Vyakti Abhyas: Ek Paripurn Sanshodhan Paddhati
Uploaded by
Anonymous CwJeBCAXpVyakti Abhyas: Ek Paripurn Sanshodhan Paddhati
Uploaded by
Anonymous CwJeBCAXpScholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies,
Online ISSN 2278-8808,
8808, SJIF 2021 = 7.380, www.srjis.com
PEER REVIEWED & REFEREED JOURNAL, NOV-DEC,
NOV 2021, VOL- 9/68
¾µÖÛŒŸÖ †³µÖÖÃÖ : ‹ú ¯Ö׸ü¯Öæ ÖÔ ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−Ö ¯Ö¬¤üŸÖß
†“ÖÔ−ÖÖ –ÖÖ−ÖÖê²ÖÖ †›ÃÖåôê
ÃÖÖ×¾Ö¡Öß²ÖÖ‡Ô ±å »Öê ¯Öå'Öê ×¾Ö¤µÖÖ¯Ößš , ¯Öå'Öê
›Öò. †ŸÖå»Ö ¯ÖÏúÖ¿Ö åú»Öú ÖßÔ
×¾Ö³ÖÖ÷Ö ¯ÖδÖåÖ,
׿ÖÖ&Ö¿ÖÖÃ¡Ö ×¾Ö³ÖÖ÷Ö,
´Ö. ‹. ÃÖÖê.†Ö²ÖÖÃÖÖÆê²Ö ÷Ö¸¾ÖÖ¸ê úòÖ»Öê•Ö, ¯Öå&Öê
Paper Received On: 21 DEC 2021
Peer Reviewed On: 31 DEC 2021
Published On: 1 JAN 2022
R4Z Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com
¯ÖÎßÖÖ¾Ö−ÖÖ -
¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ¯Ö¨ŸÖß“ÖÖ ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÎ£Ö´Ö ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö Æ²ÖÔ™Ô Ã¯Öê−ÃÖ¸ µÖÖ ‡ÓÓ÷Ö륅 ÃÖ´ÖÖ•Ö¿ÖÖá֖ÖÖ−Öê
ÃÖ´ÖÖ•Ö¿ÖÖÃ¡Ö êú»ÖÖ. ƲÖÔ™Ô
ïÖê−ÃÖ¸ µÖÖÓ−Öß ¾Öê÷Ö¾Öê÷ÖóµÖÖ ÃÖÓÃéúŸÖß“ÖÖ
ß“ÖÖ ŸÖã»Ö−ÖÖŸ´Öú †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖ ¾µÖŒŸÖß ÃÖÖ´Ö÷ÖÎß“ÖÖ ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÎ£Ö´Ö ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö êú»ÖÖ. ¯Ö¸ÓŸÖã ×¾Ö׿Ö™
¯Ö¨ŸÖß“ÖÖ ¾µÖ¾Ö×Ã£ÖŸÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö ±Ïêú›ü׸üú »Ö꯻Öê µÖÖÓ−Öß êú»ÖÖ ´Æ'Öæ−Ö ÃÖÖ´ÖÖוÖú ¿ÖÖáÖÖŸÖ ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ¯Ö¨ŸÖß
†Ö'Ö'µÖÖ“Öê ÁÖêµÖ »Ö꯻Öê µÖÖÓ−ÖÖ ×¤»Öê •ÖÖŸÖê. ŸµÖÖÓ−Öß 19 ¾µÖÖ ¿ÖŸÖúÖŸÖ ±Î Ö−ÃÖ´Ö¬Öᯙ ´Ö•Öæ¸ úã™ãÓ²ÖÖ“Öê †¬µÖµÖ−Ö µÖÖ ¯Ö¬¤üŸÖß«Ö¸êü
êêú»Öê. ŸµÖÖ−ÖÓŸÖ¸ ×¾Ö»µÖ´Ö ×Æü»Öê µÖÖÓ−Öß ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ¯Ö¨ŸÖß“ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö ²ÖÖ»Ö÷Öã−Æêü÷ÖָߓµÖÖ †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖ êú»ÖÖ.
