman Empire; not only values science, art and literature greatly and supports
artists; they themselves are more or less engaged in poetry. Moreover, as most sources allied with, both
their poetry abilities and the quality and quantity of their poems are at a level to compete with other divan
poets. Sultan poets who inherited not only the reign, but also the poetism from the ancestor; they express

424
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
their personal troubles or thoughts about life within the limits of tradition. Because the life view,
philosophy, subjects and world of proposition of Divan literature have remained almost the same for
centuries; the sultans, who presented expressions that artisticity made itself felt between the monarch
personality and the poet's identity, also shaped their narrations within the framework of the aesthetics of
divan poetry.
Sultan poets, who have a primary share in making the Ottoman Empire a great civilization with their
achievements in the field of literature as well as in the political and military field, are the subject of this
work. While addressing the issue of what are the complaints of sultans who are a complaining authority
about life, it is based on the divans of sultan poets who wrote poems from the 14th century. In these
divans, it is seen that the complaint elements processed in a unique style reflect the knowledge culture
and background of Turkish literature and mostly find the expression with an imaginary expression. In
addition, in poems containing discontent and complaint in the divans, apart from the traditional
complaints, the expressions that sometimes overlap with the real life of the poets also draw attention. In
our study, the poems of Fatih Sultan Mehmet (Avnî), Cem Sultan (Cem), II. Beyazıt (Adlî), Kanuni
Sultan Süleyman (Muhibbi), I. Ahmed (Bahti), Cihan Şah (Hakîkî) and Kadı Burhaneddin were evaluated
under the titles of complain about lover, destiny and fortune, rivals and heart.

Keywords: Classical Turkish poetry, sultan poets, divan, complaint

GİRİŞ

Osmanlı Devleti’nde saray ve çevresi şiire büyük ilgi duymuş; özellikle sultanlar ve şehzadelerin önemli
bir çoğunluğu şiir yazıp divan tertip etmiştir. Timurlu hükümdarı Hüseyin Baykara, Çağatay Türkçesi ile
şiirler yazan Özbek hükümdarı Şiban Han ve Ubeydullah Han, Bâbür Han ve oğlu Kâmrân Mirzâ, İran-
Türk hükümdarı Şah İsmail, Mısır’da ilk Türkçe şiirleri yazan Sultan Kayıtbay, Kırım Hanı Gazi Giray
hem devlet adamı hem de şair kimlikleri ile karşımıza çıkar. Anadolu’da ilk divan, hükümdar bir şair olan
Kadı Burhaneddin tarafından kaleme alınır. Osmanlı sahasında ise II. Murad- Murâdî, Fatih Sultan
Mehmed-Avnî, II. Beyazıd- Adlî, Cem Sultan-Cem, Yavuz Sultan Selim- Selîmî, Kanuni Sultan
Süleyman- Muhibbî, II. Selim-Selîmî, III. Murâd- Murâd/Murâdî, III. Mehmed Adnî, I. Ahmed-Bahtî, II.
Osman-Farîsî, IV. Murâd- Murâdî, IV. Mehmed-Vefâî, II. Mustafa-Meftûnî/İkbâlî, II. Ahmed-Necîb, III.
Mustafa-Cihângîr, III. Selim-İlhâmî, II. Mahmud-Adlî ve V. Mehmed Reşad şair padişahlar olarak klasik
Türk edebiyatının güçlü şairleri arasında yerlerini alır (Yavuz, 2014: 14).
Bir devletin gücü, ürettiği kültür ve medeniyetin varlık değerleri ile ölçülmektedir. Osmanlı sultanlarının
siyasi ve askeri zaferlerini besleyen kültür ve sanat unsurları da devletin ihtişam seyrinde önemli bir yer
tutar (Pala, 2010: 4). Bu sebeple bir taraftan eserleri ile edebiyat geleneğine iştirak eden sultanlar, diğer
taraftan sanat, dil ve şiirin güçlenmesi için büyük bir gayret gösterirler. Örneğin; Türkçe eser telifi
isteyerek Arapça, Farsça eserlerin tercüme edilmesini sağlamak, yazdırdıkları eserlerin sahiplerini
ödüllendirmek, düzenledikleri ilim ve şiir meclisleri ile kültür ve edebiyat faaliyetlerinin hamisi olup ilim
ve sanatla uğraşanları teşvik etmek gibi yaklaşımlar, ilim ve sanat açısından oldukça önemli neticeler
sağlar.
Yüzyıllar boyu bir cihan devleti olan Osmanlının savaşlar ve devlet işleri ile bir ömür geçiren
sultanlarının şiire zaman ayırabilmeleri, üstelik bu şiirlerin hem nitelik hem de nicelik hususiyetleri
425
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
bakımından devirlerindeki pek çok şairden üstün olması dikkat çekicidir. Bu noktada devlet idaresindeki
zorlukların, savaşlar, isyanlar gibi birçok gerilimli olayın sanata ve özellikle de edebiyata yönelimi
arttırdığı; yani şiirin aslında huzur bahşeden asude bir liman olarak görüldüğü söylenebilir. İlim, kültür ve
siyasi hayatın yanında edebiyat ve birçok sanat dalında başarılı işlere imza atabilmek ise, yüksek bir bilgi
ve kültür birikimine sahip olmanın tezahürüdür.
Sultan şairlerin sözün de sultanı olma hususiyetleri, sanatçı şahsiyetleri kadar şehzadelik dönemlerinde
seçkin hocalardan aldıkları eğitimle mümkün hâle gelir. Devrindeki ilim, fikir ve sanat hocalarının
eğitimiyle yetişen sultanlar, yüksek bir medeniyetin kültür ve sanat anlayışıyla beslenir. Almış oldukları
eğitimle dönemlerinin ilimlerine, Arapça ve Farsçaya vakıf olmaları gibi pek çok sebep anlatımlarının ve
kelime dünyalarının zenginliğine; dolayısıyla duygulanımlarını rahatça ifade edebilmelerine imkan verir.
Döneminin ilimleriyle mücehhez sultanlar, edebiyat sahasında da yeteneklerini sergiler (İnalcık, 2003: 9-
13).
Sultan şairlerin divanlarına bakıldığında çoğunlukla geleneksel şiir anlayışı neticesinde şekillenen
anlatımlar karşımıza çıkar. Klasik Türk edebiyatının estetik algısı çerçevesindeki bu ifadeler, toplumsal
hayata dair birçok motifin eklenmesi ile ve genellikle doğrudan değil metaforik ve mecazlı kullanımlarla
karşımıza çıkar. Ancak her insan gibi yenilgileri, pişmanlıkları, kaygıları olan sultanların başka birçok
temanın yanı sıra şikâyet içerikli şiirlerinde de mecazi anlatımlar, yer yer somut gerçekliklere bağlı olarak
sunulur.
Şikâyet, hâlden hoşnut olmama, sızlanma, yakınma anlamlarına gelir. Bu yönüyle şikâyet aslında bir
zafiyetin neticesidir. Halbuki Türk devlet geleneğinde oturduğu makam bakımından eşsiz sayılan,
kimseye eşit olmayıp herkesten üstün kabul edilen, mutlak gücün, otoritenin ve II. Mehmet’ten itibaren de
devletin tek sahibi olan padişahlar, eski Türklerdeki kut inanışının etkisiyle Tanrı’nın gölgesi, dünyadaki
vekilidir. Onların diğer şairler gibi değerlerinin bilinmeyişinden, yalnızlıktan, hicrandan, sevgilinin
vefasızlığından, yoksulluktan, hakir görülmekten yana bir mihnet içinde olmaları beklenmez. Ancak tüm
o sert, savaşçı ve kahraman mizaçların altında gizli kalan ince bir ruh ve zarif bir aşk anlayışı, sultan
şairlerin şiirleri vasıtasıyla göstermekten çekinmedikleri bir başka yönleri olduğunun da işaretlerini taşır.

SEVGİLİDEN ŞİKÂYET
Divan şiiri geleneğinde ana tema aşktır. Cihan sultanı iken aşk sultanının kulu olan şairlerin şikâyet
mevzuları arasında da aşkın zorlukları ve sevgili ilk sırayı alır. Büyük bir imparatorluğun mutlak hakimi
iken sevgili karşısındaki samimi ve mütevazı eda, en çok şiirlerin şikâyet ihtiva eden mısralarında
belirginleşir. Sultanların dilinde aşk; yüce, tüm güç ve hırslardan uzak, mukaddes bir konuma taşınırken
sözün tesir gücü de anlamlı ölçüde artar. Edebi ve bedii bir tabiata sahip hükümdarlar aşkın türlü
hâllerinden, sevgilinin yaşattıklarından şikâyet ederken anlatılanlar başka şairlerle aynı mecrada aksa da
söz konusu edilen durumlar, daha çok tasavvurî bir duygunun terennümü olur.
Sevgili zalimdir. Aşığın canına kast eder, yaralar hatta öldürür. Aşık ise tüm bunlara katlanmayı görev
kabul eder. Gönül zaman zaman şikâyet etse dahi sevgilinin merhametsizliği ve inayet etmemesi aslında
beklenen, alışılmış bir hâldir. Buna rağmen, mülkün mutlak hakimi de olsa aşık, talihinden aşk derdinden,
yârin ilgisizliğinden, gam ve mihnet içinde olmaktan yakınır.

Kılur dil derd-i dil-berden şikâyet

Nice bi-rahmdur kılmaz inâyet Cem Sultan (22.G/1)

426
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Hûn-ı dil yaşunla Adlî gerçi seyl oldı dirîg
Kanlu yaşun göricek rahm eylemez cânân sana Adlî (4.G/7)

Gönlün tüm feryat, figanlarına kayıtsız kalan sevgilinin derde derman olmayışı, cevr ü cefası, işveli ve
nazlı oluşu, kanlı gözyaşları akıtan aşığın sinesinde hasret yaraları açması, bir merhabayı bile esirgemiş
olması gibi tavırlarının dışında en çok şikâyet edilen hususların başında sevgilinin vefasızlığı gelir.

Kulunam dedim yüzüme bakmadı

Âh kim bir merhabâyı çok görür Cem Sultan (73.G/2)

Gönül feryâda geldi sabra tâkat kalmadı cânâ

Benem hasta meded derdüme dermân salmadı cânâ Bahtî (2.G/1)

Gehî cevr ü cefâ ider gehî şîve vü nâz ider

Beni ferdâya salar neylesem ol pür-cefâ güzel Bahtî (12.G/2)

Ey cefâ-hu hâtırum derd ile mahzûn eyledün

Zahm-ı sînemden gözüm yaşın ciger-gûn eyledün Avnî (38.G/1)

Dâg-ı hasret çünki ol yârun gamıdur âşıka

Gel bu hasret dâgını bu cân-ı ser-gerdâna sor Cihan Şah (26.G/5)

Yakamı çâk eyledün feryâd elinden ey perî

Cân ü dil yandı tutuşdı it mürüvvet bî-vefâ Bahtî (1.G/2)

Vefâsın görmedimse n’ola yârun

Cefâ eksük degül epsem bizümle Muhibbî (68.G/127)

Geçdi ömrüm âh kim mihr ü vefâyı görmedüm

Niçe yıldur hasta dil yatur devâyı görmedüm Muhibbî (151.G/1)

Sevgili, aşığını hiç yâd etmemesi; naz ve azarlamaları ile büyük bir gam sebebi olur. Ancak ne naz ne de itâb hâli,
en dayanılmaz tavır olan tegafülden daha kötü değildir. Sevgilinin ilgisine işaret sayılır ve bir olumsuzluk olarak
görülmez. Dolayısıyla yârdan gelen her türlü ezanın, bir şikâyet sebebi olmaması gerektiği ifade edilir. Şairler,
şikâyet yerine tahammülü tercih ettiklerini sıkça vurgular.

Yârun gamında kılma şikâyet Hakîkîyâ

Yârun gam u firâkı çü nâz u itâb imiş Cihan Şah (32.G/6)

Yâd itdi bini itmedi yâd ol lebi mey-gûn

Yâd itmedügini hele ben yâd idiserem Kadı Burhaneddin (14.G/5)

Klasik edebiyatın kültürel mirası olan kıssalar, efsane ve hikayeler de sultan şairler tarafından ustaca
zikredilir. Kaysın macerası anlatılırken şair, gam çöllerinde aklını yitirmesine sebep olan Leyla misali
sevgiliyi sorumlu tutar. Kimsenin kendisi kadar büyük bir aşk derdine düşmediği için anlaşılamadığına
dair şikâyetlerini zikreder ve Mecnun’un bu konuda söyleyecekleri merak konusu olur.
427
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Gam beyâbânında şeydâ idüp ey Leylî-hırâm

Akl ü hûşumdan ayırdun beni mecnûn eyledün Avnî (38.G/2)

İy Muhibbî bilmedi aşk içre kimse hâlüni

Derdini Mecnûna takrîr eyle bârî ol ne dir Muhibbî (81.G/5)

Hayatın belli evrelerinde hissedilen yalnızlık, herkesin zaman zaman şikâyet ettiği bir hâldir. Hatta
etrafında, meclislerinde, hizmetinde binlerce insan olan İstanbul Fatih’i sultan da ayrılık sebebiyle yalnız
hissettiğini, yanında yaren olarak sadece gam ve kederin bulunduğunu ifade eder.

Şöyle tenhâdur bu mihnet-hâne-i hecr içre kim

Gussa vü gamdur gelen her gice ‘Avnî yanına Avnî (66.G/5)

İmparatorluktaki en üst iradeyi temsil eden sultan, aşkın sebep olduğu çaresizlikten de şikâyetçidir.

Tâli‘ün yüzi gülüp olmadı handân nideyin

Yüregün derdine bulınmadı dermân nideyin
Kasduna yâr çeker hançer-i bürrân nideyin
Virisersin bu gam u mihnet ile cân nideyin
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül Avnî (Mur/3)

FELEKTEN, DEVRANDAN ŞİKÂYET

Felekle ilgili şikâyetlerin temelinde, göğün tabakalarındaki çeşitli yıldız ve gezegenlerin insan mizacına
ve kaderine etki ettiğine dair inanışlar mevcuttur. Dünyanın etrafında sürekli dönen gök tabakalarındaki
Ay, Utarid, Zühre, Güneş, Merih, Müşteri ve Zuhal göğün ilk yedi tabakasında sıralanırken sekizinci katta
sabit yıldızlar ve burçlar yer alır. Dokuzuncu felek ise, bu gök cisimlerinin aksine dönüşünü batıdan
doğuya değil, doğudan batıya doğru gerçekleştirmektedir. Bu ters hareket de hem kuşatmış olduğu diğer
tabakaların dönüşü zorlaştırmakta hem de insanların bahtına yönelik bir müdahale sayılmaktadır (Kurnaz,
1995: 306).
Yaşanan olumsuzluklardan sorumlu tutulan, suçlanan, kötü sıfatlarla hitap edilen felek, aslında insanın
sorumluluğu bir başkasına yöneltme isteğinin sonucudur. Bir yandan yaşadığı hâlden mustarip insan,
kendinden büyük ve daha doğumundan itibaren tesiri başlayan gücün karşısındaki acizliğini beyan
ederken diğer taraftan kusur ve yanlışların başka bir unsura mal edilmesi ile olayların kendi iradesiyle
gerçekleşmediğini söylemiş olur. Böylelikle o, öz müdafaasını mümkün kılan bir izah yapar. Klasik Türk
şiirinde de şairlerin feleği ithamları, kendi vicdanları ve toplum gözünde aklanmayı; dolayısıyla bir
tazyikten kurtulmayı mümkün hâle getirir.
Kozmik bilgilere yüzlerce yıl eklenmiş kültürel bilgi ve inanç, edebiyatta anlatıları şekillendirir. Diğer
divan şairleri gibi, sultan şairler de bu doğrultuda, kozmik âlemin edebiyattaki tezahür seyrine uygun
olarak felekten şikâyetlerini dile getirir. Evrene diğer şairlerden farklı bir noktadan bakmasına rağmen,
kendi perspektiflerini yansıtamayan sultan şairler, benzer bir estetik anlayış çerçevesinde anlatımlar
sunar. Felek, gam ve kederin müsebbibi görülür ve feleğin ezasının sultan- bende, zengin-fakir herkes için
olduğu söylenir. Bazen de yaşanılanların İlahi bir takdirin neticesi olduğu; bu sebeple yıldızlardan,
felekten şikâyet edilmemesi gerektiği vurgulanır.
428
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Kimseyi âlemde hergiz kılmamışsın şâd-mân

Ah idüp ağlar elinden bende vü sultân felek Cem Sultan (8.K/14)

Çün felekden ‘Avnîyâ gamdur irişen âh ile

Bu perîşân-hatt olan evrâkı ber-bâd eylegil Avnî (44.G/5)

Gehi vasl ü gehi fürkat zihî takdîr-i Rabbânî

Şikâyet eyleme Adlî kevâkibden feleklerden Adlî (109. G/7)

Hazin hayat yolculuğunda, kaderi ile ilgili şikâyetlerinde oldukça haklı olan Cem Sultan da kara
bahtından ve kendisini belaya, derde müptela kılan felekten yakınırken en büyük acılarından birinin
sebebi olan, oğlu Oğuz Han’ın ölümünü zikreder. Altı yaşında öldürülen Oğuz Han’ın feci haberi
karşısındaki duyguları ve vatan hasretinin acısı, felek redifli mersiyesinde mısralara dökülür.

Bahtum gicesinden togalı mihr-i belâ-tâb

Gün gibi ayân oldı el-leyletü hublâ Cem Sultan (6.K/37)

İy dostlar görün yine bu bî-vefâ felek

Kıldı belâ vü derde beni mübtelâ felek Cem Sultan (10. K/1)

Sinemi çâk eyle cânum hâk ü gönlüm derd-nâk

Çünki Oguz Hânum oldı hâk-ile yek-sân felek Cem Sultan (8.K/12)

Cem Sultan, taht üzerindeki iddiasının ardından başarısızlığa uğrayıp Osmanlı ülkesinden kaçar. O
zamandan itibaren sık sık yabancı bir diyarda büyük sıkıntılarla geçen zamanların, firkatin,
mücadelelerin, kafirlerin elinde esir düşmenin müsebbibi olan felekten şikâyet eden Cem, en sonunda
yaşadıklarının İlahi bir takdir olduğunu söyleyerek kaderine rıza gösterir. Allah’ın en yüce irade sahibi
olduğunun idraki içinde, ebedi bir gücün varlığına sığınarak teselli bulur. Kabe’de bulunduğu anları
hasretle anar. Bir Müslüman için en büyük zorluğun ezan sesini duyamadan yaşamak olduğunu anlatır.
Satırlarda hissedilen samimiyet, sıcaklık ve şiirin yazılma sebebi olan hadiselerdeki dram yoğun biçimde
hissedilir.

Küffâra esîr eyledün İslâm ehlini

Bir sora göre kimse görir mi revâ felek Cem Sultan (10.K/7)

Salalıdan beni girdâb-ı Fireng-istâna sen

Gözlerümden kanlu yaş deryâ gibi akar felek Cem Sultan (8.K/18)

Kudret-i Hakdur bana bu ey felek senden degül

Yazılanı çünki âhir göriser her ser felek Cem Sultan (8.K/22)

Küffâra esîr etti beni çarh-ı bed-endîş

Ol dem kanı kim mesken idi Ka’be-i ulyâ Cem Sultan (6.K/58)

Müslim olana olmaya bundan katı müşkil

429
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Kâfir gazab eyleyicek ol kıla müdârâ Cem Sultan (6.K/60)

İrişmeyeli gûşuma âvâz-ı müezzin

Her kanda bakam gözde uçar sahn-ı musallâ Cem Sultan (6.K/61)

Devrandan ve içinde yaşanılan zamandan şikâyet de divan şairlerinin sık sık dile getirdikleri bir
mevzudur. Bu şikâyetlerde şair, daha çok devrin yönetiminden şikâyet etmekte, ancak bunu söyleyecek
cesareti bulamadığından özneyi değiştirmektedir (Beyzadeoğlu, 1996: 17). Sultan şairlerin divanlarında
ise az yerde karşımıza çıkan âlem, devran, zaman, eyyam gibi kavramlarla ilgili şikâyetlerde bazen
kaderden bazen de dünya hayatının zorluklarından şikâyet edildiği görülür. Sevgilinin gamı yetmezmiş
gibi gaddar âlemin ettiği cevr ü cefanın sebebi sorgulanır. Dünyada hiç kimsede iyilik gibi bir erdemin
kalmadığı söylenirken eyyam yani zaman kan davalı olunan bir kişi gibi düşünülür.

Bana yârüm ġamı yetmez mi bütün âlemde

Cevr itdügi nedür âlem-i gaddâr bana Adlî (6.G/3)

Hayfâ ki kalmadı kerem ehl-i cihânda hîç

Her kime kim kerem disem eydür ki ben kejem Cem Sultan (10.K/39)

Kanlusu gibi yakamı elden komaz eyyâm

Ben kavmını öldürdüm anun zulm-ıla güyâ Cem Sultan (6.K/46)

GÖNÜLDEN ŞİKÂYET
Divanlardaki şikâyet mevzularından biri de gönüldür. Şairin yaşadığı acıların, vefasızlık ve bahtsızlıkların
sebebi, yani aşk etrafında şekillenen şikâyetlerin asıl sorumlusu odur. Perişan, hasta, mahzun, dertli ve
virane olarak tasvir edilir. Şaşkın ve divane bir hâlde olduğu söylenir. Zülfün zincirleri ile bağlanmış bu
divane, ne yaşarsa yaşasın hiç akıllanmaz. Sevgilinin cefası, düşmanların ayıplamaları, ayrılık acısı
yetmezmiş gibi gönlün zafiyeti de türlü dertler arasındadır. Gönül dışında, aşığın sinesindeki aşk ateşi,
gözyaşları ve yakıcı ahları da el birliği içinde aşığı yakıp yıkmaya çalışır.

Nice kim zencîr-i zülfün bendini dâyim çeker

Vâlih ü dîvâne gönlüm hîç uslanmaz benüm Adlî (89.G/4)

Cevr-i dilber ta‘n-ı düşmen sûz-ı fürkat za‘f-ı dil

Dürlü dürlü derd içün yaratmış Allahum beni Avnî (76.G/2)

İhtiyârum kalmamışdur Hak bilür

Kılalı gönlüm tapunı ihtiyâr Kadı Burhaneddin (277.G/3)

Osmanlı tahtında en uzun süre kalan ve devletin sınırlarını en üst noktaya çıkaran, devletleri dize getiren,
imparatorluğun altın çağının hükümdarı Muhteşem unvanlı Sultan Süleyman, aşk konusunda gönlüne söz
geçirememekten, onun bir türlü uslanmayışından şikâyet eder.

Gûş eylemedün pendümi hâlin beter olsun

Kaç kerre didüm uğrama ışkun yöresine Muhibbî (165.G/4)
430
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

RAKİPTEN, AĞYARDAN ŞİKÂYET

Klasik Türk şiirinde rakip; aşık ile yarışan, sevgiliye ulaşmayı engelleyen, olumsuz vasıflara sahip bir
tiptir. Aşk macerasında en az sevgili kadar zorluk çıkaran ve eziyet çektiren rakip, sevgilinin yanından bir
dem dahi ayrılmaz. Aşığın en büyük üzüntü sebeplerinden biri de rakiplerle ilgilenen sevgili olur.
Rakip, vuslat yolundaki en büyük engeldir. Gönlün sevgilinin kokusu ile avunmasına bile izin vermez. O,
İblis’in Âdem’i Cennet’ten uzaklaştırdığı gibi, aşığı sevgilinin mekanından ayrı tutar. Sevgili, zaman
zaman aşığın hâlini görüp feryatlarını işittiğinde az da olsa merhamet göstermesine rağmen rakip, taş
kalplidir; merhametsizdir. Tüm bunların yanında, güle benzeyen sevgilinin hoş nağmeler terennüm eden
aşık yerine, karga misali rakibe kulak vermesi de yine bir şikâyet sebebi olur.

Saçun sevdâsın itmekde gönül bir bûya kâni‘dür

Benüm baht-ı siyâhumda rakîb ana da mâni‘dür Avnî (26.G/1)

Çıkardı Âdemi cennetden İblîs

Rakîb itdi beni kûyından ihrâc Muhibbî (284.G/4)

Âhum işitdükce rahm ider nigâr ammâ rakîb

Rahm kılmaz bâda itmez çünki seng-i hâra meyl Avnî (46.G/3)

Nâlemi işitmeyüp zâg-ı rakîbi gûş ider

Ol güle gelmez belî murg-ı suhan-dândan abes Adlî (13.G/2)

Aşığa yâr olmayan cevr ü cefayı meslek edinen vefasız sevgili; rakiplerle, ağyarla gezip eğlenmekte aşığı
hicran derdiyle baş başa bırakmaktadır.

Hecr bî-dâdına ülfet dutmış idi ‘Avnînün

Gayrlarla ‘ayş idüp hâlin diger-gûn eyledün Avnî (38.G/6)

Sevgilinin mahallesinden ayrılmayıp artık oradakilere oldukça aşina hisseden şair, o yerin bir parçası
olmasına rağmen bir türlü kabul görmemekten; yani ağyar muamelesine maruz kalmaktan yakınır.

Mahallen halkı incidür beni bilmezlige urup

Ne müşkildür cefâ irmek kişiye âşnâsından Avnî (64.G/3)

Dost dediğinin düşmanlık etmesi, yâr dediğinin kendisini ağyar görmesinden mustarip şairler; bazen
yardım istedikleri kişilerden medet görmeyişlerini bazen de tek dost bildikleri sevgili sebebiyle herkesin
düşman olduğunu anlatır. Güvenip sığınılan insanlardan gelen ihanet, dert ortağı bulamama gibi sebepler
de yakınmalara neden olur.

Her kime ki ben yâr direm ol bana ağyâr

Her kime ki ben dost direm ol bana adâ Cem Sultan (6.K/55)

Her kime meded dirsem urur başuma sengi

431
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ben haste-dile kimesne rahm itmedi aslâ Cem Sultan (6.K/36)

‘Işk içinde kimi yâr idem kime hâlüm diyem

Düşmen oldılar senünçün dostum ‘âlem bana Avnî (3.G/6)

Her kime yakma beni didüm oda yakdı beni

Bir benüm yanduğıma yanıcı yok âh bana Cem Sultan (6.G/4)

Dostlar düşmen olupdur yine ol yâr bana

Hele yâr itdügini eylemez agyâr bana Adlî (6.G/1)

Kendi trajik hayat hikayesinde belki de şikâyet etmekte en çok hakkı ve sebebi olan sultan, Cem’dir.
Ondaki şikâyetlerin ardında çoğunlukla bir pişmanlık duygusu hissedilir. Gurbette merhaba diyecek bir
dost bulamamaktan, düşmanların arasında yaşamak zorunda kalmaktan dolayı o, yalnızca kendini
sorumlu tutar.

Düşmenler içre niçe aceb hâle uğradım

Bir dost yok kim eyleye bir merhabâ dirîğ Cem Sultan (6.K/19)

Kendü elimle başuma aldum belâları

Kendimden oldı bana bu cürm ü hatâ dirîğ Cem Sultan (10.K/22)

Oldum esîr kâfire nâ-gâh bî-günâh

Kendü elimle ayağıma balta urdum âh Cem Sultan (6.K/26)

SONUÇ
Klasik Türk edebiyatında şairler, klişeleşmiş bir estetik sistemin sağladığı imkanlar çerçevesinde,
şiirlerinde incelik ve derinliği yakalamaya çalışırlar. Hakikat-mecaz arasında gidip gelen divan şairleri
gibi sultan şairlerin de ruh dünyalarını, döneminin şiir zevki ve sanat anlayışına uygun ifadelerle
terennüm ettikleri görülür. Onlar, bazen şiirlerinde kendi hayatlarından gerçek kesitler sunarken bazen de
somut gerçekliklerden uzak, muhayyel durumları zikrederler. Her daim reel veya orijinal olmasa da
özellikle bazı mefhumların sultanların dilinden ifadesi, daha renkli ve daha anlamlı olur.
Ömrü zafer, başarı, zenginlik içinde geçen sultanların şiirlerine bakıldığında genel olarak sevgiliden, aşk
derdine duçar olmaktan, ayrılıktan, gönülden, anlaşılamamaktan, rakip ve ağyardan, dünyadan (devran),
felekten, düşmanlık edenlerden şikâyet ettikleri görülür. Onlarda şikâyet sebebi olarak ön plana çıkan bu
ve benzeri konularda toplumsal sorunlar değil, bireysellik hakimdir.
Şikâyetin alt metninde aslında bir yardım beklentisi, sorunların çözümsüzlüğü karşısındaki çaresizlik hissi
vardır. Ancak güç ve otoritenin mutlak sahibi sultanların bu şikâyetlerinin genel havasında, böylesi bir
acziyetten ziyade, geleneğin sunduğu hazır malzeme ile sanat yapma gayesi hissedilir. Şikâyet edilecek
bir hâl içinde olmaması beklenen sultanların kullanmış olduğu dil ve mazmunlar da geleneğe bağlıdır.
Sultan şairlerin şikâyet nedenleri, diğer şairlerden büyük farklılıklar göstermez. Divan şairlerindeki hak
ettikleri yere gelememekten, değerinin bilinmemesinden, fakirlikten, yönetimden, yolsuzluklardan,
haksızlığa uğramaktan kaynaklanan gerçek hayata dair yakınmaların yerini, sultan şairlerin hakikatte
432
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
yaşanması pek de mümkün görünmeyen dertlerinden şikâyetler alır. Onlar; aşk derdi, sevgilinin
vefasızlığı, rakipler gibi aslında çokça söz ettikleri durumlardan azade olmalarına rağmen, yine bu
muhayyel dünyayı anlatırlar. Yani şikâyet konuları, sultan şairlerin hayatlarındaki gerçekliklerden
oldukça uzak bir şekilde işlenir. Bu genel duruma karşın zaman zaman, Cem Sultan’da olduğu gibi,
yaşanmışlıkların ıstırabı ile daha sahici ve samimi şikâyetlerin de yükseldiği görülmektedir.

KAYNAKÇA

Alpaslan, Ali (1977). Kadı Burhaneddin Divanından Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Bayram, Yavuz (2018). Adlî Divanı. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Beyzadeoğlu, Süreyya Ali (1996). Sünbülzade Vehbî Lutfiyye. İstanbul: Cihan Yayınları.
Doğan, Muhammet Nur. Avnî (Fâtih) Dîvânı. www.kulturturızm.gov.tr. Erişim tarihi: 01.12.2020.
Ersoylu, İ. Halil (2013). Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Göktürk, Mete (2011). Aşkın ve Şiirin Sultanı Kanuni. İstanbul: Avrupa Yakası Yayınları.
İnalcık, Halil (2003). Şair ve Patron. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Kayaalp, İsa (2019). Bahtî Dîvânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Koçu, Reşat Ekrem (2016). Âşık ve Şair Padişahlar. İstanbul: Doğan Yayınları.
Kurnaz, Cemal (1995). “Felek”. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt.12. s. 306-307. İstanbul: TDV Yayınları.
Kut, Günay (2000). “Payitaht İstanbul’un Sultan Şairleri. (Seyf Ve’l Kalem Sahipleri)”. İlmi
Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri. 0/9. s.161-178.
Macit, Muhsin (2002). Karakoyunlu Cihan Şah ve Türkçe Şiirleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
Pala, İskender (2010). Şair Fâtih: Avnî. İstanbul: Kapı Yayınları.
Yavuz, Orhan (2014). Muhibbî Dîvânı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.

433
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The Effect of Rosemary and Clove Essential Oils on Some Microbiological, Chemical and Sensory
Properties of Fish Balls Made from Fresh Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss)

Dr. Pelin Demir

0000-0002-0824-1672
Muhsin Mutlu
0000-0003-2097-7217
Selçuk Alan
0000-0002-4473-7835
Fırat University
Mehmet Emin Aydemir
0000-0002-5849-1741
Harran University
Prof. Dr. Ali ARSLAN
Fırat University

Abstract
In this study, microbiological (total mesophilic aerobe, psychrophile, coliform, anaerobe, Staphylococcus-
Micrococcus, yeast and mold), chemical (pH, dry matter, ash, salt, TVB-N, TBA) and sensory (color,
appearance, smell, crispness, flavor, general taste) changes occurring during on day 16 storage period in
fish balls obtained from rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) using rosemary and clove oil extracts were
investigated. Rainbow trout fillets were minced and three different meatball groups were formed as the
control group (K), the group with rosemary essential oil (A) and the group with clove essential oil (B)
with different additives. All meatball samples were kept at 4±1°C and evaluated periodically as
microbiological, chemical and sensory. As a result of the analysis, it was observed that the total number
of mesophilic aerobes, psychrophils, coliforms, Staphylococcus-Micrococcus, yeast and molds in group B
were lower than the other groups during storage (P < 0.05). During the storage period, it was determined
that the total volatile basic nitrogen (TVB-N) and thiobarbituric acid index (TBA) increased gradually in
all groups, and significant differences found between groups (P < 0.05). According to the sensory
evaluation results, it was seen that the shelf life of fish balls was on day 6 for the control group, on days
12 for fish balls treated with rosemary essential oil, and on days 16 for fish balls treated with clove
essential oil (P < 0.05). As a result, it has been observed that adding rosemary and clove essential oils to
fish balls has a positive effect on the shelf life of the product.

Keywords: Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss), fish balls, rosemary, cloves, microbiological quality,
chemical, and sensory quality

434
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

1. INTRODUCTION
Adequate and balanced nutrition is one of the essential particulars for continuation of a healthy life
(Arslan, 2020). With the understanding of importance of healthy nutrition, orientation towards healthy
food has increased. (Keser, 2020). With the richness of nutrients they contain, sea products is one of the
healthiest foods that come first in the nutritional diet, and fish takes the first place in this food group.
(Kaya et al, 2004; Mutlu and Bilgin, 2016; Varlık C, 2004). Annual fish consumption per person
throughout the world was 9.9 kg in 1960s, 14.4 kg in 1990s, 19.7 kg in 2013, nearly 20 kg in 2014 and
2015 and it is anticipated that annual fish consumption per person in year 2019 was 80 kg in countries
such as Japan and Norway, 40 kg in Spain, 23 kg in Greece, 19 kg throughout the world, and 25 kg in EU
(FAO, 2019). Fish consumption per capita in Turkey varies in the interval of 6-8 kg. Oncorhynchus
mykiss is the most grown species in inland waters, and production of Oncorhynchus mykiss has increased
in the post-2002 period and reached 128 thousand tons in 2013. Production of Oncorhynchus mykiss has
been around 110 thousand tons in recent years. (Turkish Statistics Institute, 2019b).

Nowadays as there is an increase of the working population, the trend towards ready-to-eat foods,
especially natural, additive-free, practical and ready-to-eat products has increased (Kılınççeker and
Karahan, 2019; Keser, 2020). Fish that is among sea products has a wide range with regards to ready
food. Oncorhynchus mykiss which is raised in our country takes its place in both domestic and foreign
markets as live, fresh, chilled, frozen, smoked, smoked canned food. Products such as fish bacon, stuffed
fish, fish doner, paté, sausage, trout caviar, fish balls, ham, fish crackers, trout cake, trout puff pastry,
croquette are also made using oncorhynchus mykiss ( Keser, 2020).

Natural and synthetic additives are preservatives that have been used in foods for years. But the use of
synthetic based preservatives has been limited due to their negative effects on human health and the trend
towards natural and antimicrobial additives has increased (Mutlu and Bilgin 2016; Öz, 2017).
Antimicrobial compounds of plants are mostly found in the essential oil part. Essential oils are usually
obtained in the form of water vapor distillation (Öz, 2017). Rosemary, thyme, sage, clove and garlic are
among the plant species used as natural antioxidant sources in sea products (Erkan 2012; Çetinkaya 2013;
Mutlu and Bilgin 2016). Carnosic acid, carnosol and rosmarinic acid are antioxidant compounds found in
the structure of rosemary and are used commercially (Önenç and Açıkgöz, 2005; Yanishlieva et al.,
2006). The antimicrobial activity of cloves is eugenol, oleic acids and lipids found in essential oils
(Nzeako et al. 2006). These substances are compounds that are accepted by the United States and FDA in
GRAS (Generally Regarded As Safe) status (US FDA, 2011).

In this study, it was aimed to determine the effect of rosemary and clove essential oils on microbiological,
chemical and sensory quality properties of fish balls obtained from rainbow trout (Oncorhynchus mykiss).

2. MATERIAL AND METHOD

2.1. Material

Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) used in this study were obtained obtained from a private facility
maked fish production in Elazig. Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) was brought to Fırat University,
Faculty of Veterinary Medicine, Department of Food Hygiene and Technology within the framework of
435
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
the cold chain rules and kept in a refrigerator at 4±1° C during preparations. After removing the head and
internal organs of the skinned fish, their fillets were obtained. Afterwards they were boiled in boiling
water for 3 minutes and it was turned into minced meat by passing it through a meat grinder with a
diameter of 3 mm.
Formulation and Preparation of Fish Balls
Materials: 1 kg of fish meat boiled in water, 3 boiled potatoes (54 g), 2 onions (2 g) grated, 2 slices of
loaf bread (18 g), 1 bunch of parsley (43 g), 5 g seven spring, 5 g cumin, 5 g black pepper (Bağdat,
Turkey), 20 g salt (Billur, Turkey), 10 g olive oil (Komili, Turkey), egg (Keskinoğlu, Turkey),
breadcrumbs (Bağdat, Turkey).
After the fish meat was minced, the spice mixture (cumin, allspice, black pepper), salt, olive oil and other
ingredients (boiled potato, onion, loaf bread, parsley, egg) were added and mixed homogeneously. Fish
ball samples were divided into 3 groups. Control group (K) was formed and by adding 250 mg/kg
(Kalsec, 20-01) of rosemary oil to fish balls prepared with same mixture second group (A) was formed
and by adding ve 250 mg/kg clove oil (Kalsec, 06-01) third group (B) was formed. The fish balls
weighing approximately 25 g from the fish ball mixture were weighed, shaped by hand and placed in
styrofoam plates, and the plates were covered with stretch film and kept at 4 ± 1 ° C. The study was
conducted in 3 repetitions. Fillet (raw fish) samples were analyzed microbiologically and chemically on
day 0, while fish ball samples were examined for microbiological, chemical and sensory on 0, 2, 4, 6, 8,
10, 12, 14 and 16 days of the storage.
Before the study, a preliminary study was conducted to determine quantities of essential oil to be used in
preparation of fish patties with rosemary and clove essential oil additives and as a result, fish ball samples
obtained by adding essential oil with ratio of 250 mg/kg were liked by panelists. For the fish balls
prepared in this study, this result was considered.

2.2. Method
2.2.1. Microbiological Analysis

For microbiological analysis, 5 g of fish ball samples were taken into a sterile stomacher bag and 45 ml of
sterile 0.1% peptone water (LAB, LAB 104, UK) were added and homogenized in a shredder (BagMixer
400, France). Thus, a 10-1 dilution of the sample was prepared. Using the same diluent was made two
serial sowings At the end of the incubation period, petries containing 30-300 colonies were evaluated
(Varlık C, 2004; Harrigan WF 1998).

For counting of total mesophilic aerobic bacteria in samples, Plate Count Agar (PCA) (30±1°C’de 72
saat) (Merck 1.05463, Darmstadt/Germany) (Harrigan WF 1998), for psychoprofile bacteria counting,
Plate Count Agar (PCA) (7 days at 7±1°C) (Merck 1.05463, Darmstadt/Germany) (Harrigan WF 1998),
for counting of coliform group bacteria Violet Red Bile Agar (VRB) (24 hours at 30±1°C) (Sharlau 01-
164, Spain) (Papadopaulos LS,1991), for counting of anaerobic bacteria Anaerobic Agar (Conda
Pronadisa 1000.00, Spain), petri boxes that were cultivated using the medium were left in anaerobic jar. It
is incubated with this jar for 18-48 hours at 35 ± 2 ° C. (Baron EJ, 1994). For counting of
Staphylococcus- Micrococcus microorganisms, Mannitol Salt Agar (MSA) (36-48 hours at 37±1°C)
(LAB, LAB007, UK) (BSI, 1968), for counting of yeast and mold, Dichloran Rose Bengal
Chloramphenicol Agar (DRBC) (LAB, LAB217, UK) (25±1°C’de 5 gün) (ICMSF, 1982) have been
used.

436
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
2.2.2. Chemical Analysis

The pH values of the samples by pH meter (Hanna, HI 2002-02) (AOAC, 1984), dry matter (Anonymous,
2001a) and ash (Anonymous, 2001b) amounts were made according to the method suggested by the
Turkish Standards Institute, the determination of salt amounts was determined according to the Mohr
method (Tolgay Z, 1964). Spectrophotometric method was used to determine the amount of TVB-N
(Varlık, C, 2004). The number of TBA is made according to the method suggested by Tarladgis et al
(1960).

2.2.3. Sensory Analysis

Fish fish ball samples were examined in terms of color, appearance, odor, crispness, flavor and general
taste level. In the evaluation, scoring between 1 and 5 was made. 5 rated as very good, 4 good, 3 normal,
2 bad and 1 as very bad (Kurtcan Ü, 1987). In the sensory analysis, the fish ball samples were first
covered with eggs and then breadcrumbs and fried in hot sunflower oil (Yudum, Turkey) in a Teflon pan
(Tefal, Turkey) until the temperature (175°) turned brown on both sides and subjected to sensory analysis.
Analyzes were sensually evaluated by 5 panelists.

2.2.4. Statistical analysis

Statistical analysis of the data obtained from this study was performed using SPSS 22 (IBM SPSS, IBM
Corporation, USA) package program. Microbiological data were formulated as log 10kob / g and the main
effects of the data were evaluated according to the 3x3x1x9 factorial trial order, following the General
Linear Model (GLM) procedure in terms of interactions between the three variables between application,
storage temperature and sampling days. Groups that differed statistically were subjected to multiple
comparisons using Fisher's least mean square (LSD) test. Statistical significance level was set at 0.05
(Collins, 2009).

3. RESULTS
In this study, changes in microbiological, chemical and sensory properties of fish fish balls obtained from
rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) using rosemary and clove oil extracts were investigated during
storage at + 4 ± 1 ° C. Microbiological analitical findings of experimental fish ball samples are shown in
Table 1, chemical analysis findings are shown in Table 2, and sensory analysis features are shown in
Table 3.

437
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 1. Microbiological analyses results of fish balls during storage at 4±1°C (log10 cfu/g)
Storage Time (Day)
Microorganis Sampl
Fillet
m e Type
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

K 3.11±0.74a 3.84±0.12a 4.00±0.21a 6.65±0.19a NA NA NA NA NA NA

Total
Mesophilic 4.20 A 2.81±0.25b 3.15±0.20b 3.93±0.36b 4.53±0.43b 5.30±0.77a 6.27±0.18a 7.40±0.33a NA NA NA
Aerobe

B 2.13±0.11c 2.58±0.65c 3.07±0.19c 3.56±0.44c 4.26±0.56b 5.09±0.65b 6.15±0.13b 6.94±0.12a 7.05±0.51a NA

K 2.31±0.36a 3.04±0.1a 3.84±0.12a 5.47±0.12a NA NA NA NA NA NA

Psychrophile 3,16 A 2.01±0.12a 3.00±0.18a 3.72±0.39a 4.34±0.13b 5.47±0.58a 6.07±0.25a 7.22±0.39a NA NA NA

B 1.33±0.12b 2.17±0.24b 2.05±0.48b 3.37±0.22c 4.06±0.26b 5.42±0.45b 6.01±0.20b 6.55±0.50a 7.02±0.71a NA

K 2.50±0.26a 3.29±0.10a 4.09±0.17a 5.67±0.30a NA NA NA NA NA NA

Coliform 2.10 A 1.93±0.14b 2.13±0.28b 3.38±0.37b 3.67±0.51b 3.93±0.32a 4.33±0.15a 5.10±0.26a NA NA NA

B 1.38±0.23b 1.83±0.29c 2.28±0.16c 2.88±0.10c 3.09±0.33b 3.75±0.11b 4.04±0.21b 4.73±0.19a 5.14±0.15a NA

K 1.18±0.24a 1.75±0.17a 2.00±0.32a 2.23±0.25a NA NA NA NA NA NA

Anaerobe <1.0 A 1.00±0.19a 1.28±0.24a 1.63±0.24ab 2.20±0.54a 2.43±0.75a 2.65±0.61a 2.88±0.54a NA NA NA

B 1.00±0.28a 1.00±0.55a 1.46±0.12b 1.89±0.29b 2.20±0.27a 2.43±0.45a 2.64±0.59a 2.78±0.35a 3.05±0.27a NA

K 3.42±0.60a 3.97±0.11a 4.44±0.23a 5.09±0.17a NA NA NA NA NA NA

Staphylococcus
2.00 A 2.30±0.52b 2.73±0.75b 2.85±0.38b 4.02±0.36b 4.11±0.55a 4.44±0.33a 4.86±0.18a NA NA NA
- Micrococcus

B 2.04±0.68b 2.31±0.42b 2.55±0.18b 2.98±0.34c 3.14±0.11b 3.58±0.25b 3.85±0.22b 3.94±0.18a 4.01±0.14a NA

K 2.18±0.29a 2.86±0.51a 3.01±0.42a 3.31±0.67a NA NA NA NA NA NA

Yeast and Mold 1.16 A 2.03±0.22ab 2.19±0.20ab 2.48±0.14bc 2.95±0.16bc 3.10±0.20a 3.25±0.33a 3.64±0.41a NA NA NA

B 1.45±0.24b 1.60±0.34b 1.91±0.19c 1.90±0.29c 2.05±0.09b 2.20±0.31b 2.45±0.21b 2.82±0.23a 2.93±0.15a NA

a. b.c: Averages shown with different letters in the same column are different from the other (P<0.05); K: Control; A: Rosemary additive; B: Clove additive; NA: Not Analyzed

438
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 2. Chemical analyses results of fish balls during storage at 4±1°C

Storage Time (Day)

Sampl
Value Fillet
eType
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

K 6.15±0.13a 6.34±0.18a 6.40±0.22a 6.48±0.20a NA NA NA NA NA NA

pH 6.70 A 6.10±0.20a 6.16±0.11a 6.20±0.15a 6.23±0.07a 6.34±0.17a 6.60±0.21a 6.74±0.24a NA NA NA

B 6.00±0.35a 6.10±0.10a 6.16±0.13a 6.21±0.08a 6.25±0.17a 6.41±0.14a 6.49±0.23a 6.63±0.23a 6.67±0.34a NA

K 36.06±0.1 35.37±0.1 32.96±0.1 33.26±0.1

NA NA NA NA NA NA
4a 4a 4a 4a
Dry
Matter 26.12 A 35.73±0.1 34.09±0.1 35.18±0.1 35.96±0.1 33.36±0.1 33.15±0.1 33.02±0.1
NA NA NA
4a 4a 4a 4a 4a 4a 4a
(%)
B 36.11±0.1 34.76±0.1 35.86±0.1 36.65±0.1 34.89±0.1 33.21±0.1 32.25±0.1 33.58±0.1 32.44±0.1
NA
4a 4a 4a 4a 4a 4a 4a 4a 4a

K 2.54±0.05a 2.57±0.04a 2.16±0.06a 2.38±0.01a NA NA NA NA NA NA

Ash (%) 1.72 A 2.98±0.06a 3.06±0.05a 2.80±0.01a 2.94±0.00a 3.07±0.01a 3.16±0.04a 3.18±0.07a NA NA NA

B 3.12±0.05a 3.01±0.01a 3.15±0.17a 3.20±0.02a 3.14±0.05a 3.07±0.01a 3.14±0.07a 3.17±0.64a 3.15±0.21a NA

K 2.03±0.02a 2.16±0.01a 2.23±0.04a 2.40±0.05a NA NA NA NA NA NA

Salt (%) 0.86 A 1.97±0.02a 2.03±0.02a 2.15±0.03a 2.21±0.06a 2.35±0.04a 2.42±0.07a 2.46±0.07a NA NA NA

B 1.71±0.08a 1.83±0.06a 1.87±0.07a 2.07±0.05a 2.15±0.02a 2.21±0.03a 2.33±0.01a 2.41±0.02a 2.44±0.02a NA

K 11.68±0.7 16.77±0.4
8.04±0.51a 9.63±0.54a NA NA NA NA NA NA
6a 5a
TVB-N
(mg/100 8.12 A 7.23±0.58b 7.60±0.31b 8.06±0.51b 8.29±0.65b 8.95±0.69a 9.08±0.93a 9.12±1.15a NA NA NA

g)
B 5.08±0.51c 5.23±0.42c 5.40±0.37c 5.61±0.55c 6.74±0.59b 8.09±1.18b 8.68±1.22b 8.93±0.93a 9.18±0.79a NA

K 0.63±0.11a 0.75±0.14a 0.98±0.12a 1.21±0.36a NA NA NA NA NA NA

TBA
(mg/1.00 0.59 A 0.51±0.15a 0.57±0.17a 0.61±0.22a 0.68±0.41b 0.72±0.53a 1.01±0.70a 1.15±0.77a NA NA NA

0 g)
B 0.44±0.05a 0.49±0.10a 0.51±0.29a 0.55±0.17b 0.62±0.33b 0.70±0.54b 0.81±0.96b 0.85±0.89a 0.91±0.97a NA

a. b.c: Averages shown with different letters in the same column are different from the other (P<0.05); K: Control; A: Rosemary additive; B: Clove additive; NA: Not Analyzed

439
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 3. Sensory analyses results of fish balls during storage at 4±1°C

Storage Time (Day)

Sample
Property
Type
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

K 4.86±0.34a 4.82±0.37a 4.77±0.21a 4.00±0.27a NA NA NA NA NA NA

Color A 5.00±0.22a 4.85±0.28a 4.79±0.40a 4.70±0.43a 4.56±0.26a 4.51±0.33a 4.42±0.35a NA NA NA

B 5.00±0.15a 4.95±0.27a 4.91±0.30a 4.85±0.31a 4.80±0.28a 4.77±0.21a 4.51±0.34a 4.39±0.40a 4.00±0.44a NA

K 4.86±0.02a 4.82±0.07a 4.73±0.14a 4.55±0.08a NA NA NA NA NA NA

Appearanc
A 4.91±0.07a 4.87±0.05a 4.81±0.19a 4.74±0.09a 4.68±0.09a 4.60±0.17a 4.04±0.14a NA NA NA
e

B 4.98±0.01
4.95±0.05a 4.91±0.09a 4.87±0.15a 4.81±0.07a 4.75±0.08a 4.64±0.14a 4.47±0.19a 4.14±0.12a NA
4a

K 2.50±0.07
5.00±0.00a 4.84±0.02a 3.71±0.08b NA NA NA NA NA NA
1c

Smell A 5.00±0.00a 4.91±0.08a 4.88±0.09a 3.72±0.07b 3.70±0.13b 3.63±0.05b 3.24±0.14b NA NA NA

B 5.00±0.00a 4.96±0.23a 4.90±0.19a 4.87±0.08a 4.82±0.07a 4.77±0.11a 4.60±0.14a 4.45±0.11a 4.05±0.11a NA

K 5.00±0.00a 4.79±0.14a 4.74±0.17a 4.15±0.09a NA NA NA NA NA NA

Crispness A 5.00±0.00a 4.90±0.08a 4.84±0.14a 4.71±0.15a 4.61±0.04a 4.57±0.21a 4.40±0.14a NA NA NA

B 5.00±0.00a 4.95±0.08a 4.90±0.05a 4.87±0.05a 4.75±0.02a 4.70±0.16a 4.63±0.23a 4.50±0.22a 4.11±0.01a NA

K 4.88±0.07a 4.84±0.14a 3.59±0.17b 3.00±0.04c NA NA NA NA NA NA

Flavor A 5.00±0.00a 4.90±0.09a 3.81±0.04b 3.53±0.13b 3.40±0.05b 3.21±0.16b 2.10±0.09b NA NA NA

B 5.00±0.00a 4.96±0.07a 4.90±0.09a 4.86±0.14a 4.58±0.20a 4.42±0.01a 4.22±0.01a 4.12±0.01a 3.99±0.01a NA

K 4.90±0.01a 4.81±0.07a 3.65±0.04b 2.42±0.14c NA NA NA NA NA NA

General
Taste A 4.98±0.07a 4.93±0.02a 3.90±0.01b 3.82±0.20b 3.16±0.15b 3.87±0.06b 2.84±0.15b NA NA NA
Level

B 5.00±0.00a 4.96±0.07a 4.92±0.06a 4.88±0.07a 4.44±0.14a 3.88±0.08a 3.23±0.22a 2.64±0.01a NA

3.98±0.07a

a. b.c: Averages shown with different letters in the same column are different from the other (P<0.05); K: Control; A: Rosemary additive; B: Clove additive; NA: Not
Analyzed

440
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
4. DISCUSSION

Total mesophilic aerobic bacteria (TMAB) are used as an acceptability index for fish and fish products
due to their effect on spoilage and their counting is generally done for hygiene control purposes. (Emir
Çoban Ö, 2013; Halkman AK, 2005). The maximum limit allowed for freshwater fish is 7 log 10 cfu / g
(ICMSF, 1986). The number of TMAB in the fillet sample used in the production of fish ball samples was
determined at the level of 4.20 log10 cfu / g. The number of TMAB in all fish ball samples increased
during the preservation. In the control group, it increased to 6.65 log10 cfu / g on day 6 of conservation,
7.40 log10 cfu / g in group A on day 12, and 7.05 log10 cfu / g in group B on day 16 (Table 1). It was
observed that the control group decayed starting from the 6th day of the storage, the A group decayed
starting from the 12th day and the B group decayed starting from the 16th day. These results are thought
to be due to the hygienic quality of the ingredients added to the composition of the fish fish ball and / or
the hygiene conditions during the preparation of the patties. When the data were evaluated statistically, it
was determined that there was a slower increase in the number of TMABs in the groups with the essential
oils used compared to the control group. Rosemary and clove oils are thought to have an inhibitory effect
on total aerobic bacterial flora. Similar studies with this study demonstrate the efficacy of essential oils
such as clove in extending the average shelf life of samples, inhibiting the growth of microorganisms and
reducing antioxidant activity (Burt, 2004; Çoban ÖE, 2018). This study is similar to some studies done
with fish balls (Gökoğlu, 1994; Çetin B, 2002; Keser E, 2020; Öksüztepe G, 2010; Çapkın 2008; Balıkçı,
2015; Uçak vd., 2011).
The number of psychrophilic bacteria in the fillet sample used in the production of fish ball samples was
determined at the level of 3.16 log10 cfu / g. The number of psychrophilic bacteria increased in all groups
during storage. It was determined that the control group had a higher number compared to other groups.
Compared to the control samples, an extension of the shelf life of 10 days was obtained with
psychrophilic bacteria counts in the samples treated with rosemary and clove oil. Psychrophilic bacteria
count is consistent with findings from studies of dumplings treated with other essential oils (Balıkçı,
2015; Uçak vd., 2011; Çapkın, 2008)
In this study, coliform bacteria with 2.10 log10 cfu / g in the fillet increased from day 0 of the
preservation to 5.67 log10 cfu / g in the control group on the 6th day, 5.10 log10 cfu / g in the 12th day in
the A group and 5.14 log10 cfu / g in the B group on the 16th day (Table 1). When evaluated statistically,
it was observed that there were significant differences between coliform group bacteria control and other
groups (Table 1) (P <0.05). Results are compatible with the results of the study conducted by Öksüztepe
et al. (2010).

In this study, anaerobic bacteria found in fillet <1.0 log 10 cfu / g increased in all groups from day 0 of
storage. It reached the highest level as 2.23 log10 cfu / g on day 6 in the control group, 2.88 log10 cfu / g
on day 12 in group A and log10 cfu / g on day 16 in group B (Table 1). When evaluated statistically, it
was seen that there were significant differences between the control and other groups from the 4th day of
anaerobic bacteria (P <0.05) (Table 1).
Although staphylococcus are common in nature, they are not found in seafood. The fact that these
microorganisms are more than 2 log10 cfu / g indicates a human-induced contamination (Göktan D, 1990).
In our study, the number of Staphylococcus-Micrococcus detected as 2.00 log10 cfu / g in fillet started to
increase in all groups from the first day of storage. The highest level was 5.09 log 10 cfu / g on day 6 in the
control group, 4.86 log10 cfu / g on day 12 in group A and 4.01 log10 cfu / g on day 16 in group B (Table
441
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
1). Statistically, it was seen that the findings obtained in the control group were different from the other
groups. It was determined that the number of Staphylococcus-Micrococcus in group B where clove oil
was used was lower than the other groups (Table 1) (P <0.05). Our study findings are in conformity with
the study conducted by Öksüztepe et al. (2010).
Yeasts and molds that are not found in the normal flora of fresh fish are generally of soil origin and they
are transmitted from the water while the fish are caught or from the tools and materials used after hunting
(Jay JM 1996; Göktan D, 1990, Gürel İnanlı, A, 2018). Yeast and mold count was determined as 1.16
log10 cfu / g per fillet. While the number of yeast mold increased in all groups during storage, the highest
value was found in the control group (K). It was found statistically that the B group contained less yeast
and mold than the others and these values were significant (P <0.05). Our study findings are consistent
with other study findings. (Öksüztepe G, 2010; İnanlı et al. 2018).
pH is a parameter related to freshness and degradation. This value, which is close to neutral in fresh fish,
increases as the deterioration increases due to the increasing nitrogenous compounds in parallel (Mutlu
and Bilgin 2016). PH value for fresh fish is between 6.0 and 6.5. As the storage period progresses, the pH
value increases with deterioration. It is stated that consumable limit value of pH value in food is 6.8-7.0.
However, pH value is not a definite criterion in this context, and the results should be confirmed by
microbiological, chemical and sensory tests (İnal 2007, Baygar 2004). The pH value of the fillet used in
the production of fish meatball samples was determined as 6.70. It showed increase in all groups during
storage. It was observed that the pH values of the meatball samples at the end of the storage range
between 6.28-6.67. Statistically significant differences were not found between groups (P>0.05) (Table
2). Our findings differ from values of 6.1 and 6.3 which Yanar and Fenercioğlu have obtained from
meatballs they have made from carp meat; from ph values of 6.3 and 7.7 which Akkuş et al. (2004) have
obtained from meatballs made from 5 anchovy meat; and from values of 6.12 and 6.49 pH which
Öksüztepe et al (2010) have obtained from meatballs made from Oncorhynchus mykiss.

In this study, the dry matter content of the fillet was determined as 26.12%. The amount of dry matter
ranged from 32.44% to 36.11% on average in all meatball samples (Table 2). There was no statistically
significant difference between the groups in terms of the amount of dry matter. (P>0.05).

Ash content was determined as 1.72% in the fillet. There was no difference between groups in the amount
of ash that fluctuated during storage (P>0.05) (Table 2).
Salt content was determined as 0.86% in the fillet. This value increased in all meatball samples during
storage (Table 2). It was observed that the difference between the groups in terms of salt amount was
insignificant (P>0.05). In the study of Öksüztepe et al (2010), salt values ranging in interval of 3.16% -
3.65% have increased until 2nd day and then during storage period they have fluctuated. These values are
higher than the salt values we obtained from our study findings. In the study conducted by Pastoriza et al.
(1996) on Oncorhynchus mykiss, it was stated that the salt content in fish fillet was 0.45% and the salt
ratio was found to be 0.78% -0.88% in the prepared fish burgers, but there was no difference between the
groups in terms of salt amount. The salt values obtained in this study are considerably lower than the salt
values obtained from our study. It is thought that this situation may have been caused by the different
preparation of the products.

Total volatile basic nitrogen (TVB-N) is produced by the degradation of proteins and non-protein
nitrogenous components as a result of microbial activity. TVB-N value, which is used as an indicator of

442
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
decay in fish, is also one of the parameters used to determine the freshness of fishery products. According
to the quality classification, the maximum acceptable TVB-N value in fish and fish products is 35 mg /
100g (EEC, 1995). TVB-N value was determined as 8.12 mg / 100g in the fillet. This value was
determined as 8.04 mg / 100g in group K, 7.23 mg / 100g in group A and 5.08 mg / 100g in group B on
day 0. TVB-N values increased with time during the storage period in all groups and the differences were
found to be significant (P <0.05). During the storage period, the TVB-N value was the highest in the
control group, while the lowest was in the B group. These values are well below the values suggested by
some researchers (Öksüztepe et al 2010; Huss HH, 1995; Pastoriza L, 1996; Ariyani F 2000).
Thiobarbutyric acid (TBA) is a lipid oxidation index that measures malonaldehyde (MDA) content and
other aldehydes. MDA is formed through hydroperoxides, which are the first reaction products between
polyunsaturated fatty acids and oxygen (Fernandez et al. 1997; Kostaki 2009). It is reported that the
amount of TBA may vary with factors such as the type of fish, the amount of fat of the fish and the
current season (Ruiz-Capillas C, 2001). Thiobarbutyric acid value should not be less than 3 and more than
5. The consumable limit value of the TBA number is between 7-8 (Mutlu and Bilgin, 2016). In our study,
the TBA value in the fillet sample was determined to be 0.59. The TBA value of all groups ranged from
0.21 to 1.21 μmol MA / kg and increased continuously from the beginning to the end of the enclosure
(Table 2). TBA value increases in all groups depending on the storage. While the highest TBA value was
found in the control group (K) samples, the lowest was found in the B group samples. In certain
researchers made in relation to subject (Yanar Y, 1999; Taşkaya L, 2003) it was determined that TBA
quantity was 0.6 and 2.2 mg malondialdehyde during storage of carp meatballs for 6 months at -20°C and
that it was 0.11-1.45 mg malondialdehyde in fish burgers made from Oncorhynchus mykiss and kept for
21 days at +4±1°C. The findings in these studies are relatively different from the values obtained from
our current study, given the storage temperature and time. It can be said that this difference is due to the
use of different fish types and different processing methods in the prepared meatballs.

Sensory evaluation is a very important parameter for increasing the consumption of fisheries and product
variety, and it is one of the important criteria in determining the freshness and quality of the products
(Mutlu and Bilgin, 2016). In our study, all meatball samples initially received high scores as a result of
the sensory evaluation of the panelists, and a decrease in sensory scores was determined in relation to the
storage period. After the sensory evaluation, group B with addition of clove oil extract became the most
liked group (Table 3). As a result of the sensory evaluation, it was determined that the difference between
the groups in terms of odor, flavor, and general taste parameters on all storage days was statistically
significant (P˂0.05). The sensory scores obtained in the study by Keser and İzci (2020) are similar to the
findings of this study.

5. CONCLUSION
Consumer demands are of great importance for foods with a long shelf life. Meeting the demands for
ensuring food safety as well as maintaining nutritional and quality properties has resulted in increased
interest in alternative preservation techniques to inactivate microorganisms. In this study, it was observed
that the clove oil extract used in the production of meatballs prepared from fresh oncorhynchus mykiss
slowed the microbial growth and increased the shelf life and its addition to the meatball composition did
not cause an unwanted change in the sensory properties of the product and maintained its edible quality
for 16 days at 4 ± 1 ° C. Thus, it is thought that the use of clove essential oil to ensure the microbiological
safety of foodstuffs and to increase shelf life may be important for producers and consumers.

443
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

References
1. Akkuş Ö, Varlk C, Erkan N, Mol S: Investigation of some quality parameters of meatballs made
from raw and boiled fish meat. Turk J Vet Anim Sci, 28, 79-85, 2004.
2. Anonymous, 2001a. Turkish Standards Institute: Meat and Meat Products Moisture
Determination. TS 1743 ISO 1442, Turkish Standards Institute, Ankara.
3. Anonymous, 2001b. Turkish Standards Institute: Determination of Total Ash of Meat and Meat
Products. TS 1746 ISO 936, Turkish Standards Institute, Ankara.
4. Ariyani F: Quality changes of sardines (Sardinella neopilchardus) at Indonesian ambient
temperature. Int J Agri Sci (IJAS), 1 (1): 21-28, 2000.
5. Arslan G (2020). The effect of black seed oil on the chemical and sensory qualities of rainbow
trout (Oncorhynchus mykiss) fillets. Atatürk University Faculty of Agriculture Journal 51 (2):
183-189
6. Association Official Analytical Chemists: Official Methods of Analysis of the Association of
Official Analytical Chemists. 15th ed., Association Official Analytical Chemists (AOAC),
Washington, DC, 1990.
7. Balıkçı, E. (2015). Kekik, Biberiye Ve Fesleğenden Elde Edilen Ekstraktların, Dondurulmuş (-
18°C) Ve Soğukta (4±2°C) Vakum Paketlenerek Depolanmış Uskumru (Scomber Scombrus)
Köftelerinin Kalite Parametreleri Üzerine Etkileri. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Doktora Tezi, 162.
8. Baron EJ, Peterson LR, Finegold SM. Bailey&Scott’s diagnostic microbiology, 9th Edition,
Mosby-Year Book, Inc. St. Louis, MO, 1994: 415.
9. Baygar T, Özden Ö, Üçok D. The effect of freezing and thawing on fish quality. Turkish Journal
of Veterinary & Animal Sciences 2004; 28: 173-178.
10. British Standards Institution: Methods of Microbiological Examination of for Dairy Purposes.
B.S.4285, British Standards Institution, London, 1968.
11. Burt, S. (2004). Essential oils: Their antibacterial properties and potential applications in foods – a
review. Int. J. Food Microbiol. 94: 223–253.doi: 10.1016/j.ijfoodmicro.2004.03.022.
12.
13. Çapkin K. (2008): Some microbial and chemical changes of fish ball tench (Tinca tinca L., 1758)
during conservation in the fridge conditions. [MSc Thesis.] Merkez/Afyon, Afyon Kocatepe
University.
14. Çetin B, Bostan K: The effect of sodium lactate on the microbiological quality and shelf life of
ready-made meatballs. Turk J Vet Anim Sci, 26, 843-848, 2002
15. Çetinkaya S. 2013. The effect of natural antioxidants on the quality properties of vacuum packed
(Sous-Vide) rainbow trout (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) during cold storage [Doctoral
Thesis]. Süleyman Demirel University. p.142.
16. Collins L.M., Dziak J.J., Li R. (2009). Design of experiments with multiple independent variables:
a resource management perspective on complete and reduced factorial designs. Psychol. Methods,
14: 202–224.
17. EEC: Total Volatile Basic Nitrogen TVBN Limit Values for Certain Categories of fishery
Products and Specifying the Analysis Methods to be Used. EEC Decision 95/149/EC, 1995.
18. Emir Çoban, Ö. & Patır, B.(2013). Antimicrobial and antioxidant effects of clove oil on sliced
smoked Oncorhynchus mykiss. J. Verb. Lebensm. 8: 195–199. doi: 10.1007/s00003-013-0823-2

444
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
19. Erkan N. 2012. The effect of thyme and garlic oil on the preservation of vacuum-packaged hot
smoked rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Food Bioprocess Tech. 5(4):1246-1254.
doi:10.1007/s11947-010-0412-7
20. Food and Agriculture Organization (FAO) (2019). The state of World fisheries and aquaculture.
Contributing to food security and nutrition for all. Rome, Italy: Food and Agriculture
Organization.
21. Fernandez J., Perez-Alvarez J.A., Fernandez-Lopez J.A. (1997): Thiobarbituric acid test for
monitoring lipid oxidation in meat. Food Chemistry, 59: 345–353.
22. Gökoğlu N: Cold storage of fish meatballs. Gda Derg, 19 (3): 217-222, 1994.
23. Göktan D: Microbial Ecology of Foods, Volume 1: Meat Microbiology. Ege University Press,
İzmir, 1990.
24. Gürel İnanlı, A., Emir Çoban, Ö., Yüce, S., and Çelik, B., 2018. Microbiological in Market
Conditions of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss, Walbaum 1792) Fillets Coated with
Chitosan Enriched with Blueberry and Goji extracts. Examination of Changes. Ecological Life
Sciences (NWSAELS) 13(4):171-181.
25. Halkman AK. Food Microbiology Applications 1st Edition, Ankara: Başak, 2005.
26. Huss HH: Quality and Quality Changes in Fresh Fish. Food and Agriculture Organization
Fisheries Technical Paper-348, Food and Agriculture Organization of United Nations,Rome,
1995.
27. ICMSF. (1982). İnternational Commission on Microbiological Specifications for Foods.
Microorganisms in Foods. Their Significance and Methods of Enumeration, London: Univ to
Toronto Press.
28. ICMSF: Sampling plans for fish and shellfish. In, Microorganisms in Foods 2. Sampling for
Microbiological Analysis: Principles and Specific Applications. University of Toronto Press,
Toronto, 181-196, 1986.

29. İnal E. Food Hygiene and Microbiology. Ankara: Pozitif Matbaacılık, 2007.
30. Kaya, Y., Duyar, H.A., & Erdem, M.E. (2004). The Importance of Fish Fatty Acids for Human
Health. Ege University Journal of Fisheries, 21 (3-4), 365-370.

31. Keser E, İzci L (2020), The effect of rosemary and laurel essential oils on microbiological and
sensory quality in fish patties obtained from oncorhynchus mykiss. Acta Aquatica Turcica 16(1),
13-21.
32. Kılıç, Ö. 2016. Effects of Black Cumin (Nigella sativa L.) and Green Tea (Camellia sinensis L.)
Extracts and Oils on the Quality of Fillets of oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Stored in
Vacuum Packaged Refrigerators. Recep Tayyip Erdogan University Institute of Science, Master's
Thesis, Rize, p.104.
33. KILINÇÇEKER O., KARAHAN A. M. Tef (The Usage Possibilities of Eragrostic Tef Seed Flour
in Fish Meatball Production. ADYÜTAYAM volume 7, no 2: 27-35, 2019.
34. Kostaki M., Giatrakou V., Savvaidis I.N., Kontominas M.G. (2009): Combined effect of MAP and
thyme essential oil on the microbiological, chemical and sensory attributes of organically
aquacultured sea bass (Dicentrarchus labrax) fillets. Food Microbiology, 26: 475–482.
35. Kurtcan Ü, Gönül M: Scoring method in sensory evaluation of gdas. Ege Univ Engineering
Faculty Derg, 5, 137-146, 1987.
36. Mol, S. (2008). Fish Oil Consumption and Its Effect on Human Health. Journal of Fisheries
Sciences, 2 (4), 601-607.
445
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
37. Mutlu, A., Bilgin, Ş., 2016. Effect of olive (Olea europaea L.) leaf and oil rose (Rosa damascena
Mill.) Extracts on the shelf life of hot smoked trout (Oncorhynchus mykiss) fillets stored at
refrigerator conditions (4 ± 1 ° C). Journal of Limnology and Freshwater Fisheries Research, 2
(1): 19-29
38. Nzeako B.C., Al-Kharousi Z.S.N. & Al-Mahrooqui Z. (2006). Antimicrobial activities of clove
and thyme extracts. Sultan Qaboos Univ Med J. 6: 33–39.
39. Öksüztepe, G., Çoban Ö.E., & Güran, H.Ş. (2010). The Effect of Sodium Lactate Supplement on
Meatballs Made from Fresh Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss W.). Kafkas University
Journal of Veterinary Medicine, 16, 65-72.
40. Önenç SS, Açıkgöz,Z. 2005. Antioxidant Effects of Aromatic Plants in Animal Products, Animal
Production, 46(1):50-55.
41. Öz, M.N.A. (2017). Determination of Antioxidant and Antimycotic Properties of Essential Oils of
Rosemary and Basil Plants Growing Naturally in Balıkesir Region. Namık Kemal University
Institute of Science. Master's Thesis.p 69.
42. Özoğul Y, Yuvka I, Uçar Y, Durmuş M, Kösker AR, Öz M, Özoğul F: Evaluation of effects of
nanoemulsion based on herb essential oils (rosemary, laurel, thyme and sage) on sensory,
chemical and microbiological quality of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) fillets during ice
storage. LWT-Food Sci Technol, 75, 677-684, 2017. DOI: 10.1016/j.lwt.2016.10.009.
43. Papadopaulos LS, Miller RK, Ringer LJ, Cross HR: Sodium lactate effect on sensory
characteristics, cooked meat color and chemical composition. J Food Sci, 56 (3): 621-635, 1991.
44. Pastoriza L, Sampedro G, Herrera JJ, Cabo ML: Effect of carbon dioxide on microbiol growth and
quality of salmon slices. J Sci Food Agric, 72 (3): 348-352, 1996.
45. Ruiz-Capillas C, Moral A: Correlation between biochemical and sensory quality indices in hake
stored in ice. Food Res Int, 34 (5): 441-447, 2001.
46. Statistical Analyses System (SAS), Inst. Inc. Cary. 8. Version, North Caroline: S.A.S. Institute,
1999.
47. Tarladgis BG, Watts BM, Younnathan MT, Dugan LR: A distillation method for the quantative
determination of malonaldehyde in rancid foods. J Am Oil Chem Soc, 37, 44- 48, 1960.
48. Taşkaya L, ÇaklŞ, Kşla D, Klnç B: Quality changes of fish burger from rainbow trout during
refrigerated storage. J Fish and Aqu Sci, 20 (1-2): 147-154, 2003.
49. Tolgay Z, Tetik İ: Muhtasar Gda Kontrolu ve Analizleri Kılavuzu. Ege Matbaas, Ankara, 1964.
50. TÜİK, 2019b. Water product statistics, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1005 (Erişim
tarihi: Haziran 2019).
51. Uçak, İ., Özoğul, Y., & Durmuş, M. (2011). The Effects of Rosemary Extract Combination With
Vacuum Packing on The Quality Changes of Atlantic Mackerel Fish Burgers. International
Journal of Food Science and Technology, 46 (6), 1157–1163.
52. United States Food and Drug Administration (2011): FDA Listing of Food Additive Status.
Available at http://www.
fda.gov/Food/FoodIngredientsPackaging/FoodAdditives/FoodAdditiveListins
53. Varlık C, Erkan N, Özden Ö, Mol S, Baygar TFisheries Processing Technology. 7. Basque,
Istanbul University Press, İstanbul, 2004
Harrigan WF: Laboratory Methods in Food Microbiology,3rd ed., Academic Press, London, 1998.
54. Yanar Y, Fenercioğlu H: Evaluation of carp (Cyprinus carpio) meat as fish meatballs. Turk J Vet
Anim Sci, 23, 361-365, 1999.
55. Yanishlieva NV, Marinova E, Pokorny J. 2006. Natural Antioxidants From Herbs and Spices Eur.
Journal Lipid Science Technol, 108: 776–793.
446
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

AN EVALUATION ON THE PSYCHOLOGICAL STATUS OF CHILDREN OF PARENTS

WITH A DIAGNOSIS OF PSYCHIATRIC DISORDERS

Lect. Alpaslan Çobanoğlu

ORCID ID: 0000000315364854
Assist. Prof. Serhat Tek
ORCID ID: 0000000171402099
Bitlis Eren University

Abstract
Family is a social institution in which a person is born with its psychological, social and economic
characteristics.In addition to genetic inheritance, individuals may experience various problems depending
on a number of family dynamics and environmental factors. One of these problems is psychiatric
problems. If a family member is diagnosed with any psychiatric disorder, it may cause a negative
psychological impact on other family members. In addition, the mental well-being of the mother and / or
father is important in terms of child and adolescent psychology. Especially, as a result of in-family
relationships that could not be established ideally, both parents and children are likely to be diagnosed
with a short and / or long-term psychiatric disorder. It is stated that there are experiential factors
accompanying genetic factors in the emergence of this condition. A psychiatric disorder in at least one of
the parents appears as a condition that negatively affects the psychological health of the child. The
opposite can also be the case. Sometimes the child's diagnosis of a psychiatric disorder can have
devastating consequences for the parental psychology. When the family is examined from this point of
view, it can be defined as a social institution in which individuals affect each other in terms of
psychological characteristics. In the literature reviews, certain psychological disorders were also
encountered in the children of parents diagnosed. Some of these disorders are; Depressive disorder,
behavioral disorder, attention deficit hyperactivity disorder, anxiety disorder, post traumatic stress
disorder, trichotillomania, tic disorder, obsessive compulsive disorder, bipolar disorder, schizophrenia
and substance use related disorders. Although these psychiatric disorders are sometimes comorbid with
the parents, there may also be psychiatric disorders showing different or combined type characteristics.
This study aimed to emphasize that the prevalence of psychiatric disorders in children of parents
diagnosed with some psychiatric disorder is higher than the children of parents who have not been
diagnosed with any psychiatric disorder.

Keywords: psychological status of children, parents with diagnosis, psychiatric disorders

447
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

REVIEW OF INTERNET ADDICTION IN THE ADOLESCENT PERIOD FROM SOCIAL

WORK PERSPECTIVE

Assist. Prof. Serhat Tek

ORCID ID: 0000000171402099
Lect. Alpaslan Çobanoğlu
ORCID ID: 0000000315364854
Bitlis Eren University

Abstract
Adolescent period is a development process that deals with different age ranges in various sources. It is
stated in the literature that it is a process that starts with the age of 10-12 and continues until the age of
18. When the adolescent period is examined in terms of its developmental characteristics, it is expressed
as a period that has a critical role in human development. This process brings about a holistic changing
process unlike previous developmental periods. During this period, a cognitive, physical, emotional,
psychological and social change and development process is experienced. In this period, behaviors of
socialization, independence and attracting peer attention are observed. Marginalization of certain issues
and interests is also observed in children in this age range.
Role models cease to be parents and are replaced by peers and popular people. This interaction need,
which was also present in the past, has evolved into a structure that is met in the virtual environment
today. At this point, the internet has become a frequently used platform in order to communicate and
interact with peers, to follow and reach role models. Internet usage, which has become increasingly
significant in recent years, has various effects on the social, psychological and cognitive development of
adolescents. The factors affecting the internet use of adolescents and the developmental evaluation of the
process topics are within the scope of social sciences. In the literature reviews, it is stated that the lower
age limit for internet use is gradually decreasing. The uncontrolled internet use of children in terms of
their developmental stages creates some risks. In the literature, there are studies showing that the increase
in internet use in adolescence, which is critical in terms of biological, psychological, social and sensory
development, affects children negatively. Some studies deal with the concept of internet addiction, a new
type of addiction. Social work science and profession have a content that deals with specific client groups
within their environment and context. Various client groups and addiction studies are in the field of social
work in this sense. When social work works with children in adolescence, it studies the role of changes in
the family life cycle of family interactions. Social work also develops interventions on the effects of
conflicts between adolescents and parents on internet use by making use of various theoretical
approaches. In this sense, social work is a branch of science that conducts professional practices by taking
into account the holistic well-being of children in adolescence. The aim of the study is to evaluate the
situation of adolescents with regard to internet use in a holistic manner from the perspective of social
work through review and research articles.

Keywords: adolescent period, internet addiction, social work

448
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

CHANGING ACCOUNTING ESTIMATES WITHIN THE FRAMEWORK OF IAS / TAS 8

STANDARD: AN APPLICATION ON HEALTH INSTITUTIONS

Dr. Öğr. Üyesi Yakup ASLAN

Muş Alparslan Üniversitesi
ORCID ID: 0000-0001-9833-8840

Özet
Muhasebe, işletme fonksiyonlarından biridir. İşletmeler, doğası gereği mal veya hizmet üretir. Üretilen
hizmetin bedelini tahsil etmek isteyen işletmeler, doğrudan muhasebe yoluyla gerçekleştirilen finansal
işlemleri belgelerler. Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı çerçevesinde üretilen bilginin yüksek kalitede
olması önemlidir. İşletmeler, gelecek perspektifi kazanmak için geçmiş dönemlere dayalı tahminler
yapmak isterler. Tahmin, esasen geçmişi hesaba katarak iş performansını iyileştirmeyi amaçlayan bir
yaklaşımdır. Türkiye olarak Uluslararası Muhasebe Standartlarına uyum süreci tüm dünyada devam
etmektedir. Bu standartların ülkemiz borsası Borsa İstanbul'da işlem gören anonim şirketler tarafından
uygulanması zorunludur. Ancak diğer alanlarda uygulanması tam olarak söz konusu değildir. Covid 19
salgını ile sağlığın önemi bir kez daha ortaya çıktı. Sınırsız insan ihtiyacının kıt kaynaklarla sağlanması
gerekliliği, yöneticileri sağlık sektöründe kaynakları etkin ve verimli kullanmaya zorlamaktadır. Maliyet
kalemlerinde iyileştirme, etkin bir muhasebe politikası uygulamak ve geleceğe yönelik beklentileri
bilimsel yöntemlerle analiz etmek ana süreçlerdir. Muhasebe tahminleri yapmak sağlık kuruluşları gibi
tüm işletmelerin en doğal hakkıdır. Ancak tahminlerde değişiklik yapılması belirli standartlar
çerçevesinde yapılmalıdır. Çalışmada sağlık kuruluşlarının muhasebe tahminlerinde değişiklik olması
durumunda nasıl bir yaklaşım benimsemesi gerektiği vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler: Muhasebe Politikası, Tms-Ias 8, Tahmin Değişimi

Abstract
Accounting is one of the business functions. Businesses produce goods or services by nature. Businesses
wishing to collect the price of the service produced document the financial transactions realized directly
through accounting. It is important that the information produced within the framework of the concept of
impartiality and certification is of high quality. Businesses want to make predictions based on past
periods in order to gain future perspective. Forecasting is essentially an approach that aims to improve
business performance by taking the past into account. The harmonization process with the International
Accounting Standards as Turkey continues all over the world. These standards are required to implement
by joint stock companies traded on Borsa Istanbul, our country's stock exchange. However, its
implementation in other fields is not fully in question. With the Covid 19 pandemic, the importance of
health has once again emerged. The necessity of providing unlimited human needs with scarce resources
forces managers to use resources effectively and efficiently in the health sector. Improvement in cost
items, applying an effective accounting policy and analyzing future expectations with scientific methods
are the main processes. It is the most natural right of all businesses such as health institutions to make
accounting estimates. However, changes in estimates should be made within the framework of certain

449
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
standards. In the study, it will be emphasized what approach health institutions should adopt in case of
changing their accounting estimates.

Keywords: Accounting Policy, Tms-Ias 8, Change in Forecast

INTRODUCTION
Accounting is one of the business functions. According to the concept of periodicity, every event with a
financial nature is recorded, classified, summarized, reported and summarized by the accounting. This
versatile approach of accounting has been further expanded with the transition to International
Accounting Standards. Like all businesses, healthcare institutions, which are the building blocks of the
service sector, are also affected by the transformation in accounting. While especially public health
institutions make their expenditure items through the central budget, they mainly prepare estimated
budgets in the light of previous period budget data. It is extremely important to use public resources
correctly and effectively in the development of the country. Currently, a complete transition to
International Accounting Standards has not been achieved in our country. These standards, which are
mandatory for capital companies operating in Borsa Istanbul, are not mandatory for other companies;
because the adaptation process continues. According to these standards, which are frequently mentioned
as financial reporting standards; Changes in accounting policies, changes in accounting estimates and
correction of accounting errors are dealt with within the framework of the Tms-Ias 8 standard. Healthcare
institutions that have yet to adapt to these standards will be able to regulate the changes in their
accounting estimates with the aforementioned standard.

1. TAS 8 ACCOUNTING POLICIES, CHANGES AND ERRORS IN ACCOUNTING

ESTIMATES
The change in the accounting estimate is defined in the standard as "adjustments to be made due to the
change in the periodic usage amount due to the determination of the book value of an asset or foreign
resource or their current status and the evaluation of the expected benefits and liabilities in the future."
(TMS 8, 2017: p. 5). Accounting estimation is expressed as the use of an approximate value when the
value of the table element cannot be determined as the amount while preparing the financial statements
(Aktaş, 2013: 68).
In case of a change in their prediction for the current period, businesses with intensive financial work and
flow have to revise this situation in accordance with the concept of full disclosure, one of the basic
concepts of accounting, within the framework of TAS 8 standard. Changes in accounting estimates should
not be confused with errors made in the accounting department. TMS 8 Standard is a standard that draws
the conceptual framework of policy, estimation and error changes. It is shown in detail in Figure 1.

450
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Figure 1. General Framework of TMS 8 Standard

Kaynak: (TMS 8, 2017).

2. IMPORTANCE OF FINANCIAL STATEMENTS FOR BUSINESS PARTIES

Financial statements are financial statements that present the financial structure of the enterprises to the
parties of the enterprise in summary. Financial statements must have certain characteristics due to their
nature. These can be listed as understandability, relevance, reliability, comparability and timely
presentation. ( Şamiloğlu ve Akgün, 2015: 61). It can be said that health institutions are one of the
important pillars of the service sector. Health institutions should prepare their financial statements both in
public and in private, in a way that they bear the specified characteristics. Today, the public offering of
health institutions, especially those in the private sector, prepares the ground for financial reporting to
have more impact. It can be stated that it is a guide for institutions in the public sphere, especially in
efficiency and productivity analyzes. The accurate transfer of financial information to users covers a wide
range of people, especially investors who want to make investment decisions. Table 1 shows the effects
of financial users on their decisions.

451
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 1.Financial Information Users' Uses of Information and Types of Decisions

Kaynak: (Aktaş, 2013: 11-12).

3. EFFECT OF TAS 8 STANDARD ON FINANCIAL REPORTING

If significant or insignificant errors are observed while evaluating the company's previous periods, the
first financial statement period subject to the event should be arranged retrospectively. The points to be
considered in the correction process are as follows. (Okay, 2011);
-It should be rearranged by making a total comparison of the error in the current period and the period in
which it was made.
- In the correction of past errors, periodicity is not added to the profit or loss of the period in which the
error is seen, as per the concept of periodicity, all information regarding the previous period should go
back to the earliest possible period and rearrange it.
- Changes in accounting estimates should be kept separate from correction of errors. Since accounting
estimates are expressed in approximate amounts, changes in estimates occur when additional information
is learned.
- If the table presented incorrectly has occurred before the oldest financial statement period, the opening
amounts of the assets, foreign resources and equities for the period in question should be rearranged.
If the change in accounting estimates covers only one period, in the period in which the change is made, if
a change in an estimate for the future period is required, it is reflected to the financial statements
prospectively both in the current period and in the next period and stated in the footnote (Örten vd., 2017:
107).
Since healthcare institutions are fixed asset-intensive entities, they make changes in their estimates of
future depreciation in accordance with TAS 8, although the depreciation allocations for their
technological equipment are legally required. This situation will be demonstrated with a sample
application.

4. PRACTICE
Medical Park Inc. MRI device was purchased for Kosuyolu Branch in 2014 for 1.000.000 ₺. The hospital
has predicted a useful life of 5 years for the hospital MRI device that allocates normal depreciation for the

452
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
device it purchased. Hospital management increased its useful life prediction to 10 years in its study in
2017. 12
The depreciation amount to be allocated by the health institution at the end of 2017 will be 600,000 ₺.
Years Allocated Depreciation Amounts
2014 200.000
2015 200.000
2016 200.000
Accumulated 600.000
depreciation

Remaining useful life: 10-5 = 5 Years

Record net value = 1.000.000-600.000 = 400.000
Depreciation amount to be allocated: 400.000 / 5 = 80.000₺
The health institution explains this situation in its estimation under the heading Changes in Accounting
Estimates in the footnotes with the reasons. In the footnotes, the calculations are shown in detail and it is
emphasized that instead of allocating 200,000 TL depreciation for the next 2 years, it is reserved as the
reason for the change in the estimate of 80,000 TL for 5 years.

5. CONCLUSION
Health institutions are institutions that produce services. Hospitals operating in the private sector have to
present their financial statements to information users, just like businesses. In accordance with the
concept of Full Explanation, one of the 12 basic concepts of accounting, the quality of information
produced is of great importance. Because, health institutions hold public offerings to be the trigger of
their financial growth. This situation enables reaching more investors. The flexibility of the standards
stems from the fact that the financial statements prepared in accordance with the International Accounting
Standards allow changes in the organization's forecast. However, it was emphasized that due to the
consistency principle, the differences in estimates should be handled within the framework of TAS 8
standard. It can be said that this situation has an important role in being more transparent in the
performance evaluation of the health institution and increasing the efficiency in decision-making among
investors.

REFERENCES
Aktaş, R. (2013). Türkiye Muhasebe/ Finansal Raporlama Standartları Açısından Muhasebe Politikaları,
Tahminler ve Hatalar (İMKB Şirketleri Üzerine Bir İnceleme) Ankara: Gazi Kitabevi.
Okay, S. 2011. Muhasebe Hata ve Hilelerinin Meslek Etiği Açısından İrdelenmesi. Karamanoğlu
Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
Örten, R., Kaval, H. Ve Karapınar, A. (2017) Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları (TMS-
TFRS) Uygulama ve Yorumları. Ankara: Gazi Kitabevi.
Şamiloğlu, F. ve Akgün, A.İ. (2015). Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Finansal
Tablolar Analizi. Bursa: Ekin Yayınevi.
TMS 8 (2017). Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar.
http://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye
%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2019Seti/TMS/TMS%208.pdf, (04.12.2020).

12
(Örten et al., 2017: 107) utilized and adapted by the author.
453
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EVALUATION OF ACCOUNTING ERRORS ACCORDING TO THE INTERNATIONAL

ACCOUNTING STANDARDS: A SAMPLE APPLICATION

Dr. Öğr. Üyesi Yakup ASLAN

Muş Alparslan Üniversitesi
ORCID ID: 0000-0001-9833-8840

Özet
Muhasebe, tüm finansal işlemleri kaydeder, sınıflandırır, özetler, analiz eder ve yorumlar. Bu bağlamda
işletmenin tüm finansal olayları muhasebe yoluyla bilgiye dönüşür. Üretilen bilginin kalitesi son derece
önemlidir. Muhasebe süreçlerinde doğru bilgi üretebilmek için bazı kontrollerin yapılması gerekmektedir.
Ancak yapılan hataların açıklanması ve finansal tablolarda gösterilmesi süreci çok önemlidir. Çünkü
üretilen bilgilerle işletmeler gerçek performanslarını analiz etmek, toplayacakları vergi miktarını
belirtmek, yatırımcılar ise aldıkları kararları analiz etmek istiyor. Bu bakımdan, muhasebenin
düzenlemesi gereken finansal tabloların doğru bilgi içermesi kritik önem taşır. Uluslararası Muhasebe
standartları ile finansal raporlamanın ön plana çıkması, standartların yatırımcı odaklı olduğunu
göstermektedir. Muhasebe, finansal olayların yoğun bir şekilde gerçekleştirildiği bir departmandır.
Muhasebede üretilen bilgilerdeki hatalar, o ülkede yaşayan tüm vatandaşları doğrudan veya dolaylı olarak
etkiler. Hataların oluşmasının farklı nedenleri olabilir. Profesyonelin iş yükü ve dikkatsizliğinden dolayı
muhasebede bazı hatalar oluşur. Muhasebe iş akışında yapılacak hataların IAS / TMS 8 standardı
çerçevesinde nasıl değerlendirileceği üzerinde durulmuştur. Çalışmada söz konusu standart çerçeve ile
muhasebede yapılan hataların nasıl düzeltileceği örnek bir uygulama ile gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler: Muhasebe, Muhasebede Hatalar, Hataların Düzeltilmesi

Abstract
Accounting records, classifies, summarizes, analyzes and interprets all financial transactions. In this
context, all of the financial events of the enterprise turn into information through accounting. The quality
of the information produced is extremely important. In accounting processes, it is necessary to make some
checks in order to produce correct information. However, the process of disclosing the mistakes made and
showing them in the financial statements is very important. Because, with the information produced,
businesses want to analyze their real performance, states the amount of tax they will collect, and investors
want to analyze the decisions they take. In this respect, it is critical that the financial statements that
accounting should regulate contain correct information. The fact that financial reporting comes to the fore
with International Accounting standards indicates that the standards are investor-oriented. Accounting is a
department where financial events are performed intensely. Errors in the information produced in
accounting, directly or indirectly affect all citizens living in that country. There may be different reasons
for errors to occur. Some errors occur in accounting due to the workload and carelessness of the
professional. It is emphasized how to evaluate the errors to be made in the accounting work flow within

454
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
the framework of the IAS / TAS 8 standard. In the study, how to correct the mistakes made in accounting
with the mentioned standard framework will be shown with an example application.

Keywords: Accounting, Errors in Accounting, Correction of Errors

INTRODUCTION
Accounting department is at the top of the departments with the most intensive work flow of the
enterprises. The number of financial events increases even more according to the size of the business. The
compliance of the records to be made with the basic accounting principles is very important in terms of
the reliability principle sought in the financial statements of the companies. Considering that accounting
is essentially a rule-based discipline, the systematic of the whole process from recording to reporting all
financial events to be done is clear. However, businesses can make mistakes due to the mentioned
intensity and carelessness in the work flow. In accordance with the basic equivalence principle of
accounting, the control of errors in terms of ensuring the balance of assets and resources is monitored by
financial control mechanisms such as double-sided recording system and trial balance and necessary
records can be made. The requirement of how to handle errors with International Accounting Standards is
presented to users in IAS 8 standard. In the study, the concept of error in accounting will be discussed
within the framework of TMS 8 Standard and will be demonstrated with a sample application.

1. ERROR-WRONG CONCEPT IN ACCOUNTING

In the dictionary of the Turkish Language Association, the error is defined as "unintentional and
unintentional mistake, error and error". Accounting errors arise in the form of unintentional accounting
transactions or documentation being made in violation of the legislation, or the fact that they have never
been done despite being a requirement (Toros 2012: 227). Although there is the necessary control and
supervision in the accounting transactions in businesses, it is possible to encounter accounting errors
(Gürdal, 2006: 9). Errors may occur in the form of mathematical errors, inability to analyze information
about applying accounting policies correctly, overlooked or deliberate errors (Örten et al., 2017: 108).
Accounting errors can be defined as acts and attitudes devoid of intent, legal regulations such as laws,
regulations and directives, and generally accepted accounting principles (Çelik, 2010: 14). Error refers to
the mistakes made in the financial statements without an element of intent. Accordingly, inaccuracies in
accounting information production, valuation, recording, reporting and disclosure issues that do not
involve an intentional element are accepted as errors (Alagöz, 2008: 116). While talking about the
concept of error, it can be stated that not moving away from good intentions is the basic criterion for
making the basic distinction between errors and cheating.

2. CAUSES OF ERRORS IN ACCOUNTING

It is important to determine the correct reasons for accounting errors in order to understand the difference
between maliciously prepared financial statements.
- Negligence and Carelessness: When the necessary care is not taken, the accounting process is disrupted
and mistakes occur. Especially, arranging the financial statements at the end of the month and the year
brings along the accumulation of the daily records that need to be made and the more frequent mistakes
(Bayraklı, Erkan, Elitaş, 2012: 21).
- Lack of Knowledge and Lack of Experience: Accounting professionals can provide a theoretical
background for professional competencies during the internship phase. In terms of being a dynamic

455
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
branch of science such as accounting, the lack of knowledge and experience can be eliminated by
simulating applied trainings through package programs starting from the internship stage.
- Not Giving Up from the Ordinary Order: Professionals sometimes insist on a paper-oriented recording
system in order not to give up the usual order to switch to computer-based accounting programs. This
paves the way for mistakes to be made more intense.

3. TYPES OF ERRORS IN ACCOUNTING

With the rapid development of technology, errors have been prevented largely with software developed in
the accounting field. However, errors arising from accounting transactions can be listed under 5 items
(Kirik, 2007, p.40):
-Forgetting and Recording
-Mathematical Errors
-Transfer errors in period transfers
- Registration Errors
-Balance Sheet Errors
Professional ethics may be repeated by the chambers they are subject to from time to time by the
chambers of the profession above mentioned mistakes and professional care and attention of the
professionals can be increased.

4. ERROR IN ACCOUNTING WITHIN THE FRAMEWORK OF TMS 8 STANDARD.

The error of the previous period in the standard is "the negligence or misinformation that arise as a result
of not using reliable information in one or previous financial statements, that is, the information that was
available at the time of approval of the financial statements and expected to be obtained and taken into
account during the preparation and presentation of the financial statements." (TMS 8, 2017: p.5). When
the errors are accounted, the restatements of the comparative amounts of the period in which the errors
were made or if they occurred in the periods before the comparative financial statements, in this case, the
assets, resources and equities of the earliest period subject to the report are corrected (Örten et al., 2017:
109). In fact, it can be said that previous period errors need to be rearranged retrospectively.
As a retrospective restatement definition, in the standard, "correcting past period errors, including
corrected amounts in the financial statements as if there was no error, measuring and explaining." (TMS
8, 2017: p.5).
Errors, changes in accounting policies, changes in estimates must be indicated in the footnotes of the
financial statements in accordance with the concept of consistency and the standard of presentation of
financial statements. The following information should be detailed in the explanations to be made in the
footnote (Örten et al., 2017: 109):
Scope and nature of the error
Adjustment amount for each period
-Every account affected by the error
- Correction carried over from the previous period
- If retrospective application cannot be made, the justification is stated.

5. APPLICATION
A Hospital realized that it did not allocate 6,000 TL for the medical imaging device that entered its assets
in 2019. As such, the income statement of the hospital is as follows 13.

13
(Örten et al., 2017: 110) utilized and adapted by the author.
456
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Financial Items 2019 2020

Profit 50.000 70.000
Tax (13.000) (16.500)
Net Profit for the Period 37.000 53.500

Earlier Years Profits at 20.000 15.000

the Beginning of the
Period
Net Profit for the Period 37.000 53.500
End of Period Previous 57.000 68.500
Years Wife

The hospital should record the depreciation of 6,000 TL, which it overlooked in 2020.
31.03.202014
570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 6.000
257 BİRİKMİŞ 6.000
AMORTİSMANLAR

In its final financial statements to be published in 2020, the hospital comparatively explains the financials
caused by the error in accordance with the TAS-8 Standard under the title "Errors" in the statement of
changes in equity. The effects of overlooked Depreciation Expenses amounting to TL 6,000 are presented
in the footnote of the corrected tables below.

Comparative Income Statement

Financial Items Corrected Income 2020 Period Income
Statement for 2019 Statement

Profit 50.000 70.000

Depreciation Expenses (6.000)
Adjusted Profit 44.000
Tax 13.000 16.500
Net Profit for the 31.000 53.500
Period

The main table that should be stated in the footnote showing that the error has been corrected is as
follows.

14
An example date has been chosen so that the date is 2020.
457
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table of Changes in Undistributed Profits
Description Titles 2019-Adjusted 2020
Retained Earnings at 20.000 15.000
the Beginning of the
Period Reported
Previously
Basic Error Correction - (6000)
Adjusted Percentage 20.000 9.000
Retained Earnings
Net Profit for the 31.000 53.500
Period
End of Period G. 51.000 62.500
Years Profits

As can be seen, while the Previous Year Profit at the End of the Period calculated in 2019 was 57,000 TL,
it was revised to 51,000 TL with the correction of the error. In the following year, the amount of 68.500
TL will be recalculated as 62.500 TL.

6. CONCLUSION
With the development of technology in accounting, the number of software programs to be used by
accounting is increasing day by day, depending on the developments in the software field. These
programs undoubtedly contribute to minimizing erroneous transactions. However, there are human-
induced errors such as not entering information into the software program or overlooking it. TAS 8
Standard outlines the general framework of these unintentional errors in accounting. TMS-8 Standard
plays an important role in presenting real figures free of manipulation to financial information users. In
this way, the principle of transparency is ensured with the aforementioned standard by covering the
mistakes made and preventing fraudulent transactions. In accordance with this standard, it can be said that
making the necessary adjustments regardless of the amount of erroneous transactions and stating this
situation in the footnotes of the financial statements will positively affect the accuracy of the decisions
made by financial information users.

REFERENCES
Alagöz, A. (2008). İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Önemi Ve Denetim Komiteleri İle İç Denetim
Birimi İlişkisinin Hata Ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü. Konya: Tablet Kitapevi.
Bayraklı, H. H., Elitaş, C., & Erkan, M. (2012). Muhasebe ve Vergi Denetiminde Muhasebe Hata ve
Hileleri. Ankara: Ekin Yayınevi.
Çelik, T. (2010). Muhasebede Hata ve Hileler ile İlgili Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir
Araştırma.
Örten, R., Kaval, H. Ve Karapınar, A. (2017) Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları (TMS-
TFRS) Uygulama ve Yorumları. Ankara: Gazi Kitabevi.
Toros Vefa (2012). Finansal Tablolar Denetimi. Ankara: Seçkin Yayınları.
Gürdal, K. (2006). Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar. MUFAD Muhasebe ve
Finansman Dergisi. (32): 1-12.

458
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

VALORIZATION OF FOOD WASTE AND ITS ROLE IN SUSTAINABILITY

Shalini Sehgal
University of Delhi,Sector-2, India
Vandana
University of Delhi, New Delhi, India

Abstract
The global increasing population demands for more food production and food processing which
consequently results in more food waste generation. The food waste generated in different stages of
processing of food includes peels, pomace, seed, pulp, unused flesh which is biodegradable in nature.
These by products are rich source of bio active compounds such as polyphenols, anti-oxidants and
phytochemicals. They are reservoir of complex carbohydrates, lipids, proteins and nutraceuticals
depending on the nature of product produced for example meat and poultry industries comprise of
proteins and lipids, while waste from fruits and vegetable processing industries comprise of bioactive
compounds and cereal industries comprise of phenolic compounds and dietary fiber. These bioactive by
products are valuable source of flavoring, colorants, fiber, antimicrobials which can be used in food
industry as a source of food additives. The bio active compounds from these sources are anti-microbial,
anti-oxidant, anti-inflammatory and immune-modulatory in nature. They play major role in reducing the
risk of cardiovascular diseases, osteoporosis, thrombosis, platelets aggregation and diabetes in humans.
Valorization of food waste and loss from different sectors of food industries can result into value added
products in developing countries where poverty and malnutrition are the major issues, as well as
designing sustainable food ecosystems. Assessing food waste and developing effective policies along the
value chain can help solve the food waste problem and thus contribute towards food security and
sustainability.

Keywords: By products, Bioactive compounds, Food valorization, Food waste

459
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬

‫‪The Impact of Armed Groups Control on Neighboring Countries' Boarders on International‬‬

‫‪Relations‬‬

‫‪Said Ammar Alkilany‬‬

‫‪Nalout University – Libya‬‬

‫‪Abstract‬‬
‫‪The control of armed groups on a number of neighboring countries' boarders became obvious‬‬
‫‪phenomenon which resulted in influencing the bilateral relations between those countries, and has‬‬
‫‪become a dangerous phenomenon that has minuses. It became a cause for state intervention border in the‬‬
‫‪affairs of other countries under the slogan of conserving internal security. In addition, this phenomenon‬‬
‫‪has seen clearly in the Arab states that this case will have an impact on short and long-term stability of the‬‬
‫‪bilateral relations in the light of the direct interventions, and thus its reflection not only on border‬‬
‫‪security, but on the social cohesion within the border line of those countries. The study objectives are to‬‬
‫‪identify lawlessness across the borders, its internal and external factors and its impact on future‬‬
‫‪regionalism relationship in the Arab region.‬‬

‫‪Key words: Armed groups, neighboring countries' boarders, lawlessness, International relations‬‬

‫أثر سيطرة الجماعات المسلحة على حدود الدول المجاورة في العالقات الدولية‬

‫سعيد عمار الكيالني ‪ -‬قسم العلوم السياسية ‪ -‬جامعة نالوت – ليبيا‬ ‫أ‪.‬‬

‫المستخلص‪:‬‬
‫تُعد سيطرة الجماعات المسلحة على العديد من الدول الحدودية ظاهرة وأضحت نتج عنها تأثر العالقات الثنائية بين هذه الدول‪ ،‬وأصبحت‬
‫ظاهرة خطرة لما لها من سلبيات‪ ،‬كما أصبحت سبب لتدخل الدول الحدودية في شؤون الدول األخرى تحت مسميات حفظ أمنها الداخلي‪.‬‬
‫وقد شهدت الدول العربية بشكل واضح هذه الظاهرة‪ ،‬حيت أن هذه الحالة سيكون لها تأثير قريب وبعيد المدى على استقرار العالقات‬
‫الثنائية في ضؤ التغيرات المباشرة‪ ،‬وبالتالي انعكاسه ليس فقط على األمن الحدودي بل على التماسك االجتماعي داخل الشريط الحدودي‬
‫لتلك الدول‪ .‬تهدف هذه الدراسة إلى التعرف على االنفالت األمني الحدودي ‪،‬وعوامله الداخلية والخارجية‪ ،‬وأثره على مستقبل العالقات‬
‫اإلقليمية في المنطقة العربية‪.‬‬

‫الكلمات المفتحية‪ :‬الجماعات المسلحة‪ ،‬حدود الدول المجاورة‪ ،‬االنفالت األمني‪ ،‬العالقات الدولية‬

‫المقدمة‪:‬‬
‫تعيش الحدود في الدول العربية مشكلة سياسية وأمنية من خالل سيطرة الجماعات المسلحة أو تأثير تلك الجماعات على الحدود بشكل‬
‫واضح ‪ .‬الجماعات المسلحة أصبحت تسيطر على مسحات واسعة في عدد من الدول العربية كالعراق‪ ،‬وسوريا وليبيا حيت فرغ األمن‬
‫على حدود هذه الدول والفراغ األمني على الحدود مما جعل العمليات المسلحة تنتقل من بلد إلى أخر‪ .‬إن ما تشهده الدول العربية وباألخص‬
‫دول "الربيع العربي" من تهديدات وتحديات وعدم استقرار أمني وهو ما يبرز في أنشطة الحركات الجهادية والقاعدة ‪ ،‬واالتجاهات‬
‫الحزبية والسياسية وا ستعمال القوة أو العنف لتحقيق أهدافها‪ .‬وهذا يجعل المنطقة بأكملها أمام سيطرة خارجة عن سيطرة الدول الدول‪ .‬أن‬
‫ظاهرة االنفالت األمني عبر الحدود لها عدة أسباب منها ضعف تماسك الدولة‪ ،‬وتزايد النشاط المسلح للجماعات عبر الحدود لضعف‬

‫‪460‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫السيطرة الحدودية‪ ،‬وتدخل دول في ال شؤون الداخلية لدول أخرى وذلك من خالل تزويد الجماعات المسلحة بالمال والسالح‪ ،‬أو في أضعاف‬
‫الدولة للسيطرة على حدودها‪ ،‬كما للبعد االقتصادي كسب أخر في هذه الظاهرة‪.‬‬

‫األسباب الخارجية لالنفالت األمني الحدودي ‪:‬‬

‫أن التطورات في السياسة واالقتصاد خلق جملة من الع وامل التي أصبحت تهدد المفهوم األمني للدول من خالل تهديد السيادة وسياسة‬
‫التدخل الداخلي في شؤون الدول األخرى مما ينتج عن ذلك عدم استقرار الدول والتأثير على استقاللها وأمنها وخرق حدودها والتي هي‬
‫رمز من رموز سيادة الدولة‪ .‬بدأت هذه التطورات مع نهاية القطبية الثنائية وتحول النظام الدولي إلى نظام أحادي القطبية‪ ،‬ولعل من أهم‬
‫العوامل التي أثرت بشكل وأضح على أمن الدول وفقدان السيطرة على حدودها هي (الحديثي‪: )1990 ،‬‬

‫التدخل الخارجي ‪:‬‬

‫من المعروف أن مبدأ السيادة كما هو معروف يرتبط بالصور القانونية للدولة ‪ ،‬وهو مفهوم يوفر النظام واالستقرار في العالقات الدولية ‪،‬‬
‫لكون الدول ذات السيادة متساوية بغض النظر عن حجمها وعليه أنشئ مبدأ المساواة في السيادة بين جميع الدول باعتباره ركن أساسي‬
‫ومهم لميثاق األمم المتحدة وفقا للفقرة األولى من المادة الثانية لميثاق األمم المتحدة‪ .‬ومع ذلك فأن فكرة السيادة ليست خالية من الغموض‬
‫واالضطرابات ‪ ،‬وأن مفهومها اليوم لم يعد كما كان في ظل القانون الدولي التقليدي ‪.)Walt), 1998‬‬
‫فعلى الرغم من أن ميثاق األمم المتحدة يرفض التدخل في الشؤون الداخلية وفقا لمبدأ السيادة ‪ ،‬إال انه قد برزت أنواع من التدخل الخارجي‬
‫بالشؤون الداخلية للدول تحت ذرائع مختلفة‪ ،‬تشمل التدخل الدولي على المساعدات اإلنسانية والتدخل العسكري بشقية السلمي والعنيف ‪،‬‬
‫إلى جانب ذلك ظهر شكالن آخران للتدخل تمثل األول في التدخل بدعوى مكافحة اإلرهاب الذي تبنته الواليات المتحدة األمريكية وخاصة‬
‫بعد أحداث ‪ 11‬سبتمبر ‪ ، 2001‬والثاني في التدخل بحجة نزع أسلحة الدمار الشامل‪،‬حيت كل ذلك تحت غطاء قانوني من األمم المتحدة ‪،‬‬
‫رغم تعارضه مع بعض المفاهيم الثابتة في القانون الدولي ‪ ،‬والعالقات الدولية مثل مفهوم السيادة وعدم التدخل في شؤون الدول المستقلة‬
‫المنصوص عليه في القانون الدولي (حناشي‪ ،) 2008،‬كالتدخل الذي حصل في كل من أفغانستان والعراق وليبيا (حمزة‪.)2011 ،‬‬
‫و في اآلونة دار جدل إعالمي حول الصيغة الشرعية للحرب األمريكية ضد اإلرهاب ‪ ،‬حيث ترى الواليات المتحدة أن هذا األجراء والذي‬
‫أطلقت عليه (الحرب اإلستباقية) جزء من أمنها الوطني وهنا البد من التمييز الدقيق والمدروس بين تيارين لألمن مختلفين اختالفا جذريا‬
‫بالطبيعة والنوعية عن بعضهما باعتبارهما ضدين متعاكسين ‪ ،‬األول ‪ :‬ويسمى المفهوم الدفاعي لألمن الوطني وهو مفهوم عادل ومشروع‬
‫‪ ،‬ومن حق كل دولة أن تنتهجه وأن تمارسه دفاعا عن الوطن واالستقالل والمقدرات دون قيد أو شرط‪ ،‬والثاني‪ :‬يسمى المفهوم الهجومي‬
‫التوسعي ‪ ،‬وهو مفهوم ظالم وغير مشروع ألنه على التعصب والعدوان ويطالب لنفسه ما يحرمه على غيره ‪.‬‬
‫ولعل من نتائج التدخل الخارجي في الشؤون الداخلية للدول تفكك المنظومة والوطنية السياسية واألمنية للدول وهناك عدة أمثلة لتفكك الدول‬
‫نتيجة التدخل الخارجي ‪ ،‬فالعراق تحول إلى دولة ضعيفة ومفككة تنازعه الصراعات العرقية والطائفية وضياع هيبة الدولة الوطنية‬
‫واالنفالت األمني من خالل انفتاح حدوده وتحكم الجماعات المسلحة بتلك الحدود‪ ،‬وهو ما ينذر بالخطر ليس فقط على العراق وإنما على‬
‫جواره اإلقليمي ‪ .‬فالمثال العراقي ليس هو الوحيد في العالقات الدولية‪ ،‬إذ تنطبق نتائجه في نماذج أخرى كاألفغاني والليبي‪.‬‬

‫العولمة‪:‬‬
‫يٌعد المجال السياسي هو أكثر حساسية للمتغيرات التي فرضتها العولمة ‪،‬على اعتبار انه األكثر ارتباطا بالتحوالت االقتصادية ‪،‬‬
‫والسيما ٌأن زوال التصنيف السياسي السابق للنظام الدولي ( منظومة الدول االشتراكية ‪،‬منظومة الدول الرأسمالية ‪ ،‬منظومة دول عدم‬
‫االنحياز ) ‪ ،‬إذ أصبح القلق يشمل غالبية الدول والسيما دول الجنوب ومنها الدول العربية ‪ ،‬إذ شعرت أن دولها لم تتمكن بعد من النجاح‬
‫في إنشاء كياناتها الوطنية بمعناها الوطني الحديث ‪ ،‬أي بناء الدولة بمؤسساتها وأبنيتها الوطنية القادرة على التحكم في الخالفات الداخلية ‪،‬‬
‫العشائرية والدينية والطائفية والقبلية ‪ ،‬التي تعبر عن مرحلة ما قبل بروز الوطنية حيث أصبحت هذه النزاعات تتزايد وتهدد كيان الدولة‬
‫الوطنية بأكملها (محمد‪. )2004 ،‬‬

‫ومن هنا يبدو أن انهيار الدولة الوطنية واقعا من خالل النماذج السابقة ‪ ،‬أي يعنى توزيع السيادة وتنازعها بين األشتات دون الحصول على‬
‫جزء منها ‪ ،‬ربما أن الدولة القومية كأنموذج قد فرض نفسه على المجتمعات كلها ‪ ،‬فأن التنازل عن هذا النموذج يؤدي في النهاية إلى نتائج‬
‫وخيمة (زيادة‪.)2004 ،‬‬

‫العالقات الدولية‪:‬‬
‫لقد ساهم االنفالت األمني عبر الحدود للدول وتراكم العوامل الداخلية والخارجية المسببة لذلك االنفالت إلى ظهور عدة تأثيرات واضحة‬
‫على استقرار العالقات الدولية سواء في النظام اإلقل يمي أو النظام الدولي ‪ ،‬وأن كان ظهور تلك التأثيرات في النظام اإلقليمي أوضح وأعم‬

‫‪461‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫من النظام الدولي ‪ ،‬لكون تلك المشاكل تظهر في إطارها األقرب ثم تنتشر لتصبح مشاكل عالمية‪ .‬وسوف نتطرق إلى أهم تلك المشاكل‬
‫وتأثيرات االنفالت األمني الحدودي بين الدول على استقرار العالقات الدولية‪.‬‬

‫انهيار وتفكك الدول‪:‬‬ ‫‪)1‬‬

‫يًعد التدخل الخارجي في شؤون الدول الداخلي من أهم العوامل التي أدت إلى االنفالت األمني عبر الحدود‪ ،‬ومن ثم تحول تلك الدول إلى‬
‫دول فاشلة ومنهارة غير قادرة على فرض سيطرتها األمنية عبر حدودها‪ .‬وعلى الرغم من أن التيار السائد في العلوم االجتماعية لم يصل‬
‫إلى أتفاق على المعنى الكامل للقضاء على الدول كهدف للسياسة ‪ ،‬إذ أن التيار السائد للعلوم االجتماعية لم يكتب الكثير عن تدمير الدولة أو‬
‫القضاء عليها من خالل تدمير مؤسساتها‪ ،‬أذا اعتبرت المدارس الرئيسية للعلوم االجتماعية هذه نتاج إلعراض جانبية للحروب‬
‫والصراعات األهلية‪ ،‬وليست نواتج مبتغاة للسياسات (عبدهللا‪ .) 2012 ،‬إال أن الواقع أثبت أن التدخالت الخارجية في شؤون الدول قد أدى‬
‫إلى تفكك تلك الدول وانهيارها وتحولها من دول وطنية إلى دول تتقاذفها الصراعات العرقية والطائفية‪ ،‬ولعل أوضح األمثلة في ذلك‬
‫النموذج العراقي‪ .‬وباإلضافة إلى النماذج السابقة يأتي النموذج الليبي كدولة تعرف مظاهر الفوضى الناشئة في المنطقة العربية وتحديدا في‬
‫شمال أفريقيا‪ ،‬إذ يشير مصطلح الدولة التي تسودها الفوضى إلى غياب سلطة مركزية فعالة تمارس احتكار العنف على أراضيها بالمعنى‬
‫ا لتقليدي الذي استعمله ماكس فيبر‪ ،‬ومفهومه عن الدولة باعتبارها محتكرا للممارسة العنف الشرعي سيساعدنا في فهم الدولة في ليبيا بعد‬
‫التدخل الخارجي بوصفها دولة منهارة بدال من وصفها دولة فاشلة (حثمي‪.)2020 ،‬‬
‫أتساع التدخالت اإلقليمية‪:‬‬ ‫‪)2‬‬
‫ومع ظهور بوادر انهيار وتفكك الد ول وتحولها إلى دول فاشلة‪ ،‬ساعدت هذه الظواهر الدول اإلقليمية إلى التدخل في شؤون تلك الدول‬
‫مستفادة من الفوضى السياسية واألمنية الحاصلة في تلك الدول وانهيار أمن الحدود فيها ففي العراق بعد احتالله عام ‪ 2003‬من قبل‬
‫الواليات المتحدة األمريكية‪ ،‬تبنت اإلستراتيجية ا إليرانية في العراق بعدا جديدا نتيجة التطورات الحاصلة والتي قادت إلى تغيرات جذرية‬
‫في بنية السلطة والهوية وأوجدت تغيرا في الجغرافيا السياسية‪ ،‬ولم تأتي اإلستراتيجية اإليرانية في العراق محاطة فقط بالتطورات الداخلية‬
‫والصراعات بين مختلف القوى السياسية العراقية‪ ،‬بل إنما أيضا نفوذ وظهور القوى الدولية والالعبين اإلقليمين‪ ،‬لقد مثل العراق ما قبل‬
‫‪ 2003‬هاجسا أمنيا ومنافسا استراتيجيا إليران في المنطقة نتيجة إرث الصراع في الثمانينات‪ ،‬ولذلك تحاول إيران إبقائه ضعيفا ومنهارا‬
‫وذات حدود مفتوحة لتنفيذ األجندة اإليرانية لها في كل المنطقة (الصمادي‪.)2014 ،‬‬
‫وما ينطبق على التدخل اإليراني في العراق ينطبق أيضا على تدخلها في سوريا ‪ ،‬إذ ارتبطت تداعيات األزمة السورية على الجوار‬
‫اإلقليمي بأمرين‪ ،‬األول يتعلق بعملية انتقال الالجئين السوريين عبر الحدود ‪ ،‬والثاني يتعلق بتحيز الطوائف العرقية والمذهبية لميلشياتها‬
‫من الطوائف السورية وانعكاسات ذلك على المصالح اإلقليمية للدول‪ .‬فإيران تخرج من موقع التأثير بتداعيات الصراع الداخلي في سوريا‬
‫لتشغل موقع المؤثر في الصراع‪ ،‬بل والمتحكم في مساره إلى حد كبير ‪ ،‬سواء استمرار الدعم المادي واللوجستي للنظام السوري في‬
‫مواجهة األزمة داخليا وخارجيا أو بتوظيف الورقة الطائفية السورية في لبنان بما يخدم مصالح أنصارها هناك (‪.(www. Siyassa.org‬‬
‫كما ال يبتعد الدور المصري في ليبيا عن الدور اإليراني في العراق وسوريا ‪ ،‬فليبيا شكلت هاجسا أمنيا لمصر بعد " الربيع العربي " من‬
‫خال ل الحدود المفتوحة والتغيرات الحاصلة في ليبيا سياسيا واجتماعيا والتمزق السياسي بين حكومتان أحدهما في الغرب واألخرى في‬
‫الشرق ‪ ،‬فضال عن عشرات المجاميع المسلحة ‪ .‬ولذلك تحاول مصر وتركيا مؤخرا فرض أجندتهما السياسية واألمنية في ليبيا من خالل‬
‫دعم تيار معين ضد تيار أخر‪ . ،‬نفس الهواجس األمنية تنطلق من تركيا تجاه سوريا ‪ ،‬فمعضلة األزمة السورية والتدخالت العنيفة فيها‬
‫فضال عن هاجس أمن الحدود بالنسبة لتركيا ومخاطر اتساع هجمات حزب العمال الكردستاني بمساعدة أكراد سوريا نتيجة االنهيار‬
‫األمني عبر الحدود التركية السورية ‪ .‬كل هذه الدواعي تستدعي من تركيا خيارات التدخل الخارجي في سوريا تحت هاجس حماية حدودها‬
‫الخارجية وأمنها الداخلي‪.‬‬

‫صراع الهيمنة اإلقليمية ‪:‬‬ ‫‪)3‬‬

‫يمثل اإلطار اإلقليمي أليه دولة اإلطار الجغرافي األوسع المحيط بإقليم الدولة وقد يمثل هذا اإلطار عمقا استراتيجيا لبعض الدول وقد‬
‫يتحول إلى مصادر التهديد‪ .‬وفي ظل أوضاع معينة كاختالل توازن القوى اإلقليمي لصالح إحدى دول اإلقليم الذي يؤدي إلى ازدياد احتمال‬
‫تعرض األطراف األقل قوة للضغوط من قبل الدولة األقوى في اإلقليم ‪ ،‬مما يؤدي إلى صراع الهيمنة اإلقليمية بين قوتين إقليميتين كبيرتين‬
‫متنافستين أو أكثر نتيجة االضطراب واالنفالت األمني عبر الحدود ومحاولة كل قوة إقليمية الحصول على مكاسب جديدة مستغلة الوضع‬
‫القائم ‪.‬‬

‫وإذا كانت مصالح الدول الكبرى في منطقة الشرق األوسط قد أسهمت في اندالع أغلب تلك الحروب والغزوات ‪ ،‬إال أن األمر يختلف‬
‫في الفترة التي أعقبت احتالل العراق من قبل الواليات المتحدة عام ‪ ، 2003‬إذ أسهمت نتائج حرب ‪ 2003‬في ازدياد حدة النفوذ‬
‫اإليراني في المنطقة العربية إلى تعميق التدخل اإليراني في العراق الذي كانت تحركه توجهات مختلفة)‪. (Harass, 2006‬‬

‫‪462‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 ‫‪4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON‬‬
‫‪CONTEMPORARY STUDIES‬‬
‫وقد شجعت الواليات المتحدة األمريكية التد خل اإليراني في المنطقة من خالل حسابات خاصة لإلستراتيجية األمريكية في المنطقة‪ ،‬إال‬
‫أن هذا التدخل اإليراني في المنطقة أدى إلى زيادة خشية الدول العربية من تصاعد النفوذ اإليراني وهو مما يخلق صراع على الهيمنة‬
‫اإلقليمية ‪ .‬ولكن هذه المخاوف لم تقصر فقط على الدول العربية‪ ،‬إذ دخلت تركيا في هذا السياق ذاته ‪.‬‬

‫كما أن القادة األتراك يخشون من امتداد الحركة االنفصالية الكردية وأن يصبح العراق مالذا ً آمنا ً لحزب العمال الكردستاني وهو ما‬
‫َللا غول‬
‫عزز من مبرراتها في التدخل العلني في شمال العراق ‪ ،‬وهو ما حدث فعال في أكثر من مرة‪ ،‬فعلى سبيل المثال حذر عبد ه‬
‫الرئيس التركي السابق آنذاك من أن تفكك العراق سيرغم جيرانه على التدخل وتصاعد الهيمنة اإلقليمية ‪.‬إن نفس المخاوف التركية في‬
‫العراق أصبحت تنعكس على الحالة السورية ‪ .‬كما أدت األحداث المتوالية في سوريا إلى انقسام طائفي حاد بين النظام السوري‬
‫والمعارضة السورية مما انعكس على حالة الصراع اإلقليمي في المنطقة بين مشروعين أحدهما المشروع العربي في سوريا ‪ ،‬واألخر‬
‫المشروع اإليراني‪ ،‬ومحاولة كل طرف في كسب رهان الهيمنة اإلقليمية في سوريا على حساب الطرف األخر ‪ .‬كما أن طابع صراع‬
‫الهيمنة اإلقليمية أصبح واضحا في ا الزمة اليمنية ‪ ،‬إذ تحركت المملكة العربية السعودية إلى تشكيل تحالف عربي ضد جماعة الحوثي‬
‫المنقلبة على الشرعية السياسية في اليمن والمدعومة من قبل إيران بحكم التوجهات المذهبية لهذه الحركة ‪ ،‬وهو ما يخلق بؤرة جديدة‬
‫من بؤر صراع الهيمنة اإلقليمية بين الدول العربية وإيران (عبدهللا‪.)2014 ،‬‬

‫الخاتمة ‪:‬‬
‫لالنفالت األمني الحدودي عوامله الداخلية والخارجية ‪ ،‬وله أثرا واضحا على مستقبل العالقات اإلقليمية في المنطقة العربية ‪ ،‬إذ‬
‫خلق ظروف مواتية للصراعات اإلقليمية بين الدول العربية وإيران وبشكل أقل حدة بين إيران وتركيا ‪ ،‬وهو ما يخلق مستقبال‬
‫جديدا للعالقات اإلقليمية والدولية في المنطقة ‪ ،‬ربما أبرز مالمح هذه العالقات تشكيل تحالفات جديدة للقوى غير تلك التي عُرفت‬
‫في العقود األخيرة في المنطقة ‪ .‬ويكون العامل األكثر تأثير لهذه التحالفات هو الصراع الطائفي اإلقليمي في المنطقة بين الدول‬
‫العربية وإيران ‪ ،‬إذ أن المخاوف من الهالل الشيعي من خالل تزايد النفوذ اإليراني في العراق وسوريا ولبنان ووصوال إلى إيران‬
‫‪ ،‬سوف يستدعي إلى خلق تحالفا جديدا هو عبارة عن هالل سني يطوق اآلثار المتوقعة من النفوذ اإليراني في الدول العربية أو‬
‫بعبار ة أخرى يطوق آثار الهالل الشيعي ‪ ,‬وهذا ما يستدعي احتمال دخول تركيا إلى جانب الدول العربية في تحالفا جديدا للحد من‬
‫أطماع إيران اإلقليمية ‪.‬‬

‫المصادر‪:‬‬

‫أميرة حناشي (‪ ،) 2008‬مبداء السيادة في ظل التحوالت الدولية الراهنة‪ ،‬رسالة ماجستير ‪ ،‬كلية الحقوق‪ ،‬جامعة منتوري‪ ،‬الجزائر‪.‬‬

‫حارث قحطان عبدهللا (‪ ،)2012‬اإلستراتيجية األمريكية تجاه الحركات اإلسالمية في المنطقة العربية بعد أحداث ‪ 11‬أيلول ‪2001 :‬‬
‫الحركات واألحزاب اإلسالمية العراقية نموذجا ‪ ،‬أطروحة دكتوراه‪ ،‬معهد الدراسات والبحوث العربية‪ ،‬الجامعة العربية‪ ،‬القاهرة‪.‬‬

‫خليل اسماعيل الحديثي (‪ ،) 1990‬الوسيط في التنظيم الدولي‪ ،‬جامعة بغداد‪ ،‬العراق‪.‬‬

‫طايل يوسف عبدهللا ( ‪ ،)2014‬اإلستراتيجية اإلقليمية لكل من تركيا وإيران نحو الشرق األوسط (‪ ،)2013-2002‬رسالة ماجستير‪ ،‬كلية‬
‫اآلداب والعلوم‪ ،‬جامعة الشرق األوسط‪ ،‬االردن‪.‬‬

‫عادل حمزة (‪ ،) 2011‬إشكالية التدخل اإلنساني في العالقات الدولية‪ ،‬مجلة العلوم القانونية والسياسية‪ ،‬كلية القانون والعلوم السياسية‪،‬‬
‫جامعة ديالي‪ ،‬العراق‪.‬‬

‫غربي محمد (‪ ،)2006‬تحديات العولمة وآثارها على العالم العربي‪ ،‬مجلة اقتصاديات شمال أفريقيا‪ ،‬العدد السادس ‪ ،‬جامعة الشلف‪،‬‬
‫الجزائر‪.‬‬

‫‪463‬‬
‫‪Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES‬‬ ‫‪December 12-13, 2020‬‬
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
.‫ نحو نزع طابع التهديد األمني عن انهيار الدولة في ليبيا‬: ‫ اثر األزمة الليبية على األمن في منطقة الساحل‬،)2020( ‫محمد حمثي‬
www.academa.edu/6805807

.‫ القاهرة‬،120 ، ‫ العدد‬،‫ مجلة شؤون عربية‬،‫ العرب والعولمة من آليات التحكم االقتصادي والرهانات السياسية‬،‫رضوان جودة زيادة‬

.‫ قطر‬،‫ مركز الجزيرة للدراسات‬، ‫تنامي هاجس األمن وتراجع الفرص‬: ‫ العراق في اإلستراتيجية العراقية‬،)2014 ( ‫فاطمة الصمادي‬

www.siyassa.org/UI/Front/Innerprint.aspx?NewscontentId=2738

Richard Harass(2006), The Middle East, Foreign affairs.

