Thlahtubulte Leh Zawlneite
Thlahtubulte Leh Zawlneite
THLAHTUBULTE LEH
HLAHTUBULTE
Z ÂWLNEITE
ELLEN G. WHITE
2 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Copyright, 1958, by
Review and Herald Publishing Association
Printed at
Offset Art Printers
73, Elliot Road
Kolkata 700 016
Published by
Mizo Conference of Seventh-day Adventists
Seventh-day Tlâng
P.O Box 97, Aizawl 706 001, Mizoram
3
THUHMÂ
Chu chu tûn hun hi a ni; he inhniâlna rei tak awm hian a
tâwpna a hnaih ta tih beiseina nghet tak kan neih theihna hi thil
zawng zawngin a kawh tâk vâng a ni. Mi \henkhat erawh chu
thawnthu phuahchawp mai mai lamah hnuh hniamin an awm a,
hêng thawnthu phuah chawp an chhuah chiam chiam maiah hian
kan khawvêl hi a inhmang nasa hlê a; mi dangte erawh chuan,
chu mi thlîrna hlei hluak chu hnar mah se, pawimawh lo leh
hluihlâwn tawha ngaiin an ngaih thah ta mai mai a.
Chhuahtûte
5
A Chhûng Thû
|HEN 2-NA—KALSUALNA
5. Kaina Leh Abela Fiahna............................................... 51
6. Setha Leh Enoka .......................................................... 59
7. Tui Lêt ......................................................................... 70
8. Tuilêt Hnû .................................................................... 86
9. Thilsiam Chawlhkâr Khat Chhûng................................. 93
10. Babel Insâng ................................................................ 99
_____
21
Sâm 97:2; 22Deuteronomi 32:4
21
2
LEI LEH VÂN SIAMNA
L ALPÂ Thuin vânte chu siam a ni a; chûnga awmho zawng zawngte [44]
pawh chu a kâa thâw chuan siam a ni bawk;” “Ani chuan a
sawi a, a lo awm ta; thû a p> a, a lo awm nghet ta si a.”1 “Leilung
nghahchhante chu a phûm a, kumkhuaa a nghîn loh nân.”2
Lei hi a Siamtu kut a\anga a lo chhuah chuan a mawi famkim
a. Tlâng leh mualte, phaizâwlte nên luipui ropui tak tak luang
ruih maite leh dîl mawi fahran maite chu inchawih tâwkin a awm
a, tlângte chu tûnlai anga khâm sâng pui pui, bumboh leh bung
vut, hlauhawm pui pui angte hi a ni lo a, khâm, lungpui hriam leh
bumbohte chu lei \ha, thlai tam tak thar theihna hmun \ha tak
vek mai hnuaiah chuan an inphûm a. Chirhdûp tenawm emaw
thlalêr ram ro emaw pawh a awm lo. Hnimbuk duhawm takte,
pangpâr mawi êm êm maite chuan hawina lam apiangah mit an
la a. Boruak thianghlim leh hrisêl chu rimchhia rengin a la
tihbawlhhlawh loh a ni. A ram hmêlhmang mawina chuan lal in
chhuanvâwr, cheimawi chu a la khûm zak a. Vântirhkoh rualte
chuan hlim takin a hmun hmate chu an thlîr a, Pathian hnathawh
ropui chu an lâwm a.
Lei chu a chhûnga nungcha tinrêng leh thlai nung tinrêngte
nên siam a nih tâk hnu chuan mihring, Siamtu thilsiam ropui ber
leh khawvêl mawi tak luah tûra tling ber chu, siam chhuah a lo
ni ta a. A hnênah chuan mita a hmuh theih zawng zawng chunga
thuneihna chu pêk a ni a, “Pathianin, ‘Kan anpuiin, keimahni
ang takin mihring siam ila, anni chu ..... lei chung zawng zawngah
te, .... thu i neihtîr ang u,’ a ti a. Tichuan, Pathianin Amâ anpuiin
mihring.... mipaah leh hmeichhiaah a siam a.” Hetah hian chiang
takin mihring \obul chu a lo lang a; thil fel lo leh dik lo awm hauh
lo vin, chunglam chhinchhiahna chu fiah taka tihlan a ni. Pathianin
_____
1
Sâm 33:6,7; 2Sâm 104:5
22 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[45] Amâ anpui ngeiin mihring a siam a. Hetah hian thurûk a awm
lo. Thil hnuaihnung zâwk - rannung emaw thlai nunna emaw
a\anga mihring hi lo insiam mai nia ngaihruatnain hmun a chang
lo. Chutianga zirtîrna chuan Siamtu thiltih ropui tak chu mihring
suangtuahna nêp tak tluk lekah a zu dah hnuai tihna mai a ni.
Mihringin, khawvêl zaua Pathian thuneih hnâwl an tumna chuan,
mihring \obul sâng tak chu dinhmun hniamah an dah ta. Vânsânga
arsi khawvêl siam a, leia pangpâr chi hrang hrangte mawi taka
chei a lei leh vânte A thilsiam ropui tikhattu chuan, A thilsiam
ropui belhchhah tûra a lo kal chuan, lei mawi tak chunga rorêl
tûr mihring, nunna petu kut tling ta chu a siam lo thei lo vang.
Kan thlahtute lo chhuahna bul chhuinaah chuan, hrik leh thilnung
eng emaw tê t> ke pali nei enge maw mai mai a\anga chhuak ni
lo vin, Siamtu ropuia siam kan ni tih thâwkkhum thûin min hrilh.
Vaivut a\anga siam mah ni se Adama chu “Pathian fapa a ni.”
Pathian aiawh tûrin thilnung hnuaihnung zâwkte chungah dah
a ni. Pathian lalna chu hrethiam pha lo mah se mihringte hmangaih
leh rawngbâwlsak tûra siam an ni. Sâm ziaktu chuan “I kut
chhuak chungahte hian thu i neihtîr a; …a ke hnuaiah ram sate
nên pawh; chunglêng sava leh tuifinriat sanghâte a ke hnuaiah i
dah.”3 Mihring chu pian hmangah leh nungchanga Pathian anna,
nei tûra siam a ni. Krista chauh chu, Pa “tak anpui ngei”4 a ni a,
mihring erawh chu Pathian anpuia siam a ni. A nungchang chu
Pathian duh dân nên a inmil thlap a. A ngaihtuahna chuan Pathian
lam thil a chhût phâk a ni. Hmangaihna leh lainatna dik tak neiin
chakna leh a duhnate chu ngaihtuahna fîm taka thunun \hat a ni.
Pathian anna neia, A duh dân a zawm famkimnaah chuan a
thianghlimin a hlim a ni.
A Siamtu kut a\anga a lo chhuah chuan mihring chu
pianhmang inchawih leh sâng thlarh mai a ni. A hmêl hrisêl leh
sâr sen siah mai chu, nunna êng leh hlimna chuan a kâp êng a.
Adama chu tûnlai khawvêla mihring chêngte aia sâng zâwk daih
a, Evi chu a pumruâ a t> zâwk deuh nâin, a pianhmang a
_____
3
Sâm 8:6-8; 4Hebrai 1:3
LEI LEH VÂN SIAMNA 23
duhawmin, a hm>l\ha hl> a ni. Sual nei lo vê vête chuan
thawmhnaw siam chawp an inbel lo va, êng leh ropuina,
vântirhkohte hâk ang chuan an inthuam a. Pathian thu an awih
chhûng chuan chu kawrfual êng ropui chuan a tuam reng a.
Adama siam zawh a nih khân, nungcha tinrêngte chu a hming [46]
phuah sak tûra a hnêna an lo kal a; kawppui nei vek mai an ni
tih a hmû a; mahse an zîngah Adama tân chuan \anpuitu tûr a
kawppui âwm mi an awm lo va.” Lei chunga Pathian thilsiam
tinrêng zîngah mihring tlukpui rêng a awm lo. Tichuan Pathianin,
“Mihring amah chauha awm hi a \ha lo ve; amah \anpuitu tûr a
kawppui âwm mi ka siam sak teh ang,” a ti a. Mihring chu a
mala khawsa lo va, a huhoa chêng tûra siam a ni. Kawppui tel
lo chuan Eden Huan mawi tak leh hna nuam tak pawh chuan
hlimna famkim a thlen hauh lo mai a; vântirhkohte rawn kawm
hlimna chuan kawppui a ngaihna leh khawharna a hnêm thei lo.
A anpui hmangaihtu leh hmangaih tûr an awm sî lo.
Pathian ngeiin Adama chu kawppui tûr “A \anpui thei tur
âwm mi,” \anpui thei tûr leh amah ang tak, a \hian atâna tling
zân, hmangaih leh lainatpui theih tûr mi chu a pe ta. Adama
nâkruh a\anga Evi siam a nih chhan hi, lû zâwk anga Adama
chu a thu hnuaiah a dah tûr ni lo vin, a tlukpui, \anpui inpeih
renga a bula awm tûr leh, Adaman a hmangaiha a vênhim tûr a
ni. Adama ang chiah mai, a ruh ang ruh nei, a tîsâ ang tisa pû
nên chuan insuihfinna nghet tak siamin, inlainatna thûk tak chuan
a zawm a. “Tû man mahni tîsâ an haw ngai lo va, an châwmin
an duat zâwk \hîn a ni.”5 “Chumi avâng chuan mipain a nû leh
pâ kalsanin a nupui a vuan ang a, an pahnih chuan tîsa pumkhat
an lo ni tawh ang.”
Pathianin inneihna hmasa ber chu a lâwm a. Lei leh vân
Siamtu chu he thil din chhuaktu hi a ni. “Inneih hi chawimawiin
awm sela”6; mihring hnêna Pathian thilthlâwnpêk hmasa ber, a
thil dinchhuah pahnihtea a pakhat zâwk, Adaman tlûk chhiat
hnua
_____Paradis hung pâwn a pelh thlenga a chhawm tâk zêl chu a
5
Efesi 5:29; 6Hebrai 13:4
24 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Eden Huan bi lo vang taka siamsak hahthlâk let tûr a lo nih tâk
pawh khân, hnathawh chu thlêmna laka himna leh hlimna hnâr a
ni. Hnathawh hi ânchhia, hahthlâk leh hrehawmna mai anga ngaitu
chuan sualna a châwm lian a ni. Mi hausate chuan hnathawk
mîte chu an hmusit fo \hîn a, mahse hei hi Pathianin mihring
a siam chhan nên a inpersan hlauh a ni. Lal ang maia ropui
leh hausa Adama hnêna rochan thilpêk chu han tehkhin
chuan, mi hausa ber thil neih pawh chu eng tham nge ni le?
Adama chu thatchhe tûr a la ni chuang lo. Min Siamtu, kan
hlimna ber tûr hretu chuan Adama chu hnâ a pê a ni. Hlimna
dik chu hnathawktu ahmei a pa hnênah chauh a awm.
Vântirhkohte hi an taima hlâ, Pathian rawngbâwlin mihring
fâte an enkawl reng a. Pathianin che châng lova awm mai
maina hmun tûr a siam tel lo.
Pathian chunga an rinawm chhûng zawng, Adama leh a
kawppui chu lei chunga rorêl tûr an ni. Thilnung tin rêng chu an
thuhnuaiah an awm vek a. Sakeibaknei leh berâm note chu
thlamuâng takin an infiam tlâng a, an ke bulahte an bawk a,
savâte chu hlim takin, hlauhna rêng nei lo vin an thlâwk a, an
Siamtu an fakna hla leh Adama leh Evi-ten Pa leh Fapa hnêna
lâwmthu an sawina rîte chu a chho ho \hîn.
Nupa thianghlimte chu Pathian fa duatte an ni mai lo va,
finnaa khat Siamtu hnên a\anga zirtîrna dawng tûra zirlaite an
ni. Vântirhkohte chuan an tlawh a, engmah hliahtu awm lo vin
an Siamtu nên an inbe thei a ni. Nunna Thing avângin chakna
leh finna neiin vântirhkohte aia hnuai deuh chauha siam an ni.
[51] “Hriatna famkim neitu thiltih”9 hmuh theihna thurûk leh, zirtîrna
leh lâwmna tâwp nei lo chu pêk an ni. Leilung awmdân mihring
tâna kum sângruk zir tûr chu tâwp chin nei lo, engkim Dintu leh
Tungdingtu chuan an hmâah a pharh a. Hnah, pangpâr leh thingte
pawh an bia a, nunna an lo neih dân thurûkte an zir a. Thil siam
zawng zawng, tuia leviathan (Awle) chak tak a\anga ni zunga
lêng sep sep thilnung thlengin, Adama chuan a hre vek a. An
_____
9
Joba 37:16
LEI LEH VÂN SIAMNA 29
hming a phuah \heuh a, an nungchang leh awmdânte a hre vek
bawk a. Vân hmuntea Pathian ropuina chhiars>n lohte, khawvêl
chetdân leh inher dânte “chhûm \ai darh dânte” êng leh ri te,
chhûn leh zân lo awmdân thurûkte chu kan nû leh pa hmasa
berte zirtûr atân kêu hawn a ni. Ram ngâwa thinghnah tin leh,
tlânga lung zawng zawngahte, arsi êng leh lei, boruak leh vânahte
chuan Pathian hming a inziak a. Thilsiam kalphung dik tak chuan
finna leh thiltihtheihna tâwp nei lo chu a zirtîr a. Hmangaihna
thûk zâwk an thinlung luahkhat tûr leh lâwmna thar chu an
hmuchhuak reng mai a ni.
Pathian dâna an rinawm chhûng chuan, hriat theihna, chên
theihna leh hmangaihna a pung z>l dâwn a ni. Pathian hmangaihna
thlâwn ngai lo leh, tehsên ruâl loh hriatna chiang zâwk nei chung
z>lin, hriatna rohlû leh hlimna tuithiang chu an dawn belh z>l
dâwn a ni.ð
30 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
3
THLÊMNA LEH TLÛKNA
[52]
V ÂNAH helna tichhuak tûrin a zalên tawh hek lo, Setanan Pathian
a hmêlmâkna chuan mihringte chhiatna phiar tûrin hmun thar
a zawng chhuak a. Edena nupa thianghlimten thlamuanna leh
hlimna an neih chu ani tân chuan chatuana tâna hloh hlen tûr a
nih dân chu a hria a. Îtsîknaa chawhthawha awmin thuawih
lohna avânga sual rah an têl theihna tûr a ngaihtuah a. An
hmangaihna chu rin lohnaa chantîrin, an chawimawina hlâte chu
an Siamtu demna a chantîr ang. Tichuan hêng sualna nei lote hi,
amah ngeiin a tawh, buainaah chuan luhtîr chauh pawh ni lo vin,
Pathian hmingchhiatna leh vânah lungngaihna a thlentîr ta a.
Kan nû leh pa hmasa berte chu hlauhawm, anmahni tichhe
thei tûr laka vaulâwkna pêk lohin an awm lo. Vân mîte chuan
Setana tlûkna chanchin te, anmahni ngei pawh an boralna tûra
a phiar rûk dân te, Pathian sorkâr nihphung dik tak leh sualna
lal fapain paihthlâk a tum dân te chiang takin an hrilh a. Pathian
thupêk \ha famkim awih lohna avângin Setana leh a hote chu an
tlû ta a ni. Adama leh Evi tân chuan, chu dân, a têl lova invawnna
mumal awm thei lo chu, a pawimawh teh meuh mai a ni.
Pathian dân chu Amah anga thianghlim a ni. A duhdân puan
chhuahna, A nungchang lanna, A hmangaihna leh finna
târchhuahna a ni. Thil siam zawng zawng, ransa leh mihringte
nên, Pathian dân remin an awm tûr a ni. Pathianin, inawpna
atân dân chu a siam a, nungchâte chauh zawm tûr a ni lo va, thil
siam zawng zawngte tân a ni. Thil zawng zawngte chu dân nghet,
pal zût theih loh hnuaia mi an ni. Thil siam zawng zawngte chu
leilung awmdân angin an kal mai a, lei a ch>ng zîngah, mihring
chauh chu Pathian dân kaihhruai theih a ni. Thil siam zawng
zawnga ropui ber, mihring hnênah chuan A thil phût hriat
thiamnate, A dân thianghlim dikna leh zawm a hlâwknate,
THLÊMNA LEH TLÛKNA 31
mihringin ih> loa zawm a \ul dânte chu hrilh a ni.
Eden Huana chêngte chu, vântirhkohte ang bawka enchhina [53]
hnuaia awm an ni a, Pathian dân mila an awm chauhin Eden
Huana chên theihna an nei a ni. Thu an awih leh an nung ang a,
thu an awih loh leh an thi ang. Pathianin malsâwmna ropui
changtuah a siam a, nimahsela A duh dân an ngaih pawimawh
loh chuan, vântirhkoh sualhote zuah lotu chuan anni pawh a zuah
lo vang; bawhchhiatna avângin A thil thlâwnpêk chu an chên
ang a, lungngaihna leh chhiatna a thleng bawk ang.
Vântirhkohte chuan Setana bumna lakah chuan fimkhur tûrin
vaukhânna an pe a, tha thlah hlek lovin a bei zui dâwn a ni.
Pathian thû an awih chhûng chu engtinmah a tina thei lova, an
mamâwh chuan vântirhkohte chuan englai pawhin an pui thei.
A thlêmna hmasa ber an hneh phawt chuan, vên thuchah
kengtute ang bawkin an him thei ang. Nimahsela thlêmnaa an
luh tawh chuan, an nungchang a khaw lo tawh a, Setana do
tûrin chakna an nei thei lo vang.
Chhia leh \ha hriatna thing chu, Pathian an hmangaihna leh a
thu an âwihna fiahna tûra siam a ni. Pathian chuan he fiahna,
Amah an hmangaihin a thu an awih tak tak em tih fiahna tûr
awmtîr chu \ha a ti a, he thilah hian A thu an ngaih pawimawh
loh vaih chuan, bawhchhiat thiam loh chang an ni dawn a ni.
Setana chuan hmun tinah thlêm tûrin a ûmzui thei dâwn lo va,
he lai thing thiang lo a\ang chauh hian anni chu a pawh thei a ni.
A nungchang enfiah sak an tum vaih chuan, a bumna an tawng
dâwn a ni. Pathianin an zir theih chin tûra a pêk chu lungawipui
mai tûr leh vaukhânna pêk chu ngai pawimawh tûra \ha taka
hrilh an ni.
Beisei loh zawnga thil a tih theih nên, Setanan a bumna
hmanrua n>na inhmeh tak, rûlpui chu hmanruaah hmangin a in
bâwl danglam a. Chutihlai chuan rûl chu thil siamte zînga fing
ber leh mawi ber pakhat a ni. Thlâ a nei a, a thlawh vêlnaahte
chuan rangkachak rawng leh êng tle mawi tak a nei a. Thing
32 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
thiang lo kûng rah \hut mai zârah chuan a awm a, a hmutûte tân
chuan mit la tak leh hmuhnawm tak a ni. Eden Huan muanawm
takah chuan a sa seh tûr melhin a awm reng a.
Vântirhkohte chuan, Evi chu fîmkhûr taka awma, a pasal nî
tin hnathawhna a\anga tla hrang lo va a awm chuan thlêmna
lakah a him zâwk dâwn a ni tih an hrilh a. A hna hlimawm tak
chuan a rilru a la zo va, a hriat loh hlânin a lo tla hrang ta daih a.
[54]
Amah chauhin awm a ni tih a inhriatchhuah chuan a hlau deuh a,
mahse sual leh \ha hre hranga sual chu do ve thei tâwkah inngaiin,
a ngaih a ti \ha lui a. Vântirhkohte vaulâwknai thû chu pawisa
lo vin, rei lo teah chuan thei rah ei thiang lo chu, mak ti takin a lo
en ta reng a. Thei rah chu a duhawm sî a, ‘Eng vângin nge
Pathianin hei hi ei a phal loh aw?’ tiin a ngaihtuah neuh neuh a.
Thl>m tur remchânna a hmu ta, “ ‘Pathianin huana thing rahte
rêng rêng hi in ei tûr a ni lo,’ a ti elo maw?”1 tiin Evi chu a bia
a. Evi chuan a ngaihtuahna thangkhâwk a hria emaw ni chu tiin
mak tiin a phâwk hl> a. Rûl chuan aw mawi fahranin, Evi
duhawmna leh ngaihno beinate chu \awngkam thiam takin a’n
fak vêl a. Chulai hmun a\anga inthiar fihlîm a hnêkin chutia rûl
a \awng ta mai chu mak tiin a ngaithla ta zêl a. Vântirhkoh
angin a hnênah thu rawn sawi chu ni sela a hlauhna chu a lo tho
vang; mahse rûl mit la tak mai chu, hmêlma tlâwm ta chuan
hmanruaah a hmang ang tihngaihna rêng rêng a hre lo.
Thlêmtu thanga awhna tûra zawhna chu a chhêng ta a: “Ti
lo ve, huana thing rahte hi kan ei thei asin; huan lai taka thing
awm rah erawh chu Pathianin, ‘in ei tûr a ni lo, tawh pawh in
tawk tûr a ni lo, chutilochuan in thi ang,’ a ti a ni,” a ti a. Rûl
chuan hmeichhe hnênah chuan, “Thi teh suh e: in ei ni apang
chuan in mit a lo vâr ang a, a chhia leh a \ha hriain Pathian ang
in lo ni dâwn tih Pathianin a hre reng a nih chu,” a ti a.2
He thei rah an ei a\ang hian an lo sâng zâwk ang a, hriatna
zau zâwk an nei dâwn tih a hrilh a. Amah ngei pawhin chu thei
rah chu a ei a, a lo \awng thei ta a ni tih a hrilh a. Amah tluka
_____
1
Genesis 3:1; 2châng 2-5
THLÊMNA LEH TLÛKNA 33
ropui an nih hlauin LALPAN an khawih theih lohin dah leh theia
finna leh chakna thlen theitu awm avâng chuan an ei leh tawh
phalsak lo niâwmin a sawi a. Thl>mtu chuan Pathian vaulâwkna
chu zawm vek tûr a ni kher lem lo va, anmahni tih\haih nân a
duang mai a ni; engtin nge an thih theih tawh ang? Nunna thing
an ei tawh a ni lâwm ni? Lâwmna sâng zâwk leh ropuina duhawm
zâwk an neihna tûr dâlna Pathianin a zawng a ni, a ti leh z>l a.
Adama hun a\anga vawiin ni thleng hian, hetiang hi Setanan
mi a thlêm dân leh a hlawhtlin dân chu a ni. Mihringte chu
Pathian hmangaihna awih lo tûr leh, A finna ringhlel tûrin a thlêm
a. Pathian finna leh thiltihtheihna thurûk hmuh tlang chêkin, mi [55
rilru chawhthawhna a zawng reng a. Pathianin a hriattîr duh lo
chu zawn chhuah tuma an beihna lamah mipuite chuan thutak,
A laihlan sa an chhandamna atâna pawimawh chu, an hmuh
hmaih \hîn. Setana chuan mihringte chu finna kawng dap zêla
Pathian ring lo tûrin a thlêm a. Hmasâwn zêla inhriaa ngaih\hain,
A thil ngiatte an rapbet a, a tâwp a thihna kawng zawh tûrin a
thlêm \hîn.
Setana chuan nupa thianghlimte chuan Pathian dân an
bawhchhiat chu an hlâwk zâwk ang a ti. Chutiang rinna chu
tûnlai hian kan hmu lo maw? Mi tam tak chuan Pathian dân
zâwmtute chu an zîm a, anni chu hlim zâwk leh zalen zâwk an
inti a. Hei hi Edena aw thangkhâwk chu a la ni zêl. “In ei nî a\ang
chuan - Pathian dân bawhchhiain - Pathian ang in ni” ang em?
Setana chuan thei ei thiang lo, a ei a\anga thil \ha dawngin a insawi
a, bawhchhiatna avânga vên a\anga paihthlâk a nih thu chu a thup
hmiah a. Sual chuan, a tâna hlohna a siam sak tih hre reng chungin,
mi dangten a chan ang an chan ve nên a manganna chu a thup tlat a,
tûnah chutiang chuan bawhchhetua chuan a nungchang dik tak
thupin, mi thianghlimah a inchhiar a, a hnathawh ropui tak avângin
mi hlauhawm zâwk - bumtuah a chang ta. Setana lamâ \angin
Pathian dân a rapbet a, mi dangte pawh chutiang chu ti ve a, chatuana
boralna chang tûrin a hruai a.
34 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
4
TLANNA RUAHMAN
[63]
M IHRING tlûkna avângin vân pumpui chu lungngaihnain a tuam
a. Pathianin khawvêl a siam chu sual ânchhia chuan a
khuh a, a mi chêngte chu buai leh thihna tuar tûrte an ni. Pathian
dân bawhchhetute tân chuan kawng dang a awm lo.
Vântirhkohte chuan fakna hla pawh an sa tawh hek lo. Vân
khawpuiah chuan sualna vânga chhiatna lo thleng sûnna a lo
awm ta a ni.
Pathian Fapa vên sipaite Hotu chuan hnam tlûtâte chu a
khawngaih êm êm a. Khawvêl tlû, a hmaa awm chuan a rilru a
khawihin a khawngaih êm êm a. Pathian hmangaihna chuan
mihringte chhanchhuah an nih theihna tûr ruahman chu a lo nei
sa diam a ni. Dân bawhchhiatna chuan nunna a ngiat a. Khawvêl
zawng zawngah chuan mi pakhat chauh mihringte chhandam thei
a awm a. Pathian dân chu Amah anga thianghlim a ni a, Amâ
tlukpui Krista chauh chuan bawhchhiatna lakah a tlan thei a.
Krista chuan bawhchhiatna leh sual zahthlâk tak chu amahah
inbelin, Pathian thianghlim tâna tenawm tak sualna avâng chuan
Pa leh Fapa chu an in\hen a ngâi dâwn ta a ni. Sual hr>nga
tângte chhanchhuak tûrin Kristan lungngaihna khur thûk ber a
luhchhuah dâwn ta a ni.
Pa hnêna mi sualte tân A ngen lai chuan vân mipuite chuan
eng tak thleng ang maw, tiin sawi hleih theih loh khawpin an
lo ngaihven a. Sual fâte tâna “remna rorêl”1 chuan rei tak a
awh a.
Chhandamna ruahman chu leilung siam hmaa duan tawh a
ni a, Krista chu leilung pian tirha talh tawh Berâm No a ni.
Misualte tâna thi tûra a Fapa meuh han hlan chu lei leh vân
Lalber tân pawh inngaihtuah ngai tak a ni. Nimahsela, “Pathianin
khawvêl a hmangaih êm êm a, chutichuan a Fapa mal neih chhun
a_____
pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh a, chatuana
1
Zakaria 6:13
TLANNA RUÂHMAN 43
nunna an neih zâwk nân.” 2 Aw, tlanna ruahman hi a va ropui
tak êm! Pathianin, amah hmangaih lotu khawv>l chu a hmangaih [64]
si a! “Hriatna khûmtu” hmangaihna thûkzia hi tunge hre thiam
ang le? Chhuichhuah rûal loh hmangaihna hi hriatthiam tumin,
chhandam fâte chuan chatuanin an bei anga, mak tiin an la fak
dâwn a ni.
“Khawvêl hi Amah nên inremin a siam”3 theihna tûrin,
Pathian chu Krista in a inpuang dâwn a ni. Sual avângin mihring
chu a tlahniam nasa êm êm a, amah mai chuan Pathian thianghlim
leh \ha chu han pawh leh thei a ni lo. Nimahsela, Krista chuan
dân bawhchhiatna a\anga chhandamin, Pathian thiltihtheihna
chang tûrin mmihring \anlakna chu a \anpui thei a. Tichuan,
Pathian hnêna inchhîra sual simin, Kristaa rinna neiin Adama
thlah tlu tawhte chu “Pathian fâte,”4 nih theihna pêk an ni leh
thei dâwn a ni.
Mihring chhandamna tûr ruahman mai pawh chuan inthâwina
famkim hlân tûrin vân pumpui a huap a. Kristan tlanna ruahman
a han hriattîr chuan vântirhkohte chu an hlim thei lo, an Hotu
duh takin lungngaihna sawi hleih theih loh chu a tuâr dâwn si a.
Kristan chhandamna tûra a ruahman zawng zawng, vân
thianghlimna te, muanna te, ropuina te, chatuana nunnate chu
kalsanin lei lungngaihna te, zahna te thihna te a tawh tûr thu a
sawi lai an ngaihthlâk chuan mak an tiin an lungngai a. Mi sualte
leh sual hremna inkârah chuan a ding tûr a ni a; nimahsela, mi
tlêmte chauhin Pathian Fapa angin an lo dawngsawng ang. Vâna
a dinhmun sâng tak leh a Lalna chu kalsanin, mihringte ang maia
lo awmin thlêmna te, lungngaihna te, mihring tuar tûr ang rêng
rêng chu a tuar tûr a ni. Hêng zawng zawng hi, mihringte awmdân
tak tak hre tûr chuan a tuar a \ûl5 a ni. Zirtîrtu anga a tihtûr a tih
zawh chuan mi sualte kutah hlan a ni ang a, Setana mihringte
kuta tihduhdahna leh sawisakna a tawrhtir theih zawng zawng
chu a tuar bawk ang. Mi sual thiam loh chang angin thihna
râwng ber, vân leh lei kâra khaikânin a thi tûr a ni. Lungngaihna
_____
2
Johana 3:16; 32Korin 5:19 ; 41 Johana 3:1; 52Hebrai 2:18
44 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
n>n chuan amah pan tûrin a la awm reng a. Rinna n>na amah
pantute mamâwh chu a phuhrûksak z>l ang. Pathian hriatna
dik vawng nung a, bawhchhiatna kâra intibawlhhlawh lo an awm
reng dâwn a ni.
Pathianin sual vânga inthawina chu, mihringten Chhandamtu
tiam leh an sual sim leh sual puan a \ûlna an hriat fona tûrin a pe
a. Suala tlûten sual avângin thihna a lo awm a ni tih an hriat
rengna tûr a ni. Adama tân chuan sual vânga inthawina hmasa
ber chu thil theihnghilh mai theih loh rilru natna a ni. Pathian
chauhin a p>k theih nunna la tura a kut a lek a ngai ta. Thihna a
hmuhna hmasa ber a ni a, Pathian thu âwih sela chuan ran emaw
mihring emaw chu a thi lo tûr. Sualna nei lo ran a’n thah chuan,
a sualna chuan Pathian Berâm No sualna nei lo thisen a chhuah
tûr chu ngaihtuahin, a khûr zawih zawih a. Hetah hian chiang
takin a sual râpthlâkzia leh amâ sualna ngei chuan Pathian Fapa
duh lai thihna a thlenzia chu a hmû a. Bawhchhetu tlan nâna
\hatna tâwp neilo inpe ta mai chu ropui a ti a. Beiseina arsi êng
chuan hmalam thim leh râpthlâk tak chu chhun êngin, beiseina
thar a siam leh ta a ni.
Pathian tlanna ruahman chuan mihringte chhandam aia tum
zau leh thûk zâwk a nei. Hemi avâng mai a, Krista chu leia lo
kal a ni lo, he leia chêngten, Pathian dân a dik leh a nghehzia an
hriatna tûr mai pawh a ni lo, lei leh vâna mi zawng zawngten,
Pathian nungchang dik tak chu an hriat chian theih nân târlang
tûr a ni zâwk. He a inhlanna ropui takin rah a chhuah dân tûrte-
khenbeh a nih hmâ lawk a: “Tûnah h> khawv>l hi ngaihtuah lai
a ni a, tûnah he khawv>l lal hi pawhchhuah a ni ang. Kei lei ata
khâikâna ka awm chuan, mi zawng zawng keima hn>nah ka hîp
[69] ang,” 17 tih thû a la sawi chhuah hun tur te, chû thûin he khawv>l
leh khawv>l danga awm, rilru ngaihtuah finna neite chunga hû a
neihdân tûrte pawh chu chhandamtu chuan a thlîr phâk vek a
ni. Krista, misualte chhandam tûra a thihna hian, mihringte vâna
an kal leh theihna tûr chauh ni lo vin, lei leh vân hmâah chuan
_____
17
Johana12: 31, 32
TLANNA RUÂHMAN 49
Pathian leh A Fapain Setana helna an chinfel dân hi a dik a ni
tih a lantîr. Pathian dân nghehzia leh sual leh a rah hlauhawmzia
chiang takin a puang bawk.
A tîr a\angin inhniâlna chu Pathian dân chungchângah a ni
a. Setana chuan Pathian dân chu dik lo leh \ha lo a ti a, khawvêl
tân hian siam\hat ngai a nih thu a puang. Chutianga dân a
beihnaah chuan, A Siamtu chu paihthlâk a ngai a ni a ti.
Inhniâlnaah chuan Pathian dân chu \hat tâwk lohna nei leh thlâk
ngai nge, \ha famkim leh tihdanglam theih loh tih entîr tûr a ni.
Setana chuan vân a\anga paih chhuah a nih khân lei a a
lalram din a tum ruh hl> a. Evi leh Adama bum a a hneh hnû
phei kha chuan, “an lalah min thlang a lâwm” tiin lei hi amâ ta
ngeiah a ngai a. Mi sualte chu ngaihdam theih an ni lo va, a
khua leh tuite an ni tawh a, khawvêl pawh ata a ni tawh tiin a
\ang a. Nimahsela Pathian chuan A Fapa duh tak - Amâ tlukpui
chu - bawhchhiatna sual man phur tûrin a pe a, tichuan mihringten
A duhsak na dawngin, Eden Huan hruai chu an la nei l>t leh thei
dâwn a ni. Krista chuan mihringte chhandam a, khawvêl chu
Setana kut ata lakîr leh tûrin a bei a. Inhniâlna ropui vâna in\an
chu he lei, Setanan a tâ a a chhâl ngeiah hian chinfel a ni dâwn.
Suala tlu tawh mihringte tlan tûra Krista a inngaitlâwm duh
chu khawv>l pumpui mak tih a ni. Vân arsi a\anga arsi dang,
khawvêl dang danga kal vêl \hîn a, thilsiamte mamâwh tihsak
theitu chuan A ropuina kalsana mihringte ang lo ni a, hniam
taka a awm duh mai chu thilmak, khawvêl danga mi sual ve
loten hriâtthiam an châk ngawih ngawih chu a ni. Krista chu
mihringa changa khawvêla a lo kal khân, ran thleng a\anga
Kalvari thleng a kawng thisen kai zawha, a ke p>n tin chu vân
mîte chuan tuipui >m >min an chhuizui z>l a ni. Ch>ksawlh leh
nuihsawh a tawrhte chu vânin a chhinchhiah vek a, Setana tihtir
a nih tih pawh hriat a ni. Setana aiawhte chuan nasa taka thawkin
thimna te, lungngaihna te, tawrhna zawng zawng te chu Krista
leh a mîte hnênah a thlen tih an hre bawk. Thim leh êng indona
50 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chu a lo nasa telh telh tih pawh an hmu. Krista chu kross lêra
[70]
hrehawmna tinrêng tuara a thih dâwn \êp khân “A kin ta”18 tiin
a âu chhuak a, chu v>leh hnehna âuthêwm chu khawvêl hrang
hrang leh, vên a\angte chuan a lo chhuak a. Indona ropui rei
tak lo kal mêkah chuan, Krista chuan hnehna chu a chang ta.
A thihna chuan zawhna, Pa leh Fapa chuan mihringte an
hmangaih tak tak êm tih chu a chhâng fel ta. Setana nungchang
dik tak, dâwtpa leh tualthat a nihzia chu a chiang ta. Mihring
fâte a thuhnuaia awmte a enkawl dân tawrhhlelhawm takbawk
chuan, vân mîte pawh chu a awp dâwn a ni tih chiang takin
hmuh a ni a. Khawvêl hrang hranga mîte chuan lungrual
takin, Pathian lalram dân leh inenkawlna chu a \ha a ni tiin
an âu chhuak a.
Dân chu thlâk theih ni sela chuan Krista thih ngai lo vin
mihringte chhandamna chu tihtheih a ni ang, nimahsela Kristan
tlu tawhte tân nun a pêk a ngai tlat, hei hian Pathian dân thil
ngiât chu tlâk a ngai tih a lanchiantîr a ni. Sual man chu
thihna a ni tih a tifiah a. Krista thihna khân Setana chu
tihboral a la ni dâwn tih a tilang. Tam tak sawi angin Kros-
ah khân dân chu tihtâwp lo ni ta sela chuan, Pathian fapa
thihna leh tawrhna chu a thlâwn mai a ni ang a, Setana chu
hnehtu a niin, a thil phût chu a chang mai ang. Kristan
misualte tlana a thihna hian an lo inhnial \hinna chu tichiangin,
Pathian dân chu thlâk theih loh a nihzia leh, Pathian chu dik,
khawngaihnaa khat, hmasial lo, A rorêlna chu fel leh
khawngaihnaa khat a ni tih a nemnghet a ni.ð
_____
18
Johana 19:30
51
5
KAINA LEH ABELA FIAHNA
duhna chauh hi thil mamâwh chu a ni. Adama hun lai a\anga
vawiin nî thleng hian he inhniâlna chu- Pathian dân zawm a \ûl
tih leh zawm a \ûl lo tih hi a la ni ta reng a ni. Hun kal ta
zawngah pawh khân Pathian thupêk zawng zawng zâwm kher
lo vin a duhsakna an chang thei a ni titute an awm reng a.
Nimahsela Bible chuan heti hian a sawi a, “Thiltih avângin rinna
chu a famkim; rinna chu thiltih tel lo chuan thi a ni.”5 “A thupêkte
pawm si lo vin, Amah ka hria titu chu mi dawthei a ni, thutak
amahah a awm lo.”6
Kaina chuan a thilhlan chu pawm a ni lo tih a hmuh chuan,
LALPA leh Abela chungah a thinrim a; Pathianin inthâwina tur a
tihte aia mihring remruatna thila hlan a pawm loh avângin a thinrim
a, a helna \êwmpui lova Abelan Pathian thu a zawm avângin a
[74]
thinrim bawk. A thu awih loh avâng chuan Pathianin Kaina chu
a hlamchhiah mai lo va, mihring hnênah lo kûnhniamâ ngaihtuahna
hmanpui a tum a. LALPAN Kaina hnênah “Engati nge i thin a ur?
Engati nge i hmêl a lo dur tâk?” a ti a. Vântirhkohte hmangin
Pathian vaulâwkna chu p>k a ni ta, “Thil i tih \hat chuan lawm i
hlawh dâwn lo em ni? I tih\hat loh erawh chuan sual chu
kawngka bulah a bawk reng a ni.”7 Duhthlanna chu Kaina-ah a
innghat a. Chhandamtu \hatna a pawm a, Pathian thil phûtte a
tih chuan, a duhsakna a dawng ang. Mahse rin lohna leh
bawhchhiatna a zui z>l chuan, LALPAA hnâwl a ni tawh dâwn a,
engmah sawi tûr a nei tawh lovang.
Nimahsela Kaina chuan a sual pawm a hn>kin, Pathian chu
rêl dik lova puhin, a unaupa Abela îtsîkna leh huatna chu a
tilian zêl a. Thinrim takin Abela a ânkhum a, Pathianin a chunga
a tihdik loh chungchânga inhnialpui a tum a. Abela chuan
thuhnuai rawlh leh tîm chuang hauh lovin, Pathian \hatna leh
dikzia chu a \an tlat a. Kaina dik lohna târlangin a dik lo zâwk
chu a ni tih hmin hrâm a tum a. An nû leh paten sual an tiha
Pathianin a tihlum nghâl lo kha a lainatna vâng a ni tih leh, anni
pawh chu a hmangaih a, chuti ni lo se, a Fapa thianghlim leh
_____
5
Jakoba 2:22,17; 61 Johana 2:4; 7 Genesis 4:7
KAINA LEH ABELA FIAHNA 55
sual nei lo chu an sualna vânga thi tûrin a pe hauh lo vang tihte a
hrilh a. Chû chuan Kaina chu a tithirim zual deuh deuh a. A
chhia a \hâ hriatna chuan Abela chu a dik a ni tih a hriattîr a;
mahse a thinrimna chuan a nau thu zâwm zâwk tûr leh, a lungnih
lohnaa a helnate pawh lainat leh zawmpui duh lotu chu a haw ta
tial tial a. A thinrim lutuk chuan a nau chu a that ta mai a.
Abelan engmah tihsual a neilo chungin, Kaina chuan a hua
a, a that ta a ni. “Amâ thiltihte a sual a, a unau thiltihte a fel
avângin a ni.”8 Hun kal tawh zawngah pawh khân misualte chuan
anmahni aia \hâte chu an haw tawh \hîn a ni. Abela thuawihna
nun chu Kaina tân chuan englai pawh a a sual hriat chhuahtîrtu
a ni. “Thil tisual apiangin êng an haw \hîn, êngah pawh an lo
kal lo, chutilo chuan an thiltihte a lang ang.”9 Pathian chhiahhlawh
rinawmten vân >nna an ênchhuahtir nasat poh leh, Pathian \ih
lote thiltih sual chu a lan chiantîr a, chutiang a lo nih chuan
anmahni timualphotute chu tihboral thuai an duh \hîn.
Abela thah a nihna chu Pathianin a lo puan tawh - rûl leh [77]
hmeichhe thlahte—Setana leh a hote leh Krista leh a zuitûte
inkâra inhmêlmâkna entîrna thleng hmasaber a ni. Mihringte an
sual avângin Setana chuan an chungah thuneihna a nei a, mahse
Krista chuan an nghêwngkawl chu a tihtliah sak thei a. Berêm
no rinna zâra mi’n sual a thlah veleh Setana thinrimna chu a lo
so sêng \hîn. Abela nun mawi tak khân Setanan mihringin
Pathian dân an zâwm thei lo a tih chu a dik lo tih a ti chiang a.
Sual rilru pûa Kainan Abela a thunun theilo tih a hriatin, a thinrim
a, a nunna lâksak ta mai a ni. Kristâ felnaa mihringte thiamchantîr
an nihin, Setana chuan nasa takin a lo do va. He rilru hian a ni,
Krista zirtîrte hun a\anga vawiin thlenga tihduhdahna mei tialh
fo \hîn chu. Setana leh a hote chuan Krista leh a zuitute chunga
rêwng taka chet duhna chu an tichhuak fo \hîn a, an thu pawm
tura an tihluih theih loh vêng a ni. Hm>lma tlâwm hnu thinrim
hrîk thlâkna a ni. Krista zuia martar apiangte chu hnehtu an ni.
Zâwlnei chuan tihian a sawi, “Berâm No thisen avâng leh an
_____
8
1 Johana 3:12; 9Johana 3:20
56 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hriattîrna thu avângin ani (rûlpui tar, Diabola leh Setana) chu an
hneh a ni, thih ngam khawpin an nunna an ngainêp si a.”10
Tualthattu Kaina chu a sualna avânga insawifiah tura koh a
ni a. “LALPA chuan Kaina hnênah chuan, ‘I nau Abela kha
khawiah nge a awm tâk?’ a ti a. Ani chuan, “Ka hre lo. Ka
nau vêngtu ka ni êm ni?”11 a ti a. Kaina chu sual kawngah
chuan a kal thui tawh êm avângin, Pathian chu an kianga awm
reng ropui leh hmun tinrênga awm a nihte chu theihnghilhin, a
sual thup tûrin dâwt a sawi a.
LALPA chuan Kaina hnênah chuan, “Eng nge i tih tâk ni? I
nau thisen âw chuan lei a\angin mi au asin,”12 a ti a. Pathianin
Kaina chu a sual puanna hun a pe a. Inngaihtuah l>tna pawh
hun a nei a. A thil tih râpthlâkzia pawh a hria, sual khuh
tûra dâwt a sawi pawh a hria, mahse, helna rilru a la pu tlat
a, hremna tûr thû pawh sût theih a ni ta lo. Amah zilh leh
ng>ntu Pathian aw chuan a hremna thu râpthlâk tak mai chu
a puang chhuak ta: “Lei, i kut ata i nau thisen dawng tûra,
a kâ lo ângtu ata hi ânchhe dawng i ni ta; lei i leh pawhin a
\hatna chu a pe phal tawh lo vang che; leiah hian tlân bo leh
vakvai i lo ni tawh ang,”13 tiin.
[78] A sualna avânga Kaina chu tihhlum nghâl chu a phû a, mahse
Siamtu zahngaitheia chuan a lo sim leh hlauh theihna tûr hun chu
a la pe leh ta zêl a. Nimahsela Kaina chuan a thinlung chu a
tikhauh zêl a, misualte fuihpawrha helna tizualtu leh hruaitu chu
a la ni ta zêl zâwk a. Setana hruaiin Kaina chu mi dangte pawh
thlêmtu ni zêlin, a nungchang leh awmdân \ha lo tak mai chuan
mi dangte chu a hneh zêl a, lei hi suahsualnaa khata pâwng tâlnain
chhiatna a koh thlâk thlengin a kal zêl ang.
Pathianin tualthattu hmasa ber a zuahna chuan khawvêl
pumpui tân inhniâlna ropui chungchâng thuah zirlai lanchhuahtîr
tûr a nei. Kaina leh a thlahte chanchin \ha lo tak hi, mi sual chu
chatuana nun phalsak niin, Pathian laka helna a chhunzawm zêl
ta se, chuta thil thleng thei tûr entîrna \ha tak a ni. Pathian
_____
10
Thupuan 12:11, 9; 11Genesis 4:9; 12châng 10; 13châng 11
KAINA LEH ABELA FIAHNA 57
dawhtheihna chu misualten sual zual deuh deuh nêna remchângah
an la a. Kaina chunga rorêlna sawichhuah a\anga kum zabi
sâwmpangaah chuan khawvêl chuan sual avânga hremna, tuilêt
chu a lo tawng ta hial a. Pathian dân bawhchhiat avânga
suala tlûte chunga thihna thlen thûah, Pathian chu a dikin
zah a ngaithei hl> a ni tih lantir a ni tih a lantir a ni. Mihring
te hian sual an tih rei poh leh, an bo thui ting mai a ni.
Pathianin khuahkhirh loha sual thlah zal reng \ha a ti lova,
helna kawnga sehhel tak takte laka khawvêl thenfai mai chu,
ânchhia ni lo vin malsâwmna a lo ni zâwk.
Setana chu englai pawhin nasa taka Pathian nihna dik lo
taka lantîr tûrin, bumna chi hrang sêng tam tak hmangin a thawk
reng a. Khawvêl mîte chu bum tûrin, ruahmanna \ha tak leh
thiltihtheihna hmangin a thawk reng a. Pathian, tâwp chin nei
lo, a bul a\anga a tâwp thleng hmu vektu, finna a khat chuan,
Setana ruahmanna aia ruahmanna fing zâwk a nei. Hel hote
tukdawl mai a tum a ni lo va, khawvêl zawng zawng hnênah
helna hlauhawmzia chiang taka hmuhtîr a tum a. A tâwpah
chuan Pathian khawngaihna ngahzia te, a rêl dikna te, a felna te
leh, a finna te, misualte chunga ro a rêl dân hian chiang takin a
lantîr dâwn a ni.
Khawvêl danga chêng mi thianghlimte chuan he khawv>l
thil thlengte hi ngun takin an thlîr reng a. Tuil>t hmâa khawv>l
awmdân a\ang khân Pathian dânte leh, Krista thuneihna hnawla
Luciferan vân sorkarna din a tum awmdân leh, a rahchhuah [79]
chu, chiang taka hmuh theih a ni. Khâng tuil>t hmaa misual
inlek takte a\ang khân, Setana ror>lna kalhmang chu hmuh
a ni. Mihringte ngaihtuahna chu englai pawhin sual a ni. 14
An rilru ngaihtuah chu sual, Pathian hmangaihna, remna,
thianghlimna dona tûr hlîr a ni. Thil siamte a\anga Pathian
dân thianghlim khapna hlih tumna rah chu Setana thawh rah
hian a lanchiantîr a ni.
Inhniâlna ropuia thutak hailan a nih tâk z>lah chuan, Setana
_____
14
Genesis 6:5
58 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
15
Thupuan 15:3
59
6
SETHA LEH ENOKA
A DAMAchu fapa dang Pathian thuthiam changtu tûr leh thlarau [80]
lam roluahtu tûr chu p>k a ni. A hmingah chuan Setha a sâ
a: a hming awmzia chu “ruata” emaw “aiawhtua” emaw tihna a
ni a, a nu chuan, “Pathianin Abela aiah chithlah dang mi ruatsak
ta; Kaina chuan amah a that ta sî a”1 a ti a. Setha chu Kaina leh
Abela ai chuan zahawm hmêl pu tak a ni, a fapa dangte aiin
Adama a chhûn zâwk a.
Nungchang \ha tak mai Abela kawng zawh ang zawh mi a
ni a. Nimahsela Kaina aiin \hatna bîk a pianpui chuang lo.
Adama siam chungchângah kha chuan “Mihring chu Pathian
anga siam a ni”2 a ti a; mahse mihringte tlûk hnûah kha chuan,
mihringte chuan, “anmahni ang” fâte an nei a. Adama kha chu
sual lo Pathian anga siam tih a ni, Setha chuan Kaina angin, a nu
leh pa suala tlûte nihna chu a chhawm a. Nimahsela Tlantu
hriatna leh felna kawhhmuhna a dawng a. Pathian khawngaihna
zârah, Pathian zahin A rawng a bâwl a; Abela kha la dam zêl
sela chuan a thawh tûr ang, misualte, Pathian lamâ hawi kîrtîr
leh, Siamtu chu zaha a thuawihtîr hnâ chu a thawk ang.
“Setha chuan fapa a nei a; a hmingah chuan Enok-a a vuah
a. Mîte chuan Jehova hming chu an lam \an leh ta a.”3 Mi
rinawmte chuan Pathian chu a hmâ pawhin an be \hîn a. Mahse
mihringte an lo pun zêl chuan mi chi hnihte inkâr chu a lo zâu
telh telh a. Mi chi khat chuan Pathiana an rinawmna chu
thuawihnain an entîr a, mi chi dangte chuan Pathian chu zah lo
vin a thu an âwih lo va.
Kan nû leh pa hmasâte chuan Eden a din \an khân Sabbath
chu an serh \an tawh a, hnawhchhuah an nih hnû pawhin an
serh zui zêl a. Thuawih lohna rah kha tak mai chu an tem \an a,
tu pawh Pathian dân chu zah lova pawisa lo chuan a tîrah emaw,
_____
1
Genesis 4:25; 2Genesis 1:27; 5:1; 3châng 26
60 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
n>n an l>ng dûn \hîn,’9 tiin. Khatih chhûng zawng khân Enoka
chuan Pathian hmangaihin a \ih a, a thup>kte a vawng a ni.
Thutiam anga thlah kal z>l, rinna dik vawng nung z>ltute zînga
pakhat a ni. Adama kâ ngeiin tlûkna thû te, Pathian
khawngaihna thutiam lawmawm tak leh, Tlantu lo kal tûr a
rinchhan tlat thû a sawite chu a hre \hin a ni. A fapa hmasa ber
a lo pian chinah phei chuan, Enoka chuan thil awmzia manthiam
lehzualin, Pathian n>na inlaichînna thûk zâwk a nei ta a. Pathian
fâ a nihnaa a mawhphurhnate pawh a hrechiang sauh bawk.
Naupangin a pa a hmangaih leh rinchhan dân a\ang leh, amah
pawhin a fapa a thlâkhlelh dân a\ang chuan, zirlai hlu tak,
Pathianin a hmangaihna maktak avânga Fapa mihringte tâna a
p>k te, Pathian fâten an Pa vâna mi an rinchhan theih tur ziate
chu, a zir ta a ni. Pathian hmangaihna ropui leh chhiars>n ruâl
loh Krista zâra puanchhuah chu, nil>ng zankhuaa a ngaihtuah
pui ber niin, chutiang hmangaihna chu a ch>npui mihringte hn>na
lantir tûrin, \hahnemngai takin a bei \hin.
[85] Enoka leh LALPA l>ndunna hi inlârna emaw z>l hmû emaw
anga l>ngdûn an ni lo, a tak a nî tin khawsak leh thiltihna
tinrêngah a ni zâwk. He khawvêla mi thianghlim inti inkhâr
khip tlatte ang ni lo vin; khawvêl mîte zîngah Pathian tâna
hnathawh tûr a nei. Chhûngkuaah te, \henrual nêna
inpâwlnaah te, pa ber nihnaah leh pasal a nihna te, \hian a
nihnaah te, englai pawhin Pathian hnathawk chhiahhlawh
rinawm, nghîng ngai lo a ni reng zâwk.
A thinlung chu Pathian nêna inmil rengin a awm a, “An inrem
chauh loh chuan mi pahnih an kal dûn ang em ni?”10 Hetianga lên
dunna hi kum 300 lai an chhunzawm a. Ni rei lo te chhûng chauh
pawh kan dam tawh dâwn a ni tih leh, Isua hi a lo kal thuai dâwn a
ni tih hriatna nei sîte, tûn âia inhlanna urhsûn zâwk leh titak zâwk
chuâng lo tûr Kristian hi tlêm chu an awm. Nimahsela, Enoka chu
chutiang a ni vê lo, kum zabi thum lai ral hnû pawhin a rinna chu a
chak telh telh a, a phûr zual sauh zâwk.
_____
9
Genesis 5:22; 10Amosa 3:3
SETHA LEH ENOKA 65
Enoka chu mi chak, ngaihtuahna sâng leh zau; Pathian hnên
a\anga hriattîrna bîk dawng nêna inzawmna nei reng, Pathian
ropuina leh famkimna pawh hria ni mah se, mi inngaitlâwm ber
a ni reng a. Pathian nên an inhnaih poh leh a chak lohna leh a
tlin lohna hre \hîn mi a ni.
Pathian hrelote sualna punlun zêl chuan a tilungngai a, an
rinawm lohna chuan Pathian zahna a tihkiâm sak ang tih hlauin,
chutiang mîte chu kâwm fo lo vin, amahin Pathian pâwl leh
\awng\aiin fianrialah hun a hmang \hîn a. A duhzâwng a tihfo
theih nân, LALPA chu nghâkin, chiang taka a duhzâwngte hriattîr
tûrin a ngên a. A tân chuan \awng\aina chu thlarau thâwk lâkna
ang niin, vân boruak hîp rengin a nung \hîn a.
Pathian chuan vântirhkohte hmangin, Enoka hnênah chuan
lei chu tuilêta tihchhiat a tum thu a puang a, Chhandamna
ruahman a siam chu, kimchang takin a hriattîr a. Hrilhlâwkna
thlarâu hmangin tuilêt hnua mihring chêng zêl tûrte leh Krista lo
kal lehna tûr thil thleng ropui takte khawvêl tâwpna hun thlengin
a hmuhtîr a.
Enoka chuan thi tâte chungchâng a ngaihtuahin a buai \hîn
a. Mifelte leh misualte chu an thi ang a, vaivutah an kîr leh ang
a, hei hi an tâwpna thuhmun chu a ni mai ang tihte a ring deuh a.
Thlân piahlam ramâ mifelte awmdân tûr a hmu phâk lo. Mahse
inlârnaah chuan Kristaa thi tawhte, Krista, ropui taka
vântirhkohte nên an lo kal hun a, tlansate thlân a\anga ropui
taka kaihthawh an nih dân tûr zawng zawng chu chiang taka
hmuhtîr a ni. Krista lo kal leh dâwna, khawvêl mihringte sual [86]
tûr - mi chapote, mi pawngpawrh, mahni thu duh, Pathian leh,
Lal Isua Krista phattu, a dânte rapbet a, a tlanna hmusittu tûrte
a hmu a. Mifelte lallukhum khuma ropui taka chawimawite leh,
mi sualte LALPA hnên a\anga hnawhbo a, chatuan meiin a kan
ral vek tûrte chu hmuhtîr a ni.
Enoka chu felna thuhriltu a ni a, Pathianin a hriattîr zawng
zawngte chu a mihring puite hnênah chuan a hriattîr a. Pathian
66 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
13
Hebrai 11:5; 14Thupuân 14:3; 151 Korin 15:51, 52; 161 Thesalonika 4:16-18
70 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
7
TUI LÊT
[90]
N OVA hun lai chuan mihringte chungah chuan ânchhe chi hnih,
Adama bawhchhiatna leh Kaina tualthahna avâng chuan a
awm a. Mahse hei hian thil awmdân chu a thlâk danglam chuang
lo... Thil chu an hlun dâwn lo tih a lang a, mahse lei chu Pathian
thilthlâwn p>kte avângin a la hausâin a mâwi >m >m a ni. Gr>p
hrui rah kûr ngheng nghung lo do kâng tûrin tlângahte chuan
ram ngaw \ha tak tak a awm a. Phâizâwl zâu tak huan ang mai
chu a hring dup a, pangpâr vûl chûk rimtui chu a nam rem rem
a. Leia theirahte lah chu chi hrang tam tak, chhiars>n rual loh a
ni. Thingte pawh, tûnlaia mîte n>na tehkhin ruâl loh khwpa lian
leh buk mâwi, inchawih tak a ni a, a thing pawh a ti a mâwiin a
chang \ha a, lung a ang hle a, a tlo hl> a ni. Rangkachak te,
tangkarua te leh, lunghlûte chu a la tam >m >m mai bawk a.
Mihringte pawhin a tîra an chakna thahrui kha an la pai reng.
Nun tisei tura Adaman nunna thing rah a ei theih loh chinah
chhuan tam a la liam hman lo, an damchhûng chu kum za telin
chhiar a la ni a. Chûng mi dam rei takte chuan an chakna thahrui
chungchuangte chu Pathian rawngbâwl nân hmang se chuan, an
Siamtu chu fak tlâka lantirin, an damchhan chu \ha takin an hlen
dâwn a ni. Mahse chutiangin an nung si lo. Mi lian leh ruakhâu,
chak pui pui, an la tam mai a, thil ropui leh verv>k taka tih
kawngah an lâr hl> a, chutianga an zei leh rilru chak ang tho
chuan bawhchhiatna kawngah pawh an kal fawr a ni.
Tuilêt hmâa chêng mihringte hi Pathian chuan thilthlâwnp>k
tamtakin a vûr a, mahse chung zawng zawng chu Siamtu ropuia
fak nân leh châwimâwi nâna hmang lovin, mahni inchâwimâwi
nân leh, mahni tâna anchhiaah an chan zâwk a. Chûng
rangkachak, tangkarua, lunghlu leh thing \ha tak takte chu, mahni
intihropui nân, an ch>nna inte chu ropui taka sain, inel nân an
[91] hmang zâwk a. An thinlung chapo tak tihlawm nân leh, sual
TUI LÊT 71
nawmchen duhna tihhlawhtlin nân an hmang \hin. An thinlunga
Pathian hriat duhna nei lovin a awm ngei tih pawh an phatsan
thuai a. Siamtu Pathian chu châwimâwi lovin a thilsiam chu an
be zâwk a. Mihringte finna thilsiam ropuite chu an châwimâwi
a, an kutchhuak milimte chu biain, a hmâah kûn tûrin an fâte
pawh an zirtîr a.
Phûlah te, thing hnuaiah te chuan an milim biakna tûr
maichâmte chu an din a. Thingbuk lian pui pui ding tlar,
kumtluana a hnuaia hlim taka an awmnate chu, Pathian lemte
hnênah chuan an hlân a. Chûng thing buk kawng sîr tuak leh an
huan bula awm thei tin rêng rah tiar tuarte chu nawmsip bâwl
nân leh milem biak nân an hmang zâwk a.
Mihringte chuan Pathian hriatna dah boin an ngaihruatna thil
siamte chu an be zâwk a, zawi zawiin an hniâm tiâl tiâl a. Sâm
ziaktu chuan chung milim betute chu hetiang hian a lo sawi,
“Chûng siamtute chu chûngte ang chuan an awm ang; A ni,
chung ringtu apiangte chu.”1 Mihring rilru chu a hmuh \hin ang
zêlin a inthlâk danglam \hîn tih a ni. A dik leh fim leh thianghlim,
a hriat phâk âia sângin a nung thei lo. Rilru hi mihrinna zâwlpui
aia sânga invâwr chho lova, finna leh hmangaihna tâwp nei lo
ngaihtuah tûra rinnaa a inchawikân ngai loh chuan, mihring chuan
hnuai lam a pan tial tial a, an lo bawlhhlawh zo \hin. “Pathian
chuan leiah hian mihring sualzia chu nasa tak a ni tih leh, an rilru
suangtuah r>ng r>ng chu sual hlîr a ni fo mai tih a lo hria a…..Lei
hi Pathian mithmuhin a chhe zo tawh a, lei hi inpâwngn>knain a
chhe zo ta bawk a.”2 Pathian chuan mihringte hnênah an nun
khalh ngil nân A dân A pe a, nimahsela A dân chu an bawhchhia
a, sual tinreng an ti ta zâwk a. Sual tih chu an zak lo va, dikna
chu vaivutah an chîl a, tihduhdahte âuthâwm chuan vân a thleng a.
A tîra Pathian remruat dân ang kalhin, nupui pakhat aia tam
neihna hi a lo awm \an thuai a. Pathianin Adama hnênah nupui
pakhat a pe a, hemi chungchâng A thupêk pawh chiang takin a
hriattîr a. Mahse mihringte an lo tlûkchhiat tak avângin, an duh [92]
_____
1
Sâm 115:8; 2Genesis 6:5
72 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hman chu fâr thing \ha ber chi (cypress or gopher) kum za tam
tak hnu pawha mawih chhe lo tûr a ni. Chutiang khawpa lian a
nih avâng chuan chak taka sak theih a ni lo va, muângchâng
taka sak a ni. Khatih laia mihringte kha chak leh thafei tak
nimahse thingte kha an len >m avânggin thâ a hehin sawisak a
hâutak hl> a ni. Mihringten an tih theih ang tawk chu an ti a,
chu lawng chuan amah maiin lei chunga thlipui lo tleh tûr chu a
do zo lo. Pathian chauhin a chhiahhlawhte chu chutiang thlipui
hrânna tui a\ang chuan a hum thei a ni.
“Rinnain Nova chu thil lo la lang lote kawng thuah Pathian
hrilha lo awmin, Pathian \ih dêkin, a chhûngte chhandam nân
lawng a sâ a; chu chuan khawvêl chu thiamloh a chantîr ta a,
rinna avânga felna awm chu rochungtu a lo ni ta bawk.”4 Nova
chuan vaukhânna thu khawvêla a hril chhûng zawng khân a
rinawmzia lantîrin, a rinna chu a thiltih ngei chuan a entîr a.
Khawvêl hnênah Pathianin a sawi ngei chu thiltihin a entîr a. A
thil neih zawng zawng chu lawng sakna atân a hmang vek a,
khawmuala chutiang khawpa lawng lian a han sak tâkah chuan
chu thil mak tak en tûr leh \hahnem ngai taka thuhriltu thusawi
ngaithla tûrin kiltin a\angin mîte an lo kal a. Lawng saa tuboh
chhut rik tin mai chu hriatîrna a ni.
Mi tam tak chuan a thusawi an han hriat chuan vaukhânna
chu bengkhawn angin an awm a, mahse inchhîrna dik tak neiin
LALPÂ lam an hawi chuang lo a, an sualnate chu sim an tum
chuang lo. Tuilêt hma hun chhûngin an rinna fiah a ni a,
harsatnate chu an tuarchhuak peih lo. Rinlohna chuan hnehin,
thutak an hnâwl a, an \henrual hluite chu an zawm leh ta.
Mi \henkhat chu thuchahin a hneh hl> a, zawm pawh an duh,
mahse nuihsan a bâwlzântute avângin zahngaihna sâwmna
hnarin nunhlui lamah an kir leh a, nuihsantu tawngtawrâw
berte zîngah an tel a. H>ng >ng lo dawng zeta hnar leh site
ang >m >ma pawisak neilo an awm lo, an thiamlohna hriattîrtu
Pathian thlarâu chu an dodâl tlat si a.
_____
4
Hebrai 11:7
TUI LÊT 75
Khatih lai huna mîte kha milem bia han tih mai theih chu an
ni vek bîk lo. Mi tam tak chuan Pathian betu niin an inchhâl a.
An milim biakte chu Pathian nung âiawh chauh, amah an hriat [96]
chian zâwk theihnâna an hman a ni tiin an \ang ve a. Hêng hote
hi Nova thuchah hnialtu berte chu an ni. Chutianga Pathian âia
thil an siam chuan Pathian ropuina leh thiltihtheihna chu hliahin,
an thinlung chuan a hre thei lo va, A nungchang thianghlim leh a
duhdan thlâk ngailo a nihnate chu an hre chhuak thei lo va, an
thim tulh tulh a. Sual chu a lo tlânglâwn z>l chuan an ngâizam
tial tial a, Pathian dân hi a \ul tawh lo va, misualte hrem hi Pathian
awmdân leh nungchang nên a inkalh a, engtinnge hmangaihnaa
khat Pathian chuan mi a hrem theih ang, tiin Pathian rorêlna leia
lo thleng tûr pawh chu an ring lo va. Khâng chhuânte khân
Pathian dân pawisakna leh zawm duhna nei sela chuan, a
chhiahhlawh thuhril vaukhânna thû chu an pawm tûr a ni a; mahse
êng an hnarna chuan an thinlung chu tichawlawlin Nova thuchah
chu bumna thû maiah an ngai.
Mipuite leh mi tam zâwkte chu thu dik \antu an ni lo.
Khawvêl chu Pathian rêldikna leh A dânte dovin, Nova chu
sâkhaw rindan dik lo vah an puh a. Setanan Pathian thu âwih lo
tûra Evi a thl>m lai khân, “In thi hauh lo vang”5 a ti a. Khawvêl
thila mi ropui, mi zahawm, mifingte chuan chutiang thu bawk
chu a sawi chhuak a. “Pathianin a vaukhânna chu mîte a
tih\haihna satliah mai a ni, a thleng tak tak lo vang. In hlauh
tak tak a \ûl lo ve. Pathianin duh taka khawvêl A siam chu
engtinnge tihchhia a a hrem theih tehlul ang, chutiang chu
engtin nge a thlen theih ang, hlâu lovin, thlamuâng takin awm
rawh u. Nova rinna hi hleihluak mai a ni,” an ti a. Khawvêl
chuan chû putar chu nuizabûrin an hmusit a. Pathian hmâa
inngaitlâwm leh inchhîr a hnêkin, Pathianin a chhiahhlawh
hmangin a hnênah eng mah a sawi lo ni âwm takin, thuâwih
lohna leh sualna chu an chhunzawm zêl a.