¾µÖÖµÖÖ :
A case study is an empirical enquiry that
• investigates a contemporary phenomenon in depth and within its real-life
real context,
especially when
• The boundaries between phenomenon and context are not clearly evident.
"A comprehensive study of a social unit be that unit a person, a group, a social
institution, a district or a community is called a case study." - P.V. Young.
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies
†“ÖÔ−ÖÖ –ÖÖ−ÖÖê²ÖÖ †›ÃÖåôê ¾Ö ›Öò. †ŸÖå»Ö ¯ÖÏúÖ¿Ö åú»Öú ÖßÔ 16188
(Pg. 16187-16191)
"‹ÖÖªÖ ÃÖÖ´ÖÖוÖú ‘Ö™üúÖ“ÖÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Öú †ÃÖÖ †³µÖÖÃÖ ´Æü&Ö•Öê ¾µÖÛŒŸÖ-†³µÖÖÃÖ ÆüÖêµÖ. ŸÖÖê ÃÖÖ´ÖÖוÖú
‘Ö™üú ‹ÖÖ¤üß ¾µÖŒŸÖß †ÃÖê»Ö, ‹ÖÖ¤üÖ ÷Ö™ü †ÃÖê»Ö, ‹ÖÖ¤üß ÃÖÖ´ÖÖוÖú ÃÖÓãÖÖ †ÃÖê»Ö, ‹ÖÖ¤üÖ ×•Ö»ÆüÖ †ÃÖê»Ö Øú¾ÖÖ
‹ÖÖ¤üÖ ÃÖ´ÖÖ•Ö †ÃÖê»Ö."
"Case study method is a form of qualitative analysis involving the very
careful and complete observation of a person, a situation or an institution." - Biesanz
and Biesanz
"¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ÷Öã&ÖÖŸ´Öú ×¾Ö¿»ÖêÂÖ&ÖÖ“Öê ‹ú ¹ý¯Ö †ÖÆêü •µÖÖ´Ö¬µÖê úÖê&ÖŸÖßÆüß ¾µÖŒŸÖß , ¯Ö׸üÛã֟Öß Øú¾ÖÖ
ÃÖÓãÖÖ“Öê †ŸµÖÓŸÖ úÖôû•Ö߯Öæ¾ÖÔú †Ö×&Ö ÃÖÓ¯Öæ&ÖÔ ×−Ö¸üßÖ&Ö êú»Öê •ÖÖŸÖê." - زÖÃÓÖ•Ö †Ö×&Ö Ø²ÖÃÓÖ•Ö
¾µÖŒŸÖß †¬µÖµÖ−ÖÖ“Öß ¾Öî׿Ö™ü¶ê
1. ‹ú Øú¾ÖÖ †×¬Öú ÃÖÖ´ÖÖוÖú ‹úúÖ“Öê †¬µÖµÖ−Ö
¾µÖŒŸÖß †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖ ‹ú Øú¾ÖÖ ‹úÖ¯ÖêÖÖ †×¬Öú ×−Ö¾Ö›üú †¿ÖÖ ‹úúÖ“Öê †¬µÖµÖ−Ö êú»Öê •ÖÖŸÖê. Æêü ‹úú
‹ÖÖ¤üß ¾µÖŒŸÖß, ãú™ãÓü²Ö, ÃÖÓãÖÖ, ÃÖ´ÖæÆü Øú¾ÖÖ ÃÖ´Öã¤üÖµÖ †ÃÖæ ¿ÖúŸÖê.
2. ÃÖ´ÖõÖÖ“Öê ÃÖÖÖê»Ö †¬µÖµÖ−Ö
¾µÖŒŸÖß †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖ ÃÖ´ÖõÖꓵÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ‹úúÖÓ“Öê ÃÖÖÖê»Ö †¬µÖµÖ−Ö ²Ö¸üÖ“Ö úÖôûÖ¯ÖµÖÓÔŸÖ ú¸ü&µÖÖŸÖ µÖêŸÖê. úÖ¸ü&Ö
ŸµÖÖ´Ö¬µÖê ‹úúÖ“Öê ³ÖæŸÖúÖ»Öß−Ö ´Æü&Ö•Öê“Ö ŸµÖÖ“µÖÖ ˆŸ¯Ö¢Ö߯ÖÖÃÖæ−Ö ŸÖ¸ü ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ−Ö ¯Ö׸üÛã֟Öֵ߯ÖÕŸÖ †¬µÖµÖ−Ö ú¸ü&Öê †×−Ö¾ÖÖµÖÔ
†ÃÖŸÖê.
3. ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ †¬µÖµÖ−Ö
¾µÖŒŸÖß †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖ ¾µÖŒŸÖß , ãú™ãÓü²Ö , ÃÖÓãÖÖ , ÃÖ´ÖæÆü Øú¾ÖÖ ‡ŸÖ¸ü úÖê&ÖŸµÖÖÆüß ‹úúÖ“Öê ¾µÖÛŒŸÖ÷ÖŸÖ ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü
ÃÖÓ¯Öæ&ÖÔ †¬µÖµÖ−Ö ú¸ü&µÖÖŸÖ µÖêŸÖê.
4. ‹úúÖ“Öê ÃÖÓ¯Öæ ÖÔ †¬µÖµÖ−Ö
µÖÖ´Ö¬µÖê ‹úúÖ“µÖÖ ¯Öî»Öæ Øú¾ÖÖ ŸµÖÖ ¯Öî»ÖæÓ−ÖÖ ‘Öê‰ú−Ö ÃÖ¾ÖÔ ÷ÖÖê™üà“Öê †¬µÖµÖ−Ö êú»Öê •ÖÖŸÖê.
5. ‹êןÖÆüÖ×ÃÖú †¬µÖµÖ−Ö
¾µÖŒŸÖß †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖ ‹úÖúÖ“Öß ³ÖæŸÖúÖ»Öß−Ö ˆŸ¯Ö¢Öß ¾Ö ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ−ÖúÖ»Öß−Ö Ûã֟Öß µÖÖÓ“ÖÖÆüß †³µÖÖÃÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
‹êןÖÆüÖ×ÃÖú †¬µÖµÖ−ÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ ‹úúÖ“µÖÖ ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ−ÖÖ¾Ö¸ü úÖê&ÖŸÖÖ ¯Ö׸&ÖÖ´Ö —ÖÖ»ÖÖ Æêü »ÖÖÖŸÖ µÖêŸÖê.
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies
†“ÖÔ−ÖÖ –ÖÖ−ÖÖê²ÖÖ †›ÃÖåôê ¾Ö ›Öò. †ŸÖå»Ö ¯ÖÏúÖ¿Ö åú»Öú ÖßÔ 16189
(Pg. 16187-16191)
6. ÷Öã ÖÖŸ´Öú †¬µÖµÖ−Ö
¾µÖŒŸÖß †¬µÖµÖ−Ö ¯Ö¨üŸÖßŸÖ ÷Öã&ÖÖŸ´Öú †¬µÖµÖ−Ö †ÃÖŸÖê“Ö ¯Ö&Ö ŸÖ£µÖÖÓ“Öê ×¾Ö¿»ÖêÂÖ&ÖÆüß ÷Öã&ÖÖŸ´Öú †ÃÖŸÖê. ×−ÖÂúÂÖÔ
úÖœü&µÖÖÃÖÖšüß ÃÖÓµÖÖŸ´Öú ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ‘ÖêŸÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖ −ÖÖÆüß. µÖÖ ¯Ö¨üŸÖß ¾Ö&ÖÔ−ÖÖŸ´Öú ×¾Ö¿»ÖêÂÖ&Ö ¯ÖÏßÖãŸÖ êú»Öê
•ÖÖŸÖê.