Stephen M. Walt (1998), International Relations: One World, Many Theories, Foreign Policy, No110,
Washington.

464
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ƏHMƏD BƏY AĞAOĞLUNUN PUBLİSİSTİKA SAHƏSİNDƏ FƏALİYYƏTİ

Dosent Səba NAMAZOVA

Assoc. Prof. Saba NAMAZOVA
Gəncə Dövlət Universiteti

Özət
Azərbaycanın yetirdiyi qüdrətli şəxsiyyətlərdən olan Əhməd bəy Ağaoğlunun yaradıcılığının mühüm
hissəsini publisistik formada yazılmış əsərlər təşkil edir. O, Azərbaycan, Türkiyə, Fransa, Rusiya və
Gürcüstanda, o cümlədən dünyanın bir sıra ölkələrində beş dildə (Azərbaycan, türk, fars, fransız, rus) nəşr
olunmuş qəzet və jurnallarla əməkdaşlıq etmiş, onların əksəriyyətinin yaradıcısı və baş redaktoru
olmuşdur. Bütün həyatını millətin gələcək inkişafı naminə böyük idealların gerçəkləşməsi uğrunda
mübarizəyə sərf edən Ağaoğlu bəzən evindəki qiymətli əşyaları sataraq nəşr etdiyi qəzetin maddi
ehtiyaclarını qarşılamağa sərf etmişdir.
Əhməd bəyin ictimai-siyasi, publisist fəaliyyətinin əsasında da məhz xalqın milli özünüdərki və oyanışına
yardım göstərmək düşüncəsi dayanır, mübariz ruhlu qələm sahibi bunun XX əsrin əvvəllərindəki
Azərbaycan ziyalılarının və ümumən cəmiyyətin qarşısında duran başlıca vəzifə olduğunu yazılarında
dönə-dönə vurğulayırdı. Onun fikrincə, xalq milli kimliyini dərk etmək və çoxəsrlik tarixi irsinə sahib
çıxmaqla zaman-zaman öz mövcudluğunu sübut edə və qoruyub saxlaya bilər.
Ağaoğlunun məqalə və felyetonlarında qaldırılan aktual məsələlər xalqın mədəni yüksəlişinə,
maariflənməsinə müstəsna dərəcədə təsir göstərmiş, o cümlədən onlar türklərin sıx şəkildə məskunlaşdığı
Baxçasaray, Orenburq, Kazan, Sankt-Peterburq kimi şəhərlərdə çeşidli mətbu orqanlarda işıq üzü
görmüşdür.
Əhməd bəy Ağaoğlu Azərbaycanda “Kaspi”, “Həyat”, “İrşad”, “Tərəqqi”, “Proqress”, “Həqiqət”, “Yeni
həqiqət”, “Tazə xəbər”, “İqbal”, “Türk sözü”, Gürcüstanda “Kafqaz”, “Şərqi-Rus”, Franada “La Nouvelle
Revue”, “Journal des Debats”, “Revue Politique et Literaire”, Rusiyada “Peterburq”, Türkiyədə
“Sebilürreşad”, “Tercüman-ı Hakikat”, “Türk yurdu”, “Hilal”, “Cumhuriyet”, “Akın”, “Hikmet” və s.
qəzet və jurnallarla fəal şəkildə əməkdaşlıq etmişdir. Həmin dönəmlərdə Ağaoğlu fikir, əqidə dostları
Ə.Hüseynzadə, Z.Göyalp, Y.Akçura, H.Sübhi, M.Ə.Yurdaqul və başqaları ilə birgə türkçülüyün elmi-
nəzəri əsaslarının hazırlanması məsələləri ilə müntəzəm məşğul olmuşdur. O, həm də türkçülük
ideyalarını yayan “Türk ocağı”nın qurucularından biri sayılır.
Tədqiqatlardan bəlli olur ki, publisistika sahəsində məhsuldar çalışmış Ağaoğlunun sonuncu məqaləsi
“İkdam” qəzetində dərc olunmuşdur.
Görkəmli publisist Əhməd bəy Ağaoğlu fəaliyyəti boyunca mətbu sözə yüksək dəyər vermiş, onun
qüvvəsinə dərin inam bəsləmişdir.

Açar sözlər: Əhməd bəy Ağaoğlu, türkçülük, publisistika, məqalə, qəzet

465
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
AHMAD BEY AGAOGHLU'S PUBLICISTIC ACTIVITY

Abstract
Publicistic works constitute a significant part of Ahmad bay Agaoghlu’s creativity, one of bright
personalities of Azerbaijan. He collaborated with newspapers and magazines published in five languages
(Azerbaijani, Turkish, Persian, French, Russian) in Azerbaijan, Turkey, France, Russia and Georgia, as
well as in a number of countries around the world, and was the founder and editor-in-chief of most of
them. Agaoglu, who spent his entire life struggling for the realization of great ideals for the nation’s
future development, sometimes sold the valuables in his house in order to meet the material needs of the
newspaper he published.
At the heart of Ahmad bay Agaoghlu’s socio-political and publicist activities is the idea of promoting the
national self-consciousness and awakening of the Azerbaijani people. He repeatedly emphasized in his
writings that this was the main task facing the Azerbaijani intelligentsia in the early twentieth century and
society in general. According to him, the nation can prove and maintain existence from time to time by
understanding its national identity and possessing a centuries-old historical heritage. The topical issues
raised in Agaoghlu's articles and feuilletons, which were published in various media outlets in the cities
densely populated by Turks, such as Bakhchisaray, Orenburg, Kazan and St. Petersburg, had an
exceptional impact on the cultural development and enlightenment of the nation.
Ahmad bay Agaoghlu in Azerbaijan actively cooperated with “Kaspi”, “Həyat”, “İrşad”, “Tərəqqi”,
“Proqress”, “Həqiqət”, “Yeni həqiqət”, “Tazə xəbər”, “İqbal”, “Türk sözü”, in Georgia with “Kafqaz”,
“Şərqi-Rus”, in France with “La Nouvelle Revue”, “Journal des Debats”, “Revue Politique et Literaire”,
in Russia with “Petersburg”, in Turkey with “Sebilürreshad”, “Tercüman-ı Hakikat”, “Türk yurdu”,
“Hilal”, “Cumhuriyet”, “Akın”, “Hikmet” and others. Together with his like-minded friends
A.Huseynzadeh, Z.Goyalp, Y.Akchura, H.Subhi, M.A.Yurdagul and others, Agaoghlu at the time was
regularly engaged in the preparation of scientific and theoretical foundations of Turkism. He is also
considered one of the founders of the “Turkish Hearth”, which spread the ideas of Turkism.
It is clear from the research that Agaoghlu’s last article was published in “Ikdam” newspaper.
Prominent publicist Ahmad bay Agaoghlu had always valued the word of the press and had deep faith in
its power.

Keywords: Ahmad bay Agaoglu, Turkism, publicism, article, newspaper

Ahmad bey Agaoglu could not limit his activity to Shusha environment. He wanted to be able to work in
a wider field. Undoubtedly, the press was the most convenient field at that time. Ahmad Bey Agaoglu, a
prominent figure, a man of words and ideas, wanted to publish a newspaper in his native language by
directing his rich creative potential in this direction, and he achieved his goal.
The serious changes that took place in the socio-political, socio-cultural life after the revolution of 1905,
the awakening tendencies did not pass unnoticed in the activities of nationalist intellectuals, including
Ahmad Bey Agaoglu, one of their leading representatives. At that time, Ahmad bey Agaoglu, Ali bey
Huseynzade, Alimardan bey Topchubashov, with the financial support and publishing of Haji
Zeynalabdin Tagiyev, began to publish the daily newspaper “Hayat” and in a short time were able to
gather national intellectuals and a large number of talented writers.
The most important thing is that “Life” (“Hayat”) appeared at the same time as the national awakening of
Turks and Muslims living in a wide geographical area and played an important role in the transformation
of this awakening into a continuous process” [1, 10].

466
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Mirza Bala Mahammadzadeh wrote about the mission of the Hayat newspaper in his book “Azerbaijan
Turkish Press”:
While it was forbidden to publish world news in our newspapers before the First Revolution, Hayat has
now created a world in front of our people by providing information on all sides and every issue. “There
were historical, social, literary and many articles in “Hayat” [3, 43].
During the Soviet period, Ahmad Bey Agaoglu's literary heritage and public activities were widely
criticized, and attempts were made to brand him as a “bourgeois editor”. However, the rich creativity of
the great pen owner is almost completely out of the research.
Prominent publicist Omar Faig Nemanzadeh, in his article “Ahmad bey Agayev” published in the
“Eastern-Russian” newspaper, clarified his thoughts on the creativity of this great figure in the following
lines:
“I think there is no one among the Caucasian Muslims who has a little national identity, knowledge and
science who does not know the name of Mr. Ahmad Bey Agayev. However, I would like to draw the
attention of our brothers and sisters to this article with the idea that they do not know this supreme being
to the extent necessary. I want every believing brother to use the writings and works of this nationalist
editor-in-chief in a timely manner without wasting time” [5, 48].
The two-page study entitled “There is no endurance” asks about the complexity of Ahmad Bey Agaoglu's
philosophical worldview in 1890-1900 as a talented publicist.
Written in a symbolic expressive form in 1903, the image of the Devil occupies a central place in this
work. Here the hero says:
“I am inspired, madly, I want to gather my strength with gravity, to jump there, to crush the giant being,
to destroy the darkness. But, unfortunately, the giant ruler of the realm of darkness seems to hear my
opinion. At that moment, thousands of heads and thousands of claws appear on his body and fall on me
over the waves ... I hear the roar of fanaticism, the scream of savagery, the cry of ignorance, the roar of
doubts, ridicule, disbelief, vulgarity, and bloodthirsty claws towards me. I close my eyes timidly and
sadly, and black, even darker thoughts from these waves, (...) hopeless thoughts fill my brain…”
“Who is to blame?” In the essay entitled “Art boards” are described, which resonates with other works.
The purpose of writing this article is to criticize the sluggishness and high selfishness of the members of
the City Duma. The author writes in the essay:
“Many members of our Duma are extremely indifferent to their duties: they probably think that the only
duty they have against the city that elected them is to be a member of the Duma,” he said.
What is this for?
There is a very subtle psychology and tactics here. A member of the Duma, not from Baku, naively
answered my question on this issue: I am a businessman. I have big shopping with Moscow. I have to go
there. It is of great commercial importance to write the words "member of the Duma" on my business
card. For those who leave me goods, these words mean position, position, as well as loan goods. That is
my goal. I have additional goals. It is not in vain to be a member of the Duma in our own home. First of
all, your wife respects you, and then your neighbors respect you. Then you can see high-ranking people
coming to the city” [6].
Ahmad bey Agaoglu's article “The situation of Muslim peoples” was published in the “Kaspi” newspaper.
In that article we read:
“The second half of the 18th century is a period in the history of Islam - the beginning of the decline!
However, before this period there were two completely opposite stages - the stage of rise of internal and
external forces (from the VII century to the XVI century) and the stage of stagnation (XVII-XVIII
centuries).

467
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
On the whole, however, the external influence of Islam progressed at an increasing rate until the period of
stagnation. Although the Muslims occasionally lost Spain, they captured a large area on the other side of
Europe, including Constantinople, the capital of the Eastern Empire” [7].
During his time at the Kaspi newspaper, Ahmad Bey Agaoglu was known to the ruling circles as a pan-
Islamist and pan-Turkist due to the biased actions and disgusting actions of censors of Armenian descent,
such as Garakhanov and Kishmishev, who took control of the “Muslim press” in the Caucasus Censorship
Committee.
It is clear from the content of publicist articles that “the articles written by A.Agaoglu were distinguished
by the formulation of the issue, the seriousness of the problems and the publicity, and increasingly put the
author at the center of socio-political events” [2, 92].
The publicist activity of Ahmad Bey Agaoglu, a real thinker who worked selflessly for the press to enter a
new stage and showed endless courage to understand the national identity of the people, also played a key
role in the nation's rise. Most importantly, “publicist Agaoglu, in general, had a deep belief in the power
of the press, highly valued it” [4, 31].
The most important thing is that “at different times, joining different ideological and political tendencies
of the time, his legacy was connected with different fields, different periods, different theoretical-
philosophical and aesthetic teachings, and finally, in one way or another connected with religious
ideology. exacerbated the difficulties that arose. Fortunately, in spite of this universalism, it has come a
long way from social illusions to reality in many of the major social issues it has touched upon and tried
to interpret” [4, 255].
“Ahmad bey Agaoglu lived, thought and spoke as an Azeri Turk from head to toe,” said prominent
publicist Mirza Bala Mahammadzadeh, expressing his general opinion about him. Ahmad bey Agaoglu's
rich, productive work, which covers a period of about half a century, is an integral part of the literary,
artistic, socio-political thought of XX century Azerbaijan.

LITERATURE
1. Agaoglu A. Selected works. Author of the foreword, explanation and comments: Vilayat
Guliyev. Baku: East-West, 2007, 392 pages
2. Ahmadov B. History of XX century Azerbaijan literature. In 3 volumes, I volume, Baku:
Science and education, 2011, 480 pages
3. Mahammadzade M. Azerbaijan Turkish press. Translated from the Arabic alphabet, author of
forewords, dictionaries and notes: Doctor of Philology Alkhan Bayram oglu Mammadov. Baku, Baku
University Publishing House, 2004
4. Mirahmadov A. Ahmed bey Agaoglu. Baku, “Argunash”, 2014, 264 pages
5. Nemanzade O. F. Selected works. Baku: Writer, 1992, 536 pages
6. “Kaspi” newspaper, May 4, 1903, № 98
7. “Kaspi” newspaper, November 14, 1903

468
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The concept of quality in education

Günel MAMMADOVA
Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi

Abstract
The concept of quality in education is handled from multi-dimensional perspectives and is generally used
to mean finding the best and the most perfect in educational practices. Most of the time, the concepts of
quality and quantity replace one another and the quality of education is used as a variable of quantity. For
example, measuring teacher success by the number of students passing their class, or a school with the
most computers advertising that they are doing quality education.
When quality is considered in terms of being the best and delivering the best, qualified education can be
possible by raising the best students. The best students can be provided with contemporary education
programs and, most importantly, with qualified teachers, with multimedia education situations designed
for the implementation of these programs.
The understanding of contemporary curriculum development is an understanding that programs are
always open to change in the face of changing technologies, are constantly in an effort to innovate, and
include research and development studies. According to this understanding, every institution or school
seeking qualification in education should undertake reorganization studies in order to modernize their
educational programs. For this, first of all, it is necessary to include scientific, affective and psychomotor
taxonomic classification in determining the goals, and to show what students will do by transforming
these goals into behaviors. Thus, a transition from teacher-centered curriculum understanding to student-
centered program understanding should be achieved. In the process dimension, the selection of learning
models placed in the center and the selection of appropriate teaching methods and techniques and tools
and the provision of a suitable learning environment for these behaviors are considered important in
gaining these behaviors. Then, it is necessary to measure and evaluate whether the students acquire these
behaviors or not with objective measurement tools. It may be possible to make a judgment on the clarity
of the training given according to the evaluation results addressed in the output dimension of the program.
Nowadays, this decision-making process is mostly done according to exam results. And every school tries
to take its place in this race.
Achievement of the goals of the educational programs developed in a modern sense depends largely on
the learning models and strategies that are taken as a basis during the implementation phase of the
program. Accordingly, the teaching methods and techniques used by teachers in the classroom should be
consistent with these models and strategies. In this context, it is important to know how the student learns
and to apply effective methods to increase the quality of teaching service.

Keywords: education, qualification, concept, class, storyteller

469
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EĞİTİMDE NİTELİK KAVRAMI

Özet
Eğitimde nitelik kavramı, çok boyutlu açılardan ele alınmakta genelde eğitim uygulamalarında en iyiyi ve
en mükemmeli bulma anlamında kullanılmaktadır. Çoğu kez de nitelik ile nicelik kavramları biri
diğerinin yerine geçmekte ve eğitimin niteliği niceliğin bir değişkeni gibi kullanılmaktadır. Söz gelimi
öğretmen başarısını sınıfını geçen öğrenci sayısıyla ölçme gibi, ya da en çok bilgisayara sahip olan bir
okulun nitelikli eğitim yaptıklarını reklam etmeleri gibi.
Nitelik, en iyi olmak ve en mükemmeli ortaya koymak anlamında ele alındığında nitelikli eğitim de en iyi
öğrencileri yetiştirmekle mümkün olabilir. En iyi öğrenciler de çağdaş anlamda hazırlanmış eğitim
programları ve bu programların uygulanması için düzenlenmiş çok ortamlı eğitim durumları ile en
önemlisi de nitelikli öğretmenlerle sağlanabilir.
Çağdaş program geliştirme anlayışı programların değişen teknolojiler karşısında değişmeye daima açık,
sürekli yenileşme çabası içinde olmaya dönük, araştırma ve geliştirme çalışmalarına yer veren bir
anlayıştır. Bu anlayışa göre eğitimde nitelik arayışına giren her kurum ya da okul eğitim programlarının
çağdaş hale getirilmesi için yeniden düzenleme çalışmalarına girmesi gerekir. Bunun için öncelikle
hedeflerin belirlenmesinde bilimsel, duyuşsal ve devinişsel taksonomik sınıflandırmaya yer verilmesi ve
bu hedeflerin davranışlara dönüştürülerek öğrencilerin ne yapacaklarının ortaya konması gerekmektedir.
Böylece öğretmen merkezli program anlayışından öğrenci merkezli program anlayışına geçiş
sağlanmalıdır. Öğrencilere bu davranışları kazandırmada merkeze alınan öğrenme modellerinin seçimi ve
bunlara uygun öğretim yöntem ve teknikleri ile araçgereç seçimi ve bunlara uygun öğrenme ortamının
sağlanması süreç boyutunda önemli görülmektedir. Daha sonra da öğrencilerin bu davranışları kazanıp
kazanmadıklarının objektif ölçme araçlarıyla ölçülüp değerlendirilmesi gerekmektedir. Programın çıktı
boyutunda ele alınan değerlendirme sonuçlarına göre yapılan eğitimin netiliği konusunda bir yargıya
varmak mümkün olabilir. Günümüzde bu yargıya varma işlemi daha çok sınav sonuçlarına göre
yapılmakta Ve her okul bu yarışta yerini almaya çalışmaktadır.
Çağdaş anlamda geliştirilmiş eğitim programlarının hedeflerine ulaşması büyük oranda programın
uygulanma aşamasında temele alınan öğrenme modellerine ve stratejilerine bağlı olmaktadır. Buna bağlı
olarak öğretmenlerin sınıf içinde kullandıkları öğretim yöntemleri ve teknikleri bu model ve stratejilerle
tutarlılık içinde olması gerekmektedir. Bu bağlamda öğrencinin nasıl öğrendiğinin bilinmesi ve öğretim
hizmetinin niteliğinin arttırmada izlenecek yolların etkili bir şekilde uygulanması önem kazanmaktadır.

Anahtar kelimeler: eğitim, nitelik, kavram, sınıf, öyrenci

Eğitimde nitelik kavramı, çok boyutlu açılardan ele alınmakta genelde eğitim uygulamalarında en iyiyi ve
en mükemmeli bulma anlamında kullanılmaktadır. Çoğu kez de nitelik ile nicelik kavramları biri
diğerinin yerine geçmekte ve eğitimin niteliği niceliğin bir değişkeni gibi kullanılmaktadır. Söz gelimi
öğretmen başarısını sınıfını geçen öğrenci sayısıyla ölçme gibi, ya da en çok bilgisayara sahip olan bir
okulun nitelikli eğitim yaptıklarını reklam etmeleri gibi.
Nitelik, en iyi olmak ve en mükemmeli ortaya koymak anlamında ele alındığında nitelikli eğitim de en iyi
öğrencileri yetiştirmekle mümkün olabilir. En iyi öğrenciler de çağdaş anlamda hazırlanmış eğitim
programları ve bu programların uygulanması için düzenlenmiş çok ortamlı eğitim durumları ile en
önemlisi de nitelikli öğretmenlerle sağlanabilir.

470
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Çağdaş program geliştirme anlayışı programların değişen teknolojiler karşısında değişmeye daima açık,
sürekli yenileşme çabası içinde olmaya dönük, araştırma ve geliştirme çalışmalarına yer veren bir
anlayıştır. Bu anlayışa göre eğitimde nitelik arayışına giren her kurum ya da okul eğitim programlarının
çağdaş hale getirilmesi için yeniden düzenleme çalışmalarına girmesi gerekir. Bunun için öncelikle
hedeflerin belirlenmesinde bilimsel, duyuşsal ve devinişsel taksonomik sınıflandırmaya yer verilmesi ve
bu hedeflerin davranışlara dönüştürülerek öğrencilerin ne yapacaklarının ortaya konması gerekmektedir.
Böylece öğretmen merkezli program anlayışından öğrenci merkezli program anlayışına geçiş
sağlanmalıdır. Öğrencilere bu davranışları kazandırmada merkeze alınan öğrenme modellerinin seçimi ve
bunlara uygun öğretim yöntem ve teknikleri ile araçgereç seçimi ve bunlara uygun öğrenme ortamının
sağlanması süreç boyutunda önemli görülmektedir. Daha sonra da öğrencilerin bu davranışları kazanıp
kazanmadıklarının objektif ölçme araçlarıyla ölçülüp değerlendirilmesi gerekmektedir. Programın çıktı
boyutunda ele alınan değerlendirme sonuçlarına göre yapılan eğitimin netiliği konusunda bir yargıya
varmak mümkün olabilir. Günümüzde bu yargıya varma işlemi daha çok sınav sonuçlarına göre
yapılmakta Ve her okul bu yarışta yerini almaya çalışmaktadır.
Çağdaş anlamda geliştirilmiş eğitim programlarının hedeflerine ulaşması büyük oranda programın
uygulanma aşamasında temele alınan öğrenme modellerine ve stratejilerine bağlı olmaktadır. Buna bağlı
olarak öğretmenlerin sınıf içinde kullandıkları öğretim yöntemleri ve teknikleri bu model ve stratejilerle
tutarlılık içinde olması gerekmektedir. Bu bağlamda öğrencinin nasıl öğrendiğinin bilinmesi ve öğretim
hizmetinin niteliğinin arttırmada izlenecek yolların etkili bir şekilde uygulanması önem kazanmaktadır.
Eğitimde nitelik kavramı, çok boyutlu açılardan ele alınmakta genelde eğitim uygulamalarında en iyiyi ve
en mükemmeli bulma anlamında kullanılmaktadır. Çoğu kez de nitelik ile nicelik kavramları biri
diğerinin yerine geçmekte ve eğitimin niteliği niceliğin bir değişkeni gibi kullanılmaktadır. Söz gelimi
öğretmen başarısını sınıfını geçen öğrenci sayısıyla ölçme gibi, ya da en çok bilgisayara sahip olan bir
okulun nitelikli eğitim yaptıklarını reklam etmeleri gibi. Nitelik, en iyi olmak ve en mükemmeli ortaya
koymak anlamında ele alındığında nitelikli eğitim de en iyi öğrencileri yetiştirmekle mümkün olabilir. En
iyi öğrenciler de çağdaş anlamda hazırlanmış eğitim programları ve bu programların uygulanması için
düzenlenmiş çok ortamlı eğitim durumları ile en önemlisi de nitelikli öğretmenlerle sağlanabilir. Çağdaş
program geliştirme anlayışı programların değişen teknolojiler karşısında değişmeye daima açık, sürekli
yenileşme çabası içinde olmaya dönük, araştırma ve geliştirme çalışmalarına yer veren bir anlayıştır. Bu
anlayışa göre eğitimde nitelik arayışına giren her kurum ya da okul eğitim programlarının çağdaş hale
getirilmesi için yeniden düzenleme çalışmalarına girmesi gerekir. Bunun için öncelikle hedeflerin
belirlenmesinde bilimsel, duyuşsal ve devinişsel taksonomik sınıflandırmaya yer verilmesi ve bu
hedeflerin davranışlara dönüştürülerek öğrencilerin ne yapacaklarının ortaya konması gerekmektedir.
Böylece öğretmen merkezli program anlayışından öğrenci merkezli program anlayışına geçiş
sağlanmalıdır. Öğrencilere bu davranışları kazandırmada merkeze alınan öğrenme modellerinin seçimi ve
bunlara uygun öğretim yöntem ve teknikleri ile araçgereç seçimi ve bunlara uygun öğrenme ortamının
sağlanması süreç boyutunda önemli görülmektedir. Daha sonra da öğrencilerin bu davranışları kazanıp
kazanmadıklarının objektif ölçme araçlarıyla ölçülüp değerlendirilmesi gerekmektedir. Programın çıktı
boyutunda ele alınan değerlendirme sonuçlarına göre yapılan eğitimin netiliği konusunda bir yargıya
varmak mümkün olabilir. Günümüzde bu yargıya varma işlemi daha çok ÖSYM sınav sonuçlarına göre
yapılmakta Ve her okul bu yarışta yerini almaya çalışmaktadır. Çağdaş anlamda geliştirilmiş eğitim
programlarının hedeflerine ulaşması büyük oranda programın uygulanma aşamasında temele alınan
öğrenme modellerine ve stratejilerine bağlı olmaktadır. Buna bağlı olarak öğretmenlerin sınıf içinde
kullandıkları öğretim yöntemleri ve teknikleri bu model ve stratejilerle tutarlılık içinde olması
gerekmektedir. Bu bağlamda öğrencinin nasıl öğrendiğinin bilinmesi ve öğretim hizmetinin niteliğinin
arttırmada izlenecek yolların etkili bir şekilde uygulanması önem kazanmaktadır.
471
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin küçük gruplar oluşturarak bir problemi çözmek ya da bir görevi
yerine getirmek üzere ortak bir amaç uğruna birlikte çalışma yoluyla bir konuyu öğrenme yaklaşımıdır.
(Christison, 1990). Grup üyelerinin grubun bir bütün olduğunu, grubun başarısından ya da
başarısızlığından her üyenin sorumlu olduğunu bilmesi gerekir. Grup çalışmalarında, farklı yetenekleri,
farklı bedensel gelişmeleri ve eğitim özgeçmişleri olan öğrenciler birlikte çalışırken ortak bir amaca
yönelmekte daha iyi arkadaşlık ilişkileri kurmaktadırlar. Birbirlerini daha iyi tanıdıkça yapay engeller
ortadan kalkmakta; bireyin başarısı grubun başarısına bağlı olduğundan grup üyeleri arkadaşlarının
başarılı olmalarına sürekli katkı getirmektedir. Grup üyeleri ya birbirine öğreterek ya da her üye işin bir
kısmını yaparak yardımlaşırlar. Diğer bir anlatımla gruptaki herkes birbirinin öğrenmesinden sorumlu
olmaktadır. Sınıf içi uygulamalarda öğrenciler arası yarışma yerine gruplar arası yarışma söz konusu
olmaktadır. Bu uygulamalar öğrenciler arasında güven duygusunu geliştirmektedir. İşbirliğine dayalı
öğrenme modeli yaklaşımı her öğrenciye yardım etme ve yardım alma şansını verirken öğrencilerin
yüzyüze etkileşimde bulunmalarını da sağlamaktadır (Artzt, 1990; Ellis, 1990, Slavin, 1990). Sınıfta
gruplar oluşturulurken öğrenciler birlikte çalışacakları iki ile beş kişiden oluşan küçük gruplara ayrılır.
Gruplar farklı yetenek ve kişilik özelliklerine sahip öğrencilerden oluşan heterojen bir yapıda olmaktadır.
Esasen eğitimin de temel işlevi başlangıçta heterojen olan grupları sonuçta homojen hale getirmektir. Bu
modelde öğretmenin rolü, öğrencileri yönlendirme, gruplar arasındaki ilişkileri düzenleme ve grup
içindeki etkileşime ve işbirliğine rehberlik etmedir. Yukardaki açıklamaların ışığı altında işbirliğine
dayalı öğrenme modelinin temel ilkeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
1. Gruplar en az iki, en çok beş ya da altı kişiden oluşur ve öğrenme bu küçük gruplar içinde
gerçekleştirilir.
2. Öğrenmede öğrencilerin grup içindeki etkileşimleri önemli rol oynar.
3. Öğrenciler arası yarışmadan çok gruplar arasındaki yarışma daha önemlidir.
4. Öğrencilerin başarıları ya da başarısızlığı bireylerden çok gruplara aittir.
5. Sınıftaki farklı yetenek ve kişilik özelliğine sahip öğrencileri bütünleştirir ve dostluk
duygularını arttırır.
6. Bu öğrenme modeliyle öğrencilerin sadece bilişsel yönleri değil duyuşsal ve sosyal yönler de
gelişir.
Tam öğrenme, okuldaki % 20 oranındaki beklendik başarıyı % 75 ile % 90'a hatta % 95'e çıkaran bir
öğrönme sürecidir.. Bu öğrenme modeli hemen hemen tüm öğrencilerin okulların öğrenme amacı güttüğü
tüm yeni davranışları öğrenebileceği görüşü üzerine temellendirilmiştir. Tam öğrenme modelini ortaya
koyan ünlü Amerikalı eğitimci Benjamin Bloom'a göre, eğitime çok fazla önem veren ve bireylerin uzun
süre okula devamını isteyen toplumlar, eğitimi birey için çekici ve anlamlı bir duruma getirmekle
yükümlüdürler. Ayrıca, çağdaş yaklaşımlara göre eğitim sistemleri yalnız yetenekliyi seçmekle
yetinmeyip yetenek geliştirme yollarını da bulmak zorundadır. Bloom'a göre, belli bir dönemde
gerçekleştirilen öğrenmeler daha sonraki dönemlerde öğrenilecek olanların temelini oluşturur. Öğretme
işinde hatalar azaldıkça herkesin öğrenmesi artacaktır. Okulda bir dersi oluşturan üniteler çoğunlukla
birbiriyle ilişkilidir. Kimileri dikey kimileri de yatay yönden birbirine bağlıdır. Öğrencinin bir ünitedeki
başarısı o ünite ile ilgili diğer ünitelerin öğrenimini kolaylaştırır. Eğer öğrenme işine duyarlı yaklaşılırsa
ve öğrencilere uygun öğrenme koşulları yaratılırsa okulda öğretilmek istenenleri bütün öğrenciler
öğrenebilir Diğer önemli bir husus da bireyin girişteki özelliklerinin öğretim, hizmeti ile değiştirilebilir
olduğudur. Diğer bir anlatımla, farklı yetenek ve özelliklere sahip kişilere öğretim hizmeti, nitelikli bir
şekilde verildiği takdirde okul başarılarında ve öğrenme düzeylerinde olumlu gelişmeler sağlanabilir.

472
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KAYNAKLAR
1. Artzt, A.F. and C.M. Nevvman. "Cooperative Learning". Journal of Mathematics Teacher. Sept.
1990 (pp. 448 - 452)
2. Block, James H., (ed.) Mastery Learning. Theory and Practice. New York : Holt, Rinehart and
VVinston, İne., 1971
3. Bloom, B.S. İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. (Çev. D. Ali Özçelik) Ankara : Milli Eğitim
Basımevi. 1979. Christison, M. A ." Cooperative Learning in the EFL Classroom". English
Teaching Forum. Oct. 1990, (pp 6-9)
4. Davidson, N. and P. W. O'Leary. " How Cooperative Learning Can Enhance Mastery Teaching".
Educational Leadership. Feb. 1990 (pp. 30 - 34)

473
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
FOLKLORE STUDIES by AHMAD JAFAROGLU

Dr. Malahat Babayeva

Azerbaijan State Pedagogical University

Abstract
On May 15, 1929, under the leadership of Friedrich Giza, Ahmed Jafaroglu defended his thesis on
"Analysis of 75 Azerbaijani bayats in the Ganja dialect", after which he received the title of Doctor of
Philology. The monograph by Ahmad Jafaroglu was published in "Azerbaijani yurdy bilgisi", "Counting
words in Azerbaijani folk literature", "Anthroponymic structure of stories by Dadam Gorgud" and other
studies.
Jafaroglu found an opportunity to study the history and folklore of Azerbaijani literature. Among them
are "Ashig Garib Dastans in Azerbaijani folk literature", "Azerbaijani poet of the 17th century Malik bey
Avchi", "Great Azerbaijani Turkist Mirza Fatali" and other names can be mentioned. His studies on the
history of the Turkish language and Turkish dialectology were reprinted and used as a textbook.
Ahmad Jafaroglu, a linguist-Turkologist by profession, was especially interested in Azerbaijani folklore.
He considered oral folk literature to be a creative fact that embodied both artistic thinking and the
aesthetic ideals of people. In these studies, the methods of literary criticism and linguistics were
organically intertwined and produced fruitful results. Ahmad Jafaroglu's studies on Azerbaijani folklore
cover both mythological material and epics, which are monumental epic monuments ("Dada Gorgud",
"Ashig Garib", "Kachak Nabi"), as well as the poetry of ashugs (Gurbani, Abbas Tufarganli, Dada
Gasim) ... In these studies, he is not just a researcher. His folkloric materials are interesting in many
original ways.
His studies such as “Tufarganli Abbas, one of the 16th century Azerbaijani Saz poets”, “Dada Gasim, one
of the ashug poets along the Tarakeme border” show that he was deeply familiar with the art of ashugs.
Ahmad Jafaroglu was also able to draw attention to his research in the field of mythology.
His research in mythology includes such studies as "Superstitious Beliefs in Azerbaijani Turkish
Literature", "Remnants of Shamanism in Anatolian and Azerbaijani Children's Folklore", "On Two Pagan
Shaman Gods Preserved in Azerbaijani and Anatolian Folklore."
In his research "Dada Gorgud" and Ahmad Jafaroglu tried to compare the epic with such well-known
examples of world culture as Roland Song, Nubelung Songs, Epic of Igor's Host.
The scientist, who was especially sensitive to the study of folk literature, considered examples of
Azerbaijani folklore as a creative fact, reflecting the peculiarities of people's artistic thinking, aesthetic
culture, and as linguistic material that sheds light on the lexical, grammatical and dialectological aspects
of the language. At this moment, his research combined the methods of analysis of literary criticism and
linguistics and had the character of a real philological study. Such studies include the author's doctoral
dissertation “Linguistic analysis of 75 Azerbaijani bayats in the Ganja dialect”, “Counting words in
Azerbaijani folk literature” published in “Azerbaijan yurd bilgisi”, “Anthroponymic structure of stories
by Dada Gorgud” and other studies.
Folklore studies of Ahmad Jafaroglu, along with the promotion of Azerbaijani oral literature, cover
various aspects and problems of its collection and research. He approached folk literature and human-
created wealth as a source of information necessary for all branches of the humanities, and also tried to

474
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
unravel the most hidden layers of connections and connections between written and oral literature, trying
to clarify issues for which there are no written literary examples.

Keywords: folklore, emigration, mythology, research, literature

ФОЛЬКЛОРНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ АХМАДА ДЖАФАРОГЛУ

Резюме
15 мая 1929 года под руководством Фридриха Гизе Ахмед Джафароглу защитил диссертацию на
тему «Анализ 75 азербайджанских баяты в гянджинском диалекте», после чего получил
звание доктора филологических наук. Монография Ахмада Джафароглу была опубликована в
«Азербайджанском юрды билгиси», «Подсчете слов в азербайджанской народной литературе»,
«Антропонимной структуре рассказов Дадама Горгуда» и других исследованиях.
Джафароглу нашел возможность изучать историю и фольклор азербайджанской литературы.
Среди них «Ашиг Гариб Дастаны в азербайджанской народной литературе», «Азербайджанский
поэт XVII века Малик бек Авчи», «Великий азербайджанский тюркист Мирза Фатали» и другие
имена можно упомянуть. Его исследования по истории турецкого языка и турецкой диалектологии
были перепечатаны и использованы в качестве учебника.
Ахмад Джафароглу, лингвист-тюрколог по профессии, особенно интересовался азербайджанским
фольклором. Он считал устную народную литературу творческим фактом, который воплощал в
себе как художественное мышление, так и эстетические идеалы людей. В этих исследованиях
методы литературной критики и лингвистики были органически переплетены и дали
плодотворные результаты. Исследования Ахмада Джафароглу по азербайджанскому фольклору
охватывают как мифологический материал, так и эпосы, которые являются монументальными
эпическими памятниками («Дада Горгуд», «Ашиг Гариб», «Качак Наби»), а также поэзией ашугов
(Гурбани, Аббас Туфарганлы, Дада Гасым). В этих исследованиях он не просто исследователь. Его
фольклорные материалы интересны многими оригинальными способами.
Его исследования, такие как «Туфарганли Аббас, один из поэтов-азербайджанцев саз 16-го века»,
«Дада Гасим, один из поэтов-ашугов вдоль границы Таракеме» показывают, что он был глубоко
знаком с искусством ашуг.
Ахмад Джафароглу также смог привлечь внимание к своим исследованиям в области мифологии.
Его исследования в области мифологии включают такие исследования, как «Суеверные верования
в азербайджанской турецкой литературе», «Остатки шаманизма в анатолийском и
азербайджанском детском фольклоре», «О двух языческих богов-шаманах, сохранившиеся в
азербайджанском и анатолийском фольклоре».
В своем исследовании «Дада Горгуд»а Ахмад Джафароглу попытался сравнить эпос с такими
известными примерами мировой культуры, как «Роланд Сонг», «Нубелунгские песни», «Эпос о
полку Игореве».
Ученый, который был особенно чувствителен к изучению народной литературы, рассматривал
примеры азербайджанского фольклора как творческий факт, отражающий особенности
художественного мышления людей, эстетической культуры, и как лингвистический материал,
который проливает свет на лексические, грамматические и диалектологические аспекты языка. В
этот момент его исследования объединили методы анализа литературной критики и лингвистики и
носили характер настоящего филологического исследования. В число таких исследований входят
докторская диссертация автора «Лингвистический анализ 75 азербайджанских баятов на диалекте
Гянджи», «Подсчет слов в азербайджанской народной литературе», опубликованная в
475
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
«Азербайджан юрд билгиси», «Антропонимная структура рассказов Дада Горгуда» и другие
исследования.
Фольклорные исследования Ахмада Джафароглу, наряду с пропагандой азербайджанской устной
литературы, охватывают различные аспекты и проблемы ее сбора и исследований. Он подходил к
народной литературе и богатствам, созданным людьми, как к источнику информации,
необходимой для всех отраслей гуманитарных наук, а также пытался разгадать самые скрытые
слои связей и связей между письменной и устной литературой, пытаясь прояснить вопросы, на
которые нет письменных литературных примеров.

Ключевые слова: фольклор, эмиграция, мифология, исследования, литература

Один из самых тяжелых ударов для Азербайджана в начале ХХ века - это эмиграция сотен ученых.
Фактически этот период стал началом «утечки мозгов» в Азербайджане. Если бы эти
интеллектуалы жили и творили на нашей родине cегодня Азербайджан еще более продвинулся в
науке. Они постоянно занимались интеллектуальным творчеством. Один из таких эмигрантов,
всемирно известных представителей - азербайджанской филологической мысли ХХ века был
Ахмад Джафароглу. Изучать жизнь и творчество таких ценных людей, передать его следующим
поколениям очень важно.
Ахмад Джафар оглу родился в 1899 году в Гяндже. Он потерял отца в возрасте трех лет. Когда в
1905 году разразился армяно-мусульманский конфликт, его семья переехала в Самарканд. Там
Ахмед получил первое образование, затем вернулся в Гянджу. В 1909-1916 годах учился в
Гянджинской гимназии. Затем он поступил на экономический факультет Киевского высшего
коммерческого института, где смог проучиться три семестра. В связи с ситуацией он вернулся в
Гянджу в середине 1918 года.
А. Джафароглу присоединяется к борьбе за независимость Гянджи. Кавказская исламская армия
Нуру-паши становится ее членом. 15 сентября 1918 года он был среди тех, кто объявил Баку
столицей Азербайджана как младший артиллерийский офицер.
Ахмед поступил на восточное отделение историко-филологического факультета вновь открытого
Бакинского университета (1919). Этот университет тоже неполный, идет в Грузию, а оттуда в
Турцию.
Он поступает на факультет языка и литературы Стамбульского университета. Он учился у
известного тюрколога Мехмета Фуада Кёпрюлю и в конце концов окончил этот университет
(1925). После года работы появляется новый шанс: его отправляют в университеты Берлина и
Бреслана в качестве стипендиата МИДа, слушают лекции известных тюркологов. В 1929 году
Ахмед Джафароглу вернулся в Стамбульский университет в качестве доктора филологии.
Изначально он стал доцентом, профессором истории турецкого языка, а с 1946 года, после смерти
Мехмета Фуада Кёпрюлю, он стал заведующим кафедрой. Ахмед Бей также возглавлял Турецкий
институт в университете.
С 1923 по 1969 год Ахмад бей опубликовал 350 работ на разных языках и в разных странах.

Джафароглу читал лекции по турецкому языку и тюркологии в ведущих европейских

университетах. Он также некоторое время работал в Римском университете. Он был членом самых
известных научных обществ и академий мира.

476
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Книга Ахмада Джафароглу «Борьба за независимость в азербайджанской литературе» была
полноправным членом Ассоциации турецкого языка. Он также посещал собрания этой
организации с участием Мустафы Кемаля Ататюрка в 1930-е годы.
В 1955 году он был награжден испанским орденом де Альфонсо эль Сабио. Помимо ряда турецких
языков Ахмад Джафароглу свободно владел русским, персидским, немецким и французским
языками. Он был основателем и главным редактором журнала «Азербайджан Юрд Билгиси»
(1932). Был редактором журнала "Турецкая цель" (1942-1943), "Сборник турецкого языка и
литературы".
Ахмад Бей много лет был активистом азербайджанской политической эмиграции. На мой взгляд,
заголовки статей, которые он написал в этих журналах, говорят все: «Великий траур
Азербайджана - 27 апреля», «28 мая 1920 года», «Первая в истории Азербайджанская Турецкая
Республика» и так далее.
Джафароглу нашел возможность изучить историю и фольклор азербайджанской литературы.
Назову только 3 произведения: «Эпос об Ашыге Гарибе в азербайджанской народной литературе»,
«Азербайджанский поэт XVII века Малик бек Авчи», «Великий азербайджанский тюрк Мирза
Фатали» и другие.
Его исследования по истории турецкого языка и турецкой диалектологии были перепечатаны и
использованы в качестве учебника.
Ахмед-бей не смог завершить свое 76-летие. Умер 6 января 1975 года, так и не увидев родины.
«Он оставался законченным азербайджанцем до конца своей жизни» - так говорили его бывшие
ученики о своих учителях.
15 мая 1929 года под руководством Фридриха Гизе Ахмед Джафароглу защитил диссертацию на
тему «Анализ 75 азербайджанских баяты в гянджинском диалекте», после чего получил
звание доктора филологических наук. Монография Ахмада Джафароглу была опубликована в
«Азербайджанском юрды билгиси», «Подсчете слов в азербайджанской народной литературе»,
«Антропонимной структуре рассказов Дадама Горгуда» и других исследованиях.
Джафароглу нашел возможность изучать историю и фольклор азербайджанской литературы.
Среди них «Ашиг Гариб Дастаны в азербайджанской народной литературе», «Азербайджанский
поэт XVII века Малик бек Авчи», «Великий азербайджанский тюркист Мирза Фатали» и другие
имена можно упомянуть. Его исследования по истории турецкого языка и турецкой диалектологии
были перепечатаны и использованы в качестве учебника.
Ахмад Джафароглу, лингвист-тюрколог по профессии, особенно интересовался азербайджанским
фольклором. Он считал устную народную литературу творческим фактом, который воплощал в
себе как художественное мышление, так и эстетические идеалы людей. В этих исследованиях
методы литературной критики и лингвистики были органически переплетены и дали
плодотворные результаты. Исследования Ахмада Джафароглу по азербайджанскому фольклору
охватывают как мифологический материал, так и эпосы, которые являются монументальными
эпическими памятниками («Дада Горгуд», «Ашиг Гариб», «Качак Наби»), а также поэзией ашугов
(Гурбани, Аббас Туфарганлы, Дада Гасым). В этих исследованиях он не просто исследователь. Его
фольклорные материалы интересны многими оригинальными способами.
Его исследования, такие как «Туфарганли Аббас, один из поэтов-азербайджанцев саз 16-го века»,
«Дада Гасим, один из поэтов-ашугов вдоль границы Таракеме» показывают, что он был глубоко
знаком с искусством ашуг.
Ахмад Джафароглу также смог привлечь внимание к своим исследованиям в области мифологии.
Его исследования в области мифологии включают такие исследования, как «Суеверные верования
в азербайджанской турецкой литературе», «Остатки шаманизма в анатолийском и
477
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
азербайджанском детском фольклоре», «О двух языческих богов-шаманах, сохранившиеся в
азербайджанском и анатолийском фольклоре».
В своем исследовании «Дада Горгуд»а Ахмад Джафароглу попытался сравнить эпос с такими
известными примерами мировой культуры, как «Роланд Сонг», «Нубелунгские песни», «Эпос о
полку Игореве».
Ученый, который был особенно чувствителен к изучению народной литературы, рассматривал
примеры азербайджанского фольклора как творческий факт, отражающий особенности
художественного мышления людей, эстетической культуры, и как лингвистический материал,
который проливает свет на лексические, грамматические и диалектологические аспекты языка. В
этот момент его исследования объединили методы анализа литературной критики и лингвистики и
носили характер настоящего филологического исследования. В число таких исследований входят
докторская диссертация автора «Лингвистический анализ 75 азербайджанских баятов на диалекте
Гянджи», «Подсчет слов в азербайджанской народной литературе», опубликованная в
«Азербайджан юрд билгиси», «Антропонимная структура рассказов Дада Горгуда» и другие
исследования.
Фольклорные исследования Ахмада Джафароглу, наряду с пропагандой азербайджанской устной
литературы, охватывают различные аспекты и проблемы ее сбора и исследований. Он подходил к
народной литературе и богатствам, созданным людьми, как к источнику информации,
необходимой для всех отраслей гуманитарных наук, а также пытался разгадать самые скрытые
слои связей и связей между письменной и устной литературой, пытаясь прояснить вопросы, на
которые нет письменных литературных примеров.

Литература
1. Мирза Ансарли (Ламбали). Профессор Ахмад Джафароглу из Гянджи. Баку, 1996.
2. Эльшан Абулхасанлы. Литературное наследие Ахмада Джафароглу. Баку, 2006.
3. Вагиф Султанлы. Азербайджанская эмиграционная литература. Стамбул, Европейские
публикации, 2007.

478
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

INSTRUCTIONAL COMPETENCE AND FACULTY PERFORMANCE AMONG MARITIME

SCHOOLS IN CENTRAL LUZON

Kristine Joy Manalo, MASE

Mirasol Abad, MAEd
Philippine Merchant Marine Academy, Philippines

Abstract
Teachers are maneuvers of the education system. The strength of an educational system largely depends
upon the competence and performance of the faculty. The quality of a faculty is a major criterion for
offering quality education. Lack of quality means basic educational needs are not met. This study has a
total of twenty-eight (28) technical maritime faculty who responded to the standard questionnaire.
Descriptive analysis revealed that technical maritime faculty in Central Luzon performed at a highly
competent level in the different dimensions of instructional competence. The faculty performance of the
Central Luzon maritime schools for self-evaluation ranked first while supervisor/s evaluated the maritime
faculty performance level less. The overall performance level of teacher-respondents was described with
a performance point of 87.23. There is a significant variation in the performance level of faculty when
grouped according to the course of Bachelor of Science in Marine Transportation and Bachelor of Science
in Marine Engineering. Pearson r shows that instructional competence and maritime faculty performance
is very high positive correlated. The findings show that at 5% significance level, the data provide the
sufficient evidence to conclude that instructional competence and faculty performance are strongly
related. School administrators should closely monitor the teaching performance of maritime educators and
maintain their positive outlook in educating maritime students by taking into considerations the work
related factors that contribute to their excellent teaching performance. Maritime School institutions may
review their selection process in recruiting and administrators may provide programs and activities that
will motivate faculty to improve their performances.

Keywords: Maritime Schools, Instructional Competence, Faculty Performance, Philippines

479
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Strength Properties of Geopolymer Mortar Containing Binary and Ternary Blends of Metakaolin
and Manufacturing By-Products

Ashraf Awad
Assoc. Prof. Beste Çubukçuoğlu
Assoc. Prof. Tülin Akçaoğlu
Near East University, Nicosia - North Cyprus via Mersin, Turkey
Assoc. Prof. Orhan Canpolat
Yildiz Technical University
Assist. Prof. Mukhallad M. Al-Mashhadani
Istanbul Gelisim University, Turkey

Abstract
Geopolymer technology is a new sustainable approach for producing mortar without any cement because
of the adverse environmental impact of cement production. In addition to the vast amount of energy and
hence non-renewable resource consumption in cement production, using waste materials in geopolymer
concrete production approach is highly beneficial due the high costs of waste disposal and the effects of
landfill on the environment. The waste materials (red mud, rice husk ash, and waste glass powders)
which are the byproducts of the manufacturing and agriculture were used as the pozzolanic materials
which are the sources of geopolymer production. In addition to these waste materials, metakaolin was
also used because it is the most effective pozzolanic material for use in concrete.
Due to the vast amount of waste by-products generated in Turkey, it is critical that the use of these waste
by-products is investigated in the construction industry, as they have detrimental effects on agriculture
and groundwater. In this study, the mechanical and physical properties (including compressive and
flexural strength) of the geopolymer concrete produced, composites of metakaolin and three different
waste products were investigated.

Keywords: geopolymer, geopolymer mortar, sustainability, waste materials, strength properties

Introduction
Cement is an extremely important construction material due to its low cost and ease of application with
excellent structural performance. The demand for cement is increasing parallel to economic growth and
many growing economies are motivated to achieve rapid infrastructure development, which highlights
the remarkable growth in cement production (Mishra and Siddiqui, 2014). Through directly generating
jobs and supplying the related industries with numerous cascading economic benefits, the cement
industry has improved living standards throughout the world. While it has many benefits, the cement
industry exerts a negative impact terms of environment and sustainability aspects (Johannes, 2012).
The cement industry is contributing to energy consumption and is one of the major contributors to high
CO2 emissions; therefore, it has a direct impact on climate change. The production of cement also
affects health and safety by polluting the air and environment (Ian and David, 2002). The construction
sector is responsible for 36% of energy consumption and causes 39% of CO2 emissions associated with
480
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
energy consumption when the generation of upstream power is considered (Global Status Report,
2017).

Mishra and Siddiqui (2014) posited that raw materials and energy consumption release different
pollutants into the atmosphere, such as dust and a large number of gases. This includes nitrogen oxides
(NOx), carbon dioxide, water, oxygen, and small amounts of dirt, chlorides, fluorides, sulfur dioxide,
carbon monoxide, and other smaller amounts of organic compounds and heavy metals. Due to all of
these detrimental effects of cement production, its use should be reduced in the construction industry.
In order to replace cement, an alternative material to cement should be proposed which has similar
properties and reaction characteristics similar to produce high-quality concrete. Geopolymer concrete
has been proposed for this purpose to replace cement with alternative pozzolanic materials.
Davidovits (1994) defined geopolymer cement as a new type of inorganic cementitious material that
could be used as a significant alternative to Portland cement due to the binding properties resulting
from alkali activation. The geopolymer approach has been studied widely in recent years because of its
ability to achieve remarkable mechanical, chemical, and physical properties.

Geopolymers consist of three-dimensional amorphous microstructure aluminosilicate materials. The

geopolymerization process occurs when the oxides of silicon and aluminum minerals or
aluminosilicates are activated by alkaline solution. Materials that are rich in aluminosilicates include
calcined kaolinite and industrial waste such as fly ash; bottom ash and rice husk ash are activated by
adding sodium hydroxide, sodium silicate, potassium hydroxide or potassium silicate. When industrial
waste ashes are reutilized for geopolymer production, the amount of greenhouse gas emitted to the
environment can be lowered by 44 to 64% compared with the production of Portland cement
(McLellan et al. 2011).

According to the reaction process, two factors exert a direct impact on the final product, namely the
aluminosilicate and activator. The properties of solid aluminosilicate directly affect the process of
dissolution and the subsequent reaction, while the liquid activator partially or completely dissolves the
solid raw material and controls the breaking up and rebuilding of the aluminosilicate structure,
polycondensation, and load balance in the reaction process (Duxson et al., 2005). Fly ash, blast furnace
slag, and mine tailings and other waste materials contain sufficiently reactive alumina and silica that
can be effectively used as a source material for geopolymerization reactions (Weil et al., 2007; Duxson
et al., 2005; Duxson et al., 2007).
Jindal (2018) contended that the majority of calcium-based compounds are effective for enhancing the
properties of geopolymers at normal room temperature; hence, in addition to the precast industry, these
extend the scope of use of geopolymer concrete in general construction applications. The vast quantity
of industrial by-products produced from electricity generation, timber production, iron and steel, rice
mills, mining industries, and many others represent a significant environmental challenge, as their
disposal produces severe environmental and health effects. Fly ash, low ash, silica, boiler slag, and
steel slag are examples of these by-products (Alnahhal et al.2017, Y. Kim et al.2017).
Red mud (RM, hereafter) is a waste material which is a by-product obtained as a result of alumina
production from bauxite through a mechanism defined as the Bayer process. After the Bayer process,
each ton of bauxite produced 35 to 40% of its weight as RM waste. Due to storage problems, the waste
exerts a negative impact on the environment. Thus, it is essential to investigate different uses for RM
waste to solve this problem. Depending on the composition of the bauxite and extraction method used,

481
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
the derived RM can contain different amounts of Fe2O3, Al2O3, SiO2, TiO2, CaO, and Na2O.
Waste glass powder (GP, hereafter) includes various types of glass derived from different
manufacturing processes, including flat, laminated, or tempered glass, borosilicates, transparent or
colored glass, incandescent or fluorescent light bulbs, packaging materials, or glass derived from
stoning among others (i.e., any type of glass waste from industrial processes, civil construction, or
households). When correctly processed, glass waste can be transformed into a new geopolymer matrix
used to replace the traditional ones.
Rice husk ash (hereafter RHA) is collected from cultivated crops; since it is associated with rice
agriculture, there is high availability of this ash and it could be labeled as a renewable material. While
significant additions could be used in alternative materials for cement, the producers of cement still
face problems regarding the transportation and production of RHA.

These by-products will be used in addition to Metakaolin (hereafter MK), which is a dehydroxylated
form of the clay mineral kaolinite in the temperature range between 500 and 800°C. Kaolinite is a clay
mineral with a chemical composition of Al2Si2O5(OH)4, indicating that each particle has one layer of
tetrahedral silica and one layer of octahedral alumina (Rovnanik, 2010).

Huseien et al. (2018) revealed that when the MK (0 to 15%) is used to replace ground granulated blast
furnace slag (hereafter GBFS) in geopolymer mortar; the workability is increased. The SiO 2:Na2O
ratio of 1.16 achieved the highest early strength after 24 hours; the compressive strength and the tensile
and flexural strength of the MK-GBFS geopolymer mortar were also found to be higher than that of
ordinary Portland cement mortar and also higher than GBFS geopolymer mortar.
Kumar et al. (2018) observed that the maximum compressive (37.4 MPa after 7 days and 49.2 MPa
after 28 days) strength of different combinations of the MK-GBFS geopolymer concrete was obtained
with 20% MK and 80% GBFS; additionally, the maximum split tensile strength (3.11 MPa after 7 days
and 3.91 MPa after 28 days, consecutively) was obtained with the same combination, namely 20% MK
and 80% GBFS.
Borges et al. (2016) concluded that the RHA could be a significant source for the manufacturing of
geopolymers when combined with MK; no improvements in mechanical strength were observed when
RHA replaced MK up to 30%. When 40% RHA was used in formulations, the mechanical strength
dropped to about a half, and any greater addition of RHA caused a strength decrement.
Si et al. (2020) discovered that adding a limited quantity of waste glass power (less than 10%) to the
binder somewhat improved the mechanical properties of geopolymer mortars based on MK. Due to the
increased quantity of unreacted glass particles, the high content (20% and more) of waste GP
replacement diminished the mechanical properties of the geopolymer mortar.
Using single materials to produce a geopolymer mortar may be associated with certain limitations
regarding its use (depending on the material properties). In some situations, the use of a single material
to resolve one concern about durability may result in reduced performance due to another (Tosheva and
Valtchev, 2005).
The main aim of this study is to obtain a basic understanding of the possible reaction mechanisms that
occur when more than two different materials are mixed to produce geopolymer and optimize the
design mixes. In this paper, only preliminary results of the experimental studies are shown and
discussed, which serve as the basis for the upcoming and more detailed research on the use of more
than two different waste materials in the production of geopolymers. Therefore, binary and ternary
binder mixtures include two and three different materials, respectively. Using suitably proportioned
482
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
binary and ternary blends allows one material's effects to compensate for another's inherent
weaknesses.
In this study, three different materials (RM, waste GP, and RHA) in addition to MK were used in
geopolymer production, which are the byproducts of the manufacturing process. These byproducts are
also classified as waste materials. The strength properties (compressive and flexural strength) of the
geopolymer mortar produced by composites of metakaolin and three different waste products were
investigated.

1. Materials and Methodology

1.1. Materials
The RM used in this study was provided by the Eti Seydişehir (Konya-Turkey) Aluminum Plant. The
Kaolin Industrial Mine Company in Izmit supplied the MK used in this work, which had a specific
gravity of (2.52 g/cm3); this type of MK is considered to be an effective main material. The waste GP
used in this work was provided by the “Mey Kimya” company in Istanbul, the particle size of the waste
GP is 30 micron. The RHA used in this work was provided by the “Erdogan” company in Ankara. The
Bolu Cement Company provided the GBFS which had specific gravity of (2.88 g/cm3). The river sand
used in this project is Izmit's river sand, which had a nominal size of 4.5 mm, a specific gravity of 2.64
and a fineness of 2.36 mm. Table 1 lists the chemical compositions of the used materials.
The alkaline chemicals used as activators were blends of sodium silicate (SiO 2 = 27%, Na2O = 8.2%
and H2O = 64.8%, specific gravity= 1.32) and 32% vol. NaOH solution (12 M) flakes. The activator
solutions were sourced from the AS Kimya company in Istanbul. The chemical compositions of these
materials were provided by the manufacturing company.

Table 1. Chemical Composition of the Used Materials*

Compound (% wt.) RM MK GP RHA GBFS
SiO2 12.6 51.52 69.42 92.33 40.55
Al2O3 14.8 44.53 1.09 0.18 12.83
Fe2O3 39.61 0.48 0.48 0.17 1.1
CaO 9.23 0.02 8.27 0.02 35.58
K2O 0.85 0.51 0 0 0.68
Na2O 8.8 0.24 12.31 0.29 0.79
MgO 1.75 0.16 4.25 0 5.87
TiO2 8.13 0.55 0 0 0.75
*The chemical compositions have been provided by the manufacturing companies mentioned above

2.2 Methodology
2.2.1. Introduction
After the mixing process, 50mm × 50mm × 50mm cubes and 40 × 40 × 160 prisms were cast for
compressive strength and flexural strength tests, respectively. After casting in the molds, the specimens
were dried at (25ᵒ) for 24 hours, then heated in an oven at 80ᵒ for 48 hours and finally cured at room
temperature until the test dates.
483
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

After 3, 7 and 28 days of curing using 50 mm cubes, the compressive strength test was conducted
where the test procedure was performed in accordance with ASTM C 109. The flexural strength test
was also carried out after 3, 7 and 28 curing days using the prismatic samples according to the flexural
test procedure as mentioned in ASTM C 348.

2.2.2. Mix Design

The activator solution to binder ratio was 1 by weight, the river sand to binder ratio was 2.5 for all
mixes and the sodium silicate to sodium hydroxide ratio was 2 for all mixes. The mixing proportions
of composites are shown in Table 2.

Table 2 Mixing proportions of Manufactured Geopolymer Composites (in grams)

Activator Solution
Binder River Sand GBFS
NaOH (12 M) Na2SiO3
450 1125 60 150 300

In this paper, the strength properties of geopolymer mortar specimens containing three by-products
(RM, GP and RHA) in addition to MK are investigated in binary (Mixes 1 to 6) and ternary (Mixes 7 to
22) combinations, based on the following assumptions:
- RM must be included in all ternary binders (minimum 10%) due to the availability of RM
as a waste material in Turkey
- The maximum content of each material is 50% of either binary or ternary binders in order
to investigate the synthesis effects of the materials together.
- The maximum solution activator to binder ratio is 1 to be practical. If more than this ratio
of activator solution is included, it will be expensive and impractical; therefore the
combination would be neglected. For instance; mixes containing RHA need more solution
in order to be workable otherwise they cannot be cast.
- The sand river to binder ratio is fixed at 2.5 for all combinations.
- The sodium hydroxide that used with sodium silicate to form the activator solution has
been prepared in a fixed molarity of 12M for all combinations then the effects of 10 and 14
on the best 5 combinations have been investigated.
- The sodium silicate to sodium hydroxide ratio is 2 for all combinations.
- The heating temperature (for all specimens, heat curing has been conducted for 2 days for
all specimens before room temperature curing) in the oven during the first 48 hours is 80
°C.
- The river sand used for all mixes was sieved by using sieve number 4 (size 4.75 mm).

The first six mixes only included two combinations of materials used at a 50-50% ratio. Furthermore,
the rest of the specimens (7-22) included various combinations of materials at various proportions.
In Table 3, the mix proportions of binary blended specimens are provided. Subsequently, in Table 4,
the mix proportions of specimens’ composed three different binders are provided.
484
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The activator solution was prepared by mixing sodium hydroxide and sodium silicate. The sodium
hydroxide was prepared at 12 M by dissolving 480 grams of solid sodium hydroxide into one liter of
pure water and after 24 hours, the activator solution was ready to be added to other materials. An
electrical mixer was used to dissolve all the aluminosilicate materials particles by the activator solution
before adding the river sand and finally casting the mortar into the molds.

Table 3 The Mix Proportions of Binary Blended Specimens (in grams)

River Activator
Specimen Combination RM GP RHA MK GBFS Sand Solution
50RM50GP 50% RM+ 50% GP 225 225 0 0 60 1125 450
50RM50RHA 50% RM+ 50% RHA 225 0 225 0 60 1125 > 450
50RM50MK 50% RM+50% MK 225 0 0 225 60 1125 450
50MK50GP 50% MK+ 50% GP 0 225 0 225 60 1125 450
50MK50RHA 50% MK+ 50% RHA 0 0 225 225 60 1125 > 450
50GP50RHA 50% GP+ 50% RHA 0 225 225 0 60 1125 > 450

Table 4 The Mix Proportions of Ternary Blended composites (in grams)

River Activator
Specimen Combination RM GP RHA GBFS Sand Solution
50RM40GP10RHA 50% RM+ 40% GP + 10% RHA 225 180 45 60 1125 450
50RM30GP20RHA 50% RM+ 30% GP + 20% RHA 225 135 90 60 1125 450
50RM20GP30RHA 50% RM+ 20% GP + 30% RHA 225 90 135 60 1125 450
50RM10GP40RHA 50% RM+ 10% GP + 40% RHA 225 45 180 60 1125 450
50MK40RM10RHA 50%MK+40%RM+10%RHA 225 180 45 60 1125 450
50MK30RM20RHA 50% MK+30%RM+20%RHA 225 135 90 60 1125 450
50MK20RM30RHA 50% MK+20%RM+30%RHA 225 90 135 60 1125 450
50MK10RM40RHA 50% MK+10%RM+40%RHA 225 45 180 60 1125 450
50MK40RM10GP 50%MK+40%RM+10%GP 225 180 45 60 1125 450
50MK30RM20GP 50% MK+30%RM+20%GP 225 135 90 60 1125 450
50MK20RM30GP 50% MK+20%RM+30%GP 225 90 135 60 1125 450
50MK10RM40GP 50% MK+10%RM+40%GP 225 45 180 60 1125 450
50GP40MK10RM 50% GP+40%MK+10%RM 225 180 45 60 1125 450
50GP30MK20RM 50% GP+30%MK+20%RM 225 135 90 60 1125 450
50GP20MK30RM 50% GP+20%MK+30%RM 225 90 135 60 1125 450
50GP10MK40RM 50% GP+10%MK+40%RM 225 45 180 60 1125 450

2. Results
The compressive and flexural strength test results of the 22 trial mixes prepared are represented in
Sections 3.1 and 3.2, respectively.

485
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
3.1 Compressive Strength Tests Results
In this section, the compressive strength of all combinations shown in Table 3 and 4 are investigated;
however, it is important to mention that combinations that include RHA needs much more chemical
solutions (activator) to be workable in comparison to other combinations. As mentioned earlier in this
paper, increasing the amount of chemical solutions increases the cost of production. Therefore, RHA
has been neglected in later stages due to this reason.
Figures 1 shows that amongst the first 6 specimens; (50% RM+50% MK) and (50% MK+ 50% GP)
have maximum compressive strength at 3, 7 and 28 days, (62.39, 46.6 and 44.45 MPa) and (42.57,
54.55 and 46.98 MPa), respectively. These results indicate that further investigation should be
undertaken on the binary combinations of these three materials (RM, MK, and waste GP).
In specimens of (RM+GP+RHA) composites, it is shown in Figure 1 that the compressive strength of
the mixes increased according to the increasing rice husk ash content up to an optimum percentage of
30%, after which it began to decrease. More previously mentioned, rice husk ash needs more chemical
solution than the optimum target which is 1 (activator solution: binder), so rice husk ash has been
neglected in later stages.
In specimens of (MK+RM+RHA) composites, it shown in Figure 1 that increasing the rice husk ash
content affects the strength properties negatively. It is also shown that the maximum compressive
strength for specimen (50MK40RM10RHA) was at 7 days and it decreased at 28 days, which is likely
due to the slow chemical reactions between these different materials.

In specimens of (MK+RM+GP) composites, the results shown in the figure 1 present reasonable
strength properties of all specimens consist of ternary binders (MK, RM and waste GP) compared to
other specimens, the maximum compressive strength (44.01 MPa) has been obtained at 28 days for the
specimen (50MK40RM10GP) which contain just 10% of waste glass powder.

In specimens of (GP+MK+RM) composites, the results in figures 1 shows that the maximum
compressive strength of the ternary binder combinations consisted of waste GP, MK and RM obtained
by the (50GP40MK10RM), and it is decreased with increasing RM content. Additionally, the results
show that compressive strength decreased with time for all four combinations.

3.2 Flexural Strength Results

The flexural strength test results of the 22 trial mixes prepared are examined in this section. Figure 1
shows that in the first 6 specimens (binary composites), specimens (50% RM+50% MK) and (50%
MK+ 50% GP) have maximum flexural strength at 3, 7 and 28 days with (6.628, 6.824 and 9.21 MPa)
and (10.87, 10.62 and 9.19 MPa), respectively. These results indicate that further investigations should
be undertaken on the binary combinations of these three materials (RM, MK and waste GP).

In specimens of (RM+GP+RHA) composites, the maximum flexural strength was obtained with an
optimum percentage of rice husk ash of 20%, and decreased for higher percentages (30% and 40%).
These results show that in addition to the high cost of chemical solutions the ternary combinations of
these materials do not acceptable strength properties. In specimens of (MK+RM+RHA) composites, it
was also shown that increasing the rice husk ash content affects the strength properties negatively in
addition to the previously mentioned drawback regarding the use of more chemical solution to make it
workable. It also been shown that the flexural strength for combination (50MK40RM10RHA) reached
486
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
a maximum at 28 days. In specimens of (MK+RM+GP) composites, all flexural strength results for the
4 combinations are reasonable, as shown in Figure 2. The maximum flexural strength of 11.98 MPa
was obtained at 28 days for the (50MK30RM20GP) specimen, which contains just 20% of waste glass
powder. In specimens of (GP+MK+RM) composites, the results in figure 2 show that the maximum
flexural strength of the ternary binders combinations consisting of waste GP, MK and RM was
obtained from the (50GP40MK10RM) specimen, and it is decreased with increasing red mud content.

487
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 1 Compressive Strengths of mixes

Figure 2 Flexural strengths of blended composites

3.3 The Effects of Molarity on the Compressive Strength
After deciding which composites have reasonable compressive strength and flexural strength results
from the previous section, it is observed that the molarity affects the strength properties of geopolymer
mortar significantly. The effects depend on the properties of the binder Martials; hence, the effects of
488
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
changing the molarity of the sodium hydroxide on the compressive strength at 28 days has been
investigated by three different molarities: 10, 12 and 14. The results are shown in Table 5:

Table 5 Compressive strength at different molarities

Compressive Strength at 28 days (MPa)

Specimen Formulation 10 mol 12 mol 14 mol

50%MK+40%RM+10%GP 31.42 44.01 35.62

50% MK+30%RM+20%GP 28.91 37.25 31.23

50% MK+20%RM+30%GP 24.52 40.93 34.81

50% RM+50% MK 28.21 44.45 33.94

50% MK+ 50% GP 27.39 46.98 37.78

Figure 3 The Molarity effects on compressive strength

3. Discussions

Compressive strength results of specimens incorporated with RM, MK, RHA and GP in different
proportions are plotted in Figure 4. All results are compared with 100MK which is the control specimen.
When binaries (two combinations) are examined, it can be stated that; RM creates an effective chemical
combination with MK but not with GP and RHA. Because,
% reduction in compressive strength values of 50RM50MK, 50RM50GP, 50RM50RHA specimens,
relative to 100MK are; 26%, 76% and 87%, respectively.
489
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
On the other hand, MK is good both with GP and RM but not good with RHA. Here, % reduction in
compressive strength values of 50MK50GP, 50MK50RM 50MK50RHA, relative to control (100MK)
are; 22%, 26% and 76% respectively. Compatibility of MK with GP is slightly better than that of RM.
When RHA combination with MK (50MK50RHA) is compared with that of RHA combination with RM
(50RM50RHA), it is found that the former performs better, since 50RM50RHA compressive strength is
87% less than 100MK and for the letter this value is only 76%.
GP creates effective combination with MK, but not good either with RM and RHA. 50GP50MK is only
22% less than 100MK, whereas 50GP50RM and 50GP50RHA are 76% and 78% less than that of
control, 100MK, respectively.
In the ternary combinations, it is more complicated to make a comment on compressive strength results.
First; RM, GP and RHA (50%RM and 50 %(GP+RHA)) combinations are examined. As it is
mentioned above, RM creates an effective chemical combination only with MK (26% decrease in c),
but not with GP (76% decrease in c), and RHA (87% decrease in c). Here
c is mainly controlled by GP and increased with decreased amount (from 40 to 10) of GP and reached
to a maximum at 20% GP (50RM20GP30RHA), then decreased again at 10%GP.
It was observed that when RM kept constant at 50% and the ratios of GP and RHA was varied, the
results showed that when GP reduced down to 20% and RHA increases up to 30 an increment was
observed in the compressive strength development whereas, at 40%RHA addition with the decrease of
GP down to 10% a reduction of strength development was observed. This proves the fact that the
optimum level where the strength development is continuosly happening would be 50RM20GP30RHA
which is accepted as the optimum ratio.
Second; MK, RM and RHA (50%MK and 50%(RM+RHA)) combinations are examined. As is
mentioned above, MK is compatible with RM but not with RHA. Therefore with increased RHA (from
10 to 40) and decreased RM (from 40 to 10); c was reduced. Here, it is important to note that; there is
a sharp decrease (nearly half) in c, when RHA content increased from 10% to 20%. After that,
decrement in c continued linearly for 20, 30 and 40% RHA contents.
Additionally, when RM and RHA materials incorporated into 50% MK several ternary mix designs were
proposed. Accordingly, when MK kept constant at 50% and RM reduced from 40% down to 10% in
parallel to the increment in RHA ratio from 10% to 40%; a linear change was observed amongst the mix
design by means of strength development. There is a linear reduction in compressive strength in parallel
to the increase in curing age from 3 days to 28 days. This shows that any ratios lower than 40% for RM
would detrimentally influence the strength development even though there is an increase in the RHA
content from 10% to 40%. So, as it was proved in first stage of the trials with binary mix designs MK
and RM performs really well in compressive strength individually but also when they get together at
reasonable ratios. (50:50 would be optimum level where they reached the max values, on the other). On
the other hand, additional 10%RHA incorporation would cause approximately 50% reduction in the
strength development.
Third; MK, RM and GP (50%MK and 50%(RM+GP)) combinations are examined. As is mentioned
above MK is compatible both with RM and GP. Therefore c results of all combinations (RM from 40
to 10 and GP from 10 to 40) are similar and close to 50MK50RM and 50MK50GP c results.
Forth; GP, MK and RM (50%GP and 50%(MK+RM)) combinations are examined. As is mentioned
above GP is compatible with MK but not with RM. Therefore c results of GP, MK and RM
combinations, decreased linearly; with decreased MK (from 40 to 10), and increased RM (from 10 to
40). c result of 50GP40MK10RM, which is the best one in this group is found to be 58% less than that

490
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
of control (100MK), and % decreament for 50GP10MK40RM specimen which is the worst one is 82.
As known performance of GP, RM and MK on strength development when three of them get together it
is very difficult to evaluate which one performs better or worse on each other. As it can be seen from the
results as well it is very difficult to say whether there is a linear or nonlinear increment or decrement on
strength development out of these combinations which are composed of MK:RM:GP at different ratios
(MK kept constant at 50%) .However, when
the amount of MK varies and GP ratio kept constant even out of the combinations of these three
materials it is very easy to comment on their performance. When the ratio of GP kept constant at 50%
and the value of MK reduced from 40% to 10% and RM increased from 10% to 40% it is obvious that
there is linear decrease in the strength development. As a result, out of these trial mixtures it can be
concluded that MK has a very obvious effect on the mechanical properties of the mortars produced and
perform really well compared to any other materials mentioned above. The decrease in RM or GP would
not affect the strength development when the MK is kept constant. However, when the GP ratio kept
constant and MK and RM values reduced proportionally then a very obvious deduction in the strength
development was observed regardless of the curing age.
The highest first three of 28-days c: 50MK50GP (22% less than 100MK), 50MK50RM (26% less than
100MK), 50MK40RM10GP (27% less than 100MK). Therefore using mainly MK and GP and RM in
geopolymer concrete production is appropriate.
At the end, it can be stated that; incorporation of MK at different % tags in mix combinations
considerably influences the compressive strength development. MK behaves quite promising compared
to any other material in strength development. This is probably due to the high reactivity of MK. MK
possesses high reactivity with calcium hydroxide which accelerates the cement hydration. RM has a very
fine-particle structure which is a promising element for geopolymer mortar. A combination of both
materials, i.e. RM and MK enhance the strength development of the mix matrix regardless of the curing
age.
Interestingly the results achieved showed that GP performs way better when mixed with MK rather than
RM except at 3 days curing age. As explained earlier this is mostly due to the early strength
development potential of RM. Out of all mix designs studied, it was observed that RHA works with MK
than all other materials. In addition to this, the results proved that RHA works better with GP than RM.
Therefore, out of these results better performances by means of strength development with the
combination of GP and MK is inevitable at 50:50 mix ratio.
MK has pozzolanic properties. MK possesses a high reactivity with calcium hydroxide having the ability
to accelerate cement hydration. Since current concrete structures present higher permeability levels that
allow aggressive elements to enter, leading corrosion problem, using pozzolanic admixtures not only
reduce carbon dioxide emissions but also allow structures with longer service life, thus lowering their
environmental impact. Therefore, use of metakaolin as the main ingredient of a geopolymer mortar
and concrete would be quite
Advantageous by means of reaching better mechanical properties addition to better durability and most
importantly would help to produce a very environmental friendly concrete which has little impact on
environment compared to cement concrete. Results show that concrete incorporating metakaolin had
higher compressive strength and metakaolin enhanced durability of concretes and reduced the chloride
diffusion. Metakaolin based geopolymers would reach better performance in case of strength parameters
such as compressive, flexural and split tensile strength.

491
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 4. Compressive strength results of specimens incorporated with RM, MK, RHA and GP in
different proportions

4. Conclusions

Geopolymer mortar could represent a reasonable alternative for cement mortar, and it will be more
valuable and sustainable if waste materials are used due to the high costs of waste disposal and the
negative effects of landfills on the environment. Therefore, it can be concluded that:
Early strength could be achieved by curing at elevated temperatures for 48 hours at (60˚ -80˚)
and the strength development is affected by chemical reactions between the binder components
Geopolymer mortar could be produced by using 50% waste materials and it provides
reasonable strength properties
RM creates an effective chemical combination with MK but not with GP and RHA.
MK is good both with GP and RM but not good with RHA. Compatibility of MK with GP is
slightly better than that of RM. 50% MK and different combinations of GP and RM give
remarkable compressive strength and flexural strength.
GP creates effective combination with MK, but not with RM and RHA. 50GP50MK is only
22% less than 100MK, but 50GP50RM and 50GP50RHA are 76% and 78% less than that of
control, 100MK, respectively.
Incorporation of MK, RM and GP at different percentages in mix combinations, enhance the
strength development of the mix regardless of the curing age.
SiO2/Al2O3 ratio and SiO2 content affect the c value. As far as SiO2/Al2O3 ratio is below
3, higher amount SiO2 positively affect c value. Using an alkaline activator solution
consisting of a mixture of sodium silicate and sodium hydroxide solution increases the
dissolution of these different waste materials and improves the mechanical properties.
For different waste materials, the activator solution to binder mass ratio has noticeable effects
492
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
on the followability of the geopolymer mortar; the ratio 1:1 achieves acceptable workability
for most of the combinations.
Rice husk ash needs significantly more chemical solution to react with other materials and to
be workable, so it is not practical to use it even in low percentages due to the cost of the
chemical solution.
The molarity of sodium hydroxide affects the mechanical properties of the geopolymer mortar
significantly; the molarity 12 gives the highest compressive strength compared to the
molarities 10 and 14.
The effects of changing the river sand ratio and the addition of inorganic fibers on the
performance of these composites will be investigated in further papers as a future study.

Acknowledgments
The research described in this paper was encouraged and supported by the BAP project “Determination
of mechanical and durability properties of sustainable geopolymer composites with waste concrete
aggregate additives” conducted by Yildiz Technical University under the code: FBA- 2019-3558.

References
ASTM C109/109M (2010), “Standard Test Method for Compressive Strength of Hydraulic Cement
Mortars (Using 2-in. or [50-mm] Cube Specimens) 1”, Chemical Analysis, (C109/C109M – 11b), 2010,
pp. 1–9, https://doi.org/ 10.1520/C0109.

ASTM C348 (1998), “in: Standard Test Method for Flexural Strength of Hydraulic- Cement Mortars
ASTM C348”, Annual Book of ASTM Standards, 1998, pp. 2–7, https://doi.org/10.1520/C0348-14.2.

Mclellan, Benjamin, Williams, Ross, Lay, Janine, van Riessen, Arie, Corder, Glen. (2011), “Costs and
carbon emissions for geopolymer pastes in comparison to ordinary Portland cement”, Journal of Cleaner
Production - J CLEAN PROD. 19. 1080-1090

Bharat Bhushan Jindal (2018), “Feasibility study of ambient cured geopolymer concrete –A review”,
Advances in Concrete Construction, Vol. 6, No. 4 (2018) 387-405

Davidovits, J. (1994), “Geopolymer: Man-made rocks geosynthesis and the resulting development of
very early high strength cement”, J. Mat. Educ., 16, 91-139.
Duxson, P., Fernandez-Jimenez, A., Provis, J. L., Lukey, G. C., Palom, A. and van Deventer,
J. S. J. (2007), “Geopolymer technology: the current state of the art” J. Mater Sci 42, 2917-
2933.

Duxson, P., Provis, J. L., Lukey, G. C., Mallicoat, S. W., Kriven, W.M. and van Deventer, J.
S. J. (2005), “Understanding the relationship between geopolymer composition,
microstructure and mechanical properties”, Colloids and Surfaces A: Physicochemical and

493
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Engineering Aspects 269, 47-58

Ghasan F. Huseien, Jahangir Mirza, Mohammad Ismail, S.K. Ghoshal, Mohd Azreen Mohd
Ariffin. (2018),” Effect of metakaolin replaced granulated blast furnace slag on fresh and
early strength properties of geopolymer mortar”, Ain Shams Engineering Journal, 9 (2018),
1557–1566

Alnahhal, Mohammed Fouad & Alengaram, U. Johnson & Jumaat, Mohd & Alqedra,
Mamoun & Mo, Kim Hung & Sumesh, Mathialagan. (2017). “Evaluation of Industrial By-
Products as Sustainable Pozzolanic Materials in Recycled Aggregate Concrete”.
Sustainability. 9. 767. 10.3390/su9050767.

Marlowe Ian and Mansfield David (2002), “Toward a Sustainable Cement Industry Substudy
10: Environment, Health & Safety Performance Improvement”, December 2002, an
Independent Study Commissioned by WBCSD

Ribeiro Borges, Paulo, Nunes, Vitor, Panzera, Schileo, Giorgio, Feteira, Antonio. (2016),
“The Influence of Rice Husk Ash Addition on the Properties of Metakaolin-Based
Geopolymers”, The Open Construction and Building Technology Journal. 10. 406-417.
10.2174/1874836801610010406.

Potgieter Johannes H. (2012), “An Overview of Cement production: How “green” and
sustainable is the industry?”, Environmental Management and Sustainable Development. 1.
14 - 37.

Pratyush Kumar, Chaitanya Pankar, Divyank Manish, Santhi A.S. (2018), “Study of
mechanical and microstructural properties of geopolymer concrete with GGBS and
Metakaolin” , Materials Today, 5(2018) , 28127–28135

Pavel Rovnanik, (2010), “Effect of curing temperature on the development of hard structure
of Metakaolin - based Geopolymer” Construction and Building Materials, Vol. 24, pp.
1176–1183

Ruizhe Si, Qingli Dai, Shuaicheng Guo, Jiaqing Wang (2020), “Mechanical property,
nanopore structure and drying shrinkage of metakaolin-based geopolymer with waste glass
powder”, Journal of Cleaner Production, Volume 242

Shraddha Mishra and Nehal Anwar Siddiqui., (2014), “A Review on Environmental and
Health Impacts of Cement Manufacturing Emissions”, International Journal of Geology,
Agriculture and Environmental Science, Vol - 2 Issue- 3, June 2014. ISSN 2348-0254.

Tosheva, L. and Valtchev, V. P., (2005), “Nanozeolites: Synthesis, crystallization mechanism,

and applications”
Chemistry of Materials, Vol. 17, Issue 10, pp. 2494–2513

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

494
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Global Status Report, (2017), “UN Environment and International Energy Agency (2017):
Towards a zero- emission, efficient, and resilient buildings and construction sector”. United
Nations Environment Programme, 2017

Weil M., Jeske U., Dombrowski K., Buchwald A. (2007), “Sustainable Design of
Geopolymers - Evaluation of Raw Materials by the Integration of Economic and
Environmental Aspects in the Early Phases of Material Development. In: Takata S., Umeda
Y. (eds)”, Advances in Life Cycle Engineering for Sustainable Manufacturing Businesses.
Springer, London

Y. Kim, K. Kim, G.-Y. Jeong, (2017), “Study of detailed geochemistry of hazardous elements
in weathered coal ashes”, Fuel 193 (2017) 343–350.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

495
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DİKEY TİP AKIŞKAN YATAKLI KURUTUCUDA NANE KURUTULMASININ

DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

Aysun ŞENGÜL
ASOS Proses Makina San. ve Tic. A.Ş.
Doç. Dr. Soner ÇELEN
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi

Özet
Kurutma işlemi bir üründen sıvıyı alma, ürünün nem içeriğinin belirli bir işlemle istenilen
kuruluk derecesine indirgenmesi işlemidir. Tıbbi ve aromatik bitkiler için kurutma aşaması,
ürünün kalitesi açısından hasat sonrası en önemli işlemdir. Günümüzde tıbbi ve aromatik
bitkilerin kurutma işlemleri çok farklı sistemlerle yapılmaktadır. Bu çalışmada, nane
bitkisinin dikey tip akışkan yataklı kurutucuda 35°C- 50°C -65°C sıcaklıklarda, 0,8 m/s ve 1,2
m/s sıcak hava hızlarında, 45 dakika boyunca kurutulması incelenmiştir. Kullanılan dikey tip
akışkan yataklı kurutucu 108 mm çapında, 151 mm ürün haznesi boyunda ve toplam
yüksekliği 853 mm olan paslanmaz çelikten imal edilmiş bir kurutucudur. Kurutma süresince
ürünün kaynama hareketini görmek için kurutucunun hazne sonrası camdan imal edilmiştir.
Kurutucunun ürün haznesinde ürüne sıcak hava geçişini sağlayan 2 mm çapında delikleri olan
perfore paslanmaz bir sac (mantar elek) mevcuttur. Bu kurutma sisteminde kurutma için
kullanılacak olan sıcak hava, bir fan sayesinde hava ısıtıcıdan kurutucuya verilmektedir.
Kurutucunun en üst bölümünde kurutma esnasında gerçekleşebilecek ürün kaybını
engellemek için bir toz torba filtresi kullanılmıştır. Deney başlangıcında nane yapraklarının
ilk nem içeriği %86,78 olarak kaydedilmiştir. Kurutma deneyleri için nane yaprakları 2
gramlık 6 ayrı numune olarak hazırlanmış ve nem kaybını engelleyen cam numune kabına
konulmuştur. Ardından her bir numune 45 dakika boyunca dikey tip akışkan yataklı
kurutucuda kurutmaya tabi tutulmuştur. Denemeler esnasında belirlenen sıcaklık ve hava
hızları bilgisayarlı kontrol panelinden girilerek kurutma işlemi başlatılmıştır. Her denemenin
belirlenen süre sonunda kurutma işlemi durdurularak ürünün nem tayin cihazında son nem
değerleri ve son miktarları ölçülmüştür. Deney sonuçları incelendiğinde sıcaklık artışı ve
sıcak hava hızının artışıyla nane yapraklarının nem kaybının hızlandığı görülmüştür.

Anahtar kelime: Nane, Akışkan yataklı kurutucu, Kurutma

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

496
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EXPERIMENTAL INVESTIGATION OF MINT DRYING BY VERTICAL TYPE

FLUID BED DRYER

Abstract
Drying process is the process of removing liquid from a product and reducing the moisture
content of the product to the desired dryness level with a certain process. For medicinal and
aromatic plants, the drying stage is the most important post-harvest process in terms of
product quality. Nowadays, the drying processes of medicinal and aromatic plants are carried
out with very different systems. In this study, the drying of peppermint plants in a vertical
type fluid bed dryer at 35 ° C - 50 ° C - 65 ° C temperatures, at 0,8 m / s and 1,2 m / s hot air
velocities for 45 minutes was investigated. The vertical type fluid bed dryer used is a stainless
steel dryer with a diameter of 108 mm, a product chamber length of 151 mm and a total height
of 853 mm. In order to observe the boiling action of the product during drying, the part of the
dryer after the chamber is made of glass. There is a perforated stainless sheet (cork sieve) in
the product chamber of the dryer with 2 mm diameter holes that allow hot air to pass into the
product. In this drying system, the hot air to be used for drying is given to the dryer from the
heater through a fan. A dust bag filter is used at the top of the dryer to prevent product loss
during drying. At the beginning of the experiment, the initial moisture content of mint leaves
was recorded as 86,78%. For drying experiments, peppermint leaves were prepared as 6
separate samples of 2 grams and placed in a glass sample container that prevents moisture
loss. Subsequently, each sample was dried in a vertical type fluid bed dryer for 45 minutes.
The drying process was started by entering the temperature and air velocities determined
during the trials from the computerized control panel. At the end of the determined period of
each trial, the drying process was stopped and the final moisture values and final amounts of
the product were measured in the moisture analyzer. When the experimental results were
examined, it was seen that the moisture loss of the mint leaves accelerated with the increase in
temperature and the increase in the speed of hot air.

Keywords: Mint, Fluid bed dryer, Drying

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

497
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
GİRİŞ
Tıbbi ve aromatik bitkiler, yiyeceklerin tatlandırılması, korunması, insan sağlığının korunması
ve iyileştirilmesi amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu bitkilerin bir kısmı doğadan
toplanarak ve bir kısmı da kültürü yapılarak üretilmektedir. Adaçayı, ardıç, biberiye, defne,
ıhlamur, ısırgan otu, kantaron, karabaş otu, kuşburnu, mahlep, papatya doğadan toplanan
önemli bitkilerdir. Kültürü yapılarak üretilen tıbbi ve aromatik bitkiler ise kekik başta olmak
üzere adaçayı, nane, rezene, anason, dereotu, fesleğen, lavanta, ve yağ gülüdür
(http://apelasyon.com/).
Bu bitkilerden nane, Mentha türlerine verilen genel bir isim olup, kokulu bitkiler bakımından
zengin olan ballıbabagiller familyasının bir üyesidir ve ekonomik öneme sahip, çok eski bir
kültür bitkisidir (www.gidahatti.com). Nane türleri en çok baharat, ilaç ve kozmetik ürün
olarak değerlendirilmektedir. Nane bitkisinin yaprakları genelde uçları sivri, kenarları hafif
dişli ve bazı türlerinin üst ve alt kısımlarda hafif tüyler bulunabilmektedir. Kalsiyum ve fosfor
bakımından zengin bitkilerdir.
Nane gibi tıbbi ve aromatik bitkilerin mevcut durumunu korumak ve artan pazarda yer
almasını sağlamak için piyasanın istediği ürünlerin istenildiği miktar ve kalitede sunulması
önem arz etmektedir (https://kudaka.org.tr). Yüksek su içeriğinden dolayı nane,
mikroorganizma büyümesini engellemek ve biyokimyasal reaksiyonların bozulma nedenini
önlemek için kurutulmalıdır. Yapılan kurutma işlemi, ambalajlama, depolama ve nakliye
maliyetlerini en aza indirerek ağırlık ve hacimde önemli bir düşüşe neden olur. Bitkilerin
kurutulmasında en yaygın kullanılan yöntem, gölgede çevre havasıyla yapılan doğal
kurutmadır. Doğal kurutmanın çevre şartlarındaki değişimlere bağlı olmasından dolayı
düzenli ve homojen kuru ürün elde edilememektedir (https://kudaka.org.tr).
Kurutma, katı ürün elde etmek amacıyla üründen çözücü ve dağıtıcı sıvıların buharlaştırılması
işlemidir. Kurutma işlemi için kullanılan kurutucular, sanayinin birçok dalında yaygın olarak
kullanılmaktadır. Proses sırasında birden fazla değişik kurutucuda birkaç kurutma gerektiren
ürünler de vardır. Kurutmanın esas amaçları, taşıma, kullanım, hacim veya ağırlık azaltılması,
pazarlama vb. için istenen koşulları sağlayan malzemeler üretmek, ürünleri korumak,
çözeltiler veya atık sulu karışımlardan yan ürünleri geri kazanmaktır. Ürün kalitesini
etkilememek kaydıyla, kurutma işleminin olabildiğince hızlı bir şekilde yapılması sonucu, bu
işlem için tüketilen enerji miktarı da en aza indirilebilir.
Literatürde nane bitkisinin kurutulması, kurutma kriterleri, kullanılan kurutucu sistemleri,
sistemlerin enerji analizleri ile ilgili deneysel çalışmalar ve modellemeler mevuttur (Park et
al., 2002;Doymaz, 2006; Özbek and Dadalı, 2007; Therdthai and Zhou, 2009; Akpınar, 2010;
Koyun and Yılmaz, 2016, Aktaş et al., 2017). Literatürde, farklı tip kurutucularda nane
kurutulması ile ilgili çalışmalar yapılmış ancak dikey tip kurutucuda kurutulmasına dair bir
çalışmaya rastlanmamıştır.

MATERYAL VE YÖNTEM
Materyal
Taze nane yaprağı örneklerinin bitkileri Tekirdağ'da yerel bir tedarikçiden satın alınmıştır.
Yıkanarak nemin dengelenmesi için yaklaşık bir gün 4 ± 0,5 ° C'de buzdolabında
saklanmıştır. Kurutma deneylerinden önce, numuneler buzdolabından çıkarıldı ve saplardan
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
498
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
yapraklar ayrıldı ve sonra tartıldı (Şekil 1). İlk nem içeriğini belirlemek için RADWAG-MA
Modelinde bir nem tayin cihazında 2 g numune kurutuldu. Nane yapraklarının başlangıçtaki
nem içeriği, %86,78 olarak hesaplandı.

Şekil 1 Taze nane yaprakları örneği

Kurutma Ekipmanı ve Kurutma Prosedürü
Deneyde kullanılan dikey tip akışkan kurutucu (Şekil 2) 108 mm çapında, 151 mm ürün
haznesi boyunda ve toplam yüksekliği 853 mm olan paslanmaz çelikten imal edilen bir
kurutucudur. İçerisinde 2mm çapında delikleri olan perfore paslanmaz sac mevcuttur.
Kurutma sistemi bilgisayar kontrollü bir sistemdir. Bu sistemde sıcak hava bir fan sayesinde
eşanjör ile kurutucuya verilmektedir. Kurutucunun üst kısmında ürün kaybını engellemek için
bir filtre mevcuttur. Kurutma işlemi vibrasyonsuz yapılmıştır.

Şekil 2 Kurutma Ekipmanı

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

499
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Kurutma deneyleri sırasında, her numune kurutucunun perfore sacının üzerine yerleştirildi.
35°C-50°C 65°C sıcak hava sıcaklıklarında, 0,8 m/s ve 1,2 m/s sıcak hava hızlarında 45’er
dakika boyunca 6 adet 2 gramlık numuneler deneye tabi tutuldu. Her deneyin sonucunda nem
tayin cihazı ile 45 dakika sonunda ulaşılan nem değeri ve SF-400 D Terazi ile son miktar
kaydedildi.
Sonuç ve Öneriler
Bu çalışmada dikey tip akışkan kurutucu ile yapılan deneyde %86,78 nem oranındaki 2 g
nane bitkisinin %9 nem oranına kadar kurutulması 45 dakika boyunca kurutulma deneyi
yapılmıştır. Tablo 1’ deki deney sonuçlarına göre hava sıcaklığının ve hava hızının artması
ürünün daha hızlı nem kaybettiği görülmüştür. Şekil 4 de nem sıcaklık değişimi
görülmektedir.

Şekil 3 Kurutulan nane örnekleri

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

500
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 1 Kurutma sonundaki nem değerleri

Şekil 4 Nemin sıcaklıkla değişimi

Teşekkür
Yazarlar olarak laboratuvarlarının kullanılmasına izin verdiği ASOS Proses Makina San. Ve
Tic. A.Ş.‘ye teşekkür ederiz.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

501
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
KAYNAKLAR
Akpınar, E. K. (2010). Drying of mint leaves in a solar dryer and under open sun: Modelling,
performance analyses. Energy Conversion and Management, 51(12), 2407-2418.
Aktaş, M., Hanları, A., Aktekeli, B., & Amini, A. (2017). Analysis of a new drying chamber
for heat pump mint leaves dryer. International Journal of Hydrogen Energy, 42(28),
18034-18044.
Ayaz, M., Dikmen, E., & Şencan Şahin, A. (2016). Isı pompalı vakumlu kurutma fırınında
tıbbi bitkilerin kurutulması ve kurutma parametrelerinin araştırılması. SDU Teknik Bilimler
Dergisi, 6(1), 1-11.
Demir, Ö. (2019). Kızılötesi kurutucuda nane bitkisinin optimum kurutma sıcaklığının
belirlenmesi. BEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 8(3), 1094-1100.
Doymaz, İ. (2006). Thin-layer drying behaviour of mint leaves. Journal of Food Engineering,
74(3), 370-375.
Koyun, T., & Yılmaz, H. B. (2016). Alttan ve üstten üflemeli kabin tipi kurutucuda nane
kurutulmasının deneysel olarak incelenmesi. Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi, 36(2), 147-154.
Özbek, B., & Dadali, G. (2007). Thin-layer drying characteristics and modelling of mint
leaves undergoing microwave treatment. Journal of Engineering, 83(4), 541-549.
Park, k. J., Vohnika, Z., & Brod, F. P. (2002). Evaluation of drying parameters and desorption
isotherms of garden mint leaves (Mentha cvirpa L.). Journal of Food Engineering, 51(3),
193-199.
Therdthai, N., & Zhou, W. (2009). Characterization of microwave vacuum drying and hot air
drying of mint leaves (Mentha cordifolia Opiz ex Fresen). Journal of Food Engineering,
91(3), 482-489.
http://apelasyon.com/Yazi/23-tibbi-aromatik-bitkiler
https://www.gidahatti.com/nane-mentha-spp-28362/
https://kudaka.org.tr/ekler/ad37e-
kuzeydoguanadolu_bolgesi_tibbi_ve_aromatik_bitkiler_sektoru.pdf

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

502
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ORAL CARE OF PATIENTS IN INTENSIVE CARE UNIT THE COMPARISON OF

EVIDENCE BASED PROTHOCOLS

Sarkis Sozkes
Namik Kemal University
Orcid No: 0000-0003-1555-3591
Serda Sozkes
Catalca Ilyas Colak Devlet Hastanesi
Orcid No: 0000-0003-4384-3975

Abstract
Patients in intensive care unit may develop nosocomial pneumonia (NP) or ventilator-
associated pneumonia (VAP). These infections are caused by microorganisms in the
respiratory system and originate from the oral biofilm. Among all infections occurring in
intensive care units, NP accounts for approximately one fourth and VAP accounts for one
fifth of patients who are intubated . NP and VAP increase mortality in ICUs as well as the
number of days a patient spends in critical care. NP and VAP infections also increase
healthcare costs, cause prolonged hospitalization, increase the need for medication, result in
more comorbidities, and increase the use of healthcare resources, including healthcare
providers’ time. As healthcare resources and services are very limited, preventing infections
of NP and VAP could dramatically offset this limitation. NP and VAP can be effectively
prevented by providing regular oral care to patients in ICUs. Proper oral care removes
pathogenic microorganisms from the respiratory system, therefore limiting oropharyngeal
infections and reducing the rate of VAP occurrence. The challenge exists in how best to
provide oral healthcare to intensive care unit patients with evidence based scientifically
proven prothocols. The published scientifically available research data will be shared during
the presentation and review data will be associated with clinical implications. When these
information’s are combined together, the importance of better understanding the treatment
planning for oral care of patients in intensive care unit the comparison of evidence based
prothocols will be shared with congress participants.

Keywords: Oral Care, Nosocomial Pneumonia, Ventilator-Associated Pneumonia, Prevention

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

503
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ENHANCEMENT OF THE IMAGE OF A TUMOR PRODUCED BY MCF-7 BREAST

CANCER CELLS USING VARIOUS IMAGE FILTERING METHODS

Cihat Ediz Akbaba

ORCID: 0000-0003-1078-4382
Asst. Prof. Dr. Adem Polat
ORCID: 0000-0002-5662-4141
Adana Alparslan Türkeş Science and Technology University

Abstract
The follow-up of synthetic or artificial tumors developed in the laboratory environment in the
fight against breast cancer is carried out with microscopes. These tumors can be up to a few
mm in size. Computer-aided imaging systems are very important for the observation of cancer
cells in researches. Due to the field of view, the microscope does not enable the image of the
whole of a tumor with a size of up to a few mm. The mini-Opto tomography device created by
Polat et. al., in 2019 at Harvard Medical School enables a 3D image of an entire 2mm size-
tumor in diameter presenting as 50 layers. In our study, it was aimed to develop the quality of
image of a tumor produced by MCF-7 breast cancer cells in a lab-on-a-chip laboratory
environment by applying various image filtering techniques. The 2D image of the 10th layer
of the tumor obtained from the mini-Opto tomography was used to perform suggested filters.
Enhancement of this image, that is, increasing the image quality is very important in the
segmentation stage of the image processing methods to be applied to the raw image. In the
image enhancement step, mean, median, bilateral, and Gaussian filtering methods were
applied to the image, to distinguish the main tumor mass borders from the background on the
image. The CNR (contrast to noise ratio) metric was used to determine the distinguishability
of the main tumor mass, which is considered as the object in the image, and the values of the
CNR were 2.30, 2.28, 2.33, 2.27 for mean, median, bilateral, Gaussian, respectively.
According to CNR values, it was concluded that the bilateral filtering method was the
superior method to distinguish the main tumor mass from the image background. The study
carried out is of great importance for the observation of the proliferation borders of an entire
tumor produced in the scientific laboratories with up to several mm in size.

Keywords: 3D cell culture, tumor, lab-on-a-chip, mini-Opto tomography, image processing,

image filtering

Acknowledgement: This work was supported by TUBITAK, the Scientific and Research
Council of Turkey, under 119E388 project number

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

504
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

CONTROL OF THE INVERSE PENDULUM SYSTEM WITH REINFORCEMENT

LEARNING

Fırat TUNÇ
Orcid ID: 0000-0002-4453-7876
Beyda TAŞAR
Orcid ID: 0000-0002-4689-8579
Firat University, Turkey

Abstract
The cart-pole or inverted pendulum is commonly used to learn about dynamics and control
theory. In this system, the cart is on a fixed linear rail (frictionless). The pendulum is
mounted on the cart with a revolute joint that has a single rotational degree of freedom. The
cart pole system is very convenient as it is simple enough that its dynamics can be worked out
by hand but it is complex enough to warrant applying some advanced control strategies. In
this study, we used RL control strategies to perform the task of balancing the pendulum with
its center of mass above the joint. The basic principle of reinforcement learning algorithms is
to realize the learning process based on a reward/penalty using an agent. In the simulation, it
was observed with the simulation and position graph that the system was able to learn 100
episodes, and the training of the agent was not provided.

Keywords: Reinforcement learning, inverse pendulum system, machine learning, OpenAI,

control

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

505
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ANTIMICROBIAL AGENTS USED IN POLYMER PRODUCTION AND THEIR

MECHANISM OF ACTION

Şeyda TAŞAR
Firat University, Turkey
ORCID: 0000-0003-3184-1542

Abstract
Microbial contamination creates serious problems in areas such as medical devices,
medicines, hygiene practices, water purification systems, surgical instruments, textile
products, packaging and storage of food. Antimicrobial polymers are currently used medicine
sector such as to prevent bacterial growth on or around the surface of permanent implants
such as pacemakers. For this reason, antimicrobial agents are used in the production of
polymeric materials (devices, equipment etc.) especially used in these sectors to prevent
contamination. It is known that antimicrobial agents have the ability to destroy such disease-
causing microorganisms. In addition, antimicrobial agents are chemically stable structures,
non-volatile, and cannot penetrate the skin due to their size. Therefore, their effects do not
decrease with evaporation, photolytic degradation or transport. But, It is thougt that the
effectiveness and mechanism of action of antimicrobial polymers depend on many parameters
such as; antimicrobial agent's molecular weight, distance between active group and polymer
main chain, hydrophilic-hydrophobic balance and counter ion content.
In this context, in this study, first of all, antimicrobial polymers and their usage areas, as well
as antimicrobial agents, antimicrobial action mechanisms, factors affecting antimicrobial
efficacy was discussed and summarized.

Keywords: Antimicrobial agents, mechanisms of action, microbial contamination, polymer

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

506
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

A NEW PROJECT MANAGEMENT APPROACH FOR ERP IMPLEMENTATION IN

STATE AGENCY

Uğur Atici
ORCID: 0000-0002-4389-9744
Sivas Cumhuriyet University, Sivas, Turkey
Ercan Şenyiğit
ORCID: 0000-0002-9388-2633
Erciyes University, Kayseri, Turkey

Abstract
In this paper, a new project management approach for ERP implementation in State Agency is
presented. Project management is one of the successful vital factors the ERP implementation.
Determining the project boundaries, how the changing institutional needs will be applied to
the ongoing transformation project, and software developers and analysts' persistence are the
primary risk sources in ERP implementation. In this context, a new project management
approach was proposed to eliminate risks and effective project management during the
implementation phase. A survey was conducted that included face-to-face interviews with
different company executives in the ERP implementation sector. Project management
organization, communication procedures between company management and government
agency management, the level of experience of software developers and analysts, new
recruitment/dismissal and appointment policies, and the minimum amount of personnel to
develop each operational process are determined. The project management organization
comprises sub-units of the Supreme Council, State Agency Management Group, and
Contractor Management Group. The chairman and members (including subgroups) are
determined according to the procurement legislation and project makespan. The
implementation process is divided into two phases: the first phase named the test/development
phase, includes the analysis and development. The second phase, named the live trial phase,
includes the activation of ERP modules and eliminating significant errors identified by end-
users. The participants have gained consensus on the survey question (ERP implementation
and digital transformation success rate increases with proposed project management and
working procedures by public institutions) about success factors for ERP implementation and
digital transformation.

Keywords: Project management, ERP implementation, Digital transformation, Risk, Survey

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

507
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KAMU KURUMLARINDA ERP IMPLEMANTASYONU İÇİN YENİ BİR PROJE

YÖNETİM YAKLAŞIMI

Özet
Bu çalışmada kamu kurumları için yeni bir proje yönetim yaklaşımı sunulmuştur. Proje
yönetimi ERP implemantasyonu anahtar başarı faktörlerinden bir tanesidir. Proje sınırlarının
belirlenmesi, değişen kurum ihtiyaçlarının devam eden dönüşüm projesine nasıl uygulanacağı,
yazılım geliştiricilerin ve analistlerin sürekliliği ERP implemantasyonundaki ana risk
kaynaklarındandır. Bu kapsamda implemantasyon aşamasında risklerin bertaraf edilmesi ve
etkili proje yönetimi amacı ile yeni bir proje yönetim yaklaşımı önerilmiştir. ERP
implimantasyon sektöründeki farklı şirket yöneticileri ile yüzyüze görüşmeleri içeren bir
anket çalışması yapılmıştır. Proje yönetim teşkilatı, şirket yönetimi ile kamu kurumu yönetimi
arasındaki iletişim süreçleri, analist ve yazılım geliştirici tecrübe seviyeleri, işe alma/ işten
ayırma ve atama politikaları ile herbir fonksiyonel süreç için istihdam edilecek en az personel
sayısı belirlenmiştir. Proje yönetim teşkilatı proje üst kurulu, idare proje yönetim grubu,
yüklenici proje yönetim grubu alt birimlerinden oluşturulmuştur. Başkan ve üyeleri (alt
gruplar dahil) atama süreleri proje tamamlanma süresine ve tedarik mevzuatına bağlı olarak
belirlenmiştir. İmplemantasyon süreci, test ve geliştirme aşaması olarak adlandırlan analiz ve
geliştirme içeren birinci safha ve canlı deneme kullanım olarak adlandırılan ERP modüllerinin
aktivasyonu ve son kullanıcılar tarafından tanımlanan ana hataların giderilmesini içeren ikinci
safha olmak üzere iki aşamaya ayrılmıştır. ERP implemantasyonu ve dijital dönüşüm başarı
anahtarı anket sorusunda (ERP implemantasyonu ve dijital dönüşüm başarı oranı önerilen
proje yönetimi ve çalışma usüllerinin kullanımı ile artar) katılımcılar fikir birliği
sağlamışlardır.

Keywords: Project management, ERP implementation, Digital transformation, Risk, Survey

Introduction
State agencies have problems in controlling all activities that are under their responsibility.
On the one hand, they must fulfill their routine tasks; on the other hand, they must manage
their decision processes accurately and quickly. In this context, they have to use technology to
plan their business processes effectively. In this respect, enterprise resource planning (ERP)
systems are one of the essential tools for state agencies. ERP enables efficient use of the
workforce, cash, machinery, and spare parts required for state agencies' service production.
ERP systems are designed to efficiently use allocated resources, using an integrated database
where different data can be stored, which tries to bring together all state agencies' data and
transactions. It is crucial to perform digital transformation during the implementation of ERP
systems for state agencies that are bureaucratic and burdened with unnecessary business
processes. In this way, the service quality offered to the public is significantly improved.
ERP implementation allows the state agencies under bureaucracy and unnecessary business
processes to produce data from a single source and use it within the entire establishment.
Thus, the same data is not produced in different departments and has a standard structure.
Standard data can be easily questioned, analyzed, and all stakeholders can draw meaningful
results within the establishment. The benefits of ERP systems for businesses and state
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
508
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
agencies are undisputed in the literature. However, as much as ERP implementation is
beneficial for state agencies, it is difficult and involves risks. The most significant risks to be
faced in ERP implementation are exceeding the budget and time, losing top management
support, and not adopting the system by current employees.
In this study, a new project management approach that allows management of risks that may
arise during ERP implementation in a state agency is proposed. This study aims to reveal
experienced administrative problems in the implementation of ERP projects for state agencies
in Turkey and to determine the management procedures to be applied to handle this issue.
This study consists of five sections. Related past studies and literature review are presented in
the second section. The detailed information about the survey study is presented in the third
section. The questionnaire findings are presented in the fourth section, and the results and
future works are presented in the fifth part.

Literature review
In the last two decades, companies prefer enterprise resource planning systems provided by
expert developers instead of developing software specific to their business processes.
Nowadays, ERP projects are indispensable for businesses. However, the implementation of
ERP implementation projects is so tricky, and the success rate is meager. One of the factors
affecting ERP implantation success is organizational fit[1]. While the number of case studies
in ERP projects is high in the literature, few experimental studies examine success factors.
Although the success rate of ERP projects is low, companies prefer it due to the high benefits
it brings. It has been reported that eight different factors affect the success of ERP
implementation projects[2]. Today, companies prefer bundled software solutions in their ERP
projects, while global level ERP companies are not preferred in China. The reason for this can
be explained as the socio-cultural difference in China[3]. Selected ERP systems can make a
difference in the financial performance of companies[4].
One of the most critical processes of ERP systems is the management of risks during the
implementation phase. The implantation stage is a dynamic process. The needs of the
institution may change during the project period. Meeting the changing institutional needs
during the project is an essential factor affecting success[5]. ERP has a significant impact on
knowledge and experience transfer[6]. ERP success has two dimensions. The first includes
the application phase, and the other includes the live use phase[7]. In ERP implementation,
the same amount of resources is not spent in each module. This situation should be used in
determining the due-date of modules that require more resources and time. Methods that will
save time during the implementation phase should develop with project-specific controls[8].
The process of implementation includes complexities specific to the selected system and
customer. One of the factors affecting ERP success is that modulus is mutually dependent on
each other[9]. In addition to technical issues during the implantation phase, commercial and
cultural differences affect implementation success[10]. After the successful implementation
process, each module affects customer company performance separately[11]. ERP
implementation projects fail to achieve their goals due to power struggles for the organization.
In this context, in-house power relations should be analyzed during the implementation
phase[12]. The implementation phase is costly for costumer and often exceeds the resources
determined at the project's start. The interaction of organizational and operational factors is
vital for success[13].

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

509
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The success of the implementation phase is critical in project management and the technical
difficulties of the organization's business processes and software development. Agile methods
should be preferred while modeling business processes. Correct indicators should be chosen
for sustainability in project management[14]. Attention should also be paid to the company's
maturity level in project management, project management tools, and techniques[15]. Another
critical issue is the readiness of the agency for implantation. Cognitive maps can be used to
investigate the readiness of the institution for implantation. Readiness improvement plans
should be established in institutions where the level of readiness is low[16]. Successful
completion of the implementation phase does not mean that the system will be permanent.
The system's permanence is more related to the information quality, service quality, and user
satisfaction of the selected system[17]. Another parameter affecting system permanence is
service quality[18]. In addition to these two factors, the activator firm's capability level also
affects the system permanence. ERP implementers can offer different guidance levels during
the implementation phase, regardless of the selected ERP system[19]. Project management is
quite elaborate during the implementation process. Complexity affects the modeling,
evaluation, control, time/cost/quality, and safety goals of projects[20]. Another factor
affecting the implantation process is the project stakeholders. Contracts connect internal and
external stakeholders through regulations and contracts[21]. For successful implantation, the
different needs of stakeholders must be considered[22]. Solving functional problems as well
as stakeholders, ensures long-term strategic goals[23]. Project management differs for the
public and private sector in the implementation process[24]. Another critical issue in the
implantation process is awareness[25]. Top management awareness of the process is one of
the essential factors in ERP implementation, training, and support for users and
implementation team formation[26]. Industry 4.0 applications to be carried out within the
ERP implementation process make the process even more complex[27]. More detailed studies
should be done regarding the impact of project quality management practices on the
implementation process[28]. Correct assignment policy and human resources management
become more important for public agencies. Ince the change request process is integrated into
the project, the client benefits from learning opportunities throughout all phases of a project
[29]. During the implementation phase, agency business processes can be transformed into
new versions and purified from unnecessary process steps. While the agency is adapting to
new processes, the modules may need to be rewritten due to changing ragulation[30]. By
determining the risks previously, the possibility of project failure is reduced[31]. Too much
planning and detail in project management can cause daily activities to be overlooked[32].
Industry 4.0 and Project management has reached classic project management limits. In this
case, new approaches should be tried in ERP implementation project management[33]. ERP
to improve business processes and gain a competitive advantage, state agencies prefer ERP
systems for more effective management and service [34].

Methodology
The project boundaries and requirements are the most mentioned risk sources in ERP
implementatıon. The most common problems about ERP implementation are ERP system
selection, management of implementation phase, organizational difficulties, technical
difficulties, software difficulties, and etcetera. Some of this problem is generally specific to
the state agencies. These are digital transformation management, optımızatıon of business
processes, conflıcts between contractor and government agency, project boundaries, staff
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
510
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
contınuıty, and etcetera. The study was done for a newly established headquarter. It produces
maintenance and repair services for four different government agencies. The headquarters is
obliged to data transfer mutually. Also, the headquarters is responsible for managing nearly
twenty factories stationed in different provinces in Turkey. The existing information system
infrastructure and relations wıth other institutions were analyzed.
A technical specification was prepared for headquarters. The survey was carried out in three-
phase. In the first phase, the first and second parts questionnaire questions were asked to the
company managers, and answers were recorded. In the second phase of the survey, the draft
technical specification and planned project management were presented. The draft technical
specification is 116 pages and consists of 22 different sections. The section of the draft
technical specification is presented in Table 1.

Table 1. The section of draft technical specificationTable 1. The section of draft

technical specification
Goal RFID, QR, and Barcode usage
Scope Documentation
Definitions, abbreviations, references Education
General considerations Trial live use
Project plan and schedule Activation
Tenderer / contractor qualifications Payment plan
Administration's responsibilities Matters subject to intellectual and industrial property
Project management Penalty and other terms
Business items System management,+ and technical features
Functional requirements Test, inspection and acceptance procedures

In the second phase of the survey, the last part of the questionnaire was asked to the company
managers. The first part of the questionnaire and the second part of the questionnaire are
presented in Table 2. and Table 3.