Nimahsela Nova chu tuifâwn kâra lungpui ang maiin a ding
_____
5
Genesis 3:4
76 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Pathian chuan a kip a kawiin thû a p> a, thianghlim leh fel taka
zah tûr an ni, mahse hêng thilte hi pawisa lo leh theihnghilhin,
inneihna chu tisa châkna puitlin leh nawmsip bâwlnân maiah an
hmang ta zâwk a ni.
Tûnlaiah pawh chutiang thil chiah chu a lo chhuak ta. Inneih
chu thil pângngai ni mahse hleihluâk taka kalpui a ni ta. Ei leh
inte chu insûmna awm r>ng r>ng lo vin an chên a. Krista zuitu
inti site chuan an eiin an in a, an rûi a; kohhran hming ziaknaahte
chuan chutiang chu an lo awm a. Insûmlohna chuan an chhia
leh \ha hriatnate chu a lo tidel a, hniam takah a dah a ni. Mi tam
[102] berte chuan an tisa châknate chu insûm lovin hurna bâwiah chuan
an lût a. Mîte chuan he khawvêl hi nawmsip bâwlna leh, he
damchhûng khawv>l tân chauh emaw an ti a ni. An sumte chu
nasa takin an khawhral huau huau a. Thianghlimna pawh
nawmsip leh lâr duhnain a luahlân zo ta. Intihhausak thuai thuai
tumin dikna palzutin, miretheite rapbetin, mîte chu lei leh hralh
an ni. Inbumna leh inthamnte chu hmun sângah leh hniamah
chuan a thleng a. Chanchinbu mîte chuan thil râpthlâk pui pui,
tualthahna râwng tak te, mihring inpawisakna r>ng r>ng awm lo
chanchinte chu, an ziak kûr ngiai nguai mai a ni. Hetiang hi a
hluâr lûtuka chhiartute thin pawh a \hawng ta lo a, a ti hlau
chuang hek lo. Rorêlna mumal lo chu hnamtin zîngah lo chhuakin,
rorêlna leh dân mumal awmlo chuan mihringte chu dân ngaih
theih lohnaah a hruai a, vawi khat thununna an pumpelh tawh
chuan, sual zualnaah hruaiin, khawvêl chu buaina, chhiatnain a
khat dâwn a ni. Tuilêt hmâa mîte awmdân dik tak ang panin
tûnah pawh hian, ‘Kristian’ inti ramahte chuan nî tin maiin sual
râpthlâk pui pui, Tuilêta mîte tiboral vektu sualna ang chu a
thleng reng a ni.
Tuilêt dâwn chuan Pathianin Nova chu vaukhânna thuchah
hril tûrin a tîr a, an sualna sima an inlamlêt a nih loh chuan
chhiatna râpthlâk boral vekna a thleng dâwn tiin. Krista a lo
kal leh hmâ lawkin LALPA chuan a chhiahhlawhte chu chhiatna
TUI LÊT 83
râpthlâk tak pumpelh tûra inbuatsaih tûrin thu a hril tîr leh dâwn.
Mipui tam takte chu Pathian dân bawhchhiain an nunga, chûngte
chu a dân chu zâwm tûrin a zahngaihnain a sâwm a ni. Tupawh
sima inchhîra Krista rinna neitute chu ngaihdam an ni ang.
Nimahsela mi tam tak chuan, chutianga sual han bânsan chu
thil harsa lûtuk leh \ûl lovah an ngai a. An lo khawsak dân
pangngai chuan Pathian dân thianghlim chu a mil tawh loh
avângin vaukhânna chu hnarin, Pathian thiltihtheihna leh dân
chu an phatsan a.
Tuilêt hmaa mipui tam takte zîngah chuan mi pariat chauhin,
Nova thuchah ringin Pathian thu an âwih a. Kum za leh
sawmhnih chhûngin felna thupuangtu chuan thu a hril a, mahse
mîte chuan pawm duh lovin an nuihzat zâwk a. Chutiang chiah
chu tûnah pawh hian a thleng a ni. Thu âwih duhlote hrem tûra
dân Petu chu a lo kal hmâin inchhîra sim leh tûr sâwm an ni;
nimahsela mi tam takte chuan an pawm duh chuang lo. Tirhkoh
Peteran heti hian a lo sawi a: “Ni hnuhnungahte chuan
nuihsantute chu, anmahni châkna anga awmin, nuihsan chungin
an lo kal ang a, A lo kal lehna thutiam chu khawiah nge? Siam [103]
tirh a\angin engkim a awm pangngai angin, chi thlahtute muthilh
ni ata tawh kha a la awm zêl a lawm, an ti ang.”12 Hetiang thû
hi Pathian ringlo chauh pawh ni lo, pulpita lâwnte a\ang pawhin
kan hre \hîn lo maw? “Engmah hlauh tûr a awm lo ve” an ti a.
“Krista a lo kal hmâin khawvêl mi zawng zawngte an lo piangthar
anga, mifelte chuan kum sang ro an rêl dâwn a lawm. Muanna,
muanna! siam tirh ata tûn thlengin thil chu a ngai rengin a kal,”
tiin. Mahse he zirtîrna hian Krista leh a zirtîrte zirtîrna chu a mil
lo. Kristan zawhna pawimawh tak a zawh chu: “Mihring Fapa
hi a lo kal hun chuan khawvêlah hian rinna a rawn hmu ang em
ni?”13 tih a ni. Heta kan hmuh leh a puan ang chuan, khawvêl
dinhmun chu Nova hun laia mîte dinhmun ang a ni. Paula pawhin
hun tâwp dâwnah chuan sualnate a pung ang, tih a sawi a:
“Nakin hnuah chuan mi \henkhatte chu, mi dawtheite vervêkna
_____
12
2 Petera 3:3, 4; 13Luka 18:8
84 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
16
2 Petera 3:10; 171 Thesalonika 5:3
86 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
8
TUILÊT HNÛ
[105]
T LÂNG sâng ber berte pawh tawng sâwm leh tawng nga zetin
tui chuan chîm pil a. Lawngchhûnga awm chhûngkuate tân
chuan thla ngâ chhûng zet mai thlipui leh tuifâwn kâra an lawng
vawrh vêla a awm lai chuan, an boral ngei dâwna inngaih chângte
a awm a, fiahna râpthlâk tak a ni, nimahsela Nova chuan
Pathianin a vêngin A kutah chuan an him a ni tih chu rinhlelhna
a nei hauh lo.
Tui chu a lo kâm \an chuan, LALPA chuan lawng him taka a
awmna tûr, a chaknaa a vawn\hat tlângin a hual kârah chuan a
awm tîr a. Hêng tlângte hi inhnaih t> te an ni a, lawng chu
tuifinriat zau lam pan tawh lo vin, helaiah hian him takin a lang
vêl a. Chutiang a ni tih an hriat hian thlipui nuai hrep chau tawh
takte chuan thlamuanna an nei a.
Nova leh a chhûngte chuan tui kam hun chu an nghakhlel
êm êm mai a, leia han kal vêl leh chu an châk êm êm a ni.
Tlângchhîp hmuh theih a nih a\anga ni 40-ah chuan, lei chu a ro
tawh em tih hre tûrin choâk an thlawhchhuahtîr a. Nimahsela
fûkna tûr r>ng r>ng hmu lo in lawng a\ang chuan a thlawk kual
a thlawk kual a. Nisarih hnuah chuan \hûro a thlawh chhuahtîr
leh a; nimahsela, \hûro chuan fûkna rêng a hmu lo va, a hnênah
lawngah chuan a kîr leh a. Nova chuan ni sarih a nghâk leh a,
\hûro chu lawng a\angin a thlawhchhuahtîr leh a, \hûro chu tlai
lamah chuan a lo l>t leh a, a hmuiah chuan Olive hnah a rawn
pû a, an hlim tlâng hl> mai. Chutah “Nova chuan lawng khuhna
chu a hawng a, an han thlîr vêl a, lei chu a lo ro \an ta a.”1
Nimahsela dawhthei takin lawng chhûngah chuan an nghâk a.
Lawnga an luh tirha Pathian thupêk a ngaichâng ang bawkin,
chhuâk leh tûr pawhin Pathian kaihhruaina a nghâk leh a.
A tâwpah chuan vân a\angin LALPA vântirhkoh chu a lo
chhuka,
_____ kawngkhar khing tak chu a hawng a, Nova leh a
1
Genesis 8:13
TUILÊT HNÛ 87
chhûngte leh lawnga nungcha tinreng an awmpuite nên chuan
chhuak tûrin a hrilh a. Hlim takin lawng a\ang an chhuahnaah
Nova chuan Pathianin khawngaihna leh humhimna chu a
theihnghilh lo. A hmasa berin maichâm a siam a, Pathian hnêna [106
lâwmthu sawi nân leh, Kristan chhandamna kawng a siam sak a
rinna tihlan nân, ransâ leh sava thianghlim zawng zawng zînga
mîte chu maichâmah chuan a hlân a. H> a thil tih hian LALPA
chu a tilâwm a, Pathianin amah leh a chhûngkua chauh ni lo, lei
chunga lo chêng tûrte zawng zawng pawh mal a sâwm a.
“LALPAN rimtui chu a hria a, LALPA chuan a rilruin, Lei chu
mihring avângin ânchhia ka lawh leh tawh lo vang, .... Lei awm
chhûng zawng buh tuh leh buh lâk te, khaw vâwt leh khaw lum
te, nipui leh thlasik te, chhûn leh zân te chu a bo lo vang a ti a.”2
Hetah hian \hangthar lo awm zêl tûrte tâna zirlai ropui tak mai a
awm. Nova chu lei khawhar reh tak maiah chuan a lo chhuak
a, amâ ch>nna tûr in sak ai chuan LALPA hnêna inhlanna tûr
maichâm a siam hmasa ber a. Lawng chhûnga harsa taka a
ram humhimte chu an tam lo, harsa taka a tih hrâm a ni bawk
mahsela LALPA chu thil engkim neitu a nihzia hriain, a hnênah
a hlân mai a ni. Hetiang chiah hian, LALPA hnênah phal takin
kan pe mai tûr a ni. Pathian kan chunga a ngilneihzia leh a
\hatzia hi hriain a hnênah inhlanin thil kan neihte hi ui lovin
kan pe v> tûr a ni.
Khaw lo dur leh ruah lo surte avânga mihringten tuil>t hlau
r>mg r>mga an awm loh nân LALPAN Nova leh a chhûngte chu
thutiam hmangin a fuih a: “In hnêna ka thuthlun chu ka tinghet
ang .... lei tichhe tûrin tui a lêt tawh hek lo vang.... Chhûmah
ka chhimbal ka zâmtîr a, chu chu kei leh lei kâra thuthlung
chhinchhiahna tûr a ni ang.... lei chunga chhûm ka zâmtîrin
chhimbâl chu chhûmah a lang ang… Pathian leh nungcha zawng
zawng kâra kumkhaw thuthlung awm chu ka hriat reng theihna
tûrin ka en \hîn ang,”3 a ti a.
Pathianin a thilsiam, sual hmang takte a lainatna avânga an
_____
2
châng 21; 3Genesis 9:15
88 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
11
Thupuan 16:18, 20, 21; 12Sâm 91:9,10; 13Sâm 27:5; 14Sâm 91:14
93
9
THILSIAM CHAWLHKÂR KHAT CHHÛNG
_____
11
Sâm 147:16; 12Jeremia 10:13; 13Joba 11:7-9; 14Sâm 19:1
99
10
BABEL INSÂNG
_____
10
Sâm 73:8; 11Thupuan 14:8; 8:2; 12Sâm 33:13, 14; 13châng 10, 11
106 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
11
ABRAHAMA KOHNA
[125]
B ABEL a\anga an darh hnû chuan milem biakna chu a hluar leh
ta êm êm a. LALPAN thu âwih lo, mi rilru sakho chu an sualna
kawng zawh tûra a hawisan laiin Abrahama, Sema thlaha mi
chu \hang thar lo la awm zêl tûrte tâna A dân vawng \ha tûrin A
thlang a. Abrahama kha ramhuai biakna leh puithûna âtthlâk
zînga seilian a ni a. Pathian dik hriatna la vawng\ha rengtu, a pa
chhûngkua pawh chuan an vêla sualna chu âwn vêin, Jehova
aiin “Pathian dângte rawng an bâwl zâwk a.” Nimahsela rinna
dik tak chu a mit thei lo. Pathianin a rawngbâwltu atân a labâng
chu a zuah \hîn. Adama, Setha, Enoka, Methusela, Nova, Sema,
khaihlak lova inthlah chhâwngte chuan Pathian duhzawng
hriattîrna hlu tak chu kumkhuain an vawng \ha reng a. Tera
fapa chu he rinna thianghlim rochungtu tûr chu a ni. Kil tin
a\angin milem biaknain a hîp a, mahse a tlu lo. Rinna nei lo
zînga rinawm, kal sualnain a khawih chhiat theih loh chuan,
Pathian dik pakhat chauh biakna chu nghet takin a vuan a.
“LALPA chuan a kotu zawng zawngte chu A hnaih \hîn a. Tih
tak zeta Amah kotu zawng zawngte chu.”1 A duhzawng chu
Abrahama hrilhin, A dânin a ngiat leh chhandamna chu, Krista
zâra siam famkim tûr a ni tih hriatna fiah tak a pe a.
Abrahama hnêna thutiam, khatih laia mîte tâna hlu bîk tak,
thlah tam tak leh hnam ropui nihna: “Chi ropui takah ka siam
ang chea, mal pawh ka sâwm ang chea, i hming ka tiropui bawk
ang; nang malsâwmna ni ang che,” tih chu pêk a ni. Chutah
chuan thutiam chiang tak, rinna rochungtu tâna a tlukpui awm lo
khawpa hlû chu, amâ thlah a\anga khawvêl Chhandamtu lo kal
tûr chu belhchhahsak a ni: “Nangmahah chuan leia hnam tin an
la thaw vêng ang.”2 Chû chu a lo thlen famkimna tûrin, rinna
chu
_____fiah phawt tûr a ni a, inhlanna chu phût a ni.
1
Sâm 145:18; 2Genesis 12:2,3
ABRAHAMA KOHNA 107
Abrahama hnênah Pathian thuchah a lo thleng a, “I khaw [126]
lam ata leh i laichînteho zîng atâ leh, i pa in atâ chhuak la, ram
ka la entîr tûr che lamah kal rawh,”3 tiin. Zâwlnei hna thianghlim
vawngtu a nihna chu Pathianin tlinga a ruat theih nân Abrahama
chuan a nunhlui kalsan a lo \ûl ta a. LALPAN A chhiahhlawh
hnêna zirtirna pêk a duh chu, a chhûngkhat leh \hiante huhângin
a tibuai thei a ni. Tûnah chuan Abrahama chu vân nêna
inzawmin, hmêl hriat lohte zîngah a chêng dâwn ta a ni. A
nungchang chu khawvêl mîte laka danglam hlauh a ni tûr a ni.
A khawsak dân chu a \hianten a hriat thiam tûrin amah ngei
pawhin a sawi fiah thiam lo. Thlarau thil chu thlaraua hriatfiah
a ni a, a chêtdân leh a tumdân pawh a laina milem biate chuan
an hre thiam lo.
“Rinnain Abrahama chu koha a awm lai khân a rochun tûr
hmuna lût tûrin kal chhuah thu a pawm ta a; tin, a kalna tûr lam
pawh hre lovin a kal chhuak ta a.”4 Abrahaman ihe lova thu a
âwihna hi Biblea rinna lo lang zînga ropui ber a ni. Atân chuan
rinna chu “thil hmuh lohte hriatfiahna a ni.” 5 Vânlam
malsâwmnaah a innghat a, a famkimna engmah a lan hmâin a in
te, a laina te, a pianna ram te kalsanin Pathianin khawii lamah
nge a hruai dâwn tih hre hauh lovin a chhuak a. “Rinnain ram
tiamah khân mi ramâ châm ang maiin a lo châm ta reng a, thutiam
hmun khata rochunpui tûr, Isaka leh Jakobate nên chuan puan
inahte an awm a.”6
Abrahama hnêna fiahna lo thleng hi a nêp aw zawng lo,
inhlanna a laka a phût pawh a nêp hek lo. A ram leh a in te, a
laichînte chu a ngai hlê a, mahse kohna chhân nghâl chu a hreh
lo. Ram tiam chungchângah - boruak hrisêl leh ram \ha a ni
emaw, chheh vêl ram chu a \hain ram hausa a ni em tiin zawhna
engmah a nei lo. Pathianin a sawi a, A chhiahhlawh chuan a
zawm mai tûr a ni; Pathian a hnêna a chen theihna chu leiah hian
atân hmun nuam ber a ni.
Abrahama ang hian mi tam tak chu fiahin an awm a. Vân
_____
3
châng 1; 4Hebrai 11:8; 5châng 1; 6Hebrai 11:9
108 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Sari neih an duh avângin a pasal chu an that duh mai dâwn a ni.
Sari chu a farnu a tih pawhin thiam loh a chang lo va, a pa fanu
ngei a ni bawk si a, a nu fanu erawh chu a ni lo. Mahse, an
inzawm dan dik tak zêp chu bumna a ni. Dik chiang zân lo chu
Pathianin a pawm thei lo. Abrahama rinna tlâkchhamna avângin
Sari bo chu hlauhawm nasa takah dah a ni. Aigupta lalin a hmêl
\hatzia a lo hriat chuan, a nupui ni tûrin lal inah an la ta a.
Nimahsela LALPAN A zahngaihna ropui takin Sari chu a hum a,
Lal chhûngkuaah hremna A thlentîr a. Lal chuan bumin a lo
awm tih a hriatin, Abrahama chu a kam khat a, a nupui chu a pe
kîr leh a. Abrahama hnênah, “Ka chunga i thiltih hi engtizia nge
ni le?... Ka farnu a ni engati nge i tih? Chumi avâng chuan a
lâwm ka nupuia ka lo neih tak hial ni: aw le, tûnah en rawh i
nupui hi, hruai la, kal daih rawh,” 16 a ti a.
Abrahama chu lal chuan a duhsak êm êm a; tûnah pawh
amah leh a \huihruaite chunga thil \ha-lo thlentîr a remti lo va, a
ram pel rak thlengin vênghimtu a pê a. Chûng hun lai chuan
Aigupta mîte tân hnam dang berâm vêngtu nêna inhriat tawnna
nei a, ei leh ina khawsak ho chu khap tlat a ni. Faraoan
Abrahamâ a \întîr hi ngilneihna lian tak a ni; Aigupta a
chhuahsantîr a, a awm hlen a remti lo. Hre lovin a chungah thil
râpthlâk tak a lo ti a, mahse, Pathian a lo inrawlh a, lalin sual
[131] lian tak a khawih tûr chu a lo dang a. Faraoa chuan hmêlhriatloh
mikhual chu Pathian châwimâwina dawng a ni tih a hria a, Pathian
duhsak dawngtu chu a ramah a awmtîr ngam lo a ni. Abrahama
chu Aigupta-ah awm reng sela chuan, a hausakna leh a ropuina
a lo pung deuh deuh ang a, Aigupta mîten an îtsîkin thil pawi a
lo thleng ang a, lal chu mawhphurtu a ni dâwn si a, a in chhûngah
rorêlna a lo thleng leh mai thei a ni.
Abrahama chu ring lo mîte zînga a awm laiin humhimin a
awm a, hei hi thup theih a ni lo; Abrahamâ biak Pathian chuan
A chhiahhlawh chu a hum a, a pawi khawihtu apiang chu
thungrulh an ni tih Faraoa hnêna vauna lo thleng hian a tichiang
_____
16
châng 18, 19
ABRAHAMA KOHNA 113
a. Vân Lalber fâte zînga mi pakhat chunga thil sual tih chu
hlauhawm tak a ni. Sâm ziaktu chuan Abrahama thil tawh
chungchâng sawiin thlante chungah Pathianin: “Anmahni avângin
lalte pawh a zilhhau a; ‘Ka hriak thihahte chu tawk suh ula, ka
zâwlneite pawi rêng rêng pawi khawih suh u’ tiin.”17
Abrahama leh, kum za tam tak hnua, amâ thlahten Aigupta
ramâ an thil tawh hi a inang khawp mai. |âm avângin Aiguptaa
kal an ni vê vê a, chutah chuan an châmbâng deuh reng a.
Anmahni vânga Pathian rorêlna a lo thlen avângin Aigupta mîte
hlauvin a ni a, ramhuai bemîte thilthlâwnpêka tih hausakna
dawngin sum tam tak nên an chhuahsan vê vê a ni.ð
_____
17
Sâm 105:14, 15
114 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
12
ABRAHAMA KANAAN-AH
[132]
A BRAHAMA chu Kanaan-ah a kîr leh a, “ran te, tangkarua te,
rangkachak tein a hausa êm êm a.”1 Lota chu a hnênah a la
awm reng a, Bethel an lo thleng a, a hmâa maichâm a siamna
bulah khan puan in an zar a. An thil neihte a lo pung zêl a,
buaina pawh a tam ta deuh deuh tih an hria a. Harsatna leh
hrehawmna kârah khân lung rual takin an awm dûn zêl \hîn a,
mahse, an lo hausak hnû chuan an kârah buaina chhuah
hlauhthâwnawm a ni ta. An ran rualten hnim hring an khawp ta
lo va, an ran pûte chu an inhâu fo mai a, an buaina chu an pûte
hnênah an thlen \hîn a, an awm hrang lo thei ta lo a ni. Abrahama
chu Lota aiin a upa zâwk a, an inlaichînnaah leh hausakna leh
dinhmunah pawh chungnung zâwk a ni a, inrem taka an khawsak
dun \hînna chu a keh loh nân ruahmanna siamtu tûr a ni. Ram
pum pui chu a hnênah Pathianin a pe tawh nâa a chanpual dik
tak hi hawihhâwm takin a kian a ni.
Abrahama chuan Lota hnênah “Khawngaih takin, nang leh
keia inkârah, i ran pute leh ka ran pute kârah pawh inhniâlna
awm suh se; unau kan ni si a. Ram chu a pum puiin a awm duai
lo vem ni? Khawngaih takin ka hnên ata hi intihrang mai rawh:
nang vei lamâ i kal chuan kei ding lamah ka kal ang a; a nih loh,
nang ding lamâ i kal chuan kei vei lamah ka kal ang e,”2 a ti a.
Hetah hian Abrahamân mahni hmâ a sial lohna rilru ropui
tak chu a lo lang a. Mi eng zâtin nge mahni chanvo leh
duhzâwng kawmpui tlata harsatna thlentîr hiâl \hin le? Hetiang
vânga chhûngkaw kehchhia hi a va tam êm! Hetiang avânga
kohhrana in\henna lo thleng leh misualte dêu leh hmuhsitna hian
a nghawng a va nasa êm! “Nang leh keia inkârah inhniâlna awm
suh se, unau kan ni si a.”3 Abrahaman a ti a, mihring inlaichînna
mai
_____ni lo vin, Pathian dik be dûn \hîn an ni. Khawvêl pum puia
1
Genesis 13:2; 2châng 9; 3châng 8
ABRAHAMA KANAAN-AH 115
Pathian fâte chu chhûngkaw pakhat an ni a, hmangaihna leh
intihlungawina thlarâu chuan a awp tûr a ni. “Unaute hmangaih [133]
kawngah chuan hmangaih takin inlainat tawn \heuh rawh u;
chawimawi kawngah chuan induhsak tawn \heuh ula,”4 tih hi
kan Chhamdamtu zirtîrna a ni. Hawihhâwmna leh mahni chunga
tiha kan duhte mî chunga tih duhna nei tlâng ila chuan, kan natna
zâtve hi chu nuaibo a ni ang. Mahni indah ropui hi Setana rilru
a ni a, amaherawhchu, Krista hmangaihna nunpuitu chuan
hmangaihna mahni hmasial lo a nei ang. Chutiang mi chuan vân
lam thupêk, “Mahni tâ tâ mai en lovin, mi dang tâ pawh en
\heuh zâwk rawh u,”5 tih hi a bengkhawn ang.
Lota hausakna hi Abrahama zâra a neih a ni a, mahse, thil
\ha tihsaktu chungah lâwmna a lantîr lo. Hawihhâwmna dik
takah chuan Abrahama hi duh a thlan hmasaktîr zâwk tûr a ni
a, mahse chu a hnehin ham\hatna zawng zawng chu a hui vek a.
“Lota chu a dâk a, Zoar khaw lam... Jordan phaizâwl zawng
zawng chu LALPA huan ang, Aigupta ram ang khân ram tina tui
tam tak awm chukna a ni tih a hria a.”6 Palestina ram \halai ber
chu Jordan ruam hi a ni a, Paradis hloh tawh kha a tihre chhuak
rum rum a; a hma lawka an rawn chhuahsan tak, Nile luipui
kam anga ram \ha chênghnâwng a ni. Khawpui te pawh a awm
a, sumdâwnna hlâwk tak mai dawr hmuna tawt luih luihnate
chuan a hîp a. Khawvêl hlâwkna ûm vângin nungchang
bawlhhlawh leh nun khawlo a hmachhawn tûr pawh a en khûm
ta vek a. Phaituala chêngte chu “LALPA mithmuhin nasa taka
suaksual leh misual an ni si a,” mahse chu chu haiderin “Jordan
phaizâwl zawng zawng chu a thlang ta a,” “a puan in chu Sodom
khaw thlengin a sawn zêl a.”7 Hmasial taka a duhthlanna rah
râpthlâk tak chu a va han hmu phâk lo tak êm!
Lota nên an in\hen hnu chuan, Abrahama chuan ram pumpui
pêkna tûr LALPÂ thutiam a dawng leh a. Chumi hnû lawk
chuan Hebron-ah a insawn a, Mamre sasaw thing hnuaiah puan
in a kaih a, a bulah chuan LALPÂ tân maichâm a siam a. Tlâng
_____
4
Rome 12:10; 5Filipi 2:4; 6châng 10; 7châng 13,11, 12
116 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
zâwl, olive leh grêp hmun, mual hnim thle siau siau leh, tlâng
phûl hring dup hmun ah chuan thlahtubul chu lungâwi takin a
khawsâ a, Sodom phai nawmchenna nun hlauhawm awmna chu
Lota tân a hnutchhiah ta a.
A chheh vêl hnamte chuan Abrahama chu lal fapa thiltithei
leh lal fing leh chak angin an châwimâwi a. A \henawmte lakah
a inkhâr khip lo. A nun leh nungchang, milem behote nên
[134] inpersan daih mai chu, rinna dik hrilh nân a hmang a. Pathiana
a rinawmna te, a nelawmna leh thilphalna avângte chuan mi rin
a hlawh a, \hian \hâte a nei a, a der mai lo, ropuina dik tak a
neih avângin chawimawina leh zahna a dawng a ni.
A sâkhua chu rohlu anga kawmpui leh a dawngtuin a pum
hmawm mai theih a ni lo. Sâkhuana dik chu chutianga tihtheih
a ni lo rêng a, chanchin\ha kalhmang pawh a ni hek lo. Krista
thu thinlunga a lo chên chuan A awmpuina êng chu thup theih a
ni lo va; chutilochuan a êng chu a chuai mai ang. Nî tinin a êng
zual deuh deuh ang a, tichuan mahni hmasialna leh sualna, thinlung
tuamtu chu Felna Ni zung chuan a hnâwl bo zâwk dâwn a ni.
Pathian mîte chu khawvêlah hian A âiawhtute an ni a,
khawvêl thim zînga êng chhuak tûrin a duh a. Ram zawng
zawngah, khawpuiah leh khawpui lianah te, thingtlâng khuaah
te an darh ang a, Pathian hriatpuitu leh rinlohna khawvêlah hian
A zahngaihna ropui leh A duhzâwng hriattîrna hmanruâ an lo ni
ang. Chhandamna ropui changtute hi a tâna thuhriltu ni vek se
tih hi Pathian ruahman dân a ni. Kristianna dik tak hi khawvêl
mîten chanchin\ha an tehna chu a ni. Fiahnate chhel taka tuar
a, lâwm taka malsâwmna dawn te, thuhnuairawlhna, ngilneihna,
zahngaihna leh hmangaihna nuna lantîr hi khawvêl hmaa êng
chhitna a ni a, pianpui nungchang mahni hmasialna a\anga lo
chhuâk thimna nên inkâwlkalh tak a ni.
Khualzin nun inngaitlâwm leh nuntlang, thuawihna hlah lo,
thilphal leh rinnaa hausa, Abrahama chu mi dawr dân thiam leh
indo thiam huaisen a ni. Sâkhaw thar zirtîrtu tia ngaih mai chu a
ABRAHAMA KANAAN-AH 117
ni a, mahse Amor phaituala cheng lala fapa unau pathumte
chuan himna \ha zâwk an neih theih nân \hianah an sâwm a,
ram chu indona leh inpawng laknain a khat si a. He
insuihkhâwmna siam hi amâ tân thil remchâng tak a nihzia a
lo lang thuai nghê nghê a.
Elam khaw lal Kedorlaomeran kum sawm-leh-pali hma
lamah khân Kanaan ram chu a rûn a, chhiah a chawitîr a. Tûnah
chuan lalfapa tam takte chu an hel ta a, Elam lalpa chu lal pali
nên \angrualin ram chu tudawl tûrin a chhuak leh ta a. Kanaan
lal pangate chuan Siddim ruamah an lo bei lêt vê a, mahse an
tlâwm lo thei ta lo. Sipai tam tak thah an ni ta a, a tlân chhuak [135]
chhunte chu tlângah himna zawngin an bibo zo a. A hnehtute
chuan phaizâwla khawpuite chu an suâsam a, râllâk sum tam
tak leh sal tam tak an hâwn a, an zîngah Lota leh a chhûngte
pawh an tel a ni.
Abrahama Mamre sasaw thing hnuaia thlamuang taka lo
awm chuan râltlân pakhat hnên a\angin indona leh a nau chunga
thil \ha lo tak thleng chanchin chu a lo dawng a. Lotan lâwm
nachâng a hriat lohna kha a hre reng duh hauh lo. A lainat êm
êm a, chhan chhuah a tum tâ a. Pathian berâwn hmasa phawtin,
indo chu a puahchah ta a. A \huihruai zîng a\angin an pu
rawngbâwl tûr leh indona lamâ thawk tûr chhiahhlawh, Pathian
\ihna nei, indo zirtîr thiam sa \hiau zathum leh sawm pariat a ko
chhuak a. Amah pui tûrin \angrualho, Mamre, Eskola leh Anera
te chu a sâwm a, hmêlmâte chu an ûm ta a. Elam mîte leh an
\anrualpuite chu Kanaan hmar lam dep ramri, Dan-ah an riak a.
Hnehna lâwmin an hmêlma tukdawlten an beihlêt hlauhna rêng
nei lo vin, nuam an lo tâwl a. Thlahtubula chuan a pâwlte chu
\hen darhin kil tin a\angin zânah an riahhmun an bei a. Hriat
lâwk loha chak taka bei thut an ni bawk a, an hneh hlê a. Elam
lalpa chu an that a, a mîte pawh an hneh vek a. Lota leh a
chhûngkua leh salman te leh an neih zawng zawngte nên an rawn
hawn kîr leh vek a, râllâk sum tam tak chu hnehtute kutah chuan
118 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
tih a awm lo va; hausa tân dân sâng bîk leh rethei tân dân dang
a awm hek lo. An zain dikna leh lainatnaa enkawl leh
malsâwmna roluahtu vek an ni.
“A fâte.... thû a pê ang.” A fâte sualna laka khuahkhirh
lovin a ngaihthah mai mai lo va; derthâwng leh fing lo taka duat
hluauin an pangchang sualnate hrem lohin a chhuah mai lo va,
duât deuh vânga a mawhphurhna hlen loh a nei ngai lo. Zirtîrna
fel tak pêk bâkah, dân dik leh fel thuneihna chu Abrahama chuan
a vawng reng a ni.
Kan hunah hian hetiang entawn tûr \ha han zawm thei hi an
va tlêm tehlul êm! Nû leh pa tam takah hmangaihna mitdel,
mahni hmasial leh hmangaihna hman sualna a awm a, an fâte
rilru puitling lo ngaihdân siam dikna nei lo leh thunun \hatna nei
lovin, anmahni duh anga tal mai mai tûrin an hnutchhiah a. Hei
hi \halaite tâna thil râwng ber leh khawvêla thil sual ber a ni.
Nû leh pâ inthlahdulna chuan chhûngkua leh khawtlâng mumal
lohna a thlen a. Vân lam phûtnaa intulût lovin, \halaite chuan an
châkna lam an âwn ta \hîn a. Tichuan an thinlung chu Pathian
duh dân persanin a lo \hanglian a, an sâkhua lohna chu
anmahni fâte leh tûte thlengin an tuh ta \hîn a ni. Abrahama
angin nû leh pâte chuan an in chhûngkhur an kaihruai tûr a
[143] ni. Nû leh pâ thu âwihna hi Pathian thuawihna rahbi hmasa
ber a ni tih zirtîrin awm teh se.
Pathian dân ngaihsân vak lohna hmun, sâkhaw hruaitute
zîngah meuh pawh hian, sualna hi a lo hluâr nasa êm êm a ni.
Zirtirna dik lo dantizau tak si, Pathian dânte chu mihringte tân
pawimawhna a awm tawh lo tihna hi, milem biakna ang thova
mihringtea nghawng \halo nei thei a ni. Pathian dân thianghlim
thil ngiâtte sawi nêptute chuan, chhûngkua leh hnam lungphûm
karphawn tumin an bei tihna a ni.
Nu leh pa sâkhaw mi tak, Pathian thuruatte zawm theilotu
chuan, an chhûngkua chu LALPÂ kawng zawh tûrin an kaihruai
thei lo. Pathian dân chu an in chhûng rorêlna atân hman a ni lo
ABRAHAMA KANAAN-AH 127
va. An fâten mahnia bu a lo khuar hunah anmahni ngei pawhin
zirtîrna an dawn ngai rêng rêng loh chu an fâte zirtîr tûrin bat an
nei tih an hre lo. Chu mi avâng chuan sâkhaw ngaihsak lo
chhûngkua tam tak a lo awm ta a; sualna chu a thûkin a darh
zau ta êm êm a ni.
Nû leh pâten thinlung \ha famkima LALPA dân anga an kal
hunah an fâte chu an hnung zui tûrin an ti thei chauh ang. He mi
kawnga siam tharna chu mamâwh a ni - siamtharna thûk leh zâu
chu. Nû leh pâten siam thar an mamâwh, rawngbâwltuten siam
thar an mamâwh. Danglamna chu an hmuh hunah A thu chu in
chhûngah an la lût ang a, kaihruaitu atân an hmang thei chauh
dâwn a ni. Anmahni kotu chu Pathian a ni a, î-hê lovin an
zâwm tûr a ni tiin an fâte an zirtîr tûr a ni. An fâte chu dawhthei
takin an kawhhmuh ang a, zaidam tak leh ning lovin Pathian
lâwm zâwnga nundân an zirtîr tûr a ni. Chutiang in chhûnga
naupangte chu Kristian sâkhaw ring lotute (ringhleltute) finna
zirtîrna su tûra buatsaihte an ni. Bible chu an rinna innghah nân
an lo pawm tawh a, Pathian awm rin lohna tui zangkhauhin a len
bo loh nân lungphûm an lo phûm tawh a ni.
In tam takah \awng\ai hi thlahthlam a ni. Nû leh pâte chuan
zîng leh tlâia chhûngkaw inkhâwmna hun chu awm theiin an hre
lo va. A zahngaihna zozai - ni sâ leh ruah sûr thlai châwmtute
leh, vântirhkoh thianghlimte hualhimna avângin Pathian hnêna
lâwmthu hrilh nân hun tâwite pawh an pe thei lo va. Vân lam
\anpuina leh kaihhruaina te, Isua an inchhûnga lo chêng tûra
dîlna \awng\ai hun pawh an nei thei lo. Pathian emaw vân emaw
pawh vawikhat mah ngaihtuahna nei lo vin, bâwng te, sakawr
te ang maiin hnathawkin an chhuak tawp mai a. An thlarau hlu
tak mai beiseina nei lova boral tûr chu phal lo vin, Pathian Fapa [144]
chuan an tlanna atân A nun a pe a; nimahsela, rante aia A \hatna
ropui chu hlût nachang hre vak chuang lovin an thî a ni.
Hman laia thlahtute ang bawkin Pathian hmangaihtu nia
inchhalte chuan an puan in zârna apiangah, LALPA tân maichâm
128 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
A BRAHAMA chuan engmah zawhna nei lo vin fapa tiam chu a [145]
awm a, mahse Pathian hun ruat leh tum dân a A thu thlen
famkimna chu a nghâk ta lo va. Pathian thiltihtheihna a rinna
chu fiah tûra tihkhawtlâi a ni a; fiahna chu a tuar zo ta lo a ni. A
upat hnua fa hring thei tawh lo tûra inngâiin Sari chuan vânlam
remruatna tihhlawhtlin nân a chhiahhlawhte zînga pakhat chu
Abrahama nupui pahnihna atân a pe a. Nupui pakhat âia tam
neih hi a hluar êm êm a, sualah pawh ngaih a ni ta meuh lo va,
mahse Pathian dân bawhchhiatna âiin a tê chuang lo va,
chhûngkuaa inremna leh zahawmna tichhetu a ni. Abrahaman
Hagari a nei hi an inchhûng atân chauha pawi a ni lova, chhûan
lo awm leh zêl tûrte tân pawh thil \halo a ni.
Abrahama nupui nihna dinhmuna dinga châwimâwi leh fakna
hlawhin amah a\anga hnam ropui tak lo chhuak tûra nu ni tûra
inbeiseiin, Hagari chu a chapoin a uâng ta a, a pi chu a hmusit ta
a. Chhûngkua hlimtlâng taka inrem dial dial \hîn kha, inthîk
tawnnain a khawihbuai ta a. Lungâwi lohna thû ngaihthlâk sak
tawn reng a ngai a, Abrahama chuan inremna asiam hleithei ta
lo. Sarin a ngen chiam avânga Hagari chu nei a ni chungin thilti
sualtu zâwkah a puh a. A khingpui chu hnawhbo a duh a, mahse
Abrahaman a remti lova; Hagari chu a fa, thutiam fapa ni tûra a
beisei ngeia nû chu a ni si a. Sari chhiahhlawh a ni a,
engpawhnise, a pi thuhnuaia awm tûrin a hnutchhiah a. Hagari
rilru chapona chuan amâ chaltlâinain a chochhuah hreawmna
chu a tuar zo leh si lo a ni. “Sari chuan a ti rethei ta hlê a,
chuvângin a tlânbo san ta a.”1
Tichuan thlalêr lamah chuan a kal ta a, tui kianga, khawhar
leh mahni chauha a \hut lai chuan LALPÂ vântirhkoh mihring
_____
1
Genesis 16:6
130 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Ruat lawk hmunah chuan maicham chu siamin thing tuah tur an chheh hnuah,
Abrahama chuan Pathian remruat chu a puang chhuak ta a. Isaka chuan Pathian
remruat chu a pawm thei thlap a ni.
inthâwi tûrin ram hla deuh taka kal tûra thupêk chu a hrilh a.
Isaaka chuan a pain a thlen chin hriat nâna maichâm hrang hrang
a siamah chuan Pathian be tûra a kal ve fo \hîn avângin, chu
RINNA FIAHNA 135
sâwmna chuan a barakhaih teh vak lo va. Rang takin zin chhuak
tûr chuan a inpeih thuai a. Thing chu an han buatsaih a,
sabengtung an phurhtîr a, chhiahhlawh mipa pahnih nên an
chhuak ta a.
Ngawi rengin pa leh fapa chu an kal dûn a. Thlahtubula
chuan a thurûk rit tak mai chu a suangtuah a, engmah rêng a
sawi thei lo, a nu amah duh leh chhuang êm êmtu leh amah
chauhva a hnêna a hâw leh hun tûrte chu a ngaihtuah reng
mai a. A fapa nuna lâk a nih huna a thinlung nat dân tûrte
chu a hre sâ vek a.
Chu nî, Abrahaman rei a tihber nî chu - zawi tein a lo liam
ta a. A fapa leh tlangvâlte an muthilh lai chuan \awng\ai nân
zân chu a hmang a; vân lam thu kengtu lo kalin fiahna chu a
tâwk tawh e, râwlthar chu tihnat lohin a nu hnênah a kîr leh thei
ang tia rawn sawi tûrin a beisei a. Mahse a manganna chhâwktu
rêng a lo thleng si lo. Ni rei tak dang, inngaihtlâwmna nêna
\awng\aina zân nên, a bengah chuan thilphût chu fa lova awmna
a ni tih chu a ri châmchî bawk a. Setana chu rinhlelhna leh rin-
lohna thu hrilhrûk tumin a hnai reng a, mahse Abrahama chuan
a remruatna chu a hnial tlat a. A ni thumna an han kal leh dawn
lai chuan thlahtubula chuan hmâr lam a thlîr a, chhinchhiahna
thutiam, ropuina chhûmin Moria Tlâng a tuam chu a hmuh chuan,
âw a hriat kha vân lam aw a ni tih a hre ta a.
Tûnah pawh hian Pathian chungah a phunnâwi lo va, LALPÂ
\hatna leh rintlâknaah chuan a nunna chu chêng reng tûrin a
intichak a. He fapa hi beisei phâk loha pêk a ni a, thilthlâwnpêk
hlu tak petu tân, Amâ tâ lak kir leh chu a theih loh em ni? Rinna
chuan thutiam chu a sawi nawn leh a, “Isaaka-ah hian i thlahte
an ti ang,” - a thlahte chu lui kamâ \iau chhiar sên loh zât ang an
ni. Isaaka chu thitihmak naupang a ni a, a nunna petu chuan a
[152]
tinung leh thei lo em ni? Hmuh theih loh chu hmuin Abrahama
chuan “Pathianin mitthi zîng ata pawh kaitho theia ruatin,”
Pathian thu chu a vuan a.6
_____
6
Hebrai 11:19
136 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
21
1 Petera 1:12
141
14
SODOM TIHBORALNA
Sodom khaw chhiat thuai tur thu Lota’n a fanute a hrilh khan an nuizat a,
hlauhna atthlakah ngaiin an nuihsan a.
148 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Mihring Fapa hmaa ding tlâka ruat in nih theihna tûrin englai
pawhin \awng\ai chungin ngaihven rawh u.”15
Sodom tihchhiat a nih hmain Pathianin Lota hnênah zualko
a tîr a, “I nunna tûrin tlan chhuak rawh; i hnung lam hawi suh la,
phaitual rêng rêngah ding hek suh; tlângah sâwn tlân rawh,
chutilochuan i boral dah ang e,” a ti a. Jeruasalem tihchhiat
hmain he vaukhânna âw chiah hi Krista hnung zuitute chuan
an hria a: “Nimahsela, sipaihoten Jerusalem khua an hual in
hmuh hunah, a boral dâwn tih hria ang che u. Chutih hunah
chuan Judai ramâ awmte chu tlângahte tlân bo rawh se.”16
An thil chuhin an khawtlai tûr a ni lo va, pumpelhna an
zawng thuai zâwk tûr a ni.
Kal chhuahna, sualna laka intihhrang leh nunna tûra tlan
chhuah a ngai. Nova damlaia thil awmzia te, Lota hun laite leh
Jerusalem chhiat hmâa zirtîrte dinhmun ang kha tun hun tâwpah
hian a lo thleng ang. Vaulâwkna thûin Pathian âw chu hriat a ni
leh ta. A mîte thûin Pathian âw chu hriat a ni leh ta. A mîte
chu suahsualna lêng vel lak a\anga inthiarfihlîm tûra tih an ni.
[167] Hun hnuhnunga sâkhuana khawvêla kalsualna leh
bawlhhlawhna lo lût tûr chu zâwlnei Johanan Babulon
chungchâng inlârna a hmuhah chuan, “Chû khaw ropui, leia lalte
chunga rorêltu chu a ni,” tiin a târlang. Tihchhiat a nih hmâin
vân a\anga kohna lo chhuâk chuan, “Ka mîte u, a sualnaah in
tel lohna tûr leh, a hremnate in tuâr vê loh nân, a chhûng atâ
chhuak rawh u,” tiin a sâwm a. Nova te, Lota te hunlai ang
khân sual leh misualte thliârhranna chiang tak a awm tûr a ni.
Khawvêl leh Pathian kârah inhnûk hniam tawna inremsiam theih
a ni lo va, khawvêl hausakna ûm tura hawikîr theih a ni hek lo.
“Pathian leh sum rawng in bâwl khawp thei lo ve.”17
Siddim phaizâwla chêngte ang khân, mîte chuan hmuingîlna
leh muanna ngawt an ûm a ni. Pathian vântirhkoh chuan “In
nunna tûrin tlânchhuâk rawh u” ti a a hrilh lâiin, aw dangte chuan,
“Phâwklêk duh suh u, engmah hlauh tûr a awm lo ve,” an lo ti
_____
15
Luka 21:34-36; 16châng 20, 21; 17Matthaia 6:24
SODOM TIHBORALNA 153
thung a. Vânlam chuan bawhchhetute chungah hremna a lo
thleng thuai dâwna an sawi laiin, mipuite chuan, “Muanna leh
himna” tiin an âu a ni. Chhiâtna a lo thlen hmâ zânte khân
phaizâwla khawpuiahte chuan inkhuahkhirhna tel hauh lovin
hlimhlawp an chên a, Pathian thuchah kengtu vaulâwkna
pawisakna leh bengkhawn duhna an nei lo a, chutianga lo hmusit
leh nuihsantûte chu meipuiah chuan tihboral an ni ta. Kha mi
zân khân Sodoma chêng mi fimkhur lo takte tân khawngaihna
hawn chu chatuana khâr a lo ni ta a ni. Pathian hi bâwlzân mai
mai chi a ni lova, lo ngaihnêp ngawt theih a ni lo. “Ngaiteh u,
ram ti\iau tûr leh, chuta misualte chu a chhûng atâ tiboral tûrin,
LALPÂ nî chu nasa takin thinrimna leh thinurna nasa tak nên a lo
thleng dâwn e.”18 Khawvêl mi nâwlpuite chuan Pathian
zahngaihna hnarin, siam\hat leh theih ruâl loha chhiatna chu an
chungah a thleng thut ang. Vaulâwkna thu lo bengkhawntute
erawhchu, “Chungnungbera bihrûkna hmuna awmin,
Engkimtitheia hlimah chuan an awm ang.” A thutak chu an tân
phaw lian leh phawtê a ni ang. An tâna thutiam awm sâ chu,
“Damreinain ka tilungâwi ang a, ka chhandamna chu ka hmuhtîr
bawk ang,” tih hi a ni.
Lota chu Zoar khuaah a chêng rei lo. Sodom anga khawsual
an ni a, tihchiat a ni vê mai ang tih hlâuin, a awm reng ngam lo a
ni. A hnu lawkah Zoar chu Pathian tumlâwk anga tih boral a ni
vê leh ta tho a ni. Lota chu tlângsâng lamah a tlânchhia a, pûkah
a chêng a, khawpui sual a pan chhan ang engmah rêng a nei thei
ta chuang lo a ni. Hetah pawh hian Sodom ânchhia chuan a zui
zêl a. Sualna hmuna a khawsakpui rah chu a fanûte thiltih dânah
khân a lo lang zui ta a ni. Sualna nêna an inchiahpiah hneh [168]
tawh êm avângin chhia leh \hâ pawh an thlei hrang thei tawh
lo. Lota thlah neih chhun, Moab hote leh Ammon-hote chu
misual, milembia, Pathian laka hel leh, Pathian mîte hmêlma
huâtthlala ber an ni.
Lota nun leh Abrahama hun kha a va inpersan tehreng êm?
_____
18
Isaia 13:9
154 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
tak tak angin a en lo a ni. Milem betu a \hen leh ruâlte kalsan a,
kumkhuaa Kanaan ram chu neihna tûr thutiam nên, LALPAN a
ko chhuâk a, mahse amah emaw, a fapa emaw, a tupa emaw
pawhin an chang mai lo. Abrahama’n mithi phûm a duh
pawh khân, Kanaan mîte laka ramâ lei a ngai a nih kha.
Ram tiamâ ram a neih chhun chu Makpela pûka lunga thlân
ker kuâk chiah chu a ni.
Mahse Pathian thû chu a tlawlh lo, mahse Judaten Kanaan
ram an luah tâk hnû pawh khân thutiam chu a thleng famkim
vek lêm hrih lo a ni. “Abrahama leh a thlahte hnênah thutiam
[170] siam a ni.” Abrahama kha roluah tûr \âwmpuitu tûr a ni. Pathian
thutiam chu thleng har vâng vâng hlêin a lang a ni– “LALPA ngaih
chuan ni khat hi kum sângkhat ang a ni a, kum sângkhat pawh
nikhat ang a ni” tlat a, thleng har angin a lang a ni thei e, mahse
hun ruâtah chuan, “a lo thleng ngei ang, a tlai lovang.” Abrahama
leh a thlahte hnêna thilpêk khan Kanaan chauh a huâm lova, lei
pumpui hi a huâm a ni. Chuvângin tirhkoh chuan, “Dân avângin
Abrahama leh a thlahte hnênah chuan khawvêl roluahtu tûr a ni
ang tih thu zawng tiam a ni si lova, rinnaa felna avângin a ni
zâwk e,” tiin a sawi. Abrahama hnêna thutiamte hi Krista zâra
famkim tûr a ni tih Bible in chiang takin a zirtîr a ni. Krista tâte
zawng chu “Abrahama thlah, thutiam anga roluahtu tûrte an ni”
“rochan chhe thei lo, bawlhhlawh kai lo, chuai thei lo chu”
ânchhe awm tawh lohna lei rochungtute an ni. “Ram leh rorêlna
leh vân pumpui hnuaia ramte ropuina chu chungnungbera mi
thianghlimte hnênah pêk a ni ang,” “Thuhnuairawlhte chuan ram
hi an luah ang a, remna chênin an hmuingîl ang.”
Pathianin Abrahama thlahte hnênah a rochan tûr chhethei
lo chu a hmuhtîr a, chumi beiseina avâng chuan a lungâwi hlê a
ni. “Rinnain ramtiamah khân mi ramâ châm ang mawiin a lo
châm ta reng a, thutiam hmunkhat a chanpui tûr Isaaka leh
Jakobate nên chuan puan-inah te an awm a, khua lungphûmte
nei mi, Pathian rêlbâwl leh siam chu a nghâk reng si a.”
SODOM TIHBORALNA 157
Abrahama thlahte chungchângah chuan tihian ziak a ni,
“Chûng zawng zawngte chu rinna neiin an thî a, thutiamte chu
chang lovin, nimahsela hla tak a\anga hmûin, an hmin zân a, an
pawm bawk a, leiah hian mikhual leh khualzin mai an ni tih
an inhriattîr tawh a ni.” “Ram \ha zâwk, vâna mi chu”22 neih
kan duh a nih ngat chuan, hetah hian mikhual leh khualzin
angin kan awm ngei tûr a ni. Abrahama fâte zawng chuan
“Pathian rêlbâwl leh siam” khawpin a lo nghah fan fan chu
an zawng vê ngei bawk ang.ð
_____
22
Hebrai 11:39, 40
158 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
15
ISAAKA NUPUI NEIHNA
[171]
A BRAHAMA chu a lo upa a, thih hmabâk mai a lo nih lai chuan
thiltih tûr pawimawh tak a la nei a; chu chu a thlahte hnêna
thutiam thlen famkimna tûr tihngheh a ni. Pathian dân vawngtu leh
thlante pa a nihna luah tûrin Isaaka chauh chu ruat a ni a, mahse,
nupui a la nei si lo. Kanaan mîte chu milem bia an ni a, anni nêna
inneih pawlhna chuan kalsualna a thlen dâwn tih hriain, Pathianin
rem a tihsak lo a ni. Thlahtubula chuan sualna bawlhhlawh a fapa
hual vêltu chu a hlau a. Abrahama’n Pathian a rinna leh a duh
zâwng ti tûra a intukluhna chu Isaaka nungchangah a lang chhuak
a, tlangvâl chu hmangaihna ngah tak, mi nunnêm leh mi \ha tak a ni.
Pathian \ih lo mi nêna an khawsak dun chuan, inrem duhna avângin
a awmdân \ha chu a phat mai ang tih a hlauhawm a. A fapa nupui
zawnsak chu Abrahama rilru enghelh ber a ni; Pathian a\anga hruai
hrang lo tûr neihtîr chu a duh hliah hliah mai a ni.
Hmânlai chuan inneih hi nû leh pâ remruatnaa siam a ni ber a,
chu chu Pathian be mîte chuan tih dânah an nei a. An hmangaih loh
chu nei tûra tih luih an ni lo va; mahse nû leh pa Pathian \ih mî leh
thil dai zau tawhte remruatna chuan \halaite chuan an zui ve mai
\hîn a ni. Hetiang pawisa lo chu nû leh pa chawimawi lo leh dân
bawhchhiaa ngaih an ni hial \hîn.
Isaaka chu a pâ finna leh lainatnaah, hemi chungchâng thû-ah
hian a innghat hmiah a; Pathianin a duh thlan tûr chu a kawhhmuh
ang tih a ring tlat bawk a. Thlahtubula ngaihtuahnaah chuan
Mesopotamia rama a pa laichînte a lo lang a. Milem biakna
lakah fihlîm vek lo mah se, Pathian tak biakna leh hriatna chu
an la châwm nung fan a. Isaaka chu an hnêna kalin, Kanaan
chu a chhuahsan tûr a ni lo, an zîngah mi pakhat, a chhûngte
[172]
kalsana Pathian nung biakna thianghlim vawng \ha zêl tûra, pum
khata a insiampui tûr an awm mai thei. Abrahama’n he thil
ISAAKA NUPUI NEI 159
pawimawh tak hi “a chhiahhlawh upa ber,” Pathian ngaihsak
mi, thil paltlang ngah leh remhria, rinawm taka rei tak rawngbâwl
tawhtu chungah a nghat a. LALPA hmaa khûn taka chhia chham
a, Isaaka nupui atân Kanaan mi neihtîr lo tûr leh, Mesopotamia
ramâ Nahora chhûngkua a\anga nula thlang tûrin a chhiahhlawh
chu a ngên a. Isaaka pawh hruai lo tûrin a ti a. A laichînte
chhuahsan thei tûr hmeichhia a hmuh loh chuan palai chu a
chhechham lakah a fihlîm ang. A hna harsa leh rilru hman ngâi
tak mai ti tûr chuan thlahtubula chuan hlawhtlinna chu Pathianin
a khumtîr ngei ang tiin a fuih a. “LALPA vân Pathian, ka pa in
ata leh ka pianna ram ata mi hruai chhuaktu chuan.... amah
ngeiin a vântirhkoh chu i hmâah a kaltîr ang,”1 a ti a.
Palai chu muangchâng lovin a chhuak nghâl a. Sanghâwngsei
sâwm a hruai a, amâ hman atân leh a \hiante leh tân - a ruala kîr
ve tûr a awm takin, nupui lo ni mai tûr leh a \hiante tân thilpêk
pêk tûr a phur a, hla takah Damaska khaw piah daih khawchhak
lui lianpui thlengin phaizâwl zâu tak kal tlang tûrin a chhuak ta a.
“Nahora te khua”2 Haran a lo thlen chuan, kulh pâwn a
tuichhunchhuah, tlai lamâ hmeichhiaten an châwi \hin kiangah
chuan a châwl a. A rilruin a engto nasa hlê a. A pu inchhûng
mai ni lo, \hanghar lo awm zêl tûrte nghawng thui tak tûr va
thlang chhuak tûr chuan engtin nge hmêl hriat ngai loh zîngah
chuan a tih tâk ang? Abrahama thusawi, Pathianin a hnênah a
vântirhkoh a tîr ang a tih chu hre rengin, a duh tak chu hmuhtir
tûrin nasa takin a \awng\ai a. A pu in chhûngah chuan ngilneihna
leh mi ngaihsakna hi englai pawha an tih dân a ni a, tichuan chu
hawihhâwmna rawn lantîrtu hmeichhia chu Pathian thlansak a ni
ang tiin a \awng\ai a.
A \awng\ai zawh vêleh a chhânna a lo thleng nghâl a.
Hmeichhia tuichhunchhuaha lo kal zînga pakhat chetdân chuan
hîp ta viau mai a. Tuichhunchhuah a\anga a lo chhuah chuan
mikhual chuan a va pan a, a tuibêl, a koki chhuan lai a\ang
chuan tui a dîl a. Dîlna chuan chhânna ngilnei tak a dawng a,
_____
1
Genesis 24:7; 2 châng 10
160 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
biakte chu Isaaka leh Rebeki tilungngâi zualtu a ni. Esaua chuan
thuthlung tiamkamna pakhat, hnam thlan leh ramhuai biakte
inneih pawlh khapna chu a bawhchhia a; Isaaka erawh chu fatîr
nihna chantîr a tumnaah a la nghîng chuang lo. Rebeki
suangtuahna te, Jakoba’n malsâwmna dawn a châk hliah hliahna
leh, Esauan chutiang tihtûr bat chu a ngaih sak lohna pawh chuan
pâ tumna chu a sawh sawn thei chuang lo.
Kumte a lo ral zêl a, Isaaka chu, tar mitdel thih mai hmabâk
a lo nih chuan a fapa upa zâwk hnêna malsâwmna hlan chu
tihkhawtlâi a tum ta lo va. Rebeki leh Jakoba dona chu hre
rengin, a rûkin inthâwina khûn tak chu siam a tum ta a.
Chumi hun atana ruai an buatsaih \hîn dân angin, thlahtua
chuan Esaua hnênah, “Va ram chhuak la, sakhi mi va kah
sak rawh, ka thih hmaa mal ka sâwmsakna tûr chein ka
duhzâwng takin chawhmeh tui takah mi siamsak la, ka ei
tûrin ka hnênah rawn la rawh,”3 a ti a.
[180] Rebeki chuan a thiltum chu a hre rû a. Pathianin A duhdân
a hriattîr dân chu a kalh a ni tih a ringtlat a. Isaaka chuan Pathian
lâwm loh zawng thil ti a, a fapa naupang zâwk chan tûr Pathian
ruat chu a dâl a nih chuan atân a hlauhawm dâwn a. Isaaka
rilru chu a hneh theih loh avângin bumna chu hman a tum ta a ni.
Tirh a nih chu ti tûrin Esaua chu a chhuak chiah a, Rebeki
chuan a tum tih puitlinna tûr chu a bei nghâl a. Thil awmzia
Jakoba a hrilh a, sût leh theih tawh loh Esauan malsâwmna a
dawn tûr dan nân thil pawimawh ti nghâl thuai tûrin a hrilh a. A
remruat chu a zawm chuan a fapa chuan Pathian remruat chu a
chang mai thei a ni. A rawtna chu Jakoba ngaihdân a ni nghâl
mai lo va. A pa bumna han ngaihtuahna chuan a rilru a ti
hrehawm hlê a. Chutiang sualna chuan malsâwmna âiin
ânchhia a thlen zâwk te pawhin a hria a. Mahse a hrehna
chu hnehin a awm a, a nû rawt chu tih a tum ta a. Dâwt
ngial ngan sawi chu a tum dân a ni lo va, a pâ hmâah chuan
han tawlh deuh dawrhin a lang phawt a, malsâwmna a ît
_____
3
Genesis 27:3, 4
JAKOBA LEH ESAUVA 169
hliah hliah chu bumnain a chang ta a ni.
Bumna avâng chuan Jakoba leh Rebeki chuan an thiltum
chu an hlawhtling a, mahse lungngaih leh buaina an tâwk ta. An
Pathianin Jakoba chu fatîr nihna chang tûrin a puang tawh a,
rinnain an hna A thawh hun chu nghâk sela chuan Amâ hun
ruatah A thû chu a thlen famkimtîr mai dâwn a ni. Nimahsela,
tûnlaia Pathian fa nia inchhâl tam takten a kutah an nghat duh
lo. Rebeki chuan thurâwn dik lo a fapa a lo pêk avângin nasa
takin a inchhîr a; an in\henna tûr mai a lo ni a, a hmêl a hmu leh
tawh rêng rêng lo. Fa tîr nihna a chan dârkâr a\ang chuan
Jakoba chu mahni inthiam lohnain a uai rit tlat a. A pa chungah
a sual a, a û leh amâ nunna leh Pathian chungah a sual a ni.
Dârkâr reilo têah damchhûnga inchhîrna tûr a siam a. Kum
tam tak hnuah, a fâte sualnain a rilru an tihhrehawm tlawk tlawk
laite chuan he lai hun hi a mitthlâah a châm reng \hîn a ni.
Jakoban a puan in a chhuahsan chiah chuan Esaua chu a lo
lût a. A fatîr nihna chu hralh tawhin chhechhamna urhsûn takin
nemnghet tawh mahsela, a nauin a chuh tûr chu pawisa lovin,
malsâwmna dawn ngei chu a tum a. Thlarâu lam leh tisa lam
fatîr nihna chu inzawm tiin, chumi zârah chhûngkaw hotu nihna
leh, a pa ro chanvo let hnih a chan phah dâwn a ni. Chûng [181]
malsâwmnate chiah chu a ngaihlû. “Ka pa, tho la, mal mi sâwm-
sakna tûrin i fapaa sakhi sa hi ei rawh le,”4 a ti a.
Mak ti lûtuk leh manganga khûrin, a pa putar mitdel tawh
chuan bumin a awm tih a inhria a. Hun rei tak duh taka a lo
beisei \hîn chu bahlahtîr a ni ta a, a fapa upa zâwk lungnih lohna
chu a hriatpui vek a. Thil lo awm tûr dâl a tumna chu hneha a
awm avângin Pathian ruat a nih rinna a nei ta a. Rebeki hnêna
vântirhkoh thusawi chu a hre reng a, tûnah Jakoban sualna
avânga inthiam lohna a nei chung pawhin Pathian tumte tihpuitlin
nân ani chu inhmeh ber a ni tih a hmu a. Malsâwmna thûte a
hmuia a awm lai chuan Jakoba chungah Thlarâu pâwlna a awm
tih a hre reng a; tûnah chuan, thil awmdân a hmuhin, Jakoba
_____
4
châng 31
170 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
17
[183]
E SAUVA thinrimin thaha a vau avângin Jakoba chu a pa in a\ang
chuan a tlânchhia a, a pa malsâwmna erawh chu a keng zêl a;
Isaakan malsâwmna thuthlung, ro luahtu tûr a nihna chu tithar
lehin Mesopotamia rama a nu chhûngte zînga nupui zawng tûrin
a thlah a. Jakoba chu rilru hrehawmna nasa tak nên mahni
chauha zin tûrin a chhuak a. A tiang chauh neiin mêl za tam tak,
hnam hlauhawm pui pui awmna kal tlang tûr a ni. Inchhîrna leh
zahna avângin mihring hmuh a duh lo va, chutilochuan a ûin a
zawng chhuak mai ang. Pathianin malsâwmna pêk a tiam chu a
chân hlen mai ang tih a hlâu hlê a; thlêm tumin Setana chu a
kiangah a awm reng a.
A ni hnihna tlâi lamah chuan a pa puan in chu a hlat ta hlê tih
a inhria a. Mi chuang mai niin a inhria a, hêng buaina zawng
zawngte hi amâ tih dikloh vânga lo thleng vek a ni tih a hre
bawk a. Lungngaihna thim tak chuan a rilru a hneh lûtuk a,
\awng\ai pawh a ngam meuh lo a ni. Nimahsela, a khua a har
êm êm mai a, Pathian a\anga vênhimna chu tûnhma lam zawng
âiin a mamâwh tain a hria a. Lungchhe tak leh inngâitlâwmin a
sualna chu a puang a, ensanin a awm lo a ni tih hriat nân thil eng
emaw a dîl a. A thinlung rit tak chuan hahchawlhna a la hmu lo
cheu va. Mahni a inrin \hinna chu a hnâwl vek a, a pâte Pathian
chuan a duh lo vang tih a hlâu a ni.
Nimahsela, Pathianin Jakoba chu a ensan lo. A khawngaihna
chuan A chhiahhlawh, thil tisual leh rinawmlo chu a thleng phâk
a. LALPA chuan Jakoba hnênah a mamâwh—Chhandamtu chu
lainat takin a hriattîr a. A sual tawh a, mahse Pathian duhsakna
chu a dawng leh thei dâwn tih a hriat avângin lâwmin a khat a.
A zinkawng hahthlâk takah chuan mi vâkvai chu leiah a mû
a, lung a lukham a. A han muthilh chuan leilâwn êng sur mai a
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 173
hmu a, lei a\angin vânah a indawh kai a. Leilâwnah chuan
vântirhkoh chhuk leh chhoin an kal a, LALPA ropuina a awm a,
vân a\angin âw a hria a: “Kei hi LALPA, i pu Abrahama Pathian [184]
leh Isaaka Pathian ka ni,” a ti a. Hnawhchhuah leh râltlân mai
nia a mutna ram chu, amah leh a thlahte tâna pêk tiam chu:
“Nangmahah leh i thlahah chuan khawvêla hnam tin an la
thawvêng ang,” tih thu hmanga tihngheh a ni. He thutiam hi
Abrahama leh Isaaka hnêna pêk a ni tawh a, tûnah Jakoba
hnênah tihthar a ni leh ta a ni. Tûna a khawharna leh manganna
atân a bîkin thlamuanna leh fuihna thu sawiin: “Ngai teh, i hnênah
ka awm a, i kalna apiangah ka vêng zêl ang che a, he ramah
hian ka hruai kîr leh ang che; i hnêna ka sawi hi ka tih hma loh
chuan ka thlahthlam dâwn lo che a ni,”1 a ti a.
LALPA chuan sualna lêng vêlin Jakoba a hual vêl tûr te leh,
thil hlauhawm a chunga thleng thei tûrte chu a hria a. Milembemi
leh mi duhâmte zînga a mal tlat huna thlêmnate do thei tûra a
inbuatsaih theih nân leh, a chunga Pathian thil tum chu a
hriatthiam theih nân zahngaihnain râltlân inchhîra hnênah chuan
hma lam thil lo thleng tûr chu A tilang a. Tumna sâng tak nei
fovin, Pathian thiltum chu amah hmangin tih a ni \hîn dâwn tih
hriain rinawmna chu a nei mawlh tûr a ni.