7. ´ÖÖ−Ö¾Öß ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖÓ“µÖÖ úÖ¸ü ÖÖÓ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö
ÊÖ ¯Ö¨üŸÖßŸÖ •µÖÖ ‹úúÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ú¸üÖ¾ÖµÖÖ“ÖÖ †ÃÖê»Ö ŸµÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ´ÖÖ−Ö¾Öß ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸üÖÓ“µÖÖ úÖ¸ü&ÖÖÓ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö
‘ÖêŸÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. Æüß ¿ÖÖê¬Ö&µÖÖ“Öß ¯Ö¨üŸÖß ÃÖÆü•Ö ¾Ö ¯ÖÏŸµÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“Öß †ÃÖŸÖê. µÖÖÃÖÖšüß ÃÖÓ¿ÖÖê¬Öú ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖߟÖ
¾µÖŒŸÖß−Öê ×−Ö´ÖÖÔ&Ö êú»Ö껵ÖÖ ¾Ö ŸµÖÖ ¾µÖŒŸÖßÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †ÃÖ»Öê»Öß úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡Öê, ¸üÖ•ê Ö×−Ö¿Öß ¯Ö¡Öê, †ÖŸ´Ö“Ö׸ü¡Öê ‡ŸµÖÖ¤üà“ÖÖ †Ö¬ÖÖ¸ü
ŸÖÖê ‘ÖêŸÖÖê †Ö×&Ö úÖµÖÔúÖ¸ü&Ö ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö ‘ÖêŸÖÖê.
¾µÖŒŸÖß †¬µÖµÖ−ÖÖ“Öê ¯ÖÏúÖ¸ü
1. ¾µÖŒŸÖß“ÖÖ ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ
µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ¾µÖŒŸÖß“µÖÖ •Öß¾Ö−ÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓÛ¬ÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔ ‘Ö™ü−ÖÖÓ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. µÖÖ †³µÖÖÃÖÖŸÖ †−Öêú áÖÖêŸÖ
¾ÖÖ¯Öºþ−Ö ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê. •µÖÖŸÖ ãú™ãÓü²Ö, ÃÖ¤üõÖ, ×´Ö¡Ö ¯Ö׸ü¾ÖÖ¸ü, ¿Öê•ÖÖ¸ü ÷Ö™ü, ÃÖÆü†¬µÖÖµÖß, ¾µÖŒŸÖß»ÖÖ
†ÖêôûÖ&ÖÖ·µÖÖ ¾µÖŒŸÖß, ¯Ö¡Ö¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü, ¤îü−ÖÓפü−Öß, †ÖŸ´Öú£ÖÖ, †Öšü¾Ö&Öß, †−Öêú ×»ÖÛÖŸÖ Ã¡ÖÖêŸÖÖÓ«üÖ¸êü ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ êú»Öß
•ÖÖŸÖê. µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖ“µÖÖ †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖÆüß ¾µÖŒŸÖß •Öß¾Ö−ÖÖ“µÖÖ †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖ ÃÖÆüÖµµÖ³ÖæŸÖ šü¸ü&ÖÖ¸üß ÃÖÖ¬Ö−Öê“Ö ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öß •ÖÖŸÖÖŸÖ.
2. ÃÖ´Öã¤üÖµÖÖ“ÖÖ ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ
µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸üÖŸÖ ‹ÖÖªÖ ÃÖ´ÖæÆü, ÃÖÓãÖÖ, ÃÖ´Öã¤üÖµÖÖ“Öê ÃÖæ´Ö, ÃÖÖÖê»Ö †¬µÖµÖ−Ö êú»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ´Ö¬µÖê ‹ÖÖ¤üÖ ¾Ö÷ÖÔ, ¬Ö´ÖÔ,
•ÖÖŸÖß, ÃÖÖÓÃéúןÖú ÃÖ´ÖæÆüÖ“Öê †¬µÖµÖ−Ö êú»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ ¯ÖÏúÖ¸ü“µÖÖ †¬µÖµÖ−ÖÖŸÖÆüß ¾µÖŒŸÖß•Öß¾Ö−ÖÖ“µÖÖ †¬µÖµÖ−ÖÖÃÖ ÃÖÆüÖµµÖ³ÖæŸÖ
šü¸ü&ÖÖ¸üß ÃÖÖ¬Ö−Öê“Ö ´ÖÖ×ÆüŸÖß ×´Öôû×¾Ö&µÖÖú׸üŸÖÖ ˆ¯ÖµÖÖê÷ÖÖŸÖ †Ö&Ö»Öß •ÖÖŸÖÖŸÖ. ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ¯Ö¬¤üŸÖß«üÖ¸êü ÃÖ´Öã¤üÖµÖÖ“µÖÖ
‹ÖÖªÖ ‹úúÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖᯙ Ûã֟Öß“Öê ×¾ÖßÖéŸÖ þֺþ¯ÖÖ“Öê –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖŸê Öê. µÖÖ ¯Ö¬¤üŸÖß«üÖ¸üÖ †³µÖÖÃÖ ú¸üŸÖÖ−ÖÖ
ÃÖÓ¿ÖÖê¬ÖúÖÓú›êü †ŸµÖÖÛ¬Öú ²ÖãÛ¬¤úÖî¿Ö»µÖ ¾Ö †−Öã³Ö¾ÖÖ“Öß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ ³ÖÖÃÖŸÖê.
¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ¯Ö¬¤üŸÖß“Öê ´ÖÆüŸŸ¾Ö
¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖÖ«üÖ¸êü ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−Ö ÃÖ´ÖõÖê“Öê †ŸµÖÓŸÖ ÃÖæ´Ö ¾Ö ÷ÖÆü−Ö †³µÖÖÃÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ÃÖÖ´ÖÖוÖú
ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−ÖÖŸÖ ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü Æüß ¯Ö¬¤üŸÖß †ŸµÖÓŸÖ ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ †ÖÆêü.
1. ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−ÖÖÃÖ ‘ÖêŸÖ»Ö껵ÖÖ ‹úúÖ“Öê †ŸµÖÓŸÖ ÃÖæ´Ö ¾Ö ÷ÖÆü−Ö †¬µÖµÖ−Ö êú»Öê •ÖÖŸÖê.
2. ‹úúÖ“µÖÖ ×¾ÖÛ¿Ö™ü ¯Öî»ÖæÓ“ÖÖ“Ö†³µÖÖÃÖ −Ö ú¸üŸÖÖ ‹úúÖ“µÖÖ ÃÖ¾ÖÔ“Ö ¯Öî»ÖæÓ“ÖÖ ÃÖ´Ö÷ÖÏ †³µÖÖÃÖ êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies
†“ÖÔ−ÖÖ –ÖÖ−ÖÖê²ÖÖ †›ÃÖåôê ¾Ö ›Öò. †ŸÖå»Ö ¯ÖÏúÖ¿Ö åú»Öú ÖßÔ 16190
(Pg. 16187-16191)
3. µÖÖ †³µÖÖÃÖÖ´Öæôêû ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ ÷ÖéÆüߟÖéúŸµÖ ×−Ö×´ÖÔŸÖß»ÖÖ ÃÖÆüÖµµÖŸÖÖ ×´ÖôûŸÖê.
4. ×¾ÖÛ³Ö®Ö ‹úúÖÓ−ÖÖ ×¾ÖÛ³Ö®Ö ÃÖ´ÖæÆüÖ´Ö¬µÖê ¾Ö÷ÖßÔéúŸÖ ú¸ü&µÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖÆüÖµµÖ³ÖæŸÖ šü¸üŸÖê.
5. µÖÖ †³µÖÖÃÖÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏ¿−ÖÖ¾Ö»Öß, †−ÖãÃÖæ“Öß, ×−Ö¸üßÖ&Ö ¾Ö ´Öã»ÖÖÖŸÖß Æüß ÃÖÖ¬Ö−Öê †ÃÖæ ¿ÖúŸÖÖŸÖ.
6. µÖÖ †³µÖÖÃÖÖŸÖ ÃÖÓ¿ÖÖê¬ÖúÖÃÖ †¬µÖµÖ−ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ×¾ÖÛ³Ö®Ö †¿ÖÖ ¯Öî»ÖæÓ“Öê ×¾Ö¿»ÖêÂÖ&Ö ú¸ü&µÖÖ“Öß †ÓŸÖ¥üÂÔ ™üß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖê.