Table 2. The first part of the questionnaire

Completion time of ERP projects (year) <1 1-2 2-3 3-5 >5
Number of ERP projects implemented <1 1-2 2-3 3-5 >5
Number of projects going live <1 1-2 2-3 3-5 >5
The average lifetime of the implemented ERP system <1 1-2 2-3 3-5 >5
Number of ERP projects with maintenance contracts <1 1-2 2-3 3-5 >5
Total Number of Personnel <20 20-50 50-150 150-400 >400
Number of academic advisors <1 1-2 2-3 3-5 >5
Total number of personnel employed under 1-5 5-15 15-45 45-100 >100
maintenance contracts
Number of software developers employed under 1-5 5-15 15-45 45-100 >100
maintenance contracts
Number of business analyst staff employed under 1-5 5-15 15-45 45-100 >100
maintenance contracts

Table 3. The second part of the questionnaire

1 2 3 4 5

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

511
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The management mechanism is effective in past ERP projects.
There is an opportunity to meet with the top management of the institution.
Frequent meetings are held between the top management of the company and the top
management of the Corporation.
Problems arising during the implementation process can be easily transferred to the top
management of the institution.
Representation level of module leaders in meetings
There is a coordinator authority between the institution and the company
There is an analyst at the institution side for each module
The coordinator authority is influential in determining the business processes to be covered.

In case of conflict with the coordinator authority, there is a possibility to bring the dispute to
a higher authority
Staff from relevant departments participate in the analysis
The same analysis team works from the beginning to the end of the project period.
The admissions inspection team is the same as the analyst team.
Determined faults during the development and testing process are recorded.

A 5-point Likert scale was used to measure the agreement levels of the participants in the
survey questions. The first part of the survey questions has been prepared to get to know the
company. The second part is prepared to evaluate the company's experience in past ERP
implementation projects. The third part of the survey questions is prepared to learn the
company's opinions about the technical specifications and especially the project management.
The third part of the questionnaire is presented in Table 4.

Table 4. The third part of the questionnaire

The recommended number of staff 1-5 5-15 15-45 45-100 >100

The recommended number of software developers 1-5 5-15 15-45 45-100 >100

The recommended number of business analysts 1-5 5-15 15-45 45-100 >100

The recommended number of junior developers 1-5 5-15 15-45 45-100 >100

The recommended number of senior developers 1-5 5-15 15-45 45-100 >100

The recommended project duration (year) <1 1-2 2-3 3-5 >5
The estimated cost of the project (million TL) 1-5 5-25 25-50 50-75 >75

Results
The average ERP implementation period is three years (In-state agency). The interviewed
companies have completed at least one ERP implementation project. The lifetime of ERP
projects is five years and up. The interviewed companies work with at least one academic
consultant. Less than half of the companies have maintenance contracts. The company
employee at least 20 software developers. Accordıng to ınterviewed company management
mechanism in past ERP projects is not sufficient. The top management of both sides has a
handicap with meetings. Management mechanism in past ERP projects is effective (SP <1.2).
Opportunity to meet with the top management of the agency (SP <1.3). Frequent meetings
between the top management of the company and the top management of the state agency (SP
<1.9). The state agency's top management can be informed about the implementation project

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

512
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
(SP <1.5). The level of representation is satisfying. The level of representation of the module
managers in the meetings is high (SP <4.6). There is a coordinator authority between the state
agency and the company (SP <4.2). There is an analyst for each module (SP<2.7).
Coordinating authority influential in determining the business processes to be covered (SP
<3.4). In case of conflict between the coordinator authority and the company, the dispute is
solved by a higher authority (SP <1.2). The personnel of the responsible unit joins the
functional analysis meeting (SP <2.1). Analyzes from the beginning to the end of the project,
the same team continues (SP <1.9). Analysis and tests are carried out by the same teams (SP
<3.6). Fault detected during the development and testing process are recorded (SP <3.9).
As a result of the survey, the most complained issue is the state agency and company side's
project management mechanism. Another issue is that the opportunity to meet with the state
agency's top management is minimal. It has been stated that there are problems in transferring
the problem arising during the implantation phase to the top management. The contractor
company and the agency are negatively affected by personnel assignment policies during the
implementation phases. Top managers of the agency don't participate in the project
management, causes the interest of the managers to decrease over time, the revisions
requested by the functional teams are a surprise for the changing top managers, and the vision
of the top managers is not fully reflected in the ERP system. Changing institutional needs are
required to be reflected in the ERP system by functional teams. The contractor is stuck
between changing institution needs and increasing cost. To ensure the agency's top managers'
consideration and support over time and to fully reflect the top management vision to the
available works, how much of the changing institutional needs will be reflected in the ERP
system. Most importantly, the project management structure presented in Figure 1 has been
suggested for more effective participation of the top managers in transforming the institution.

Figure 1. Proposed project management organization

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

513
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The proposed to establish an organization to solve these problems. The project management
organization is composed of sub-units. The assignment policy of the chairman and members
(including subgroups) must be determined according to the procurement legislation and
project due-date. The participants have gained consensus on the survey question about project
management. All managers stated that they did not encounter similar management in any
project, and this management will help overcome many problems faced.

Conclusion
A new project management structure is proposed to ensure the agency's top managers'
consideration and support over time, fully reflect the top management vision to the functional
works, and how much of the changing institutional needs will be reflected in the ERP system.
As a result of company feedback, the implementation project divided into two phases: the first
phase, which named the test/development phase that includes the analysis and development,
the second phase, which name is the live trial phase that includes the actıvatıon of ERP
modules and elimination of significant fault identified by end-users. The participants have
gained consensus on the proposed project management structure.

References
1. Hong, K.-K. and Y.-G. Kim, The critical success factors for ERP implementation: an
organizational fit perspective. Information & Management, 2002. 40(1): p. 25-40.
2. Ehie, I.C. and M. Madsen, Identifying critical issues in enterprise resource planning
(ERP) implementation. Computers in Industry, 2005. 56(6): p. 545-557.
3. Xue, Y., et al., ERP implementation failures in China: Case studies with implications
for ERP vendors. International Journal of Production Economics, 2005. 97(3): p. 279-
295.
4. Nicolaou, A.I. and S. Bhattacharya, Organizational performance effects of ERP
systems usage: The impact of post-implementation changes. International Journal of
Accounting Information Systems, 2006. 7(1): p. 18-35.
5. Wu, L.-C., C.-S. Ong, and Y.-W. Hsu, Active ERP implementation management: A
Real Options perspective. Journal of Systems and Software, 2008. 81(6): p. 1039-
1050.
6. Xu, Q. and Q. Ma, Determinants of ERP implementation knowledge transfer.
Information & Management, 2008. 45(8): p. 528-539.
7. Ifinedo, P., et al., Relationships among ERP post-implementation success constructs:
An analysis at the organizational level. Computers in Human Behavior, 2010. 26(5):
p. 1136-1148.
8. Santamaría-Sánchez, L., M. Núñez-Nickel, and S. Gago-Rodríguez, The role played
by interdependences in ERP implementations: An empirical analysis of critical factors
that minimize elapsed time. Information & Management, 2010. 47(2): p. 87-95.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
514
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
9. Velcu, O., Strategic alignment of ERP implementation stages: An empirical
investigation. Information & Management, 2010. 47(3): p. 158-166.
10. Boltena, A.S. and J.M. Gomez, A Successful ERP Implementation in an Ethiopian
Company: A case Study of ERP Implementation in Mesfine Industrial Engineering
Pvt. Ltd. Procedia Technology, 2012. 5: p. 40-49.
11. Madapusi, A. and D. D'Souza, The influence of ERP system implementation on the
operational performance of an organization. International Journal of Information
Management, 2012. 32(1): p. 24-34.
12. Silva, L. and H.K. Fulk, From disruptions to struggles: Theorizing power in ERP
implementation projects. Information and Organization, 2012. 22(4): p. 227-251.
13. Ahmad, M.M. and R. Pinedo Cuenca, Critical success factors for ERP implementation
in SMEs. Robotics and Computer-Integrated Manufacturing, 2013. 29(3): p. 104-111.
14. Stanitsas, M., K. Kirytopoulos, and V. Leopoulos, Integrating sustainability indicators
into project management: The case of construction industry. Journal of Cleaner
Production, 2021. 279: p. 123774.
15. Polkovnikov, A.V. and O.N. Ilina, The Reality of Project Management Practice in
Russia: Study Results. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2014. 119: p. 805-
810.
16. Ahmadi, S., et al., Managing readiness-relevant activities for the organizational
dimension of ERP implementation. Computers in Industry, 2015. 68: p. 89-104.
17. Hsu, P.-F., H.R. Yen, and J.-C. Chung, Assessing ERP post-implementation success at
the individual level: Revisiting the role of service quality. Information & Management,
2015. 52(8): p. 925-942.
18. Kostalova, J., L. Tetrevova, and J. Svedik, Support of Project Management Methods
by Project Management Information System. Procedia - Social and Behavioral
Sciences, 2015. 210: p. 96-104.
19. Jayawickrama, U., S. Liu, and M. Hudson Smith, Empirical evidence of an integrative
knowledge competence framework for ERP systems implementation in UK industries.
Computers in Industry, 2016. 82: p. 205-223.
20. Cristóbal, J.R.S., Complexity in Project Management. Procedia Computer Science,
2017. 121: p. 762-766.
21. Kivilä, J., M. Martinsuo, and L. Vuorinen, Sustainable project management through
project control in infrastructure projects. International Journal of Project
Management, 2017. 35(6): p. 1167-1183.
22. Tyas Darmaningrat, E.W., F.A. Muqtadiroh, and T.A. Bukit, Communication
Management Plan of ERP Implementation Program: A Case Study of PTPN XI.
Procedia Computer Science, 2019. 161: p. 359-366.
23. Mahendrawathi, E.R., S.O. Zayin, and F.J. Pamungkas, ERP Post Implementation
Review with Process Mining: A Case of Procurement Process. Procedia Computer
Science, 2017. 124: p. 216-223.
24. Radujković, M. and M. Sjekavica, Project Management Success Factors. Procedia
Engineering, 2017. 196: p. 607-615.
25. Mossalam, A., Projects’ issue management. HBRC Journal, 2018. 14(3): p. 400-407.
26. AboAbdo, S., A. Aldhoiena, and H. Al-Amrib, Implementing Enterprise Resource
Planning ERP System in a Large Construction Company in KSA. Procedia Computer
Science, 2019. 164: p. 463-470.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
515
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
27. Hirman, M., et al., Project Management during the Industry 4.0 Implementation with
Risk Factor Analysis. Procedia Manufacturing, 2019. 38: p. 1181-1188.
28. Lu, P., et al., Quality management practices and inter-organizational project
performance: Moderating effect of governance mechanisms. International Journal of
Project Management, 2019. 37(6): p. 855-869.
29. Carden, L., J.V. Kovach, and M. Flores, Enhancing human resource management in
process improvement projects. Organizational Dynamics, 2020: p. 100776.
30. de Vries, J., Identifying inventory project management conflicts: Results of an
empirical study. International Journal of Production Economics, 2020. 226: p. 107620.
31. Filippetto, A.S., R. Lima, and J.L.V. Barbosa, A Risk Prediction Model for Software
Project Management based on Similarity Analysis of Context Histories. Information
and Software Technology, 2020: p. 106497.
32. Rew, L., et al., Application of project management tools and techniques to support
nursing intervention research. Nursing Outlook, 2020. 68(4): p. 396-405.
33. Scholz, J.-A., F. Sieckmann, and H. Kohl, Implementation with agile project
management approaches: Case Study of an Industrie 4.0 Learning Factory in China.
Procedia Manufacturing, 2020. 45: p. 234-239.
34. Vujović, V., et al., Project planning and risk management as a success factor for IT
projects in agricultural schools in Serbia. Technology in Society, 2020. 63: p.
101371.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

516
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

THE DETERMINATION OF ANTIMICROBIAL AND ANTIOXIDANT ACTIVITY

OF Pleurotus djamor (Rumph. ex Fr.) Boedijn and Pleurotus citrinopileatus Singer
CULTURED ON SOME AGRICULTURAL WASTES

Şule İNCİ
ORCID NO: 0000-0002-4022-5269
Prof. Dr. Sevda KIRBAĞ
ORCID NO: 0000-0002-4337-8236
Fırat University
Doç. Dr. Mehmet AKYÜZ
ORCID NO: 0000-0003-3986-3498
Bitlis Eren University

Abstract
Pleurotus djamor (Rumph. Ex Fr.) Boedijn and Pleurotus citrinopileatus Singer are edible
medicinal mushrooms belonging to the Pleurotus genus of the Pleurotaceae family. They have
pharmacological effects such as antioxidant, antimicrobial, anticancer and
immunomodulatory. In this study, it has been aimed to determine the antimicrobial and
antioxidant activities of P. djamor and P. citrinopileatus cultured on agricultural waste
products such as wheat, quinoa and quinoa-wheat. The antimicrobial activity of 100 and 200
µg / mL concentrations of the extracts obtained from the methanol extract of the mushroom
species has been determined by the disk diffusion method. It was determined that the methyl
alcohol extracts of P. citrinopleatus and P. djamor inhibit the growth of some bacteria
(Bacillus subtilis, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Staphylococcus aureus,
Streptococcus mutans, Proteus vulgaris, Salmonella typhi), yeast (Candida tropicalis) and
dermatophyte species (Trichophyton sp.) at various levels (10-30 mm diameter) and they are
more effective against test microorganisms such as B. subtilis, P. aeruginosa, E. coli, S.
aureus, P. vulgaris and Trichophyton sp. compared to the control group. Antioxidant activity
of P. citrinopleatus and P. djamor at concentrations of 25, 12.5, 6.25 and 3.125 mg / ml has
been determined according to the 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH) radical scavenging
capacity method. It has been observed that antioxidant effects of P. citrinopleatus and P.
djamor increased depending on the increasing concentrations (3.125-25 mg / ml) and found to
be more efficient at groups to which samples of 25 mg/ml (79.88-84.35%). As a result, it is an
excellent food that can be used in a balanced diet due to the low fat content, functional
components, other nutritional values and medicinal effects of P. citrinopleatus and P. djamor.

Keywords: Cultivated mushroom, Pleurotus djamor, Pleurotus citrinopileatus, Antimicrobial

effect, Antioxidant Activity

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

517
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
BAZI TARIMSAL ATIKLAR ÜZERİNDE KÜLTÜRÜ YAPILAN Pleurotus djamor
(Rumph. ex Fr.) Boedijn ve Pleurotus citrinopileatus Singer’in ANTİMİKROBİYAL VE
ANTİOKSİDAN AKTİVİTELERİNİN BELİRLENMESİ

Özet
Pleurotus djamor (Rumph. Ex Fr.) Boedijn ve Pleurotus citrinopileatus Singer Pleurotaceae
familyasının Pleurotus genusuna ait olan yenilebilir tıbbi mantarlardır. P. citrinopleatus ve P.
djamor antioksidan, antimikrobiyal, antikanser ve immnunomodülatör gibi farmakolojik
etkilere sahiptirler. Bu çalışmada, buğday, kinoa ve kinoa-buğday gibi tarımsal atık ürünler
üzerinde kültürü yapılan Pleurotus djamor ve Pleurotus citrinopileatus’un antimikrobiyal ve
antioksidan aktivitelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Mantar türlerinin metanol ekstresinden
elde edilen ekstraklarının 100 ve 200 µg/mL konsantrasyonlarının antimikrobiyal aktivitesi
disk difüzyon yöntemine göre tespit edilmiştir. P. citrinopleatus ve P. djamor’un metil alkol
özütlerinin bazı bakteri (Bacillus subtilis, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli,
Staphylococcus aureus, Streptococcus mutans, Proteus vulgaris, Salmonella typhi), maya
(Candida tropicalis) ve dermatofit (Trichophyton sp.) türlerin gelişmelerini değişik oranlarda
(10-30 mm çap) inhibe ettiği ve kontrol grubu ile karşılaştırıldığında ise B. subtilis, P.
aeruginosa, E. coli, S. aureus, P. vulgaris, Trichophyton sp. gibi test mikroorganizmalarına
karşı daha etkili oldukları tespit edilmiştir. P. citrinopleatus ve P. djamor’un 25, 12.5, 6.25 ve
3.125 mg/ml konsantrayonlardaki antioksidan aktivitesi 2,2-difenil-1-pikrilhidrazil (DPPH)
radikal süpürücü kapasitesi yöntemine göre tespit edilmiştir. Her iki türün antioksidan
etkilerinin ise artan konsantrasyonlara (3.125-25 mg/ml) bağlı olarak arttığı ve DPPH
radikalini giderme etkisinin ise 25 mg/ml (% 79.88-84.35) örnek eklenen grupta ise daha
etkili olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak, P. citrinopleatus ve P. djamor’un düşük yağ içeriği,
fonksiyonel bileşenleri, diğer besin değerleri ve tıbbi etkileri nedeniyle dengeli beslenmede
kullanılabilecek mükemmel bir besindir.

Anahtar Kelimeler: Kültür mantarı, Pleurotus djamor, Pleurotus citrinopileatus,

Antimikrobiyal Etki, Antioksidan Aktivite

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

518
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

INTERNATIONAL ORDER AFTER COVID–19 PANDEMIC

Mesut ŞÖHRET
Gaziantep University
ORCID No: 0000-0003-4052-9286

Abstract
The effects of the COVID-19 outbreak in many areas have the potential of leading to a subtle
transformation. The spread of the disease around the globe is a multilayered issue that affects
both politics and economics. Globalization and new world order debates took on a new
dimension with the COVID-19 pandemic. These debates on the course of international
politics and the global economy have brought up the need to reconsider the concepts of
democracy, authoritarianism, economic nationalism, xenophobia and so on, which have been
ignored for some time.
It is one of the primary curiosities that the states, which have been tending to concentrate the
power in a single center for a long time and gradually turn into them, will waive the powers
they have acquired with many measures they have taken due to this pandemic. Just after the
first shock of the outbreak, many discussions have started in many platforms about how to
shape the world. What effects will governments' approach to the global pandemic with
national solutions will have on the future of the international system? Moreover, which of the
states that put forward different methods in combating the outbreak will ultimately succeed
and their position in the post-epidemic world order, whether being a dominant actor at a
global level is completely related to the response to this epidemic. As these debates continue,
the handling of corona virus as a “security” issue by states has also begun to be on the agenda.
Recently, these and similar issues caused by the new type of corona virus have been
occupying the agenda of the global public opinion. In this regard, there are some questions to
be answered in the minds of the global community such as could the coronavirus epidemic
really open the door of a new era in which states become stronger and nationalist feelings are
increasingly revived? Are we going to witness the change of the definition of globalization
that we are now getting accused after the pandemic? Can we think that trade wars and
economic isolation efforts will gradually strengthen? With political and economic effects, will
the post-epidemic order bring about a social collapse? What transformation awaits states and
international organizations, which are the main actors of the international system? What kind
of future are the states that highlight their "national" policies and interests even during the
“global” pandemic period? In this context, this study tries to express possible changes and
transformations in the political and economic order after COVID-19 in the light of the
questions above.

Keywords: COVID-19 Pandemic, International Order, Globalization, Political and Economic

Order, Post-Corona Global Order, USA- China Rivalry, Supply Chain

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

519
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
KOVID-19 PANDEMİSİ SONRASI ULUSLARARASI DÜZEN

Özet
COVID-19 salgınının birçok alanda görülen etkileri, dünyada ince bir dönüşüme yol açma
potansiyeline sahiptir. Hastalığın tüm dünyaya yayılması hem siyaseti hem de ekonomiyi
etkileyen çok katmanlı bir konudur. Küreselleşme ve yenidünya düzeni tartışmaları, COVID-
19 salgınıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Uluslararası siyaset ve küresel ekonomi üzerine
yapılan bu tartışmalar, bir süredir göz ardı edilen demokrasi, otoriterlik, ekonomik
milliyetçilik, yabancı düşmanlığı vb. Kavramların yeniden gözden geçirilmesi ihtiyacını
gündeme getirmektedir.
Uzun süredir iktidarı tek bir merkezde yoğunlaştırmaya ve yavaş yavaş bunlara dönüşme
eğiliminde olan devletlerin, bu salgın nedeniyle aldıkları birçok önlemle edindikleri
yetkilerden vaz geçip vazgeçmeyecekleri öncelikli merak edilen konulardan biridir. Salgının
ilk şokundan hemen sonra, birçok platformda salgının dünyayı nasıl şekillendireceğine dair
birçok tartışma başlamıştır. Hükümetlerin küresel pandemiye ulusal çözümlerle yaklaşımının
uluslararası sistemin geleceği üzerinde ne gibi etkileri olacak? Üstelik salgınla mücadelede
farklı yöntemler öne süren devletlerden hangisinin nihayetinde başarılı olacağı ve salgın
sonrası dünya düzenindeki konumu, küresel düzeyde baskın bir aktör olup olmaması tamamen
bu salgına verilen yanıtla ilgilidir. Ekonomik ve sosyal süreçlerin salgının kendisinden nasıl
etkileneceği ve salgına verilen tepkiler gibi konular yoğun bir tartışmanın parçası haline
gelmiştir. BM, AB ve DSÖ örneklerinden hareketle uluslararası / uluslar üstü kuruluşların
yetersizliklerine dayanan bu tartışmanın, korona sonrası küresel düzende dönüşüm
tartışmalarıyla birleştirileceği açık görünüyor. Bu tartışmalar devam ederken korona virüsün
devletler tarafından bir “güvenlik” meselesi olarak ele alınması da gündemde olmaya başladı.
Son zamanlarda yeni tip korona virüsün neden olduğu bu ve benzeri sorunlar küresel
kamuoyunun gündemini yoğun bir şekilde meşgul etmektedir. Bu bakımdan küresel toplumun
kafasında, korona virüs salgını devletlerin güçlendiği ve milliyetçi duyguların giderek
canlandığı yeni bir çağın kapısını gerçekten açabilir mi? gibi cevaplanması gereken bazı
sorular bulunmaktadır. Salgından sonra şimdi suçlamakta olduğumuz küreselleşme tanımının
değişmesine mi tanıklık edeceğiz? Ticaret savaşlarının ve ekonomik izolasyon çabalarının
giderek güçleneceğini düşünebilir miyiz? Salgın sonrası düzen, siyasi ve ekonomik etkileriyle
toplumsal bir çöküşe neden olacak mı? Uluslararası sistemin ana aktörleri olan devletleri ve
uluslararası örgütleri nasıl bir dönüşüm bekliyor? "Küresel" salgın döneminde bile "ulusal"
politikalarını ve çıkarlarını öne çıkaran devletler nasıl bir gelecek bekliyor? Bu bağlamda bu
çalışma, COVID-19 sonrası siyasi ve ekonomik düzende olası değişim ve dönüşümleri
yukarıdaki sorular ışığında ifade etmeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler: COVID-19 Salgını, Uluslararası Düzen, Küreselleşme, Siyasi ve

Ekonomik Düzen, Korona Sonrası Küresel Düzen, ABD-Çin Rekabeti, Tedarik Zinciri

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

520
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Introduction
Globalization and new world order debates took on a new dimension with the COVID-19
pandemic. These debates on the course of international politics and the global economy have
brought up the need to reconsider the concepts of democracy, authoritarianism, economic
nationalism, xenophobia and the like, which have been ignored for some time. It is one of the
primary curiosities that the states, which have been tending to concentrate the power in a
single center for a long time and gradually turn into them, will waive the powers they have
acquired with the many measures they have taken due to this pandemic. Just after the first
shock of the outbreak, many discussions have started in many platforms about how to shape
the world. What effects will governments' approach to the global pandemic with national
solutions have on the future of the international system? Moreover, which of the states that
put forward different methods in combating the outbreak will ultimately succeed and their
position in the post-epidemic world order, whether being a dominant actor at a global level is
related to the response to this epidemic. Issues such as how the economic and social processes
will be affected by the epidemic itself and the reactions to the epidemic have become part of
an intensive discussion.
On the other hand, it is argued that with the pandemic process, China's rise in the
globalization race has passed and the US-based neo-liberal global system will collapse. In
addition, there are expectations that the USA, which gives the impression of pursuing an
unfair policy in combating the global epidemic, may lose its leadership in the hegemony race
to China. In contrast, a group of country leading by USA and Europe effort is trying to get the
full bill of the epidemic and the subsequent crisis to China. It offers us the argument that
China is late in taking the necessary precautions against the epidemic, hiding its epidemic
knowledge from the world at the beginning and that "such epidemics are always out of the life
and eating habits of the Chinese."
In addition, the emergence of the fight against the epidemic, the curfew and even the impact
of the declaration of martial law on civil-military relations contribute to the narratives that
argue that the issue is a security problem. Along with the political and economic crisis,
whether there will be a transformation in social relations is a separate discussion topic.
Recently, these and similar issues caused by the new type of corona virus have been
occupying the agenda of the global public opinion. In this regard, there are some questions to
be answered in the minds of the global community such as could the corona virus epidemic
really open the door of a new era in which states become stronger and nationalist feelings are
increasingly revived? Are we going to witness the change of the definition of globalization
that we are now getting accused after the epidemic? Can we think that trade wars and
economic isolation efforts will gradually strengthen? With political and economic effects, will
the post-epidemic order bring about a social collapse? What transformation awaits states and
international organizations, which are the main actors of the international system? What kind
of future are the states that highlight their "national" policies and interests even during the
“global” epidemic period? In this context, this study tries to express possible changes and
transformations in the political order after COVID-19 in the light of the above questions.

Is It the End of the Globalization As We Know It?

Globalization, a multi-purpose, multi-actor and multi-faceted process, perhaps experienced its
golden age in the 1990s. In this process, many discussions about globalization have taken
place in the literature and many theses have been put forward. The most striking of these was
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
521
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
undoubtedly those that the nation-state had lost its function and filled its term. These debates
highlighted perhaps the most popular discourse of globalization: the “world without borders”
in which he outlined his fundamental thesis: that the traditional spatial boundaries between
countries and regions were being eroded by globalization. 1 This discourse was used to
describe a world where almost everything moves in an intense, fast and continuous manner
without boundaries. Developments such as the fall of the Berlin Wall, the end of the Cold
War, and liberalism as a winner of ideologies have prepared the ground for this discourse.
There were even those who claimed that history had come to an end. 2
However, the first 20 years of the 21st century experienced were enough to question theses.
With global terrorism, economic crises, global political turmoil and most of all migrations, the
world is going through a contrary process that was claimed in the 1990s. In this process, the
international system is witnessing an example of the "age of extremes" - in different ways.3
So much so that; September 11 attacks that shaped global policies, The 2008 Global
Economic Crisis (mortgage crisis), which has moved the micro and macro markets all over
the world, The Arab Spring, which was experienced as a revolution in Arab countries, and
immediately afterwards witnessed the issue of refugees, which is guided by the policies of the
states in the world today, and which is regarded as a “crisis”. Moreover, the novel coronavirus
pandemic, which has been on the agenda of the world in recent days, is another dimension of
the work.
Well, what kind of world are we going towards? Will the days of corona bring the end of
globalization as we know it? Or will we have a global understanding of what the globalizing
world real is? In the current situation, we have a high tendency to answer this question by the
end of globalization. “The capacity of international institutions to regulate globalization was
undermined precisely at a time when they were most needed. The 1980s, 1990s and 2000s
were a period of rapidly rising cross-border movements of trade, finance and people. The
accelerated flow of goods, services and skills is one of the principal reasons for the most rapid
reduction of global poverty in history.” 4 “As the world becomes more connected, it also
necessarily becomes more interdependent. This is the dark underbelly; the butterfly defect of
globalization, which if left unmanaged inevitably means that we will suffer escalating,
increasingly dangerous systemic risks.” 5 However, perhaps now the world understands and
lives for the first time what globalization is as a whole. From uncertainty to speed, from
insecurity to fear, from risk to anxiety, the concepts used by the globalization debate come
before us as reality. 6

1
Kenichi Ohmae, Borderless World: Power and Strategy in the Global Marketplace, London: Harper
Collins, 1990, p.1-8
2
Francis Fukuyama, “The End of History?”, The National Interest, 1989, p.1,
https://www.embl.de/aboutus/science_society/discussion/discussion_2006/ref1-22june06.pdf (08.08.2020)
3
Eric J. Hobsbawm, Age of Extremes: The Short Twentieth Century 1914-1991, Abacus, London, 1995, p.1-
6
4
Ian Goldin, and Robert Muggah, The World Before This Coronavirus and after Cannot Be the Same, 30 March
2020, https://www.oxfordmartin.ox.ac.uk/blog/the-world-after-coronavirus-cannot-be-the-same/ (08.08.2020)
5
Ian Goldin, How the World Will Look After Coronavirus, 8 April 2020,
https://www.independent.co.uk/news/long_reads/science-and-technology/the-world-after-coronavirus-
a9434021.html (01.07.2020)
6
E. Fuat Keyman, Korona Pandemisi ve Küreselleşen Dünya,
https://www.uikpanorama.com/blog/2020/03/25/kuresel-salgin-sonrasinda-yeni-bir-dunya-duzeni-bekleniyor-
mu-covid-19-uluslararasi-siyaseti-ve-kuresel-ekonomiyi-nasil-donusturecek (10.08.2020)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
522
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The novel corona virus pandemic is exposing the fragility of the globalized system. The
pandemic, has made existing problems of globalization more pronounced and so to speak
"The king is naked,"7 Politicians in every country of the world have to face not only the
problems caused by the new corona virus in this new period, but also the fact that the global
economy is not working properly. Because, while the global economy requires increasing
business expertise for the countries, this situation has a structure that causes great security
deficits and dependency. With the globalization, the countries in the world are inevitably
dependent on each other, no matter how they are systematically linked. There is no doubt that
this situation leaves countries with some great risks. “Shocks such as the COVID-19
pandemic reveal these vulnerabilities. Single-source providers, or regions of the world that
specialize in one particular product, can create unexpected fragility in moments of crisis,
causing supply chains to break down. In the coming months, many more of these
vulnerabilities will be exposed.”8 Countries in the post-pandemic world will feel the pressure
to turn inward, which might give rise to some sort of global political distancing. Some borders
closed during the pandemic might never open again, and some countries, at least temporarily,
will choose to cut off ties to the outside world. All this will have a terrible impact on global
cooperation and multilateralism. 9
A pandemic that begins in one country and widespread “around the world is the definition of
a global challenge. It is also further evidence that globalization is a reality, not a choice.” 10
Although the pandemic process has shown us what globalization really is, however, it is not
possible to say that this process will completely end in the current situation. In other words,
The COVID-19 will be a big blow to globalization, the capitalist globalization as we know
and experience.
However, we are not going to witness the end of globalization. The speed and intensity of
globalization will be slow for a while, but eventually, globalization will recuperate and gain
strength over time. As long as capitalism is around, globalization is not going anywhere. 11
“The COVID-19 pandemic will not fundamentally alter global economic directions. It will
only accelerate a change that had already begun: a move away from U.S.-centric globalization
to a more China-centric globalization.”12 However, under the current circumstances, it does
not seem possible for China to be a leader or a hegemon power that can dominate the system
like the USA in terms of capacity and power.

7
Altay Atlı, “COVID-19 Küreselleşmenin Sonunu mu Getirecek?”, COVID-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski
Sorunlar, Yeni Trendler, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi, Matsa
Basımevi, Ankara, 2020, p.55.
8
Henry Farrell and Abraham Newman, Will the Coronavirus End Globalization as We Know It, The Pandemic
Is Exposing Market Vulnerabilities No One Knew Existed, 16 March 2020, https://thecsspoint.com/will-the-
coronavirus-end-globalization-as-we-know-it-by-henry-farrell-and-abraham-newman/? (10.08.2020)
9
Manoj Kr. Bhusal, The World After COVID 19: An Opportunity For a New Beginning, International Journal of
Scientific and Research Publications, Volume 10, Issue 5, May 2020, p.738, pp.735-741
10
Richard Haass, The Pandemic Will Accelerate History Rather Than Reshape It Not Every Crisis Is a Turning
Point, 7 April 2020, https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-04-07/pandemic-will-accelerate-
history-rather-reshape-it (11.08.2020)
11
Bhusal, 2020, p.737
12
Kishore Mahbubani, “A More China-Centric Globalization”, How the World Will Look After the Coronavirus
Pandemic, 20 March 2020, https://foreignpolicy.com/2020/03/20/world-order-after-coroanvirus-pandemic/
(11.08.2020)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
523
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
USA-China Rivalry for Hegemony: Is Pandemic A Sputnik Moment
Hegemonic power is a force that is involved in all developments in the world, intervening in
this direction, trying to transform all of them sometimes for both itself and sometimes for
global capitalism, if possible. Otherwise, we would be talking about a divine being, not a
hegemonic structure governed by people, if he succeeded in every regional issue and achieved
every goal. Moreover, hegemony is far beyond a function limited to regional developments, it
is a position regarding the functioning mechanisms of global capitalism and this indicates a
structural situation. 13 “The leadership in Beijing understands the link between economic
strength and geopolitical weight. It realizes that, if China can continue to sustain near–double
digit growth rates in the early decades of this century, it will surpass the United States as the
world’s largest economy.” 14 From this point of view, it is not sincere for China to be a
hegemonic power that will rival America as a first-class military and economic power in the
near future.
Undoubtedly, the economy will be one of the most important elements that will determine the
post-COVID-19 discussions, criticisms towards the global system and the demands for
reform. The economic dimensions of the outbreak that we have not been able to predict can
cause human mobility, political agitation and transformation on a global scale. For this
reason, those who will manage the revision requests in the global system after the pandemic
will be the actors who have the vision and capacity to put their hands on the stone in the
global economic restructuring. Economic recovery and aid packages similar to the Marshall
Plan, which strengthened the USA's anti-Soviet position and alliances in the order formed
after the Second World War, can turn into a tool for states with fragile economies to change
their axis or not after the pandemic. At this point, we will clearly see the competition between
USA and China to get hegemonic superiority. However, it is possible to claim that the states,
which have increased their importance in the global supply chain, will increase their
efficiency on a global scale in the post-pandemic period.
Some scholars see this pandemic as the moment of Sputnik’s orbiting the world during the
Cold War period, while others call it the hegemonic handover in the Suez Crisis in 1956.
“When the Soviet Union launched Sputnik, the world’s first artificial satellite, in October
1957, Washington finally understood that the Soviet Union was not solely a formidable
ideological antagonist but also a technological and military rival. Sputnik briefly put the
Soviet Union ahead of the United States in a crucial technological area, with vast
ramifications for its ability to communicate and to wage war.”15
Similarly, “in 1956, a botched intervention in the Suez laid bare the decay in British power
and marked the end of the United Kingdom’s reign as a global power. Today, U.S.
policymakers should recognize that if the United States does not rise to meet the moment, the
coronavirus pandemic could mark another ‘Suez moment.’” In which, global orders have a
tendency to change gradually at first and then all at once from UK to USA.

13
Ilhan Uzgel, Salgın kime yarıyor?, 18 May 2020, https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2020/05/18/salgin-
kime-yariyor/, (11.08.2020)
14
Christopher Layne, China’s Challenge to US Hegemony, Current History Volume 107, No 705, 2008, p.13,
pp. 13–18.
15
Branko Milanovic, Is the Pandemic Chinas Sputnik Moment: What a Virus Reveals About Two Systems, 12
May 2020, https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-05-12/pandemic-chinas-sputnik-moment
(11.08.2020)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
524
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
“There is scant evidence that China’s authoritarian model today has more attraction than the
democratic norms embraced by many of China’s neighbors. Although some academics
describe the rise of China as the "Chinese Century", considering the economic growth of
China, it is clear that China has some deficiencies due to its authoritarian management style,
its problems with its neighbors, ethnic, religious and cultural problems that exist in itself.
“There simply is no other major state—rising, falling, or muddling through—that can
galvanize the world around a vision of open, rules-based multilateral cooperation. China will
be powerful, but it will tilt the world away from democratic values and the rule of law. The
United States, for its part, needed the partnership of other liberal states even in earlier
decades, when it was more capable. Now, as rival states grow more powerful, Washington
needs these partnerships more than ever. If it continues to disengage from the world or
engages in it only as a classic great power, the last vestiges of the liberal order will
disappear.”16
Although China’s position of global leadership is hardly assured, the United States should not
be complacent—far from it. There may not be a shift of power to China. Therefore, despite
everything as many analysts have stated, in the ongoing process, the US still has the
opportunity to rebound globally. Although the polarization of the upcoming elections and the
long-worn American's global leadership position make it difficult to come back, the US can
be expected to turn its face out of the country after achieving some normalization within the
country (“America First”), also using the skepticism that is common in the Western world. If
the US manages to go beyond the “America First” approach - the upcoming November 2020
elections will be the biggest challenge - it can shut itself down with China in the economic
restructuring process of the liberal world. 17

Are Authoritarian Governments New Normal?

“The COVID-19 pandemic provides a turning point in national and global affairs. It
demonstrates our interdependence and that when risks arise we turn to governments, not the
private sector, to save us.”18 Thanks to the measures taken by nation-states and the economic,
social and protective measures they provide to their citizens, the visibility and weight of states
in the international system has started to increase again. In other words, the pandemic process
has begun to show, in a sense, that they are the main actors of the international system again,
by re-activating the declining or eroded domination of nation states.
Despite the existence of different approaches and views, it was argued that globalization has
caused change on the nation-state. Another claim, in doing so, is that globalization has eroded
the characteristics of the nation-state. It is like saying that “the global extension of
international organization globally diffused the basic principle of the nation-state, provided a
protective shell for the weaker states, and stimulated national consciousness” 19 and “global
economic interdependence has led to decline in the authority of nation-states over their

16
G. John Ikenberry, The Next Liberal Order: The Age of Contagion Demands More Internationalism, Not Less,
https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-06-09/next-liberal-order, (11.08.2020)
17
Ufuk Ulutas, “Korona Virüs Sonrası Küresel Trendler”, COVID-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar,
Yeni Trendler, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi, Matsa Basımevi,
Ankara, 2020, p.13-14, pp. 10-19
18
Goldin, How the World Will Look After Coronavirus
19
James Fulcher, “Globalisation, the Nation-State and Global Society”, The Sociological Review, 48, No.4,
2000, p.539-541, pp.522-543
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
525
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
national economy”20 These claims were based on the fact that, the sovereignty of the nation
state was weakened by global influences.
Until the 2000s, it is true that the nation-states are exposed to such an impact. However, in the
following period, new measures that have strengthened nation-states against global influences
have begun to be introduced by nation states.21
With the COVID-19 pandemic process especially in academia and political circles, it created
a platform for discussion on how the epidemic will affect the globalization process and
strengthen the nation-state structure. In this regard, it is possible to say that two opposite
approaches have emerged.
The first approach; it bears the claim that the globalization and neo-liberal economy model
has come to an end and the nation state will become stronger and shrink in the shell of the
states. Behind this approach lay out epidemic patients into their own shells and impose
restrictions on travel, trade relations and interaction with this fear. At this point, the nation-
state structure is seen as a guarantee for governments to survive in the event of a possible
global crisis. The fact that countries are dependent on foreign needs such as food and health
equipment during the epidemic process forces them to develop their own production
mechanisms and in this case to be in a self-sufficient economic structure. As seen in the
example of Italy, insufficiency of breathing devices, lack of products such as protective masks
and overalls used by healthcare workers in developed countries such as the USA, England and
France, the limitations that countries put on the export of these products are primarily an
indication of self-sufficiency logic. In the event that the second and third waves of the
epidemic occur, the uncertainty of what countries will encounter will force them to be
constantly available in these and similar products. In the political arena, the perception of
turning back from globalization opens the way for the political movements that prioritize the
nation-state structure to gain strength, and the structures that have a more authoritative,
closed-off and mercantilist approach become louder.
The second approach; It predicts that the outbreak will not disrupt the globalization process
and this crisis environment will be overcome by the short-term interventions of the countries.
Moreover, the epidemic has led to an overcome crisis and will not bring a comeback at the
point of globalization. Capitalization, which has been driven by globalization, is far from
reversible and the interdependence of countries is now at its highest level with digitalization.
As a result, this is the ongoing capitalization process that has made the western world the
economically high profit and prosperity countries today. Because, in the globalization
environment, people can go to wherever they want more freely, they can reach what they want
more easily and they can be in touch with the places they want with digitalization. Going back
from this does not seem to be socially acceptable.
At this point, the increase in individual welfare along with the developments brought by
digitalization in world trade renders the globalization process without alternative.
Interdependence in terms of intertwined relations and economic development is one of the
most important factors affecting this non-alternative. Another important factor is the global

20
Ellias G. Carayannis, Ali Pirzadeh, Denisa Popescu, “Globalization, Nation-States, and Global Governance”,
In Institutional Learning and Knowledge Transfer Across Epistemic Communities. Innovation,
Technology, and Knowledge Management 13, Ed. Elias G. Carayannis, Ali Pirzadeh, Denisa Popescu,
Newyork: Springer, 2012,p.17-20.
21
Ahmet Karadag, M. Nazım Uygur, Globalization, Nation State and Radical Right in Western Europe: A
Relational Analysis, International Journal of Politics and Security, Volume 1, No 1, p.2, pp.1-24
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
526
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
trade that has been formed with the globalization process and the fact that the big capital
companies directing it will not get stuck on the nation state line and compromise on high
profit expectations.
In the light of all these discussions, it is possible to see that authoritarian tendencies will
strengthen in different forms in the pandemic process and afterwards, but some hybrid models
will emerge at a certain stage. With the advent of the crisis, the first symptom was the “rapid
closure of countries” and the transition to the self-help system. We have not witnessed so
much solidarity other than a few simple and symbolic cooperation initiatives. At this point,
states calculate that the main threat is not a health problem, where the next eco-political wave
can hit; if they can do it, they plan to surf on that big wave. If left to their own flow, their
economies and social and political structures are under threat.22
The COVID-19 is already having an impact on the internal politics of several countries.
Unfortunately, as the pandemic subdues, we might also see a rise of populism, and a growth
of repressive regimes and strongmen rule in several countries. In many countries, democracy
and pluralism will be at stake. Dictators-in-the-making will seize this fragile opportunity to
concentrate power, and to materialize their authoritarian goals. In some countries, such
authoritarian practices have already begun. Showing the threat of the coronavirus, Viktor
Orbán in Hungary suspended the national parliament and declared a state of emergency for an
indefinite period. Mr. Orbán, who has now been called the EU’s first dictator23 will rule by
decree indefinitely. Hungary is an early example, but this pandemic will affect democratic
processes globally. While established democracies might face a homegrown pressure to turn
inward; closed and repressive regimes. 24
The use of technology has been widespread throughout the COVID-19 pandemic. The
governments have been using many instruments to be able to follow and control their citizen’s
security. For instance, China used smart-phone apps to follow the spread of the virus. 25 Russia
adopted a facial recognition system to track down people breaking restrictions. 26 In India,
drones have been used not only for monitoring lockdown, but also for measuring people’s
body temperatures. 27 Similarly, South Korea imposed wristbands for curbing quarantine
defiance. 28 Some of these or similar practices will continue to exist in the post-pandemic
22
Deniz Ülke Arıboğan, Korona Sonrası Yeni Dünya Sistemi,
https://www.uikpanorama.com/blog/2020/03/25/kuresel-salgin-sonrasinda-yeni-bir-dunya-duzeni-bekleniyor-
mu-covid-19-uluslararasi-siyaseti-ve-kuresel-ekonomiyi-nasil-donusturecek, (11.08.2020)
23
Ben Kelly, If The EU Cannot Rein In Hungary's Dictator Viktor Orban, It Will Rot From The Inside. 31
March 2020, https://www.telegraph.co.uk/politics/2020/03/31/eu-cannot-rein-hungarys-dictator-viktor-orban-
will-rot-inside/, (12.08.2020)
24
Bhusal, 2020, p.737
25
Naomı Xu Elegant and Clay Chandler, When Red Is Unlucky: What We Can Learn From China's Color-
Coded Apps For Tracking The Coronavirus Outbreak, 20 April 2020, https://fortune.com/2020/04/20/china-
coronavirus-tracking-apps-color-codes-covid-19-alibaba-tencent-baidu/, (12.08.2020)
26
Sam Ball, 100,000 Cameras: Moscow Uses Facial Recognition To Enforce Quarantine. 24 March 2020,
https://www.france24.com/en/20200324-100-000-cameras-moscow-uses-facial-recognition-to-enforce-
quarantine (12.08.2020)
27
Sharan Poovanna, Drones Used to Monitor Body Temperature, People Movement in South Bengaluru. 8 April
2020, https://www.livemint.com/news/india/drones-used-to-monitor-body-temperature-people-movement-in-
south-bengaluru-11586361317500.html, (13.08.2020)
28
William Cole, South Korea vows to strap GPS tracker wristbands on lockdown flouters.
https://www.dailymail.co.uk/news/article-8212355/South-Korea-vows-strap-GPS-tracker-wristbands-lockdown-
flouters-stem-coronavirus-spread.html, (13.08.2020)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
527
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
world. Some governments might force their citizens to use wearable, or to reveal their
locations in the name of “national security” or “common good”. Unfortunately, such measures
will be used especially for spying on political opponents, and for suppressing the voice of
dissent. In some countries, people are already required to choose between safety and personal
liberties, and that’s particularly alarming. 29 However, as a common development in all
countries, whether liberal or authoritarian, when it comes to their security and presence,
citizens were prepared to compromise their liberty in favor of the state.
The pandemic will be politically costly for some politicians, especially to those who are
perceived to have managed the crisis poorly. The ones successful in “flattening the curve” or
handling the crisis relatively well, however, will have the possibility to make a political career
out of it.

Changing Nature of Security

In the “post-Cold War era, the emerging security debates followed a period of disorientation
when new challenges appeared and the dominant neo-realist discourse was found by some
scholars to be deficient in providing a relevant framework of analysis.” 30 In this era, the focus
of security discourse changed from traditionalist nationalism, sovereignty and balance of
power concepts to internationalism and world state, 31 and more specifically to human
vulnerability and human survival. 32 Some scholars also found that international relations and
the institutions that governed those relations in the postwar era were poorly configured to
address and accommodate emerging concerns such as, among others, resource, environment,
demographic issues and pandemics.33
“There were two main strands to the new discourse. One was to widen the security agenda by
claiming security status for issues and referent objects in the economic, environment and
societal sector as well as the military political ones. The other was the debate about the
primacy of the military element and the state in the conceptualization of security.” 34 It was
argued that security is reducible to an objective referent (human beings) and set of threats
including human health and welfare, social problems, internal sources of instability and costs
of violent conflict since what is really threatened in not an abstraction like ‘the state’ but the
material wellbeing of the individuals. 35 Therefore, the conceptions of security together with
policies and institutions for providing security need to be changed to meet new challenges.
However, elevating all emerging problems to the level of high politics did not receive
universal acceptance. The manner of states not only accepted these problems as secondary
and low politics but also local and domestic issue.

29
Bhusal, 2020, p.737
30
Keith Krause and Michael C. Williams, “Broadening the Agenda of Security Studies: Politics and Methods,”
Mershon International Studies Review, Vol. 40, No 2, 1996, p.229-230
31
Woosang Kim, “Human Security Concerns in Global Politics,” In The Human Face of Security: Asia-
Pacific Perspectives, Eds. David Dickens, Canberra: Australian National University, 2002, p. 44.
32
Jessica T. Matthews, “Redefining Security,” Foreign Affairs, Volume LXVIII, No.2, 1989, pp.162
33
Barry Buzan, Ole Waever, Jaap de Wilde, eds. Security, A New Framework of Analysis, Boulder, CO:
Lynne Rienner, 1998, p.1
34
Rohan Gunaratna, Arabinda Acharya, Wang Pengxin, Explaining Minority Conflict in China: A Theoretical
Perspective. Ethnic Identity and National Conflict in China. Palgrave Macmillan, New York, 2010.
35
Daniel Deudney, “The Case Against Linking Environmental Degradation and National Security,”
Millennium, Volume 19, No 3, 1990, p.465.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
528
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
During the past 15-20 years, fairly standardized responses to health threats have been
implemented around the globe. 36 Global public health threats related to infectious pathogens
of animal origin are expected to rise. With the complexities and possibilities of security in its
broad sense- ethnic/communal conflicts, environmental issues, health concerns (i.e.
HIV/AIDS, SARS and now Covid-19) - there is merit in letting the security studies “pursue
these issues and debates with even more openness that will, in turn, foster intellectual
development and political engagement with the dynamics of contemporary world politics.” 37
It is almost certain that, in the post-pandemic world, the concept of ‘security’ itself will be
changed. Indeed, a “new effective threat” has been added to the list of governments and non-
state actors, which are included in the threat perception list of governments. It affects public
health, disrupts the existing public order, which causes long-term economic, social and
psychological problems, and can negatively affect all areas of life in the medium term. With
the prolongation of the control attempts and the increase of deaths, economic and social
activities are hesitating, and it seems to have the potential to cause radical social and political
reactions after a while. Indeed, the political, economic and social turmoil of politics negative
effects on the way of doing and search for solutions It is a fact that it gives rise to reaction and
radicalization. 38 Therefore, in the future, it is possible governments around the world will go
way beyond religious fundamentalism or terrorism when they roll out their national security
measures. In other words, it seems quite possible to see that states will securitization health
issues faster and radically as compared to past. Because as seen at the beginning of the
pandemic process almost all government have taken rules and regulations like war-time
mobilization are being invoked which are beyond the normal to be able to prevent widespread
of novel type corona virus.
The global response to COVID-19, in many countries, the response has resulted in a scenario
of exception, with confinement and social distancing policies. Emergency declarations have
given additional powers to authorities and have led to militarization of the response in some
countries. Aside from a few cases, societies have accepted this state of exception.
Securitization of circulation and contact is a new fact that this crisis has brought to global
health. Historically, the objective of global health governance has been to prevent national
disease control measures from excessively affecting the circulation of persons and goods. 39
This would appear strange especially as health issues, as conventionally understood, normally
fall outside the scope of national security in order to warrant war-like mobilization. But like
the 2003 SARS epidemic, COVID-19 is being treated and dealt with by many countries as an
existential threat specifically in the context that the virus is spreading at a faster pace and with
higher mortality rate than the former.
Of all the unconventional steps taken by states national governments the world over vis-à-vis
combating COVID-19, the following are the common extraordinary measures: air, sea and
land travel restrictions, isolation of foreigners and returning nationals, enforcement of sit-at-

36
Ian Scoones, Avian Influenza: Science Policy and Politics, London: Earthscan, 2010, p.40
37
Barry Buzan, Ole Waever, Jaap de Wilde, 1998, p.5
38
Nihat Ali Ozcan, “Milli Güvenlik Sorunu Olarak Koronavirüs Salgını”, COVID-19 Sonrası Küresel Sistem:
Eski Sorunlar, Yeni Trendler, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi, Matsa
Basımevi, Ankara, 2020, p.93.
39
João Nunes, The COVID-19 Pandemic: Securitization, Neoliberal Crisis, and Global Vulnerabilization,
https://www.scielosp.org/article/csp/2020.v36n5/e00063120/en/ (14.08.2020)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
529
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
home directive and, the lockdown of public spaces, schools and non-essential services as well
as religious, sporting, and social event centers.
Therefore in the post-pandemic world, a virus or a disease could easily be a national security
threat. Moreover, this approach will fundamentally change the modus operandi of
international intelligence operations as well. If you want to keep your country safe, you got to
look for uranium enrichment plants in a foreign land, but you should also keep an eye on a
rapidly spreading disease somewhere far away. 40
The novel corona virus has shown how dangerous a massively spreading virus could be in a
globalized world. What happens if countries resort to developing a biological weapon of this
sort? Biological weapons or bioterrorism are nothing new, but their use might intensify in the
post-pandemic world. Nuclear enrichment plants will continue to exist, but we will also see
proliferation of virus “enrichment” facilities, too.41

Change in Global Production and Supply Chain

The interconnected nature of the world economy has been brought states each other to
interdependent. “The fundamental shock to the world’s financial and economic system is the
recognition that global supply chains and distribution networks are deeply vulnerable to
disruption. The coronavirus pandemic will therefore not only have long-lasting economic
effects, but lead to a more fundamental change. Globalization allowed companies to farm out
manufacturing all over the world and deliver their products to markets on a just-in-time basis,
bypassing the costs of warehousing. Inventories that sat on shelves for more than a few days
were considered market failures. Supply had to be sourced and shipped on a carefully
orchestrated, global level. COVID-19 has proven that pathogens can not only infect people
but poison the entire just-in-time system.”42
“The conventional approach about globalization is that it created a thriving international
marketplace, allowing manufacturers to build flexible supply chains by substituting one
supplier or component for another as needed. Adam Smith’s The Wealth of Nations became
the wealth of the world as businesses took advantage of a globalized division of labor.
Specialization produced greater efficiency, which in turn led to growth.” 43 However,
globalization created not only a complex system of interdependence but also fragile global
supply chains. “The global economy is built on the specialization of labor across countries. In
line with the theory of comparative advantage, which provides the foundation for the current
system of the international exchange of goods and services, such specialization allows for
maximization of total output and improvement in welfare.” 44 Especially Companies formed
globally supply chains among each others, “giving rise to a tangled web of production
networks that wove the world economy together. The components of a given product could
now be made in dozens of countries. This drive toward specialization sometimes made
substitution difficult, especially for unusual skills or products. And as production went global,

40
Bhusal, 2020, p.737.
41
Bhusal, 2020, p.737
42
Laurie Garrett, A Dramatic New Stage in Global Capitalism, 20 March 2020,
https://foreignpolicy.com/2020/03/20/world-order-after-coroanvirus-pandemic/ , (14.08.2020)
43
Henry Farrell and Abraham Newman, 2020.
44
Lukasz Gruszczynski, The COVID-19 Pandemic and International Trade: Temporary Turbulence or Paradigm
Shift? European Journal of Risk Regulation, Volume 11, Special Issue 2 (Taming COVID-19 by Regulation),
2020, p.340, pp.337-342
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
530
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
countries also became more interdependent, because no country could possibly control all the
goods and components its economy needed. National economies were subsumed into a vast
global network of suppliers.” 45
The COVID-19 pandemic has shown, however, that clear benefits of the system come with
costs. In this regard, the pandemic is exposing not only the fragility of the globalized system
but also revealed the problems and risk of China being the only supply chain in the world. In
this regard, nations are expected to turn to the self-sufficient production sector in the
upcoming period. In other words, “single-source providers, or regions of the world that
specialize in one particular product, can create unexpected fragility in moments of crisis,
causing supply chains to break down”. Such disruptions can have significant impacts, both on
individual companies and on global systems of distribution. 46 In the next period, the world
economy will move from a single supply chain to multiple, and this will be an important
development for underdeveloped or developing countries with young population and
production infrastructure.

Conclusion
The COVID-19 pandemic will fundamentally alter our political, economic, and cultural lives.
Heightened tension in the world system and tussles between superpowers, such as the USA
and China, is likely to give rise to new, multi polar world order. On the other hand, national
politics in many countries will be characterized by nationalism, populism, austerity, and the
rise of authoritarian regimes. As a result, instruments of democracy, rule of law, and personal
liberties will suffer a significant blow. 47
There is no doubt that the “new world order” debates in the context of globalization regarding
the course of international politics and the global economy will come to life with this crisis.
Because of the pandemic, many things will change about daily life. But it seems that the
operation of global capitalism under US hegemony will continue for now. In this respect, it
can be predicted that the China-US competition, which started clearly before the crisis, will
continue rapidly and may even turn into a cold war model that stands out. The dependence on
China, especially in the world production chain, which became evident during the epidemic
period, and especially in intermediate goods, could turn the USA's desire to create non-
Chinese alternatives in certain products into a common effort that spread throughout the West.
This can stop the differentiation between the USA and Europe for a long time due to the lack
of a “common threat / vision”, and gather the states on both sides of the Atlantic around a new
common country / desire. The possibility that this tension, which is in the forefront of
economic interests, will gain political and social dimensions over time and the possibility of
evolving into military dimension as China gets stuck should not be ignored. 48
USA and Western World will not give up neoliberalism. Capitalism and globalization will
survive, but multilateralism and global cooperation are likely to face a serious setback. In
order to channel the problems of the lower and middle classes inside, nationalist, right and

45
Henry Farrell and Abraham Newman, 2020
46
Gruszczynski, 2020, p.340.
47
Bhusal, 2020, p.739
48
Mustafa Aydın, Koronavirüs Sonrası Dünya, 28 April 2020,
https://www.uikpanorama.com/blog/2020/04/28/koronavirus-sonrasi-dunya/
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
531
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
racist tendencies will be more tolerated, and more economically introverting, politically
authoritarian governments will be strengthened. The virus will be an excuse for them.
Although, hegemonic power change is not expected in the near future, hegemonic logic will
change. This will also mean a change in the functioning of the global system. The impact of
the corona epidemic on neoliberal capitalism, which created a much stronger economic crisis
than the 2008 Mortgage crisis, may be 'system-changing'. In a globalizing world, we can
experience a transition from the neoliberal global economy to social state-based and fair
globalization. In a globalizing world, we can experience a transition from the neoliberal
global economy to social state-based and fair globalization. As we have seen in the examples
of USA and Europe, neoliberal capitalism seems to be very frightened by this crisis; it makes
economic decisions that it will never want. In a wide range from unemployment to home
rents, a management approach that we can call the Keynesian social state is displayed, radical
measures are taken.
The coronavirus outbreak is not only a public health problem, but also a direct and indirect
security problem. The pandemic, as in all areas, requires raising awareness in the security
area, being ready for change and establishing permanent and effective structures and
developing norms.49
On the occasion of the pandemic, we have seen once again that the contradictions created by
the current global economic system are not sustainable. As the recession continues and
unemployment increases, the efforts of governments to steer the economy will increase with
Keynesian measures such as large-scale public spending, central bank interventions and
facilitation of loans. We do not know at the moment whether the prolonged crisis will turn
into rescue operations and expropriations. As a result of all this, although there is no radical
system-changing change, a fine adjustment can be expected in the current economic system
that will further highlight the state.
On the other hand, In addition to exacerbating existing problems, the pandemic also exposed
the weaknesses of nation-states, for example, in the field of healthcare. However,
authoritarian states were able to more effectively respond to a large-scale challenge. In this
respect, the crisis seems to dominate the authoritarian, introverted and security oriented state
understanding that centralizes the political power composition and can continue later.
Moreover, when the 'state' is the only place to take refuge when faced with a great threat, they
will be the main source of legitimacy by supporting these authoritarian policies. Moreover,
the world wrecked by economic difficulties and mass unemployment will be a breeding
ground for populism, xenophobia, and racism of all kinds. The extreme right rhetoric will be
popular again as that has been observed to be common after a crisis of a major scale.
Most of the problems that we have witnessed during this pandemic, however, are not caused
by COVID-19 itself, but by dysfunctional political and social systems built on the foundation
of neoliberal corporate capitalism. In that sense, COVID-19 is a wake-up call for a historical
retrospection. Hence, the ultimate task of humankind, in the aftermath of this crisis, is to
reject patchwork on neoliberal corporate capitalism and construct an alternative system that
will be just, inclusive and fair for the many. This pandemic has made us, once again, aware of
the deeply unequal and the rigged world we live in. 50

49
Ozcan, 2020, p.96
50
Bhusal, 2020, p.739
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
532
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Although the COVID-19 pandemic is currently experiencing a trauma to the global system, it
also provides an opportunity to address the problems that this system is currently
experiencing. Solving global inequalities was very difficult when certain segments benefited
from globalization and while shaping the global system. One of the most important
parameters of the new type of corona virus is that everybody, every country, everybody, every
individual is equal and reminds the world that all people are on the same ship. The epidemic
does not discriminate between nationality, ethnicity, religion, language, and socio-economic
status. A world that experiences this process and sees how equal everybody actually is will
have enough motivation to overcome artificially constructed inequalities to date.

References
Arıboğan, Deniz Ülke, Korona Sonrası Yeni Dünya Sistemi,
https://www.uikpanorama.com/blog/2020/03/25/kuresel-salgin-sonrasinda-yeni-bir-dunya-
duzeni-bekleniyor-mu-covid-19-uluslararasi-siyaseti-ve-kuresel-ekonomiyi-nasil-
donusturecek, (11.08.2020)

Atlı, Altay, “COVID-19 Küreselleşmenin Sonunu mu Getirecek?”, COVID-19 Sonrası

Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı
Stratejik Araştırmalar Merkezi, Matsa Basımevi, Ankara, 2020, pp. 54-57

Aydın, Mustafa, Koronavirüs Sonrası Dünya, 28 April 2020,

https://www.uikpanorama.com/blog/2020/04/28/koronavirus-sonrasi-dunya/ (14.08.2020)

Ball, Sam 100,000 Cameras: Moscow Uses Facial Recognition To Enforce Quarantine. 24
March 2020, https://www.france24.com/en/20200324-100-000-cameras-moscow-uses-facial-
recognition-to-enforce-quarantine (12.08.2020)

Bhusal, Manoj Kr., “The World After COVID 19: An Opportunity For a New Beginning”,
International Journal of Scientific and Research Publications, Volume 10, No 5, May
2020, pp.735-741

Buzan, Barry, Waever, Ole, Wilde, Jaap de. Security, A New Framework of Analysis,
Boulder, CO: Lynne Rienner, 1998.

Carayannis, Ellias G. Pirzadeh, Ali, Popescu, Denisa, “Globalization, Nation-States, and

Global Governance”, In Institutional Learning and Knowledge Transfer Across
Epistemic Communities. Innovation, Technology, and Knowledge Management 13, Ed.
Elias G. Carayannis, Ali Pirzadeh, Denisa Popescu, Newyork: Springer, 2012,p.17-20

Cole, William, South Korea vows to strap GPS tracker wristbands on lockdown flouters.
https://www.dailymail.co.uk/news/article-8212355/South-Korea-vows-strap-GPS-tracker-
wristbands-lockdown-flouters-stem-coronavirus-spread.html, (13.08.2020)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

533
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Deudney, Daniel “The Case Against Linking Environmental Degradation and National
Security,” Millennium, Volume 19, No 3, 1990, pp.461-476

Elegant, Naomı Xu and Chandler, Clay, When Red Is Unlucky: What We Can Learn From
China's Color-Coded Apps For Tracking The Coronavirus Outbreak, 20 April 2020,
https://fortune.com/2020/04/20/china-coronavirus-tracking-apps-color-codes-covid-19-
alibaba-tencent-baidu/, (12.08.2020)

Farrell, Henry and Newman, Abraham, Will the Coronavirus End Globalization as We Know
It, The Pandemic Is Exposing Market Vulnerabilities No One Knew Existed, 16 March 2020,
https://thecsspoint.com/will-the-coronavirus-end-globalization-as-we-know-it-by-henry-
farrell-and-abraham-newman/? (10.08.2020)

Fukuyama, Francis, The End of History?, The National Interest, 1989, pp.1-18,
https://www.embl.de/aboutus/science_society/discussion/discussion_2006/ref1-22june06.pdf
(08.08.2020)

Fulcher, James, “Globalisation, the Nation-State and Global Society”, The Sociological
Review, 48, No.4, 2000, p.539-541, pp.522-543.

Garrett, Laurie, A Dramatic New Stage in Global Capitalism, 20 March 2020,

https://foreignpolicy.com/2020/03/20/world-order-after-coroanvirus-pandemic/, (14.08.2020)

Goldin, Ian and Muggah, Robert, The World Before This Coronavirus and after Cannot Be
the Same, 30 March 2020, https://www.oxfordmartin.ox.ac.uk/blog/the-world-after-
coronavirus-cannot-be-the-same/ (08.08.2020

Goldin, Ian, How the World Will Look After Coronavirus, 8 April 2020,
https://www.independent.co.uk/news/long_reads/science-and-technology/the-world-after-
coronavirus-a9434021.html (09.08.2020)

Gruszczynski, Lukasz “The COVID-19 Pandemic and International Trade: Temporary

Turbulence or Paradigm Shift?” European Journal of Risk Regulation, Volume 11, Special
Issue 2 (Taming COVID-19 by Regulation), 2020, pp.337-342

Gunaratna, Rohan, Acharya, Arabinda, Pengx, Wang, “Explaining Minority Conflict in

China: A Theoretical Perspective” Ethnic Identity and National Conflict in China. New
York: Palgrave Macmillan, 2010.

Haass, Richard The Pandemic Will Accelerate History Rather Than Reshape It Not Every
Crisis Is a Turning Point, 7 April 2020, https://www.foreignaffairs.com/articles/united-
states/2020-04-07/pandemic-will-accelerate-history-rather-reshape-it, (11.08.2020)

Hobsbawm, Eric J., Age of Extremes: The Short Twentieth Century 1914-1991, London:
Abacus, 1995.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

534
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ikenberry, G. John The Next Liberal Order: The Age of Contagion Demands More
Internationalism, Not Less, https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-06-
09/next-liberal-order, (11.08.2020)

Karadag, Ahmet, Uygur, M. Nazım Globalization, Nation State and Radical Right in
Western Europe: A Relational Analysis, International Journal of Politics and Security,
Volume 1, No 1, pp.1-24.

Kelly, Ben, If The EU Cannot Rein In Hungary's Dictator Viktor Orban, It Will Rot From The
Inside. 31 March 2020, https://www.telegraph.co.uk/politics/2020/03/31/eu-cannot-rein-
hungarys-dictator-viktor-orban-will-rot-inside/, (12.08.2020)

Keyman, E. Fuat Korona Pandemisi ve Küreselleşen Dünya,

https://www.uikpanorama.com/blog/2020/03/25/kuresel-salgin-sonrasinda-yeni-bir-dunya-
duzeni-bekleniyor-mu-covid-19-uluslararasi-siyaseti-ve-kuresel-ekonomiyi-nasil-
donusturecek (10.08.2020)

Kim, Woosang, “Human Security Concerns in Global Politics,” In The Human Face of
Security: Asia-Pacific Perspectives, Eds. David Dickens, Canberra: Australian National
University, 2002, p. 44.

Krause, Keith and Williams, Michael C., “Broadening the Agenda of Security Studies:
Politics and Methods,” Mershon International Studies Review, Volume 40, No 2, 1996,
pp.229-254.

Layne, Christopher, “China’s Challenge to US Hegemony”, Current History, Volume 107,

No 705, 2008, pp. 13–18

Mahbubani, Kishore, “A More China-Centric Globalization”, How the World Will Look
After the Coronavirus Pandemic, 20 March 2020,
https://foreignpolicy.com/2020/03/20/world-order-after-coroanvirus-pandemic/ (11.08.2020)

Matthews, Jessica T., “Redefining Security,” Foreign Affairs, Volume LXVIII, No.2, 1989,
pp.162-177

Milanovic, Branko, Is the Pandemic Chinas Sputnik Moment: What a Virus Reveals About
Two Systems, 12 May 2020, https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-05-
12/pandemic-chinas-sputnik-moment (11.08.2020)

Nunes, João, The COVID-19 Pandemic: Securitization, Neoliberal Crisis, and Global
Vulnerabilization,https://www.scielosp.org/article/csp/2020.v36n5/e00063120/en/,
(14.08.2020)

Ohmae, Kenichi, Borderless World: Power and Strategy in the Global Marketplace,
London: Harper Collins, 1990.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

535
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ozcan, Nihat Ali, “Milli Güvenlik Sorunu Olarak Koronavirüs Salgını”, COVID-19 Sonrası
Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı
Stratejik Araştırmalar Merkezi, Matsa Basımevi, Ankara, 2020, pp.92-96

Sharan Poovanna, Drones Used to Monitor Body Temperature, People Movement in South
Bengaluru. 8 April 2020, https://www.livemint.com/news/india/drones-used-to-monitor-body-
temperature-people-movement-in-south-bengaluru-11586361317500.html, (13.08.2020)

Scoones, Ian, Avian Influenza: Science Policy and Politics, London: Earthscan, 2010,

Ulutas, Ufuk “Korona Virüs Sonrası Küresel Trendler”, COVID-19 Sonrası Küresel Sistem:
Eski Sorunlar, Yeni Trendler, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik
Araştırmalar Merkezi, Matsa Basımevi, Ankara, 2020, pp. 10-19.

Uzgel, Ilhan, Salgın kime yarıyor?, 18 May 2020,

https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2020/05/18/salgin-kime-yariyor/, (11.08.2020)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

536
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Hydrometric measurements based on theoretical methods; a case study Batman sub-

basin

Prof. Dr. Ibrahim Yuksel

Istanbul Rumeli University, Turkey
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9856-8133
Ibrahim Halil Demirel
Yildiz Technical University, Turkey
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4932-9443

Abstract
Flow discharge is the most important parameter for planning of water resources. Determining
of flow data in rivers which are not have here measurements needs both a lot of time and
performance. on the other hand, the person taking measurements may face some difficulties in
taking accurate measurements. Therefore, it is necessary to use different methods to overcome
these difficulties and solve the problems encountered in the measurement of flow parameters
in rivers. In this study, floating bodies and pitot methods based solely on velocity
measurement were used for eight small streams selected in the batman basin. When the
obtained measurement results are evaluated, it is revealed that velocity measurements on
small streams are made more practical and economical by using these methods. This study,
deals with hydrometric measurements based on floating bodies and pitot methods for selected
small streams in the Batman Basin in Turkey.

Keywords: Hydrometric measurements; Flow discharge; Small streams; Batman; Turkey

1 Introduction

Hydrometry is defined as the measurement of open-channel flows supported or complemented

by measurements of stream water levels, stream bed levels, and sediment transport [1].
In addition to meeting the basic water requirement, rivers play an important role in irrigation,
power generation, transportation, and maintaining ecological balance. In this regard, it is
important to determine the flow characteristics of streams in terms of quantity and quality [2].
Flow measurements are carried out with the help of Flow Observation Stations (FOS)
installed on streams. However, there are not enough FOS measurement networks on all
streams (especially in small streams), or these current networks are functionally weak.
To determine the flow data in basins which have not observation station, it can be used some
methods such as use the data of a near basin with similar properties, remote sensing
applications, hydrological model simulation, as well as integrated meteorological and
hydrological model simulations are used [3].
In this study, flow discharge measurements were carried out on eight small streams without
flow observation stations located in the sub-basin of Batman Province by using floating and
pitot tube methods.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
537
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
2 Study area and properties of selected streams
Batman province is in the South-eastern Anatolia Region in Turkey and Batman sub-basin
selected as study area is located in Euphrates–Tigris Basin [4]. The study area is given in
Figure 1 and the properties of selected streams are given in Table 1.
In this study, the current data observed by State Hydraulic Works (DSI) between 2000 and
2014 are from the Flow Observation Yearbook of the State Hydraulic Works (DSI) [5].

Table 1. Properties of Streams

N Basin area Length of Water drop
Name of the streams Location
o (km2) streams (km) (m)
1 Han Stream Sason/Batman 563.54 65.48 1307.5
2 Sevek Stream Sason/Batman 17.92 6.56 269.45
3 Sevay Stream Kozluk/Batman 72.37 15.16 1108.79
4 Merga Stream Kozluk/Batman 134.91 26.21 933.37
5 Zugut Stream Kozluk/Batman 130.57 29.42 572.13
6 Kulluk Stream Bekirhan/Batman 154.02 27.83 254.18
7 Asagıyankılı Stream Kozluk/Batman 39.99 17.20 246.16
8 Rapka Stream Beycayırı/Batman 241.24 37.82 145.95

Fig 1. Study area

3 Methods and materials

The purpose of the flow measurements is to determine the water level in any cross-section of
the stream and the flow through the cross-section. In this study two methods are used to
determine the flow discharge. These methods are floating bodies and pitot methods
respectively. Both of the two methods aim to measure the amount of water passing through
the cross section per unit time by using measured velocities.
In open-channel flows, the flow discharge can be determined precisely with the help of the
velocity measurements performed on the cross-section. Therefore, the stream cross-section is
divided into slices (Figure 2) and the average velocity Vi (m/s) and the cross-sectional area Ai
(m2) are measured in each of these slices; then, the flow rate (Q) is calculated using Equation
(1):
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
538
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
𝑄 = ∑𝑚 𝑉
1 𝑖 𝑖𝐴 (1)
Velocity measurement is the most important aspect of this method. Chiu and Said reported
that the ratio of average velocity (U) and maximum velocity (umax) is constant in the channel
section [6]. They stated that the flow discharge can be calculated by using the maximum
velocity, which can be determined more easily compared to the average velocity. It was noted
that the maximum velocity is found on the cross-section, at the vertical and near the water
surface [7]. In this study, the floats and pitot tube methods were used for flow measurement,
which are based on velocity measurement because they are more practical and economical.

Fig 2. Measurement of water velocity passing through the cross section per unit time [8]

3.1 Float Methods

Flow discharge estimation via the float method is used in cases where it is not possible to
apply other measurement methods and especially conducted for research purposes. This
method is mainly used in open-channel flows. Floats must be made of light-weight material so
that they float on the surface of the water and are minimally affected by external influences.
For this purpose, objects such as a bottle with a lid filled with water or weight placed in it so
that its mouth remains at the surface, a suitable piece of wood, ball, or oranges can be used
[1].
To calculate the flow discharge using this method, two pieces of information are needed. The
first is to determine the transition time (t) of the float between two known sections where the
stream flow is relatively smooth and determine the flow discharge by dividing this distance
(L) by time. The second is to find the cross-sectional area of water flowing in the channel.
𝑉𝑠 = 𝐿/𝑡 (2)
where Vs is the surface velocity (m/s), L is the distance between the two sections (m), and t is
time (s).
Velocity is a determining parameter in the method of estimating the flow discharge using
floating bodies. Although this method is inexpensive and fast, it can only determine the
velocity at the surface. Because the surface velocity of water and the subsurface velocity are
different, the velocity measured on the surface is multiplied by a correction coefficient.
Different correction coefficients are recommended for this. Beyazıt [9] recommended that this
value can be selected between 0.80 and 0.90; Michaud J. P. and Wierenga M. [10] stated in
their report that it should be taken as 0.80; in Hydromatch company’s report, multiple values
are listed and it states that the choice should be made according to the stream bed and flow
pattern. Dagdelen [11] used the correction coefficient as 0.75 and Ozal [12] suggested the use

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

539
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
of a table in which the roughness of the bed (n) is taken into account to switch from surface
velocity to average cross-sectional velocity.

3.2 Pitot Tube Method

These devices operating on the basis of pressure are L-shaped tubes bent to form a right angle,
open at both ends. When one end of the pipe is immersed in water with its spout
perpendicular to the flow direction, in the water column it rises somewhat in the other bend
due to the velocity load gained as a result of flow and a level change (h) is generated. Velocity
measurement is made by utilizing the relationship between velocity and water level change
observed in the pipe.
The main disadvantage of the pitot tube method is the difficulty of reading encountered due to
the small amount of level rise at low velocity. However, to eliminate this difficulty, different
types of static tubes and electronic devices have been developed for precise readings. Thus,
pitot tubes whose limiting aspects can be eliminated substantially provide better results than
other devices, especially in places where the flow is fast, such as catarrhal areas where the
stream beds drop sharply and on flooding over transverse objects [13].
The pitot tube measures pressure at any point; the pressure load is as high as the static load at
that point. This static load is calculated by the following formula (3);
ℎ = 𝑉 2 /2g (3)
where h is the height of water column (m), V is the velocity (m/s), and g is gravitational
acceleration (m/s2).
Because atmospheric pressure prevails at the water surface in open channels (manometric
pressure = 0), the value of the static charge is equivalent to zero. Therefore, the height of
water in the pitot tube that is above the water level gives the velocity load.

4 Application of methods
4.1 Calculation of surface velocity and cross-section by using floats method
To achieve maximum benefit from the selected streams, the downstream sections of the
streams were preferred. At the same time, straight areas of the streams were used that would
not affect the surface velocity. To determine the cross-sectional areas of the streams, the
width of the streams was measured at two points of the stream separated by a distance of
about 15 m. Then at regular intervals, water dept was measured using a scale. The transition
time of the floats was repeated at least three times to obtain consistent results. Average
surface velocity was obtained taking by averaging these periods. Then, the average velocity
was determined by multiplying with the average surface velocity's correction coefficient. In
this method, the correction coefficient was taken as 0.85 for all streams.
𝑉 = 𝑉𝑠 x k (4)
where V is the average velocity (m/s), Vs is the surface velocity (m/s), and k is the correction
coefficient.

4.2 Surface velocity estimation by using the pitot tube method

In this method, to gain good result from the two different cross sections were chosen for each
stream. The water levels were measured from at least three points along the cross sections and
between four and ten points in depth.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
540
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
In this study, the measurement period was selected as February, May, July and December.
Because these months are the period that best represents the instantaneous rainfall in the
region. In the floats method, the cross-sectional areas for the selected streams are given in
Table 2 and the measured velocities by using the floats and pitot methods for the selected
streams are given in the Table 3.

Table 2. Average cross-sectional areas of the selected streams in the float methods
Measuring Periods
February- May - December -
No Name of the Stream July -2019
2019 2019 2019
Area of the measured section in the streams (A (m2))
1 Han Stream 9.80 16.45 5.11 6.97
2 Sevek Stream 0.62 0.73 0.093 0.5
3 Sevay Stream 6.45 8.11 1.16 4.27
4 Merga Stream 5.62 6.82 2.77 3.73
5 Zugut Stream 4.47 3.52 0.64 2.72
6 Kulluk Stream 2.41 2.23 1.19 1.12
7 Asagıyankılı Stream 0.54 0.59 0.036 0.25
8 Rapka Stream 2.54 4.72 0.26 0.98

Table 3. The measured velocities by using the floats and pitot methods for the selected streams
Measured Velocity (V (m/s))
February-2019 May-2019 July-2019 December-2019
No Name of the Stream
Floats Pitot Floats Pitot Floats Pitot Floats Pitot
Method Method Method Method Method Method Method Method
1 Han Stream 1.794 1.795 2.333 2.252 0.991 1.787 1.734 1.932
2 Sevek Stream 1.977 1.261 1.633 2.285 1.124 0.833 1.288 1.208
3 Sevay Stream 2.196 1.951 2.460 1.891 1.579 1.658 1.733 2.070
4 Merga Stream 1.844 1.443 1.546 2.277 0.357 1.709 0.464 1.675
5 Zugut Stream 1.426 1.198 0.801 1.803 0.045 1.253 0.726 1.624
6 Kulluk Stream 0.964 1.432 0.522 2.331 0.037 1.759 0.126 1.463
7 Asagıyankılı Stream 0.706 1.086 0.705 1.286 0.526 0.674 0.431 1.191
8 Rapka Stream 1.397 1.519 0.576 2.158 0.228 1.102 0.775 1.636

5 Discussion and conclusions

The values of the flow discharge calculated by using the floats and pitot tube methods for the
selected streams are given in the Table 4.

Table 4. The calculated discharges by using the floats and pitot methods for the selected
streams
No Name of the Stream Measuring Periods
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
541
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
February-2019 May-2019 July-2019 December-2019
Flow discharge of the streams (Q (m3/s))
Floats Pitot Floats Pitot Floats Pitot Floats Pitot
Method Method Method Method Method Method Method Method
1 Han Stream 14.946 13.195 32.618 27.795 4.306 6.849 10.273 10.104
2 Sevek Stream 1.041 0.585 1.013 1.251 0.088 0.055 0.547 0.453
3 Sevay Stream 12.040 9.438 16.960 11.506 1.556 1.442 6.289 6.630
4 Merga Stream 7.760 6.084 8.964 11.648 0.841 3.550 1.470 4.688
5 Zugut Stream 3.489 4.019 2.396 4.761 0.024 0.601 1.678 3.313
6 Kulluk Stream 1.974 2.589 0.988 3.899 0.037 1.570 0.119 1.228
7 Asagıyankılı Stream 0.324 0.439 0.353 0.569 0.016 0.019 0.091 0.222
8 Rapka Stream 3.016 2.894 2.310 7.641 0.050 0.206 0.645 1.202

When analysing the measured value for February, there was not much difference between
floats and pitot tube methods. On the other hand, to verify these methods, they were tested on
two streams station which have observed value. The test results applied on two measured
streams are given in the Table 5. The end of the all these it is compared with observed values
and measured values. The comparing results are given in the Table 6.

Table 5. The test results applied on two measured streams

Measuring Periods
Name of the February- May- July- December-
Method
Stream 2019 2019 2019 2019
Velocity (m/s)
Baskoy Stream 0.806 0.952 0.345 0.486
Float
Celebiyan Stream 1.604 1.564 1.206 1.561
Baskoy Stream 1.153 1.414 1.278 1.186
Pitot tube
Celebiyan Stream 2.116 2.046 2.284 2.264
Discharge (Q (m3/s))
Baskoy Stream 0.664 1.043 0.290 0.486
Float
Celebiyan Stream 11.672 16.698 6.528 15.721
Baskoy Stream 0.839 1.368 0.949 0.631
Pitot tube
Celebiyan Stream 13.588 19.279 10.911 20.125
Cross Section Areas (A (m2))
Baskoy Stream 0.97 1.29 0.99 0.71
Celebiyan Stream 8.56 12.56 6.37 11.85

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

542
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 6. Compared with observed values and measured values.
Discharge values and measured years for each method (Q(m 3/s))
From
From in this From in this From observation
observation
study study station
station
Pitot Pitot
Floats Observed (Between Floats Observed (Between
Months tube tube
(2019) 2000 and 2014) (2019) 2000 and 2014)
(2019) (2019)
February 0.664 1.119 1.507 11.672 13.588 10.379
May 1.043 1.824 0.767 16.698 19.279 3.085
July 0.290 1.266 0.045 6.528 10.911 0.228
December 0.486 0.842 0.302 15.721 20.125 3.210
Average 0.620 1.262 0.655 12.654 15.975 4.225

Water discharge is the most important parameter in the water resources planning. Therefore, it
should be known or measured by using some engineering methods. But it is well known that
either there is no any observed value of some streams or measured value by using some
engineering methods. In this study, water discharges are measured on eight selected small
streams without observation stations by using floating and pitot tube methods in the study
area. The end of the study it is found out very satisfactory results and these results will help
very new studies in this subject.

References
1. Boiten W., Hydometry, Ihe Delft Lecture Note Series, Taylor & Francis Press, 2005.
2. Ardıclıoglu M., Ozdin, S., Comparison of different methods in determination of small
stream flows. Journal of Engineering and Technological Sciences, Vol. 1, No. 1, pp.
46-65, 2013. (in Turkish)
3. Andic, G., Estimation of Monthly Runoff and Hydroelectric Potential in The Rivers
Which Have Poorly Gauging Stations, Master Thesis, Institute of Science, Istanbul
Technical University, 2007. (in Turkish)
4. CSB, Environment and Urban Ministry, Batman Province 2018 Environmental Status
Report, Batman, 2019. (in Turkish)
5. DSI, State Hydraulic Works. Flow Observation Annuals,
http://www.dsi.gov.tr/faaliyetler/akim-gozlem-yilliklari (accessed on 06.28.2020). (in
Turkish)
6. Chiu C.L. and C.A. Said, Modeling of maximum velocity in open-channel flow,
Journal of Hydraulic Engineering, ASCE, Vol. 121, No. 1, pp. 26-34, 1995.
7. Ardıclıoglu, M., Ozdin, S., Determining agricultural water demand from natural
streams using the entropy concept”, African Journal of Agricultural Research, 6 (6),
1330–1336, 2011.
8. Herschy, R.W., Streamflow Measurement, Taylor & Francis Press (3rd Edition), 2008.
9. M. Beyazıt, Hydrology, Birsen Press, Istanbul, 2013. (in Turkish)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

543
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
10. Michaud J. P. and Wierenga M., Estimating discharge and stream flows a guide for
sand and gravel operators, Ecology Publication Number 05-10-070, 2005.
11. Dagdelen E., Flow Measurement, 2012.
https://www.researchgate.net/publication/274583879DebiOlcumu (in Turkish)
12. Ozal, K., Stream Structures, Volume I, Bahar Press, Istanbul. (in Turkish)
13. Ozyuvacı, N., Flow Measurements in streams, Journal of Istanbul University Forestry
Faculty, Series B, Volume: XXIV, Number: II, 1974. (in Turkish)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

544
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

INFLUENCING FACTORS OF PU STABILITY AT TUNNEL PASTEURIZER

Murat Gürle
0000-0002-2738-6930
Sinan Çalışkan
0000-0003-4220-774X
Kutay Çikoglu
Ektam Makine Sanayi ve Ticaret A.Ş.
0000-0003-2035-209X

Abstract
In this study, pasteurization process was clarified by explaining calculations, analysis and test
methodology on the tunnel pasteurizer. Tunnel pasteurizer is a process machine that is used to
apply heat treatment on the product. In this machine, water that has different temperature
values in the machine is sprayed to product and pasteurization process occurs. With this
process, preventing negative effects of microorganism on the product and prolonging shelf
life of the product are aimed. There are some factors that affect the microorganisms. These are
temperature, time, type and kind of infection, beer mixture ratio and amount of CO 2 etc. With
a pasteurization tunnel, microorganisms can be eliminated by controlling temperature and
time. On the other hand, by reaching these purposes, taste of product must be secured.
Pasteurization process is a sensitive process because over pasteurizing affects product badly.
Also, this machine has an ability to control gained PU value during the process. The machine
contains several shower rooms and each room has its own spraying temperature value. This is
because, in pasteurization tunnel, product is heated gradually until pasteurization temperature.
Then, it is kept at pasteurization temperature until it gains pasteurization unit enough. After
sufficient pasteurization is gained, product is cooled gradually until room temperature and
production process continue with following machine. In this study, what is pasteurization and
how it occurs will be mentioned. Also, the product that will be pasteurized will be clarified
and necessary heat transfer calculations and analysis will be mentioned. Next, test process on
the machine will be explained and all results will be evaluated.

Key words: Pasteurization, Heat Treatment, Heat Transfer, Process Control

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

545
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

REPEATABLE FILLING ACCURACY IN FLOWMETER FILLING

Can Argadal
Ektam Makine Sanayi ve Ticaret A.Ş.
0000-0001-8181-5794
Sinan Çalışkan
Ektam Makine Sanayi ve Ticaret A.Ş.
0000-0003-4220-774X

Abstract
Food industry has to work at high capacity to satisfy demand of billions of people in the
world. That’s why, companies that are active in the food industry, produce process machines
for food production lines at high capacity. Beverage industry is one of important parts in food
industry. Some beverages such as water, fruit juice, beer, are fast coming consumer goods and
they are produces every day at high amount. These beverages are filled into any container by
following different filling technologies. There is a common point for each type of filling, it is
accuracy of filling. Beverages must be filled in very small tolerance interval. When container
is filled less than it must be filled, this case causes serious customer dissatisfaction.
Otherwise, when container is filled more than is must be filled, beverage producers lose
money very much because of this amount of production. Due to this reason, each machine
producer in food industry aim to fill accurately and try to improve themselves day by day.
Flowmeter is one of the most effective equipment to get filling accuracy. Its working principle
depends on changing electrical conductivity because of flow. Filling process is controlled by
using taking data from flowmeter. Starting, increasing, decreasing and stopping of the flow
steps are observed under the control of flowmeter. On the other hand, usage of flowmeter is
not enough to get accurate filling. There are some additional parameters that affect the flow.
In this study, flow process of flowmeter filling will be explained and parameter that affect the
flow, are clarified step by step. These explanations will be supported by test results and these
results will be evaluated at the end of the study.

Key words: Flowmeter filling, accuracy of filling , flow control process

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

546
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DETERMINATION OF OPTIMUM INSULATION THICKNESS IN BUILDINGS BY

THE NUMBER OF HEATING AND COOLING DEGREE-DAYS: MARDIN CASE
STUDY

Dr. Fatih ÜNAL

Mardin Artuklu University

Abstract
Nowadays, most of the energy losses occur in the air conditioning of the buildings. Thermal
insulation is an effective method which applies to reduce energy consumptions of heating and
cooling building walls. In this context, by choosing suitable material with suitable thicknesses
for the thermal insulation of buildings is extremely important for energy efficiency. In this
study, the optimum insulation thickness was evaluated for different insulation materials by the
number of heating and cooling degree-days for Mardin Province, locates in the Southeast
Anatolia region Turkey. While defining the optimum insulation thickness of the exterior walls
of the building, life cycle cost analysis was calculated by using of life-time, interest and
inflation rates. In the analyses, the fuels used for heating and cooling of the buildings were
selected considering the current usage conditions in Mardin Province. As a result, optimum
insulation thickness, annual energy requirements, insulation costs and payback periods were
determined for the unit surface areas of the exterior walls of the buildings according to fuel
and material for heating and cooling conditions. The numerical results were obtained for
different insulation materials in the present study which evaluated by comparing each other. It
is thought that the obtained study results for the usage of the different parameters which effect
on the thermal insulation in buildings that will be beneficial in terms of both usages of energy
resources by high efficiency with the minimum environmental impacts on Mardin Province.

Keywords: insulation, optimum insulation thickness, energy-saving, life cycle cost analysis,
degree-days

INTRODUCTION
Increasing population density and urbanization have caused a significant increase in energy
consumption. Energy-saving has become necessary in terms of the increase in energy
consumption and efficient use of energy resources. Buildings have the biggest share in energy
consumption in the world with their heating and cooling energy needs (Hasan, 1999).
Thermal insulation is one of the most important policies developed in terms of energy
efficiency approach all over the world. Turkey is consumed for conditioning of the housing
around 30-35% of total energy (Kaygusuz&Kaygusuz, 2001 and Demirbaş, 2001). Thermal
insulation, energy-consuming for a large part of the housing is an important energy-saving
parameter in Turkey. Turkey has four different degree-days regions (TS 825, 1998) and by

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

547
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
applying different thicknesses of insulation can be achieved for each region energy-saving. In
this context, several studies have been carried out to provide the most suitable insulation in
residential buildings with different structural features and climatic conditions. Bolattürk has
chosen 16 different cities from four different climatic zones in Turkey. As a result of his study
for selected provinces, he determined the optimum insulation thickness as 0.02-0.17m, energy
savings as 22% -79% and payback periods as 1.3-4.5 years (Bolattürk, 2006). Kaynaklı and
Yamankaradeniz presented an approach to calculate the number of degree-days of a region
and to determine the insulation thickness to be applied to the outer walls
(Kaynaklı&Yamankaradeniz, 2006). Gölcü et al. determined the optimum insulation thickness
for external walls based on the number of degree-days in the case of using different energy
sources for heating in buildings in Denizli (Gölcü et al., 2006). Ertürk et al. investigated the
optimum insulation thickness in buildings, annual savings, payback periods and their effect on
greenhouse gas emissions per person for 3 different insulation materials in İzmir (Ertürk et al.,
2018). Kaynaklı et al. calculated the optimum insulation thickness of the outer wall for
heating and cooling conditions, taking into account the HDD and CDD values of Istanbul
(Kaynaklı et al., 2010). Çomaklı and Yuksel investigated the optimal insulation thickness of
Erzurum, Erzincan and Kars which are the coldest three cities of Turkey by the degree-day
method (Çomaklı&Yuksel). Kürekçi et al. have made studies on the optimum insulation
thickness for Turkey (Kürekçi et al., 2012). Gülten and Ekici determined the optimum
insulation thickness for the provinces of Hatay, Bursa, Elazığ and Muş by using degree-days
method (Gülten& Ekici, 2015).
In this study, different from previous studies, the optimum insulation thicknesses of EPS,
glass wool, rock wool and XPS insulation materials in the heating and cooling process were
determined by using the degree-day values of the province of Mardin in 2019. Coal and
natural gas used as fuel in Mardin province for heating and electricity as an energy source for
cooling were considered. Depending on the values obtained, the amount of energy savings,
annual gain and payback periods were determined for each insulation material. It is thought
that this up-to-date calculation will be beneficial in the heat insulation and energy saving
studies to be made for the province of Mardin.

MATERIALS and METHODS

In the study, optimum insulation thickness values of Mardin province were calculated with
the assumption that heat loss occurs only from external walls. The wall model used in the
calculations is shown in Figure 1. The fuels used in the study and the properties of the fuels
are given in Table 1. Besides, the parameters and values used in the calculations made are
given in Table 2.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

548
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Figure1. The uninsulated and insulated wall type
Table1. Used fuels and their properties
Fuel Hu η COP Price (Cfuel, Ce)
6 3
Natural gas 34.485 x 10 J/m 0.90 - 0.232 $/m3
Coal 25.080 x 106 J/kg 0.65 - 0.175 $/kg
6
Electricity 3.599 x 10 J/kWh - 2.75 0.0912 $/kWh

Table2. Parameters Used in the study

PARAMETER VALUE
Interest rate (i) 12.5%
Inflation rate (g) 11.75%
Life cycle (N) 10 years
Present Worth Factor (PWF) 9.640
INSULATION MATERIAL
k (W/mK) 0.039
EPS 3
Cy ($/m ) 50
k (W/mK) 0.033
Glass Wool
Cy ($/m3) 60
k (W/mK) 0.037
Rock Wool
3
Cy ($/m ) 90
k (W/mK) 0.030
XPS
Cy ($/m3) 100
MARDİN – (2ND DEGREE-DAY)
HDD (ºC-day) 1786
CDD (ºC-day) 905

Heat loss from the unit surface of any wall can be calculated from Equation 1.
𝑞=𝑈 𝑥 𝛥𝑇 (1)
where U is the thermal conductivity coefficient (W/m K) and ΔT is the difference between
2

indoor and outdoor temperatures (K). Accordingly, annual heat losses or gains in the unit
surface area of the wall can be calculated from Equation 2 and 3 by using U and Degree-day
values. Total annual heating and cooling energy requirements are EA,H and EA,C which can be
calculated with the formulas given in Equation 7 and Equation 8.
86400 𝑥 𝐻𝐷𝐷
𝐸𝐴,𝐻 = (𝑅
𝑤,𝑡 +𝑅𝑖𝑛𝑠 ) 𝑥 𝜂
(2)
86400 𝑥 𝐶𝐷𝐷
𝐸𝐴,𝐶 = (𝑅
𝑤,𝑡 +𝑅𝑖𝑛𝑠 ) 𝑥 𝐶𝑂𝑃
(3)
With the insulation processes applied on the exterior surfaces of the buildings, it is possible to
prevent heat loss or gain from the exterior surfaces per unit area according to the season.
However, it is essential to select the insulation element that will provide this saving in
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
549
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
optimum thickness. Otherwise, the process may be far from being economical even it
performs the insulation task. Therefore, cost analysis is essential to determine the optimum
insulation thickness. Annual energy costs from the unit surface of the exterior walls are given
in Equation 4 and Equation 5 for heating and cooling seasons.
86400 𝑥 𝐻𝐷𝐷 𝑥 𝐶𝑓𝑢𝑒𝑙
𝐶𝐴,𝐻 = (4)
(𝑅𝑤,𝑡 +𝑅𝑖𝑛𝑠 ) 𝑥 𝐻𝑢 𝑥 𝜂
86400 𝑥 𝐶𝐷𝐷 𝑥 𝐶𝑒
𝐶𝐴,𝐶 = (𝑅 (5)
𝑤,𝑡 +𝑅𝑖𝑛𝑠 ) 𝑥 𝐶𝑂𝑃

where CA,H and CA,C are the total heating cost and the total cooling cost ($/m2 year). Hu refers
to the lower thermal value (heating value) of the fuel according to the type of fuel used. The
efficiencies of the heating system and cooling systems are expressed with the symbols η and
COP. The life cycle cost analysis method was used to determine the optimum insulation
thickness. The annual energy cost was calculated based on the life of the insulation elements
and the current value factor [12-14]. The current value factor according to inflation and
interest rates was calculated by Equations 6, 7, 8 and 9.
If i > g;
𝑖−𝑔
𝑟 = 1+𝑔
(6)
If i < g;
𝑔−𝑖
𝑟= 1+𝑖
(7)
(1+𝑟)𝑁 −1
𝑃𝑊𝐹 = 𝑟 𝑥 (1+𝑟)𝑁
(8)
If i = g;
𝑁
𝑃𝑊𝐹 = 1+𝑖
(9)
In addition, the statement giving the cost of insulation is presented in Equation 10.
𝐶𝑖𝑛𝑠 = 𝐶𝑦 × 𝑥
(10)
The expressions that give the optimum insulation thicknesses for the heating and cooling
seasons are given in Equation 11 and 12[12-14].
1/2
𝐻𝐷𝐷 × 𝐶𝑓𝑢𝑒𝑙 × 𝑃𝑊𝐹 × 𝑘
𝑋𝑜𝑝𝑡,𝐻 = 293.94 × ( ) − 𝑘 × 𝑅𝑤,𝑡
𝐻𝑢 × 𝐶𝑦 × 𝜂
(11)
1/2
𝐶𝐷𝐷 × 𝐶𝑒 × 𝑃𝑊𝐹 × 𝑘
𝑋𝑜𝑝𝑡,𝐶 = 293.94 × ( ) − 𝑘 × 𝑅𝑤,𝑡
𝐶𝑦 ×𝐶𝑂𝑃
(12)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

550
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The calculations of the annual net savings to be obtained with the insulation material to be
applied to the buildings and payback periods of the insulation materials are presented in the
equations below.
𝑃𝑊𝐹× 𝐶𝑓𝑢𝑒𝑙 × 𝑈
𝑆𝐴,𝐻 = 𝐻𝐷𝐷 − 𝐶𝑦 𝑥𝑋𝑜𝑝𝑡 (13)
𝐻𝑢 × 𝜂
𝑃𝑊𝐹× 𝐶𝑒 × 𝑈
𝑆𝐴,𝐶 = 𝐶𝐷𝐷 − 𝐶𝑦 𝑥𝑋𝑜𝑝𝑡 (14)
𝐶𝑂𝑃
𝐶
𝑆𝑃𝑃 = 𝑆 𝑖𝑛𝑠 (15)
𝑦𝑒𝑎𝑟

RESULTS and DISCUSSIONS

Depending on the calculations made, the optimum insulation thicknesses, energy cost savings
and insulation material payback periods obtained for the heating and cooling season in Mardin
with the help of degree day values are given in Table 3.

Table 3. Calculated optimum insulation thickness, energy cost savings and payback
period values for different Insulation Materials for Mardin Province
Insulation Fuel Optimum Energy Cost Payback
Material Insulation Saving ($/m2) Period
Thickness (m) (year)
EPS 0.0691 10.1734 2.43
Glass Wool 0.0579 10.1204 2.44
Natural Gas
Rock Wool 0.0449 8.1603 3.17
Heating XPS 0.0393 8.5775 3.01
EPS 0.0714 10.7814 2.37
Glass Wool 0.0598 10.7269 2.39
Coal
Rock Wool 0.0466 8.7058 3.10
XPS 0.0408 9.1365 2.94
EPS 0.0516 5.2594 3.07
Cooling Glass Wool Electricity 0.0432 5.2213 3.09
Rock Wool 0.0322 3.8431 4.01
XPS 0.0285 4.1310 3.81

The variation of optimum insulation thicknesses and costs obtained for each insulation
material when natural gas is used as fuel during the heating season in Mardin is given in
Figure 2. For the heating season, insulation thickness was found as XPS with the minimum 3.93 cm
and EPS with the highest 6.91 cm. However, it should be kept in mind that the initial investment cost
of XPS insulation material is high.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

551
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure2. Optimum insulation thickness and total costs of different insulation materials for heating
with natural gas fuel in Mardin Province
The variation of optimum insulation thicknesses and costs obtained for each insulation material when
coal is used as fuel in the heating season in Mardin is given in Figure 3. For the heating season,
insulation thickness was found to be XPS with the lowest 4.08 cm and EPS with the highest 7.14 cm.
However, it should be kept in mind that the initial investment cost of XPS insulation material is high.
Figure3. Optimum insulation thickness and total costs of different insulation materials for
heating with coal fuel in Mardin Province

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

552
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The variation of optimum insulation thicknesses and costs obtained for each insulation
material when electricity is used as fuel during the cooling season in Mardin is given in
Figure 4. The insulation thickness for the cooling season was found to be XPS with the lowest

2.85 cm and EPS with the highest 5.16 cm.

Figure4. Optimum insulation thickness and total costs of different insulation materials for
electrical cooling in Mardin Province

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

553
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The effects of the insulation materials examined in the study on the annual savings and
payback periods depending on the optimum insulation thickness for the heating and cooling
season are given in Figure 5.
Figure5. Effect of different insulation materials on annual savings and payback periods in

Mardin Province

CONCLUSIONS

In this study, the optimum insulation thicknesses of different insulation materials for the
province of Mardin by heating and cooling degree-days method were investigated. Also, the
payback periods of energy savings and insulation materials have been calculated. As a result,
insulation thicknesses for natural gas use in the heating season were found between 3.93 and
6.91 cm. Insulation thicknesses for coal use in the heating season were found between 4.08
and 7.14 cm. Insulation thicknesses for electricity usage during the cooling season were found
between 2.85 and 5.16 cm. When the payback periods are examined, it is found that the use of
natural gas and coal in heating is 2.43-3.17 years and 2.37-3.10 years, respectively. Payback
periods for electricity use in cooling were found to be 3.07-4.01 years. The insulation material
with the lowest payback period was found to be EPS due to the low initial investment cost. In
this context, EPS is the insulation material with the highest energy saving. It is thought that
the work carried out will be beneficial for the insulation and energy-saving works in Mardin.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
554
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

REFERENCES
Aytac, A., Aksoy, U.T. 2006. Relationship between optimum insulation thickness and heating
cost on external walls for energy saving, J. Gazi Univ. Fac. Eng. Archit., 21: 753–758.
Bolattürk, A. 2006. Determination of optimum insulation thickness for building walls with
respect to various fuels and climate zones in Turkey, Applied Thermal Engineering, 26 (11-
12): 1301–1309.
Çomaklı, K., Yüksel B. 2003. Optimum Insulation Thickness of External Walls for Energy
Saving, Applied Thermal Engineering, 23:473-479.
Demirbaş, A. 2001. Energy Balance, energy Sources, Energy Policy, Future Developments
and Energy Investments in Turkey, Energy Conversion and Management, 42, 1239-1258.
Ertürk, M., Keçebaş, A., Çay, Y., Daşdemir, A., Coşkun, C., Işık, E. 2018. The Effect on
Energy Saving and Greenhouse Gas Emissions per Person of Optimum Insulation Thickness
in Buildings: a case Study in İzmir/Turkey, 14th International Combustion Symposium
(INCOS2018), 25-27 April, 348-356.
Gölcü, M. Dombaycı, Ö. A., Abalı, S. 2006. The effect and results of optimum insulation
thickness on energy saving for Denizli, Gazi University Journal of Engineering and
Architecture Faculty, 21(4):639-644.
Gülten, A., Ekici, B. B. 2015. Estimation of Optimum Insulation Thickness Changing
Accordin to the Number of Heating and Cooling Degree Days, 2nd International Sustainable
Buildings Symposium (ISBS), Ankara, 28-30 May, 854-857.
Hasan, A. 1999. Optimazing Insulation Thickness for Buildings Using Life Cycle Cost,
Applied Energy, 63: 115-124.
Inflation and interest rate, https://www.tcmb.gov.tr/
Interior and exterior plaster properties,https://www.izoder.org.tr/dosyalar/hesapdegerleri.pdf
Kaygusuz, K, Kaygusuz, A. 2001. Energy and Sustainable Development. Part-II:
Environmental Impacts of Energy Use, Energy Sources, 24: 483-498.
Kaynaklı, Ö., Kılıç, M., Yamankaradeniz, R. 2010. External Wall Optimum Insulation
Thickness Calculation for Heating and Cooling Process, Plumbing Engineering Journal, 115:
39-45.
Kaynaklı, Ö., Yamankaradeniz, R. 2008. Heating process and optimum insulation thickness
calculation, Plumbing Engineering Journal, 104(3): 19-25.
Kürekci, N. A. 2016. Determination of optimum insulation thickness for building walls by
using heating and cooling degree-day values of all Turkey’s provincial centers, Energy and
Buildings, 118:197-213,
Kürekçi, N. A., Bardakçı, A. T., Çubuk, H., Emanet, Ö. 2012. Determination of the optimum
thickness for all cities of Turkey, Plumbing Engineering Journal, 131:5-21.
Price of Coal, http://www.tki.gov.tr/depo/file/2020HazirananalizliFiyatListesi.pdf
Price of Natural Gas, https://www.igdas.com.tr/serbest-tuketici-satis/
Sisman, N., Kahya, E., Aras, N., Aras, H. 2007. Determination of optimum insulation
thicknesses of the external walls and roof (ceiling) for Turkey’s different degree-day regions,
Energy Policy, 35: 5151–5155.
TSE 825, Thermal Insulation Rules in Buildings, Turkish Standards Institute, 1998

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

555
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLEŞME VE ÇEVRE

Doç. Dr. Sayiter YILDIZ

ORCID: 0000-0002-3382-2487
Doç. Dr. Can Bülent KARAKUŞ
ORCID: 0000-0002-7373-9960
Sivas Cumhuriyet Universitesi

Özet
Sınırsız bir kaynak olarKak düşünülen doğa, insanlık tarafından hızla tüketilmeye başlanmış,
sanayileşme ve kentleşmenin etkisiyle çevre sorunları ortaya çıkmıştır. Dünya’da olduğu gibi
Türkiye’de de hızlı kentleşme sürecinin gün geçtikçe arttığı ve söz konusu bu artışla birlikte
birçok çevresel sorunun meydana geldiği görülmüştür. Bu hızla artan kentleşmenin yaratacağı
çevresel tahribatın boyutunun da aynı derecede olacağı tahmin edilmektedir. Bu nedenle, kent
sakinlerinin arzuladığı yaşam kalitesi düzeylerinde işlevlerini sürdürmeye devam etmesini
sağlamak amacıyla gelişen kentleşmeye paralel olarak ortaya çıkacak olumsuz çevresel
etkilerin ortadan kaldırılması yönünde sürdürülebilir kentleşme olgusunun hayata geçirilmesi
gerekmektedir. Sürdürülebilir kentleşme hedefini oluşturan kentler; çevrenin en az düzeyde
kirletildiği, kaynakların etkin ve verimli kullanıldığı, arazinin dikey olarak kullanıldığı,
kentsel hareketliliğin en aza indirildiği, insan ölçeğinde ve yaşanabilir niteliğe sahip mekânsal
tasarımların gerçekleştirildiği yerleşimlerdir. Sürdürülebilir kentleşme konusunda yapılmış
kayda değer pek çok çalışma, sürdürülebilir kentleşmeye dair 40'tan fazla gösterge ortaya
koymuştur. Çevresel süreç olarak bakıldığında ise, mevcut kaynak akışındaki kısıtlamaların
dikkate alınarak tabii kaynakların bilinçli ve bilinçsiz tüketiminin ortadan kaldırılması bugün
ve gelecek kuşak adına önem teşkil etmektedir. Sürdürülebilirliğin başarılı sayılabilmesi için
yerine getirilmesi gereken iki ana hedef vardır. Birincisi; sürdürülebilirlik, tüm doğal
kaynakları korumak için yerel ve ulusal düzeyde en iyi yöntemleri kullanmalıdır. Bu
kaynaklar su, toprak, orman ürünleri, mineraller, yağ, temiz hava ve belirli bir yerde bulunan
bitki ve hayvan çeşitliliği olan biyoçeşitliliktir. İkincisi; sürdürülebilirlik, insanların rahat bir
yaşam tarzına, yani sığınma evine, yemeklere, temiz suya ve sağlığa sahip olmasına izin
verecek şekilde doğal kaynakları korumalıdır. Bu çalışma kapsamında, öncelikle kentleşme ve
kentleşmenin çevresel etkileri incelenmiştir. Ayrıca sürdürülebilir bir çevre ile kentleşme
olgusunun bir arada değerlendirilmesinin gerekliliği ortaya konmuştur. Bu kapsamda yeşil
binalar, ekolojik tasarımlar, sıfır enerji mimarisi ve sıfır atık kavramı gibi kavramlar ele
alınarak sürdürülebilir kentleşme sürecindeki önemleri değerlendirilmiştir. Bu çalışma
sürdürülebilir kentleşme ve çevrenin ayrı düşünülemeyecek iki kavram olduğu sonucunu
desteklemektedir.

Anahtar kelime: Kentleşme, çevre, sürdürülebilirlik

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

556
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
SUSTAINABLE URBANIZATION AND ENVIRONMENT

Abstract
Nature which is considered as an unlimited resource has started to be consumed rapidly by
humanity and has been polluted and caused environmental problems to emerge due to
industrialization and urbanization. Turkey as well as in the world the rapid urbanization
process increased day by day and it is seen that many environmental problems have occurred
with increase in the subject. It is estimated that the size of the environmental damage caused
by this rapidly increasing urbanization will be at the same level. For this reason, in order to
ensure that the residents continue their functions at the quality of life desired by the residents,
it is necessary to live a life sustainable urbanization in order to eliminate the adverse
environmental effects that would increase parallel to the developing urbanization. Cities
which create the aim of sustainable urbanization are settlements where the environment are
polluted at the least level, resources are used efficiently and productively, where the field is
used vertically not horizontally, urban mobility is minimized, spatial designs which have
habitable quality are created in human scale. Various studies on sustainable urbanization
have produced more than 40 indicators of sustainable urbanization. The conscious and
unconscious consumption of natural resources has been lifted in consideration of the
limitations of the current resource flow, which is important for the present and future
generations. For sustainability to be considered successful, both have two main goals that
must be met. First, sustainability must use the best methods at local and national level to
protect all natural resources. These resources are water, soil, forest products, minerals, oil,
clean air and biodiversity, which is a diversity of plants and animals found in a particular
place. Second, sustainability must protect natural resources in a way that allows people to
have a comfortable lifestyle, namely shelter, food, clean water and health. In this study, first
of all, the environmental effects of urbanization have been examined. In addition, the
necessity of evaluating a sustainable environment and urbanization together has been
revealed. In this context, concepts such as green buildings, ecological designs, zero energy
architecture and zero waste concept were discussed separately and their importance in the
sustainable urbanization process was evaluated. The importance and roles of these concepts in
the sustainable urbanization process are evaluated. This study supports the conclusion that
sustainable urbanization and environment are two concepts that cannot be considered
separately.

Keywords: Urbanization, environment, sustainability

1. GİRİŞ

Tarih boyunca gelişimi ve ilerlemeyi hedef edinmiş insan, artan gereksinimler ve teknolojik
gelişmeler sonucunda daha konforlu ve daha güvenli bir yaşam sürmek için hem kendisini
hem de çevresini sürekli geliştirmiş ve değiştirmiştir. Ancak teknolojik gelişme, olumlu
etkilerin yanı sıra çevre kirliliği ve hammadde kaynaklarının tüketilmesi gibi sorunları da
beraberinde getirmiştir. Kaynakların yanlış kullanılarak tüketilmesi ve çevre kirliği

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

557
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
sorunlarının evrenselliğinin anlaşılmasıyla beraber, tamirinin ve yerine konulmasının bir
sürece bağlı olduğu fark edilmiştir (Atıl, vd., 2005).

Sürdürülebilirlik kavramı, Bruntland raporu ve Rio bildirgesinde, ‘günümüz gereksinimlerini,

gelecek nesillerin gereksinimlerini temin etme olanaklarından ödün vermeksizin karşılamak’
olarak ifade edilmiştir (Yiğitcanlar ve Teriman, 2015). Sürdürülebilirlik Scott Campbell’ a
göre ise; herhangi bir sistemin kendini devam ettirebilmesi için uzun vadede kendini tekrar
tekrar üretimidir. 1996’da, Campbell sürdürülebilir gelişim ve sürdürülebilirliğin üç ana
prensibi arasında ortaya çıkan çatışmaları araştırmıştır. Sürdürülebilirlik üç temel prensibe
dayanıyordu. Bunlar Çevre, Eşitlik ve Ekonomidir. Bunu “Three E’s (Environment, Equality,
Economy)” olarak adlandırmıştır (Campbell, 1996).

Kentler, belli bir alanda yaşayan ve birbirleri ile sürekli etkileşim içinde olan canlılar ve
bunların cansız çevrelerinin bir bütün oluşturduğu kültürel ekosistemlerdir (Atıl vd., 2005).
Kentlerde güvenilir mekan, enerji ve kaynaklarını yerinde, etkin, verimli kullanan topluluklar,
yerel ve kültürel değerlerin gelecek nesillerin hakkını da koruyacak ve yerel ürünler
sisteminin sahip çıkılarak korunması, atık-geri dönüşüm dengesinin benimsenmesi
yaklaşımlarının sürdürülebilir kentleşme gereklerinin yerine getirilmesi için gerçekleştirilmesi
gereken politika ve stratejiler olduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır (Xue vd., 2014; Tuğun
ve Karaman, 2014).

Kentleşmeyi ise, farklı sebeplerle gerçekleşen köyden kente göç, hâlihazırda ki kentlerin
büyüyüp gelişmesi ve köy, kasaba gibi yerleşimlerin büyümesi sonucu kente dönüşmesi vb.
nedenlerle kent sayısının artması olarak tanımlamak mümkündür (Nadaoğlu, 1996).
Kentleşme, gereksinim duyulan cazibe merkezlerinin sayısı ile içinde yaşayanların
sayısındaki artışa bağlı olarak ortaya çıkar (Wirth, 2002).

Bu çalışma kapsamında, öncelikle kentleşme ve kentleşmenin çevresel etkileri incelenmiştir.

Ayrıca sürdürülebilir bir çevre ile kentleşme olgusunun bir arada değerlendirilmesinin
gerekliliği ortaya konmuştur. Bu kapsamda yeşil binalar, ekolojik tasarımlar, sıfır enerji
mimarisi ve sıfır atık kavramı gibi kavramlar ele alınarak sürdürülebilir kentleşme sürecindeki
önemleri değerlendirilmiştir. Bu çalışma sürdürülebilir kentleşme ve çevrenin ayrı
düşünülemeyecek iki kavram olduğu sonucunu desteklemektedir.

2. SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLEŞME

Kentleşme süreci içerisinde kentlileşen insanların doğrudan mobilize olduğu alanlar genel
olarak çevre kavramıyla tanımlanır. Çevre, içinde var olduğumuz yaşam ortamıdır. Çevre
literatüründe anlamları birbirinden farklı olmasına rağmen çevre kavramı ekoloji kavramıyla
yer değişebilmektedir. Çevre kavramı insanoğlunun doğal veya doğal olmayan ortamlar
içerisindeki durumunu ifade ederken; ekoloji, Yunanca üzerinde yaşanılan mekan (oikos) ve
anlama, kavrama (logos) sözcüklerinden meydana gelen ve hayvan ve bitki topluluklarının
çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim olarak kabul edilir. Çevre dünya üzerinde
bulunan su, toprak ve hava gibi doğal yaşam kaynakları ve bu kaynaklarla beslenen bitki,
hayvan ve insan gibi canlıların etkileşimi sonucunda ortaya çıkan faaliyetleri içine alır
(Karabıçak ve Armağan, 2004).
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
558
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Sürdürülebilir kentleşme kavramı ise; kentleşme süreci ile birlikte insanların temel
gereksinimlerini çevreye zarar vermeden karşılaması, kentsel kaynakların efektif kullanımı ve
kentin refah seviyesinin yükseltilmesi ile geliştirilmesidir. Bir diğer şekilde ifade edilmek
istenirse, içinde yaşadığımız kentlerin “sosyo-ekonomik”, “demografik” ve “teknolojik”
gelişmelere ulaşma durumudur (Tosun, 2013).

Bir kentteki sürdürülebilir kentleşme hedefleri ise şunlardır; (Tosun, 2013)

Yaşam kalitesini arttırmak,
Gelişmede seçenekler oluşturmak,
Yoksullukla savaşmak,
İstihdamı arttırmak, temel gıdaya ulaşımı arttırmak,
Temel sağlık gereksinimlerini karşılamak,
Biyolojik çeşitliliğin korumak ve geliştirmek,
Güncel teknolojik gelişmeleri takip etmek,
Planlı nüfus artışını sağlamak,
Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını arttırmak,
Su kaynaklarının korunması ve yönetimini sağlamak,
Riskleri asgari düzeye indirmek olarak belirtilmiştir.

Günümüzde kentin çevresel problemleri başlıca 5 grupta toplanabilir:

Evsel, endüstriyel ve tehlikeli katı-sıvı atıkların ve NO2 ve CO2 gibi gaz
emisyonlarının sebep olduğu, kendini en çok hava ve su kirliliği, asit yağmurları ve
kentlerin çevresinde biriken çöp depolama alanlarıyla gösteren çevresel kirlilik.
Gürültü ve görsel bozulmayla kendini hissettiren, doğal ve kültürel, değerli peyzaj
alanları üzerindeki baskı neticesinde bozulması.
Su ve enerji temini, kanalizasyon ve arıtma yetersizlikleriyle kendini gösteren kentsel
teknik altyapı yetersizlikleri.
Gecekondulaşma, kontrolsüz büyüme ve aşırı yoğunlaşma neticesinde kentsel alanda
toprak erozyonu; yeşil alanların, tarım-topraklarının, otlaklar-meraların ve ormanların
işgali; sulak alanların, yer altı ve yerüstü sularının ve kıyı kaynakların rekreasyonel
baskılar ve aşırı kullanıma maruz kalması gibi durumlarla örneklendirilebilecek doğal
kaynakların tahribatı.
Sürekli artan kentsel ihtiyaçlar ve yükselen standartlar nedeniyle (artan su, enerji ve
rekreasyon ihtiyacı gibi) kentlerin çevresel kaynaklar itibarıyla kendi kendine
yeterliliklerin giderek azalmasıdır (Yıldırım,1993).

Kentlerin sürdürülebilirliğinin sağlanmasında bir takım ilkeler çerçevesinde hareket

edilmelidir. Tunçer (1994)’in yaklaşımıyla, sürdürülebilir bir şehir merkezini belirleyen
başlıca ilkeler şöyle özetlenebilir:

1. Mikroklimatik Verilerin En Etkin Şekilde Kullanılması:

Güneşlenme, rüzgar yönleri, ısı, radyasyon vb. nin planlama, şehirsel tasarım, mimaride etkin
bir şekilde, enerji tasarrufu sağlayacak şekilde kullanımı.
1.1. Enerji ve Maddesel Sakınım: Merkezi iş alanına ulaşmada, iç dolaşımında, merkezi iş
alanlarının aydınlatma/ ısıtma/havalandırma vb. mikroklimatik ortamının (çevre/yapı
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
559
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
ölçeklerinde) tasarlanmasında enerjinin minimum kullanımını sağlayacak düzenlemelerin
yapılması.
1.2. Enerji ve Atıkların Geri Kazanılması: Merkezi iş alanları içinde kullanılan elektrik,
güneş, doğal gaz vb. enerjinin geri dönüşümüne ilişkin teknolojiler, atıkların (katı/sıvı çöp,
katı sıvı biyolojik atıklar vb.) yerinde ayrıştırılması, geri kazanım teknolojilerinin kullanımı.
1.3. Enerji ve Maddesel Kaynakların Geliştirilmesi: Güneş enerjisinin yapılarda ısıtmada,
aydınlatmada kullanımı; bio-mass enerji, elektrik , alkolle çalışan çevre dostu araçların
merkezi iş alanlarında kullanımı; atıkların ısınma/yakıt olarak kullanımı; geri kazandırılabilir
atıkların (kağıt, cam, metaller, kimyasallar vb.) ayrıştırma tesisi kurularak geri kazandırılması,
alanda mevcut yapı stokunun olabildiğince ekonomik ömrü dolana kadar kullanımı, daha
sonra malzemesinden azami yararlanılması vb.
2. Topografik Verilerin En Etkin Şekilde Kullanılması:
Araziden kaynaklanan altyapı, üstyapı sorunlarının minimize edilmesi. Jeolojik yapı ve toprak
kabiliyetinin değerlendirilmesi. Yapı inşaat alanında yer alan verimli toprakların yeşil
alanların içlerine taşınarak değerlendirilmesi.
3. Doğal Kaynakların En Etkin Şekilde Kullanılması :
Günümüzde mevcut bitki örtüsü, akarsu, flora , fauna vb. doğal kaynakların değerlendirilerek
geliştirilmesi. Kişi başına düşen merkezi iş alanları içi yeşil standartlarının olabildiğince
arttırılması,
meydanlar/alanlar/yapı içlerindeki yeşil oranının yüksek tutulması.
3.1. Bitki Örtüsünün Değerlendirilmesi: Varolan bitki örtüsünün planlamada geliştirilerek
kullanımı, yöreye özgü bitki türlerinin araştırılması, parklar, açık, kapalı mekanlarda
kullanımıdır (Atıl, vd., 2005).

Sürdürülebilir kentleşme sürdürülebilir kalkınma ilkelerini karşılayan bir kentleşme sürecini

tanımlar (Roy, 2009). Sürdürülebilir kentleşme çevresel ilkeler temelinde ve kentlerin refahını
sağlama hedefi ile dengeli ekonomik gelişme sağlanmalı, atık-geri dönüşüm döngüsü ile
çevresel değerlerin dikkate alınıp, korunduğu, minimum hava kirliliğine sahip yaklaşımların
benimsenmesi gerekmektedir (Gazibey vd., 2014). Bunların yanı sıra sürdürülebilir kullanımı
güvence altına almak ve sürdürmek için tasarlanmış alternatif tabii kaynaklar oluşturularak
yenilenebilir enerji sisteminin oluşturulması, yerel ve kültürel değerlerin, gelecek nesillerin de
hak ve yararı gözetilecek şekilde düşünülerek yerel ürünler sistemi oluşturulması amacı ile
toplumun değerlerinin güvence altına alınması ve bu amaca yönelik hedefler bağlamında
toplum kimliğine sahip çıkacak stratejilerin gerekliliği de değerlendirilmektedir (Medved,
2016).

2.1. Sürdürülebilirlik prensibindeki çevresel yaklaşımlar

Biyolojik çeşitliliğin korunması, beslenme ve temiz-sağlıklı su bulmanın göz önünde
bulundurulması ile sağlıklı ve güvenilir mekânların oluşturulması (Medved, 2016), üretim ve
tüketimde ekolojik ayak izinin en aza indirgendiği ve sera gazının kontrol altında tutulduğu
yaklaşımların benimsenmesi (Maimaitiyiming, vd., 2014) ve atık-geri dönüşüm döngüsünün
kurularak yeniden kullanım olanaklarının ele alındığı bir sistem kurgusu geliştirilmesi (Liv,
vd., 2014) prensiplerini içerir.