Inlârnaah chuan Jakoba hnênah tlanna ruahmanna chu a
kimchanga hmuhtîr a ni lo va, chutih hun lai a tân chuan a \hen
chauh pawh atân a \angkâi a. Leilâwn, mi dang hmuh vê loh a
mumanga lo lang chu, Nathaniela Krista’n a biakna nên khân
thil thuhmun a ni. Heti hian A sawi a, “Vân inhawngah Pathian
vântirhkohte Mihring Fapa chungah hian chhuk leh chho in la
hmû ang.”2 Pathian sorkâr laka mihring a hel hmâ chuan Pathian
leh mihring inkâra zalên taka inpawhna a awm a. Nimahsela
Adama leh Evi sualnain vân leh lei a tihhran tâk avângin mihringin
a Siamtu a be thei ta lova. Khawvêl chu beiseina awm lova
hnutchhiah dêr chu a ni lo. Leilâwn chu inbiak pawh lehna
hmanrua atâna ruat, Isua âiawhtu a ni. Sualin leilâwn a lo
_____
1
Genesis 28:13-15; 2Johana 1:51
174 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Tuichhunchhuah a a chawlh khan Jakoba chuan a laina hnai tak, a putea fanu a
tawk a. Tui a khaichhuah pui vangin an in hriat chhuah phah ta a ni.
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 175
Hêng zawng zawng hi Jakoba chu a mumang lamah hriattîr
a ni a. Inlârna êng chu a kiang ta a. Tlâng khawhar thim ruai [187]
mai leh a chunga vân arsi êng chu a hmuh tâwk a ni ta. Mahse
Pathian a hnênah a awm tih hriatna hlu tak chu a nei a. Hmuh
theih loh awmpuina chuan hmun fianrial chu a luah khat a. “He
hmunah hian LALPA chu a awm ngei mai: ka lo hre si lova,....Hei
hi hmun dang a lo nih loh hi Pathian in a lo nih hi le, hei hi vân
kawngka a lo nih hi,”3 a ti a.
“Jakoba chu zîng takah a tho va, lung lukhamâ a hman chu
a la a, lungphun atân a phun a, a chhîpah hriak a leih a,” Thil
thleng pawimawhte hriat rengna tûr thil a siam ta a, chu chu a
tlawh apiang chuan LALPA be tûrin chu mi hmun serhah chuan a
khawtlai ziah thei ang. Chu hmun chu Bethel emaw “LALPA
in”4 tiin a vuah a. Lâwmna thûk tak neiin Pathian awmpuina a
hnêna awm zêl tur chu a sawi nawn fo a; thutiam urhsûn tak
siamin, “Ka pa ina thlamuang taka ka hawn lehna tûrin Pathian
ka hnêna a awm a, he ka kalna kawngah hian min vên a, ei tûr
chhang leh sin tûr silhfên mi pêk dâwn chuan, LALPA chu ka
Pathian i ni ang a, he lung, lungphun atâna ka phun pawh hi,
Pathian in a ni ang: tin i mi pêk tûr zawng zawngah chuan
sâwmapakhat chu ka pe ngei ngei ang che,”5 a ti a.
Jakoba chuan Pathian nêna intiamna siam a ni lo. LALPA
chuan hmuingîlna chu a hnênah a tiam tawh a, tûna a thutiam hi
chu Pathian hmangaihna leh zahngaihna chiang sa avânga thinlung
lâwm lûtuk khat liamin a sawi chhuak mai a ni. Chunglam
duhsak bîkna a dâwn avângin pêk kîr vê chu a tih tûr a ni a,
Pathianin chu hriatthiamna chu a phût a ni tih Jakoba chuan a
hria a. Chutiangin malsâwmna tinrêng kan dawnte hi thil \ha
zawng zawng Siamtu kan chhân lêt nâna hman tûr a ni. Kristian
chuan a hun kal tawh a thlîr lêt fo tûr a ni a, lâwm chungin
Pathianin chhanchhuahna hna a thawhsak te, harsatna hnuaia a
enkawlna te, hmalam thim leh beisei bo a nih laia kawng a
hawnsak te, thidang mai tûr a tihharh leh dân te a ngaihtuah
_____
3
Gen 28:16, 17; 4châng 18, 19; 5châng 20-22
176 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chhuak \hîn tûr a ni. Chûng thil chu vâna vântirhkohte enkawlna
leh vênhimna a ni tih a hre chiang tûr a ni. Chûng malsâwmna
chhiar sên loh chu thlîrin, thinlung lâwmna leh intukluhna nên hei
hi a zawt fo tûr a ni. “Ka chunga a thiltih \hat zawng zawng
avâng hian LALPA chu eng nge ka pêk ve thung ang?”6 tiin.
Kan hun, kan theihna, kan neih thilte chu hêng malsâwmnate
min petu Amâ hnênah chuan zah takin i pe ang u.
Chhanchhuahna a bîka min siamsak apiang te, beisei phâk loh
[188] duhsakna thar min pêk te Pathian \hatzia hriat nâna hmangin thu
chauhva lâwmthu sawi lovin, Jakoba angin, A hnênah
thawhlawm leh thilpêkte i hlân ang u. Pathian hnên a\anga
malsâwmna kan dawng reng ang hian kan pe vê reng tûr a ni.
Jakoba chuan “I mi pêk tûr zawng zawgah chuan sâwma
pakhat chu ka pe ngei ngei ang che” a ti a. Keini chanchin \ha
êng leh remchânna kim chêntute hian tûnhma lamâ dawng tlêm
zâwktute pêk aia tlêm kan pêk hian kan lâwm tawk mai dâwn
em ni? Hnai love, malsâwmna kan dawn tam zâwk chuan, kan
tih ngei ngei tûr thil chu a pung nasa zâwk êm êm dâwn lâwm
ni? Nimahsela, hmangaihna teh phâk loh leh, thilpêk dawn sên
lohte rulh nâna hun leh pawisa te leh, hmangaihna pêk kan tum
ve chu mathematics dâna han chhût chuan sawi tham loh leh,
tlêm lûtuk a ni. Sâwmapakhat Krista tân! Man to lûtuk rulh
nân thil tlêm lûtuk chu a zahthlâk mang e! Kalvari Kros a\angin
Kristan khek nei lova inpe zo tûrin a ngên a. Kan neih zawng
zawng leh kan nih ang ang chu Pathian hnênah kan hlân tûr a ni.
Pathian thutiamte chu rinna thara vuan reng leh, vân angelte
awmpuina leh vênna chu hre chiangin, a zinna kawng chu a zawh
zêl a, “Khaw chhak fâte ram”7 chu a thleng ta a. Tûnhmâ kum
za dâwn laia Abrahama mi tirh leh ani va thlen dân chu a danglam
teh e! Chhiahhlawh chu a \huihruaite nên sanghâwngsei chunga
chuangin thilpêk tam tak tangkarua leh rangkachak chu a phur
a; fapa erawh chu amah chauhvin, ke kham leh nain a zin a, a
tiang bâk chu engmah a nei lo. Abrahama chhiahhlawh angin
_____
6
Sâm 116:12; 7Gen. 29:1
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 177
Jakoba chu tuikhur bulah a châwl a, hetah hian a lâwm Rakili,
Labana fanu naupang zâwk chu a hmuh. Jakoba
tuichhunchhuaha lung chu nam sawn a, ran rual tui petu chu.
An inlaichînna an hriat chhuah hnû chuan Labana inah chuan
lawm luh a ni a. Engmah nei lo leh tû khaw ngaihsak loha lo kal
chu a ni nâin, chawlhkâr rei lo têah a taihmâkna leh a felna chu
a lo lang a, châm reng tûra ngen a ni ta a. Rakili nei tûrin kum
sarih Labana hna thawk tûrin an inrem fel a.8
Hmân laia an tihdân chuan moneitu chuan inhuâlna an
nemngheh hmâin pawisa emaw, a tlukpui thil dang emaw, a
dinhmun a zirin monu pâ hnênah a pe tûr a ni. Chu chu inneia
inzawmna atâna invênlâwkna thil a ni. Pate chuan chhûngkaw
tunnunna atâna thil lo buatsaih lâwkna nei lo mîte hnênah chuan
an fanu tân hlimna a awm theih an ring lo va. Sum ren dân thiam
tâwk leh, ran rual leh ramte nei thei tûra thahrui nei tâwk an nih [189]
loh chuan an hmantlâk loh ang tih a hlauhawm a. Nupui mana
engmah pêk tûr nei lo tân chuan, thil eng emaw buatsaih an nei
\hîn. A fanu an hmangaiha pa hna thawh chu phalsak an ni a, a
rei zawng chu a man an tuk zât azira siam rem a ni. A rîmtu
tlangvâl chu a hnâahte a rinawm a, thil dangah pawh tlinga ngaih
a nih chuan, fanu chu a nupuiah a nei ang a; dân narânin a pain
man a dawn chu an inneihna atân a hmang \hîn. Rakili leh Leaii
chungchângah chuan Labanan mahni hmasial takin an man a
pêk tûr chu a hrêng a, hei hi Mesopotamia a\anga an chhuah
hmâ deuh lawk khân an sawi chhuak a: “Min hralh a, kan man
pawh a ei zo vek tawh a,”9 tiin.
Hmânlai dân chu a chângin hman sualna chu awm nachungin,
Labana tih dân hian rah \ha tak a chhuahna chu a ni. Rîmtu chu
a monu tûr neih theih nâna hnathawk tûra phût hi inneih chûk
chûk dan nân a ni a, a hmangaihna thûk zâwng fiahna hun
remchâng a ni a, chhûngkua a châwm zo dâwn em tih fiahna a
ni bawk. Kan hunah hian he dân hi a letlinga hman a nih tâk
avângin, rah \ha lo tam tak a chhuah a. Mîte chu inneih hmâa
_____
8
Gen 29:18; 9Gen 31:15
178 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
24
châng 42;25châng 49; 26châng 48-53
184 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
18
INBUAN ZÂN
[193]
J AKOBA chuan Pathian hrilhin Padan-aram a chhuahsan a ni nâin,
kum sâwmhnih kal tawha râltlân anga a kal tawhna han
zawh nawn leh chu, ngaih\hat lohna tam tak nei lo thei a ni lo.
A pa a bumna sual chu a hmâah a awm reng mai a. Chu sualna
avânga rei tak tlânbo a ni tih a inhre reng a, chûng thil chu a
chhun a zânin a ngaihtuah a, a inmawhchhiatna chuan a zin kawng
chu lungngaih thlâk takin a siam a. Hla taka a pianna ram tlângte
a lo lan chuan thlahtubula chu a lung a chhe hlê a. Hun kal tawh
zawng zawng chu a rilruah a lo lang zut zut a. A sualna a hriat
reng lai chuan Pathian duhsakna a dawn leh vânlam \anpuina-
vênhimna thutiamte pawh a ngaihtuah a.
A zin kawng a tâwp dâwn hnaih chuan, Esaua a ngaihtuahin
tîmna chhan a ngah mai. Jakoba tlân bo a\ang khân Esaua
chuan amah chu ro luahtu dik takah a inngâi tawh a. Jakoba a
lo kîr leh chuan, ro khâwmtu nihna chu a chuh mai ang tih hlauhna
a nei a. Tûnah chuan Esaua chuan a nau chu a tina thei reng a,
ti duh sela chuan, phuba a lak chak vâng chauh ni lovin, rei tak
amâ ta anga hausakna, tuma chuh buai lova a neih tawh humhim
nân pawh, tharum a thawh duh mai dâwn a ni.
LALPAN Jakoba hnênah chunglam enkawlna hriatna chiang
tak a pe leh a. Gilead Tlâng a\anga chhim lam zâwnga a zin
laiin vântirhkoh pâwl hnihin, a hnungah leh a hmâ lamah anmahni
vêng tûrin an hual a. Jakoban rei tak kal taa Bethela inlârna
kha a hre reng a, Kanaan a\anga a tlanchhiat laia a hnêna beiseina
leh, fuihna rawn petu Pathian mi tirhte kha, a lo kîr leh hian a
vêngtute an ni leh a ni tih a hriatin, a thinlung phurrit chu a zâng
sawt a. “Hêng hi Pathian pâwlho an ni a ti a, tichuan chu mi
hmun hmingah chuan Mahanaim– ‘sipai pawl hnih’1 a vuah a.
Jakoba chuan a inhumhim nân thil eng emaw tih a la ngai
cheuin
_____ a hria a. Zualko a tîr a, chibai a û hnênah a thawn a.
1
Genesis 32:1, 2
INBUAN ZÂN 185
Esaua an koh dân tûr dik tak a hrilh a. A upa zâwkin a naupang [196]
zâwk rawng a bâwl ang tia an unaua an pian hmaa lo sawi lâwk
tawh a ni a, chu mi hriat rengna chuan huatna a lo siam a nih tak
hlauhin Jakoba chuan a chhiahhlawhte hnênah chuan a hnên an
thlen chuan “ka lalpa Esaua” hnêna thawn a ni tia sawi tûr leh
an pu chu “i chhiahhlawh Jakoba” ti tûrin a hrilh a; tin, vâkvai
kut ruaka lo kîr chuan, pa ro khâwm a chuhpui a hlauh loh nân
fîmkhur takin Jakoba chuan thu a thawn a, “Sebâwngpa te,
sabengtung te leh berâm te, bâwihpâ leh bâwihnû te ka nei
hlawm a; tichuan i mit ka tlun theih nân ka lalpa hrilh tûrin mi ka
rawn tîr a ni,”2 tiin.
Nimahsela chhiahhlawhte chuan Esaua chuan mi zali nên an
rawn pan a, chibai bûkna chu chhanna a nei lo tih thu an rawn
sawi a. Phuba lâk tuma lo kal ni ngeiin a lang a. Puan in chu
hlauhnain a tuam ta. “Jakoba chuan a hlau êm êm a, a mangang
ta a.”3 A kîr thei tawh lova, hma lam a pan ngam bawk si lo. A
mîte chu indona thuam nei lo leh hmêlma ang chi bei tûra
inbuatsaih hauh lo an ni si a. Tichuan hmun hnihah a \hen ringawt
mai a, pâwl khatte an beih chuan pâwl dangte chu an lo tlânchhe
hman mahna tiin. A ran tam tham tak mai chu lâwmman atân
Jakoban a thawn a, thu nelawm tak nên. A û chunga a tih dik
lohna remna siam nân leh a intih râpawmna chu lakîr tûra dîlin,
a theihna zawng zawngin a bei a. Inngaitlâwm leh inchhîrin,
Pathian vênhimna ngenin, “I ram lamah leh i laichînte hnênah
hâw leh tawh rawh, tichuan ka ti\ha ang che, mi titu, i
chhiahhlawh chunga khawngaihna zawng zawng i lantîr leh thu
tak zawng zawng i lantîr zîngahte hian, a tenau ber pawh hmu
tlak ka ni lo ve; he Jordan lui hi ka tiang nên chauh ka kân a;
tûnah zawng pâwl hnih zet ka lo nih tâk hi. Khawngaih takin ka
û kut ata, Esaua kut ata ngei chu, mi chhanhim ang che: nunau
chawpa mi rawn thah ka hlâu si a,”4 a ti a.
Tûnah chuan Jabbok Lui a lo thleng tawh a, zân a lo
nihin hnung lamah a awm a. Zân chu \awng\ai nâna hman
_____
2
châng 3-5; 3châng 6, 7; 4châng 10, 11
186 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
A hriat ngai loh nen an inbeih lai chuan Jakoba chuan a thil tih sual palh tawhte
chu pawi a tihna chu a rilruah chuan a pai nghet ta tlat mai a, Pathian nen pawh
inzawmna nei tawh lo niin a inhre ta a.
190 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
sual tlenfai nân tlanna thisen a chhuak tawh dâwn lo. Isuan
Pathian hmâa mihring âiawha A dinhmun a kalsan hunah thupuan
khûn tak siam a ni dâwn a, “Mi fel lo chu tihfel lohin awm reng
rawh se; mi bawlhhlawh chu tihbawlhhlawhin awm reng rawh
se; mi fel chu tihfelin awm reng rawh se; mi thianghlim chu
tihthianghlimin awm reng rawh se,”10 tiin Pathian Thlarau
awmpuina chu lei a\angin hnuhdawh a ni tawh a. Jakoba
chu a u thinrimin tihhluma a vau angin, Pathian mîte chu mi
sual, anmahni tihboral tumtute avângin thih hlauhawmah an
awm ang. Thlahtubulan Esaua laka chhanchhuahna a hmuh
nâna zankhuaa a bei angin, mi felten anmahni hualtu hmêlmâte
laka chhanchhuaha an awm theih nân, a chhun a zânin Pathian
an âu ang.
Setanan Jakoba chu Pathian vântirhkohte hmâah a hêk a, a
sual vânga tihhlum theiin a inchhâl a; amah bei tûrin Esaua a tûr
chhuak a; zân khaw tlai tluana a beih laiin beidawnga Pathian a
vawn chu a thlah theih nân sual avânga inthiam lohna nasa tak
neihtîr tûrin a bei chiam a. Jakoban mangang taka vântirhkoh
chu vuana mittui nên khawngaihna a dîl lai chuan, vân Palai
pawh chuan a rinna fiah nân, a sualna chu hriat chhuahtîrin, a
hnên a\anga tal chhuah a tum a. Pathian chu zahngai thei a ni tih
a hre tawh a, A zahngaihnaah chuan a invawm lût hmiah a. A
[202]
sual a sim tawhzia chu sawiin chhan chhuahna chu a ngên a. A
nun a han thlir lêt chuan beisei bo let der a ni a; mahse, a hneh
hmâ chuan vântirhkoh chu a chelh nghet sauh a, \hahnem ngai
takin lungngaia \apin a dîl a.
Chutiang chu Pathian mîte pawhin sual thiltihtheihna nên an
indona hnuhnung berah chuan an dai ve dâwn a ni. Pathianin
an rinna te, an chhelna te leh anmahni chhanchhuak tûra a
thiltihtheihna an innghahnate a fiah ang. An chungthu chu beisei
bo a ni a, ngaihdamna chang tûrin an sual chu a lian lûtuk a ni tia
ngaihtuah tûrin Setana chuan nasa taka tihhlauh a tum ang a: an
tlin lohna chu thuk takin an hria ang a, an nun an en lêt a an
_____
10
Thupuan 22:11
INBUAN ZÂN 191
beiseina chu a pil daih dâwn a ni. Nimahsela, Pathian
khawngaihna ropuizia chu hre rengin leh, an sual an sim tak
meuh avângin mi sual simte leh beisei bote tâna Krista zâra
Pathian thutiamte chu an ngên ang. An \awng\ainate chhân
nghâl a nih loh vângin an rinna chu an thlah chuang lo vang.
Jakoban Vântirhkoh a chelh tlat angin, Pathian chakna chu an
vuan tlat ang a, an thlarauin a sawi chu, “Mal mi sâwm phawt
loh chuan ka thlah lo vang che,”11 tih a ni.
Jakoba chuan a sualna, bumnaa fa tîr nihna a chan chu lo
sim hmasa daih tawh lo sela chuan, Pathianin a \awng\aina a
ngaihthlâksak lo vang a, zahngaihnain a nun a chhanhim sak
hek lo vang. Chutiang chuan buaina hunah Pathian mîten tihnatna
leh hlauhna an tuar hunin an sual puan loh chu an hmâah a lo
lang ang a, hnehin an awm dâwn a, Pathian hnênah
chhanchhuahna dîl tûrin rinna pawh an nei zo lo vang.
Nimahsela, an tlinlohna inhriat chhuahna thûk tak an lo neih
tawh avângin, an sualna hailan tûr a awm tawh lo vang a:
Krista tlanna thisenin a hruk fai tawh avângin, an sualna chu
hriat reng a ni tawh lo vang.
Setanan mi tam tak chu nuna thil tê tham mai maia rinawm
lohnate chu Pathianin a hmuh hmaih ang tia ring tûrin a hruai
\hîn a; nimahsela LALPAN Jakoba a\ang hian thil dik lo tih chu a
phalin a ngai thei lo hul hual a ni tih a kawhhmuh a. Mi tupawh
an sualna khuha chhuanlam siam tuma sim loh leh, ngaihdam loh
vânram lehkhabua chuantîr phaltu chu Setanan a hneh dâwn a
ni. An hnathawhna a ropuia, an dinhmun chelh a pawimawh
poh leh Pathian hmuhah chuan a lungngaihthlâk ting mai a,
hmêlma lian chuan hnehna a chang ngei dâwn a ni.
Jakoba thawnthu hi Pathianin sualnaa hruai bote simna dik
tak neia A hnêna lo kîr lehte chu a thlâuthla lo va ni tihlan chianna [203]
a ni. Inngâitlâwma rinna a vawn \hat avângin, amâ chakna
hmanga a beiha a neih theih loh chu, a nei ta zâwk a ni. A
chhiahhlawhin malsâwmna neih a chak hliah hliah chu, Pathian
_____
11
Gen 32:26
192 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
12
Luka 18:7, 8
193
19
KANAANA KÎR LEHNA
J ORDAN a kân hnu chuan “Jakoba chuan thlamuang takin Sekem [204]
khua, Kanaan rama awm chu a thleng a.”1 Bethela thlahtubula
\awng\aina, Pathianin amâ rama thlamuang taka hruai kîr leh
tûra a ngenna chu phalsak a ni a. Eng emaw chen chu Sekemah
chuan a chêng a. Helai hi a ni Abrahaman kum za aia tam liam
tawha awmhmun a khuar hmasakna ber leh, Ram Tiamah chuan
maichâm a siam hmasak berna chu. Jakoban helaia “a puan in
zârna hmun chu, Sekema pa Hamora fâte lakah tangka zain a
lei a. Chutah chuan maichâm a siam a, a hmingah chuan El-
elohe-Israela a vuah a.”2 - Pathian, Israel Pathian” tihna a ni.
Abrahama angin Jakoban a puan in bulah LALPA tân maichâm a
siam a, zîng leh tlâi inthâwina hlan tûrin a chhûngte chu a ko
khâwm \hîn. He mi hmunah ngei hian Jakoban
tuichhunchhuah a laia, chutah chuan a hnu kum zabi
sawmpasarihah a Fapa, Chhandamtu chu châwlin, a thu
ngaithlatute hn>nah, “tuichhunchhuah tui chatuan nun thlenga
chik chhuak,” tih chu a hrilh a ni.
Jakoba leh a fapate Sekema an châwl khawtlai hi tharum
thawhna leh thisen chhuahnain a tâwp a. Fanu neihchhun
chungah mualphona leh lungngaihna a thleng a, a nu\âte pahnihin
tual an thah phah a, tlangvâl pakhat dân lo vanga a ch>tna
thungrulhnain khawpui chhiatna leh inthahna a thlen a ni. He thil
râpthlâk tak in\anna hi Jakoba fanu a ni a; “mi ram nulâte hmu
tûrin a va l>ng chhuak a,” Pathian mi nilote va kawm tûra a
chhuah vâng a ni. Pathian \ih lo mîte zînga hlimna zawngin Setana
ram dâiin, a thlêm theih tûrin a insiam a ni.
Simeona leh Levia nunrawnna tenawm tak tih hi
tihphâwkleka an awm vâng chu a ni teh meuh a, mahse Sekem
mîte chunga an thiltih hi a sual hl> a ni. An thiltum chu Jakoba
lakah
_____an thup a, an phuba lâkna thâwm chuan a râp lûtuk. A
1
Genesis 33:18; 2 châng 19, 20
194 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
a tum chu a \hulh ngai lo va, a duhthlan chu a bânsan ngai hek
lo. Malsâwmna dawng tûra mihring theihna leh thiamna a hman
chuan Pathian a do a ni tih a hre tawh a ni. Jabbok luikamâ
inbuanna zân a\anga khân Jakoba chu mi danglam a lo ni tawh
a. Mahni a inrin tâwkna chu a kar phawng tawh. Tûn hmâa a
depd>tna pawh hmuh tûr a awm tawh lo. Vertherna leh bumna
âiah thutak leh rilru tluang chu a nunah a lo lang chhuak ta a.
Engkimtitheia Ban chu vuanin fiahna leh harsatna hunah pawh
Pathian duh zawnga thuhnuairawlha intukluh mai dânte a lo zir
tawh a. A nungchang bawlhhlawh chu halrâlna meiah a kâng
ral a, Abrahama leh Isaaka rinna ang kha Jakoba nungchanga a
lan hma loh chuan rangkachak dik tak chu thlitfîmin a awm a ni.
Jakoba sualna leh a kaihhnawih chuan - thil \ha lo thlen
lovin a tâwp mai lo, a fâte nun leh nungchangah a rah kha tak
chu hmuh a ni. Hêng fapate hi an lo puitlinin thil sual kulmût tak
tak an ti a. Inchhûngkhurah nupui pakhat âia tam neihna te a lo
chhuak a. He sual râpthlâk tak hian hmangaihna lui a tikang a,
inzawmna khûn ber a ti derthawng a ni. Nu hrang inthik kualnain
[209] chhûngkaw inzawmna a tikhawlo va, naupangte chu îtsîk ching
leh mahni inkhuahkhirh thei lovin an lo \hang lian a, pate nun
chu lungngaihna leh buainain a tithim \hîn.
Nungchang hrang daih nei pakhat Rakili fapa upa zâwk
Josefa a awm a, a nunphung duhawmna chu chhûng ril lam
a\anga thinlung leh rilru mawina lo êng chhuak a ni. Thianghlim,
phûr leh hlim takin râwlthar chuan nungchang nghet leh \hahnem
ngaihna chu a lan chhuahtîr bawk a. A pa zirtîrnate chu a
ngaithlâ a, Pathian thuâwih chu a duhzâwng a ni. A nihna, nakin
hnua, Aigupta rama amah tilangsârtu - duhawmna, hmangaihna
leh rinawmna te chu a nunphunga awm sa r>ng a ni. A nû a thih
tawh avângin a pâ chu a ngai zual bîk a, Jakoba thinlung pawh
a tar lam fa chungah a bei tam bîk a, “a fa dangte zawng zawng
ai chuan Josefa chu a hmangaih zâwk a.”10
Mahse he duhsakna hi buaina leh lungngaihna thlentu a ni.
_____
10
Genesis 37:3
KANAANA KÎR LEHNA 199
Jakoban fing lo taka Josefa a hmangaih bîkna a lantîr avângin a
fapa dangten îtsîkna an neih phah a. Josefa chuan a ûte awmdân
sual tak a hmuhin pawi a ti êm êm a; anmahni chu nunn>m takin
a hnial \hîn a, mahse an huatna leh thinrimna a ti sosâng zâwk a.
Pathian laka an sualna chu a hmu thei lo va, an sualna chu a pa
hnênah a thlen a, a thuneihnain a siam \hat theih a beisei a.
Jakoba chuan fîmkhur takin an thinur titho lo zâwnga tih a
tum a. Rilru ril taka veina neiin a fâte tâna a enghelh chu a sawi
chhuak a, a sam \uakte pawh zah a, a hming hliauna tûr thlen lo
tûr leh, a pawimawh berah Pathian chawimawi a leh a dân pawisa
tûrin a ng>n a. An sualna hriatchhuah chu an zah avângin
tlangvalho chu sim tum awm takin an lang a, hailan a nih avânga
an thinrim zual sauhna chu an thup mai zâwk a ni.
Kawrfual man to tak mi ropuite chauhin an hak \hin chu an
pain remhre lo taka Josefa a siam sak chu anni chuan duhsak
bîk neiah an puh a; fa tîr nihna fa u chantûr pawh chu Rakili
fapa hnênah a pêk duh mai an ring a. Mipa naupangin \um khat
a mumang a sawi chuan an rilru chhiatna a tizual sauh a. “Ngai
teh u, lovah buhphalte kan lo t>l a, ngai teh u, ka buhphal chu a
lo tho a, a ding ta luah a; ngai teh u, in buhphal chuan an rawn
hual v>l a, ka buhphal chu chibai an bûk hlawm a,”11 a ti a.
“Nang tehchai hian kan chungah ro i rêl tehlul ang maw? [210]
Nang tehchai hian kan chungah thu i nei tehlul ang maw?” thinrim
takin a unaute chuan an ti a.
Mumang dang awmze inang a nei leh thuai a, a hrilh leh a,
“Ngai teh u, ni te thlâ te, arsi sâwmlehpahnihte khian chibai mi
lo bûk a nih chu maw le,” a ti a. Mumang zawmzia chu a hmasa
zâwk ang tak a ni. A pa lo awm ve reng chuan a zilh a.
“Mumang i neih hi eng mumang nge maw ni le? Kei leh i nû leh
i ûte hian lei siin chibai kan rawn bûk tehlul dâwn che maw?”12
a ti a. Rîkrâp viau ang chuan a lang nain Jakoba chuan hun lo
la awm tûr LALPAN a rawn tarlang niin a ring a.
Râwlthar a ûte hmaa ding chu Thlarau pâwlnain a hm>l a lo
_____
11 12
châng 7; châng 8, 10
200 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
16
châng 30-35
203
20
JOSEFA AIGUPTA-AH
C HUTIH lai chuan Josefa chu a leitute nên Aigupta an pan a. [213]
Thlalêr khualzin ho chu Kanaan ramri lam hawia chhim lam
pana an kal lai chuan, râwlthar chuan hla f> a\ang chuan a pa
puan in awmna tûr chu a hre thiam a. Mangang leh lungl>ng
taka a pa hmangaihna a han ngaihtuah chuan lungchhe takin a
\ap a. Dothan hmunte chu mitthlâah lo langin, a ûte thinur hm>l
te, râwng taka an khawsak dânte kha a hrechhuak leh a. A
ngenna chhân nâna thu bawlhhlawh pui pui an sawi te kha a
bengah a châm reng a. Rilru khûr zawih zawihin a hma lam hun
tûr a thlîr a. Dinhmun a va inthlâk danglam nasa êm! Fapa
duat lai chu sal, \anpuitu nei lo leh, hmusitawm a nih tak chu lê!
Mahniin \hian pawh nei lovin a kalna tûr hriat ngai loh ramah
chuan eng nge a va tawh ang le? Hun enge maw chhûng chu
Josefa chu lungngâi leh mangangin a \ap a.
Nimahsela Pathian remruatnain a thil tawh pawh chu atân
malsâwmnaah a lo chang a. Kum tam tak chhûnga a zir theih
loh tûr chu dârkâr rei lo t>ah a zir thiam a. A pa amah hmangaih
leh lainat ngawih ngawihtuin duhsak bîk leh duat bîkna a neih
avângin, a chungah thil \ha lo a thleng ta a. He duhsak bîkna
fing lo tak hian a ûte a tihthinrim avângin nunchhe taka an ch>tna
chuan in a\angin a tihrang ta a. Amâ nungchang pawh hi a
khawih a. Tuna siam\hat mai theih loh thil fel lo chu a thlentîr ta
a ni. Mahni \ha intih tâwkna leh duhtui lûtukna a nei a. A pain
duat taka a enkawlna hnuaia lo awm \hîn a nih avângin a hmâa
harsatna lo awm–tûmâ ngaihsak hlawh lova, hm>l hriat loh rama
sala awm tûr chuan a inpeih hauh lo tih a inhre chhuak a.
Chutah a pâ Pathian lam a ngaihtuah kâi a. A naupan têt
a\angin Pathian zah leh hmangaih tûra zirtîr a ni tawh a. A pa
puan inah chuan, Jakoba a in a\anga hnawh chhuaha vâkvaia a
204 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chuan a hma lam hun chu a innghat vek a. Awmdân \ha chuan
a dingchang dâwn em? Josefa chu Pathian chungah a rinawm
cheu dâwn em? Ngaih\hat lohna sawi chhuah hleih theih loh
n>n vântirhkohte chuan an thlîr reng a.
Josefa chhânna chuan sâkhuana thubul ropui chu a tilang a.
Engpawh lo thleng dâwn sela leia a pû, amaha rinna nghattu
chu a bum dâwn lo va, vâna a Hotu chungah chuan a rinawm
bawk dâwn a ni. Pathian leh vântirhkoh thianghlimte hmuh reng
laiin, mi tam takin an mihringpuite lakah thiam an inchantîr \hîn
a, mahse Josefa chuan “Eng tin nge he sual lian tak hi tiin Pathian
chunga thil ka tih sual theih ang?” a ti a ni.
Pathianin kan tih leh sawite a hmuin a hre vek a, dik taka
chhinchhiah a nihzia leh kan la hmu leh dâwn a ni tih hriatna
nghet tak kan châwm \hat chuan, sual tih kan hlau dâwn a ni.
|halaite chuan khawiah pawh awmin, engpawh ti sela, Pathian
hmâah an awm reng a ni tih hre reng rawh se. Kan awmdân
tinreng hi hriat lohin a awm lo. Chungnungbera hmâah chuan
kan kawngte kan thup thei lo. Mihring dânte chu a châng chuan
khirh takin a lang nâa, chhuichhuah loh leh hrem lohin a
bawhchhiat theih a. Pathian dân erawh chu chutiang a ni lo.
Thil tisualtu tân chuan zân thim chhah berah pawh khuhtu a awm
lo. Amah chauha awmah a inngai a ni thei a, mahse thiltih tinreng
[218]
hretu tân hmuh theih loh a awm lo. Vân lam endikna hmâah
chuan a thinlungin a tumte pawh a inhawng vek a. Thiltih
tinr>ng, thusawi tinr>ng leh ngaihtuahna tinr>ng pawh,
khawvêlah hian mihring pakhat chauh a awm emaw tih tûr
khawpa chhinchhiah sak leh, amahah chauh chuan vânlam
ngaihvenna chu a tlingkhâwm a ni.
Josefa chuan a rinawmna chu a tuarphah ta, amah thlêmtunu
chuan phuba lâin dâwtin thil tisualah a puh a, tân ina khung a ni
ta. Potifara chuan a nupuiin Josefa a puhna chu âwih sela chuan
Hebrai tlangval chuan a nunna a chân ang, mahse nungchang
mâwina leh dikna a nuna awm chuan sualna nei lo a ni tih a
JOSEFA AIGUPTA-AH 207
finfiah a; a pu chhûngkaw hming hliau loh nân, ani chu tihduhdah
leh ensanin tântîr a ni ta a.
A tîrah chuan tângvêngtu chuan Josefa chu a ti\ha lo hl> a.
Sâm ziaktuin ti hian a sawi a, “A k>te chu kawlin a tinâ a; thîr
khaidiat bunin a awm ta a. A thu thlen famkim hmâ loh chuan;
LALPA thuin amah chu a fiah \hîn a.”2 Mahse Josefa nungchang
dik tak chuan tan in thim pawh a ên chhuak a. Rinna leh chhelna
chu a vawng reng a; rinawm taka rawng a bâwlna kumte chu
râwng taka rulh a ni a, mahse hei hian mi ngui leh rintlâk loh ni
tûrin a siam chuang lo. Pawi sawi lo a ni tih a inhriat avângin
muanna a nei a, a thû chu Pathian kutah a dah mai a ni. A
sualna avânga lungngaihna a nei lo va, mi dang lungngaihna
tihn>psak a tum avângin a lungngaihna chu a theihnghilh zâwk
a. Tân inah pawh hna thawh tûr a hmu zêl a. Hmantlâk
zâwk a nih theih nân harsatna sikul Pathianin a buatsaih sak
a, thununna \angkai tûr chu a hnar lo. Tân ina intihduhdahna
leh lal hrawtna rah te, dân bawhchhiatna rah a hmuhte leh
rêldikna leh, khawngaih theihna leh zahngaihna a lo zirte chu,
thuneihna a hman huna finna leh hmangaihna a neih theih
nâna a lo inbuatsaih lâwkna a ni.
Josefa chuan tân in vêngtu rin a hlawh ta zêl a, a tâwpah
lung in tâng zawng zawng chu a kutah a dah ta a. Tân ina a nî
tin nun thianghlimna leh mangangte a khawngaihna chu a
hmalamâ châwimâwina leh hlawhtlinna kawng lo inhawnna a ni.
Mi dangte chunga ênna zung kan chhuntir hian mahni min ph>tlet
\hîn a. Mi lungngaite hnênah khawngaihna leh lainatna thu kan
sawi te, hrehawm tuar te \anpuina te leh, tlachham hnêna thilpêk
tinr>ngte hi tumna dik taka tih a nih chuan, a petu hnênah
malsâwmna a thlen leh \hîn a ni.
Lal chhang siamtu leh in tûr petûte chu, thiltihsual eng emaw [219]
an neih avângin an tâng a, Josefa enkawlna hnuaiah an awm a.
Tûk khat chu lungngâi hm>l an put avângin a chhan a zâwt a,
mumang mak tak mai an nei ve ve a, a awmzia hriat an châk hl>
_____
2
Sâm 105:18, 19
208 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Lalchaw petu hotu leh chhang siamtu hotute lungngaih zia Josefa’n a hmuh
_____
chuan an rilru hahna chhante a zawt a, an rilru hah chu a chhawk zang thei ta a.
3
Genesis 40:8
JOSEFA AIGUPTA-AH 209
ang bawkin Faraoa kutah no a hlân leh dâwn a ni, chhang siamtu
erawh chu, lalber thupêkin tihhlum tûr a ni ang. Sawi lâwk ang
chuan an thû chu a lo thleng dik ta a.
Lal uain pe hotu chuan Josefa hnênah a mumang a hrilhfiah
sak avângte leh hlim taka a ngaihsak \hîn avângin lâwmthu khûn
takin a hrilh a; ani chuan thiam lohna nei lova tâng a nihzia hrilhin
lal hnêna sawi sak tûrin a ng>n a. “I chan \hat leh hunah chuan
min hre reng la, khawngaih takin khawngaihna ka chungah rawn
lantîr la, Faraoa hnênah ka chanchin han sawi la, he in ata hi mi
hruai chhuak ang che: Hebraiho ram ata min a rûka min rûk bo
ka ni a: he ramah pawh hian rip chhûnga mi khungna khawp
engmah ka tisual hek lo,”4 a ti a. Uain siamtu hotupa chuan
a mumang thlen dik dân chu a hmu reng a, lal duhsakna
dawnga a hna a zawm leh hnu chuan a chunga thil\ha titu
chu a hre reng ta awzâwng lo va. Josefa chu kum hnih zet
chu a la tâng ta a. A thinlunga beiseina mei alh pawh a mit
zo dâwn ta a, a hrehawm tuar dang zawng zawng pawh chu
lâwm lohna tûr hlîrin a belh ta zêl a.
Nimahsela chunglam kutin tân in kawng chu a hawng dâwn
\>p ta. Aigupta lal berin zan khat chu mumang pahnih awmze
inang, thil\halo lo thleng tûr hrilhlâwkna ni âwm tak a mang a.
A awmzia a hre thiam mai si lo va, a rilru a tibuai hl> a.
Dâwithiamte leh mifing a ram chhûnga mîte chuan an hrilhfiah
thei si lo. LALPA manganna leh lungngaihna chu a zual zêl a, a
lal in chu mangannain a delh ta a. Buaina l>ng vêl chuan uaiin
pe hotu chu a mumang neih tawh kha a hriâtchhuahtîr a. Josefa
chu a thinlungah a lo lang a, a haihawtna leh lâwmna châng hriat
lohna avânga inchîrna chuan a tina ta zâwk a. Hebrai tlangvâlin
a mumang leh chhang petu mumang a hrilhfiahsak leh a lo thlen
dik dânte chu lal a hrilh ta nghâl a.
Faraoa tân chuan a lalram chhûnga mifingte leh dawihvaih [220]
thiamte hawisana, awze hnama mi, sal lehnghâl han râwn chu a
tlâwm thlâk hl> a, mahse a rilru phurrit bona tûr a nih chuan
_____
4
châng 15
210 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
11
Joba 28:28
214 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
21
JOSEFA LEH A ÛNAUTE
[224]
K \hat kum a lo thleng chiaha \âm lo awm tûr atâna
UM
inpuahchahna chu \an nghâl a ni a. Josefa kaihhruainain
Aigupta ram hmun pawimawh zawng zawngah chhûn khâwmna
in lian pui pui siamin, an buh thar ei bang dah \hat nân ruahmanna
ropui tak an siam a. Kum\hat kum, kum sarih chhûngin chutiang
chuan an ti a, buh chu a tam lûtuka an dah luh zat chu chhiars>n
ruâl loh a ni ta a ni.
Tûnah chuan Josefa sawi ang takin \âm kum, kum sarih chu
a in\an dâwn ta a. “Ram tinah \âm a lo tla ta a; Aigupta rama
mi zawng zawng chu an \âm veleh Faraoa hnênah ei tûr dîlin an
âu a; Faraoa chuan Aigupta mi zawng zawng hnênah chuan,
“Josefa hnênah kal ula; a hrilh apiang che u chu ti rawh u,”1 a ti
a. |âm chu lei chung zawng zawngah chuan a lo tla ta a; tichuan
Josefa chuan chhûn khâwmna in zawng zawng chu a hawng ta
a, Aigupta mîte hnênah chuan a hralh a.
Kanaan ram thlengin \âm chu a tla a, Jakoba awmna ramah
chuan an tuar na hl> a. Aigupta lalin buh a dahkhâwm \euh tih
hriain, Jakoba fapa sawmte chu buh lei tûrin an kal a. An thlen
chuan lal aiawhtu hnêna kal tûrin hrilh an ni a, buh dîl v> dangte
nên ram rorêltu hmâah an inlan a. “Hmâia lei siin amah chibai
an bûk hlawm a.” “Josefa chuan a ûteho chu a lo hria a, anni
erawh chuan ani chu an hre si lo.” A Hebrai hming chu lalin a
hming a vuah sakin thlâk a ni tawh a, Aigupta ram Prime Minister
leh Ismaelho hnêna rawlthar an hralh kha inan deuhna an nei a.
A ûten zah taka chibai an bûk lai chuan Josefa’n a mumang a
hre chhuak a, hun kal tawh thil chu mitthlâah a lo lang a. A mit
[225] fing tak chu a hawi kual a, an zîngah Benjamin-a a tel lo tih a
hria a. Chûng mi nunrâwngte kut chu a lo tuar tawh daih em ni?
Thudik hriat chhuah a tum a. “Enthlatute in nih hi; ram ruahzia
_____
1
Genesis 41:55
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 215
en tûrin in lo kal a nih hi le,” a ti a.2
Anni chuan “Ka pu ni suh e, i chhiahhlawhte hi buh lei tûra
lo kal kan ni asin. Mi pakhat fa vek kan ni; mi dik tak kan ni a,
i chhiahhlawhte hi enthlatûte kan ni aw zâwng lo ve,” an ti a.
An kianga a awm laia an sualna kha an la nei reng em tih a hriat
duh vâng leh, an inchhûng chanchin hriat belh a duh avângin; an
thu sawi rinhlelhawm theihzia a hre vek si a. A puh lui zêl a,
anni chuan an chhâng a, “Keini i chhiahhlawhte hi unau sawm
leh pahnih, Kanaan rama awm mi pakhat fâ kan ni; kan tlum
ber chu tûnah chuan kan pa hnênah a awm a, pakhat erawh chu
a awm ta lo a ni,”3 an ti a.
Anmahni ringhlelin enthlatua la puh cheuvin ram awptu chuan
fiah nân an zînga pakhatin Benjamina a hruai chhûngin mi dang
chu Aiguptaah lo awm tûrin a ti a. Chu chu rem an tih loh
chuan enthlatu anga en an ni ang. Mahse, Jakoba fâte chuan a
remruat dân chu an pawm thei lo, an phurh chhûngin an
chhûngten châw an nghei thei dâwn a, tunge a unaute lung ina
tâng veka, mahni chauhva an zin kawng chu zawh leh ta ang?
Tihhlum emaw sala siam emaw an ni mai dâwnin a lang a;
Benjamina pawh rawn hruai sela an chan ang chang ve tho tûr
a ni a. A fapa la awm chhun chântîr tûra an pa lungngaihna
belhchhah leh âi chuan an zaa tuar tlâng dial tûrin an titlu a. Tân
inah an khung ta a, ni thum an tâng a.
Josefan a ûte a kalsan a\ang khân Jakoba fapate chuan an
nungchang an lo thlâk tawh a. Îtsîkna leh buaina siam duh,
bum hmang leh kawlhsen, phuba lâk duh mi ni \hînte kha, tûnah
harsatnaa fiah an nih hian mahni hmasial lo, mi dangte chunga
dik, an pa hnêna intulût, leh patling an nih tawh pawha, a thû
thûa awm an ni.
Aiguptaa ni thum an tânna chu hun kal tawha an sualnate
ngaihtuahin hrehawm takin an hmang a. Benjamina an hruai
loh chuan enthlatua an puhna chu a dik tihna a ni dâwn a, an
pain Benjamina chu a thlah theih an beisei ngam bawk sî lo. Ni
_____
2
Gen 42:6-9; 3châng 13
216 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
thum hnuah Josefa chuan a unaute chu a hmaa hruai tûrin thu a
[226] pe a. A hrêng rei ngam lo. A pa leh a chhûngte chu chaw
ngheiin an awm tawh mai thei a ni. An hnênah, “Heti hian ti ula
in nung ang. Pathian ka \ih sî a; mi dik tak in nih chuan in ûnau
zîngah pakhat phuarin awm rawh se; nangni erawh chu kal ta
ula, in chhûngte \âm tân chuan buh phur rawh u, in tlum ber chu
ka hnênah rawn hruai ang che u: chutichuan in thu chu a fiah ang
a, in thi dâwn lo nia,”4 a ti a. An pain Benjamina hruai chu a
remtih an beisei lo hl> chungin chu rawtna chu pawm an remti
a. Josefa’n anni chu \awng letlingtu nên a be \hîn a, ram awptu
chuan an \awng a hre thiam tih hre lovin a hmâah an inbia a.
Josefa an sawisak dân chungchângah an inmawh chhiat kual a:
“Kan nau chunga kan thiltih kha kan thiam lo tak tak a nih hi,
khawngaih tûra min ngen \âwk \âwk laia a thinlung manganzia
hmu reng chunga kan ngaihthlâksak duh loh kha: chuvângin he
manganna hian min tlâkbuak a nih hi” an ti a. Reubena Dothana
amah chhanchhuahna tûr ngaihtuahtu khân, “Naupang chungah
thil tisual suh u tiin in hnênah ka sawi lo vem ni? In ngaithla duh
lo a nih kha, chuvângin ngai teh u, a thisen phubâ chu an lâ a nih
hi,” a ti a. Josefa’n a lo ngaithla a, a insum zo lo va, a chhuak a,
a \ap a. A lo kîr leh chuan an mit hmuhah Simeona chu phuara
tan ina khung tûrin thû a pe a. Râwng taka an nau an tih khân
Simeona chu a bul tumtu leh thusa ber a ni a, chumi avâng chuan
a chungah a tlu ta a ni.
A ûte chu a kaltîr hmain Josefan buh phurh tûr siamsak vek
tûr leh an pawisa chu a rûka ip rawng bula dah \heuh tûrin a
hrilh a. Kalkawnga ran ei tûr pawh pêk an ni a, an hawn kawngah
chuan an zînga pakhat chuan a ip a han hawn chuan a tangka ip
a lo awm reng a. Mi dang a hrilh a, mak tiin a ngaihna an hre lo
va. “Pathianin hetia min tih hi engtizia nge ni âw?” an ti a. LALPÂ
hnên ata thil \ha an dawng an inti dâwn nge, an sualna avângin
hrehawmna thûk zâwkah A hrem dâwn ta niin an ngai ang?
Pathianin an sualnate hmuin, a hrem zui ta niin an ngai a ni.
_____
4
châng 20
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 217
Jakoba chuan a fâte lokîr leh hun chu nghâkhlel takin a thlîr
a, an lo thlen chuan puan ina mîte chu an lo kal khâwm vek a,
an pa hnêna thil awmdân an sawi chu an ngaithla \hap a. Hlâu
leh maktiin an khat a. Aigupta ram awptu khân thil \ha lo tak
tih tum niin a lang a, an phur an han hawna, an pawisa ip an
hmuh khân an ring nghet zual a. Lungngâi takin an pa putar tak [227]
chuan, “Nangni hian ka fâte min chântîr a nih hi: Josefa a awm
tawh lo va, Simeona pawh a awm tawh hek lo, Benjamina lam
pawh hruai bo in tum leh zêl a: chûng thil zawng zawng chuan
mi tlâkbuak a nih hi,” a ti a. Reubenan, “I hnêna ka rawn hruai
leh loh chuan ka fapate pahnih hi that mai ang che: ani chu ka
kutah mi kawltîr la i hnênah ka rawn hruai leh mai ang,” a ti a.
A chhânna chu hei hi a ni, “Ka fapa hi in hnênah a chhuk ve lo
vang; a û a thi tawha amah chauh hi a ni tawh si a: in kalna
kawng lakahte tawhsual a zuk tawh chuan ka lu \uak hi
lungngaihnain thlânah i liamtîr dâwn a ni,”5 tiin.
Nimahsela, \am chu a nasa hl> a, Aigupta a\anga buh an
hawn chu a zo dâwn \>p ta a. Jakoba fâte chuan Benjamina
tel lova Aiguptaa kal chu a thlâwn mai a ni tih an hre reng a. An
pa chuan a rilru a thlâk a beisei awm vak lo va, ngâwi rengin a
thuchhuak an nghâk a. |âm chu a zual deuh deuh a, putar
chuan a mîte hm>l a\ang chuan an mamâwh chu a hria a; a
tâwpah chuan “Kal leh tawh ula, buh tl>m tal kan tân zu lei leh
rawh u,”6 a ti a.
Juda chuan a chhâng a, “Chu mi chuan, in nau in hnêna a tel
loh chuan, ka hm>l in hmu lo vang tiin min tiam tlat a ni. Kan
nau hi kan hnênah i tirh chuan buh kan zuk leisak ang che, i tirh
loh erawh chuan kan zuk kal lo vang; chu mi chuan kan hnênah,
in nau in hnêna a tel loh chuan ka hm>l in hmu lo vang a ti miau
si a,” a ti a. A pa thu chu a zuai deuh tih a hmuhin a sawi zawm
leh a, “Tâitea chu ka hnênah kaltîr rawh, tichuan kan tho ang a,
kan kal mai ang e; keini leh nang leh kan fanau tê tête pawh hi
thi lo va kan nun theihna tûrin,”7 tiin a nau v>nhimnaah mawhphur
_____
5
châng 36-38; 6Gen 43:2; 7châng 3, 8
218 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
zêl tûr leh a pa hnêna Benjamina chu a hruai l>t leh loh chuan
kumkhuaa mawh phur tûrin a inpe a.
Jakoba chuan a fâte chu a kaltîr leh thei hrâm a. Rorêltu
hnêna thilpêk pêk tûr, \âmpui tuarin a tih theih tawk - “thinghnâi
damdawi te, khawizu te, rimtui te, murra te, theipilsak te
vaiumkhal te tlem \heuhin,” tangka a lehhnih keng bawk tûrin a
hrilh a. “In nau chu hruai ula, tho ula, chu mi hnênah chuan kal
leh rawh u,”8 a ti a.
[228] Aiguptaah chuan an kal leh ta a, Josefa hmâah chuan an
inlan a. Benjamina a nu fapa ngei mai a han hmuh chuan a lung
a chhe hl> a. Mahse a inthup a, a in lamah hruaia chaw kîlpui
tûr a buatsaih tîr a. Ramawptu meuh ina han kal chu an hlâu a,
an ipa pawisa an hmuh kha sawi fel tûrin koh an nih ringin, an
hlâu thâwng êm êm a. Sala man an nih theihna tûr zawngin thil
an ti a nih an ring a. Mangang takin inenkawltu hnênah Aigupta
an tlawh thû leh pawi an khawih loh dânte, an phura an pawisa
a lo awm thu leh an rawn ken lêt leh thû te, lei lehna tûr pawisa
dang an rawn ken thute hrilhin, “Kan tangka chu tuin nge kan
ipah dah kan hre si lo,” an ti a. Chu mi chuan “Thlamuang
takin awm ula, hlau suh u, in Pathian, in pa Pathian chuan in
ipahte chuan ro a p> chu u a nih chu; in tangka kha ka hmu sî
a,”9 a ti a. An hlauhthâwnna chu a kiang ta a, Simeona pawh
tan in a\anga chhuah a nih a, an hnênah a awm tâkah chuan, an
chungah Pathian a \ha êm êm a ni tih an hria a.
Ramawptu chu an hnêna a lo kal leh chuan an thilpêk chu an
p> a, inngaitlâwm takin “lei siin chibai an bûk hlawm a.” A mumang
chu a hre chhuak leh a, a mikhualte chibai a bûk a, thu a zâwt a,
“In pa, a chanchin in sawi putar kha, a dam lai em ni?” a ti nghâl
var a. “Kan pa, i chhiahhlawh chu a dam lai a ni a, nungdamin a la
awm e” tiin lu kunin chibai an bûk leh a. Benjamina a en a, “Kha
kha in tlum ber, a chanchin min hrilha kha em ni?’ a ti a, mahse a
lung a chhiat êm avângin engmah a sawi thei ta lo va, “a pindan
chhûngah a lûta chutah chuan a \ap a.”
_____
8
châng 11-13; 9châng 22, 23
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 219
A inti pachang a, a lo l>t a, ruai\heh tûrin an kal ta dial a.
Aigupta mîte dânin hnam dang mîte nêna chaw eiho a thiang lo
va. Jakoba fâte chuan dawhkan an nei hrang a, ramawptu chu
lal a nih angin a kil hrang a, Aigupta mîten dawhkân hrang an
nei bawk a. An \hut vek hnu chuan an unauza upat dân indawt
vekin an \hu tih an hmuh chuan mak an ti a. “Josefa chuan a
hnêna mi chanvote chu an hnênah a hlan chhawntîr a,” Benjamina
phei chu mi dang chan lêt nga a p> a. Benjamina duhsakna a
pêk hi a ûten a chunga îtsîkna leh huatna an neih kha an tlum
ber chungah an la nei leh neih loh a fiah nân a ni. Josefa chuan [229]
an \awng hrethiam lo tûra an la ngaih fo avângin zal>n takin an
ti ti bawrh bawrh a, an rilru dik tak a hriat phah a. Fiahna dang
a la siam ta cheu a, an chhuah hmain a naupang ber ipah a
tangka no dah tûrin a hrilh a.
Hlim takin an hâw ta a. Simeona leh Benjamina pawh an
awm a, an rante tân chaw an nei tâwk a, an vêla chhiatna awm
thei chu him takin an pumpelh tawhin an hria. Mahse khawpui
dâi f>m an thlen chuan ram awptu sum enkawltu chuan a rawn
ûm phâk a, thinur takin, “Engtizia nge thil \ha thil \ha lova in
rulh ni?” Kha kha ka pu uain inna leh ai enna ngei a ni lo
vem ni? Hetiang in tih hi in tisual a ni,”10 a ti a. Chu no chu
thihna tûr a awm leh awm loh enna atân hman a ni. Chutih
hun lai chuan chutiang no chu tûra inhrâi hlumna laka v>nna
a ni a: a hlu êm êm a ni.
Sum enkawltuin a puhna chu chhângin khualzinte chuan, “Ka
pu engtizia nge ni hetiang thu i sawi? I chhiahhlawhte hian chutiang
thil kan tih loh turzia mai chu. Ngai teh kan ip rawng bula
tangka kan hmuhte pawh kha Kanaan ram a\angin i hnênah kan
rawn ken leh kha; engtin nge i pu ina mi tangka emaw
rangkachak emaw kan rûk theih ang le? I chhiahhlawhte zîngah
hian tupawh i hmuhna apiang chu thi rawh se, keini pawh kan
pu bâwihah kan awm mai ang e,” an ti a.
“Aw le, in thu ang zêl chuan ni ang hmiang. Amaherawhchu
_____
10
Gen 44:4, 5
220 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
vang a, buh lâk pawh a awm hek lo vang. Tichuan leiah hian
chi thlahte zuah sak tûr che u leh chhandamna ropui takin
nungdamâ ka awmtîrna tûr che uin, Pathianin in hmâah hian mi
lo tîr hmasa a ni. Chutichuan heta mi kaltîrtu hi nangni in ni lo
va, Pathian a ni zâwk e; Ani chuan Faraoa paah leh a chhûngte
zawng zawng hotuah leh, Aigupta ram zawng zawng rorêltuah
mi siam ta a. Rang takin ka pa hnênah han kal ula, a hnênah i
fapa Josefa chuan heti hian a ti a, ‘Pathianin Aigupta ram zawng
zawng hotuah mi siam ta; ka hnênah lo chhuk rawh, rei rawn
rial suh; tichuan Gosen ramah i awm ang a, ka kiang ngeiah
hian i awm dâwn nia; nang leh i fâte leh i tûte leh i berâm rualte
leh i bawng rualte leh, i neih zawng zawng nên. Chutah chuan
keiman ka châwm ang che; \âm tûr, kum nga a la awm sî a;
chutilochuan i lo rethei dah ang e, nang leh i chhûngte leh i neih
zawng zawngte nên han ti ang che u. Ngai teh u, nangmahni mit
ngei leh ka nau Benjamina mit ngeiin keima kâ ngeiin a sawi lai
in hmu reng a ni.” “A ir leh a nau Benjamina ir chuktuahin a \ap
ta a; Benjamina pawh a ir chuktuahin a \ap bâwk a. Chubâkah
a unaute zawng zawng chu a fâwp a, a \ah khum ta \heuh a;
chumi hnuah chuan a ûnaute chuan thukhawchâng an sawipui ta
a.” 12 Inngâitlâwmin an sual chu an puâng a, a ngaihdamna an
dîl a. Enghelh nei leh pawiti takin an awm reng \hîn a, tunah
chuan a lo la dam reng avângin an hlim ta a ni.
Thil thleng chanchin chuan lal, Josefa tihlâwm châk rengtu,
hnên chu a thleng thuai a, ram awptuin a chhûngte a sâwmna
chu remtihpuiin, “Aigupta ram zawng zawnga thil \ha apiang hi
in tâ a ni si a,” a ti a. An unauza chuan silhfen leh tawlailir nên
an chhûngkua leh an awmpuite nên, Aigupta rama an p>mna
tûra thil \ûl zawng zawng pein an hawntîr ta a. Josefa’n
Benjamina chu mi dang dawn aia thilpêk hlu zâwk a pe a. An
hâwn kawnga intihbuaina an neih hlauvin an chhuah dâwn chuan,
“kalkawngah inhâu lo tûrin fîmkhur rawh u,” 13 a ti a.
Jakoba fapâte chu an pa hnênah chanchin hlimawm tak thlen
_____
12 13
Gen 45:3-15; châng 20-24
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 223
tûr nên chuan an kir leh a, “Josefa kha a lo la dam a, Aigupta
ram zawng zawng rorêltu a ni,” an ti a. A tîrah chuan putar chu
a mit sulh a, a hriat chu a âwih lo va, nimahsela tawlailîr intlar [232]
sei tak mai leh a hnûktu rante chu a hmuh a, Benjamina pawh a
kianga awm leh tâk avâng chuan a ring thei ta a, hlimna vâwr
tâwpin, “A tâwk ta e, ka fapa Josefa chu mi nungdamin a lo la
awm a nih tak hi, ka thih hmain amah ka zuk hmû ang,” 14 a ti a.
Unau sawmte chuan thiltih zahthlâk tak mai tih tûr an la nei
a. Tûnah chuan an pa hnênah bumna leh nunrâwnna a nun leh
anmahni nun pawh kum rei tak lo tihrehawmtu chu an puang ta
a. Jakoba chuan chutiang sualna hmusitawm lûtuk chu an tih a
ring lova, mahse \hatnain a hneh zo vek tawh a, a fâte sualna
chu a ngâidam a, mal a sâwmsak a.
Pa leh a fapate, an chhûngkua leh ran rualte, berâmte
leh an awmpui \hahnem tâwk takte chuan Aigupta an pan ta
thuai a. Thinlung lâwm takin an zin chhuak a, Beersheba
hmun an thlenin thlatubula chuan lâwmna inthâwina a hlân a,
L ALPA chu an hnêna kal ngei tûrin a ng>n a. Zân inlârnaah
vânlam thu a hnênah a lo thleng a, “Aigupta rama zuk kal
chu hlâu suh; chutah chuan chi ropui takah ka siam dâwn
che a ni; Aigupta ramah chuan i hnênah ka zuk kal ve ang a;
ka hruai chho leh ngei ngei bawk ang che,” tiin.
Thutiam, “Aigupta rama zuk kal chu hlau suh; chutah chuan
chi ropui takah ka siam dâwn che a ni,” 15 tih chu thu awmze nei
a ni. Abrahama hnênah chi thlah arsi zâta chhiar sên loh pêk
tiam a ni a, mahse mi thlante chu an pung chak lo hl> si a. Kanaan
ramah hrilhlâwk anga hnam chutiang han \han chhohna tûr ram
a awm lo va; ramhuai be hnam thiltithei kuta awm a ni a. “Chhuan
lina” hmâ chuan chhuhsak theih a ni lo. Israela thlahte chu helaiah
hian mipui chhiars>n lohin lo \hang ta sela a rama mi chêngte
chu an hnawt darh a nih loh leh anmahni an darh sarh nuai dâwn
a. Pathian remruat dân a nih loh avângin an hnawtchhuak thei
lo vang; Kanaan mîte nên lo inchawh pawlh sela milem be tûra
_____
14
châng 26-28; 15Gen 46:3, 4
224 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
22
MOSIA
[241]
A IGUPTA mipuite chuan \âm tlâk chhûng zawng chuan ei tur an
nghei lohna tûrin lal hnênah an ran te, an ramte chu an hralh
veka, a tâwpah chuan kumkhuaa sal nihna dinhmunah chuan an
lût ta hial a. Josefa chuan fing tak maiin chutiang dinhmun
a\ang chuan chhanchhuakin; lal ram neihhawhtuah a siam hlawm
a, tichuan kum tinin an ram enkawla an thawhchhuah hmun ngaa
\hena hmunkhat chu lal hnênah chuan chhiahah an chhûng zêl a.
Chutiang dinhmun chu Jakoba thlahte chungah chuan tih a
ni v> lo va. Aigupta ram tâna Josefa rawngbâwlna ropui tak
avâng chuan an ch>nna ram p>k an nih bâkah, chhiah pawh an
châwi lo va, \âm chhûng zawng chuan an chaw tûr pawh \ha
tâwk taka pêk reng an ni. An lal ngei pawh chuan vântlâng
hnênah Josefa Pathian khawngaihna leh puihna avâng chauhin,
hnam dang te \âmna avânga an boral lai pawhin Aigupta ram
chuan ei tûr tam tak neiin an \âm velo a ni tiin a lâwmna a sawi
chhuak \hîn a. Josefa’n finna leh lalram a enkawl thiamna avâng
chuan an lo hausa a, a lâwmna chuan Jakoba chhûngkuate chu
lal duhsakna chu an chang r>ng a ni.
Nimahsela hun chu a lo liam zêl a, mi ropui tak mai a
hnathawh ropui tak avânga Aigupta mîten malsâwmna tam tak
an dawn, a chunga nasa tak bat an neiha chu thlânah a liam ve
ta a. “Aigupta ramah chuan Josefa hre lo, lal thar a lo awm ta
a.” Josefa thil tih chu a hrelo tak tak ni lovin hriat reng loha
tihreh a duh vâng a ni. A mîte hnênah chuan, “Ngai teh u,
Israela thlahte hi kan âiin an tamin an chak tâk zâwk hi le; hawh
u, anmahni hi tihhnathiamin i ti ang u; chutilo chuan an lo pung
zêl ang a, nakinah indonate a lo awm hian, kan hm>lmate lamah
an pakai ve hlauh ang a, min bei ang a, he ram ata hi min
chhohsan mai ang e,”1 a ti a.
_____
1
Exodus 1:8-10
MOSIA 235
Israel mîte chu an pung nasa tawh hl> a; an chi a \hâin an
[242]
pung duh êm êm a, nasa takin an lo pungin ramah chuan an lo
khat a. Josefa enkawlna hnuaia lal duhsakna avânga chuan nasa
tak maiin an lo pungin hmun hrang hrang an lo luah ta.
Nimahsela an hnam nihna leh zia chu \ha taka vawng zêlin,
Aigupta mîte sâkhua leh dân chu an la lo va, chutia an lo pun
chak >m avâng chuan Aigupta lal leh a mipuite chuan an
hlâuthâwng ta, indonate lo awm ta sela hm>lma lam an zawm
mai ang tih an hlâu a. Nimahsela ram dân chuan anmahni han
khap maina dân a awm si lo. Mi tam takte chu thiltithei tak leh
hnathiam hnam tana chenfakawm an ni a; lal chuan chutiang
mîte chu lal in ropui leh temple te sa tûrin a mamâwh bawk si.
Tichuan Aigupta mi an thil neih zawng zawngte lal hnêna hralha
intulûtte nên chuan âi khatah luantîrin an chunga hnathawk hotute
an siam a, tichuan sal anga an bâwlna chu a lo thleng ta mai a.
“Aigupta mîte chuan nasa takin hna an thawhtîr a, an ti hrehawm
bawk a, nimahsela anmahni chu an tihretheih nasat veleh, an
pung nasa deuh deuh a.”2
Lal leh a upate chuan hnâ rim taka an thawhtîr chuan an lo
tl>m deuh deuh ang a, mahnia din duhna rilru an neihte chu a lo
reh an ring a. Mahsela an thiltum chu a hlawhtling lo tih an hriat
chuan râwng lehzuala enkawl an tum a. Israel hmeichhia nau
mipa hring apiangte chu an pian veleh a, tihhlum nghâl tûrin thû
an chhuah a. Hêng zawng zawng hi Setana thil tih a ni. Setana
chuan chhanchhuaktu tûr Israel mîte zîng a\angin a lo chhuak
dâwn tih a hria a, lal chu chutianga naupiang tiboral zêl tûra a
hruai chuan Pathian thil ruahman chu a tihhlawhchham theih a
beisei a. Nimahsela hmeichhiate chuan LALPA an \ih a, chutianga
nausên thah chu an duh lo va. LALPA chuan an thiltih chu a
lâwm a, mal a sâwm a. Lal chuan a thil ruahman a hlawhchham
avâng chuan thupêk khauh leh zau zâwk a pe leh ta a, “Mi
zawng zawngin mipa lo piang apiang chu luiah in paih ang a,
hmeichhia apiang chu in humhim zêl tûr a ni,” tiin.
_____
2
châng 12
236 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Hetianga thupêk khauh tak mai a awm lai hian, Amrama leh
Jokebedi Israel Levia chia mi rinawm takte nupa chuan fapa an
hring a. Naus>n chu a hmêl\ha êm êm mai a, he mîte nupa hian
LALPAN a mîte a chhanchhuahna hun chu a lo hnâi ta a ni tih
ringin an fapa chu a mi ruat a nih beiseiin humhim an tum a.