7. ´ÖÖ−ÖÃÖÖê¯Ö“ÖÖ¸ü ŸÖ–Ö ¾µÖŒŸÖß“µÖÖ ´ÖÖ−Ö×ÃÖú †¾ÖãÖê“Öß ×“Ö×úŸÃÖÖ Øú¾ÖÖ †¬µÖµÖ−Ö ú¸ü&µÖÖú׸üŸÖÖ ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ
¯Ö¬¤üŸÖß“ÖÖ †Û¬ÖúÖÛ¬Öú ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö ú¸üŸÖÖŸÖ.
8. ÃÖÓ¿ÖÖê¬Öú †¬µÖµÖ−Ö ‹úúÖ“µÖÖ ³ÖæŸÖúÖôû, ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ−ÖúÖôû †ÖÛ&Ö ³Ö×¾ÖµÖúÖôûÖ ÃÖÓ²ÖÓÛ¬ÖŸÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß •ÖÖ&Öæ−Ö ‘Öê‰ú−Ö
ŸµÖÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖßŸÖ ÃÖ´Ö−¾ÖµÖ ÃÖÖ¬Öæ−Ö ŸµÖÖ«üÖ¸üÖ ×−ÖÂúÂÖÔ úÖœü&µÖÖŸÖ µÖ¿ÖþÖß ÆüÖê‰ú ¿ÖúŸÖÖê.
¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ¯Ö¬¤üŸÖß“µÖÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖÓú»Ö−ÖÖ“Öê ŸÖÓ¡Ö ¾Ö áÖÖêŸÖ
¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖÖŸÖ ŸÖ£µÖ ÃÖÓú»Ö−ÖÖú׸üŸÖÖ †−Öêú ŸÖÓ¡Ö ¾Ö áÖÖêŸÖÖÓ“ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖê÷Ö êú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ×−Ö¸üßÖ&Ö ¾Ö
´Öã»ÖÖÖŸÖ µÖÖ ¯ÖÎÖ£Ö×´Öú †ÖÛ&Ö ¯ÖãßÖú, ¯Ö¡Öê, ¤î−ÖÓפ−Öß, ¿ÖÖÃÖúßµÖ ¸êúÖò› µÖÖ ×¾¤ŸÖßµÖ Ã¡ÖÖêŸÖÖÓ“ÖÖ ¾ÖÖü¯Ö¸ ¾µÖŒŸÖß
†³µÖÖÃÖÖŸÖêú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öôêû µÖÖ †¬µÖµÖ−ÖÖ«üÖ¸üÖ •ÖÖßÖßŸÖ •ÖÖÃŸÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖÓú×»ÖŸÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê.
1. ¸üÖê•Ö×−Ö¿Öß
¾µÖŒŸÖß“µÖÖ ¤îü−ÖÓפü−Ö •Öß¾Ö−ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¸üÖê•Ö×−Ö¿Öß«üÖ¸êü ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÆüÖê‰ú ¿ÖúŸÖê. ‹úúÖ»ÖÖ ŸµÖÖ“µÖÖ
•Öß¾Ö−ÖÖŸÖ ×´ÖôûÖ»Öê»Öê µÖ¿Ö-†¯ÖµÖ¿Ö, ÷Öã¯ŸÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²Öß êú¾Öôû ¸üÖê•Ö×−Ö¿Öß´Ö¬Öæ−Ö“Ö ÃÖ´Ö•Öæ ¿ÖúŸÖ †ÃÖ»µÖÖ−Öê
¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖÖŸÖ ¸üÖê•Ö×−Ö¿Öß»ÖÖ †ŸµÖÓŸÖ ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê ãÖÖ−Ö †ÖÆêü.