Akgül’e göre sürdürülebilirliğin çevresel boyutunun işlevsellik kazanabilmesi için şu 5 şartın

gerçekleşmesi gerekmektedir; (Akgül, 2010)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
560
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
1. Doğal kaynakların kullanımının en aza indirilmesi,
2. Kullanılan malzemelerin %100 geri dönüşümlü malzemeler olması ya da
yenilenebilen kaynaklardan elde edilmiş olması,
3. Çevresel atıkların geri dönüşümlerinin %100 oranında sağlanması,
4. Enerji kaynaklarının korunması ve kullanılan enerjinin %100 oranında yenilenebilir
enerji ve çevreyi kirletmeyen enerjiden meydana gelmesi,
5. Çevresel gelişmelerde biyoçeşitliliğin korunması ve geliştirilmesinin ön planda
tutulması gerekmektedir.

Sürdürülebilir kentleşme, insan ihtiyaçlarına günümüz kentlerinden daha iyi yanıt veren ve
kent sistemlerinin gelecek nesillerin ihtiyaçlarının karşılanmasını engellemeyecek bir şekilde
geliştirilmesini sağlayan bir süreçtir (Ertürk, 1996). Birey ihtiyaçlarını kentte ararken kentler,
bireye kentlileşmesini sağlayacak fırsat ve imkânları sunabilmelidir (Altuntaş, 2012).

Bir kentteki sürdürülebilir kentleşmenin hedefleri ise şu şekilde tespit edilebilir (Tosun,
2013):
Yaşam kalitesini geliştirmek,
Gelişmede seçenekler oluşturmak,
Yoksulluğa karşı önlem almak,
İstihdam ve beslenme sorunlarını çözmek,
Sağlıkla ilgili temel ihtiyaçları karşılamak,
Biyolojik çeşitliliği korumak ve geliştirmek,
Teknolojik yenilikleri takip etmek,
Nüfus artışını denetim altına almak,
Yenilenebilir enerji kaynakları kullanmak,
Temiz ve güvenilir su kaynakları bulmak,
Riskleri ortadan kaldırmak.

Sürdürülebilirlik ilkesinin çerçevesine uygun olarak, “Kentsel sürdürülebilirlik” yaklaşımının

içermesi gereken konular Wheeler tarafından şu şekilde ele alınmıştır:
1. Büyümenin denetlenmesi ve arazi kullanım planlaması
2. Kentsel tasarım
3. Konut
4. Ulaşım
5. Çevre koruma ve restorasyon
6. Enerji ve malzeme kullanımı
7. Yeşillendirilmiş yapılar
8. Adil ekoloji ve denklik
9. İktisadi gelişim
10. Demografi” (Wheeler, 2004).
Vural ve Ulusoy’a göre kentsel sürdürülebilirlik için aşağıdaki ilkelerin sağlanması önemlidir:
Alan Tasarrufu: Kentlerde dikey yapılanma modelleri tercih edilmelidir.
Doğal Habitat Korunmalıdır: Çayırlar, ağaçlıklar sadece güzellik kaynağı olmayıp başka
birçok fonksiyonu da yerine getirirler. Örneğin: temiz hava deposudurlar, sel baskınlarını
önlerler.
Kentleşme planlı olmalıdır: Kentleşme doğayı gözetecek şekilde planlanmalıdır.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
561
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Su Kaynakları Korunmalıdır: Kentlerde artan su tüketimini azaltıcı fiyat politikaları
kullanılmalıdır.
Motorlu Araç Kullanımı Kontrol Altına Alınmalı: Kentlerde motorlu araçlara bağımlılığı
azaltıcı uygulamalara önem verilmelidir. Böylece enerji tasarrufu, hava kirliliğinde azalma ve
yaşam alanlarında artış sağlanabilir.
Geri Dönüşüm: Atıklar her zaman diğer kullanımlar için geri dönüşüm merkezlerinde
değerlendirilmelidir (Ulusoy ve Vural, 2001).

Sürdürülebilir kent ile ilgili yapılan tanımlamaların bir sentezi yapıldığında üç unsur ön plana
çıkmaktadır. Kentlerde yaşayan insanların, kent ile olan ilişkilerinde, kentin ortak alanlarının
kullanımında ve kamu hizmetlerinin alımında yaşam kalitelerinin arttırılması sorununun
aşılması (I) (Başaran, 2007), kentin bir yerleşim birimi olarak kendi varlığını devam
ettirebilme yetisinin güçlendirilmesi (II) ve kentin çevre değerlerini taşıma kapasitelerinin
üzerinde kullanımı ile kaynakların dönüştürülmelerinde var olan üretim ve tüketim
kalıplarının temelinde sorgulanması gereğidir (III) (Bayram, 2001).

3. SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLEŞME İÇİN ÇEVRESEL GELİŞMELER

3.1 Sıfır Enerji Mimarisi

Sıfır enerji binası, çalışması gereken tüm enerjiyi üretir ve ilave enerji kaynağı gerektirmez.
Sıfır enerji mimarisi adı verilen yeni bir disiplin, sıfır enerji evleri, ofisler, müzeler, doğa
merkezleri ve sınıflar yaratmayı amaçlıyor. Binalar bir elektrik şirketi gibi bir şirketten enerji
çekmeye ihtiyaç duymadığında, binaların enerji tüketimini sıfırladıkları veya şebekeyi
kapattığı söylenir. Basitçe söylemek gerekirse, sıfır enerji mimarisi, ekolojik bilançolarında
sıfıra yükselen binalar oluşturur (Mazluak, 2010).

Sıfır enerji binaları, konum ne olursa olsun, ortak olarak aşağıdaki özelliklerin çoğuna
sahiptir:
Kendine yeterli enerji üretimi,
Pasif enerji sistemlerine vurgu,
Soğutma için stratejik olarak yerleştirilmiş gölge ağaçları,
Sarmaşık ve evin çevresindeki diğer bitkilerden yalıtım için eklenmesi
Güneş ışığı ve ısı yakalamak için güneye bakan pencereler,
Doğal aydınlatma için çatı pencereleri,
Açık pencerelerden ve çatı pencerelerinden çapraz havalandırma içermeleri.

3.2 Sürdürülebilirlik Kapsamında Yeşil Binalar

Bugün sürdürülebilir, ekolojik, çevre dostu vb. pek çok isim altında karşımıza çıkan yeşil
binalar, yapının arazi seçiminden başlayarak yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendirilerek,
bütüncül bir anlayışla, sosyal ve çevresel sorumluluk anlayışıyla tasarlanan, iklim verilerine
ve o yere özgü koşullara uygun, ihtiyacı kadar tüketen, yenilenebilir enerji kaynaklarına
yönelmiş, doğal ve atık üretmeyen malzemelerin kullanıldığı, ekosistemlere duyarlı ve
sürdürülebilir yapılar olarak tanımlanmaktadırlar (Sur, 2012).

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

562
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Yeşil yapılar doğal ışık ve iyi bir iç mekan hava kalitesiyle kullanıcıların sağlığını ve
üretkenliğini korur ve geliştirirken, yapım ve kullanım sırasında doğal kaynakların tüketimine
duyarlı olup, çevre kirliliğine neden olmayan, yıkımından sonra diğer yapılar için kaynak
oluşturan ya da çevreye zarar vermeden doğadaki yerine geri dönen yapılardır (Sev, 2009).

Yeşil bina terimi daha çok bir etiketleme olarak kullanılmakta, sürdürülebilir bina kavramı ise
daha geniş kapsamlı ifade edilmektedir. Yeşil bina kavramı özellikle sertifikalandırma
sistemleri ile özdeşleşmiş bir terim haline gelmiştir ve çoğu zaman enerji etkin bina ya da
yüksek performanslı bina kavramları ile aynı anlamda kullanılmaktadır (Çelik, 2009)

Sertifika sistemleri, genel ve geçerli ölçme standartları oluşturarak yeşil binayı tanımlamak,
bütünsel bir bina tasarım yöntemi geliştirmek, yapı sektöründe çevresel liderlik tanımak, yeşil
rekabeti teşvik etmek, yeşil binanın yararları konusunda tüketici bilincini arttırarak bina
pazarını dönüştürmeyi amaçlamaktadır (Şimşek, 2012).

3.3 Ekolojik Tasarımlar

Özellikle son dönemde kentlerde ekolojik yaklaşımla yeni yaşam çevrelerinde, yaşam
biçiminin doğayla uyumu aranmaya başlanmıştır. Doğanın ve doğal kaynakların korunması
kaygısıyla ortaya çıkan bu olgu beraberinde kentsel yaşam kalitesinin iyileştirilmesini de
gündeme getirmiştir. Bu bağlamda son yıllarda planlama ve tasarımda insan yaşamının tüm
yönlerini dikkate alan, belli bir yaşam konforu sunan, mekan kalitesini geliştirmeyi ve kimlik
kazandırmayı hedefleyen yeni bir anlayış egemen olmuştur. Ekolojik yaklaşımlı çözümlere
kavuşturulmuş kentsel yerleşmelerde, kent insanını daha iyi koşullarda, aşırı derecede
tüketmeden yaşamaya ve yaşatmaya yönlendiren, daha az motorlu araç kullanımı, çevre
duyarlı taşıma sistemi, daha çok kamu mekanı ve açık-yeşil alan sağlanması gibi yaklaşımlar
kabul görmeye başlamıştır (Erdoğan ve Aklanoğlu, 2011).

Ekolojik kentleşme yaklaşımını ön plana çıkan ilkeler şunlardır: kentler doğal dünyanın bir
parçasıdır; kentler yaşam alanlarıdır; kentler ekosistemlerdir; kentsel ekosistem, dinamik bir
yapıya sahiptir; her kentin derin ve kalıcı bir içeriği vardır; kentsel tasarım, insanların doğaya
adaptasyonunda bir araçtır. Bu temel önermeler kentlerin tasarımında ekolojik yaklaşım
ilkelerini üretmektedir (Tosun, 2017).

Ekolojik kent yaklaşımının hedeflerini ise şu şekilde özetlemek mümkündür

✓ Kentlerin çevresel sistem üzerindeki olumsuz etkisinin azaltılması,
✓Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı,
✓ Cadde-sokak düzenini, bina tasarımı hava akımlarını kesmeyecek şekilde tasarlanması,
✓ En düşük düzeyde atık üretimi,
✓ Sıfır karbon ilkesini hayata geçirilmesi,
✓ Çok yoğun bir ağaçlandırma ve yeşil koridorlarla tüm kentin bir orman gibi olmasının
sağlanması,
✓ Geri dönüşümlü malzeme kullanımı,
✓ Ekolojik ayak izinin en aza indirgenmesi şeklindedir (Çetinkaya 2013).

3.4 Sıfır Atık Kavramı

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
563
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Atık yönetim sistemleri tarihsel gelişim içerisinde ele alındığında, Sıfır Atık yaklaşımı,
sürdürülebilir atık yönetimi konusundaki en yeni anlayıştır. Atık yönetim sisteminin tarihsel
gelişimi Tablo 1’de verilmiştir.

Tablo 1: Atık Yönetim Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi (Gül, 2020)

Sıfır atık yaklaşımında da hiç atık oluşmaması, öncelikli hedef olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bunun için yapılması gereken ise henüz üretim aşamasında atık miktarının azaltılmasıdır.
Atıkların kaynağında oluşmasından nihai bertarafına kadar geçen sürede etkin bir atık
yönetimi sağlanması, ideal atık yönetim hiyerarşisinin uygulanabilmesine bağlıdır Atık
yönetim hiyerarşisi Şekil 1’de verilmiştir (URL 1).

Şekil 1: Atık Yönetim Hiyerarşisi (URL 1)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

564
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Sıfır Atık Projesi, 2017 yılında yapılan bir tanıtımla Türkiye’de ilk kez duyurulmuş,
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde ve Çevre ve Şehircilik Başkanlığı öncülüğünde tanıtımı
yapılmıştır. 2017 yılında yapılan tanıtıma müteakip, 2018 yılı Ekim ayında Sıfır Atık
Yönetmelik Taslağı görüşe açılmış, Kasım ayına kadar ilgililerden görüş bildirilmesi talep
edilmiştir. Yapılan çalışmalar akabinde, 12 Temmuz 2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmî
Gazete’de Sıfır Atık Yönetmeliği yayınlanmıştır.

Sonuçlar

Kentler ekolojik olarak planlanırsa, dünyada hızla artan nüfus için sürdürülebilir yaşamın
anahtarı ve kaynağı haline gelebilirler. Sürdürülebilir ve yaşanabilir bir kent için;
✓ Enerjinin verimli kullanıldığı binalar tasarlanmalıdır.
✓ Toplu taşıma kullanımın miktarları yükseltilmelidir.
✓ Açık yeşil alan miktarı arttırılmalıdır.
✓ Kentleri oturma, ticaret ve sanayi bölgelerine ayırmak yerine bütünleşik çalışma ve yaşama
alanlarının bir arada olduğu çevreler düzenlenmelidir (Gökalp ve Yazgan 2013).
✓ Sıfır atık planlaması kapsamında geri dönüşüm, yeniden kullanım kavramları geliştirilerek
uygulanmalı.
✓ Yeşil bina, ekolojik tasarım kavramları artık kentleşme kültürünün bir parçası olmalı.

Kaynaklar
Akgül, U. (2010). Sürdürülebilir Kalkınma: Uygulamalı Antropolojinin Eylem Alanı. Ankara
Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi. 24, 133-164.
Atıl, A., Gülgün, B., Yörük, İ. (2005). Sürdürülebilir kentler ve peyzaj mimarlığı. Ege
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(2), 215-226.
Altuntaş A. (2012), Sürdürülebilir Toplumlar ve Metropollerin Baskılarından Kurtulmak İçin
Alternatif Bir Yol: Sürdürülebilir Kentler, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 9 (17), 135-148.
Başaran, İ. (2007). Sağlık kentler kavramının gelişiminde sağlıklı kentler projesi. Dokuz Eylül
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (3), 207- 229.
Bayram, F. (2001). Sürdürülebilir kentsel gelişme: araçlar, yaklaşımlar ve Türkiye. İçinde
Cevat Geray’a Armağan: 251 - 265. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları.
Campbell, Scott. (1996). Green Cities, Growing Cities, Just Cities? Urban Planning and the
Contradictions of Sustainable Development. Journal of the American Planning
Association. 62(3), 296-311.
Çelik, E. (2009). Yeşil Bina Sertifika Sistemlerinin İncelenmesi Türkiye‟de
Uygulanabilirliklerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik
Üniversitesi, İstanbul.
Çetinkaya, Ç. (2013). “Eko-Kentler: Kent ve Doğa İlişkisinde Yeni Bir Sistem Tasarımı”.
Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 6(1): 12- 16.
Erdoğan, F. Aklanoğlu E. (2011). Sille (Konya) Yerleşiminin Sürdürülebilirliği için Ekolojik
Tasarım Önerileri." Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 8(2), 119-131.
Ertürk, H. (1996), Sürdürülebilir Kentler, Yeni Türkiye, Habitat II Özel Sayısı 2 (8), 174-178,
Ankara: Yeni Türkiye Medya Hizmetleri.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
565
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Gazibey, Y. Keser, A. Gökmen, Y. (2014). Türkiye’de illerin sürdürülebilirlik boyutları
açısından değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(3), 511 – 541.
Gökalp, Duran ve Yazgan, Murat Ertuğrul (2013). “Kentsel Tasarımda Kent Ekolojisi”. Türk
Bilimsel Derlemeler Dergisi. 6 (1): 28- 31.
Gül, M. (2020). Türkiye’de Atık Yönetimi ve Sıfır Atık Projesinin Değerlendirilmesi: Ankara
Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Karabük.
Karabıçak, M. ve Armağan, R. (2004), Çevre Sorunlarının Ortaya Çıkış Süreci,
Çevre Yönetiminin Temelleri ve Ekonomik Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF
Dergisi, 9 (2), 203-228.
Liv, H., Zhou, G., Wennersten, R., Frostell, B. (2014). Analysis of sustainable urban
development approaches in China.
Maimaitiyiming, M., Ghulam, A., Tiyip, T., Pla, F., Latorre Carmona, P., Halik, U., Sawut,
M., Caetano, M. (2014). Effects of green space spatial pattern on land surface
temperature: Implications for sustainable urban planning and climate change
adaptation. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 89, 59-66.
Maczulak, A. E. (2010). Environmental Engineering: Designing a Sustainable Future (Vol. 4).
Infobase Publishing.
Medved, P. (2016). A contribution to the structural model of autonomous sustainable
neighbourhoods: new socio-economical basis for sustainable urban planning. Journal of
cleaner production, 120, 21-30.
Nadaoğlu, H. (1996). Mahalli İdarelerin Yeniden Yapılandırılması: Yerel Yönetim Reformu.
İstanbul: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yayınları.
Roy, M. (2009). Planning for sustainable urbanization in fast growing cities: Mitigation and
adaptation issues addressed in Dhaka, Bangladesh, Habitat International, 33 (3) (2009),
pp. 276-286.
Sev, A. (2009). Sürdürülebilir Mimarlık, Yem Yayın, İstanbul.
Sur, H., 2012, Çevre Dostu Yeşil Binalar, Yeşil Binalar Referans Rehberi 2012, İstanbul.
Şimşek, E., P., 2012, Sürdürülebilirlik Bağlamında Yeşil Bina Olma Kriterleri “Kağıthane
Ofispark Projesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
Tosun, E.K. (2013). Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Sürecinde Kompakt Kent Modelinin
Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15(1), 120-130.
Tosun, E.K. (2013); “Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Sürecinde Kompakt Kent Modelinin
Analizi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Celal Bayar Üniversitesi İİBF. Dergisi, Cilt: 20, Sayı:
1.
Tosun, E.K. (2017). Sürdürülebilirlik Bağlamında Ekolojik Kent Söylemi. Bolu Abant İzzet
Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 169-189.
Tunçer, M. 1994. Şehir Merkezler Planlamasına Ekolojik Yaklaşım 5. Kentsel Tasarım ve
Uygulamalar Sempozyumu Bildirileri, Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Tuğun, Ö., & Karaman, A. (2014). Çekirdek Köylerin Eko Turizme Kazandırılması İçin
Sürdürülebilirlik Kavramı Çerçevesinde Bir Model. Megaron, 9(4).
Ulusoy, Ahmet, Tarık Vural. (2001). “Kentleşmenin Sosyo Ekonomik Etkileri”, Belediye
Dergisi, Cilt:7, Sayı:12, Ankara, 9-20.
Yigitcanlar, T., & Teriman, S. (2015). Rethinking sustainable urban development: towards an
integrated planning and development process. International Journal of Environmental
Science and Technology, 12(1), 341-352.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
566
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Xue, D., Huang, G., Guan, J., & Lin, J. (2014). Changing concepts of city and urban planning
practices in Guangzhou (1949–2010): An approach to sustainable urban
development. Chinese geographical science, 24(5), 607-619.
Wheeler, Stephen. (2004). Planning for Sustainability: Toward Livable, Equitable, and
Ecological Communities. Londra ve New York: Routledge
WİRTH, L. (2002), Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme, (Der. ve Çev: Ayten Alkan ve
Bülent Duru), 20. Yüzyıl Kenti (77-106), Ankara: İmge Yayınevi.
URL 1:
https://webdosya.csb.gov.tr/db/sifiratik/menu/sifir_atik_uygulama_rehberi_20180122121032.
pdf

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

567
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DETERMINING THE EFFECTS OF DIFFERENT CORE CUTTING

CONFIGURATIONS ON THE FLEXURAL BEHAVIOR OF SANDWICH
COMPOSITES BY USING FINITE ELEMENT METHOD

Fatih Balıkoğlu
Tayfur Kerem Demircioğlu
Balikesir University
Ege Anıl Diler
Ege University
Akın Atas
The University of Manchester

Abstract
In sandwich structures for applications such as the aerospace, marine and wind industries,
polymer foams are often used as core materials. Polymer foams are available with different
core cut configurations including grooves and perforations to provide the formativeness and
better resin flow during infusion methods. In particular, due to the curvature and geometrical
complexity of many applications such as hull, decks and wind turbine shell structures, grid-
scored foams are used. In this research, the flexural behavior of the sandwich beams
comprising E-glass/vinyl ester face sheets and grid-scored PVC foam was numerically
investigated using ANSYS software taking into account the combined effect of orthotropic
linear elasticity of the skin and the isotropic hardening plasticity model representing the foam
core behavior. In order to define the elasto-plastic response of the constituent’s materials,
static mechanical tensile, compression and shear tests were performed on the face sheets,
while compression tests were carried out on the foam core material. The sandwich beams with
saw-cut, knife-cut and flexi-cut grid-scored foams were also modeled to numerically
determine their load-bearing capacities. From the numerical results it was observed that the
flexi-cut foam cored beams experienced the highest initial bending stiffness and carried
higher loads among other core cuts. Despite the fact that saw-cut models have more resin-rich
regions than flexi-cut models, flexi-cut models can prevent crack failure propagation due to
their irregular distribution of plastic strains. The resins-free regions in saw-cut and flexi-cut
foams increased the plastic deformability, on the other hand, generated regions suitable for
crack growth formation. The resin-rich channels increased the stiffness of the sandwich
beams.

Keywords: Sandwich composite, grid-scored PVC foam, flexural behavior, finite element
analysis

INTRODUCTION
The grid-scored foams are used for the production of large, three-dimensional and curved
parts such as hull and deck, wind turbine blades. The grid-scored foams can take the shape of
curved molds and facilitate resin flow in infusion production methods. These foams can be cut
into block pattern in desired sizes and with different slit width. There are few studies
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
568
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
examining the mechanical behavior of the grid-scored foamed sandwich beams because they
are products manufactured for specific applications1-7. Fathi et al. 1compared the four point
bending performance of sandwich beams containing balsa (94 kg/m3), Polyurethane (PU),
Polyethylene Terephthalate (PET) and Polyvinyl Chloride (PVC) foams with glass fiber
reinforced face sheet and different core structures. Saw-cut, knife-cut and flexi-cut PVC (60
kg/m3), PET (kg/m3) and PU (90 kg/m3) foams were used as core materials. Balsa cored
sandwich beams showed higher stiffness in bending tests compared to other samples
containing foam cores. Samples containing PVC and PU foams, on the other hand, had more
deflection and showed lower failure loads. Failure loads and stiffness (bending and shear)
values of sandwich composites with grid-scored foams increased; however, it has been
reported that their toughness values decreased and they were collapsed with less deflection.
For instance, flexi-cut increased the shear strength of PVC by a factor of 37% It has been
reported that cutting operations also affect the failure modes of sandwich composites. Similar
damage was observed in beams containing rigid and knife-cut PVC cores, core shear and
debonding failures were observed. Damage progression varied in flexi-cut and saw-cut PVC
foams. The cracks between the face sheet-foam interfaces can grow easily in the saw-cut PVC
foam material; however, it was observed that these cracks were shorter and discontinuous
compared to rigid and knife-cut foams. In flexi-cut foam, when the cracks encountered with
the lower and upper grooves in the foam, they were directed to the inner part of the foam.
This mechanism caused the cracks to stay short and the delamination damage delayed.
Laustsen et al. 2-4 investigated the failure behavior of grid-scored foamed sandwich
composites under multi-axis static loads. Thus, loading similar to the stresses produced in the
outer shell and shear web sections of the wind turbine blades was achieved. It was
emphasized that the grid-scored foam sandwich composite shell structure is more sensitive to
biaxial compression loads.
The effect of grid-scored foams with different cutting configurations on the mechanical
properties of the sandwich components is of high technical importance for the growing wind
and marine industries. The use of different foam cutting pattern is important in terms of
design and process optimization as well as weight and costs. In this study, the effect of grid-
scored foams with different cuts on the flexural properties of sandwich beams was
investigated. Therefore, saw-cut, knife-cut and flexi-cut foams were used as core material.
The three-dimensional finite element models of sandwich beams with saw-cut, knife-cut and
flexi-cut foams have been developed in order to determine the three-point and four-point
bending load bearing capabilities.

FINITE ELEMENT ANALYSIS

Finite element analysis of sandwich beams was conducted using ANSYS 16.0 software8. The
debonding failure between face sheet and foam core materials was not investigated in the
analyses, so the perfectly bonded contact relationship between foam and face sheets was
given9-11 . Due to symmetrical boundary conditions, only one quarter of the sandwich beam
was modeled, as shown in Figure 1, in order to reduce the computational cost. The symmetry
face is given in X and Y directions. The quarter model was meshed with 20-noded Hex-20
hexahedron solid elements. This structural solid element is defined by 20 nodes having three
degrees of freedom per node: translations in the nodal x, y and z directions. The beam
dimensions used in the analysis were modeled as 2409030, 3609030 and 5409030
mm, respectively. The mechanical properties of PVC foams and resins were obtained from the
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
569
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
product catalogs12, 13. Mechanical properties of the face sheets are given in Table 1. No-
separation contact relationship was given between the loading pin/top face sheet, and the
support/bottom face sheet. For the steel loading pin, all degrees of freedom (except for the
displacement along Z direction for load application) were constrained, while the support was
fully constrained. Face sheet laminates were modeled using linear orthotropic and PVC foam
core using multi-linear isotropic hardening material model5, 14-16. Post-yield plastic stress–
strain data of the foam core was obtained from uniaxial compression tests. For validation
purposes, compression and bending tests were conducted in accordance with the ASTM
standards17, 18. Figure 2 (a) and (b) shows that the FEA and the experimental results are in a
reasonable agreement in elastic and post yield regions. The likely reason for the deviation in
the curves is the ideal foam behavior assumption of the FEA where the effects of both
material and geometrical imperfections were ignored. In the sample abbreviations, 3PB and
4PB: represent the three-point and four-point bending test typology, and the numbers 180,
300, 450 represent the span lengths. Four types of grid-scored foams available by Airex AG
were modeled as core materials: rigid, knife-cut, saw-cut, and flexi-cut types with
30 mm30mm bloc pattern. Knife cut has a slit width of 0.2mm and the blocks are cut across
the entire thickness. Saw cut, has a slit width of 1.5 mm and similar to knife cut the blocks are
cut almost through all the thickness. The flexi-cut foam is an asymmetric double cut and has a
slit width of 0.7 mm. The slit depth on one side is 85% through the thickness and on the other
side 20% through the thickness. The foam thickness was 25 mm, the face sheet thickness was
2.5 mm and the total thickness of the sandwich beams was 30 mm. The face sheet thickness,
total thickness and width of all beams were kept constant for finite element models.

Figure 1. A quarter model of sandwich beam for finite element analysis.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

570
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 1. The mechanical properties of the face sheet material ([0/90] 2s E-glass/vinyl ester).
Test Standard Properties Warp Weft
Modulus (GPa) 22.5 22.8
Strength (MPa) 332 464
Tensile ISO 527-119 Maximum strain (%) 1.89 2.61
v12 0.24
Poisson ratio
v21 0.24
Modulus (GPa) 32.7 33.4
Compression ASTM D664120 Strength (MPa) 176 226
Maximum strain (%) 1.13 1.97
Modulus (GPa) 4.14
Shear ASTM D707821
Strength (MPa) 52.9

Figure 2. Experimental and numerical load–displacement graphs of the rigid foam under: (a)
bending and (b) compression loading.

RESULTS AND DISCUSSION

The number of elements and the mesh quality of the three-dimensional finite element models
are presented for different spans in Figures 3-4.The minimum element size for knife-cut, saw-
cut and flexi-cut specimens were 0.2 mm, 1.5 mm and 0.7 mm, respectively. The minimum
element size is based on slit widths. For this reason, the number of elements in all span
lengths was found to be the highest for knife-cut samples. It can be seen in Figure 4, the mesh
quality is above 95%.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

571
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 3. The number of elements of three-dimensional finite element models of sandwich

beams, (a) 3PB-180 mm, (b) 3PB-300 mm, (c) 3PB-450 mm, and (d) 4PB-450 mm.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

572
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 4. The mesh quality of three-dimensional finite element models of sandwich beams
with different cutting configurations.

The experimental and numerical results of the samples containing saw-cut and rigid foam
were compared in our previous studies and consistent results were obtained in the elastic and
plastic regions6. Based on these data, predicted initial bending stiffness and maximum loads
of saw-cut, knife cut and flexi-cut structures were compared in Figs. 5 and 6, respectively.
Predicted maximum loads were obtained by giving equal displacement inputs in the finite
element analysis. As expected, the predicted maximum loads and initial bending stiffness
values of the beams decreased with the increase of the span lengths. As the reason for the
increase in bending performance, it can be said that the resin filled cuts cause a significant
increase in the bending and shear stiffness values of the beams1. It was observed in numerical
results that the flexi-cut foam structure had the highest bending stiffness value and carried
more load. As seen in Fig. 7, the presence of resin-free region in sandwich beams with saw-
cut foam caused high plastic strain values. Such resin-free locations allow the deformation of
the foam core under shear. Thus, the strain condition in the core becomes non-uniform with
higher strains close to one side of the saw-cut and flexi-cut foams. In addition, in the
specimens with flexi-cut foam, shear cracks are localized near the resin-free regions and
gradually prevented by resin-filled cuts both on the sub-interface and within the foam core.
The lowest plastic strain value was seen in the knife-cut foam beams.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

573
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 5. Predicted initial bending stiffness values of the sandwich beams, (a) Saw-cut, (b)
Knife-cut, (c) Flexi-cut, (d) Saw-cut, knife-cut, flexi-cut samples for 3PB , 180 mm span, (e)
Saw-cut, knife-cut, flexi-cut samples for 3PB , 300 mm span, and (f) Saw-cut, knife-cut, flexi-
cut samples for 3PB, 4PB, 450 mm span.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

574
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Figure 6. Predicted maximum loads of the sandwich beams, (a) Saw-cut, (b) Knife-cut, (c)
Flexi-cut, (d) Saw-cut, knife-cut, flexi-cut samples for 3PB , 180 mm span, (e) Saw-cut,
knife-cut, flexi-cut samples for 3PB , 300 mm span, and (f) Saw-cut, knife-cut, flexi-cut
samples for 3PB, 4PB, 450 mm span.

Figure 7. Equivalent plastic strain values of sandwich beans under 3PB loading at 300 mm
span, (a) Knife-cut, (b) Saw-cut, and (c) Flexi-cut foams.

CONCLUSIONS
In this study, the flexural behavior of the sandwich beams comprising E-glass/vinyl ester face
sheets and grid-scored PVC foam was numerically investigated using ANSYS software taking
into account the combined effect of orthotropic linear elasticity of the skin and the isotropic

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

575
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
hardening plasticity model representing the foam core behavior. The following results were
obtained:
• The increase in span length reduced the maximum load,and the stiffness of the beams.
• It is clearly seen that the resins-free regions increased the plastic deformability, on the
other hand, generated regions suitable for crack growth formation.The resin-rich
regions increased the stiffness of the beams.
• Despite the fact that saw-cut models have more resin-rich regions than flexi-cut
models, flexi-cut models can prevent crack failure propagation due to their irregular
distribution of plastic strains.
• Flexi-cut models have the highest stiffness and strength among other cutting forms of
foam cores.
• In future study, it is aimed to compare the numerical results obtained from this study
with experimental results.

REFERENCES
1. Fathi A, Wolff-Fabris F, Altstädt V, et al. An investigation on the flexural properties of
balsa and polymer foam core sandwich structures: Influence of core type and contour
finishing options. J Sandw Struct Mater 2013; 15: 487-508.
2. Laustsen S, Lund E, Kühlmeier L, et al. Failure behaviour of grid-scored foam cored
composite sandwich panels for wind turbine blades subjected to realistic multiaxial
loading conditions. J Sandw Struct Mater 2014; 16: 481-510.
3. Laustsen S, Lund E, Kühlmeier L, et al. Development of a High‐fidelity Experimental
Substructure Test Rig for Grid‐scored Sandwich Panels in Wind Turbine Blades. Strain
2014; 50: 111-131.
4. Laustsen S, Thomsen OT, Lund E, et al. Analysis of Grid-Scored Sandwich Structures of
Different Curvatures and Grid Sizes For Wind Turbine Blades. In: ECCM15-15Th
European Conference On Composite Materials, Venice, Italy, 24-28 June 2012 2012.
5. Balikoğlu F, Demircioğlu TK, İnal O, et al. FEM Analysis of Flexural Behavior of
Grooved Perforated and Web Foamed Marine Sandwich Composite Beams Effects of
Core Machining Configuration. In: 21st International Conference on Composite
Structures (eds Ferreira AJM, Tornabene F, Fantuzzi N, et al.), Bologna/Italy, 2018, p.10.
6. Balıkoğlu F, Arslan N, Demircioğlu T, et al. Improving four-point bending performance
of marine composite sandwich beams by core modification. J Compos Mater 2020; 54:
1049-1066.
7. Laustsen S, Lund E, Thomsen OT, et al. Experimental characterisation of the progresive
failure of grid-scored sandwich structures in wind turbine blades. In: 19th International
Conference on Composite Materials, ICCM 2013 2013.
8. Workbench A. Release 16.0, ANSYS. Inc, Canonsburg, USA 2015.
9. Mohamed M, Anandan S, Huo Z, et al. Manufacturing and characterization of
polyurethane based sandwich composite structures. Compos Struct 2015; 123: 169-179.
10. Sharaf T and Fam A. Numerical modelling of sandwich panels with soft core and
different rib configurations. J Reinf Plast Comp 2012; 31: 771-784.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

576
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
11. Tuwair H, Hopkins M, Volz J, et al. Evaluation of sandwich panels with various
polyurethane foam-cores and ribs. Compos Part B-Eng 2015; 79: 262-276.
12. Data sheet for cured Polives 702 Bisphenol-A epoxy Vinylester Resin,
http://www.plasto.com.tr/files/upload/files/POLIVES%20702.pdf (accessed 26.11.2018
2018).
13. Datasheet for Airex C70 PVC Foam, http://www.airexbaltekbanova.com/airex-c70-pvc-
foam.html (accessed 15.01.2018 2018).
14. Balıkoğlu F, Yıldız M, Demircioğlu TK, et al. Compressive and flexural behaviour of pin
reinforced marine composite sandwich beams. In: IV International Ege Composite
Materials Symposium (KOMPEGE 2018) (ed İPEK R), İzmir/Turkey, 2018, pp.272-285.
15. Demircioğlu TK, Balikoğlu F, İnal O, et al. Flexural Behaviour of Balanced and
Unbalanced Marine Sandwich Beams with Different Span to Depth Ratios:Experimental
and Numerical Study. In: 21st International Conference on Composite Structures (eds
Ferreira AJM, Tornabene F, Fantuzzi N, et al.), Bologna/Italy, 2018, p.11.
16. Ramanan L. Simulation of non-linear analysis in ANSYS. In: ANSYS India Users
Conference 2006.
17. ASTM C393 / C393M-16, Standard Test Method for Core Shear Properties of Sandwich
Constructions by Beam Flexure.
18. ASTM C365 / C365M-05, Standard Test Method for Flatwise Compressive Properties of
Sandwich Cores.
19. Plastics – ISO 527-1-determination of tensile properties – part 1: General principles.
20. ASTM D6641 / D6641M, Standard Test Method for Compressive Properties of Polymer
Matrix Composite Materials Using a Combined Loading Compression (CLC) Test
Fixture.
21. D7078 / D7078M, Standard Test Method for Shear Properties of Composite Materials by
V-Notched Rail Shear Method.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

577
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DESIGN AND THERMAL ANALYSIS OF LED DOWNLIGHT HEAT SINK

Seyfi ŞEVİK
ORCID NO: 0000-0003-4063-0456
Özgür ÖZDİLLİ
ORCID NO: 0000-0002-9861-4793
Hitit University

Abstract
The use of LED downlights is increasing rapidly. While these products are designed, their
visuality, usage, price, and performance are taken into consideration. This work aims to
develop a heatsink for a light-emitting diode (LED) downlight to replace a conventional light.
In this study, four different aluminum finned heat sinks that dissipate heat have been designed
to be used indoors, such as home, office, hotel, hospital, store, and showcase, and the effects
of the reflector and concave geometric factors were analyzed numerically. Designed products
are a deep heatsink with reflector, a deep heatsink without reflector, a shallow heatsink with
reflector, and a shallow heatsink without the reflector. For 10W heat power, the maximum
junction temperatures of the designs were 57.42 °C, 53.18 °C, 56.97 °C, 55.08 °C,
respectively. Generally, LED downlights need an additional apparatus to reflect the light, such
as an aluminum-coated, metalized, or glass-coated polycarbonate/plastic reflector. The effects
of the geometric factors of the reflector and concave were analyzed. Adding a reflector for
shallow and deep design, although there is a temperature increase of 1.89-4.24 °C (while
maintaining the mass of the design), this additional object was eliminated with a new design
due to the superior geometric characteristics.

Keywords: LED downlight heat sink, numeric analysis, thermal analysis, concave geometry,
reflector

1. INTRODUCTION
A light-emitting diode (LED) downlight lamps are beginning to replace conventional
downlight lamps. When designing LED ceiling lights, their visuality, usage, price, and
performance are taken into consideration. A study by Ton et al. (2008) demonstrated that the
LED downlight product consumed 12 W, reducing energy consumption by 82% compared to
a 65W incandescent reflector lamp and by 84% compared to a 75W halogen reflector lamp.
Of course, cooling is critical here. Heat sinks are used for LED cooling, and natural or forced
conditions are applied.
Radial heat sinks are used in most LED downlight cooling systems. With the use of high-
power LEDs in ceiling lighting, the amount of heat produced increased; Hence, heat sinks
became more extensive and heavier, increasing the cost of production (Park et al., 2015).
Many studies have been done on heat sinks such as optimum design (Yu et al. 2011; Jang
2012; Özdilli and Şevik, 2020), orientation effect (Elenbaas, 1942; Sparrow and Vemuri,
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
578
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
1986; Jang et al., 2014), and thermal performance (Costa and Lopes, 2014). Kim et al. (2013)
conducted an experimental study on the effects of plate height, plate number, and cylinder
temperature and suggested a Nu number correlation. Lee et al. (2018) recommended the use
of horizontal cylinders with triangular fins in electronic cooling. Cooling performance can be
increased by changing the heatsink geometry, but this performance increase is limited in
natural conditions. Hsu and Huang (2017) analyzed heat sink design's thermal performance
for a compact LED downlight. They measured the LED junction temperature as 121.7 °C,
which is relatively high, but they noted that the current LED was a temperature lower than the
maximum temperature of 135 °C.
Four different designs (Cylindrical-concave, cylindrical-convex, cylindrical-wave, and
cylindrical-wave) have been implemented to increase LEDs' performance and operate them at
safe temperatures by Özdilli and Şevik (2020). A linear heat sink that can be hung from the
ceiling was designed by Şevik et al. (2020). A standard housing without fin and a thin housing
with inner fin and a thin housing with inner+outer fin were tested at five different ambient
temperatures (20, 25, 30, 35, and 40 °C) to cool the PCB with 70 mid-power LEDs. Although
the housing mass was reduced by 54% in their work, the performance improvement was
achieved. Also, they stated that the junction temperature of the LED array was significantly
affected by the ambient temperature.
Optical elements that direct the light to the surface which desired to illuminate and also gather
light, and increase the density is called a reflector. Reflective material uses inside the reflector
to shape the light. Reflectors are usually made of glass and metal, or plastic material that is
coated with metals such as aluminum to achieve reflective properties. The reflectivity of the
internal surface, which distributes the light accurately, is very significant for the light fixture's
efficiency. As in the work of Alexandersen et al. (2015), the motivation of this study is the
design of thermally efficient and visually pleasing fixtures for LED downlight lamps.
Therefore, this work aims to develop a heatsink for a LED downlight to replace a
conventional light. In this context, four different aluminum finned heat sinks were designed,
and their thermal distributions were studied numerically.

2. MATERIAL AND METHOD

Structural optimization techniques are generally applied to the design of heat sinks or LED
cooling. However, it is difficult to measure the internal heat dissipation accurately in LED
devices by the experimental method because LED devices are small, and their layered inner
structures are very complicated. However, internal temperature distributions can be easily
estimated using finite element analysis. Cross-sections of designed models are given in Fig. 1.
The reflector and non-reflector versions of the deep and shallow models were also designed.
Thus, the reflector model can be mounted directly to the ceiling, while other models can be
used for different purposes in various places. Fig. 2 shows an example of the ceiling
application of the reflector model.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

579
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Deep heatsink with Deep heatsink Shallow heatsink Shallow heatsink

reflector without reflector with reflector without reflector
Fig. 1. Cross-sections of models.

Fig. 2. Application of heatsink with reflector.

2.1. Numerical Analysis

Numerical analysis has become crucial in production processes to decrease the cost of trials
and decide quickly according to the required parameters. For this reason, this study was
focused on the finned cylindrical heat sinks for downlight type lighting. Models were
performed with the help of the SolidWorks Flow Simulation program. The working steps are
given below;
• Heat sink geometries were drawn in the 'Geometry' section of the SolidWorks software.
• The mesh structures of the models have been created.
• Simulation boundary conditions were established by following the necessary steps in the
relevant program.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
580
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
• In the Flow Simulation module, a 10 W heat source was located on the geometries, and then
the simulation was run.
Flow simulation uses Navier-Stokes equations with mass, momentum, and energy
conservation laws and solves management equations using the cubic Cartesian coordinate
system.
Continuity equation:
∇(𝜌𝑉 ⃗)=0 (1)
Momentum equations are:
∇(𝜌𝑢𝑉 ⃗ ) = − 𝜕𝑝 + 𝜇∇2 𝑢 (2)
𝜕𝑥
⃗ ) = − 𝜕𝑝 + 𝜇∇2 𝑣
∇(𝜌𝑣𝑉 (3)
𝜕𝑦
∇(𝜌𝑤𝑉 ⃗ ) = − 𝜕𝑝 + 𝜇∇2 𝑢 − 𝜌𝑔 (4)
𝜕𝑧
Energy equation is:
∇(𝜌𝑉⃗ 𝑇) = − 𝑘 + ∇2 𝑇 + 𝑆 (5)
𝑐𝑝
∇2 𝑇 = 0 (6)
Fourier's heat conduction law;

(7)
Here, k; represents thermal conductivity (W/Km), 𝑞̇ ; internal heat generation (W/m3), ;
material density (kg/m3), 𝑐𝑝 ; the heat capacity of the material (J/KgK), T; temperature and t;
time. Fourier's law for dimensional flux is:

(8)
where, 𝑞𝑥 ; the heat flux in the x-direction (W) and A; the heat transfer area (m2). It is
subtracted from the energy balance equations and the Fourier equations. In the equation, h is
the convection coefficient (W/Km2).

(9)
Network models are created to ensure the accuracy of the simulation. From these mesh
models created, the total number of grid elements, the number of fluid grid elements, the
number of solid grid elements, and the number of partial grid elements are obtained. Fig. 3
shows mesh images of each heat sink and complex cell numbers in the simulation.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

581
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Deep heatsink with Deep heatsink without Shallow heatsink with Shallow heatsink without
reflector reflector reflector reflector
Cells 34196 Cells 34084 Cells 33860 Cells 34112
Fluid Cells 33244 Fluid Cells 33180 Fluid Cells 32972 Fluid Cells 33156
Solid Cells 0 Solid Cells 4 Solid Cells 28 Solid Cells 36
Partial Cells 952 Partial Cells 900 Partial Cells 860 Partial Cells 920
Fig. 3. Mesh images of each heat sink and complex cell numbers in the simulation.

2.2. Thermal Performance

This section deals with the calculation of thermal resistances according to the numerical
results of the deep heatsink with reflector, the deep heatsink without reflector, the shallow
heatsink with reflector, and the shallow heatsink without the reflector. The thermal resistance
of the heat sinks are calculated as follows:
𝑇 −𝑇
𝑅𝑡ℎ = 𝑏𝑞 𝑎 (10)
where, q heat input (W), Rth thermal resistance (°C/W), Tb heat sink base temperature (°C), Ta
ambient temperature (°C).
The heat transfer coefficient (h) is calculated as follows.
𝑞
ℎ = 𝐴(𝑇 −𝑇 ) (11)
𝑏 𝑎
where, h the average heat transfer coefficient (W/m2 K) and A surface area (m2).

3. RESULT AND DISCUSSION

Different LED downlight heat sinks were designed, and their thermal dissipation was
investigated. Fig. 4 shows the thermal dissipation of LED downlight heat sink designs. Fig. 4
clearly shows the difference between the heat sink base temperature and the ambient
temperature. 10W heat power was applied to each heat sink at 20 °C ambient temperature,
and the comparison was made in Fig. 4 by adjusted to the temperature of the deep heatsink
with reflector, which had a maximum base temperature (57.42 °C). For 10W heat power, the
maximum junction temperatures of the designs were 57.42 °C, 53.18 °C, 56.97 °C, 55.08 °C,
respectively. When the four different heat sinks are compared in the same temperature range,
the temperature gradients of the deep heatsink with reflector and shallow heatsink with
reflector are concentrated in the upper regions, while the temperatures are concentrated in the
lower regions in others.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

582
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

a) Deep heat sink with reflector b) Deep heat sink without reflector

c) Shallow heat sink with reflector d) Shallow heat sink without reflector
Fig. 4. Thermal dissipation of a LED downlight heat sink designs.

The best performance is achieved in a deep heat sink without reflector. Adding reflector for
shallow and deep design, although there is a temperature penalty of 1.89-4.24 °C (while
maintaining the mass of the design), this additional object was eliminated with a new design
due to the superior geometric characteristics. Fig. 5 illustrates the temperature distribution at
several cross-sections of the heat sinks. Layers were created from specific points.
Temperature variation can be seen in the cross sections of the fins.

a) Deep heat sink with reflector (DHSwR) b) Deep heat sink without reflector (DHSwoR)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

583
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

c) Shallow heat sink with reflector d) Shallow heat sink without reflector
(SHSwR) (SHSwoR)
Fig. 5. Layer-based temperature dissipations of heat sinks.
Fig. 6 shows the temperature variations for average temperatures. It is seen that the average
temperatures against the iteration are close to each other, but the values of the deep heatsink
without reflector are lower than the others because of the lack of reflector wall and better air
circulation.

Fig. 6. Solid average temperatures versus iteration.

Fig. 7 shows the thermal dissipation of a LED downlight heat sink designs, created using
Flow Simulation software, showing temperature contoured heat sink surface and internal heat
dissipation in the three cases (0°, 90°, and 180°). Figs. 7a, 7b, and 7c show the temperature

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

584
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
dissipation of deep heatsink with reflector at 0°, at 90°, and at 180°, respectively. Fig. 7
clearly shows the natural convection from the base of the heat sink to the air medium. Some
dissimilarities were observed in the local behavior of the thermal dispersions. Significantly,
the temperature gradient in the upper regions for 90° seems to be higher than at 0° and 180°.
While the maximum base temperature of the cooler does not change at orientation angles of
0° and 180° with heat dissipation of 10 W, it increases by about 7 °C at an orientation angle
of 90°. The maximum speed reached is likewise slightly higher at 90 °. As noted in the study
of Jang et al. (2014), stagnation points appeared at some sections of the designed heat sinks
because the fins or walls interrupted the airflow. At an orientation angle of 90°, the fins on the
bottom-outer region and inner region of the heat sink with reflector could not effectively
exchange heat with the surrounding air. Therefore, the use of this product at 90° is not
recommended.

a) The temperature dissipation at 0° b) The temperature dissipation at 90°

c) The temperature dissipation at 180°

Fig. 7. The temperature dissipation of a deep heat sink with reflector.
In places where the temperature difference is small, heat transfer stagnation zones have
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
585
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
occurred. The heat transfer stagnation region reaches the maximum when the angle is 90°,
which leads to the lowest heat dissipation performance of the heatsink because the effective
heat dissipation area is at the lowest level. Fig. 8 shows the temperature differences for
maximum temperatures. Fig. 9 shows the comparison of data for minimal resistances and
maximal temperatures of the plate-fin heat sinks for 10 W heat input. LED junction
temperature reached 121.7 °C for compact LED downlight in a study of Hsu and Huang
(2017), and it reached 101 °C for the linear LED light in a study by Şevik et al. (2020).
Therefore, these temperatures reached for 10W in this study are relatively low. In this context,
it can easily be used at higher heat powers.

Fig. 8. Temperature differences for maximum temperatures.

Fig. 9. Comparison of data for minimal resistances and maximal temperatures of the plate-fin
heat sinks for 10 W heat input.

Fig. 10 shows the heat transfer coefficient distributions of the designed heat sinks. The
maximum heat transfer coefficients for DHSwR, DHSwoR, SHSwR, and SHSwoR were
obtained as 25.498, 26.01, 25.25, and 25.831 W/m2K, respectively. Since it can transfer heat
to the air better, it is seen that the heat transfer coefficient increases towards the fin tips.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
586
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

a) DHSwR b) DHSwoR

c) SHSwR d) SHSwoR
Fig. 10. Variation of heat transfer coefficient of the designed heat sinks.

4. CONCLUSION
In the study, four alternative heat sink models have been designed to increase heat dissipation.
Four different heat sinks for LED downlight were simulated with 10W heat power under the
same conditions, and the simulation results were compared. As a result of this study, it is seen
that all of the designed products have cooled quite successfully under natural conditions. For
10W heat power, the maximum temperature is 57.42 °C, and in this context, it can be easily
used at higher heat powers. The deep heat sink without a reflector is highly proposed for
places that do not need reflectors due to the maximum temperature dissipation and min
temperature values compared to other proposed models. On the other hand, the shallow heat
sink with reflector was determined to be the most ideal among the suggested models, as it
does not require an extra reflector, despite the penalty of a 3.79 °C compared to the deep heat
sink without reflector.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

587
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
REFERENCES
Alexandersen, J., Sigmund, O., Aage, N. Topology optimisation of passive coolers for light-
emitting diode lamps. 11th World Congress on Structural and Multidisciplinary
Optimization, 7th-12th, June 2015, Sydney Australia.
Costa, VAF., Lopes, AMG. Improved radial heat sink for led lamp cooling. Appl. Therm.
Eng. 70 (2014) 131–138.
Elenbaas, W. Heat dissipation of parallel plates by free convection. Physica 9 (1) (1942) 1–
28.
Hsu, HC., Huang, YC. Numerical simulation and experimental validation for the thermal
analysis of a compact LED recessed downlight with heat sink design. Appl. Sci. 7
(2017) 4.
Jang, D., Park, SJ., Yook, SJ., Lee, KS. The orientation effect for cylindrical heat sinks with
application to LED light bulbs. Int. J. Heat and Mass Transfer 71 (2014) 496–502.
Jang, D., Yu, SH., Lee, KS. Multidisciplinary optimization of a pin-fin radial heat sink for
LED lighting applications. Int. J. Heat Mass Transfer 55 (2012) 515–521.
Kim, HJ., An, BH., Park, J., Kim, DK. Experimental study on natural convection heat transfer
from horizontal cylinders with longitudinal plate fins. J. Mechanical Science and
Technology 27(2) (2013) 593–599.
Lee, GW., Kim, HJ., Kim, DK. Experimental study on horizontal cylinders with triangular
fins under natural convection. Energies 11(4) (2018) 836.
Özdilli, Ö., Şevik, S. Numerical analysis of the cooling performance of heat sinks with
different geometries, MAS 13th International European Conference on Mathematics,
Engineering, Natural & Medical Sciences, October 23-25 2020, 122–132.
Park, SJ., Jang, D., Lee, KS. Thermal performance improvement of a radial heat sink with a
hollow cylinder for LED downlight applications. Int. J. Heat and Mass Transfer 89
(2015) 1184–1189.
Sparrow, EM., Vemuri, SB. Orientation effects on natural convection–radiation pin-fin arrays.
Int. J. Heat Mass Transfer 29 (1986) 359–368.
Şevik, S., Abuşka, M., Özdilli, Ö. Thermal performance analysis of a novel linear LED
housing with inner and outer fins. Int. Commun. Heat and Mass Transfer 119 (2020)
104970.
Ton, MK., Richman, EE., Gilbride, TL. Demonstration assessment of light-emitting diode
(led) residential downlights and undercabinet lights, Host Site: Lane County Tour of
Homes, Final Report prepared in support of the U.S. DOE Solid-State Lighting
Technology Demonstration GATEWAY Program, Eugene, Oregon, October 2008.
Yu, SH., Lee, KS., Yook, SJ. Optimum design of a radial heat sink under natural convection.
Int. J. Heat Mass Transfer 54 (2011) 2499–2505.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

588
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The Specificities of Teaching Foreign Languages on Online Platforms During the

COVID-19 Pandemic

Irina-Ana Drobot
Technical University of Civil Engineering Bucharest

Abstract
The purpose of this paper is to understand the specificities of the interaction and teaching
techniques available on online platforms for teaching and learning a foreign language during
the COVID-19 pandemic. The online interaction can mean both difficulties as well as
improvements in the teacher-students communication during classes. The examples will be
drawn from the author’s experience with teaching English language seminars for engineers at
the Technical University of Civil Engineering Bucharest, Romania. The online environment
offers the opportunity for easy access to visual and audio resources. It is also a familiar
medium of social interaction for both students and teachers, due to the popularity of social
media. Facilities such as downloading attendance list automatically and easy distribution of
class materials online are also motivating. However, having technical issues due to various
reasons can lead to wasting time and to classes becoming less interesting. The paper will take
into consideration how work should be adapted to the new medium of interaction and in what
ways it should differ from face-to-face interaction.
As methodology, the paper will rely on the communicative approach to foreign language
learning and the way it is enhanced through virtual interaction. Psychologically, some
students may become more easy-going in online interaction as compared to face-to-face
interaction, while some other students can be more inhibited. The paper will explore reasons
for this type of attitude.
The skills of speaking, listening, reading and writing can be tested and exercised through
more attractive material than in face-to-face class, especially if the students could not benefit
from a computer laboratory room during face-to-face interaction.
The way foreign language learning occurs in this Romanian university will be considered
within the context of the European Union’s response to the pandemic with online learning
resources.

Keywords: motivation; communication; interaction

INTRODUCTION
The focus of my paper is on keeping the class together as a team in the online medium. The face-to-
face classroom is, at first sight, a public and collective space, since students can interact during the
break, not just during their classes, while the online classroom can be perceived, at first sight, as a
private, individual space, since students are physically located in their homes and cannot socialize
face-to-face. However, there could be strategies for compensating for socialization during the online
classes at the time of the COVID-19 pandemic held on platforms, and which can also benefit other

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

589
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
purposes, such as the professors’ supervising the students and the professors’ maintaining the
students’ work discipline.
One of the main advantages in teaching English as a foreign language at the Technical University of
Civil Engineering Bucharest, using the platform Microsoft Teams, for which the university provided
institutional accounts, was the fact that it offered a familiar environment to students, that of online
social media, with which they were used to interact for various purposes. Students had been using
social media such as Facebook groups and Whatsapp groups in order to communicate with their
groups at university, for sharing study materials, as well as information that was necessary for them
for their life on campus regarding various organizational sets of information. The platform offered
them, first of all, the occasion to communicate freely with the professor regarding organizational
details of the course or seminar, availability of class materials, as well as technical issues they
encountered during the times they had to connect to classes. They could also use the online
communication language they were all familiar with such as emoticons to show the professors that
they had seen the announcements posted on the group, as well as to thank the professor for his or her
answer to their question on private chat on the platform. What is more, the professor could do the
same to show the students that he or she had seen the issue they were raising such as technical issues
with exercises posted on Microsoft Forms. The fast feedback to their work was an advantage if
Microsoft Teams multiple choice exercises were used, for example. Moreover, students who were shy
during feedback in class could also benefit from sending their work to the professor’s private chat and
not receiving correction in public, which served as a way as to not make the exercise threatening ,but
to offer the students a relaxed learning environment instead.
Up to an extent, the platform could help students find a motivating and familiar environment, and they
could feel encouraged to use it to be more active than in face-to-face classes. During face-to-face
classes, sometimes their attention could be drawn by what was happening on their social media sites
and they could be thinking of something else. Now, with the online classes, they would pay attention
to what is happening on the platform at the time they connect for their classes. Since the idea to do
online classes is something new, their attention would be drawn toward the activities proposed by the
professor and to the materials they are offered. If the professor uses the opportunity to keep the
students to work as a team and to focus on being active, then using the platform can bring along more
class activity from the students. Since they could be missing socializing during breaks with their
colleagues, students can compensate for this time spent together by working together in pair or in
groups for homework during their English class. For keeping the students still interested in the class,
their personal activity is important, as well as using visual materials, such as Powerpoint
presentations. According to some researches such as the one done by the Bernstein Center for Visual
Performance, “Vision is the dominant sense in learning; more than 80 percent of the new information
we acquire is handled by our visual system.” The professors could use the impact of memorizing
visual information over information from other senses in order to keep the students interested and
attentive for the necessary explanations in class before they switch to pair or group work. If the
blackboard was the main tool during the face-to-face classes, and there was no possibility to project
Powerpoint presentations during classes, now the students can benefit more from teaching with
technology and this can help them keep focused. However, the professors need to take into account
the fact that the attention span for listening to a speech is on average situated between 10 and 20
minutes (Wilson and Korn, 2007). This attention span is all the more important in online classes, as
the professor does not have as much control of the class as in the face-to-face medium where he or she
is in the same place with the students. In the online medium, some students may at some point not
share their cameras, due to technological issues which cause their platform to no longer work if they
switch on their cameras. In this way, if the professor does not have contact with the students’ language
of gestures, he or she cannot tell for sure if they are still following the presentation and cannot know
when the time comes to resort to shortening the presentation or to relax the students by telling a short
joke.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
590
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The way the professor organizes the online class is important, as far as the use of time for work and
for the professors’ explanations are concerned. Since the students and professors no longer share the
same space, which was the face-to-face classroom, the suggestions of a serious working environment
are lost. Students can be more relaxed if they are in their room at their laptops, but the platform could
create for them a compensation for what was known during the face-to-face class by interacting with
their colleagues during the exercises. They should not be left with the impression that they are
studying by themselves, since it may become more difficult for them to become organized for the
examination session.

MATERIALS AND METHODS

The specificities of teaching foreign languages consist in the four competencies that are necessary for
students during their tests for certificates, such as reading, writing, speaking, and listening
comprehension. These four necessary competencies should also be taken into account during the
online classes and students should practice them as much as possible using the available resources. It
can be easier during online classes to practice listening comprehension, as students can receive an
audio file or the professor can share it during the classes. Otherwise, in a face-to-face class, there
could be issues regarding the audio technology availability such as cassette player, or the possibility to
bring a laptop with speakers or just quality speakers. According to the European Commission’s site,
the online medium during the COVID-19 crisis offers for educational institutions such as schools and
universities opportunities for “connecting educators and learners with each other when in separate
locations” and “accessing information and environments not usually available in every home or
institution”. It can also be easier for students that are generally more shy to prepare for speaking
exercises during their online classes, especially if they are asked to share a Powerpoint presentation or
a file with what they are showing to the professor and to their colleagues. This type of speaking is
different from having to present in front of the class, on a psychological level, as the students will feel
less exposed on the platform, especially if they have the possibility to share the file and not draw all
attention to themselves. At the same time, other students can be less enthusiastic about the online
interaction, and believe that they might have interacted easier in a face-to-face classroom, when
working together with their colleagues and when raising their hands to ask the professors their
questions. These preferences may have to do with the types of personality, as some students are more
easy-going, more open towards interaction, while other students keep more to themselves and are
more anxious regarding interaction. The technological issues may, at some point, cause even more
anxiety regarding the online classes and interaction for certain students, if they do not feel confident
with using technology or if they do not have the necessary devices. The writing exercises can be more
comfortable for students if they do them by typing instead of handwriting, as some colleagues may
have a difficult to decipher handwriting. At the same time, some students may prefer handwriting for
doing their tasks, and this is still possible if they take a photo of their notebook and send it online. The
reading exercises can be done by silent reading and then by checking if they understood the text with
questions. Alternatively, the students may be asked to read the text by paragraphs just like in the face-
to-face environment. This prevents them from moving towards other activities, since they need to
answer if the professor asks them to read.
The reason why it is beneficial for students to work in pairs, groups or even individually and be kept
active during the English language online classes is due to the fact that the online medium can be
perceived as an unstructured environment, favouring no formal interaction, ambiguity of
communication, as well as isolation: “From existing telework research, Workman, Kahnweiler, and
Bommer (2001) summarize three attributes of virtual environments that are barriers to successful
virtual collaboration: elevated ambiguity, increased isolation, and a less-structured environment. For
example, in virtual environments lack of informal interactions, the constraints of dispersed
asynchronous communication context, and limited capabilities of transmitting social cues may render
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
591
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
an environment that is low in social presence and interactivity. Such an environment can create
difficulties for effective communication and collaboration (Montoya-Weiss, Massey, & Song, 2001).
Thus it has been suggested that virtual teams may have to make extra efforts in communication and
collaboration for a successful operation.” (Liu, Magjuka and Lee, 2008)
Task engagement is a way to continue with the communicative approach to teaching English as a
foreign language in the virtual medium. What is specific to taks engagement is related to the use of
class materials: “it may be easier for teachers to focus on providing access to content rather than to
worry about how well the content is designed and delivered” (Egbert, 2020). What is more, students’
motivation is part of task engagement: “task engagement can support student motivation and
achievement (Henrie, Halverson, & Graham, 2015; Reeve & Lee, 2014)” and “when students are
engaged in a task they are less likely to be affected by variables external to the task (Christenson,
Reschly, & Wylie, 2012; Fraser, 1986).” (Egbert, 2020) The language task engagement model refers
to choosing a topic of discussion or another exercise based on authenticity, social interaction, interest
and challenge and to collaborate on it using resources, leading to behavioral, cognitive, emotional and
social benefits, which can lead to language task outcomes such as language and context achievement,
and task performance.
Task engagement will facilitate a collaborative approach among groups of students and their
professor. This is an important part of language learning, as students remember most of the
information if they work on a task. According to Edward’s Dale cone of experience, we tend to
remember 90% of what we do in a task, in comparison with 70% of what we say and write, 50% of
what we see and hear, 30% of what we see, 20% of what we hear, and 10% of what we read (Dale,
1969). Dale’s findings contradict, however, the findings of the Bernstein Center for Visual
Performance, according to which visual information makes up to 80% of what we learn. It depends on
every student what kind of memory he or she has: some have visual memory, while others have audio
memory, thus they tend to learn a language more efficiently if they see or hear certain elements. The
professors should take Dale’s percentages into account, as his findings refer to a general estimation,
and devise the online class activities accordingly so that they ensure an efficient learning experience
for their students. For each competency, reading, writing, listening and speaking, there should be
practical exercises for which the professor should offer attractive online material as well as the
opportunity for the students to work individually, in pairs, and in groups. All kind of work, individual
as well as in pairs or groups, has its benefit for allowing the students to memorize the lessons.
Working in pairs and in groups also helps students to understand how they can collaborate and to
know a bit more about their classmates.

RESULTS
During the second semester, when the COVID-19 pandemic started, and the Technical University of
Civil Engineering offered institutional access to the teaching tenure staff and to students to the online
platform Microsoft Teams. During the second semester of the academic year 2019-2020, the number
of students attending the online classes was larger than that in face-to-face classes. They were also
more active during their online classes. More students were sending their homework. This could have
to do with them being more comfortable in the online medium. The professors also noticed that it was
easy to download the attendance list automatically from the platform and to distribute course and
seminar materials.
The tasks given to students during their online classes, as well as the organization of the material and
work during the foreign language class should inspire trust to students. This can be done with respect
to group work: “Strategies such as rotating team leadership, empathetic task communication, task goal
clarity, role division, time management and frequent interactions with detailed feedback to teammate’s
messages prove to be useful in reinforcing trust in virtual teams (Jarvenpaa, Knoll & Leidner, 1998).”
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
592
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
(Liu, Magjuka and Lee 2008 : 843) Collaborative learning (pair-work and team-work exercises),
speaking exercises, opinion essays can help students to know more about one another, and they can
also help them communicate to get to know one another if they are during their first year and have
never met before the online classes. A relaxed learning atmosphere is also beneficial, and it can be
prepared by giving them tests to solve as class activity exercises and offering them feedback
afterwards, without insisting on their grades. Organization of activity, goals, written, audio and visual
material can help students know what they should expect from the class and they can also trust that
they will be rewarded for their work.
By viewing learning as teamwork, professors can ensure cooperation, trust, motivation, as well as
having fun for their students. For achieving this, keeping students positive about their work and about
their progress by maintaining a friendly atmosphere can be motivating enough. Such an atmosphere
will encourage them to do their exercises. What is more, if their work is rewarded, they will continue
to feel motivated to continue with the suggested activities. Positive feedback is a good motivation tool,
as well as correcting students in a non-threatening way. The online platform offers a more relaxed
medium for learning, judging by the fact that the students do not feel as exposed as in a face-to-face
class. During a face-to-face class, students may be called to the blackboard or to present an exercise in
front of the class. In an online class, this aspect disappears.

DISCUSSION
Online English language classed can become more interactive due to the opportunities to use
multimedia resources fast, as well as online tests through Microsoft forms where the students receive
their results right away. Online classes on platforms also provide the opportunity for getting students
involved and ensuring their constant attention during professors’ lectures with the help of interactive
quizzes sites such as menti.com.
Differences in interaction and issues to be fixed have been identified. First of all, in a face-to-face
class, apparently you have a more structured work environment, more discipline, and it is easier to
supervise the class, while an online class a more relaxed environment, less organization, less
discipline, and it is less easy to be supervised by the professor. However, these issues have been
solved, due to taking advantage of the more relaxed environment offered by the platform, and the
strategies devised to adapt organization, discipline and supervision in the online medium through
motivating the students and engaging them in activities. The face-to-face classroom offered a sense of
making students more committed, since they were feeling they were together in a team, while the
online class offered the feeling that everyone was for himself, from their home. The platform offered
the opportunities for converting the interaction among students through the tasks that were offered and
then rewarded. The same tasks also offered a solution to the issue it being more difficult for students
to make new friends if they don’t know each other and apparently cannot socialize on a platform. The
issue of the language of gestures that was not as visible in the online medium could be compensated
by allowing the students to have at least a photo of themselves if they cannot use the webcam.
However, the tone of voice and facial expressions could still be used during online communication.
What is more, in this case, they can pay more attention to the words when wishing to convey a certain
message and explain a bit more their intentions. All the elements that lack in online communication as
compared to face-to-face interaction can be compensated.

CONCLUSION

The focus for teaching English as a foreign language for students in Engineering is on improving their
communication skills and ability to work in teams, as in the future they will need these skills for
efficient collaboration in projects. This objective can be continued and improved by using the online

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

593
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
learning resources and platform. The focus of online language learning should be on the students’
abilities to use the given resources to exercise their communication and team work skills. Speaking
exercises are less intimidating if done as group work. Audio and visual resources should be used for
short exercises where students should focus on finding and interpreting information. Problem-solving
exercises are preferred by students in Engineering and they can be used for motivating them to
actively participate.
One main issue in foreign languages classes has to do with trying to make the students gain the
courage to communicate by using the language that they are studying. The strategies solving the issue
in the online medium can then later be transferred into the face-to-face class, by continuing to focus
on team work when the students are asked to work in groups. It may be more relaxing for students to
talk to their colleagues during their group discussions instead of being exposed in front of the whole
class. This type of activity can be a start for them getting used to talking to each other in a foreign
language and later the atmosphere in the classroom, face-to-face or online, will be more relaxed.

REFERENCES

Dale, E. Audiovisual Methods in Teaching.1969. NY: Dryden Press.

Egbert J. The new normal?: A pandemic of task engagement in language learning. Foreign Language
Annals. 2020;53:314–319. https://doi.org/10.1111/flan.12452
Liu, Xiaojing, Magjuka, Richard J., and Lee, Seung-hee. 2008. An Examination of the Relationship
Among Structure, Trust, and Conflict Management Styles in Virtual Teams, Performance
Improvement Quarterly, 21 (1), p. 77-93.
Liu, Xiaojing, Magjuka, Richard J., and Lee, Seung-hee. 2008. The effects of cognitive thinking styles,
trust, conflict management on online students’ learning and virtual team performance, British
Journal of Educational Technology, Vol 39, No 5, pp. 829–846.
Coronavirus: online learning resources, European Commission. Available online at:
https://ec.europa.eu/education/resources-and-tools/coronavirus-online-learning-resources_en
Wilson, Karen; Korn, James H. 2007. "Attention During Lectures: Beyond Ten Minutes". Teaching of
Psychology. 34 (2): 85–89. doi:10.1080/00986280701291291

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

594
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
DENTAL IMPLANT SURGERY UNDER SEDATION OR GENERAL ANESTHESIA

Sarkis Sozkes
Orcid No: 0000-0003-1555-3591
Namik Kemal University
Serda Sozkes
Orcid No: 0000-0003-4384-3975
Catalca Ilyas Colak Devlet Hastanesi

Abstract
Dental implant surgery has been a novel medical intervention during the last decade.
Increasing demand has widened the scientifically proven treatment modalities and success of
this dental implants which has been supported with long term results. Evolving number of
dental implant surgeries has rapidly increased and carried this surgical intervention as one of
the major treatments in dentistry. Clinical and experimental studies have focused on the
mechanisms of tissue integration and the possibilities to secure long-term success of implants.
When we evaluate the available scientific data in most cases we see that local morphology
and factors may cause implant failures in the primary period. Infection and operational
advanced surgical strategies may be listed as suspected causes. General Anesthesia and sterile
operation room facilities may be providing further advanced advantages and also may provide
higher patient comfort. Consequences of general anesthesia have to be scientifically evidence
based studied and controversies of sedation have to be compared. There are various levels of
dental sedation from nitrous oxide to intravenous sedation. Intravenous sedation is generally
preferred if the patient is in good physical health. Due to the length of time and extensiveness
involved in placing dental implants, intravenous sedation can be an option to minimize pain
and anxiety and to get more advanced surgical procedures at one time, rather than consecutive
appointments, which can not only be time-consuming but also cost effective. Patient selection
criteria’s are to be followed by strict decision making processes, and patients with systematic
diseases have to be better evaluated. The published scientifically available research data will
be shared during the presentation and review data will be associated with clinical
implications. When these information’s are combined together, the importance of better
understanding the treatment planning for dental implant surgery will be shared with
participants.

Keywords: Dental Implants, General Aneshtesia, Sedation, Implant Surgery

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

595
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TÜRK ULUSAL KURTULUŞ SAVAŞI VE TERİTORYAL SAVUNMA TARİHİ

Dr. Öğr. Üyesi Orhun Burak SÖZEN

Öğr. Gör. Bilal ERDOĞAN

Özet
Birinci Dünya Savaşı hem daha önceki savaşlarda görülmemiş bir yıkım yaratmış hem de
teritoryal savunma kavramının doğuşuna giden yolu açmıştır. Bu savaş hem ordularda asker
kaybı hem de sivil can kaybı açısından çok çarpıcıdır ve gelecek savaşların da böyle olacağını
ortaya koymuştur. Uzun savaşlardan yorgun çıkan Osmanlı Devleti de bu savaşta taraf ve
müdafi olmuştur. Çanakkale Savaşında zaferle taçlanan uzun savaşın sürdüğü cephelerde
verilen şehitlerin ve gazilerin yanı sıra çok sayıda sivil can kaybı yaşanmıştır. Bu kapsamda,
çalışmanın argümanını da oluşturan teritoryal savunma kavramından türeyen sivil savunmanın
doğuşu için yeterli ve gerekli şartlar oluşmaya başlamıştır. Keza Büyük Savaşta Osmanlı
Devleti’nin yenilmesi üzerine, Osmanlı topraklarının işgali uğramasına tepki şeklinde
başlayan Millî Mücadele teritoryal savunmanın unsurlarını taşır. Bu bağlamda, çalışmanın
evrenini teritoryal savunma bağlamında Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadelede Türkiye
oluşturmaktadır. Örneklem olarak İstanbul ili ve Antep ilinin İslâhiye kazası kullanılmıştır.
Aynı zamanda, Birinci Dünya Savaşında Büyük Britanya’da teritoryal savunmanın doğuşuna
yol açan şartlar anılan iki savaşta Türkiye’de yaşananlarla karşılaştırılarak benzerlik ve farklar
üzerinde durulmuştur. Bu çerçeveden hareketle, konunun uluslararası bağlamı incelenmiştir.
Veri toplamada ilgili literatürden, günümüze ulaşan görsel vesikalardan ve mülakat
yönteminden yararlanılmıştır. Bu çerçevede, İslahiye’de Millî Mücadeledeki yerel direnişle
ilgili ikincil tanıklara ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığına (AFAD) bağlı olan
İstanbul Afet ve Acil Durum İl Müdürlüğü uzman görüşlerine başvurulmuştur. Tartışma
yöntemi kullanılarak söz konusu veriler sorgulanmış, tartışılmış, Büyük Britanya’daki savaş
sırası gelişmelerle karşılaştırılmış ve çalışmanın argümanında yer aldığı üzere, Osmanlı
Devleti ve genç Türkiye’de teritoryal savunma kavramının doğuşu ve gelişimi için yeterli ve
gerekli şartların oluştuğu ve Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün veciz ifadelerinde yer alan
sivil savunmanın gerçeklik haline geldiği bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Teritoryal savunma, Birinci Dünya Savaşı, Millî Mücadele, sivil
savunma

TURKISH INDEPENDENCE WAR AND TERRITORIAL DEFENSE

Abstract
First World War both resulted in destruction which had never been seen in other wars before
and opened the way to the invention of territorial defense concept. The war is very striking in
terms of both soldier loss in armies and civilian loss and has denoted that prospective wars in
the future would happen likewise. Ottoman State which had been damaged by long wars
before was both a party and defender in the war. In addition to martyrs and veterans in the

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

596
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
fronts where long battles continued and one of which was Dardanelles War which was a
victory, many civilian losses occurred. Within the scope, conditions which were pre-requisite
and adequate for the invention of civil defense which was derived from territorial defense,
which is also the argument of this study, matured. Henceforth, Turkish Independence War
which started in reaction to occupation of Ottoman land upon the defeat of Ottoman State in
the Great War includes the elements of territorial defense. Within the context, the universe of
this study is Turkey in the First War and in the Turkish Independence War within the context
of territorial defense. As for sampling, Istanbul province and Islahiye District of Antep
province were utilized. At the same time, the conditions which lead to the emergence of
territorial defense in the United Kingdom were compared with those in Turkey in both wars
and thereby similarities and dissimilarities were studied. From this framework onwards, the
international context of the subject was considered. As for data gathering, relevant literature,
visual documents which remained so far and interview method were utilized. Within the
framework, secondary witnesses to the local resistance concerning the Independence War in
Islahiye and expert views from Disaster and Emergency Istanbul Province Directorate in
relation to Disaster and Emergency Management Directorate (AFAD) were applied.
Concerning data were interrogated, discussed and debated plus compared with the
developments in the United Kingdom during the war in argumentative format. As it was
mentioned in the argumentation, it was found that the conditions which are pre-requisite and
adequate for the emergence of territorial defense concept were available in young Turkey and
found that civil defense which was emphasized in the concise expressions of Ghazi Mustafa
Kemal ATATÜRK turned into factual reality.

Key Words: territorial defense, First World War, Turkish Independence War, civil defense

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

597
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Kavak ve Karaçam Odunlarının Bazı Odun - Su İlişkilerinin Karşılaştırılması

Bekir Cihad BAL

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
Ümit AYATA
Bayburt Üniversitesi

Özet
Ağaçlardan elde edilen odun hammaddesi en önemli mühendislik materyallerinden birisidir.
Diğer mühendislik materyallerine göre odunun bazı üstün özellikleri vardır. Yenilenebilir
olması, fiyatının ucuz olması, kolay işlenebilmesi üstün özelliklerindendir. Doğada kolay
bozulabilmesi, biyolojik olarak dayanıksız olması, higroskopik bir malzeme olması ise diğer
mühendislik malzemelerine göre istenmeyen özelliklerindendir. Özellikle higroskopik olması
bazı kullanım alanlarında sorun çıkarmaktadır. Bu nedenle, odunun fiziksel özelliklerinin
bilinmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, karaçam (Pinus nigra) ve kavak (Populus nigra
L.) odunlarının odun - su ilişkileri karşılaştırmalı olarak araştırılmıştır. Tam kuru yoğunluk,
teğet genişleme, radyal genişleme, boyuna genişleme, hacmen genişleme, lif doygunluk
noktası ve su alma miktarı belirlenmiştir. Çalışma sonunda elde edilen verilere göre, karaçam
odunun yoğunluk, hacmen genişleme miktarı kavak odununa göre daha yüksektir. Kavak
odunun ise, lif doygunluk noktası ve su alma miktarı çam odunundan daha yüksektir.

Anahtar Kelimeler: Karaçam, Kavak, Fiziksel özellik

Comparison of Some Wood-Water Relationships of Poplar and Black pine wood

Abstract
Wood raw material obtained from trees is one of the most important engineering materials.
Wood has some superior properties compared to other engineering materials. Being
renewable, cheap in price and easy to process are among the superior features of wood. The
undesirable properties of wood, compared to other engineering materials, are that it is easily
degradable in nature, is not biologically durable, and is a hygroscopic material. Especially
being hygroscopic causes problems in some areas of use. Therefore, it is important to know
the physical properties of wood. In this study, wood-water relationships of poplar and black
pine woods were investigated comparatively. The oven-dry density, tangential swelling, radial
swelling, longitudinal swelling, volume swelling, fiber saturation point and water intake were
determined. According to the data obtained at the end of the study, the density and volume
swelling amount of black pine wood is higher than poplar wood. Poplar wood, on the other
hand, has higher fiber saturation point and water uptake than black pine wood.

Key Words: Black pine, Poplar, Physical property

1. Giriş
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
598
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Kavak ağacı geniş yapraklı ağaç türlerinden olup, Türkiye’de yetişen hızlı büyüme özelliğine
sahip ağaç türlerinden birisidir (Zoralioğlu 2003). Ülkemizde karakavak, servi kavağı,
akkavak, Fırat kavağı ve titrek kavak olmak üzere 5 kavak türü bulunmaktadır
(Küçükosmanoğlu 2009).

Kavak odunu genellikle düşük yoğunluğa sahiptir. Doğada biyolojik olarak çabuk
bozunmaktadır. Biyolojik dayanıklılığı düşüktür. Kavak odunu düşük maliyeti nedeniyle
birçok alanda kullanılmaktadır.

Çam ağaçları ise iğne yapraklı ağaç türlerindendir. Türkiye’de Kızılçam, karaçam, sarıçam,
fıstıkçamı, sahil çamı en fazla bulunan çam türlerindendir (Anonim, 2015). Çam ağaçları orta
yoğunluğa sahip ağaç türlerindendir. Odunu aletlerle kolay işlenen yumuşak bir dokuya
sahiptir. Bu nedenle, doğrama sektöründe çok fazla kullanılmaktadır.

İğne yapraklı ve geniş yapraklı ağaçların, fiziksel, kimyasal, mekanik ve biyolojik

dayanıklılık özellikleri birbirlerinden farklılık göstermektedir. Ayrıca, estetik görünüş
bakımından da aralarında farklar vardır.

Odun yoğunluğu, rutubet içeriği, ağaçtan alındığı yer, ekstraktif madde içeriği, ağaç yaşı gibi
birçok faktör bu özellikleri etkilemektedir. Özellikle odun yoğunluğunun değişmesi ile çoğu
özellik değişmektedir.

Yapılan önceki çalışmalarda, odun yoğunluğunun artması ile fiziksel özelliklerden genişleme
yüzdesinin arttığı (Kollmann ve Cote, 1968; Malkoçoğlu, 1994; Bozkurt ve Göker, 1996; Örs
ve Keskin, 2001; Bal ve ark., 2012), lif doygunluk noktasının arttığı, su alma yüzdesinin
azaldığı (Bozkurt ve Göker, 1996; Bal ve Bektaş, 2018a) belirlenmiştir. Odun yoğunluğu
arttıkça genel olarak odunun mekanik özelliklerinin arttığı belirlenmiştir (Kollmann ve Cote,
1968; Malkoçoğlu, 1994; Bozkurt ve Göker, 1996; Örs ve Keskin, 2001; Bal 2011; Bal ve
Bektaş, 2018b).

Ayrıca odunun mekanik özeliklerinin odunun rutubet içeriğinden etkilendiği ve lif doygunluk
noktası sınırına kadar rutubet içeriği arttıkça mekanik özelliklerin azaldığı bildirilmiştir
(Kollmann ve Cote, 1968; Bozkurt ve Göker, 1996).

Odunun fiziksel özellikleri üzerine yapılan önceki çalışmalarda, kavak ve çam odunun, odun-
su ilişkileri üzerine karşılaştırmalı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle, bu çalışmada,
çam ve kavak odunlarının odun-su ilişkileri üzerine karşılaştırmalı olarak tam kuru yoğunluk
değeri, radyal genişleme, teğet genişleme, hacmen genişleme, boyuna genişleme, lif
doygunluk noktası ve su alma yüzdesi belirlenmiş ve sonuçlar tartışılmıştır.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

599
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

2. Materyal ve Metot

2.1. Materyal

2.1.1. Ahşap malzemenin temin edilmesi

Bu çalışmada kullanılan karaçam (Pinus nigra) ve kavak (Populus nigra L.) odunu,
Kahramanmaraş ili keresteciler sitesinden tomruk olarak satın alma yöntemi ile temin
edilmiştir. Her iki türde Kahramanmaraş ilinde yetişmiş türlerdir. Fiziksel özelliklerin
belirlenmesi için hazırlanan test örnekleri budak, çatlak, böcek yuvası, mantar çürüklüğü,
reçine kesesi, lif kıvrıklığı gibi odun kusurları olmayan temiz kısımlardan hazırlanmıştır.

2.2. Metot

2.2.1. Fiziksel Testler

Test örnekleri 2x2x3 cm (kalınlık x genişlik x uzunluk) ölçülerinde hazırlanmıştır. Odunun

yıllık halka yönü test örneğinin bir kenarına dik diğer kenarına paralel olacak şekilde
hazırlanmıştır. Her iki odun türü için 50 adet test örneği hazırlanmıştır (Şekil 1). Bu şekilde
hazırlanan test örnekleri oda şartlarında 1 ay kadar kondisyonlanmış ve daha sonra kurutma
dolabında 103oC sıcaklıkta tam kuru hale gelinceye kadar kurutulmuştur. Bu durumdaki
ağırlığı ve tam kuru ölçüleri alınmıştır.

Daha sonra test örnekleri 2 hafta süre ile suya batırılmıştır. Bu sürenin sonunda sudan
çıkarılan test örneklerinin ağırlığı ve yaş haldeki ölçüleri tekrar alınmıştır. Elde edilen bu
ölçülerle test örneklerinin tam kuru yoğunluğu, teğet, radyal, boyuna ve hacmen genişleme
yüzdeleri, lif doygunluk noktası ve su alma yüzdesi hesaplanmıştır.

Test örneklerinin su alma yüzdesi (r) TS 2471’e göre, tam kuru yoğunluk (D o) TS 2472’ye
göre, radyal, teğet, boyuna genişleme TS 4084’e ve hacmen genişleme (αv) TS 4086’ya göre
belirlenmiştir. Lif doygunluk noktası (LDN) ise aşağıdaki Formül 1’e göre belirlenmiştir.

LDN= αv / Do (%) (1)

Burada:
αv: hacmen genişleme miktarı,
Do: tam kuru yoğunluk değeridir.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

600
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şekil 1. Test örneklerinin görüntüsü (Kavak: A, Karaçam: B)

2.3. İstatistiksel Analiz

Karaçam ve kavak odunlarında belirlenmiş olan tam kuru yoğunluk, teğet genişleme, radyal
genişleme, boyuna genişleme, hacmen genişleme, lif doygunluk noktası ve su alma yüzdesine
ait veriler kullanılarak SPSS programında homojenlik grupları, ortalamaları, minimum ve
maksimum değerleri, standart sapmaları ve varyasyon katsayıları hesaplanmıştır.

3. Bulgular ve Tartışma

Karaçam ve kavak odunlarında belirlenmiş olan tam kuru yoğunluk değeri, radyal genişleme,
teğet genişleme, hacmen genişleme, boyuna genişleme, lif doygunluk noktası ve su alma
yüzdesine ait sonuçlar Tablo 1’de verilmiştir.

Tablo 1’e göre, tam kuru yoğunluk değerleri çam odununda 477.74 kg/m3 ve kavak odununda
372.80 kg/m3 olarak belirlenmiştir. Tam kuru yoğunluk değerinin çam odununda kavak
odununa göre oldukça yüksek olduğu görülmektedir.

Teğet yönde genişleme ve boyuna yönde genişleme yüzdesi iki odun arasında çok önemli bir
fark yoktur. Birbirlerine yakın değerler elde dilmiştir. Ancak, radyal yönde genişleme
yüzdeleri arasında önemli fark vardır. Bunun önemli nedenlerinden birisi, çam odununda
yıllık halka içerisindeki yaz odunu miktarı oldukça yüksektir ve çıplak gözle rahatlıkla
görülebilmektedir. Ancak, kavak odunu yıllık halka sınırları içerisinde yaz odunu miktarı
gözle görülememektedir. Bununla ilgili fotoğraf Şekil 2’de verilmiştir.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

601
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 1: Karaçam ve kavak odunlarında belirlenmiş olan tam kuru yoğunluk değeri, radyal
genişleme, teğet genişleme, hacmen genişleme, boyuna genişleme, lif doygunluk noktası ve
su alma yüzdesine ait sonuçlar
Ağaç Mini- Maksi- Varyasyon
Test N X HG SS
Türü mum mum Katsayısı
Tam Kuru Karaçam 50 477.74 A* 28.60 430.00 545.00 5.99
Yoğunluk (kg/m3) Kavak 50 372.80 B 17.58 331.00 411.00 4.72
Teğet Karaçam 50 8.68 A* 1.18 5.40 10.40 13.59
Genişleme (%) Kavak 50 8.35 B 0.41 7.10 9.00 4.91
Radyal Karaçam 50 5.18 A* 0.81 3.20 6.90 15.64
Genişleme (%) Kavak 50 3.03 B 0.51 2.30 4.30 16.83
Boyuna Karaçam 50 0.32 A* 0.10 0.00 0.50 31.25
Genişleme (%) Kavak 50 0.27 B 0.08 0.10 0.50 29.63
Hacmen Karaçam 50 14.16 A* 1.79 9.90 16.90 12.64
Genişleme (%) Kavak 50 11.65 B 0.56 10.10 12.50 4.81
Lif Doygunluk Karaçam 50 29.60 B 2.74 21.60 33.40 9.26
Noktası (%) Kavak 50 31.28 A* 1.25 28.20 34.10 4.00
Su Alma Karaçam 50 94.20 B 13.49 69.00 128.00 14.32
Yüzdesi (%) Kavak 50 126.66 A* 10.49 103.00 148.00 8.28
N: Örnek sayısı, X: Ortalamalar, HG: Homojenlik Grubu, SS: Standart Sapma

Genel olarak iğne yapraklı ağaç türlerinin yıllık halka sınırları belirgindir. Geniş yapraklı ağaç
türlerinin ise her türde belirgin değildir. Özellikle hızlı büyüyen geniş yapraklı ağaç türlerinde
yıllık halka sınırı ve yaz odunu bölgesi çıplak gözle görülememektedir. Ayrıca, yıl boyunca
vejetasyon mevsiminin devam ettiği tropik bölgelerde yetişen ağaç türlerinde yıllık halka
sınırları, yaz odunu - ilkbahar odunu şeklinde bir farklılık olmadığı için, belirgin değildir.

Tablo 2’de ise bazı ağaç türlerinde belirlenmiş olan fiziksel özelliklerine ait kıyaslamalar
verilmiştir.
Tablo 2. Bazı ağaç türlerinde belirlenmiş olan fiziksel özelliklerine ait kıyaslamalar
Genişleme Anizotropisi Oranı
Tam Kuru Yoğunluk (kg/m3)

Lif Doygunluk Noktası (%)

Hacmen Genişleme (%)
Boyuna Genişleme (%)
Radyal Genişleme (%)

Su Alma Yüzdesi (%)

Teğet Genişleme (%)

Ağaç
Kaynak
Türü

Paulownia Kaymakçı
231.00 5.84 4.08 - - - 38.77 403.13
elongata (2010)
Sekoya Güler
(Sequoia 320.00 5.02 3.06 0.34 - 8.27 28.73 - ve diğ.,
sempervirens) (2020)
Karakavak
372.80 8.35 3.03 0.27 - 11.65 31.28 126.66 Tespit
(Populus

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

602
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
nigra L.)
Titrek kavak
Öner
(Populus 384.00 8.29 4.37 0.37 - 13.37 - -
(1996)
tremula L.)
Sarıçam
Bal
(Pinus 396.00 7.83 4.54 - - 12.37 - -
(2006)
sylvestris L.)
Toros göknarı
Bal
(Abies 403.00 8.00 3.30 0.60 2.50 11.90 29.70 96.30
(2016)
cilicica)
Karakavak
Özkan
(Populus 417.00 8.34 3.19 - - - - -
(2018)
nigra L.)
Monteri
çamı
Topaloğlu
(Pinus 445.00 8.06 4.23 - - 12.30 29.00 -
(2005)
radiata
D. Don.)
Kestane
Çolak
(Castanea 470.00 8.72 5.94 0.60 - 13.76 - -
(2014)
sativa Mill.)
Karaçam
477.74 8.68 5.18 0.32 - 14.16 29.60 94.20 Tespit
(Pinus nigra)
İğde Ayata
(Elaeagnus 507.00 5.90 3.24 0.30 - 9.44 18.63 - ve Bal
angustifolia L.) (2019)
Kızılçam
Bektaş
(Pinus 510.00 7.68 4.68 0.34 - 12.36 26.50 154.40
(1997)
brutia Ten.)
Halep Erten
çamı ve
514.00 7.24 5.02 - - 12.83 - -
(Pinus Sözen
halepansis Mill.) (1996)
Karabiber Şahin
(Piper 523.50 7.61 3.64 0.38 2.47 11.63 22.16 95.95 ve diğ.,
nigrum L.) (2019a)
Toros sediri
Bal
(Çedrus
524.00 5.34 3.36 0.56 - 9.27 17.92 - ve diğ.,
libani A.
(2012)
Richard)*
Kokulu
ardıç
Çavuş
(Juniperus 525.00 5.76 3.75 0.13 - 9.67 18.35 76.80
(2020)
foetidissima
Wild.)
Gülibrişim
Çavuş
(Albizia 539.74 5.27 4.32 0.73 - 10.31 19.15 109.90
(2019b)
julibrissin)
Dallı servi Bektaş
(Cupressus 542.00 6.98 4.21 0.95 - 12.14 21.00 - ve diğ.,
sempervirens) (2010)
Toros sediri Bal
(Çedrus libani 547.00 7.91 4.82 0.19 - 12.92 24.48 - ve diğ.,
A. Richard)** (2012)
Adi ceviz
Doğu
(Juglans 548.00 9.25 4.82 - - 14.07 22.13 146.00
(2000)
regia L.)
Boylu ardıç
Öncel
(Juniperus 550.00 7.09 3.94 0.13 - - 21.51 -
(2016)
excelsa

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

603
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Bieb.)
Yabani kiraz
(Cerasus Aytin
568.00 8.00 4.91 - - 13.92 - -
avium (2013)
(L.) Monench)
Tespih Şahin
(Melia 569.42 7.30 4.39 0.17 1.67 11.86 20.79 57.39 ve diğ.,
azedarach L.) (2019b)
Hercai
Güler
karaağacı
578.00 10.49 5.84 0.54 - 16.87 - - ve diğ.,
(Ulmus
(2010)
leavis Pall.)
Manolya
Çavuş
(Magnolia 581.12 6.16 4.66 0.54 - 11.36 19.56 68.46
(2019a)
grandiflora)
Akçaağaç
Ayata
(Acer
591.76 5.94 3.38 1.67 1.79 10.99 18.56 89.24 ve diğ.,
trautvetteri
(2019)
Medw.)
Akçaağaç
(Acer Büyüksarı
608.00 9.83 5.17 0.16 - 15.16 27.80 130.75
trautvetteri (2006)
Medw.)
İncir Kılıç
(Ficus 610.00 16.43 5.84 0.62 - 22.89 21.88 118.88 Penezoğlu
carica) (2019)
Iroko
Çolak
(Chlorophora 621.00 4.37 4.63 0.57 - 9.58 - -
(2014)
excelsa)
Sapelli
(Entandro- Çolak
623.00 6.51 6.11 0.62 - 13.24 - -
phragma (2014)
cylindricum)
Eucalyptus Aslan
camaldulensis 624.00 12.20 6.50 - - 19.40 - - ve diğ.,
Dehn. (2008)
Armut
Tümen
(Pirus 655.00 9.04 7.60 - - - - -
(1999)
communis L.)
Istranca
meşesi
Dündar
(Quercus 674.00 9.90 4.90 - - 14.80 24.90 105.20
(1997)
hartwissiana
Stev.)
Ahlât
(Pyrus Karakaş
690.00 5.58 3.84 0.36 - - - -
elaeagnifolia (2008)
Pall.)
Saplı
meşe Oruç
721.00 5.20 9.50 - - 14.20 25.80 104.00
(Quercus (2012)
robur L.)
Topaloğlu
Hırnık
ve
(Diospyros 740.00 9.13 5.58 0.47 - 15.18 - -
Ustaömer
lotus L.)
(2020)
Portakal
Kesik
(Citrus
755.00 8.01 7.64 0.10 - - - - ve diğ.,
sinensis
(2017)
(L.) Osbeck)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

604
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Malta Topaloğlu
eriği ve
780.00 14.66 7.17 0.46 - 22.28 - -
(Eriobotrya Ustaömer
japonica L.) (2020)
Harnup Göker
(Ceratonia 810.00 8.84 4.51 - - - - - ve diğ.,
siliqua L.) (1999)
Anadolu
şimşiri Türkyılmaz
914.00 7.51 5.55 - - 13.06 15.46 59.88
(Buxus (2005)
sempervirens L.)
*: Genç odun, **: Olgun odun

Teğet yönde genişleme yüzdesinin radyal yönde genişleme yüzdesinden daha büyük
olmasının önemli nedenleri ise; özışınlarının radyal yönde uzanması sonucu bu yönde
daralma-genişleme hareketini mekanik olarak engellemesi, yaz odunu bölgesinin teğet yönde
uzanması ve ayrıca hücre çeperinde, ligninin daha çok radyal yüzeyde bulunması olduğu
çeşitli kaynaklarda belirtilmiştir (Bozkurt ve Göker, 1996; Bozkurt ve Erdin, 1997).

Şekil 2. Test örneklerinin enine kesit görüntüleri (Kavak: A ve Karaçam: B)

Yapılan regresyon testleri sonucunda tam kuru yoğunluk değeri ile hacmen genişleme yüzdesi
arasında doğrusal artan bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen dağılım (spektrum)
grafikleri Şekil 3 ve Şekil 4’de verilmiştir.

Çam odununda tam kuru yoğunlukla hacmen genişleme yüzdesi arasındaki ilişkiye ait
belirtme katsayısı (R2) değeri 0.56 ve kavak odununda 0.52 olarak tespit edilmiştir. Her iki
belirtme kat sayısı da 0.50 değerinin üzerindedir. Bu nedenle, tam kuru yoğunlukla hacmen
genişleme yüzdesi arasında güçlü bir ilişki olduğunu söyleyebiliriz.

Tablo 1’de verilen lif doygunluk noktası değerleri incelendiğinde, kavak odununu bir miktar
çam odunundan daha yüksek lif doygunluk noktasına sahip olduğu görülmektedir. Burada
verilen lif doygunluk noktası değeri hacmen genişleme yüzdesinin tam kuru yoğunluk
değerine bölünmesiyle hesaplanmıştır. Bu nedenle bu iki değişkene bağımıdır.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

605
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 1’de verilen su alma yüzdesi değerleri incelendiğinde, kavak odununu test örneklerinin
tam kuru ağırlığına oranla %126 ve çam odununun ise %94 su aldığı görülmektedir. Burada
verilen su alma değerleri 2 haftalık suda bekletme sonunda ulaşılan su alma değerleridir.
Kavak odunu çam odununa göre oldukça fazla su almıştır. Uzun süreli bekletme sonunda su
alma yüzdesini etkileyen en önemli değişken odun yoğunluğudur. Eğer odun yoğunluğu
yüksekse az, düşükse fazla su alma yüzdeleri elde edilir.

Odun yoğunluğu düşük olan odunlarda suyun girebileceği boşluk miktarı fazladır. Odun
yoğunluğu yüksek olan odunlarda ise suyun yerleşebileceği boşluk miktarı azdır. Fark
buradan kaynaklanmaktadır. Su alma yüzdesini etkileyen ekstraktif madde miktarı ve hücre
geçitlerinin tıkalı olması gibi faktörler kısa süreli su alma testlerinde etki eden faktörlerdir.
18

17 y = 0,046x - 8,242
R² = 0,563
Hacmen genişleme yüzdesi (%)

16

15

14

13

12

11

10

9
400 420 440 460 480 500 520 540 560

Tam kuru yoğunluk (kg/m 3 )

Şekil 3. Çam odununda hacmen genişleme ile yoğunluk arasındaki ilişki

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

606
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
13
y = 0,025x + 2,395
R² = 0,520
13
Hacmen genişleme yüzdesi (%)

12

12

11

11

10
320 330 340 350 360 370 380 390 400 410 420

Tam kuru yoğunluk (kg/m3)

Şekil 4. Kavak odununda hacmen genişleme ile yoğunluk arasındaki ilişki

4. Sonuçlar ve Öneriler

Bu çalışmada, kavak ve çam odununun bazı önemli fiziksel özellikleri karşılaştırmalı olarak
çalışılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda şu sonuçlara ulaşılmıştır:
• Çam odunun tam kuru yoğunluk değeri, radyal yönde, boyuna yönde ve hacmen genişleme
yüzdeleri kavak odunundan yüksektir. Ancak, teğet yönde ve boyuna yönde genişleme
yüzdeleri birbirine yakındır.
• Kavak odununun lif doygunluk noktası, çam odunundan bir miktar daha yüksektir.
• Kavak odununun su alma yüzdesi çam odunundan önemli derecede daha yüksektir.

Kaynaklar

Anonim, (2015). Türkiye orman varlığı, T.C. Orman Ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel
Müdürlüğü raporu. Ankara.
Aslan, S., Yılmaz Demetçi, E., Sözen, R., İlter, E., ve Balkız, Ö.D., (2008). Okaliptüs
(Eucalyptus camaldulensis Dehn.) odununun bazı fiziksel, kimyasal, mekanik ve anatomik
özellikleri, I. Ulusal Okaliptüs Sempozyumu, 15-17 Nisan, Tarsus, Türkiye, 151-161.
Ayata, Ü., Bal, B.C., ve Şahin, S., (2019). Akçaağaç (Acer trautvetteri Medw.) odununda ısı
iletkenlik değeri ve bazı fiziksel özelliklerin belirlenmesi, ISPEC 2. Uluslararası Tarım Ve
Kırsal Kalkınma Kongresi, 27-29 Eylül, Kiev, Ukrayna, 29-34.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019). İzmir’de yetişen iğde (Elaeagnus angustifolia L.) odununda
bazı fiziksel ve mekanik özelliklerinin belirlenmesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(3):
751-757. DOI: 10.24011/barofd.589247.
Aytin, A., (2013). Yabani kiraz (Cerasus avium (L.) Monench) odununun fiziksel, mekanik
ve teknolojik özellikleri üzerine yüksek sıcaklık uygulamasının etkisi, Düzce Üniversitesi,
Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Düzce.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

607
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Bal, B.C., (2006). Amonyaklı bakır quat (ACQ) emprenye tuzu ile emprenye edilen sarıçam
(Pinus sylvestris L.) odununun bazı fiziksel ve mekanik özelliklerinin araştırılması,
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri
Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
Bal, B.C., (2011). Okaliptüs grandis (Eucalyptus grandis W. Hill ex maiden) odununun
fiziksel ve mekanik özellikleri ve lamine ağaç malzeme üretiminde kullanılması üzerine
araştırmalar, KSÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi.
Bal, B.C., (2016). Sıcak bitkisel yağ ile muamele edilen Toros göknarı (Abies cilicica)
odununun bazı fiziksel özellikleri, KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(2): 20-26.
Bal, B.C., Bektaş, İ., ve Kaymakçı, A., (2012). Toros sedirinde genç odun ve olgun odunun
bazı fiziksel ve mekanik özellikleri, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Mühendislik
Bilimleri Dergisi, 15(2): 17.27.
Bal, B.C., ve Bektaş, İ., (2018a). Kayın ve kavak odunlarında bazı fiziksel özelliklerle
yoğunluk ilişkisinin belirlenmesi, Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-
10. DOI: 10.33725/mamad.420917.
Bal, B.C., ve Bektaş, İ., (2018b). Odunun yoğunluğu ile bazı mekanik özellikleri arasındaki
ilişkinin belirlenmesi üzerine bir araştırma, Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları
Dergisi, 1(2): 51-61. DOI: 10.33725/mamad.467353.
Bektaş, İ., (1997). Kızılçam (Pinus brutia Ten.) odununun teknolojik özellikleri ve yörelere
göre değişimleri, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği
Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
Bektaş, İ., Kurt, R., Kaymakçı, A., ve Karakuş, K., (2010). Kahramanmaraş’ta yetiştirilen
dallı servi’nin bazı fiziksel özelliklerinin belirlenmesi ve başlıca kullanım alanları, II. Ulusal
Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010, Cilt: V, 1834-1844
Bozkurt, Y., ve Göker, Y., (1996). Fiziksel ve Mekanik Ağaç Teknolojisi, İ.Ü., Orman
Fakültesi Yayınları, Üniversite Yayın No: 3944, İstanbul.
Bozkurt, Y., ve Erdin, N., (1997). Ağaç Teknolojisi Ders Kitabı, İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın
No: 445, S: 136 ve 336, İstanbul.
Büyüksarı, Ü., (2006). Bölge farklılığının kayın gövdeli akçaağaç (Acer trautvetteri Medw.)
odununun bazı teknolojik özellikleri üzerine etkisi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Düzce.
Çavuş V., (2020), Kokulu ardıç odununun bazı fiziksel ve mekanik özellikleri üzerine bir
araştırma, Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 3(1): 1-9. DOI:
10.33725/mamad.717060
Çavuş, V., (2019a). Manolya (Magnolia grandiflora L.) odununun bazı fiziksel ve mekanik
özellikleri, MAS 10th International European Conference on Mathematics, Engineering,
Natural & Medical Sciences, December 14-15, 2019, İzmir, Türkiye, 44-52.
Çavuş, V., (2019b). İzmir’de yetişen gülibrişim (Albizia julibrissin) odununun bazı mekanik
ve fiziksel özellikleri ile yüzey özelliklerinin belirlenmesi, Türkiye Ormancılık Dergisi, 20(4):
440-447. DOI: 10.18182/tjf.611994.
Çolak, G., (2014). Isıl işlemin (ThermoWood yöntemi) bazı ağaç türlerinin fiziksel özellikleri,
çürüklük ve hava koşullarına karşı dayanıklılığı üzerine etkileri, Düzce Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Düzce.
Doğu, A.D., (2000). Batı Karadeniz bölgesinde yetişen adi ceviz (Juglans regia L.) odununun
bazı anatomik ve fiziksel özellikleri, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

608
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı Orman Biyolojisi Ve Odun Koruma Teknolojisi
Programı, Doktora Tezi, İstanbul.
Dündar, T., (1997). Demirköy ıstranca meşeleri (Quercus hartwissiana Stev.)’nin teknolojik
özellikleri, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği
Anabilim Dalı (Odun Mekaniği ve Teknolojisi Programı), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Erten, P., ve Sözen, M.R., (1996). Halep çamı (Pinus halepansis Mill.) odunun fiziksel ve
mekaniksel özelliklerinin belirlenmesi, Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü Teknik Bülten Serisi, No: 268: 1-40.
Göker, Y., As, N., Akbulut, T., ve Ayrılmış, N., (1999). Harnup (Ceratonia siliqua L.)
odununun teknolojik özellikleri ve kullanımı, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi,
Seri A, Cilt 49, Sayı 2, 43-58.
Güler, C., Kulaç, Ş., ve Özyürek, Ö., (2020). Türkiye’de yetişen sahil sekoyası (Sequoia
sempervirens (Lamb.) Endl.) odununun fiziksel, kimyasal ve mekanik özellikleri, Bartın
Orman Fakültesi Dergisi, 22(3). DOI: 10.24011/barofd.767111.
Güler, C., Şahin, H.İ., ve Çiçek, E., (2010). Hercai karaağacı (Ulmus leavis Pall.) odununun
bazı fiziksel özelliklerinin belirlenmesi, Ormancılık Dergisi, Düzce Üniversitesi Ormancılık
Dergisi, 6(1): 3-11.
Karakaş, G., (2008). Ahlât (Pyrus elaeagnifolia Pall.) odununun fiziksel ve mekanik
özellikleri üzerinde ısıl işlemin etkisi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
Kaymakçı, A., (2010). Paulownia (Paulownia elongata) odununun anatomik, fiziksel ve
mekanik özellikleri ile kullanım alanları üzerine araştırmalar, Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek
Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
Kesik, H.İ., Kaymakçı, A., Olgun, Ç., Çağatay, K., ve Tor, Ö., (2017). Portakal (Citrus X
sinensis (L.) Osbeck) odununun fiziksel, kimyasal ve mekanik özellikleri, Uluslararası
Taşköprü Pompeiopolis Bilim Kültür Sanat Araştırmalar Sempozyumu, Nisan 10-12, 2017,
1627-1633.
Kollmann, F., and Cote, W.A., (1968). Principles of wood science and technology, Springer
Verlag.
Küçükosmanoğlu, F., (2009). Türkiye’deki bazı karakavak (Populus nigra L.) klonlarının
morfolojik çeşitliliği üzerine araştırmalar, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
Malkoçoğlu, A., (1994). Doğu Kayını (Fagus orientalis L.) Odununun Teknolojik Özellikleri,
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Trabzon.
Oruç, S., (2012). Hatay (Dörtyol) yöresinde doğal olarak yetişen saplı meşe (Quercus robur
L.) odununun bazı teknolojik özellikleri ve kullanım alanları üzerine araştırmalar,
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri
Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
Öncel, M., (2016). Boylu ardıç (Juniperus excelsa M. Bieb.) odununun bazı fiziksel,
mekaniksel ve kimyasal özellikleri, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman
Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu.
Öner, M.N., (1996). Kütahya-Gediz-Yağmurlar yöresinde doğal olarak yetişen titrek kavak
(Populus tremula L.) odununun fiziksel ve mekanik özellikleri üzerine araştırmalar,
Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

609
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Örs, Y., ve Keskin, H., (2001). Ağaç Malzeme Bilgisi, Gazi Üniversitesi Ders Kitabı, S:77,
Ankara.
Özkan, M., (2018). Bitki boyası ve mineralli su karışımının karakavak (Populus nigra L.)
odununda bazı fiziksel ve mekanik özellikler üzerine etkilerinin belirlenmesi, Süleyman
Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı,
Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Şahin, S., Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019a). Karabiber ağaç türünde bazı odun-su ilişkilerinin
ve ısı iletkenlik özelliğinin belirlenmesi, Çukurova 3. Uluslararası Yenilikçi Bilimsel
Araştırmalar Kongresi, 3-6 Ekim, Adana, Türkiye, 431-439.
Şahin, S., Bal, B.C., ve Ayata, Ü., (2019b). Tespih odununda ısı iletkenlik değeri ve bazı
fiziksel özelliklerinin araştırılması, Avrasya 5. Uluslararası Uygulamalı Bilimler Kongresi,
15-17 Kasım, Adana, Türkiye, 637-645.
Topaloğlu, E., (2005). Trabzon-Yeşilbük yöresinde yetiştirilmiş monteri çamı [Pinus radiata
D. Don] odununun fiziksel ve mekanik özellikleri, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi,
Trabzon.
Topaloğlu, E., ve Ustaömer, D., (2020). Bazı meyve ağaçları gövde odunlarının fiziksel,
mekanik ve yüzey özelliklerinin araştırılması, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi,
8(1): 123-136. DOI: 10.29130/dubited.574229.
TS 2471, (1976). Odunda fiziksel ve mekaniksel deneyler için rutubet miktarı tayini, Türk
Standartları Enstitüsü, Ankara.
TS 2472, (1976.) Odunda fiziksel ve mekaniksel deneyler için birim hacim ağırlığı tayini,
Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TS 4084, (1983). Odunda radyal ve teğet doğrultuda şişmenin tayini, Türk Standartları
Enstitüsü, Ankara.
TS 4086, (1983). Odunda hacimsel şişmenin tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
Tümen, İ., (1999). Armut (Pyrus communis L.) ağacının anatomik, fiziksel ve kimyasal
özellikleri, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri
Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
Türkyılmaz, E., (2005). Anadolu şimşirinin (Buxus sempervirens L.) bazı morfolojik ve
fiziksel özellikleri, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Zoralioğlu, T., (2003). Some statistical information concerning poplar wood production in
Turkey, first int. Conference on the Future of Poplar Culture, Italy.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

610
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Huş Odununun Yüzey Pürüzlülüğü, Çivi Tutma Direnci ve Shore - D Sertlik Değerinin
Belirlenmesi

Ümit AYATA
Bayburt Üniversitesi
Bekir Cihad BAL
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Özet
Bu çalışmada, huş (Betula pendula L.) odununda çivi tutma direnci (teğet, radyal ve enine
yüzeylerde), shore - D sertlik değeri ve yüzey pürüzlülüğü parametreleri (Ra, Rz ve Rq)
araştırılmıştır. Elde edilen verilere göre, huş odununda çivi tutma direnci ve yüzey
pürüzlülüğü parametreleri için varyans analizlerinde test yüzeyinin anlamlı olduğu
görülmüştür. Çivi tutma direnci testinde teğet, radyal ve enine yüzeyler için sırasıyla 5.35
N/mm2, 6.36 N/mm2 ve 5.47 N/mm2 ve shore - D sertlik değeri 52.60 olarak bulunmuştur.
Zımpara numarasının artması ile yüzey pürüzlülüğü parametrelerinin (Ra, Rz ve Rq) azaldığı
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Huş odunu, Çivi tutma direnci, Shore - D sertlik, yüzey pürüzlülüğü

Determination of Surface Roughness, Nail Holding Resistance and Shore - D Hardness

Value of Birch Wood

Abstract
In this study, the nail holding resistance (on tangent, radial and transverse surfaces), shore - D
hardness value and surface roughness parameters (Ra, Rz and Rq) were investigated in birch
(Betula pendula L.) wood. According to the data obtained, the test surface was found to be
significant in the variance analysis for the nail holding resistance and surface roughness
parameters in birch wood. In the nail holding resistance test, for tangent, radial and transverse
surfaces, 5.35 N/mm2, 6.36 N/mm2 and 5.47 N/mm2 and shore - D hardness values were
found as 52.60, respectively. It was determined that with the increase of the sanding number,
the surface roughness parameters (Ra, Rz and Rq) decreased.

Keywords: Birch wood, Nail holding resistance, Shore - D hardness, surface roughness

1. Giriş
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
611
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Huş’un Türkiye’de doğal olarak yetişen üç türü vardır. Adi huş (Betula verrucosa Ehrh.),
tüylü huş (Betula pubescens Ehrh.) ve kızılağaç yapraklı huş (Betula Medwediewi Reg.)
(Bozkurt 1971). Huş (Betula pendula L.) ağaç türü Ülkemizde ikincil ağaç türlerinden biridir
(Odabaşı ve diğ., 2007).

Huş, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde yetişir (Şanıvar ve Zorlu 1980). Doğu
ve Kuzey Doğu Anadolu orman mıntıkalarında yayılmış olup orman sahalarımızın %0.1’ini
dahi kaplamadıkları halde kıymetli odunları vardır (Bozkurt 1971).

En çok 25 metreye kadar boylanabilen huş, çoğunluk olarak düzgün bir yüzey yapısına sahip
değildir. Orman içlerinde ince dalları ile dikkati çeker (Dinçel ve diğ., 1970). Kışın yaprağını
döker. Nemli ve serin yerde yetişir (Gültekin 2014).

Diri odun sarımsı veya kırmızımsı beyaz renkte olup koyu renkte bir öz odununa sahip
değildir. Ekseriyetle öz lekelerine rastlanır. Odun ince ve yeknesak bir tekstürdedir. Odun sert
ve ağır, mukavemet özellikleri ve şok mukavemeti iyidir (Bozkurt 1971).

Beyaz renkte ve düz kabukludur. Yaşlı gövdelerde kabuk gri ve ince çatlaklıdır. Yumurta
biçiminde düz yapraklıdır. Genç sürgün yapraklarında reçine bezeleri vardır. Tek tohumlu ve
kapalıdır (Dinçel ve diğ., 1970). Kanatlı fındıksı meyvesi vardır (Sarıbaş 2016).

Huş ağacında erkek ve dişi çiçek kurularlı sonbaharda oluşur. Kışı açıkta geçirir ve tohumlar
Ağustos - Eylül ayında olgunlaştıktan sonra sonbaharda dağılır (Odabaşı ve diğ., 2007). Sarı
renk grubu ağaçlar içindedir. Genç olarak beyazımsı sarıdır (Dinçel ve diğ., 1970).

Öz çabuk çürür ve lekelidir. Olgun odunludur. Dağınık gözeneklidir. Belirli bir kokusu
yoktur. Yıllık halkalar bütün kesitlerde bellidir. Orta ağırlıkta bir ağaç olmasına rağmen
yumuşaktır. Yıllık halkalar arası sertlik farkı çok azdır (Dinçel ve diğ., 1970).

Odunu kontrplak yapımında, kaplama olarak mobilyacılıkta, oyma ve torna işlerinde, kundura
çivisi yapımında (Dinçel ve diğ., 1970), kızak ve kayak yapımında (Şanıvar ve Zorlu 1980), et
kütüğü, ayakkabı yapımı, fıçı, tarım aletleri ve bazı müzik aletlerinin yapımında (Hammond
ve diğ., 1969), kaplamacılık, mobilyacılık, uçak kontrplakçılığı, yağ fıçıları, oymacılık,
ayakkabı ağaç çiviler, alet sapları, tornacılık (Bozkurt 1971), mobilya üretiminde, sandalye,
masa ve dolap bileşenlerinde masif ahşap olarak (Salmi 1987), Eski Türkler tarafından yay,
kamçı, ok ve mukaddes ateşin yakutu olarak (Ögel 1971) kullanılmaktadır.

Odununun işlenme durumu kolaydır. Boya ve cilaya elverişlidir. Huş ağacı çıkarmış olduğu
bir tür katran bezleri salgısı ile dericilikte de yararlı olmaktadır (Dinçel ve diğ., 1970).

Huş (Betula pendula L.) odununa ait belirlenmiş olan bazı özellikleri Tablo 1’de
gösterilmektedir.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

612
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 1. Huş (Betula pendula L.) odununa ait belirlenmiş olan bazı özellikleri
Fiziksel Özellikleri Kaynak
Hava kurusu özgül ağırlığı 0.620 g/cm3 Şanıvar ve Zorlu (1980)
Hava kurusu yoğunluğu 685 kg/m3
Bal ve diğ., (2018a)
Rutubet miktarı %13.00
Denge rutubet miktarı %12.60
Fırın kurusu özgül ağırlık 634 kg/m3
Radyal yönde genişleme %7.90 Boruvka ve diğ., (2019)
Teğet yönde genişleme %12.50
Hacimsel genişleme %22.50
Kimyasal Özellikleri Kaynak
Holoselüloz %83.96
Çamlıbel (2020)
Lignin %16.50
Holoselüloz %85.13
Cabalova ve diğ., (2017)
Lignin %17.15
Lignin %21.80
Ekstraktifler %2.60
Karbon elementel analizi %47.30
Zaman ve diğ., (2000)
Nitrojen elementel analizi %0.10
Hidrojen elementel analizi %6.40
Oksijen elementel analizi %46.20
Mekanik Özellikleri Kaynak
Dinamik eğilme (şok) direnci 0.680 kgm/cm2
Eğilme direnci 135.92 N/mm2
Elastikiyet modülü 16887 N/mm2
Bal ve diğ., (2018a)
Teğet yüzeyde janka sertlik 52.80 N/mm2
Radyal yüzeyde janka sertlik 46.60 N/mm2
Enine yüzeyde janka sertlik 62.50 N/mm2
Radyal yönde Brinell sertlik 23.37 MPa Herujarvi (2004)
Basınç direnci 59.60 MPa Boruvka ve diğ., (2019)
Biyolojik Özellikleri Kaynak
Ağırlık kaybı (Piptoporus betulinus) %14.13 Çamlıbel (2020)
Isı Özellikleri Kaynak
Isı iletkenlik değeri 0.137 W/m.K Şahin Kol ve Gündüz (2016)

Bu çalışmada, huş (Betula pendula L.) ağacına ait yüzey pürüzlülüğü parametreleri (Rz, Ra, ve
Rq), shore - D sertlik değeri ve çivi tutma dirençleri (teğet, enine ve radyal yüzeyler)
araştırılmıştır. Elde edilen bu sonuçların huş ağacına ait literatüre önemli katkılar sağlayacağı
söylenebilir.

2. Materyal ve Metot

2.1. Materyal

Bu çalışmada, İzmir yöresinde yetişen huş (Betula pendula L.) ağaç türüne ait keresteler 15
cm x 15 cm x 100 cm boyutlarında satın alma yoluyla elde edilmiştir. Daha sonra malzemeler
üzerinde iklimlendirme işlemleri yapılmıştır (ISO 554, 1976).

2.2. Metot
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
613
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

2.2.1. Yüzey Pürüzlülüğünün Belirlenmesi

100 x 100 x 9 mm boyutlarındaki huş odunu örneklerine 80, 100, 120, 150, 180 ve 220 no’lu
zımparalar uygulanmıştır. Yüzey pürüzlülük parametrelerine ait (Ra, Rz ve Rq) ölçümleri
JTKY JD - 520 model pürüzlülük test cihazında (Beijing Jitai Tech Detection Device Co.,
Ltd. Tongxia Gongyuan, Huilongguan, Beijing, Çin) ISO 16610-21 (2011) standardına göre
liflere dik yönde, örnek uzunluğu 2.5 mm ve örnek uzunluk sayısı (cut - off) 5 olacak şekilde
belirlenmiştir.

2.2.2. Shore - D Sertlik Değerinin Belirlenmesi

Huş odununun Shore-D sertlik değeri (Stand: model Ld-J Loyka ve Durometer: Shenzhen
Yibai Network Technology Co., Ltd., Guangdong, Çin) cihazında 5 kg’lık yük uygulamalı
olacak şekilde ASTM D 2240 (2010)’a göre 10 ölçüm alınarak yapılmıştır.

2.2.3. Çivi Tutma Direncinin Belirlenmesi

TS EN 13446 (2005) standardına göre huş odununda teğet, radyal ve enine yüzeylerde çivi
tutma direnci belirlenmiştir. Çalışmada, 3 mm çapında ve 60 mm boyutlarına sahip çiviler
kullanılmış, ahşap malzemeye 30 mm uzunluğunda çakılmıştır. Çivi tutma direnci aşağıda
verilen 1 no’lu formül ile hesaplanmıştır.

f = [(Fmax) / (d x lp )] N/mm2 (1)

Burada;
f = Çivinin geri çekilmeye karşı gösterdiği direnç (N/mm2)
lp = Bağlayıcının girme derinliği (mm),
d = İmalâtçı tarafından verilen çap (mm),
Fmax= En büyük geri çıkma yükü (N).

Şekil 1. Shore - D sertlik cihazı ve yüzey pürüzlülüğü cihazı

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

614
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
2.3. İstatistiksel Analiz

Bir istatistik programı ile huş odununda belirlenmiş olan testlere ait homojenlik grupları,
ortalamalar, maksimum ve minimum değerleri ve standart sapmaları ile varyans analizleri
belirlenmiştir.

3. Bulgular ve Tartışma

Huş odununa ait çivi tutma direnci için belirlenmiş olan varyans analizi sonucu Tablo 2’de
gösterilmektedir. Belirlenen bu sonuca göre huş odununda çivi tutma direnci için test
yüzeyinin (kuvvet uygulama yönünün) anlamlı olarak elde edilmiştir (Tablo 2).

Tablo 2. Huş odununa ait çivi tutma direnci için varyans analizi sonucu
Kareler Serbestlik Ortalama
Varyans Kaynağı F Değeri α≤0.05
Toplamı Derecesi Kare
Test Yüzeyi 9.211 2 4.606 3.990 0.026*
Hata 48.486 42 1.154
Toplam 1534.261 45
*: Anlamlı

Huş odununda belirlenmiş olan çivi tutma direncine ait sonuçlar Tablo 3’de verilmiştir. Huş
odununa ait deney örneklerinde çivi tutma direnci teğet, radyal ve enine yüzeyler üzerinde
sırasıyla 5.35 N/mm2, 6.36 N/mm2 ve 5.47 N/mm2 olarak bulunmuştur (Tablo 3).

Tablo 3. Huş odununda çivi tutma direncine (teğet, radyal ve enine yüzeyler) ait sonuçlar
Ortalama Standart Mini- Maksi- Varyasyon
Test Yüzeyi N HG
(N/mm2) Sapma mum mum Katsayısı
Teğet 15 5.35 0.99 B 3.46 6.96 18.50
Radyal 15 6.36 1.14 A* 4.76 8.14 17.92
Enine 15 5.47 1.09 B 4.24 6.97 19.93
N: Ölçüm Sayısı, HG: Homojenlik Grubu, *: En yüksek değeri ifade etmektedir.