[243]
Pathian an rinna chuan an thinlung a tihuai a, “lal thupêk chu an
hlau lo va.”3
Naute chu a nu chuan thla thum a thukrû a, a thukru reng
thei ta lo va, a tân luang lawng a siam a, chu chu chirh leh
lawnghnâiin a châr a; tin naute chu chutah chuan a muttîr a, lui
kama phairuang zîngah chuan a dah ta a. Naute leh amâ nunna
atân a hlauhawm a rin avângin; a bula v>n reng chu a ngam lo
va, a farnu Miriami chuan fîmkhur takin a vêng reng a, mi dang
vêngtute pawh an awm. Nu \hahnemngâi taka \awng\âina avâng
chuan LALPÂ vântirhkohte chuan ngun takin an vêng a. Faraoa
fanu chu chulai hmunah chuan an rawn kaltîr a. Phairuang
zînga bâwm a han hmuh chuan a bawinu a va kaltîr a. Bâwm
chu a han hawn chuan mak a ti hl> mai a, a chhûnga naute a’n
hmuh chuan thil awmzia a man nghâl mai a ni.Naute \ap mittui
tla chu a lainat ta >m >m a, nû a fa hlu tak chhanchhuah
tuma chutianga titu pawh chu hre chiah lo mah se a khawngaih
hl> bawk a. Chhanhim ngei leh, a mâ fa atâna neih chu a
tum ta bawk a.
Miriami chuan fimkhur takin a lo thlîr ru reng a; naute chuan
khawngaihna a dawng tih a hriat chuan a va kal hnâi a, “He
naute awmsaktu tûr che Hebrai hmeichhia nau awmtu ka koh
sak ang che chû?” a ti a. Phalna p>k a ni nghâl a.
A farnu chu a nu hnêna chanchin lâwmawm hrilh tûr chuan
hmanhmawh takin a tlân a, Faraoa fanu hnênah chuan a rawn
hruai a. “He naute hi kalpui ta la, mi awmsak ang che, tichuan
i hlawh ka pê ang che,” lal fanu chuan a ti a.
Pathianin nû \awng\âina chu a hria; A rinna chuan rah a
chhuah a ni. Hlim leh lâwm takin a hnâ chu a thawk a. Hna
_____
3
Hebrai 11:23
MOSIA 237
ropui tak thawk tûrin LALPAN a nun a zuah a ni tih a ring a,
rinawm takin a vânneihna a fapa Pathian tâna hnathawk tûra
zirtîrna hnâ chu a \ha thei ang berin a thawk a. Hna ropui tak
thawk tûra humhim a nih a hriat bâkah, a nu thar lalfanu chuan
a hruai thuai dawn tih leh, chutah chuan Pathian laka hruai bo [244]
thei thil tamtakin a hual v>l dawn tih pawh a hria. Hêng zawng
zawng avâng hian a fâte dang zawng zawng a enkawl âia taima
zâwk leh, fimkhur zâwkin a thawk tûr a ni tih a inhria a. A
thinlunga Pathian \ihna, thutak hmangaihna leh dikna zahna nei
thei tûrin, thil \halo tinr>ng laka humhim a nih theihna tûrin.
\hahnem ngai takin a \awng\aisak a.
Mipa naupang chu a theih ang tâwka rei a kawl a, nimahsela
kum sawmpahnih vêl a lo nih chuan a enkawlna chu bansan a
\ûl a. An in tlawm tak a\ang chuan lal inah, Faraoa fanu hnênah
hruai a ni a, “a fapa a ni ta a ni.” Hemi hmunah pawh hian a
naupan laia a thil zir chu a hloh lova, A nû hnên a\anga a thil zir
chu a theihnghilh ngai lo. Chapona leh sâkhaw rinlohna a\anga
vênghim tlattu a ni a, lal in ropui taka nungchang hlauhawm leh
thil hlauhawm thleng tûrah pawh vênghimtu a ni.
Kha Hebrai nu pakhat zirtîrna khân hna a va thawk nasa
tehlul >m, ani mi rama bawih leh khawsa ve mai lehnghâl! Mosia
hmalam awmdân tûr zawng zawng leh, Israelte hruaitu a nih
tûrte chu, chu Kristian nu rinawm tak hnathawh rah vek a ni.
Hetiang tluka hna ropui hi a awm thei lo. Fâte hmalam awmdân
tûr hi nû kutah a innghat thui hl> a ni. Naupang \hanglai rilru leh
nungchang \hang zêl tûr chauh ni lovin, chatuan thleng atân hna
pawimawh chu a thawk a ni. Chi lo \hangliana rahchhuah tûr
chu a tuh a, a \hâ emaw a chhia emawin a lo rah dâwn a ni.
Mâwi hnai tûrin rawnghnawih a \ûl lo va, sailungvar a\anga
chherchhuah pawh a ngâi lo, Pathian nungchang mawi chu
mihringah chuan tuh tûr a ni. An naupan zual lai hian nungchang
siamna chu a pawimawh lehzual. Naupan laia nghet taka tuh
chuan damchhûng a daih a ni. Nû leh pâte hian fâte zirtîrna
238 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
bâwl ang,” a ti a.
Mosia chuan harsatna chi tinrêng a tawh tûr chu a ngaihtuah
a, an vârloh zia te, an hriatlohzia te, rinna an neihlohzia te, mi
tam tak phei chu Pathian hre ngai lote an ni. “Ngai teh, Israela
[253]
thlahte hnênah chuan zuk kal, in an hnênah, ‘In thlahtute
Pathianin in hnênah hian mi rawn tîr a ni e,’ zuk ti ila; anni chuan
ka hnênah ‘Tunge ni a hming chu?’ lo ti ang sela, an hnênah
chuan engtin nge ka sawi ang?” a ti a. A chhânna chu,
“AWMA KA NI” tih a ni; an hnênah chuan, “Nangni Israela
thlahte hnênah chuan, ‘AWMA chuan in hnênah mi rawn tîr a
ni e,’ i ti tûr a ni,” a ti a.
Mosia chu a hmasa bera Israel upahote ko khâwm tûra
hrilh a ni a, mi zahawm leh fel felte, hun rei tak sal an nih avânga
lungngâi tawhte hnênah chuan, Pathianin chhanchhuah a tiam
thu chu puan tûr a ni. Tichuan chûng upahote nên chuan lal
hnênah an kal ang a, a hnênah -
“LALPA, Hebraite Pathianin min rawn tlawh ta mai a;
chuvângin thlalêr nî thum kalah LALPA kan Pathian hnêna kan
va inthâwi theihna tûrin khawngaih takin min kaltîr ang che,’ ti
ang che u,” a ti a.
Mosia chu Faraoa chuan a thil dîl chu a phal lo vang tih
hrilh sa diam a ni a. Chutichung pawhin Pathian chhiahhlawh
chu a beidawng tûr a ni lo; LALPA chuan he hunah hian a
thiltiththeihna chu Aigupta mîte leh a mipuite hnênah chuan a
entîr dâwn si a. “Ka kut ka phar ang a, Aiguptaho chu an
zînga thil mak tak ka la tih tûr zawng zawngte chuan ka la hrem
ang; chu mi hnuah zawng a chhuah tîr tawh ang che u.”
An kalchhuah huna an tihdân tûrte pawh chu a sawi a,
“LALPA chuan in kal chhuah hunah chuan ruakin in kal lo vang
a, hmeichhe tinin an vêngte leh an ina chêngte chu, tangkaraw
incheina te rangkachak incheina te, leh silhfênte an la dîl
zâwk ang,” Aigupta mîte chuan dik lo tak maiin Israelte
chu an chhawr a, an hausak phah a, chutia an awmna thar
MOSIA 247
tûr lam an pan chuan hun rei tak hna an lo thawhsak tawh
avângin thil an dîl chu a dik. Zinkawnga ken awlsam, hlu sî
te chu an dîl tûr a ni a, L ALPA chuan Aigupta mîte chu a
tithilphal dâwn si a. Thil râpthlâk tak mai hremna a hman
chuan a hrem \hintute rilruah chuan hlauhna a p> a, saltângten
an dîl apiang chu an phalsak dâwn a ni.
Mosia chuan a hmâah chuan harsatna sutkian hleih theih loh
a hmu a. Engtin nge min tîr ngei a ni tih ka sawifiah theih ang?
“Ngai teh mi ring duhin ka thu an pawm lo vang: “LALPA chu i
hnênah a inlâr ngût lo vang e’ an ti mai âwm si a,” a ti a. Thil
remchâng tak mai chu ti tûrin hrilh a ni. A kuta a tiang ken chu
leiah chuan paih tûrin. A han paih chuan, “rûlah a lo chang a,
Mosia chu a tlânchhe ta.” Tichuan man tûrin thupêk a ni a,
tichuan a kutah chuan tiangah a lo chang leh ta mai a. “I kut
khân i âwm han zen teh,” a ti leh a. A âwm chu a’n zen a, a [254]
han phawrh chhuah leh chuan, ngai teh, a kut chu vûr anga vârin
a lo phâr ta a. A kut chu a âwmah zen leh tûra hrilh a ni a, tin
a han zen chuan a kut chu a pângngaiin a awm leh a. H>ng
chhinchhiahnate hian Mosia chuan Faraoa leh a mîte chu,
anmahni Aigupta lal aia thiltithei zâwk a awm a ni tih a rintîr thei
ang tia hrilh a ni.
Nimahsela LALPÂ chhiahhlawh chuan a hmâa hna ropui tak
awmah chuan zâmna a nei tlat a. A lungngaih leh hlauhna avâng
chuan chhuanlam dang a siam leh a, “Aw LALPA kei zawng tun
hma lamahte leh, i chhiahhlawh hnêna thu i rawn sawi hnuah
pawh hian mi \awnghmang thiam ka ni v> ngai lo a ni; mi \awng
ban leh \awngmawh ka ni si a,” a ti a. Aigupta-ho chu a
chhuahsanna a rei tawh a, an zînga a chênlai ang khân an \awng
pawh chu a hre nâl tawh lo va.
LALPA chuan a hnênah, “Mihring kâ hi tû siam nge ni a,
\awngtheilo te, bengngawng te, mitvârte te, mitdel te pawh hi tû
tih nge ni? Kei LALPA hian a ni lo em ni?” a ti a. Hemi bâkah
hian a puih zêl dân tûr chu a hrilh leh a, “kal mai rawh, i kâ chu
248 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
keiman ka awmpui zêl ang a, i sawi tûr chu ka hrilh zêl ang
che,” tiin. Mosia chuan amah âia fel zâwk thlang tûrin a ng>n
leh a. Chhuanlam chu mitlâwm tak leh mahni inring tâwklo a
nihna a\ang chuan a siam a; nimahsela LALPA chuan chûng
zawng zawng chu a tikiang vek ang tih a tiam a, chutichung
pawh chuan a la hnungtawlh leh ta, chu chuan Pathian
rinlohna a entîr. Chu chu Pathian chuan chu hnathawk tûr
chuan a buatsaih lovang tih rinna a ni, amah a ko chu a
tisualah a ngai tihna a ni.
Mosia chu, a u Aarona kawhhmuh a ni a, ani kha chuan nî
tinin Aigupta ho \awngte chu a hmang a, an \awng a thiam vek
a. Aarona chu amah hmu tûrin a lo kal ngh> ngh> tih hrilh a ni
a. Tichuan LALPA chuan thupêk dang chu a pe leh ta:
“Nangin amah chu bia langin, thute chu fah vek ang che; ti
chuan i kâ leh a kâ chu keiman ka awmpui zêl ang a, in tih tûr
chu ka hrilh zêl ang che u, ani chu mipui hnêna i thu sawi
chhawngtu a ni ang; i tân kâ a ni ang a, nang chu a tân Pathian
ang i ni ang. He tiang hi i keng ang a, chu chuan thilmakte chu
i ti ang,” a ti a. Thildang engmah chhuanlam siam theih a ni ta
lo, a chhuahlam zawng zawng chu a tla vek a.
[255] Pathianin a tirhnaah chuan Mosia chu tling lovin a inhria a,
mahni inrinlohna te, \awngmuanna te, zahzumnate chu Pathian
hmanruâ ni tûra a kohnaah chuan chhuanlam a siam a.
Nimahsela Pathian hnâ chu a pawm fel hnu chuan, a rilru zawng
zawngin Pathian a ring a, a theihna zawng zawngin a thawk ta.
A hna tihtûra koh a nihnaah chuan, a rilru leh a chakna zawng
zawng a hmang a. Pathian chuan a thuawihna chu mal a sâwm
a, \awng harsatna a nei lo, beiseinaa khat, mahni inrintâwkna
nei mihringte hnêna hna pêk tawh zînga tlinbera a hnathawk a
lo ni ta. Hei hi Pathianin amah ringa thawktute a cheibâwlna
entîrtu \ha tak a ni, engpawh huamâ Pathian tâna a thupêk anga
thawktute chu LALPAN engkimah a \anpui \hîn.
Miin Pathianin thawk tûra a tih chu lâwm taka a pawm
MOSIA 249
chuan, Ani chuan chumi thawk thei tûr chuan a \anpui mai \hîn
a ni. A nihna chu tlâwmin, a theihna chu tl>m mahse, Pathian
ringa a theih tâwka atâna thawktu chu LALPAN a \anpui mai
a ni. Mosia khân amâ finna leh chakna rinchhan tum sela
chuan, chumi atâna a tlinlohzia chauh a hmuchhuak ang.
Mihringten an chaklohzia an hriat chhuah hian, a hna thawh
tûr a ropuizia a zu hriatchianna a tilang a, Pathian chu amah
tichaktu leh puituah a siam fo ang.
Mosia chu a puzawn hnênah chuan a lo kîr leh a, a unaute
Aigupta rama mîte tlawh a duhthû a hrilh a. Jethroa chuan a
remtihna leh malsâwmna a hlân a, “Thlamuang takin kal rawh,”
tiin. A nupui leh a fâte nên chuan an zin kawng lam chu an
zawh ta a. An kalchhan chu a hrilh ngam lo va, chutilochuan an
zui duh lo vang tih a hlâu a. Aigupta ram an thlen hmâ chuan,
\ha zâwk leh him zâwka a hriat avângin, Midian ram lamah chuan
a kîrtîr leh ta a.
Kum sâwmlî kal tawhah khân Faraoa leh Aigupta mipuite
chu thinrim takin a lo siam tawh a, hei hian Mosia chu Aigupta
rama kîr leh chu a tihreh êm êm a; mahse Pathian thupêk zâwma
a chhuah hnu chuan, LALPA chuan a hmêlmâte chu an thi tawh e
tih a hriattîr a.
Midian a\anga an chhuahna kawngah chuan, Mosia chuan,
LALPÂ hnên a\angin a chunga a thinrimna leh vaulâwkna
hlauhawm tak chu a dawng a. LALPÂ vântirhkoh chuan a that
nghâl mai dâwn emaw tih khawpin a rawn vau a. A hrilhfiahna
pawh pêk a ni lo; nimahsela Mosia chuan LALPÂ thil ngiat pakhat [256]
a ngaihpawimawh loh vâng a ni tih a hria a; a nupuiin a ngen tlût
tlût avângin a fapa naupang ber serh chu a tan lo a ni.
Israelte leh LALPÂ inkâra chhinchhiahna pawimawh leh
malsâwmna an dawn theihna tûra thiltih tûr chu a ti lo va.
Chutiang thil pawimawh tak mai an hruaitu berin a zawm loh
chu ngaihzam theih mai a ni lo. Zippori chuan a pasal chu tihhlum
mai a ni ang tih a hlau a, a fapa naupang serh tanna chu amahin
250 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
A ARONA chu vântirhkohin a hrilh ang chuan, rei tak a lo \hen [257]
tawh a nau hmuak tûrin a chhuak a, Horeb kiang thlalêr reh
takah chuan an intâwk ta a. Chutah chuan thu khawchâng an
sawi dûn a, Mosia chuan “LALPAN a tirh thu zawng zawng leh,
thilmak a tihtîr tûr zawng zawngte chu Aarona a hrilh vek a.”1
Aigupta an pan dûn ta a, Gosen ram an thlen chuan Israel upate
an ko khâwm a. Aarona chuan Pathianin Mosia a lo tihdân
zawng zawng chu a hrilh a, chhinchhiahna Pathianin a pêkte chu
mipui hmâah Mosia chuan a entîr a. “Mîte chuan a âwih ta a;
LALPAN Israela thlahte chu a zuk kan a, an hrehawmziate a zuk
hmu a ni tih an hriatin an lû an kûna chibai an bûk a.”2
Mosia chuan lal hmâa thusawi tûr a nei bawk a. Faraoa lal
in chu an unauin lalte Lal palai angin an lût a, A hmingin thû an
sawi a: “LALPA, Israel hote Pathian Jehovan heti hian a ti, ‘Ka
mîte hi thlalêrah Ka hnênah lo kût tûrin rawn kaltîr rawh,’ tiin.”
Lal chuan, “Tunge maw ni Jehova, a thu ka han zâwm a,
Israelhote ka han chhuahtîrna tûr chu ni le?” a ti a.
Anni chuan, “Hebraite Pathianin mi rawn tlawh ta mai a;
thlalêra ni thum kalah LALPA kan Pathian hnêna kan va inthâwi
theihna tûrin, khawngaih takin kan va kal ang e; chutilochuan
kan chungah hian hrî emaw, khandaih emaw a rawn lêntîr mai
dah ang e, an ti a.”
Chanchin thar chuan mipuite a tiphûr hl> tih lal chuan a lo
hre tawh a. A thinrim hl> a, “Engtizia nge nangni Mosia leh
Aarona hi, mipuite hnathawk lai in dâwngdahtîr ni? In hnâ chu
va thawk rêng rêng rawh u,” a ti a. Hêng mikhualte lo inrawlhna
avâng hian lalram chuan a hloh duai tawh a. Chumi ngaihtuah
chuan, “Ngai teh u, he mi rama mîte hi an lo tam ta hl> mai a, [258]
nangnin an phurrit phurh chu in chawlhtîr mai a,” a ti a.
_____
1
Exodus 4:28; 2châng 31
252 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Faraoa chênna inropui tak mai, ban lian tak tak mai, tlesur khawpa cheimawiah
chuan lûtin, Mosian Israel mîte chu chhuahtîr tûrin a ngên a.
AIGUPTAA HREMNA 257
an hriat nân, LALPAN Aigupta hote chu hun remchâng a p> a.
An milem biakna avângin Aigupta mipuite chu A hrem ang a,
engmah hriatna nei hlei lo pathiana an biakte chuan malsâwmna
min thlensak tia an uanpuinate chu a ngawihtîr ang. A mîte chu
milem biakna hawisan a, fîm taka Amah an biak theih nân leh,
A chakna hmâah chuan khûr a, a thiltihtheihna chu an hriat theih
nân Pathianin Amâ hming chauh A châwimâwi ang.
Mosia leh Aarona chu Aigupta lal rorêlnaah chuan an lût
leh ta a. Ban mum hrawl pui pui rawng \ha chia chei tle sûr mai
leh, an pathian lim ker mawiten an hual vêlnaah, a hun laia lalram
ropui leh chak bera rorêltu hmâah chuan, salho âiawhtu pahnihte
chu Israelte chhan chhuahna tûr thu Pathian thupêk chu sawi
nawn leh tûrin an ding rân a. Lal chuan Pathian tirh an ni ngei
tih fiah nân thilmak tih a phût a. Chutiang thil phût chu a awm
mai thei tih thû-ah Mosia leh Aarona chu tihdân tûr kawhhmuh
sâ diam an ni a, Aarona chuan a tiang chu Faraoa hmâah a han
paih a. Rûlah a lo chang ta a. LALPA chuan “mi fing te leh
dawithiam” te a ko a, “an tiang chu an han paih \heuh a, rûlah a
chang thei a ni; amaherawhchu Aarona tiang chuan an tiangte
chu a lem zo ta vek a.” Lal chu a hma âiin a thinlung a sak ta
zâwk a. LALPÂ chhiahhlawhte chu lem chang mai an ni tiin a
sawichhia a, an thil ngen a hnial avângin a awm a nuam hl> a.
An thû chu a hnial a, mahse anmahni a tihnat theih loh nân
Pathian chaknain a khuahkhirh tlat a.
Faraoa hmaa Mosia leh Aarona thil mak tih chu mihring [264]
thiltihtheihna leh thununnaa tih a ni lo va, Pathian kut a ni. Chûng
chhinchhiahna leh thil makte chu “AWMA” chuan Mosia chu a
tîr a ni tih Faraoa chu âwihtîr a nih theih nân a ni a, lal tihtûr chu
Israelten Pathian nung rawng an bâwl theih nâna chhuahtîr a ni.
Mitlâk dâwithiamte pawhin thilmak leh chhinchhiahna chu an
entîr ve a; anmahni thiamna maia ti an ni lo, an pathian, Setana,
thiltihtheihnain a ni, Jehova thiltihte a lema lo ti vetute \anpuitu
chu. Dâwivaih thiâmte chuan an tiângte chu rûlah an chantîr
258 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
tin leh sa tinin khawihli durh l>u an lo vei ta vek a.” Puithiamte
leh dâwivaih thiamte chuan tûn thlengin Faraoa luhlulna chu an
fuih a, mahse hremna chu an chungah a thleng v> ta a. Hri
tenawm leh na takin a bâwm ta a; an thiltihtheihna chhuan \hîn
chu hmusitawm lek a ni a, Israelte Pathian chu an hnial thei ta lo
va. Anmahni mîte ngei pawh an vên hneh loh avângin hnam
pum pui chuan dâwihvaihna chu a rintlâk lohzia an hre ta a.
Faraoa rilru chu a sak zual sauh a. Tûnah chuan LALPAN a
hnênah thu a thawn a, “Tun \umah zawng i chungah leh i
chhiahhlawhte chungah leh, i mîte chungah hian ka hrî zawng
zawngte hi ka lentîr dâwn e; tichuan khawvêl zawng zawngah
hian keimah ang rêng rêng hi tûmah an awm lo tih i hria ang....
He mi avâng ngawt hian ka tungding chia, ka thiltihtheihna entîr
tûr che leh, khawvêl zawng zawnga ka hming a lo than theih
nân,” a ti a. Pathianin he thil avâng hrim hrim hian nunna neiin a
siam a ni lo va, mahse, Israelte chhuahna tûr hun ruat lai vêl
takin Pathian ruaFarao lalah a lo \hû a. A lal hrawt lûtuk
[268] avânga Pathian zahngaihna chân hial khawp leh, Aigupta ramah
a luhlul avânga LALPAN thilmak ropui tak tak a tih theih phah
nân, a nunna chu zuahin a awm zâwk a ni. Hetiang hian Pathian
remruatin thil a lo kal zêl a. Pathianin a duh chuan A thiltihtheihna
hnial ngam lo tûr lal zahngaithei zâwk pawh a dah thei a. Mahse
chutiang a nih chuan LALPÂ thiltum chu a lo thleng thei lo vang.
A mîte chu milem biakna bawlhhlawhah chuan buma an awm
loh nân, Aigupta mîten râwng taka an hrual chu a remti a. Faraoa
a tihdân a\ang hian LALPAN milem biakna a huatzia leh nunrâwng
taka awpbettute hrem a duhna a lantîr a ni.
Pathianin Faraoa chungthuah “a thinlung ka tihkhauh sak
ang a, tichuan mîte chu a chhuahtîr phal lo vang,”3 a ti a. Lal
rilru tikhauh tûr chuan mihring theihna piah lam thiltihtheihna
hman a ni lo. Pathian thiltihtheihna mak lûtuk chu Faraoa hmuhtîr
a ni a, nimahsela lal chuan êng chu a ngai pawimawh duh lo va.
Hneh theih loh thiltihtheihna chu pawm duh lovin, a hel zual deuh
_____
3
Exodus 4:21
AIGUPTAA HREMNA 263
deuh a. Thil tih mak hmasa ber pawm duh lo va, helna chî a
tuhte chu seng tûr a lo awm ta a. Amâ kawng chu zawh zêlin,
a luhlul zual ta deuh deuh a, fatîr thi hm>l dâng b>m hmuhtîr a
nih thlengin a thinlung a tihkhauh deuh deuh a.
A chhiahhlawhte hmangin Pathianin mîte chu sualna laka
invêng tûrin zilhlâwkna leh vaulâwknate a p> a. An sualnate
chu an nungchanga tuh ngheh a nih hmâa insiam\ha thuai tûrin
hun remchâng a pe \heuh a; mi chu a insiam \hat duh loh chuan
amâ duhzâwng a tihna chu dâl tûrin Pathian a inrawlh lo. A
thiltih pângngai tih chu a hreh lo deuh deuh a; Thlarâu Thianghlim
doin a thinlung chu a tisak a. Êng a thlauhthlâk zêl avângin
ngaihdân \ha a neih leh theih nân huhâng na zâwk pawhin a
thawk sâwt tawh lo vang.
Thlêmnaah mi vawi khat a luh chuan a vawi hnihna chu tih
leh a awl sawt \hîn. Sual a tihnawn avângin hneh thei tûra
chakna chu a tlêm ta a, a mitte a tihdel sak a, pawisak lohnate
a nei ta a. Inthlah dulna chi an tuh a, rah a chhuah \hîn. Rah
seng lo tûrin Pathianin thil mak a ti lo vang. “Miin a theh apiang
chumi vêk chu a seng leh bawk ang.”4 Rin lohnaa rilru tikhauha,
Pathian thu tak ngaihsak lotu chuan amâ tuh ngei chu a seng
ang. Chutiang chuan thu tak, an rilru lo chawklet tawhtu chu [269]
mipuite chuan engmah lovah an ngâi a, thu tak ngaihthahna leh
hnialna chi an tuh a, an tuh rah an seng \hin a ni.
Kawng dik lo zawhtutue hian an duh hun hunah bânsan leh
theih inringin, an ngaih an ti\ha lui a, khawngaihnain a sâwmna
chhâng \ha duh lovin, an chhiatpui rak thlengin chu kawng chu
an zawh \hîn. Nasa taka helna chu an lo zawm ve pawhin, a
tâwp khâwk a lo thlenin, hlauhawmin a bawm hunah an hotute
chu an thlâk leh theih mai an ring a. Mahse hei hi awlsam taka
tih a ni awzâwng lo. Daihriatna leh zir thiamna te, nun sual
khuahkhirhna te hi Isua nungchang ang an neih theih loh lai a\anga
an nungchang chhertu an ni. An kawng chu êngin lo chhun
tawh lo sela chuan, an thu chu a danglam mahna. Khawngaihna
_____
4
Galatia 6:7
264 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
A IGUPTA lal hnêna Israel mipuite chhuah dîl a nih hmasak ber [273]
khân, a ngaihthlâk loh chuan hremna hlauhawm tak thleng
tûr chu hrilh nghâl a ni. Mosia chuan hetiang hian va sawi tûr a
ni, “LALPAN, Israela hi ka fapa, ka fa tîr a ni e; tichuan i hnênah,
ka fapa chuan ka rawng a bâwl theih nân chhuahtîr rawh khai
ka ti a; i chhuahtîr phal lo vei a; ngai rawh, ‘I fapa i fatîr chu ka
tihlum ang,’ a ti e, ti ang che,”1 tih hi Aigupta mîte chuan
hmusit hl> mahse, Israelte chu Pathian chuan a chawisâng a,
anni hi Pathian dân vênghimtu ni tûrin a thlang a ni. Malsâwmna
leh zalênna bîkin a awmpui tlat a, hnam zawng zawng a piang
hmasa, unau zînga fa piang hmasa ber tih an ni.
Aigupta mîte chung a thil thleng tûr hrilh chu, a hnuhnûng
ber tûr a ni a. Pathian chu ngilnei, zahngaihnaa khat a ni. Amah
anga a siamte chu hmangaih takin a enkawl a. An buhseng
tûr an chân te, an ran leh ranrual an hlohna te chuan Aigupta
mîte chu inchhîrna thlenin, thû awih sela chu an fâte hremna
chu a thleng lo tûr a ni a, nimahsela hnam pumpui chuan
luhlul chhuahin L ALPA chu an dodâl tlat a, tûnah chuan
hremna tâwp ber chu a lo thleng dâwn ta.
Mosia chu Faraoa hmâa a va inlan leh chuan thah tûr tih a ni
a, nimahsela thu tâwp chu lal hel tak hnênah chuan sawi tûr a ni
sî a, tichuan he thu hlauhawm tak mai hi sawi tûrin Mosia chu a
hmâah chuan a va kal a, “LALPAN heti hian a ti, ‘Zân lai vêlah
chuan Aigupta ram chhûngah hian ka lo kal tlang ang a; tichuan
Aigupta rama fatîr zawng zawng, lal\hutphaha \hû Faraoa fatîr
a\anga buh râwt sawmna bula awm bâwihnu fatîr lam pawh an
thi ang, ran piang hmasa ber zawng zawngte nên. Aigupta ram
chhûng zawng zawngah chuan \ahna nasa tak a awm ang a,
chutianga nasa rêng rêng a la awm ngai lo va, chutiang rêng
_____
1
Exodus 4:22, 23
270 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Kalhlen Kût Berâm No thisen kawngka lu chung leh biang tawna an tât ang
khan, mitin rulruah hian Krista thisen hlû chu tah kâi vek tûr a ni.
272 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
tlan leh tûrin, hei hi Aiguptaah khân piang hmasa ber chu tihboral
an ni tih in hriat rengna tûrin, Israelte chu humhim an ni chungin
chûng chu hlan atân a tih a ni, “Ngai teh, Levi-hote hi Israela
thlahte zîng ata Israela thlahte fatîr chhûl kêu hmasa ber âiah
keimah ngeiin ka lâk an ni a; Levi-ho chu ka tâ an ni ang; fa tîr
[277] zawng zawng chu ka tâ an ni si a; Aigupta rama fatîr zawng
zawng ka tihhlum nî khan, Israelte zînga fatîr zawng zawng, a
mihring a ranin ka pual atân ka hauh a ni; ka tâ an ni ang; kei hi
LALPA chu ka ni,”6 tiin. Biakbûk rawngbâwlna a lo awm khan,
Levia chîte chu LALPAN Israel hnamte a\ang chuan a thlang a,
rawngbâwl tûrin, Israel thlahte zîng ata ka puala ruat an ni si
a...”7 Mi zawng zawngte chu ‘Pathian zahngaihna an hriat reng
nân fatîr chu tlan ngei’ tûra tih an ni.8
Kalhlen kût hi thil pahnih hriat rengna atân siam a ni, Aigupta
ram a\anga chhanchhuahna chauh ni lovin, hmalam huna Kristan
a mîte sual bâwih a\anga a chhuah hun tûr hriat thiam nân a ni
bawk. Berâm no hlan chuan “Pathian berâm no” âi a awh a,
chutah chuan kan chhandamna beiseina chu a innghat a. Tirhkoh
chuan tihian a lo sawi a, “Kan kalhlen kûtna tûr pawh an talh
tawh si a, Krista ngei chu”9 tiin. Kûtna tûr berâm talh mai chu
a tâwk lo va, a thisen chu kawngkâ biangahte chuan tah tûr a
ni; chutiang bawk chuan, Krista thisen chu nunnaah chuan a
awm tûr a ni. Khawvêl tân chauh ni lovin, keimahni mimal tân
ngeia thî a ni tih hi kan ring tûr a ni. Keimahni ngeiin Krista
inhlanna chu kan tân ngei kan hmang tûr a ni.
Husâwp thisen theh nâna hman chuan tihthianghlimna a
entîr a, sual phârna leh mithi ruang khawih vânga
bawlhhlawhna n>n hman a ni. Sâm ziaktu pawhin hetiangin
a lo sawi a, “Husawpin mi tifai la, tichuan ka fai ang; mi
silfai la, tichuan vûr aiin ka vâr ang.”10
Beram notê chu a puma buatsaih tûr a ni a, a ruh pawh
tihtliah tûr a ni lo. Pathian berâm no kan âia thi tûr chu, a
ruhtihtliah tûr a ni lo va,11 hei hian Krista inhlanna famkimzia
_____
6
Nambar 3:12,13; 7Nambar 8:16; 8Nambar 18:15,16; 91 Korin 5:7; 10
Sâm
51:7
KALHLEN KÛT 273
a entîr bawk a ni.
A sâ chu an ei ang a. Kristan kan sualte a ngaidam tih rin
mai hi a tâwk lo; rinnain thlarau lamâ chakna nei tûrin Krista
hnêna thu kan hmuh, Pathian thu chuan kan inchawm rêng tûr a
ni. Krista chuan ti hian a sawi a, “Mihring Fapa tisa in ei a, a
thisen in in bawk loh chuan, nangmahniin nunna nei hek lo che
u. Tupawh ka tisa eia ka thisen in chuan chatuana nunna a nei
tawh.”12 He mi a hrilhfiahna chu, hetiangin a sawi leh a, “In
hnêna thu ka sawite hi thlarâu a ni, nunna pawh a ni,”13 tiin.
Isua chuan a Pa dân chu a pawm a, a nunpui bawk a, a thinlunga [278]
thiltihtheihna chu a chhawr bawk a. Johana chuan ti hian a lo
sawi ve a, “Thû chu tisâah a lo chang a, kan zîngah a awm ta
(Pa fa mal neih ropui angin a ropuizia kan hmu) khawngaih leh
thutakin a khat.”14 Krista zuitute chu amah angin an awm ve tûr
a ni. Amahin thu taka a nunga chakna a nei ang khân a zuitute
pawhin an thiltih apiangah chakna leh thiltihtheihnain an nung
tûr a ni. Krista thiltihtheihna chuan an mahni tidanglamin, amah
anga awmin mi dangteah chu mi chu an lanchhuahtîr tûr a ni.
Pathian fapa thisen chu an ina, a taksa chu an ei loh chuan,
anmahniah nunna a awm lo. Krista thlarau leh a hnathawh chu
a zirtîrteah pawh a awm tûr a ni.
Berâm sâ chu thil khâ n>na ei tûr a ni, hei hian Aigupta mîte
sala an tânna a hrehawmzia a entîr a. Krista taksa kan ei hian,
chhûngril tak a\angin, kan sual avânga Krista chu thi a ni tih kan
hriat a \ûl. Chhangdâwidim telhloh tih pawh hian entîr a nei a.
Kalhlen kût an hman dân chungchângah hian, Judate chuan
chhang dâwidim tello tihah hian an fîmkhur êm êm a, an inah
chuan dâwidim telh chhang an hmang rêng rêng tûr a ni lo. Krista
zuitûte nunah hian sual dâwidim hi dah bo veka, sual tel lo Kristâ
nun ang chu zui tûr a ni. “Dâwidim tel lo in ni ang bawkin, chhang
hlâwm thar in lo nih theih nân, dâwidim hlui chu thian fai rawh u.
Kan kalhlen kûtnaa tûr pawh an talh tawh si a, Krista ngêi chu;
chuvângin i kût ang u, dâwidim hluia kût lovin, nunchhiat leh sualna
_____
11
Johana 19:36; 12Johana 6:53, 54; 13châng 63; 14Johana 1:14
274 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
dâwidima kût hek lovin, takna leh dikna chhang, dâwidim telh lohin
i kût zâwk ang u.” 15 Zalênna chan hmain, bâwihte hian anmahni
chhan chhuahna lo thleng mai tur chu an ring hmasa tûr a ni.
Thisen chhinchhiahna chu an inah chuan an târ tûr a ni, anmahni
leh an chhûngte chu Aigupta mîte a\ang chuan an tihrangin,
anmahni inah ngei chuan an awmkhâwm tûr a ni. Israelten thil
ngaihzam mai an nei em le? Berâm chu an talh em? Thisen chu
kawngkâ biangah chuan an tât em? an in a\anga kalbo an awm
em? chutiang a nih chuan an him lo. Thil \ûl zawng zawng kim
taka tiveka inngaihna nei mahse an tih tawhna ngawt chuan an
mahni a tihim lo vang. Tupawh LALPA hrilh anga tilote chuan an
fa piang hmasa ber chu tiboraltu kutah an hloh dâwn a ni.
[279] Mipuite chuan an thuzawmna chu thiltih leh rinnain an tilang
tûr a ni. Krista thisen avânga chhandamna neih inring zawng
zawngte chuan chhandamna chang tûr chuan eng emaw an tih a
\ûl a ni tih an hre tûr a ni. Krista chauh chuan sual a\angin min
chhandam thei a ni tih kan rin rual hian, sual a\angin kan
inthiarfihlîm tûr a ni. Rinna avânga chhandam kan ni a, thitih
vâng a ni lo, tichungin kan rinna chu thiltihin kan lantîr tûr a ni.
Pathian chuan a fapa chu sual a\anga chhandam tûrin a tîr a.
Thudik êng chu a puang a, nunna kawng chu, awlsamna te, tihtûr
te, zalênna te nên mihring chuan he chhandamna mil hian a thawk
ang a, Pathian thilruahmante chu lâwm taka pawmin–Pathianin
\ûl a tih zawng zawngte chu zawma tih famkim a tum tûr a ni.
Mosia chuan Israel mipuite hnêna Pathian chhandamna tûra
thil tih tûrte an puan chuan, “Mipuite chuan an lû kûnin chibai
an bûk a” 16 chhandamna ropui tak an beisei, anmahni
tihrehawmtute chunga rorêlna thleng tûr, an kal chhuah huna an
thiltih tûr zawng zawngte chu, anmahni chhanchhuaktu’n a
buatsaih zawng zawngah chuan, hlim tak leh lâwm takin an
awm a. Aigupta mi tam takte pawh chu, LALPA chu Pathian
dik awmchhun a ni tih an hriattîr a, Vântirhkoh tiboraltuin a
rawn fan lai chuan chûngte chuan himna zawngin Hebrai mîte
_____
15
1 Korin 5:7, 8; 16Exodus 4:31; 12:27
KALHLEN KÛT 275
inah chûan an awm a. Anni chu an lâwm êm êm a, chumi
a\ang chuan Jakoba Pathian rawng chauh an bâwl ang a,
Aigupta a\ang chuan Pathian mîte ruâlin an in kal chhuak ve
ang tih an tiam a.
Israel mîte chuan Pathian kaihhruaina chu an zâwm a.
Hmanhmawh tak leh phûr takin a rûkte a kalchhuak tûr chuan
an inbuatsaih a. An chhûngkua chu an awmkhâwm a, Kalhlen
Kûtna tûr berâm chu an talh a, a sâ chu an hem hmin a, chhang
dâwidim telhloh leh hnim khâ chu an buatsaih a. Pa ber,
chhûngkaw puithiam chuan, thisen chu kawngka biangah chuan
a tât a, chhûngkua zawng zawng chu inchhûngah chuan an awm
a. Hmanhmawh takin ngâwi rengin kût sâ chu an ei a. An
\awng\âi a, hlauthâwng takin fa piang hmasa ber chu an en a, a
tê ber a\anga lian ber thlengin hlauthawng takin an awm a.
Chumi zân chuan tihhlum ve a ni ang tih hlauin, nu leh pâte chuan
hlauthawng takin fa upa ber chu an kuah a. Nimahsela
vântirhkohte chuan Israel inte chu an tlawh ve lo va. An
kawngkâah chuan thisena chhinchhiah - chhandamtu
chhinchhiahna chu a awm a, tihlumtu chu a lût v> lo.
Zânlai a lo thlen chuan Aigupta ramah chuan \ap thâwm
nasa tak mai chu a lo awm ta; intin maiah chuan mitthi awm [280]
lohna a awm ta lo. Ram chhûnga piang hmasa ber, “Faraoa fa
upa ber a\anga rip chhûnga tâng fatîr lamin, ran no piang hmasa
lamin tihhlum an ni. Aigupta ram zawng zawngah chuan in tin
mai chu lungngaihna chuan a nghawng ta. Boruak chu \ap
thâwmin a khat a. Lal leh a khâwnbâwl zawng zawngte chu
hlau leh khur chungin an awm a. Faraoa chuan a hmaa a thusawi,
‘Tunge Jehova, a thu ka âwiha Israelte ka chhuah tûr chu?
Jehova chu ka hre lo, Israelte pawh ka chhuahtîr hek lo vang,’
a tih kha a hre reng a. Tûnah chuan chapona chu inngaih-
tlâwmnain vaivutah a lo thlen ta. Mosia leh AAarona chu a
zân a zânin a kohtîr a, “Tho ula, ka mîteho zînga ata hi chhuak
rawh u, nangmahni leh Israela thlahteho nên hian; Farao kal ula,
276 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
17
Exodus 12:29-33
277
25
AIGUPTA CHHUAHSANNA
UAN vênga, pheikhawk bun leh, tiang kengin Israel mîte chu [281]
P LALPAN kal hun tûr a tih huna kal chhuak mai tûra an inpeih
sa diamin, zah taka ngawi rengin, thu leh ngaichâng rengin an
ding a. Khua a vâr hmain an kalchhuak ta. Hremna a thlen
chhûng khân Pathian thiltihtheihna an hmuhin, bâwihhote chuan
Pathianah rinna sâng tak an lo nei thar a, hnehchhiahtute erawh
chuan hlauhna tak an nei a. Israel mîte chu Goshen-ah chuan
an lo pungkhâwm vek a, kalchhuak thut tûr nimahse mipui a
nâwlpuia chhuak tûrte chu a pâwl pâwla \henin, hotu tûrte an
ruat zung zung a, an kal dân tûrte pawh chu an ruahman thlip
thlep a ni.
Tichuan an kalchhuak ta, “naupang bâkah patling k>a kal
ngawt pawh, nuai ruk vêl an ni. Chumi bâkah mi inchawh-
pawlhte tam tak an la awm bawk.” Hêng mipui inpawlhsawp
kan tihte zîngah hian Israelte Pathian an pawm ve vâng pawh ni
chuang lo va, hremna tlânsan duh hrim hrimte an awm a, \henkhat
chutianga mipui tam tak han kal ta chu phûrpui v>a kal ve
ringawtte an tam mai bawk a. Hêng mîte hi Israelte tibahlahtu
leh thang an ni.
Ran rual tam tak, berâm leh bawngte an chhawm bawk a.
Hêng zawng zawngte hi Israel mi leh sa ta vek an ni a, an lal
hnênah chuan an thil engmah an hralh lo va, Jakoba leh a fâte
khân an ran rualte chu Aigupta ramah khân an rawn la lût a,
nasa takin an pung a. Aigupta an chhuahsan hma lawk khân,
Mosian a hrilh angin, Aigupta-ho hnênah chuan an awm chhûng
zawnga thlâwna an hna an thawhsakna chu zângna dawmna tûr
thil dîl tûrin a ti a. Aigupta mîte chuan an dîl ang ang chu p>in,
hmanhmawh takin an chhuahtîr a. Aigupta hote thilpêk tam tak
nên chuan bâwih hote chu chhuah an ni ta a ni.
278 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
angin i hruai \hîn a,”6 tiin. Tichuan Mosia chuan tuipui chungah
a tiang chu a’n lek a, tui chu a lo in\hen ta phawk a, Israel
mipuite chu leichârah an kal a, an sîr tawn tawnah tui chu bang
Faraoa sipai lo kal chu an hmuh chuan hlau >m >m a, Mosia erawh chuan hlâu
_____ mai lova LALPÂ chhanxhhuahna en zâwk tûrin a fuih a
6
Sâm 77:19, 20
AIGPTA CHHUAHSANNA 283
ang maiin a awm a. LALPÂ chhûmding êng chuan an kalna tûr
chu a kam leh lam thlengin a chhun ruih mai a ni.
Aigupta mîte chuan an ûm a, Faraoa sakawr zawng zawngte
leh, a tawlailîrte leh sakawr chungchuang mîte chuan tuipui
chhûngah chuan an ûm lût ta a. Farao heti hi a ni a, khawfing
chah veleh, LALPAN Aigupta mîte chu a zuk ti mangang ta a.
An tawlailîr k>te chu a thlawn sak a, an khalh chak thei lo va,”7
tichuan mak tak maiin chhûmding êng kha an mithmuhah a lo
inthlâk a. Khawpui a lo rî a, kâwlte a lo phe ta zâwk zâwk
mai, “Chhûmte khian tui an leihbua a; vânte khian âw an chhuah
a; I thalte pawh a phe zâwk zâwk a, I khawpui ri thâwm chu
\hâwngaleivirah a awm a; kâwlphete chuan khawvêl hi a en
zâwk zâwk a. Lei hi a khûrin a nghîng dur dur a, tiin.”8
Aigupta mîte chu tihngaihna hre lovin an buaizo ta. Chûng
chhiatna kârah chuan LALPÂ thinrim âw chu an hria, tlân lêt leh
tûrin vaukam lam chu pan an tum a, chutih lai tak chuan Mosia
chuan a tiang chu tui chungah chuan an lek leh a, tui intiang
thûrte chu ri vung vung leh, rûm vung vungin a in fin leh ta Aigupta
sipai rualte chu tui thûk tak chuan a chimpil zo ta.
Zîngkhua a lo var chuan an hmêlmate zawng zawng chu
tihboral an ni tih Israel mipuite chuan an hmu a, an ruangte chu
vâukamahte chuan a lo lang a. Chhiat vek theihna hlauhawm [288]
tak a\ang chuan, zân khat lekah chhanchhuah an lo ni ta vek a.
Chûng mipui tam tak puitu neilo, bâwih, indo la hre ngai lo,
hmeichhia te, naupang te, leh ranrual te n>n an ni a, an hmâah
chuan Tuipui Sen a awm a, an hnunglam a\ang chuan Aigupta
sipaite chuan an rawn nawr si a ni. An hmâa tuiah chuan kawng
inhawng an hmû a, an hmêlmâte chuan hnehna chang dâwna an
inhriat tawh lain, tuiin a chim hlum zo ta a ni. Jehova chuan a
chhanchhuak a, a chungah chuan an thinlung chu a lâwm êm êm
a, an ring bawk a. An hlim êm êm avâng chuan fakna hla an sa
chhuak a. LALPÂ Thlarâu Thianghlim chu Mosia chungah chuan
a awm a, mipuite chu a hruai a, hnehna hlate lâwmthu sawina
_____
7
châng 25; 8Sâm 77:17,18
284 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hlâte mi hringten an hriat hmasak ber leh ropui ber mai chu an
sa a.
“LALPA chawimawiin hla ka sa ang, ropui takin a hneh tak hi;
Sakawr leh a chungchuang chu tuipuiah a paih thla ta a.
LALPA chu ka chakna leh ka hlâ a ni,
Ani chu ka chhandamna a lo ni ta bawk a;
Ka Pathian a ni a, amah chu ka fak ang;
Ka pâ Pathian a ni a, amah chu ka châwimâwi ang.
LALPA chu indo mi a ni;
Faraoa tawlailîrte leh a sipaihote chu tuipuiah a paih thla ta a;
Farao a sipai hotu thlante pawh Tuifinriat Senah an tlahlum
zo ta.
Tui thûk takin a chîm zo ta;
Lung angin tui thûk takah an pil ta.
I kut ding lam chu aw LALPA thiltihtheihnain a ropui a,
I kut ding lam chuan aw LALPA, hmêlma chu a tisawm ta dep a.
I ropuina nasa tak chuan nangmah dotute chu i tiboral vek a;
I thinrim i rawn hrithlâ a, buhpâwl ang maiin an kângral zo ta a.
I hnâra thâwin tuite chu a lo intiang a,
Tuite chu englo dah khâwm thûr angin a ding luah a;
Tuifinriat chhûng daiha tui thûk takte chu a lo khal zo ta a,
Hmêlma chuan,
‘Ka ûm ang a, ka ûmphâk ngei ang, râllâk sum chu ka sem
ang;
Anmahniah chuan ka châk daih ka hmu tawh ang:
Ka khandaih ka phâwi ang a,
Ka kutin anmahni chu ka tiboral ang,’ a ti a.
I thlî chu i han tlehtîr ta mai a,
Tuifinriatin a chîm pil ta vek a;
Tui thûk takahte chuan suân angin an pil ta vâng vâng a.
Aw LALPA, pathiante zîngah hian nang ang hi tunge awm le?
Thianghlimna lamâ ropui leh,
Fak tlâk nihna lamâ zahawm leh,
AIGPTA CHHUAHSANNA 285
Thilmakte tih \hîn hi nang ang tunge awm le?
Nangin i kut ding lam i han phar a,
Leiin anmahni chu a lem zo ta a.
Nangin i khawngaihnain mipui i tlante kha i hruai a;
I chênna thianghlimah chuan i chaknain i hruai ta a.
Mi tinrêngin an hria a, an khûr thlu zo va,
Filistia rama chêngte chu thlaphânnain a man ta.
Tichuan Edom rama hotute chuan mak an ti hl> a;
Moab mi chakte chu khurhnain a rawn man a;
Kanaan rama awm zawng zawngte chu an tui zo ta.
|ihna leh hlauhnain a tlâkbuak a;
I bân chaknain lung ang maiin a tingâwi hl> hl> a;
Aw LALPA, i mîte an kai vek hmâ loh chuan,
Nangin anmahni chu i hruai lût ang a,
I roluah tlângah chuan i phun ang,
Aw LALPA, nangin i awmna tûra hmun i buatsaihah chuan,
Aw LALPA, hmun thianghlim i kut ngeiin a lo dinnaah chuan,
LALPA chuan chatuanin ro a rêl tawh ang,”9 tiin.
Kanaan rama awm zawng zawngte chu an tui zo ta.
Tuifinriat fâwn ri hum hum te chuan fakna hla ropui tak an
sa chhuak a. Israel hmeichhiate chuan an hruai a, Miriami, Mosia
farnu chuan hmâ hruaiin, dârbenthek an kenga an lâm a. Thlalêr [289]
ram hla tak a\ang te, tuifinriat chungah te chuan an hla mawi tak
sak chu a thang khâwk a - tlângahte chuan an fakna hla chû a
thangkhâwk a. “LALPA chawimawiin hla sa rawh u, ropui takin
a hneh tak hi,” tiin.
He chhanchhuahna ropui tak hla hi Hebrai mipuite tâna
englaimaha theihnghilh theih ngai rêng rêng loh tûr chu a ni. Hun
lo kal zêlah chuan Hebrai zâwlneite leh mîte chuan Jehova rinna
neitute tân chuan chhanchhuaktu ropuia chu a ni tih an hre reng
\hîn. He hlâ hi Juda mîte tân chauh bîk pawh a ni lo. Hei hian
nakina hmêlma zawng zawngte tlâwm an nih huna Pathian mîten
hnehna an la chan tûr a entîr bawk a. Patmos thliarkâra zâwlnei
_____
9
Exodus 15:1-16
286 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
T UIPUI Sen a\ang chuan Israel mipuite chuan an zin kawng chu [291]
an chhunzawm leh ta zêl a, Chhûm ding êng chuan a hruai zêl
a. An zinna kawng chu a hlimawm lo hl> mai–tlâng ram kawlh
vul leh chhengchhe tak, tûma awmlohna leh phâizâwlte pawh
chu engmah awm lo, tuifinriat pawh chu a zâu hl> mai,
vaukamah chuan an hmêlmâte ruang chu a let phung mai
bawk a; nimahsela an hlim êm êm a, zalên nia an inhriatna
avângin, lungâwi lohna a bo vek a.
Ni thum lek an kal chuan, tui in tûr an hmu zo ta lova. An
thil kente rêng rêng a lo zo ta. Phâizâwl ni sa tak mai châu tak
maia an han kal hnû chuan an tuihâl a, tui in tûr a awm sî lo.
Mosia chuan hênglai ram hi a hre chiang a, mi dangte chuan an
la hre ngai lo. An awmna a\anga hnâi takah chuan, Mara tui
awmna chu a awm a, nimahsela chû tui chu intlâk a ni lo.
Chhûmin a hruai dân chu ngun takin an en reng a. Mipuiten
hlim taka, “Tui! Tui!” tia âu khâwk rum rum an hre ta a, an rilrû
chu a hnuâl hlê mai. Nû leh pâte chu hmanhmawh takin an tlân
a, tui awmna bulah chuan an awm khâwm hmur mai a–hlim lo
tak maiin mipuite chuan–tui chu a khâ a ni tih an sawi a.
An beidawng thinrim bawk si chuan Mosia chu an rawn
hnaih a, engtizia a chutiang hmuna hruai nge a nih an ti a, Pathianin
chhûm ding êng chuan an vaiin a hruai a ni tih r>ng an ngaihtuah
lo. Mosia chuan lungngâi takin tihna châng an hriatloh chu a ti
a, Pathian hnênah chuan \hahnemngâi takin \anpuina a dîl a.
“LALPA chuan thing pakhat hi a kawhhmuh a, chu chu tuiah
chuan a zuk paih lût a, tichuan tui chu a lo tui ta a.”1 Chutah
chuan thuruat leh rorêlna a siam sak a; “LALPA i Pathian âw hi
ngun taka i ngaihthlâk a, a mithmuha \hâ a tih zâwngte i tih a, a
thupêkte i ngaihsan a, a thuruat zawng zawngte i pawm chuan,
Aigupta [292]
_____ mîte chunga hri ka lêntîr tâk angte kha i chungah rêng
1
Exodus 15:25
290 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
“Tuin nge tlângte chu khin leka bûka, mualpawngte chu bûkna
leka bûk tu”20 hmâah mihring chuan a hriatlohzia te, a chaklozia
te a hre thei. Hetah hian Israelte chuan Pathian thilpuan chhuah,
mihringten an la dawn ngai loh chu an dawng a. Hetah hian
Pathian chuan a mîte zawng zawng hmâah chuan Amâ âw ngeiin
a dân thianghlim chu a puang a. Anmahniah chuan thil ropui
tak danglam taka lo inthlâkna tûr chu thleng tûr a ni a, hun rei
tak milem biakna leh nungchang danglam tak neite nêna an lo
khawsak hona chu tihdanglam a ni dâwn a ni. Pathian chuan
rilru lamâ sang zâwka nung tûr leh, Amah hriatna dik tak neia
an awm theihna tûrin hna a thawk \hîn a.ð
_____
20
Isaia 40:12
303
27
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK
S INAI TLÂNG bula an riah hnu reiloteah chuan, Mosia chu [303]
tlângah LALPA hmu tûrin koh a ni a. Amah chauhin tlâng
chho tak leh khawkrawk takah chuan a lâwn chho a, Jehova
awm chhinchhiahna chhûm awmna chu a hnai hle tawh a.
Israel te chu Pathian awpna hnuaia kohhran leh hnam puitling
ding a, Chungnungbera n>na thûk leh danglam taka
inkûngkaihna siampui tûr a ni. Mipuite tâna Mosia hnêna
thu pêk chu hei hi a ni:
“Aigupta hote chunga ka tihzia te leh, mupui thlâa ka put
che u a, ka hnêna ka hruai thlenzia che u hi in hmu a. Chuvângin
ka thu in ngaihthlâk tak zet a, ka thuthlung hi in pawm chuan,
khawvêl hnam zawng zawng zîngah hian ka tân ro thlan bîk in
ni ang. Khawvêl pumpui hi ka tâ a ni si a; tichuan ka tân puithiam
chi, hnam thianghlim in ni ang,”1 tiin.
Mosia chu riahhmunah chuan a lo chhuk leh a, Israel upâte
chu a ko khâwm a, LALPÂ thupêk zawng zawngte chu a hrilh
vek a. Mipui ho zawng zawng chuan, “LALPA sawi zawng
zawngte chu kan ti zêl ang e,”2 tiin an chhâng a. Chutiang chuan
Pathian nên thu khûn takin an thlung a, Amah chu an rorêltua
pawmin, a thu ang zêla awm tûrin thu an tiam a.
An hruaitu chu tlângh chuan a lâwn chho leh a, LALPA chuan
ti hian a sawi a, “Ngai teh ka biak lai tak che mipuiin an hriat ve
theih a, kum khuaa i thû chu an âwih fona tûrin, chhûm chhah
mupah, i hnênah ka lo kal dâwn e,”3 a ti a. Kalkawnga harsatna
an tawhin Mosia leh Aarona chungah an phunnawi a, Israel
mipuite chu Aigupta ram a\anga hruai chhuak a, tiboral tûrah
an puh a. Amah chu an zaha a thû an âwih theih nân LALPA
chuan Mosia chu a chawimawi a.
Pathian chuan a dân sawichhuahna hun chu hun ropui leh
zahawm
_____ tak, A nungchang ropuizia mîte hmaa châwisân nân a
1
Exodus 19:4-6; 2châng 8; 3châng 9
304 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
35
Deuteronomi 9:10; Exodus 32:15,16
318 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
28
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA
[315]
M kal bo chu Israel hote chuan chawlh nâna lo hman
OSIA
pahin an lo nghâk a. Mipuite chuan Joshua nên tlângah an
chho tih an hria a, chhûm dum chhah tak chuan tlâng a khuh a,
phaizawl a\ang chuan a hmuh theih a, a châng chângin Pathianin
a awmpui tih hriatna kâwlphe chu a de zâwk zâwk \hîn a. A lo
lêt leh hun chu nghâkhlel takin an thlîr a. Aigupta rama an awm
chhûng khan thilsiamâ hmuh theih pathiante chu an rilruah an
tuh nghet hle a, an tân chuan hmuh theihloh Pathian ring reng
chu har an ti a, Mosia-ah chuan an rinna chu an nghat mai a ni.
Hetianga an nghah lai hi Pathian dân an lo hriat tawh chu an
thinlung chhûngrila khung a nih theihna tûra ngaihtuah theihna
hun a ni. Mahse hetiang ngaihtuahna hun an nei lo, Pathian duh
dan ngaihtuaha inphah hniamâ an thinlungte a hmâah
inngaihtlawmna nei sela chuan thlêmna a\ang chuan hliahkhuh
an ni thei tûr hi a ni a. Mahse chutiang chuan an awm lo.
Fîmkhur lo tak leh ngaithla lo leh dân pawisakna nei lovin an
awm a. Hetiang hi mi inchawhpawlhte nun dân a ni fo. Ram
Tiam, khawizu leh hnute tui luanna ram panna kawngah chuan
dawhtheihna an nei ta lo va. He ram tiam thlenna tûr hian
thuawihna chu a pawimawh a, mahse chû chû an nei si lo. Mi
\henkhat, Aigupta rama kîr leh duh an awm a, a tam zâwk chuan
Kanaan ram pan emaw, Aigupta pan tûr emaw hrim hrima Mosia
lo nghah chu an peih lo.
An hotupa awm loh hlâna beidawng taka an awm lai chuan
[316] an hmanlai puithûna lam chu an hawi leh ta, “mi inchawhpawlh”
hote chuan dawhtheihna nei lovin an phunnawi \an leh a, an
hruaitute chuan Pathian hriat loh kawng chu an zawhpui ta.
Aigupta hovin pathiana an biak fo \hin Bawngno biak chu rawtin,
bawng no lim chu siamin an lo be ta mai a. Mipuite chuan
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 319
Pathian aiawh milim chu siamâ Mosiate hmaa kal tawh lova
milim hmaa kal an thlang a.
Pathian chuan Amah lem emaw Amah anga milim siam tûrin
emaw a ti lo, A khap tlat zâwk a ni. Tuipui Sen kân leh Aigupta
rama thilmak tihte kha hmuh theih loh Israelte Pathian chauh
chu Pathian nung A hmuh theiha A awmpuina lo lang hmuh an
chak êm êm chu, meialh leh chhûm dinga anmahni hruaitu leh
Sinai Tlânga A ropuina lo lang kha hmuhtîr an ni. Hmuh theiha
awmpuina chu Sinai Tlâng chungah chuan a la awm reng a, mahse
Aigupta milem biak \hin lam an hawi a. Hmuh theih loh Pathian
chu bawngno ang a ngaiin an siam ta a.
Mosia awm loh hlan chuan a ai awh tûrin mipui tam tak
chuan Aarona puan in chu an hual a, “Milim kan hmaa mi hruaitu
tûr min siam sak rawh, Mosia hian Aigupta a\angin min hruai
chhuak a, khawiah nge a awm pawh kan hre si lo,”1 an ti a.
Anmahni hruaitu chhum chu tlang chungah chuan insawn lovin a
la awm reng a, an kalna tûrah a hruai tawh lo. A aiah milim an
nei tawh a, an tum ang chuan Aigupta-ah let leh ta se hei hian
Aigupta pathian duhsakna a neihtîr an beisei a.
Hetiang dinhmunah hian mi nghet tak mai, mi huaisen,
duhthlanna siam ngam, Pathian chawisanga, mipui laka larna
emaw, himna emaw nunna emaw pawh chan ngam an mamâwh
a, mahse tuna Israelte hruaitu hian chutiang chu a nei lo. Aarona
mi chaklo, tumnghet nei lo, kawlhrawng lo chuan hetiang hunah
hian mipuite chu an thil tum \ha lo lamah chuan huaisenna a pe
zâwk a. Mipui engmah hrelote tum dan mumal neilote chu hruai
sual awlsam din hmunah an awm ta. Mi \henkhatte Pathian
nena an thutiamâ rinawm tlatte an awm laiin mi tam zâwk chuan
Pathian phatsanna kawng an zui a, mi \henkhat milim siam duhlo [317]
tute chu nasa takin an hnial a, inhniâlna sosang leh intihbuaina
avâng chuan an nunna an hloh hial a.
Aarona chuan a nunna pawh a chân ve ang tih a hlau va,
huaisen taka Pathian zaha ding lovin mipuite duhna chu
_____
1
Exodus 32:1
320 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
“Mipuite chu i hria a lawm, an sualzia chu. Milim min siam sak
rawh, min hruaitu tûr Mosia hian min hruai chhuak lose chuan
hetiangin kan awm lovang, keiin in rangkachakte rawn la khâwm
ula ka ti a, min rawn pe a, meiah ka rawh a, bawng no lim hi a
lo chhuak ta mai a ni,”8 a ti a. Mosia chu mak takin thil a lo
awm a ni tih rintîr tumin, rangkachakte chu meiah rawhin thilmak
titheitu chuan mak takin bawng no limah a rawn chantîr mai a
ni, a ti a. Mahse a thil hrilhfiah leh sawi chu engmah a sâwt lo.
Thilti sualtu ber a nih angin a chungah tih a ni.
Aarona chuan zahna leh chawimawina sâng tak a dawng a,
mipuite chung daiha mi a ni. Chuvâng chuan a thiltihah pawh
Pathian thik thu a chhe bîk a. Aarona, “LALPÂ mi thianghlim”9
chu a ni milim chu siamâ, kût ni pawh puangtu chu, Amah chu
ani Mosia aia thusawitu tûr chu. LALPA Pathian ngei chuan
tihian a sawi a, “Ani chuan thu a sawi thei tih ka hria,”10 ani
chuan a mipuite chu milem biakna kawngah chuan a dal lo a ni.
[323] Amah hmang chuan a ni Aigupta ho leh an pathiante chungah
chuan rorêlna thlentîrtu chu. An milim chhun chawp hmâah
chuan “Hei hi in pathian Aigupta ram a\anga hruai chhuaktu
che u chu,” titu chu. Amah chu a ni tlangah chuan Mosia ruala
kal ve a, LALPA ropuina chu hmu a, ropuina tihlanna chu milim
mai maia siam theih a ni lo tih hretu chu; Amah chu a ni chu
ropuina chu bawng pa ang leka siamtu chu. Amah chu a ni
Pathianin Mosia awm loh hlana mipuite chunga rorêlna chu a
pêk a, helna kawnga anmahni hruai lûttu chu. “LALPA chu
Aarona chungah chuan a thinur hlê a, tihboral hial a duh a.”11
Mahse Mosian \hahnemngai taka a dîlna avâng chauhin a nunna
chu zuah niin a sual inchhîra inngaihtlâwmna avângin Pathian
duhsakna chu a chang leh thei ta a.
Aarona chuan huaisen taka dingin thudik chu \an ngam sela
chuan Pathian tlûksanna chu a thleng lo tûr! Amah chuan LALPAa
a rinawmna chu vawng tlat sela chuan Sinai-ah khân amâ nun
chân huamin ding ngamin Pathian chunga an rinawmna thutiam
_____
8
châng 21-24; 9Sâm 106:16; 10Exodus 4:14; 11Deuteronomi 9:20
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 325
A dân zawm nân an tih tûr a ni tih hriattîr ngam sela chuan
sualna lo thleng chu a thleng lo tur. Nimahsela mipuite duh dan
a ngaihthlâkna leh an thil tihtum dal lova dam taka a lo tihna
_____
26
Rome 8:3
335
29
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA
hla tawh lo. “LALPA chu, an sualna avânga leia awmte hrem
tûrin a awmna ata a lo chhuak dâwn a ni.”6 “A lo kal nî chu
tunge tuar zo vâng? A lo lan hunah chuan tunge ding thei ang?”7
Israel mipuite chu an sual leh bawhchhiatna avâng chuan, Sinai
Tlâng a\anga lo chhuka A dân puan tûra Pathian lo chhuk chu
hnaih lo tûra tih an ni, chutilochuan Pathian ropuina chuan a
kangral mai ang. Chutiang khawpa A dân puanchhuahna hmun
chu tih a nih chuan A lo kal huna a dân bawhchhetute chunga
thil thleng tûr chu a va râpthlâk dâwn êm! Engtin nge A dân
rapbettute chuan a tâwpa a rorêlna nîah chuan an tawh zawh
tehlul ang le? Sinai Tlânga thil thleng râpthlâk tak mai kha Lal
rorêlna lo thlen hun tûr râpthlâkzia aiawhtu a ni. Tawtawrâwt
ri chuan Israelte chu L ALPA hmachhawn tûrin a ko a.
Vântirhkoh Chungnungber aw leh Pathian tawtawrâwt ri chuan
mihring zawng zawng la dam leh thi tawhte chu an Rorêltu hmâa
ding tûrin a ko a. Pathian leh Fapa leh vântirhkoh tam êm êm
mai te chu tlâng chungah chuan an awm a. Rorêlna nî ropuiah
chuan Krista chu “Vântihkohte nên A Pa ropuinaa inthuamin”8
a lo kal ang. Tichuan, A ropuina lal\hutthlêngah chuan a \hu
ang a, A hmâah hnam tin an lo kal ang.