2. ¯Ö¡Ö¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü
¯Ö¡ÖÖ«üÖ¸êü ¾µÖŒŸÖß †Ö¯Ö»µÖÖ ³ÖÖ¾Ö³ÖÖ¾Ö−ÖÖÓ“Öê ×¾Ö“ÖÖ¸üÖÓ“Öê †¤üÖ−Ö-¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖ †ÃÖŸÖê. •µÖÖ«üÖ¸üê ¾µÖŒŸÖß“µÖÖ
´ÖÖ−Ö¿ÖÖáÖßµÖ †¾ÖãÖÖÓ“Öê †¬µÖµÖ−Ö ú¸ü&Öê ¿ÖŒµÖ ÆüÖê‰ú ¿ÖúŸÖê. µÖÖ ÃÖÖ¬Ö−ÖÖ«üÖ¸êü ¾µÖŒŸÖß“Öê ‡ŸÖ¸ü ¾µÖŒŸÖß¿Öß †ÃÖ»Öê»ÖÖ
ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö, ÃÖÖ´ÖÖוÖú •Öß¾Ö−ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß“ÖÖ ¥üÛ™úÖê−Ö, ŸµÖÖÓ“Öêü ¾ÖîµÖ׌ŸÖ †−Öã³Ö¾Ö ‡ŸµÖÖ¤üß“Öê –ÖÖ−Ö ÃÖÓ¿ÖÖê¬ÖúÖ»ÖÖ ÆüÖê‰ú
¿ÖúŸÖê.
3. úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡Öê
¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖÖŸÖ ¯ÖÏúÖÛ¿ÖŸÖ ¾Ö †¯ÖÏúÖÛ¿ÖŸÖ úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡ÖÖÓ−ÖÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÖÆüŸ¾Ö †ÖÆêü. úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡Öê †ÖÛ&Ö
´ÖÖ×ÃÖêú ŸÖÃÖê“Ö †¯ÖÏúÖÛ¿ÖŸÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ −ÖÖëÓ¤üߟÖæ−ÖÆüß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê. µÖÖ úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡ÖÖÓ“µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ−Ö
ÃÖ´ÖÖ•Ö •Öß¾Ö−ÖÖŸÖᯙ Øú¾ÖÖ ¾µÖŒŸÖß •Öß¾Ö−ÖÖŸÖß»Ö ×¾Ö×¾Ö¬Ö ‘Ö™ü−ÖÖ ¾Ö †−Öã³Ö¾ÖÖÓ−ÖÖ •ÖÖ&Öæ−Ö ‘ÖêŸÖÖ µÖêŸÖê.
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies
†“ÖÔ−ÖÖ –ÖÖ−ÖÖê²ÖÖ †›ÃÖåôê ¾Ö ›Öò. †ŸÖå»Ö ¯ÖÏúÖ¿Ö åú»Öú ÖßÔ 16191
(Pg. 16187-16191)
4. •Öß¾Ö−Ö ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
µÖÖ ÃÖÖ¬Ö−ÖÖ«üÖ¸êü ¾µÖŒŸÖß ¾Ö ÃÖ´ÖÖ•Ö•Öß¾Ö−ÖÖ“Öê ÃÖÓ¯Öæ&ÖÔ ×“Ö¡Ö ÃÖÓ¿ÖÖê¬ÖúÖ“µÖÖ −Ö•Ö¸êüÃÖ´ÖÖê¸ü µÖê‰ú ¿ÖúŸÖê.
•Öß¾Ö−ևןÖÆüÖÃÖÖŸÖ ¾µÖŒŸÖß“µÖÖ úÖî™ãÓüײÖú ¯ÖÖÀ¾ÖÔ³Öæ´Öß“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÆüÖê‰ú−Ö ãú™ãÓü²ÖÖ†ÓŸÖ÷ÖÔŸÖ ‘Ö›ü»Ö껵ÖÖ ´ÖÆüŸ¾Ö¯Öæ&ÖÔ
‘Ö™ü−ÖÖÓ«üÖ¸üÖ ¾µÖŒŸÖß“Öê •Öß¾Ö−Ö úÃÖê ¯ÖϳÖÖ×¾ÖŸÖ Øú¾ÖÖ ¯Ö׸ü¾ÖןÖÔŸÖ —ÖÖ»Öê ¾Ö ¾µÖŒŸÖß´ÖŸ¾Ö ×¾ÖúÖÃÖÖŸÖ úÃÖê ÃÖÆüÖµµÖ³ÖæŸÖ
—ÖÖ»Öê µÖÖ“Öê –ÖÖ−Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖê. •Öß¾Ö−Ö ‡×ŸÖÆüÖÃÖÖŸÖ µÖÖ ¯ÖÏןÖ×ÎúµÖÖÓ“ÖêÆüß ×¾Ö¿»ÖêÂÖ&Ö ú¸ü&Öê †Ö¾Ö¿µÖú šü¸üŸÖê.