Bazı ağaç türlerinde belirlenmiş olan çivi tutma direnci kıyaslamaları Tablo 4’de verilmiştir.
Bu çalışmada çivi tutma direnci yüzeyleri birbirleriyle kıyaslandığında, teğet ve enine
yüzeyler birbirine çok yakın sonuçlar verirken en yüksek çivi tutma direnci radyal yüzeyde
elde edilmiştir (Tablo 3).

Yapılan çalışmalar incelendiğinde, kızılağaç odununda (Ayata ve Bal 2019b), kayısı

odununda (Ayata ve Bal 2019c) ve turunç odununda (Ayata ve diğ., 2019) belirlenmiş olan
çivi tutma direnci en yüksek radyal yüzeylerde elde edilmiştir.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

615
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Tablo 4. Bazı ağaç türlerinde belirlenmiş olan çivi tutma direnci kıyaslamaları
Çivi Tutma
Ağaç Türü Direnci (N/mm2) Kaynak
Teğet Radyal Enine
Kızılağaç (Alnus barhata C. A. Mey) 3.96 5.68 3.87 Ayata ve Bal (2019b)
Avrupa melezi (Larix decidua) 4.53 - - Bal ve diğ., (2018b)
Huş (Betula pendula L.) 5.35 6.36 5.47 Tespit
Göknar (Abies Mill.) 6.05 - - Bal ve diğ., (2018b)
Yalancı akasya (Robinia pseudoacacia L.) 10.01 13.75 10.51 Ayata ve Bal (2019a)
Turunç (Citrus aurantium L.) 13.62 20.24 17.94 Ayata ve diğ., (2019)
Amerikan ceviz (Juglans nigra L.) 15.33 18.65 13.92 Ayata ve Bal (2019c)
Doğu kayın (Fagus orientalis Lipsky) 15.34 - - Bal ve diğ., (2018b)
Kayısı (Prunus armeniaca L.) 16.05 21.07 21.83 Ayata ve Bal (2019d)
Dişbudak (Fraxinus excelsior) 16.35 - - Bal ve diğ., (2018b)

Huş odununda belirlenen shore - D sertlik değerine ait sonuç Tablo 5’de gösterilmektedir.
Belirlenmiş olan bu sonuca göre, ortalama shore - D sertlik değeri 52.60 olmakta ve 51.00 -
54.00 arasında değişmektedir (Tablo 5).

Tablo 5. Huş odununda belirlenen shore - D sertlik değerine ait sonuç

Ölçüm
Ortalama Standart Sapma Minimum Maksimum Varyasyon Katsayısı
Sayısı
10 52.60 1.07 51.00 54.00 2.04

Bazı ağaç türlerinde belirlenmiş olan Shore - D sertlik değerleri Tablo 6’da verilmiştir.

Tablo 6. Bazı ağaç türlerinde belirlenmiş olan Shore-D sertlik değerleri

Shore
Ağaç Türü Kaynak
-D
Ak kavak (Populus alba L.) 31.50 Akçay (2020)
Ayous (Triplochiton scleroxylon K. Schum.) 37.65 Ayata (2020)
Sarıçam (Pinus sylvestris L.) 39.20 Akçay (2020)
Simul (Salmalia malabarica) 40.00 Devi ve Maji (2012)
Ihlamur (Tilia grandifolia Ehrh.) 40.40 Akçay (2020)
Kavak (Populus spp.) diri odun 42.35 Li ve diğ., (2018)
Loblolly (Pinus taeda) çamı 42.60 Mattos ve diğ., (2015)
Kavak (Populus spp.) 43.52 Dong ve diğ., (2015)
İncir (Ficus hispida) 45.00 Hazarika ve Maji (2013)
Amerikan titrek kavağı (Populus tomentosa Carr.) 46.35 Yan ve diğ., (2015)
Rubber wood (Hevea brasiliensis) 46.57 Devi ve diğ., (2003)
Pinus sp. 48.40 Dos Santos ve diğ., (2019)
Poplar (Populus beijingensis W. Y. Hsu) 51.80 Chu ve diğ., (2016)
Huş (Betula pendula L.) 52.60 Tespit
Doğu kayını (Fagus orientalis L.) 52.80 Akçay (2020)

Huş odununda yüzey pürüzlülüğü parametreleri için belirlenen varyans analizi sonucu Tablo
7’de verilmiştir. Tablo 7’ye göre, huş odununda yüzey pürüzlülüğü Rz, Ra, ve Rq parametreleri
için zımpara numaraları anlamlı olarak elde edilmiştir.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
616
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Tablo 7. Huş odununda yüzey pürüzlülüğü parametreleri için varyans analizi sonucu
Varyans Kareler Serbestlik Ortalama
Test F Değeri α≤0.05
Kaynağı Toplamı Derecesi Kare
Zımpara no’su 198.143 5 39.629 358.595 0.000*
Ra Hata 5.968 54 0.111
Toplam 1859.940 60
Zımpara no’su 265.480 5 53.096 266.890 0.000*
Rq Hata 10.743 54 0.199
Toplam 3063.449 60
Zımpara no’su 4211.611 5 842.322 81.662 0.000*
Rz Hata 556.998 54 10.315
Toplam 94615.071 60
*: Anlamlı

Huş ağacına ait deney örneklerinde belirlenmiş olan yüzey pürüzlülüğü parametrelerine (Ra,
Rz ve Rq) ait sonuçlar Tablo 8’de verilmiştir. En yüksek Ra, Rz ve Rq parametreleri 80 no’lu
zımpara işlemi uygulanmış deney örnekleri üzerinde elde edilirken, en düşük Ra, Rz ve Rq
parametreleri 220 no’lu zımpara işlemi görmüş örnekler üzerinde elde edilmiştir. Zımpara
numarasının büyümesi ile pürüzlülük parametrelerine (Ra, Rz ve Rq) ait değerlerin azaldığı
görülmektedir (Tablo 8).

Tablo 8. Huş odununda yüzey pürüzlülüğü (Ra, Rz ve Rq) sonuçları

Orta- Homo-
Zımpara Ölçüm Standart Mini- Maksi- Varyasyon
Test lama jenlik
Numarası Sayısı Sapma mum mum Katsayısı
(µm) Grubu
80 10 8.278 0.65 A* 7.508 9.302 7.89
100 10 6.800 0.21 B 6.503 7.117 3.10
120 10 5.383 0.41 C 5.041 6.191 7.66
Ra
150 10 4.252 0.13 D 4.079 4.471 3.02
180 10 3.858 0.06 E 3.789 3.990 1.59
220 10 2.949 0.04 F 2.894 3.006 1.49
80 10 10.320 0.78 A* 9.383 11.573 7.56
100 10 8.470 0.32 B 8.038 9.052 3.81
120 10 7.039 0.61 C 6.248 8.156 8.71
Rq
150 10 5.708 0.21 D 5.504 6.076 3.72
180 10 5.430 0.12 D 5.261 5.592 2.13
220 10 3.928 0.22 E 3.703 4.411 5.48
80 10 50.823 2.51 A* 48.308 54.849 4.94
100 10 44.928 3.90 B 40.849 51.884 8.69
120 10 41.763 4.32 C 33.128 47.112 10.33
Rz
150 10 35.970 3.69 D 30.359 44.338 10.25
180 10 34.022 2.15 D 31.015 36.551 6.32
220 10 24.675 1.87 E 21.885 28.170 7.56
*: En yüksek değeri ifade etmektedir.

Bazı ağaç türlerinde belirlenmiş olan yüzey pürüzlülüğü parametrelerinin (Ra, Rz ve Rq)
kıyaslanması Tablo 9’da verilmiştir.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

617
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 9. Bazı ağaç türleri ile huş odununun yüzey pürüzlülüğünün kıyaslanması

AMERİKAN CEVİZ
(JUGLANS nigra L.)
(Quercus petreae L.)
Ayous (Triplochiton

barhata C. A. Mey)

africanum Brenan)
(Entandrophragma
limon L.) Burm.)

(ERİOBOTRYA
JAPONİCA L.)

(Piptadeniastrum
mahagoni L.)
pendula L.)
Pürüzlülüğü

trichilioides)
Parametresi

Scleroxylon

Sapsız meşe
K. Schum)
angolense)
Malta eriği
Numarası

(Swietenia

Kızılağaç
Zımpara

(Betula

Dabema
Dibétou
(Citrus
Limon

(Lovoa
(Alnus
Yüzey

Tiama

Maun
Huş

80 8.278 7.485 7.773 8.119 - - - - - 12.460 10.872

100 6.800 6.515 5.393 6.085 - - - - - 9.598 7.716
120 5.383 4.909 4.538 4.558 6.90 11.39 8.76 6.09 5.31 6.013 5.662
Ra
150 4.252 3.311 3.179 3.676 - - - - - 5.176 4.052
180 3.858 2.113 2.799 2.568 5.30 9.00 5.00 5.07 5.14 4.516 2.720
220 2.949 1.723 1.620 2.105 4.36 7.50 2.68 4.40 4.54 2.947 1.925
80 10.320 9.302 9.743 11.344 - - - - - 16.292 19.048
100 8.470 8.295 6.865 9.940 - - - - - 12.590 14.402
120 7.039 6.441 5.972 6.807 8.92 16.07 14.08 9.47 6.94 8.766 9.112
Rq
150 5.708 4.536 4.068 4.977 - - - - - 7.190 6.240
180 5.430 2.808 3.606 3.455 7.48 13.59 8.44 8.41 6.85 6.350 4.050
220 3.928 2.268 2.111 2.723 6.71 11.71 3.76 7.44 5.95 4.728 2.715
80 50.823 48.714 50.870 61.371 - - - - - 89.314 111.009
100 44.928 43.636 37.293 56.476 - - - - 67.697 79.341
120 41.763 34.732 35.579 40.480 50.23 85.23 79.81 61.01 40.84 55.675 55.552
Rz
150 35.970 29.009 22.295 30.890 - - - - - 44.430 40.993
180 34.022 19.095 22.382 22.598 45.94 78.99 48.69 56.65 40.61 40.245 31.196
220 24.675 15.918 14.361 17.323 42.75 71.55 23.33 54.90 33.42 32.928 18.029
Ayata Ayata Ayata Ayata Ayata Ayata Ayata Ayata Ayata
Ayata
Kaynak Tespit ve Bal ve Bal ve Bal ve Bal ve Bal ve Bal ve Bal ve Bal ve Bal
(2020)
(2020) (2020) (2020) (2019a) (2019b) (2019c) (2019d) (2019e) (2019f)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

618
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
4. Sonuçlar

Bu araştırmada, huş (Betula pendula L.) odununda enine, teğet ve radyal yüzeyler üzerinde çivi tutma
dirençleri, yüzey pürüzlülüğü parametreleri ve shore - D sertlik özellikleri araştırılmıştır. Belirlenen bu
sonuçlara göre, huş odununda çivi tutma direnci için varyans analizlerinde test yüzeyinin (kuvvet
uygulama yönünün) anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan çivi tutma direnci teğet, radyal ve
enine yüzeyler için sırasıyla 5.35 N/mm2, 6.36 N/mm2 ve 5.47 N/mm2 ve shore D sertlik 52.60 olarak
elde edilmiştir. Zımpara numarasının artması ile yüzey pürüzlülüğü parametrelerinin azaldığı sonucuna
ulaşılmıştır.

Kaynaklar
Akçay, Ç., (2020). Determination of decay, larvae resistance, water uptake, color, and hardness properties
of wood impregnated with honeybee wax, BioResources, 15(4): 8339-8354. DOI:
10.15376/biores.15.4.8339-8354.
ASTM D 2240, (2010). Standard test method for rubber property-durometer hardness, American Society
for Testing and Materials, West Conshohocken, Pennsylvania, United States.
Ayata, Ü., (2020). Ayous odununun bazı teknolojik özelliklerinin belirlenmesi ve ısıl işlemden sonra renk
ve parlaklık özellikleri, Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 3(1): 22-33. DOI:
10.33725/mamad.724596.
Ayata, Ü., Bal, B.C., ve Şahin, S., (2019). Turunç odununda ısı iletkenlik değeri, statik sertlik ve çivi
tutma direncinin belirlenmesi, Çukurova 3. Uluslararası Yenilikçi Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 3
- 6 Ekim, Adana, Türkiye, 423-430.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019a). Maun (Swietenia mahagoni L.) odununda yüzey pürüzlülüğü üzerine
zımparalama ve planyanın etkisi, Avrasya 4. Uluslararası Uygulamalı Bilimler Kongresi, 27-29
Eylül, Kiev, Ukrayna, 19-22.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019a). Yalancı akasya odununda çivi tutma direnci ve janka sertlik değerinin
belirlenmesi, III. Uluslararası Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 3-5 Ekim, Kahramanmaraş,
Türkiye, 927-931.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019b). Kızılağaç odununda statik sertlik, yüzey pürüzlülüğü ve çivi tutma
direncinin belirlenmesi, III. Uluslararası Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 3-5 Ekim,
Kahramanmaraş, Türkiye, 921-926.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019b). Sapsız meşe (Quercus petreae L.) odununda statik sertlik tayini ve
yüzey pürüzlülüğü parametreleri, ISPEC 2. Uluslararası Tarım Ve Kırsal Kalkınma Kongresi, 27-29
Eylül, Kiev, Ukrayna, 22-28.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019c). Amerikan ceviz odununda yüzey pürüzlülüğü, janka sertlik değeri ve
çivi tutma direncinin belirlenmesi, Çukurova 3. Uluslararası Yenilikçi Bilimsel Araştırmalar
Kongresi, 3-6 Ekim, Adana, Türkiye, 440-448.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019c). Amerikan ceviz odununda yüzey pürüzlülüğü, janka sertlik değeri ve
çivi tutma direncinin belirlenmesi, Çukurova 3. Uluslararası Yenilikçi Bilimsel Araştırmalar
Kongresi, 3-6 Ekim, Adana, Türkiye, 440-448.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019d). Kayısı (Prunus armeniaca L.) odununda çivi tutma direnci ve janka
sertlik değerinin belirlenmesi, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Yeni Ufuklar, Gece Kitaplığı
Yayınevi, Ankara, Türkiye, Genel Yayın Yönetmeni: Atilla Atik, Editörler: Ali Musa Bozdoğan ve
Nigar Yarpuz-Bozdoğan, Birinci Basım, 16 Ekim 2019, 368-376. ISBN: 978-605-7749-52-9.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
619
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019d). Kızılağaç odununda statik sertlik, yüzey pürüzlülüğü ve çivi tutma
direncinin belirlenmesi, III. Uluslararası Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 3-5 Ekim,
Kahramanmaraş, Türkiye, 921-926.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019e). Dibétou odununda yüzey pürüzlülüğü parametrelerinin araştırılması,
Avrasya 5. Uluslararası Uygulamalı Bilimler Kongresi, 15-17 Kasım, Adana, Türkiye, 646-651.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2019f). Dabema (Piptadeniastrum africanum Brenan) odununda bazı yüzey
özelliklerinin belirlenmesi, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Araştırma Makaleleri, Gece
Kitaplığı Yayınevi, Ankara, Türkiye, Genel Yayın Yönetmeni: Atilla Atik, Editörler: İsmet
DAŞDEMİR, Hüseyin Atilla ATİK, 16 Aralık 2019, 252-266. Matbaa Sertifika No: 42539, Yayıncı
Sertifika No: 15476, ISBN: 978-625-7958-10-3.
Ayata, Ü., ve Bal, B.C., (2020). Tiama, limon ve malta eriği odunlarının zımparalanmasında zımpara
tanecik büyüklüğünün yüzey pürüzlülüğüne etkisi, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Teori ve
Araştırmalar, Gece Kitaplığı Yayınevi, Ankara, Türkiye, Genel Yayın Yönetmeni: Eda Altunel,
Editörler: Nigar Yarpuz Bozdoğan, 19 Eylül 2020, 65-81. ISBN: 978-625-7243-66-7.
Bal, B.C., (2015). Wood-water relationships and biological durability of heat-treated taurus fir wood, Pro
Ligno, 11(3): 3-10.
Bal, B.C., Ayata, Ü., Çavuş, V., Şahin, S., Efe, F.T., ve Dilik, T., (2018a). Huş (Betula pendula)
odununun bazı fiziksel ve mekanik özelliklerinin araştırılması, IV. Uluslararası Mesleki ve Teknik
Bilimler Kongresi (UMTEB), 7-9 Aralık, Erzurum, Türkiye, 2104-2113.
Bal, B.C., Ayata, Ü., Çavuş, V., ve Efe, F.T., (2018b). Dişbudak, doğu kayını, göknar ve Avrupa melezi
ağaç türlerinde çivi tutma direncinin belirlenmesi, 5. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları
Kongresi, Bildiri Tam Metin Kitabı, 02-03 Kasım, Antalya, Türkiye, 1(1): 397-406.
Boruvka, V., Dudík, R., Zeidler, A., and Holecek, T., (2019). Influence of site conditions and quality of
birch wood on ıts properties and utilization after heat treatment. Part I - elastic and strength
properties, relationship to water and dimensional stability, Forests,10: 189. DOI:
10.3390/f10020189.
Bozkurt, A.Y., (1971). Önemli Bazı Ağaç Türleri Odunlarının Tanımı, Teknolojik Özellikleri ve Kullanış
Yerleri, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No: 1653, O.F. Yayın No: 177,
İstanbul, 99 sayfa.
Cabalova, I., Zachara, M., and Tomanb, B., (2017). Characterization of thermally loaded woods species
in the view of physical-chemical and fire technical properties, in: International Scientific
Conference Fire Protection, Safety and Security 2017, Zvolen, Slovak Republic, pp.22-36.
Chu, D., Xue, L., Zhang, Y., Kang, L., and Mu, J., (2016). Surface characteristics of poplar wood with
high-temperature heat treatment: Wettability and surface brittleness, BioResources, 11(3): 6948-
6967. DOI: 10.15376/biores.11.3.6948-6967.
Çamlıbel, O., (2020). Chemical analysis of birch tree (Betula pendula Roth) degraded by fungus,
BioResources, 15(2): 4353-4361. DOI: 10.15376/biores.15.2.4353-4361.
Devi, R.R., Ali, I., and Maji, T.K., (2003). Chemical modification of rubber wood with styrene in
combination with a crosslinker: effect on dimensional stability and strength property, Bioresource
Technology, 88: 185-188. DOI: 10.1016/S0960-8524(03)00003-8.
Devi, R.R., and Maji, T.K., (2012). Chemical modification of simul wood with styrene-acrylonitrile
copolymer and organically modified nanoclay, Wood Science and Technology, 46: 299-315. DOI
10.1007/s00226-011-0406-2.
Dinçel, K., Çelebi, N., ve Şanıvar, N., (1970). Ağaç Teknolojisi, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu
Yayınları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, Genel: No: 292, Seri C, No: 15.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

620
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Dong, Y., Yan, Y., Zhang, S., Li, J., and Wang, J., (2015). Flammability and physical–mechanical
properties assessment of wood treated with furfuryl alcohol and nano-SiO2, European Journal of
Wood and Wood Products, 73: 457-464. DOI: 10.1007/s00107-015-0896-y.
Dos Santos, P.S.B., Erdocia, X., Gatto, D.A., and Labidi, J., (2016). Bio-oil from base-catalyzed
depolymerization of organosolv lignin as an antifungal agent for wood, Wood Science and
Technology, 50(3): 599-615. DOI: 10.1007/s00226-015-0795-8.
Gültekin, H.C., (2014). Önemli Orman Ağaçlarının Fidan Üretim Teknikleri (Doğal yayılışları, Kullanım
Alanları, Çiçeklenme Zamanları, Meyve Veya Kozalak Toplama Zamanı, Tohum Toplama Ve
Çıkarma Yöntemleri, Tohum Özellikleri, Tohum Uygulanacak Ön İşlemler, Fidanlık Tekniği),
Çeşitli Yayınlar Serisi No: 26, Müdürlük Yayın No: 271, 338 sayfa. ISSN: 1300-395X.
Hammond, J.J., Donnelly, E.T., Harrod, W.F., Rayner, N.A., ve Özden, F., (1969). Ağaçişleri
Teknolojisi, Mesleki ve Teknik Öğretim Kitapları, Editör: İrfan Zorlu, Ajans-Türk Matbaacılık
Sanayi, Ankara.
Hazarika, A., and Maji, T.K., (2013). Effect of different crosslinkers on properties of melamine
formaldehyde-furfuryl alcohol copolymer/montmorillonite impregnated softwood (Ficus hispida),
Polymer Engineering and Science, 53: 1394-1404. DOI: 10.1002/pen.23391.
Herujarvi, H., (2004). Variation of basic density and brinell hardness within mature finnish Betula
pendula and B. pubescens stems, Wood and Fiber Science, 36(2): 216-227.
ISO 16610-21, (2011). Geometrical Product Specifications (GPS) - Filtration - Part 21: Linear Profile
Filters: Gaussian Filters, Standard.
ISO 554, (1976). Standard atmospheres for conditioning and/or testing, International Standardization
Organization, Geneva, Switzerland.
Li, J., Zhang, A., Zhang, S., Gao, Q., Chen, H., Zhang, W., and Li, J., (2018). High-performance
imitation precious wood from low-cost poplar wood via high-rate permeability of phenolic resins,
Polymer Composites, 39(7): 2431-3440. DOI: 10.1002/pc.24226.
Mattos, B.D., Cademartori, P.H.G., Missio, A.L., Gatto, D.A., and Magalhaes, W.L.E., (2015). Wood-
polymer composites prepared by free radicalin situ polymerization of methacrylate monomersinto
fast-growing pinewood, Wood Science and Technology, 49: 1281-1294. DOI: 10.1007/s00226-015-
0761-5.
Odabaşı, T., Çalışkan, A., ve Bozkuş, F., (2007). Silvikültür Tekniği (Silvikültür II), İstanbul Üniversitesi
Yayın No: 4459, Orman Fakültesi Yayın No: 475, 314 sayfa, İstanbul, ISBN: 975-404-702-2.
Ögel, B., (1971). Türk Mitolojisi, Cilt 1, 1000 Temel Eser, İstanbul.
Sarıbaş, M., (2016). Ormancılık Terimler Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 676 sayfa,
ISBN: 978-975-16-3199-2.
Şahin Kol, H., and Gündüz, K., (2016). Effects of heat treatment on thermal conductivity of ash and birch
wood species, IFC2016 International Furniture Congress 13-15 October, Turkey, 345-349.
Şanıvar, N., ve Zorlu, İ., (1980). Ağaçişleri Gereç Bilgisi Temel Ders Kitabı, Mesleki Ve Teknik Öğretim
Kitapları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, Etüd ve Programlama Dairesi Yayınları No: 43, 472
sayfa.
TS 2470, (1976). Odunda fiziksel ve mekaniksel deneyler için numune alma metotları ve genel özellikler,
Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TS 2472, (1976). Odunda, fiziksel ve mekaniksel deneyler için birim hacim ağırlığı tayini, Türk
Standartları Enstitüsü, Ankara.
TS EN 13446, (2005). Ahşap esaslı levhalar - bağlayıcıların geri çıkma kapasitesinin tayini, Türk
Standartları Enstitüsü, Ankara.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

621
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Yan, Y., Dong, Y., Li, J., Zhang, S., Xia, C., Shi, S.Q., and Cai, L., (2015). Enhancement of mechanical
and thermal properties of poplar through the treatment of glyoxal-urea/nano-SiO2, Royal Society of
Chemistry Advances, 5(67): 54148-54155. DOI: 10.1039/C5RA07294H.
Zaman, A., Alen, R., and Kotilainen, R., (2000). Thermal behavior of scots pine (Pinus sylvestris) and
silver birch (Betula pendula) at 200-230°C, Wood and Fiber Science, 32(2): 138-143.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

622
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

BİR MUHAKKİK OLARAK “RAMAZAN ʻABDUTTEVVÂB”

Arş. Gör. Dr. Rıfat IŞIK

Selçuk Üniversitesi
Orcid: https://orcid.org/0000-0001-7596-8874

Özet
İlk başlarda sözlü ve rivayet şeklinde aktarılan ilim, zamanla yazı aracılığıyla okuyucuya sunulmuştur.
Matbaanın keşfinden önce bu serüvenin başlangıcını kuşkusuz el yazma eserler oluşturmaktadır. Tefsir,
hadis, edebiyat, nahiv ve sarf gibi ilim dallarında pek çok el yazma eser kaleme alınmıştır. Bir hazine
mesabesinde olan bu el yazma eserlerin günümüz şartlarında okuyucular tarafından bulunması ve
anlaşılması oldukça zor bir hal almıştır. Bu açıdan kaleme alınan bu eserlerin günümüz ilim dünyasına
aktarılmasında muhakkiklerin rolü yadsınamaz. Bu öneme binaen bu çalışmada farklı alanlarda yazmış
olduğu eserlerle adını ilim dünyasına duyuran aynı zamanda bir muhakkik olan Ramazan Abduttevvâb’ın
hayatına değinilecektir. 1930 yılında dünyaya gelen yazar, 2001 yılında arkasında birçok eser bırakarak
vefat etmiştir. Kendisinin ilmi çalışmalarını telif eserler, tercüme eserler, tahkik eserler ve makaleler
olarak sınıflandırmak mümkündür. Şerḥu Kitâbi Sîbeveyhi, li-Ebî Said es-Sîrâfî, Ḳavâʻidü’ş-Şiʻr, li-Ebî’l-
ʻAbbâs Saʻleb, el-Vâfî bi’l-Vefeyât, li’ṣ-Ṣafedî ve el-Müẕekker ve’l-Müennes̱ li-Ebî Fâris el-Luġavî
tahkik etmiş olduğu en meşhur eseri arasında yer almaktadır. Ramazan Abduttevvâb adını sadece eserleri
ile değil aynı zamanda almış olduğu eğitim ve bu alandaki birikimiyle de duyurmuştur. Arapçanın
yanısıra donanımlı bir muhakkikin sahip olması gerektiği gibi farklı dillere de hakimdir. Türkçe, Farsça,
Almanca ve Fransızca bu dillerdendir. İbrahim Enis, Abbas Hasan, Hellmut Ritter ve Rudolf Sellheim
gibi döneminin en meşhur hocalarından ders almıştır. Bununla birlikte Muhammed Azuz, Hasan Yusuf
el-Berdisî, Sâlim Avvad, Cevdet Mebruk, Ahmed Arif Hicazi ve Hüsâm el-Behnesâvi gibi kişilere de
eğitim vermiştir. Ayrıca Ramazan Abduttevvâb Mümkün olabilen en yüksek sayıdaki kaynağa dayanan
bir tahkik yönteminin de kurucusudur.

Anahtar Kelimeler: Tahkik, Raman Abduttevvâb, El Yazma Eser

"RAMADAN ʻABDUTTEVVÂB" AS A INVESTIGATOR

Abstract
At first, the science, which was transmitted orally and in the form of rumors, was presented to the reader
in time through writing. Before the discovery of the printing house, manuscripts constitute the beginning
of this adventure. Many manuscripts have been written in branches of science such as tafsir, hadith,
literature, nahiv and sarf. These manuscripts, which are like a treasure, have become very difficult to find
and understand by readers in today's conditions. In this respect, the role of investigators in transferring
these written works to today's world of science cannot be denied. Due to this importance, in this study,
the life of Ramazan Abduttevvâb, who is known to the world of science with the works he wrote in
different fields, will be mentioned. The author born in 1930 and passed away in 2001, leaving behind
many works. It is possible to classify his scientific works as copyrighted works, translated works, enquiry
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
623
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
works and articles. Şerḥu Kitâbi Sîbeveyh li-Ebî Said as-Sîrâfî, Ḳavâʻidü'ş-Şiʻr li-Ebî'l-ʻAbbâs es-Saʻleb,
el-Vâfî bi'l-Vefeyât li'ṣ-Ṣafedennî ve el-Müẕekker ve'l li-Ebî Fâris el-Luġavî is among the most famous
work he has verified. Ramazan Abduttevvâb made his name known not only with his works but also with
his education and experience in this field. In addition to Arabic, he has a good command of different
languages as well as a skilled practitioner. Turkish, Persian, German and French are among these
languages. He took lessons from the most famous teachers of his time such as İbrahim Enis, Abbas
Hasan, Hellmut Ritter and Rudolf Sellheim. In addition, he taught people such as Muhammed Azuz,
Hasan Yusuf el-Bardisi, Sâlim Avvad, Cevdet Mebruk, Ahmed Arif Hijazi and Hüsâm el-Behnesâvi. In
addition, Ramazan Abduttevvâb is the founder of an investigation method based on the highest possible
number of sources.

Keywords: Investigation, Raman Abduttevvâb, Manuscript

RAMAZAN ʻABDUTTEVVÂB (1930-2001) (‫عبدالتواب‬

ّ ‫)رمضان‬
Tam adı, Ramazan Hasan Ömer Hasan Ömer ʻAbdulfettâḥ İbrahim ʻAbduttevvâb’dır. Ramazan
ʻAbduttevvâb, h.1348 (m.1930) 21 Şubat günü, ramazan ayının 23. gününe denk gelen cuma günü,
Mısır’ın Kaylûbiye iline bağlı Kaylûb köyünde dünyaya gelmiştir. İlim hayatına, gittiği ilkokulda
başlamış, bunun yanında küçük yaşlarında da Kur’an’ı Kerim’i ezberlemeye başlamıştır. Ramazan
ʻAbduttevvâb, on yaşını tamamlamadan Kur’an’ı Kerim ezberini bitirmiş, yaşıtlarına göre büyük bir
başarı elde etmiştir. İlköğrenimini başarıyla tamamlamasının ardından girmiş olduğu sınavı başarıyla
geçerek Ezher’deki Din Enstitüsüne girmeye hak kazanmıştır. 1
Bu enstitüdeki eğitim yıllarında sarf, nahiv, tefsir, fıkıh ve hadis gibi dersler okumuş, İbn-i-Mâlik’in
(ö.672/1274) Arap grameriyle ilgili bin beyitlik “el-Elfiyye” isimli eserini ezberlemiştir. Enstitüdeki
eğitimini tamamlayan Ramazan ʻAbduttevvâb, pek çok aşaması olan ve yüzlerce kişinin başvurduğu bir
dizi sınavın ardından, almış olduğu başarılı sonuçlarla Ezher Üniversitesinin Dârulʻulûm Fakültesi’ne
girmeye hak kazanmıştır. 2
Küçük yaşlarından beri okumaya meraklı olan Ramazan ʻAbduttevvâb, Arap edebiyatı kitaplarının
yanında, Mustafa Sâdık er-Râfiʻi (ö.1937), Abbas Mahmûd el-Aḳḳâd (ö.1964) ve Tâhâ Hüseyin (ö.1973)
vb. şahsiyetlerin kitaplarını okumuş, her dönemden birçok Arap şiirini ezberlemiştir. Bu dönem başından
geçen bir hadiseyi şöyle aktarmaktadır: “Lisans sözlü sınav komisyonu, Abbas Hasan ve şair Ali el-
Cundî’den oluşuyordu. Metin sınavı zamanı geldiğinde Ali el-Cundî bana: Ezberlediğin bir metin söyle
dedi. Ben de ona: Hangi döneme ait? dedim. Şaşkınlıktan gözleri açılmış bir şekilde şöyle dedi: Bütün
dönemleri mi ezbersin? Ona, evet dedim. Bana, cahiliye döneminden olsun dedi. Ona, kimden? Dedim.
Cahiliye döneminden birini mi seçeyim? Evet efendim dedim. İmruu’l-Ḳays’tan olsun dedi. Ona,
İmruu’l-Ḳays’ın muallaḳası mı, bâiyesi mi yoksa dâliyesi mi? diye sordum. Bana, bunların tamamını
ezbere biliyor musun? Diye sordu. Ona, isterseniz İmruu’l-Ḳays’tan ʻAlḳame’ye ondan da Ṭarafa’ya
geçebilirim dedim. Sonunda bana: Oğlum Allah seni muzaffer kılsın. Kesinlikle ben böyle bir dereceye

1
ʻİṣâm Selâme Muhammed el-Budeyrât, Cuhûd Remeżân ʻAbdüttevvâb el-Luġaviyye, Câmiʻetu Mûte ʻİmâdetu’d-Dirâsati’l-
ʻUlyâ, (Yüksek Lisans Tezi), Ürdün 2004, s. 3-10; Alâ Ebû Hadîd, Nebzetun an Ramazan Abdu’t-
Tevvâb,2019,https://sotor.com/%D9%86%D8%A8%D8%B0%D8%A9_%D8%B9%D9%86_%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%
D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8 (Erişim Tarihi: 06.12.2020).
2
Aynı eser, s. 3-10; Ahmed el-Behnesâvî, Ramazan Abdu’t-Tevvâb,
https://www.elwatannews.com/news/details/4963597?t=push (Erişim Tarihi: 06.12.2020).
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
624
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
sahip değilim. Keşke, senin gibi on kişi daha olsaydı dedi.”. Ramazan ʻAbduttevvâb, 1956 yılında üstün
başarı göstererek Dârulʻulûm Fakültesinden mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından, Kahire’de bulunan
Nuḳrâşî Lisesinde Arap Dili ve İslami terbiye öğretmeni olarak göreve başlamıştır. Bu görevini
sürdürürken bir yandan da yüksek lisans hazırlıklarına başlamış, Dârulʻulûm Fakültesinde asistan olarak
çalışmak için başvuru yapacağı sırada fakültenin Almanya’ya doktora öğrencisi göndereceğini öğrenmiş,
bölüme yaptığı başvurusu olumlu karşılanan Ramazan ʻAbduttevvâb, 13 arkadaşıyla beraber Münih
Üniversitesine öğrenci olarak gönderilmiştir. 3
Münih Üniversitesinde kaldığı süre zarfında Almanca, Farsça, Türkçe, Fransızca gibi dilleri öğrenmiş,
burada bulunan hocalarla İslam üzerine çeşitli tartışmalarda bulunmuştur. Sâmî dilleri üzerine yaptığı
yüksek lisans ve doktora çalışmalarını beş yılda tamamlayan Ramazan ʻAbduttevvâb, 1963 yılında
ülkesine geri dönmüştür. Geri dönüşünün ardından ʻAynu’ş-Şems Üniversitesi Edebiyat Fakültesine
öğretim üyesi olarak atanmıştır. Daha sonraki dönemlerde aynı üniversitede doçent ve profesör olmuştur.
Arap Dili ve Edebiyatı bölüm başkanlığı görevinde bulunmuş, iki defa da fakültenin dekanlık görevini
üstlenmiştir. Aralarında Fas, Cezayir, Almanya ve Ürdün gibi ülkelerin de bulunduğu pek çok ülkede
misafir profesör olarak çalışmış, ulusal ve uluslararası pek çok toplantı, kongre ve sempozyuma
katılmıştır. Ülkesinin dışında Arap ülkeleri ve bazı Avrupa ülkelerinde çok sayıda yüksek lisans ve
doktora tezlerini yönetmiştir. Mümkün olabilen en yüksek sayıdaki kaynağa dayanan bir tahkik
yönteminin kurucusu olan Ramazan ʻAbduttevvâb, h.1422, m.2001 yılının 27 Ağustos günü Kahire’de
vefat etmiştir. 4
İbrahim Enîs. (‫)إبراهيم أنيس‬, Abbas Hasan. (‫)عباس حسن‬5, Johann W. Fück. (ö.1973), Hans Wehr. (ö.1981),
Hellmut Ritter. (ö.1971), Rudolf Sellheim 6 gibi meşhur şahsiyetler, Ramazan ʻAbduttevvâb’ın
tedrisatından geçtiği hocalarından bazılarıdır.
Telif ve tahkik etmiş olduğu eserleri ile adından söz ettiren bu meşhur muhakkikin ders halkalarına ise
çeşitli ülkelerden Muhammed ʻAzûz (‫)محمد عزوز‬, Receb Osman Muhammed (‫)رجب عثمان محمد‬, Hasan
Yûsuf el-Berdîsî (‫)حسن يوسف البرديسي‬, ʻAbdülḥâfıẓ el-Bekrî (‫)عبد الحافظ البكري‬, Sâlim ʻAvvâd (‫)سالم عواد‬,
Ahmed eş-Şeymî (‫)احمد الشيمي‬, Senâ Enes (‫)ثناء أنس‬, Cevdet Mebrûk (‫)جودة مبروك‬, Ḫâlid İsmail (‫)خالد اسماعيل‬,
Fettâḥ Ḫalil. (‫)فتاح خليل‬, Ḥüsâm el-Behnesâvî (‫)حسام البهنساوي‬, Ahmed ed-Dânî (‫)أحمد الداني‬, Ahmed ʻÂrif
Ḫicâzî (‫)أحمد عارف حجازي‬, Muhammed ʻAbdülʻâl (‫)محمد عبد العال‬, Yüsrî ʻAbdülʻâl (‫ )يسري عبد العال‬7 gibi
kişiler katılmıştır.
Eserleri
Ramazan ʻAbduttevvâb’ın kaleme aldığı gerek telif gerekse de tahkik ve tercüme ettiği eserlerinden
bazıları şunlardır:
Telif Eserleri
• Laḥnu’l-ʻAmmeti ve’t-Taṭavvuru’l-Luġavî. (‫)لحن العامة والتطور اللغوي‬
• et-Teẕkîr ve’t-Te’nîs̱ fi’l-Luġati. (Eril-Dişil konusunun Sâmî dillerde karşılaştırmalı olarak
incelenmesidir). (‫)التذكير والتأنيث في اللغة‬
• Fuṣûl fî Fıḳhi’l-ʻArabiyyeti. (‫)فصول في فقه العربية‬

3
Aynı eser, s. 3-10; Sa’deddîn İbrahîm el-Mustafa, el-Allâme el-Luğavî Ramazan Abdu’t-Tevvâb,
https://islamsyria.com/site/show_cvs/733 (Erişim Tarihi: 06.12.2020)
4
Aynı eser, s. 3-10.
5
Aynı eser, s. 4.
6
İsmail Durmuş, “Ramazan Abdüttevvâb”, DİA, İstanbul 2016, Ek-2. cilt, s. 415.
7
İsmail Durmuş, a.g.m., s. 415.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
625
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
• el-Luġatu’l-ʻİbriyyeti. (İbrânîce dil bilgisi kurallarının metinlerle birlikte diğer Sâmî
dillerle mukayesesidir.) (‫)اللغة العبرية‬
• Nuṣûṣ mine’l-Luġâti’s-Sâmiyyeti. (‫)نصوص من اللغات السامية‬
• fî Ḳavâʻidi’s-Sâmiyyât. (İbrânîce, Süryânîce ve Habeşçe’nin dil bilgisi kurallarının
incelenmesine dairdir.) (‫)في قواعد الساميات‬
• el-Medḫal ilâ ʻilmi’l-Luġati ve Menâhici’l-Baḥs̱ i’l-Luġavî. (Eser, dilin fonetik ve
sosyopsikolojik boyutları, dillerin doğuşuyla ilgili yedi teori, lehçeler-ortak dil, dil inceleme yöntemleri
gibi konular ile ilgilidir.) (‫)المدخل إلى علم اللغة ومناهج البحث اللغوي‬
• et-Teṭavvuru’l-Luġavî. (‫)التطور اللغوي‬
• Buḥûs̱ ve Maḳâlât fi’l-Luġati. (‫)بحوث ومقاالت في اللغة‬
• Menâhicu Taḥḳîḳı’t-Turâs̱ i beyne’l-Ḳudâmâ ve’l-Muḥdesîn.
(‫)مناهج تحقيق التراث بين القدامى والمحدثين‬
• Muşkiletu’l-Hemzeti’l-ʻArabiyyeti. (Arap yazı tarihi, fasih Arapçanın gelişimi ve imlâya
dair bir incelemedir.) (‫)مشكلة الهمزة العربية‬
• el-ʻArabiyyetu’l-Fuṣḥâ ve’l-Ḳurʻânu’l-Kerîm emâme’l-ʻAlmâniyyeti ve’l-İstişrâḳi.
(‫)العربية الفصحى والقرآن الكريم أمام العلمانية واالستشراق‬
• Dirâsât ve Taʻlîḳât fi’l-Luġati. (‫)دراسات وتعليقات في اللغة‬8
Tercüme Ettiği Eserleri
• el-Luġâtu’s-Sâmiyyeti. (Theodor Nöldeke’nin Die Semitischen Sprachen. Eine skizze adlı
Almanca eserinden) (‫)اللغات السامية‬
• el-Ems̱ âlu’l-ʻArabiyyeti’l-Ḳadîmeti. (Rudolf Sellheim’in Die klassisch arabischen
Sprichwörtersammlungen, insbesondere die des Abū ʿUbaid adlı eserinden.)
(‫)األمثال العربية القديمة‬
• Târîḫu’l-Edebi’l-ʻArabî (Seyyid Yaʻkûb Bekir ile birlikte, IV, V, VI. Ciltleri, Carl
Brockelmann’ın Geschichte der Arabischen Litteratur’ isimli eserindan.)
(‫)تاريخ األدب العربي‬
• Fıḳhu’l-Luġâti’s-Sâmiyyeti. (Brockelmann’ın Grundriss der Vergleichenden Grammatik
der Semitischen Sprachen adlı eserinden.) (‫)فقه اللغات السامية‬
• el-ʻArabiyyetu. (Johann W. Fück’ün Arabiya. Untersuchungen zur Arabischen Sprach- und
Stilgeschichte adlı eserinden.) (‫)العربية‬9
Tahkik Eserleri
• Laḥnu’l-ʻAvvâm, li-Ebî Bekir ez-Zübeydî. (‫ ألبي بكر الزبيدي‬،‫)لحن العوام‬
• el-Müẕekker ve’l-Müennes̱ , li-Ebî Fâris el-Luġavî. (‫ البن فارس اللغوي‬،‫)المذكر والمؤنث‬
• el-Müẕekker ve’l-Müennes̱ , li-Ebî’l-ʻAbbâs el-Muberred. (Selâhaddin el-Hâdî ile birlikte)
(‫ ألبي العباس المبرد‬،‫)المذكر والمؤنث‬
• Muḫtaṣaru’l-Müẕekker ve’l-Müennes̱ , li’l-Mufażżal b. Seleme.
(‫ للمفضل بن سلمة‬،‫)مختصر المذكر والمؤنث‬

8
el-Budeyrât, a.g.e., s. 14-15.
9
Aynı eser, s. 15; Sa’deddîn İbrahîm Mustafa, , el-Alîm el-Luğavî Ramazan Abdu’t-Tevvâb 1930-2001,
https://www.hamassa.com/2016/04/23/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-
%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D9%88%D9%8A-%D8%AF-%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-
%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D9%82%D9%84%D9%85/ (Erişim
Tarihi: 06.12.2020)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
626
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
• Mâ Yuẕekkeru ve Yüennes̱ u mine’l-İnsân ve’l-libâs, li-Ebî Mûsâ el-Ḥâmıż.
(‫ ألبي موسى الحامض‬،‫)ما يذكر ويؤنث من اإلنسان واللباس‬
• Zînetu’l-Fużalâi fi’l-Farḳ beyne’ḍ-Żâd ve’ẓ-Ẓâi, li-Ebî’l-Berekât bin el-Enbârî.
(‫ ألبي البركات بن األنباري‬،‫)زينة الفضالء في الفرق بين الضاد والظاء‬
• el-Müẕekker ve’l-Müennes̱ , li-Ebî Zekeriyâ el-Ferrâ. (‫ ألبي زكريا الفراء‬،‫)المذكر والمؤنث‬
• Şerḥu Kitâbi Sîbeveyhi, li-Ebî Said es-Sîrâfî. (1 ve 2. Cildi, Mahmûd Fehmî Hicâzî ve
Muhammed Hâşim ʻAbduddâim ile birlikte) (‫ ألبي سعيد السيرافي‬،‫)شرح كتاب سيبويه‬
• el-Ġarîbu’l-Muṣannef, li-Ebî Ubeyd el-Ḳâsım b. Sellâm. (1. cilt)
(‫ ألبي عبيد القاسم بن سالم‬،‫)الغريب المصنف‬
• et-Teṭavvuru’n-Naḥvî li-Luġati’l-ʻArabiyyeti, li-Bergstrâsser.
(‫ لبرجشتراسر‬،‫)التطور النحوي للغة العربية‬10
• el-Belâġetu, li-Ebî’l-ʻAbbâs el-Müberred. (‫ ألبي العباس المبرد‬،‫)البالغة‬
• Ḳavâʻidü’ş-Şiʻr, li-Ebî’l-ʻAbbâs Saʻleb. (‫ ألبي العباس ثعلب‬،‫)قواعد الشعر‬
• el-Ḥurûf, li’l-Ḫalîl b. Ahmed el-Ferâhîdî. (‫ للخليل بن أحمد الفراهيدي‬،‫)الحروف‬
• el-Ḥurûfu’l-letî Yutekellemu bihâ fî Ġayri Mevḍıʻihâ, li-ibn-i’s-Sikkît,.
(‫ البن السكيت‬،‫)الحروف التي يُتكلم بها في غير موضعها‬
• Kitâbu’s̱ -S̱elâs̱ eti, li-ibn-i Fâris el-Luġavî. (‫ البن فارس اللغوي‬،‫)كتاب الثالثة‬
• el-Bulġatu fi’l-Farḳ beyne’l-Müẕekker ve’l-Müennes̱ , li-Ebî’l-Berekât b. el-Enbârî. ( ‫البلغة‬
‫ ألبي البركات بن األنباري‬،‫)في الفرق بين المذكر والمؤنث‬
• Kitâbu’l-Bi’r, li-Ebî Abdullah b. el-Aʻrâbî. (‫ ألبي عبد هللا بن األعرابي‬،‫)كتاب البئر‬
• Kitâbu’l-Ems̱ âl, Müerric es-Sedûsî. (‫ مؤرج السدوسي‬،‫)كتاب األمثال‬
• el-Ḳavâfî ve mâ İştaḳḳat Elḳâbühâ minhu, li-Ebî’l-ʻAbbâs el-Muberred.
(‫ ألبي العباس المبرد‬،‫)القوافي وما اشتقت ألقابها منه‬
• Kitâbu’l-Ems̱ âl, li-Ebî ʻİkrime ed-Żabbî. (‫ ألبي عكرمة الضبي‬،‫)كتاب األمثال‬
• el-Memdûd ve’l-Maḳṣûr, li-Ebî’ṭ-Ṭayyib el-Veşşâ’. (‫ ألبي الطيب الوشاء‬،‫)الممدود والمقصور‬
• el-Vâfî bi’l-Vefeyât, li’ṣ-Ṣafedî. (12.cilt) (‫ للصفدي‬،‫)الوافي بالوفيات‬
• Ẕemmu’l-Ḫaṭa’ fi’ş-Şiʻr, li-ibn-i Fâris el-Luġavî. (‫ البن فارس اللغوي‬،‫)ذم الخطأ في الشعر‬
• İştiḳâḳu’l-Esmâ’, li’l-Aṣmaʻî. (Ṣelâhaddin el-Hâdî ile birlikte) (‫ لألصمعي‬،‫)اشتقاق األسماء‬
• S̱elâs̱ etu Kutub fi’l-Ḥurûfi, li’l-Ḫalîl b. Ahmed ve ibnu’s-Sikkît ve’r-Râzî,
(‫ للخليل بن أحمد وابن السكيت والرازي‬،‫)ثالثة كتب في الحروف‬
• el-Farḳ, li-ibn-i Fâris el-Luġavî. (‫ البن فارس اللغوي‬،‫)الفرق‬
• Mâ Yecûzu li’ş-Şâʻir fi’ż-Żarûreti, li’l-Ḳazzâz el-Ḳayrevânî. (Selâhaddin el-Hâdî ile
birlikte) (‫ للقزاز القيرواني‬،‫)ما يجوز للشاعر في الضرورة‬
• Mâ Telḥanu fîhi’l-ʻÂmmeti, li’l-Kisâî, (‫ للكسائي‬،‫)ما تلحن فيه العامة‬
• ʻUmdetu’l-Udebâi fî Maʻrifeti mâ Yuktebu bi’l-Elifi ve’l-Yâi, li-Ebî’l-Berekât b. el-
Enbârî. (‫ ألبي البركات بن األنباري‬،‫)عمدة األدباء في معرفة ما يُكتب باأللف والياء‬
• Żarûretu’ş-Şiʻr, li-Ebî Saîd es-Sîrâfî. (‫ ألبي سعيد السيرافي‬،‫)ضرورة الشعر‬
• el-Ḫuṭab ve’l-Mevâʻiẓ, li-Ebî ʻUbeyd el-Ḳâsım b. Sellâm.
(‫ ألبي عبيد القاسم بن سالم‬،‫)الخطب والمواعظ‬
• Necdetu’s-Su’âl fî ʻİlmi’s-Sü’âl, li-Ebî’l-Berekât b. el-Enbârî.
(‫ ألبي البركات بن األنباري‬،‫)نجدة السؤَّال في علم السؤال‬

10
eş-Şerîf Meyhûbî, Ârâu’l-Üstâẕ ed-Duktûr Ramazan ʻAbdüttevvâb el-Lisâniyyeti min Ḫilâli Kitâbihi “Buḥûs ve Maḳâlât fî’l-
Luġati”, Câmiʻat’l-Ḥâc li-Ḫadri Bâtineti, Cezair 2017, (Yüksek Lisans Tezi), s. 4.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
627
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
• Levḥu’ż-Żabṭ fî ʻİlmi Ḥisâbi’l-Ḳıbṭ, li-ibni’l-Maġribî.
(‫ البن المغربي‬،‫)لوح الضبط في علم حساب القبط‬11
Makaleleri
• Luġatu’l-İmâm eş-Şeyḫ Muḥammed el-Ġazzâlî fî Muellefâtihi.
(‫)لغة اإلمام الشيخ محمد الغزالي في مؤلفاته‬
• Ḳażıyyetu İḥyâi’l-Maḫṭûṭât: Menhecu Maʻhedi’l- Maḫṭûṭât fî Neşri’t-Turâs̱ .
(‫ منهج معهد المخطوطات في نشر التراس‬:‫)قضية إحياء المخطوطات‬
• Kitâbân fi’l-Luġati, li-ibni’l-Ecdânî. (‫ البن األجداني‬،‫)كتابان في اللغة‬
• Min Tecribetî fî Taḥḳîḳi Nisbeti’l-Kitâbi ve Tevs̱ îḳi ʻUnvânihi.
(‫)من تجربتي في تحقيق نسبة الكتاب وتوثيق عنوانه‬
• min İmtidâdi’l-Lehecâti’l-ʻArabiyyeti’l-Ḳadîmeti fî Baʻżi’l-Lehecâti’l-Muʻâṣırati.
(‫)من إمتداد اللهجات العربية القديمة في بعض اللهجات المعاصرة‬
• Meṣâdiru Celâliddîn es-Suyûṭî fî Kitâbihi’l-Müzhir.
(‫)مصادر جالل الدين السيوطي في كتابه المزهر‬
• Usṭûretu’l-Ebyâti’l-Ḫamsîne fî Kitâbi Sîbeveyhi. (‫)أسطورة األبيات الخمسين في كتاب سيبويه‬
• Kerâhetu Tevâli’l-Ems̱ âl fî Ebniyeti’l-ʻArabiyyeti. (‫)كراهة توالي األمثال في أبنية العربية‬
• İṣlâḥu’l-Manṭıḳ li-ibni’s-Sikkît. (‫)إصالح المنطق البن السكيت‬
• Esbâbu’ş-Şuẕuẕ fî’l-Luġati. (‫)أسباب الشذوذ في اللغة‬
• el-Ġarîbu fî’l-Luġati ve Elfâẓu’l-Ḳurâni’l-Kerim. (‫)الغريب في اللغة وألفاظ القرآن الكريم‬
• ʻİlmu’l-Luġati ve’l-İḥticâc li’l-Ḳirââti. (‫)علم اللغة واإلحتجاج للقراءات‬
• Ehemmiyetu’s-Simâʻ fî Taʻlimi’l-Luġati. (‫)أهمية السماع في تعلم اللغة‬
• et-Taṭavvuru’ṣ-Ṣavtî ve’d-Delâlî fî’l-Fuṣḥâ ve’l-Luġati’l-Ḳurâniyyetî.
(‫)التطور الصوتي والداللي في الفصحى واللغة القرآنية‬
• Min Muşkilâti’l-ʻArabiyyeti’l-Muʻâṣireti. (‫)من مشكالت العربية المعاصرة‬
• el-Ḳurânu’l-Kerîm ve’ş-Şiʻru’l-Câhilî. (‫)القرآن الكريم والشعر الجاهلي‬12
SONUÇ
Son dönemin en büyük dilbilimcilerinden birisi olan ve adını tahkik alanında kaleme almış olduğu
eserlerle de duyuran Ramazan Abdu’t-Tevvâb’ın yıldızı eğitim sürecinde parlamıştır. Eğitimi esnasında
pek çok birincilik elde eden ve aynı zamanda on yaşını tamamlamadan Kur’ân-ı Kerîm’i ezberleyerek
hafız olan et-Tevvâb, Arapça’nın yanısıra, Türkçe, Farsça, Almanca, Süyanice, Habeşce, Akadca,
İbranice ve Fransızca gibi dillere de hâkimdir.
Ramazan Abdu’t-Tevvâb, İbrahim Enîs, Abbas Hasan, Johann W. Fück, Hans Wehr, Hellmut Ritter ve
Rudolf Sellheim gibi aralarında önde gelen şarkiyatçıların da bulunduğu kişilerden dersler almıştır. Tam
bir okuma sevdalısı olan muhakkik, almış olduğu sağlam eğitimin ardından telif, tahkik, tecüme ve
makale gibi değerli eserler kaleme almıştır. Bu mümtaz şahsiyet, mümkün olabilen en yüksek sayıdaki
kaynağa dayanan bir tahkik yönteminin de kurucusudur.

11
el-Budeyrât, a.g.e., s. 15-17; İsmail Durmuş, a.g.m., s. 416. ; Muhammed el-Cevâdî, el-Allâme Ramazan Abd’t-Tevvâb en-
Nahle el-Musmira elletî Sâbekat el-Ammâleka ve Sâbekathum,
https://www.aljazeera.net/blogs/2020/4/21/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A9-
%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-
%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%A9 (Erişim Tarihi:
06.12.2020).
12
el-Budeyrât, a.g.e., s. 17-25; İsmail Durmuş, a.g.m., s. 416
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
628
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Çok güçlü bir hafızaya sahip olan Ramazan Abdu’t-Tevvâb, cahiliye döneminden başlamak üzere birçok
şiiri ezberlemiştir. Sınav komiteleri karşısında da üstün bir başarı örneği göstermiştir.
Sâmî dilleri üzerine yaptığı yüksek lisans ve doktora çalışmalarını beş yılda tamamlayan Ramazan
ʻAbduttevvâb, ʻAynu’ş-Şems Üniversitesi Edebiyat Fakültesine öğretim üyesi olarak atanmıştır.
Aralarında Fas, Cezayir, Almanya ve Ürdün gibi ülkelerin de bulunduğu pek çok ülkede misafir profesör
olarak çalışmış, ulusal ve uluslararası pek çok toplantı, kongre ve sempozyuma katılmış ve bilgi
birikimini paylaşmıştır. Bununla birlikte Arap ülkeleri ve bazı Avrupa ülkelerinde çok sayıda yüksek
lisans ve doktora tezlerinin danışmanlığını üstlenmiştir.

KAYNAKÇA
el-BUDEYRÂT, ʻİṣâm Selâme Muhammed Cuhûd Remeżân ʻAbdüttevvâb el-Luġaviyye,
Câmiʻetu Mûte ʻİmâdetu’d-Dirâsati’l-ʻUlyâ, (Yüksek Lisans Tezi), Ürdün 2004.
DURMUŞ, İsmail “Ramazan Abdüttevvâb”, DİA, İstanbul 2016.
MEYHÛBÎ, eş-Şerîf, Ârâu’l-Üstâẕ ed-Duktûr Ramazan ʻAbdüttevvâb el-Lisâniyyeti min Ḫilâli
Kitâbihi “Buḥûs ve Maḳâlât fî’l-Luġati”, Câmiʻat’l-Ḥâc li-Ḫadri Bâtineti, Cezair 2017, (Yüksek Lisans
Tezi).

Elektronik Kaynaklar
el-BEHNESÂVÎ, Ahmed Ramazan Abdu’t-Tevvâb,
https://www.elwatannews.com/news/details/4963597?t=push (Erişim Tarihi: 06.12.2020).
EL-CEVÂDÎ, Muhammed el-Allâme Ramazan Abd’t-Tevvâb en-Nahle el-Musmira elletî
Sâbekat el-Ammâleka ve Sâbekathum,
https://www.aljazeera.net/blogs/2020/4/21/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%
D8%A9-%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-
%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8-
%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AE%D9%84%D8%A9 (Erişim Tarihi: 06.12.2020).
HADÎD, Alâ Ebû Nebzetun an Ramazan Abdu’t
Tevvâb,2019,https://sotor.com/%D9%86%D8%A8%D8%B0%D8%A9_%D8%B9%D9%86_%D8%B1
%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AA%
D9%88%D8%A7%D8%A8 (Erişim Tarihi: 06.12.2020).
el-MUSTAFA, Sa’deddîn İbrahîm el-Allâme el-Luğavî Ramazan Abdu’t-Tevvâb,
https://islamsyria.com/site/show_cvs/733 (Erişim Tarihi: 06.12.2020).
MUSTAFA, Sa’deddîn İbrahîm, el-Alîm el-Luğavî Ramazan Abdu’t-Tevvâb 1930-
2001,https://www.hamassa.com/2016/04/23/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-
%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D9%88%D9%8A-%D8%AF-
%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-
%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D9%82%D9%84%D9%85/
(Erişim Tarihi: 06.12.2020).

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

629
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ABDURRAHMAN MUNÎF’İN “İHTİYARA SUİKAST” ADLI ESERİNDE “DOĞUDA

YÖNETİM KARŞITI KİTLESEL HALK PROTESTOLARI”

Arş. Gör. Dr. Rıfat IŞIK

Selçuk Üniversitesi
ORDCID No: https://orcid.org/0000-0001-7596-8874
Mehmet Beşir BULUT
Selçuk Üniversitesi
ORDCID No: https://orcid.org/0000-0002-8320-4919

Özet
Doğu ülkeleri üzerine yazmış olduğu eserleri ile tanınan Abdurrahman Munif, modern Arap edebiyatının
en dikkat çekici karakterleri arasındadır. Çocukluğundan itibaren bir dizi politik olaya şahit olmuştur.
Şahit olduğu olayların etkisi altında kalan yazarın bu konudaki en güçlü yanı ise bu yaşanmışlıklarıdır.
Yazarın eserilerinin odak noktasını, yaşamış olmuş olduğu bu siyasi olaylar teşkil etmektedir. Gerek reel
gerekse ironik bir yaklaşımla doğuya dair sorunları büyük bir ustalıkla kaleme alan yazar, düşüncelerini
objektif bir bakış açısıyla okuyucuya aktarmıştır. Yoğun politik kargaşaların olduğu zamanlarda yaşan
Abdurrahman Munif’in bu yaşanmışlığı, bütün gerçekliğiyle eserlerine yansıtmayı başarması, oldukça
dikkat çekici bir husustur. Bu çalışmada, yazar ve eserleri hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra
kendisinin politik olaylardan birisi olan yönetim karşıtı kitlesel halk protestolarına bakış açısı farklı
açılardan ele alınmıştır. Ek olarak bu kitlesel protestoların halk nezdindeki yeri ve önemi yazarın bakış
açısıyla değerlendirilmiştir. Ayrıca tematik bir yaklaşımla, bu protestoların halk üzerindeki etkisine de
değinilmiştir. Bununla birlikte söz konusu olaylar yorumlanırken yazarın doğuya dair olaylara hakimiyeti
ise gözler önüne serilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Abdurrahman Munif, Protesto, Doğu, Halk, Politik

"ANTI-GOVERNMENTAL PUBLIC PROTESTS IN THE EAST" IN ABDURRAHMAN

MUNIF'S WORK " ASSASSINATION OF OLD MAN"

Abstract
Known for his works on Eastern countries, Abdurrahman Munif is among the most striking characters of
modern Arabic literature. He has witnessed a series of political events since his childhood. The strongest
aspect of the author, who is under the influence of the events he witnessed, is this experience. The focal
point of the author's works is these political events he lived through. The author, who penned the
problems of the east with a real and ironic approach, with great skill, conveyed his thoughts to the reader
with an objective perspective. It is a remarkable matter that Abdurrahman Munif, who lived in times of
intense political turmoil, succeeded in reflecting this experience in his works with all its reality. In this
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
630
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
study, after giving a brief information about the author and his work, his point of view on the mass public
protests against the government, which is one of the political events, is discussed from different angles. In
addition, the place and importance of these mass protests in the eyes of the public has been evaluated
from the author's point of view. In addition, with a thematic approach, the impact of these protests on the
public was also addressed. However, while interpreting the events in question, the author's dominance of
the events regarding the east was revealed.

Keywords: Abdurrahman Munif, Protest, East, People, Political

GİRİŞ
1. ABDURRAHMAN MUNÎF
Çağdaş dünya edebiyatının ve modern Arap edebiyatının önemli simâlarından birisi olarak kabul edilen
Abdurrahman Munîf, Necid’li bir tüccarın oğlu olarak 1933 yılında Amman’da dünyaya gelmiştir. Annesi
Irak’lı olan Abdurrahman Munîf’in doğumundan kısa bir süre sonra babası vefat etmiştir. Yaşadığı
çoğrafya itibariyle çocukluğundan itibaren pek çok siyasi olayın etkisinde kalmış ve bunlar onun
kişiliğinin ve siyasi bakış açısının şekillenmesinde oldukça etkili olmuşlardır (Hafez, 2006, s. 39-40). Çok
yoğun siyasi ve politik karışıklıkların olduğu bir dönemde üniversite okuyan Abdurrahman Munîf, bu
yıllarda Baas Partisi üyeliği yapmış, uyguladığı politik aktivitelerinden dolayı eğitimini tamamlayamadan
Irak’tan sürgün edilmiştir. Yaşadığı tüm olumsuzluklara rağmen eğitimini tamamlamayı başarmış, huhuk
diplomasını almıştır. Üyesi olduğu Baas Partisi bursu ile Belgrad Üniversitesi’nde doktorasını
tamamlamıştır (Hafez, 2006, s. 40).
Munîf, 1983 yılında Beyrut’a gitmiş, burada Lübnaniyye gazetesinde çalışmaya başlamıştır. Bu dönemde
eseri, el-Eşcar ve İğtiyalu Merzûk (Ağaçlar ve Merzuk Cinâyeti)’ni yazmaya başlamıştır (Munîf, 1979, s.
2). Bu başlangıçtan itibaren kendini tamamen edebiyata veren Abdurrahman Munîf, çalışmalarıyla Arap
edebiyatında önemli bir yer işgal etmiştir (Livescu, 2013, s. 21). Yaptığı edebi çalışmalar vesilesiyle 1989
yılında “Sultan b. Ali el-Uveys es-Sekâfiyye li’r-Rivâye” ve 1998 yılında, yılda bir kez verilen “Kahire”
ödüllerini almıştır (Munîf, 1979, s. 2). Yazar, uzun süre mücadele ettiği kalp rahatsızlığına yenik diüşerek
24 Ocak 2004 yılında Suriye’de vefat etmiştir (Gabriel, 2003, s. 4).
Abdurrahman Munîf, edebi hayatı boyunca birbirinden değerli pek çok çalışmaya imza atmıştır.
Çalışmalarından bazılarını söyle vermek mümkündür.
1.1.Eserleri:
1.1.1. Romanları:
1. el-Eşcar ve İğtiyalu’l-Merzûk, Beyrut, 1973.
2. Kıssat-u Hubb-i Mecusiyye, Beyrut, 1974.
3. Şarku’l-Mutavassıt, Beyrut, 1975.
4. Hîne Terekna'l-Cisr, Beyrut, 1979.
5. en-Nihayât, Beyrut, 1977.
6. Sibâku'l-Mesâfâti't-Tavîle, Beyrut, 1979.
7. Âlem bilâ Harâit, Beyrut, 1986.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
631
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
8. Mudunu’l-Milh (Humâsiyye)
a. Mudunu’l-milh; et-Tîh, Beyrût, 1984.
b. Mudunu’l-milh; el-’Uḥdûd, Beyrût, 1985.
c. Mudunu’l-milh; Teḳâsîmu’l-leyli ve’n-nehâr, Beyrût, 1989
d. Mudunu’l-milh; el-Munbet, Beyrût, 1989
e. Mudunu’l-milh; Bâdiyetu’ẓ -zulumât, Beyrût, 1989
9. el'Ân; hunâ, Şarḳu’l-Mutavassıṭ merreten uḫrâ, Beyrût, 1991
10. Sîret-u Medîne (Ammân fi’l-Erbâiyyinât), Beyrût, 1994
11. Urvetu’z-Zamâni’l-Bâhî, Beyrut, 1997
12. Ardu’s-Sevâd, (3 Cilt) Beyrût, 1999
13. Ummu’n-Nuẕûr, Beyrût, 2005. (Munif, 1979: 2; el-Kaş’amî, 2003: 121-125)
1.1.2. Ekonomi ve Siyaset Alanında Telif Etmiş Olduğu Eserleri:
1. Mebde’u’l-Muşâreke ve Te’mîmu’l-Bitrûl li’l-Arabî, Beyrut, 1973.
2. el-Betrûl el-Arabî, Beyrut, 1975.
3. Te’mîmu’l-Bitrûl el-Arabî, Bağdad, 1976.
1.1.3. Diğer Edebi Eserleri:
1. el-Kâtib ve’l-Menfî, Beyrut, 1992.
2. ed-Dimukrâtiyye Evvelen ed-Dimukrâtiyye Dâimen, Beyrut, 1992.
3. Beyne’s-Sekâfeti ve’s-Siyeseti, Beyrut, 1998.
4. Lev’atu’l-Ğıyâb, Beyrut, 1989. (Munif, 1979: 2)
5. Rıhlet-u Dav’, Beyrut, 2001.
6. Zâkiretun li’l-Mustakbel, Beyrut, 2001.
7. Mervân Kassâb Bâşî, Beyrut, 1999.
8. Cibr: Mûsîkan el-Elvân, Şam, 2000. (el-Kaş’amî, 2003: 121-125)

2. KARAKTERLER
Romanda geçen önemli karakterleri vermenin olay örgüsünü ve söz konusu alıntılarda var olan olayların
anlaşılmasına katkı sağlayacağı kanaatindeyiz.
Peter Mc Donald: Romanın ana karakteri olup İngiltere’nin Uluslararası petrol işleri ile birtakım
gizli faaliyetlerini yürütmekte olan bir şirket elemanı ve romandaki söz konusu ülkeye bu tip faaliyetlerde
bulunması için ajan olarak gönderilen kişi.
Mr. Randly: Peter Mc Donald’ın bir zamanlar ülkesinde çalıştığı şirketin müdürüdür. Aynı
zamanda İngiltere’nin İran petrolleri üzerinde yürüttüğü gizli çalışmaları yapan birimin de başındadır.
Dünya’nın pek çok yerinde İngilizler adına çalışmış deneyimli bir kişilik.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
632
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Petricia: Peter Mc Donald’ın eşidir.
Şirin Abbâs: Söz konusu ülkede yapılacak gizli faaliyetlerde ajan, Peter Mc Donald’a yadımcı
olması için görevlendirilen ve bu süreçte aşk yaşadığı kadın.
Rıza Safrâvî Abbâs: Geçmişte söz konusu ülkede siyaset alanında önemli bir yerde bulunmasına
karşılık iktidarın değişmesiyle mevkisini kaybetmiştir. İngiltere’nin ülkesine olası müdahalesiyle eski
mevkisini tekrardan kazanmayı amaçlayan ve gizli bir şekilde faaliyetlerde bulunan kişi.
Mirza Muhammed: İngiliz hükümetiyle çalışan eski bir brokrat.
Eşref Ayetullah: Döneminin eski siyasetçilerinden birisidir.
Muhammed Musaddık: (Romanda ihtiyar anlamına gelen “el-Acûz” takma adıyla verilen kişi) İran’da
mevcut iktidardaki hükümetin başkanı. Romanın konusunu teşkil eden ülkede devrilmeye çalışılan devlet
adamı.

3. DOĞU
Batının bakış açısı ile Doğu’yu anlamaya çalışmak ve tarif etmek oldukça zordur. Birçok medeniyete
beşiklik eden bu bölge, pekçok kültürün varlığını ortaya çıkarmış kadim bir geçmişe sahiptir. Bu
özelliğinden dolayı Doğu, batının her daim dikkatni çeken bir bölge olarak karşımıza çıkmaktadır.
Doğunun bu özelliği gerek siyasi gerek kültürel anlamda pekçok incelemeye konu olmuştur. Buradan
hareketle Abdurrahman Munif’in bölgede yaşamış birisi olarak bu konuyu ele alması son derece
önemlidir. Doğu kültürüne yakından tanıklık eden bir yazar tarafından kaleme alınan ve Türkçe’ye
“İhtiyar’a Suikast” adıyla çevrilen eserin işlemiş olduğu en önemli temalardan birisi, siyasi olaylarlar ve
toplum üzerindeki yansımalarıdır. Bu minvalde birçok kültüre ev sahipliği yapan ve kendi içinde
kaynaştırdığı kültürlerle Arap edebiyatının en temel konularından birisi haline gelen Doğu’nun siyasi
olaylar karşısındaki durumunu, Abdurrahman Munif’in adı geçen eserindeki bakış açısıyla kaleme almaya
ve yorumlamaya gayret gösterdik.

3.1.DOĞUDA YÖNETİM KARŞITI KİTLESEL HALK PROTESTOLARI

Protesto, sözlükte bir davranış ya da bir fikre karşı çıkmak olarak tanımlanmaktadır. (Ayverdi 2011:
III/2562) Bu tanımdan hareketle yönetim anlayışını benimsemeyen halkların bir fikir etrafında toplanıp
mevcut yönetime karşı hoşnutsuzluğunu dile getirmesi eylemlerine de kitlesel halk protestoları demek
mümkündür.
Yazarın eserinde işlemiş olduğu konulardan birisi de o yıllarda doğu ile özdeşleşmiş olan gösterilerdir.
Abdurrahman Munif, birçok temada yaptığı gibi bu konuyu da romanın baş kahramanı Peter Mc Donald
aracılığıyla okuyucuya sunmuştur. Peter, ülkeye vardığı ilk günden beri hükümet karşıtı gösteriler
durmadan devam etmektedir. Nasıl bir tavır takınacağı ve eylem planını belirlemek için, gösterileri en
ince detayına kadar inceleyen Peter Mc Donald, göstericileri, gösterileri yönetenleri, sloganları, taşınan
pankartları hatta ne yediklerine kadar pek çok konu hakkında detaylı bilgiler vermektedir:
“Gösteriler, kalabalık, coşkulu, şiddetli ve hiç tereddüt etmeden insan öldürübilecek
bir görünümdeydi. İnsanların yüzleri, öfkeden şişerken, yüksek sesle haykırmalarından
kısılan seslerinde yorgunluğun ve meydan okumanın izleri vardı. Tepkiler, ani ve keskindi,
her şey kendiliğinden ya da gösteriyi yönetenlerce belirleniyordu.” (Özal 2002: 101)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
633
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Bu ifadelerden de anlaşılacağı üzere romanın birkaç farklı noktasında doğu insanının karakteristik
bir özelliği diyebileceğimiz ani kararlar alma ve hızlı harekete geçme, gösterilerde de kendini
göstermiştir. Yazar, doğu halkını çabuk öfkelenen, coşkulu ve tereddütsüz kişiler olarak tanımlamıştır.
Burada dikat çekilen bir diğer husus ise, bir gösterinin oluşması için her zaman bir plana ihtiyaç
olmadığıdır. Bu da topolumun içinde bulunduğu sosyolojik problemlere işaret etmektedir. Bunlara ek
olarak gösterilere katılan kişilerin yaş gurubu da oldukça dikkat çekicidir. Gösterilere katılan kişilerin
yaşının beş yaşından itibaren başlaması, gösterilerin toplum için ayrılmaz bir parça haline geldiğini
göstermektedir. Bu kadar ciddi bir olayın çocuklar için, eğlence aracı olarak görülmesi de bunun en
büyük göstergesidir:
“Buradaki gösteriler, homojen olmayan insanlar, sloganlar ve giysiler karışımından
ibarettir. Göstericilerin yaşları, beş ile atmış yaş arasında değişiyor. Çocuklar, küçük bir
kuş topluluğu gibi gösterilerin en önündedir. Bu eğlenceli olay çocuklar için galiba önemli
bir değişiklik ve eğlence kaynağıydı. Çünkü onlar da büyüklere özenip, ellerine sopalar alıp
dükkân sahiplerine direktifler yağdırıyor, arabaları durduruyor, çoğu zaman da yaşlarından
büyük davranışlara giriyorlardı.” (Özal 2002: 104)
Bu gösterilere katılan kişilerin ekonomik durumu ile ilgili olarak ise:
“Bütün gösterilerde yoksullar temel gücü oluşturuyordu. Bu durum, giysilerinden,
terli yüzlerinden, tuhaf tiplerinden ve kendini açığa vuran birçok davranıştan açıkça belli
oluyordu. Göstericilerin çoğu, bıkmadan ve hiç çekinmeden yerlerde oturuyorlardı.
Ceplerinde ya da kucaklarında sakladıkları ekmekleri çıkarıp büyük bir iştahla yiyiyor,
birbirlerine de ikram ediyorlardı. Çoğunluk ekmeğini katıksız ya da çok basit şeylerle
yiyiyor, hiç sıkılmadan sokak ortasında tükürüp, sümkürüyordu.” (Özal 2002: 102) ifadeleri
kullanılmıştır.
Bu insanların ekonomik durumlarına işaret eden göstergeleri çok iyi bir şekilde gözlemleyen yazar,
gösterilerin temelini, bu gurubun oluşturduğunu vurgulamaktadır. Toplumun yaşadığı ekonomik ve sosyal
problemlerin yükünü en fazla çeken bu kesim, hakkını savunmayı ve yaşadıklarını duyurmayı bu
gösterilerle amaçlamaktadır. Gösterilere katılan küçüklerin yanı sıra büyüklerin de homojen bir yapıya
sahip olmadığı, yazar tarafından vurgulanan bir diğer husustur. Bununla ilgili olarak:
“Büyüklere gelince, onlar da aynı biçimde homojen olmayan bir topluluk oluşturuyor:
Üniversite öğrencileri, işçiler, öğretmenler, politikacılar, köylüler, işsizler ve yolunu şaşırıp
tesadüfen katılanlar. …Yüzlerinden akan terler, yüzlerinin takındıdığı ciddi ifadeler, hareket
ve davranışlarına egemen olan tepkisellik insanı son derece ciddi bir iş yaptıklarını
düşünmeye zorluyor. Gösterilerde düzen ya da disiplin anlamında hiçbir şey yok.
Göstericilerin de sıraya girmek gibi bir alışkanlıkları olmadığı gibi, hiç disiplin kuralına
tahammülleri de yoktur. Sağda solda birbirinden ayrı olarak toplanan her bir grubun
kendine ait bayrağı, flaması, lideri vardır. Omuzlarda taşınan bazı adamlar da toplulukta
çoşku, acitasyonu yükseltmek amacıyla yırtılırcasına bağırıp marşlar söylüyorlar. Bununla
da yetinmeyip, tahrik edici olsun diye sürekli biçimde el kol hareketlerine başvuruyorlar.
Haykırdıkları sözler ve söyledikleri marşlar belli bir ritm gerektiriyor oalcak ki, at
sırtındaymışlar gib sürekli biçimde popolarını sağa sola oynatıyorlardı. Gösteriler sırasında
önemli bir rol oynayan bu omuzlarda ki ajitatörler, omuzdan omuza atladıkları gibi, çoğu
zaman da göstericiler onları taşıyabilmek için öne atılır birbirleriyle didişirlerdi. Omuzdan
omuza geçişler sırasında, komik olayların meydana geldiği çok olmuştur. Tesadüfen şahit
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
634
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
olduğum böyle bir olayda, birisi ya düşmüş, bir diğeri de başkasının omuzuna atlarken
ayağı takılmış neredeyse bacakları birbirinden ayrılacak olmuştu. Omuzlarda dolaşan bu
ajitatörler, taşıyanlar yorulmasun ya da belki herkes bu oyuna katılsın diye sık sık yer
değiştirdikleri için düşme olaylarına da rastlanıyordu.” (Özal 2002: 104-105)
Gösterileri kendileri için ciddi bir faaliyet olarak gören yetişkinler, yazar tarafından başarılı bir şekilde
tasvir edilmiştir. Yazarın bu noktadaki tasvirlerinde gösteri esnasında omuzlarda taşınan ve halkı
yönlendiren kişiler, ön plana çıkmaktadır. Bu kişilerin gösteri için önemi, yazar tarafından ayrıca
vurgulanmıştır. Omuzlarda taşınan bu adamlara dair romanda geçen bir diğer ifade ise şu şekildedir:
“Göstericiler büyük bir alana ulaşıncaya ajitatörler en önemli rolü oynamaya devam
ederler. Ancak alana varılınca bunların rolü biter, politik liderler öne çıkar. Liderler de
konuşmaları sırasında topluluğa sloganlar attırırlar. …Her sloganı mutlaka alkış izler,
ardından liderlerin konuşmaları devam ederdi. Bazen konuşmalar öylesine uzar ki sıradan
insanlar hoşnutsuz olmaya başlar. Bu nedenle konuşmanın başında sağlanmış olan
sessizliğin yerini, önce küçük mırıldanmalar ardından yüksek sesli gürültü alır. Böylesi
durumlarda ajitatörler hemen devreye girer ve sloganlar atmaya başlarlar. Böylece
konuşmacıların sözlerini sürdürmelerine olanak verecek sessizlik yeniden sağlanmış olur.”
(Özal 2002: 105)
Yukarıdaki ifadelerden anlaşılacağı üzere, gösteri esnasında omuzlarda taşınan bu kişilerin asli görevi,
topluluğu yönlendirmek ve gösteriyi canlı tutmaktır. Gösterilerde yer alan konuşmacıları da bu kişilere
benzeten Munif: “Konuşmacılar da tıpkı omuzda dolaşan kişiler gibi, gergin yüzlü, ellerini ve kollarını
fazlaca kullanırlar.” (Özal 2002: 105) ifadelerini kullanmıştır. Gösterilere dair ayrıntı vermeye devam
eden yazar, gösterilerin başlangıç ve bitişine dair şu sözleri aktarmıştır:
“Gösteriler nerede başlar ve nerede biter? Bunu önceden bilmek olanaksız. Bugün
burada başlayıp yarın bir başka yerde sürebilir. Belirlenmiş bir yerde bitebileceği gibi her
an bir başka yerde de pekâlâ bitebilir! Aynı şeyi gösterinin zamanı konusunda da söylemek
mümkün. Gösteri sabahın erkenindebaşlayabileceği gibi akşamüzeri de başlayabilir. Bu
durum mizaca, hava koşullarına açık ya da mantıklı olmayan daha başka etkenlere göre
değişir.” (Özal 2002: 106)
Görüleceği üzere gösterilerin zamanının ve mekanının önceden bilinmesi imkansızdır. Spontane
bir şekilde başlayan bu gösterileri, hava durumu gibi birçok etken etkileyebilmektedir. Nerede ve nasıl
başlayacağı kestireleyemen bu gösterilerin olaysız bitmediği hatta bazı zamanlar ölümlerin bile olduğu
yazar tarafından vurgulanmıştır. Abdurrahman Munif’in gösterilere dair ışık tuttuğu bir diğer husus ise
doğanın etkisidir. Gösterilere katılım oranını büyük ölçüde etkileyen bu durum, gösterilerin nasıl
sonuçlanacağına dair önemli ipuçları da verebilmektedir.
“On çocuk bile bir araya gelip bir gösteriyi başlatabilirler. Başkalarının sokaklarda
bağırarak koşturmaları, büyüklerin onlara katılmalarına yeter. ...İlkel haklar, şiddet
eylemini yaparken müthiş bir haz duyarlar. Polisin gösterilere müdahale etmesine rağmen,
şiddet olayları öylesine yaygın ki tek bir gösteri bile olaysız geçmediği gibi bazen ölüm
olayları bile yaşandığı oluyor. …Doğa, heyecan veya şiddetin artışı veya azalmasında
önemli bir rol oynar. Belki de yoksulların bu gösterilere katılmalarının önemli bir nedeni de
soğuğu ve tembelliği yenme çabasıdır. Heyecanlı kitleler arasında soğuğun etkisi tümüyle
kaybolurken, insanlar giriştikleri şiddet eylemleri sayesinde sıcaklık ihtiyaçlarını tamamen
unutuyorlar. Gösteri sırasında şiddetli bir yağmur yağması durumunda, herhangi bir
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
635
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
kimsenin uyarısına gerek kalmadan insanlar, kendi kendilerine dağılırlar. Bu esnada
toplulukta yüksek sesle şakalaşmalar, temsili hareketler ve gülüşmeler meydana gelir.”
(Özal 2002: 106)

SONUÇ
Yazmış olduğu eserleri ile Doğu yazarı olarak bilinen Abdurrahman Munif, kaleme almış olduğu bu
eserinde kitlesel halk protestolarını özgün bakış açısı ve tüm detaylarıyla aktardığı görülmektedir. Doğuda
gerkçekleşen gösterilerin temelinde halkın yönetime olan güvensizliği ve ekonomik şartlar gibi sebepler
yatmaktadır. Bu gösterilere küçükten büyüğe herkesin katılımının olması, protestoların Doğudaki halkın
adeta yaşam biçimi haline geldiğini göstermesi açısından önemlidir. Öyle ki yaşı küçük kesim tarafından
bu tip gösteriler, bir eğlence aracı olarak görülmektedir.
Bu tip kitlesel halk gösterilerinin başlaması için en küçük bir sebep dahi yeterli görülmektedir. Bunun
sebebi olarak, halkın bu tip olaylara her an hazır olması, yönetime karşı duyulan psikolojik öfkenin varlığı
ve sosyolik alt yapının müsait olması gösterilebilir. Bu doğrultuda başlayan bir gösterinin iklimsel şartlar
uygun olması halinde ne zaman biteceği ise tam olarak kestirilememektedir.
Bu kitlesel halk gösteriler, belli bir kesim tarafından organize bir şekilde planıp tertip edilse bile olayların
seyri esnasında kontrolden çıkıp sıradan birisinin bile bu gösterilere yön vermesi mümkündür.
Abdurrahma Munif’in gösterileri en ince detayına kadar aktarmış olması, toplumu çok iyi analiz ettiğini
göstermektedir. Göstericilerin giydiği elbiseden yediklerine kadar detaylı tasviri toplumun ekonomik ve
toplumsal olarak yaşadığı ruh halini göstermesi açısından önemlidir. Abdurrahman Munif’in bu
olaylayları bütün netliği ile okuyucuya aktarması, bu alandaki hakimiyetini göstermesi açısından da
oldukça önem arz etmektedir.

KAYNAKÇA
AYVERDİ, İlhan (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük C.III. İstanbul: MAS Matbaacılık. 3.bs.
GABRİEL, Judith (2003). “Bidding Farewell to Munif, Novelist Bears Witnes to Repression,
Corruption, Reverence for CommonFolk”. Al-jadid. S. 9.
HAFEZ, Sabry (2006). “An Arabian Master”. New Left Review. S. 37. London.
EL-KAŞ’AMÎ, Muhammed (2003). Terhâlu’t-Tâiri’n-Nebîl. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Edebiyye.
LİVESCU, Simona Liliana (2013). “Francophonie and Human Rights, Diasporic Networks Narrate
Social Sufferings”, University of California, Los Angeles.
MUNİF, Abdurrahman (1979). en-Nihâyât (Esere yazılan önsöz).
MUNİF, Abdurrahman (2002). Sibâku’l-Mesâfati’t-Tâvile. (Çev: Semih Özal). İstanbul: Yeni Hayat
Kütüphanesi. 1.bs.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

636
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİN SİBERKONDRİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Bahar AKSOY
Gümüşhane Üniversitesi
İlknur Kahriman
İlknur Kahriman

Özet
Siberkondri, sağlık konusunda yaşanan kaygı ve endişeler nedeniyle sağlık bilgisi araştırmak için yapılan;
ancak yaşanan kaygı ve endişeleri daha da arttıran, internetteki aşırı veya tekrarlanan aramalar olarak
tanımlanmaktadır. İnternetten sağlıkla ilgili bilgiye ulaşmak kolay olduğu için bireyler bilgiye ulaşmak
için bu yolu daha fazla tercih etmektedirler. Bu çalışma, hemşirelik öğrencilerinin siberkondri
düzeylerinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Gümüşhane
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinde öğrenim gören 387 öğrenci oluşturdu. Verilerin
toplanmasında öğrencilerin sosyo-demografik bilgilerinin yer aldığı "Tanımlayıcı Bilgi Formu"ve
"Siberkondri Ciddiyet Ölçeği- Kısa Form (SCÖ)" kullanıldı. Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş
ortalamasının 20,79±1,91 yıl (Min-Max: 18-31), %69.3’ünün kız öğrenci, %86.3’ünün sosyal
güvencesinin olduğu, %5.7’sinin kronik bir hastalığı olduğu ve %9.6’sının genel sağlık algısını kötü
olarak algıladığı saptandı. Öğrencilerin Siberkondri Ciddiyet Ölçeği toplam puan ortalamalarının
39,97±7,61olduğu, erkek hemşirelik öğrencilerinin (41,10±7,23) SCÖ puan ortalamalarının kız
hemşirelik öğrencilerinden (39,47±7,73) daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı
olmadığı bulundu. Çalışmada internetteki bilgilere güvenen, doktora gitmeden önce araştırma yapan,
doktor ve hastane seçimi öncesi interneti kullanan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ toplam puan
ortalamalarının daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlendi.
Çalışma sonucunda hemşirelik öğrencilerinin toplam SCÖ puan ortalamalarının orta düzeyde olduğu ve
erkek öğrencilerin puanlarının daha yüksek olduğu saptandı.

Anahtar kelimeler: İnternet, Siberkondri, Sağlık Bilgisi Arama, Hemşirelik, Öğrenci

EXAMINATION OF CYBERCHONDRIA LEVELS OF NURSING STUDENTS

Abstract
Siberkondri, made to research health information due to health concerns and worries; However, it is
defined as excessive or repetitive searches on the internet that increase the anxiety and worries
experienced. Since it is easy to access information about health on the Internet, individuals prefer this
way more to access information. This study was conducted to evaluate the cyberchondria levels of
nursing students. The sample of the study consisted of 387 students studying at the Faculty of Health
Sciences of Gumushane University.
"Descriptive Information Form" containing the socio-demographic information of the students and
"Cyberchondria Severity Scale-Short Form (CSS)" were used to collect the data. The average age of the
students participating in the study was 20.79 ± 1.91 years (Min-Max: 18-31), 69.3% were female
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
637
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
students, 86.3% had social security, 5.7% had a chronic disease and 9.6% ' It was determined that the
limit perceived the general health perception as bad. Students' Cyberchondria Severity Scale total mean
score was 39.97 ± 7.61, male nursing students (41.10 ± 7.23) CSS mean scores were higher than female
nursing students (39.47 ± 7.73), and the difference was statistically found to be insignificant. In the study,
it was determined that nursing students who rely on the information on the internet, who do research
before going to the doctor, and who use the internet before choosing a doctor and hospital, have higher
CSS total scores and the difference between them is statistically significant. As a result of the study, it
was found that the total CSS mean scores of the nursing students were medium and the scores of the male
students were higher.

Keywords: Internet, Cyberchondria, Health Information Seeking, Nursing, Student

GİRİŞ
İnternet artık günlük hayatımızdan ayrılamayan bir iletişim sistemidir. Modern teknolojideki gelişmeler
ve internet kullanımındaki artış daha fazla sayıda insanın internete erişimini kolaylaştırır (Aulia, 2020).
Doğru veya yanlış olsun, herhangi bir birey internete her türlü bilgiyi yazabilir ve bu da hastaların hem
doğru hem de yanlış bilgilere maruz kalmasına neden olabilir (Batı vd., 2018). Amerika Birleşik
Devletleri’nin 2013 yılında yetişkin nüfusunun %85'inin internet kullanıcısı olduğu bildirilmiştir. Türkiye
İstatistik Kurumu tarafından açıklanan verilere göre, Türkiye nüfusunun %66,8'i internet kullanıcısıdır
(Türkiye İstatistik Kurumu Hanehalkı Bilgi Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2020). İnternet
kullanımının yaygınlaşması sağlık ve hastalıkla ilgili bilgiye ulaşımı kolaylaştırmıştır. Günümüzde
internet kullanımının bu kadar artması sağlık bilgisine geleneksel yöntemlerle erişmenin yerini almıştır.
Eskiden sağlık profesyonellerinden edinilen bilgiler günümüzde kitle iletişim araçlarının
yaygınlaşmasıyla daha çok çeşitli kaynaklarla ulaşılabilir hale gelmiştir. Sağlık bilgisi açısından kitle
iletişim araçlarından edinilen bilgilerin kolay ve ucuz olması sağlık profesyonellerinden elde edilen sağlık
bilgilerinin önüne geçmiştir (Avcı ve Sönmez, 2013; Basch vd., 2018; Luth vd., 2013). Türkiye İstatistik
Kurumu tarafından açıklanan verilere göre, son üç ay içinde, kişilerin %66,3’ünün sağlıkla ilgili
konularda internetten bilgi edindiğini belirtmiştir (Türkiye İstatistik Kurumu Hanehalkı Bilgi
Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2020). İnternet nadir görülen tıbbi durumlar hakkında bilgiye erişim
kolaylığı bazen çeşitli hastalıklara dair yanlış bilgi edinmeye neden olur. Bu durum insanların sağlıkları
konusunda endişelenmelerine neden olur (Mcelroy vd., 2014; Aboujaoude vd.,2015) Son zamanlarda,
internetin sağlık konusunda önemli bir bilgi kaynağı haline gelmesiyle “siberkondri” kavramı önem
kazanmıştır (Starcevic ve Berle, 2013; Hart ve Bjorgvinsson, 2010). Siberkondri kavramı, “tekrarlayan
çevrimiçi sağlık bilgisi arama sonucunda sağlık anksiyetesinin şiddetlenmesi” olarak tanımlanmaktadır
(Starcevic ve Berle, 2013; Mathes vd., 2018). Başka bir tanıma göre Siberkondri “insanların bedensel
duyumlarını farklı yorumlamasıyla ortaya çıkan korku ve endişelerini giderebilmek için bilgi edinmeyi
hedefleyen, sağlık kaygısı ile beslenen ve bu kaygı ve endişeyi daha da artıran çevrimiçi olarak sağlıkla
ilgili aşırı bilgi aranması durumu” olarak belirtilmektedir (Başoğlu, 2018; Elçiyar ve Taşçı, 2017).
Sağlıkla konusu hakkında anksiyeteyi hafifletmek için internetten yapılan bu tekrarlayıcı aramalar, sağlık
konusunda bireyin anksiyetesinin daha da şiddetlenmesine olmaktadır (Mcelroy vd., 2014; Aboujaoude
vd.,2015). Yapılan bir çalışmada üniversite öğrencilerinin sağlık anksiyetesi yüksek olduğunda çevrimiçi
ortamlar daha sık kullandığını ve internet aramasının ardından endişelerinin arttığını belirtmişlerdir
(Singh ve Brown, 2014 ). Uzun ve arkadaşlarının (2017) yaptıkları çalışmada Türkiye’de bireylerin
siberkondri düzeyinin oldukça yüksek olduğu bildirilmektedir (Uzun vd., 2017). Bu nedenle bu araştırma,

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

638
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
hemşirelik öğrencilerinin siberkondri düzeylerini belirlemek ve literatüre bu alanda katkı sağlamak
amacıyla yapılmıştır.

GEREÇ ve YÖNTEMLER

Araştırma Deseni

Bu araştırma, tanımlayıcı türde yapılmıştır.

Araştırmanın Evreni ve Örneklemi
Araştırmanın evrenini, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü’nde Eylül-
Aralık 2020 tarihleri arasında öğrenim gören 1.2.3. ve 4.sınıf toplam 440 öğrenci oluşturmaktadır.
Araştırma örnekleminde, örneklem seçim yöntemi kullanılmaksızın araştırma evrenini oluşturan tüm
1.2.3. ve 4.sınıf öğrencilerine ulaşıldı. Bunun sonucunda, araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden
toplam 387 hemşirelik öğrencisi ile araştırma yürütültü. Böylece toplam evrenin büyük bir çoğunluğuna
(%87,9) ulaşıldı.
Veri Toplama Araçları
Araştırma verileri “Tanımlayıcı Bilgi Formu”, ve “Siberkondri Ciddiyet Ölçeği- Kısa Form (SCÖ)” ile
toplanmıştır.
Tanımlayıcı Bilgi Formu
Araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda oluşturulan tanımlayıcı bilgi formunda; öğrencilerin
yaşı, boyu, kilosu, cinsiyeti, sınıfı, sosyal güvence, gelir durum algısı, kronik hastalık olma durumu, genel
sağlık algısı ve internet kullanımı ile ilgili soruları yer almaktadır (Ivanova, 2013; Coates vd., 2015;
Başoğlu, 2018; Elçiyar ve Taşçı; 2017; Görkemli, 2017; Starcevic, 2017; Aslan, 2013; Uzun vd., 2017).
Tanımlayıcı bilgi formu 3 açık uçlu ve 15 kapalı uçlu soru olmak üzere toplam 18 sorudan oluşmaktadır.
Siberkondri Ciddiyet Ölçeği-Kısa Form (SCÖ)
Siberkondri Ciddiyet Ölçeği (SCÖ), siberkondri düzeyini ölçmek McElroy ve Shevlin tarafından 2014’te
geliştirilmiştir (McElroy ve Shevlin, 2014). Siberkondri Ciddiyet Ölçeği 33 maddeden oluşmaktadır.
Barke ve arkadaşları Siberkondri Ciddiyet Ölçeğini temel alarak 33 madde yerine 15 madeden oluşan
kısa formunu oluşturmuştur (Barke vd., 2016). Siberkondri Ciddiyet Ölçeği-Kısa Formu’nun Türkçe
geçerlilik ve güvenilirliği Uzun ve arkadaşları tarafından 2016 yılında yapılmıştır (Uzun vd., 2017).
Araştırmacılar tarafından gerçekleştirilen çalışmada cronbach alfa katsayısı 0,62 olarak saptanmıştır.
SCÖ-15; zorlantı, aşırı kaygı, aşırılık, içini rahatlatma ve doktora güvensizlik alt ölçeklerini içeren 5’li
likert tipinde 15 maddeden oluşmaktadır. SCÖ-15’ten en düşük 15 en yüksek 75 puan alınabilmektedir
(Uzun vd., 2017). Bu çalışmada ise en düşük puan 15, en yüksek puan 63 ve ölçek toplam puanı
(ortalama±standart sapma) 39,97±7,61olarak tespit edilmiştir. Çalışmamızda ölçeğin Cronbach alfa
değeri 0.70 olarak saptanmıştır. Kesme noktası olmayan SCÖ-15’ten alınan puanlar ne kadar yüksekse,
siberkondri düzeyi de o kadar yüksek olduğunu göstermektedir (Uzun vd., 2017).
Verilerin Toplanması
Veriler, araştırmacılar tarafından araştırmanın yürütüldüğü üniversitenin hemşirelik bölümünün 1, 2, 3 ve
4.sınıfda öğrenim gören öğrencilerden anket yöntemi ile toplandı. Anket formları, 01 Kasım-01 Aralık
2020 tarihleri arasında Google Formlar kullanılarak araştırmacılar tarafından toplanmıştır. Öğrenciler
anket formlarını yaklaşık bir hafta içerisinde doldurmuşlardır.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

639
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Araştırmanın Değişkenleri
Bu araştırmada, öğrencilerin sosyodemografik özellikleri (öğrencilerin yaşı, boyu, kilosu, cinsiyeti, sınıfı,
sosyal güvence, gelir durum algısı, kronik hastalık olma durumu, genel sağlık algısı ve internet kullanımı
ile ilgili sorular) ile araştırmanın bağımsız değişkenlerini oluştururken; hemşirelik öğrencilerinin
siberkondri düzeyleri araştırmanın bağımlı değişkenini oluşturmuştur.
Araştırmanın Etik Yönü
Araştırma için Gümüşhane Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği kurulundan etik kurul izni,
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanlığından araştırma izni alınmıştır. Araştırmada
veri toplama aracı olarak kullanılan Siberkondri Ciddiyet Ölçeği- Kısa Form (SCÖ) yazarından bu aracın
veri toplamada kullanılabilmesi için e-posta yolu ile izin alınmıştır.
Veri Analizi
Verilerin kodlanması ve istatistiksel analizler bilgisayar ortamında SPSS 23 paket programında
yapılmıştır. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotların (Frekans, Yüzde,
Ortalama, Standart sapma) yanı sıra normal dağılımın incelenmesi için Kolmogorov - Smirnov dağılım
testi kullanılmıştır. Normal dağılım gösteren verilerin değerlendirilmesinde Studen t testi, Anova testleri
kullanılmıştır. Sonuçlarda %95 güven aralığı ve anlamlılık seviyesi olarak p<0.05 değerlendirilmiştir.
BULGULAR
Tablo1. Hemşirelik öğrencilerinin özellikleri (n=387)
Özellikler Ort±SS* Min-Max
Yaş (Yıl) 20,79±1,91 18-31
Boy (cm) 1,66±0,08 1,50-1,95
Kilo (Kg) 61,03±11,2 39-106
*Ortalama±Standart Sapma

Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin özellikleri Tablo 1’de verilmiştir. Araştırmaya katılan
hemşirelik öğrencilerinin yaş ortalamaları 20,79±1,91, boy ortalamaları 1,66±0,08 cm ve kilo ortalamaları
61,03±11,2 kg’dır.
Tablo 2. Hemşirelik öğrencilerinin Siberkondri Ciddiyet Ölçeği-Kısa Form (SCÖ-15) toplam ve alt boyut
puan ortalamaları
Özellikler *
Ort±SS** Min-Max
SCÖ-15* Toplam Puan 39,97±7,61 15-63
Zorlantı 5,86±2,52 3-15
Aşırı Kaygı 7,56±2,88 3-15
Aşırılık 10,69±2,85 3-15
İçini Rahatlatma 9,50±3,00 3-15
Doktora Güvensizlik 6,34±2,58 3-15

Siberkondri Ciddiyet Ölçeği-Kısa Form (SCÖ-15)

**Ortalama±Standart Sapma
Tablo 2’de hemşirelik öğrencilerinin Siberkondri Ciddiyet Ölçeği-Kısa Form (SCÖ-15) toplam ve alt
boyut puan ortalamaları verilmiştir. Hemşirelik öğrencilerinin Siberkondri Ciddiyet Ölçeği-Kısa Form
(SCÖ-15) toplam ve alt boyut puanları incelendiğinde; toplam puan ortalamasının 39,97±7,61, zorlantı
alt boyutu puan ortalamasının 5,86±2,52, aşırı kaygı alt boyut puan ortalaması 27,56±2,88, aşırılık alt
boyutu puan ortalaması 10,69±2,85, içini rahatlatma alt boyut puan ortalaması 9,50±3,00 ve doktora
güvensizlik alt boyut puan ortalaması 6,34±2,58 olduğu saptanmıştır.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

640
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 3. Hemşirelik öğrencilerinin sosyo-demografik değişkenlere göre SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan
karşılaştırılması (n=387)
Aşırı İçini Doktora SCÖ-15
Özellikler Zorlantı Kaygı Aşırılık Rahatlatma Güvensizlik Toplam
n (%) (Ort±SS)* (Ort±SS) (Ort±SS) (Ort±SS) (Ort±SS) (Ort±SS)
Cinsiyet
Kadın 268 5,86±2,50 7,48±3,02 10,49±2,95 9,47±3,08 6,16±2,60 39,47±7,73
(%69,3)
Erkek 119 5,87±2,57 7,74±2,53 11,13±2,55 9,58±2,82 6,76±2,49 41,10±7,23
(%30,7)
Test(t)**/p -,043/0,966 - -2,159/0,032 -,357/0,722 -2,119/0,035 -1,958/0,051
,899/0,370
Sınıf
1.Sınıf 58(%15) 5,34±2,41 7,53±3,37 10,91±3,48 9,75±3,12 5,75±2,13 39,31±7,10
2.Sınıf 120(%31) 5,60±2,61 7,25±2,57 10,45±2,81 9,51±3,10 6,57±2,55 39,40±8,06
3.Sınıf 6,13±2,40 7,88±2,90 10,76±2,71 9,08±2,85 6,23±2,75 40,10±7,75
130(%33,6
)
4.Sınıf 79 (%20,4) 6,18±2,58 7,53±2,88 10,77±2,63 10,00±2,94 6,63±2,58 41,12±6,98
Test(F)***/p 2,206/0,087 1,017/0,38 ,430/0,731 1,713/0,164 1,733/0,160 ,983/0,401
5
BKİ
Zayıf 51(%13,2) 5,52±2,23 7,25±2,39 10,49±2,86 10,25±3,05 6,35±2,97 39,88±6,56
Normal 6,03±2,57 7,87±2,94 10,76±2,86 9,55±2,87 6,26±2,52 40,48±7,83
276(%71,3
)
Kilolu 60 (%15,5) 5,38±2,45 6,40±2,68 10,53±2,78 8,66±3,37 6,73±2,48 37,71±7,08
Test(F)***/p 2,170/0,116 6,987/0,00 ,309/0,735 4,022/0,019 ,810/0,445 3,304/0,038
1
Sosyal güvence
Var 334 5,75±2,49 7,58±2,94 10,78±2,79 9,58±3,02 6,25±2,56 39,97±7,53
(%86,3)
Yok 53(%13,7) 6,54±2,59 7,41±2,42 10,09±3,12 9,01±2,85 6,92±2,66 40,00±8,15
Test(t)**/p -2,128/0,034 ,463/0,644 1,648/0,100 1,273/0,204 -1,750/0,081 -,024/0,981
Gelir algısı
Gelir giderden 125(%32,3 6,09±2,57 7,65±2,79 10,12±3,01 9,27±3,33 6,88±2,45 40,03±7,88
fazla )
Gelir gidere eşit 5,73±2,48 7,64±2,97 10,82±2,71 9,36±2,75 6,29±2,61 39,87±7,54
223(%57,6
)
Gelir giderden az 39(%10,1) 5,84±2,54 6,82±2,55 11,76±2,70 11,05±2,88 4,92±2,29 40,41±7,26
Test(F)***/p ,800/0,450 1,445/0,23 5,675/0,004 5,927/0,003 9,066/0,000 ,088/0,916
7
Kronik hastalığı olma
Evet 22 (%5,7) 6,09±2,26 8,31±3,30 11,31±2,95 10,31±1,72 6,36±1,96 42,40±6,84
Hayır 365(%94,3 5,85±2,53 7,51±2,85 10,65±2,84 9,45±3,05 6,34±2,61 39,83±7,63
Test(t)**/p ) ,431/0,667 1,266/0,20 1,060/0,290 2,142/0,041 ,036/0,972 1,546/0,123
6
Genel sağlık algısı
İyi 5,40±2,47 7,31±2,87 11,13±2,70 9,68±3,15 6,44±2,86 39,98±7,64
135(%34,9
)
Normal 6,07±2,48 7,61±2,73 10,39±2,84 9,45±2,91 6,27±2,48 39,81±7,49

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

641
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
215(%55,6
)
Kötü 37(%9,6) 6,29±2,74 8,18±3,61 10,81±3,25 9,16±2,98 6,40±2,10 40,86±8,28
Test(F)***/p 3,591/0,029 1,426/0,24 2,839/0,060 5,27/0,591 ,179/0,836 ,297/0,743
2
*Ortalama±Standart Sapma
** Student’s t testi
** One-Way ANOVA

Hemşirelik öğrencilerinin sosyo-demografik değişkenlere göre SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan
karşılaştırılması Tablo 3’de yer almaktadır. Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam
ve alt boyut puan ortalamaları “Cinsiyet” değişkenine göre incelendiğinde; erkek hemşirelik
öğrencilerinin aşırılık (11,13±2,55) ve doktora güvensizlik (6,76±2,49) alt boyut puan ortalamalarının
kadın hemşirelik öğrencilerine daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede
anlamlı olduğu saptanmıştır (t=-2,159, p= 0,032; t=-2,119, p= 0,035).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “BKİ”
değişkenine göre incelendiğinde; normal kiloya sahip hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve aşırı
kaygı alt boyut puan ortalaması sırasıyla (7,87±2,94; 40,48±7,83) diğer BKİ gruplarına göre daha yüksek
olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu belirlenmiştir (F=6,987,
p=0,001; F=3,304, p=0,038). BKİ zayıf olan hemşirelik öğrencilerinin içini rahatlatma alt boyut puan
ortalaması (10,25±3,05) diğer BKİ gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel
olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (F=4,022, p=0,019).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Sosyal
Güvence” değişkenine göre incelendiğinde; Sosyal güvencesi olmayan hemşirelik öğrencilerinin zorlantı
alt boyut puan ortalamasının (6,54±2,59) sosyal güvencesi olan hemşirelik öğrencilerine daha yüksek
olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu saptanmıştır (t=-2,128, p=
0,034).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Gelir
Algısı” değişkenine göre incelendiğinde; gelirini giderinden az algılayan hemşirelik öğrencilerinin aşırılık
ve içini rahatlatma alt boyut puan ortalamalarının sırasıyla (11,76±2,70; 11,05±2,88) diğer gelir algısı
gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu
saptanmıştır (F=5,675, p=0,004; F=5,927, p=0,003). Geliri giderden fazla algılayan hemşirelik
öğrencilerinin doktora güvensizlik alt boyut puan ortalamasının (6,88±2,45) diğer gelir algısı gruplarına
göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu belirlenmiştir
(F=9,066, p=0,000).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Kronik
Hastalığı Olma” değişkenine göre incelendiğinde; kronik hastalığı olan hemşirelik öğrencilerinin içini
rahatlatma alt boyut puan ortalamasının (10,31±1,72) kronik hastalığı olmayan hemşirelik öğrencilerine
göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu saptanmıştır
(t=2,142, p=0,041).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Genel
Sağlık Algısı” değişkenine göre incelendiğinde; genel sağlık algısı kötü olan hemşirelik öğrencilerinin
zorlantı alt boyut puan ortalamasının (6,29±2,74) diğer genel sağlık algısı gruplarına göre daha yüksek
olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (F=3,591, p=0,029). Ancak
SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları ile “Sınıf” değişkenleri arasında istatistiksel açıdan
anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır (p>0.05).

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

642
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 4. Hemşirelik öğrencilerinin internet kullanım ve tutumlarına göre SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan
karşılaştırılması (n=387)
Özellikler n (%) Zorlantı Aşırı Kaygı Aşırılık İçini Doktora SCÖ-15
(Ort±SS)* (Ort±SS) (Ort±SS) Rahatlatma Güvensizlik Toplam
(Ort±SS) (Ort±SS) (Ort±SS)
Sosyal medya haricinde internet kullanma süresi
30 dakikaya kadar 108(%27,9) 5,62±2,50 7,04±2,92 10,20±2,90 9,11±3,40 5,88±2,77 37,87±7,20
30-60 dakika arası 86(%22,2) 5,94±2,76 7,17±2,55 10,93±2,96 9,96±2,67 6,00±2,24 40,01±7,28
1-2 saat arası 88(%22,7) 6,00±2,32 7,82±2,84 10,78±2,53 9,37±2,56 7,15±2,56 41,14±6,86
2-3 saat arası 41(%10,6) 6,39±2,74 8,51±2,70 10,21±2,88 9,26±2,98 6,60±2,48 41,00±8,10
3 saat ve üzeri 64(%16,5) 5,64±2,31 7,98±3,18 11,37±2,87 9,89±3,22 6,31±2,55 41,20±8,75
Test(F)**/p ,889/0,470 2,961/0,020 2,191/0,069 1,343/0,253 3,613/0,007 3,245/0,012
Sosyal medya kapsamında internet kullanma süresi
30 dakikaya kadar 36(%9,3) 6,30±2,67 7,77±2,92 10,33±3,32 9,36±3,34 6,55±2,48 40,33±6,40
30-60 dakika arası 58(%15) 5,89±2,51 8,36±2,48 11,13±3,04 9,77±2,73 6,31±2,36 41,48±6,25
1-2 saat arası 118(%30,5) 6,19±2,55 7,02±2,59 9,94±2,46 9,07±2,91 6,47±2,91 38,72±7,76
2-3 saat arası 98(%25,3) 5,83±2,58 7,56±3,41 11,22±2,82 9,46±2,79 6,14±2,38 40,23±8,74
3 saat ve üzeri 77(%19,9) 5,16±2,22 7,68±2,71 10,98±2,87 10,07±3,35 6,35±2,54 40,27±7,16
Test(F)**/p 2,284/0,060 2,257/0,062 3,658/0,006 1,451/0,217 ,284/0,888 1,455/0,215
İnternetteki bilgilere güvenme durumu
Evet 152(%39,3) 5,69±2,35 7,58±2,91 10,89±2,89 9,38±2,84 6,76±2,70 40,32±7,95
Hayır 235(%60,7) 5,97±2,61 7,54±2,86 10,56±2,82 9,58±3,10 6,08±2,46 39,75±7,38
Test(t)***/p -1,098/0,273 ,122/0,903 1,122/0,262 1,122/0,262 -,623/0,534 2,555/0,011
Sağlıkla ilgili konularda internet kullanım sıklığı
Nadiren 68(%17,6) 6,72±2,90 7,29±3,24 8,91±3,14 8,60±3,22 6,54±2,91 38,07±9,66
Bazen 174(%45) 5,52±2,24 7,42±2,78 10,79±2,44 9,39±2,98 6,12±2,46 39,25±6,95
Sıklıkla 109(%28,2) 5,76±2,48 7,88±2,70 11,38±2,76 10,15±2,73 6,59±2,54 41,78±6,93
Her zaman 36(%9,3) 6,57±3,00 7,68±3,52 11,52±3,23 9,52±3,32 6,05±2,65 41,36±2,65
Test(F)**/p 4,357/0,005 ,851/0,467 13,082/0,000 4,172/0,006 1,024/0,382 4,646/0,003
Doktor ve hastane seçimi öncesi interneti kullanım durumu
Evet 268(%69,3) 5,80±2,41 7,94±2,91 11,27±2,61 9,86±2,83 6,38±2,58 41,28±7,11
Hayır 119(%30,7) 5,99±2,74 6,71±2,63 9,36±2,93 8,69±3,20 6,26±2,59 37,03±7,90
Test(t)***/p -,655/0,513 3,934/0,000 6,387/0,000 3,585/0,000 ,448/0,655 5,240/0,000
Doktora gitmeden önce araştırma yapma durumu
Evet 314(%81,1) 5,77±2,38 7,57±2,92 11,00±2,77 9,78±2,86 6,23±2,55 40,36±7,48
Hayır 73(%18,9) 6,26±3,01 7,52±2,71 9,36±2,83 8,31±3,31 6,83±2,65 38,30±7,95
Test(t)***/p -1,286/0,201 ,141/0,888 4,509/0,000 3,829/0,000 -1,792/0,074 2,097/0,037
Doktora gittikten sonra araştırma yapma durumu
Evet 301(%77,8) 5,74±2,49 7,64±2,89 11,01±2,79 9,68±2,97 6,34±2,55 40,44±7,32
Hayır 86(%22,2) 6,29±2,56 7,29±2,82 9,54±2,76 8,87±3,03 6,34±2,69 38,34±8,39
Test(t)***/p -1,778/0,076 ,995/0,320 4,322/0,000 2,233/0,026 -,086/0,931 2,261/0,024
Hastalığınız ile ilgili doktora rahat iletişime geçme durumu
Evet 351(%90,7) 5,81±2,50 7,49±2,86 10,69±2,89 9,58±2,95 6,36±2,63 39,96±7,61
Hayır 36(%9,3) 6,36±2,65 8,19±3,00 10,63±2,46 8,75±3,39 6,16±2,10 40,11±7,63
Test(t)***/p -1,239/0,216 -1,382/0,168 ,118/0,906 1,590/0,113 ,444/0,658 -,111/0,912
Hastalığınız ile ilgili doktorunuz yeterli bilgi verme durumu
Nadiren 36(%9,3) 6,91±2,93 9,30±3,13 10,86±2,97 9,33±2,76 7,52±2,74 43,94±6,73
Bazen 121(%31,3) 6,07±2,63 7,65±2,91 10,65±2,56 9,14±2,79 7,09±2,43 40,61±8,09
Sıklıkla 190(%49,1) 5,64±2,33 7,26±2,71 10,53±2,84 9,61±3,05 5,76±2,58 38,82±6,99
Her zaman 40(%10,3) 5,32±2,36 7,15±2,83 11,40±3,51 10,27±3,45 5,77±1,94 39,92±8,46
Test(F)**/p 3,518/0,015 5,579/0,001 1,060/0,366 1,596/0,190 10,467/0,000 5,158/0,002
İnternette okuduğunuz bilgiler doğrultusunda ilaç bırakma durumu
Evet 45(%11,6) 5,86±2,46 8,13±2,90 11,44±2,50 10,00±2,61 6,33±2,46 41,77±6,55
Hayır 342(%88,4) 5,86±2,53 7,48±2,87 10,59±2,88 9,44±3,04 6,35±2,60 39,73±7,71
Test(t)***/p ,003/0,998 1,413/0,158 1,888/0,060 1,173/0,241 -,043/0,966 1,693/0,091
*Ortalama±Standart Sapma
** One-Way ANOVA
** Student’s t testi

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

643
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 4’de hemşirelik öğrencilerinin internet kullanım ve tutumlarına göre SCÖ-15 toplam ve alt boyut
puan karşılaştırılması ortalamaları verilmiştir. Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15
toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Sosyal Medya Haricinde İnternet Kullanma Süresi” değişkenine
göre incelendiğinde; sosyal medya haricinde 2-3 saat arası internet kullanma süresi olan hemşirelik
öğrencilerinin aşırı kaygı alt boyut puan ortalamasının (8,51±2,70) diğer internet kullanma süresi
gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır
(F=2,961, p=0,020). Sosyal medya haricinde 1-2 saat arası internet kullanma süresi olan hemşirelik
öğrencilerinin doktora güvensizlik alt boyut puan ortalamasının (7,15±2,56) diğer internet kullanma
süresi gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu
saptanmıştır (F=3,613, p=0,007). Sosyal medya haricinde 3 saat ve üzeri arası internet kullanma süresi
olan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam puan ortalamasının (41,20±8,75) diğer internet kullanma
süresi gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı
olduğu belirlenmiştir (F=5,240, p=0,000).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Sosyal
Medya Kapsamında İnternet Kullanma Süresi” değişkenine göre incelendiğinde; sosyal medya
kapsamında 2-3 saat arası internet kullanma süresi olan hemşirelik öğrencilerinin aşırılık alt boyut puan
ortalamasının (11,22±2,82) diğer internet kullanma süresi gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki
farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu saptanmıştır (F=3,658, p=0,006).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “İnternetteki
Bilgilere Güvenme Durumu” değişkenine göre incelendiğinde; internetteki bilgilere güvenen hemşirelik
öğrencilerinin SCÖ-15 toplam puan ortalamasının (40,32±7,95) internetteki bilgilere güvenmeyen
hemşirelik öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu
saptanmıştır (t=2,555, p=0,011).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Sağlıkla
İlgili Konularda İnternet Kullanım Sıklığı” değişkenine göre incelendiğinde; sağlıkla ilgili konularda
nadiren internet kullanan hemşirelik öğrencilerinin zorlantı alt boyut puan ortalamasının (6,72±2,90)
diğer sağlıkla ilgili internet kullanım sıklığı gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın
istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu saptanmıştır (F=4,357, p=0,005). Sağlıkla ilgili
konularda her zaman internet kullanan hemşirelik öğrencilerinin aşırılık alt boyut puan ortalamasının
(11,52±3,23) diğer sağlıkla ilgili internet kullanım sıklığı gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki
farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu saptanmıştır (F=13,082, p=0,000). Sağlıkla ilgili
konularda sıklıkla internet kullanan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve içini rahatlatma alt
boyut puan ortalamalarının sırasıyla (10,15±2,73; 41,78±6,93 ) diğer sağlıkla ilgili internet kullanım
sıklığı gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı
olduğu saptanmıştır (F=4,172, p=0,006; F=4,646, p=0,003).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Doktor ve
Hastane Seçimi Öncesi İnterneti Kullanım Durumu” değişkenine göre incelendiğinde; doktor ve hastane
seçimi öncesi interneti kullanan hemşirelik öğrencilerinin aşırı kaygı, aşırılık, içini rahatlatma ve SCÖ-15
toplam puan ortalamalarının sırasıyla (7,94±2,91;11,27±2,61; 9,86±2,83; 41,28±7,11) doktor ve hastane
seçimi öncesi interneti kullanmayan hemşirelik öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın
istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu belirlenmiştir (t=3,934, p=0,000; t=6,387, p=0,000;
t=3,585, p=0,000; t=5,240, p=0,000).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Doktora
gitmeden önce araştırma yapma durumu” değişkenine göre incelendiğinde; Doktora gitmeden önce
araştırma yapan hemşirelik öğrencilerinin aşırılık, içini rahatlatma ve SCÖ-15 toplam puan
ortalamalarının sırasıyla (11,00±2,77; 9,78±2,86; 40,36±7,48 ) doktora gitmeden önce araştırma
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
644
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
yapmayan hemşirelik öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı
olduğu saptanmıştır (t=4,509, p=0,000; t=3,829, p=0,000; t=2,097, p=0,037).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Doktora
gittikten sonra araştırma yapma durumu” değişkenine göre incelendiğinde; Doktora gittikten sonra
araştırma yapan hemşirelik öğrencilerinin aşırılık, içini rahatlatma ve SCÖ-15 toplam puan
ortalamalarının sırasıyla (11,01±2,79; 9,68±2,97; 40,44±7,32) doktora gittikten sonra araştırma yapmayan
hemşirelik öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu
saptanmıştır (t=4,322, p=0,000; t=2,233, p=0,026; t=2,261, p=0,024).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları
“Hastalığınız ile ilgili doktorunuz yeterli bilgi verme durumu” değişkenine göre incelendiğinde; hastalığı
ile ilgili konularda doktorun nadiren yeterli bilgi verdiğini düşünen hemşirelik öğrencilerinin zorlantı,
aşırı kaygı, doktora güvensizlik alt boyutu ve SCÖ-15 toplam puan ortalamalarının (6,91±2,93;
9,30±3,13; 7,52±2,74; 43,94±6,73 ) diğer yeterli bulma gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki
farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (F=3,518, p=0,015; F=5,579, p=0,001; F=10,467,
p=0,000; F=5,158, p=0,002). Ancak SCÖ-15 toplam ve alt boyut puan ortalamaları ile “Hastalığınız ile
ilgili doktora rahat iletişime geçme ve İnternette okuduğunuz bilgiler doğrultusunda ilaç bırakma
durumu” değişkenleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır (p>0.05).