Sinai Tlânga Pathian a lo kal chuan A ropuina chu Israelte
mithmuhah chuan kanral hmang meipui ang mai a ni a. Krista
ropuinaa A vântirhkoh thianghlimte nên a lo kal hun chuan A
awmpuina êng râpthlâk tak chuan khawvêl a ti-êng ang. “Kan
Pathian chu a lo kal ang a, a ngawi reng lo vang: A hma lamah
chuan mei a kang hluah hluah ang a, A vêlah chuan thlipui nasa
tak a tleh bawk ang. A mîte ro a rêl theihna tûrin chung lam
vânte leh lei hi a ko vâng.”9 A hmâah rawhtuina chu a lo khu
chhuak ang a, thil engkim a em tui ang, lei chawpin, a chhûnga
hnathawh zawng zawng nên a kâng ral ang. “LALPA chu Pathian
hre lo mi leh Chanchin tha awih lo mîte chunga phuba lain a
vântirhkoh chak takte nên, mei zînga vân a\anga inlâr hunah a
[340] tihrehawmtute che u chu hrehawmna thungrulh leh nangni
_____
6
Isaia 26:21; 7Malakia 3:2; 8Matthaia 16:27; 9Sâm 50:3, 4
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA 345
hrehawm tuartute hi keimahni nêna chawlhnaa rulh thung chu
Pathian tân thil fel tak a ni si a.”10
Mihring siam a nih a\ang khân Sinai Tlânga Pathianin a dân
a puan ang rêng rênga a ropuina lantîrna a la thleng ngai lo.
“Lei hi a nghing dur dur a, vânte pawh khi Pathian hmâah chuan
a far a; Sinai Tlâng meuh pawh saw Pathian hmâah chuan, a
nghing dur dur kha.”11 Chutiang thil râpthlâk tak kârah chuan
Pathian aw chu tawtawrâwt ri ang maiin chhûm zîng a\ang chuan
a lo ri a. Tlângte chu a nghing dur dur a, Israel mipuite chu hlau
leh khur, dang sawp sawpin leiah an bawkkhup a, tlâng tinghing
thei aw chuan ti hian a puang a. “Vawi khat chu lei chang ni
lovin, vân pawh ka la ti nghing leh ang.”12 Thâwkkhum Thu
chuan heti hian a sawi, “LALPA chu hmun sâng a\angin a rum a,
A chênna thianghlim a\angin a râwl a chhuah a;” “vânte leh leite
an nghing ang.”13 Chu ni ropui chu a lo thlen chuan “vân chu
lehkhabu zial mi ziala a bo angin a bo ta a.”14 Tlâng tin leh
thliarkârte chu an awmna hmun ata an insawn a. “Lei hi zu rui
mi angin a pai hlawk hlawk ang a, bâwktê sawi angin a sawi
luai luai ang; a bawhchhiatna chu a chungah rit takin a awm ang
a, tichuan a tlu ang a, a tho leh tawh lo vang.”15
“Chuvângin kut zawng zawng a chak lo vang a; an hmêlte
chu a dâng ang a, “ “mihring thinlung tinrêng pawh a tuiral ang,
an hlau ang a, natna leh lungnih lohnate chuan a man hlawm ang
a.” “Khawvêl hi an sualna avângin ka hrem ang,” LALPAN a ti,
“mi suak sualte chu an khawlohna avângin ka hrem bawk ang;
mi chapo \awng chaltlai chu ka tireh ang a, mi hlauhawm chapona
chu ka tihniam bawk ang.”16
Mosia chu Pathian nêna an inpâwlna tlâng a\anga Dân,
lungphêka ziak kenga a lo chhuk chuan, a hmêl êng chu an
hmachhawn thei lo va. Engtin nge mihring sual fâte hian mihring
Fapa ropuinaa inthuamâ A vântirhkohte zawng zawng nêna, A
dân hnâwla A tlanna pawm duh lohtute hrem tûra a lo kal hunah
_____
10
2 Thesalonika 1:7, 8; 11Sâm 68:8; 12Hebrai 12:26; 13Jeremia 25:30; Joela
3:16; 14Thupuan 6:14; 15Isaia 24:20; 16Isaia 13:7, 8, 11
346 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
22
Malakia 3:18; 23Isaia 51:7, 22, 12; 24Isaia 54:10; 25Daniela 7:18; 26
Sâm
113:3; 27Zakaria 14:9; 28Sâm 119:89; 111:7, 8; 29Isaia 61:11
348 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
30
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA
[343]
M OSIA chu tlânga Pathian nên an awm lai chuan, “Biak bûk
min siam sak rawh se; an zînga ka chên theih nân,”1 tih thu
chu pêk a ni a. Biak bûk sak dân tûr pawh chu kimchang taka
hriattîr a ni. Israel mîte chuan Pathian an hawisan avângin
Pathian malsâwmnate, A awmpuinate chu an chân a, Pathian
an zînga a chênna tûr biak bûk pawh an sa thei lo. Pathian
duhsakna an lo chân leh hnu chuan an hruaitu ropui chuan Pathian
thupêkte chu zâwm tûrin \an a la ta a.
Mi thlan bîk biak bûk thianghlim sa tûrte chu Pathianin finna
leh kut themthiamnate a pe a. Pathian chuan biak bûk sak dân
tûr, a hawi zawng, a len zâwng leh hmanrua a hman tûr thil
engkim mai chu kimchang takin Mosia hnênah chuan a pe-in a
hriattîr a. Krista, kan Puithiam Lalberin kan tân A nun a pêk
hnu a, mi sualte tâna rawng a bâwlna vân biak bûk entîr nân,
hmun thianghlim kuta sak chu “a tak anpui” “vâna thil awm”2
anga sak a ni. Pathian chuan Mosia hnênah chuan chiang
takin a entîr a, chutiang a hmuh ang chuan sa tûrin a hrilh a.
Hêng a hmuh leh hriat zawng zawng hi Mosia chuan fimkhur
takin a chhinchhiah vek a, tin mipui hruaitute hnênah chuan
a hriattîr leh a.
Biak bûk sakna atân chuan nasa taka inbuatsaih leh sên a
ngai a; bungraw hlû leh to tak tak, tam tak hman a ngai a; mahse
Pathian chuan miin phal taka an pêk chauh a pawm thei a. Mosia
hnênah chuan mipuite hnêna puang tûra a thupêk chu hei hi a ni
- “Mi tinin phal taka thinlung taka a pêk chauh i pawm tûr a ni”
tih hi. Pathian hnêna inhlânna leh pêk duhna tak hi Chungnungbera
chênna hmun sa tûra thil pawimawh hmasa ber a ni.
[344] Mipuite chuan rilru hmunkhat puin an lo dawng sawng a.
“Mi tin thinlung taka phur sarh apiang leh rilru taka phal apiang
chu
_____an lo kal a, inbiakna puan ina hman tûr leh rawngbâwlna
1
Exodus 25:8; 2 Hebrai 9:24, 23
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 349
lam atâna thil hman tûr apiang leh silhfên thianghlim tûr chu LALPÂ
tân an rawn thawh hlawm a. A hmei a pain pêk châk apiangte
chu an lo kal a, bânbun te, bengbeh te, hming nemna zungbun
te, rangkacak incheina tinrêngte an rawn la a.
“Mi tin la dum pawl te, sun duk te, sen lâr te, la zai sin te,
kêl hmul te, berâmpa vun chhum sen te, savun \ha mîte nei
apiangin an rawn keng hlawm a. Mi tin tangka leh dâr te thawh
apiangin LALPÂ tâna thilhlan tûr an rawn keng a; mi tin thingri
thing, hmanraw tinrêng atâna hman tlâk nei apiangin an rawn la a.
“Hmeichhe themthiamho zawng zawngte chuan la an kai a,
tin chung an la kaih dum pawl te, sen duk te, sen lar te, la zai sîn
te chu an rawn keng hlawm a. Hmeichhe themthiam phûr sarhho
zawng zawngte pawhin kêl hmul an kai a.
“Puithiam kawr leh kawr âwma zeh tûrin rorêltuten onukon
lungte leh lunghlûte an rawn keng a; rimtui te, hriak te nên chhit
en atân te, hriak thih mi atân te, hal tûr rimtui atân te pawh.”3
Biak bûk thianghlim chu sak chhunzawm a nih zêl lai chuan
upa leh naupangte, nu leh pa leh mi tin mai chuan biak in sak
nân chuan an thil neih apiang chu an rawn la khâwm a,
hnathawktu hotute chuan an thil rawn lak khâwm chu a tam
lûtuka hman sen rual a ni ta lo tih an hmuh chuan Mosia hnênah
he thu hi puang tûrin an hrilh a. “Hmun thianghlim atân thil pêk
tûr a hmei a pa, tû mahin rawn buatsaih tawh suh se,” tiin. Israel
mipuite an phunchiar avânga Pathianin a hauhnate chu an thlahte
leh zêl vaukhân nân chhinchhiah a ni a. Nimahsela an inhlan
zawhnate an phurna te leh an thilphal nate hi tih ve ngei atâna
entawn tlâk a ni. Pathian hmangaiha be duh tak zette tân chuan
Amah an biaka an pâwl theihna tûr hmun han sak chu thil
châkawm leh hlu lûtuk a ni a. An thil neih engkim mai chu
LALPÂ hnêna pêk an châk ang. Pathian biak in saknaah chuan
ba a awm tûr a ni lo, chu chuan Pathian zah lohna a entîr a ni.
Biak in satute chuan, “A tâwk tawh e, tû man thilpêk rawn la [347]
tawh suh u” an ti thei tûr a ni.
_____
3
Exodus 35:23-28
350 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Chhûngkaw maichâma inthâwina berâmno hian kan thawina ropui Krista chu a
entîr a. He thutakah hian biakbûk rawngbâwlna chu a bâwr khâwm vek a ni
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 351
An biakbûk sak chu \hiat theih, an zinna apianga an ken
theih a ni. A dung lam fit sâwmnga panga leh a vâng lam fit
sâwm pariat a sân zâwng fit sâwm pariat bawk a ni. A siam
dân chu a ropui êm êm mai a. A sakna thing leh hmanruate chu
thing \ha ber chi Sinai Tlâng a\anga an lak thing tlo ber chî
acasia thing a ni. A bang chu ban ngîl taka remkhâwm
tangkaraw tlang kerkuaka innghat, a laiah chuan ban
hmâwrtawng ber a\anga lehlam hmâwrtawng ber thlenga ban
bengah chuan thiltlanga innghennaa in bukthuah vek, rangkachak
tîa luan vek a ni a, a landân mai chuan rangkachak ang veka
lang a ni. A chung chuan puanzâr thuah lî a nei a, a chhûng ber
chu puanzaisîn, la zai sîn tak kawp te, dum pâwl te, sen duk te,
sen lâr te hmangin cherub lemte mi thiam tak siam chuantîra
siam a ni a, a dang pathumte chu kêl hmul te, berâm vun chhum
sen te, savun \ha mi (zâwngdulinu vun te) him taka vêng thei
tûra siam a ni a.
Biak bûk chu puan chhah mawi tak mai, rangkachaka luan
bana khai te chuan hmun hnihah a daidang a, a luhna tawn tirh
pawh chu chutiang puan zâr chuan cheimawi a ni. Hêng a
chhûng lam ceiling cheimawi, rawng mawi tak tak, a dum pawl
leh sen duk te sen lâr tea siam leh rangkachak leh tangkarua
lazaia siam cherub lemte chu vân biak bûka rawngbâwltu
vântirhkoh leh he leia Pathian mîte thlarau tâna rawngbâwltute
inzawmna entîrtu a ni.
Hmun thianghlim chuan hung chhûng kawtlai a nei a, chu
chu linen puan mawi taka siam dâra luan bana khaiin hung chhuah
vek a ni a. He hungchhûng kawtlai hi khawchhak lamah chuan
luhna siam a ni a. Puanzârte chu biak bûk chhûnga zâr anga
\ha chu ni chiah lo mahse puan man tam leh mawi tak vek hman
a ni a. A pâwn lam a\ang pawhin biak bûk chu hmuh theih a ni.
Kawngkâ luhna bul maiah chuan halral inthawina dâr maichâm
a awm a. He maichâmah hian inthawina thilhlante chu hâlral a
ni a, tin maichâm chuan kî a nei a, chutah chuan thisente chu an
352 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hnênah chuan mi sualte tâna a dîlsak lai chuan ringtu sual simte
zawng zawng hming chu A thinlung zâwnah a dah a. Sâm
ziaktu chuan heti hian a lo sawi a, “Kei zawng rethei leh pachhe
tak ka ni. Nimahsela, LALPAN mi ngaihtuah \hîn a.”7
Âwmbel ding lam leh vei lamah chuan lunghlu lian leh ropui
tak pahnih an awm a. Chu chu Urim leh Thumin an ni. Heta
\ang hian Pathian remtihna leh remtih lohna chu puithiam lal hnên
a\angin an hre \hîn a. Pathian rawna thu tihtlûk tûrte chu Pathian
hmâah an rawn lakin ding lam panga lunghlu chu êngin a rawn
kap êng a, chu chu Pathian remtihna a ni a, vei lamâ lung chu
hlimin a khuhin Pathian remtihpui lohna lantîrtu a ni.
Puithiam lalber lukhum chu linen puan vâra siam a ni a, mawi
taka rangkachaka siamah chuan hetiang hian a inziak a.
“Thianghlimna chu Jehova ta” tiin. Pathian betute rêng rêngin
puithiam lalber an rawn enin, Pathian thianghlimnate a zahawmna
te leh a awmna chu a thianghlim a ni tih an hriat theihna tûrin.
[352] Biak bûk chauh ni lovin puithiamte rawngbâwlna pawhin
“vân thilte chu a lem leh a hlim thla rawng an bâwl \hîn”8 chu a
entîr a. Chutiangin Pathianin Mosia hnênah he thil pawimawh
tak mai rawngbâwl dân tûr hi chipchiar takin a hrilh hi a
pawimawh êm êm a ni. Biak bûk rawngbâwlna hi hmun hnihah
a \hen theih a, nî tin rawngbâwlna leh kumtin rawngbâwlna tein.
Nî tin rawngbâwlna chu biak bûk hungchhûngah leh hmun
thianghlima maichâmahte a ni a. Kum tin rawngbâwlna chu hmun
thianghlim berah chuan a ni.
Puithiam lalber chauh lo chuan hmun thianghlim ber chu thi
thei mitin hmuh phal a ni lo. Kum khatah vawi khat chauh thil
engkim buatsaiha tihfel hnuah chauh puithiam pawh chu a lût
thei a ni. Khûr chungin Pathian hmâah chuan a lût a, mipuite
chuan zah takin ngawi \huapin a lo kîr leh chu an nghak a, an
thinlung chu \awng\aina khûn tak leh malsâwmna dîlin a hawi
chho a. Zahngaihna \hutphah hmâah chuan puithiam chuan
Israelte sualna chu ngaihdam a dîl a, Pathian chuan ropuina
_____
7
Sâm 40:17; 8 Hebrai 8:5
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 357
chhûm a\ang chuan a lo ngaithla a. A awm rei deuh chuan amâ
sual leh Israelte sual avâng chuan tihhlum a ni ta mai ang tih
hlauvin an lo nghak reng a.
Nî tin rawngbâwlna chu zîng leh tlaia sual thawina hâlral
thilhlan leh rimtui rangkachak maichâma hâl leh, mi mal sualna
avânga inhlanna bîkte chu neih \hîn a ni. Sabbath atân te, thla
thar te leh kût nî bîk atân te thawhlawm khawnna te nên.
Zîng tin leh tlai tinin berâm kum khat mi chu maichâmah
chuan a sa serh bîkte nên halralna inthawina chu neih ziah a ni
a, chu chuan hnam pumpui Jehova hnêna inthawina chu neih
ziah a ni a, chu chuan hnam pumpui Jehova hnêna inhlan tharna
leh Krista tlanna thisen chu englai pawha an mamâwhzia entîrna
a ni. Pathian chuan maichâma an ran hlan rêng rêngte chu,
“hmêlhem lo,”9 a ni tûr a ni tih chu hrilh a. Puithiamte chuan
ngun takin inthawina tûr rante chu lo enfiahin a hmelhemte chu
an lo hmuchhuak \hîn a. Inthawina, “hmêlhem lo” chauh chu
A thianghlim famkimna entîr nâna “berâm no hmêlhem lo leh
bawlhhlawh kai lo”10 anga Mahni a inhlanna chu a ni. Hetah
hian tirhkoh Paula chuan he inhlanna hi Krista zuituten an nih ve
tûr chu a ni tiin a sawi a. “Chutichuan unaute u, Pathian
khawngaihna avâng hian, inthawina nung leh thianghlim leh
Pathian lawmtlâk ni tûrin in taksa chu inhlanah ka ngen a che u;
chu chu in rawngbâwlna awm reng a ni.”11 Pathian rawngbâwl
tûra koh kan ni a, a \ha famkim thei tûr bera inhlan tûr kan ni.
Pathian chuan kan theihpatâwp kan chhuah lohna hi a lawm thei
lo a ni. Pathian hmangaiha rawngbâwl duhtu tak zet chuan an [353]
thinlung leh an thiltih theihna zawng zawng chu a duhdân rema
pêk an duh \hîn a ni.
Nî tin rimtuia inthawina hian thiltih dang zawng zawng aiin
puithiam chuan Pathian awmpuina a hnaih \hîn a. Pindan puanzâr
chu a chunglam tâwp thlenga dah a nih loh avângin zahngaihna
\hutphah chunga Pathian ropuina lo lang chu pindan hmasa a\ang
chuan tlêm tê a lang thei a. Puithiam chuan LALPÂ hmaa rimtui
_____
9
Exodus 12:5; 101 Petera1:19; 11 Rome 12:1
358 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
a hlan lai chuan, Pathian bâwm lam chu a hawi a, rimtui khu chu
a chhoh lai chuan Pathian ropuina chu zahngaihna \hutphahah
chuan a lo chhuk a, hmun thianghlim ber chu a khat a, hmun
thianghlim pawh chu a khat veka tichuan puithiam chu biak bûk
a\ang chuan chhuah a \ûl thîn. He rawngbâwlnaah hian puithiamin
rinna leh beiseinain zahngaihna \hutphah a hmuh mai theih
loh chu a thlîr a, chutiang chiah chuan tûnah hian Pathian
mîte pawh \awng\ainain Krista, an Puithiam Lalber vân
biakbûka dilsaktu mita hmuh theih loh hnênah chuan rinna
leh beiseinain an pan \hîn a ni.
Israelte \awng\aina nêna chho rimtui chu Kristan min
dîlsakna leh sawipuina chu a entîr a; rinna avânga, A felna chang
ve thei a mîte siamtu avâng chauhin misualten Pathian an biakna
chu pawm tlâkin a lo awm thei a. Hmun thianghlimber puanzâr
hmâah chuan englai pawha rimtui halna chu a awm a; hmun
thianghlim hmâah chuan englai pawha hâlral thil hlanna
maichâm chu a awm bawk a. Thisen leh rimtuia Pathian chu
biak tûr a ni. Hei hian Palai ropui min sawipuitu avâng
chauhin mi sualten Jehova chu pawh leh theiin, A
khawngaihna avâng chauhin mi sual sim lehte chuan rinnain
chhandamna an chang thei a ni tih a entîr.
Zîng leh tlaia puithiamin rimtui hal tûra hmun thianghlima a
luh hmain nî tin inthawina hlan tûr chu biakbûk hung chhûnga
hâl tûrin a pâwnah chuan peih sa diamin a lo awm tawh a. Helai
hun hi Pathian be tûra lo kalte tân chuan hun pawimawh tak mai
chu a ni. Puithiamin an tâna rawngbâwl tûra a luh hma chuan
thinlung leh tih tak zeta Pathian zawnga, an sualte hmuchhuaka
inpuang vek tûr an ni. Hmun thianghlim lam hawiin ngawi rengin
lungrual takin an \awng\ai a. An dîlna chu rimtui nên a chhoa,
rinnain Isua Krista tlanna tiam chu thlîr chungin. Zîng lam leh
[354]
tlai lam inhlanna hun hi an ngai pawimawh êm êm a; Juda hnam
zawng zawngte chuan ram pumah hei hi Pathian biakna hun ruat
bîkah an ngai a. Hun lo kal zêla Juda hote chu sala hmun hrang
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 359
hranga hruai darh an nih lai pawhin, he Pathian biakna hun bîk
a lo thlen hian Jerusalem lam hawiin Israelte Pathian hnênah
chuan an dîlna chu an hlan \hîn. Hemi dân zui hian Kristiante
pawhin zîng leh tlaiah \awng\aina an hlan \hîn. Pathianin dân
ang maia amah biak leh \awng\ai a hnawl laiin, Amah chu
hmangaih tak zeta zîng leh tlaia an sualte ngaihdam dila
malsâwmna diltute chu hlim takin a chhâng \hîn.
LALPÂ hmaa chhang hlan chu englai pawhin a awm reng a.
Nî tin thilhlan zînga pakhat a ni. Chhang thianghlim emaw
“chhang awm reng” emaw an ti \hîn a, englai pawha LALPÂ
hmaa dah reng a nih avângin. Hei hian mihringte hi thlarau lam
emaw tisa lam emawah pawh Isua Krista zârah chauh nunna
kan hmu thei a ni tih a entîr. Pathian chuan thlalêrah khân Israel
fâte chu vân chaw in a chawm a, thlarau lamah leh tisa lamah
chuan amah avâng chauhin an nung a ni. Mana leh chhang dah
\hîn hian Krista chu chhang nung Pathian hmaa englai pawha
awm chu a ni tih a entîr. Amah ngeiin “Kei hi vân a\anga chhang
nung lo chhuk chu ka ni,”12 a ti a. Rimtui chu chhang chungah
an dah \hîn a. Sabbath nî tinin chhang chu a tharin thlâk ziah a
ni a; rimtui chu maichâmah chuan an hâl a, chu chu Pathian hriat
rengna entîrna a ni.
Nî tin rawngbâwlnaah hian mimal sual inthawina hi a
pawimawh ber chu a ni a. Mi sual chuan a thil hlan tûr chu biak
bûk kawngkhârah chuan a rawn la a, ran hlan tûr lû-ah chuan a
kut nghatin a sual chu a puang a; chutiang chuan a sual chu
ranah chuan sawn a ni ta a. Amâ kut ngei chuan ran chu a that
a, puithiam chuan ran thisen chu a la a, biak bûk hmun
thianghlima puanzârah chuan a theh a, a pindan lehlamah chuan
Pathian dân mi sualin a bawhchhiat Pathian bâwmah chuan awm
a. Hetiang inthawina hian, entîrnain sual chu thisen zârah hmun
thianghlimah ken luh a ni lo va, sa chu puithiamten a ei zâwk,
Mosian Aarona fâte hnêna a sawi ang khân, “Pathian chuan
mipui sualnate chu a phurhtîr che u a.”13 He thiltih dân pahnih [355]
_____
12 13
Johana 6:48-51; Leviticus 10:17
360 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hian mi sualte atâna sual biak bûka sawn dân chu a entîr a.
Pathian thupêk angin pindan tin chu thenfai tûr a ni; maichâm
chu, “a thian ang a, Israela thlahte bawlhhlawhnate lak ata chu
a tithianghlim ang.”14
Kum khata vawi khat Tlanna Ni ropuiah chuan puithiam
chu hmun thianghlim ber thianfai tûrin a lût \hîn a. Kum tluana
rawngbâwlna chu he hna hian a titâwp \hîn.
Tlanna Nî-ah chuan biak bûk kawngkâah kel pahnih an an
rawn kâi a, \hum an vâwr a, “pakhat chu Pathian pual a ni a,
pakhat leh chu Setana pual a ni.” A \hum vâwrna hmasa zâwk
chu mipuite sual thawina atâna talh tûr a ni a, puithiam chuan a
thisen chu a la ang a, hmun thianghlim bera zahngaihna
\hutphahah chuan a theh tûr a ni. “Hmun thianghlim chu a
thianfai ang a, Israel fâte an bawlhhlawhna leh an dân
bawhchhiatna chu: chutiang bawkin biak bûka awm zawng
zawngte an bawlhhlawhna a\ang chuan a thianfai bawk ang.”
“Aarona chuan kêl nung lu chungah chuan a kut khing hnih
a nghat ang a, Israel fâte bawlhhlawhna te, an sualna te, an
bawhchhiatna te zawng zawng chu kêl lu chungah chuan a puang
ang a, tichuan mi pakhat an lo ruat diamâ khân thlalêr lamah a
hruai bo daih ang.” Kêl chu kalbotîr a nih hma loh chuan mipuite
chuan an sual phurrit a\ang chuan fihlîmah an inngai lo. Remna/
Tlanna hna chu thawh a nih mêk lai chuan mitin chu an sual
avâng chuan an lungngai tûr a ni. Hna thawh lam rêng rêng
ngaihtuah lovin, Israel mipui zawng zawngte chu Pathian hmâah
tih tak zetin an inngaitlâwm a, chawnghei leh \awng\aiin thinlung
taka zawngin nilengin an awm a.
Tlanna ni chungchânga thu pawimawh tak mai chu he kumtin
rawngbâwlna a wm \um hian mipuite chu zirtîr an ni \hîn a. Kum
tluana an sal aiawh atâna thil hlan chu entîrna mai a ni a, ran
thisen pawh chuan sual ngaihdamna tak tak a siam thei lo. Biak
[356] bûka sual sawnna atâna hmanrua a ni mai. Thisen hlanna chuan
mi sual chu dân nghehzia a hriattîr a, sual leh bawhchhiatna
_____
14
Leviticus 16:19
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 361
avânga thiam loh chantîrnaah chuan a fihlîm tak tak lo. Tlanna
nîah puithiam lalber chuan mipuite sual thawina tûr chu a la a,
thisen kengin hmun thianghlim berah chuan a lût a, dân dahna
chunga zahngaihna \hutthlêngah chuan thisen chu a theh a. Dânin
a ngiat, sual man thihna chu tlâksak a ni ta a. Chutianga palai
hna ang a thawhnaah chuan puithiam chuan mipuite sualna chu
amâ chungah belin, Israelte khawlohna phurrit chu phurin biak
bûk a chhuahsan a. Biak bûk kawngkâa kêl, Setana pual lu
chungah a kut pahnih a nghat a, “a chungah chuan Israela thlahte
khawlohna zawng zawng te, an bawhchhiatna zawng zawng te,
an sualna zawng zawngte chenin” a puang a. Kêl chu an sualnate
phura thawn boa a awm ta angin mipuite lak a\ang chuan an
sual chu kumkhua atâna thawn boin a awm ta a.
Sawi lan tawh angin leia biak bûk chu Mosia hnêna tlânga
entîr anga sak a ni a. Chu chu “tun lai tehkhinna hi a ni; chumi
ang zêlin thilpêk leh inthawinate pawh an hlan \hîn;” a hmun
thianghlim pahnih chu “Hmun thianghlim leh biak bûk tak tak
mihring sak ni lo, LALPÂ sak zâwkah”15 rawng a bâwl a.
Inlârnaah tirhkoh Johana chu vân biak bûk thlîrtîr a ni a,
“meichher pasarih lal\hutphah hmaa alh” chu a hmu a.
“Vântirhkoh rangkachak rimtui dahna bâwm keng hnênah chuan
mi thianghlim zawng zawngte \awng\ainate belhchahna tûrin
englo rimtui tam tak a hnênah an pe a.”16 Hetah hian zâwlnei
chu vân biak bûka pindan hmasa zâwk chu hmuhtîr phal a nih
lai chuan “meichher pasarih” leh “rangkachak maichâm” lei biak
bûka rangkachak khâwnvâr leh rimtui halna maichâmin a entîr
chu a hmu a. Chu lo pawh chu, “vâna Pathian biak in chu an
hawng a,” tichuan a chhûngrila hmun thianghlim ber chu a han
en a. Chutah chuan “A thuthlunna bâwm chua lo lang a,”17 chu
chu Mosian Pathian dân dah nâna a siam bâwmin a entîr chu a ni.
Mosia chuan lei biak bûk chu “a lem a hmuh angin” a sa ta [357]
a. Paula’n “biak bûk leh a rawngbâwlna hmanrua zawng zawng
chu” siam zawh a nih chuan, “vâna thil awm angte chu”18 a ni a
_____
15 16 17 18
Hebrai 9:9, 23; 8:2; Thupuan 4:5; 8:3; Thupuan 11:19; Tirhkohte
7:44; Hebrai 9:21, 23
362 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
ti. Johana pawhin vânah biak bûk a hmu tih a sawi a. Chu
biak bûk chu Kristan kan tân hna a thawna a tak tak chu a ni a;
Mosian biak bûk a sak kha chumi entawna sak chu a ni.
Vân biak bûk, lalberte lalber chênna “a sâng a sângin rawng
an bâwl sakna, a hmâah sîng hmun sîng an awmna”19 temple
chu chatuan lal \hutthleng ropuina chuan a tikhat a, seraphim
ropui rawngbâwltute chuan a ropuina hmâah chuan an hmai an
khuha, lei thil hian a ropuina leh a lenzia chu a sawifiah thei lo.
Nimahsela, thu tak pawimawh, vân biak bûk chungchâng leh
chuta rawngbâwlnain mihring chhandamna hna a thawh chu lei
biak bûk leh a rawngbâwlnain a zirtîr tûr chu a ni.
Vâna A lâwn khân kan Chhandamtu chuan kan Puithiam
Lalber A nihna hnâ chu \an tûr a ni a. Paulan heti hian a sawi,
“Krista chu kuta sak hmun thianghlim, a tak anpuiah chuan a lût
si lo va, tûnah Pathian hmâah kan aia ding tûrin vânah ngei a lût
ta zâwk a.”20 Krista rawngbâwlna chu hmun hnih lian pui puia
\hen theih a ni, a hun chhûng leh hmun bîk a awm ve ve a, nî tin
rawngbâwlna leh kumtin rawngbâwlna a ni a: chu thil pahnihah
chuan biak bûk rawngbâwlna chu a infinkhâwm vek a.
Krista chu vâna a lâwn khân Pathian hmâah Amah ringtu
sual simte tân leia puithiamten ran thisen kenga hmun
thianghlimahte theha mi sualte tâna rawng an bâwl ang khân A
thisen kengin a dîlsak a.
Krista thisen, dân bawhchhiatna, thiamloh chantîrna a\anga
chhuaha awmtîrtu chuan sual chu a thaibo mai lova; vân
lehkhabuah chuan tlanna ni hnuhnûng ber chu a thlen hma loh
chuan a chuang reng a; lei mi sualin ran thisen hmanga a sual
sawn chu biak bûkah chua Tlanna Nî a thlen hmâ lohva a awm
reng ang bawk khân.
A tâwpa lâwmman semna tûr nî atân chuan, “Mitthîte chu
vân lehkhabua an thiltih ziakna a\ang chuan an thiltih ang zêla
an chungchâng rêlsak tûr an ni a.”21 Mi sual simte chauh chu
Krista tlanna thisen zârah chuan sim tak zette sualna chu vân
_____
19 20 21
Daniela 7:10; Hebrai 9:24; Thupuan 20:12
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 363
lehkhabu a\angte chuan thaibo a ni dâwn a, sual chhinchhiah
chu thaibo vek a nih tawh vângin, a lo thianghlim tawh ang.
Hlimthla rawngbâwlnaa tlanna emaw sual thaibo emaw hi Tlanna [358]
Nîa hmun thianghlim tlenfaina rawngbâwlna chuan a entîr a, sualin
a tihbawlhhlawh tawh hnu sual thawina thisen zâra tihboa a
awmna chu.
Tlanna Nî-ah chuan mi sual sim tak zet tawhte sualna vâna
ziak chu thaibo niin, hriat reng a ni lo vang a, ngaihtuah chhuah
pawh a ni ngai rêng rêng tawh lo vang, chuvângin hlimthla
rawngbâwlnaah thlalêra thawn bo daih a ni a, mipuite nên
chatuana atân an in\hen hlen tawh ang.
Setana chu sual bul a ni a, sual tichhuaka Pathian fapa thihna
thlentu a nih avângin, rorêl dikna chuan Setanan a tâwpa
hremna zawng zawng chu tuar tûrin a phût a. Chutichuan
Vân biak bûk tlenfai a niha, hremna hnuhnung ber tuartu tûr
Setana chunga sualna chu nghah a nih hunah sual laka
mihringte tlanna leh khawvêl zawng zawng tihthianghlimna
tûra Krista hna chu khâr a ni ang.
Chutiang chuan bâwktea inthawina leh a hnua biak ina
rawngbâwlnain a thlâk leh tak, leh Krista thihna leh a
rawngbâwlna thila inlaichînna chu nî tinin mipuite chu zirtîr an ni
a, kum khata vawi khat chu Krista leh Setana inhniâlna ropui lo
tâwp hun tûr, sualna leh mi sualte laka khawvêl tihthianghlim
hun lamah chuan an ngaihtuahna hruai sak an ni \hîn.ð
364 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
31
NADABA LEH ABIHUA SUALNA
[359]
B IAK BÛK hlan a nih hnu chuan puithiamte chu an hna bîk hna
thianghlim atân indahhran a lo \ûl ta a. He rawngbâwlna \an
tûr hian ni sarih, nî tin maia chi hrang hranga inhlanna a mamâwh
a, ni riat nî chuan an rawngbâwlna tak tak chu an \an ta a.
Aarona chu a fâten an pui a, Pathianin thilhlan tûr a tih zawng
zawng chuan inthawina an hlan a, a kutte pharin mipuite chu
mal a sâwm a. Pathianin tihtûr a tih ang zawng zawng chu tih
vek a ni. Pathianin an rawngbâwlna chu a pawm a ni tihlan nân
LALPÂ hnên a\angin mei a lo chhuak a, an thilhlan zawng zawng
chu a rawn kangfai ta vek a. Mipui chuan Pathian ropui taka a
inhlanna chu makti leh lâwm takin an thlîr a. Pathianin a
duhsakna leh a ropuina chu an hmuhin nasa taka auvin Pathian
chu fakin an chawimawi a, leia bawkkhupin Pathian chu an kiang
hnai maiah awm ang maiin chibai an bûk a.
Chumi a\anga hun reiloteah chuan puithiam lalber
chhûngkuaah chuan vânduaina râkpthlâk tak a lo thleng ta mai
a. Pathian an biak laia mipuiten Pathian an fakna leh an
\awng\aina a chhoh lai chuan Aarona fapa pahnihte chuan mei
lakna chu an keng ve ve a, LALPÂ hmâa rimtui khu chu chho
tûrin rimtui chu an hâl a. Nimahsela, “mei hman loh chî”1
hmangin A dân an bawhchhia a. Hemi atân hian LALPA ngeiin a
chhit, an hman ngei tûra a hrilh chu hmang lovin mei naran an
hmanga rimtui an hal a. Hemi sualna avâng hian LALPÂ hnên
a\ang chuan mei a lo chhuak a, mipuite mithmuhah chuan a
kanghlum ta ve ve a.
Mosia leh Aarona dawtah chuan Nadaba leh Abihua te hi
Israelte zînga dinhmun sângber changtu an ni a. LALPA chuan
a chawimawi a, upa sâwmsarihte nên tlâng chunga a ropuina
pawh kha hmuhtîr an ni a. An bawhchhiatna chu lakzam mai
_____
1
Leviticus 10:1
NADABA LEH ABIHUA SUALNA 365
leh ngaihdam mai theih a ni lo. An sualna chuan thil râpthlâk
zâwkah a thlen palh mai ang. LALPÂ hnên a\anga êng tam zâwk
an dawn avângte Israel lalfâte angin tlângahte chuan Pathian
nêna inpâwlnaahte an tel avângte leh A ropuina êngahte [360]
chuan cheng ve an nih avângin an sualna chu ngaihdam theih
ni tûrin ngai suh se, chawimawina an dawn avângin Pathianin
an khawlohnaah chuan khauh takin a hrem lovang tiin an
intingaih\ha tûr a ni lo.
Pathianin a chawimawi avâng chuan an bawhchhiatnaah
pawh a ngaizam mai ang tih ring suh se. Hei hi bumna râpthlâk
tak a ni. Êng ropui leh chawimawina dawngtute a\ang hian an
thil dawn ang zêlin an hnên a\angin thianghlimnaah chuan nasa
zâwka phût an ni. Chutiang thleng zo lo rêng rêng chu Pathianin
a pawm thei lo. Malsâwmna leh chawimawina dawng nasate
hian thlamuanga him taka awma inngaiin fîmkhur lovin awm suh
se. Sual tihna remchâng \ha zâwk neiah leh Pathian ngaihzamna
nasa zâwk channa leh malsâwmna an dawnte hi Amâ tâna hmang
lêt leh a, thlarau rimtui tak nei tûrte, hnathawh phurnate, Pathian
duhdân nasa taka hlenchhuah nâna a pêkte an ni.
Nadaba leh Abihuate hi an tleirâwl lai a\anga nasa taka
mahni inthunun tûra zirtîr an ni lo. An pa inthlahdahna leh thildika
nghet taka a din theih lohna hian a fâte \ha taka thunun
thlahthlamna lamah a hruai a. A fapâte chu an duh ang ang zui
tûrin a thlahthlam a. Hun rei tak an lo insum tawh lohna chuan
bu a lo khuar nghet tawh a, biakbûk rawngbâwlna zahawm ber
mai an chelh pawh chu an zah thiam hek lo, Pathianin a phût
ang chiah thuawihna pawh chu a \ûlna pawh an hre phâk lo.
Aarona ngaihdân dik lo leh a thiltihsual chu a fâte chunga Pathian
rorêlna thleng tûra buatsaihtu a ni.
Pathian chuan mipuite hi amah zah leh \iha, a thil ruahman
ang thlapa zirtîr tûrin a duh a. Thuawihna tluantling lo hi a pawm
thei lo. Amah biaknaaah hian ‘a tih ang thlap thlap deuh thâwin
a ni kan tih,’ tih hi a pawm thei lo. Pathianin A thupêk
366 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hlamchhiahtu leh thil thianghlim leh thil narân thliar hrang lo tute
chungah hian ânchhia a dah a. Zâwlnei chuan tihian a lo sawi:
“Thil \ha lo chu thil \ha tia thil \ha chu thil \ha lo ti \hîn a, êng
chu thima ngaia thim chu ênga ngai \hînte chu an chung a pik
e.… Mahni ngaiha fingte leh mahni mit hmuha beng vârte chu
an chung a pik e… misual thiam chantîr \hîn a, mi felna lak sak
\hîn tute chû! … LALPÂ dân chu an duh lova, Israel ho mi
Thianghlim thu chu an ngaihnêp avângin.”2 Mi tû mahin LALPÂ
dân \henkhatte chu a ngai tawh lova, a aiawh nei theiah inngaiin
inbum suh se. Zâwlnei Jeremia chuan tihian a sawi a, “LALPAn
thu a pêk loh chuan, thusawi tithleng theitu chu tunge ni?”3
Pathian Thu mîten an zâwm emaw zâwm lo emaw a hun leh chu
[361] an tuar lovang tih thupêk Pathianin a dah lo. Mihringin Pathian
thu \ha taka zawm lova amâ duhna kawng a zawh chuan “a
tâwp chu thihna a ni.”4
“Mosia chuan, Aarona hnênah leh a fapate Eliazara leh
Ithamâra hnênah chuan ti hian a hrilh a, “In sam thlah suh ula, in
puante pawtthlêr hek suh u, chutilochuan in thi ang … LALPÂ
hriak thih mi chu in chungah a awm si a.” Hruaitu ropui tak
chuan a u hnênah Pathian thuchhuak chu a hrilh a, “mi rawn
hnaihtute chu ka tithianghim ang a, mipuite hmâah chuan ka
chawimawi ang,” tiin. Aarona chu a ngawi reng a. A fâte,
hriatlâwk leh vaulâwkna pawh awm lova an thihna chuan a
khawih nasa hle a, tûna sual râpthlâk tak mai - a hmaa awm
chu amahin a tihtûr a thlahthlam vâng a ni - A thinlung chu a
dêng na hlê; mahse engmah a sawi chhuak lo. Sual rah avânga
lungngaihna chu a hmêlah tihlan tûr a ni lo. Mipuite chu
phunnawia Pathian hmaa lungawilova hruai tûr a ni lo.
LALPA chuan a zilhna dikzia chu A mîten an hriatfiah ngeina
tûrin a zirtîr a, tichuan mi dangte pawhin hlauhna an nei dâwn a
ni. He rorêlna râpthlâk tak atâna vaukhanna hian Israel zîngah
Pathianin a ngaithiam mai ang chu tihna neia, mahni leh mahni
an intihchhiat raihna tûr lakah a hum thei dâwn a. A sual
_____
2
Isaia 5:20-24; 3|ah Hla 3:37; 4Thufingte 14:12
NADABA LEH ABIHUA SUALNA 367
chhuanlam siamna tûra mi sual diklo taka lainatna chungah
vânlam zilhhauna a thleng a. Sual thiltih chuan chhia leh \ha
hriatna a tihlum a, sual titu chuan dân bawhchhiatna hrawlzia a
hmu thiam lova; Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaa khawihharh
lohin a sualna lakah chuan mit khing delin a awm a. Kristâ
chhiahhlawhten chûng thil dik lo titûte chuan hriatna tûr chu
kawhhmuh tûr an ni. Hê vaulâwkna hmu thei lo tûra mitdel a,
bawhchhetûte chu lainat a, an \hatna laite fakdera sawipui a,
hruai sualtûte chuan Thlarau Thianghlim hnathawh tûr an dovin,
misualte chu boralna kotlângah an muttîr a, an boralna leh
chhiatna tûrah chuan thawhpuitûte an ni. Mi tam takte hi lainatna
dik lo avâng hian an chhiatphahin an boral \hîn a ni.
Nadaba leh Abihua hian zu in leh insûm lohna hi lo ching fo
lo sela chuan hetiang sual râpthlâk tak mai hi an ti hauh lo vang.
Biak bûk rawngbâwl tûr chuan puithu taka inbuatsaih leh fîmkhur
hle a ngai tih chu an hria, hmun thianghlimah chuan LALPA a
awm a; nimahsela an insûm theih lohna chuan LALPÂ rawngbâwl
tlâk lohah a siam a ni. An ngaihtuahna, an thil thlîrnate a buai a,
thil thianghlim leh thianghlim lo pawh an thliar thiam lo va. [362]
Aarona leh a fâte la dam hnênah chuan he vaukhânna hi pêk an
ni, “Nang emaw i fapâte emaw pawhin, inbiakna puan in chhûnga
in kal laiin uain leh zu rêng rêng in suh u, chutilochuan in thi ang;
in thlahte zêl thlenga khumkhaw dân tûr a ni ang a, …” Zu in
hian taksa a tichauva, ngaihtuahna a tibuai a, mihring nihna a
pawthniam a. Mihringte chu thil thianghlim leh serh, thliar thiam
thei lovin a siam a, Pathianin tihtûr a tih pawh ti thei lovin a siam
\hîn. Tu pawh hmun thianghlima rawngbâwlna neitute chu mi
insûm mi anni tûr a ni, an ngaihtuahna chuan dik leh diklo an hre
hrang tûr a ni, chutiang chuan mi nghet, mi dik, rorêl tûra finna
nei leh mi khawngaih thei mi an ni tûr a ni.
Krista zuitute zawng zawngin he mawhphurhna hi an nei tûr
a ni. Petera chuan heti hian a lo sawi a. “Nangni zawng chi
thlan, lal puithiamho, hnam thianghlim, Pathian mîte ngei in ni sî
368 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
a.”5 Min Siamtu rawngbâwlnaah hian a \ha thei ang bera ti thei
tûr leh kan thiltih theihna hmang tûrin Pathianin min phût a ni.
Ruih theih thil hman a nih hian, Israel puithiamte chunga thleng
ang bawk kha a thleng ve dâwn a ni. Chhia leh \ha hriatna
chuan sual hriat theihna a hloh a, rilru lo sak deuh deuhin
bawhchhiatna lamah hruaiin thil thiang leh thiang lo pawh thliar
hran thiam lohnaah a thlen \hîn. Pathianin dinhmun a phût ang
chu engtinnge kan thlen theih ang? “A nih leh, in taksa chu, in
chunga awm Pathian hnên a\anga in hmuh Thlarau Thianghlim
in a ni tih in hre lo em ni le? Mahni ta pawh in ni lova, mana lei
in ni tawh asin, chuvângin in taksaah chuan Pathian chawimawi
rawh u.”6 “Chutichuan in ei pawhin in in pawhin, in tih apiangah
pawh, Pathian ropuina tûr hlirin ti rawh u.”7 ð
_____
5
1 Petera 2:9; 61 Korin 6:19, 20; 71 Korin 10:31
369
32
DÂN LEH THUTHLUNGTE
A DAMA LEH EVI chuan siam an nih tirhtê a\ang khân Pathian [363]
dân chu an hria a; an tihtûr chu an hria a; dân thute chu an
thinlungah chuan an vawng a. Mihringten dân an bawhchhiat a,
an tlûk khân dân chu thlâk a ni chuang lo, an bawhchhiatna
ngaihdam leh thuawi leh thei tûrin kawng dang siam sak leh
ruahman sak an ni. Chhandamtu pêk chu tiam an ni a, ran
thisena inthawina Krista sual vânga a thihna tûr entîrtu chu siam
a ni. Pathian dân hi bawhchhiat ni ta lo sela, thihna a awm lo
vang a, Chhandamtu awm pawh a \ûl lo vang a; inthawina siam
pawh a \ûl hek lo vang.
Adama chuan a thlahte chu Pathian dân a zirtîr a, a hnu
chhuan lo kal zelah chuan Pate chuan an fâte chu an zirtîr
chhawng zêl a. Nimahsela mihringte chhandamna tura ruahman
hlu tak mai chu mi tlêmtê chauhin ngaihlua pawmin a thute an
zâwm a. Bawhchhiatna avâng chuan khawvêl chu a bawlhhlawh
êm êm mai a, sualna leh bawlhhlawhna nasa tak avâng chuan
khawvêl chu tuilêta tihthianghlim a lo \ûl ta. Pathian dân chu
Nova leh a chhûngte chuan an la vawng him hrâm hrâm a, Nova
chuan a thlahte chu Pathian dân chu a zirtîr \hîn a. Mihringte
chuan Pathian chu an chawisâng leh a, LALPA chuan Abrahama
chu a thlang a, chumi chungchângah chuan ti hian a sawi a,
“Abrahama chuan ka thu a awih a, ka thuhrilhte, ka thupêkte,
ka thuruatte, ka dânte pawh a zawm avâng khân.”1 tiin.
Abrahama hnênah chuan serhtan thu chu pêk a ni a, hei hi Pathian
rawngbâwltu inhlan thianghlimte chhinchhiahna - milem be lo in
Pathian thute zâwmin an indah hranna tûr atân thutiam a ni.
Abrahama thlahten he thutiam theihnghilh leh bawhchhia a, ringlo
mîte nêna inremsiamâ, an dânte la chhawng a, an thiltih \hîn ang
\halo takte an tih ve avâng khân Aigupta salah pawh tântîr an
_____
1
Genesis 26:5
370 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
a\angin engtizia nge a chawi sân le? A thil tum puangchhuak tûr
chuan thildang hmang leh Jakoba thlahte dang hmang pawhin a
zo thei tûr a ni a; nimahsela Josefa chu êng chhitu ni tûrin a duh
[369] tlat a, lal dinhmunah chuan a chawisang a, vân êng ropui chu mi
tin a hla leh a hnaia mîte chuan an hmuh theihna tûrin. A finnate
leh a dikna te, ni tina a nundân mawina thianghlimna te, mipuite
tâna a inhlanna leh a ngaihsaknate chuan–milem be hnam pumpui
hnênah pawh chuan Josefa chu Krista aiawhtu dik tak chu a ni
thei a ni. Thil\ha tihsaktu a nihna avâng chuan Aigupta mipuite
chu a chungah lâwmin amah an fak a, Siamtu Ropui, Chhandamtu
lam chu an hawi a. Chutiang bawk chuan Mosia-ah pawh chuan
êng ropui tak mai, khawvêl lal ropui ber rawng a bâwl lai
chuan a cheng a, mîte chuan Pathian dik leh tak an lo hriat
theihna tûrin. He êng hi Aigupta mîte hnênah chuan englai
pawhin pêkchhuah a ni a, LALPÂ kut chu a rorêlnaahte chuan
phar chhuah reng a ni.
Israel mîte Aigupta a\anga chhanchhuah an nih chuan LALPÂ
thiltihtheihzia leh ropuizia chu khawvêl hmuntinah an lo hre ta.
Indo mi Jeriko khaw mipuite pawh chu an lo khûr ta. Rahabi
chuan tihian a lo sawi a, “Chu chu kan lo hriat veleh kan
thinlungte chu a tui zo a, nangmahni avâng hian zâm lo rêng rêng
an awm lo; LALPA in Pathian chu chung lam vânah leh hnuai lam
leiah Pathian a ni si a.”13 Hemi a\anga kum zahnih hnu daihah
pawh Filistia puithiamte chuan Aiguptaa hripui lentîr chungchâng
an sawichhuak a, Israelte Pathian do a hlauhawmzia vaukhânna
thu an sawi a.
Pathian chuan Israelte chu a ko va, mal a sâwm a, a
chawisâng a, anmahniin a dânte an zâwm ang a, a duh sakna leh
mal sâwmna an dawng vek ang tihna ni lo in, khawvêla chengte
zawng zawng hnênah êng chhitu niin malsâwmna mi dangten an
dawn ve theih nân hmanruaah hman a tum a ni. Hemi thiltum
tihlawhtling thei tûr hian an vêla milem be hnamte a\anga
chawisân a, serh hran a tum a ni.
_____
13
Joshua 2:11
DÂN LEH THUTHLUNGTE 377
Milem biakna leh milem biakin a ken tel sualna rêng rêngte
chu LALPÂ tân tenawm a ni, chuvângin a mîte chu hetiang hian
thu a pe a, an zîngah an chêng tûr a ni lova, “an tih \hin ang chu
an ti tûr a ni lo,” chuti lo chuan Pathian an theihnghilh mai ang.
Milem be mîte nêna inneih chu a khap tlat a, an rilru chu amah
a\anga hruaibo a nih loh nân. Tûnah pawh hian chutiang chiah
chu a mamâwh a ni Pathian mîte tân chuan, “khawvêl
bawlhhlawh kai lo tûr” an ni. Chutiang a\ang chuan an invawng
thianghlim tûr a ni, chung chu thudik leh thianghlimna kawnga
daltu an ni si. Nimahsela Pathian chuan a mîte chu mahni fel
taka invawnga khawvêl mîte hawisana an chunga engmah ti lova
indah hrang daih tûrin a ti lo.
An hotupa angin Krista zuitute chu khawvêl êng an ni tûr a
ni. Krista chuan ti hian a lo sawi a, “Khawvêl êng in ni e. Tlâng
chhîpa khaw awm chu thuhrûk theih a ni lo. Miin khâwnvâr [370]
hâlin hrai hnuaiah an dah ngai lo, a dahnaah an dah zâwk \hîn;
tichuan in chhûnga mi zawng zawng a ên \hîn. Chutiang bawkin
in êng chu mi mithmuhin êng rawh se, chutichuan in thil \ha tihte
an hmû ang a, in Pa vâna mi an chawimawi thei ang.”14 Hei
chiah hi Enoka te, Nova te, Abrahama te Josefa te leh Mosia
ten an lo tih \hin chu a ni. Hei hi Pathianin a mîten an tihdân tûr
a lo ruahman chiah chu a ni.
An thinlung sual leh rin lohna chu Setana chuan a thunun a,
chu chuan an êng chu a thuptîr a, an vêla mipuite ti êng
lovin, ring lo mîte thiltihdân zuiin anmahni chu chapo takin
an inkharkhip a, anmahni chauh chu Pathianin a enkawl emaw
an inti \hîn.
Bible hian dân chi hnih a nei a, pakhat chu danglam thei lo
chatuana tân a ni a, pakhat chu nghet lo eng emaw hun chhûng
atân maia siam a ni, chutiang bawkin thuthlung pahnih a awm a.
Khawngaihna thuthlung chu mihring hnênah Eden Huanah khân
siam a ni a, mahse mihringte an tlûk tân hnu khân Pathian chuan
thuthlung thar a pe leh a, hmeichhe thlahin rûl lû a tithitling ang
_____
14
Matthaia 5:14-16
378 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
29
Deuteronomi 6:4, 5; 30Leviticus 19:18; 31Jakoba 1:17
383
33
SINAI A|ANGIN KADESH-AH
I SRAELTEN Sinai Tlâng an rawn thlen hnu pawh chuan biakbûk [374]
chu sak a ni mai lova; an zin chhuah a\anga kum hnihnaah
biakbuk hmun thianghlim ruangâm chu din a ni. Chu chu
puithiam hlanna te, Kalhlen Kût hman te, mihring zât chhiarnaten
a zui a, chumi hnuah sâkhaw thil leh inrêlbâwlna thil neuh neuh
chinfel a nih meuh chuan kumkhat dâwn lai Sinai Tlângah chuan
an hmang ta mai a. Hetah hian Pathian an biak dânte chuan
mumal lo nei ta zâwkin hnam pum inenkawlna atân chuan dân
mumal zâwk an nei a, Kanaan ram an luh dâwn meuh chuan
inbuatsaihna leh inchinfelna \ha zâwk an nei a ni.
Israelte inenkawlna tûr leh inkaihhruaina tûr sorkâr chu fel
tak leh mumal tak, kimchang tak leh mâwl taka ruahman a ni.
Pathian hna kal phung fel tak leh \hataka ruahman thlap a nihna
lanna ber chu Hebrai hote inrêlbawlnaah hian a lang chiang hle
a ni. Pathian chu sorkâra thuneihna laipui neitu Israel Lalber a
ni. Mosia chu Pathian ruat an hmuh theih hruaitu, Pathian thu
ang zêla rorêlna chu kengkawh tûr a ni a. Hnam pumpui
rorêlnaah chuan Mosia pui tûrin upa sawmsarihte thlan an ni a.
Chumi dawtah chuan puithiamte an ni leh a, chungchuan
biakbûkah chuan Pathian râwnin rawng an bâwl a. Lalte leh
lalfapate chuan an chîte chungah chuan ro an rêl a. Hemi hnuai
lehah hian, “sâng chunga hotu te, za chunga hotu te, sawmngâ
chung hotu te, sâwm chunga hotu te”1 an awm a, a tâwp berah
hnabîk thawk tûrin officerte ruat an ni bawk a.
Hebrai mîte riah bûk chu fel taka ruahman thlap a ni a. Hmun
thumah lian taka \hen a ni a, \hen tinte chuan an hmun tûr chu
fel takin an nei a. A lai takah chuan biakbûk a awm a, chu chu
hmuh theih loh Lalber awmna a ni a. Chumi velah chuan Levia [375]
chî leh puithiamte, an awm a. Chumi bâkah chuan hnam dangte
_____
1
Deuteronomi 1:15
384 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
thil khap an ei a, serh leh sâng nei lova an awm chuan atân
awlsam taka thunun theih an ni dâwn tih a hria a. Hri leh buaina
leh tawrhna thlentu pa chuan chutiang a tih chuan a hlawhtling
dâwn tih a hria a. Chaw châkna lamâ thlêmna siamin thei ei
phal loh ei tûra Evi a thlêm thlûk a\ang khân mihringte chu thui
tak chu sualah a hruai lût ta a ni. Hemi avâng bawk hian a ni
Israel mipuite chu Pathian laka phunnawi tûra a thlêm ni. Ei leh
ina insûmlohna hian châkna dik lovah mîte hniam taka hruaiin,
mihringte chu an chhia leh \ha hriatna pawh vawnghim thei lovin
a siam a. Thlêmna chhetê pawh do zo lovin an awm \hîn a ni.
Pathian chuan Israelte chu Aigupta ram a\angin a
hruaichhuak a, Kanaan ramah chuan hnam thianghlim, sual kai
lo leh hlim taka awm tûrin a din theih nân. Chumi thleng thei tûr
chuan nasa taka thunun a, anmahni leh an thlah te tâna \ha tûr a
duh a. Châkna \halo chu lo hnial theiin A khuahkhirhna fing
chu lo awi thei sela chuan hri leh chaklohnate hi anmahni zîngah
a awm hauh lo tûr a ni a. An thlahte chuan rilru leh taksaa
chakna bîk an nei tûr a ni a. Thudik hriatthiamna an nei ang a,
an tih tûr an hria ang a, thil dik leh diklo thliarthiamna \ha tak an
nei ang. Nimahsela Pathian ruahman pawm duh lohna leh insûm
theih lohna avâng chuan an thlen tûr sâng tak chu an thleng thei
lova, malsâwmna vûr a tiam pawh chu an dawng pha lo a ni.
[379] Sâm ziaktu chuan heti hian a lo sawi: “An châkna tihreh
nâna ei tûr dîlin an thinlungin Pathian an fiah a. A ni, Pathian an
sawi hnawm a; thlalêrah hian Pathianin dawhkân a buatsaih thei
emaw chu? Ngai teh, lungpui chu a vua a, tuite kha a lo khawh
chhuakin, luite chu a kuang a liam dul dul ta tak a; chaw pawh
a pe thei nghal emaw chu? A mîte tân hian sa a buatsaih ang
emaw chu?” an ti a. Chutichuan LALPA chuan a lo hria a, a thin
a rim ta a.”7 An zin chhûng, Tuipui Sen a\anga Sinai thleng hian
phunnawina leh buai nuai nuaina hi a zîng hle; nimahsela Pathian
chuan an hriatlohna leh an mitdelna chu a khawngaihna avângin
a haider a, an chungah engmah hremna a thlen lova. Nimahsela,
_____
7
Sâm 78:18-21
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 389
chumi a\ang chuan Horeb-ah Amah a inpuang chhuak a. Pathian
ropuina, thiltihtheihna leh khawngaihnate hmutu an nih avângin
êng ropui tak dawng an ni a, an lungnih lohna leh rinlohna avângin
thiam loh an channa chu a nasa ta zâwk a ni. Chûbâkah Jehova
chu an Lal atâna pawm leh A thuneihna chu awi tûrin thuthlung
an siam tawh a. An phunnawina chu helnaah a lo chang a, chu
chu hremna pêk nghâl tûr a ni. Israelte chu rorêlna mumal lo
leh chhiatna laka venhim tûr an nih si chuan. “Tichuan LALPÂ
mei chu an zîngah chuan a lo thawk a, an riahhmun pâwn lam
chu a lo kâng ta dur dur mai a.” Thil tisual leh phunnawite chu
chhûm a\anga \êk lo tla chuan a deng hlum ta a. Mipuite chu
hlau leh khûr chungin Mosia hnênah an lo kal a, LALPÂ hnêna
dilsak tûrin an ngên a, tichuan LALPÂ hnênah a dîla mei chu a
rem ta a. He hremna hi an hriat rengna he hmun hi “Tabera” an
ti a, “kâng mêk” tihna a ni.
Nimahsela chu sualna chu a hma ai mahin a lo punlun leh ta.
A la damte chuan, inngaitlâwma inchhîrna neih a hnehin hremna
râpthlâk tak avâng chuan an phunnawi zual sauh a. Hmun
tinrengah mipuite chu an puanin kawngkâa awmkhâwmin \apin
an au vak vak a. “An zînga hnam dang nêna inneih pawlhhote
chuan sa châkna an lo nei ta a; Israela thlahte pawh an \ap leh
a. Tunge sa ei tûr min pe dâwn, duh duha Aigupta rama sangha
kan ei \hin te chu kan hre reng a, fanghma, hmazil te, purun hel
ei mi te, purun vâr mîte pawh; nimahsela tunah chuan kan thling
a ro zo ta, engmah rêng rêng beisei tûr a awm lo. Mana mai lo
hi chu,” an ti a. Hetah hian Siamtu’n ei tûr chaw a pêkah
chuan an lungawi lo tih a lang a, mahse an mamâwh tâwk chu
an hmu a ni tih a hriat a, rim taka an taksa an hmang chung
pawhin an zîngah tû mah bawrhsâwm an awm lo.
Mosia chu lungngaiin a kûn a. Israelte chu an thlahte hnam
ropui tak la ni thei tûr an ni chung pawhin ti boral lo tûrin nasa
takin a lo tawngtai tawh a. Anmahni a hmangaih avângin boral
vek tûra hnutchhiah an nih ai chuan Nunna Bûa a hming ziak [380]
390 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
20
2 Petera 2:10, 11; 211 Timothea 5:19
398 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
34
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE
[387]
H OREB TLÂNG an chhuahsan a\anga ni sawm leh pakhatah
Hebrai hote chuan Kadesh-ah puan in an zâr a, chu chu
Paran Thlalêr, Ram Tiam a\anga hla lo tê a ni. Helai a\ang hian
mipuite chuan ram enthlatu tûr tirh \hain an hria a. Mosian chu
mi chungchângah chuan LALPA a râwn a, phalsak an ni a; an
hnam chhûngkaw tina mi an puipa pakhat \heuh thlang tûra hrilh
an ni. Chutichuan Mosian an mi thlante chu kala, a ram a \ha
nge \ha lo, mi chêngte an chak nge chak lo, an tlêm nge an tam
tih leh ram \ha a ni em tihte hre tûrin ram chu thlithlai tûrin a tîr
a: tin, a rama theirah rawn hawn tûrin a ti bawk a.
An kal ta a, chhim lam a\angin an lût a, hmâr tâwp thlengin
an kal chhuak a. Ni sawmli hnuah an lo kîr leh a. Israel mipuite
chuan beisei nei tak lah nghâkhlel takin an lo thlîr a. Enthlatute
an lo thlen chuan hnam tinin an lo lâwm êm êm a. Thih
hlauhawmte pumpelh a, him taka lo thlengte chu mipuite chuan
hmuh tumin an bâwr a. Enthlatute chuan a ram \hatzia entîr nân
theirah an rawn hawn a. Grêp hmin hun lai a ni a, bâwr khat
chu mi pahnihin an rawn zâwn haw a. Theipui leh theibuhfai, a
ram tawn tawna rahte pawh an hawn a.
Mosia hnêna chanchin an thlen lai chu phûr takin an ngaithla
a, mipuite chuan chutiang khawpa ram \ha an chang tûr chu
lâwmin an thu thlen chu hriat vek an duh a. Enthlatute chuan an
sawi \an ta a, “I mi tirhna ramah chuan kan han kal a, hnutê leh
khawzu luanna a lo ni ngei mai; hei hi a rama thei a ni,”1 an ti a.
Mipuite chu an phûr hlê a, LALPÂ thu chu awih an duh a,
[388] ram han nei mai tûra kal chu an châk a. Nimahsela a ram \hatna
leh mawinate an sawi zawh chuan enthlatute zîanga pahnihte tih
loh chuan Kanaan ram hneh tûr chuan Israel mîte hmâah thih
hlauhawm leh harsatna a awm tih uar takin an sawi ta a. Ram
chhûngah
_____ hmun hrang hrangah hnam chak tak tak an awm a,
1
Nambar 13:27
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE 399
khawpuite chu kulh nghet taka hual vek a nihzia leh a mi chêngte
chu chak pui pui leh hneh rual loh an nih dânte uar takin an sawi
a. Mi lian, Anaka thlahte an hmuh thute an sawi a, ram lâk chu
ngaihtuah phâk loh pui a ni an ti a.
Tûnah chuan thil a danglam ta daih mai. Enthlatuten an
rinlohna thinlung, Setanan beidawnnaa a tikhah sak an han sawi
chhuah chuan beiseina leh huaisenna chu dawizepna leh beisei
bonain a thlâk ta hlauh a. An rin lohna thim chuan pungkhâwmho
chu a khuh a, Pathian thiltihtheihna, hnam thlante tâna lo lang
\hin chu, theihnghilhin a awm ta a. Mipuite chuan ngaihtuah lêt
lehna an nei lo; hei leh chen lo hruai thlengtu chuan ram chu a pe
ngei ang tih ngaihtuahna an nei lo; anmahni awpbettute lak a\anga
Pathianin mak taka a chhanchhuah dân te, kalkawng atâna tuipui
a tantlang dân te, anmahni rawn umtu Faraoa sipai a tihboral
dânte pawh an hre chhuak duh lo va. Pathian chu a hriatin an hre
duh lo va. Râlthuamâ chakna chauh ring ang maiin an awm a ni.
An rin lohna avângin Pathian chakna chu tihtheih chin nei
anga ngaiin him taka anmahni hruai \hîntu chu an ring zo lo va.
Mosia leh AAarona chunga an phunnawina bawk kha an ti ri
nawn leh a. “Hei hi kan beisei tâwpna chu a nih mai hi,” “hei hi
a nih hi ram kan chan tûr Aigupta a\anga thui tak kan lo zin
chhuah tawhna chu,” te an ti a. An hruaitute chu mipuite bum
leh Israelte chunga buaina siamtuah an puh a.
Mipuite chu an bei a dawngin an lunghnual hlê a. Lungngaia
\ahna leh phunnawina ri chu a inpawlh a. Kaleba chuan an
dinhmun chu hrethiamin Pathian thu humhalh nân an kalpui mi
rinawm lote huhang \ha lo chu dan tumin a theihna zawng zawng
hmangin huaisen takin a ding a. Mipuite chuan ram duhawm
tak chu chan an châk avângin beisei leh huaisenna neiin a thu
chu ngaithlain an han reh \huap a. An thusawi chu a kalh lova,
kulhte chu sâng tak tak a ni a, Kanaan mîte pawh mi chak pui
pui an ni. Nimahsela Pathianin Israelte tân ram chu pêk a tiam
tawh a. “I han thawk thuai ang u khai, i han la ang u, kan ngam
400 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hmâah dik taka pharh a nih lai khân lo \ap sela an hremna tûr
chu puan a ni lovang; mahse rorêlna thuchhuak avângin an \ap
a; an simna avânga lungngai \ap si lovin, an hremna chu
tihdanglam theih a ni ta lo.
Zân chu \ah nân an hmang a, zîngah erawh chuan beiseina
thar a lo thleng a. An dawina chu sût leh an tum a. Pathianin
han chho va, ram chu la mai tûra a tih kha an hnial a; tûnah kal
lo tûra A tihin an hel leh bawk a. Ram chu han hneha neih an
tum a; Pathianin an chunga a thiltih tum chu thlâkin an hnathawh
chu pawm maiin an ring a.