5. ‡ŸÖ¸ü ÃÖÓú×»ÖŸÖ ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß
¿ÖÖÃÖ×úµÖ ¾Ö †¿ÖÖÃÖ×úµÖ ÃÖÓãÖÖ«üÖ¸üÖ ÃÖÓú×»ÖŸÖ ÃÖÖ´Ö÷ÖÏß«üÖ¸êüÆüß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖÓú×»ÖŸÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê. µÖÖŸÖ
¿ÖÖÃÖúßµÖ úÖµÖÖÔ»ÖµÖÖ“Öß úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡Öê, ¾ÖÓ¿ÖÖ¾Öôû, ¿ÖÖôûÖ, ¯ÖÖê×»ÖÃÖ µÖÓ¡Ö&ÖÖ, −µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ŸÖãºÓþ÷Ö ‡ŸµÖÖ¤üß úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡Öê,
¯ÖãßÖêú, ±úÖê™üÖê, •Ö−Ö÷Ö&Ö−Öê“Öß úÖ÷Ö¤ü¯Ö¡Öê ‡ŸµÖÖ¤üß «üÖ¸üÖÆüß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ êú»Öß •ÖÖŸÖê.
ÃÖ´ÖÖ¸Öê¯Ö - ¾µÖŒŸÖß †³µÖÖÃÖ ¯Ö¨ŸÖß Æüß ÷Öã'ÖÖŸ´Öú ¯Ö¨ŸÖß †ÃÖæ−Öü µÖÖŸÖ †¬µÖµÖ−Ö ‹úú ¾µÖŒŸÖß †ÃÖÖê, ÷Ö™ü †ÃÖÖê
Øú¾ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖוÖú ÃÖÓãÖÖ ¾ÖÖ ‹ÖÖ¤üÖ ÃÖ´Öã¤üÖµÖ †ÃÖÖê, ŸµÖÖ †¬µÖµÖ−Ö ‹úúÖ“Öê ÃÖÖÓ÷ÖÖê¯ÖÖÓ÷Ö ¾ÖÖ ¯Ö׸ü¯Öæ&ÖÔ †ÃÖê
†¬µÖµÖ−Ö ê »Öê •ÖÖŸÖê.
ÃÖÓ¤³ÖÔ
س֟ÖÖ›êü, ×¾Ö. ¸üÖ. (2005) ¿ÖîÖ×-Öú ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−Ö ¯Ö¨üŸÖß, ¯Öã'Öê : −ÖæŸÖ−Ö ¯ÖÏúÖ¿Ö−Ö.
ú·ÆÖ›êü, ²Öß. ‹´Ö. (•Öæ−Ö 2011) ¿ÖÖáÖßµÖ ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−ÖÖ“Öß ¯Ö¨üŸÖß, ןÖÃÖ¸üß †Ö¾Öé¢Öß, −ÖÖ÷Ö¯Öæ¸ü: د֯ÖôûÖ¯Öã¸êü †ò'’û
Óú. ¯ÖÛ²»Ö¿ÖÃÖÔ.
Öî¸ü−ÖÖ¸ü, פü»Öß¯Ö (´ÖÖ“ÖÔ 2011) ¯ÖÏ÷ÖŸÖ ÃÖÖ´ÖÖוÖú ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−Ö ¯Ö¨üŸÖß ¾Ö ÃÖÖÓÛµÖúß, ׫üŸÖßµÖ †Ö¾Öé¢Öß, ¯Öã'Öê :
›üÖµÖ´ÖÓ›ü ¯ÖÏúÖ¿Ö−Ö.
¯ÖÖ™üß»Ö, ¾ÖÖ. ³ÖÖ. (2012) ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö−Ö ¯Ö¨ü¢Öß, ׫üŸÖßµÖ †Ö¾Öé¢Öß, •Öôû÷ÖÖÓ¾Ö : ¯ÖÏ¿ÖÖÓŸÖ ¯ÖÛ²»Öêú¿Ö−Ö.