TARTIŞMA

Bu araştırmada hemşirelik öğrencilerinin siberkondri düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Hemşirelik öğrencilerinin “cinsiyet” değişkenine göre incelediğimizde erkek hemşirelik öğrencilerinin
aşırılık ve doktora güvensizlik alt boyutları puanlarının kadın hemşirelik öğrencilerine göre istatistiksel
olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Literatürde bizim bulgularımızı destekleyen
çalışmaya rastlanılmamıştır. Erkek hemşirelik öğrencilerinin araştırıcı yapıya sahip olmaları sağlık
konusunda aşırıcı davranmalarına ve doktora güvenmemelerine neden olabilir. Literatürde yapılan başka
çalışmalarda cinsiyetin siberkondri düzeyi etkilemediğini bulmuşlardır (Uncu, 2018; Uzun, 2016; Elciyar
ve Taşçı,2017; Özyurt vd., 2020; Deniz, 2020). Bizim çalışma bulgularımızın aksine Ertaş ve
arkadaşlarının (2020) yaptığı çalışmada kadın cinsiyete sahip öğrencilerin siberkondri düzeyinin yüksek
olduğunu bulmuşlardır (Ertaş vd.,2020). Tüter (2019) yaptığı çalışmasında kadın cinsiyete sahip olanların
erkeklere göre daha yüksek siberkondri düzeyinin olduğunu belirtmiştir (Tüter, 2019).
Hemşirelik öğrencilerinin “BKİ” değişkenine göre incelediğimizde normal kiloya sahip hemşirelik
öğrencilerinin aşırı kaygı alt boyutu ve SCÖ-15 toplam puanlarının diğer BKİ gruplarına göre istatistiksel
olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Zayıf kiloya sahip hemşirelik öğrencilerinin içini
rahatlatma alt boyutu diğer BKİ gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu
saptanmıştır. Zayıf kiloya sahip hemşirelik öğrencilerinin daha az sağlık problemlerinin görülmesi ya da
görülme ihtimalinin olmamasından dolayı içini rahatlatma boyutu yüksek olabilir. Literatürde bizim
bulgularımızı destekleyen çalışmaya rastlanılmamıştır. Tiritoğlu (2019) çalışmasında diyetisyene
başvuran bireylerin siberkondri puanları ile BKİ arasında da anlamlı bir ilişki bulunmuştur (Tiritoğlu,
2019). Hemşirelik öğrencilerinin “Sosyal Güvence” değişkenine göre incelediğimizde sosyal güvenceye
olmayan sahip hemşirelik öğrencilerinin zorlantı alt boyutu puanının sosyal güvencesi olan hemşirelik
öğrencilerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Literatürde bizim
bulgularımızı destekleyen çalışmaya rastlanılmamıştır. Sosyal güvencenin olmaması hemşirelik
öğrencilerinin sağlık profesyonellerinden hizmet almasını etkileyebileceği için sürekli olarak kendilerince
düşüncelere kapılmasına neden olabileceğini düşünmemize neden olabilir.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
645
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Hemşirelik öğrencilerinin “Gelir Algısı” değişkenine göre incelediğimizde gelirini giderinden az
algılayan hemşirelik öğrencilerinin içini rahatlatma ve aşırılık alt boyutu puanlarının diğer gelir algısı
gruplarına göre daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır.
Gelirini giderinden fazla algılayan hemşirelik öğrencilerinin doktora güvensizlik alt boyutu diğer gelir
algısı gruplarına göre yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır.
Gelir durumunun yükselmesi kitle iletişim araçlarına ulaşımı daha da kolaylaştırır. Gelir durumu yüksek
olan bireyler, sağlıkları konusunda bir problemle karşılaştığında sadece bir hastane ya da hekimle
kalmayıp imkânları dâhilinde birçok kurum ve kuruluşa başvurabilirler. Literatürde bizim bulgularımızı
destekleyen çalışmaya rastlanılmamıştır. Tüter (2019) aile hekimliği polikliniğine başvuran hastalarda
siberkondri düzeyinin değerlendirdiği çalışmasında gelir durumunun siberkondri düzeyini etkilemediğini
saptamıştır (Tüter, 2019). Tiritoğlu (2019) çalışmasında diyetisyene başvuran bireylerin siberkondri
puanları ile gelir algısı arasında anlamlı bir ilişki olmadığını belirtmiştir (Tiritoğlu, 2019).
Hemşirelik öğrencilerinin “Kronik hastalığı olma” değişkenine göre incelediğimizde kronik hastalığı
olan hemşirelik öğrencilerinin içini rahatlatma alt boyutu puanının kronik hastalık olmayan hemşirelik
öğrencilerine göre daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır.
Literatürde bizim bulgularımızı destekleyen çalışmaya rastlanılmamıştır. Bizim çalışma bulgularımızın
aksine Ertaş ve arkadaşlarının (2020) yaptığı çalışmada kronik hastalıkları olan öğrencilerin siberkondri
puanının daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir (Ertaş vd., 2020). Özyurt ve arkadaşlarının (2020)
yaptıkları çalışmalarında katılımcıların siberkondri düzeyini kronik hastalığı olma değişkeninin
etkilemediğini belirtmiştir (Özyurt vd., 2020). Aynı şekilde Uzun (2016) yaptığı çalışmasında kronik
hastalığın siberkondri düzeyini etkilemediğini bulmuştur (Uzun, 2016). Tüter (2019) çalışmasında kronik
hastalığı olmayan katılımcılarda siberkondri düzeyi olanlara göre daha yüksek olduğunu belirtmiştir
(Tüter, 2019).
Hemşirelik öğrencilerinin “Genel Sağlık Algısı” değişkenine göre incelediğimizde genel sağlık algısını
kötü algılayan hemşirelik öğrencilerinin zorlantı alt boyutu puanının diğer sağlık algısı gruplarına göre
daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Hemşirelik
öğrencilerinin sağlıklarını kötü algılamaları doğrultusunda zihinlerinde sıkıntı verici ve tekrar eden
düşüncelerin olması kaçınılmaz bir durumdur. Ertaş ve arkadaşlarının (2020) yaptıkları çalışmalarında
genel sağlık algısı kötü olan bireylerin siberkondri düzeylerinin yüksek olduğunu bildirmişlerdir (Ertaş
vd., 2020). Özyurt ve arkadaşlarının (2020) yaptıkları çalışmalarında kendi sağlık durumunun orta, kötü
ve çok kötü olduğunu algılayanların siberkondri düzeylerinin yüksek olduğunu belirtmişlerdir (Özyurt
vd., 2020).
Hemşirelik öğrencilerinin “Sosyal Medya Haricinde İnternet Kullanma Süresi” değişkenine göre
incelediğimizde sosyal medya haricinde 2-3 saat internet kullanan hemşirelik öğrencilerinin aşırı kaygı alt
boyutu puanının diğer internet kullanım süresi gruplarına göre daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı
düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Sosyal medya haricinde 1-2 saat internet kullanan hemşirelik
öğrencilerinin doktora güvensizlik alt boyutu puanının diğer internet kullanım süresi gruplarına göre daha
yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Çalışmamızın
bulgularının aksine Özer ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmalarında (2018) interneti 3 saat ve altında
kullanan öğrencilerin doktora güvensizlik alt boyutu puanının daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir (Özer
vd., 2018). Sosyal medya haricinde 3 saat üzeri internet kullanan hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15
toplam puanının diğer internet kullanım süresi gruplarına göre daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı
düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Ertaş ve arkadaşlarının (2020) yaptıkları çalışmalarında internet
süresi ile siberkondri düzeyleri arasında düşük düzeyde pozitif yönde ilişki olduğunu belirtmişlerdir
(Ertaş vd., 2020). Hemşirelik öğrencilerinin hemşirelik ile ilgili araştırma yapmaları, hastalıklar hakkında
araştırıcı yapıya sahip olmaları sosyal medya dışında internette fazla vakit geçirmelerini sebep olabilir.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
646
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Hemşirelik öğrencilerinin “Sosyal Medya Kapsamında İnternet Kullanma Süresi” değişkenine göre
incelediğimizde Sosyal medya kapsamında 2-3 saat internet kullanan hemşirelik öğrencilerinin aşırılık alt
boyutu puanının diğer sosyal medya kapsamında internet kullanım süresi gruplarına göre daha yüksek ve
istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Sosyal medyada geçirilen zamanın
artması ile birlikte sağlık ile ilgili konularda bilgi, resim, reklam vb. uyaranlarla karşılaşma ihtimalini
artırabilir. Bu durum hemşirelik öğrencilerinin sağlık ve hastalık konusunda aşırılık tutumunun
sergilenmesine neden olabileceğini düşünebiliriz.
Hemşirelik öğrencilerinin “İnternetteki Bilgilere Güvenme Durumu” değişkenine göre incelediğimizde
internetteki bilgilere güvenen hemşirelik öğrencilerinin SCÖ-15 toplam puanının internetteki bilgilere
güvenmeyen hemşirelik öğrencilerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu
saptanmıştır. Tüter (2019) yaptığı çalışmasında sosyal ağlardan elde edilen sağlık bilgisine katılımcıların
güven durumları ile siberkondri düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Sosyal ağlardan elde
edilen sağlık bilgisine güvenen katılımcıların siberkondri puanları ortalaması 101,55±30,93 güvenmeyen
katılımcıların puan ortalaması ise 85,79±38,70 olarak saptanmıştır (Tüter, 2019). Özyurt ve arkadaşlarının
(2020) yaptıkları çalışmalarında internetten edinilen sağlıkla ilgili bilgileri güvenli bulanların siberkondri
düzeylerinin yüksek olduğunu bulmuşlardır (Özyurt vd.,2020). Bu çalışma bizim çalışmamızın bu
bulgusunu desteklemektedir. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık ve hastalık konularında sağlık
profesyonelleri yerine internete güvenmeleri siberkondri düzeylerini artırması kaçınılmazdır. Çünkü
internette yer alan bilgilerin doğruluğu göreceli bir durumdur.
Hemşirelik öğrencilerinin “Sağlıkla İlgili Konularda İnternet Kullanım Sıklığı” değişkenine göre
incelediğimizde sağlığı ile ilgili nadiren internet kullananların zorlantı alt boyut puanı, sağlığı ile ilgili her
zaman internet kullananların aşırılık alt boyut puanı, sağlığı ile ilgili sıklıkla internet kullananların içini
rahatlatma alt boyut ve SCÖ-15 toplam puanı daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir
farklılık olduğu saptanmıştır. Özyurt ve arkadaşlarının (2020) yaptıkları çalışmalarında internette sağlık
ile ilgili konularda her zaman kullananların siberkondri düzeylerinin yüksek olduğunu bulmuşlardır.
(Özyurt vd.,2020). Bu çalışma bizim çalışmamızın bu bulgusunu desteklemektedir.
Hemşirelik öğrencilerinin “Doktor ve Hastane Seçimi Öncesi İnterneti Kullanım Durumu” değişkenine
göre incelediğimizde doktor ve hastane seçimi öncesi interneti kullananların aşırı kaygı, aşırılık, içini
rahatlatma alt boyut ve SCÖ-15 toplam puanlarının daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde
bir farklılık olduğu saptanmıştır. Tüter (2019) yaptığı çalışmasında katılımcıların doktor ve hastane
seçiminden önce interneti kullanma durumları ile siberkondri düzeyleri arasındaki ilişkiyi anlamlı
bulmuştur (Tüter, 2019). Doktor ve hastane seçiminden önce interneti kullandığını belirten katılımcıların
siberkondri puan ortalaması (102,47±31,0) kullanmayan katılımcıların (53,31±18,1) puan ortalamasından
daha yüksek olduğu olarak bulunmuştur.
Hemşirelik öğrencilerinin “Doktora Gitmeden Önce ve Gittikten Sonra Araştırma Yapma Durumu”
değişkenine göre incelediğimizde doktora gitmeden önce ve gittikten sonra araştırma yapanların aşırılık,
içini rahatlatma alt boyut ve SCÖ-15 toplam puanlarının daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı
düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Özer ve arkadaşlarının (2018) yaptığı çalışmalarında doktora
gitmeden önce araştırma yapanların aşırılık alt boyutunun yapmayanlara göre daha yüksek olduğunu
bildirmişlerdir (Özer vd., 2018). Sağlık konusunda önceden araştırma yapmaları edinilen bilgiler
doğrultusunda aşırı titiz davranmalarına, olumlu bilgi edindiklerinde içinin rahatlamasına, olumsuz
bilgiler ise kaygılarının artmasına sebep olabilir.
Hemşirelik öğrencilerinin “Hastalığınız İle İlgili Doktorunuz Yeterli Bilgi Verme Durumu” değişkenine
göre incelediğimizde doktorunun hastalığı ile ilgili bilgi verme durumunu nadiren yeterli bulan hemşirelik
öğrencilerinin zorlantı, aşırı kaygı, doktora güvensizlik alt boyutları ve SCÖ-15 toplam puanlarının diğer
yeterli bilgi verme gruplarına göre daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
647
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
saptanmıştır. Doktorun verdiği bilgileri yeterli bulmayan hemşirelik öğrencilerinin sağlıkla ilgili
konularda internette edindiği bilgiler anksiyetelerinin, kaygılarının ve siberkondri düzeyinin artmasına
sebep olabilir.

SONUÇ
Çalışma sonucunda, hemşirelik öğrencilerin siberkondri düzeyinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir.
Çalışmamızda BKİ normal olan, sosyal medya hariç 3 saat ve üzeri internet kullanan, internetteki
bilgilere güvenen, sağlıkla ilgili konularda sıklıkla internet kullan, Doktor ve hastane seçimi öncesi
interneti kullananların, doktora gitmeden önce ve gittikten sonra araştırma yapan hemşirelik
öğrencilerinin siberkondri düzeyinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. İnternette sağlık bilgisi veren
sitelerin yeterliliğinin denetlenmesi, bir sertifikasyon sistemi kurulması; internette sağlık konusundaki
yoğun bilgi kirliliğinin önüne geçmede etkili olabilir. Halkı yeterliliğini kanıtlamamış siteleri
kullanmaması yönünde bilinçlendirici çalışmalar yapılarak, getirilecek denetim sisteminin etkinliği
güçlendirilebilir. Yine sosyal medya, sağlık bilgisi kaynakları içerisinde kontrolü en güç alandır. Bireyler
paylaşılan bilgi ve yorumların etkisinde kalabilmekte ve sonucunda toplum sağlığını etkileyebilecek
sonuçlar doğabilmektedir. İnternet ve özellikle sosyal medya kullanıcılarının sağlık bilgisi ihtiyacını
karşılamak amacıyla bir organizasyonun geliştirilmesi ve bu organizasyonun kollarının bilgi iletimini
halkın kolayca anlayabileceği şekilde yönlendirmesi, atılacak önemli adımlar olabilir. Televizyonda
yayınlanan sağlık içerikleri için bir denetleme mekanizmasının geliştirilmesi, sağlık bilgisi veren kişilerin
alanında uzman ve yeterliliği kanıtlanmış kişiler olması ve kanıta dayalı olmayan, halk sağlığını olumsuz
etkileyebilecek söylemleri olan kişilere gerekli yaptırımların getirilmesi yapılabilecek çözüm
önerilerindendir.

KAYNAKÇA

1. Aboujaoude E., Starcevic V. (2015). Mental Health in the Digital Age. Oxford, UK: Oxford
University Press.
2. Aslan A., Yavuz C. (2013). WEB tabanlı araştırmalar ve halk sağlığı alanında kullanımı. Turk J
PublicHealth, 11 (2).
3. Aulia A., Marchira CR., Supriyanto I., Pratiti B. (2020). Cyberchondria in first year medical students
of Yogyakarta. Journal of Consumer Health on the Internet, 24(1), 1-9.
4. Avcı İB., Sönmez MF. (2013). Sağlık iletişimi bağlamında bireylerin televizyonda yayınlanan sağlık
programlarını izleme alışkanlıkları ve motivasyonları: Elazığ örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim
Fakültesi Dergisi; 2(2):119-138.
5. Barke A, Bleichhardt G, Rief W, Doering BK. (2016). The Cyberchondria Severity Scale (CSS):
German validation and development of a short form. Int J Behav Med. 23(5):595–605.
6. Basch CH, Maclean SA, Romero R, Ethan D. (2018). Health information seeking behaviour among
college students. Journal of Community Health; 43:1094–1099.
7. Başoğlu MA. (2018). Edirne il merkezinde 15-49 yaş grubu kadınlarda siberkondrinin sürekli kaygı
ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi (Uzmanlık tezi). Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Aile Hekimliği Anabilim Dalı. Edirne.
8. Bati AH., Mandiracioglu A., Govsa F., Çam O. (2018). Health anxiety and cyberchondria among Ege
University health science students. Nurse education today, 71, 169-173.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

648
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
9. Coates R., Sykora MD., Jackson T. (2015). An investigation of Cyberchondria in `The Age of Risk'.
Presented at: The 23rd International Software Quality Management Conference, 30th March,
LoughboroughUniversity.
10. Deniz S. (2020). Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı ve Siberkondri Düzeylerinin İncelenmesi. İnsan
ve İnsan, 7(24), 84-96.
11. Elçiyar K., Taşçı D. (2017). Siberkondri ciddiyet ölçeği’nin anadolu üniversitesi iletişim bilimleri
fakültesi öğrencilerine uygulanması. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2 (4).
12. Ertaş H., Kıraç R., Ünal, SN. (2020). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Siberkondri Düzeyleri
ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(23), 1-1.
13. Görkemli N. (2017). Sağlık İletişiminde İnternet Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. The Turkish
Online Journal of Design, Art and Communication, 7(1).
14. Hart J, Bjorgvinsson T. (2010). Health anxiety and hypochondriasis: Description and treatment issues
highlighted through a case illustration. Bull Menninger Clin; 74:122-40.
15.
Ivanova E. (2013). Internet addiction and cyberchondria-their relationship with well-being. Journal of
Education Culture and Society, 1: (57-70).
16. Luth W, Jardine C, Bubela T. (2013). When pictures waste a thousand words: Analysis of the 2009
H1N1 pandemic on television news. Plos One May;8(5):e64070.
17. Mathes BM, Norr AM, Allan NP, Albanese BJ, Schmidt NB. (2018). Cyberchondria: Overlap with
health anxiety and unique relations with impairment, quality of life, and service utilization. Psychiatry
Research 261:204–21.
18. McElroy E, Shevlin M. (2014). The development and initial validation of the cyberchondriaseverity
scale (CSS). Journal of Anxiety Disorders 28:259–265.
19. Özer Ö., Şantaş F., Şantaş G., Saygılı M. (2018). Sağlık Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin
Siberkondria Algılarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. 2. Uluslararası 12. Ulusal Sağlık
ve Hastane İdaresi Kongresi.
20. Özyurt TE., Aydemir Y., Aydın A., İnci MB., Ekerbiçer H., Muratdağı G., Kurban A. (2020). İnternet
ve Televizyonda Sağlık Bilgisi Arama Davranışı ve İlişkili Faktörler. Sakarya Tıp Dergisi, 10(Özel
Sayı), 1-10.
21. Uzun SU, Akbay B, Özdemir C, Zencir M. (2017). Siberkondri Ciddiyet Ölçeğinin Üniversite
Öğrencilerinde Geçerlilik- Güvenilirliği. 19. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Kongre Kitabı:241,
Antalya, 15-19 Mart 2017. (Poster Bildiri)
22. Singh K., Brown RJ. (2014). Health-related Internet habits and health anxiety in university students.
Anxiety, Stress, & Coping, 27(5), 542-554.
23. Starcevic V, Berle D. (2013). Cyberchondria: Towards a better understanding of excessive health-
related Internet use. Expert Rev Neurother;13(2):205- 13.
24. Starcevic V. (2017). Cyberchondria: Challenges of Problematic Online Searches for Health-Related
Information. Psychother and Psychosom, 86: (129–133).
25. Tiritoğlu S. (2019). Diyetisyene Başvuran Bireylerin Beslenme ve Diyet Hakkındaki Düşünceleri İle
Siberkondri İlişkisi. Yüksek lisans tezi. Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı. İstanbul.
26. Türkiye İstatistik Kurumu (2017). Türkiye İstatistik Kurumu 2017 Yılı Bilgi Teknolojileri Hanehalkı
Kullanımı Araştırması Erişim tarihi: 05.12.2020, Available from:
http://www.tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=24862 .
27. Tüter M. (2019). Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran Hastalarda Siberkondri Düzeyinin Ve İlişkili
Faktörlerin Değerlendirilmesi. Uzmanlık tezi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Okmeydanı Sağlık
Uygulama Ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Kliniği. İstanbul.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

649
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
28. Uncu G. (2018). İzmir İli Karşıyaka İlçesi Sınıf Öğretmenlerinde Siberkondri Düzeyi ve İlişkili
Faktörler. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. İzmir.
29. Uzun US. (2016). Pamukkale Üniversitesi Çalışanlarında Siberkondri Düzeyi Ve Etkileyen Etmenler.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Denizli.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

650
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN ÖZEL GEREKSİNİMİ OLAN BİREYLERE YÖNELİK

TUTUMLARI

Bahar AKSOY
Gümüşhane Üniversitesi
İlknur Kahriman
İlknur Kahriman

Özet
Amaç: Her birey, doğuştan bireysel farklılıklara sahiptir. Bireylerin yaşamları ve eğitimlerini rahatça
sürebilmeleri için bazı önlem ve desteklere ihtiyaç duyabilirler. Bu bireyler “özel gereksinimli bireyler”
olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışma, hemşirelik bölümü öğrencilerinin özel gereksinimli bireylere
yönelik tutumlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı türdeki bu araştırma Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü’nde araştırmaya katılmayı kabul eden toplam 312 hemşirelik bölümü öğrencisi ile
yapılmıştır. Araştırma verileri “Tanımlayıcı Bilgi Formu”, ve “Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik
Tutum Ölçeği ” ile toplanmıştır.
Bulgular: Bu araştırmada, hemşirelik öğrencilerinin %79,8’i kadın, %33’ü 2. sınıf ve %62,2’si gelirini
giderine eşit olarak algılamaktadır. Hemşirelik öğrencilerinin %68,3’ünün yakın çevresinde özel
gereksinimli birey olmadığını, %73,1’inin özel gereksinimli birey ile ilgili ders almadığını, %76,9’unun
özel gereksinimli birey ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunmadığını ve %71,8’inin özel gereksinimli
birey ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunmayı istediğini belirtmişlerdir. Yakın çevresinde özel
gereksinimli birey olan, özel gereksinimli birey ile ilgili ders alan, eğitim/çalışma içerisinde bulunan ve
bulunmayı isteyen hemşirelik öğrencilerinin duyarlılık alt boyut puanları arasında istatistiksel olarak
anlamlı bir fark bulunmaktadır (p<0.05). Yakın çevresinde özel gereksinimli birey olmayan, özel
gereksinimli bireyler ile ilgili ders almayan, eğitim/çalışma içerisinde bulunmayan ve bulunmayı
isteyemeyen hemşirelik öğrencilerinin olumsuz tutum puanlarının daha yüksek olduğu ve arasında
istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.05).
Sonuç: Özel gereksinimi olan bireylerle en sık karşılaşan gruplardan biri olan hemşirelerdir. Hemşirelik
bölümü öğrencilerine özel gereksinimi olan bireylere karşı olumlu tutum geliştirmesini sağlayacak eğitim
müfredatlarının sağlanması, eğitim programlarının düzenlenmesi, farkındalığını arttıracak programların
düzenlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler: Hemşirelik öğrencileri, Özel gereksinimli birey, Tutum

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

651
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

ATTITUDES OF NURSING STUDENT’S TOWARDS INDIVIDUALS WITH SPECIAL NEEDS

Abstract
Objective: Every individual has individual differences from birth. Individuals may need some measures
and support in order to continue their lives and education comfortably. These individuals are defined as
"individuals with special needs". This study was conducted to evaluate the attitudes of nursing students
towards individuals with special needs.
Materials &Method: This descriptive study was conducted with a total of 312 nursing students who
accepted to participate in the study in the Nursing Department of the Faculty of Health Sciences of
Gümüşhane University. The research data were collected using the “Descriptive Information Form” and
the “ Attitude Scale for Individuals with Special Needs”
Findings: In this study, 79.8% of the nursing students are women, 33% are 2nd grade and 62.2%
perceive their income as equal to their expenses. 68.3% of the nursing students do not have special needs
individuals in their near environment, 73.1% do not take lessons about the individual with special needs,
76.9% do not study/work with special needs individuals and 71.8% wanted to be involved in
education/work for individuals with special needs. There is a statistically significant difference between
the sensitivity sub-dimension scores of the nursing students who have special needs in their close
environment, who take courses about the individual with special needs, who are in want education/work
(p<0.05). There is a statistically significant difference between the negative attitude sub-dimension scores
of the nursing students who do not have special needs individuals in their close environment, who do not
take courses about individuals with special needs, who are not want education/work ( p <0.05).
Conclusion: Nurses are one of the groups that most frequently encounter individuals with special needs.
It will enable nursing students to develop a positive attitude towards individuals with special needs;
Providing educational curricula, organizing education programs, organizing programs to increase
awareness may be suggested.

Keywords: Nursing students, Individual with special needs, Attitude

GİRİŞ
Her birey, doğuştan bireysel farklılıklara sahiptir. Bireylerin yaşamları ve eğitimlerini rahatça
sürebilmeleri için bazı önlem ve desteklere ihtiyaç duyabilirler. Bu bireyler “özel gereksinimli bireyler”
olarak tanımlanmaktadır. Özel gereksinimli birey “doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında
gelişim sürecinde oluşan çeşitli nedenlere bağlı olarak; bilişsel, dil, hareket, fizik, sosyal ve duygusal
gelişimlerinde ölçme araçlarıyla ölçülebilen düzeyde yetersizlik, yavaşlama, gerileme veya ileride olma
sonucunda yaşıtlarına göre farklı özellikler gösteren ve normal eğitim programlarından yararlanamayan,
kısmen yararlanan veya yararlandığı halde destek programları ile eğitimlerini devam ettirebilen
bireylerdir” olarak tanımlanmaktadır (Baykoç Dönmez, 2015). Akçamete (2012), yaptığı tanıma göre ise
öğrenme yeteneği ve fiziksel gelişim olarak normalin altında ya da üstünde olan bireyler özel
gereksinimli birey olarak tanımlamaktadır (Akçamete, 2012). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim
Hizmetleri Yönetmeliği’nde (ÖEHY) özel gereksinimli birey “özel eğitim gerektiren birey” olarak ifade
edilmektedir. ÖEHY’ye göre “çeşitli nedenlerle, kişisel özellikleri ve eğitim yeterlikleri açısından
akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı olarak farklılık gösteren birey” olarak belirtilmektedir (Özel
Eğitim Hizmetler Yönetmeliği, 2018). Ülkemizde özel gereksinimli bireyler “zihinsel yetersizliği olan
birey, işitme yetersizliği olan birey, görme yetersizliği olan birey, ortopedik yetersizliği olan birey, sinir
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
652
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
sisteminin zedelenmesi yetersizliği olan birey, dil ve konuşma güçlüğü olan birey, özel öğrenme güçlüğü
olan birey, birden fazla alanda yetersizliği olan birey, duygusal, davranışsal ve uyum güçlüğü olan birey,
süreğen hastalığı olan birey, otizmli birey, üstün veya özel yetenekli olan birey, dikkat eksikliği ve
hiperaktivite bozukluğu olan birey” olarak sınıflandırılmaktadır (Özel Eğitim Hizmetler Yönetmeliği,
2018; Doğru vd., 2013; Rotatori vd., 2014; Sucuoğlu 2002).
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü Avrupa birliği ve Türkiye (OECD) verilerine göre, dünyada 1
milyar özel gereksinimi olan birey yaşamaktadır (Türkiye ve Dünya’da Engelliler, 2020). Diğer bir
ifadeyle dünya nüfusunun yaklaşık %15’i özel gereksinimi olan bireylerden oluşmaktadır (Dünya Sağlık
Örgütü, 2011). Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2015 yayınladığı rapora göre, Türkiye nüfusunun
%6,6’sının en az bir özel gereksinimi bulunmaktadır (TÜİK, 2015). Bu durum özel gereksinimli
bireylerin etkileşimde bulunduğu çevre ile düşündüğümüzde ülkemizde yaklaşık 10 milyon kişi bu
durumdan etkilenmektedir (Güven ve Kuru, 2015). Özel gereksinimli bireyler toplumumuzda büyük bir
çoğunluğu oluşturmasına rağmen toplum tarafından dışlanabilmektedir. Toplumun özel gereksinimli
bireyleri dışlanmalarında kitle iletişim araçları, aile, okul, arkadaşlar ve geçmiş deneyimleri önemli bir
yer tutmaktadır (Sezer, 2012). Özel gereksinimli bireylere karşı toplum tarafından oluşturulan olumsuz
tutumlar bu bireylerin topluma katılmalarında bir engel oluşturmaktadır (Şenel, 1996; Çalbayram vd.,
2018). Özel gereksinimli bireylerin topluma etkin bir şekilde katılmasında ve toplumun özel gereksinimli
bireylere olumlu tutum oluşturulmasında üniversitelerin oldukça rolü büyüktür. Bu çalışmada, hemşirelik
bölümü öğrencilerinin özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarını değerlendirmek amacıyla
yapılmıştır.
GEREÇ ve YÖNTEMLER

Araştırma Deseni

Bu araştırma, tanımlayıcı türde yapılmıştır.

Araştırmanın Evreni ve Örneklemi
Araştırmanın evrenini, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü’nde Eylül-
Aralık 2020 tarihleri arasında öğrenim gören 1.2.3. ve 4.sınıf toplam 440 öğrenci oluşturmaktadır.
Araştırma örnekleminde, örneklem seçim yöntemi kullanılmaksızın araştırma evrenini oluşturan tüm
1.2.3. ve 4.sınıf öğrencilerine ulaşıldı. Bunun sonucunda, araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden
toplam 312 hemşirelik öğrencisi ile araştırma yürütüldü. Böylece toplam evrenin büyük bir çoğunluğuna
(%70,9) ulaşıldı.
Veri Toplama Araçları
Araştırma verileri “Tanımlayıcı Bilgi Formu”, ve “Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutum Ölçeği
(ÖGBYTÖ)” ile toplandı.
Tanımlayıcı Bilgi Formu
Araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda oluşturulan tanımlayıcı bilgi formunda; öğrencilerin
yaşı, cinsiyeti, sınıfı, gelir durum algısı ve özel gereksinimli bireyler ile ilgili soruları yer almaktadır
(Karademir vd., 2018; Çalbayram vd., 2018; Yaralı, 2015). Tanımlayıcı bilgi formu 1 açık uçlu ve 8
kapalı uçlu soru olmak üzere toplam 9 sorudan oluşmaktadır.
Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutum Ölçeği (ÖGBYTÖ)
Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutum Ölçeği (ÖGBYTÖ), Yaralı (2015) tarafından öğretmen
adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarını geliştirilmiştir (Yaralı, 2015). Araştırmacı
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
653
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
tarafından gerçekleştirilen çalışmada iç tutarlılık katsayısı 0.84 olarak belirlenmiştir. Ölçek 13 maddeden
oluşmakta olup, her bir maddesi için belirtilen düşünceye bireylerin, “Kesinlikle Katılıyorum” yanıtından
“Kesinlikle Katılmıyorum” yanıtına kadar değişkenlik gösteren beşli derecede yanıt vermeleri
istenmektedir. ÖGBYTÖ, beğeni, duyarlılık ve olumsuz tutum alt boyutlarından oluşmaktadır. Ölçekten
alınacak en düşük puan 13, en yüksek puan 65’dir. Bu çalışmada ise en düşük puan 15, en yüksek puan
55 ve ölçek toplam puanı (ortalama±standart sapma) 33,65±6,10 olarak tespit edilmiştir. Çalışmamızda
ölçeğin Cronbach alfa değeri 0.74 olarak saptanmıştır.
Verilerin Toplanması
Veriler, araştırmacılar tarafından araştırmanın yürütüldüğü üniversitenin hemşirelik bölümünün 1, 2, 3 ve
4.sınıfda öğrenim gören öğrencilerden anket yöntemi ile toplandı. Anket formları, 01 Kasım-01 Aralık
2020 tarihleri arasında Google Formlar kullanılarak araştırmacılar tarafından toplanmıştır. Öğrenciler
anket formlarını yaklaşık bir hafta içerisinde doldurmuşlardır.
Araştırmanın Değişkenleri
Bu araştırmada, öğrencilerin sosyodemografik özellikleri (öğrencilerin yaşı, cinsiyeti, sınıfı, gelir durum
algısı ve özel gereksinimli bireyler ile ilgili sorular) ile araştırmanın bağımsız değişkenlerini oluştururken;
hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli bireylere yönelik tutumları araştırmanın bağımlı değişkenini
oluşturmuştur.
Araştırmanın Etik Yönü
Araştırma için Gümüşhane Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği kurulundan etik kurul izni,
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanlığından araştırma izni alınmıştır. Araştırmada
veri toplama aracı olarak kullanılan ÖGBYTÖ yazarından bu aracın veri toplamada kullanılabilmesi için
e-posta yolu ile izin alınmıştır.
Veri Analizi
Verilerin kodlanması ve istatistiksel analizler bilgisayar ortamında SPSS 23 paket programında
yapılmıştır. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotların (Frekans, Yüzde,
Ortalama, Standart sapma) yanı sıra normal dağılımın incelenmesi için Kolmogorov - Smirnov dağılım
testi kullanılmıştır. Normal dağılım gösteren verilerin değerlendirilmesinde Studen t testi, Anova testleri
kullanılmıştır. Sonuçlarda %95 güven aralığı ve anlamlılık seviyesi olarak p<0.05 değerlendirilmiştir.
BULGULAR
Tablo 1. Hemşirelik öğrencilerinin sosyo-demografik özellikleri (n=312)
Özellikler Ort±SS* Min-Max
Yaş 20,50±1,18 18-24
n %
Cinsiyet
Kadın 249 79,8
Erkek 63 20,2
Sınıf
1.Sınıf 41 13,1
2.Sınıf 103 33,0
3.Sınıf 102 32,7
4.Sınıf 66 21,2
Gelir durumu algısı
Gelir giderden az 83 26,6
Gelir gidere eşit 194 62,2
Gelir giderden fazla 35 11,2
*Ortalama±Standart Sapma

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

654
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin sosyo-demografik özellikleri Tablo 1’de verilmiştir.
Hemşirelik öğrencilerinin yaş ortalamaları 20,50±1,18’dir. Hemşirelik öğrencilerinin %79,8’i kadın,
%33’ü 2. Sınıf ve %62,2’si gelirini giderine eşit olarak algılamaktadır.

Tablo 2. Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli birey tanımına giren durumlar (n=312)*
Özellikler n %
Zihinsel yetersizliği olan birey 271 86,9
İşitme yetersizliği olan birey 242 77,6
Görme yetersizliği olan birey 273 87,5
Ortopedik yetersizliği olan birey 231 74,0
Sinir sisteminin zedelenmesi yetersizliği olan birey 225 72,1
Dil ve konuşma güçlüğü olan birey 243 77,9
Özel öğrenme güçlüğü olan birey 279 89,4
Birden fazla alanda yetersizliği olan birey 207 66,3
Duygusal, davranışsal ve uyum güçlüğü olan birey 193 61,9
Süreğen hastalığı olan/Kronik hastalığı olan birey 183 58,7
Otizmli birey 263 84,3
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan birey 179 57,4
Üstün veya özel yetenekli olan birey 189 60,6
* Bu soruya birden fazla cevap verilmiştir.
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli birey tanımına giren durumlar Tablo 2’de
verilmiştir. Hemşirelik öğrencileri özel gereksinimli bireyi; %89,4’ü özel öğrenme güçlüğü olan birey,
%87,5’i görme yetersizliği olan birey, %86,9’u zihinsel yetersizliği olan birey, %84,3’ü otizmli birey,
%77,9’u dil ve konuşma güçlüğü olan birey, %77,6’sı işitme yetersizliği olan birey, %74’ü ortopedik
yetersizliği olan birey, % 72,1’i sinir sisteminin zedelenmesi yetersizliği olan birey, %66,3’ü birden fazla
alanda yetersizliği olan birey, %61,9’u duygusal, davranışsal ve uyum güçlüğü olan birey, %60,6’sı üstün
veya özel yetenekli olan birey, 58,7’si süreğen hastalığı olan/kronik hastalığı olan birey, %57,4’ü dikkat
eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan birey olarak tanımlamaktadır.
Tablo 3. Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli birey ile yaşantı durumu (n=312)
Özellikler n %
Yakın çevresinde özel gereksinimli birey olma
Evet 99 31,7
Hayır 213 68,3
Özel gereksinimli birey ile ilgili ders alma
Evet 84 26,9
Hayır 228 73,1
Özel gereksinimli birey ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunma
Evet 72 23,1
Hayır 240 76,9
Özel gereksinimli birey ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunmayı isteme
Evet 224 71,8
Hayır 88 28,2

Tablo 3’de hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli birey ile ilgili yaşantı durumları yer almaktadır.
Hemşirelik öğrencilerinin %68,3’ünün yakın çevresinde özel gereksinimli birey olmadığını, %73,1’inin
özel gereksinimli birey ile ilgili ders almadığını, %76,9’unun özel gereksinimli birey ile ilgili
eğitim/çalışma içerisinde bulunmadığını ve %71,8’inin özel gereksinimli birey ile ilgili eğitim/çalışma
içerisinde bulunmayı istediğini belirtmişlerdir.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

655
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Tablo 4. Hemşirelik öğrencilerinin Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutum Ölçeği (ÖGBYTÖ)
toplam ve alt boyut puan ortalamaları
Özellikler Ort±SS** Min-Max
ÖGBYTÖ* Toplam Puan 33,65±6,10 15-55
Beğeni 12,80±5,34 6-30
Duyarlılık 4,12±1,68 3-9
Olumsuz Tutum 16,71±4,16 6-20
* Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutum Ölçeği
**Ortalama±Standart Sapma
Tablo 4’de hemşirelik öğrencilerinin Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutum Ölçeği (ÖGBYTÖ)
toplam ve alt boyut puan ortalamaları verilmiştir. Hemşirelik öğrencilerinin Özel Gereksinimli Bireylere
Yönelik Tutum Ölçeği (ÖGBYTÖ) toplam ve alt boyut puanları incelendiğinde; ÖGBYTÖ toplam puan
ortalamasının 33,65±6,10, beğeni alt boyutu puan ortalamasının 12,80±5,34, duyarlılık alt boyut puan
ortalamasının 4,12±1,68 ve olumsuz tutum alt boyut puan ortalamasının 16,71±4,16 olduğu saptanmıştır.

Tablo 5. Hemşirelik öğrencilerinin sosyo-demografik değişkenlere göre ÖGBYTÖ toplam ve alt

boyut puan karşılaştırılması (n=312)
Beğeni Duyarlılık Olumsuz Tutum ÖGBYTÖ Toplam
Özellikler (Ort±SS)* (Ort±SS) (Ort±SS) (Ort±SS)
Cinsiyet
Kadın 12,12±5,23 3,59±1,23 17,47±3,93 33,19±6,27
Erkek 15,52±4,89 6,20±1,62 13,71±3,69 35,44±5,03
Test(t)**/p -4,668/0,000 -14,009/0,000 6,863/0,000 -2,636/0,009
Sınıf
1.Sınıf 13,31±6,07 3,87±1,34 17,26±4,30 34,46±6,76
2.Sınıf 13,92±6,29 4,21±1,81 16,52±4,20 34,66±7,09
3.Sınıf 12,35±4,83 4,08±1,60 16,23±4,27 32,67±5,62
4.Sınıf 11,45±3,28 4,19±1,79 17,42±3,79 33,07±4,27
Test(F)***/p 3,354/0,019 0,443/0,723 1,406/0,241 2,270/0,080
Gelir durumu algısı
Gelir giderden az 13,51±6,41 3,73±1,45 17,39±4,05 34,65±7,34
Gelir gidere eşit 12,71±4,96 4,40±1,78 16,09±4,25 33,21±5,60
Gelir giderden fazla 11,65±4,35 3,48±1,19 18,57±3,05 33,71±5,35
Test(F)***/p 1,584/0,207 7,798/0,000 7,012/0,001 1,624/0,199
*Ortalama±Standart Sapma
** Student’s t testi
*** One-Way ANOVA

Hemşirelik öğrencilerinin sosyo-demografik değişkenlere göre ÖGBYTÖ toplam ve alt boyut puan
karşılaştırılması Tablo 5’de belirtilmektedir. Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin ÖGBYTÖ
toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Cinsiyet” değişkenine göre incelendiğinde; erkek hemşirelik
öğrencilerinin ÖGBYTÖ toplam (35,44±5,03), beğeni (15,52±4,89) ve duyarlılık (6,20±1,62) alt boyut
puan ortalamalarının kadın hemşirelik öğrencilerine daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel
olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (t=-2,636, p=0,009; t=-4,668, p=0,000; t=-14,009, p=0,000). Kadın
hemşirelik öğrencilerinin olumsuz tutum alt boyut puan ortalamasının (17,47±3,93) erkek hemşirelik
öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu
belirlenmiştir (t=6,863, p=0,000).
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
656
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin ÖGBYTÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Sınıf”
değişkenine göre incelendiğinde; 2.sınıf hemşirelik öğrencilerinin beğeni alt boyut puan ortalamasının
(13,92±6,29) diğer hemşirelik sınıflarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak
anlamlı olduğu saptanmıştır (F=3,354, p=0,019).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin ÖGBYTÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Gelir
Durumu Algısı” değişkenine göre incelendiğinde; geliri giderden fazla algılayan hemşirelik öğrencilerinin
olumsuz tutum alt boyut puan ortalamasının (18,57±3,05) diğer gelir algısı gruplarına göre daha yüksek
olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu belirlenmiştir (F=7,012
p=0,001). Gelirini giderine eşit algılayan hemşirelik öğrencilerinin duyarlılık alt boyut puan
ortalamalarının (4,40±1,78) diğer gelir algısı gruplarına göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın
istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu saptanmıştır (F=7,798, p=0,000).

Tablo 6. Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli birey ile ilgili yaşantılarına göre ÖGBYTÖ
toplam ve alt boyut puan karşılaştırılması (n=312)
Beğeni Duyarlılık Olumsuz Tutum ÖGBYTÖ Toplam
Özellikler (Ort±SS)* (Ort±SS) (Ort±SS) (Ort±SS)
Yakın çevresinde özel gereksinimli birey olma
Evet 13,63±4,75 5,67±1,61 13,89±3,89 33,21±5,17
Hayır 12,42±5,55 3,40±1,14 18,02±3,61 33,85±6,49
Test(t)**/p 1,876/0,062 12,610/0,000 -8,925/0,000 -0,865/0,388
Özel gereksinimli bireyler ile ilgili ders alma durumu
Evet 13,50±4,91 5,72±1,73 13,33±4,08 32,55±5,38
Hayır 12,55±5,47 3,53±1,22 17,96±3,44 34,05±6,31
Test(t)**/p 1,392/0,165 10,664/0,000 -9,245/0,000 -1,925/0,055
Özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunma
Evet 13,83±5,19 5,84±1,76 13,33±4,12 33,01±5,57
Hayır 12,50±5,35 3,60±1,26 17,73±3,61 33,84±6,25
Test(t)**/p 1,896/0,060 10,015/0,000 -8,161/0,000 -1,009/0,314
Özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim /çalışma içerisinde bulunmayı isteme
Evet 12,64±3,58 4,41±1,78 15,96±4,24 33,02±4,72
Hayır 13,22±8,29 3,37±1,09 18,63±3,25 35,23±8,50
Test(t)**/p -0,638/0,525 6,260/0,000 -5,956/0,000 -2,303/0,023
*Ortalama±Standart Sapma
** Student’s t testi

Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli birey ile ilgili yaşantılarına göre ÖGBYTÖ toplam ve alt
boyut puan karşılaştırılması Tablo 6’de belirtilmektedir. Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin
ÖGBYTÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Yakın Çevresinde Özel Gereksinimli Birey Olma”
değişkenine göre incelendiğinde; yakın çevresinde özel gereksinimli birey olan hemşirelik öğrencilerinin
duyarlılık (5,67±1,61) alt boyut puan ortalamalarının yakın çevresinde özel gereksinimli birey olmayan
hemşirelik öğrencilerine daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı
olduğu saptanmıştır (t=12,610, p=0,000). Yakın çevresinde özel gereksinimli birey olmayan hemşirelik
öğrencilerinin olumsuz tutum alt boyut puan ortalamasının (18,02±3,61) yakın çevresinde özel
gereksinimli birey olan hemşirelik öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel
olarak ileri derecede anlamlı olduğu belirlenmiştir (t=-8,925, p=0,000).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin ÖGBYTÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Özel
Gereksinimli Bireyler İle İlgili Ders Alma Durumu” değişkenine göre incelendiğinde; özel gereksinimli
bireyler ile ilgili ders alan hemşirelik öğrencilerinin duyarlılık (5,72±1,73) alt boyut puan ortalamalarının
özel gereksinimli bireyler ile ilgili ders almayan hemşirelik öğrencilerine daha yüksek olduğu ve aradaki
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
657
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu saptanmıştır (t=10,664, p=0,000). Özel
gereksinimli bireyler ile ilgili ders almayan hemşirelik öğrencilerinin olumsuz tutum alt boyut puan
ortalamasının (17,96±3,44) özel gereksinimli bireyler ile ilgili ders alan hemşirelik öğrencilerine göre
daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu belirlenmiştir (t=-
9,245 p=0,000).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin ÖGBYTÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Özel
Gereksinimli Bireyler İle İlgili Eğitim/Çalışma İçerisinde Bulunma” değişkenine göre incelendiğinde;
özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunan hemşirelik öğrencilerinin duyarlılık
(5,84±1,76) alt boyut puan ortalamalarının özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde
bulunmayan hemşirelik öğrencilerine daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri
derecede anlamlı olduğu saptanmıştır (t=10,015, p=0,000). Özel gereksinimli bireyler ile ilgili
eğitim/çalışma içerisinde bulunmayan hemşirelik öğrencilerinin olumsuz tutum alt boyut puan
ortalamasının (17,73±3,61) özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunan
hemşirelik öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede
anlamlı olduğu belirlenmiştir (t=-8,161, p=0,000).
Araştırmaya katılan hemşirelik öğrencilerinin ÖGBYTÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları “Özel
Gereksinimli Bireyler İle İlgili Eğitim/Çalışma İçerisinde Bulunmayı İsteme” değişkenine göre
incelendiğinde; özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışmayı isteyen hemşirelik öğrencilerinin
duyarlılık (4,41±1,78) alt boyut puan ortalamalarının özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışmayı
istemeyen hemşirelik öğrencilerine daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak ileri derecede
anlamlı olduğu saptanmıştır (t=6,260, p=0,000). Özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışmayı
istemeyen hemşirelik öğrencilerinin ÖGBYTÖ toplam ve olumsuz tutum alt boyut puan ortalamaları
sırasıyla (35,23±8,50, 18,63±3,25) özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışmayı isteyen hemşirelik
öğrencilerine göre daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir
(t=-5,956, p=0,000; t=-2,303, p=0,023).

TARTIŞMA
Özel gereksinimi olan bireylerin sayısı günden güne artmaktadır. Üniversiteler özel gereksinimi olan
bireylere karşı toplumun bakış açısını değiştirmekte oldukça önemli role sahiptir. Bu nedenle, bu
araştırmada hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimi olan bireylere yönelik tutumlarının
değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Hemşirelik öğrencilerinin cinsiyet değişenine göre incelediğimizde erkek hemşirelik öğrencilerinin
ÖGBYTÖ toplam, beğeni ve duyarlılık alt boyutları puanlarının kadın hemşirelik öğrencilerine göre
istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu saptanmıştır. Ayrıca kadın hemşirelik
öğrencilerinin olumsuz tutum alt boyut puanının erkek hemşirelik öğrencilerine göre istatistiksel olarak
anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu görülmüştür. Literatürde bizim bulgularımızı destekleyen çalışmaya
rastlanılmamıştır. Bizim çalışma bulgularımızın aksine Yaralı (2015) yaptığı çalışmasında kadın
öğretmen adaylarının beğeni, duyarlılık ve ÖGBYTÖ toplam puanlarının daha yüksek olduğunu
saptamıştır. Bunun yanında erkek öğretmen adaylarının özel gereksinimi olan bireylere olumuz
tutumlarının daha yüksek olduğu belirtmiştir (Yaralı, 2015a). Yapılan başka çalışmalarda bizim
bulgularımızın aksine kadın cinsiyete sahip bireylerin engellilere karşı olumlu tutum gösterdikleri
saptanmıştır (Mcdougall vd.,2014; Yıldırım ve Dökmen, 2004; Avcıoğlu vd., 2005; Meegan, ve
Macphail, 2005). Literatürde yapılan başka çalışmalarda cinsiyetin engelli bireylere olan tutumlarını
etkilemediğini bulmuşlardır (Yıldırım vd., 2010; Tervo vd., 2004; Kaner, 2000; Çolak ve Çetin, 2014).

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

658
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Hemşirelik öğrencilerinin sınıf değişkenine göre incelendiğinde 2. Sınıf öğrencilerinin özel gereksinimli
olan bireylere yönelik tutumların yüksek olduğu bulunmuştur. Çalışmamızın bulguları literatürle
benzerlik göstermektedir (Kargın ve Baydık, 2002; Thompson vd., 2003). Çalışmamızda 2. Sınıf
öğrencilerinin özel gereksinimli olan bireylere yönelik tutumların yüksek olmasının 2. Sınıf
öğrencilerinin katılımının daha fazla olmasından kaynaklı olduğunu düşünebiliriz. Bizim çalışmamızın
aksine sınıf değişkeninin özel gereksinimli olan bireylere yönelik tutumlarını etkilemediğini belirten
çalışmaya rastlanılmıştır (Yıldırım vd.,2010).
Hemşirelik öğrencilerinin gelir durumlarına göre özel gereksinimli olan bireylere yönelik tutumları
incelendiğinde geliri giderine eşit algılayanlar diğerlerinden daha duyarlı tutumları olduğu saptanmıştır.
Gelirini giderinden fazla algılayanlar diğerlerinden daha olumuz tutumları oldukları saptanmıştır.
Literartürde çalışmamızın bulgusunu destekleyen çalışmaya rastlanılmamıştır. Öğrencilerin zorlu yaşam
şartları içinde yaşaması özel gereksinimli olan bireylerin yaşadığı güçlüklere olumsuzluklara karşı daha
paylaşımcı duyarlı olmasına neden olabileceği düşünülebilir. Literatürde bizim bulgumuzu desteklemeyen
çalışmalarda bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda gelir algısı yüksek olan bireylerin özel gereksinimli
bireylere karşı daha olumlu tutumlar gösterdiklerini saptamışlardır (Çalbayram vd., 2018; Başbakanlık
Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 2009).
Hemşirelik öğrencilerinin yakın çevresinde özel gereksinimli birey olma değişkenine göre özel
gereksinimli olan bireylere yönelik tutumları incelendiğinde yakın çevresinde özel gereksinimli birey
olanların daha duyarlı ve olumlu tutum gösterdikleri saptanmıştır. Çalışmamızın bu bulgusu literatürde
yapılan çalışmalar ile benzerlik göstermektedir (Çolak ve Çetin, 2014; Avramidis vd., 2000; Cameron, ve
Rutland, 2006; Marom vd., 2007; Meyer vd., 2001). Bizim çalışmamızın aksine literatürde yapılan başka
çalışmalarda çevresinde özel gereksinimli bireylerin olması onlara olan tutumlarını etkilemediğini
saptamışlardır (Şahin ve Bekir, 2015; Yıldırım vd.,2010).
Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimli bireyler ile ilgili ders alanların, eğitim ya da çalışma
içerisinde bulunanların ve bulunmayı isteyenlerin özel gereksinimli olan bireylere daha duyarlı ve olumlu
tutum gösterdikleri saptanmıştır. Karademir ve arkadaşların (2018) engelliler ile ilgili yaptıkları
çalışmalarında eğitim ve çalışma içerisinde bulunanların özel gereksinimi olan bireylere tutumlarının
daha olumlu olduğunu belirtmişlerdir (Karademir vd., 2018). Yapılan bu çalışma bizim çalışmamızı
destekler niteliktedir. Literatürde yapılan başka çalışmalarda özel gereksinimli bireyler ile ilgili ders alma
durumunun özel gereksinimli olan bireylere karşı tutumu etkilemediğini saptamışlardır (Şahin ve Bekir,
2015; Şahin ve Güldenoğlu, 2013).

SONUÇ ve ÖNERİLER
Sonuç olarak, çalışmamızda hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimi olan bireylere yönelik orta
düzeyde tutumları olduğu saptanmıştır. Yakın çevresinde özel gereksinimli birey olan, özel gereksinimli
bireyler ile ilgili ders alan, özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunan ve özel
gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunmayı isteyenlerin daha duyarlılık puanının
yüksek olduğu bulunmuştur. Yakın çevresinde özel gereksinimli birey olmayan, özel gereksinimli
bireyler ile ilgili ders almayan, özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunmayan
ve özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim/çalışma içerisinde bulunmayı isteyemeyenlerin olumsuz
tutum puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır.

Özel gereksinimi olan bireylerin toplum içerisinde etkin bir şekilde katılabilmeleri için toplumun bu
bireylere karşı olumlu tutum göstermesi gerekir. Çalışmamızda hemşirelik bölümü öğrencilerinin özel
gereksinimi olan bireylere yönelik tutumları orta düzeyde olduğu söylenebilir. Özel gereksinimi olan
bireylerle en sık karşılaşan gruplardan biri olan hemşirelerdir. Hemşirelerin bu bireylere gösterdiği
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
659
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
duyarlı ve olumlu tutumlar özel gereksinimi olan bireylerin daha iyi iletişim kurmasına ve hizmet
almasına yardımcı olacaktır. Hemşirelik bölümü öğrencilerine özel gereksinimi olan bireylere karşı
olumlu tutum geliştirmesini sağlayacak eğitim müfredatlarının sağlanması, eğitim programlarının
düzenlenmesi, farkındalığını arttıracak çalışmaların yapılması, sosyal medya ve sivil toplum kuruluşları
tarafından özel gereksinimli bireylere yönelik programların düzenlenmesi önerilebilir.

KAYNAKÇA
1. Akçamete, G. (2012). Özel eğitim (4. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
2. Avcıoğlu, H., Sazak-Pınar, E., Öztürk, T. (2005). Kaynaştırma uygulamaları okul öncesi eğitim
kurumlarında uygulanan kaynaştırmaya yönelik öğretmen ve anne-baba tutumlarının incelenmesi.
XIV. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı pp. 69-89.
3. Avramıdıs, E., Baylıss, P., Burden, R. (2000). A Survey into Mainstream Teachers’ Attitudes
Towards the Inclusion of Children with Special Educational Needs in the Ordinary School in One
Local Education Authority. Educational Psychology, 20 (2), 191-211.
4. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA), (2009), Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor?
Ankara.
5. Baykoç Dönmez, N. (2015). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim (3. Baskı.) Ankara: Eğiten
Kitap Yayıncılık.
6. Cameron, L., Rutland, A. (2006). Extended Contact Through Story Reading in School: Reducing
Students’ Prejudice toward the Disabled. Journal of Social Issues, 62 (3), 469-488.
7. Çalbayram, N. Ç., Aker, M. N., Akkuş, B., Durmuş, F. K. ve Tutar, S. (2018). Sağlık Bilimleri
Fakültesi Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Tutumları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 30-40.
8. Çolak, M., & Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin Engelliliğe Yönelik Tutumları Üzerine Bir Araştırma.
Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 191-211.
9. Doğru Y, Sunay S, Kayılı G, Alabay E, Kuşçu Ö, Sarıkaya A. (2013). Ailesinde Engelli Birey
Bulunan Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sosyal Becerileri ve Problem Davranışlarının İncelenmesi
Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 14(2): 219-236.
10. Dünya Sağlık Örgütü, (2011). Dünya Engellilik Raporu Yönetici Özeti.
http://siteresources.worldbank.org/TURKEYINTURKISHEXTN/Resources/455687-
1328710754698/YoneticiOzeti.pdf (Erişim Tarihi: 30.11.2020).
11. Güven, B.K., Kuru, E. 2015. Ortopedik, Görme ve İşitme Engelli Öğrenciler İçin Beden Eğitimi ve
Spor Dersi Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi; 10 (1),
36-46.
12. Kaner, S. (2000). Özel Eğitime Giriş Dersinin, Öğretmen Adaylarının Zihinsel Engellilere Yönelik
Tutumlarına Etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi; 1(1), 32-43.
13. Karademir, T, Açak, M, Türkçapar, Ü. ve Eroğlu, H. (2018). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının
Zihinsel Engellilere Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 20
(3), 103-112
14. Kargın, T. & Baydık, B. (2002). Kaynaştırma Ortamındaki İşiten Öğrencilerin İşitme Engelli
Akranlarına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, S: 3(2).
15. Marom, M., Cohen. D., Naon, D. (2007), Changing Disability-Related Attitudes And Self-Efficacy of
Israeli Children via the Partners to Inclusion Programme, International Journal of Disability,
Development and Education, 54 (1), 113-127.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
660
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
16. Mcdougall, J., Dewid, D.J., King, G., Miller, L.T., Killip, S. (2004). High school-aged youth’s
attitudes toward their peers with disabilities: The role of school and student interpersonal factors.
International Journal of Disability, Development and Education; 51 (3), 287-313.
17. Meegan, S., Macphail, A. (2005). Irish physical educator’s attitude toward teaching students with
special educational needs. European Physical education Review; 12 (1), 75-97.
18. Meyer, L., Gouvıer, W.D., Duke, M., Advokat, C. (2001). Influence of Social Context on Reported
Attitudes of Nondisabled Stdents towards Student with Disabilities. Rehabilitation Counselling
Bulletin, 45 (1), 50-52.
19. Özel Eğitim Hizmetler Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete, 30471, 7 Temmuz 2018
20. Rotatori A.F., Bakken J.P., Obiakor F.E., Burkhardt S, Sharma U. (2014). Special education
international perspectives: practices across the globe. Emerald Group Publishing; Sayfa: 46-54.
21. Sezer, F. (2012). Engelli Bireylere Yönelik Olumlu Tutum Geliştirmeye Yönelik Önleyici Rehberlik
Çalışması; Deneysel Bir Uygulama. Education Sciences; 7 (1), 16-26.
22. Sucuoğlu, B. (2002). Özel eğitim ve erken eğitim programları. Çoluk Çocuk Dergisi 5(26): 25-27.
23. Şahin, F. & Güldenoğlu, B. (2013). Engelliler konusunda verilen eğitim programının engellilere
yönelik tutumlar üzerindeki etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 214-239.
24. Şahin, H., & Bekir, H. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Tutumlarının
Belirlenmesi. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 20(3).
25. Şenel, H.G. (1996). Yetersizliği Olan ve Olmayan Gençlerin Yetersizliğe Yönelik Tutumlarının
Karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi; 2(2): 68-75.
26. Tervo, R. C., Palmer, G., Redinius, P. (2004). Health Professional Student Attitudes Towards Persons
With Disability. Clinical Rehabilitation; 18, 908-915.
27. Thompson, T.L.; Emrıch, K. & Moore, G. (2003). The Effect of Curriculum on Theattitudes of
Nursing Students Toward Disability”, Rehabilitation Nursing, S: 28.
28. TÜİK (2015). Dünya Nüfus Günü, 2015. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18617.
Sayı: 18617 Yayın tarihi: 06 Temmuz 2015 (Erişim Tarihi: 29.11.2020).
29. Türkiye ve Dünya’da Engelliler https://ey-der.com/ana-sayfa/turkiye-ve-dunyada-engelliler/(Erişim
Tarihi: 29.11.2020).
30. Yaralı, D. (2015). Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Bir Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. e-Kafkas
Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3).
31. Yaralı, D. (2015a). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı
değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Education Faculty, 17(2), 431-455.
32. Yıldırım H.S., Bektaş, M., Altıparmak, S. (2010). Hemşirelik Öğrencilerinin Engellilere Yönelik
Tutumlarının Belirlenmesi, Yeni Tıp Dergisi; 27:80-83.
33. Yıldırım, F., Dökmen, Z.Y. (2004). Engellilere yönelik tutumlarla sosyal üstünlük yönelimi, adil
dünya inancı ve kontrol odağı inancı arasındaki ilişkiler. 6. Ulusal Sosyal Hizmetler Konferans
Küreselleşme, Sosyal Adalet ve Sosyal Hizmetler (s. 180-195). Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları
Derneği Genel Merkezi Yayını No:9.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

661
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

İÇ MİMARİ TASARIMDA MALZEMENİN ÖNEMİ

Yüksek İç Mimar Aysu SARI ÇETİN

ORCİD: https://orcid.org/0000-0003-3616-785X

Özet
Mekanların birbirleri arasında bağlantılar vardır. Bir mekanı tasarlarken o mekanın hangi amaca hizmet
edeceği, hangi sosyal ve kültürel alana hitap edeceği ve en önemlisi ise mekan içerinde kullanılan
malzemenin mekanın ömrünü uzattığı bilinmektedir. Kullanılan malzemelerde sürdürülebilir ürünlerin
tasarım aşamasından itibaren kullanılması gerekmektedir. İç mekan da zeminden tavana kadar uygulanan
yüzey malzemeleri, boyalar ve kaplamalar, yapıştırıcılar ve sızdırmazlık ürünleri, döşeme kaplamaları,
renk, doku, tavan duvar, ısı ve ses yalıtımı, kullanılacak mobilyanın içeriği ön plandadır. Kullanılan
ürünlerin belirli standartlara uygun olarak uygulanması mekan içerisinde doğru sonuçlar vermektedir. İç
mekan da kullanılan malzemenin çevreye olan etkisinin olumlu olduğunu gösteren EPD belgesinin
ürünün hammaddesi, kimyasal madde içerip içermediği, içeriğinde neler olduğu gibi bilgiler sayesinde
doğru tasarıma ulaşılabilir.

Anahtar kelimeler: Malzeme standartları, İç mekan tasarımı, sürdürülebilir malzemeler

THE IMPORTANCE OF MATERIALS IN INTERIOR ARCHITECTURAL DESIGN

Abstract
There are links between places. When designing a space, it is known that the space will serve what
purpose, which social and cultural area it will appeal, and most importantly, the material used in the space
extends the life of the space. In the materials used, sustainable products must be used from the design
stage. In the interior, the surface materials applied from the floor to the ceiling, paints and coatings,
adhesives and sealants, floor coverings, color, texture, ceiling wall, heat and sound insulation, the content
of the furniture to be used are at the forefront. Application of the products used in accordance with certain
standards gives correct results in the space. The right design can be achieved thanks to the information
such as the raw material of the product, whether it contains chemicals and what is in the EPD document,
which shows that the material used in the interior has a positive effect on the environment.

Keywords: Material standards, Interior design, sustainable materials

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

662
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

TREASURY SINGLE ACCOUNT POLICY IN NIGERIA PERFORMANCE, BOTTLENECKS

AND PROSPECTS

Abdulgaffar Muhammad
National Open University of Nigeria
Ramatu Abdullah Aliyu
Ahmadu Bello University Zaria
Usman Yusuf Atoko
National Open University of Nigeria
Abdulrahman Muhammad
Usman Danfodio University, Nigeria
Umar Hamisu
Nigerian Institute of Transport Technology
Hussaina Abdulkadir
Muhammad Lawal Sani
Muhammad Sani
Ahmadu Bello University, Zaria
Zainab Sindigawo
NITT

Abstract
The treasury single account model was introduced in the Federal Republic of Nigeria to mitigate financial
leakages, promote probity and prevent misappropriation of government revenue and also consolidate
government accounts, this is a bid to prevent embezzlement and high handedness by revenue generating
agencies. This work examined the performance, bottlenecks and prospects of treasury single account
policy in Nigeria. The paper being qualitative as it relies heavily on secondary data. The study was
underpinned by the systems theory. The study concluded that the implementation of the treasury single
account has blocked financial leakages, promoted probity and accountability to a very large extent in the
public financial system. Consequently, the paper suggested for a synergy between the executive and
legislature to enforce and ensure compliance to the provisions of the TSA by ministries extra ministerial
department and financial institution.

Keywords: Executive, Financial Leakages, Legislature, Ministries, Performance, Prospects and Treasury
Single Account

Introduction
There is no gain saying that effective and efficient allocation of resources is a problem that has hunted
countries across the globe this more pronounced in developing countries like Nigeria. As an emerging
market with low income, Ocheni (2016) argues that Nigeria has fragmented system for handing
government inflows and outflows due to lack of central control over government revenue. Consequently
this moneys’ continue to lie idle without usage in various bank accounts operated by spending agencies

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

663
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
while government continue to borrow money to execute its budget. It is on the basis of these that there
was an overhaul of government accounting system and the result was the implementation of the treasury
single account by Nigeria to combat financial leakages and misappropriations.
Treasury single account is a consolidated structure of government account designed to enable efficient,
effective allocation of government resources. Through this central account or set of proxy accounts the
government conduct its transaction of receipt and payment and as a result have a consolidated overview
of its liquidity and cash position at any time. The World Bank recommended the treasury single account
in order to enhance probity, accountability and fiscal integrity for countries with fragmented financial
system.
Treasury single account (TSA) as an accounting system of government has its legal and theoretical
framework from both the constitution and extant fiscal provisions. The 1999 constitution reads under
section 80(1) as follows “All revenues or other money raised or received by the federation shall be paid
into and form one consolidated revenue fund of the federation (Federal Republic of Nigeria LL56). Other
subsection, Provide for withdrawal from the consolidated revenue fund (CBN, 2005). Unfortunately,
successive governments operated different and fragmented accounts in flagrant abuse of the provisions of
the constitution which mandates remmitance to the single account. This has led to and encouraged
embezzlement, misappropriation and outright theft of moneys.
Former minister of finance Dr. Ngozi Okonto Nwaela and then president Olusegun Obasanjo in a bid to
unifying government account introduced an electronic financial platform to be known as Government
Integrated Financial Management and Information System (GIFMIS). Although, it was former president
Goodluck Ebele Jonathan who rowed the boat of treasury single account in its present form. This he did
by the test running of the system in Forty Two (42) public institutions in 2012, until 17th September, 2015
when the incumbent president Muhammad Buhari began its total implementation.
Non remittance to the treasury was the genesis for the idea and birth of the treasury single account model.
This happened when the defaulting agencies failed to declare and remit 25% of their annual revenue as
demanded by the law. One hundred and twenty Billion Naira (N120B) was forcefully retrieved from
ministries, extra ministerial departments and agencies being 25% of the gross revenue to the treasury.
This was followed by the collection of N34 Billion Naira in 2013. Bashir (2016) posted that ministries,
departments and agencies were reluctant to submit such revenues as statutorily demanded by the law.
According to Adeoulu (2015), the purpose of treasury single account is primarily to ensure transparency,
accountability, probity and mitigating misappropriation of funds. This is justified with the position of
CBN Guidelines (2016) which posit the objective of treasury single account to be effective cash
management, cash availability and optimal usage of idle cash and most importantly blocking of financial
loopholes in revenue management.
Nigeria is known for outstanding policies and plans but bedevilled with execution, this has also affected
the TSA model, as beautifully conceived, the TSA has to meander across icebergs which the Buhari’s
regime is determined to accomplish in order to help the policy achieve its objective. Late passage of
budget is characterized with Nigerian governments in the past, the TSA regime will in no doubt obstruct
timely disbursement of funds for capital projects and operational projects of the MDAS.
It is owed to the aforementioned reason, that this paper seeks to examine the performance bottlenecks and
prospects of treasury single account on control and management of public finances in Nigeria. The main
goal is to examine the impact of performance of treasury single account on management of public
finances. Other sub-objectives are to access the factors mitigating the implementation of the treasury
single account in Nigeria. To also have an overview of the prospects of TSA in Nigeria; and also to
recommend the possible footsteps for the realization of the TSA goals in Nigeria.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

664
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Literature Review and Theoretical Framework
Nigeria which is the most populous country in Africa is blessed with a lot of resource be it human and
capital which if harnessed optimally will put the country as one of the most advanced and developed
nations, despite all these potentials Nigeria is still ranked among the comity of countries classified as
under developed (Okey & Eduno, 2014). This is owed to embezzlement, misappropriation, corruption and
outright theft of resources by public officials who are saddled with the responsibility of managing the
public resources.
Nigeria is faced with a lot of challenges in management of financial resources. This is as a result of
fragment accounts held by various ministries, department and agencies. This has led to inefficient
allocation of resource and in stability of policy objectives. As put by Ocheni (2016) an important factor in
management of public resources is a consolidated structure of government banking. This unified structure
should be designed to minimise government spending, enhance efficient allocation of resources and
ultimately maximize the opportunity loss of cash resources.
Fragmented systems of handling government finances is most popular in developing countries as well as
low income countries. This system contributes to non-tracking of government cash position as the
ministry of finance or treasury is unable to ascertain the consolidated cash position of the economy at a
particular point in time. This however, will lead to idle cash resources in the till for an extended period of
time while government continue to borrow hard currency to execute its project.
It is owed to this reason that there was an overhaul of the government accounting system following which
Nigeria introduced the treasury single account and other fiscal and economic policies to aid her economy
from financial mess. It is expected that the TSA will mitigate corruption both in the private and public
sector.
The central bank of Nigeria (CBN, 2016), defined treasury single account as a “Treasury single account
initiative is the operation of a unified structure of government bank accounts in a single account or a set
of linked accounts for all government payment and receipts”. Derivative of this notion will mean that
TSA is a policy in which Government consolidates its accounts in such way and manner that all
transaction of receipts and payments are transacted from the consolidated account or by any means of the
set of linked accounts.
In the same vein, European commission (2016) defines TSA as “A bank account or a set of linked bank
accounts used for all/most government transactions”. In principle, if a set of linked accounts are
maintained it must be operated on the basis of Zero balance. The International Monetary Fund (IMF,
2016) defined TSA as a “unified structure of government bank accounts that give a consolidated view of
government cash resources” this will in factual view supposes that TSA is an initiative and integral tool
for consolidation and management of government’s cash resources which in consequence minimize
governments borrowing cost.
To put simple, TSA has been defined different by multivariate scholars, irrespective of how it is defined,
it has the following integral characteristics:
1. The modus operandi of government banking operation should be consolidated. This is to
enable the ministry of finance or treasury to have an overview of the cash position of
government at any point in time.
2. No other minister, department, agency or extra ministerial department operates bank accounts
in opposition to the treasury single account.
3. The consolidation should be all encompassing to cover both budgetary and extra budgetary.
It should be noted that the implementation of treasury single account will not affect financial institutions
such as banks but will hurt quasi banks that pretends to be banks operating in contrast to the provision of
the constitution. As put by Garbande cited in Ocheni, (2016), TSA provides the opportunity for financial
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
665
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
institution such as banks to operate on the bases for which they are actually registered, to collect money,
to safe the money as well as serve as a proxy for wealth distribution from area of surpluses to areas of
deficit. Larson cited in Ocheni (2016), put the TSA has the advantage of bringing about probity,
transparency and accountability in control and management of public finances. This it achieves in two
ways:
i. It eradicates organizational concealment in management of public finances.
ii. There will no longer be available avenue for defrauding the government through
embezzlement and misappropriation by revenue generating agencies. This is achieved as a
result of consolidation of government accounts which deprives revenue generating agencies of
maintaining numerous bank accounts that is unknown to the government.
To put simple, treasury single account will lead to adequate management of government resources this
will in turn lead to welfare maximization of the citizenry. In other words, resource will be distributed for
the purpose they are meant to be to the extent of achieving the level of pareto – optimality.
The treasury single account is just a policy, in other words, it’s just a means to an end but not an end in
itself. To achieve goals and objectives of treasury single account in Nigeria, Schimtz cited in Ocheni
(2016) is of the view that there should be a concurrent adoption of the treasury single account alongside
the fiscal sunshine bill. This mutually exhaustive policy will bring about the following advantages:
i. There will be maximum transparency, accountability and probity as government account are
consolidated, hence, Nigerians will be aware of what is being earned by the government in
terms of revenue and what is expended in terms of payments.
ii. The idea of secrecy will be an option long forgotten as corrupt public officials will have no
avenue to hide or maintain plethora of accounts for corruption putting the government to
disadvantage.
For instance, with the fiscal sunshine bill, the whole process of budgeting and budget implementation,
biddings and contract award will be so vivid to Nigerians, hence the citizenry will have a general
overview of what is being done with public money and how those revenues are generated and expended
and also the rationale behind any action. This will bring about trust and confidence.

Theoretical Framework
This study adopts a holistic approach being that it considers modus-operandi of a policy and its execution,
to put simple, the application and implementation of a policy. As put by Hussaini (2010), if there is a
move to study what has happened in the past and what is happening at the present taking notes of the
potential challenges at hand, it should be of utmost importance to adopt a style which is absolute in nature
to cover all ramifications of the stake at hand. This study adopts the system theory, the rationale behind
this is because of its basic assumptions which enables us to understand:
i. The past policies adopted over time in public financial management.
ii. And also enables us to understand the residual of policy outcomes generated as a result of the
various interactions in the economy which can be proxied by social, religions, political and
economic factors.
The system theory underpinning, this work has a direct relationship with our society as well as the policy
application. As suggested by Easton (1965), the political system which forms the universal set is a
combination of five (5) subsets. They are: the environment, input, conversion process, output, and
feedback loop. It can be deduced therefore the treasury single account owed its origin from the
implementation of past policies and challenges in public financial management.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

666
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
As put by Dlakwa (2010), the ability of a public policy to offer a favourable outcome or vice-versa
depends on the quality of inputs and resources that comes into the policy building process, also it is to
consider the logical, theoretical framework and stability of environmental factors at the time.
It can be concluded that the system methodology is consistent with the input-output analysis of the
political system. This will pave way for the research to look at the execution process of the model as well
as look forward to the potential bottlenecks. The bottlenecks will therefore form the basis for concerted
efforts towards mitigating the constraints and ensuring that the model (TSA) achieve its goal and
objectives.

Methodology
Qualitative research design was adopted for the study to enable us gain an insight into the performance,
bottlenecks and prospects of treasury single account in Nigeria. The work is theoretical in nature and
draws its conclusions from secondary data that includes extant legal provision and other related
provisions, journals, articles, statistical bulletin and newsprint media. Existing studies were consulted in
order to make reasonable and informed inferences and analysis.

Result and Discussion

Performance of Treasury Single Account
The treasury single account was fully implemented in 22nd March, 2018, a clear review of the total
amount accrued to the government of federal republic of Nigeria was N8.9 trillion (Shittu, 2018). This
whopping sum is an assemblage of mop up and direct debit by the central bank of Nigeria. The
compulsory adoption of the treasury account has brought about 1, 674 ministries department extra
ministerial departments and agency to oblige (Okwe, 2018). The adoption and implementation of the
treasury single account has brought about tremendous benefit to the federal republic of Nigeria which
include:

i. Mitigating the Quagmire of Fragmented Accounts

a. The pre-adoption era of treasury single account has seen an unethical conduct by ministries,
extra ministerial department and agencies maintaining a very large quantum of fragments
accounts held in deposit money banks. Ogundipe (2017), reports that at least 20, 000
fragmented accounts were being operated by ministries, departments and agencies (MDAs).
This to a very large extent contribute to the looting of government moneys as well as
misappropriation which creates and avenue for corruption. The post treasury single account
era has seen a lot of improvement on government finances, this as put by Uwaleke (2018),
who reports that the country was saving as much as N24.7 billion monthly with concurrent
adoption of bank verification number (BVN).
b. The Accountant-General of the federation, Mr. Ahmed Idris who recounted the importance of
the treasury single account by giving an example of a certain university which operates over
100 accounts which was unknown by the management of the university was brought to the
knowledge of the management by the adoption of the treasury single account. As put by
Ahmed cited in Agabi (2017): “If you lose track of what you have, it means it has gone”. The
Adoption of the treasury single account has brought to an end such obnoxious and treacherous
practices.
c. The adoption of treasury single account has succeeded in doing away with fragmented bank
accounts, this was done by consolidating the over 20,000 bank accounts into a unified

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

667
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
structure. This in turn, has increased accountability, financial management which as a
consequence has blocked avenues for leakages and abuse of public funds.

ii. Welfare Maximization

The treasury single account has made available funds necessary for development. The pre-TSA
era has seen the federal government paying as much as N4.7 billion naira monthly on bank
charges. The post TSA era has record a saving by the federal government of N108 billion on bank
charges for a period ranging from 2015-2017.
In the past MDAs will maintain account with deposit banks maintaining huge amount of deposits
only for sister agencies to borrow from such savings. The post TSA era has done away with such
practises of government paying interest to deposit money banks on its own funds.
The implication is such idle funding that will have been ultimately stolen will be channelled for
developmental purposes and hence maximizing the welfare of its citizens.
iii. Effective and Efficient Cash Management
It was a herculean task for government to able to manage its finances effectively and efficiently in
the pre-TSA era. This efficient management is stipulated by the fiscal responsibility act 2007. It
was in the past close to impossible, if not impossible for government to be able to manage its
finances and determine the cash position at a particular point in time. This non-information has a
boomerang effect on the ability of government to be able to finance its budget expenditure.
More often than not ministries, departments and agencies keep idle cash which generates huge
interest in the pre-TSA era which makes funds available for unscrupulous elements within the
government to misappropriate and steal. This disadvantage of mismanagement is not limited to the
unscrupulous public officials, it extends to the banks when they get distressed to look into this
public money for their own corporate balance, this as put by Ogundipe (2017) stated that “up to
N70 billion was used by the bank in the time of distress. The adoption and the TSA has put a stop
this misdirection and saved government a lot of its hard earned resources.
iv. It Eliminates Fraud and other Sharp Practices
Prior to the TSA era it has been a norm for government agencies to engage in sharp practices. This
is the case of NIMASA, JAMB, Customs and even universities to misappropriate government
funds. These agencies engage third parties to remit such funds to government accounts, this way
the government is unable to determine with certainty the actual revenue generated by these
agencies. The adoption of TSA has brought to halt these prevalent fraud and sharp practises by
these unscrupulous public officials.
v. Audit Becomes Easier
The centralisation of funds into a consolidated account maintained by the central bank of Nigeria
will go to a very large extent making the work of audit very easy. Times has passed and changes
are being made which sees the electronic systems of payment be applied to cash transaction, this
way the flows of funds can be tracked in real time.
Cash receipts and disbursement from a consolidated account can be queried by the audit in the
TSA era.
Bottlenecks of Treasury Single Account
As no model or policy is without limitation, the treasury single account is no exception. The TSA has
contributed to a significant amount of cash management but then it has the following challenges to battle
with, this bottlenecks is observed by Odia and Odia (2016). The following is outlined:

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

668
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
i. Non Audit of TSA
One of the greatest challenges of the TSA is its non-audit since its inauguration four years ago.
Daily Editorial (2017) put it that since inception of the TSA it has not been audited. This was
brought to the lime tight in 2017 when a sitting of the ad-hoc committee of the house of
representative supervising the performance of the policy in the last two years. It was very
disappointing and unfortunate that the auditor general Mr. Anthony Ayine was unable to give the
exact amount in the TSA, this was a result of his office not conducting a performance audit on the
policy. This enough puts the policy on the muddy waters. Considering the extant provisions of the
law non-audit of a policy of this nature for more than two years is a criminal offence.
ii. Non Passage of the audit Bill
The audit bill has suffered and continued to suffer tremendous delay in the national assembly.
This bill is expected to provide sufficient autonomy and independence of the office of the auditor
general to be able to carry out such audit exercise on the policy.
iii. Non Support and Opposition
The TSA has continues to suffer tremendously from continuous criticism and non adherence by
some MDAs inclusive is the Academic Staff Union of Universities (ASUU) which is on strike for
about six months, others ministries that have toyed with the effectiveness of the policy is the
National Judicial Council (NJC).
iv. Reduces the Health of Commercial Banks
It is abundantly obvious that the policy has weakened the financial position of commercial banks.
It is no gain saying that a bulk majority of deposits held by commercial banks are public funds. Its
estimated that about N2.2 trillion public sector funds formed the deposit of commercial banks in
the first quarter of 2015 (Utsu, Muhammed and Obakenni 2016). The post TSA era will see
commercial banks reacting to the policy by downsizing their expenses.
v. Behavioural, Attitudinal and Unfounded Fears
The TSA continues to suffer greatly from ministries, department and agencies who sees the TSA
as a threat for their reckless and high handedness in the management of cash which the TSA
introduced to inculcate financial discipline and elimination of embezzlement, misappropriation
and misdirection of public money.

Prospects of Treasury Single Account

The adoption and integration of the TSA in the Nigerian financial system and its potential output cannot
be overemphasized considering its ability to bring about accountability, probity and financial discipline in
both the private and public sectors.
The adoption of the TSA will bring about government borrowing less and therefore save the government
potentially from servicing hard currency debt (Abdullahi, Emmanuel, 2016). This has the potential of
engaging to recover already looted public funds as already seen in the Buhari regime of “fight against
corruption”.
Should the TSA be properly integrated and implemented, the government will be able to see at any point
in time its cash position which will enable it to make realistic and well informed decision. It will go a
long way in installing financial discipline as MDAs will spend in conjunction with their budgetary
provision.
Finally the TSA has the potential of putting to a stop corruption, embezzlement and misappropriation of
public funds. These will block leakages and the treasury or ministry of finance will be able to monitor the
activities of the MDAs.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

669
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Conclusion and Recommendations
This research concludes that the TSA is a very power tool, model, policy and proxy for combatting
corruption and installing financial discipline and promoting accountability, transparency and probity.
Refer to the bottlenecks highlighted above, this paper suggests that there should be policy support by the
arms of government to see strict policy adherence to the policy.
The world is becoming digital, technology is now overtaking manual ways of doing things it is
recommended that the office of the Auditor General should massively engage in human resources training
and development of its personnel on Information Communication and Technology (ICT) skills needed to
audit a very huge account as the TSA.
To put finally, there should be a joint collaboration between the MDAs and the executives to draw their
budget for passage by the legislative arm. The CBN should as matter of urgency as a regulatory body
correct any mishap that may haunt the policy. By and large, what is needed as a catalyst to move this
policy is political will from the highest authority (National Leadership) and attitudinal re-orientation by
the MDAs.

Reference
Adeolu, I.A. (2015). Understanding the Treasury Single Account (TSA) System-Things you should
know. Business and Economy, Market Development.
Agabi, C. (2017, April 9). TSA: The gains, the challenges. Daily Trust Newspaper, Sunday, p.10
Bashir, Y. M. (2016). Effects of treasury single account on public finance management. Research Journal
of Finance and Accounting. 7.(6), 167-170
Central Bank of Nigeria. (2005). Statistical bulletin. Central Bank of Nigeria Bullion. 16: December.
Central Bank of Nigeria. (2015). Revised guidelines for compliance with treasury single account by banks
in Nigeria. CBN Bulletin.
Chukwu, O. (2015, August 11). Banks face liquidity strain as federal government fully enforces treasury
single account. ThisDay Newspaper, Monday, p.52
Dlakwa, H.R. (2010). Concept and models in public policy formulation and analysis. Kaduna: Pyla-Mak
Services Limited
Easton, D. (1965). A system of political analysis. New York: Willey and Son Inc.
Editorial (2018, January 8). Audit N4.2 trillion TSA now. Daily Trust Newspaper, Monday, p.44
Eme, O.I., Chukwura, D.C., & Emmanuel, N.I. (2015). An analysis of pros and cons treasury single
account policy in Nigeria. Arabian Journal of Business and Management Review (OMAN
Chapter). 5(4), 20-39
Fatile, J.O., & Adejuwon, K.D. (2017). Implication of Treasury Single Account (TSA) on the cost of
governance in Nigeria: Buhari administration in perspectives. International Journal of Advanced
Studies in Economics and Public-Sector Management, 5(1), 13-29
Federal Republic of Nigeria (1999). 1999 Constitution of Federal Republic of Nigeria (with amendment
2011). Lagos: Federal Government Press.
Hussaini, T.H. (2010). Nigeria’s vision 20:2020: Small and medium enterprises policy and the challenges
of implementation. Keffi Journal of Administration and Policy Review. 1(1), 108-133
International Monetary Fund. (2010). Treasury single account: Concept, design and implementation
issues. IMF Working Paper, WP/10/143
Ocheni, S. (2016, January 25th). Treasury single account: A catalyst for public financial management in
Nigeria. The Nation Newspaper, Monday, p.7-10
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
670
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Odia, J.O., & Odia, A.A. (2016). E-government and corruption in Nigeria: The case of Treasury Single
Account (TSA). Afro-Asian Journal of Social Sciences. 7(4), 1-25
Ogundipe, A. (2017, October 13). TSA: The untold economic benefits. Business Day Newspaper, Friday,
pp.14-17
Okey, O.O., & Eduno, E.B. (2014). Corruption, governance and public spending in Nigeria: Implications
for economic growth. British Journal of Economics, Management & Trade. 4(11), 1679-1699
Okwe, M. (2018, March, 18). National Assembly, Judiciary shun TSA as remittances hit N8.9 trillion.
https://guargian.ng/news/national-judiciary-shun-TSA-as-remittance-hit-N8.9 trillion. accessed
7th June, 2018.
Shittu, B. (2018, March, 22). Kemi Adeosun: Federal Government saves N68 billion on cost, brings 511
MDAs under IPPIS. Today ng online news. Accessed 7th July, 2018.
Utsu, E.A., Muhammad, M.B., & Obukemi, C.O. (2016). An assessment of the treasury single account
policy on Nigerian economy. Social Sciences Journal of Policy Review and Development
Strategies. 2(1), 74-82.
Uwaleke, U. (2018, February, 18), Nigeria’s TSA monthly savings rose to N24.7 billion. Newstage online
news. https:/newstage.com.ng/nigeria-TSA-monthly-savings-rose-toN24.7 billion. Accessed 7th
July, 2018.
Yusuf, I.A., & Chiejena, N. (2015). Anti-graft war: one economy, one account. Sunday Nation
Newspapers, pp. 9-10 &71
Yusuf, O., Abdullahi, G., Emmanuel, U., & Emmanuel, O. (2015). The impacts of Treasury Single
Account (TSA) on Ministries, Departments and Agencies (MDAs) accounting information and
accountability: A conceptual review, Proceedings of the Academic Conference of Sub-Saharan
African Academic Research Publications on New Direction and Uncommon Changes. 2(4), 5th -6th
November, 2016- Mallam Audu Auditorium Hall, Federal Polytechnic, Bauchi, Bauchi State.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

671
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Drivers of Social Media adoption among SMEs in Sanaa and Aden governorates of Yemen

Mugaahed Abdu Kaid Saleh

Dr. Manjunath K. R.
Kuvempu University, Shimoga

Abstract
Moving towards digitalization in business relies on identifying specific purpose, strategy and plans. With
the continuous advancements in technology, SMEs are induced to adopt such technological advancements
to attain and sustain a competitive edge over their competitors. Using social media to promote their
business goals (to the market) is a primary objective in addition to their activities, products and services
offered by the enterprises. This study explores the extent of social media adoption among enterprises in
two cities in Yemen (Sanaa and Aden); and the primary data (drawn from owners/managers) unveils that
WhatsApp and Facebook are the most used social platforms for marketing; while the least used are
YouTube and Snapchat. Further, it is also obvious that, where social media is mostly used to facilitate
advertising (Mean = 2.54), which has reduced their advertising cost, (Mean = 2.17), at the same time, it
has failed to change customer behavior (Mean = -0.66) and serve their recruitment needs (Mean = 0.42).
A significant difference has also been observed in terms of their appraisal [when respondents are
categorized according to the scope of operations, education level of owner/managers, and age of the
enterprise], and the study concludes that there is an earnest need to train and guide the entrepreneurs of
SMEs to adopt social media for innovative purposes that could contribute/enhance the chances of growth
and development of business in Yemen, which could help them in creating new business prospects.

Key Words: SMEs, Social Media, Drivers, Enterprises, Sanaa, Aden, Yemen

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

672
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The liability of the state for damage claims result of violation of the European Union law according
to the Bulgarian legal system

Assoc. prof. Veselina Kanatova-Buchkova

South –West University, Bulgaria

Summary
The article deals with the questions connected with different court procedures on damage claims
grounded in Law on Liability of the State and Municipalities for Damage result of illegal acts of
Bulgarian administrative bodies. The article designates the specific issues of the state liability including
the issues connected with the new regulation of the court liability for violation of the European Union
law.

Key words: damage compensation, European Union law, procedural prerequisites for admissibility,
claim

In 2019 the Bulgarian legislator accepted an amendment in the Law on Liability of the State and
Municipalities for Damage (The Law on State Liability, The State Liability act) that gave a legal
regulation of the procedure for claims against the state bodies – administrative and court authorities for
damages result of substantial infliction of the European Union law when issuing administrative acts or
court decisions. Article 2c of the Law on State Liability State was accepted named “Procedure for dealing
with claims against the state for damages for violation of the European law” according to which – the
damage claims for violation of the European union law against the administrative authorities and
administrative courts are held before the administrative courts and the Supreme administrative court and
the claims against the civil court authorities are held before the civil courts according the Civil Procedure
Code.
The amendments in the State and Municipalities liability act follow a judgment of the Court of Justice of
the European Union /C-571/2016 – Kantarev/ on request for a preliminary ruling of Varna Administrative
court (Bulgaria) regarding a damage claim against the Bulgarian National bank under article 1 of the Law
on Liability of the State and Municipalities for Damage.
Article 1 of the State Liability act states that the state and municipalities are liable for damages caused to
citizens and legal entities by illegal acts, actions or omissions of their bodies and officials during or in
connection with the performance of administrative activities, as well as for damages caused by the action
of canceled as illegal or declared null and void by-laws. Article 1 of the State Liability act is the material
ground for engaging the liability for damages of the administrative bodies from illegal administrative
activity.
The request has been made in proceedings between Mr Nikolay Kantarev and the Bulgaian National Bank
concerning the harm that Mr Kantarev claims to have sustained due to the late payment of the guaranteed
deposit on the basis of deposits made to a current account opened with Korporativna Targovska Banka
(‘KTB Bank’) which became unavailable. Mr.Kantarev claims that the Bulgarian national bank failed to
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
673
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
comply with the obligation to apply EU law with direct effect in the field of repayment of guaranteed
deposits, as the BNB had in relation to Directive 94/19/EC of the European Parliament and of the Council
of 30.05.1994 on Deposit Guarantee Schemes. In the preliminary request the administrative court asks
about the procedure that should be followed when deciding on the liability of the bank – whether it should
be the procedure according to the Law on Liability of the State and Municipalities for Damage or the
procedure according to the Obligation and Contacts act having in mind the different legal prerequisites of
the administrative and civil damage liability. According to the Law on Liability of the State and
Municipalities for Damage, specifically article 1, claim against state or administrative body could be filed
only when the administrative act is previously annulled by the court, while this prerequisite under the
Obligation and contacts act is not stated. The question of the Varna administrative court is provoked by
the lack of national legislation to determine the procedure for examining claims for damages for breach of
EU law and established criteria for distinguishing the jurisdiction of the court - the administrative or
general civil court. The request for the preliminary ruling was provoked and from the inconsistent case –
law of the Bulgaian courts regarding the jurisdiction of the civil or administrative courts to rule on actions
for damages for harm caused by a breach of EU law. In the present case, the Bulgarian national bank
missed to fulfill its obligations to guarantee the deposits in the stated terms which miss action was not
annulled as illegal, but the BNB violated EU law through the said inactivity, as a result of which the
plaintiff suffered property damage. Firstly, the Court notes that the principle of State liability for loss and
damage caused to individuals as a result of breaches of European Union law for which the State can be
held responsible is inherent in the system of the treaties on which the European Union is based. “Thus, it
is for each Member State to ensure that individuals obtain reparation for loss and damage caused to them
by non-compliance with EU law, whichever public authority is responsible for the breach and whichever
public authority is in principle, under the law of the Member State concerned, responsible for making
reparation”. Furthermore the Court, as to the conditions for incurring the non-contractual liability of the
State to make reparation for loss and damage caused to individuals as a result of breaches of EU law,
rules that a right to reparation arises when three main prerequisites are at hand: the rule of EU law
infringed confers rights to the individuals, the breach of that rule is sufficiently serious and there is a
direct casual link between that breach and the loss or damage sustained by the individuals (judgment of
28 July 2016, Tomášová, C-168/15, EU:C:2016:602, paragraph 22 and the case-law cited). The Court
concludes that the principle of effectiveness requires the national legislation to ensure the individuals the
access to court that does not require additional conditions as the three general conditions pointed by the
Court. In that respect the preliminary annulment of the miss activity of the Bulgarian national bank
should not be a prerequisite of the damage claim in the case, or the payment of the 4 % state tax as the
Obligation and Contracts Law require. The Court rules that the state liability for reparation of damage
result of breach of the European Union law should be held according the procedure in Law on Liability of
the State and Municipalities for Damage.
The said CJEU decision from 2018 became the reason for the establishment of article 2c in the Liability
of the State and Municipalities for Damage act, which despite of its title reference as to the procedure to
be followed when filing claims against the administrative or court authorities for violation of the EU law,
is the material legal ground for such claims. Article 2c of the Liability of the State and Municipalities for
Damage act enshrines the basic principle of the non - contractual liability of Member States for damage
caused to individuals by infringements of Community law of the European Union, established in the case
law of the Court of Justice of the European Union (CJEU).
The institute of non-contractual liability of the state for damages for violation of EU law has been
consistently introduced in a number of decisions of the CJEU, which assume that the non-contractual
liability of the state derives from the principle of loyal cooperation established in Art. 4, § 3 TEU, and is
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
674
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
inherent in the system of treaties on which the Union is founded.1 It is considered that the liability of a
Member State for damage caused by an infringement of Community law is linked to the need to ensure
the effective exercise of the rights conferred on individuals by Community law and their protection. It is
the protection of the rights conferred on individuals by Community law that requires them to be able to
obtain compensation from national courts for damage caused by an infringement of those rights, including
where the infringement results from a final judicial act.
Article 2c from the Liability of the State and Municipalities for Damage act introduces the institute of
non-contractual liability of the state for damages from violation of EU law in the national legislation as an
independent ground for engaging the liability of the state through its bodies for damages, among other
grounds under the law. Despite the imprecise legislative technique that refers to the general ground of the
state responsibility under article 1 of the State Liability act, the provision of article 2c regulates a new
special substantive legal basis for liability for damages from administrative activity, along with article 1
of the State Liability act, when the damages are caused by a sufficiently significant breach of European
Union (EU) law.
Prior to the amendment of the State Liability act, the grounds for engaging the state's liability for damages
from violation of EU law were derived from the norm of Art. 4, § 3 of the Treaty of EU. According to the
principle of loyal cooperation, enshrined in Art. 4, § 3 TEU, Member States shall take all necessary
measures, general and specific, to ensure the fulfillment of their obligations under the Treaties or by acts
of the institutions of the Union, to assist the Community in achieving its objectives and to refrain from
any measures which might jeopardize those objectives. A number of specific obligations derive from this
general principle, including for national courts, some of which are stated in the Treaties and others
derived from the case law of the Court of Justice. The institute of non-contractual liability of a Member
State for damage caused by Union law is considered by the researchers to have arisen following the
judgment of the CJEU in the Francovich case in 1991, from which date it became part of EU law and the
basis for engaging the responsibility of the state through its bodies. The judgment of the CJEU in the
Francovich case is defined as a legal norm, created exceptionally by the Court of Justice, further
developed in the subsequent case law of the CJEU, which is the basis for engaging the non-contractual
liability of the state for damages for violation of EU law, not article 4, § 3 of the TEU.2 Regardless
which view of the basis of the non-contractual liability of the state will be shared, with the amendments to
the Liability of the State and Municipalities for Damage act in 2019 and the introduction of the provision
of article 2c overcomes the search for a legal basis in the domestic legislation for claims for damages for
violation of EU law.
Article 2c applies independently from the general provision of article 1 of the Liability of the State and
Municipalities for Damage act that states the general principle of the damage liability of the state through
its administrative bodies in cases of unlawful administrative activities. Article 1 of the Liability of the
State and Municipalities for Damage act is the legal ground of the liability of the administrative bodies for
damages from illegal administrative activity. The main condition for damage claims under article 1 is the
annulment of the administrative act because of its conflict with the law. There is a contradiction, in that
sense, in the norm of 2c when referring to article 1 of the Liability of the State and Municipalities for
Damage act saying that when the damages are caused by a sufficiently significant violation of the EU law

1
In that sense are: judgment from 19 November 1991 C-6/90 и C-9/90 ( Francovich and others), Recueil, с.I-5357, judgment
from 5 May 1996 г. C-46/93 и C-48/93 (Brasserie du pêcheur и Factortame), Recueil, с.I-1029, judgment С-392/93 British
Telecommunications [1996], с. I-1631, judgment С-5/94 Hedley Lomas [1996], с.I-2553, judgments on joined cases С-178/94,
C-179/94, C-188/94, C-189/94 and C-190/94 Dillenkofer and Others [1996], с. I-4845, and others.
2
Kostov, S. The legal classification of the damage claim against the State result of violation of the EU law, Lawyers review
10/2013.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
675
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
under article 1, the procedure for consideration of the claim is that under the Administrative Code act.
The second paragraph of article 1 explicitly regulates the procedure for consideration of claims for
damages from illegal administrative activity, due to which the repeated reference to the Administrative
Code act in article 2c is not necessary. Moreover, the ground for liability for damages for breach of EU
law is not related to the annulment of the act, action or omission resulting from an administrative activity
as illegal. If a court decision rejects the challenge against the administrative act its legality is confirmed
and the ground of article 1 of the Liability of the State and Municipalities for Damage act does not
occur. At the same time, however, if the court decision is rendered in violation of EU law, which is
sufficiently substantial and from which the persons bound by the decision suffer damages, then there will
be ground for engaging the state's liability for damages under article 2c of the Liability of the State and
Municipalities for Damage act. The grounds of article 2c will also arise in cases when the administrative
act has entered into force as unappealed, but contradicts EU law, which is related to damages to its
addressees. That is why the reference to article 1 of the Liability of the State and Municipalities for
Damage act in the norm of article 2c, in addition to not being necessary, confuses the regulation of
liability for damages for violation of EU law, which, as indicated, is a ground different from the general
hypothesis of article 1 of the Liability of the State and Municipalities for Damage act.
Subjects of liability under article 2c of the Liability of the State and Municipalities for Damage act are the
administrative authorities, whose act, which entered into force as unappealed or excluded from judicial
review by a special law, violates a rule of EU law or the administrative court, respectively the Supreme
Administrative Court, whose court decision rejects the challenge of an administrative act and thus
infringing EU law.
The liability of the administrative bodies and administrative courts for damages caused by violation of the
EU law, as the liability according to article 1, is an objective liability that arises regardless of whether the
actions of the administrative body or the court were intentional in connection with the application of EU
law. The rule is explicitly established in the case law of the Court of Justice of the European Union and
repeatedly mentioned in the judgments of the CJEU. In that sense the CJEU in case C-429/09 (Fus) states
that : “... although certain objective and subjective circumstances which may be linked within the national
legal system to the concept of culpable unlawful conduct are relevant in assessing whether or not a breach
of European Union law is sufficiently serious in the light of the case-law (...), the obligation to
compensate individuals for damages cannot be made conditional on a concept of culpable unlawful
conduct which goes beyond that of a sufficiently serious breach of European Union law.”
The principle of non-contractual liability applies in any case where a Member State infringes Community
law, irrespective of which institution of the Member state is responsible for that breach. In that regard the
CJEU in C-224/2003 judges that in international law a State which incurs liability for breach of an
international commitment is viewed as a single entity, irrespective of whether the breach which gave rise
to the damage is attributable to the legislature, the judiciary or the executive. That principle must apply a
fortiori in the Community legal order since all State authorities, including the legislature, are bound in
performing their tasks to comply with the rules laid down by Community law which directly govern the
situation of individuals. The mentioned judgment of the CJEU answers the request of a preliminary ruling
on the question whether the principle of the non-contractual liability of the Member States is also
applicable where the infringement of the EU law stems from a decision of a court adjudicating at last
instance and whether, if so, it is for the legal system of each Member State to designate the court
competent to adjudicate on disputes relating to reparation of the damage. The Court rules that: “In the
light of the essential role played by the judiciary in the protection of the rights derived by individuals
from Community rules, the full effectiveness of those rules would be called in question and the protection
of those rights would be weakened if individuals were precluded from being able, under certain
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
676
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
conditions, to obtain reparation when their rights are affected by an infringement of Community law
attributable to a decision of a court of a Member State adjudicating at last instance (...) that the principle
of res judicata does not preclude recognition of the principle of State liability for the decision of a court
adjudicating at last instance.”
Practically, that decision affirms the principle of State liability for damage caused by infringements of
Community law by final judgments, which liability is fully compatible with the principle of res judicata
and the independence of the judiciary. In that regard, the decision emphasizes on the differences between
the two proceedings, the damages proceedings against a Member State and the proceedings in which the
final judgment was given, as to the purpose and the parties. “ The applicant in an action to establish the
liability of the State will, if successful, secure an order against it for reparation of the damage incurred but
not necessarily a declaration invalidating the status of res judicata of the judicial decision which was
responsible for the damage. In any event, the principle of State liability inherent in the Community legal
order requires such reparation, but not revision of the judicial decision which was responsible for the
damage.”

The liability of the executive and judiciary under article 2c of the Law on Liability of the State and
Municipalities for Damage arises when three general conditions are at stake, namely - infringement of a
Union rule which has a direct effect and confers rights for the individuals, the breach of the norm is
sufficiently substantial and there is a causal link between the infringement and the damage suffered.
These three conditions are sufficient to involve the State's liability for infringement of EU law. The
Member States are not entitled in their national legislation to lay down additional requirements for the
State's liability for damages, such as the prior annulment of the act, the action or the inaction, exhaustion
of domestic remedies or filing for preliminary administrative proceedings for damage reparation from
court decision before the Supreme Judicial Council.

Breach of EU law.
The first condition for engaging the liability of the administrative bodies or court to repatriate the damage
arose from the administrative act or service or the final court decision is the violation of the EU law.
The sources of Union law are differentiated as primary and secondary sources of legal norms - primary
and secondary law, which stay in normative hierarchical dependence. At the top of the normative
hierarchy is the primary law, which covers the treaties - the Treaty on European Union, the Treaty on the
Functioning of the European Union and its annexes, the Treaty of Lisbon, the Charter of Fundamental
Rights as well as the general principles of Union law. The international agreements concluded by the EU
with third countries or organizations under Art. 261, § 1 TFEU are subject to primary law and are also
part of Union law. Secondary law covers the legal acts of the Union listed in article 288 of the TFEU -
regulations, directives, decisions, recommendations and opinions. Binding legal force has the regulations,
directives and decisions. Recommendations and opinions are not a source of rights or obligations, but
provide guidance on the interpretation and content of Union law.
The regulation is generally applicable and binding in its entirety. It shall apply directly in all Member
States from its entry into force, on the date specified in the Regulation or, if no specific date is specified,
on the twentieth day following that of its publication in the Official Journal of the European Union,
without the need to implement it into national law.
The Directive is binding on all the Member States to which it is addressed as to the result to be achieved,
but leaves it to the national authorities to choose the forms and means of its implementation. The national
legislature must adopt an act transposing the directive into national law, bringing national legislation in
accordance with the objectives set out in the directive. The individuals are subject to the relevant rights
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
677
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
not directly from the directive but by the national law that implemented it. The principle of loyal
cooperation obliges Member States to transpose directives in a way that ensures the effectiveness of EU
law. Therefore, it is considered that incorrect transposition of a directive leads to its direct effect in the
Member State, if, in addition, its provisions are sufficiently precise and clear and create rights for
individuals. The directive applies directly also in cases where not implemented at all in the stated terms
into national law and has clear provisions which create rights to the individuals. In these cases the
individuals could rely directly on the provisions of the directive before the administrative authorities or
court and the breach of the directive gives rise to the right for damage claim under article 2c of the Law
on Liability of the State and Municipalities for Damage.
The decision is binding in its entirety when it designates specific addressees - Member States, natural or
legal persons. However, it is binding only on them and provides for measures relating to the specific
situation of the Member States or persons concerned. The individual may assert the rights conferred by a
decision addressed to a Member State only if it has adopted an act transposing the decision or it is
sufficiently clear, creates rights and has not been transposed into national law.
EU law is an integral part of the legal systems of the member states. The violated norm may be part of
both the primary and the secondary legislation, may have direct effect or may not be directly applicable.
Article 291 (1) TFEU obliges Member States to take all necessary measures under national law to
implement legally binding Union acts. Furthermore it is an obligation of the court to apply EU law in
cases where the national law is inconsistent with the requirements of Union law. The obligation to apply
directly the EU law when the national law does not meet the European standards of protection the rights
of the individuals, despite the court, have and the administrative authorities. The obligation for
administrative authorities to apply EU law is reciprocal to the right of individuals to invoke binding rules,
including directives and decisions with direct effect.
The priority of European Union law over national law and it direct effect do not release Member States
from the obligation to repeal a national law which does not comply with Community law. This is because
maintaining it creates uncertainty in subjects about the ability to rely on it. On the other hand,
administrative bodies and the court are obliged to apply the Community legal order when an internal
norm contradicts it, regardless of its effect until its repeal, as well as regardless of the type of norm -
whether it is legal or by-law. To the greatest extent, the rule of observance of the principles of
Community law applies to the administrative court, which is obliged to ensure the full effect of these
rules. The national court responsible for the application of the rules of Community law within its
jurisdiction is required to ensure the full operation of those rules, leaving any provision of national law
contrary to them, if necessary on its own initiative, without demanding or waiting for the repeal of such a
provision by legislative or other constitutional order.3
Moreover, the decisions of the CJEU on the interpretation of Community law, rendered on references for
a preliminary ruling, have a declaratory effect, which leads to the fact that they operate from the entry
into force of the interpreted rule, i.e. have retroactive effect, unless the court limits the effect of the
decision in time. “ A preliminary ruling does not create or alter the law, but is purely declaratory, with the
consequence that in principle it takes effect from the date on which the rule interpreted entered into
force”.4 In this sense, even if the national rule is not repealed, the later judgment of the CJEU, which finds
a conflict with Community law, is a ground for it not to be applied by both the administrative authorities
and the court. That is why the application of an internal norm, which has not been repealed, but
contradicts Community law, will constitute a violation of EU law within the meaning of article 2c of the

3
See judgment on case C-106/77 ( Simmenthal).
4
See judgment on case C-2/06 ( Willy Kempter).
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
678
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Law on Liability of the State and Municipalities for Damage and will lead to the opportunity for damage
claims by private individuals.
The scope of the violation of a norm of EU law also includes cases of non-compliance with the case law
of the Court of Justice of the EU, as well as those in which the court was obliged to make a preliminary
reference, the answer to which depends on resolving the administrative law dispute, but did not do so. In
its practice, the CJEU has held that failure of the court to make a reference for a preliminary ruling on the
application of European Union law, where it is necessary to resolve a dispute, constitutes a breach of the
primary rule of Art. 267 TFEU and infringes EU law. Whether this violation is sufficiently significant is
already a matter of judgment by the court which considers the claim for damages under article 2c of the
Law on Liability of the State and Municipalities for Damage.

The term “significantly substantial breach” of EU law

Article 2c of Law on Liability of the State and Municipalities for Damage, on second place, demands the
infringement of the EU law to be of a „sufficiently substantial" nature. The assessment of whether the
violation is sufficiently substantial belongs to the court hearing the claim for damages. According to the
CJEU case-law, such a breach implies a manifest and grave disregard by the Member State for the limits
set on its discretion. The factors which may be taken into consideration in that regard include, inter alia,
the clarity and precision of the rule breached, the measure of discretion left by that rule to the national
authorities, whether any error of law was excusable or inexcusable, whether the infringement and the
damage caused was intentional or involuntary, or the fact that the position taken by an EU institution may
have contributed towards the omission, adoption or retention of national measures or practices contrary to
EU law.
In any case where there has been a manifest breach of CJEU practice, the infringement of Community
law is considered to be sufficiently serious.
These criteria have been identified as guiding the practice of the CJEU in dealing with disputes
concerning the direct effect of rules of directives which create rights, in so far as regulations are legally
binding regulations applicable under national law. Therefore, some of the criteria are the clarity of the
norm of the directive, as well as the scope of the operational autonomy of the member states with a view
to transposing the measures established in it. Community law does not define the limits of the discretion
of the Member States in choosing the measures when implementing in the national law the EU directives.
Undoubtedly, the choice of a decision should be in accordance with the general principles of the law of
the Union as principles that respect freedom, democracy and the rule of law. The Treaties contain few
references to the principles of Union law which are established and developed mainly in the case law of
the Court of Justice. These are the principles of legal certainty, institutional balance, justified legal
expectations, proportionality, legitimacy, the principle of equal treatment and others. The settled case-law
of the CJEU accepts, in the absence of Community rules in one field, it is for the domestic legal system of
each Member State to designate the courts and tribunals having jurisdiction and to lay down the detailed
procedural rules governing actions for safeguarding rights which individuals derive from Community
law, provided, first, that such rules are not less favourable than those governing similar domestic actions
(principle of equivalence) and, secondly, that they do not render practically impossible or excessively
difficult the exercise of rights conferred by Community law (principle of effectiveness).5
In this respect, compliance with the principles of Union law emerges as one of the limits to the discretion
of the Member States. If a fundamental principle of Union law is infringed in the act transposing a
directive, there is a breach of EU law. Whether this violation will be qualified as sufficiently significant is

5
See judgment on case C-2/06 ( Willy Kempter).
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
679
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
a matter for the court which hears the case on a claim for damages under article 2c, whose decision will
take in mind the circumstances of the specific case and the justification of the violation in view of the
protection and predominance of the public over the private interest. There may be cases where specific
principles are not applied or are applied, but to a lesser extent, given the need another legally defensible
principle of both Union and domestic national law to prevail.

Direct link between the damage and the EU law breach

The third prerequisite of the claim for damages under article 2c is the existence of a causal link between
the violation and the occurred damages. The link should be direct – the administrative act or the court
decision that breach the law of the Union should be the main reason for the damage. The causal link is
present when the act is a condition that causes negative consequences in the sphere of the injured person,
which condition is a condition sine qua non for the damage, i.e. a condition without which the damage
would not have occurred. Conversely, there is no causal link where the damage would have occurred in
the legal sphere of the injured party and if the administrative act or court decision had not been issued.
The damage, in this sense, should naturally and objectively result from the act and not be its accidental
consequence.
The three abovementioned conditions are sufficient for the individual to file a damage claim against the
administrative authority or administrative court and engage their liability for EU law violation under
article 2c of the Law on Liability of the State and Municipalities for Damage.
In the case before the court the applicant must indicate the provision of breached Community law which
he considers to have direct effect and confers rights and to prove the occurrence of the damage claimed.
On the other hand, the plaintiff is not required to prove or refer to the case law of the Court of Justice.
The assessment of the existence of the case law of the CJEU, which is applicable in the present dispute,
belongs to the administrative court hearing the claim for damages. The assessment of whether there is a
breach of a rule which directly confers rights and whether that breach is substantial also belongs to the
administrative court.

Veselina Lachezarova Kanatova-Buchkova, associate professor in Administrative law and administrative

process, mobile: 00359/0889216428, e-mail: [email protected]

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

680
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EFFECT OF CORPORATE INCOME TAX ON INVESTMENT DECISIONS OF INDIAN

MANUFACTURING FIRMS

K. Sankarganesh
Prof. K. R. Shanmugam
Madras School of Economics, India

Abstract
This study is an attempt to empirically analyse the effect of corporate income tax on investment of
manufacturing firms in India during 2005-2019, using the standard static panel model estimation
techniques. It is found that the effective corporate tax rate has a negative and significant impact on the
corporate investment. Moreover, the estimated effective tax elasticity is relatively low as compared to
the magnitude found in other countries. Our analysis also indicates that the adverse impact of tax on
investment is higher in private firms than in public firms and higher in pre-2008 economic crisis
period than in post crisis period. Both depreciation and deduction rate have positive impact on
investment while interest-debt ratio and leverage ratio have a negative impact. The effective rate
increases with age and size of firms. It is our hope that these results will be useful to policymakers
and other stakeholders to take appropriate strategies to design the corporate tax policy such that it will
not hinder business investment in India.

Keywords: Investment, Effective corporate tax rate, Indian manufacturing firms, panel data methods

JEL Classification: D21, E22, E51, H25, C23.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

681
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

PHYTOCHEMICAL SCREENING AND ANTIMICROBIAL ACTIVITY OF FALSE YAM

(ICACINA OLIVIFORMIS) EXTRACTS ON MICROBES

Ramatu Seidu
Prof. Albert K. Quainoo
Dr. Samuel J. Cobbina
Dr. Lydia Quansah
University for Development Studies (UDS)

Abstract
A promising way to reduce mortality caused by infectious diseases is to develop new antimicrobial agents
which include plant-derived antimicrobial agents. This study compares the phytochemicals and
antimicrobial activity of Icacina oliviformis tuber and seed extracts on Staphylococcus aureus,
Streptococcus pyogenes, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli and Candida albicans.
False yam tubers were washed and peeled and the mesocarp removed to obtain the seeds. Methanol was
used to obtain tuber and seed extracts of the false yam, after they were pulverized. Phytochemical
screening showed the presence of tannins, saponins, alkaloids and glycosides in both extracts but the
proportion of tannins and alkaloids were relatively higher in false yam seed extract than tuber extract.
Antimicrobial assay showed that both extracts had antimicrobial activity justifying its use in the treatment
of diseases in Northern Ghana. False yam seed extract had a relatively higher antimicrobial activity than
tuber extract. The least minimum inhibition concentration recorded was 1.56 mg/ ml for false yam seed
on Gram-positive bacteria and Candida albicans.
False yam seed extract exhibited a higher antimicrobial activity against the microorganisms than the tuber
extract, this provides a cheaper source of antimicrobial agent to treat infectious diseases.

Keywords: False yam tuber, False yam seed, Icacina oliviformis, Phytochemical screening, Minimum
Inhibition Concentration (MIC), Microorganisms

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

682
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EFFICACY OF FUNGICIDE AND BIOPESTICIDES AGAINST RHIZOCTONIA SOLANI KUHN

CAUSING SHEATH BLIGHT OF RICE

Dr. KRISHNA KANT

Ram Krishna Degree College Ranukhera, India

Abstract
Rice (Oryza sativa) is an important cereal crop. Rice is the staple food of more than 60% of world
population. Production and productivity of rice is affected by many abiotic and biotic factors. Among
both factors fungal disease sheath blight caused by Rhizoctonia solani causing serious yield losses. Three
fungicides Propiconazole, Carbendazim and Validamycin and four biopesticides including two bioagent
(Trichoderma viride, Pseudomonas fluorescens), and two botanical products Biotos (Extract of plant
Gualtheria sp.) and Defender (plant extract of Cinnamomum xylanicum) were evaluated at 100, 200, and
500 ppm concentration against mycelial growth of Rhizoctonia solani were recorded at 24,48, 72 hours
after inoculation in vitro.
Carbendazim and Propiconazole inhibited the mycelial growth of R. solani at all concentration, however
Validamycin treated plate observed some mycelial growth of the R.solani at 500 ppm after 72 hours.
However the four fungicides Propiconazole, Carbendazim, Contaf and Validamycin were manage to
sheath blight of rice under field condition. Among three fungicides Propiconazole and Carbendazim were
found highly effective in comparison to Contaf and Validamycin treated plot.
In vitro evaluation of four biopesticides viz. Trichoderma viride, Pseudomonas fluorescens, Biotos and
Defender were against sheath blight of rice at 100, 200, and 500 ppm found Trichoderma viride inhibited
the mycelial growth of R.solani at all concentration whereas Pseudomonas fluorescens initially supressed
the growth but gradually decreased its effect against pathogen. In case of Botanicals Biotos inhibited the
growth of R.solani at all concentration but gradually decreased over a period of time. Defender showed
good response at 200 and 500 ppm result no mycelial growth and was persistant at up to 72 hrs. in-vitro
Defender was found most affective followed by T.viride and Biotos.

Key words: Oryza sativa, Rhizoctania solani, Fungicides, Biopesticides

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

683
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

QRUP ANLAYIŞINA YENİ BAXIŞ. SOSİAL QRUP

Doç. Dr. Mutallim Rahimov

Baku Eurasian University, Azerbaijan

Xülasə
Cəmiyyətə təsir mexanizmlərinə malik olmaq üçün onu təşkil edən elementlərə və onun strukturuna bələd
olmaq lazımdır. Ona görə də cəmiyyəti təşkil edən vahidləri müəyyənləşdirmək və onların xarakterik
xüsusiyyətlərini öyrənmək tələb olunur. Məqalədə ilk növbədə qrup, sosial qrup anlayışları geniş təhlil
edilir, onların təsnifatı verilir. Cəmiyyəti təşkil edən sosial qruplar, onlar arasındakı əlaqə və bağlılıq, zəif
və güclü tərəflər təhlil edilir. Sosial qrupun digər qruplardan oxşar və fərqli tərəfləri araşdırılır. İnsan
qruplarının yaranması şərtləri açıqlanır, onun digər qruplardan fərqi göstərilir. Fiziki, bioloji və sosial
maraqlar qruplarının əsas mahiyyəti verilir.

Açar sözlər: Sosiallaşma, Cəmiyyət, Sosial qrup, Qrup, Fərd, Maraq

GRUP ANLAYIŞINA YENİ BİR BAKIŞ. SOSYAL GRUP

Özet
Toplum üzerinde etki mekanizmalarına sahip olmak için, onu oluşturan unsurların ve yapısının farkında
olmak gerekir. Bu nedenle toplumu oluşturan birimleri belirlemek ve özelliklerini incelemek gerekir.
Makale öncelikle grup ve sosyal grup kavramlarını analiz eder ve sınıflandırmalarını verir. Bir toplumu
oluşturan sosyal gruplar, aralarındaki bağlantılar ve bağlantılar, güçlü ve zayıf yönleri analiz edilir.
Sosyal grup ve diğer gruplar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar araştırılır. İnsan gruplarının oluşum
koşulları açıklanır, diğer gruplardan farklılıkları gösterilir. Fiziksel, biyolojik ve sosyal ilgi gruplarının
özü verilir.

Anahtar Kelimeler: Sosyalleşme, Toplum, Sosyal grup, Grup, Birey, İlgi

A NEW VIEW ON THE CONCEPT OF GROUP. SOCIAL GROUPS

Abstract
In order to possess mechanisms of effect on society, it is necessary to have knowledge about its elements
and structure. Therefore, the units that form society are required to be indentified and their characteristics
should be studied. First of all, the article widely analyzes the concepts of groups and social groups and
presents their classification. The social groups that form a society, their connection and relation and their
strengths and weaknesses are analyzed. Similarities and differences between social groups and other
groups are explored. The conditions for the formation of human groups are explained, their differences
from other groups are expressed. The essence of physical, biological and social interest groups is
elucidated.

Keywords: Socialization, Society, Social group, Group, Individual, Interest

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

684
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

SOWING CHARACTERISTICS OF THE DURUM WHEAT SEEDS (TRITICUM DURUM

DESF.) BY USE OF SOME ANTIBROADLEAVED HERBICIDES

Grozi Delchev
Trakia University

Abstract
The research was conducted during 2018 - 2020 on pellic vertisol soil type. Under investigation was Bulgarian
durum wheat cultivar Predel (Triticum durum Desf.). It was investigated 19 variants: hand weeded control and 18
antibroadleaved herbicides – Secator OD (amidosulfuron + iodosulfuron) – 150 ml/ha, Pelican delta (diflufenican +
metsulfuron-methyl) – 100 g/ha, Omnera OD (fluroxypyr + metsulfuron-methyl + thifensulfuron-methyl) – 1 l/ha,
Ergon WG (metsulfuron-methyl + thifensulfuron-methyl) – 90 g/ha, Pointer ultra (metsulfuron-methyl +
tribenuron-methyl) – 35 g/ha, Harmony extra SG (thiphensulfuron-methyl + tribenuron-methyl) – 60 g/ha, Sarasen
max (florasulam + tribenuron-methyl) – 25 g/ha, Tripali WG (tribenuron-methyl + metsulfuron-methyl +
florasulam) – 50 g/ha, Lancelot (florasulam + aminopyralide) – 33 g/ha, Starane gold (fluroxypyr + florasulam) –
1.8 l/ha, Biathlon 4 D (tritosulfuron + florasulam) – 55 g/ha, Arat (dicamba + tritosulfuron) – 200 g/ha, Mustang
306.25 SC (florasulam + 2.4 D-ester) – 800 ml/ha, Magneto top 464 SL (2.4 D amine salt + dicamba) – 1 l/ha,
Buctril universal (bromoxynil octanoate + 2.4 D ethylhexylester) – 1 l/ha, Beflex (beflubutamide) – 500 ml/ha,
Cliofar 600 SL (clopyralid) – 170 ml/ha, Logran 20 WG (triasulfuron) – 37.5 g/ha. All of antibroadleaved
herbicides were treated during tillering stage of the durum wheat. Antibroadleaved herbicides Logran, Starane gold,
Omnera, Mustang, Beflex, Cliofar decrease proved germination energy of the durum wheat seeds. Laboratory seed
germination decrease proved by herbicides Logran, Starane gold, Omnera and Mustang. Length of coleoptile is
decreased by influence of herbicides Beflex, Cliofar, Pelican delta and Logran. Lengths of primary roots are
decreased by influence of herbicides Beflex, Cliofar and Pelican delta only. Investigated 18 antibroadleaved
herbicides do not proved influence on waste grain quantity. Antibroadleaved herbicides Lancelot and Secator lead
to obtaining of the highest durum wheat grain yields. Antibroadleaved herbicides Beflex, Cliofar and Pelican delta
lead to obtaining of lower grain yields.

Keywords: durum wheat, antibroadleaved herbicides, grain yield, sowing characteristics

INTRODUCTION
The experience of their widespread use shows how important it is borne in mind all the factors that determine the
effective application of these complex organic compounds. The main accent in the study of herbicides in durum
wheat crops is on their performance against the dominant weeds, selectivity in relation of culture and their
influence on the grain quality as regards the use as a raw material in the food industry (Hallgren, 1993; Tewari et
al., 1993; Orlando, 1994; Baerg et al., 1996; Panwar et al., 1996; Kumar and Singh, 1997; Rapparini et al., 2004;
Hassan et al., 2006; Buczek et al., 2007).
A part of the grain, however, is used as a seed for sowing. The realization of the biological potential of durum
wheat is closely related to the creation of well-topped and highly productive crops that require high-quality seeds.
The question of the influence of herbicidal use in the seed production on the quality of the obtained durum wheat
seeds has not yet been elucidated. Herbicides will remain in future agriculture effective means of weed control as
part of integrated control therefore there is need for research to optimize their use (Bassi et al., 2002; Kudsk and
Streibig, 2003; Campagna and Rueegg, 2006; Delchev, 2018, 2018a, 2020).
The aim of this investigation was to establish the influence of some antibroadleaved herbicides on sowing
characteristics of the durum wheat seeds and the quantity of waste grain.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
685
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

MATERIALS AND METHODS

The research was conducted during 2018 - 2020 on pellic vertisol soil type. Under investigation was Bulgarian
durum wheat cultivar Predel (Triticum durum Desf.). A field experiment was conducted under the block method, in
4 repetitions; the size of the crop plot was 15 m2. It was investigated 19 variants: hand weeded control and 18
antibroadleaved herbicides – Secator OD, Pelican delta, Omnera OD, Ergon WG, Pointer ultra, Harmony extra SG,
Sarasen max, Tripali WG, Lancelot, Starane gold, Biathlon 4 D, Arat, Mustang 306.25 SC, Magneto top 464 SL,
Buctril universal, Beflex, Cliofar 600 SL, Logran 20 WG. The active substances and doses of the investigated
herbicides are given in Table 1. All of herbicides were treated with working solution 200 l/ha. Mixing was done in
the tank on the sprayer. Due to of low adhesion of the herbicide Biathlon it was used in addition with adjuvant
Dash HC - 1 l/ha.
To study the effects of herbicides only and to eliminate the negative effects of weeds, they were removed by
manual weeding throughout the growing season.
The grain gained after every variant was cleaned through a sieve with holes’ size 2.2 mm and the quantity of the
waste grain was defined (siftings). All version seeds for sowing were defined for their germination energy and lab
seed germination. It was studied intensity of early growth of seeds, expressed by the length of primary roots and
coleoptile definite on the eighth day after setting the samples. Each index was determined in two repetitions of the
year. Averages in each of the years of experience were used as repetitions in mathematical data processing were
done according to the method of analysis of variance.