Pathianin Amâ hun ruatah an tân remchânna a siam sak laiin
ramah chuan lût mai tûr an ni a, mahse anmahnin an pawisak
loh avângin phalna chu hnuh kîr a ni ta. Kanaan an luh loh nâna [393]
Setana beihna chu a hlawhtling a; Pathianin ti tûra a tih laia, an
hnial tawh hnu chu tûnah chunglam khap tawh ngei chu ti tûrin a
tur a. Chutiang chuan bumtu liana chuan a vawihnihna atân
helnaa hruai tûrin hnehna a chang leh ta. Kanaan luah tûra an
beihnaah chuan Pathian chaknain a thawk mai ang tih an ring zo
lo va, chunglam puihna tel lovin anmahni chaknaa tih theih mai
an zuam a. “LALPÂ chungah kan lo sual ta ani, kan han chho
ang a, LALPA kan Pathianin thu min pêk zawng zawng angin
kan han bei ang e,”11 an ti a. Bawhchhiatnain an mit a tidel
hmiah a ni. LALPAN “han chhoa han bei tûrin” thu a pe ngai
rêng rêng lo. Indoa ram chu chang tûr an ni lova, a remruat \ha
taka an zawm avâng chauha chang tûr an ni.
Mipuite rilrû chu a la dangkam chuang lo nâin, enthlatûte
thu rawn sawi chungchânga an âtna leh sualna puâng tûra hruai
an ni a. Ngaihtuah chiang mang hlei lo va an hnar tâk malsâwmna
hlûtzia chu an hmuthiam ta a. Kanaan ram an thlen theihna tûr
chhan pawh chu an rin lohna vâng a ni tih an inpuang a. An laka
a thutiam pawh hlen chhuak lo tia sual taka Pathian an sawisêl
chu an lo tidik lo a ni tih leh, anmahnî chu a tidik lo zâwk an ni
_____
11
Deuteronomi 1:14
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE 405
tih pawmin, “Kan lo sual ta a ni,” an ti a. An inpuanna chu
simna dik a\anga lo zichhuak a ni lo va, an chunga Pathian thil
tih dân chu a dik a ni tih târlanna mai a ni.
A rêl dikna chu hriaa A hming an chawimawi nân LALPAN
hetiang hian thil a ti fo \hîn. Amah hmangaih inti si a, Pathian
enkawlna sawisêl a, A thutiam ngainêp leh, thlêmnaa lût leh mai
\hîn te chu vântirhkoh sualte nêna \angho a, Pathian thiltum tih
chhiat tumtute an ni a: inchhîrna dik tak an nei lo a ni mai thei a,
mahse an sual inhriat chhuahna leh an kawng zawh a lo sualzia
an hriat nân LALPAN thil a thlentîr fo va, A enkawl \hinnaah
Pathian a lo \hatzia leh dikzia hriat luihtîr an ni ang. Chutiang
chuan Pathianin thima thiltihte tilang tûrin beitu a siam \hîn. Sual
kawng zawh nghal mai duhna rilru chu thlâk danglam hlauhvin
awm lo mahse Pathian ropuina tihlan nân leh Amâ aiawhtu
rinawm takte hnial kalh leh dik lo taka an tih \hinte thiam chanzia
tihlanna tûra inpuanna siam a ni. Chutiang chuan LALPÂ thinurna
chu a tâwpah a lo baw \hîn. “Ngai teh u, mi zawng zawng
chunga rorêl tûr leh Pathian ngaihsak lote zawng zawng Pathian
ngaihsak lohna hna an thawh ...... kawnga thiam loh chantîr
tûrin LALPA chu a mi thianghlim sîngkhatte nên a lo kal a ni.”12
Mi sual tupawh a thiam loh channa chu rorêlna dik a ni tih hriattîr
leh hmuhtîr a ni ang.
Pathian rorêlna chu ngai pawimawh lovin Israel hote chu
Kanaan ram bei tûrin an inbuatsaih a. Indona thawmhnawa
inthuamin anmahni chuan indo tura inpuahchah \ha tâwk hlein
an inngai a, mahse Pathian leh A chhiahhlawh lungngaite hmuh
chuan tlabal chhîavâ mai an ni. Chumi hnu kum sawmlî vêla
LALPAN Israelte Jeriko han bei tûra a hrilh lai khân an hnêna kal
ve a tiam a. A sipaite hmâah Pathian bâwm A dân awmna chu
an zâwn a. Hruaitu A ruatte chu vân lam thu ngaichang zêla kal
tûr an ni a. Chutianga hruaina hnuaiah chuan engmahin a tinâ
thei lo vang. Nimahsela tûnah chuan Pathian thupêk kalhin ruat
loh leh phal loh hruaitute hovin Mosia tel lo leh Pathian bâwm
_____
12
Juda 14,15
406 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
35
KORA HELNA
[395]
ISRAEL MÎTE chunga rorêlna lo thleng avâng chuan eng emaw
chen chu an phunnawina leh thuawih lohna chu a reh deuh a,
mahse helna rilru an la vawn reng chuan rah \ha lo ber chu a
rawn chhuah ta ngê ngê a. Helna hmasa kha chu buaina langsâr,
pungkhâwmhote rilru zauthau thinthawk phutin a siam a ni a;
mahse tûna mi chu phiar rûkna, thûk tak a\anga lo inmun, Pathian
ngeiin a ruat hruaitûte thuneihna phehthlâk tumna a ni.
Hemi thila hruaitu ber chu Kora, Levia chî, Kohatha
chhûngkuaa mi, Mosia unau hnai a ni a; mi thiltithei leh mi hneh
theih tak a ni. Biak in rawngbâwltua ruat a ni a, a dinhmunah a
lungawi tâwk lovin, puithiam nih a tum a. Puithiam rawngbâwlna,
hmanlai a\anga chhûng tina fatîr berin an chan \hin ang, Aarona
leh a chhûngte chunga pêk chuan îtsîkna leh lungawi theih lohna
a rilruah a thlen a, Kora chuan a chang phei chuan Mosia leh
Aarona thuneihna chu helna tilang chhuak lem lovin a kalh \hîn
a. A tâwpah chuan vântlâng leh sâkhaw thuneihna paihthla tûrin
a lo huai tâwk ta a. Thlâwptu pawh a tlachham lo ve. Biakbûk
chhim chhawng lamah Kora leh Kohathate puan in hnaih
takin Reuben hnam an awm a, Dathana leh Abirama, chumi
hnam puipate puan in chu Kora puan in kiangah a awm bawk
a. Hêng hruaitu pahnihte hian thiltum \ha lo tak chu an lo
tihpui nghâl mai a. Jakoba fa upa bera thlahte an ni a,
khawtlâng rorêlna chu an chuh a, puithiam nihna ropuina
pawh Kora hnêna sem ve tûr an ti a.
Kora phiar rûkna chu mipuite chuan an \an ve a. An
beidawn tâwpah an tunhma rinhlelhna, îtsîkna leh huatna chu
titho lehin an hruaitu zaidam chu an sawisêl leh ta a. Israel mîte
[396] chuan Pathian hruaina hnuaia awm an nih chu an hai fo mai.
Thuthlung Vântirhkoh chu an hruaitu a ni a, chhûm dingin a khuh
KORA HELNA 409
a, Krista awmpuina chu an hmâah a kal a, Amâ hnên a\ang
chuan Mosian kaihhruaina a dawng tihte an theihnghilh a.
Thlalêra thi tûra an chunga rorêlna tihtlûk chu an pawm thei
lova, an chhiatna thlentu chu Pathian ni lovin Mosia, anmahni
hruaitu chu a ni tia chhuanlam siam chu an inpeih reng a. Lei
chunga mi zaidam berin a theihpatawpa a beihna chuan hêng
mipui thuawih lohna hi a tireh thei lova; an rilru herh avânga
Pathian lawm lohna chhinchhiahna an hmaa la awm reng leh, an
dinhmun kehchhe vek tawh te, mi tam tak an boral phahna chu
insiam \hat nân hman an la tum chuang lo va. Thlêmna chuan a
hneh leh \hîn a ni.
Tûna a dinhmun, mi butut pui puite hruaitu nih ai chuan
berâmpu nun tlâwm tak kha Mosia tân chuan a muanawm zâwk
daih a. Mahse a thlang ngam si lo. Berâmpu tiang kawm aia
thiltihtheihna thîr tiang a hnêna pêk chu Pathianin a chhâwk hma
chuan a nghat thla thei lo.
Thinlung thurûk zawng zawng chhiartu chuan Kora leh a
\hiante thiltum chu A chhinchhiah reng a, phiarrutute bumna chu
an pumpelh theih nân A mîte chu zirtîrna leh vaukhânna a pe
tawh a. Mosia a îtsîk leh phunnawi avânga Miriami chunga
Pathian rorêlna tla pawh an hmu tawh a. Mosia chu zâwlnei
aiin a ropui zâwk tih LALPAN a puang tawh a. “Ani nên zawng
\awngkâin thurûk awm lovin tlang takin ka inbia ang a,” “Ka
chhiahhlawh Mosia hi engtiziaa sawichhe ngam nge in nih?”1
He zirtîrna hi Aarona leh Miriami tân chauh a ni lova, Israel mi
zawng zawngte tân a ni.
Koran a phiar rûkpuite hi Pathian ropuina leh thiltihtheihna
lan chhuah lai pawha duh sakna dawngtute an ni a. Mosia
ruala tlângahte kal leh, Pathian ropuina hmutute an ni a. Mahse,
kha mi \um a\ang khân danglamna a awm \an a. Thlêmna, atîra
nêp tak, vawng leh ti pawngpawrh zêlin Setanan an rilru a thunun
thlengin, chutah an hnaa an lawm lohna chu an tilang ngam ta a.
Mipuite hlawhtlinna ngaihtuah hle angin a tîrah chuan an lungawi
_____
1
Nambar 12:8
410 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Lei kaka mi sual pil tate hlau leh \ap avâng chuan Israel mi
zawng zawng chu hlauvin an tlan chhia a, “Leiin min lem ve dah
reu reu vâng e,” an ti a. “Nimahsela a tûkah chuan, ‘LALPÂ
mîte in tihlum a ni,’ tiin Israela thlah mipui zawng zawng chu
Mosia leh Aarona chungah an phunnawi a.” Anmahni hruaitu
mi rinawm leh mahni inhlan zo vektute chu beih an tum ta hial a.
Pathian ropuina lo lang chhuak chu biakbûk chunga chhûmah
chuan hmuh theihin a awm a. Chhûm a\ang chuan Mosia leh
Aarona hnênah aw in, ‘Hêng mipui zîng ata hi inthiar fihlîm rawh
u, ka rawn ti boral theih nân,” a ti a.
Mosia chuan sual vânga inthiam lohna a nei lo va, a hlâu lo
bawk a. Pungkhâwmho chu boral tûra hnutchhiah tûrin a
kiansan mai lo va; chû hmun hlauhawm takah chuan berâmpu
dik takin berâm rual a ngaihtuahzia tilangin a han muang
khawtlâi a. Pathian thinurna chuan A mi thlante chu tiboral
nghâl mai loh nân a ngên a. A ngensakna avângin Israel
thuâwih lo leh hel hmangho chu tihhlum mang vek tûrin
thungrulhna bân chu a chawlhtîr a ni.
Nimahsela thinurna chhiahhlawh chu a thawk chhuak tawh
a; hri chuan tihhlumna hna chu a thawk ta a ni. A nauvin a hrilh
angin Aarona chuan mei lâkna a keng a, “an tân remna siam,”
tûrin hmanhmawh takin mipui zîngah a tlan lût a, “Mitthi leh mi
nung inkârah a ding a.” Rimtui a khuk chhoh vat vat laiin biak
bûka Mosia \awng\aina chu Pathian hnênah a chho va; helna
leh phunnawinain thiam loh a chanzia hmuh theiha langin Israel
[403] mi sîng khat leh sângli an boral hnuah chauh hri chu a kiang ta a.
Aarona chhûngkuaah puithiam nihna chu din a ni tih hriat
nân thil chiang tak pêk a ni leh a. Chung lam kawhhmuhna
angin hnam tinin tiang an rawn la ang a, chutah chuan an hnam
hming an ziak tûr a ni. Levia tiangah chuan Aarona hming a
chuang tûr a ni. Biakbûkah “hriattîrna hmâah” tiang chu dah
tûr a ni. Tiang lo pâr apiang chu puithiam atân LALPAN chu
hnam chu a thlang a ni tih hriatna tûr a ni ang. A tûkah chuan,
KORA HELNA 417
“Ngai teh, Levi chhûngkaw puala Aarona tiang chu a lo chawr
a, a kuhmum a, a pâr a, vaiumkhal a lo rah a.” Mipuite an hmuhtîr
a, a hnuah chuan \hangthar lo awm leh zêl tûrte hnêna hriatpuitu
atân inbiakna puan inah an dah ta a. He thil mak hian puithiamna
chungchanga zawhna chu a ching fel ta a ni.
Tûnah chuan Mosia leh Aarona te chu Pathian thuneihna
hmanga thu sawi an nihzia chu tihngheh a ni ta a, mipuite chu thu
dik tak, lawmawm lo tak, thlalêrah an thi dâwn a ni tih chu
pawm luihtîr an ni a. Mipuiten chuan, “Ngai teh, kan boral a ni
a lâwm, kan chhe zo ta, kan chhe zo vek,” an ti a. An hruaitu
chunga helin pawi an khawih a, Koran leh a pâwlte chuan
Pathian rorêlna dik chu an tuâr a ni tih an puang a.
Vâna Setana helnaa hruaitu thlarau vek khân Kora helnaah,
zîm zâwkin, hna a thawk a. Pathian sorkâr sawisel tîrtu leh
vâna inawpna kal tluang dinngheh tawh diam paih thlâktîr tuma
Lucifera hnêna thawktu chu chapona leh ropui duhna hi a ni. A
tlûk a\ang khân îtsîkna leh lungawi lohna te, chawimawina leh
dinhmun sâng zawnnate mihringte rilrua tihluh chu a thil tum ber
a ni ta reng a ni. Chutiang chuan Kora, Dathana leh Abirama te
rilruah thawkin mahni inchawimawi duhna a tithova, îtsîkna,
rinhlelhna leh helnate a lo chhuak a. Pathian mi ruatte hnâwl
tûrin Setanan a thawk a. Mosia leh Aarona chunga an phunnawi
khân Pathian an sawichhia a, anmahni chu mi fel nia inhriain
\hahnemngai taka zilh \hîntute chu Setana a\anga chhuak a ni
tiin dawi âtin an awm a.
Kora chhiatna bulpui ang sualnate hi chu awm tawh teh suh
se. Chapona leh ropui duhna hi thil tlanglawn tak a ni a, thinlunga
neih reng a nih chuan îtsîkna leh chungnun duhna kawng hawngtu
an ni a, rilru chu Pathian hnên a\anga kal hrangin hre lovin Setana
[404]
tlûknaa hruaiin a awm \hîn. Kora leh a \hiante leh, mi tam tak,
Krista zuitu intite pawhin mahni intih ropuina tûr ngaihtuahin an
bei a, mîte duhsakna leh lainatna hmuh nân thu tak chu an herh
kawi a, LALPÂ chhiahhlawhte sualna zawng chhuakin dik lo takin
418 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
36
THLALÊRAH
[406]
I SRAEL FÂTE chu kum sawmli dâwn lai thlalêrah chin hriat lohin
an awm a. Mosian heti hian a sawi: “Kadesh-barnea a\angin
kan chhuak leh a, Zered Lui kan kân a, LALPAN a hnêna chhia a
chham anga mipui zînga chu mi chhuana râl kâp mi zawng zawng
an mang vek inkâr chu kum sawmthum leh kum riat a ni. Mipui
zîng ata an boral dêr hmâ loh chuan anmahni tiboral tûrin LALPA
kutin a tai reng bawk a.”1
Chung kum chhûng zawng chuan mipuite chu LALPA zilh leh
hauna hnuaiah an awm a. Kadesh-a helnaah khân Pathian an
hnar a, Pathian pawhin eng emaw chen chu A hnar a. A
thuthluna an rinawm lohna finfiah a nih avângin chhinchhiahna,
serhtanna, chu dawng lo tûr an ni a. Sal tânna rama kîr leh an
chakna khân zalênna hmu tlâk lo an ni tih a entîr a, Kalhlen
Kût, bâwih bân hriat rengna pawh hmang tûr an ni lo.
Amaherawhchu biakbûk rawngbâwlna chu chhun zawm fo
a la nih avângin Pathianin A mîte chu a thlauthla fithla lo a ni tih
a lang a. An mamâwh a la phuhrûk reng bawk avângin. An
vahvaihna chanchin chhui nawnin Mosian, “LALPA in Pathianin
in kut hnathawhte mal a sâwm sak che u a,” “He thlalêr zau tak
hi in kal tlang dân te chu a hre si a; hêng kum sawmli chhûng
zawng hian LALPA chu in hnênah a awm a, engmah in tlâkchham
loh kha,” a ti a. Levia mîte hla Nehemia a lo chhinchhiahnaah
hnâwl leh hnawhchhuah an nih kum chhûng zawngah pawh
Pathianin Isrelte a enkawlna a lang a: “I ngilneihna nasa tak
chuan thlalêrah khân i thlah thlam chuang lo va; kawnga anmahni
en tûr leh an kalna tûr kawng kawhhmuh tûra meialh ding pawh
chuan zânah a kalsan hek lo. Anmahni zirtîr tûrin i thlarau \ha
[407] tak chu I pe bawk a, i manna chuan i châwm a, an tuihâl tihreh
nân tui i pe a. A ni, thlalêrah khân kum sawmli i châwm a,
engmah
_____ an tlachham lova; an silhfênte a hlui lova, an kete chu a
1
Deuteronomi 2:14,15
THLALÊRAH 421
vung lo va.”2
Thlalêra an vah vêlna kha helho leh phunnawihote chunga
rorêlna tihnghehna chauh a ni lo va, chhuan lo \hang chho zêlte
thunun nân leh Ram Tiam luhnân an inbuatsaihna tûr a ni bawk
a. Mosian an hnênah a lo hriattîr tawh a, “Miin a fa a thunun
\hin angin in Pathian chuan a thunun \hin che u,” “A thupêkte
chu in zâwm dâwn nge dâwn lo, in rilru hriat nân fiah tûr leh
tihrehawm tûr che uin ... Mihring hi chhang chauhvin an nung lo
va, LALPA kâa thu tin chhuakin an nung zâwk a ni tih a hriattîr
theih nân che u a tihrehawm che u a, in \amte a phal a, in hriat
ngai loh, in pi leh pute pawhin an hriat ngai bîk loh manna chuan
a châwm che u a.”3
“Thlalêr ramah a chhar a, thlalêr ruak rum vung vungah, a
vêla awm chilhin a enkawl a, A mit naute angin a vawng.”
“An manganna zawng zawngah chuan ani chu a mangang ve
\hîn a, vântirhkoh, a hmâa awm mi chuan, anni chu a
chhanhim bawk \hîn a; a hmangaihna leh a kawngaihnain a
tlan ta hlawm a; hmasang ni zawng zawngah chuan anmahni
a puain anmahni a pawm \hîn.”4
An thlalêr nuna thil chhinchhiahte chu LALPA laka an helna
thu a ni si a. Kora helna avângin Israel mi sîngkhat leh sângli
an boral a. A hrang hrangin chung lam thuneihna hmusit
pawh an awm a ni.
|um khat chu Israel hmeichhia leh Aigupta mi fapa, mipui
inchawhpawlh Aigupta a\anga Israelte ruala chhuak chuan
anmahni puan in chhuahsanin Israelhote zîngah a lût a, a
puan in kaih ve thei chin niin a inhria a. Pathian dânin chu
chu a khap si a, Aigupta mîte chu chhuan thumna thlengin
pungkhâwmho zîngah an tel ve thei lova. Israel mîte nên an
inkârah buaina a awm ta a, an thu chu rorêltute hnênah an
thlen a, bawhchhetuah an ruat ta a.
Thu tlûkna chuan a tithinrim ta êm êm a, rorêltu chu ânchhia
a lawh a, thin sa phutah chuan Pathian hming a sawi chhe ta a.
_____
2
Nehemia 9:19-21; 3Deuteronomi 8:5, 2, 3; 4Deuteronomi 32:10; Isaia 63:9
422 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[408] Mosia hnênah an hruai nghal a. Thupêk chu hei hi a ni, “Tû
pawh a nû emaw, a pa emaw ânchhia lawh apiang chu, tihhlum
ngei tûr a ni.”5 He thu buai hi ngaihdam theih a ni lo va. Dân
bawhchhiatna râpthlâk a ni a, Pathian kawhhmuhna bîk zawn a
ngai ta a. LALPA duh dân chiang tak hriat hma zawng chu, chu
mi chu an khung ta hmiah a. Pathianin Amah ngeiin thutlûkna
chu a rawn sawi a; Pathian sawichhetu chu bûka pâwnah lunga
den hlum tûr tih a ni. Chu sualna hriatpuitute zawng zawng
chuan a lu chunga an kut an nghat anga, puithu takin a
chungchang rêlna thu dik chu an hriattîr ang a, tichuan lungin an
deng hmasa ber ang a, chu mi hnuah an vêla mi dangte chuan
hremna a nih avângin an deng ve ang.
He bawhchhiatna ang chi hremna tûr chu puan a ni ta nghal
a: “Israela thlahte chu bia la, an hnênah ‘Tupawh a Pathian
ânchhia lawh apiang chuan sual mawh a phur ang a. LALPÂ
hming sawichhia apiang chu tihhlum ngei tûr a ni; mi zawng
zawngin deng ngei ngei tûr a ni; LALPÂ hming an sawichhiat
chuan ram dang mi pawh, he rama mi rêng rêng pawh tihhlum
tûr a ni.’”6
Thin thawk phuta thusawi chu chuti taka nâa hremna pêk a
nih avângin tute emaw chuan Pathian hmangaihna leh A rêldikna
chungchangah zawhna an siam ang a. Hmangaihna leh rêldikna
chuan Pathian huatna neia \awng chhuah nghal mai chu sual lian
tak a ni tih entîr an phût ve ve a ni. Bawhchhe hmasa bertu
thungrulhna chu mi dangte tân vaukhânna a ni; Pathian hming
chu zah tûr a ni sî a. He pa sualna hi hrem lohva a awm chuan
mi dangte pawhin nungchang \ha lo an neih phah ang a, mi tam
tak nunna hlan a ni ang.
Aigupta a\anga Israelte zînga lo chhuak ve mipui
inchawhpawlh kha thlêmna leh buaina chawkchhuaktu bul ber
an ni. Milem biak bânsana Pathian dik biain an inchhâl a; mahse
an naupan laia an zir leh an tih \hin tawh chu an nungchangah a
_____
5
Exodus 21:17; 6Leviticus 24:15, 16
THLALÊRAH 423
bet a, milem bia ang thova sual leh Pathian zahna nei lo an ni.
Buaina siam chhuak zen leh phunchiar ber an ni a, Pathian laka
an phunnawina leh an milem biakna thilin an awmna hmun puan
in chu a chiah piah nuai reng a ni.
Thlalêr lamâ an kîr leh hnu lawk khân Sabbath bawhchhiatna
sual danglam tak a awm a. LALPA thupêk, Kanaan luah A phal [409]
loh thu, puan a nih avângin thinurin mipui zînga pakhat chuan
Pathian dân a zah lohna entîr nân Sabbath nîah thing\ang fawm
khawmin thupêk palîna chu ualau takin a bawhchhia a. Thlalêra
an zin chhûng chuan ni sarihnia meichhêm chu khap tlat a ni.
Chu khapna chuan Kanaan ram, sik leh sâ in\henna nasa tak,
mei chhêm loh theih lohna thleng a huam lo va; thlalêrah erawh
chuan ailum atân mei a mamâwh lo a ni. He mi thiltih hi tihluih
thil, thupêk palina bawhchhiat luihna sual, ngaihtuahna neih loh
leh hriat loh vâng ni lovin, tihluih thil a ni.
A thu chu ngaihtuah a ni a, Mosia hnênah an rawn hruai a.
Sabbath bawhchhia chu thi khawpa hrem tûr tih chu puan tawh
a ni a, mahse enganga hrem tûr nge tih chu hriattîrin a la awm
lo. Thu chu LALPA hmâah Mosian a thlen a, tihdan tûr A
kawhhmuh a: “Chu mi chu tihhlum ngei ngei tûr a ni, daipâwnah
mipui zawng zawng chuan lungin an deng tûr a ni.”7 Pathian sawi
chhiatna sual leh Sabbath bawhchhiat luihna chuan hremna thuhmun
an dawng a, Pathian thuneihna hmusitna lam a ni ve ve a ni.
Tunlai kan hunah hian mi tam takin thilsiamna Chawlhni chu
an pawm lova, Judate ta a ni a, serh tûr a nih chuan a bawhchhia
apiang chu tihhlum tûr an ni an ti a; mahse, Pathian sawichhetu
chuan Sabbath bawhchhetu hremna ang chu a hmu ve tûr a ni.
Chuti nise thupêk pathumna chu Judate tân chauh a ni e, kan ti
leh mai dawn em ni ang? Thupêk pathumna leh pangngânate,
thupêk zawng zawng tih mai tûra thi khawpa hremna chungchâng
thua inhniâlnaah thupêk palina nên a intluk \heuh tih a ni mai.
Tûnah Pathianin tisa lamah A dân bawhchhetute chu a hrem
_____
7
Nambar 15:35
424 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
11
châng 37-39
426 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
37
LUNGPUI VUAK
[411]
N LUI luang chhuak hmasa ber Horeb Lungpui tui
UNNA
Mosia chu tiang kengin Israel upa te nen lungpuiah chuan a va kal a, Pathian
tirhin lungpui chu tiang in a han vaw ta a. Mipuite mamawh em em tui chu a lo
chhuak ta a. Paula chuan chu lungpui chu “Krista a ni” a ti.
432 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Thlalêr lamâ kîr lehin thiltih maka lui luang chhuakin an tuihal a
tihreh sak leh dâwn ta a, Amah chu ring sela an mamâwh dâwn
tawh hauh si lo.
Chuvângin Israel mipui chu chhim lamâ kîr lehin Edom phai
leh tlâng hring dup mai an hmu vuai a, engmah \o theih lohna
ram ro lam chu an pan leh ta a. Thlalêr beidawn thlâk tak mai
a\ang chuan Hor Tlâng, a chhîpa Aarona thihna hmun tûr leh
phûm a nihna tûr chu a lang thei a. Israelten he tlâng an lo thlen
hian Pathianin Mosia thu a pe a:
[425] “Aarona leh a fapa Eleazara chu Hor tlangah rawn hruai
chho rawh; Aarona chu a silhfênte hlih sak la, a fapa Eleazara
bel rawh; Aarona chu a chipuite hnênah hruai a ni ang a, chutah
chuan a thi ang,” tiin.
Chung putar pahnihte leh la naupang zâwk pakhat chuan
hah takin tlang sâng chu an lâwn a. Mosia leh Aarona lûte chu
thlasik vawi zâ leh sawmhnihin a tivar vek tawh a. An
damchhûng rei tak leh an nun chhinchhiah tlak tak chu hrehawm
tuarna thûk ber leh, mihring chunga chawimawina sâng ber
dawnga chhinchhiah \hat a ni. Mi thiltithei tak an ni a, an chakna
zawng zawng chu Chin-lem-neilova nên an inzawmna avânga
\hanglian a, ropui a, lo zahawm ta a ni. An nun chu Pathian leh
an mihring puite tâna mahni hmasialna awm lova hmang zo an ni
a; an hmêl a\angin an thluak \hatzia te, an nghehna te, an thiltum
a ropuizia leh hmangaihna an ngahzia te a lang a.
Kum tam tak Mosia leh Aarona chu phurrit inchhâwk tawnin
an inthawhpui a. Hlauhawm chhiar sên loh an tâwk dûn a,
Pathian malsâwmna an dawng dûn bawk a; mahse an in\hen
hun a lo thleng dâwn ta. An awm dun hun chhûng chu an tân a
hlu êm mai a, muang takin an kal a. Kawng chho leh hahthlâk
tak an kal lai chuan an châwl fo va, tûnhma thil kal tawh leh tûn
hnûa lo awm leh tûrte an sawi dûn a. An hma lam an hmuh
phâk tâwp thleng chuan thlalêr ram an vahvaihna chu a lang
duai a. An hnuaia phaizâwlah chuan hêng mi thlanten an \hatna
EDOM HÊLA ZINNA 441
tûr ngaihtuah leh inhlan zo vek a, an hun tam ber an hmanpui
tawh Israel mipui riah bûk chu a awm hmur bawk a. Edom
Tlâng piah lamah chuan Ram Tiâm—Mosia leh Aaronan
malsâwmna an chên vê theih loh tûr ram panna kawng a kal a.
An thinlungah helna rilrûin hmun a nei lo va, an hmuiah
phunnâwina a chhuak bawk lo; an pâte hnên a\anga rochun
ram an luhna dâltu chu hre rengin an hmêlah lungngaihna
zahawm tak a lang a.
Aaronan Israelte tâna a thawhna hun chu a lo tâwp ta. Tûn
hma lam kum sawmli a, kum sawmriat pathum mi a nih laiin,
Pathianin Mosia rawngbâwlna pawimawh leh ropui tak chu
zawm ve tûrin a ko va. Aigupta a\anga Israela thlahte hruai
chhuak tûrin Mosia a thawhpui a. Hebrai hovin Amâlek ho an
do laiin hruaitu kut a lo chelh ding tawh a. Pathian awmna Sinai
Tlâng lâwn phal sak a ni a, Pathian ropuina a hmu a. LALPAN [426]
Aarona chhûngkua chu puithiam nihna a hlân a, puithiam lalber
hna khun tak chelh tûra chawimawiin a awm a. Kora leh a
pâwlte tihboralna tûra Pathian rorêlna \ihbaiawm tak lo lan laiin
a hnathawhna hmun thianghlim chu A nemnghet a. Aarona
sawipuina avângin hri a bâng a. A fapate pahnihin Pathian thupêk
an ngaih pawimawh loh vânga tihhlum an nih laiin a helin a
phunnawi lo. A nun ropui taka chhinchhiahna erawh chu
tihchhiatin a awm. Sinaia mipuiin au thâwm nêna an ngenna chu
awia rangkachak bawng no lem a siam sak khân sual huatthlala
tak a ti a, Miriami nên \ang dûnin Mosia îtsîkin an phunnawi a.
Mosia nên Kades-ah lungpui hnêna tui tichhuak tûra hrilh tûr
an nih khân thu an awi lova.
Hêng A mîte hruaitu ropui tak te hi Pathianin Isua aiawhtu
atana siam chu a thil tum a ni. Aarona chuan Israelte hming chu
a âwmah a bel a. Pathian duhdan chu mipuite a hrilh chhawng
a. Tlanna Nî-ah Israelte tâna Palai hna thawkin hmun thianghlim
berah “thisen keng lo lovin” a lût a. Kristan a mîte tâna tlanna
hna a thawh sak zawha amah nghak tute malsâwm tura a lo kal
442 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
39
BASAN HNEH THÛ
[433]
EDOM chhimlam an thlen hnu chuan, Israelte chuan hmar lam
hawiin ramtiam lam chu an pan leh ta a. Tuna an kalna chu
phai a\anga sang zâwk ram zawl dup mai tlang a\anga boruak
fim leh vawt tleh heuh heuhna ram a ni a. Phai zâwl a\anga
sang zâwk ram tiam lam panna kalna hlimawm tak a ni. Zared
Lui chu kânin Moab ram chhaklamah chuan an kal a, hetiang
hian hrilh an ni, “Moab ho chu tibuai suh ula, ral beiin bei suh u;
an ram chu in pualah ka pe dawn lo a che u, Lota thlahte pualah
Ar chu ka pe tawh a ni.” Chutiang thu bawk chu Amon ho
Lota thlahte chungchangah chuan pek a ni.
Hmâr lam chu an pan zêl a, Israel hote chuan Amor ram
chu an thleng a. Hêng hnam indo mi, chak takte hian Kanan
ram chhimlam chu an luah \hin a; an lo pung zel a, Jordan lui an
kai a, Moab mîte chu an dova an ram \henkhatte chu an lak sak
a. He lai Arnon a\anga Jabbok thleng hian tihbuai lohin an luah
ve \hin a. Israelten an kal tumna Jordan lam kawng hian helai
ram hi a tantlang a, Mosia chuan \hian \ha lehkha thawnin Sihon-
a amor mîte lal chu an khawpuiah chuan lehkha a thawn a: “I
ram hi min kaltlang tîr la: kawngpui zelah chuan kan kal anga,
vei lamah emaw ding lamah emaw kan peng hauh lo vang e.
Ka eiah chaw a leiin sumin mi leitir anga, ka inah tui pawh sumin
mi leitîr bawk ang a,” a ti a. Nimahsela a chhanna chu hnialna
a ni, tichuan Amor mîte zawng zawng chu runtute kal zelna dal
tûra kohkhâwm an ni. Hêng Amor sipai hote hi Israel mîte
chuan an hlau a, Sipai \ha taka ruahman pawh an ni lova, \ha
taka thunun pawh an ni lo, râlthuam pawh an nei hek lo. Mihring
han thlirna mai a\ang chuan hmêlma tân hneh awl tak tur an ni.
[434] An lan dânah chuan Israelte chu ral mai tûr ang chauh an ni.
Nimahsela Mosia chuan chhum ding chu a en tlat a, Pathian
BASAN HNEH THÛ 451
awmpuina chhinchhiahna chu LALPA mîte tan chuan a awm a,
chu chuan a thlamuan a. An theih ang tawka indona lamâ
inbuatsaihna chu an ti reng bawk a. An hmêlmâte chuan Israel
mîte chu lei chungah hian nuai bo hlauh tûrin indo chu an châk
zek zek a. Nimahsela ram zawng zawngte petu chu Israelte
hruaitu hnênah chuan a kal a: “Tho ula, kal chhuak ula, Arnon
ruam kan rawh u,” ngai teh u, Amor mi Hesbon lal Sihona leh a
ram chu ka pe tawh che u a ni, luah phawt ula, ral beihin bei
rawh u. Vawiin hian vân hnuai chhan hnam tin chungah
chuan nangmah \ihna leh hlauhna ka awmtîr anga, i chanchin
an lo hria anga, an khur anga, nangmah avângin na tak tuarin
an awm ang,” a ti a.
Heng hnam Kanan ramria awmte hi Pathian thu dovin Israelte
kal zêlna chu lo dal lo sela chuan zuah mai theih tur an ni a.
Mahse Pathian thu chu an ngaisang si lo. Pathian chuan ring lo
mîte chungah pawh ngilnei leh khawngaih thu a nihzia chu A
entîr tawh \hîn a. Pathian chuan Abrahama hnêna a inlârnaah
chuan a thlahte chu mi ramah mikhual in kum zali zet chu an
awm ang tih a sawi a, thutiam chu hetiangin a sawi bawk a,
“Chhuan linaah chuan hetah hian an lo kal leh ang; Amor-ho
sualnate hi a la kim rih si lo.”1
Amor mîte chu milem betute an ni chungin, Pathian chuan
dawh thei takin kum zali chhûng chu Pathian dik a nihzia leh lei
leh vân siamtu a nihzia an hriat theihna tur hun a pe a, mahse an
sualna avâng chuan an nunna chu an chan a. Aigupta ram a\anga
mak tak maia Israel ho a hruaichhuah dan te chu an hre vek a.
Milem biakna a\anga kir leh a, thudik chu hre tûrin thil tam tak
an tan tihsak an ni a. Nimahsela eng chu an hnâwl a, an milem
biakah chuan an innghat tlat a.
LALPA chuan a mîte chu a \um hnihnaa Kanan ramria a rawn
hruai chuan, heng ringlo hnamte hnênah hian a thiltihtheihzia chu
lantîrna tam tâwk pêk an ni leh a. LALPA chu Israelte hnênah
chuan a awm tih an hmu, hnehna an chan dan te, tin, rulin a
_____
1
Genesis 15:16
452 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
40
BALAAMA
[438]
B ASHAN an hneh hnu chuan Jordan-ah an lo kîr a, Israelte chu
Kanaan va rûn leh tûrin an inbuatsaih a, Jeriko ep, Tuipui
Sen chung lawka luhna lam lui kamah chuan an inkhuar a. Moab
ramrîah chuan an awm a; anmahni rûntu tûrte an lo hnaih tawh
avângin Moab mîte chuan an hlau hlê a ni.
Israelte chuan Moab mîte chu an la khawih buai rih lova,
nimahsela an kiang vêl ram zawng zawngte chunga thilthlêng an
hriat chuan buaina lo thleng mai tûr chu an thlîr ringawt a. Amor
hote hmaa an tawlhkîr hlek hnu chuan Hebraite chuan an hneh
leh tawh a. Amor hoten Moab ram an lâksak pawh chu Israel
ten an chhuh vek tawh a. Bashan ho pawh chu mak tak maiin
chhûm ding thiltihtheihna chuan hneh vek an ni a, milian ho awmna
zawng zawng pawh chu Israel ho chuan an la vek a. Moab
mîte chuan an mahni chu an bei ngam lova; râlthuamte chu
anmahni do saktu thiltihtheihna hmâah chuan engmah a ni lo.
Pathian hnathawh chu dawithiam thiltihtheihnaa lo do lêt tûr leh,
Israelte chunga ânchhia an thlen theih nân Faraoa tih dan anga
tih ve an tum a.
Moab mîte leh Midian mîte hi an inhnaih êm êm a, sâkhaw
lamah leh hnamah inzawmna \ha tak an nei a. Moab lal Balaka
chuan a laichînte hnênah thu a thawn a, Israelte hlauhawmzia
chu hrilhin beih rawn tûrin a sâwm a. “Hêng mipuite hian
bawngin hlobet an pet zo angin kan vêla mi zawng zawng an pet
zo dâwn e,” 1 tiin. Balaama Mesopotamia rama mi chu,
mihring theihna piah lam thiltihtheihna neiin an sawi a.
Anmahni pui tura sawm an tum bawk a. Chutiang chuan,
“Moab upate leh Media upate” chu palai atân a tîr a, Israel
ho anchhia lawh tûrin. Amah tihlawm nan aien man turte
kengin Isreal te do zawnga thil tihtîr a tum a.
_____
1
Nambar 22:4
BALAAMA 457
Mi tirhte chu Mesopotamia panin tlâng leh thlalêr kawng [439]
thui tak kal tûr an ni a. Balaama an va hmuh chuan lal thuchah
chu an hrilh a: “Ngai teh, Aigupta ram a\anga lo kal hnam chuan
leilung an dap a; lo kal la, ânchhia mi va lawh sak rawh, ka do
theiin ka hnawtchhuak thei mial mahna. Ka tan an hlauhawmin
an chak lutuk: Mal i sawmte chu malsâwmin an awm a, i ânchhe
lawhte chu ânchhe dawng an ni tih ka hre si a,”2 tih thu chu.
Balaama chu mi \ha tak leh Pathian zâwlnei a ni \hîn a;
nimahsela duhamna avâng chuan Pathian chu a phatsan a, mahse
Chungnungbera chhiahhlawh niin a la inngai cheu a. Israelte
tana a hnathawh tûr pawh chu hre lo a ni lo; palaite chuan an
kalchhan an han hrilh chuan Balaka lâwmman tûr chu hniala,
anmahni chu kîr leh nghâl tûra hrilh tûr a ni tih pawh a hre kiau
va. Nimahsela thlêmna chu hnar mai lovin a chelh a, mîte chu
zan a riahtîr a, “LALPA i chhânna ka nghâk ang” a ti a. Balaama
chuan a ânchhiain Israelte pawi a khawih thei lo tih a hria.
Pathian chu an lamah a \ang a, A chunga an rinawm phawt
chuan lei hmêlma thiltihtheihna leh meidil pawhin a tichhe thei
lo. Nimahsela ram aiawhtute chuan a chapona chu fakdernain
an ti tho a, “I malsâwmin an awm a, i ânchhe lawh te chu ânchhe
dawngin an awm” an han ti a. Thamna \ha tawk leh
chawimawina dawn tûr chuan a awhna chu a chawk tho va.
Duhâm takin an sum hlan chu a pawm a, khermei taka thu zawma
inchhâl siin Balaka thiltum chu tihhlawhtlin a tum a.
Zânah chuan Pathian vântirhkoh chu Balaama hnênah a lo
kal a, “An hnênah i kal tûr a ni lo. Chu mîte chu ânchhia i lawh
tûr a ni lo; mi ham\ha an ni e,” a ti a.
Zîngah chuan Balaama chuan hreh takin mîte chu a kaltîr a,
nimahsela LALPA thusawi chu a hrilh lo. Hausakna leh ropuina
a bo leh ta thut chu thinrimnain a lo thlir lawk reuh reuh a. “In
ramah hâw leh tawh u; LALPAN in hnêna kal tûra chhuah a phal
lo”3 a ti \eu ta hlur a.
Balaama chu “Thiltih sual hlawh ngainatu”4 a ni. Duhâmna
_____
2
châng 5, 6; 3châng 13; 42 Petera 2:15
458 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chu LALPA thu chauh sawi tûr a tih a ni a, chumi tidanglam tur
chuan engmah a ti thei lo.
Nghâkhlel taka lo thlîrtûte chuan a lo thlen veleh chuan
an lo zâwt a, “L ALPA chuan eng nge a sawi le?” tiin. A
chhânna chuan lal leh miliante chu a hma ang bawk khân an
thinlung a tina a:
“Pathian chu dâwt hmang mihring mai a ni lo,
Lamlêt hmang mihring fapa a ni hek lo.
A sawi tawh chu a ti lo vang em ni?
A lo sawi tawh chu a tipuitling lo vang em ni?
Ngai teh, malsâwm tûrin thu ka hmu a,
Mal a sawm tawh a, ka tidanglam thei lo.
Jakob-ho khawlohna reng a hmu lo va,
Israel-hovah chuan kawhmawhna a hmu bawk hek lo:
LALPA an Pathian chu an hnênah a awm a,
An zîngah lal chawimawina thâwm a awm.”16
[449] Balaama chuan hêng thupuan te hi makti takin a au chhuak
a, “Jakob ho chungah dawi âtna a awm lo, Israel-ho chungah
dawi vaihna awm hek lo,” a ti a. Dawithiam chuan a theih ang
tâwkin Moab mîte duh ang thil tih a tum a, mahse Israelte
chungchângah chuan hetiang hi a ni zâwk, “LALPAN eng nge a
tisak le” Chungnungber vênhimna hnuaia engmah a ti thei lo.
Khawvêl chuan LALPAN a mîte tana thil mak tak a tih dan mak
an ti a–mi chuan thil sual tak tih tum mah se, LALPA thiltihtheihna
chuan a thunun zâwk a, khawvêl hausakna, hmingthanna, thutiam
ropui tak takte, \awngkam mawi leh thlum tak takte chu engmah
lo a ni. Tunah chuan LALPÂ duhsakna chu Israelte chungah a
awm a, eng hunah pawh a thusawi, a fa rinawmte chungah chuan
a vênhimna thutiam chu a awm reng a ni. Setana chuan misualte
chu thununna hmangin Pathian mîte chu tihhrehawm leh
tihmangan tum leh tihchhiat tum mah se he thil thleng hi beiseina
leh rinna an neih theih nan an hre reng tûr a ni.
Moab lal chu a rilru a hrehawm a, a na bawk a, “Ânchhia
_____
16
châng 17-21
BALAAMA 467
lawh hek suh la, malsâwm hek suh,” a ti a. Mahse beiseina
tlêm chu a la nei fova, chu chu tih leh a tum a. Balaka chuan
Balaama chu Peor Tlâng chhîp, Baal pathian biak nana hmun
an siam bîkah chuan a hruai a. Hetah hiana hmaa maicham an
siam zat leh inthawina an hlan zat chu an hlan leh a, hetah hian
Balaama chuan a hma ang lovin Pathian duhdân rawn tûrin a
kalhrang tawh lo. Anmahni bum tumin dawi hman a tum tawh
lo, inhlanna maicham bulah chuan dingin Israelte puanin lam chu a
hawi a. LALPA thlarau chu a chungah a lo awm a, Pathian thu chu
a hmui a\ang chuan a lo chhuak leh a:
‘Aw Jakob-ho, in puan inte chu a va \ha êm,
Aw Israel-ho, in biakbûkte chu
Ruam angin a pharh duai a,
Lui kama huan ang.
LALPA phun sasua ang,
Lui kama sidar thingte ang an ni.
A bal\in a\angin tui a luang chhuak anga,
A chi chu tui tam takahte a awm anga,
A lal chu Agaga aiin a ropui ang a;
A ram chu chawimawiin a awm ang.....
An kûn a, sakeibaknei angin an bawk a, Sakeibakneipui ang
maiin;
Tunge chawk tho vang? Malsâwmtu apiang che u chu
malsâwmin awm sela,
Ânchhe lawhtu apiang che u chu ânchhe lawhin awm rawh se,’
a ti a.”17
Pathian mîte hausakzia hriat theihna ropui tak mai chu thilsiamah [450]
hian a lang a. Zâwlnei chuan hetiangin Israel chu a tehkhin a,
Phaizâwl ram \ha tak mai rah tam tak seng tur nei nen leh huan \ha
tak mai englai pawha chawmtu tuihna \ha tak nei nen te; Sandal
thing leh Sidar thing \ha tak ang tein. A hnuhnungbera a sawi hi
Bible-ah mawi takin sawi chhuah a ni a. Lebanon Tlânga Sidar
thing chu khawchhak mi zawng zawng ten an ngaihsan a ni a. He
_____
17
Nambar 24:5-9
468 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
21
châng 17
470 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
22
Sâm 17:5
472 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
41
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA
[453]
THINLUNG hlim leh Pathian rinna thar neiin, Israel sipai rual Basan
hnehtute chu an lo hâw a. Ram duhawm tak mai an hneh
tawh a, Kanaan pawh chu hneh nghâl theiin an inring a. Ram
tiam leh an awmna inkârah chuan Jordan Lui chauh a awm a.
A lui râl leh lam maiah chuan ram \ha tak mai phaizâwl tui \ha
takin a châwm, tûm thingin a khuh dup ram chu a awm bawk a.
Khawthlang lamâ phai kin chinah chuan in sâng pui pui leh lal
inte awmna Jeriko khawpui chu a awm a, chu khawpui chu tum
thing chuan a khuh chûk avângin “Tûm khawpui” an ti a ni.
Jordan chhak lam ram, tlâng chung zâwl an rawn paltlang
tak leh luipui inkârah chuan phaitual zau tak, Jordan Lui dung
tluan chuan a pharh duai a. He lai ruam him tak mai hian sik leh
sa lamâ boruak nuam tak chu a nei bawk a. He laiah hian Sitim
te, accasia thingte a \ha êm êma, “Sitim ruam” an ti hial a. Helai
hmunah hian a ni Israel hote chuan puan in kaihin hlim taka
awmna an hmuh ni.
Nimahsela, helai hmun hi, hmun dang zawng zawng aia thil
hlauhawm–ramsa kawlh leh sipai râlthuam neite aia hlauhawm
an tawhna chu a ni. He lai hi ram \ha tak mai a ni a, mahse a
rama chengte chuan nasa takin ram chu an tibawlhhlawh a.
Milem biakna lar ber Baal biakna hmun bawlhhlawh leh \ha lo
ber mai chu hmuh tûrin a awm reng a. Hmun tin maiah chuan
awlsam taka milem biakna tûr a awm zêl bâkah mipuiten
bawlhhlawhna chitin rêng an tih theihna hmun a awm bawk a.
Hênglai hmun hian Israelte tihdalna tur thil tam tak a nei a.
Ngaihtuahna \ha lo tak tak pawchhuak thei, nun awlsamna leh
dawngdahna leh thatchhiatna chuan nun \ha lo a siam a chhuak
[454]
a, an hriat lo hlana Pathian a\anga tal hrangin thlem thluk awlsam
tak dinhmunah an lo awm ta mai a ni.
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA 473
Jordan Lui kama riah bûk an khuar chhûng hian Mosia chuan
Kanaan ram an luahna tur atan nasa takin a inbuatsaih a. Chu
mi atan chuan hruaitu ropuia chu theih tawpin a inpuahchah a;
mahse mipuite chuan he inbuatsaihna hun pawimawh berah hian
chawlhkar tam pawh a ral hmain felna leh thianghlimna chu vawng
\ha thei lovin chanchin \ha lo deuh mai an nei ta a ni.
À tîrah chuan Israel mîte leh ring lo mîte chu an inpawlh
vak lo va, rei lote hnûah chuan Midian-ho hmeichhiate chu
Israelte riah hmunah chuan an lût rû a. An landân maiah chuan
hlauhna tûr pawh awmin a lang lo va, an thiltih tum chu ngâwi
rengin an ti zêl a. Mosia pawhin a pawi thei ang tih a ngaihtuah
vak lo. Hêng hmeichheho tum ber chu, Hebrai mîte chu an va
chawhpawlh ang a, Pathian dân bawhchhiatnaah an hruai lût
ang a, ringlo mîte tihdâh leh an puithûnate chu an kawhhmuh
ang a; tichuan milem biaknaah an hruai lût mai ang. Hê an thiltum
hi fing takin in\hiannaa khuh an tum a, chutianga an tih avâng
chuan mipui vêngtûte pawh chuan rinhlelhna rêng rêng an nei lo.
Balaama rawt angin Moab lalpa chuan an pathiante
chawimawi nan kut ropui tak a siam a, a rûk tein Balaama chuan
Israelte pawh tel tûrin a ruahman a. Amah chu Pathian zâwlnei
angin an la ngai si a, harsa vak lovin a thiltum chu a ti thei a.
Mipui tam takin chu kut chu an hmang a. Thil thianglote pawh
chu an va khawih a, Setana thangah chuan an awk ta. Rimawite
leh lamtein ringlo mîte chuan an hîp a, Jehova chunga an
rinawmnate chu an hloh zo ta. Ruai\heh hlimna te, zu hmun
hlimnate chuan fîm taka ngaihtuah theihnate chu a khuh zo va,
mahni inthunun theihnate chu an hlauh zo ta. Châkna chuan
kawng zau tak a hmu ta; hurna chuan an chhia leh \ha hriatna
chu a tichhe zova, chubâkah milem hmaa kûn tûrin an thlêm
bawk a. Ringlote maichâmah chuan an inthawi a, thil tlâktlai lo
pui pui thlengin an ti ve vek a.
Hun rei loteah chuan chu tur hlauhawm tak mai chu Israelte
riahhmun zawng zawngah chuan hri ang maiin a darh ta. Indona
474 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
rêng rêng tih hreh an nei lo. Hurna chuan an rilru a tichauva, an
thlarau a tihniam a. Ransa châkna ang chauhva awmna chuan
an thinlung leh finna a timuin a tizeng a; chutiang chakna sual
bâwiha tângte tân chuan Pathian dân zawm \hatna te, a
chhandamna hlûtna te, an thlarau dinhmunte hriat fiah theih a ni
lo. |hatna te, thianghlimna te, thutak te, Pathian zahna te leh a
thil serh ngaihsânnate, duhna thianghlima mihring leh vân inzawm
duhnate zawng zawng chu hurna mei chuan a kâng ral a. Mi
chu duhawm lo hnutchhiah, kalsan leh sual luahkhahin “Sava
thiang lo leh huatthlala bâwm” a ni \hîn. Pathian anga siam chu
ransa kawlh ang lek dinhmunah pawh hniamin a awm a.
Milem be mîte nên an inpâwlhona a, an kûtte an hmanpui
vêna a\ang chuan Israel mîte chu Pathian dân bawhchhia a, a
rorêlna an hnam pum chunga thleng tûrin an insiam ta. Chutiang
chuan a ni Setana chu Krista zuitute hruaisualnaah chuan a
hlawhtlin ni. “‘An zîng ata lo chhuak ula, a hrangin awm rawh
u, thil bawlhhlawh rêng rêng pawh dek suh u,’ LALPAN a ti.”8
Pathian chuan a mîte chu mi bîk, hrang hlauh tûrin a duh a, an
hnam danah te, nungchangah te, khawsak danahte, hmanlaia
Israelte awm tura a tih ang chiah chuan awm tûrin a duh a.
Rinawm taka a zirtîrna te chu a zawm chuan, an danglam bîkna
chu a nung reng anga, chuti a nih loh chuan a thi mai ang. Hebrai
mîte hnêna chiang taka a pêk, ringlo mîte nêna awmhona te,
tunlai Kristian ringlote nêna awmho leh chênhova an dânte laka
Pathian mîte ni lo vanga khawsakna chu chiang takin a khap a
ni. Krista chuan tihian min hrilh, “Khawvêl hi hmangaih suh ula,
khawvêla thil awmte pawh hi hmangaih hek suh u. Mi tu pawhin
khawvêl hi a hmangaih chuan, Pa a hmangaihna amahah a awm
9
[459] lo.” “Tupawh khawvêl \hian nih duh apiang chuan, Pathian
hmêlmâah a insiam \hîn a ni.”10 Krista zuitute hi misualte a\angin
an fihlîm tûr a ni; an hnêna thil \ha tihna hun remchâng a awm
erawh chuan hun remchâng chu an la tûr a ni. Pathian a\anga
min hîp bo theitu \hiante chu kan hnuchhawn tûr a ni. Kan
_____
8
2 Korin 6:17; 91 Johana 2:15; 10Jakoba 4:4
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA 479
\awng\ainaah “Thlêmnaah min hruai lût suh la,” kan ti a, sualna
chu a hla thei ang berah kan hawisan tûr a ni.
Israelte chu hima an inhriat leh hun awlsam an neihin sualah
an tlu \hîn. An hmâah Pathian awmtîr reng lovin, mahni
inrintâwkna an nei a, \awng\ai an thlahthlam a. Duh ang anga
awmna leh awlsamna avângin thlarau kulh chu vên lohvin a awm
a, ngaihtuahna bawlhhlawh chuan luhna hmun remchâng a hmu
\hîn a. Hung chhûnga phatsantute ngei hi an ni, dân kulhpui
paihthla a, Setana thuneihna hnuaia Israelte awmtîrtu chu.
Chutiang chuan Setana chuan thlarau boralna tûr chu a zawng
zêl a. Kristian thinlungah, sual hmuh theih a khawih hmain,
khawvêlin a hriat lohvin, puahchah lawkna chu rei tak a lo kal
tawh a. Rilru chu thianghlimna leh fîmna a\angin vawi leh khatah
suahsualna leh bawlhhlawhna leh sual tih duhnaah a tla hniam
thut lo ve. Pathian anna a\ang chuan zawi zawiin ramsa
mâwl anga nun râwng, Setana anga siam a lo ni ta a ni.
Krista en rengna chuan danglamna min siam \hîn. Mahse
ngaihtuahna bawlhhlawh chuan mihring chu a tira bawlhhlawh
taka a ngaih \hin pawh thianghlim leh hlimawm a ngai theiin
a siam \hîn. Hlimhlawpna tam tak, lâr tak takte hi tunlai
khawvêlah hian Kristian intite pawh hian ringlo mîte ang
maiin an \âwmpui thei a ni.
Setana hian mihringte tihchhiat nâna a hman loh hi an tlêm a
ni. Hêngte hmang hian hun rei tak a\ang tawh khân a thawk a,
chakna tithovin chhiatna chu a chawisâng a. Hêng zawng zawng
hmang hian Setana chuan kawng chu a hawng a, rimawi mak [460]
pui puite, lam te, lemchante leh inlehkhadenna te leh thil dang
dang hmantein. Nawmsip bâwlna inkhâwm rêng rêngah hian
chapona tihthawh a, chaknaa insûmlohna a thlen tawh chuan
miin Pathian ngaihtuahna theihnghilh a, chatuan thlîrna hlohvin,
Setana chuan mi chu a phuar \hîn.
Mifing chuan, “Thildang bera aiin i thinlung vêng \ha rawh,
Nunna lo chhuahna a ni si a”11 tiin min hrilh. Mi chu “A suangtuah
_____
11
Thufingte 4:23
480 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
18
1 Korin 3:17; 19Galatia 5:21; Thupuan 20:14; 20Thufingte 5:3, 4; 21châng 8-11;
22
Thufingte 2:18, 19; 23Thufingte 9:18
482 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
42
DÂN SAWINAWNNA
[462]
L ALPA chuan Mosia hnênah chuan Kanaan chu an luah thuai tawh
dâwn tih a hrilh a; zâwlnei upa tawh tak mai chuan hmun sâng
deuha chuangin Jordan Lui râl chu a han thlîr a, ram tiam ram
\ha êm êm mai chu a mipuiten an luah thuai dâwn tih a hriat
chuan a lawm a. Kadesh rama a bawhchhiatna avânga LALPA
thu lo sawi tawh chu tihdanglam leh theih a ni ang em? LALPA
hnênah chuan tihtak zetin a dil a, “Aw LALPA , Pathian, i
chhiahhlawh hnênah hian i ropuizia leh i kut chak tak chu i lantîr
ta phawt chu a ni a; vânah emaw leiah emaw hian i thiltih ang leh
i thiltih ropui tak ang ti thei Pathian hi tunge awm? Mi kaltîr la
Jordan rala ram \ha tak, chu tlâng mawi tak leh Lebanon chu mi
hmuhtîr teh khai,”1 tiin.
A chhânna chu, “Tâwk tawh rawh se, he thuah hian mi be
leh tawh suh; Pisga Tlâng chhîpah han chuang la, thlang lamah
te, hmâr lamah te, chhim lamah te, chhak lamah te i mit han lên
la, han thlîr rawh; Jordan hi i kân dâwn lo a ni,”2 tih a ni.
Phunnawi miah lovin Pathian tih ang chu a zâwm a. Tûna a
ngaihtuah ber chu Israel ho a ni. Tuin nge an \hatna tur chu
amah ang chuan ngaihtuah ve ang le? A thinlung takzetin tihian
a \awng\ai ta, “LALPA, tîsa zawng zawng thlarau Pathian chuan,
LALPA mi pung khâwmte chu vêngtu neilo berâm anga an awm
loh nan pung khâwm chunga hotu, an hma hruai a, anmahni hruai
chhuaka hruai lûttu tur ruat rawh se”3 tiin.
LALPA chuan a chhiahhlawh \awng\aina chu a hria a, a
chhânna chu a lo thleng a, “Nuna fapa mi rilru nei tak Josua chu
hruai la, a chungah i kut nghat la, puithiam Eleazara leh pung
khawmho hmâah dintîr la, an mithmuhah thuneihna pe rawh.
Israel thlah pungkhâwmho zawng zawngin a thu an awih theih
[463] nân a chungah i ropuina nghat rawh,”4 Joshua chuan Mosia chu
a_____
lo zui rei tawh a; mifing tak, thiltithei tak, rinna nei mi a nih avângin
1
Deuteronomi 3:24, 25; 2châng 26, 27; 3Nambar 27:16, 17; 4châng 18-20
DÂN SAWINAWNNA 483
amah thlâk tûra thlan a ni.
Mosia chuan a chungah kut nghatin, khûn takin
mawhphurhna chu a hlan a, Joshua chu Israelte hruaitu atân tih
hran a lo ni ta. Sorkarna lamah pawh tihtûr a nei a. Joshua
chungchanga Pathian thusawi Mosia kal tlanga, mipuite hnêna
sawi chu, “Ani chu puithiam Eleazara hmâah a ding anga, a niin
LALPA hmâah Urimin thu a lâk sak ang a; a thuin an chhuak
anga, a thuin an lût ang, amah leh Israela thlah zawng zawngte,
pung khâwmho zawng zawngte nên,”5 a ti a.
Israelte hruaitu an hmuhtheiha chuan mawhphurhna chu a
hlan hmain, Mosia chu heng thil zawng zawng sawichhuak leh
vek tura tih a ni a, Aigupta ram a\anga chhanchhuah an nih dân
te, thlalêra an zin dânte, Sinai Tlânga Pathian dân pêkte chu a
tlângpuiin a sawi nawn leh vek a. Dân chu pêk a nih lai chuan
mi tlêm tê chauh a ropuizia leh a zahawmzia hrethiam tûra upa
tâwk an awm. Chutichuan Jordan Lui kâna reiloteah Ram Tiam
chu chang tûr an nih avâng chuan LALPAN an hmâah chuan A
dân chu lantîr lehin chumi an zawm avânga hmuingîlna leh
hausakna a tiamte chu hriattîr nawn leh an ni.
Mosia chu anmahni zilhna leh vaulâwkna hnuhnung ber sawi
tûrin mipui hmâ-ah chuan a ding a. A hmêl chu a lo êng a. A
samte chu a vâr vek tawh a; nimahsela ngîl takin a la ding at thei
a, a hmêlah chuan a la hrisêlin a la chak tih a lang a, a mit pawh
chu a la fiah êm êm a. Hun pawimawh tak mai a ni, khun tak
maiin Engkimtithei Vênghimtua hmangaihna leh khawngaihna
nasatzia chu a sawi chhuak a:
“In awm hma, tun hma lam te chu han chhût ula leilunga
Pathianin mihring a siam a chin vân hnuai chhînah, hetianga thil
ropui hi a awm ngaiin, hriat a ni ngai emaw chu? Mei a\anga thu
rawn sawi hriaa in la nun cheu sina Pathian aw miin an hre ngaiin,
hnam dang zîng ata fiahna te, chhinchhiahna te, thil mak te,
indona te, kut chak tak te, ban phar te, thil râpthlâk tea LALPA
_____
5
châng 21-23
484 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chi in tuh a, in kea tui in leih \hinna ang a ni lo va; in va luah tur
ram chu, tlâng te leh ruam leh vân ruahtui dawng ram a ni zâwk
a. LALPA in Pathian zawn chhuah ram a ni a; buh te, buhsanghar
te, grep te, theipui te, pawmgranet te awmna ram, hriak nei
Olive leh khawizu awmna ram, chham lova chhang in ei \hinna
tur ram, engmah in tlakchham lohna tur, a lungte chu thîr, a
tlângte chu dâr laih chhuah theihna ram \ha \ha takah chuan
hruai lût dâwn sî che u. LALPA in Pathian chuan chu ram chu a
hre reng a, a mit chu a fu reng bawk a, kum \an tîr a\anga kum
tâwp thlengin.”7
“Heti hi a ni anga, LALPA in Pathianin in pu, Abrahama te,
Isaaka te, Jakoba te hnêna chhechhamâ a pêk che u ram, in din
ni hauh lo, khaw ropui leh mawi tak tak te, in tihkhah ni hauh lo,
thil \ha tinrenga khat in te, in chhun ni hauh lo, tuikhur chhun sa
te, in chin ni hauh lo, grep huan leh olive thing te awmnaa a
[466] hruai luh che u a, in ei a, in tlai hle hun chuan, fîmkhur hle ang
che u, chutilo chuan Aigupta ram a\ang leh bawih ata hruai
chhuaktu che u LALPA chu in theihnghilh mai dah ang e.”
“Fîmkhur hlê rawh u, LALPA in Pathian thuthlung, in laka a thlun
chu in theihnghilh ang a,.....LALPA in Pathian chu kanral hmang
mei, thîkthuchhe tak Pathian a ni si a. “LALPA mithmuha thil an
tihsual chuan, Mosian heti hian a hrilh a: “Jordan kâna in va
luah tûr ram ata chu in boral thuai mai ang.”
Mipui hmaa dan a puan zawh chuan, dan leh thununna te,
rorelna Pathianin a hnêna a pêkte leh inthawi dan chipchiar
zawng zawng chu Mosia chuan a ziak zo ta a. Hêng thil ziakna
lehkhabu hi a mawhphurtu officer te hnênah a hlan a, him taka
an vawn theih nan Pathian bawm sîrah chuan an dah a. Hruaitu
ropui chu mipuiten Pathian an kalsan ang tih hlauhnain a khat a.
Khûn tak leh \hahnem ngai takin mipuiten Pathian thu an zawm
a, malsâwmna an dawn tur leh a dan an bawhchhiata anchhia
an dawn tur chu an hnênah a sawi a.
_____
7
Deuteronomi 8:7-9; 11:10-12
DÂN SAWINAWNNA 487
“LALPA in Pathian aw ka chu ngun taka in ngaihthlâk a,
vawiina thu ka pêk che u thupêk zawng zawngte fîmkhur taka
in zawm chuan,” “In lam leh ram lamahte chuan malsâwmin in
awm ang. In rila rah te, in lei rah te, in ran rual pung te chu
malsâwmin a awm ang. In bawm leh in chhang hmehna thlengte
chu malsâwmin a awm ang a. In vak chhuakte chu malsâwmin
in awm ang a, in lo hawngte pawh malsâwmin in awm ang. In
hmêlmâ nangmahni beitute chu LALPAN a tihtlawmsak ang che u
a; LALPAN in buh in chungah te, in kutkawih zawng zawng
chungah te malsâwmna chu thû a pê ang.”
“Amaherawhchu heti hi a lo la ni anga, LALPA in Pathian
awka chu ngun taka in ngaihthlâk loh va, vawiina thu ka pêk
che u thupêk zawng zawngte fîmkhur taka in zawm loh chuan
hêng ânchhia zawng zawngte hi in chungah a lo awm ang,” tiin.
LALPAN a la hruai bona tûr che u hnam zawng zawng zîngah
chuan mak tih leh haubur leh a chhe lamâ tehkhinna in lo la ni
ang.” “LALPA chuan kawlkil a\anga kawlkil lehlam thlengin chi
tin zîngah a tidarh ang che u a, chutah chuan thing leh lung, in pî
leh pûte chena in hriat ngai loh Pathian dângte rawng in bawl
ang. Chung hnam zîngah chuan hahdamna rêng rêng in hmu
lovang a, in ke atan chawlhna rêng rêng a awm lo vang a; chutah
chuan LALPAN khurhna rilru te, mit chauhna te, nguina rilrute a
pe zâwk ang che u; in nunna chu hlauthâwng rêng rêngin a awm
anga, chhûn leh zân hlau rengin in awm anga, in nunnain
ngaihngam taka awm a nei lo vang, zîng lamah chuan, ‘tlai ni [467]
tawh sela aw!’ tlai lamah chuan ‘zîng ni tawh sela âw’ in ti anga;
thil hlauhawm in thinlungin a hlauh tur avâng leh in mita in thil
hmuh tur avâng chuan.”
Thlarau mitin Mosia chuan a thlîr a, nakin hnua Israel hote
hnam anga hnâwl an nih hun tûr te, Jerusalem chhiatna, Rome
sipaiten an tihchhiat hun tûr te chu a hmu vek a: “Hla tak a\angin
kâwlkil ata nangmahni bei tur hnam, LALPAN mupui bir angin a
488 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
rawn tîr ang; an \awng in hriat loh hnam: upâte pawh pawisa lo
leh \halaite pawh duhsak chuang lo hnam kawlhsen tak chu.”
Kum za tam tak hnua Titus-a hovin Jerusalem an hual lai a
mipuite tawrhna rapthlâk leh ram a \iau vekna tûr te chu chiang
takin a lo lang a: “In ran rual pung te, in lei rah te, in boral hma
loh zawng a ei anga, buh te uain te, hriak te, in bawng pungte, in
beram rual no te a zuahsak lovang che u....In ram zawng zawnga
in rinpui, in kulh sangte a chim thlengin in kulh kawngka zawng
zawngah an hual ang che u....In hmêlmâten an dan chepna che
avângin an hualna che u leh an dan chêpnaah che u chuan in rila
rah, LALPAN a pêk che u in fanute leh in fapate sa in ei ang.”
“In zînga hmeichhe awm no leh chhia\hâte an awm no avânga
lei pawh rap duh lote chuan an pasal duh tak te, an fanu te,
an fapa te, an pawm lai fa sên leh an fa la piang tûrte pawh
an hmu mawh ang;....in hmêlmâten in kulh kawngkaa an dan
chêpna che u avângin.”
He thu, rilru khawih tak mai hian Mosia chuan a titâwp a:
“In hmâah nunna leh thihna, malsâwmna leh ânchhia ka dah tih
tunah hian in chungchang thua hretu atan lei leh vân ka ko a ni;
chutichuan nunna chu thlang rawh u, in nun theih nan, nangni leh
in thlahte nen; LALPA in Pathian hmangaih a, a âwkâ awih a,
amah vuan tlatin; amah chu in nunna, in dam reina a ni sî a;
tichuan in pu Abrahama te, Isaaka te, Jakoba te chhechhamâ
pêk a tiam ramah chuan in awm dâwn nia.”8
Hêng thu takte hian thuk leh zuala mitin rilru a khawih theih
nân hruaitu ropuia chuan hla angin a siam a. Hêng hlate hi
[468]
thawnthu chauh ni lovin hrilhlâwkna thu pawh a ni. Pathianin A
mîte tun hma lamâ ropui taka a enkawl dân a sawi chhuah rualin
nakina thil lo thleng tûr, Krista, thiltihtheihna leh ropuina nen a
lo kal huna rinawm taka lo awm ten hnehna an chan hlen tûrte a
entîr a ni. Mipuite chu hêng thu leh hla te hi vawng a, an fâte fâ
leh zêlte zirtîr tûra kawhhmuh an ni. Mipui pung khâwmte
_____
8
Deuteronomi 30:19, 20
DÂN SAWINAWNNA 489
chuan an inkhâwmnaahte chham rual \hin tûr leh an nî tin
hnathawhnaah te sawi \hîn tûrin hrilh an ni. Nû leh pâte chuan
hêng thûte hi an fâten an theihnghilh ngai rêng rêng lohna tûrin
an rilru hneh a la awl laiin an thinlungah an nemkai tûr a ni.
Israel mîte chu a bîk taka Pathian dân kawl \ha tur leh
vawnghim tur an ni a, a zirtîrna awmze nei tak leh zawm a
pawimawhzia chu an thinlung chhûngril taka hre tur an nih bâkah
an fâte leh fa leh zêl thleng zirtîr tûrte an ni. Dân chungchânga
LALPA thu a pêk chu hetiang hi a ni: “In fâte \hahnemngai takin
in zirtîr anga, in ina in \hut lai te, kawnga in kal lai te, in mut lai
te, in thawh hun tein in sawi \hîn tûr a ni. In kawngka biangah
te, in kawngkhârah te in ziak tûr a ni.”
Hun lo la kal tûrah an fâten, “LALPA kan Pathianin thu a
pêk che u thuhriattîr te, dân te, rorêl te hi engtizia nge ni le?” an
la tih hunah, nu leh pate chuan Pathianin lainat taka a hruai dân
chanchin te, A dân an zawm theih nâna LALPAN a chhanchhuah
dânte an hrilh ang a: “LALPA kan Pathian chuan thû min pe a,
vawiin nite anga mi nungdamâ min zuah reng theih nân. A thu
min pêk anga LALPA hmaa a thupêk zawng zawng zâwm tûra
kan fîmkhur chuan kan tân damna a ni dâwn a ni,” tiin.ð
490 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
43
MOSIA THIH THÛ
[469]
P ATHIANIN a mîte a kaihhruaina rêng rêngah hian, a hmangaihna
leh dawhtheihna chu a lang \hîn, langsâr tak ni fo \hin chu duhsak
bîk nei miah lo leh dik taka ro a rêl \hîn hi a ni. Hei hi Hebrai mîte
chungah hian a lang chiang hlê. Pathian chuan nasa takin Israelte
chu mal a sâwm a. A ngilneihna leh dawhtheihna chu nasa takin a
lantîr \hîn a: “Mupuiin a bûa a no a chawk tho va, a no chunga thla
a zâp a, a thlate a zâr a, a la a, a thlaa a chawi \hîn angin LALPA
chauhvin a hruai \hîn a.”1 Nimahsela an tih dik lohna leh
bawhchhiatnaah chuan rang tak leh nasa takin a hrem bawk \hîn.
Pathian, hmangaihna tâwplo neia chuan hmangaihnain hnambo
tawhte chu A Fapa mal neihchhun chuan a tlanchhuak leh ta. Krista
chu leiah hian a lo kal a, mihringte hnêna A Pa nungchang tilang
tûrin, A nun chu hmangaihna leh ngilneihna thiltihin a khat a. Amah
ngei chuan hetiang hian a sawi a, “Tih tak meuhvin ka hrilh a che u,
lei leh vân hi a boral hma chuan Dân thua mi chhun han te tak tê
emaw thai han te tak tê emaw, pakhat mah a boral tawp lo vang, a
zaa thlen kim hma loh zawng.”2 Chu âw bawk chuan dawhthei leh
hmangaihnain a hmangaihna hnawltu misualte chu englai pawhin a
hnêna kal a, ngaihdamna chang a, thlamuang taka awm tûrin a
sâwm reng a, Amah hnar tak taktute hnênah erawh chuan, “Ânchhe
dawngte u, mi kalsan rawh u”3 a ti bawk a. Bible-ah rêng
rêng hian Pathian chu hmangaihna Pathian ang chauhvin a
lantîr a ni lova, rêl diktu a nihzia pawh lantîr a ni. Pathian
lainatna a khat, mi khawngaih thei tak, thinnel tak ni mah
sela, “thiam lova ruatte chhuah mai ngai lo”4 a ni.
Hnamte chunga rorêltu chuan Mosian Israelte chu Ram Tiam
ram \ha tak chu a thlenpui lo vang tih a lo puang tawh a, a
chhiahhlawh rinawm tak chuan nasa taka a dîl chung pawhin a
thilpuan tawh chu a tidanglam duh lo. A thi dâwn tih chu a inhria.
Nimahsela Israelte a enkawlna chu a thlahthlam chuang lo. Rinawm
_____
1
Deuteronomi 32:11,12; 2Matthaia 5:18; 3Matthaia 25:41; 4Exdous 34:7
MOSIA THIH THÛ 491
takin Ram Tiamah chuan an luh theihna tûrin Israelte chu a buatsaih
reng zâwk a. Pathianin Mosia leh Joshua hnêna a lo sawi tawh [470]
angin chhûmding chu kawngka chunga a lo chhuka a din reng lai
chuan, Biak bûk chu an siam\ha a. Hetah hian khûn takin mipuite
chuan Joshua mawhphurhna lâk chu an pawm a. Tichuan Mosia
an hruaitu a nihna chu a tâwp ta. Chutichung pawhin amah
inngaihtuah aiin a mîte hlîr chu a la ngaihtuah a. Mipui tam tak lo
pungkhâwmte zîngah chuan Mosia chuan a thlâktu tûr chu he thu
thianghlim hian mal a sâwm a. “Chak tak leh huai takin awm rawh,
hêng mîte hnênah hian an pî leh pûte LALPAN chhechhamâ pêk a lo
tiam tawh ramah chuan i kal tûr a ni a, anniho hi i luahtîr tûr a ni. In
hma hruaitu chu LALPA a ni ang,” a ti a. Mipuite lam chu a hawi a,
upa leh hruaitûte hnênah chuan rinawm taka Pathian hnên a\anga
thu a dawnte chu mipuite hrilh a, mawhphurhna la tûrin a hrilh a.
Mipuite chuan an hruaitu upa tawh tak chu an thlîr a, an zîng
a\ang chuan rei loteah lâk bovin a awm dâwn tawh si a, hmangaihnaa
an pa anga a kaihhruaina te, fing taka zilhna thu a pêk te, châwl
miah lova a kaihhruai dânte zawng zawngte leh an bawhchhiat laia
vawi eng emaw zât an nunna zuah tûra a dîlsak lai te chu an hre
chhuak leh uai uai a. An lungngaihna chu lâwmna a chan leh ta, an
mahni luhlul leh sual avângin Mosia chu a thinrim a, chumi avâng
chuan a lo sual ta a, chuvâng chuan a thi dâwn a ni tihte chu lungchhe
takin an ngaihtuah chhuak a.
An hruaitu an hmangaih êm êma, lâkbo a nihna chu Israelte tân
chuan thil dang zawng zawng aia hremna nasa a ni, a nunna chu
zuah ni se malsâwmna nasa tak an dawng ang. Pathian chuan an
hruaitu thar chu Mosia an tih ang chuan ti lo se tih a hriattîr duh a.
Pathian chuan a mîte hnênah chuan malsâwmna vûr a duh a, mahse
chu chu an lawmloh chuan malsâwmna chu lâkbo a ni, chutiang
chuan an sualna an hre chhuak anga, an thinlung zawng zawngin
LALPA hnênah an kîr leh ang.
Chumi nî chuan LALPA hnên a\ang chuan thupêk a lo thleng a,
“Tho la....Nebo Tlângah chuan han chho la,.....Israela thlahte
492 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
luah tûra ka pêk Kanaan ram chu han thlîr rawh; i lâwn chhohna
tlângah chuan i thî anga, i chipuite hnênah hruai i ni ang.”5 Mosia
chuan Amah Pathian nêna inbe tûrin Pathian kohna anga thuawih
takin riahbûk chu a chhuahsan \hîn a. Nimahsela tun \um a
riahbûk chhuahsan dân tûr chu a makin a danglam hlê. A siamtu
kutah a nunna chu a hlân dâwn a ni. Mosia chuan amah chauhin
a thi dâwn tih a hria; leia a \hiante chu tû mah a bulah an awm
dâwn lo. A hmâ-ah chuan thilmak tak hlauhawm tak a lo thleng
dâwn; chumi avâng chuan a lungngai hlê. Harsa a tih ber mai
chu a mîte a hmangaih êm êm, khâ leh chen an rawng a lo
bâwlsak \hinte a kalsan tûr chu a ni. Nimahsela Pathian rinna
[471] nghah dân chu a lo zir tawh \hîn a. Rinhlelhna nei hauh lovin
amah leh a mîte chu hmangaihna leh ngilneihnaa khat Pathian
kutah chuan a hlân a.
A hun hnuhnung ber atan Pathian mîte hmâah Mosia chu a
ding a. Pathian thlarau chu a chungah a awm a, khûn tak leh
thinlung khawih tak maiin hnam tin hnênah chuan malsâwmna
thu sawiin a thlah liam a:
“Pathian ang tû mah rêng an awm lo, aw Jesurun,
A pui tûr chea vâna chuang,
Ropui taka vâna chuang chu.
Chatuan Pathian chu i awmna a ni a,
Hnuai lamah chuan chatuan bân a awm,
Hmêlmate chu a vai kian sak che a, ‘Tiboral rawh’ a ti a.
Israel chu ralmuang takin a awm a,
Jakoba tuichhunchhuah a pumbil;
Buh leh uain ramah chuan,
A ni, a vânten daifîm an fartîr,
I nihlawh e, aw, Israel,
Nang ang reng tunge awm, LALPA chhandam mîte?
Nangmah puitu phâw.”6
Mosia chuan mipuite chu a kalsan a, ngawi rengin amah
chauhvin tlâng lamah chuan a chho zêl a. “Nebo Tlâng, Pisga
_____
5
Deut. 32:49, 50; 6Deuteronomi 33:26-29
MOSIA THIH THÛ 493
Tlâng chhîpah chuan a chho va.” Tlângah chuan khawhar tak
maiin a mit la fiah tak mai chuan a hmaa ram awmduai mai chu
a thlîr a. Thlang lamah chuan hla tak mai a tuipui ropui tak
Nebo Tlâng sâng a Mosia awm lai chuan ram chu a hmaah an in pharh lang ta
zut zut mai a. A nih dân ang chiah a lang lovin, Israel faten an neih hun, Pathian
malsâwmna an dawn hun a awm dân tur angin a lang zâwk a.
494 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
dumpâwl ruih mai chu a hmu a; hmâr lamah chuan Harmon Tlâng
sâng tak mai vân dumpâwl ruih han chhun chu a hmu a, thlang
lamah chuan Moab ram, tlângram zâwl duai mai chu a hmu a, a
piah lamah chuan Bashan ram Israelten an hneh tawh chu a
hmu bawk a; chhim lamah chuan thlalêr ram hun rei tak an lo
vahvaih tawhna ram chu a hmu bawk a.
Mosia chuan a nun paltlang tawhte chu a bul a\angin a han
chhût lêt a, Aigupta ram lal ina rorêlna sâng chang thei mai
a\anga Pathian mi thlante nêna khawsakho a thlan zâwk dân te,
thlalêra hun rei tak mai Jethroa berâm a vân hunlai te, thingbuk
alha vântirhkohvin Israelte chhanchhuak tûra a koh lai te,
Pathianin thilmak a tihtîr zawng zawng te, Israel fâte
chhanchhuak tûr leh thlalêra an vahvêl laia hel hmang hote leh a
tawrh dân zawng zawngte a ngaihtuah zêl a. Chutiang chung
[472] pawha chung a hruaichhuah zawng zawng zînga pahnih chauhte
rinawma ramtiam lût thei an ni chu a ngaihtuah a. Mosia chuan
a hnathawh zawng zawng chu a thlâwn ang mai niin a hria a.
Nimahsela chung a kaltlang leh a tawrhna zawng zawng chu
pawi a ti lo. A hnathawh leh a thiltih zawng zawng chu Pathian
ruahman ang a ni tih a hria. A hmasa bera bâwih an nihna
a\anga Israelte hruaitu ni tûra koh a nih chuan a zuam lo hlê mai
a. Mahse mawhphurhna a han lâk tak tak chuan a mawhphurhna
chu hnâwl a tum mai lo. Pathianin a mawhphurhna chu Mosia
chuan phat se a remti hauh lovang. A thil tawhte chu a nasa hlê
a, thlalêrah an zin chhûng zawng zawng pawh chuan Pathian
khawngaihna leh kaihhruaina chu a dawng zêl a, reilote atâna
hlimna âi chuan Pathian mithlante nêna hrehawm tawrhho chu
fing takin a thlang thei a ni.
Pathian mîte hruaitu a nihna a han thlîr kîr chuan thil tihsual
pakhat chuan nasa takin a chanchin a tichhia a. Chu a
bawhchhiatna chu thaichhiat ni thei sela chuan lungngai lo takin
a thi thei tûr a ni a. Chu simna chu Mosia chuan tihchian a duh
a, Rinnaa inthawina Pathianin a phût ang chu, Mosia chuan a
MOSIA THIH THÛ 495
sual chu puangin Lal Isua hminga ngaihdamna chu a chang a.
Ramtiam ram mawi tak mai chu LALPA chuan Mosia chu a
thlîrtîr a. Ram hrang hrang chu a hmâah chuan pharh niin, a mit
pawh a thim lova, chiang takin ram mawi leh duhawm tak mai
chu a hmu a. Heta a hmuh dân hi LALPAN mal a sâwm Isrealten
an chan hun tur anga a awm dân chu hmuhtîr a ni. Eden
pahnihna a hmu ang mai a ni. Tlâng mawi tak tak Lebanon
Tlânga sidar thingin a khuh chûk te, tlâng \henkhat, Olive thingin
mawi taka a khuh chûk mai te, phairuam hruizâmin a khuh
rimtui hmêl tak mai, pangpâr leh theirahin a khuh chûk mai te,
phaizâwla tûm thing mawi tak tak te, huit leh buhhmun awm
chûk maite, phaizâwla lui luang ri mawi leh sava hrâm mawi tak
te, phaizâwla khawpui te, huan te, dîl leh tuifinriat te, tlâng panga
ranrual tla dum dum te, lungpui khawkrawk kâra khawizu nei
chi phu mam mam te, Mosia sawi ang chiah a ram \ha, Pathian
thlarau hriattîr anga Mosian a lo sawi chhuah; “L ALPA
malsâwm....vân a\anga thil hlû te, daifîm te, hnuailam a\anga [475]
malsâwmna te, ni êng a\anga thilrah hlûte....hmânlai a\anga
tlânga thil hmuhchhuahte....lei a\anga thilhlu zawng zawng te nên”
chiang takin hmuhtîr a ni.
Mosia chuan Kanaan rama hnam thlante inbêngbel lai leh
hnam tinte an hmun \heuha an awm lai chu a hmu leh a. Ramtiamâ
an indin ngheh hnute leh Pathian an phatsan avânga hremna an
tawhte nên lam entîr a ni bawk. An sualna avânga ringlo mîte
zînga tihdarh an nih dân te, LALPA ropuinain a kalsan dân te, an
khawpui tihchhiat a, a mîte ramdanga sala an hruai dân te, an
pate rama hruaikîr an nih leh dân leh chumi hnua Rome sorkar
awp hnuaia an awmdân te entîr zêl a ni.
Kan Chhandamtu lo kal hmasak a thil awmdân leh nunte
chu thlîrtîr a ni a. Isua Bethlehema nausêna a lo pianlai te
hmuhtîr a ni a. Vântirhkoh rualten Chhandamtu lo pianna hlâ
an sak te, leiah hian rem lêng rawh se tihte, khawchhak mifingten
Arsî an hmû a, Isua awmna lamâ a hruai dân te, hrilhlâwkna
496 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[479] a.Edena a dâwt sawi avânga Adama suala a tlûk phah tâk leh,
mihringte chunga thihna a lo thlen tâk thûte pawh a sawi thei tho
bawk. Setana chu a thlêmna leh bumna avâng chauhvin Israel
mipuite chu phunnawiin helna rilru siam sakin an hruaitupa
dawhtheihna titâwpin chu chuan sual tihtirin thihna hial a lo tuar
ta tihte chu Setana a hrilh thei a. Nimahsela Krista chuan A Pa
chu engkimah a rawn a, “LALPAN hau zâwk che rawh se”13
Juda’n a ti a. Chhandamtu chuan bumtupa chu a hnial duh hauh
lova, hmêlmâ pa hneh tawha thuneihna chu ngam tawhin, mitthi
tawha chu nunna a pe ta zâwk a. Hei hian Setana chuan Pathian
Fapa dovin engmah a ti theilo a ni tih tilang chiang hle a ni.
Thawhlehna chu kumkhua atan a rawn tichiang ta. Setana chu
hneh a ni ta; mifel thi chu a tholeh ang.
Sual avângin Mosia chu a thi a, Setana thuhnuaiah a awm a.
Amâ hnathawh dik tak a\ang chuan thihna thlan thim sal a ni;
nimahsela Chhandamtu a zarah chuan thihtheihlohna chu a lo
chang ta. Mosia chu ropui takin thlan a\ang chuan a lo chhuak
a, a Chhandamtu chuan vânah a hruai chho ta.
Mosia chungchangah hian Kristan kan tana min tihsak, a
hmangaihna leh ngilneihna leh a reldikna chu a lang chiang ber a
ni. Kanaan luh phalsak a nih lohna hian zirlai ropui tak theihnghilh
hauh loh tur a awm–mihringte hian thuawihna dik tak neia,
Pathian ropuina chan tur chu keimahni inchawimawi nan kan
hmang rêng rêng tûr a ni lo tih hi. Chawimawina chu Siamtu
ropuia chanpual a ni. A chhiahhlawh Mosian \hahnemngai taka
a dilna chu a tihlawhtling thei lova, mahse a theihnghilh chuang
lo. Vân Pathian chuan Mosian a tuarna zawng zawng chu a hre
reng a; harsatna leh buaina zawng zawng, kha leh chen a tawh
kha chhinchhiah vek a ni; Pisga Tlâng chhîpah chuan Pathianin
Mosia chu a ko chho a, Kanaan ram luh mai aia ropui zâwk a
chan tûr zawng zawng chu a pe ta zâwk a ni.
Hmêl danglamna tlângah khân Mosia chu Elija vâna
_____
13
Juda 9
MOSIA THIH THÛ 501
nungchunga lâkchhoh nên khân an awm a. Pa in A fapa hnêna
ropuina a pêk hmutu leh changtu an ni. Mosia \awng\aina hun
rei tak kal tawh ami kha chhan a ni ta. Tlâng ropui tak chungah
chuan a ding a, Pathianin a mîte tâna hun rei tak a\anga a lo
tiam tawh a thlen famkimna chu a hmu a. Chutiang thil ropui
ber mai mihringte tana lo thleng chu chiang taka hmuhtîr a ni.
Mosia chu Krista entîrtu a ni. Amah ngeiin Israelte hnênah [480]
heti hian a sawi a, “LALPA in Pathianin, keimah ang hi in unaute
zînga mi zâwlnei a siam sak ang che u; a thu chu in ngai tûr a
ni,”14 tiin. LALPA chuan Mosia chu retheihna leh hrehawmna
sikulah chuan a luhtîr a, lei Kanaan rama a mipuite hruai lût
tûrin a tlingah a ngai a. Israelte Pathian chuan vân Kanaana a
mîte hruai tûr chuan, mihringte zirtîrna ngai lo Hruaitu chu a
siam a, mahse chu pawh chu famkimna chang tûrin tawrhna leh
tihduhdahna tawrhtîr a ni: “Amah ngei chuan thlêmna tâwkin a
lo tuar tawh avângin thlêmna tâwkte chu a \anpui thei a ni.”15
Kan Chhandamtu chuan mihring tlin lohna leh chak lohnate zawng
zawng chu hriain Ram tiamâ kan luh theih nân a lo thi ta a.
“Mosia chu Pathian chhûngte zawng zawng zînga
rawngbâwltuah zawng a rinawm ngei a; Krista erawh chu Pathian
chhûngte chunga Fapaah a rinawm a ni. A chhûngte chu
keimahni kan ni, a tâwp thlengin kan buaina leh kan beisei
chhuanna hi nghet taka kan vawn tlat phawt chuan.”16 ð
_____
14
Deuteronomi 18:15; 15Hebrai 2:10, 18; 16Hebrai 3:5, 6
502 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
44
JORDAN LUI KÂN
[481]
I SRAELTE chuan an hruaitu thihna chu an tuar nasa êm êm mai a, ni
sawmthum chhûng chu amah sûnna bîk thiltih tur chi hrang hrang
tih nân an hmang a. A kalsan hma kha chuan a thurawn fing tak
hlûtzia te, an chunga pa ang mai a zaidamna te leh a rinna
nghehziate kha an hre thiam ngai rêng rêng lo. An zînga a
awmlaia zirtîrna a pêk zawng zawngte kha an ngaihlu thar leh ta a.
Mosia chu a thi tawh a, mahse a zirtîrnate chu a thi ve lo.
Englai pawha nung reng tûr a ni, mipuite chuan an thinlungah an
vawng reng a. A nun hmasial lo leh thianghlim tak mai kha
mipuite chuan an hre reng a, amah a damlaia a thu ngaihsan
nachang hre lote tan pawh ngawi renga mipui nuna thusawi reng
tûr a ni. Ni a tlâk hnu pawha rei tak a eng a la châm reng ang
hian mi thianghlim leh hmasial lova chu a thiltih \ha chu ni êng
angin a thih hnu hun rei takah pawh chuan hriat reng a ni a;
lemchangtute an thih hnû daih pawha an thiltih hmuh tûr a la
awm reng ang hian. An hnathawhte, an thusawite, entawntur
an hnutchhiahte chu a nung reng ang. “Mi fel chu kumkhuaa
hriat rengin a awm ang.”1
Chutia lungngai taka an hlohna râpthlâk tak an sun lai pawh
chuan mipuite chuan anmahni chauhva hnuchhiah an ni lo tih an
hria a. An biakbûk chhûngah chuan chhûnah chhûm ding zanah
mei êng chu a ding reng a, chu chuan Israelte chuan Pathian
thupêkte an zawm a, a kawnga an zawh chuan Pathian chu an
hruaitu a ni reng tih a entîr a.
Mitin mai chuan Joshua chu an hruaitu a ni tih chu an hria a.
Amah an hriat dan chu indo thiam mi ang a ni. Hetih hun lai tak
hian Israelte tan chuan hetiang thilpêk dawng hi an mamâwh
tak chu a ni. Mi huaisen, tumruh, tlâwmngai, mawngzâng, rilru
_____
1
Sâm 112:6
JORDAN LUI KÂN 503
thlâk mai mai lo, a tih tûr chu tlâwmngai taka mahni hmasial
lova hlen mi, chûng zawng zawng bâkah Pathiana nghet taka
rinna nghat mi a ni–chutiang mi chu Pathianin a sipai rualte Ram
tiamâ hruailût tûrin a ruat a. Thlalêra an vahvel chhûng zawng
[482]
khan Mosia chuan a prime minister angin a hmang a. Mi \awng
tam lo, rinawm leh rintlâk, mi dangte an nghin luai lai pawha
harsa leh hlauhawmah pawh nghet taka ding mi, Pathianin amah
a koh chhuah hma pawha a rinawmna chuan Mosia thlâk thei
tûra rinawm a nihna tilang tawh a ni
Joshua chuan a hmaa hun awm chu a han thlîr chuan a
huphurh a, amah a inring tâwk bawk lova, nimahsela Pathian
chuan hlauhna zawng zawng chu a tihreh sak a, “Mosia hnêna
ka awm ang thovin i hnênah pawh ka awm ve ang, ka tithlâwn
lovang chea, kal pawh ka kalsan tawp lo vang che....hêng mîte
hnênah hian an ram chan tur chu i sem anga, an thlahte
chhechhamâ pêk ka lo tiam tawh ram chu.....I kephahin a rah
apiang ram chu i hnênah ka pe tawh, Mosia hnêna ka lo sawi
tawh angin.” Lebanon Tlâng sâng a\anga thui tak thleng, tuifinriat
ropui tak thleng, chhak lamah Eufrates lui kam thleng,—hêng
zawng zawng hi an ta vek tûr a ni.
He thutiam belhchhahna chu hei hi a ni; “Chak tak leh huai
takin awm phawt mai la, ka chhiahhlawh Mosian dân zawng
zawng zâwm tûra thû a pêk che kha zâwm tlat rawh. He dân
bu hian i ka chu chhuahsan hlek suh se, chumi thu ziak zawng
zawng chu i zawm tlat theih nân chhun leh zan i ngaihtuah zâwk
tûr a ni, vei lamah emaw ding lamah emaw pên san suh; tichuan
i kawngte chu i lo titluang zêl anga, i lo hmuingîl zêl dâwn nia.”2
Israelte chu Jordan Lui chhak lamah chuan an la inkhuar
reng a, Jordan Lui chu an la kân lo, Joshua thupêk hmasa ber
chu “Tho ula” tih a ni, “Jordan Lui chu nangni leh mipui zawng
zawngten kân rawn u” tih nên hian. Khawi kawngah nge, engtin
nge an kân dân tûr chu a sawi chuang lo. Engpawh nisela LALPA
_____
2
Joshus 1:6-8
504 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
thupêk ang zêl chuan kal tûrin mipuite chu thu a pe a, LALPA
chuan an kawng tur chu a ngaihtuah mai ang tih chu a ring mai a.
Israelte riah hmun piah lam Jordan ral leh lam mel tam vak
lovah chuan khawpui ropui leh kulh nghet tak mai Jeriko chu a
awm a. A dik tak chuan he khawpui hi an hneh theih chuan a
ram pumpui atana kawng hawnna ang mai a ni ang. Chuvâng
chuan mipui tam lam te, an hausak dan te leh a kulh rinawm
dante hre tûrin enthlatu tlangval pahnih chu a ruk tein a tîr a.
Khawpuia chêngte chu hlauthâwng leh inring rengin an awm a,
[483] enthlatute tan chuan hlauhawm tak a ni. Nimahsela, Jeriko-a
Rahabi chuan a nunna chan huamin anmahni chu a lo hum hlauh
mai a. A ngilneihna avânga lawmna entîr tûrin Jeriko an lak
huna humhimna an tiam a.
Enthlatute chu him taka an lo kîr leh chuan chanchin
lawmawm tak mai, “LALPAIN a ram pumpui chu kan kutah a lo
pe tak meuh mai; chu chang a ni lo va, chu mi rama chêng zawng
zawngte chu kan hmâah an tui zêl mai a ni,” an ti a. Jeriko-ah
chuan tihian an sawi a, “Aigupta ram ata in lo chhuah khân
LALPAN Tuipui Sen kha a tihkang sak che u a, Jordan lui râla
Amor-ho lalte pahnih Sihona leh Oga te chunga in tihzia te,
khatia in tihboral tak hlauhzia te kha kan lo hre si a. Chu chu
kan lo hriat veleh kan thinlungte chu a tui zo va, nangmahni
avâng hian zâm lo rêng rêng an awm lo; LALPA in Pathian chu
chung lam vânah leh hnuailam leiah Pathian a ni si a,”3 tiin.
Tichuan hmalam pan tura thupêk an ni ta. Mipuite chu ni
thum tla chaw keng tur leh sipaite chu indo inpeih tûrin hrilh an
ni. An za chuan an hotupa thupêk chu hlim takin an zawm a,
rinna an nei tawk a, \anpui \heuh an tum a. “I thupêk ang zêlin
kan ti ang, i mi tirhna apiangah kan kal ang. Mosia thusawi
zawng zawng kan ngaihthlâk ang khan i thu pawh kan ngaithla
ang; Mosia hnêna LALPA a awm ang khân i hnênah pawh awm
ve rawh se,”4 an ti a.
_____
3
Joshua 2:24; 10, 11; 4Joshua 1:16, 17
JORDAN LUI KÂN 505
Shitim rama Acasia thing hmuna an riah hmun chu an
chhuahsan a, Jordan ramri lamah chuan an chhuk thla a. Mi
zawng zawng chuan LALPA \anpuina lo chuan an tan kawng a
awm lo tih an hria a. Hetih hun lai hian tlang chunga vurte chu
a tui a, luiah chuan an lo luang thla a, lui kuang zawng zawng
chu a liam reng a, an kân \hinna hmunah chuan kân theih a ni lo.
Pathianin Jordan Lui a kântîr dan tur chu thilmak a ni. Joshua
chuan Pathian hrilh angin mipuite chu intithianghlim tûrin a hrilh
a; an sualte chu dah bovin, pawn lamâ bawlhhlawhna zawng
zawng chu an tifel tûr a ni: “Naktukah LALPAN in zîngah
thilmakte a ti dawn e, intihthianghlim rawh u” tih chu thupêk a ni
a, Pathian bâwm chuan hma a hruai ta a. LALPA awmpuina
chhinchhiahna a lo lan vêleh puithiamte chuan bâwm chu an zawn
anga, Jordan Lui chu a pan tûr a ni. Chumi an hmuh vêleh [484]
chuan riah hmun chu chhuahsanin an zui tûr a ni. Joshua
chuan an tihdân tûr zawng zawng chu kimchang takin a hrilh
vek a. “Hei hi hre rawh u, L ALPA Pathian nunga chu in
zîngah a awm a; in hmêlmâ Kanaan mîte chu a hnawhchhuah
sak vek ang che u.....LALPA thuthlung bâwm chuan in hmâah
Jordan Lui a kân e” tiin.
A hun tak a thlen chuan hmalam an pan ta, puithiamte chuan
bawm chu an kokiah an pu a, hma an hruai a. Mipuite chuan
hnaih lûtuk lovin an inkarah chuan mel chanve a tla tûr a ni a.
Puithiamte chuan Jordan Lui an pan thla chu mipuite chuan enge
thleng dawn tih hmuh tumin an en \hup mai a. Pathian bawm
thianghlim chu zawnin hmalam an pan zel a, Jordan Lui luang
vut vut lam chu an pan a, vaukam tui chu an rap ta a. Chu
veleh chuan mak tak maiin chhak lam a\angin tui lo luang thla lai
chu a ding ta a, hla feah a inhlawm ding ta luah a, tichuan lei
charah an ding ta reng mai a.
Chunglam a\anga thupêk angin puithiamte chu lui lai takah
chuan an phei a, an ding a, mipui zawng zawngin an kan zawh
506 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
H EBRAI mîte chuan Kanaan ram chu an lût ta, nimahsela an kutah [487]
a la awm tak tak lo, mihringte ngaih chuan ram zawng zawng
han hneh chu thil harsa leh duh rei tak ni tûrin a lang. Hnam
chak pui puiin an luah a, an hmêlmâ rawn rûn tûrte lo do tûra
inpeih rengte an ni lehnghâl a. Hnam hrang hrangte chu an vaia
tâna hlauhawm tûrte chu do ho tûrin an \ang khâwm a. An
sakawrte indona tawlailîrte, an ram an hriat chian tawhna te,
indo tûra zirna an lo neih tawhnate zawng zawng chu an
\angkaipui dawn a. Chubâkah chunglai khawpui te chu nghet
taka kulhbanga hung vek an ni a. “Khawpuite chu vântawng
deuhthâwa kulhbanga hung an ni.” 1 An hmaa indona tûr
awmah chuan Israelte chuan an chakna chuan thil tihtheih
loh a ni tih an hria.
Chûng khawpuite zînga kulhnghet \ha leh rinawm leh
khawpui hausa ber pakhat chu an hma lawka awm Jeriko
khawpui chu a ni. Gilgal an riahhmun a\ang chuan hnai tê a ni.
Ramrîah chuan phaizâwl ram \ha êm êmmai, thiltin reng deuh
thaw an thar theihna chu a awm a, he khawpuia mîte hi an hausa
a, lal in leh temple te chu a ropui a, hlimhlawp bawlna thilsual
tinreng tihna hmun a ni. Laipui dahna kulhbang zau pui hnungah
chuan Israel te Pathian chona an hlan a. Jeriko khawpui hi
milem biakna hmunpui a ni, a bîk takin thla pathian Astoreth-in
an biakna hmunpui a ni bawk. Hetah hian Kanaan mîte
thilsual tihna leh pathian biakna tinreng chu a awm a. Israelte
rilruah chuan Beth-peor a an bawhchhiatna hlauhawm tak
zu hriat chhuah lehna tur, he ringlo mîte khawpuiah hian thil
hlauhawm chu a awm.
Kanaan ram an luhnaah hian Jeriko tihchhiat chu Joshua tân
hna hmasa ber a ni. A hmasa berin Pathian hnên a\anga chiang
_____
1
Deuteronomi 9:1
510 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
taka hriat theihna chu a dîl a, chu chu phal sak pawh a ni. An
riah hmun a\ang chuan a kal chhuak a, Pathian biakna nei tur
leh Israelte Pathian chuan an hma hruai zêl tûra ngên tûrin, a
hma zâwn lawkah chuan mi pakhat a khandaih phawi sa kengin
a lo ding reng a; Joshuan a han pan a, a hnênah chuan, “Kan
lamâ \ang nge i nih, kan hmêlmâte lamâ \ang?” a ti a. Ani chuan
[488] “Ni love, LALPA sipai hote hotua lo kal ka ni zâwk e,” a ti a.
Tichuan Joshua chu leiah a bawkkhup a, chibai a bûk a, a
hnênah, “Ka LALPAN a chhiahhlawh hnênah hian eng nge sawi
tur a neih le?” a ti a. Horeb Tlânga Mosia hnêna thupêk ang
bawk, “I kephah ata i pheikhawk kha phelh rawh; i dinna hmun
kha a thianghlim e,”2 a ti a. Hei hian heta tlawhtu mak tak
nungchang chiang tak chu a tilang a, Israel hruaitu hmaa ding
chu, Krista, Chungnungbera chu a ni, Joshua chuan a hlâu êm
êma, leiah a bawkkhupa chibai a bûk a ani chuan, “He Jeriko
khawpui, an lal, an sipai zawng zawngte hi i hnênah ka pe tawh”3
a ti a, tichuan hneh dân tûr kaihhruaina zawng zawng chu a hrilh a.
Joshua chuan chunglam a\anga kaihhruaina a dawn ang chiah
chuan Israel sipaite chu a kaihruai a. Eng tehchiam mah tih tur
a awm lo. Khawpui chu kal hual tur, Pathian bâwm zâwn a,
tawtawrâwt ham mai a ni. A hmasa berah chuan thlan bîk
râlthuamâ inthuamte chu–an chakna leh theihnaa hneh tûr an ni
lova, LALPA thuawihnaa hneh tûr chauh an ni. Puithiam pasarih
tawtawrawt kengten an dawt leh a. A dawt lehah chuan Pathian
bâwm A ropuinain a hual, puithiam inthawinaa an inthuam anga
inthuamte chuan an zawn ang a. Israel sipaite chuan an hnam
ang zêlin an zui leh a. Chutiang chu a ni khawpui chhe tûr an
huala an kal dân tûr chu. Thil ri dang engmah hriat tûr a awm
lo, sipai rual kal thâwm leh tawtawrâwt ri, tlâng leh Jeriko
khawpuia thangkhâwk mai lo chu. Vawi khat an hêl chhuak a,
an riahbûk lamah an kîr leh a, Pathian bâwm chu biakbûkah
chuan an dah leh mai a.
_____
Khawpui vêngtûte chuan mak ti takin an thlîr a, thil thleng
2
Joshua 5:13-15; 3Joshua 6:2
JERIKO KHAWPUI CHIM 511
chu hotute hnênah chuan an hrilh zel a. Hêng thil an tihdân hi
eng nge a awmzia an hre lo; nî tinin vawikhat chauh an kal hual
tih chu an hria, bâwm thianghlim puithiamten an zawn a, chung
an hmuh chuan mipuite leh puithiamte chuan an hlau êm êma.
An khawpui rinawmzia an han en chuan engmahin a tihchhiat
theih an ring lova. |henkhat chuan nuihzat bur takin chutianga
hel mai mai chuan eng nge an tih theih ang an ti a. A \hen
chuan an hlauthâwng hlê a, Tuipui Sen pawh an kân thei mai a,
Jordan Lui pawh an kân leh thei mai a, Pathianin eng nge a
tihsak leh dâwn kan hre hlei nêm an ti a, an hlauthâwng hlê a ni.
Israel mipuite chuan ni ruk chhûng chu vawikhat zel an han
hel chhuak ta. A nisarihna chu khua a lo var ta, Joshua chuan
LALPA sipai te chu ti hian a hriattîr a. Tûnah chuan Jeriko [491]
khawpui chu vawi sarih hel chhuak tur an ni, tawtawrâwt ring
takin hâm a, ring taka au tûr a ni. Pathianin khawpui chu an
hnênah a pe tawh, tiin.
Râlkâp mi zawng zawngte chuan khawpui chu ngâwi rengin
an kal hual a. An ngawi \hup a, ke pen rik \hup \hup leh a
changa tawtawrâwt ri mai lo chu zîng khawvâr tirh reh lai tak
chuan engmah hriat tûr a awm lo. Khawpui hungna lung rinawm
tak mai chu mihringte han lâk theih mai hmêl a pu lo. Râl
vêngtute chuan mak ti tak leh hlauthâwng takin khawpui hualtute
chu an en a, vawi khat an hel chhuah hnu chuan, a vawihnih
lehna, a vawi thumna vawi lina, vawi ngana, vawi rukna. Engtizia
nge hetianga mak tak maia khawpui hi an kal hual \hin chu tiin a
ngaihna an hre lo. Eng thil mak tak nge lo thleng dâwn? Rei
vak nghah a ngai lo. Vawi sarihna an han hel chhuah chuan
mipuite chu an ding a. Tawtawrâwt an hâm a, an châwl leh \hin
chu vawilehkhatah an hâm chiam a, leinghîng dur dur khawpin
an au bawk a. Tichuan lungbang sangpui mai chu vawi lehkhatah
a chim ta rup mai a. Khawpuia awm zawng zawngte chu hlauh
avânga engmah tithei lovin an awm a, Israel mipuite chu
khawpuiah chuan an lût a, an hneh ta vek a.
512 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chu chunglam vânah leh leiah leh lei hnuaiah pawh Pathian a ni”
tih chu an hria a, “Tui lêt hmaa mihring te ang mai khân Kanaan
mîte chu Pathian sawichhiaa nungin lei hi an ti bawhhlawh a ni.
Chutiang mîte, Pathian leh mihring hmêlmâte chu, hmangaihna
leh dik taka rorêlna chuan tihboral nghâl mai a remti a ni.
[493] Vân sipaite chuan awlsam takin Jeriko khawpui nghet an
chhuan êm êmchu awlsam tein an tichim a, tun hma kum sawmli
kal ta a, ring duhlo enthlatute hlauthâwnga lo siamtute chu,
LALPA Israel Pathian chuan in kutah ka pe tawh a tih avâng
chuan, mihringte thiltihtheihna leh chakna chu a hmâah chuan
engmah lo mai a ni.
“Rinnain Jeriko khaw kulh kha ni sarih an hual hnuin a chim
ta a.”10 LALPA sipai hote hotua chuan Joshua chu a bia a; mipuite
hnênah chuan a inlar lo, Joshua hnêna thusawi chu an awih duh
leh awih a, an duhloh leh awihlo mai tûrin an chungah a nghat a.
Pathian fapain a kaihhruaina leh vântirhkoh tam takten an \anpui
dante chu an hmu thei lo: “Hêng mîte thiltih dân hi eng nge a
awmzia le, an thiltih dan hi a mak hle mai, ni khata khawpui
hêlchhuah a, berampa ki ham ringawt hian he khawpui hi eng
nge a tihpawi theih ang lê! tiin a ngaihna an hre lo. Nimahsela
he an thiltih hun duh rei tak mai hi an ti zêla, hei hi Israelte tan
chuan rinna nghet a lo chhuahna tûr a ni. Hei hi anmahni chakna
chu an finna leh thiltihtheihnaa innghat ni lovin, an chhandamtu
Pathian thiltihtheihna chauh a ni tih an hriat theih nan a ni.
Chutiang chuan an hruaitu Pathian chaknaah chauh an innghat a
ni tih an hriat nan a ni. Pathian ring tlattute tan chuan Pathianin
thil ropui takte a ti \hîn. Pathian mi intite hian chakna an neih
theih loh chhan chu, an mahni finna ah an innghat tlat a, an
tân Pathian thiltihtheihna lang chhuak tûrin hun remchâng an
pe lo. LALPA thu chu an awih a amah chu an rin tlat phawt
chuan LALPA chuan Amah ringtute chu \anpui an ngaih hun
apiangah a \anpui zêl ang.
Jeriko kulh chim hnu chuan, Joshua chuan Ai khua chu lâk
_____
10
Hebrai 11:30
JERIKO KHAWPUI CHIM 515
leh a tum a, he khua hi khaw lian vak lo Jordan Lui thlanglam
hla lo taka awm a ni a. Enthlatute chu hetah hian kaltîr an ni a,
an lo let leh chuan khawlian lo mi tam vaklo awmna a ni a, mi
tlêmtê chauhin an hneh thei mai ang tiin an sawi a.
Pathianin hnehna ropui tak a neih sak avâng leh Pathianin
Kanaan ram chu a pe tawh tih a tiam avâng chuan Israelte chu
anmahni inrintawkna a neihtîr a; Pathian chakna chauhvin
hlawhtlinna a pe thei tih chu an theihnghilh a. Joshua ngei pawh
chuan Ai khua hneh tur chuan Pathian râwn nachâng a hre lova.
Israelte chuan anmahniin chakna an nei ve emaw tiin an chapo
a, an hmêlmâte chu hnehsa ang maiah an ngai a. Hneh awlsam
tak ni mai tura an ngaih avângin mi sângthum chu tawk hlein an
[494]
ngai a. Tichuan Pathian an hnênah a awm dawn em tih pawh
hre lovin hmêlmâ hneh tur chuan hmanhmawh takin an chhuak
ta ringawt a. Kulh kawngka bul thleng deuh thawin an han kal
ringawt a, inbuatsaihna mumal pawh nei lovin, tichuan an ni chuan
nasa tak maiin an lo do lêt a, Ai ho hmâah chuan an lo tlanchhe
ta, Kanaan mîte chuan an um thla ta a, kulh kawngka bul a\ang
chuan, mi sawmthum leh paruk emaw lai an that ta–chumi hnehna
avâng chuan mîte thinlung chu a tuizo va, tui ang mai an lo ni ta.
Hei hi Kanaan mîte anmahni takin an dona hmasa ber chu a ni
a, khaw te takte hmâah chuan an tlanchhe ta. Pathian lungawi
loh vâng a ni tih hriain, a lungngaihna leh beidawnna tihlan nan
a kawr te chu a pawtthlêr a. LALPA bâwm hmâah leh Israelho
upate chu an hmaia lei siin tlai thlengin an bawkkhup a; an luah
vaivut an phul a. “E khai aw, eng atan nge aw LALPA Pathian,
keini mipuiho hi tihboral tûra amor-ho kuta pêk atan Jordan lui
hi min hruai kai tehlul ni?.....Kanaan-hote leh henglai rama chêng
zawng zawngte hian an hria anga, min rawn hual anga, lei ata hi
kan hming an tiboral daih dâwn a nih hi; i hming ropui tak hi
engtin nge i tih tâk ang le?”11 a ti a.
Jehova chhânna chu, “Tho rawh, engati nge khatia i
bawhkhuh reng ni? Israel-ho hian thil an tisual a ni e, a ni, ka
_____
11
Joshua 7:7- 9
516 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
A KANA chunga hremna tih tûr sawi ang an tih zawh hnû chuan, [499]
Joshua chu indo mîte hruaia Ai khua bei tûrin hrilh a ni a.
Pathian thiltihtheihna chu mipuite hnênah a awm a, reilotea
khawpui chu la tûr a ni a.
Sipaite râl beihna zawng zawng chu tihtâwp a ni ta. Hei hi
Israel mîte zawng zawngin Pathian biakna khûn tak an neih theih
nân a ni. Mipuite chuan Kanaan rama chen ngheh chu an
nghakhlel êm êm a, hun rei tak in leh lo neilo an nih avângin,
hemi nei tur hian Kanan mîte chu an hnawtchhuak tûr a ni a,
nimahsela he hna tihtur sang zâwk Pathian biakna hi neih hmasak
tûr a ni.
An ram chan tûr an luah hmâ chuan Pathian laka an rinawmna
chu an tithar leh tûr a ni. Mosian a hriattîrna hnuhnung berah
khan tum hnih hriattîr nawn an ni a, LALPÂ dân zahna leh hriattîrna
hnamte tân Ebal Tlângah te Gerizim Tlângahte, Sekem Tlângahte
neih tûr a ni a. He thuawih hi mipui zawng zawng, mipa chauh
ni lo, hmeichhia te, naupang te, an zînga chêng mikhualte pawhin
an riahbûk Gilgal chu kalsanin an hmêlmâte ram chu kal tlangin,
Sekem phai an ramri lai takah chuan an kaltlang a \ûl a. Hmêlma
tam tak la hneh lohte chu an velah la awm mahse Pathian
laka an rinawm chhûng chu Pathian vên himna chu an dawng
zêl a. Tunah pawh, Jakoba hun lai ang mai khan “An vêla
khuate chuan an lo hlau nasa ta êm êm a,”1 Hebrai mîte chu
tihbuai lohin an awm a.
An pute hun a\ang khan an hmun ruat tawh sa rawngbâwlna
hmun tûr chu hmun thianghlimah an ruat tawh a. Helai hmunah
hian a ni Abrahama chuan Kanaan rama maichâm a siam
hmasakna ber chu. Helai hmunah hian Abrahama leh Jakoba
chuan puanin an kaih a. Helai hmun hi a hnuah Josefa ruang
_____
1
Genesis 35:5
522 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
47
GIBEON MÎTE NÊNA INZAWMNA
[505]
S EKEM a\angin Israelte chu an riahbûk Gilgalah chuan an rawn
kîr leh a. Helaiah hian rei loteah mi mak tak takte tlawhtu an
nei a, anni chuan inremna siam an duh a. Chung ram aiawhte
chuan ram hla tak a\anga lo kal an ni, an tih chu an lan dân
chuan dikin a lang bawk si. Puan hlui tak an inbel a, pheikhawk
hlui tak thawm tawhte an buna, ei tur an rawn kente chu a hmuar
un tawh a, uain peng hlui tak a chhe thawm tawhte nên
hmanhmawh taka zinnaa siam \hat ni awm takte in a lang a.1
Ram hla tak mai Palestina a\anga hla tak a\anga lo kal ni
awm takin hetiang hian an sawi a, LALPAN a mîte tâna a thiltih
dân chu kan lo hria a, chuvângin Israel fâte nen inremna thu
thlung tûrin kan lo kal a ni an ti a. Hebrai mîte hi Kanaan ram
an loh huna milem beho hnamte nena inremna siam chungchanga
fîmkhur tura vaukhanna pek vek an ni a chuvângin hruaitute
chuan, “Kan zînga chêng ve hi in lo ni reng ang e, engtin nge in
hnênah thu kan thlun theih ang?” an ti a. Anni chuan hetiang
hian an chhâng a, “I chhiahhlawhte kan nih hi,” an ti a. Joshua
chuan chik lehzualin “Tute nge in nih? Khawia a\anga lo kal
nge in nih?” tiin a zâwt leh a. An thusawi tawh tlip nan leh
thudik an sawi a ni tih fiah nan, “Hêng kan ei atana kan chhangte
hi in hnêna lo kal tura kan lo chhuah niin kan in a\anga a luma
kan rawn ken a ni a; nimahsela tunah zawng en teh mah u, a ro
hul tawh a, a hmuar un tawh hi, tin, heng uain peng, kan thunnate
pawh hi a thar a ni a; en teh mah u, a pawh vek tawh hi, heng
kan puante leh kan pheikhawkte pawh hi kan lo kalna a thui
khawp a, a hlui vek tawh hi”2 an ti a.
Chu lemchanna chu a hlawhtling a. Hebrai mîten “LALPA
pawh an râwn lo. Joshua chuan remna chu anmahni nên chuan
a siam ta a, an zînga cheng ve tûrin thu an titlu a, lal fâte chuan
_____
1
Joshua 9:4, 5; 2châng 6-13
GIBEON MÎTE NÊNA INZAWMNA 527
an hnênah chhia an chham a.”3 Thu an thlun hnu ni thum lekah
chuan thudik chu an hre leh ta si a. An khaw \henawm, anmahni [506]
zînga lo awm ve reng an ni tih an hre chhuak a. Hêng hi an nun
chhanhim a nih theih nan an ti a ni.
Israelte chuan bum an nih dan an hriat chhuah chuan an haw
hle mai a. Ni thum lek an kal hnu chuan Gibeon ho khuate chu
an thleng a ram lailia awmte an lo ni a, an thin chu a rim deuh
deuh a. “Pungkhâwmho zawng zawngte chu milianho chungah
chuan an phunnawi ta a,” nimahsela miliante chuan an thil lo tih
tawh chu sut leh an duh lo, “Israelte Pathian chhâla an hnêna
chhia an lo chham tawh avângin, Israel thlahte chuan an khawih
lo.”4 Gibeon mîte chuan milem biak bansana Jehova be ve
tûrin thu an tiam tawh a, an nun humhimna chu, Pathianin Kanaan
ho milem bia te ti chimit tura thu A lo pek tawh bawhchhiatna a
ni lo. Hebrai mîte chuan chhia an chham tawh avângin sual an
khawih a ni lo. In thutiam chu bumna avâng nimahsela, pawisak
loh mai tûr a ni lo. Miin thu a tiam chu, thil diklo titura intukna
a awm loh chuan, a serh tûr a ni. Hlepna emaw, phuba laknaah
emaw, mahni hmakhua atanah emaw chhechham chu
bawhchhiat theih a ni lo. “Hmui dawthei chu L ALPÂ tân
tenawm a ni.” 5 Mi “L ALPÂ tlângah chho va, a hmun
thianghlim ding chu” “Mahni tâna pawi tûr pawh
chhechhamâ tiam tawh chu tidanglam ngai lo mi a ni.”6
Gibeon mîte chu an zînga cheng ve tûrin phalsak an ni a,
nimahsela bawi angin hna hnuai hnung ber an thawk ang. He
thil hi lawm takin an pawm a, an nunna chu heng thil avânga nei
leh thei an nih avângin. Joshua hnênah chuan ti hian an sawi a,
“En teh i kutah kan awm a; i ngaiha \ha leh dika hriat ang ang
chuan kan chungah hian ti zêl mai ang che,”7 an ti a. Tichuan
kum tam tak chhûng chu biakbûk rawngbâwltuah an awm a.
Gibeon mîte ram chuan khawpui pali a huam a. Mipuite
chu lal rorêl saka awm an ni lova, upa te leh rorêltute rorêl
_____
3
châng 14, 15; 4châng 18; 5Thufingte 12:22; 6Sâm 24:3; 15:4; 7châng 25
528 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
16
Sam 148:8; 17Jeremia 50:25; 18Joba 38:22, 23; 19Thupuan 16:17, 21
532 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
48
KANAAN RAM |HEN DÂN
[510]
B ETH-HORON a hneh hnû chuan tluang takin Kanaan ram
chhimlam ram pawh chu a hneh zung zung a. “Chûng lal ho
zawng zawngte leh an ramte chu LALPA, Israelte Pathianin Israel-
hote chu a dopui avângin Joshua chuan \um khata a man vek an
ni. Joshua leh Israel-ho zawng zawngte chu an riahhmun Gilgal-
ah an kîr leh ta vek a.”1
Palestina hmarlam ramte chuan, Israel sipaiten ram an hneh
zêl dân an lo hriat chuan an hlau êm êm a, anmahni do tûr chuan
an inzawm khâwm a. Hêng lal ram \angrualte zînga a hotu chu
Jabina Hazor lal, thlang lam ram Merom Dîl bula mi chu a ni a.
“Chûng lalho zawng zawngte chu anmahni do tûrin an intâwk
khâwm a,” Hêng sipaite hi an tam êm êm a, Kanaan rama sipai
anmahni bei tawhte zawng zawng aiin an tam a– “An tam lam
chu tuifinriat kama \iau vaivut zat zet, sakawr leh tawlailîr tam
tak nên an thawk ta chiam a. Chûng lalho zawng zawngte chu
an intâwk khâwm a, Israel-hote chu beih tumin Merom tuiahte
chuan an riak khâwm a. Joshua hnênah chuan fuihna thu chu
pêk a ni leh a: “Anni chu hlau suh; naktûk hetih hun hian anniho
chu tihhlum sa vekin Israelte ka rawn pe mai dâwn e,”2 tiin.
Meron Dîl bulah chuan a va thawk ta thut a, an bawh ta a.
“LALPAN anmahni chu Israelte kutah a pe a, an that a, an ûm
a.....pakhat mah zuah rêng rêng nei lovin an that vek a.”3 An
sakawrte an tawlailîr an chhuan êm êmte chu Israelte chuan
neih sak tûr a ni lova. LALPAN a tirh angin an sakawr thâte an
chhahsak a, an tawlailîrte chu an hâlsak a. Israelte chuan an
sakawrte leh sakawr tawlailîrahte rinna nghat tûr an ni lova,
“Pathianah chauh rinna an nghat tûr a ni.”
Zawi zawiin an khawpuite chu an hneh sak zêl a, khawpui
rinawm ber Hazor chu an halsak a. Indona chu kum tam tak
_____
1
Joshua 10:43; 2Joshua 11: 4-6; 3châng 8
KANAAN RAM |HENDARH DÂN 533
chhunzawm zêl a ni a, a tâwpah chuan Joshua chu Kanaan ram [511]
hotupa a lo ni ta, “Ramah chuan indona chu a lo tâwp ta a.”4
Kanaan ram mîte chu hneh an ni nain, an ram zawng zawng chu
an chhuhsak vek lova. Thlang lam pang tuifinriat kam ram \ha
tak mai chu Filistia hote chuan an la nei a, hmar lamah chuan
Sidonian hoten ram an la nei a, Lebanon ram pawh chu an la
chang a, chhim lamah Aigupta ram dep lam pawh chu Israelte
hmêlmâte chuan an la luah fova.
Joshua chuan indona chu chhunzawm zêl tûr a ni lova. Israel
sipaite hruaina a chawlhsan hmain hna dang pawimawh tak
thawh tur a nei a. Ram pumpui mai hneh tawh leh la hneh loh te
chu hnam hrang hrang hnênah chuan sem vek tûr a ni a. Hnam
hrang hrangte chuan an ram chante chu tihfel leh hneh loh la
awmte chu an hneh tûr a ni a. Mipuite chu Pathian chunga an
rinawm phawt chuan, an hmêlmâte chu a hnawhbo sak vek ang
a, thutiam rinawm taka an zawm tlat chuan ram zau zâwk pêk
belh zêl pawh a tiam a ni.
Joshua leh puithiam lalber Eleazara leh hnamtin zînga an
hotute kutah chuan ram sem fel chu dah a ni a, an chan tur
\heuh chu \humvawrin an tifel a. Mosia pawh khân Kanaan
ram chu an hneh vek hun a, ram chan tûr an tihfelnaa tel ve tûrin
hnam tin a\angin puipâte a ruat a. Levia chîte biakbûk
rawngbawltu turte chu hetah hian an telh ve lova, mahse khaw
sawmli leh pariat ram chhûng hmun hrang hrangah chuan an
luah ve tur a dahhran a.
Ram sem fel an tih hma chuan, Kaleba leh an hnam hotute
chuan an chanpual bîk an neih tum chu an rawn sawi a. Joshua
tiam lohah chuan Kaleba chu Israel hote zîngah chuan a upa
ber a ni a. Joshua leh Kaleba chu enthlatute zînga mipuite hnêna
phûr taka kala LALPÂ hminga hneh mai tûra sawitute awm chhun
chu an ni. Kaleba chuan a rinawmna vânga lawmman tiam a
nih chu a sawichhuak a, “I kein a lo rah tak ram chu kumkhuain
nangmah leh i thlahah rochan tûr a ni ngei ngei ang,”5 tih kha.
_____
4
châng 23; 5Nambar 14:24; Joshua 14:9
534 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[512] Chuvângin Hebron ram chu a chan ngei tûrin dîlna a siam a.
He ram hi hun rei tak chhûng chu Abrahama awmna a lo ni
tawh \hîn a, Isaaka te, Jakoba te chu he laia Makpela pûkah
hian phûm an lo ni tawh a. Hebron hmun hi mi hlauhawm pui
pui Anak hote awmna hmun enthlatuten an lo hlauh êm êm,
anmahni avânga Israel zawng zawngte huaisenna lo chhe zo ta
kha engpawh ni se, Pathian chaknaa innghatin he lai hmun hi a
rochan atân a thlang a ni.
“En teh hei LALPA chuan min la damtîr reng a” “LALPAN
Mosia hnênah chung thu a sawi a chin kum sawmli leh panga
zet mi damtîr a; ....tichuan ngai teh, tunah hian kum sawmriat
leh kum nga ka lo ni ta a. Chuti chung pawhin tun thleng pawh
hian Mosia mi tirh lai ang mai bawk khan ka la chak reng a,
hmana indo leh chhuahvah nan thahrui ka nei ang bawk khan
tunah pawh hian ka la nei reng a sin. Chutichuan he tlang,
LALPAN kha mi nia a lo sawi tawh kha mi pe ta che; khatia
Anakim-hote an awm a, an khawpuite pawh a ropuiin, kulha
hung khup a ni tih kha mi nî khân i hriat kha; LALPA chuan mi
awmpuiin, anmahni chu ka hnawt chhuak thei mahna, LALPAN a
lo sawi tawh ang khân,”6 a ti a. He a dîlna hi Juda zînga an
hotute chuan an \âwmpui a. Kaleba ngei pawh chu Juda hnam
ho zînga lo ruat tawh chu a ni a, an thil dîl chu mahni hmakhua
leh mahni ta chauh ang maia a lan lohna tûrin chung hote nên
chuan an \ang ho va..
A thil dîl chu rang takin phalsak a ni a. Tu dang hnênah
mah helai milian ho awmna hi han pek a, rintlâk tûr dang awm
lova. “Joshua chuan mal a sâwm a; Jefunea fapa Kaleba chu a
rochan atan Hebron khua chu a pe ta a.” “Israelte LALPA
Pathian tih ang zêl chu a zawm avângin.”7 Kaleba rinna chu
hmanlaia enthlatute reportna kalha rinna a neih ang khan a la
ngai reng a. Pathian thutiam chu a ring a. Kanaan ram chu
LALPAN a pe ngei ang tih a ring a, tichuan LALPA chu a zui zêl a.
A mîte nêna thlalêra an vahvêl chhûng zawng khân chhel takin
_____
6
châng 10-12; 7châng 13, 14
KANAAN RAM |HENDARH DÂN
535
a tuar a, beidawnna te, thiam loh channa phurritte chu a tuar a,
phunnawi lovin, Pathian ngilneihna chu thlalêrah pawh chuan a
chungah awm zêlin mi dang te an boral vek hnu pawh chuan a ni
chu humin a awm a. Harsatna, boralna leh hrite thlalêra an kal
vêlnaah chuan kum rei tak chhûng tuarin Kanaan ram luh
thlengin, LALPA chuan a vênghim a, kum sawmriat leh panga lai
ni mahse a chaklo chuang lo. Ram hneh diam tawh chu amâ
tân a dîl lova, enthlatu dang zawng zawngte pawhin hneh theih
ni lova an rin chu a dîl a. Pathian \anpuinain chu ram milian ho
ram Israelte rinna tinghîngtute ram chu a lâksak dâwn a ni.
Indomi putar pui tawh chuan mipuite hnênah chuan Pathian [513]
ropuina lantîr a, an pîpûten hneh theihloha an lo ngaih \hin ram
ngei chu a thlang a.
Kaleba chuan a thinlunga a lo vei reng kum sawmli lai Pathian
ring chunga a lo beisei ram chu, “Anak ho lal pathum chu a
hnawt chhuak a.” Amâ tân ngei chuan ram leh inte chu a hneh
ta, mahse a duh tâwk mai lo; A ram luah chu hlim takin a awm
chilh mai rih lo, a nawrzui zêl a, an hnam leh Pathian ropuina
atân ram chu a hneh zêl a.
Mi dawizep leh helhmangte chu thlalêrah chuan an boral a,
nimahsela enthlatu rinawm leh fela chuan Eskol a grêp rahte chu
a ei ta. Mîte chu an rinna ang zêlin relsak an ni. Ringlotute
chuan an hlauhna chu a rah an tel a. Pathian thutiamâ awm
reng chung pawhin Kanaan ram chu hneh theih a ni lovang an ti,
chutiang chuan an luah ta lo reng a. Nimahsela Pathian rinna
neitute chuan a harsatna lam chu thlir lovin, |anpuitu tûr
engkimtitheia chakna chuan ram \ha tak chu an lût ta. Chûngte
chuan rinnain ramte an la a, thil fel an ti a, thutiamte an chang a,
.....khandaih hriam lam an pumpelh a, chak lohna ata chak taka
siamin an awm a, indonaah chuan mi hrat khawkhêng an lo ni a,
hnam dang indo pâwlte an tlanchhiattîr a.”8 “Hei hi a ni khawvêl
hneha ngamna chu, kan rinna ni.”9
_____
8
Hebrai 11:33, 34; 91 Johana 5:4
536 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
dân a nih chuan chutiang chu phal ni ta sela mipuite chu thudik
a\ang chuan hruaibo an ni ang.
Mipui aiawhte chu Shiloh-ah chuan an inhmu khawm a, an
thinrim lai tak chuan chutianga thuawih lotute chu do mai tura
inpuahchah an duh a. Nimahsela fîmkhur zâwka thil tiin chung
hnam hnih leh a chanve te hnênah chuan palai tira an awmdân
chu hriatfiah an tum a. Hnam sawm a\ang chuan an puipâte
\heuh chu an thlang chhuak a. An hotu atan chuan Phinehasa,
Baala biakna chungchanga mi huaisen kha an thlang chhuak a.
Hnam hnih leh a chanve te chu an thiltihah chuan hrilh fiah
Shilohva an tih avâng chuan rinhlelhna nasa tak mai an nei a.
Mipui aiawha kalte pawh chuan an thiltih chu hel tum chiah nia
an hriat avângin nasa takin an hau va. LALPÂ chunga helah an
ngai a, Peor hmuna bawhchhiatnate kha in hre reng lovem ni,
tun thleng pawhin khang sualnate kan la intlengfai zo lo a ni.
[519] Finehas chuan Gad leh Reubena thlahte hnênah, “In ram luah hi
a bawlhhlawh chuan, LALPÂ ram chhûng, LALPÂ biakbûk awmna
hmunah lo kal ve mai ula kan zîngah chêng ve ta mai che u, hel
suh ula, kan chungah pawh hian hel mah te che u,” tiin an sawi a.
An chhânnaah chuan hetiang hian hela an puhte chuan an
sawi a, “Maichâm kan siamte hi hâlral thil hlanna atana siam
kan ni lova, keini leh anni Kanaan rama kan ûnaute nên pawh
hian rinna thuhmun, û leh nau kan ni tih chhinchhiah nan mai a
ni. Nakin hnuah in fâte hian Israelte zînga min telh ve lovin
biakbûk-ah pawh hian min ban mai ang tih kan hlauh vâng mai
a ni. He maichâm hi, Shiloh-a LALPÂ maichâm entawna sak a
ni a, a satute hi Pathian nung betûte kan ni e, tih entîr tûrin kan
sa a ni tiin an hrilhfiah a.
Palaite chuan he an thilsawi hi hlim takin an pawm a,
hmanhmawh takin a tîrtûte hnên lamah chuan an thu chu thlen
tûrin an kîr leh a. Indona lam ngaihtuahna chu an theihnghilh
vek a, hlim takin Pathian an fak ho zâwk a.
KANAAN RAM |HENDARH DÂN 543
Gad leh Reuben hote chuan an maichâm chungah chuan
hetiang hian an maichâm dinchhan chu ziakin an târ a.
“Jehova chu Pathian a ni tih kan hriat reng nân,” tiin.
Chutiang chuan tûnhnuah pawh hriatthiam lohna leh thlêmna
lo kal thei dan nân an ti a.