RESULTS AND DISCUSSION

One of the important conditions for obtaining a normal crop and a good harvest is the use of quality seeds. Apart
from the high-yield cultivar which is resistance to diseases and pests, it must have the necessary sowing properties,
the main of which are high germination energy and seed germination. Germination energy is one of the most
important characteristics of the sowing properties of the seed. The low germination energy is the reason for slower
development of primary roots and coleoptile after seed germination and is associated with later germination in field
conditions, less tempering of plants and a higher risk of frost in the winter. Its lead to lower grain yields. The
obtained results show that the treatment of the durum wheat with antibroadleaved herbicides Logran, Starane gold,
Omnera, Mustang, Beflex and Cliofar lead to decrease in the germination energy (Table 2). Analysis of variance, in
which the years have taken for replications, shows that these increases are mathematically proven.
Germination is the most important index who characterizing the sowing properties of the seed. At low laboratory
germination sowing should be done with higher sowing rate, which increases the cost production. Laboratory
germination of the seeds at all variant during the three years of study above the requirements of the standard for
over 85% germination, although in different years account for some variation of its values. This is the positive
effect of use of antibroadleaved herbicides, because it is not necessary to increase the sowing rate (in kg/ha) and the
cost of necessary seeds. At herbicides Logran, Starane gold, Omnera and Mustang, seed germination is proved
lower than hand weeded control. The durum wheat seeds germinate normally by influence of the herbicides Cliofar
and Beflex, although the initial rate of development is lower due to lower germination energy. Other
antibroadleaved herbicides Secator, Pelican delta, Ergon, Pointer ultra, Harmony extra, Sarasen max, Tripali,
Lancelot, Biathlon,

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

686
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 1. Investigated variants
№ Herbicide Active substance Dose Treatment period
1 Control – hand weeded - - -
Antibroadleaved herbicides
amidosulfuron +
2 Secator OD iodosulfuron + 150 ml/ha tillering
mefenpyr-diethyl (antidote)
diflufenican +
3 Pelican delta 100 g/ha tillering
metsulfuron-methyl
fluroxypyr +
4 Omnera OD 1 l/ha tillering
metsulfuron-methyl + thifensulfuron-methyl
5 Ergon WG metsulfuron-methyl + thifensulfuron-methyl 90 g/ha tillering
metsulfuron-methyl +
6 Pointer ultra 35 g/ha tillering
tribenuron-methyl
7 Harmony extra SG thiphensulfuron-methyl + tribenuron-methyl 60 g/ha tillering
florasulam +
8 Sarasen max 25 g/ha tillering
tribenuron-methyl
tribenuron-methyl +
9 Tripali WG metsulfuron-methyl + 50 g/ha tillering
florasulam
florasulam +
10 Lancelot 33 g/ha tillering
aminopyralide
fluroxypyr +
11 Starane gold 1.8 l/ha tillering
florasulam
florasulam +
12 Biathlon 4 D 55 g/ha tillering
tritosulfuron
dicamba +
13 Arat 200 g/ha tillering
tritosulfuron
florasulam +
14 Mustang 306.25 SC 800 ml/ha tillering
2.4D-ester
2.4 D amine salt +
15 Magneto top 464 SL 1 l/ha tillering
dicamba
bromoxynil octanoate +
16 Buctril universal 1 l/ha tillering
2.4 D ethylhexylester
17 Beflex beflubutamide 500 ml/ha tillering

18 Cliofar 600 SL clopyralid 170 ml/ha tillering

19 Logran 20 WG triasulfuron 37.5 g/ha tillering

Herbicide Biathlon was used in addition with adjuvant Dash HC – 1 l/ha.

Table 2. Influence of some antibroadleaved herbicides on sowing characteristics of the seeds (mean 2018 - 2020)
Germinative Length, cm
Herbicides Germination, % Waste grain, %
energy, % Coleoptile Root
Control – hand weeded 85.5 97.0 10.98 15.94 8.3
Secator 85.5 97.5 10.95 16.25 8.5
Pelican delta 84.5 96.5 9.95 12.35 9.0
Omnera 80.0 92.5 10.96 15.92 8.2
Ergon 85.5 96.5 10.82 15.77 8.4
Pointer ultra 85.5 96.5 10.85 15.74 8.4
Harmony extra 85.5 95.5 10.59 15.19 8.6
Sarasen max 85.5 96.5 10.80 15.80 8.4
Tripali 86.0 97.0 11.11 16.06 8.3
Lancelot 86.5 98.5 11.26 16.13 8.2

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

687
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Starane gold 79.0 92.5 11.07 15.93 8.2
Biathlon 86.0 98.0 11.26 16.13 8.2
Arat 86.0 93.0 10.24 15.74 8.3
Mustang 80.0 92.5 11.08 16.02 8.6
Magneto top 84.0 94.5 10.65 16.10 8.7
Buctril universal 83.5 94.5 10.77 16.12 8.7
Beflex 80.0 95.5 9.45 11.16 9.0
Cliofar 80.5 95.0 9.54 11.22 8.9
Logran 78.0 91.5 10.03 15.67 8.4
LSD 0.5 5.3 4.3 0.9 3.1 1.0
LSD 0.1 7.4 6.0 3.6 5.7 2.4
LSD 0.01 9.6 8.2 6.0 7.9 4.0

Magneto top and Buctril universal do not changed proved the indexes germination energy and seed germination.
This means that they help for joint and fast germination of the durum wheat sowing-seeds.
The obtained results for germination energy and seed germination are a prerequisite continue to investigate the
effect of herbicides and their tank mixtures on initial intensity of the growth of seeds, expressed by the length of
roots and coleoptiles. It was found that the length of coleoptiles of durum wheat is decreased by herbicides Beflex,
Cliofar, Pelican delta and Logran. The length of primary roots of durum wheat is decreased only by herbicides
Beflex, Cliofar and Pelican delta. These decreasing are proven by analysis of variants. Herbicide Logran does not
influence on length of primary roots. These four herbicides difficult young plants developments, reduces their
resistance to cold and increase risk of frost damages during winter months. Other antibroadleaved herbicides
Secator, Omnera, Ergon, Pointer ultra, Harmony extra, Sarasen max, Tripali, Lancelot, Starane gold, Biathlon,
Arat, Mustang, Magneto top and Buctril universal do have proved influence the growth of the length of primary
roots and coleoptiles of the durum wheat and recommended for use in seed production crops of durum wheat.
At the evaluation of the sowing characteristics we have to consider not only the characteristics of the sowing seeds
but also the quantity of the waste grain (siftings) which are gained at the preparation of these seeds. Bigger quantity
screenings lead to higher cost of the seed and reduce the economic effect of seed production of durum wheat. None
of the investigated 18 antibroadleaved herbicides leads to are mathematically proven increase in the quantity of
waste grain. Other antigraminaceous herbicides, antibroadleaved herbicides and their tank mixtures lead to
decreasing in the quantity of waste grain. Differences between them and hand weeded control are mathematically
unproven.
Decreases in the values of germination energy and laboratory seed germination, changes in the intensity of the
initial growth, expressed by the length of the root and coleoptile at germination and changes in the quantity of
waste grain by the influence of the herbicides Logran, Starane gold, Omnera, Mustang, Cliofar, Beflex and Pelican
delta are explained by the depressing effects on growth and development of the durum wheat during its vegetative
period.
To done a full evaluation of the sowing characteristics needed to establish not only the quality of seeds, but also the
quantity of grain which will be received this seeds. Data for the influence of antibroadleaved herbicides included in
the experiment on grain yield (Table 3) shows that except to hand weeded control; they are also obtained by
herbicides Lancelot and Secator. The greatest decrease of the durum wheat grain yield is obtained by use of
herbicides Beflex and Kliofar during tillering stage. Foliar treatment with herbicide Pelican delta also has a
negative effect on grain yield.

Table 3. Influence of some antibroadleaved herbicides on grain yield of durum wheat (mean 2018 - 2020)
2018 2019 2020 Mean
Herbicides
kg/ha % kg/ha % kg/ha % kg/ha %
Control – hand weeded 5354 100 5286 100 5100 100 5247 100
Secator 5376 100.4 5265 99.6 5105 100.1 5250 100.1
Pelican delta 5140 96.0 5127 97.0 4922 96.5 5063 96.5
Omnera 5300 99.0 5270 99.7 5105 100.1 5225 99.6
Ergon 5274 98.5 5233 99.0 5085 99.7 5197 99.1
Pointer ultra 5247 98.0 5186 98.1 5075 99.5 5169 98.5
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
688
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Harmony extra 5229 97.7 5236 99.0 5100 100.0 5184 98.8
Sarasen max 5258 98.2 5207 98.5 5105 100.1 5190 98.9
Tripali 5290 98.8 5233 99.0 5133 100.7 5219 99.4
Lancelot 5467 102.1 5236 99.0 5133 100.7 5278 100.6
Starane gold 5467 102.1 5186 98.1 5080 99.6 5242 99.9
Biathlon 5308 99.2 5261 99.5 5100 100.0 5221 99.5
Arat 5258 98.2 5180 98.0 5049 99.0 5162 98.4
Mustang 5444 101.6 5186 98.1 5033 98.5 5221 99.5
Magneto top 5422 101.2 5211 98.6 5000 97.8 5210 99.3
Buctril universal 5397 100.8 5186 98.1 4983 97.7 5189 98.9
Beflex 5076 94.8 5075 96.0 4896 96.0 5016 95.6
Cliofar 5086 95.0 5085 96.2 4896 96.0 5022 95.7
Logran 5104 95.4 5186 98.1 5033 98.5 5105 97.3
LSD 5% 241 4.5 196 3.7 199 3.9
LSD 1% 343 6.4 275 5.2 270 5.3
LSD 0.1% 487 9.1 416 7.9 408 8.0

High selectivity to durum wheat of the other antibroadleaved herbicides included in the investigation was found:
Omnera, Ergon, Pointer ultra, Harmony extra, Sarasen max, Tripali, Starane gold, Biathlon, Arat, Mustang,
Magneto top, Buctril universal and Logran. By their use grain yields are similar to those at hand weeded control.

CONCLUSION
Antibroadleaved herbicides Logran, Starane gold, Omnera, Mustang, Beflex, Cliofar decrease proved germination
energy of the durum wheat seeds.
Laboratory seed germination decrease proved by herbicides Logran, Starane gold, Omnera and Mustang.
Length of coleoptile is decreased by influence of herbicides Beflex, Cliofar, Pelican delta and Logran.
Lengths of primary roots are decreased by influence of herbicides Beflex, Cliofar and Pelican delta only.
Investigated 18 antibroadleaved herbicides do not proved influence on waste grain quantity.
Antibroadleaved herbicides Lancelot and Secator lead to obtaining of the highest durum wheat grain yields.
Antibroadleaved herbicides Beflex, Cliofar and Pelican delta lead to obtaining of lower grain yields.

REFERENCES
Baerg R, Gronwald J, Elerlein C, Stucker R 1996. Antagonism of diclofop control of wild oat by tribenuron. Weed
Science, 443: 461-468.
Bassi A, Lodi G, Massasso W, Turchiarelli V, Cunsolo D 2002. Compatibility between carfentrazone and
commercial formulations of tribenuron - fenoxaprop and clodinafop [Triticum durum Desf. - Triticum aestivum
L. - Italy]. Atti delle Giornate Fitopatologiche, 1: 189-196.
Buczek J, Tobiasz-Salach R, Szpunar-Krok E, Bobrecka-Jamro D 2007. Assessment of the effectiveness of
application of selected herbicides on spring wheat. Fragmenta Agronomica, 24(94): 48-57.
Campagna C, Rueegg W 2006. Pinoxaden: new herbicide for post emergence application in wheat and barley
[Triticum aestivum L.; Triticum durum Desf.; Hordeum vulgare L.; Italy; France; Germany], Atti delle Giornate
Fitopatologiche, 1: 285-290.
Delchev G 2018. Mixability of herbicides with growth regulators and foliar fertilizers. Monograph, ISBN: 978-
613-6-64820-0, LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Germany, 329 pp.
Delchev G 2018. Late use of herbicides in durum wheat crop (Triticum durum Desf.). Monograph, ISBN: 978-613-
8-26945-8, LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Germany, 141 pp.
Delchev G 2020. Winter resistance of oilseed canola and reseeding with spring crops. Monograph, ISBN: 978-620-
2-68306-7, LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Germany, 129 pp.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

689
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Hallgren E 1993. Effects of some herbicides or mixtures of herbicides on annual dicots as a whole and grain yield
at different doses, development stages, and weed densities. Vaxtotling Sveriges Landbruksuniversitet, 46: 28-
30.
Hassan G, Khan I, Bibi S, Shah N 2008. To investigate the efficacy of different herbicides alone or in mixtures for
controlling weeds in wheat. Pakistan Journal of Plant Sciences, 14(1): 59-65.
Kudsk P, Streibig J 2003. Herbicides - a towed-get sword. Weed Research, 43(2): 90-102.
Kumar S, Singh G 1997. Efficacy and selectivity of tralkoxydim alone or in combination with isoproturon in wheat.
Indian Journal of Agronomy, 42(2): 306-309.
Orlando D 1994. Pendiron (chlorotoluron + pendimethalin) and Pronto (fluroxypyr + metosulam): new mixed
herbicides for cereal crops, herbicide tolerance of soft wheat varieties. Perspectives Agricoles, 193: 89-95.
Panwar R, Malik K, Balyan R, Rathi S 1996 Influence of tank mixture of isoproturon and fluroxypyr on the control
on weeds in wheat. Indian Journal of Agronomy, 41(4): 577-580.
Rapparini G, Paci F, Bartolini D, Romagnoli S 2004. Further study of miscibility between clodinafop-propargyl
and tralkoxydim with broad-leaf herbicides applied in post-emergence of wheat [Triticum aestivum L.; Triticum
durum Desf.; Emilia-Romagna], Atti delle Giornate Fitopatologiche, 1: 357-362.
Tewari S, Singh G, Verma B 1993. Weed control efficacy of fluroxypyr and its combinations with 2.4-D and
isoproturon in wheat. Indian Society of Weed Science, 3: 68-70.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

690
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

PRODUCTIVITY AND GRAIN QUALITY OF DURUM WHEAT (TRITICUM DURUM DESF.)

BY TREATMENT WITH SOME ANTIGRAMINACEOUS AND COMBINED HERBICIDES

Grozi Delchev
Trakia University

Abstract
The research was conducted during 2018 - 2020 on pellic vertisol soil type. Under investigation was Bulgarian
durum wheat cultivar Predel (Triticum durum Desf.). It was investigated 18 variants: hand weeded control, 4
antigraminaceous herbicides – Imaspro 7.5 EB (fenoxaprop-ethyl) – 1 l/ha, Sword 240 EC (clodinafop-propargyl) –
250 ml/ha, Traxos 50 EC (pinoxaden + clodinafop-propargyl) – 1.20 l/ha, Axial 050 EC (pinoxaden) – 900 ml/ha
and 13 combined herbicides - Axial one (pinoxaden + florasulam) – 1 l/ha, Zerrate (clodinafop-propargyl +
piroxulam) – 250 g/ha, Palace 75 WG (piroxulam) – 250 g/ha, Corello duo (florasulam + piroxulam) – 250 g/ha,
Hussar max OD (mesosulfuron + iodosulfuron) – 1 l/ha, Pacifica expert (amidosulfuron + iodosulfuron-methyl-
sodium + mesosulfuron-methyl) – 500 g/ha, Atlantis flex 20.25 WG (mesosulfuron-methyl + propoxycarbazone
sodium) – 330 g/ha, Tolurex 500 SC (chlorotoluron) – 4 l/ha, Constell (diflufenican + chlorotoluron) – 4.5 l/ha,
Battle delta (flufenacet + diflufenican) – 600 ml/ha, Eagle 75 WG (chlorosulfuron) – 20 g/ha, Prol aqua
(pendimethalin) – 3 l/ha, Krum (prosulfocarb) – 5 l/ha. All of antigraminaceous herbicides and foliar-applied
combined herbicides were treated during tillering stage of the durum wheat. Soil-applied combined herbicides were
treated during after sowing before emergence period of the durum wheat. Combined herbicides Tolurex and
Constell during their soil application during after sowing before emergence period lead to obtaining of the lowest
durum wheat grain yields. Soil-applied combined herbicide Eagle leads to obtaining of the highest grain yields. The
grain yield changes by investigated 4 antigraminaceous and 13 combined herbicides are due to the changes in the
grain number per spike and the grain weight spike. The 1000 grain weight, test weight and vitreousness are not
changed by influence of the investigated antigraminaceous and combined herbicides. Soil-applied combined
herbicides Battle delta, Tolurex, Constell and Krum proved decrease the protein quantity. Herbicides Battle delta
and Krum proved decrease the wet and dry gluten quantities in the durum wheat grain.

Keywords: durum wheat, antigraminaceous and combined herbicides, grain yield, structural elements of the yield,
grain quality.

INTRODUCTION
To be obtained stable yields and incomes by the cultivation of winter cereals, weed control is accomplished by
applying different herbicides (Soukup et al., 2000; Zewdie and Rungsit, 2005; Gupta et al., 2011; Sangi et al.,
2012). The cereals with confluent surface area are crops with high risk cultures if account is taken losses from
weeds. The summarized data of many studies show that at average level of weed infestation, yield of the cultivation
of winter cereals with confluent surface area decreases from 15 % to 35 %. The application of pesticides, including
herbicides, is a part of plant protection systems in the cultivation of all cultures. For weed control in winter cereals
are widely used foliar-applied herbicides from the group of the sulfonylureas (Bassi et al., 2002; Kieloch et al.,
2008; Delchev, 2018, 2018a, 2020).
Kubines (1990), Arends and Pegg (1990), Lancikova (1992) establish cultivar sensitivity to some herbicides. It
must therefore investigate the effect of herbicides on the crop before they register to use (Grundy et al., 1996;
Stashinskis, 2001, Brzozowska and Brzozowski, 2002; Cacak-Pietrzak et al., 2008).
The purpose of this investigation was to investigate the influence of some antigraminaceous and combined
herbicides on grain yield of durum wheat, its structural elements and grain quality.

MATERIALS AND METHODS

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
691
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The research was conducted during 2018 - 2020 on pellic vertisol soil type. Under investigation was Bulgarian
durum wheat cultivar Predel (Triticum durum Desf.). A field experiment was conducted under the block method, in
4 repetitions; the size of the crop plot was 15 m2. It was investigated 18 variants: hand weeded control and 4
antigraminaceous herbicides – Imaspro 7.5 EB, Sword 240 EC, Traxos 50 EC, Axial 050 EC and 13 combined
herbicides - Axial one, Zerrate, Palace 75 WG, Corello duo, Hussar max OD, Pacifica expert, Atlantis flex, Tolurex
500 SC, Constell, Battle delta, Eagle 75 WG, Prol aqua Krum. The active substances and doses of the investigated
herbicides are given in Table 1. All of herbicides were treated with working solution 200 l/ha. Mixing was done in
the tank on the sprayer. Due to of low adhesion of the herbicide Atlantis flex it was used in addition with adjuvant
Biopower - 1 l/ha.
To study the effects of herbicides only and to eliminate the negative effects of weeds, they were removed by
manual weeding throughout the growing season.
It was investigated the influence of the antigraminaceous and combined herbicides on durum wheat grain yield and
yield components – spike length, spikelets per spike, grains per spike, grain weight per spike. It was investigated
and changes who done of the investigated factors in the physical properties - 1000 grain weight, test weight and
vitreousness – and the biochemical properties – protein quantity, wet and dry gluten quantities. The mathematical
processing is made with analysis of variance method.

RESULTS AND DISCUSSION

The results for the obtained grain yields (Table 2) show that the greatest reduction in grain yield relative to the hand
weeded control was registered by use of herbicide Tolurex on soil application during after sowing before
emergence period - with 280 kg/ha or 5.3 % average for the period. Soil application of the herbicide Constell
during the after sowing before emergence period also has a negative effect on grain yield. The yield reduction was
252 kg/ha or 4.8 % on average over the period.
Reducing the percentage of active substance chlorotoluron in 1 kg of product and adding to it the active substance
diflufenican in herbicide Constell increases the selectivity of the herbicide to grain yield compared in herbicide
Tolurex containing chlorotoluron only.
High selectivity to durum wheat of the other herbicides included in the investigation was found: the
antigraminaceous herbicides Imaspro, Sword, Traxos, Axial, the combined herbicides Axial one, Zerrate, Palace,
Corello duo, Hussar max, Pacifica expert, Atlantis flex, treated during tillering stage of the durum wheat and Battle
delta, Eagle, Prol aqua, Krum, applied during after sowing before emergence period. In these, grain yields do not
prove differ from those in hand weeded control. Practically equal to the yields of the hand weeded control are the
yields obtained by soil application of herbicide Eagle.
To explain changes in grain yield were investigated some of the structural elements that determine it. The results
of structural analysis show, that the changes in grain yield is due to the greatest extent of the changes in the grain
number per spike and the grain weight per spike. The decrease in the grain number per spike and the grain weight
per spike compared to hand weeded control is obtained by herbicide Tolurex only. By use of herbicides Constell,
Krum and Battle delta there was also a decrease in the grain number per spike and the grain weight per spike, but
this was not mathematically proven. The main reason

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

692
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 1. Investigated variants
№ Herbicideя Active substance Dose Treatment period
1 Control – hand weeded - - -
Antigraminaceous herbicides
fenoxaprop-ethyl +
2 Imaspro 7.5 EB 1 l/ha tillering
mefenpyr-diethyl (antidote)
clodinafop-propargyl +
3 Sword 240 EC 250 ml/ha tillering
cloquintocet-mexyl (antidote)
pinoxaden +
4 Traxos 50 EC clodinafop-propargyl + 1.20 l/ha tillering
cloquintocet-mexyl (antidote)
5 Axial 050 EC pinoxaden 900 ml/ha tillering
Combined herbicides
6 Axial one pinoxaden + florasulam 1 l/ha tillering
clodinafop-propargyl +
7 Zerrate piroxulam + 250 g/ha tillering
cloquintocet-mexyl (antidote)
piroxulam +
8 Palace 75 WG 250 g/ha tillering
cloquintocet-mexyl (antidote)
9 Corello duo florasulam + piroxulam 250 g/ha tillering
mesosulfuron +
10 Hussar max OD iodosulfuron + 1 l/ha tillering
mefenpyr-diethyl (antidote)
amidosulfuron +
iodosulfuron-methyl-sodium +
11 Pacifica expert 500 g/ha tillering
mesosulfuron-methyl +
mefenpyr-diethyl (antidote)
12 Atlantis flex 20.25 WG mesosulfuron-methyl + propoxycarbazone sodium 330 g/ha tillering

13 Tolurex 500 SC chlorotoluron 4 l/ha ASBE

14 Constell diflufenican + chlorotoluron 4.5 l/ha ASBE

15 Battle delta flufenacet + diflufenican 600 ml/ha ASBE

16 Eagle 75 WG chlorosulfuron 20 g/ha ASBE

17 Prol aqua pendimethalin 3 l/ha ASBE

18 Krum prosulfocarb 5 l/ha ASBE

ASBE – after sowing before emergence
Herbicide Atlantis flex was used in addition with adjuvant Biopower - 1 l/ha

for the large differences in the structural elements of yield between these herbicides is the phytotoxicity of these
herbicides to durum wheat.
The effect of antigraminaceous herbicides Imaspro, Sword, Traxos, Axial and combined herbicides Axial one,
Zerrate, Palace, Corello duo, Hussar max, Pacifica expert, Atlantis flex, Battle delta, Eagle, Prol aqua

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

693
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 2. Influence of some antigraminaceous and combined herbicides on structural elements of the yield (mean
2018 - 2020)
Grain yield Grains per
Spike length, Spikelets per Grain weight
Herbicides spike,
kg/ha % cm spike, number per spike, g
number
Control – hand weeded 5247 100 8.9 21.1 56.0 3.00
Imaspro 5114 97.4 8.8 20.7 52.3 2.90
Sword 5122 97.6 8.6 20.1 51.1 2.82
Traxos 5139 97.9 8.7 20.6 51.1 2.87
Axial 5142 98.0 8.8 21.1 51.2 2.89
Axial one 5107 97.3 8.8 20.9 51.0 2.79
Zerrate 5118 97.5 8.7 20.2 51.3 2.83
Palace 5143 98.0 8.8 21.0 51.1 2.90
Corello duo 5128 97.7 8.8 21.0 51.0 2.86
Hussar max 5156 98.2 8.8 20.1 51.7 2.91
Pacifica expert 5133 97.8 8.8 20.0 51.1 2.86
Atlantis flex 5174 98.6 8.8 20.3 51.9 2.93
Tolurex 4967 94.7 7.8 18.7 45.5 2.29
Constell 4995 95.2 8.3 20.9 49.7 2.69
Battle delta 5077 96.8 8.4 20.7 50.0 2.77
Eagle 5213 99.3 8.7 20.5 54.7 2.92
Prol aqua 5141 97.9 8.3 20.0 49.9 2.76
Krum 5087 97.0 8.4 20.0 49.1 2.71
LSD 5% 306 5.8 0.5 1.3 9.7 0.67
LSD 1% 414 7.9 1.4 2.7 12.4 0.85
LSD 0.1% 541 10.3 2.3 4.6 14.5 1.04

and Krum on the indexes spike length and spikelets number per spike is significantly less. The investigated
herbicides influence not proven on these structural elements of yield. It must be borne in mind that the spike length
and spikelets number per spike have little influence on the grain yield. The spike can be very long, but lax, with
fewer spikelets per spike spindle. More important for the durum wheat are all of spikes to have many grains, well
ripened, without sterile spikelets at the base and at the top of the spikes.
Durum wheat is the main raw material for the production of high quality pasta. To meet this requirement, it must be
grown in suitable agrotechnology, providing a high-quality grain. From this perspective, the efficient and timely
displayed weed control in durum wheat crops is very important for improving the quality of the durum wheat grain.
The high selectivity of the herbicides used in the cultivation of durum wheat also has a positive impact on these
indexes.
Treatments with the investigated antigraminaceous herbicides Imaspro, Sword, Traxos, Axial and combined
herbicides Axial one, Zerrate, Palace, Corello duo, Hussar max, Pacifica expert, Atlantis flex, Tolurex, Constell,
Battle delta, Eagle, Prol aqua and Krum have not a negative effect on the of 1000 grain weight (Table 3). The
variation of this index relative to the hand weeded control is not proved in the analysis of variance. The values of
this index are over international standards at all variants.
Test weight characterizes the density of the grain and is one of the important technological parameters. Usually
with increasing nitrogen rate specific weight decreases. This is associated with the preparation of

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

694
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Table 3. Influence of some antigraminaceous and combined herbicides on physical and biochemical properties the
grain (mean 2018 - 2020)
Gluten, %
1000 grain weight, Vitreous-ness,
Herbicides Test weight, kg Protein, %
g % Wet Wet

Control – hand weeded 43.2 80.9 90.6 15.43 30.4 11.6

Imaspro 42.8 80.5 91.9 15.30 30.0 11.0
Sword 43.1 80.7 92.0 15.30 29.9 10.9
Traxos 43.1 80.7 92.0 15.38 29.9 10.9
Axial 43.0 80.6 92.0 15.43 29.8 11.0
Axial one 43.0 80.6 92.0 15.42 29.8 11.0
Zerrate 43.1 80.7 92.0 15.38 29.9 10.9
Palace 43.0 80.7 92.3 15.43 29.8 11.0
Corello duo 43.0 80.6 92.3 15.43 29.8 11.0
Hussar max 43.0 80.2 90.5 15.34 29.8 10.9
Pacifica expert 43.0 80.2 90.5 15.34 29.8 10.9
Atlantis flex 43.1 80.3 90.6 15.38 29.9 10.9
Tolurex 44.8 80.3 91.0 15.14 30.2 11.1
Constell 42.0 80.4 92.1 15.14 30.2 11.2
Battle delta 43.1 80.4 90.8 14.20 29.4 10.7
Eagle 44.2 80.8 90.8 15.43 29.9 11.0
Prol aqua 43.4 80.8 91.0 15.36 29.8 11.0
Krum 42.4 81.1 92.2 15.14 29.3 10.8
LSD 5% 1.9 1.8 1.8 0.17 0.7 0.4
LSD 1% 3.0 2.5 2.5 0.23 1.8 1.0
LSD 0.1% 4.2 3.8 3.9 0.32 2.7 1.5

a more lax tissue cell at a high nitrogen fertilizer, especially under dry conditions. Uses of antigraminaceous
herbicides Imaspro, Sword, Traxos, Axial and combined herbicides Axial one, Zerrate, Palace, Corello duo, Hussar
max, Pacifica expert, Atlantis flex, Tolurex, Constell, Battle delta, Eagle, Prol aqua and Krum do not have negative
affect the test weight of the grain. It retains its high levels characteristic of durum wheat - all variants except
untreated control have test weight over 80 kg.
The uses of foliar-applied antigraminaceous herbicides Imaspro, Sword, Traxos, Axial, foliar-applied combined
herbicides Axial one, Zerrate, Palace, Corello duo, Hussar max, Pacifica expert, Atlantis flex and soil-applied
combined herbicides Tolurex, Constell, Battle delta, Eagle, Prol aqua and Krum do not proved influence on
vitreousness of durum wheat grain compared hand weeded control, although there is some variation over the years.
The keeping the physics properties of the grain (1000 grain weight, test weight and vitreousness) high and stable
guaranteed good mill qualities and high semolina output.
Other indexes included in the investigation characterized the biochemical properties of the grain from the different
variants as raw material for the pasta production. The protein quantity and the wet and dry gluten quantities are one
of the most important indexes, leading to pasta with a good culinary quality.
The protein quantity is definitely by cultivar, but it varies depending on weather conditions and the agrotechnology.
Data shows that it decreases proved under the influence of soil-applied combined herbicides – Battle delta, Tolurex,
Constell and Krum. Other antigraminaceous herbicides Imaspro, Sword, Traxos, Axial and combined herbicides
Axial one, Zerrate, Palace, Corello duo, Hussar max, Pacifica expert, Atlantis flex, Eagle and Prol aqua do not have
proved effect on protein quantity.
Wet and dry gluten quantities are an important element of the quality characteristics of the grain. The obtained data
show that the combined herbicides Battle delta and Krum proven decrease the value of wet and dry gluten
compared hand weeded control. Combined herbicides Tolurex and Constell although reduce the protein quantity;
they do not reduce the wet and dry gluten quantities. This is due to the lower grain yields obtained under the
influence of these two herbicides and the negative correlation between grain yield and grain quality. Other
antigraminaceous herbicides Imaspro, Sword, Traxos, Axial and combined herbicides Axial one, Zerrate, Palace,

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

695
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Corello duo, Hussar max, Pacifica expert, Atlantis flex, Eagle and Prol aqua do not proved change the wet and dry
gluten quantities. All variants are over the standard requirements about the wet gluten quantity - more than 28 %.
The ratio between wet and dry gluten (2.5 - 3 to 1) remains unchanged and favorable for producing high quality
pasta. The differences in the biochemical properties of the grain are due to the changes in the speed and nature of
the physiological and biochemical processes in plants occurring under the influence of the different
antigraminaceous and combined herbicides.

CONCLUSION
Combined herbicides Tolurex and Constell during their soil application during after sowing before emergence
period lead to obtaining of the lowest durum wheat grain yields.
Soil-applied combined herbicide Eagle leads to obtaining of the highest grain yields.
The grain yield changes by investigated 4 antigraminaceous and 13 combined herbicides are due to the changes in
the grain number per spike and the grain weight spike.
The 1000 grain weight, test weight and vitreousness are not changed by influence of the investigated
antigraminaceous and combined herbicides.
Soil-applied combined herbicides Battle delta, Tolurex, Constell and Krum proved decrease the protein quantity.
Herbicides Battle delta and Krum proved decrease the wet and dry gluten quantities in the durum wheat grain.

REFERENCES
Arends L, Pegg I 1990. Thifensulfuron methyl with metsulfuron methil – a new sulfonylurea herbicide for broad-
level weed control in winter cereals in New South Wales and Queensland. Proceedings of the 9th Australian
Weeds Conference, 60-64.
Bassi A, Lodi G, Massasso W, Turchiarelli V, Cunsolo D 2002. Compatibility between carfentrazone and
commercial formulations of tribenuron - fenoxaprop and clodinafop [Triticum durum Desf. - Triticum aestivum
L. - Italy]. Atti delle Giornate Fitopatologiche, 1: 189-196.
Brzozowska I, Brzozowski J 2002. Influence of differentiated leaf-applied doses of Granstar 75 DF herbicide and
urea on the content of crude protein and macroelements in winter wheat grain. Pamietnik Pulawski, 130(1): 65-
71.
Delchev G 2018. Mixability of herbicides with growth regulators and foliar fertilizers. Monograph, ISBN: 978-
613-6-64820-0, LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Germany, 329 pp.
Delchev G 2018. Late use of herbicides in durum wheat crop (Triticum durum Desf.). Monograph, ISBN: 978-613-
8-26945-8, LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Germany, 141 pp.
Delchev G 2020. Winter resistance of oilseed canola and reseeding with spring crops. Monograph, ISBN: 978-620-
2-68306-7, LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Germany, 129 pp.
Grundy AC, Boatman ND, Froud-Williams RJ 1996. Effects of herbicide and nitrogen fertilizer application on
grain yield and quality of wheat and barley. Journal of Agricultural Science, 126(4): 379-385.
Gupta A, Aggarwal A, Chhavi M, Kumar A, Tanwar A 2011. Effect of herbicides fenoxaprop-p-ethyl and 2, 4-d
ethyl-ester on soil mycoflora including vam fungi in wheat crop. Indian Journal of Weed Science, 43(1-2): 32-
40.
Kieloch R, Sumislawska J, Rola H, 2008. The influence of phenylurea herbicides on usability in the flour-milling
and the baker's trade. Fragmenta Agronomica, 25(97): 157-166.
Kubines S 1990. The influence of certain upon yields of selected spring barley cultivars and new varieties. Vedeske
prace Vyskumneho Ustavu, 23: 60-72.
Lancikova A 1992. Chemical control of weeds in spring barley. Vedeske prace Vyskumneho Ustavu, 25: 73-79.
Sangi A, Aslam M, Javed S, Khalid L 2012. Efficacy and economics of mixing different herbicides for controlling
broad and narrow leaved weeds in wheat. Journal of Agricultural Research, 50(1): 79-87.
Soukup J, Kratochvil M, Tresnak J, 2000. Control of Cirsium arvense by growth regulator-herbicides and their
mixtures with sulfonylureas. Journal of Plant Diseises and Protection. 7: 595-601.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
696
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Stashinskis E 2001. Influence of herbicide application on the yield and quality of wheat. Agronomijas vestis, 3:
112-118.
Zewdie K, Rungsit S 2005. Relative influence of tillage, fertilizer, and weed management on weed associations in
wheat cropping systems of Ethiopian highlands. Kasetsart Journal, 39(4): 569-580.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

697
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Mədəni irsimiz - Azərbaycan qərb bölgəsi abidələri

Səadət Əliyeva
“Avey” Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğunun direktoru
Musa Mursaquliyev
“Keşikçidağ” Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğunun direktoru

Özet
Azərbaycanın ərazisi çoxlu sayda tarixi, memarlıq və arxeoloji abidələrlə zəngindir. Tarixi keçmişi Alt
Paleolit dövrünə qədər gedib çatan bu torpaqların hər qarışında bir tarix yaşayır. Qədim tariximizi
özündə yaşadan bölgələrimiz arasında eyni coğrafi ərazidə yerləşən Ağstafa və Qazax rayonları xüsusilə
fərqlənir. Bu ərazilərdə tarixin bütün dövrlərini əhatə edən abidələr kifayət qədərdir. Belə abidələrinin
sırasında Ağstafa rayonunda yerləşən “Keşikçidağ” Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu və Qazax rayonunda
yerləşən “Avey” Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğunu göstərmək olar.
“Keşikçidağ” Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu Ağstafa rayonunda Gürcüstan Respublikası ilə sərhəddə,
Ceyrançöl ərazisindəki dağların cənub, cənub–şərq tərəfindəki qum dağlarından ibarət sıldırım qayalıqda
yerləşir və 25km sərhədyanı ərazini əhatə edir.
Qazax ərazisindəki yerləşən Avey dağı görünüşü ilə diqqəti cəlb edir. Hələ eradan əvvəlki minilliklərdə
ulu babalarımız burada məskən salmış və uzun müddət oturaq həyat tərzi keçirmişlər.
Bi qoruqların ərazisində ən qədimi Alt və Orta Paleolit dövründən başlayaraq, ən yenisi isə tunc dövrü və
orta əsrlərə aid edilən çoxlu sayda arxeoloji və memarlıq abidələri aşkarlanmışdır.
Avey dağının 992,5 metr hündürlüyündə qədim Alban məbədi ucalır. Qafqaz Albaniyasının əsas məbədi
olan bu Aveydağ məbədinin inşa tarixi IV-V əsrlərə aid edilir, günbəz formalıdır. Məbəd pardaxlanmış
iri qaya parçalarının son dərəcə yüksək səviyyədə cilalanmış daşları ilə inşa edilmişdir.
Keşikçidağ mağaralar kompleksinin ərazisində Aveydağ məbədi ilə oxşar memarlıq xüsusiyyətlərinə
malik iki məbəd yerləşir. İlkin orta əsrlərin sonuna aid edilən, bir-birindən 1500metr aralıda yerləşən bu
məbədlər dəniz səviyyəsindən 950metr hündürlükdə tikilib və yerli daş materiallardan inşa olunmuşdur.
Azərbaycan ərazisində orta əsrlərə aid müdafiə tipli qalalar geniş yayılmışdır. Belə qalalara Çıraqqala,
Keşikçiqala, Əskipara qülləsini göstərmək olar. Yuxarı Əskipara kəndindəkiqüllə memarlıq baxımından
bu bölgəyə məxsus inşaat üslubunda tikilib. Hal-hazırda abidə ermənilər tərəfindən işğal olunub. Buna
oxşar, eyni üslubda tikilən qalalardan biri də Keşikçidağ mağaralar kompleksində yerləşən
Keşikçiqaladır. Dəniz səviyyəsindən 850 metr yüksəklikdə, bölgəyə nəzarət məqsədilə tikilib. Onlar
əsasən dağ və təpələrin yüksəkliklərində inşa edilib, əksəriyyəti yaşayış üçün nəzərdə tutulmayıb. Bu
abidələr-mədəni, tarixi irsimiz qorunub saxlanır, təbliğ olunur, gələcək nəsillərə çatdırılır.

Açar sözlər: məbədi, atəşpərəstlik, Keşikçiqala, bulaqlar

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

698
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Our cultural heritage - monuments of the western region of Azerbaijan

Abstract
The territory of Azerbaijan is rich in numerous historical, architectural and archeological
monuments.Every inch of these lands, what historical past dates back to the Lower Paleolithic, has a
history.Aghstafa and Gazakh districts, located in the same geographical area, are especially different
among the regions that have our ancient history.There are many monuments covering all periods of
history in these areas. Such monuments include the “Keshikchidagh” State Historical and Cultural
Reserve in the Aghstafa region and the “Avey” State Historical and Cultural Reserve in the Gazakh
region.
“Keshikchidagh”State Historical and Cultural Reserve is located in the Aghstafa region on the border
with the Republic of Georgia, on a steep cliff consisting of sand mountains on the southern and
southeastern sides of the mountains in the Jeyranchol area and covers border area of 25 km.
Avey Mountain, located in the Gazakh region, attracts attention with its view. Even in the millennia BC,
our ancestors settled here and lived a sedentary lifestyle for a long time.Numerous archeological and
architectural monuments starting from the oldest Lower and Middle Paleolithic periods, and the latest of
the Bronze Age and the Middle Ages have been discovered in the territory of these reserves.
The ancient Albanian temple rises to a height of 992.5 meters on Avey Mountain. The history of the
construction of this Aveydagh temple, which is the main temple of Caucasian Albania, dates back to the
IV-V centuries and is dome-shaped.The temple was built of highly level polished ofpolished large rock
fragments.
There are two temples with architectural features similar to Aveydagh temple in the territory of
Keshikchidagh caves complex. These temples, which dates back to the late Middle Ages and are located
at a distance of 1,500 meters from each other, were built at an altitude of 950 meters above sea level and
were built of local stone materials.
Medieval defensive fortresses are widespread in Azerbaijan. Such fortresses include Chiraggala,
Keshikchigala and Askipara towers. The tower in Yukhari Askipara village was built in the architectural
style of this region. Currently, the monument is occupied by Armenians.
One of the similar fortresses built in the same style is Keshikchigala, located in the Keshikchidagh caves
complex. It was built at an altitude of 850 meters above sea level to supervision the region.They are built
mainly on the heights of mountains and hills, most of them which are not intended for habitation. These
monuments - our cultural and historical heritage - are preserved, promoted and passed on to future
generations.

Keywords: Temple, fire worship, Keshikchigala, springs

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

699
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Developmental training in preschool education

Sharafat Aram Bakhishova

ADPU-nun Məktəbəqədər təhsilin pedaqogikası

Summary
Social and economic changes of public life of our country have brought respective alterations in system
of the preschool education, become multipurpose on the mission. As one of important directions in
development of informative activity of preschool children creation of the conditions providing high-grade
intellectual development of children, connected with formation of steady informative interests, skills of
cogitative activity, qualities of mind, the creative initiative acts. In a century of new information
technology operates on knowledge of the child and all education system should be constructed on idea
that the child is a spontaneous, self-defined being.

Key words: Сhildren of preschool age, developing training, preschool stage, informative activity, funds,
principles, improving the quality

Məktəbəqədər təhsildə inkişafetdirici təlim

Təlimin inkişafetdirici məqsədi psixoloji aspekti reallaşdırır və uşaqların fəaliyyət prosesində

qazandıqları təcrübəni mənimsəmə yolu ilə həyata keçirilir ki, bu da tərbiyəçinin istiqamətverici rolu ilə,
uşaqların birgə fəaliyyəti zamanı özünü büruzə verir. İnkişafetdirici təlim texnologiyasında uşağa ətraf
mühitlə qarşılıqlı təsirdə olan “müstəqil subyekt” kimi rol verilir. Bu qarşılıqlı təsir fəaliyyətin bütün
mərhələlərini özündə ehtiva edir: məqsədləri, planlaşdırmanı, təşkili, məqsədlərin reallaşmasını və
fəaliyyətin nəticələrinin təhlili (refleksiya).
İnkişafetdirici təlimin tətbiqində uşaqların idrak fəallığını, öyrənməni stimullaşdıran metod və
priyomların, məşğələnin təşkili formalarının, vasitələrin və bunların səmərəli tətbiqinin böyük əhəmiyyəti
vardır. Burada uşaqlarda hər hansı problemin həlli tələbatını, onlarda idrak proseslərinin
fəallaşdırılmasının gücləndirilməsində söhbətlərin, disskusuyaların, tədqiqatçılığın, rollu oyunların,
uşaqların müstəqil işinin rolu əvəzsizdir.
İnkişafetdirici təlimin həyata keçirilməsi əhəmiyyətli dərəcədə uşaqların öyrənmə motivlərindən asılıdır.
Təlim motivasiyasının gücləndirilməsi təlimin səmərəliliyinin yüksəldilməsinin mühüm üsuludur. Lakin
inkişafetdirici təlimi təmin etmək üçün yalnız məqsədləri mürəkkəbləşdirmək və motivasiyanı
gücləndirmək kifayət deyil. Təhsilin məzmununa müəyyən dəyişikliklər etmək zəruridir. Son illərin
psixoloji və pedaqoji tədqiqatlarında elmin əsaslarının məzmununun seçilməsinə və quruluşuna yeni
yanaşmalara böyük əhəmiyyət verilir.
İnkişafetdirici təlim prosesində uşağın və tərbiyəçinin ayrı-ayrılıqda inkişafını deyil, bunların təlim
prosesinin vahid subyekti kimi inkişaf etməsini göstərir. Təlim prosesində təfəkkürün intensiv inkişafı
üçün tədrisi yüksək çətinlik səviyyəsində təmin etmək və uşaqların öz təlim fəaliyyətlərini dərk etməsinə
nail olmaq lazımdır.
İnkişafetdirici təlimin əsas ideyası “təfəkkürün qabaqlayıcı inkişafıdır.” O, uşağa öz yaradıcı potensialını
müstəqil istifadə etməyə hazırladığını təmin edir. Tərbiyəçinin diqqət mərkəzində yeni materialın
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
700
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
öyrədilməsi yox, biliklərin əldə edilməsi üçün səmərəli idrak fəaliyyətini əhatə edən təlim üsullarının
axtarışıdır.Tərbiyəçi üçün nəticə yox, uşağın öyrədilən materiala münasibətidir: onu yalnız öyrənmək
deyil, yeni bir şey tapmaq, idrak fəaliyyətində özünü reallaşdırmaq, arzu etdiklərinə nail olmaqdır.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

701
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

POPULAR CULTURE AND PHOTOGRAPHIC MEANING: THE STUDY OF CRISTIANO

RONALDO AS A BRAND

Mateso Bashingwa
Cultural Studies/Sakarya University
ORCID:0000-0001-7423-9565

Abstract
In this contemporary world, the photographic image in the context of brand positioning provides a
cultural background to construct a social identity through consumption. In semiotic meaning, a brand
plays a significant role to sell or buy a product. From that context, Cristiano Ronaldo is a brand image
which impacts not only on football fans but also on sport product sale. This fact necessitates empirical
interpretation of sign system within advertising messages to illustrate how a brand is perceived by
consumers. Thus, this research focuses on image of Cristiano Ronald as a brand to have a considerable
impact on the market consumption. This gives him a positive review framework to become popular in his
celebrity culture. This current example proves how popular culture is utilized through social media.
Therefore, this study aims to examine Cristiano Ronaldo as a brand in the context of brand strategy.
Within semiotic approach, advertising the brand positioning of Cristiano Ronaldo provides an effective
method of ensuring the interactive dialogue between the producer and a consumer. The study portrays
how media, through a brand strategy advertisement message, can crate personal branding for business
purpose.
Keywords: Cristiano Ronaldo, social media, popular culture, reality show, semiotics, brand
1.Introduction
Cristiano Ronaldo was born on February 5th, 1985 in Funchal, Portugal. He likes the rigorous diet,
extremely intense training, a multitude of treatments to improve his performance. Also, he was the
FIFA’s World Player of the Year five times and won the Champions League four times. It is said that an
entire staff of people that helps him to be always in perfect shape. Focused on his looks and image, every
detail of his outfit is always carefully selected to stand out. Ronaldo likes to portray himself as the perfect
athlete. Indeed, his passion and talent for football position him as a famous international figure, followed
by many people worldwide, which covers nowadays a wide number of fans and a vast 9 network that
admire him and follow his daily life.

Cristiano Ronaldo was considered as the second celebrity with most followers on the total of social
networks which consequently makes him an icon to the new generation so called Millennials. In this
regard, a new study from Marktest Consulting “Figuras Públicase Marcas”, in 2017 has confirmed that
Cristiano Ronaldo as the leader of spontaneous notoriety and the second public figure with whom
Portuguese people have more empathy with. According to Rita Araujo Soromenho de Alvito (2017), it is
stated, “Cristiano Ronaldo,[…] is considered by many as the best football player in the world and
nowadays […]. Driven by excellence performance and maximum effort, he trains to become the best. He
had an astonishing year in 2016 once his professional achievements allow to entitle him as a true
champion by conquering key significant prizes […]”.

Therefore, Cristiano Ronaldo’s image is combined with the extraordinary performances in his teams
which has rewarded him with a huge number of fans all over the world. Thus, he has been able to
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
702
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
leverage his influencing power to build his business empire. Cristiano Ronaldo, aka CR7, is not only a
football superstar, he’s also an extremely successful entrepreneur and one of the most famous celebrities
in the world. He has brand named as himself CR7 which produces market range products such as
perfumes, underwears etc.. It is obvious that he has the most Instagram followers and is one of the most
followed athlete which is the cause for his big brand value. Also, he has deals and sponsorships with
many other companies.
2. Methodology
This study is conducted through the semiotic approach which assesses the semiotics analysis about the
signs system in media. The semiotic view of the brand phenomenon within a marketing framework
focuses on concepts of identity, image, brand positioning in communication. Hence, the influence of
these signs and symbols has impacts on brand positioning in the recipients’ minds. Thus, “the identity and
image concepts seem to be generally accepted as a crucial element in a brand design (Aaker, D., 2014)”.
It is obvious that brand (image) as visual semiotics aims at clarifying the meaning for construction
process and its interpretation by the preceptive level on how nonverbal communication gives connotative
meanings. It is worth arguing that the brand positioning highlights communication because the signs and
symbols could be interpreted from advertising messages by the recipients of the messages.
3. Result and discussion
3.1. Cristiano Ronaldo as brand through semiotic analysis

The sign occupies an important place in the conceptual field of converged concepts of Brand. The
semiotic signs as the function signs are related to the contextual use of CR7 because it carries significance
at the same time. In this consideration, the brand reception positioning is received broadly as a cultural
object in mainstream and celebrity culture. To understand this, it is shifted in the brand design which is
interpreted and valued. For instance, CR7 is underlined as sport object brand of everyday usage in
football games. It is used for sport clothes in gaming. Therefore, CR7 brand is semiologically defined as
a sign. Consequently, Roland Barthes proposed the rhetoric analysis of fashion sign reveals the hidden
sign behind the use and function. There is an exchange between signs and functions (R. Barthes, 1977).
Explicitly, CR7 brand can be analyzed as signifier and signified as it is illustrated below:

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

703
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Figure 1: Illustration of Cristiano Ronald as a brand through semiotic analysis
(1) Signifier (2) signified

(“Cristiano R. as a brand” = Material) (“Cristiano R. as a person”= Mental representation)

Sign

((1) Sport products (2) famous star))

Source: Made by the author based on the Barthesian approach

The nature of the signified is not considered as a thing but the mental representation of things and that
are outside of the world. This has a psychological abstract nature which is given through denotation. CR7
can be analyzed in two ways. (1) sport brand which is perceived as a sport product whose role is to use it
as usual needs. However, CR7 is portrayed is individually perceived as a footballer/ superstar. Both of
them have been well-known to hold status and play an important role in creating identity for celebrity
culture of individuals. Thus, one crucial aspect which is based upon personal brand can irrefutably be
analyzed in the need of a strong well-defined and significant unique value. The competitive advantage of
CR7 brand is to supply an individualized approach identity that can be considered as a personal
commodity for promoting and differentiating the self in organizations. Besides this, CR7 usually
undertakes offline and online presence. This is a part of a social network which is essential to reach a
larger audience. Therefore, Cristiano Ronaldo boosts social interactions with customers over the world.
His place product content takes advantage in several social platforms to communicate and explore
creativity which becomes very popular and closer. It also builds a relationship day by day to improve his
brand that is a targeted the message.
In fact, when considering CR7 as personality brand, it refers as an individual brand which is built around
a person as Cristiano Ronaldo. This focuses on representing the best self and usually is associated with
how people portray and market themselves in terms of reputation, style, look, attitude and skill. Wright
(2009) explains that “more than the way an individual build their reputation, it centers on an extension of
an individual to make the brand appear more human, to win trust and build an impression of its own
quality.” The essential principle of brand positioning is concerned with how people perceive brands and
the distinct position they occupy in people’s minds. In addition, Roland Barthes (1964) emphasized a
principal background of structuralism while identifying the semiotic sign with the system of language in
order to create meaning like the sign of fashion which is associated deeply to the verbal language system.
This situation focuses on “brand positioning in connection with marketing communications and brand
image as original developed rather than its broader strategic significance within competitive positioning
(Beasley, R. Danesi, M. & Perron, P., 2000).”
3.2. Cristiano Ronaldo as personality brand
According to Aaker (2012), the brand as a person evokes a brand personality that can create a stronger
brand in terms of self-expression helps to build the brand relationship with customers and contributes to a
functional benefit by communicating a product attribute. Worldwide, there is a wide range of brands
which illustrates multiple identities from across products and markets distinguished by its specific
characteristics with a special meaning. This helps positioning each one. CR7 brand helps consumers cut
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
704
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
through the plenty of choices available in sport products and service category that include athlete sports.
It is clear that brands are categorized in different ways per context. Personal brand as CR7 and sport
product brand, service brand, corporate brand, place brand, global brand, luxury brand, etc. In addition,
Wheel (2012) added that there are different types of branding: Co-branding, Digital branding, Personal
branding, Cause branding and Country branding.
Moreover, the brand proposition builds a positive reputation for bringing value to human being. The CR7
brand expresses the remarkable point of difference from other football players. Therefore, this requires
finding meaningful ways to develop its sense. Also the brand personalizes Cristiano Ronaldo’s services to
build the brand equity that offers uniqueness from other world footballers. Indeed, Armstrong et al.,
(2010: 172), point out that brand personality stands for a “specific mix of human traits that may be
attributed to a particular brand.” Additionally, regarding analysis, Aaker (2014: 41) has studied the
personality traits as a base-line for the scope of brand personality bunched into five dimensions:

• Sincerity: down-to-earth, honest, genuine, and friendly;

• Excitement: exciting, spirited, fun, and innovative;

• Competence: trustworthy, serious, and successful;

• Sophistication: upper class and charming;

• Ruggedness: outdoorsy and tough.

From that perspective, it is confirmed that “one reason for consumers to purchase brands lies in the
construction of their self-concepts and form self-brand connections (Loureiro, 2012: 8).” In other words,
the expression of self-connection embodies the associations and connections between consumers and
brands. Also, it is commonly used to refer the brand-consumer social identification which represents the
extent to which individuals have incorporated. It is obvious to say that brand in self-concept indicates
status for expressing a significant aspect of self-image of individual himself/herself.

From this context, Khedher (2015) claimed that personal branding is a three-stage process as figure 2
illustrates: “(1) developing a personal brand identity involves cultural and social capital, (2) managing a
brand’s position actively seeks to manage impressions through artifactual, nonverbal behaviors, and
verbal strategies; (3) assessing a personal brand image requires adopting reflexivity.” This shows how it
is portrayed as well:

Figure 2: Illustration of personal branding in 3 stages of process

Personal brand Personal brand Personal brand

identity positioning image
Impression Reflection-in-action
Social capital
Management
Cultural capital Reflection-on-action
Source: Personal Branding Process (Khedher,Strategies
2015)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

705
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
It is agreed that brands live in the mind of the consumer and tell them what product is deserved to
sold/bought. Therefore, it is stressed that, “Brand Identity amplifies differentiation, and makes big ideas
and meaning accessible” (Wheeler, 2012: 4). Developing a personal brand identity is related on
established resources that describe a person that has a field-specific social capital such as characteristics
developed upon durable networks, connections, group memberships and family relationships. This is
considered as the first step of the process. Then, cultural capital attributes driven from the status on the
society settle from knowledge, skills and education which allows them to be noteworthy. Next step deals
with managing the personal brand positioning and how to suggest a strategy of impression management
which refers to “controlling or regulating information in order to influence the impressions formed by an
audience (Khedher, 2015: 22). This way is possible to shape the actual positioning which is perceived as a
brand. The last step concerns the image outcome of the personal brand that is settled by the tool of
reflection which improves practices and assures brand development. The reflection is divided into two
types: Reflection-in-action-the reflection which occurs during an experience and adjustments which are
made during an action. The reflection-on-action concerns with thinking about past experience, discover
how the knowing-in-action contributed to an unexpected outcome and helps reason about relative
strengths and weaknesses (Khedher, 2015).

Conclusion

The photographic image makes up our mind about what our society is generally concerned and to
whoever looks at it. Cristiano Ronaldo is a brand that is motivated by social media platforms to influence
not only football fans but also product consumers. The Cristiano Ronaldo’s image was analyzed as the
brand which attracts people all of over the world thanks to the positioning brand strategy which builds a
brand demands by developing brand values. This study has analyzed the CR7 in two perspectives:
Cristiano Ronaldo as brand through semiotic analysis is tackled when focusing on sign functions in the
context of the brand reception positioning. It was semiologically interpreted as signifier and signified
levels. Through Barthesian approach, it was seen that CR7 brand is perceived as sport products and
individual by consumers. This is taken as brand strategy to spread culture celebrity not only in football
but also in the fans. Personality brand was shown as self-expression which builds the brand relationship
with consumers to benefit from advertising products. This builds a positive reputation based on
personality traits in 5 dimensions. Thus, personal brand as CR7 includes identity, positioning and image
to inform the consumers about sport products. This perception is successfully crucial to leverage brand
for full potential to create brand equity to spread the popular culture through social media as photographic
image of superstar footballer.

REFERENCES

1. Aaker, D. (2002). Building Strong Brands, London: Simon & Schuster.

2. Aaker, D. A., & Biel, A. (2013). Brand equity & advertising: Advertising’s role in building
strong brands. New York: Psychology Press.
3. Armstrong, G., Adam, S., Denize, S., & Kotler, P. (2014). Principles of marketing (6th ed.).
Melbourne: Pearson Australia.
4. Barthes, R. (1964). Elements of Semiology, New York: Hill Wang.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

706
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
5. Barthes, R. (1977). Image, Music, Text. Translated by Stephen Heath. New York: Hill and
Wang.
6. Barthes, R. (1980). Camera Lucida: Reflections on Photography. Translated by Richard
Howard. New York: Hill and Wang.
7. Barthes, R. (1993.) Mythologies, London: Vintage.
8. Batey, M. (2008) Brand Meaning, New York: Routledge.
9. Beasley, R. Danesi, M. and Perron, P. (2000) Signs for Sale: An Outline of Semiotic Analysis for
Advertisers and Marketers, New York: Legas.
10. Danesi, M. (1998) Sign, Thought and Culture: A Basic Course in Semiotics, Toronto, ON:
Canadian Scholars’ Press.
11. Danesi, M. (2002) Understanding Media Semiotics, New York: Oxford University Press, Inc.
12. Danesi, M. (2008) Why It Sells: Decoding the Meaning of Brand Names, Logos, Ads, and Other
Marketing and Advertising Ploys, Plymouth: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
13. Fuchs, C., & Diamantopoulos, A. (2010). Evaluating the effectiveness of brand-positioning
strategies from a consumer perspective. European Journal of Marketing, 44: 1763-1786.
14. Keller, K. L. (2013). Strategic brand management: building, measuring, and managing brand
equity (4th ed.). Global Edition: Pearson Education.
15. Khedher, M. (2015). A Brand for Everyone: Guidelines for Personal Brand Managing. The
Journal of Global Business Issues, 9: 19-27.
16. Rita, R, S. de Alvito. (2017). “Pestana CR7-Brand Concept Case Study”. ISCTE Business
School/Marketing Strategy and Operations Department (Master Thesis).
17. Wang, H. J. (2015). A new approach to network analysis for brand positioning. International
Journal of Market Research, 57: 727-742.
18. Wright, C. (2019) The least you need to know: Personal branding; e-Book available at Exile
Lifestyle; http://exilelifestyle.com/ebooks/personalbranding.pdf; retrieved on 10.12.2020.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

707
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Theatre, Feminism and the African Shemale

Stephen Ogheneruro Okpadah

University of Ilorin, Ilorin, Nigeria

Abstract
Some female intellectuals and writers-especially of African descent out of prejudice for the male
gender, self aggrandisement and in the toga of Western orientation seek to redefine the place of the
male and female genders on the African continent. While early scholars in literature, playwrights and
socio-political activists such as Zulu Sofola and Efua Sutherland were mild in their formulations and
definitions of the role of women in the society, Wangari Maathai in Kenya and Nigerian scholars such
as Chimmamanda Adichie, Stella Oyedepo, Julie Okoh and Irene Salami-Agunloye have been more
radical in their approaches. Those in the second category do not only explore the subject of gender
discourse in the context of gender equality, they also tend to displace the male gender, bring in the
female gender into the centre of discourse, and thereby importing Western principles and ideologies
into their interrogation of the gender process. The rhetoric and sermon of these scholars are not only
masculine bias, they also exaggerate the capacity of women in nation and societal building. It is against
this backdrop that I refer to this second category of Feminist activists as Shemales-a rigorous attempt at
displacing the man. This paper is a counter discourse to recent approaches to this new trend in feminist
advocacy in Africa. This study exploresShemale discourse in the African theatre. While the research
adopts the literary and analytical methodological approaches, its findings reveals that Feminist
advocacy in Africa is a rebirth of Western colonial processes hence, Shemales of African descent should
deglamourise and deglorify radical Feminist advocacy in Africa.

Key Words: Theatre, Feminism, Shemales, Patriarchy, Literature

Introduction
The African woman is ready to be heard, to
be seen and fitted in allpositions previously
occupied by men inorder to assume equality
in its entiretyand not to be denied of anything
because of her sex. (Ugwuanyi, 2017, p.48)

Precursory to the advent of Western colonialism, Africa was devoid of the feminist experience (at least
not in the Western fashion). The relationship and interface between the male and female gender was well
defined. The African woman “had been a possession bowing to the male character” (Yacim, Okposio &
Ogbeche, , 2015, p.24). She is subordinate to the man whom she adores. The African woman sees her
husband as her protector. As her lord, the man creates a conducive environment for her. He protects her
and provides for the family. All these he does with the notion that the woman is the weaker vessel. As his
most precious asset, he nurtures her. While other household wares and commodities are purchased at the
market place, the market place where the marriage transaction is being made is the woman’s father’s
house. A critical survey of precolonial Africa in popular culture (in films, television drama and literature)
makes one understand that the African woman is fully submissive. Films such as Andy Amaenechi and
Don Pedro Obaseki’s Igodo, fully captures this. The African woman was contented with what she had,
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
708
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
where she was and what she was. Whenever there was one misnomer or the other, such rifts were easily
settled amicably by men of the community. Chinua Achebe’s Things Fall Apart and Arrow of God,
Cyprian Ekwensi’s The Burning Grass and Mongo Beti’s Mission to Kala reveal the place of women in
indigenous African world, and how African societies were replete with harmonious coexistence. Unlike
modern and postmodern day societies, the traditional courts were not flooded with divorce cases.
Fornication and adultery was a rarity.
The tide changed with the birth of colonialism, globalisation, transnationalism and transculturalism.
Influenced by Western thinking, women such as Wangari Maathai, Ama Ata Aidoo, Buchi Emecheta and
Catherine Acholonu decided to speak against this patriarchal system. While Maathai, an environmental
activist and feminist fought for the liberation of Kenyan women from male dominance, the others-all
literary artists and critics, criticised the traditional African setting which was a male gender friendly one.
They also voiced against the African literary art which portrayed the African woman as a subordinate to
the male hero. But most recently, Irene Salami Agunloye, Stella Oyedepo, Julie Okoh and Chimmamanda
Adichie have energised the fight for gender equality. The above Feminists among Alice Walker, Mary
Kolawole, Molara Leslie-Ogundipe, Catherine Acholonu amongst others have crystallised various shades
of Feminism amongst STIWANism, Femalism, Womanism, Black Feminism, Motherism, and other shades
of the so called female liberation movement. In fact, there have been a Lysistratisation (our coinage from
Aristophanes’ feminist play, Lysistrata. To Lysistratise is the woman’s attempt to dominate the male
gender) of African culture. But we must realise that any attempt at lysistratising African culture,
literature, theatre and popular culture is an emergent colonial process.
Catherine Acholonu’s Motherism, seems to be the most widely acclaimed of the numerous shades of
African Feminist engagement(s). In her ground breaking research titled Motherism:An Afrocentric
Alternative to Feminism, Acholonu defines Motherism as “a multidimensional theory which involves the
dynamics of ordering, rendering, creating structures, building and rebuilding in cooperation with mother
nature…” (Acholonu, 1995, p.45). Most Feminist critics use Zulu Sofola’s plays as reference point for
Motherism. Motherism frowns at violence and radical Feminism. The core of Motherism is
complementarity. The African woman is neither an associate to the man, nor his subordinate. Instead, “the
man and woman seek for ways to improve each other’s weaknesses” (Yacim, Okposio &Ogbeche, 2015,
p.25). Recall that to complement means to place two objects in the same pedestal. In other words the
African man and woman are at the same level of social existence. It is this notion this paper seeks to
rewrite. The thesis of this paper stems from the Motherist perspective-complementarity. The study
therefore argues that feminism is not essential in Africa since it is a Western construct. We also relate this
argument to African theatrical and cinematic engagements. While the study does not insist that the
African cultural process must remain static, Africa must however, shun Western sexual orientations.

Theoretical Framework
This study is foregrounded upon Talcott Parson’s theory of Counterculture-a tradition that poses itself in
total opposition to a dominant culture. Contercultures are perspectives that are critical of existing
traditions. These new perspectives project the weaknesses and drawbacks of existing traditions.
Counterculture creates new approaches to a particular discourse. In his ground breaking work,
Countercultures: 1960s and Beyond Larkin Ralph defines counterculture as culture that “poses itself in
totalopposition to the dominant culture. It takes the values of thedominant culture and redefines them
negatively” (Larkin, 2008, p.73). Countercultures are in a binary opposition to traditional practices. It
deconstructs existing cultural ethos and creates new ones. They are protest cultures. For instance, the rise
of the Movement for Animal right in the West begin to change man’s orientation towards animals as
creatures that are meant for food and provide pleasure. Postcolonial cultures are an affront to colonial
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
709
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
perspectives. As postmodernism deviates from modernism, so does counterculture revolt against laid
down cultures, man and existence. This research’s deconstruction of the African feminist discourse is
anchored upon this theory.

Echoes of the African Shemale

A major point of convergence in all postcolonial theories is the quest to speak and be heard. Postcolonial
theories are oppositional constructions. They strive to oppose existing norms. From deconstruction
through queer discourses and Feminism, postcolonialism is concerned with the liberation of the Other-an
oppressed minority from an existing dominant culture. Postcolonial theories are geared towards speaking
for marginalised groups and cultures. Frantz Fanon, Gayatri Spivak, Homi Bhabha, Guha, Leopold
Senghor, and Amilcar Cabral had discussed extensively on cultural, subcultural and racial groups that
have been placed at the margin, decentred and subjugated. In her ground breaking essay, Can the
Subaltern Speak? Spivak (1995) submits that:
It is well known that the notion of the feminine…has been used in a similar way
withindeconstructive criticism and within certain varieties of feminist criticism. Inthe
former case, a figure of ‘woman’ is at issue, one whose minimal predicationas
indeterminate is already available to the phallocentric tradition.Subaltern historiography
raises questions of method that would prevent itfrom using such a ruse (p.269).
Spivak situates the question of femininity within the historiography of the subaltern discourse. Her
position centres on women across all cultures. In Africa, there is the presupposition that the phallus-male
had for long subdued and silenced the pudenda-woman. The question that comes to the fore is, to what
extent has the African woman been oppressed? Does excluding the African woman from decision making
amount to oppression and marginalisation? We must understand that the culture of silence of the woman
in traditional societies, and other indigenous women culture is what makes her unique. It reflects her
importance in the social stratum. To a large extent, Feminism has been instrumental to the high rate of
promiscuity among women in our present day societies. This stems from the fact that Feminism advocates
the total freedom of the woman. Part of this freedom culminates into a deviation from traditional ethos
and moral consciousness.
20th and 21st Century Africa have produced numerous Feminist advocates of African descent. Prominent
among them is the Kenyan ecofeminist, Wangari Maathai. Maathai dedicated her service to
environmental protection in Kenya and liberation of Kenyan women from the culture of chauvinism.
“Maathai married a politician—with whom she had threechildren—who later abandoned her, claiming
she had become uncontrollableand did not act like a proper African woman” (Taylor, 2003, p.180). Such
action as sacrificing one’s marital comfort for advocating for a Western cultural engagement is myopic.
However, her quest for environmental restoration could be commended. It was for her democratic reforms
and environmental protection that she was awarded the Nobel Prize for Peace as Uzoji (2014, p.127)
submits that “Maathai was awarded the Nobel Prize for Peace in recognition of her efforts to halt
deforestation in Kenya” and not her Shemale driven advocacy. The use the term Shemale (we also utilise
the capital S instead of the small s for Shemale at least, as respect of some sort for the prime movers of
gender equality in Africa. The term is ascribed to only women who are in this form of advocacy) to refer
to women who tend to break the notion of superiority of the male gender and the female inferiority
barrier. They are superwomen who seek gender equality. To be a Shemale is a rigorous attempt at
displacing the man. To write back at male dominance of the female gender is to strive to be a Shemale. To
be a Shemale is a woman’s rigorous attempt to become a man. Maathai and Chimmamanda Adichie are
good paradigms of Shemales. The advocacy for gender equality has caused more harm to good. With the
upsurge in consciousness of gender equality, divorce cases have and still continue to flood courts of law.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
710
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Chimmamanda Adichie, a Nigerian of South Eastern descent has been at the forefront of the campaign for
gender equality in Nigeria and Africa. Her liberation perspective cuts across LGBT and feminist
engagement. As a Nigerian of Igbo extract, she understands the rigours women especially widows pass
through. In Igbo land for instance, widows are not only subjected to drinking the water gotten from the
washed corpse of their late husbands, they are also forced to shave their hair and mourn their late husband
for months. It is such unwholesome customs among others that Adichie refutes. She also detests the bride
price culture where a man is mandated to pay a certain amount of money or valuables on a woman for her
to become his wife. Feminism is rooted in culture. It differs according to cultures.
The scope of feminism in the West isdifferent from the African concept offeminism. But
one thing that links all feminist is the fact that their goals arethe same, which is to correct
thestereotype representations in workswritten by men as well as their strugglefor equality
with men. African feminismis quite different. Most African womendo not want to be
called feministsbecause of the way men view it andbecause Africa is indeed a
rigidpatriarchal society (Ugwanyi, 2017, p.49).
But must Africa absorb whatever she sees in the West? Must she absorb the same critical spirit of
Feminism as the West? Feminism is a colonial process. If cultural renaissance must be achieved, if Africa
must attain the much sought after cultural resuscitation and nationalism, then it must refute this
neocolonial ideology imported into her from the West by women who have been trained in the European
and American tradition.
Surprisingly, these so-called Feminists except Chimmamanda have refused to accept LGBTQ
orientations. In fact, they are critical of these emerging sexual cultures. Why then do they shun the
Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer on the ground that they contravene accepted African norms,
values and moral ethos. If they think they are immoral and are not part of the African cultural process,
then isn’t Feminism alien to the African continent? Emenyonu (2004) submits that “in Africa, feminism is
a Westernimportation that came with Western education and awareness” (p.4). Emenyonu affirms the
argument that Feminism is a colonial process. If it is a colonial process as it were, then to speak against
colonialism and Western imperialism and LGBT, but absorb Feminism at the same time, amounts to
saying: I detest beans, but I eat Akara Balls (Beans Cake). Akara Balls are made from beans! Therefore,
Feminism in Africa and the colonised world is a nondescript and a confused ideology. The question of an
African Feminism is a mirage, unacceptable and unattainable. Holst-Petersen (2003)inFirst Things
FirstProblems of a Feminist Approachto African Literature articulates that “one obvious and very
important area of difference is this: whereas Western feminists discuss the relative importance of feminist
versus class emancipation, the African discussion is between feminist emancipation versus the fight
against neo-colonialism, particularly in its cultural aspect” (p.251). How would there be a fight against
neo-colonialism when colonial perspective(s) such as Feminism are adopted? We therefore posit that
there is nothing such as African Feminism. What there is as Feminism in Africa and its advocates are a
bunch of women who rebel against existing cultural norms in their attempt to become Shemales! African
Feminism is indeed and will remain a failed project since it does not emanate from the African cultural
process.

ShemaleDiscourse in the African Theatre

The African literary landscape is saddled with numerous Shemale discourses. Such discourses are
inclusive of men who have also joined the call for an equal gendered society. Such male playwrights and
novelists as J. P. Clark in Wives Revolt, Femi Osofisan in Morotoundun, Ahmed Yerima in Pari and
Little Drops…, and Bayo Adebowale in Lonely Days are in this category. The above works are a
deviation from the chauvinist constructs of the early African literati. Early African literatures were
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
711
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
phallocentric. This tradition is brought to the fore in Chinua Achebe’s Things Fall Apart. In Achebe’s
Magnum Opus, he creates a world where the world of the woman revolves around the man. Okonkwo is
the dominant character who compels his wives to execute whatever instruction he gives to them. While
the men come together to deliberate upon community issues, the women sit at home to care for the
children and attend to culinary affairs. It is this phallic dominance such as that in Things Fall Apart, that
the so called Feminists seek to deconstruct. However, Achebe’s female characters “are happy,harmonious
members of the community, even when they are repeatedlybeaten and barred from any say in the
communal decision-making processand constantly reviled in sayings and proverbs” (Petersen, 2003,
p.253). Holistically, there had been a dearth of the female hero in early literary works. But for Euripides’
Medea, Aristophanes’ Lysistrata, Sophocles’ Antigone, Charlotte Bronte’s Jane Eyre, and a few others,
other dramatists, novelists, historians and poets have focused more on the male characters, thereby
decentering the female person. In Weaving Memories of Childhood: The New Nigerian Novel and the
Genre of the Bildungsroman, Okuyade (2011) decries “the absence of the female protagonist in the
traditional Bildungsroman” (p.138). The Charles Dickens, a master of the bildungsroman genre never-
perhaps to our knowledge, explored the female in his novels. Pirrip in Great Expectations and the
eponymous character of Oliver Twist are paradigms of the male centred construction(s) of Charles
Dickens. While the female bildungsroman is becoming popular in recent postmodern African literatures,
Buchi Emecheta has fully explored this in Joys of Motherhood among others.
While the campaign against patriarchy and patriarchy conscious literature in Africa continue to surge on,
the womenfolk have also been instrumental to the advancement of patriarchy. The Ghanaian playwright,
Efua Sutherland valourises this in The Marriage of Anansewa. Ananse sees her daughter, Anansewa as a
sales commodity. He uses her as a medium for money making. This play does not decry the praxis of
chauvinism-instead, it advances its cause.
The African literary artist has portrayed the African woman in various backdrops. She is the witch who
must be banished from the society for the death of her husband, her head must be shaved and she must sit
on the ash and mourn her dead husband for days, weeks and even months. At the end of the mourning
period, she must then be taken with other properties of the deceased (the widow would marry one of the
deceased’s relatives) or leave the late husband’s abode. Raymond Ayodele Charley brings this practice to
light in the play, Lonely Days. After the death of Ajumobi, Yaremi, his widow is to be compelled to
marry one of Ajumobi’s close relatives. As a strong willed woman, her refusal to do so at the red cap
picking ceremony culminates into her being excommunicated from Kufi community. Yaremi suffers the
brunt of being a woman in a male dominated world. Zulu Sofola’s Wedlock of the Gods also buttresses
the ordeal of the widow. Ogwoma’s refusal to mourn her late husband, Adigwu for months as is
customary culminates into her tragic end, and consequently into the death of her lover, Uloko. Perhaps, in
the African literary space in recent times, Adichie could be said to be the most radical of all feminists.
Apart from being the most vocal Nigerian Feminist in the Diaspora, her position on gender equality is of
the Western repertoire. Unlike the Motherists, Adichie does not see the African woman as complementary
of the man; she considers the two genders as having the same role to play in the domestic and larger
society. Ugwanyi (2017, p.49) captures Adichie’s Feminist canon thus:
I am a feminist. I am a happyfeminist. Women are marginalisedand we need to right it. I
havealways said that sometimes it is thewomen themselves who have beenbrainwashed to
hold themselvesdown, and the only way we can getaway from this is feminism. I
thinkwomen should be educated on whatit means to be a feminist, that weshould help
other women. I think mywork is very feminist.
Adichie’s stance reflects in her literary works. In Biyi Bandele’s Half of a Yellow Sun, a film adaptation
of Adichie’s novel of the same title, Olanna, a representation of the Shemale strikes at Odeinigbo, his
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
712
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
fiancée. In most traditional African societies, men are given the freedom of sexual exploitation-in
exception of copulating with either a married woman or a woman who does not give her consent.
Odeinigbo had a one night stand (sexual intercourse) with Amala, another woman in Olanna’s absence.
On her discovery, Olanna is bent for revenge. Despite Odeinigbo’s pleas, she seduces and makes loves
with a drunk Richard; Olanna’s sister’s white boyfriend. With this incident, Adichie tells her womenfolk
that they must stand up to the task of righting their marginalisation-they must not be brainwashed. In
other words, a married woman has the right to cheat on her husband if the man does same to her as Half
of a Yellow Sun fully captures. Without doubt Adichie has been influence by America and the West. Her
shade of feminism has its roots in the West. Therefore, to accept her ideology is to embrace a neo-
dimension of colonialism.
Recently, Adichie had also begun to chart the path for LGBT right(s) in Nigeria and Africa. Her position
is the liberation of individuals with queer sexual orientation from the shackles of heteronomativity. But
Adichie had been criticised by women (feminists inclusive) for her positive outlook on gay culture in
Africa. I am surprised then that while her critics reject her stand on lesbianism, gayism, transgender and
bisexual engagements, they cheer her feminist orientation(s). Why do they not discard her feminist
engagement as well? Adichie is indeed a lesbian feminist which is “a variety of beliefs and practices
based on the core assumption that a connection exists between an erotic and/or emotional commitment to
women and political resistance to patriarchal domination” (Alcántara, 2015, p.12). Our reference to
Adichie as a lesbian feminist does not connote that she is a lesbian by sexual orientation. Rather, she is an
advocate of lesbianism and Feminism.
Julie Okoh, Irene Salami-Agunloye and Stella Dia Oyedepo have also written from the female
perspective. They used their theatrical works to push women into the centre of discourse. In Okoh’s
Edewede, the traditional circumcision rite of the female gender is criticised. While Salami-Agunloye uses
female historical figures such as Emotan and Idia of Benin land as reference point to argue for the role of
women in nation building, Oyedepo creates powerful and radical women who defy the norm of
patriarchy. These three Shemales stand tall in the theatre of Feminism. Irene-Salami’s dogged foray in
this enterprise has earned her a collection of essays on her dramaturgy, titled Feminist Aesthetics and
Dramaturgy of Irene Salami-Agunloye edited by Emmy Unuja Idegu. Salami-Agunloye reminds us that
while Sunni Ali in Songhai, Mansa Kan Kan Musa and Sundiata in Mali, Idris Aloma of the Kanem-
Bornu empire, Shaka the king of the Zulu people, Nelson Mandela among others dominated the African
historical landscape, almost nothing have been said of the powerful women that once existed in historical
times. She contends that female heroines like Queen Amina of Zauzaau, Emotan and Idia in Benin,
Moremi in Western Nigeria, Eririakpokriamre of the Urhobo people in Nigeria and so on, have not been
adequately represented in the arts and historiography. The female heroines in her plays are powerful,
dominant and proud.
The African Feminist engagement has transited from literature and the theatre onto the African cinemas
(our usage of the term cinemas stem from the multiplicity of cinema industries in Africa such as
Nollywood, Kannywood, Ghollywood, Camollywood and so on). Early African cinemas replicated and
propagated the discourse of phallocentrism. The first Nigerian home video classic, Living in Bondage
presents the woman as a ritual tool in the hands of her husband. Thus, Andy uses his all loving, patient
and hardworking wife, Merit for money ritual. He further attempts to marry another woman when he
amasses wealth from the money ritual. This brings to the fore, the notion that African women are tools in
the hands of their husbands. A man can purchase any woman, as long as he has the required money to. In
another Nollywood home video film, Billionaire Club the filmmaker also captures the dramaturgy of
male dominance. Like Andy in Living in Bondage, the principal character also uses his wife for money
ritual. Nollywood movies thus portray women as entities whose lives revolve around that of the man. She
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
713
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
existed for the man. Glamour Girls, Abuja Connection, Sex Slave and Dirty Secrets depict the woman as a
prostitute. Her duty is to satisfy the sexual urge of the man. The female heroine was a rarity in the African
cinema. In early African cinema, whenever, the woman was made the principal character, she was always
portrayed in a negative light. In Izaga and Full Moon, the female principal characters are presented as
those who possess supernatural powers and use them negatively.
Recent outputs of the African cinema had seen the Shemales speak out to counter the unwholesome
constructions of the female gender. These Shemales are the female filmmakers who create a dominant
female character who outdo a dominant male centred practice, tradition and norm. Such cinematic
engagements include the discourse on child marriage, the imperative of the girl child education,
maltreatment of the woman by her husband and so on. Shemales such as Chineze Anyaene (with her film
Ije: The Journey) and Stephanie Okereke Linus (with her film, Dry) are paradigms of the female
filmmakers who are in the advocacy for gender equality and women empowerment. In Adeola
Osunkojo’s short film, The Life of a Nigerian Couple, the filmmaker speaks that the woman is a major
determinant of what the man eats. Therefore, he must eat whatever food the wife provides irrespective of
his appetite and preference.
It should be a matter of concern that the so called Shemales who advocate gender equality do not lay
emphasis on the bride price-“is money, property, or other form of wealth paid by a groom or his family to
the family of the woman he will be married or is just about to marry” (Adichie, 2018, p.1). Majority of
them have been silent on the issue of bride wealth. Only Adichie however, has been vocal on this subject.
She publicly denounces her support for the bride price. Adichie’s contention goes thus: “I am not a fan of
bride price. I think we should get rid of the whole idea of money in marriage, it ruins everything. We are
not selling anybody. My dad did not receive any bride price during my wedding. He just collected 10
kobo to make it symbolic” (Adichie, 2018, p.1). Is 10 kobo not money? Adichie must understand that the
10 kobo paid to her father is her bride price! Furthermore, to denounce the bride price, is to reject and
bastardise tradition. We must understand that African feminists who are critical of the bride price, had
their bride wealth paid by their husbands. Perhaps, it would be appropriate then for them to refund their
husbands and his family the bride price to fully cement their stand on the abolishment of the bride wealth.
If the bride wealth must be paid, then the bride must be subjected to the authority of her husband! He who
pays the piper dictates the tune.

Conclusion
The foregoing reveals that Feminist advocacy in Africa stems from the importation of Western colonial
processes. Feminism is clearly a radical dislocation of indigenous African norms and values. In the same
vein, unlike other postcolonial theories, Feminism has been decentralised. This decentralisation has
culminated into shades of various ideologies and counter ideologies pitted against each other. It is a house
that is divided. The I want to be known syndrome has also expanded the scope and frontiers of Feminism.
Every Tom, Dick and Harry who can hardly define the term, tag themselves Feminists. It is no news that
an African woman had won the highest accolade in the literary enterprise-the Nobel Prize for Literature.
Of course, Nadine Gordimer, despite her achievements, did not tag herself a Feminist. In fact, “she
contends that every black woman has more in common with a black man than she has with her white
sisters” (Stoica, 2017, p.740). In other words, the women folk in Africa should be concerned with
synergising with the male folk to refute constructs that are not African culture driven. Shemales of
African descent should deglamourise and deglorify Feminist advocacy in Africa.

References
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
714
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Acholonu, C. (1995). Motherism: The Afrocentric alternative to feminism Owerri: Afa
Alcántara, M. (2015). New Queer Cinema in the USA: Rejecting Heteronormative Categorisations
in Desert Hearts (1985) and Brokeback Mountain (2005) A Masters thesis submitted to the
department of English, UNIVERSIDAD DE SALAMANCA
Chimmamanda Adichie speaks on bride price. 2018 Retrieved 29th September 2018 from
naijnews.com
Emenyonu, E. (2004). Introduction New Women’s Writing in African Literature 24. London: James
Currey.
Larkin, R. (2008). Counterculture: 1960s and Beyond. In: J. Wright (ed.) International Encyclopedia of
the Social & Behavioral Sciences. (pp.73-79) Oxford: Elsevier
Okuyade, O. (2011). Weaving memories of childhood: The new Nigerian novel and the genre of
the Bildungsroman. Ariel: A review of international English literature, 41 (3-4), 137–166.
Petersen, K. (2003). First Things First Problems of a Feminist Approach to African Literature. In: B.
Ashcroft, G. Griffths &H. Tiffin (Eds.) The post-colonial studies reader. (pp.251-254) New York:
Routledge Francis and Taylor Group
Spivak, G. (1995). Three women’s texts and a critique of imperialism. In: B. Ashcroft, G. Griffiths
&H. Tiffin (Eds.) The Postcolonial Studies Reader. (pp.269-272) London and New York: Routledge
Stoica, D. (2017). Black feminine characters in Nadine Gordimer’s novels. In: Julian Boldea and C.
Sigmirean (eds.) Debating globalisation, identity, nation and dialogue. (pp.740-744), Tirgu Mures:
Arhipelag XXXI Press
Taylor, B. (2013). Kenya’s green belt movement contributions, conflict, contradictions, and
complications in a prominent environmental non-governmental organisation (engo) In: N.
Witoszek, L. Tragardh, and B. Taylor (eds.) Civil Society in the Age of Monitory
Democracy(pp.180-207) Oxford and New York: Berghahn Books
Ugwanyi, D. (2017). Subverting the patriarchal narrative of the female character in the African novel: A
feminist reading of Amma Darko’s novels. Covenant Journal of Language Studies(CJLS),. 5 (1): 48-64.
Uzoji, E. (2014). Eco-literacy and the planetary crisis: Nigerian protest drama and the Niger- Delta
dynamics. Covenant journal of language studies (CJLS),2 (2): 127-144.
Yacim, R., Okposio, E., &Ogbeche, S. (2015). Gender Complementarity as exemplified in Sunnie
Ododo’s To Return From the Void and Vanishing Vapour, In: M. Jeremiah and M. Evwierhoma (Eds.).
Snapsots of the female ethos: Essays on women in Drama and culture in Africa (pp.24-39) Lagos:
Concept Publications Limited

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

715
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Measuring EFL Teachers’ Readiness of Promoting Learner Autonomy: Are we really moving to
Andragogy?

Said Oussou
University of Moulay Ismail, Morocco

Abstract
Learner autonomy has been the concern of a number of researchers in English language teaching. The
concept has begun life since the 1980s. It has been considered in the Moroccan EFL context among the
priorities of education, which English as a foreign language teachers try to implement in their classes in
line with principles of andragogy. A common thread of research has revealed that there are correlations
between learner autonomy and other variables related to learners, which therefore calls for the promotion
of learner autonomy in EFL classes. As such, the present study aims at investigating the extent to which
EFL teachers promote autonomy in their learners. To achieve this purpose, a quantitative research design
was employed in the study. Through this design, quantitative data was generated and analyzed. Therefore,
a sample of 96 (57 males and 39 females) EFL teachers completed the questionnaires. Findings revealed
that EFL teachers promote learner autonomy to a great extent and that the results were conclusive among
the teachers’ rates of levels of agreement and disagreement regarding the strategies for promoting learner
autonomy. Thus, it is concluded that the study reported on the extent to which teachers employ a number
of strategies to promote learner autonomy, and that it does not necessarily mean that the study explained
the degree to which teachers know how to implement those strategies, as this would be beyond the
purpose of the present study. Finally, a set of implications for educators and practioners will be discussed.

Keywords: Andragogy, Autonomy Models, EFL Teachers, Learner Autonomy, Moroccan Schools

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

716
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Encountering Civilization and Australian Aboriginal Concept of Sustainable Development: A

Study of Selected Poems of Kath Walker

Dr. Dipanwita Pal

Galsi Mahavidyalaya West Bengal, India

Abstract
We Are Going is the first volume of poems by Oodgeroo Noonuccal, the first Australian Aboriginal poet.
The poet’s intention here was to see it as the voice of the Indigenous people of her country. The present
paper is an attempt to find out the ‘Aboriginal perspective’ within the poems of Oodgeroo which leads
towards the ecoconsciousness of the Aboriginal people. The study reveals the poet’s concern for the
environment. A large number of her poems could be read from the perspective of different traits of
ecocriticism. For the sake of discussion, I intend to take the one of the most read poems of Noonuccal ,
“We Are Going” within which the poet tries to show the pang of a group of Australian Aboriginal people
who return to their own place after a long time and become disappointed to see the changes the place has
undergone. Once a place of their Bora ceremony, it now has been turned into a dumping ground for the
toxic wastes of civilization. Within this paper I would make an attempt to read the poem from ecocritical
perspective and, while doing so, it also focuses on the poet’s concern for the sustenance of the biosphere.

Keywords: Oodgeroo Noonuccal, Aborigines, Ecoconsciousness, Sustainable development

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

717
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

The concept of quality in education

Günel MAMMADOVA
Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi

Abstract
The concept of quality in education is handled from multi-dimensional perspectives and is generally used
to mean finding the best and the most perfect in educational practices. Most of the time, the concepts of
quality and quantity replace one another and the quality of education is used as a variable of quantity. For
example, measuring teacher success by the number of students passing their class, or a school with the
most computers advertising that they are doing quality education.
When quality is considered in terms of being the best and delivering the best, qualified education can be
possible by raising the best students. The best students can be provided with contemporary education
programs and, most importantly, with qualified teachers, with multimedia education situations designed
for the implementation of these programs.
The understanding of contemporary curriculum development is an understanding that programs are
always open to change in the face of changing technologies, are constantly in an effort to innovate, and
include research and development studies. According to this understanding, every institution or school
seeking qualification in education should undertake reorganization studies in order to modernize their
educational programs. For this, first of all, it is necessary to include scientific, affective and psychomotor
taxonomic classification in determining the goals, and to show what students will do by transforming
these goals into behaviors. Thus, a transition from teacher-centered curriculum understanding to student-
centered program understanding should be achieved. In the process dimension, the selection of learning
models placed in the center and the selection of appropriate teaching methods and techniques and tools
and the provision of a suitable learning environment for these behaviors are considered important in
gaining these behaviors. Then, it is necessary to measure and evaluate whether the students acquire these
behaviors or not with objective measurement tools. It may be possible to make a judgment on the clarity
of the training given according to the evaluation results addressed in the output dimension of the program.
Nowadays, this decision-making process is mostly done according to exam results. And every school tries
to take its place in this race.
Achievement of the goals of the educational programs developed in a modern sense depends largely on
the learning models and strategies that are taken as a basis during the implementation phase of the
program. Accordingly, the teaching methods and techniques used by teachers in the classroom should be
consistent with these models and strategies. In this context, it is important to know how the student learns
and to apply effective methods to increase the quality of teaching service.

Keywords: education, qualification, concept, class, storyteller

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

718
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EĞİTİMDE NİTELİK KAVRAMI

Özet
Eğitimde nitelik kavramı, çok boyutlu açılardan ele alınmakta genelde eğitim uygulamalarında en iyiyi ve
en mükemmeli bulma anlamında kullanılmaktadır. Çoğu kez de nitelik ile nicelik kavramları biri
diğerinin yerine geçmekte ve eğitimin niteliği niceliğin bir değişkeni gibi kullanılmaktadır. Söz gelimi
öğretmen başarısını sınıfını geçen öğrenci sayısıyla ölçme gibi, ya da en çok bilgisayara sahip olan bir
okulun nitelikli eğitim yaptıklarını reklam etmeleri gibi.
Nitelik, en iyi olmak ve en mükemmeli ortaya koymak anlamında ele alındığında nitelikli eğitim de en iyi
öğrencileri yetiştirmekle mümkün olabilir. En iyi öğrenciler de çağdaş anlamda hazırlanmış eğitim
programları ve bu programların uygulanması için düzenlenmiş çok ortamlı eğitim durumları ile en
önemlisi de nitelikli öğretmenlerle sağlanabilir.
Çağdaş program geliştirme anlayışı programların değişen teknolojiler karşısında değişmeye daima açık,
sürekli yenileşme çabası içinde olmaya dönük, araştırma ve geliştirme çalışmalarına yer veren bir
anlayıştır. Bu anlayışa göre eğitimde nitelik arayışına giren her kurum ya da okul eğitim programlarının
çağdaş hale getirilmesi için yeniden düzenleme çalışmalarına girmesi gerekir. Bunun için öncelikle
hedeflerin belirlenmesinde bilimsel, duyuşsal ve devinişsel taksonomik sınıflandırmaya yer verilmesi ve
bu hedeflerin davranışlara dönüştürülerek öğrencilerin ne yapacaklarının ortaya konması gerekmektedir.
Böylece öğretmen merkezli program anlayışından öğrenci merkezli program anlayışına geçiş
sağlanmalıdır. Öğrencilere bu davranışları kazandırmada merkeze alınan öğrenme modellerinin seçimi ve
bunlara uygun öğretim yöntem ve teknikleri ile araçgereç seçimi ve bunlara uygun öğrenme ortamının
sağlanması süreç boyutunda önemli görülmektedir. Daha sonra da öğrencilerin bu davranışları kazanıp
kazanmadıklarının objektif ölçme araçlarıyla ölçülüp değerlendirilmesi gerekmektedir. Programın çıktı
boyutunda ele alınan değerlendirme sonuçlarına göre yapılan eğitimin netiliği konusunda bir yargıya
varmak mümkün olabilir. Günümüzde bu yargıya varma işlemi daha çok sınav sonuçlarına göre
yapılmakta Ve her okul bu yarışta yerini almaya çalışmaktadır.
Çağdaş anlamda geliştirilmiş eğitim programlarının hedeflerine ulaşması büyük oranda programın
uygulanma aşamasında temele alınan öğrenme modellerine ve stratejilerine bağlı olmaktadır. Buna bağlı
olarak öğretmenlerin sınıf içinde kullandıkları öğretim yöntemleri ve teknikleri bu model ve stratejilerle
tutarlılık içinde olması gerekmektedir. Bu bağlamda öğrencinin nasıl öğrendiğinin bilinmesi ve öğretim
hizmetinin niteliğinin arttırmada izlenecek yolların etkili bir şekilde uygulanması önem kazanmaktadır.

Anahtar kelimeler: eğitim, nitelik, kavram, sınıf, öyrenci

Eğitimde nitelik kavramı, çok boyutlu açılardan ele alınmakta genelde eğitim uygulamalarında en iyiyi ve
en mükemmeli bulma anlamında kullanılmaktadır. Çoğu kez de nitelik ile nicelik kavramları biri
diğerinin yerine geçmekte ve eğitimin niteliği niceliğin bir değişkeni gibi kullanılmaktadır. Söz gelimi
öğretmen başarısını sınıfını geçen öğrenci sayısıyla ölçme gibi, ya da en çok bilgisayara sahip olan bir
okulun nitelikli eğitim yaptıklarını reklam etmeleri gibi.
Nitelik, en iyi olmak ve en mükemmeli ortaya koymak anlamında ele alındığında nitelikli eğitim de en iyi
öğrencileri yetiştirmekle mümkün olabilir. En iyi öğrenciler de çağdaş anlamda hazırlanmış eğitim
programları ve bu programların uygulanması için düzenlenmiş çok ortamlı eğitim durumları ile en
önemlisi de nitelikli öğretmenlerle sağlanabilir.
Çağdaş program geliştirme anlayışı programların değişen teknolojiler karşısında değişmeye daima açık,
sürekli yenileşme çabası içinde olmaya dönük, araştırma ve geliştirme çalışmalarına yer veren bir
anlayıştır. Bu anlayışa göre eğitimde nitelik arayışına giren her kurum ya da okul eğitim programlarının
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
719
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
çağdaş hale getirilmesi için yeniden düzenleme çalışmalarına girmesi gerekir. Bunun için öncelikle
hedeflerin belirlenmesinde bilimsel, duyuşsal ve devinişsel taksonomik sınıflandırmaya yer verilmesi ve
bu hedeflerin davranışlara dönüştürülerek öğrencilerin ne yapacaklarının ortaya konması gerekmektedir.
Böylece öğretmen merkezli program anlayışından öğrenci merkezli program anlayışına geçiş
sağlanmalıdır. Öğrencilere bu davranışları kazandırmada merkeze alınan öğrenme modellerinin seçimi ve
bunlara uygun öğretim yöntem ve teknikleri ile araçgereç seçimi ve bunlara uygun öğrenme ortamının
sağlanması süreç boyutunda önemli görülmektedir. Daha sonra da öğrencilerin bu davranışları kazanıp
kazanmadıklarının objektif ölçme araçlarıyla ölçülüp değerlendirilmesi gerekmektedir. Programın çıktı
boyutunda ele alınan değerlendirme sonuçlarına göre yapılan eğitimin netiliği konusunda bir yargıya
varmak mümkün olabilir. Günümüzde bu yargıya varma işlemi daha çok sınav sonuçlarına göre
yapılmakta Ve her okul bu yarışta yerini almaya çalışmaktadır.
Çağdaş anlamda geliştirilmiş eğitim programlarının hedeflerine ulaşması büyük oranda programın
uygulanma aşamasında temele alınan öğrenme modellerine ve stratejilerine bağlı olmaktadır. Buna bağlı
olarak öğretmenlerin sınıf içinde kullandıkları öğretim yöntemleri ve teknikleri bu model ve stratejilerle
tutarlılık içinde olması gerekmektedir. Bu bağlamda öğrencinin nasıl öğrendiğinin bilinmesi ve öğretim
hizmetinin niteliğinin arttırmada izlenecek yolların etkili bir şekilde uygulanması önem kazanmaktadır.
Eğitimde nitelik kavramı, çok boyutlu açılardan ele alınmakta genelde eğitim uygulamalarında en iyiyi ve
en mükemmeli bulma anlamında kullanılmaktadır. Çoğu kez de nitelik ile nicelik kavramları biri
diğerinin yerine geçmekte ve eğitimin niteliği niceliğin bir değişkeni gibi kullanılmaktadır. Söz gelimi
öğretmen başarısını sınıfını geçen öğrenci sayısıyla ölçme gibi, ya da en çok bilgisayara sahip olan bir
okulun nitelikli eğitim yaptıklarını reklam etmeleri gibi. Nitelik, en iyi olmak ve en mükemmeli ortaya
koymak anlamında ele alındığında nitelikli eğitim de en iyi öğrencileri yetiştirmekle mümkün olabilir. En
iyi öğrenciler de çağdaş anlamda hazırlanmış eğitim programları ve bu programların uygulanması için
düzenlenmiş çok ortamlı eğitim durumları ile en önemlisi de nitelikli öğretmenlerle sağlanabilir. Çağdaş
program geliştirme anlayışı programların değişen teknolojiler karşısında değişmeye daima açık, sürekli
yenileşme çabası içinde olmaya dönük, araştırma ve geliştirme çalışmalarına yer veren bir anlayıştır. Bu
anlayışa göre eğitimde nitelik arayışına giren her kurum ya da okul eğitim programlarının çağdaş hale
getirilmesi için yeniden düzenleme çalışmalarına girmesi gerekir. Bunun için öncelikle hedeflerin
belirlenmesinde bilimsel, duyuşsal ve devinişsel taksonomik sınıflandırmaya yer verilmesi ve bu
hedeflerin davranışlara dönüştürülerek öğrencilerin ne yapacaklarının ortaya konması gerekmektedir.
Böylece öğretmen merkezli program anlayışından öğrenci merkezli program anlayışına geçiş
sağlanmalıdır. Öğrencilere bu davranışları kazandırmada merkeze alınan öğrenme modellerinin seçimi ve
bunlara uygun öğretim yöntem ve teknikleri ile araçgereç seçimi ve bunlara uygun öğrenme ortamının
sağlanması süreç boyutunda önemli görülmektedir. Daha sonra da öğrencilerin bu davranışları kazanıp
kazanmadıklarının objektif ölçme araçlarıyla ölçülüp değerlendirilmesi gerekmektedir. Programın çıktı
boyutunda ele alınan değerlendirme sonuçlarına göre yapılan eğitimin netiliği konusunda bir yargıya
varmak mümkün olabilir. Günümüzde bu yargıya varma işlemi daha çok ÖSYM sınav sonuçlarına göre
yapılmakta Ve her okul bu yarışta yerini almaya çalışmaktadır. Çağdaş anlamda geliştirilmiş eğitim
programlarının hedeflerine ulaşması büyük oranda programın uygulanma aşamasında temele alınan
öğrenme modellerine ve stratejilerine bağlı olmaktadır. Buna bağlı olarak öğretmenlerin sınıf içinde
kullandıkları öğretim yöntemleri ve teknikleri bu model ve stratejilerle tutarlılık içinde olması
gerekmektedir. Bu bağlamda öğrencinin nasıl öğrendiğinin bilinmesi ve öğretim hizmetinin niteliğinin
arttırmada izlenecek yolların etkili bir şekilde uygulanması önem kazanmaktadır.
İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin küçük gruplar oluşturarak bir problemi çözmek ya da bir görevi
yerine getirmek üzere ortak bir amaç uğruna birlikte çalışma yoluyla bir konuyu öğrenme yaklaşımıdır.
(Christison, 1990). Grup üyelerinin grubun bir bütün olduğunu, grubun başarısından ya da
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
720
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
başarısızlığından her üyenin sorumlu olduğunu bilmesi gerekir. Grup çalışmalarında, farklı yetenekleri,
farklı bedensel gelişmeleri ve eğitim özgeçmişleri olan öğrenciler birlikte çalışırken ortak bir amaca
yönelmekte daha iyi arkadaşlık ilişkileri kurmaktadırlar. Birbirlerini daha iyi tanıdıkça yapay engeller
ortadan kalkmakta; bireyin başarısı grubun başarısına bağlı olduğundan grup üyeleri arkadaşlarının
başarılı olmalarına sürekli katkı getirmektedir. Grup üyeleri ya birbirine öğreterek ya da her üye işin bir
kısmını yaparak yardımlaşırlar. Diğer bir anlatımla gruptaki herkes birbirinin öğrenmesinden sorumlu
olmaktadır. Sınıf içi uygulamalarda öğrenciler arası yarışma yerine gruplar arası yarışma söz konusu
olmaktadır. Bu uygulamalar öğrenciler arasında güven duygusunu geliştirmektedir. İşbirliğine dayalı
öğrenme modeli yaklaşımı her öğrenciye yardım etme ve yardım alma şansını verirken öğrencilerin
yüzyüze etkileşimde bulunmalarını da sağlamaktadır (Artzt, 1990; Ellis, 1990, Slavin, 1990). Sınıfta
gruplar oluşturulurken öğrenciler birlikte çalışacakları iki ile beş kişiden oluşan küçük gruplara ayrılır.
Gruplar farklı yetenek ve kişilik özelliklerine sahip öğrencilerden oluşan heterojen bir yapıda olmaktadır.
Esasen eğitimin de temel işlevi başlangıçta heterojen olan grupları sonuçta homojen hale getirmektir. Bu
modelde öğretmenin rolü, öğrencileri yönlendirme, gruplar arasındaki ilişkileri düzenleme ve grup
içindeki etkileşime ve işbirliğine rehberlik etmedir. Yukardaki açıklamaların ışığı altında işbirliğine
dayalı öğrenme modelinin temel ilkeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
1. Gruplar en az iki, en çok beş ya da altı kişiden oluşur ve öğrenme bu küçük gruplar içinde
gerçekleştirilir.
2. Öğrenmede öğrencilerin grup içindeki etkileşimleri önemli rol oynar.
3. Öğrenciler arası yarışmadan çok gruplar arasındaki yarışma daha önemlidir.
4. Öğrencilerin başarıları ya da başarısızlığı bireylerden çok gruplara aittir.
5. Sınıftaki farklı yetenek ve kişilik özelliğine sahip öğrencileri bütünleştirir ve dostluk
duygularını arttırır.
6. Bu öğrenme modeliyle öğrencilerin sadece bilişsel yönleri değil duyuşsal ve sosyal yönler de
gelişir.
Tam öğrenme, okuldaki % 20 oranındaki beklendik başarıyı % 75 ile % 90'a hatta % 95'e çıkaran bir
öğrönme sürecidir.. Bu öğrenme modeli hemen hemen tüm öğrencilerin okulların öğrenme amacı güttüğü
tüm yeni davranışları öğrenebileceği görüşü üzerine temellendirilmiştir. Tam öğrenme modelini ortaya
koyan ünlü Amerikalı eğitimci Benjamin Bloom'a göre, eğitime çok fazla önem veren ve bireylerin uzun
süre okula devamını isteyen toplumlar, eğitimi birey için çekici ve anlamlı bir duruma getirmekle
yükümlüdürler. Ayrıca, çağdaş yaklaşımlara göre eğitim sistemleri yalnız yetenekliyi seçmekle
yetinmeyip yetenek geliştirme yollarını da bulmak zorundadır. Bloom'a göre, belli bir dönemde
gerçekleştirilen öğrenmeler daha sonraki dönemlerde öğrenilecek olanların temelini oluşturur. Öğretme
işinde hatalar azaldıkça herkesin öğrenmesi artacaktır. Okulda bir dersi oluşturan üniteler çoğunlukla
birbiriyle ilişkilidir. Kimileri dikey kimileri de yatay yönden birbirine bağlıdır. Öğrencinin bir ünitedeki
başarısı o ünite ile ilgili diğer ünitelerin öğrenimini kolaylaştırır. Eğer öğrenme işine duyarlı yaklaşılırsa
ve öğrencilere uygun öğrenme koşulları yaratılırsa okulda öğretilmek istenenleri bütün öğrenciler
öğrenebilir Diğer önemli bir husus da bireyin girişteki özelliklerinin öğretim, hizmeti ile değiştirilebilir
olduğudur. Diğer bir anlatımla, farklı yetenek ve özelliklere sahip kişilere öğretim hizmeti, nitelikli bir
şekilde verildiği takdirde okul başarılarında ve öğrenme düzeylerinde olumlu gelişmeler sağlanabilir.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

721
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KAYNAKLAR
1. Artzt, A.F. and C.M. Nevvman. "Cooperative Learning". Journal of Mathematics Teacher. Sept.
1990 (pp. 448 - 452)
2. Block, James H., (ed.) Mastery Learning. Theory and Practice. New York : Holt, Rinehart and
VVinston, İne., 1971
3. Bloom, B.S. İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. (Çev. D. Ali Özçelik) Ankara : Milli Eğitim
Basımevi. 1979. Christison, M. A ." Cooperative Learning in the EFL Classroom". English
Teaching Forum. Oct. 1990, (pp 6-9)
4. Davidson, N. and P. W. O'Leary. " How Cooperative Learning Can Enhance Mastery Teaching".
Educational Leadership. Feb. 1990 (pp. 30 - 34)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

722
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Folklore studies by Ahmad Jafaroglu

Малахат БАБАЕВА
Доктор философских наук в области филологии
Азербайджанский Государственный Педагогический Университет

Abstract
On May 15, 1929, under the leadership of Friedrich Giza, Ahmed Jafaroglu defended his thesis on
"Analysis of 75 Azerbaijani bayats in the Ganja dialect", after which he received the title of Doctor of
Philology. The monograph by Ahmad Jafaroglu was published in "Azerbaijani yurdy bilgisi", "Counting
words in Azerbaijani folk literature", "Anthroponymic structure of stories by Dadam Gorgud" and other
studies.
Jafaroglu found an opportunity to study the history and folklore of Azerbaijani literature. Among them
are "Ashig Garib Dastans in Azerbaijani folk literature", "Azerbaijani poet of the 17th century Malik bey
Avchi", "Great Azerbaijani Turkist Mirza Fatali" and other names can be mentioned. His studies on the
history of the Turkish language and Turkish dialectology were reprinted and used as a textbook.
Ahmad Jafaroglu, a linguist-Turkologist by profession, was especially interested in Azerbaijani folklore.
He considered oral folk literature to be a creative fact that embodied both artistic thinking and the
aesthetic ideals of people. In these studies, the methods of literary criticism and linguistics were
organically intertwined and produced fruitful results. Ahmad Jafaroglu's studies on Azerbaijani folklore
cover both mythological material and epics, which are monumental epic monuments ("Dada Gorgud",
"Ashig Garib", "Kachak Nabi"), as well as the poetry of ashugs (Gurbani, Abbas Tufarganli, Dada
Gasim) ... In these studies, he is not just a researcher. His folkloric materials are interesting in many
original ways.
His studies such as “Tufarganli Abbas, one of the 16th century Azerbaijani Saz poets”, “Dada Gasim, one
of the ashug poets along the Tarakeme border” show that he was deeply familiar with the art of ashugs.
Ahmad Jafaroglu was also able to draw attention to his research in the field of mythology.
His research in mythology includes such studies as "Superstitious Beliefs in Azerbaijani Turkish
Literature", "Remnants of Shamanism in Anatolian and Azerbaijani Children's Folklore", "On Two Pagan
Shaman Gods Preserved in Azerbaijani and Anatolian Folklore."
In his research "Dada Gorgud" and Ahmad Jafaroglu tried to compare the epic with such well-known
examples of world culture as Roland Song, Nubelung Songs, Epic of Igor's Host.
The scientist, who was especially sensitive to the study of folk literature, considered examples of
Azerbaijani folklore as a creative fact, reflecting the peculiarities of people's artistic thinking, aesthetic
culture, and as linguistic material that sheds light on the lexical, grammatical and dialectological aspects
of the language. At this moment, his research combined the methods of analysis of literary criticism and
linguistics and had the character of a real philological study. Such studies include the author's doctoral
dissertation “Linguistic analysis of 75 Azerbaijani bayats in the Ganja dialect”, “Counting words in
Azerbaijani folk literature” published in “Azerbaijan yurd bilgisi”, “Anthroponymic structure of stories
by Dada Gorgud” and other studies.
Folklore studies of Ahmad Jafaroglu, along with the promotion of Azerbaijani oral literature, cover
various aspects and problems of its collection and research. He approached folk literature and human-
created wealth as a source of information necessary for all branches of the humanities, and also tried to
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
723
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
unravel the most hidden layers of connections and connections between written and oral literature, trying
to clarify issues for which there are no written literary examples.

Keywords: folklore, emigration, mythology, research, literature

ФОЛЬКЛОРНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ АХМАДА ДЖАФАРОГЛУ

Резюме
15 мая 1929 года под руководством Фридриха Гизе Ахмед Джафароглу защитил диссертацию на
тему «Анализ 75 азербайджанских баяты в гянджинском диалекте», после чего получил
звание доктора филологических наук. Монография Ахмада Джафароглу была опубликована в
«Азербайджанском юрды билгиси», «Подсчете слов в азербайджанской народной литературе»,
«Антропонимной структуре рассказов Дадама Горгуда» и других исследованиях.
Джафароглу нашел возможность изучать историю и фольклор азербайджанской литературы.
Среди них «Ашиг Гариб Дастаны в азербайджанской народной литературе», «Азербайджанский
поэт XVII века Малик бек Авчи», «Великий азербайджанский тюркист Мирза Фатали» и другие
имена можно упомянуть. Его исследования по истории турецкого языка и турецкой диалектологии
были перепечатаны и использованы в качестве учебника.
Ахмад Джафароглу, лингвист-тюрколог по профессии, особенно интересовался азербайджанским
фольклором. Он считал устную народную литературу творческим фактом, который воплощал в
себе как художественное мышление, так и эстетические идеалы людей. В этих исследованиях
методы литературной критики и лингвистики были органически переплетены и дали
плодотворные результаты. Исследования Ахмада Джафароглу по азербайджанскому фольклору
охватывают как мифологический материал, так и эпосы, которые являются монументальными
эпическими памятниками («Дада Горгуд», «Ашиг Гариб», «Качак Наби»), а также поэзией ашугов
(Гурбани, Аббас Туфарганлы, Дада Гасым). В этих исследованиях он не просто исследователь. Его
фольклорные материалы интересны многими оригинальными способами.
Его исследования, такие как «Туфарганли Аббас, один из поэтов-азербайджанцев саз 16-го века»,
«Дада Гасим, один из поэтов-ашугов вдоль границы Таракеме» показывают, что он был глубоко
знаком с искусством ашуг.
Ахмад Джафароглу также смог привлечь внимание к своим исследованиям в области мифологии.
Его исследования в области мифологии включают такие исследования, как «Суеверные верования
в азербайджанской турецкой литературе», «Остатки шаманизма в анатолийском и
азербайджанском детском фольклоре», «О двух языческих богов-шаманах, сохранившиеся в
азербайджанском и анатолийском фольклоре».
В своем исследовании «Дада Горгуд»а Ахмад Джафароглу попытался сравнить эпос с такими
известными примерами мировой культуры, как «Роланд Сонг», «Нубелунгские песни», «Эпос о
полку Игореве».
Ученый, который был особенно чувствителен к изучению народной литературы, рассматривал
примеры азербайджанского фольклора как творческий факт, отражающий особенности
художественного мышления людей, эстетической культуры, и как лингвистический материал,
который проливает свет на лексические, грамматические и диалектологические аспекты языка. В
этот момент его исследования объединили методы анализа литературной критики и лингвистики и
носили характер настоящего филологического исследования. В число таких исследований входят
докторская диссертация автора «Лингвистический анализ 75 азербайджанских баятов на диалекте
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
724
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Гянджи», «Подсчет слов в азербайджанской народной литературе», опубликованная в
«Азербайджан юрд билгиси», «Антропонимная структура рассказов Дада Горгуда» и другие
исследования.
Фольклорные исследования Ахмада Джафароглу, наряду с пропагандой азербайджанской устной
литературы, охватывают различные аспекты и проблемы ее сбора и исследований. Он подходил к
народной литературе и богатствам, созданным людьми, как к источнику информации,
необходимой для всех отраслей гуманитарных наук, а также пытался разгадать самые скрытые
слои связей и связей между письменной и устной литературой, пытаясь прояснить вопросы, на
которые нет письменных литературных примеров.

Ключевые слова: фольклор, эмиграция, мифология, исследования, литература

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

725
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EMINESCU AND FRIEDRICH. CHROMATIC SIMILARITIES BETWEEN ROMANTIC

POETRY AND PICTURE

Roxana Maria Crețu

West University of Timișoara (Romania)

Abstract
Literature and painting are two arts that express the artist's desires, feelings and emotions, and represent
the bridge between reality and fiction. Both poetry and painting convey emotions evoke memories for
those who contemplate them and introduce them into the universe of the creator. As early as the Ancient
Times, many philosophers and cultural figures have tried to prove the synchronicity between literature
and painting. Romanticism is the artistic movement of contrasts: love-anger, exaltation-nostalgia, good-
evil, angelic-demonic, which in literature and painting is intensified from the perspective of colours. The
chromatic epithets, metaphors and similes through which the poet creates scenery or a portrait, are
rendered in the pictorial layout by colours and shapes. In this paper, we aim to compare certain sequences
from Eminescu's poetry and some paints made by Casper David Friedrich. We will see that in Eminescu,
as well as in Friedrich, the contrast occupies a primordial place.

Keywords: chromatic, Eminescu, Casper David Friedrich, picture, poetry

Considered the most important poet in Romanian literature and the last romantic, Mihai Eminescu (1850-
1889) capture the essence of Romanticism and intertwine it with the Romanian tradition, offering us a
pure, revolutionary, European poetry. Over the years, his work became a source of inquire for philologists
thirsty for knowledge, who found in his lyrics sources for exploring a realm that, although seemingly
familiar, continued to surprise with each new reading.
Casper David Friedrich (1774-1840) was a painter of German origin, being considered the most important
representative of German Romanticism. The predominant themes in his creations are nature, the sea, the
cloudy sky, the sunrise, the sunset and the Gothic ruins. 1
Friedrich's creations show a fascination with the morning or midday lights, to the detriment of the night,
“investing all his color skills to render the day's iridescence and transparency. Friedrich's night is the
moment of the diurnal culmination of the forces of life, the moment of preparation for the great
experience of the day, even in the most troubled and ghostly representations of the night there is a vital
pulsation, we will never find those demonic or Sabbath nights of his contemporaries” like Goya. (Tătaru
1974, 75)
Brion says that in Romanticism “the real and the fantastic exchange between them their properties and
charms.” Naturalism is confused with illusionism, idealization and unrealism. (Brion 1972, 169)
Oprescu states that Romanticism has as features nationalization, religion, genre-mixing and nostalgia for
lost civilizations. (Oprescu 1986, 17-19 passim)
Călinescu describes the romantic individual as “a completely abnormal (exceptional) man, unbalanced
and sick, that is, with a sensitivity and intellect that is exacerbated to the maximum, summarizing all the

1
https://www.caspardavidfriedrich.org/
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
726
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
general aspects from brute to genius” (Călinescu et al 1971, 10); “sickly, crippled, tuberculous, mad,
blind, […] impulsive, sentimental, whiny, […] of a strange beauty, of a sickly delicacy” (Călinescu et al
1971, 11); bizarre, incomprehensible, solitary, lonely, rebellious, a monster of beauty or ugliness,
goodness or evil, proud, his love is excessive, lascivious, spiritual, full of hatred. (Călinescu et al 1971,
12-13)
Romantic literature could be considered the work of a single artist, with variations of tone, color,
intensity, given by the particularity of each country, because romantics form a community of spirits,
destinies and texts. (Mureșanu Ionescu 1990, 44)
Romantic poetry acquires a character of a symbol with its own value, which transposes reality into an
inner universe created by the poet and where the totality of symbols creates a new mythology, giving
birth to the realization of a syncretic art. (Livescu 1970, 64)
In painting, color loses its traditional function of identifying objects and begins to take into account the
foundations of experimental psychology, which wanted to divert the chromatic effects of memories or
associations. (Gage 2001, 207)
In the artistic language, the colour manifests itself through the transfer of information at the level of
symbols, and the artistic image carries an emotional load that can be observed only by the human
sensitivity. Color is the representation of ideas and feelings. (Mihăilescu 1980, 43-44)
The importance of colors in painting is provided by the interaction between the units of the chromatic
ensemble. (Bartos 2016, 28) In poetry, this interaction is realized at a semantic level, by joining nouns
from different fields, which enhance the metaphorical level of color.
We consider interesting the analogy between Eminescu’s lyricism and Friedrich romantic painting,
because both use the same thematic and sources of inspiration, although they did not know each other or
influence each other. So, we chose some representative paintings of Friedrich, because we considered
that they fit the best with Eminescu's poetry, due to the approximation of themes and chromatics. We
want to emphasize that Eminescu’s chromatic language is in agreement with the chromatic language of
romantic painting.
Louis Hautecoeur said that “true literature and true painting must reach the spirit and express thoughts”,
as both the writer and the painter have the necessary tools to transpose on paper, respectively, on canvas,
their imagination. (Hautecoeur 1982, 27)
Jean-Baptise Du Bos (1670-1742), a French philosopher, stated that “painters are poets, but their poetry
consists […] in the search for passions and feelings that must be attributed to characters, [...] as well as in
finding expressions that can make that these passions recognizable, so that the feelings may be
perceived.” (Du Bos 1983, 81)
Therefore, painting leaves no room for imagination, while in poetry, imagination plays an important role.
(Folkierski 1988 II, 102) Poetry is a series of paintings, while painting captures a passage from an
imaginary world. However, both have the same emotional and expressive mass, because they have the
same source: the imagination of the creator.
We find in Eminescu some characteristics of the romantic painting: “the dispersion of the contours, the
play of lights and shadows and the surprise especially through some movable elements of the face.”
(Tiutuica 1984, 56)
Color conveys transmissible and intelligible meanings, through its tones, semantic, aesthetic and affective
information is transmitted, becoming “the abstract image of an object, an idea or feeling”. (Mihăilescu
1980, 73) It is the color that makes possible the rapprochement between literature and painting because,
through nuances and contrasts, painters and poets express the same feelings towards nature or love.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

727
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Coming from different geographical areas and having various concerns, it is unlikely that Eminescu took
their paintings as a source of inspiration. It is possible that during his studies in Vienna and Berlin he
heard about him, but it is difficult to say that was inspired by his paintings.

The monk by the sea2

Friedrich's The Monk by the Sea is a painting that captures the image of the rough sea, which, through its
presence, absorbs the serenity of the sky and creates an oppressive atmosphere, which foretells a change.
The chromatics is interesting, the light tones seem absorbed by the dark tones, the clear, light blue sky
becomes gray, the water has a dark color, and the sand is cream. Through this play of colors, the
transition from clear to dark is made, from silence to agitation. In the plan appears the agitated sea, on the
shore there is a character who seems to contemplate the landscape. We notice how the sky takes on the
colors of the sea from the bottom up, near the water, the sky becomes dark rising in gradients to lighter
tones, gray, white, sky blue, blue.
This landscape seems to be cut from Eminescu's lyricism, which is found in various poems: When the sea,
Who is? (from the drama Star of the Sea) and Memento Mori (Panorama of Vanities).
In the poem When the sea ..., we meet the image of the rough sea: sea of madness. “When the sea is
raging and is pushed by the waves/shakes its ridge of bubbles by the wind/when the clouds drives off the
day from the weeping world/[...] in the great bottom of the mad sea”. 3 (When the sea ...) As in the
painting, in poetry the sea appears agitated and the clouds cloud the landscape. The verb raging and the

2
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/21/Caspar_David_Friedrich_-_Der_M%C3%B6nch_am_Meer_-
_Google_Art_Project.jpg (10.12.2020)
3
Our translation
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
728
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
adjective mad by which the sea is personified, in chromatic plan is highlighted by a dark, black tone, to
express the state of anger, of agitation.
In Who is? (from the drama The Star of the Sea), we observe the personification of the clouds and the sea:
through personifications such as “the cloud screams” or “the sea bark” the oppressive atmosphere is
highlighted: “The cloud screams, the sea bark,/splashing cliffs to eternity”. 4 [Who is?(from the drama
Star of the Sea)] In the picture, the scream of the clouds is expressed by the degradation of colors, the sky
seems to swallow the serene part. The barking of the sea in the picture is suggested by the dark color and
the presence of waves eager to destroy everything in their path. In Eminescu's creation we notice that the
landscape is associated with a sublime feeling and with the desire to escape from the everyday world.
(Simion 1964, 53)
The play of colors of the sky can also be identified in a passage from Memento Mori (Panorama of
Vanities): “clouds rough as basalt arise on the blue sky/as they heard the Black sea and Danube
revolution.” 5 [Memento Mori (Panorama of Vanities panorama)] The comparison “rough as basalt”
suggests the dark color of the clouds, in association with the harshness and basalt, the clouds a load of
significance, which contributes to the creation of an oppressive atmosphere, chromatically given by dark
tones. Friedrich uses the color of basalt to shade the clouds, while Eminescu uses this rock to give color
to the lyrics. The Black Sea in the Eminescu context becomes black in a denotative sense in the pictorial
plane, black losing its character of proper noun.
For romantics, blue becomes the color of distance and infinity, it is the content of the incomprehensible,
represented by the symbol of the blue flower. (Papu 1980, 121)
Foucault considers the relationship between language and painting infinite, because the word cannot be
inferior to the image. (Foucault 1988, 19)

4
Our translation
5
Our translation
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
729
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Evening6

We find, in the landscape painting Evening, belonging to Friedrich, the image of the Eminescu forest,
which is swaying in the wind. The picture shows a sunset caught in the forest, which can barely be seen
among the branches of the trees. The chromatic is in dark tones: green, blue, brown. Green suggests
nature, infinite blue, night, and brown has a denotative meaning, used to render the natural color of the
trunk of trees and the earth. The trees are in the foreground, they are larger in size than the other elements
in the painting, thus becoming the main object on the board. We notice how they sway in the rhythm of
the wind. In the distance there is a sunset, as if absorbed by the forest, at the foot of the trees there are
some bushes, and in the center of the picture we identify two people.
We identify in Fourth Epistle a passage similar to Friedrich's painting: “While the moon, beyond the
forests, quivers, reddens, waxes nights/And depicts a craggy summit or a tree-top on the skies./All the
while, the oaks, gigantic sentries that around her stem/Watch her rise with strict observance as she were a
priceless gem” (Fourth Epistle, trad. Leon Levișchi and Andrei Bantaș p. 243). Although the moon is
missing from Friedrich's painting, we can deduce that after sunset, the moon rises. Trees become the
protectors of the moon. In this passage, we encounter the alternation of different lexeme forests, trees and
oaks, to avoid repetition and to create the image of a variety of trees. The comparison of oaks with some
giants is done to highlight the size of the trees in relation to the other elements and to create the
impression that the trees are good guardians of the secrets of nature.

6
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/Caspar_David_Friedrich_-
_Tageszeitenzyklus%2C_Der_Abend_%281821-22%29.jpg (10.12.2020)
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
730
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
We find the same image in the poems Along the row of poplars odd...: “Along the row of poplars odd / I
often used to pass” (Along the row of poplars odd..., trad. Leon Levișchi and Andrei Bantaș, p. 311),
where Eminescu describes the multitude of trees; in the poem Forest, why d’you swing so low..., in which
the movement of the forest is captured: “Forest, why d’you swing so low?/ with your branches bending
so/ There’s no rain and no winds blow!”(Forest, why d’you swing so low..., trad. Leon Levișchi and
Andrei Bantaș, p. 265) and in Mythological: “The old woods laugh too and greet them/the tall paltenians
and the old oaks and the eternal firs.” 7(Mythological), where the woods are receiving human attributes,
they laugh and greet each other. Pictorially, these personifications are rendered by the position of the
trees, which seem to move with the wind.
Eminescu evokes in his lyric the movements of the plant: shaking, beating, swaying, shaking, trembling,
rustling, just like Casper David Friedrich and Moritz von Schwind, who in their paintings capture twisting
roots, branches coming out of the tree area, trunks who bends down. (Papu 1980, 56-57)
Both the poet and the painter resort to different modes of expression to convey what they perceive in
nature, what the painter expresses through the image, the poet does it through a suggestive language.
There is a close connection between the two because the sources of inspiration are the same: the world
around us. Both poetry and painting depict landscapes from nature in different situations and moments
(day, night, summer, winter, terrestrial, aquatic, still life, living nature), both express a feeling (happiness,
sadness, anxiety, melancholy), both bear the imprint of the past, history is always present, either praising
the great past or mourning the gloomy present, both have a creator who uses imagination and needs the
inspiration to create a work of art, both have the same purpose: contemplation, the understanding and
transmission of information. It is not enough to contemplate a painting; it must be deciphered, like poetry.
The similarity between Eminescu's poetry and the painting of that time is due to the concepts developed
by Romanticism, which allowed the creation of a European community that had the same principles and
the same way of perceiving art, thus, offering the possibility of creating an artistic network, whose
promoters, the poets and painters, formed a union of compositions, in which they merged their works,
and, implicitly, their destinies in different shapes and color tones. Although each of them has acquired a
unique status in their national culture, overall, they form a unity, which has developed under the same
sphere of influence, directly or indirectly.
In conclusion, romantic language knows no borders, it is common to all artists of that time, be they
painters or writers, has its origin inside the creator and reflects the deepest emotions, feelings, concerns
and dreams of the artist.

BIBLIOGRAPHY
BARTOS, M. J., Compoziția în pictură, ediția a II-a revăzută și adăugită, prefață de Pavel Șușară,
postfață de Mihai Tarași. Iași, Polirom, 2016.
Du BOS, Jean-Baptiste, Cugetări critice despre poezie și pictură, traducere, selecția textelor și studiu
introductiv de Maria Carpov, București, Editura Meridiane, 1983.
EMINESCU, Opere, vol. I. Poezii, Ediţie îngrijită de D. Vatamaniuc, Prefaţă de Eugen Simion,
Bucureşti, Univers Enciclopedic, 1999.
EMINESCU, Mihai, Poezii/poems, ediție bilingvă, traducere de Leon Levițchi și Andrei Bantaș,
București, Teora, 2000.

7
Our translation
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
731
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
FOLKIERSKI, Wladislaw, Între clasicim și romantism. Studiu despre estetica și esteticienii secolului al
XVIII-lea, vol. II, traducere de Mioara și Pan Izverna, prefață de Irima Mavrodin, București, Editura
Meridiane, 1988.
GAGE, John, Color y cultura. La práctica y el significado del dolor de la Antigüedad a la abstracción;
Con 223 ilustraciones, 120 en color, traducción de Adolfo Gómez Cedillo y Rafael Jackson Martín,
Madrid, Ediciones Siruela, 2001.
FOUCAULT, Michael, Las palabras y las cosas. Una arqueología de las ciencias humanas, traducción
de Elsa Cecilia Frost, Madrid, Siglo XXI, 1988.
HONOUR, Hugh, Romantismul, vol. I, traducere de Mircea M. Tomuș, București, Editura Meridiane,
1983.
LIVESCU, Jean, Considerații asupra romantismului german*, în „Romantismul românesc și
romantismul european”, volum îngrijit de Alexandru Balaci, Al. Dima și Yvette Nafta, București, [f. e. ],
1970, p. 61-69.
MUREȘANU IONESCU, Marina, Eminescu și intertextul romantic, Iași, Editura Junimea, 1990.
PAPU, Edgar, Existanța romantică, București, Editura Minerva, 1980.
PRAZ, Mario, Mnemosyne. El paralelismo entre la literatura y las artes visuales, versión castellana de
Ricardo Pochtar, Madrid, Taurus, 1979.
SIMION, Eugen, De la Titu Maiorescu la G. Călinescu, Antologia criticilor români, vol. II, Bucureşti,
Editura Eminescu, 1971.
TĂTARU, Marius, Casper David Friedrich, București, Meridiane, 1974.
https://www.caspardavidfriedrich.org/

PICTURES SOURCES
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/21/Caspar_David_Friedrich_-
_Der_M%C3%B6nch_am_Meer_-_Google_Art_Project.jpg (10.12.2020)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/Caspar_David_Friedrich_-
_Tageszeitenzyklus%2C_Der_Abend_%281821-22%29.jpg (10.12.2020)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

732
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

AN ANALYSIS OF IMPLICATION OF E- LEARNING IN EDUCATION

Assoc. Prof. Deepanjali Mishra

KIIT University, Bhubaneswar

Abstract
Computer technology and multimedia have long been used in classes in the field of education . It was
usually used by faculties of engineering and science because of its benefits. A series of study conducted
have analysed that using digital methodology of teaching can make a class much more interesting
compared to the traditional methodology. There are so many learners with so many diversities and needs,
E learning could be one of the innovative techniques to impart education to the, It is not to be considered
that only students need to study through e-learning, rather the teachers too need this technology to impart
education which sums up that e learning is important technique for the students as well as teachers.
Sometimes when a teacher needs to take a class through distance mode, he or she could easily conduct
classes through digital classroom. Therefore the paper would be an attempt to start with an introduction of
the concept of multimedia, and how multimedia technology could be implemented to impart digital
education to university students.

Keywords: Multimedia, e-learning, education, digitalisation, implications

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

733
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

MÜHARİBƏ CİNAYƏTLƏRİNƏ GÖRƏ UNİVERSAL YURİSDİKSİYANIN HƏYATA

KEÇİRİLMƏSİ

Əlövsət Allahverdiyev
Allahverdiyev Alovsat Vilayet
Bakı Dövlət Universiteti

Xülasə
Məqalədə müharibə cinayətlərinə universal yurisdiksiyanın tətbiq olunmasından bəhs olunur.
Beynəlxalq sülh üçün təhlükə olan müharibə cinayətləri üzərində universal yurisdiksiya, dövlətə
cinayətkarları məhkəmə qaydasında təqib etmək hüququ verən, belə cinayətlərin cəzalandırılmasını təmin
etmək vəzifələrinin olduğu diqqətə çatdırılır. Universal yurisdiksiyanın yaradılmasında məqsəd müharibə
cinayətləri törətmiş şəxslərin cəzasızlığına son qoyulması və üçüncü ölkələrdə sığınacaq tapmalarının
qarşısını almaqdır. Əslində, universal yurisdiksiya bütün dövlətlərə müharibə cinayətlərini törədənləri
məhkəmə qaydasında təqib etmək və cəzalandırmaq səlahiyyəti verir.

Açar sözlər: universal yurisdiksiya, müharibə cinayətləri, beynəlxalq cinayətlər, beynəlxalq humanitar
hüquq

UNIVERSAL JURISDICTION OVER WAR CRIMES

Abstract
The article discusses the application of universal jurisdiction to war crimes. It is emphasized that the
universal jurisdiction over war crimes, which are a threat to international peace, gives the state the right to
prosecute criminals and to ensure that such crimes are punished. The goal of universal jurisdiction is to
end the impunity of war criminals and prevent them from seeking asylum in third countries. In fact,
universal jurisdiction empowers all states to prosecute and punish those who commit war crimes.
Universal yurisdiksiya, dövlətlərə və ya beynəlxalq təşkilatlara, iddia edilən cinayətin harada törədilməsi
və təqsirləndirilən şəxsin milliyətindən, yaşadığı ölkədən və ya cinayət təqibi orqanı ilə əlaqəsindən asılı
olmayaraq onun barəsində cinayət yurisdiksiyası tələb etməyə imkan verir . Universal yurisdiksiyaya aid
olan cinayətlər, beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik üçün birbaşa təhdid hesab olunan əməllərdir. Beynəlxalq
hüquqa görə universal yurisdiksiya, ağır cinayətlərə münasibətdə yalnız cinayətin mahiyyətinə söykənən
və həyata keçirilə bilən cinayət yurisdiksiyasıdır1.
1948-ci ildə girov götürülənlərin işində beynəlxalq cinayət, "ümumdünya cinayət olaraq qəbul edilən və
beynəlxalq əhəmiyyətli bir problem sayılan və müəyyən səbəblərə görə nəzarət altına alınacaq dövlətin
müstəsna yurisdiksiyasına buraxılmayan, əsas etibarilə universal yurisdiksiya hesab olunan bir hərəkət"
olaraq təyin edildi 2.

1 Terje Einarsen The Concept of Universal Crimes in İnternational Law 2012., Torkel Opsahl Academic EPublisher Oslo 361 pg.,
pg-19
2 M. Cherif Bassiouni, ‘International Crimes: The Ratione Materiae of International Criminal Law’, in: M. Cherif Bassiouni

(ed.), İnternational Criminal Law. Vol. I: Sources, Subjects and Contents, 3rd ed., Martinus Nijhoff Publishers: Leiden 2008,
p.10.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
734
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Keywords: universal jurisdiction, war crimes, international crimes, international humanitarian law

Müharibə cinayətlərinə münasibətdə universal yurisdiksiyanın tətbiq olunması öz aktuallığı ilə diqqəti
çəkir. Belə ki, müharibə cinayətlərinə görə təqsirləndirilən istənilən şəxs vətəndaşlığından və cinayətin
baş vermə məkanından asılı olmayaraq istənilən dövlət tərəfindən cəzalandırıla bilər.
Beləliklə, universal yurisdiksiya, beynəlxalq humanitar hüquq normalarının ciddi şəkildə pozulmasında
şübhəli bilinən bir insanın mühakimə olunmasına imkan verir. Bu sistem həm də səlahiyyətli və effektiv
beynəlxalq məhkəmə orqanlarının olmaması ilə boşluğu doldurmağa imkan verir. Cenevrə
Konvensiyalarının bütün ciddi pozuntularına, əksər hallarda müharibə və ya insanlıq əleyhinə cinayətlər
kateqoriyasına aid edilir. Beynəlxalq cinayət məhkəmələrinin fəaliyyətinin yetərli olmaması və bu cür
cinayətləri törədənlərin cəzasız qalmamasını təmin etmək üçün Cenevrə Konvensiyasının iştirakçısı olan
dövlətlər müharibə cinayətləri törətmiş şəxslərin axtarışı, mühakimə olunması və cəzalandırılması barədə
öhdəlik götürmüşlər. Belə ki, Cenevrə Konvensiyalarının iştirakçısı olan bütün dövlətlərin təsirli cəza
tədbirləri görülməsi üçün zəruri qanunvericilik tədbirləri həyata keçirməyi öhdələrinə götürürlər.
Beynəlxalq Amnistiya Təşkilatının məlumatında bildirir ki, BMT-nin 193 üzvü olan dövlətlərdən 163-ü
beynəlxalq hüquq normalarına müvafiq olaraq, müharibə cinayətləri üzrə milli qanunlar çərçivəsində adi
cinayətlər kimi universal yurisdiksiyasını həyata keçirə bilər3.
Bəzi beynəlxalq cinayətlərə dair ümumi yurisdiksiya prinsipi toxunulmazlıq ratione materiae ilə
ziddiyyət təşkil edir ; bu toxunulmazlıq növünün bu cinayətlərlə əlaqəli olmadığı ortaya çıxır. Bu
səbəbdən, ratione personae toxunulmazlıq hüququ olmayan dövlət qulluqçuları və forum əyalətinin
ərazisində olan keçmiş dövlət rəsmiləri bu kimi cinayətlərə görə tutula və mühakimə oluna bilərlər4.

Ədəbiyyat siyahısı

1. Terje Einarsen The Concept of Universal Crimes in İnternational Law 2012., Torkel Opsahl
Academic EPublisher Oslo 361 pg.
2. M. Cherif Bassiouni, İnternational Crimes: The Ratione Materiae of International Criminal Law,
in: M. Cherif Bassiouni (ed.), International
3. Criminal Law. Vol. I: Sources, Subjects and Contents, 3rd ed., Martinus Nijhoff Publishers:
Leiden 2008,
4. Universal Jurisdiction: A Preliminary Survey of Legislation Around the World – 2012
Update (2012), at 2
5. Cassese, supra note 148, and Abi-Saab, ‘The Proper Role of Universal Jurisdiction’, 1 J Int’l
Criminal Justice (2003) 596.
6. Arrest Warrant case, supra note 9, at para. 59.
7. Cassese, supra note 148, and Abi-Saab, ‘The Proper Role of Universal Jurisdiction’, 1 J Int’l
Criminal Justice (2003) 596.

3
Universal Jurisdiction: A Preliminary Survey of Legislation Around the World – 2012 Update (2012), at 2
4
Cassese, SUPRA note 148, and Abi-Saab, ‘The Proper Role of Universal Jurisdiction’, 1 J INT’L CRIMINAL
JUSTICE (2003) 596.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

735
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
8. Declaration on Territorial Asylum, G.A. res. 2312 (XXII), 22 U.N. GAOR Supp. (No. 16) at 81,
U.N. Doc. A/6716 (1967)
9. The Refugee Convention, 1951
10. https://www.britannica.com/topic/Alien-Tort-Claims-Act

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

736
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Study of certain classes of linear differential equations in the complex domain

Dr. FETTOUCH Houari

University of Mostaganem, UMAB, Algeria

Keywords: Linear differential equations , meromorphic, isolated essential singularity

Abstract
we are interested in a very particular study in this field which consists in determining the growth of the
solutions of linear differential equations in the vicinity of an isolated singular point by using new
definitions similar to those of Nevanlinna's theory for the complex plane.
We study the growth of solutions to a class of linear lane. Differential equations around an isolated
essential singularity point. By using conformal mapping we apply some results from the complex plane to
a neigh-Boyhood of a singular point. We point out that there are several similarities between the results
for complex.
We assume that the reader is familiar with the fundamental results and the standard notations of the
Nevanlinna value distribution theory of meromorphic function on the complex plane ℂ and in the unit
disc D={z∈ℂ:|z|<1} (1). The importance of this theory has inspired many authors to find modifications
and generalizations to different domains. Extensions of Nevanlinna Theory to annuli have been made by
(2) .In this paper, we concentrate our investigation near an isolated essential singular point. We start to
give the appropriate definitions. Set ℂ=ℂ∪{∞} and suppose that f(z) is meromorphic in ℂ-{z₀}, where
z₀∈ℂ.
𝑟
𝑛(𝑟, 𝑓) − 𝑛(∞, 𝑓)
𝑁𝑧0 (𝑟, 𝑓) = − ∫ 𝑑𝑡 − 𝑛(∞, 𝑓) log 𝑟,
𝑡
∞
where n(t, f) counts the number of poles of f(z) in the region {z∈ℂ:t≤|z-z₀|}∪{∞} each pole according to
its multiplicity
where n(t, f) counts the number of poles of f(z) in the region {z∈ℂ:t≤|z-z₀|}∪{∞} each pole according to
its multiplicity; and the proximity function by
2𝜋
1
𝑚𝑧₀ (𝑟, 𝑓) = ∫ 𝑙𝑛⁺|𝑓(𝑧₀ − 𝑟𝑒 𝑖𝜙 )|𝑑𝜙.
2𝜋
0
The caracteristic function of f is defined in the usual manner by
𝑇𝑧0 (𝑟, 𝑓) = 𝑚𝑧0 (𝑟, 𝑓) + 𝑁𝑧0 (𝑟, 𝑓).

Theorem: If the differential equation

𝑔′′ + 𝑒 −𝑤 𝑔′ + 𝑐𝑔 = 0 (6)
where c≠0 is a complex constant, possesses a solution g≡0 of finite order, then c=-k² where k is a positive
integer. Conversely, for each positive integer k, the equation (6) with c=-k², possesses a solution g which
is a polynomial in 𝑒 𝑤 of degree k.
Preliminaries lemmas
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
737
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Throughout this paper, we use the following notations that are not necessarily the same at each
occurrence:
r₀>0, ε>0, γ>1, λ>0 are real constants.
𝑟 𝑋E₁∗
E₁∗ ⊂(0,r₀] that has finite logarithmic measure ∫0 0 𝑑𝑡 < ∞.
𝑡
∗ 𝑟0
E2 ⊂[0,2π) that has a linear measure zero ∫0 𝑋E2 ∗ 𝑑𝑡 = 0.
1
Lamma: Let f be a non constant meromorphic function in ℂ-{z₀} and set g(w)=f(z₀-𝑤). Then, g(w) is
1
meromorphic in ℂ and we have𝑇(𝑅, 𝑔) = 𝑇𝑧0 (𝑅 , 𝑓).

Conclusion
This new idea has enabled us to study new classes of differential equations in the unit disc. In the fourth
chapter, we went straight out of the unit disk, by studying the growth of the solutions of linear differential
equations in the neighborhood of an isolated singular point using new definitions similar to those of
Nevanlinna's theory for the complex plane.I think this will open up new perspectives in this field of
research.

References
1. B.Belaidi,S .Hamouda; order s of solutions of an n-th order linear Differential equation with entire
coefficients, Electron .J. Differential Equations,Vol.2001(2001),No.61,pp.1-5.
2 S. Hamouda; Properties of solutions to linear differential equations with analytic coefficients in the unit
disc, Electron. J. Differential Equations, Vol 2012 (2012), No. 177, pp. 1-9.
3. J. Heittokangas, R. Korhonen, J. Rattya; Growth estimates for solutions of linear complex differential
equations, Ann. Acad. Sci. Fenn. Math. 29 (2004),
No.1, 233-246.
4.J. Heittokangas, R. Korhonen and J. Rättyä, Growth estimates for solutions of linear complex
differential equations, Ann. Acad. Sci. Fenn. Math. 29 (2004), No. 1, 233-246.
5 J. Heittokangas, R. Korhonen and J. Rättyä, Fast growing solutions of linear differential equations in
the unit disc, Result. Math. 49 (2006), 265-278.
6. A.Ya. Khrystiyanyn, A.A. Kondratyuk, On the Nevanlinna theory for meromorphic functions on
annuli, Matematychni Studii 23 (1) (2005) 19--30.
7.A. Kondratyuk, I. Laine, Meromorphic functions in multiply connected domains, in: Fourier Series
Methods in Complex Analysis, in: Univ. Joensuu Dept. Math. Rep. Ser., vol. 10, Univ. Joensuu, Joensuu,
2006, pp. 9-111.
8 R. Korhonen, Nevanlinna theory in an annulus, in: Value Distribution Theory and Related Topics, in:
Adv. Complex Anal. Appl., vol. 3, Kluwer Acad. Publ., Boston, MA, 2004, pp. 167-179.
9. I. Laine, Nevanlinna theory and complex differential equations, W. de Gruyter, Berlin, 1993.
10. E. L. Mark and Y. Zhuan, Logarithmic derivatives in annulus, J. Math. Anal. Appl. 356 (2009) 441-
452.
11. L.Yang, Value distribution theory, Springer-Verlag Science Press, Berlin-Beijing. 1993.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

738
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
J. Heittokangas, R. Korhonen and J. Rättyä, Fast growing solutions of linear differential equations in the
unit disc, Result. Math. 49 (2006), 265-278.
12. A.Ya. Khrystiyanyn, A.A. Kondratyuk, On the Nevanlinna theory for meromorphic functions on
annuli, Matematychni Studii 23 (1) (2005) 19--30.
13. A.A. Kondratyuk, I. Laine, Meromorphic functions in multiply connected domains, in: Fourier Series
Methods in Complex Analysis, in: Univ. Joensuu Dept. Math. Rep. Ser., vol. 10, Univ. Joensuu, Joensuu,
2006, pp. 9-111.
14. R. Korhonen, Nevanlinna theory in an annulus, in: Value Distribution Theory and Related Topics, in:
Adv. Complex Anal. Appl., vol. 3, Kluwer Acad. Publ., Boston, MA, 2004, pp. 167-179.
15. I. Laine, Nevanlinna theory and complex differential equations, W. de Gruyter, Berlin, 1993.
16. E. L. Mark and Y. Zhuan, Logarithmic derivatives in annulus, J. Math. Anal. Appl. 356 (2009) 441-
452.
17. L.Yang, Value distribution theory, Springer-Verlag Science Press, Berlin-Beijing. 1993.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

739
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

STUDENTS’ MATHEMATICS PERFORMANCE AND ENGAGEMENT IN AN INQUIRY-

BASED LEARNING APPROACH

Jonel Cabunoc Murillo

Prof. Dr. Denis Abao Tan
Central Mindanao University

Abstract
This study explored the use of inquiry-based learning approach in teaching mathematics and its impact on
students’ performance and engagement of Grade 7 students of Libona National High School. It
envisioned to: (1) identify the level of performance of the students in mathematics when exposed to IBL
and non-IBL in terms of their pre-test, post-test, and retention test scores;(2) determine the level of
engagement of the students in mathematics when exposed to IBL and non-IBL in terms of their, affective
and cognitive engagements; (3) differentiate the level of performance of the students in mathematics
when exposed to IBL and non-IBL in terms of their post-test; and retention test; (4) find out if there is a
significant difference exist in the level of engagement of the students in mathematics when exposed to
IBL and non-IBL in terms of their affective and cognitive engagements.

A quasi-experimental research design was conducted to students in two groups: the IBL and the non-IBL.
Results revealed that students who were exposed to IBL had significantly higher performance in
mathematics as to those exposed to non-IBL in terms of their post-test and retention test. It was also
found out that the use of IBL is comparable in terms of the affective engagement of the students but not
comparable in terms of cognitive engagement between two groups.

Keywords: Inquiry-based, Affective engagement, cognitive engagement

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

740
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Assessment of trace metals concentration and health risk implication by indigenous edible crab
species consumed in south eastern Nigeria during covid-19 lockdown

Prince. O. Ukaogo
Abia State University, Uturu, Nigeria
Loai Aljerf
Damascus University, Damascus, Syria
Atem Bethel Ajong
University of Dschang, Dschang, Cameroon
Ojah Emmanuel Onah
University of Ibadan, Ibadan, Nigeria

Abstract
Despite the benefits of crab consumption, the bioaccumulation of trace metals in crabs can endanger
consumer’s health. The consumption of crabs in South eastern Nigeria has received less attention. As, Cd,
Cr, Cu, Al, Hg, Ni, Pb and Zn in four common crab species collected from the bank of selected Streams
during the covid-19 lockdown in south eastern Nigeria and associated health risks were analyzed for the
consumers by evaluating estimated weekly intake (EWI), non-carcinogenic and carcinogenic health risks
to children, adolescents, and adults. In this study, 320 samples were collected in total. These metals and
sediments showed a descending average content of Zn > Ni > Cu > As > Cd > Al > Pb > Cr > Hg
respectively. EWI values of children, adolescents, and adults were all lower than provisional tolerable
weekly intakes (PTWIs) of all crab species. According to the toxic hazard quotient (THQ) and the total
hazard index (HI) calculations for trace metal contents in the soft tissue of crabs, mercury did not pose
any risk on human health; whereas, the other determined trace metals gave the values of HI >1 and
showed a possibility of risk on the long term. In all age groups, the consumption of U. tangeri, O.
Africana, and C. armatum would lead to lifetime cancer risk due to As and Cd bioaccumulation.

Keywords: Trace metals. Crab. Estimated weekly intake. Target hazard quotient. Bioaccumulation.
covid-19

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

741
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Water Quality Assessment and Heavy Metal Detoxification via Bioremediation

Ananya Julka
Priti Gupta
Manav Rachna University, India

Abstract
Water is quintessential for sustenance of life. But, industrialization, mining and overuse of pesticides has
led to deterioration of water quality by release of large quantities of heavy metals in the ecosystem.
Heavy metal accumulation in living systems beyond permissible levels can cause metal toxicity that poses
serious risks to life. This is an alarming concern in developing nations like India. The methods to remove
heavy metals from aqueous media can be grouped into two broad categories. The conventional methods
fall under the physico-chemical approach. These methods can be carried out on a large scale but have
their limitations. The other category which is the focus of this review explores biological methods used to
remove heavy metals. This approach is called bioremediation. Bioremediation can involve various
methods and can be grouped into phytoremediation (using plants) and microbial remediation (using
microbes). This review describes some methods under bioremediation, mainly biosorption and
bioaccumulation, and the differences between these methods. To improve the efficiency of these methods,
some techniques have been discussed. These are immobilization and modifications of the cell wall.
Further, case studies involving bioremediation and commercial applications of bioremediation have been
touched upon. These are use of Gynura pseudochina (L.) as a hyperaccumulator plant and the use of
Heliathanthus sp. for remediation of uranium rich soil. Scope for our experimentation is mentioned for
further study in the area.

Keywords: Heavy metal, adsorption, bioremediation, phytoremediation, biosorption, bioaccumulation,

heavy metal toxicity, water treatment, industrial effluent

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

742
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

EFFECTS OF COVID-19 PANDEMIC ON ALL COUNTRIES IN THE WORLD

Faig Abdurahmanov
Baku State University

Abstract
The COVID-19 virus, which first appeared in Wuhan, the city of China in 2019 and has spread around the
world, continues to affect countries around the world. The virus affects all areas of the country - tourism,
economy, health, education, environment, etc. The virus, which has been ongoing for more than a year,
causes mass infections and deaths in all parts of the world. The number of people infected and killed by
each new wave of the virus is about 2-3 times higher than before. Furthermore COVID-19 affected the
mental state of people. The main task of any country is to save the lives of its people from this virus. For
this reason, since the first mass spread of the virus, states had taken the first steps in full compliance with
the requirements of the World Health Organization. These include a quarantine regime, the closure of
educational institutions and crowded places and others. There are currently more than 18.4 million active
patients in the world, and about 1.5 million have died. In total, 64.9 million infections have been
registered all around the world and nearly 45 million people have been cured of the virus. United States of
America ranks first in terms of infection. Currently, several countries are developing vaccines against the
virus, and the COVID-19 vaccine is almost 90-95% ready, but due to the lack of an approved vaccine,
people use simple means to protect themselves, use masks, pay attention to hand hygiene, and avoid
crowded areas. And those are important for all the world.

Keywords: COVID-19, virus, quarantine, vaccine, health, world

INTRODUCTION
Since COVID-19 began to spread around the world, the World Health Organization had declared
pandemic, and quarantine had been applied worldwide as a preventive measure. Because there was no
vaccine against the new virus, and the virus killed many people. During quarantine regime the closure of
educational institutions, the allocation of large sums of money to prevent mass casualties, the closure of
foreign borders, the decline in the number of tourists and all these unforeseen events had affected people
all over the world. There are currently more than 18.4 million active patients in the world, and about 1.5
million have died. In total, 64.9 million infections have been registered all around the world and nearly 45
million people have been cured of the virus. United States of America ranks first in terms of infection.
According to the weekly report (as of 29 November) of World Health Organization, 1.65 million new
infections and 22,488 deaths in America, 1.57 million new infections and 35,321 deaths in Europe,
371,180 new infections and 4,888 deaths in South-East Asia, 248,909 new infections and 5,800 deaths in
the Eastern Mediterranean, 48,483 new infections and 974 deaths in Africa, 40,489 new infections and
445 deaths in the Western Pacific were recorded. Evidently, America was the first in terms of the number
of infections and Europe in terms of the number of deaths. Furthermore in the graphs below (Figure 1-6)
have been shown reports. They are according to the World Health Organization [1].

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

743
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 1. Number of COVID-19 cases and deaths reported by the WHO African Region (as of 29
November 2020)

Figure 2. Number of COVID-19 cases and deaths reported by the WHO Region of the Americas (as
of 29 November 2020)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

744
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 3. Number of COVID-19 cases and deaths reported by the WHO Eastern Mediterranean
Region (as of 29 November 2020)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

745
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Figure 4. Number of COVID-19 cases and deaths reported by the WHO European Region (as of 29
November 2020)

Figure 5. Number of COVID-19 cases and deaths reported by the WHO South-East Asia Region (as
of 29 November 2020)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

746
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Figure 6. Number of COVID-19 cases and deaths reported by the WHO Western Pacific Region (as
of 29 November 2020)

THE EFFECT TO TOURISM INDUSTRY. Such mass infections and deaths have not gone unnoticed
by the world's tourism industry. The decline in the number of tourists has led to losses in the tourism
industry. The World Tourism Organization had said that the number of tourists worldwide had fell 97%
in April from a year earlier due to a new strain of the coronavirus. The World Tourism Organization,
headquartered in Madrid, Spain, had released data on the impact of the Covid-19 pandemic on the tourism
industry. Comparing the figures for 2019, the organization said that the number of tourists in the world
decreased by 55% in March and 97% in April. The World Tourism Organization noted that the number of
travelers worldwide decreased by 180 million in April compared to the previous year, adding that the
impact of this situation on tourism revenues was about $195 million. According to the report, between
January and April, the most affected areas of the world's tourism industry were Asia and the Pacific, with
a decline of 51%. The Asia-Pacific region is followed by Europe (44%), the Middle East (40%), the
Americas (36%) and Africa (35%). The World Tourism Organization said in early May that the number
of tourists in the world will decrease by 58-78% in 2020 due to the lifting of travel restrictions. The
organization estimates that the global tourism industry will lose $910 billion to $1.2 trillion in revenue
this year, adding that this is a risk factor for 100-120 million workers directly related to the tourism
industry.
THE EFFECT TO EDUCATIONAL INSTITUTIONS. In addition, it should be noted that the closure
of schools around the world as a result of the COVID-19 pandemic and its disasters has had a serious
impact on national education systems in various countries. The authors of a study conducted by the World
Bank believe that the situation requires special measures. According to experts, the pandemic has
exacerbated the existing problems in international education. Before the pandemic, 258 million school-
age children did not go to school; many students did not receive adequate and quality education. In low-

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

747
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
income and middle-income countries, more than half of 10-year-olds could not read and understand age-
appropriate simple stories. According to experts, children from poor families have less access to
schooling. They have the highest distance from education and the largest gaps in training. The
commitment made by all countries in the field of sustainable development to ensure that children receive
"free, fair, quality primary and secondary education" has not been met. World Bank experts have found
that the coronavirus threatens progress in education around the world through two main factors. The first
is the complete closure of schools at almost all levels. Second, it is an economic downturn caused by
pandemic measures. It is noted that without serious efforts to prevent the effects of these events, the
closure of schools will lead to losses in student learning, distance from school and increasing inequality.
The economic shock will deepen the damage by reducing the supply and demand for education.
According to the authors of the study, if countries quickly move to support sustainable learning, they can
turn harm reduction and even the restoration of education into new opportunities. Experts suggest
measures to achieve this goal, dividing them into three intersecting stages: elimination policy, sustainable
management, and improvement and acceleration. In the first stage, states are advised to successfully deal
with the restoration of schools, while protecting the health and safety of students, and to do everything
possible to prevent the loss of students' learning through distance learning. At the same time, countries
need to start planning to reopen schools. This means using new methods to prevent school dropouts,
ensure a healthy school environment and help students recover quickly in key areas after they return to
school. The authors recommend focusing on the restoration of education systems, but emphasize the
importance of focusing on new opportunities rather than repeating the past. Because before the spread of
COVID-19, the situation in the school systems of many countries was characterized by very low levels of
education, and at a high level of inequality and slow progress. The authors of the international study
believe that today countries have the opportunity to "rebuild better": they can use the most effective
recovery strategies after the crisis as a basis for long-term improvements in areas such as assessment,
technology and education funding, pedagogy and parental involvement [2].
PSYCHOLOGICAL EFFECTS OF COVID-19. The COVID-19 pandemic is also having a profound
effect on people's mental health - now and in the future. Saying this, psychiatrists and psychologists call
for urgent research. In an article published in The Lancet Psychiatry, they called for the use of
smartphones for real-time mental health monitoring. According to them, special support programs should
be developed for children and health workers who are at the forefront of society in the fight against
coronavirus. Surveys show that fear and isolation are already affecting people. "Increased social isolation,
loneliness, health concerns, stress and economic decline are powerful sources of impact that can be
detrimental to mental health and human well-being," said Rory O'Connor, a professor at the University of
Glasgow who co-authored the article. He said that if no action is taken, there is an increased risk of
anxiety and depression, as well as an increase in the number of people addicted to alcohol, drugs and
gambling and homelessness, and other such complications. The authors of the article say that monitoring
the level of anxiety, depression, self-injury, suicide and other mental health problems is a priority. Two
online surveys conducted by the Academy of Medical Sciences in late March provided an insight into
people's mental health status. A survey of more than 2,100 people, including many with mental illness,
conducted by a British charity said they were concerned about respondents' concerns about access to
support and services during the pandemic and worsening existing health problems. Another 1,099
respondents from the public expressed concern about the consequences of social isolation and the
financial difficulties caused by the response to the crisis. Although anxiety and stress are expected to
increase during the pandemic, the document says there is an increased risk of depression, self-injury or
suicide. The article notes that, for example, during the 2003 Sars epidemic, the number of suicides among

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

748
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
people over the age of 65 increased by 30%. It also said that measures taken against the pandemic would
ultimately "inevitably have a serious impact on mental health as a result of rising unemployment, lack of
funding and poverty" [3].
All of the above are just some of the negative effects of the COVID-19 virus on countries around the
world. Finally, a vaccine against this dreaded virus is being developed. Although it was initially thought
that more than 150 vaccines in the world would be effective against the virus, as a result, 10 vaccines are
currently being developed, and 90-95% are ready [4].

Figure 7. The path to a COVID-19 vaccine.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

749
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

CONCLUSION
At last but not least, COVID-19 has affected all countries;
1. It has caused a lot of damage to the economy and losses in the field of tourism in the world and the
countries have to create an alternative variants against economic losses,
2. It has destroyed the education system, for this reason, in countries, distant education have to be
developed highly and educational plans have to be prepared by the educational institutions.
3. COVID-19 pandemic influenced the mental state of the population of the country,
4. It also affected environment, against this problem, states have to decrease these problems, etc.
To get rid of all these negative situations, a new action plan must be developed, methods must be
developed to improve the quality of distance education, and the health care system must be developed.
First of all, citizens must be responsible and strictly follow the requirements of the World Health

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

750
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Organization. In this case, we can defeat the virus and minimize its damage. In the end, I believe that the
virus will soon end and life will return to normal.

REFERENCES
[1]. COVID-19 Weekly Epidemiological Update (as of 29 November 2020), World Health
Organization.
[2]. The COVID-19 pandemic: shocks to education and policy responses, World Bank Group
Education, May 2020
[3]. https://www.bbc.com/azeri
[4]. https://www.gavi.org/covid19

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

751
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Stability of Solutions for a Class of Nonlinear Time-Fractional Differential Equations with

Initial Data

Noureddine BOUTERAA
University of Oran1, Ahmed Benbella. Algeria

Abstract
In this paper, we study the boudedness and stability of a solutions for a class of nonlinear time-fractional
differential equations with initial data by the help of fractional Duhamel principle. We introduce some
conditions for existence, uniqueness of solutions and to obtained it's . We suggest the generalisation of
differential equation via Caputo-Hadamard fractional derivative. It is worth being pointed out that
nowadays a great attention is devoted to develop extensions and generalizations of fractional differential
equations and establish the existence results for such problems.

Keywords: Existence, Fractional order, differential equation, Duhamel principle

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

752
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Ultrastructural and pathomorphological changes of cases coronavirus and rotavirus gastroenteritis

in goat kids and lambs

Ismet Kalkanov
Ivan Dinev
Trakia University, Bulgaria
Katerina Todorova
Bulgarian Academy of Sciences, Bulgaria

Summary
The aim of studies present clinicopathological changes, ultrastructural and morphogenetic investigation of
determine the commonest enteropathogens in neonatal and juvenile lambs and goat kids, as well as
induced macro- and microscopic lesion in the different digestive system compartments. The study
comprised a total of 970 newborn and juvenile lambs (500) and goat kids (450) from 11 private dairy
farms (4 goat farms, 7 sheep farms). The age of animals was from 24 hours to 20 days. For rapid antigen
detection and virological diagnosis, the following kits were used: Rainbow calf scour 5 BIO K 306
Detection of Rota, Corona, E.coli F5, Crypto and Clostridium perfingens in bovine stool (BIOX
Diagnostics, Belgium), and Monoclonal Antibody anti Coronavirus аnd Rotavirus FITC conjugated) 0.5
ml (20X), BIO 023, (BIOX Diagnostics, Belgium). Gross anatomy and histopathological examination of
tissue samples from 37 carcasses (16 goat kids and 21 lambs) dead from gastroenterites were performed.
The main detected agents of intestinal infections were Cryptosporidium parvum, Escherichia coli corona
and rotaviruses. Gross Pathological, Electron microscopy and histopathological methods intestinal tissue
are also important and applicable for diagnostics and in differential diagnostic recognition of the
condition from other common diseases as Cryptosporidium parvum, rotaviruses, coronaviruses,
Escherichia coli, Clostridium spp., Eimeriosis (coccidiosis), Giardiasis and other enteropathogens.

Key words: Histopathology, ultrastructure, goat kids, lambs, gastroenteritis

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

753
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

DIVERSITY OF FARMING SYSTEMS OF CAMEL HERDS UNDER EXTREME ARID

ALGERIAN SAHARA

Djallel Eddine Gherissi

University of Souk Ahras, 41000, Algeria
Ramzi Lamraoui
University of Batna, Algeria.
Faycel Chacha
Biotechnology Research Center, Constantine, Algeria

Abstract
A survey on camel livestock diversity was carried out in 36 herds at the south eastern Algeria in order to
implement description of camel herd’s farming system. Data collection on the status of the owner, socio-
economic importance of the camel breeding, herd composition, farming practices and herd dynamics was
processed using SVMSDS (Single-Visit Multiple-Subject Diagnostic Survey) method. Descriptive
statistics were executed to represent herd’s diversity, then multivariate analysis (Multiple Correspondence
Analysis MCA and Agglomerative Hierarchical Clustering AHC) were used to analyze relationships
between observed factors and establish the farm typology. We identified three main types of production
systems: (1) small sedentary fattening farms; (2) small to medium size semi-extensive pastoral farms, and
(3) large size transhumant breeding farms. This typology represents the heterogeneity of camel farming in
the south eastern Algeria. The explaining factors allowed distinguishing, in one hand, pastoral-linked
camel herds highly or partially mobile with particular income profiles of multiplier breeding farms and
milk selling, and in other hand, sedentary fattening farms. Further surveys are recommended to identify
constraints and requirements of the camel farmers and to promote production improvement strategies in
adequacy with camel herd types.

Keywords: Camel herd; Farming systems; Herd production, Herd management

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

754
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Molecular, pharmacological, and biochemical approaches: The latest panacea for emerging viral
diseases

Dr. Juon Abbass

University of Agriculture, Faisalabad, Pakistan
Dr. Sikandar azam
Tohoku University, Japan

Abstract
Emerging and re-emerging viral infections have become the biggest threat to humanity around the globe.
Several viral diseases are pandemic in their dissemination; the best prototype is the recent covid-19
outbreak. There is a diverse range of traditional identification, treatment, and prevention methods for viral
diseases that have been commonly used for so many years. Certain limitations are associated with these
techniques such as high cost, time consumption, poor accuracy, less sensitivity, and specificity. Recent
advancements in the area of molecular biology exclusively in proteomics and genomics have opened up a
new arena for the more accurate and quick identification of emerging viral infections along with the better
replacement of conventional methods with newly developed pharmacological and biochemical
strategies/tools for the optimum treatment and prevention outcomes. In the present study, we have thrown
light on the more rapid molecular identification protocols for novel viruses by taking into consideration
the hybridization and PCR based techniques and their efficiencies. Pharmacological and biochemical
approaches have been evaluated for treating viral infections by using potent antiviral drugs such as
Ribavirin, Remdesivir, Favipiravir, Tilorene, Hydroxychlorinequine, and Nitazoxanide along with
targeting the viral RNA, viral infections and membrane-less organelles, viral protein inhibition enzymes,
host target inhibition, and RNA silencing respectively. Concerning prevention, various specific and
nonspecific immune boosters including micronutrients, probiotics, and synthetic peptides along with
monoclonal antibodies and vaccinations have been discussed. These latest approaches have proven very
much effective in the identification, treatment, and prevention of viral diseases to save human beings and
check their spread in the community.

Key Words: (Covid-19) (PCR) (Viral infections) (Hybridization techniques) (Antiviral agents)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

755
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

BENIGN CYSTIC TERATOMA OF THE OVARY: DEMONSTRATION WITH

HISTOPATHOLOGY OF OVARIAN BIOPSY IN ANAMBRA STATE, NIGERIA.

Dr. Ese ANİBOR

Delta State University, Abraka, Nigeria

Abstract
Benign cystic teratoma of the ovary is a germ cell tumor marked by dissimilar tissues (such as skin and
hair) which are elements of the diverse germinal layers. This retrospective inquiry concerns the
occurrence of 6 cases of benign cystic teratoma of the ovary noted at the Nkeoma Specialist Hospital,
Onitsha in Anambra State, Nigeria over a six and a half-year period precisely from February, 2012 to
July, 2018. The deductions of the histopathology of ovarian biopsies were catalogued. This analysis
essentially concerned 209 females who were subjected to ovarian biopsy. The patients’ ages were
archived after ethical support was received from the Research and Ethical Board in the Human Anatomy
Department of the Delta State University, Abraka, Nigeria. Figures were analysed with SPSS (Statistical
Package for the Social Sciences) edition 18. Chi-square was engaged to explore the relationship between
benign cystic teratoma of the ovary and age with statistical significance summit positioned at p≤ .05.
Benign cystic teratoma of the ovary was the outcome in 6 (2.9%) of the females checked. This scrutiny
exposed a significant association concerning age and benign cystic teratoma of the ovary (p< .05). Benign
cystic teratoma of the ovary is an uncommon histopathological outcome of ovarian biopsies scrutinized in
Eastern Nigeria.

Keywords: Benign, cystic, teratoma, ovary, biopsy, Nigeria

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

756
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Monetary aspects of monetary regulation of the economy

Nusret Salman oglu Babayev

Azerbaijan State University of Economics
Aslanov Habil Huseyn oglu
Baku State University
Sanan Nusrat oglu Babayev
Khazar University

It is related to monetary policy, which is one of the most important and leading directions
of the state's economic policy and at the same time the basis of monetary regulation. The
monetary policy pursued by the state at each specific stage ultimately depends on the
emergence of the financial market and the formation and realization of the money market
and capital markets, which are its components. It is known from the economic literature
and experience that the money market consists of the accounting market, the interbank
market and the foreign exchange market. The accounting market is usually understood as
short-term securities of government and commercial bills. In other words, large-scale
short-term securities circulate in the accounting market, and the main problem is their
collection and mobilization.
When studying the problem of monetary regulation, the factors that determine the analysis,
the current state of the balance of payments and its dynamics must not be overlooked. In
addition, the current fiscal policies in the country, as well as the current economic situation
should be included in the study when assessing monetary policy. All this shows once again
that the policy of monetary regulation in the country is closely linked with the policy of
macroeconomic regulation in the country as a whole. Thus, along with the existing
problems of economic development in the country, the rate of solution of social problems,
the dynamics of inflation and employment are closely linked with the monetary
mechanism. It is clear that the monetary policy pursued in the country is implemented by
the Central Bank, which is the main regulatory body in this area. The Central Bank should
determine the nature and mechanisms of monetary policy, taking into account the
international economic processes, the degree of integration of the country into the world
economy, the state of the balance of payments, as well as economic processes that may be
observed in the near future.
Another important component of the money market is the interbank market. This usually
involves the temporary use of free cash in the form of debt capital. In recent years,
government regulators have also used long-term assets to regulate the money market. In
the modern period when our country is integrated into the international financial and
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
757
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
monetary system, the currency market actively influences the activity of the money
market. Typically, the foreign exchange market is the core of the balance of payments, but
the scale of international lending also has a significant impact. Thus, the resources of the
money market in each country are ultimately formed depending on the movement of stock
and foreign exchange resources.
At the same time, the nature of this process as a whole is strongly influenced by the
existing monetary mechanism in the country. Experience shows that the effectiveness of
monetary policy in the country depends on the effectiveness of money market
management. Of course, in recent years, due to the implementation of Azerbaijan's oil
strategy, large-scale investment in the country in the form of loans has made this problem
even more urgent. In general, in order to rationalize the role of the monetary mechanism in
the development of the national economy, it is necessary to correctly determine the
demand and supply of money.
Thus, if the means of payment for the process of normal circulation in the country are less
than the normal need, it will disrupt the process of circulation as a whole, causing delays.
No, if the money supply is in excess of demand, it can accelerate inflation. In general, the
Central Bank, the main regulatory body, should regulate these processes through its
optimal monetary policy. However, experience shows that monetary factors are not
enough to regulate this process, and there is a need to improve fiscal policy through the
Ministry of Finance in accordance with changing circumstances and demand. From this
point of view, in order to increase the effectiveness of the monetary regulation policy
implemented in the country, it is necessary to solve all the problems related to the financial
sphere, production, foreign economic relations and improving the balance of payments.It
is clear that in order to carry out this process effectively, the state must also work to
minimize the shadow economy, eliminate corruption, and ensure transparency in the
financial and credit system as a whole.
It is known that the formation of monetary policy in the country is determined entirely by
the regulatory model and system implemented in the country, but the control over its
practical implementation is entrusted to the Central Bank. The Law of the Republic of
Azerbaijan on the Central Bank specifies the functions, goals and objectives of this
institution. In general, the bank must provide a system of measures necessary to adjust the
interest rate on money supply, as well as the amount of money needed for circulation, to
ensure the liquidity of the local currency (manat) at all levels. As mentioned above, the
credit policy pursued in the country is of exceptional importance in the system of
macroeconomic regulation. Because, in the end, both foreign investment in the country, as
well as loans to the national economy from domestic sources determine the trends of
monetary policy in the country as a whole.
If we take into account that over the past 25 years, more than $ 200 billion US has been
invested in the Azerbaijani economy, most of which consists of credit resources. However,
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
758
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
if we take into account that in the first years of independence, loans to the Azerbaijani
economy generally fluctuated between 70-80% in some years, then it is clear how much
the impact of credit policy on the nature of monetary regulation as a whole. As a result of
the practical implementation of the oil strategy in our country, domestic financial sources
have sharply surpassed foreign investment in the structure of investments in the economy
since 2008. As a logical consequence of all this, today Azerbaijan has changed from a
borrowing country to a lending country.
It is known that the global financial crisis has changed the value of the currencies of
individual countries in one direction or another. Taking this into account, the Central Bank
keeps some of its resources in US dollars, some in Euros, as well as in the currencies of
other countries. At this point, another dilemma emerges. We have to use foreign exchange
reserves, or we have to send it abroad for a certain interest rate, or we have to borrow from
abroad. The experience of recent years shows that the Azerbaijani state and the Central
Bank have the optimal policy in this direction. The resilience of Azerbaijan's financial
system to the global financial crisis shows this. In general, state regulation of credit policy
can be implemented in two ways.
First, directly or administratively;
Second, economically or indirectly.
Usually, administrative methods in the field of finance and credit mean, first of all, the
volume and interest rate of loans provided by the Central Bank to commercial banks. At
the same time, the Central Bank regulates this process by limiting or increasing the
amount of credit. For this, the Central Bank uses various tools.
First, it limits the interest rates paid by commercial banks, regulating their ability to lend
and attract credit. The Central Bank issues licenses or has the right to revoke them in order
to effectively influence the activities of commercial banks. In accordance with the
requirements of these licenses, the Central Bank determines the actual regulatory
framework for the activities of parent and branch credit institutions.
Experience shows that commercial banks are often not interested in providing long-term
loans to the real sector. To solve this problem, the Central Bank recommends allocating
more funds to its terms in the structure of total credit investments. It makes extensive use
of the inspection and control mechanism for the effective implementation of monetary
policy. Through this function, the Central Bank performs the function of periodic control
to protect the liquidity of other banks, especially commercial banks, and to ensure its
efficient operation as a whole. In the conditions of the formed market economy, it is
impossible for any country to be left out of the financial and credit system in the event of
periodic ups and downs and crises. In this regard, the long-term effectiveness of monetary
regulation in the country requires a significantly better insurance system.
The insurance system covers the insurance of real estate, savings of the population, and
even human activity itself. In this regard, both the ordinary insurance system and the
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
759
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
compulsory insurance system are widely used in all developed countries. Adequate
executive bodies implement the relevant rules for the establishment of insurance funds in
the country and their performance of their functions. World experience shows that risk
management, observance of security principles, ensuring the liquidity problem in the
monetary regulation system is one of the most important elements of the regulatory
system. As part of monetary regulation, the Central Bank and relevant financial
institutions have a strict control over the interest rate on bank loans, interest rates paid by
banks on deposits, and the level of dividends paid on securities. In general, in the modern
world, the indirect means of economic regulation are more extensive than those
mentioned. Most importantly, indirect and direct regulation are conditioned by a number
of interdependent internal and external objective and subjective factors.
It is known that bank interest is an economic way of macroeconomic regulation. However,
changing the interest rate requires the adoption of an appropriate law, which is also an
administrative way. Thus, indirect regulation is also implemented as a process directly
related to administrative regulation.Experience shows that the Central Bank indirectly
influences banks and non-banking organizations through a market mechanism to
implement monetary regulation. In other words, to change the principles of lending and
borrowing. Favorable competition can increase the efficiency of monetary regulation as a
whole by creating a business environment. Improving the lending mechanism for
individuals and legal entities in Azerbaijan, as well as optimizing interest rates on deposits
and savings is carried out by regulations defined and adopted by the Central Bank of the
country. The Central Bank sets mandatory reserve requirements for each bank and credit
institution to monitor these processes.
− Carries out deposit operations;
− Finances interest rate;
− Conducts open market operations;
− Re-refinances banks.
Ultimately, the Central Bank regulates these processes by ensuring the liquidity of banks,
determining the amount of money needed for circulation, directing credit resources to
banks and actively participating in the money market, financial market and credit market.
Today, the financial system of each country is actively integrated into the world market. In
line with this process, the monetary policy pursued by the International Monetary Fund
and the World Bank will inevitably have an impact on the nature and effectiveness of the
country's monetary policy. Thus, monetary regulation instruments try to effectively carry
out the processes associated with the creation, use, distribution and exchange of monetary
resources as a whole. In this case, the Central Bank, according to Keynes, determines the
monetary policy, taking into account the multiplier effect. In the current economic
literature, the money multiplier is determined on the basis of the following form.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

760
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
The money multiplier, ie the indicator of banks' ability to generate money, is determined
by the following ratio:
М𝑆 𝑐𝑎𝑠ℎ + 𝑑𝑒𝑝𝑜𝑠𝑖𝑡𝑠 𝑐𝑎𝑠ℎ\𝑑𝑒𝑝𝑜𝑠𝑖𝑡𝑠 + 𝑑𝑒𝑝𝑜𝑠𝑖𝑡𝑠/𝑑𝑒𝑝𝑜𝑠𝑖𝑡𝑠 (𝑞 + 1)
𝑀= = = =
𝑀𝑏 𝑐𝑎𝑠ℎ + 𝑏𝑎𝑛𝑘 𝑟𝑒𝑠𝑒𝑟𝑣𝑒𝑠 𝑐𝑎𝑠ℎ\𝑑𝑒𝑝𝑜𝑠𝑖𝑡𝑠 + 𝑏𝑎𝑛𝑘 𝑟𝑒𝑠𝑒𝑟𝑣𝑒𝑠 (𝑞 + 𝑧)
Here m is the money multiplier
Mb - monetary base (reserve money)
Ms - mass of money
Mb - aggregate covers the outside cash and reserves of the commercial banks.
The reserves of commercial banks include cash in their cash desks and funds placed in
their accounts with the Central Bank. Part of the funds in the account of the Central Bank
is required reserves (funds in correspondent accounts), and the rest is additional reserves.
Note that the structure of Mb reflects the liabilities of the Central Bank. In terms of the
Central Bank's assets, Mb includes net foreign assets and net domestic assets (loans to
commercial banks and the government).
Ms-aggregate includes cash outside banks, demand deposits, time deposits, other deposits
and securities. The number and type of components included in the M s may vary by
country. It depends on the level of development of the financial and banking sector. The
higher the level of development, the higher the quality of Ms (M2, M3, M4, etc.)
Similarly, as in the monetary base, the structure shown here shows only the passive
(liability) side of Ms. However, there is also an active (asset) part of the consolidated
balance sheet, ie the money supply, which includes the total net foreign assets and net
domestic assets of the banking system.
At the same time, if the Central Bank buys securities, then commercial banks have
additional reserves by selling government securities they own. This increases the lending
capacity of these banks. The securities market in our country is almost not formed. While
there is a first-tier securities market, the second-tier market is almost non-existent. Despite
the fact that the government is interested in the development of the securities market, the
work done in this area is unsatisfactory. Here it must be determined the first direction.
1) As the privatization process progressed, hundreds of joint stock companies
began to emerge. It must be conducted the purchase and sale of shares and securities
belonging to these enterprises;
2) It must be organized the purchase and sale of securities to enterprises and
firms by issuing securities as a source of additional government funding;
By issuing securities, the government both obtains an additional source of funding and
through this affects the ability of banks to generate money. The following conditions are
important for the establishment of the securities market.
− Stability of the economy at the macro level.
− Reduction of the difference between the purchasing power of AZN and the
purchasing power of other currencies.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

761
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
− Adaptation of domestic price structure to world prices.
− Low inflation rate.
− Application of credit rates that will accelerate economic activity.
− Government securities have a strong position among economic instruments.
− Completion of the process of privatization of large enterprises.
− Establishment of large investment institutions (commercial banks play a leading
role here).
− Availability of tax legislation that creates favorable conditions for investment
activities.
All the above shows that the principles and forms of monetary regulation may differ in
each country depending on the level of development of the country, the level of formation
of the monetary system, the country's integration into the world economy and the maturity
of market relations as a whole.
By order of the president of the country, the coordinated implementation of fiscal and
monetary policy on the strategic road map for the development of the national economy
and its main sectors underlines the need for harmonious application of fiscal system by
floating currency system principle and it is noted that the fiscal and monetary principles
can be applied in different proportions, depending on the country's financial capabilities,
currency rates, in particular, the change in the price of crude oil on the world market, in
each concrete situation.
It is known that after the global financial crisis, the devaluation AZN took place in our
country, budget opportunities changed, the purchasing power and liquidity of our currency
was different from previous years. In this regard, the Azerbaijani government has recently
set an important goal for the near future to increase the objectivity and transparency of
taxation, expand its object by keeping the tax rate stable, increase the budget by reducing
the dependence of our budget on oil revenues as much as possible. For this purpose, the
need for superior development of the non-oil sector, implementation of effective regional
policies, innovative development of industry, diversification of agricultural sectors,
especially cotton, tobacco, tea, hazelnut, fruit and viticulture was emphasized. Special
emphasis was placed on the establishment of industrial districts in the regions.
The main goal in all this is to reduce the country's dependence on imports. As we know,
the nature of monetary regulation in Azerbaijan is strongly influenced by the high prices
for imported goods and the nature of monetary policy in the country as a whole. Thus, the
main goal is to reduce the negative effects of globalization on the nature of monetary
policy in the country. World experience shows that in addition to ensuring an effective
monetary policy in ensuring the economic security of each country, the application of
fiscal regulation in its interaction and dependence is of exceptional importance.
This problem is especially relevant for countries undergoing a period of transformation.
Because, if market relations are not sufficiently formed, the country's "security cushion" is
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
762
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
not fully provided financially, it is impossible to effectively regulate socio-economic
problems and ensure the country's financial security only through monetary means. On the
other hand, the global financial crisis of 2008 unequivocally proved this thesis that fiscal
monetary regulation must be applied in an interconnected and interdependent manner in
the long run. The discovery of this dependence requires a number of monetary policy
efforts to be evaluated in terms of macroeconomic security. We already know that the
demand for money in each country and the regulation of this process can be carried out on
different principles and methods. It is also known that the demand for money supply in
each country as a whole requires, first of all, the regulation and management of aggregate
demand and the analysis of the factors that determine the demand for money as a whole. In
this case, it should not be overlooked that the money supply can be circulated in different
ways. Thus, the demand for money in the country can change the money supply by
changing the interest rate by the Central Bank. For example, the Central Bank may change
its interest rate by actively participating in the securities trading process, in other words,
by including open market transactions.
Alternatively, the Central Bank has a strong influence on the nature of monetary regulation
by changing its lending policy, in other words, by changing its volume and the Central
Bank's discount rate to commercial banks as well as market participants.It should be noted
that the demand and supply to the mass of money significantly depends on the strategy of
economic development in the country, the main goals and objectives set by it, as well as
the social, investment-oriented or all-oriented ways of the Central Bank to solve the mass
of money released into circulation in different proportions. For example, the Central Bank
is able to change the exchange rate by actively participating in the process of buying and
selling foreign currency..
Secondly, the Central Bank is able to change the demand for the money in circulation by
increasing and decreasing the volume of loans to commercial banks, as well as concrete
projects and programs, or the Central Bank is able to change the ratio of demand and
supply by exchanging foreign currencies for the National currency (manat) to close the
deficit of the state. Therefore, in order to ensure the financial security of the country, in
each case, the Central Bank can intervene in this process by analyzing the financial
situation of the country, the channels of formation and use of budget revenues and
expenditures.
It is true that in developed countries, especially in the late twentieth century, the world
economic literature preferred the application of monetary theory in economic development
and financial security in policies such as "Regonomics", "Thatcherism". It should be noted
that in general, in accordance with the above-mentioned principles of monetary policy, a
tough or moderate monetary policy can be applied in the country. Mild monetary policy
means that the implementation of monetary policy in the country is carried out at a more
macroeconomic level, and as little as possible the state interferes in this process. In
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
763
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
contrast, in accordance with the principles of macroeconomic regulation applied in the
country in a tight monetary policy, the Central Bank seeks to limit the amount of money in
circulation. Of course, in order to more objectively assess the impact of these processes on
the country's financial security, it is possible to make more objective decisions based on
the money multiplier, as well as on the analysis and evaluation of the structure of
monetary aggregates. It is known that this process should be assessed on the one hand,
depending on the volume of deposits in banks, the volume and interest rate of loans, as
well as the reserve ratio of the Central Bank. Because it is very important to take into
account the multiplier effect in terms of financial security of the national economy.
In recent years, monetary policy has been implemented in Azerbaijan, taking into account
all these processes. After the global financial crisis of 2008, the Central Bank actively
intervened in these processes and kept the exchange rate of the national currency at the
required level by selling a fairly large amount of dollars in circulation. However, the fall in
world oil prices more than three times in two years, respectively, the reduction of our
foreign exchange reserves from $ 50 billion to about $ 40 billion, led to the effective
implementation of monetary regulation by protecting the country's foreign exchange
reserves by devaluing the manat. In this regard, the Government of Azerbaijan, through
the Tariff Council, has begun to apply monetary regulation in a more perfect form by
regulating the prices of products of monopolistic companies and enterprises, as well as
electricity, water, gas and other resources. As we have noted, economic instruments of
monetary regulation do not always have the necessary effect to ensure the country's
financial security.
Taking this into account, the Central Bank seeks to implement financial security more
effectively by regulating the volume and issuance of bank loans and interest rates through
the direct means of monetary policy. In order to ensure transparency and objectivity in the
effective solution of all these processes, the Financial Supervision Council was established
by the order of the President, which takes necessary measures to ensure the movement, use
of financial and monetary resources in the country, more objectivity, especially liquidity.
All this gives us reason to conclude that in order to ensure the financial security of the
country, monetary policy must be applied in optimal proportion to fiscal policy, depending
on the specific reality and circumstances. Because, in practice, increasing investments by
ensuring the national economic, including financial security of the country, strengthening
their innovative nature, improving business opportunities and environment, adapting the
structure of the economy to changing conditions, depends crucially on fiscal policy, ie the
budget-tax policy.
It was possible to determine the nature of fiscal policy and the direction of economic
development in the country as a whole, with the "Strategic Roadmap for the National
Economy and Key Sectors of the Economy" prepared in accordance with the Presidential
Decree dated March 16, 2016, and then with the "Strategic Development Plan in 11 Areas"
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
764
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
prepared on December 6, 2016 in accordance with this decree.This was because the
possibility and nature of fiscal policy depended crucially on the scale and dynamics of the
macroeconomic parameters envisaged in the country's economic development strategy.
The strategic roadmap for the near future, ie the strategic roadmap for 2016-2020 and
2016-2025, envisages the following as priorities:
1. Advantages of the national economy based on GIZIT analysis.
2. Weaknesses
3. Opportunities
4. Development parameters are forecasted taking into account threats and threats.
Second: Based on the 360-degree diagnosis of the national economy, the processes of
economic development, production, distribution, exchange and consumption as a whole
should be analyzed in accordance with the stages of reproduction and evaluated in terms of
sustainable development.Third: Improving the competitiveness of the national economy is
set as a priority for the near future. It is clear that improving competitiveness requires, in
addition to subjective factors, a decisive inflow of investment and their innovation
orientation.
Fourth: increasing efficiency in the strategic roadmap is a special direction.
Fifth: development of the non-oil sector and increase in exports of non-oil products;
Sixth: to sharply increase the inclusion of the economy, in other words, to strengthen its
social orientation, to create a favorable environment for the effective use of the country's
independence and its potential by all social institutions in society.
Seventh: in general, the roadmap envisages intensive development of 8 leading areas,
including 4 production, 2 social and 2 service spheres.
Eighth: privatization will be carried out in the near future, in return for which the budget
will receive funds and the development of small and medium enterprises.
In accordance with these principles, 11 programs developed by another presidential decree
dated December 6, 2016 were approved. In total, more than 27 billion USD will be
invested in the economy for this purpose in the near future, with the current 170 USD per
capita projected to increase to 450 USD over the next 10 years.
The implementation of all these measures will ensure the diversification of the economy,
increase budget opportunities, which will ultimately dramatically increase the
opportunities for fiscal regulation. Of course, it is important to make full use of the
potential of the Oil Fund in the fiscal regulation system.
However, in recent years, about 1/3 of the budget in Azerbaijan is directed to social
purposes. Despite the sharp drop in oil prices on the world market, the Azerbaijani state
ensures the balance of the budget by making the necessary transfers from the Oil Fund. It
is true that in recent years there has been a certain budget deficit. However, when we
analyze the implementation of the budget in 2015, we will see that the state is fulfilling its
obligations in full.
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
765
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
All this gives us reason to conclude that the optimal application of monetary and fiscal
policy in the process of regulating socio-economic processes is very important to ensure
the dynamic and sustainable development of our country. At the same time, it is crucial in
ensuring the economic and financial security of our country. The economic potential and
normative-legal base recently created in our country make it an objective necessity to
improve the monetary policy of our country in accordance with the changing conditions
and demand for the near future.

REFERENCES
1. The Constitution of the Republic of Azerbaijan
2. Decree of the President of the Republic of Azerbaijan “On strengthening anti-
inflation measures in the Republic of Azerbaijan”, May 31, 2005
3. State Statistics Committee of the Republic of Azerbaijan, “Statistical Indicators of
Azerbaijan”, Baku 2015
4. "Azerbaijan 2020: vision and development concept". Baku 2012
5. "Khalq" newspaper March 18, 2017 "Strategic road map for the national economy
and key sectors of the economy"
6. "Respublika" newspaper "Strategic road map on the prospects of the national
economy of the Republic of Azerbaijan" dated 9.12.2016
7. Abdullayev Kh. Macroeconomic stability and sustainable development: Oil
revenues dictate a new management philosophy. Journal of Finance and
Accounting, 2006, Ⅶ1 (36)
8. T. Guliyev “Anatomy of inflation”, Baku 2016
9. “Economic modernization” V.Gasimli, Baku 2014
10. A.G Alirzayev “Economy of socio-cultural spheres: development and regulation”,
Baku 2016
11. Lamakin V.K. "World Economy", Baku 2015
12. A.Shakaraliyev, G.Shakaraliyev "Azerbaijan's economy: realities and prospects",
Baku 2016
13. T. Huseynov "Azerbaijan's national economic development model: theory
14. A.Muradov. Materials of the scientific-practical conference “Ilham Aliyev strategy
of the post-oil period in Azerbaijan”, “Heydar Aliyev Azerbaijan: Yesterday, today
and tomorrow”, Baku 2016
15. M.A. Ahmadov "Globalization and the formation of the national economy", Baku
2005
16. "Regulation of the economy", prof. G.A. Azizova, Textbook, Baku 2015
17. "Economic policy of the state", prof. M.A. Ahmadov, associate professor A.J.
Huseyn, Textbook. Baku 2011
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
766
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
18. "Fundamentals of economic regulation", prof. M.A. Ahmadov, associate professor,
A.J.Huseyn, Textbook, Baku 2011
19. "State regulation of the national economy". H.B. Allahverdiyev, A. Ahmadov, K.
Gafarov, Baku 2012, Textbook
20. "State regulation of market economy" translated by V.I. Kushli. Baku 2008
21. Kuzik, Kushlin, Yakoves "Strategic planning, forecasting and programming", Baku
2010
22. Gradov A. “National economy”. Baku 2010
23. 23. "Regulation of socio-economic development of the regions" Associate professor
M.M.Mahmudov, Associate professor I.M.Mahmudova, Bakı 2012

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

767
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

İNKLÜZİV TƏHSİLƏ CƏLB OLUNAN ƏLİLLİYİ OLAN UŞAQLAR

ABBASOVA KAMALA
MURADLI AYGÜN
Azerbaijan University; Baku city

Özet
"Eğitim, büyük önemi ve potansiyeli olan herkesin hakkıdır. Özgürlük, demokrasi ve sürdürülebilir
kalkınma ilkeleri eğitime dayanır ... Herkes için eğitimden daha önemli bir görev yoktur”. Kofi Annan
Öncelikle belirtmek gerekir ki eğitim her çocuğun temel hakkıdır. Bu bakımdan son yıllarda dünyanın
gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerinin zihnini meşgul eden konulardan biri de engelli bireylerin
eğitimidir. Bu eğitim sistemi bugün "Kapsayıcı Eğitim" olarak adlandırılmaktadır.
Genel olarak, kapsayıcı bir toplum bugün insanlığın karşı karşıya olduğu temel zorluklardan biridir.
Kapsayıcı eğitim aynı zamanda genel eğitimin gelişiminde başta engelliler olmak üzere tüm insanların
ihtiyaçlarının karşılandığı bir aşamadır. Peki engelli çocuklar kimlerdir? Bura down sendromlu, otizm
sendromlu, beyin felci ve talasemili çocuklar dahildir.
Down sendromu bir hastalık değildir. Down, ilk olarak 1866'da bu sendromun temel fiziksel özelliklerini
kaydeden Dr. John Langdon Down'ın onuruna seçildi. Bu sendromun ana nedeni, bir kişinin normal 46
kromozom yerine 47 kromozoma sahip olmasıdır.
Otizm Sendromu, erken yaşta başlayan, sosyal ilişkilerde ve iletişimde bazı problemlerin varlığında
kendini gösteren yaygın bir gelişimsel problemdir. Otizmin semptomları genellikle iki yaşında ortaya
çıkmaya başlar. Bununla birlikte, 6. ayda belli sinyaller var. (çığlık, konuşma ve dikkat eksikliği) Otizm,
kendini gerçek hayattan soyutlanmış olarak gösterir.
Beyin felci, kasların ve organların kullanımını kontrol eden beynin bir durumudur. Yaralanmalar
doğumdan önce, bazen doğum sırasında veya doğumdan kısa bir süre sonra ortaya çıkar. Beyin felci hafif,
orta veya şiddetli olabilir.
Talasemi, genetik bir kusurun bir sonucu olarak bozulmuş hemoglobin sentezi ve kronik anemi ile
karakterize kalıtsal bir kan hastalığıdır.
Engelli çocuklar ne kadar farklı olursa olsun, gelişim, eğitim, iletişim ve dikkatin dışında
bırakılmamalıdır! Çünkü bir kişinin değeri, yeteneklerine ve başarılarına bağlı değildir. Tüm insanların
gelişimi bilgi ve becerilerine bağlıdır.
Onlar sadece farklıdırlar! Farklılık başlı başına bir özelliktir ve her çocuk özeldir!

Anahtar Kelimeler: Kapsayıcı eğitim, Down sendromu, otizm sendromu, beyin felci, talasemili çocuklar

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

768
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

CHILDREN WITH DISABILITIES INVOLVED IN INCLUSIVE EDUCATION

Abstract
"Education is a right of every person with great importance and potential. The principles of freedom,
democracy and sustainable development are based on education ... There is no more important task than
"education for all". Kofi Annan
First of all, it should be noted that education is a fundamental right of every child. In this regard, in recent
years, one of the issues on the minds of developed and developing countries of the world is the education
of people with disabilities. This education system today is called "Inclusive Education".
In general, an inclusive society is one of the main challenges facing humanity today. Inclusive education
is also a stage in the development of general education where the needs of all people, especially those
with disabilities, are met. But who are people with disabilities? These include children with Down
syndrome, autism, cerebral palsy, thalassemia, and visual and hearing impairments.
Down syndrome is not a disease. Down was first named in 1866 in honor of Dr. John Langdon Down,
who noted the main physical features of this syndrome. The main reason for this syndrome is that a
person has 47 chromosomes instead of the normal 46 chromosomes.
Autism Syndrome is a general developmental problem that begins at an early age and manifests itself in
the presence of some problems in social relations and communication. Symptoms of autism usually begin
to appear at the age of two. However, at 6 months there are certain signals. (screaming, lack of speech and
attention) Autism manifests itself as isolation, isolation from real life.
Cerebral palsy is a condition of the brain that controls the use of muscles and organs. Injuries occur
before birth, sometimes during childbirth, or shortly after birth. Cerebral palsy can be mild, moderate or
severe.
Thalassemia is an inherited blood disorder characterized by impaired hemoglobin synthesis and chronic
anemia as a result of a genetic defect.
People with disabilities, no matter how different, should not be left out of development, education,
communication and attention! Because the value of a person does not depend on his abilities and
achievements. The development of all people depends on their knowledge and skills.
They are just different! Difference is a feature in itself and every child is special!

Keywords: Inclusive education, children with down syndrome, autism syndrome, cerebral palsy,
thalassemia

1.GİRİŞ
1.1. İnklüziv təhsil anlayışı.
“Mənim ayaqlarım yoxdur,
Lakin mənim hələ də hislərim var.
Mən görmürəm,
Lakin mən hər zaman düşünürəm.
Baxmayaraq ki, eşitmirəm,
Mən hələ də ünsiyyət qurmaq istəyirəm.
Nə üçün insanlar məni faydasız,
düşünə bilməyən, danışa bilməyən hesab edirlər,
Halbuki mən digərləri kimi,
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
769
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Dünya haqqında fikirləşməyi bacarıram!” Coralie Severs
Bu gün təhsil sahəsində dövriyyədə olan anlayışlardan biri də “İnklüziya” terminidir. Bu termin daxiletmə
mənasını verib, bütün insanların, əvvəla əlilliyi olan bütün şəxslərin cəmiyyətdə iştirak səviyyəsinin və
inkişafının artırılmasını nəzərdə tutur.
İnklüziv təhsil- daim təkamül edən məktəbin səyahətidir! [27] İnklüziv təhsil müasir təhsilin elə inkişaf
mərhələsidir ki, burada hər bir uşaqların, əsasən da əlilliyi olan uşaqların təhsilə ehtiyacı təmin edilir. Bu
zaman əlilliyi olan uşaqlar ümumtəhsil müəssisələrində əlilliyi olmayan uşaqlarla birgə eyni siniflərdə
təhsil alırlar. Bu təhsil sistemi ilə cəmiyyətin əlilliyi olan şəxslərə münasibətin dəyişdirilməsi, təkcə
hüquqlarının tanınması deyil, təhsil də daxil olmaqla, həyatın müxtəlif sahələrində onlara digər insanlarla
bərabər imkanların yaradılmasını xarakterizə edir.
Əlillik özü də bir xəstəlik deyil, bir fərqlilikdir. Uzun illərdir cəmiyyətimiz tərəfindən əlilliyi olan uşaqlar
təcrid olunur və kənarlaşdırılırdılar. Ancaq, son illərdə tibbi modelin sosial modellə əvəz edilərək
günümüzə inteqrasiya olunması, əslində əlilliyi olan uşaqların da cəmiyyətimizdə yeri olduqlarını, onların
da digər uşaqlar kimi ünsiyyət qurması, inkişafdan və təhsildən heç də uzaqlaşdırılmamalarını zəruri hal
kimi göstərir.

Şəkil 1. FBT - məlumatları biliklə əlaqələndirmək üçün informasiya sistemi kimi

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

770
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şəkil 2,3. İnklüziv təhsilli siniflərə cəlb olunan əlilliyi olan uşaqlar

2. DAUN SİNDROMU
Daun sindromu xromosomların miqdar və ya quruluşundakı pozuntulardan asılı olan bir məhdudiyyətdir.
Daun sindromu ilə doğulan uşaqların oxşar əlamətləri əsasən bunlardır: onların boyu qısa, kəlləsi kiçik və
yumru olub, üz nahiyyəsində yastılaşma müşahidə olunur. Yanaqlar üzün yastılaşmış fonunda bir qədər
üzə çıxır. Gözləri uzunsov və kiçik, göz yarığı bir qədər çəp, gözbucağında dəri büküşlü, ağız boşluğu
normada olduğundan nisbətən kiçik və yarıaçıq, dili isə böyük оlur. Belə uşaqların əzələləri və oynaqları
zəif inkişaf edir. Dişlərinə gəldikdə isə daun sindromu ilə anadan olan uşaqlarda dişlər əyri olur və normal
ardıcıllığa uyğun çıxmır. Bu sindromla doğulan uşaqların ovucları enli, barmaqları isə qısa olur. Bir çox
uşaqlarda şəhadət barmaqla baş barmaq arasındakı məsafə də çox böyük olur.
Daun sindromu ilə doğulan uşaqlarla bağlı göstərilən məlumatlarda qeyd olunur ki, belə uşaqlarda
məhdud anlama bacarığı, böyük və kiçik motorika problemləri vardır. Uşaqların nitqində bir qədər
ləngimə, zəif eşitmə, görmə problemləri оlur. Daun sindromu olan uşaqlarda yaxındangörmə,
uzaqdangörmə əlamətləri daha artıq müşahidə olunur. Onların immun sistemləri də zəif olur və bu uşaqlar
qulaq, göz infeksiyalarına meyillidirlər. Daun sindromu ilə doğulan körpələrin təxminən üçdə biri ürək
çatışmazlığından əziyyət çəkməkdədir. Ancaq, bunların çoxu hazırda uğurla müalicə oluna bilir.
Bəzilərinin isə anadangəlmə mədə-bağırsaq traktı problemləri olur. Bunları da hansı ki, cərrahiyyə
vasitasilə aradan qaldırmaq mümkündür.
Daun sindromlu uşaqların zəif və güclü tərəfləri vardır. Məsələn, onun eşitmə və görmə zəifliyi, nitqində
isə bir sıra qüsurlar olur. Bu, uşağın zəif tərəfidir. Amma belə uşaqlarda yamsılamaq, təqlid etmək
bacarığı olduqca yüksəkdir. Daun sindromlu uşaqlar mətni tez qavrayırlar. Onlarda mexaniki yaddaş
əsasən güclü olur. Uşaqların inkişafı üçün cəmiyyətə inteqrsiya olunması, müxtəlif tədbirlərdə iştirak
etməsi çox faydalıdır.
Daun sindromlu uşaqlar çox mehriban və gülərüz olurlar. Onlar insanlarla tez bir zamanda ünsiyyət
qururlar. Hətta özlərinə qulluq etməyi belə bacarırlar. Belə körpələr digər uşaqlar kimi şeir, nağıl öyrənib
yadda saxlayırlar.
Daun sindromu olan insanların psixi inkişafı kəskin dərəcədə zəif olduğundan, onlar təhsil almaqda
çətinlik çəkir və əksər hallarda xüsusi məktəblərdə təhsil almalı olurlar.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

771
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şəkil 4,5. Daun sindromlu uşaqlar

Lakin buna baxmayaraq, valideynlərin fəal köməyi və uşağın öz üzərində daim işləməyi bütün bunlara
maneə yaratmır. Hətta, daun sindromu olan insanlara həyatda uğur qazanmağa, digər yaşıdları kimi
yaşamağa, hətta dünyəvi populyarlıq qazanmağa kömək edir. Onlar arasında sənətkarlar da çıxır. Daun
sindromu ilə doğulan məşhur aktyorlar, rəssamlar var və onların əqli geriliyi olduqca zəifdir, yaxud
ümumiyyətlə heç yoxdur.

2.1.Daun sindromlu uğur qazanan şəxslər

1. Pablo Pineda- Tanınmış ispan aktyorudur. 2009-cu ildə o, “Mən də” filmində ən yaxşı kişi roluna görə
mükafat almışdır. Pablo Malaqada yaşayır, munisipalitetdə işləyir və həmçinin müəllim vəzifəsində
çalışır. Onun bir neçə ali diplomu da var.
2. Tim Harris- Restoran sahibidir. Onun Tim”s Place adlı restoranı çox məşhur və populyarlıq
qazanmışdır.
3. Migel Tomasin- Eksperimental musiqidə quru sayılır. Onun “Reynols” adlı öz qrupu var. Migelin
hətta 2 diski də çıxmışdır.
4. Paula Saj- Şotlandiyada anadan olan bu qadın bir neçə filmə çəkilmişdir. Həmçinin çox uğurlu vəkil
olaraq çalışır. Anna Ann Craft və Mancap kimi beynəlxalq fondlarda vəkil kimi çalışmaqdadır.
5. Medelin Stüart- Avstraliyalı Medelin çox populyarlıq qazanmış bir modeldir. Tanınmış dizaynerlər
onu daima öz defilələrində iştirak etməyə dəvət edir. Hətta, Medelin tanınmış brendlərin reklamlarında da
çəkilir.
6. Ronald Djenkins- Uğurlu musiqiçi və bəstəkar Donald Djenkins elekron musiqisində dahi sayılır.
Onun musiqi improvizasiyaları YouTube-da çox məşhurdur. Baxmayaraq ki, Ronald notları öyrənə
bilməyib, onun musiqiləri tək həvəskarlar tərəfindən deyil, bir çox mütəxəssislər tərəfindən də olduqca
çox bəyənilir.
7. Raymond Hu- ABŞ-da yaşayan populyar rəssamdır. Raymond Çin metodikası əsasında müxtəlif
heyvanların rəsmlərini çəkir. Onun tabloları çox bəyənilir və hətta auksionlara çıxarılır.
8. Vlad Sanotski- 7 yaşından üzgüçülüklə məşğul olmuşdur. Fiziki imkanları məhdud insanlar arasında
keçirilən Olimpiyadanın qalibi olmuşdur. O, təkcə idmanla deyil, teatr, musiqi, atçılıq və şeirlə də
maraqlanır. Sanotski həm də bir neçə filmə çəkilmişdir. Hazırda ən böyük arzusu isə İngiltərəyə gedib
Pris Hamiltonun rolunu ifa etməkdir. Vlad Sanotskinin uğurları haqqında xarici mətbuatda geniş
məqalələr dərc olunub. O, deyir ki, çəkilişlərdə iştirak etmək və müsahibə verməyi də çox sevir.
9. Chris Burke;
10. Tommy Jessop və başqalarını misal göstərə bilərik.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

772
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
3. AUTİZM SİNDROMU
Autizm sindromu- ömürlük inkişaf pozuntusudur. Autizm erkən yaş dövründə başlayan, sosial
münasibətlər və ünsiyyət sferasında bir qədər problemlərin olması ilə özünü göstərən ümumi inkişaf
problemidir. O, autistik spektrın bir hissəsidir və hərdən autistik spektr pozuntusu kimi istinad edilir
(ASP). Autizmin əlamətləri, əsasən, iki yaşından etibarən özünü göstərməyə başlayır. Ancaq, 6 aylıqda
isə müəyyən siqnalları vardır. (qığıldama, nitqin və diqqətin olmamağı) Autizm özünə qapanma, real
həyatdan təcrid olma kimi təzahür edir. Autizmli uşaqların üzləşdiyi çətinliklərin üç əsas sahəsi bəzən
“pozuntu triadası“ kimi tanınır:
• sosial münasibətlərdə pozuntu;
• nitq və ünsiyyətdə pozuntu;
• sosial təsəvvürdə pozuntu.
Autizmin davranış simptomlarına bunlar aiddir:
Sosiallaşma problemi: Digər uşaqların oyunlarına maraq göstərməyə bilər, bacı və ya qardaşına
münasibətdə aqresiyalıq və qəddarlıq nümayiş etdirə bilər, valideynlər onu qucaqda tutduqda, yaxud
öpmək istədikdə buna hər yolla maneə olmağa çalışır, yaxın təmasdan və qucağa alınmaqdan xoşu
gəlmir.
Kommunikativ (ünsiyyət) problemi: Göz təmasından qaçır, başqaları ilə ünsiyyətdən yayınır, uzun
müddət təkrar mövzu üzərində danışır, tək qalmağı xoşlayır, səbəbsiz olaraq ya ağlayır, ya gülür, y da
səbəbsiz davranışlar nümayiş etdirir, mənasız sözləri ardıcıl olaraq təkrarlayır, ehtiyaclarını sərbəst
ifadə etməkdə çətinlik çəkir, danışmaq əvəzinə hərəkətləri ilə tələbatlarını və ehtiyaclarını ifadə
etməyə çalışır və exolaliya (cavab vermək əvəzinə, özünə deyilənləri eynilə təkrar etmək) müşahidə
edilir.
Qəribə davranış. Əllərini tez-tez yellətmə, bir-birinə çırpma, anidən öz ətrafında dönmə və işığı
yandırıb söndürməyə çox maraq göstərir.
Motorika problemi. Xırda motorika problemləri müşahidə edilir, əşyaları davamlı olaraq
çevirməkdən xoşu gəlir.
Sensor problemlər. Saçının qırxılmasına heç cür imkan vermir, su prosedurlarından qəti şəkildə
imtina edir, musiqi səsinə çətinliklə tab gətirir, əşyaları üzünə çox yaxın məsafədə tutaraq fırlatmağa
başlayır, paltar dəyişməyi heç sevmir, səslərə qarşı həddindən artıq həssaslıq nümayiş etdirir və ya
həddindən artıq laqeyd yanaşır.
Özünə xətər yetirmə. Başını ora-bura çırpır, özünü dişləyir və bu zaman ağrı əlamətləri özünü
göstərmir, öz dərisini qaşıyıb cırmaqlayır, saçını yolur, ağrıya qarşı olduqca laqeyddir.
Autizmli olan uşaqların inkişafının ümumi qanunauyğunluğu və xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki,
onların təfəkkürünün inkişafında əks olunan bəzi psixoloji funksiyalar irəliləyə, bəziləri isə geriləyə
bilir. Məsələn, bəzi uşaqlar rəngləri çox ciddi dəqiqliklə seçib, çətin və mürəkkəb naxışları qura
bildikləri halda, özünəxidmət vərdişlərinə yiyələnməkdə, böyüklərinin göstəriş və tapşırıqlarını yerinə
yetirməkdə olduqca çətinlik çəkirlər.
Autizm sindromlu olan uşaqların zəkasına gəldikdə isə onların bəziləri çox üstün riyazi bacarıqlara və
əla hafizə kimi xüsusi qabiliyyətlərə sahib ola bilirlər.
ASP haqqında maarifləndirmə aparmaq çətindir, çünki autizmli uşaqlarda əlillik “görünmür”.
Autizmli uşaqların valideynləri qeyd edirlər ki, başqa insanlar onların uşaqlarının sadəcə dəcəl
olduğunu düşünürlər və autizmi olan insanlar isə özlərinin yanlış anlaşıldığını düşünürlər..(88)

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

773
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

Şəkil 6. Autizm sindromlu uşaq

3.1. KEYS - Autizm əksiklik deyil, fərqlilikdir!

Uğur adlı autizm sindromlu bir uşağı inklüziv sinfə gətirirlər. Sinif yoldaşı Xəyal oyun oynayarkən
istəmədən və Uğuru hələ tanımadan bilməyərəkdən, anidən Uğura sərt şəkildə toxunur və keys bununla
başlayır...
-Üzr istəyirəm dostum,
-Niyə cavab vermirsən? Üzr istəmişdim əslində
Və başqa dostuna yaxınlaşaraq, “bu yeni uşaq da çox qəribədir. Heç sevmədim” deyir.
-Mən də heç sevmədim. Oyunlara almayaq onu.
1 saat sonra.. Başqa bir uşaq Uğura yaxınlaşaraq,
-Mən də səninlə oyun oynaya bilərəm? deyir.
-Uğur cavab vermir.
-Bunda bu qədər düşünəcək nə var? Maşınınla birlikdə oynayacaqdıq sadəcə.
-Lalə, gəl bizimlə oyna. (Lalə dostlarının yanına gedir və deyir:)
-Bu yeni uşaq necə anormaldır belə?!
-Xəstədir deyəsən.
Xəyalın anası məktəbə gəlir və deyir:
-Xəyal, gəl, evə getmək vaxtıdır oğlum.
Və bu zaman ana-oğul elə yolda söhbət etməyə başlayırlar.
-Necə keçdi günün danış, oğlum?.
-Həmişəki kimi ana.. Dərsdən sonra uşaqlarla oyun oynadıq. Amma bir uşaq vardı. Onunla ilk
dəfə qarşılaşdım və ondan heç xoşum gəlmədi.
-Səbəbi nədir bu düşüncənin Xəyal? Adı nə idi?
-Adını demir ki.. Sual veririk cavab belə vermir. Bizimlə oynamır, çağırırıq bizə tərəf baxmır belə.
Ancaq, özü tək oynayır və bizə də qışqırır.
-Oğlum, sən deyəsən Uğurdan danışırsan. Geçən gün anası Uğuru məktəb qeydiyyatına salmaq
üçün gətirərkən Uğurun fərqliliyi və ananın çarəsizliyi mənim də olduqca diqqətimi çəkdi. Mən ona
yaxınlaşıb tanımaq, dinləmək istədim və biz tanış olduq. Anası Uğurun bəzi problemlərindən danışdı. O,
dedi ki, Uğurun sadəcə biraz daha çox qayğıya ehtiyacı var. Uğur autizmli bir uşaqdır.
-Autizm nə deməkdir anacan?
-İnsanlarla münasibətdə bəzi problemlər yaşayan, öz dünyası olan, xüsusi qayğıya, diqqətə və
sevgiyə ehtiyacı olan uşaqlara autizmli deyilir, oğlum.
-Bəs, mən ona necə davranmalıyam?

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

774
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
-Autizm bir xəstəlik deyil, fərqlilikdir sadəcə. Bu mövzuda bizlərə çox iş düşür. Onları cəmiyyətə
qazandırmaq üçün daha çox qayğı və daha çox sevgi göstərməliyik. Onlarla qarşılıqlı fəaliyyətdə olmalı,
ünsiyyət qurmalı və onları dinləməyi bacarmalıyıq. Bunun üçün də daha səbirli və inanclı olmalıyıq.
Xəyal təsirli bir səslə deyir:
-İndi daha çox anlayıram anaa. Sabahdan Uğura qarşı daha diqqətcil olacağıma söz verirəm.
-Xəyal, oğlum, hər kəs öz üzərinə düşəni edərsə Uğur kimi bir çox uşaqlar da cəmiyyətdə öz
yerini alacaqdır.
...Xəyal səhərin açılacağını həyəcanla gözləyir. Sabah olur.. Xəyal məktəbdə dostlarını görür,
yaxınlaşıb deyir:
-Dünən anamdan çox vacib şeylər öyrəndim dostlar.
Dostları təəccüblə soruşur:
-Nə öyrəndin ki, belə?
-Yeni uşaq vardı haa. Onun adı Uğurdur. O, əslində xəstə deyil, sadəcə özəl və fərqli bir uşaq
imiş.
-Necə yenə??
-Xəstə zənn edərək ona pis davranmışdıq. Amma xəstə deyil, sadəcə bizdən biraz fərqlidir. Elə
davrandığım üçün çox peşmanam.
-Bunu eşitdiyimizə çox məyus olduq, Xəyal. Necə səhv etmişik biz belə.. Səhvimizi mütləq
düzəltməliyik.
1 saat keçir.. Uğur yanlarına gəlir və dostları ona deyir:
-Xoş gəldin, Uğur. Bizimlə oynamaq istəyirsən?
-Sən duyğularını, hislərini və düşüncələrini söyləyə bilməsən də biz sənin gözəl şeylər söyləmək
istədiyini artıq bilirik.
-Sənə yanlış davrandığımız üçün üzr istəyirik. Çox peşmanıq. Sənin nə qədər özəl olduğunu artıq
bilirik.
Uğur bu yerdə gülümsəyir..
Və illər keçir... Hələ də dostluqlarını davam etdirən Uğur və Xəyal biri yazıçı, o biri isə
hüquqşünas olur.
Keysin sonunda Xəyal qeyd edir ki:
-Uzun illər Uğurla dostluğumun nəticəsində onu anladım ki, “Autizm əksiklik, ya da xəstəlik
deyil, sadəcə fərqlilikmiş!”

4. SEREBRAL İFLİC
Serebral iflic əzələ və bədən orqanlarından istifadə etməyə nəzarət edən beyin hissələrinin zədələnməsi
prosesidir.. Uşaq serebral iflici termini ilk dəfə 1893-cü ildə psixoanalitik Ziqmund Freyd tərəfində təklif
edilmişdir. Uşaq serebral iflici baş beynin doğuşdan əvvəlki, doğuş zamanı və ya doğuşdan sonrakı
dövrlərdə müxtəlif səbəblərdən zədələnməsi nəticəsində əmələ gələn, adətən erkən uşaqlıq dövründə
aşkarlanan və hərəki pozğunluqlarla, ifliclər, əzələ zəifliyi, koordinasiya pozğunluqları, qeyri-iradi
hərəkətlərlə xarakterizə olunan bir haldır. Beynin zədələnmə dərəcəsindən asılı olaraq meydana çıxan
simptomların ifadə dərəcəsi də müxtəlif olur: zəif, mülayim və kəskin dərəcələrdə ola bilir.
Zəif dərəcəli beyin iflici olan uşaq davranışında hansısa müəyyən qüsurlara yol verir. Mülayim dərəcəli
beyin iflici olan uşaq isə gəzərkən çətinlik çəkir və axsayır. Bu zaman uşaq ayaq üçün düzəldilmiş xüsusi
dayağa, yaxud çəliyə ehtiyac duya bilir. Daha kəskin beyin iflici uşağın bütün fiziki qabiliyyətlərinə
olduqca mənfi təsir göstərə bilər. Mülayim, yaxud kəskin dərəcəli serebral iflic olan uşaqlar əlil
arabasından və başqa alətlərdən istifadə etməyə məcbur olurlar.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

775
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Bu uşaqlarda psixi inkişaf ləngiməsi, qavrama və öyrənmə çətinlikləri, görmə, eşitmə, nitq, intellekt
pozğunluqları da müşahidə oluna bilər. Beyinin məruz qaldığı zədələnmə nə qədər böyük ölçüdədirsə,
çox zaman beyin iflici də o qədər kəskin dərəcəli olur. Onu da qeyd etməliyik ki, beyin iflici zaman
ötdükcə daha da pisləşməyə doğru getmir və beyin iflici olan uşaqların çoxu gələcək həyatlarında normal
yaşayırlar.
Son məlumatlara görə doğulan hər 1000 uşaqdan 2-6-sı serebral iflicə məruz qalır və bu rəqəm getdikcə
artır. Uşaq serebral iflicinin müalicə və reabilitasiyası hər zaman uşaq nevrologiyasının ən aktual
problemlərindən biri olmuşdur. Son zamanlar bütün dünyada o cümlədən Amerikada, Avropada belə
xəstələrin müalicəsi üçün iynəbatırma müalicələri, onun modifikasiyası olan biopunktura üsullarından
geniş istifadə olunur.
Hələ 1992-ci ildə Almaniyada 21000 pasient arasında aparılan tədqiqatlar sübut edib ki, serebral iflic olan
uşaqların müalicəsində iynəbatırma üsullarının nəticəsində nəinki deformasiyaları azaltmaq, həmçinin
ətraflarda hərəkətin həcmini xeyli artırmaq mümkün olmuşdur. İynəbatırma üsulunun tətbiqi eyni
zamanda uşaqlarda yanaşı gedən bir çox problemlərin – qicolma tutmaları, nitq qüsurları, çəpgözlük kimi
problemlərin aradan qalxmasına da səbəb olmuşdur. Buna görə də problemin erkən
müəyyənləşdirilməsinin əhəmiyyəti çox böyükdür. Əgər problem vaxtında müəyyənləşdirilib müalicəsinə
vaxtında başlanılsa müsbət nəticələr almaq mümkündür.

Şəkil 7. Serebral iflicli uşaq

4.1 KEYS-Uğur və qarşılıqlı ibrət hekayəsi

Tacikistanın Düşənbə şəhərində yaşayan 6 yaşlı Murad şəhərin kənarındakı inklüziv bağçaya qəbul
olunmuşdur. Tacikistanda az uşaq bağçası fiziki pozuntusu olan uşaqları qəbul etmək arzusundadır, amma
Muradın uşaq bağçası onu qəbul etdi. Muradın qrupunda 20 nəfər qız və oğlan uşağı var. Murad serebral
ifl icdir və hərəkət etmək üçün əlil arabasına ehtiyacı var. Beləliklə, uşaq bağçansında ona
uyğunlaşdırmaq üçün xüsusi pandus quraşdırıldı. Pandusun bir az dik və yalnız birinci mərtəbədə
olmasına baxmayaraq, bu, Murada uşaq bağçasında təşkil olunan tədbirlərdə iştirakına və dostları ilə
oynamağa kömək edirdi. Murada çox hərəkət məşqləri lazımdır. Həm dərs, həm də istirahət edərkən o,
gəzməyi məşq edəcək və fizioterapiya kursu keçəcək. Muradın dostlarından birində Hiperaktivlik və
diqqətin çatışmazlığı sindromu (ADHD) var. Onun enerjisi çoxdur və digər uşaqlardan daha çox hərəkət
etməyə ehtiyacı var. Bu səbəbdən o Murada məşqlərdə kömək edir. Birgə oxumaq, oynamaq, nəsə
hazırlamaq həm Murad, həm də digər uşaqlar üçün xeyirlidir. [28]

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

776
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
5. QAN XƏSTƏLİKLƏRİ-TALASSEMİYALI OLAN UŞAQLAR
İnklüziv təhsilə aid olan əlilliyin digər bir qrupu da məhz qan xəstəlikərindən əziyyət çəkən uşaqlardır.
Bu qrupa aid olan və xroniki səciyyə daşıyan, hemofiliya, talassemiya və qan xərçəngi ilə mübarizə
aparan uşaqlar bu xəstəliklərlə doğulduğu andan etibarən həyatlarının sonunadək müəyyən tibbi sistem
əsasında müalicə almalı və müəyyən tədbirlər içərisində yaşamalıdır. Bu genetik və xroniki xəstəliklər
onların həyatının ayrılmaz bir hissəsi olduğu kimi bir sıra sahələrə təsir etməkdədir. Həyatımızın önəmli
bir parçası olan təhsil, məktəb həyatında zənn etdiyimiz problemlər, üzləşdiyimiz çətinliklər bu qrupa aid
olan uşaqlar üçün sağlamlıqları səbəbilə daha çelişkili dönəm şəklində keçməkdədir.
Xroniki xəstəlik; ən azı bir il davam etməsi gözlənilən bioloji, psixoloji və digər səbəblərə görə baş verən;
sağlam həmyaşıdları ilə müqayisədə funksiya, fəaliyyət və sosial rollarda məhdudiyyətlərə səbəb olan
fiziki, emosional və sosial böyümə, davamlı müalicə və monitorinq tələb edir ki, bu da onları
dərmanlardan, xüsusi bir pəhrizdən və köməkçi cihazlardan asılı hala gətirir.
Qan xəsətliyi də daxil olmaqla əlilliyin bir sıra növləri ilə doğulan zaman ailələrdə ümumi bir panika
yaranır, bu zaman uşaq anlamağa çalışır ki, nədən ailəm təşviş içindədir və sanki valideynlər uşağı
görməzdən gəlib onun suallarını cavablandırmırlar və belə olduqda uşaqda ümumi bir stress,
özgüvənsizlik yaşanır. Bunun qarşısını almaq üçün onun yaş və zəkasına uyğun olaraq xəstəliyi haqda
məlumat verilməlidir. Xəstəxana və bu tipli müalicə-müayinə müəssisələrinə əsasən talassemiyalı
uşaqlara qan köçürmə üçün gedəcəkləri transfuzisiya mərkəzləri haqda öncədən valideynlər fikir
bildirməlilər, çünki uşaqların bunlar haqda məlumatı olmadıqda onlar ilkin və davamlı gedəcəyi yerlərlə
bağlı qorxunc düşüncələri olur. Onlarda qan köçürmə zamanı səbrsizlik, qorxu, narahatlıq halı, kömək
etməyə çalışan tibb işçi və psixoloqlara əks olaraq inanmama, tabe olmamaq kimi hallar yaşanır.
Bəzən ailələr bir-birini günahlandırır və yaxud ailələr yarımçıq qalır və həyatının sonunadək risklərlə
yaşamaq məcburiyyətində olan həmin uşaq tək valideyni ilə yaşamalı olur. Bəzən valideyn uşağa öz
xəstəliyi haqda məlumat verməkdən çəkinir, gizləmə yolunu seçir, lakin psixoloqlarda bunu vurğulayırlar
ki, onlara öz xəstəlikəlri haqda məlumat verildiyi zaman onlar daha bilgili olur, üzləşəcəkləri çətinlik və
cəmiyyətin onlara qarşı olan rəftarını daha tez dəf edə bilərlər.
Talassemiya valideynlərindən uşaqlara “miras” qalan genetik qan xəstəliyidir. Talassemiya (yunanca:
"dəniz qanı") ilk dəfə Aralıq dənizi ətrafındakı insanlar arasında aşkarlandığı üçün belə adlandırılmışdır.
Talassemiya, müntəzəm transfüzyon, dəmir çelasiya terapiyası, tez-tez xəstəxanaya yerləşdirmə və
ümumi tibbi müayinədən ibarət müalicə xərcləri səbəbiylə təkcə xəstələr və ailələri üçün deyil, həm də
hər bir ölkənin Xalq Sağlamlığı Sistemi üçün böyük bir sağlamlıq problemidir [8, 27].
İrsən keçən nadir gen xəstəlklərinin bir növü olan hemofiliya, qandaki VIII və IX zülal çatışmazlığı
zamanı, qanda düzgün laxtalanma halının əksikliyi, qanın laxtalanmasının qarşısını alan genetik bir
xəstəlikdir. Qanaxma oynaqlarda, əzələlərdə, beyində və ya həzm sistemində də daxil olmaqla bədənin
hər hansı bir yerində baş verə bilər. Bəzi insanlar yüngül hemofiliya, bəziləri orta dərəcədə, bəziləri isə
daha ağırdır.
Son 30 ildə uşaqlarda görülən qan xərçəng xəstəliklərinin diaqnozu və müalicəsi tibbi araşdırmalar və
texnoloji inkişaf sayəsində əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etmişdir. Nəticədə proqnoz yaxşılaşdı və xərçəng
diaqnozu qoyulmuş uşaqların təxminən 80 %-i yetkin yaşa qədər sağ qaldı. Qulluq ayrıca stasionar
müalicədən mümkün olduğu qədər ambulator müalicəni də əhatə edir və hər iki tendensiya da
araşdırmanın mərkəzində müalicənin uşaqlara və ailələrinə psixo-sosial və psixoloji təsirlərinə keçidlə
nəticələndi. Getdikcə valideynlər övladları üçün “tibb bacısı” baxımının təmin edilməsi, məsələn dərman
və fövqəladə halların idarə olunması, gündəlik müalicə ehtiyacları kimi rol oynayırlar.
Xəstəliyin həyatın bir çox ölçüsündə təsiri, məktəbəqədər və məktəb yaşlarında uşaqların müstəqillik
axtardıqları zaman getdikcə daha aydın görünür. Bu dövrdə digər bir əhəmiyyətli sahə uşaqlar və onların
yaşıd qrupları arasında müqayisə ilə bağlıdır. Talassemiyalı uşaqlar, özləri ilə başqaları arasındakı ya
Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020
777
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
fiziki ölçüyə (üz görünüşü, böyümənin böyüməsi, sümük qüsurları) məktəb fəaliyyətində və ya gündəlik
vəzifələri yerinə yetirmək üçün enerji çatışmazlığı və əvvəllər fiziki fəaliyyət göstərmələri ilə əlaqəli olan
fərqləri seçməkdədirlər [3, 11, 21].
Tez-tez proqnozlaşdırıla bilməyən və dalğalanan talassemiya gedişi nəzərə alınmaqla, xəstəliyin tez-tez
yenidən xəstəxanaya yerləşdirilməsi və dəfələrlə məktəbdə olmaması və bu səbəbdən də aşağı məktəb
göstəriciləri ilə əlaqəli olduğu aydın olur. Hemosiderotik xəstələrdə daha çox görülən mücərrəd mülahizə,
dil çatışmazlığı, dil, diqqət, yaddaş və ya görmə məkan bacarıqları və icra funksiyaları kimi aşağı məktəb
performansından çox sayda digər amillər məsuliyyət daşıyır [3,11,15,17,21,25]. Üstəlik səssiz beyin
infarktları, əsasən xəstəliyin xronikasına aid edilən nevroloji və koqnitiv zədələnmələrdən məsul ola bilər
[6]. Uşaqlar erkən müdaxilə, xüsusi təhsil və psixoloji dəstəyə sahib olması üçün qiymətləndirilməlidir
[1].
Talassemiyalılarda zehni cəhətdən hər hansı bir problem olmadığından onların məktəb həyatında dərsləri
qavrama və ya zehni cəhətdən çalışmalarında digər uşaqlardan fərqli tərəfləri yoxdur. Lakin
talassemiyalıların davamlı qan transfüziyası ilə yanaşı bir sıra digər xəstəlik və infeksiyadan əziyyət
çəkdiklərindən bəzən şərait onların evdə təhsillərini davam etməyə yön verir. Talassemiya və digər qan
xəstəliklərindən əziyyət çəkən uşaqlar ev təhsilini davam etdrdikləri halda onlarda yaşıdlarına
müqayisədə rəqabət hissi zəif olur. Uşaqlar ev təhsilinə yönləndirildiyi zaman onların sosiallaşması üçün
gərəkli olan digər həyatları olan məktəbdən ayrılmış olurlar və onlarda cəmiyyətə inteqrasiya, özlərini
təsdiq və müstəqil seçim etməklərində çətinliklər yaranır. Bununla da onlar davamlı olaraq evdə
valideynləri ilə daha çox təmasda olur və sosial çevrələrindən məhrum olurlar. Bu da onlarda
özünəqapanıqlıq, depressiya, aqressivlik, ətrafdan uzaqlaşma kimi xoş olmayan məzmun yaradır. Yenidən
məktəbə qayıtdıqda isə müəllimlərə itaətsizlik,sinif yoldaşları ilə əlaqədə uçurumlar yaradır. Müəllimlər
bəzən ibtidai sinifdəki bu həssas qrupdan olan uşaqları anlayaraq dərs yükünü onlar üçün azaltsalar belə
artıq yuxarı sinifə qalxdıqda fənn sayının artma və dərs yükünün çoxalması artıq onlarda müəyyən
yorulma və tapşırıqları bitirmədə yoldaşları ilə olan müqayisədə çətinlik yaradır. Məktəb həyatının ev
təhsilinə dəyişməkdə valideynlərin səbəb vardır ki, kənd yerlərində məktəbin uzaq olması, məsafə sərf
edərkən yorulma və təngənəfəslik kimi halların baş verməsi, hava şəraiti ilə əlaqəli temperaturun aşağı
olması kimi digər hallar valideynlər tərəfindən daha uyğun proflaktik tədbirlər kimi göstərilməkdədir.
Valideynlər mütəmadi olaraq ordakı tibb və digər işçilər xüsusilə müəllimlərlə davamlı əlaqədə olmalı,
müəllimlər bu tip uşaqları ağır tipli idman dərslərindən uzaqlaşdırmalı, əsasən talassemiyalılar üçün
yorğunluq yaratmayacaq məşğuliyyət, hemofiliyalılar üçün isə yıxılıb, qan çıxaracaq fəaliyyət əvəzinə
onlar üçün faydalı olan seçimlər etməlidirlər. Beləki, talassemiyalılar üçün daha az enerjili və onların əqli
imkanı şərait yaradan şahmat, stolüstü tennis kimi sahələri, hemofiliyalıların onurğa sisteminə faydalı
olacaq faydalı məşğuliyyət seçilməlidir.
Müəllimlər davamlı olaraq hemotoloqlar, valideynlərdən qan xəstəsi risk qrupuna aid olan şagird haqda
məsləhətlər almalı, valideyn də öz növbəsində bu xəstəlik haqda ilkin olaraq onlara bildirməlidirlər.
Müəllimlər həmçinin sinifdəki qan xəstəliyindən əziyyət çəkən şagirdi haqda digər tipik uşaqlara onun
haqda məlumat verməli, şagirdlərə həmin uşaqla əlaqə qurub sinfin bir parçası olması barədə fikirlər
səsləndirməlidir.
Qan xərçəngindən əziyyət çəkən məktəblilər digər onkoloji xəstəliklərdən əziyyət çəkən uşaqların
keçirdikləri psixoloji sarsıntıları yaşamaqdadırlar. Onlarda əsas problem kimyəvi-terapiya, uzun müddət
xəstəxanada olmaları səbəbilə məktəbdən ayrılma və depressiv əhval-ruhiyyə, xarici görünüşdə
dəyişiklikllər, immun sistemi zəif olması səbəbi ilə bir sıra xəstəliklərə açıq olmaları, daimi olaraq bir sıra
xəstəliklərlə mübarizədədirlər.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

778
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
Məktəbdə və məktəbəqədər yaşda olan uşaqların baxıcıları tərəfindən özlərinə inam hiss etmələri
lazımdır. Bununla birlikdə, tərbiyəçilər uşaqlara xəstəliyin təbiəti haqqında məlumat və ya izahatlar
verməyin vacibliyinə daha az əhəmiyyət verdikdə psixoloji narahatlıq hiss edirlər [5].
Müəllimlərin xəstəliyinin emosional yükünün minimuma endirilməsində faydalı təsir göstərir, çünki onlar
tez-tez sinif yoldaşlarının mənfi münasibətlərini və ya fikirlərini dəyişdirə bilirlər, beləliklə cəmiyyətə
inteqrasiyası üçün dəyərli kömək təklif edirlər. Müəllimlərin məlumatlılığının artırılması, səhiyyə işçiləri
ilə işbirliklərinin gücləndirilməsi və onlar ilə valideynlər və uşaqlar arasında möhkəm bir əlaqə
yaratmağın həm xroniki xəstəliklərin, talassemiyanın, həm də depressiyanın müalicəsinə əhəmiyyətli
dərəcədə kömək etdiyi qəbul edilir.
Xəstəxanaya yerləşdirmənin mənfi təsirini nəzərəçarpacaq dərəcədə minimuma endirən əlavə amillər
xəstəxanadan erkən çıxma və normal həyata qayıtmaq, məktəb həyatına yenidən inteqrasiya,
valideynlərin və müəllimlərin münasibəti, valideynlərə səhiyyə xidmətlərinə giriş və valideynlər ilə
sağlamlıq arasında təsirli ünsiyyətin inkişafıdır. Uşaqların pis uyğunlaşma strategiyasını inkişaf etdirməsi,
valideynlərə bağlanma, yuxu və ya qidalanma pozğunluqları, evdə və ya məktəbdə davranış problemləri
kimi emosional və ya davranış pozğunluqları yaşaması nadir deyil [5,7,20]
Bəzi valideynlər (və xəstələr) xəstəlik ilə bağlı təcrübələrini müzakirə etməkdə bir az narahatlıq hiss edə
bilərlər. Hər bir fərd uşağının talassemiya ilə bağlı təcrübəsini nə qədər açıqlamaq istədiyi baxımından
fərqli bir rahatlıq səviyyəsinə sahibdir; bəziləri bu barədə çox açıqdır, bəziləri isə uşağının xəstəliyinin
olduğunu bilən insanların sayını məhdudlaşdırmağı üstün tuturlar. Bu barədə düşünmək üçün "düzgün"
yol yoxdur; lakin bu məlumatı mümkün qədər gizli saxlamağı üstün tutan valideynlər, uşağın
məktəbindəki müvafiq şəxslərin xəstəliyi olan uşağın xüsusi diqqət tələb edə biləcək bir qan xəstəliyindən
əziyyət çəkən şagird olduğunu bilməsi vacibdir.
Təhsil gələcəyin və insanların formlaşıb, cəmiyyətdə özlərini reallaşdırması üçün ayrılmaz bir xüsusiyyət
olduğundan, qan xəstəliklərindən əziyyət çəkən bu qrup üzvlərinə məktəbə adaptasiya və elmi cəhətdən
uğur qazanmlarında yardımçı olaraq, onların fərqli biri deyil də sadəcə bu “əziyyət çəkdikləri faktorun”
onların həyat tərzi olduqlarını anlayaraq, onlara cəmiyyətimizin ən dəyərli üzvləri olmasını bildirmək
üçün əhatəli və onların həyatında olan məktəb amilində onlara dəstək olmalıyıq.

Şəkil 8. Əlilliyi olan uşaqların sağlamlıq vəziyyətinin sxemi.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

779
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

5. NƏTİCƏ VƏ TÖVSİYƏLƏR
Sinifdə bütün şagirdlər eyni səviyyədə (yalnız sağlam, yalnız SİM, yalnız əlaçı, orta və ya zəif) olduqda
tənqidi düşüncə, özünənəzarət və özünüqiymətləndirmə zəif inkişaf edir. Məhz bu baxımdan sinfin tərkibi
(strukturu) müxtəlif səviyyədə olur, elə həyatda olduğu kimi. Sinifdə əlilliyi olan uşaqlara əlilliyi
olmayan uşaqların iştirakı lazım olduğu qədər, əlilliyi olmayan uşaqlara da əlilliyi olan uşaqların iştirakı
lazımdır. Bu cür siniflərdə təhsil alan uşaqlarda ciddi inkişaf geriliyini korreksiya etmək mümkündür.
İnklüziv siniflərin təşkili zamanı şagirdlər dünyanın rəngarəng, insanların isə fərqli olması fikrinə
alışırlar.
Məktəbdə sinif əsas struktur elementi sayılır. İlk kollektivlər sinifdə yaranır, müvafiq emosional abu-hava
formalaşır.
İnklüziv təhsil üzrə Dövlət Proqramının həyata keçirilməsində aşağıdakı nəticələr gözlənilir:
• təhsilin bütün pillələri üzrə təhsil müəssisələrinin infrastrukturunun əlilliyi olan şəxslərin
ehtiyaclarına uyğunlaşdırılması təmin ediləcəkdir;
• informasiya texnologiyalarının tətbiqi ilə əlilliyi olan şəxslər üçün informasiya əldə etmək
imkanları genişləndiriləcəkdir;
• məktəbəqədər, ümumi və ilk peşə-ixtisas təhsili üzrə təhsil proqramlarında əlilliyi olan şəxsləri
təhsildən istifadə imkanları ilə digər şəxslərlə bərabər səviyyədə təmin edən dəyişikliklər
ediləcəkdir;
• inklüziv (inteqrativ) təhsilə cəlb olunan əlilliyi olan şəxslər üzrə məlumat bazası yaradılacaqdır;
• əlilliyi olan şəxslərin təhsilə cəlb olunması imkanlarının qiymətləndirilməsində yeni qaydalar
tətbiq olunacaqdır;
• əlilliyi olan şəxslərin təhsil hüquqları barədə əhalinin məlumatlılıq səviyyəsi artacaqdır.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

780
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES

KAYNAKLAR

1. Armstrong FD. Thalassemia and learning: Neurocognitive functioning in children. Ann N Y

Acad Sci. 2005;1054:283-9.
2. Aydinok Y, Erermis S, Bukusoglu N, Yilmaz D, Solak U. Psychosocial implication of
thalassemia major. Pediatrics International. 2005;47:84–89.
3. Canatan D, Ratip S, Kaptan S, Cosan R. Psychosocial burden of beta-thalassaemia major in
Antalya, south Turkey. SocSci Med. 2003;56(4):815-9.
4. Carballo J, Muñoz-LorenzO L, Blasco-Fontecilla H, Lopez-Castroman J, García-Nieto R,
Dervic K. Continuity of Depressive Disorders From Childhood and Adolescence to
Adulthood: A Naturalistic Study in Community Mental Health Centers. Prim Care Companion
CNS Disord. 2011; 3(5): PCC.11m01150.
5. Commodari E. Children staying in hospital: a research on psychological stress of caregivers.
Ital J Pediatr. 2010; 36:40.
6. Economou M, Zafeiriou D, Kontopoulos E, Gompakis N, Koussi A, Perifanis V, Athanasiou-
Metaxa M. Neurophysiologic and intellectual evaluation of beta-thalassemia patients. Brain
Dev.2006;28(1):14-18.
7. Fung ASM, Low LCK, Ha SY, Lee PWH. Psychological Vulnerability and Resilience in
Children and Adolescents with Thalassaemia Major. J Paediatr. 2008;13:239-252.
8. "How Are Thalassemias Diagnosed?". NHLBI. 3 July 2012. Archived from the original on 16
September 2016. Retrieved 5 September 2016.
9. James, L., & Johnson, B. (1997). The needs of parents of pediat-ric oncology patients during
the palliative care phase. Jour-nal of Pediatric Oncology Nursing, 14, 83-95.
10. Kelly, K. P., & Porock, D. (2005). A survey of pediatric oncol-ogy nurses’ perceptions of
parent educational needs. Jour-nal of Pediatric Oncology Nursing, 22, 58-66.
11. Khodaie S, Karbakhsh M, Asasi N. Evaluation psycho-social state of juvenile with
Thalassemia Major based on their self-report and GHQ-12 test results. Zahedan Med
SciencUnivers. 2005;6:18–23.
12. Kolaitis G. Mood disorders in childhood and adolescence: Continuities and discontinuities to
adulthood Psychiatriki.2012;23:S94–S100.
13. Leukemia & Blood Foundation. (2009). Acute lymphoblastic leukemia: A guide for patients
and families. Auckland, New Zealand: Author.
14. Lewis, M., & Noyes, J. (2006). Discharge management for chil-dren with complex needs.
Pediatric Nursing, 19(4), 26-30.
15. Mazzone L, Laura Battaglia L, Andreozzi F, Antonietta Romeo M, Mazzone D. Emotional
impact in ß-thalassaemia major children following cognitive-behavioural family therapy and
quality of life of care giving mothers. Clinical Practice and Epidemiology in Mental Health
2009; 5:5.
16. McConnell, C., Pasut, B., & Kotas, M. (1997). The pediatric bone marrow transplant patient:
Transition from hospital to home care. Journal of Pediatric Oncology Nursing, 14, 131-133.
17. Monastero R, Monastero G, Ciaccio C, Padovani A, Camarda R: Cognitive deficits in beta-
thalassemia major. Acta Neurol Scand. 2000; 102:162-168.
18. OuzouniCh, Nakakis K. Nursing care of depressed children. Nosileftiki. 2008;47(4):458–470.

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

781
 4. ASIA PACIFIC INTERNATIONAL CONGRESS ON
CONTEMPORARY STUDIES
19. -Grimm, K. A., Degner, L., Small, A., & Mueller, B. (1999). Preferences for participation in
treatment decision-making and information needs of parents of children with cancer: A pilot
study. Journal of Pediatric Oncology Nurs-ing, 16, 13-24.
20. Rao P, Pradham PV, Shah H. Psychopathology and coping in parents of chronically ill
children. Indian J Pediatr. 2004;71(8):695-9.
21. Shaligram D, Girimaji SC, Chaturvedi SK. Psychological problems and quality of life in
children with thalassemia. Indian J Pediatr. 2007;74(8):727-30.
22. Shields L. A review of the literature from developed and developing countries relating to the
effects of hospitalization on children and parents. IntNurs Rev. 2001;48(1):29-37.
23. Smith, M., & Hare, M. L. (2004). An overview of progress in childhood cancer survival.
Journal of Pediatric Oncology Nursing, 21, 160-164.
24. Stephens, N. (2005). Complex care packages: Supporting seam-less discharge for child and
family. Pediatric Nursing, 17(7), 30-32.
25. Vardaki MA, Philalithis AE, Vlachonikolis I. Factors associated with the attitudes and
expectations of patients suffering from beta-thalassaemia: a cross-sectional study. Scand J
Caring Sci. 2004;18:177–187.
26. Waheed, Fazeela; Fishter, Colleen; Awofeso, AwoNiyi; Stanley, David (July 2016). "Carrier
screening for beta-thalassemia in the Maldives: perceptions of parents of affected children
who did not take part in screening and its consequences"
27. İcma Əsaslı Reabilitasiya Mərkəzləri Şəbəkəsinin mütəxəssisləri/ACİ-YF,2011/ Qanun
Nəşriyyatı, 2011.
28. Murod is a fi ctitious name to protect the privacy of the child concerned.
29. İnklüziv siniflərdə təlimin təşkili. Bakı, 2018.
30. By moira Pieterse and Robin Treoloar vith Sue Cairns, Diana Uther and Brar/ “Şəfəqə doğru”
xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların inkişaf proqramı, “Small Steps” An Early İntervention
Program for Children vith Developmental Delays. 2005, 286 səh.
31. BMT-nin “Uşaq hüquqları haqqında” Konvensiya, 1989.
32. Sadıqov F.B., Pedaqogika, Bakı, 2006.
33. Developing strategic and reasoning abilities with computer games at primary school level.
Computers & Education. 49(4), 1272-1286. Boyd, D., & Bee, H. (2003).

Subic Bay Freeport Zone, PHILIPPINES December 12-13, 2020

782