Thil hote hriatchian lohna leh inhriat thiam lohna a\angin thil
harsa tak a chhuak fo \hîn; rilru \ha tak leh tum \ha taka tih
pawh hi, inzahtawn leh inngaithiamtawn taka tih loh chuan thil
\halo puiah a chhuak \hîn. Hnam sawmte chuan Akana
chungchangah pawh an vên \hat tâwk lohna leh an zînga sual an
in dapchhuah loh avângin thil \halo a thleng tih an hria a. Tûnah
chuan thil a hun taka rang taka tih an tum tlat a. Nimahsela sual
hmasa avânga an tumruhna chuan a lûtuka kalnaah a hruai lût
leh a. Thil dik tak hre chhuak tura taima taka zawn aiin an
unaute thusawi an hriat a\ang chuan thiam loh chantîrna leh hnâwl
mai an tum a. Gad mîte leh Reuben mîte chuan anmahni ang
bawk khân thil lo ti sela chuan indona a chhuak mai dâwn a ni.
Sual zawnchhuahna kawngah hian ngaihchan leh hriatchianna
tura hun a duh rual rualin ngaihthahna leh muanna chu a dik
lova, tin rawng taka A rorêlna leh a chhan chiang awm lova
rinhlelhna mai hi bânsan tûr a ni.
Mahni ngaihdâna kal a, thilte deuh pawh ngai haw êm êm a,
suala ngaihte chunga nasa taka hrem duhna hi thil awlsam tak a
ni. Diklo taka mi zilh a, hnawhchhuah hialte hi hneh let leh an
har êm êm a, an hla tial tiala, an thinlung tisakin hneh harin an
awm a. Ngilneihna leh hmangaihna leh dawh hram hramna [520]
hian mi tam tak suala pil hlen tûrte hi a chhanchhuah zâwk a ni.
Reuben hote leh an \hiante thiltih dân hi entawn tlak leh tih
ve tur \ha tak a ni. Sâkhaw thil rinawm taka leh fîr taka kal tîr
tum lai hian, mi dangte dik lo taka rêlsaka hnawhchhuaha thiam
loh chantîrna hian inhmuhchhuahna a thlen lo. An unaute puhna
leh thiam loh chantîrna chu ngun tak leh dawhthei takin an ngaithla
544 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
21
Johana 17:20; 221 Petera 3:8, 9
545
49
JOSHUA THU HNUHNUNG
I NDONA leh ram lâk chu a lo tâwp a, Joshua pawh chu hmun [521]
ralmuang Timnathsera-a a inah chuan a châwl ve ta. “Heti
hi a ni a, kum eng emaw zât laia lo vei hnua LALPAN Israel hote
chu an kiang vêla hmêlma zawng zawngte laka muanna a pêk
hnu chuan.....Joshuan Israel ho zawng zawngte, an upate leh an
puipate, an rorêltute leh an hotute chu a kohtîr a.”1
Kum eng emawti chhûng chu mipuite chu an ram chan
\heuhah chuan an chêng a, mipuite chuan tunhmaa an sualna
ang bawk, Israelte chunga rorêlna lo thlen \hinna ang bawk sual
chu an lo khawih leh tawh a. Joshua chuan a lo upa tawh a,
chak lohna chuan a rawn bâwm \an a, reiloteah a châwl dâwn
tih a hria a, mahse mipui awmdân zel tur chu a vei êm êm a.
Pain a fâte a vei aia nasain a ngaihtuah a, tichuan an hotupa upa
tawh tak bulah chuan an rawn kal khawma an hnênah chuan,
“Kei zawng ka lo upain, ka lo tar ta; LALPA in Pathianin
nangmahni a tihdân hi in hmu; Amah LALPA in Pathian ngeiin a
ni, dosak che u ni.”2 Kanaan mîte chu hneh nimahsela, ram
tiam zau tak mai chu an kutah a la awm a, Joshua chuan a mipuite
chu thlamuang taka châwl mai lova, Pathian thupêkte chu
thlahthlam lova, milem be mîte ram la neih zawng zawng chu
chhuhsak vek tûrin a hrilh a.
Mipuite chu ringlote hnawtchhuaka an hna chu zo fel tur
chuan an muang hle a. Hnam hrang hrangte chu an ramchanah
chuan an kal darh a, sipai pawlte chu an awm tawh lova, indona
han chhunzawm leh chu thil harsa leh beidawn thlâkah an ngai
a. Nimahsela Joshua chuan heti hian a puang a: “LALPA in
Pathianin in hmâah hian a hnawtchhuak ang a, in hmuh phâk
lohvah a hnawt bo vek ang a; tichuan LALPA in Pathianin in
hnêna a sawi tawh ang khân an ram chu in nei dâwn nia.
_____
1
Joshua 23:1, 2; 2châng 2, 3
546 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Joshua chuan Pathian rawng chu tihluihna bawl tûrin a duh lo,
anmahni duhna anga, Pathian chu hmangaiha a rawngbawl tûrin
a duh a. Pathian hmangaihna hi sâkhaw innghahna lungphûm
chu a ni. Lâwmman beiseina mai leh hrem hlauh vâng maia
rawngbâwlna chuan eng rah mah a chhuah lovang. A lem mai
mai leh dân ang mai maia Pathian biakna chu amah ualau taka
hnarna nen chuan a lem chuang lo.
An hruaitu upa tawh tak chuan ngaihtuah chianga an duh
chu thlang tûrin a ti a, an vela hnam milem betute tih ang chu an
duh zâwka \ha an tih chuan, LALPÂ rawngbâwl hi \ha lo awm
anga inhriat chuan vawiinah hian tu rawng nge in bâwl dâwn
thlang mai rawh u; in thlahtuten lui râla a rawng an bâwl \hin
pathiante kha nge, in luah ram Amor-hote pathiante kha.” He
a thu hnuhnung hi Israelte tan chuan zilhhauna nasa tak a ni.
Amor hote pathian chuan amah betute chu a humhim thei lo.
An bawhchhiatna nasa tak leh sualnate avâng chuan LALPA
chuan hnam sualte chu a titlawm a, an ramte chu Israel mipuite
hnênah chuan a pe a. Israelte chuan chumi diklo tih chiang
reng tawh chu an thlang leh anga maw? “Kei leh ka chhûngte
erawh hi zawngin LALPÂ rawng a nia kan bâwl dâwn ni,” a ti a.
Chutiang duhdân thianghlim tak mai an hruaituin a sawichhuah
chuan mipuite rilru chu a hneh hle a. A sawmna chu mipuite
[524] chuan hlim takin an chhâng a, “LALPA Pathian chu kalsanin
Pathian dangte rawng chu kan bâwl loh turzia mai chu,” an ti a.
Joshua chuan; “LALPÂ rawng chu inbâwl thei lovang; ani
zawng Pathian thianghlim a ni si a; .......in bawhchhiatna te leh
in sualnate chu a ngaidam lovang,” a ti a. Siam\hatna an chan
hmain mipuite chuan anmahni chaknaa Pathian thuzawm thei an
nih lohzia chu an hriat chian a duh a, Pathian dân chu an
bawhchhe tawh a, thiamloh chang an ni a, pumpelhna kawng a
awm lo. Anmahni chakna leh felna chu rin an tum chuan sual
ngaihdamna chu an chang thei lo. Engtikawng mahin Pathian
dân zawm famkimna chu an chang thei lo, Pathian rawng kan
JOSHUA THU HNUHNUNG 549
bâwl ang tih thutiam chu engmah a ni lo. Isua Krista rinna
a\ang chauhvin an sual ngaihdamna chu an chang thei a, Pathian
dân zawm theihna chakna pawh an nei thei. Anmahni thiltiha
chhandam tumna chu a tâwp tûr a ni, Chhandamtu thutiam a\ang
chauh chuan ngaihdamna leh Pathian pawm leh theihna chu an
chang thei a ni.
Joshua chuan a thu ngaithlatute zawng zawng chu, anmahni
thutiam leh tumna lam ni lovin Kristaa innghahna lam chu a ni
zâwk tih hriattîr a duh a. Chhûngril tak a\anga duhna leh tumna
tak takin: “LALPÂ rawng kan bâwl tlat zâwk dâwn a ni,” an ti a.
“A rawngbâwl tumin LALPA chu in thlang ta ngei mai tih thu
hretute chu nangmahni ngei hi in ni ta e,” a ti a. “LALPA kan
Pathian rawng chu kan bawl ang a, a thu kan zawm zel ang,”6
an ti a.
“Tichuan chumi ni chuan mipuite hnênah chuan thu a thlung
a, Sekem khuaah chuan dân leh rorêlna a ruat sak a.” Chûng
thu chu Pathian dân buah a ziak a; tin, Pathian bawm sîrah chuan
a dah ve a. Chutah chuan lung a phun a, mipuite hnênah chuan
“Ngai teh u, he lung hi kan thu hretu ni rawh se, LALPAN kan
hnêna thu a sawi zawng zawng chu a hriat tak vek hi, chuvângin
in thu hretu a ni dâwn a ni, chutilozawng in Pathian hi in phatsan
mai dah ang e,”7 a ti a.
Israelte tâna Joshua hnathawh chu zawh a ni ta. “LALPÂ
rawng chu a bâwl \hîn a, Pathian lehkhabuah chuan, “Jehova
chhiahhlawh tiin ziak a ni,” A chanchin ropui ber mai chu mipui
a hruainaah hian mipuiin a hnathawh an lawm êm êm mai hi a ni:
“Israelte chuan hlim takin Joshua dam chhûng chuan LALPÂ
rawng an bâwl a, Joshua dam chhûng leh upaho Joshua khûma
damte pawh chuan”8 tiin.ð
_____
6
châng 16-18; 7châng 25-27; 8châng 31
550 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
50
SÂWMAPAKHAT LEH THAWHLÂWMTE
[525]
H EBRAI mipuite chuan an thawhchhuah zawng zawng sawma-
pakhat chu Pathian biakna lam hnathawhna enkawl nan an
dah hrang a. Heti hian Mosia chuan a sawi a: “Ram chhûnga
mi, sawma pakhat zawng zawng, lova thil hawngte pawh thei
rahte pawh LALPÂ pual a ni a, LALPÂ tâna thianghlim a ni.”
“Ran leh berâm rual zînga sawma pakhat, tiang hnuaia lût a
sawmna zêl chu LALPÂ tâna thianghlim a ni ang.”1
Sawmapakhat pêkna hi Hebraite zîng a\anga \an chhuah a
ni lo. Hman lai a\ang tawhin LALPA chuan sawma pakhat chu
ka ta a ti a, chu chu mîte chuan hriain an dah hrang \hîn.
Abrahama pawh khan sawmapakhat hi Melkizedeka, Pathian
chungnungbera puithiam hnênah a pe a.2 Jakoba pawh khan a
vahvaih laia Bethela a awm khân Pathian hnênah chuan hetiang
hian a tiam a, “I mi pêk tûr zawng zawngah chuan sawma pakhat
chu ka pe ngei ngei ang che,”3 tiin. Israelte pawh kha hnam
anga an indin \an dâwn khân, sawma pakhat chu rinawm taka
pe tûrin an intinghet sauh sauh a, Pathianin dân a siam an zawm
ngei tûr, zawm avânga hausakna pêk tiam an ni tih an hria a.
Sawma pakhat leh thawhlawmah hian mipuite chuan an rilrua
nghet taka thudik – Pathian chu thilsiam zawng zawngte chunga
malsâwmna hnâr leh mihringte chunga thil engkim petu, chumi
avânga lawma a hnêna pêklêt nachâng an hriat nân a ni.
“Amah ngei chu engkim hnêna nunna te, thâwkna te leh thil
zawng zawngte petu a ni zâwk.”4 LALPA ngei chuan heti hian a
sawi, “Ramhnuaia sa tinrengte hi ka ta a ni si a, tlanga sava
zawng zawng ka hre vek, Ram sate pawh hi ka ta a ni.”5
“Tangkarua hi ka ta a ni a, rangkachak hi ka ta a ni.”6 Pathian
chu sum leh pai dehchhuah theihna petu chu a ni.7 Thil zawng
zawng hi amâ hnên a\anga lo kal vek a ni a, chung a\ang chuan
_____
1
Leviticus 27:30, 32; 2Genesis 14:20; 3Genesis 28:22; 4Tirhkohte 17:25; 5Sâm
50:10, 11; 6Hagaia 2:8
SAWMAPAKHAT LEH THAWHLAWMTE 551
a \hen chu Amah biakna atana hna chelh dinna tura kîr lehin
pêk lêt leh tûr a ni a.
Sawma pakhat hi....... L A L P Â ta a ni” Sabbath
chungchangah pawh hian hetiang bawk hian sawichhuah a ni a,
“A ni sarih ni erawh chu LALPA i Pathian tan chawlhni a ni e.”8
Pathianin mihringte hun leh thil neihte hi a \hen a, a ta a ni a ti, [526]
chu chu tû mahin an duh ang angin an ti mai tûr a ni lo.
Sawma pakhat hi a bîk takin Levia chîte tân bîk a ni, Biak
bûk rawngbâwl tura tih hran bîk a ni a. Nimahsela hei chauh hi
sâkhaw lamâ pêk tûr tihna a ni lo. Biakbûk, Pathian biakna
chu mipuiten phal taka an thawhlawm a\anga an pêka sak a ni
a; biakbûk chu siam\hatte a lo ngai a, thil dang neuh neuh pawh
senna turte a lo awma, Mosia chuan mi tinten, “Biak bûk
rawngbâwl nân,” LALPÂ puala thilhlan atan sekel chanve an pe
tûr a ni’ a ti a.”9 Nehemia hunah chuan he thil hlan hi kumtin an
pe \hîn.10 A khat tâwkin lâwmna thawhlawm leh sual thawhlawm
chu an pe \hîn a. A tam ber chuan kumtin atana kut an neih
hunah chuan an pe \hîn. Pawk takin mi retheite tan thawhlawm
pawh an thawh \hîn.
Sawma pakhat pawh dah hran hmain, Pathianin a phut ang
chu mîten an hre êm êm a. An ram a\anga thlai thar hmasa ber
chu LALPÂ ta a ni. An ran hmul an meh hmasak berte, lova
buh an thar hmasak berte, hriak leh uain an thar hmasak berte
chu LALPÂ hnênah an hlan \hîn. Chutiang bawkin ran piang
hmasa berte, fapa piang hmasa ber pawh tlanna pawisa an pe
\hîn. Rah thar hmasa ber chu LALPÂ hnênah pâk a ni a,
biakbukah chuan hei hi puithiamte hman tûr a ni.
Chutiang chuan mipuite chu Pathian chu, an lo te, an ran te,
an ranrual te, petu chu a ni tih an hriattîr reng a; Ani chu nisa te
ruah te thlai chîn hunah te, a seng hunah te an mamâwh ang zêla
petu a ni a, an thil neih zawng zawngte chu Amâ siam a ni a,
anni chu a kawltu-ah a siam mai a ni.
_____
7
Deuteronomi 8:18; 8Exodus 20:10; 9Exodus 30:12-16; 2 Lalte 12:4, 5; 2
Chronicles 24:4-13; 10Nehemia 10:32, 33
552 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Israel mîte chuan an lova rah hmasa ber te, an huana rah
hmasa ber te, an grep huana rah hmasa ber te chu an sengkhawm
a, biakbûka rawn la khawmin, chu chu an chunga Pathian \hatzia
hriat nawn tîrna a ni a. Chutianga an thilhlante puithiamin a
dawn lai chuan LALPA Jehova awmnaah chuan hetiangin thu a
sawi a, “Kan pu chu Suria mi, mi vakvai a ni a, Aigupta ramah
a zuk chhuk a, a zuk chêng a, tlêm tê an ni a; chutah chuan
hnam ropui tam thiltithei tak, tam tak an lo ni ta a;” “LALPA
chuan Aigupta ram ata chu kut chak tak te, ban phar te, thil
hauhawm takte, chhinchhiahna te, thilmak tein min hruai chhuak
a, he hmunah hian min hruai lût a, he ram, bawnghnute leh
[527]
khawizu luanna ram hi min pe a. Ngai teh, aw LALPA nangin
min pêk leilung rah hmasa ber \heuhte kan rawn la e,”11 a ti a.
Hebrai mîte hian sâkhaw lam leh miretheite \anpuina lamâ
an sen \hîn chu an thawhchhuah zawng zawng hmunlia \hena
hmunkhat a ni. An thawhchhuah zawng zawng a\anga an pêk
chhuah chu a tam hle a, mipuite chuan chu chuan a ti rethei
sawtin an ring a, nimahsela hei hi rinawm taka titlat \hînte chuan
an hausakna bul a ni tih an hria a. Hêng thil hi rinawm taka an
zawmnaah chuan LALPA chuan he thutiam hi a siam sak a,”
Eiraltu chu ka khapsak ang che u a, tichuan, in lei rahte chu a
tihchhiat sak tawh lo vang che u a, huana in grep rah chu a hlam
tla ral tawh hek lo vang,’ Sipaihote LALPA chuan a ti,”12 tiin.
Thilthlâwn pêk pe lova anmahniin an neih zêl chungchângah
pawh Hagaia hun lai hian zilhhauna na tak pêk an ni a. Babulon
sala an tâng an lo chhuah chuan; Judate chuan Jerusalem temple
chu an sa \ha leh a, an hmêlmâte chuan an do nasat em avângin
an chhunzawm zel thei lova, khawkheng nasa tak maiin a
tlakbuak a, an mamâwh ngawih ngawih pawh an nei thei ta lo,
Pathian biak in sak zawh chu theih lohvah an ngai ta. “Hêng
mîte hian, LALPÂ in sak hun tur chu a lo la thleng lo ve, an ti e,
tiin,” Nimahsela LALPÂ thu chu a zâwlnei hnênah a lo thleng a.
“He in hi a ram reng lai a nangni, inchung thuah neitea inchen hi
_____
11
Deut. 26:8-11; 12Malakia 3:11
SAWMAPAKHAT LEH THAWHLAWMTE 553
a hun em ni?” tiin. “Tûnah zawng Sipaihote LALPA chuan heti
hian a ti: In kawngte chu chhut ngun rawh u. Tam tak in ching
a, tlêm tê in seng si; in ei a, in tlai si lo; in ina, in kham si lo; in sin
a, in lum chuang si lo. Inhlawhfa chuan ip pawpa thlâk atan mai
a hlawh a ni.”13 A chhan chu hetiangin pek a ni: “Hmuh \euh
in beisei a, ngai teh u, tlem te a lo ni; inah inrawn thlen a, ka lo
chhêm bo va. Engvâng nge ni?”’ tih hi Sipaihote LALPA
thuchhuak a ni. Nangni mahni in lam pan \heuhva in tlan haw
thuai \hîn a, ka in chu a ram dêr vâng a ni. Chuvâng chuan
vânin daifîm tla tur a hren sak che u a, lei chuan a rah a hrensak
bawk che u a ni. Lei chungah te, tlâng chungah te, buh chungah
te, uai chungah te, hriak chungah te, lei a\anga thil lo chhuak
chungah te, kuta thawh chhuah zawng zawng chungah te khua
ka tikheng a ni e.”14 “Khâng hun lai zawng zawng khân buh
tehkhawng sawmhnih tling awm tak chuan lâk khâwmnaa mi a
lo kalin sawm chauh a lo tling a; uai sawrna hmuna bur sawmnga [528]
thal chhuah tuma a lo kalin sawmhnih chauh a lo tling \hîn. In
thawhchhuah zawng zawngah rona te, ngetna te leh rial tein ka
hrem che u a; nimahsela ka lam inhawi chuang lo.”15
Heng vaukhanna te hian mipuite chu a titho va, tichuan
LALPÂ in sa tûrin an inbuatsaih a. Tichuan LALPÂ thu chu an
hnênah a lo thleng a: “He thla kuana, ni sawmhnih leh ni lina,
vawiin ni a\ang hian nakin hnu thlengin, tun hmalam kha ngaihtuah
ang che u, LALPÂ biak in lungphum ni a\ang khan ngaihtuah
rawh u.....vawiin ni a\ang hian mal ka sawm ang che u.”16
Mifing chuan heti hian a lo sawi a, “Sem darh chu pun
lehzualna a ni a, mamâwh tawka liam kawmpui chu tlakranna a
ni.”17 He mi bawk hi Thuthlung Tharah Paula chuan a lo sawi a:
“Theh tlem chuan a at tlêm bawk ang a, theh tam chuan a at
tam bawk ang.” “Pathianin khawngaihna tinreng inchungah a
vur thei a ni; chutichuan nangni engkimah a tâwk zet nei fovin,
hnathawh \ha tinreng atan in ngah thei ang.”18
_____
13
Hagaia 1:2-6; 14châng 9-12; 15Hagaia 2:16, 17; 16châng 18,19; 17Thufingte
11:24; 182 Korin 9:6, 8
554 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
21
1 Samuela 2:30; 222 Korin 9:7; 23Malakia 3:10
556 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
51
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH
[530]
S ÂKHAW thila mi an inkhâwmnaahte leh miretheite enkawl nân
sâwma-pakhat chhâwng hnihna chu a mamâwh a. Sawma-
pakhat chungchângah chuan LALPA chuan heti hian a sawi tawh
a, “Levia chîte chu an rawngbâwl manah Israel rama sawma-
pakhat zawng zawng hi ka pê a ni,”1 tiin. Sawma-pakhat
chhâwng hnihna atan chuan tihian thû a pe a; “LALPA in Pathian
\ih nachâng in lo hriat fo theih nân sawma-pakhat, in buh te, in
uain te in hriak te leh in bâwng rual leh in berâm rual zînga piang
hmasa berte chu LALPA in Pathian hmâah, a hming awmna tûra
a la ruat tûrah chuan in ei tûr a ni.”2 Hêng sawma-pakhat emaw,
a tlukpui pawisa emaw chu kum hnih chhûng chu biak bûk an
sakna hmunah chuan an rawn keng \hîn tûr a ni. Pathian hnêna
lâwmna thawhlâwm an pêk hnû leh, eng emaw zât chu puithiam
hnênah an pêk hnu chuan a hlântu chuan a la bâng chu sâkhaw
hminga ruai\heh nân a hmang ang a, chumî-ah chuan Levia chîte,
mikhual te, pa nei lote, hmeithai te chuan an ei tûr a ni. Kum
tina an kûtna atan chuan lâwmna thawhlâwmte chu hman tûr a
ni a, mipuite chu puithiamte leh Levia chîte nên chuan kût hmangin
Pathian rawngbâwlna a hlim awmzia leh fuihna thûte chu an
dawn theih nân.
A kum thumna apiangin, hêng sawma-pakhat chhâwng
hnihnate hi inah te pawh hman tûr a ni a, Levia chîte leh miretheite
tihhlim nân, Mosia chuan tihian a lo sawi a, “In awmnaah
chuan an ei a, an lo khawsak ve theihna tûrin in pe tûr a
ni.” 3 He sawma-pakhat hi miretheite leh \anpui ngai mi
vânduaite tân hman tûr a ni.
Mi retheite tân chuan thildang pawh ruahman a la ni a.
Pathian chanpual tûr leh an tih tûrte hrilh hnuah chuan chiang
taka Mosian ti rawh u tih a awm lova, mi retheite chungah chuan
_____
1
Nambar 18:21; 2Deuteronomi 14:23, 29; 16:11-14; 3Deuteronomi 26:12
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH 557
phal tak leh, hmangaih tak leh rilru chhûngril taka \anpui duhna
neiin an awm tûr a ni tih a ni a. Pathian chuan a mipuite chu
nasa takin malsâwm mah se, an zîngah chuan retheihna chu hriat
miah lohvin a awm chuang lo. ‘Mi retheite chu ram chhûngah
chuan englai pawhin an awm ang’ tiin a sawi. A mîte zîngah
chuan englai pawhin khawngaih ngai, enkawl ngai, \anpui ngai [531]
an awm reng ang. Mi vânduai te, damlo te, an thilneih chânte
an awm reng ang; Pathianin ti rawh u a tihte rinawm taka an
zawm chhûng chuan, an zîngah kutdawh an awm lo vang a, ei
tur tlachham an awm hek lovang.
Pathian dân chuan ram chhûnga thil hawngte chungchangah
chuan mi rethei te tan zalenna a siam a. Mi ril\âm chuan a
\henawmte buh hmunah emaw, grep huanah emaw, thei huanah
emaw chuan a ril\amna tirehin a duhtawkin a ei thei ang. Hemi
mil hian a ni Isua zirtîrte pawh kha Sabbath nîa buh hmuna an
kal a, an ei kha; kha kha thilthiang, dân kalh lo a ni.
Buh hmunah te, thei huanah te, grep huanah te an khawm
hmaih zawng zawngte chu miretheite chanpual a ni. “Mosia
chuan heti hian a awi a; “In lova buh in seng a, buhphal inkhâwm
hmaih chuan in la leh tûr a ni lo.....In Olive thing in vuakin a
zârte chu in vaw nawn tûr a ni lo......In grêp huana mi in
lawhin a \o in zawng tûr a ni lo; ramdang mi te, pa nei lo te,
hmeithaite ta tûr a ni.” Aigupta ramah khan bâwih in ni tawh
tih in hre reng tûr a ni.” 4
Mi retheite tân a kum sarihna apiangin kum bîk siam a ni leh
a. Rah an seng zawh vêleh chuan Sabbath kum an ti \hîn. A
rahte an seng zawh vek hnu chuan thlai an chîng tûr a ni lova,
grep hruite pawh an sât no tûr a ni lova, nipuiah chuan engmah
rah seng lam chu an beisei tûr a ni lo. An rama an thar tawh sa
chu an ring tûr a ni a, an chhêk inah chuan ei sên lohin an
khungkhâwm tur pawh a ni lo. Kha mi kuma rah rêng rêngte
kha chu, mikhual te, pa nei lote leh hmeithaite ta tûr leh nungcha
_____
4
Deuteronomi 24:19-22; Leviticus 19:9, 10
558 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
ang a. In hruiha buh chuan grep lawh hun a man phak ang a; in
lawh chuan thil chin hun a man phâk ang a; in chhang chu
hnianghnârin in chên ang a, in ramah hian thlamuang takin in
khawsa ang. He ram hi râlmuang takin ka awmtir ang a, in mu
hlê hlê ang a, tu mân an tihlau lo vang che u; ramsa sualte chu he
ram ata hi ka hnawt \iau anga, khandaihin in ram a pal tlang hek
lo vang.....In zîngah ka chêng anga, in Pathian ka ni anga, nangni
pawh ka mîte in ni ang....Amaherawhchu ka thu in pawh lohva,
hêng thupêk zawng zawngte hi in zawm lohva.....ka thuthlung
in bawhchhiat chuan....in thlai chîte chu in chîng thlâwn mai
mai a ni ang, in hmêlmâte chuan an ei zêl dâwn a ni. In
chungah chuan ka hmai ka thuar anga, in hmêlmâte hmâah
in tlâwm ang; nangmahni hawtuten in chungah ro an rêl ang
a, tû ma ûm lohvin in tlân ang.”15
Mi tam tak chuan mi zawng zawng hian Pathian malsâwmna
chu inang pâtin an chang vek tûra ngai an awm a. Nimahsela
hei hi Siamtu Pathian thiltum dân chu a ni lo. Awmdân inanglo
chi hrang hrang a\anga thil chi hrang hrang lo chhuak hi Pathian
tum dân a ni. Mi tam tak khawvêl thila hausakna changtute
hian, Pathian thil an kawl mai a ni a, chûng an hausaknate chu
mi retheite, tlachhamte chhawmdâwlna atan an hmang tûr a ni
tih hria te an awm a.
Krista chuan ‘miretheite chu englai pawhin in hnênah an awm
reng ang, chuûngte chu inngaihsak tûr a ni’ tiin a chah.
Chhandamtu chuan mi retheite leh naupangte chu a khawngaih
êm êm a. Chutiang mi rethei leh rahbehte chu khawngaihna leh
lainatna kan neih ve hi a duh a. Anmahni chu he leia a aiawhtute
[536] an ni. Anmahni chunga thiltih chu Krista chuan Amâ chunga ti
angah a ngai a. An chunga nunrâwnna leh ngaihsak lohna chu
Amâ chunga ti-ah a ngai bawk.
Pathianin miretheite chunga tihtur a tih ang hi mi tinin tih ni
sela chuan he khawvêl hi rilru lamah te, thlarau lamah te, mahni
_____
15
Leviticus 26:4-17
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH 563
hmasialna lamah te, mahni inngaih pawimawhna lamah te,
tûna khawvêl awmdân ang hi chuan a awm hauh lovang. Mi
tin hian mi dangte hlimna leh \hatna tûrte ngaihtuah ta sela
chuan tuna khawvêl awmdân ang râpthlâk tak hi hmuh tûr a
awm hauh lo bawk ang.
Pathian dân siamte chuan mi hausain mi rethei an rahbehnate
mi retheiten mi hausate an huatna leh an hmuh dân \halo zawng
zawng avânga thil \ha lo pui pui lo chhuak hi a hmuh tûr an awm
hauh lovang a. Hausakna nasa taka an chhêk khâwm zêl lai
hian mipui sang tam tam takin an rawngbâwlnate an mamâwh a
ni tih hriain thawk sela chu, tûna thisen chhuahna leh in awp
behna zawng zawng hi a thleng hauh lo vang.ð
564 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
52
HUNBINEI KÛTTE
[537]
I SRAEL mipuite tân inkhâwmpui bîk kum khatah vawi thum Biak
bûk-ah chuan an nei \hîn a.1 Silo-ah chuan a tîrin inkhâwmna
chu an nei \hîn a; nimahsela Jerusalemah a hnuah chuan an nei
\hîn a, hnam pumpui tân a laili zâwk a, hetah hian hnam tinte
chuan kût thianghlim chu an nei \hîn.
A vêla hnamte chu hnam kawlh, indo chîng mi, an ram chu
chhuhsak tum a thlîr rengtute an ni; nimahsela kum tinin vawithum
mipa râlkai chin zawng zawng chu an in leh lote kalsanin
inkhâwmpui tûrin ram lailiah chuan an rawn kal \hîn a. An
hmêlmâte chu chutiang hunlai mi tûmah vêngtu awm lova an
awmlai chuan lo chhuka mei leh ngûnhnâm hmanga rawn hneh
mai thei tur an ni a, engin nge chutiang ti lova siam \hin le?
Israelte chu ram dang mîten sala rawn man leh mai lova lo siamtu
chu tunge ni le? “Amah \ihtute chu, an vêlah LALPÂ vântirhkoh
chuan a awmchilh a, A chhanhim \hîn.”2 Israel mîte chu Pathian
be tura an kal chhûng chuan Pathian thiltithei chuan hmêlmâte
chu a lo vêng tlat a. Pathian thiltiam chu, “I hmâah hnam tin ka
hnawt chhuakin, i ramrîte chu ka zauh dâwn si a; kum khatah
vawithum LALPA i Pathian hmâah inlan tura i han kal hunah chuan
tû mahin i ram hi an rawn ît hek lo vang.”3
Hêng zînga kût ni hmasa ber chu, Kalhlen kût, chhang
dawidim telh loh kût, Judate kuma thla hmasa ber Abib thlaah
March thla tâwp April thlatîr vêl hi a ni. Thlasik vâwt chu a lo
reh a, ruah hnuhnung pawh chu a lo tâwp a, nipui lo thaw tîr chu
nungcha tin rêngin an lâwm a. Hnimte chu tlâng pangah chuan
an lo hring \an a, phairuamahte pawh hmun tin rêngah chuan
pangpârte chu an lo vul a. Thla pawh a lo bial dâwn \an a, zan
lamte pawh chu a lo hlimawm \an a. He hun hi a ni hla satute
pawhin hetiang hian an lo siam a:
_____
1
Exodus 23:14-16; 2Sâm 34:7; 3Exodus 34:24
HUNBINEI KÛTTE 565
“Thlasik a ral a, [538]
Ruahtui a kangin a kiang ta si;
Leiah pangpârte an lo lang a;
Sîrva zai vâwr hun chu a lo thleng ta,
|huva awrâwl hriat a ni ta, kan ramah hian;
Theipui kûngin rah a chhuah a.
An rimtuiinate lêng chhuakin.”4
Ram pumpuia mîte chu Jerusalem panin an zin ho ta. Berâm
vêngtu te, ranvulhtu te, sangha mantute Galilee Tuipui a\angtein,
loneitute chu an lo a\angte, zâwlnei fapa te chu an sikul a\angtein–
mi tin mai chuan Pathian an pâwlna hmun tur chu an rawn pan
a. Mi tam tak chuan kea an kal avângin kawng hnai lamte an
zawh a. Sanghâwngsei khual zin phurte chu khawpui thlen dâwn
hnaihahte phei chuan inzui duah duah tham an awm \hîn.
Thil \ha tinreng petu chungah chuan Israel mîte thinlung chu
a lâwm a. Hebrai mîten hla an chham \hinte chu Jehova
chawimawi nân leh fak nân an chham chhuak a. Tawtawrâwt
an han ham chuan, rithei tinrêng leh lâwmthu sawina aw chu mi
za tam takte a\ang chuan a ri chhuak a:
“LALPÂ inah i kal ang u,”
Ka hnêna an tih lai khan ka lâwm a.
Aw Jerusalem, i kulh kawngkhâr chhûngah
Kan kête chu a din tâk hi;
Jerusalem, khawpui din thar......
Chutah chuan hnamte chu an chho \hîn, LALPÂ hnamte
chu......
Jerusalem thlamuanna tûr dîlsak rawh u:
Nang ngainatute chu an thawvêng ang.”5
An vêla tlâng ringlo mîten an mei an lo chhêm fo \hinna an
han hmuh chuan Israel fâte chuan hei hi an sa a:
“Tlâng lamahte khian ka mit ka lên chho vâng:
Khawi lamâ mi nge mi \anpuina tur lo thleng ang?
Mi \anpuina chu Jehova hnên a\angin a lo thleng ang,
_____
4
Hla Thlan Khâwmte 2:11-13, R.V; 5Sâm 122:1-6
566 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
fak a. Buhseng chu an zo va, kum thar atana hna chu \an a ni
rih lova, mipuite chu an rilru a engthâwl a, chu dârkâr hlimawmah
chuan thianghlim takin an inhlan thei a. Pa ber leh a fapa
chauh chu kutah chuan tel tûr an ni nachungin, a tam thei ang
ber chhûngkua zawng zawngte, an chhiahhlawh te, Levia chi te,
mikhual te leh mi retheite zawng zawng chu an huam vek a ni.
Kalhlen kût ang maiin Bâwkte kût hi urhsûn takin mipuiten
an hmang a. Thlalêra an zinna hriat reng nân mipuite chuan an
inkalsanin hmun hrang hrangah chhâwlbûkah te thinghnuaiah te
chuan an riak a “Thingkûng mawi tak tak rah te, tum kau te,
thing buk tak zâr te, luia tuipuisuth-ah te in keng ang a, LALPA
in Pathian hmâah ni sarih in hlim ang.”10
A ni hmasa ber chu inhmuhkhâwmna thianghlim a ni a, nisarih
chhûng chu ruai\heh hlimna, a ni riatna pawh chu belh leh a ni.
Hetiang kum tina inkhâwmpuina hian mi tin, a pui a pang, a lian
a tête rilrû chu Pathian rawngbâwlna lamah a hruai a. Hetianga
mi tin rêngtehmun tin rêng a\anga lo kalte hian Pathian lamah
inzawm khâwmnaleh inpumkhatna a siam a ni. Tûnlai pawhin
[541] hetiang Bâwkte kût ang chî hi la neih zêl a \hâ em? Pathian
malsâwmna ropui takte hriat reng nân Israel fâte chuan an
thlahtûte Aigupta ram a\anga hruai chhuah an nih dân leh, mak
tak maia LALPAN A vênhim dân leh, thil ropui takte A tihsakte
hriat reng nân lâwmna an nei a; chutiang bawkin keinî pawh
hian thim atâ min hruai chhuak a, Aêng ropui tak min hmuhtîr a,
A thudik leh a khawngaihna kan chante hriat reng nân kan ti vê
dâwn lâwm ni?
Biak bûk a\anga hla deuha chêngte tân chuan kum tin hetiang
kût leh khâwmpui atan hian thla khat lai khawhral a ngai \hîn.
Hêng an inpêk zawhna hi kan tân entawn tur \ha tak a ni. Mahni
lam ngawt inngaihtuah lova, thlarau lam chatuan thil atana
inhlanna an neih dân hi a \ha hlê. Pathian rawngbâwla A mîte
nêna inpâwlkhâwma intihchak tawnna kan thlah thlam hian thil
nasa tak kan hloh a ni. Pathian thu leh a thu dik chiang takte
_____
10
Leviticus 23:40, 42, 43
HUNBINEI KÛTTE 569
chu rilruah thlahthlamna lo awmin a chiang lo a. Kan thinlunga
ênna leh a thunun theihna te chu a lo tlêm a, thlarau lamâ
tlâkhniamna a thlen \hîn. Kristiante inpawlkhawmna leh
inkhawngaih tawnna te a lo tlêm tial tial a. Mi amah chauh
inngaihtuah mi chuan Pathianin a tihtur a ruatna lamah pawh
chuan a intlawhping tlat a ni. Kan vaiin Pa pakhat fâte vek kan
ni a, kan hlim theihna tûr chuan kan inmamâwh tawn vek a ni.
Pathianin mihringpuite chunga \hatna tûr min phut chu tihtur kan
nei \heuh va. Khawtlang \hatna tûr leh changkanna tura
mawhphurhna kan neih leh khawngaihna kan neih hian keimahni
hlimna leh mi dangte hlimna a thlen a ni.
Bâwkte kût hi a urhsun chauh ni lovin entîrtu \ha tak a ni.
Thlalêra an vahvelna chauh entîrtu a ni lo, rahseng kût hian, leia
thil rah rêng rêng sengkhawm a ni a, heng hian nakin nikin nia
LALPAN sengkhâwmtu tûra a tirhten buhlemte têl khâwma hâl
tûr leh, buh takte a zêma an sengkhâwm tûr chu a kâwk a.
Chumi hunah chuan misualte chu “Piang lo vang maiin an awm
ang.”11 Thupuan ziaktu chuan, khawvêla mi zawng zawngte
chuan Pathian fakna chu hetiangin an sawi rual ang;
“Lal\hutphaha thua leh Berâm No hnênah chuan malsâwmna
te, chawimawina te, Ropuina te, rorêlna te, chatuanin awm rawh
se,”12 tiin.
Israel mipuite chuan Bâwkte Kûtah chuan Pathian an [542]
chawimawi a, an rilruah chuan Aigupta sal ata A
chhanchhuahnate chu an hre reng a, thlalêra an zin chhûnga an
chunga a ngilneihnate a \hatna zawng zawngte pawh an
theihnghilh lo. Tlanna Nîa an sualna ngaihdamna leh anmahni
chu pawm an nihnaahte chuan an lawm a. Engtik nîah emaw
chuan LALPÂ tlante zawng zawng chu Vân Kanaan khawpuiah
chuan an intâwkkhâwm ang a–sual ânchhe hnuaia awm zawng
zawngte chu chhanchhuah an ni ang, “Thilsiam zawng zawngte
chu tûn thlengin rûm leh nauveina tuarin an awm hlawm tih kan
hre si a.”13 Hlimna sawi hleih theih loh leh ropuina an chang
_____
11
Obadia 16; 12Thupuan 5:13; 13Rome 8:22
570 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
14
Isaia 35:1, 2; 15châng 5-10
571
53
RORÊLTU HMASÂTE
K ANAAN ram an luah ngheh hnû chuan chi hrang hrangte chuan [543]
an ram hneh zêl tûr hneh tur chuan nasa taka \an lakna rêng
rêng an nei lo. An ram chan tawhah chuan an lungawi tâwk
a, an phûrna pawh a chuai a, indona chu an bânsan ta.
“Israel thlahte chu an lo chak tak tial tial chinah Kanaan
hote chu hnathawka rawih atân an awmtîr a, an hnawt chhuak
fai vek ta lo.”1
LALPA chuan Israelte chunga a tiam ang chuan a tithleng
famkim zêl a; Joshua chuan thuneihnaah chuan Kanaan mîte
chungah a bawhchhia a, ram chu hnam hrang hrangte hnênah a
sem a. An ramah chuan an awm ringawt, Pathianin hneh zel
tura a tih chu hneh zel pawh an tum lo. Hetah hian an bawhchhia
a. Kanaan mîte nen inthurualna inremsiamna an neih
chungchângah chuan Pathian thupêk chu an bawhchhia, chutiang
chuan Pathianin Kanaan ram an hneh vekna tura thutiam a siamah
chuan bawhchhiatna leh tihfamkim lohna an nei a.
A tîrtea Sinai Tlânga Pathian nên an inbiak a\ang khân, milem
biakna laka fîmkhur tûrin zilh lâwk an ni a. Dân kha puan a nih
vêleh khân Mosia chuan Kanaan mîte chungchângah thu a thawn
a: “An pathiante chu chibai in bûk tûr a ni lova, an rawng in
bâwl tûr a ni hek lo, an thiltih angte chu in ti ve tûr a ni hek lo: in
tichimit vek tûr a ni a, an lungphumte chu in tikeh sawm vek
zâwk tûr a ni. LALPA in Pathian rawng chu in bâwl tûr a ni,
tichuan in chhang leh in tui chu mal a sâwm ang a; in zîng ata hrî
ka tikiang daih dâwn nia.”2 Thil chiang takin tiam an ni, thu awih
taka an awm chuan LALPA chuan an hmêlmâte chu a hneh sak
zel ang: “I kalna tûr mîte chu ka tithlabar ang a, I kalna tur
rama mîte zawng zawng chu ka timangang ang a, tichuan i
hmêlmate zawng zawng chu i hmâah ka tlân chhiattîr ang. I
_____
1
Rorêltute 1:28; 2Exodus 23:24, 25
572 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
15
1 Johana 3:13; 16Johana 15:18
589
54
SAMSONA
lo tuar ta a ni.
Samsona chu mihringte zînga chak ber a ni; nimahsela mahni
inthununna-ahte, nghehnaah te, rinawmnaah te mi chaklo berte
[568] zînga mi a ni. Mi tam tak ten chakna sang tak neih hi nungchang
nghet emaw an ti a, a diklo tawp a ni. Mi chakna sang takin a
thunun tlat mai chu mi chaklo ber a ni. Mi a ropuina dik tak
tehna chu a rilru a thunun hi a ni.
Pathian chuan Samsona chu a bîkin a thuam a, thil ropui tak
a tihtur chu a tihzawh theih nan. A tîrah chuan thil \ha leh
vânneihna chuan a hual a, taksa chakna a nei a, finna a nei a,
nungchang mawina nên. Nimahsela mi \ha lote a kawp ta a, a
himna ber Pathian hnên a\ang chuan sualin a tihrang a. Mi
an thiltih tûr rinawm taka ti \hînte chuan thlêmna tawk mah
se Pathianin a \anpui a, a humhim \hîn; nimahsela mîte chuan
anmahni leh mahni thlemnaah chuan an inbarh chuan an tuar
rei lovang.
Pathianin nasa taka Amâ hna bîka a chhawrte chu Setana
chuan a theihpatawpa hruaibo tûrin a bei \hîn. Mîte chak lohna
tak mai chu hriain chutah chuan a thlem a, chuta \ang chuan
mihring chu a thuhnuaiah dah a tum \hîn, he an thlêmsamna hi
an sim loh chuan a hneh dawn tih a inhria. Nimahsela tû mah
hneh mai turah inngai suh se. Mihring chaklo takte hi awlsam
taka hneh tûrin Pathianin a dah mai lo. |anpui ngai leh \anpui
duh apiangte chu \anpuina tiam an ni reng a, an duh leh duh loh
a ni mai. Vântirhkohte lei leh vân inkâra leihlâwn Jakoban
inlârnaa a hmuha chhuk leh chho vântirhkohte chuan \anpui ngai
apiangte chu pui tûrin an inpeih reng a, sâng takah lâwn chhovin
vân thlenga lâwn tûrin an pui thei.ð
599
55
NAUPANG SAMUELA
56
ELIA LEH A FAPÂTE
[575]
E LIA chu Israelte puithiam leh rorêltu a ni.Pathian mîte zînga
dinhmun sâng ber leh mawhphurhna sang ber a chelh a.
Mihringte zînga Pathian hna zahawm tak puithiam hna thawk
tura ruat a ni, ramchhûng zawng zawnga rorêlna chu a kutah a
awm a, Israel mîte zawng zawng tâna entawn tûr leh nungchang
\ha mîte lâkchhâwn tûra nung tura beisei a ni. Israel hnamte
chungah thuneihna a nei a. Nimahsela mipuite chunga rorêltu
tûr a ni nain amâ chhûngkua pawh a rel fel lo. Elia chu pa
ngaihsam tak a ni. Muanna leh thil awlsam duh mi a ni a, a fâte
sualna leh châkna sosângte chu zilh a tum ngai lo. Anmahni duh
ang angin a tlattîr a, an awm dân dânah chuan a lungawi mai a,
a hrem ngai lo. A mawhphurhna zînga pawimawh ber pakhat a
fâte zirna chungchangte chu thil te tham leh ho mai maiah a ngai
a. Israel puithiamte leh rorêltûte chu an fâte khuahkhirh leh
kaihhruai \ûlna hrelo tur an ni lo, Pathianin enkawl dân tur chu
an chipchiar takin a pe a. Elia chuan helai hi a ngaihven lova, a
chhan chu a fâte duhdân leh a duhdân a inkalh chuan hrem a
ngai dawn si a, chuvâng chuan a thlahthlam mai a. A hnua a rah
a seng tûr chu a râpthlâk êm êm dawn tih pawh a ngaihtuah lo,
a fâte Pathian hnathawk tûra mi tling zâwk an nihna turte leh an
tihturte chu a ngaihthah a, an duh dân dânin a tlat tîr mai a ni.
Pathian chuan Abrahama chungchâng a sawi a, “LALPÂ
kawng a zawh theih nân a hnua a fâte rorêl anga ti tura thû a
pêk theihna tûrin ani chu ka ruat tawh si a,”1 tiin. Nimahsela
Elia chuan a fâte a inthununtîr zâwk a. Pa ber chu fâte
thuhnuaiah a awm a. A fâte thil \ha lo chîn leh an thil sual tih
ânchhia chu an chunga thleng lo thei lo a ni. Pathian dân
thianghlim leh A nungchang \hatna ngainatna tak tak pawh an
nei lo. A rawngbâwlna chu an tân chuan thil satliah mai mai ang
lekah an ngai. An naupan lai a\angin biakbûk rawngbâwlna
_____
1
Genesis 18:19
ELIA LEH A FAPÂTE 607
chu lo ti \hîn tawh mah sela, a thianghlimna leh zahawmna hriat [576]
a hnekin an ngaihthah a, Pa chuan a thuneihna an pawisak lohna
chu siam \hat a tum lova, biakbûk rawngbâwlna puithu tak an
zah lohna pawh a enfiah lova, an lo puitlin chuan Pathian awm
pawh ringlo hial leh helin an awm ta a.
An hnâah chuan an tling lo chungin Pathian hmaa rawngbâwl
tûrin puithiamah ruat an ni a, biak bûka Pathian rawngbâwlna
khawih tûrin. Inthawina chungchâng rêng rêngah chuan LALPA
chuan chiang takin thiltih dân tûr chu a hrilh vek a; nimahsela
hêng misualte hian Pathian duhdân chu engahmah an pawisa
lova, inthawina dânte chu engah mah an ngai lova, khûn taka
inthawinate chu hman tûr a ni tih chu an pawisa lo. Krista thihna
tur lo entîrtu inthawinate chuan, mipuite rilrua Chhandamtu lo la
kal tûr chu rinnaa a lo thlîrna tûr a ni a; hei hi a pawimawh êm
êm a, LALPAN ti tûra a tih ang zawng zawng chu fîmkhur taka
zawh vek tûr a ni. Remna inthawina chu a bîk takin Pathian
chunga lâwmthu sawi inthâwina a ni a. He inthawinaah hian a
ran thaute chu maichâmah chuan hâl tûr a ni a; eng emaw zât
ruatsa ang chiah chu puithiam chanpuala dah tûr a ni, a tam
zâwk chu thilpêk hlântu hnênah chuan pêk lêt tûr a ni a, amah
leh a \hianten inthawina ruai\hehnaa ei tûr a ni. Mi zawng zawngte
chuan an rilruin khawvêl sualna lâk bona tûra inthawina chu
rinna hlim taka an thlîr theih nân.
Elia fâte chuan heng chhinchhiahna leh hriat reng tûr inthawina
a thianghlimzia leh a ropuizia hriat a hnekin anmahni nawmchen
nân an siam a. An chan tâwk tûra ruatah chuan lungawi lovin,
an dîl belh a; kum tina mipuite inthawina chu puithiamte chuan
anmahni nawmsakna tûr leh an intih hausak nân an hmang a,
mipuite hnên a\ang chuan thil tam tak an la a. An chan aia tam
an lâk bâkah, ran thau maichâma an hâl pawh chu an nghâk duh
lova. An pêk duh loh chuan an duh ang zât zât chu an la lui ang
tiin an vau \hîn a.
Puithiamten hetianga zahna leh puithuna rêng rêng awm lova
608 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chu mîte tan a pawimawh bîk a. A hmasa berin sual chu a lazam
mai tûr a ni lova, kawngdik an zawhloh chuan, an sualna siam\hatna
tûrin nasa takin a hrem tûr a ni. Misualte a nih dan ang taka a
hrem lohna leh zilh hauna a pek loh avâng chuan Pathian a lawm lo
a ni. Israel fâte thianghlim taka vawnna turah chuan rintlak a ni lo.
Sual siam\hatna tura huaisenna tlêmtê neite, Pathian mîte leh
chhûngkuate tihthianghlimna tura nasa taka thawk lotûte chu an
inthlahdah avânga sualna lo chhuak chungchângah chuan
mawhphurhtîr an ni ang. Mahni hna anga ngaiin nû leh pa kan ni
emaw, pastor kan ni emaw kan thuneihna hmangin mîtee an sualna
tihtâwp tîr chu kan mawhphurhna a ni.
Elia chuan a chhûngkuate chu Pathian dân siam sorkarna ang
chuan a enkawl lova. Amâ rorêl ang angin a rêl a. Pa chuan a fâte
chu duatin an naupan lai a\ang chuan an sualna leh an thiltih diklote
chu hmu duh lovin an lo lian deuh ang a, sual chu an ti duhlo mai
ang a ti a. Mi tam takten hetiang sual bawk hi an ti ve a ni. Pathianin
a thupêk leh a lehkhabua a sawi aia \hain an fâte enkawl theiin an
inngai a. Sual chu chhuanlam siamin an chawm lian a, “Hrem tham
an la ni lo, an len deuh hunah anmahni ngeiin an hrethiam mai ang,”
an ti a. An sual kawng chu zuaha \hantîr zêlin an nungchang a nih
[579] thlengin an thlahthlam a. Naupangte chu khapna leh thununna
awm lovin an \hangliana, nungchang \halo tak an lo pawchhuak a,
mi dangte hnawihpherhtu an lo ni ta \hîn.
|halaite an duh ang anga awmtîr ringawtna aia chhûngkaw
tana chhiatna nasa thlen thei thil a awm lo. Nu leh paten an fâte
duh ang zawng zawng an zawm a, an tana \halo tur pawh an tihtîr
zêl chuan nu leh pa zahna pawh an nei lovang a, Pathian \ihna
pawh an nei lovang a, Setana salah an awm nghal mai ang.
Chhûngkaw invawn \hat lohna hi thil hlauhawm darh chhuak thuai
khawtlang tichhe vek \hîntu a ni. Sual chi hrang hrang chhûngkuaa
awmkhawm chuan khawtlang leh sorkar thlengin a fan chhuak \hîn.
Elia chu dinhmun pawimawh taka awm a ni a, mi satliah mai a
ELIA LEH A FAPÂTE 611
nih aiin tuna a dinhmun chuan mi dangte a thunun nasa zâwk a ni.
A inthlahdahna leh a ngaihsamna leh awlsam nun chuan chhûngkaw
sâng tam tak chungah \halo takin rah a chhuah a, a chhûngkaw
nundan chu Israel ram pumpuiah an entawn tlat avângin. Sâkhaw
rawngbâwltu nu leh pate hian an fâte chu entawn tlak loh misual an
nih hlauh chuan an rawngbâwlna zawng zawng chu Pathian thudik
mîte hmusit tîr tu mai a ni. Kristian \ha fiahna ber chu a chhûngkaw
nunin mîte nun a kaihhruaina \ha hi a ni. Intih sâkhuana mai aiin
thiltih hian thu a sawi nasa zâwk. Sâkhaw lam zirtîrtute hian \hahnem
ngai tak, leh taima tak leh tuarchhel taka bei lova, an fâte leh an
chhûngkua thlahthlam a, sual kawng zawh a, chhûngkaw fel taka
an khawsak theih loh chuan Elia ang chauh niin, Krista mîte hmusitna
leh anmahni leh an chhûngkuate mîte hmusitna mai an thlen chauh a
ni. Nû leh pate rinawm lohna hi kawng tinrengah a hlauhawm hle a
ni, sâkhaw zirtîrtute chhûngkua lek phei chu an pawimawhna hi mi
dangte aiin a let sawm a ni. An chhûngkua a\anga inthunun thei
lova entawn tur \halo an chhuah hlauh chuan mi tam takte an
hruaisual a ni. An dinhmun a pawimawh bîk avângin an thiltih sual
pawh mi dang aiin a lian zâwk a ni.
Thutiam chu Aarona chhûngte chungah chuan kumkhuain ka
hmâah in awm ang tiin siam a ni tak nain; chu thutiam chu, tih tak
zeta biakbûk rawngbâwlna a an in serh thianghlima, kawng tinrenga
Pathian an chawimawia anmahni duhzawng kawng mai an zawh
loh chuan tih thudelhkilha in nghat a ni. Elia leh a fâte chu fiah an ni
a, LALPA chuan Puithiam hna thawk a, amâ rawngbâwl tur chuan
an tlin lovin an tlak lo bawk tih a hria a. LALPA chuan a
rawngbâwltuah chuan, ‘In awm tawp lo vang,’ a ti. Thil \ha chu [580]
an ti thei lova, LALPAN ti tura pawh chu a tipuitling thei bawk lo.
LALPÂ rawngbâwltu thil serh leh thilthianghlim khawihtute chuan
mipuite hnênah Pathian zahawmzia leh tihlungawi loh a hlauhawmzia
hriain entawn tur \ha tak an siam reng tûr a ni. Mihringten
rawngbâwlna an neihin, “Krista aia palai an ni a,”4 mihringte hnêna
Pathian hmangaihna leh inrem lohna thu sawi tur an ni a, hna
_____
4
2 Korin 5:50
612 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
thianghlim hawk tura kohna chu mahni hmasial leh mahni nawmsakna
chen nana hman chu Setana aiawh hnathawk \ha taka insiam mai a
ni. Hopnia leh Phinehasa avângin mîte chuan “LALPÂ hnêna
inthawina hlante chu an ngaihnêp phah ta si a.” Hun eng emawti
chhûng chu a rukin mi hriat lohah tithei mah se a tawpah an nihna
dik tak chu tarchhuah a ni, mipuite rinna leh sâkhuana chu tichhiain
sâkhaw lamâ tuina an tibo vek a, sakaw lamâ zirtîrtute rin
lohna mipui rilruah a awm tlat ang. “Hêng mithianghlim
taka ni tûra kan ngaihte hi, an va lo bâwlhhlawh êm,” tihna
rilru an pu tlat ang a. Pathian thu chuan mîte rilruah hna
thawk tûrin chakna a nei thei lovang.
A fâte zilhhauna thu Elian a sawichhuah hi thu zahawm leh
ngaihtuah fo tham–LALPÂ rawngbâwlna thianghlim khawihtuten an
hriat reng fo tur chu a ni– “Mi pakhat mi dang chunga a sual chuan
rorêltûten a ro a rêlsak ang a, amaherawhchu mi, LALPÂ chunga a
sual chuan Pathianin a ro a rêlsak ang a, amaherawhchu mi, LALPÂ
chunga a sual chuan tuin nge ngenpui ang,” tih hi. An thil tihsual
chuan an \hiante chungah thil \halo lo thlen ta se, rorêltûte chuan
inremna siam sakin emaw, a awm tawk hrem dan tur emaw siam
sak emaw, ngaihdamna siam sakin emaw, thil engkim an tifel thei
a, a nih loh leh an rin anga thil an lo tisual lo a nih pawhin inthawina
siamin an tifel thei a. Amaherawhchu an sualna leh Chungnung
bera puithiam anga rawng an bâwlna chu a in belhbawm tlat tawh
a, sual tana inthawinaah chuan, mipui hmâah Pathian hna chu an lo
tikhawlovin an lo tihming chhe tawh a, an sual chu engmahin a rûl
thei tawh lo. Anmahni pa ngei puithiam lalber nimahse an tan sual
thawina a siam ngam lo; Pathian thianghlim thinurna lakah chuan an
sualna chu a hum thei bawk lo. Sual zawng zawng zînga sual ber
chu mihring tlan nana Vânin hmanruaa a hman hmusitute an ni.
Pathian Fapa chu anmahni tân khengbet nawn leha timualpho an
nih avângin.”5 ð
_____
5
Hebrai 6:6
613
57
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM
AN LÂ
V AUKHÂNNA dang Elia chhûngkuaah chuan pêk leh tûr a ni. [581]
Pathian chuan puithiam leh a chhûngte chu a be thei tawh lo;
an sualna chuan chhum chhah tak angin a khuh tlat a, Pathian
thlarau thianghlim chuan a pawl thei tawh lo. Chutiang boruak
kârah chuan naupang Samuela chu rinawm takin vân nen
inzawmna nei tlatin dik takin a awm a, Elia chhûngte hnâwlna
thu chu Samuela hnênah chuan Chungnungbera zâwlnei anga
hmangin thlen a ni a.
“Chûnglai chuan LALPÂ thu chu a hlu hlê mai a; alanga
inlârnate a awm lo va. Heti hi a ni a, chûnglai chuan Elia chu
amâ awmna hmuna a mut laiin, a mit a thim tawh deuh va, khua
a hmu \ha tawh mang lova. Pathian khawnvâr pawh a la mit
hmain, Pathian bâwm awmna LALPÂ biak inah chuan Samuela
chu a han mu a; LALPA chuan Samuela a ko va; a ni chuan,
“Heta hi ka awm,” a ti a. Elia hnênah chuan a va tlan a, a
hnênah, “Heta hi ka awm e, min kova,” a ti a. Ani chuan, “Ka
ko lo va che; va mu leh tawh” a ti a. Tichuan a kal a, a va mu
leh ta a. LALPA chuan Samuela chu a ko leh a. Samuela chu
a tho va, Elia hnênah chuan a kal a, “Heta hi ka awm e; min ko
va,” a ti a. Ani chuan a chhang a, “Ka ko lova che, ka fapa va
mu leh tawh,” a ti a. Vawi thum lai Samuela chu koh a ni a, a
ngai ang zêlin a chhang a. Elia chuan naupang chu LALPAN a
ko a ni tih a hre ta a. LALPA chuan a chhiahhlawh a thlan, lu
\uak vâr vek tawh chu kal kânin naupang chu a be zâwk a.
Hei hi thil tawrh harsa tak a ni: nimahsela Elia leh a chhûngte
hian hei hi an phu a ni.
Elia rilruah chuan îtsîkna leh elrelna pawh a chhuak chuang
lo. Elia chuan Samuela hnênah, “Kal la va mu leh ta la, a koh
leh che chuan ‘LALPA thu sawi rawh, i chhiahhlawhin a ngaithla
614 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
14
châng 8; 15châng 12
626 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
58
ZÂWLNEI SIKULTE
I
[592] SREALTE lehkhazir dân tûr chu LALPA ngei chuan a kaihruai
vek a. A kaihhruai dan chu sâkhuanaah chauh a tâwp mai
lo. An rilru leh taksa thunun thei thil zawng zawng pawh chu
Pathian chuan a ngaihtuah vek a, chung zawng zawng chu Pathian
dân chhûngah a khung vek a.
Pathian chuan Israel mîte chu an fâte zirtîr tûra \ûl a tih
zawng zawng an pî leh pûte hnêna a lo zirtîr \hîn chu zirtîr vek
tûrin a hrilh a. Hei hi nû leh pâ zawng zawngten tih tûr a bîka
a tuk chu a ni–ti tûra a tih chu mi dangte rin mai tûr a ni lo.
Ramdang mi leh mi dangte ni lovin nû leh pâ an fâte hmangaihtute
ngei chuan an fâte chu zirtîrna zawng zawng chu an pe zâwk tûr
a ni. Pathian hriat rengna chu nî tin thil an tih leh nun nen chuan
inkaihhnawih reng tûr a ni. Pathianin an mahni mak taka a
chhanchhuah \hin dân leh Chhandamtu tiam an nih dânte chu
Israelte chuan an sawi chhuak fo tûr a ni a; chumi an hriatrengna
tûra thil hman leh entîrtu tûrte chu an thinlung chhûngah chuan
nghet takin a awm tûr a ni. Pathian thudikte leh nakin hnu hun
zêl tura a thiltiamte chu \halaite rilruah chuan nghet takin tuh
tûr a ni. Pathian chu thilsiam a\ang leh A thu puan chhuah
a\angte chuan hmu thei tûra zirtîr an ni a. Vâna arsî a\ang
te, thing leh pangpâr a\ang te, tlâng mawi tak tak leh lui
luang ri mawi takte chu–an vaiin Pathian aw chhuakte an ni.
Biak bûka rawngbâwlna leh pathian biakna khûn tak tak
leh zâwlneite thusawi chhuah zawng zawng chu Pathian inlan
chhuahna vekte an ni.
Chutiang chu Mosia pawhin Gosen ram in te takte a a lo
zirna chu a ni; Samuela pawhin Hani mi rinawm tak a\ang chuan
a lo zir a; Davida pawhin Bethlehem tlangahte chuan a lo zir a;
Daniela pawh chuan a nû leh pâte hnên a\anga lakchhuaha, sal
ZÂWLNEI SIKULTE 627
ringlo mîte zîng a\ang chuan a lo zir a; chutiang chuan Krista
pawhin a naupan lai hun chu Nazaretah a lo hmang a; chutiang
bawk chuan Timothea pawh chuan a naupan laiin a pi Loisi leh
a nû Euniki hnên a\angin1 Pathian thu chu a zir.
Chûng bâkah chuan \halaite zirtîrna tûrin zâwlnei sikulte [593]
pawh siam a ni a. |halaiin Pathian thu thûk zâwka zir a duh a,
chunglam a\anga finna thûk zâwk hria a, Israelte zînga zirtîrtu a
lo nih theih nân hêng sikulte hi din a ni a. Samuela chuan zâwlnei
sikulte chu a din a, hlemhlêtna darh zêl tûr do nan leh \halaite
thlarau lam leh nundân kawnga \ha zâwka an awmna tûr leh an
hnam pumpui an lo hausak zâwkna tûr leh mi \ha hruaitu leh
râwn tûr \ha zâwkte Pathian lamâ hruaitu tûrte an lo awm theihna
tûrin. A thil tum tihhlawhtlin nân Samuela chuan \halai mi
sâkhawmi, mifing leh lehkhazir mîte chu a khâwm a. Hêng mîte
hi zâwlnei fapate an ti a. Pathian thûte, A hnate zira an inserh
hran chuan finna zâwkte kawng dang dangah pêk an ni a. An
zirtîrtute chu Pathian thu hre satliah mai ni lo, Pathian nêna awm
nuamti mi, thlarau thianghlim a bîka dawng mîte an ni a. Mipuite
chuan an ring tawkin an zah êm êm a, zirna lam leh thianghlimnaah
chuan.
Samuela hun lai hian hetiang sikul hi pahnih a awm a–pakhat
chu Ramma-ah a awm a, a dang leh chu Kirjath-jearim-ah,
Pathian bâwm an dahna hmunah khan. Hmun dang dangah
pawh a hnuah chuan an din zêl a.
Hêng sikula chengte hian hna nasa taka thawkin, leileh
lamahte leh khâwl lam thilte enkawlin anmahni an inchâwm a.
Israel ramah hian hêng thil hi ngai hniamâ mak tihna an nei lo, a
dik tak phei chuan naupangte hna \angkai thawk lova enkawl hi
thilsual lianpuiah an ngai zâwk a. Pathian thupêk angin naupang
zawng zawngte chu eizawnna tur eng emaw hna tal an zirtîr vek
a, hna thianghlim thawktu tûrte chenin. Sâkhaw zirtîrtu tam
takte pawh kut hnathawha mahni intodelh thei vekin an awm a.
Apostolte hunah pawh khan Paula te, Aquila-te pawh kha puan
_____
1
2 Timothea 1:5:3:15
628 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
awm lêt leh theihna tûr chu he damchhûnga thiltum chu mitinte
tân a ni. Nû leh pâ leh zirtîrtute hian \halaite an zirtîrnaah
hian Pathian thiltum hlen chhuak tûrin Amah Pathian nên an
thawk dûn tûr a ni; chutiang an tih chuan, “Pathian
hnathawhpuite”2 an ni ang.
Mihringten thiltihtheihna chi hrang hrang an neih–rilru, thlarau
leh taksa–te hi Pathian pêk an ni a, a \ha thei ang ber leh sang
thei ang bera hman tûr a ni. Nimahsela hei hi mahni hmasialna
atân a ni lo; Pathian anga siamte chhawr leh hmangaihna atan a
ni. Thiltihtheihna leh \hatna kan neih tinrêngte hi Siamtu ropui
nân leh kan mihring puite chawisan nâna hman tûr a ni.
Hetiang a lo nih chuan thianghlimna, ropuina leh hlimna vâwr
tâwp chu a lo thleng ang.
Hêng thil pawimawh takte hi ngaihven leh, a pawimawhna
hriat ni sela chuan tuna kan thil zir dân kawngah hian danglamna
ropui tak a lo awm ang. Mahni hmasialna leh chapona lam ni
lova, entawntlâk nun chhem alhin, \hatna, dikna leh mawina
duhtute chuan \ha ber duhna nun chu a chawk tho vâng. Zirtute
chuan anmahniah Pathian thilpêk chu an hmu chhuak ang a, mi
dangte khumna mai ni lo, Siamtu thiltum, Amah anna nun chu
[596] an zawng zâwk ang. Khawvêl nihphung zawng lovin, chu mi
zawnna chu mahni inchawimawina mai, engmah ni lo, thilte takte
chu hawisanin, Amâ lam hawiin amah ang an lo ni zâwk ang.
“LALPA \ih hi finna bul a ni a, mi thianghlima hriatna hi hriat
thiamna a ni.”3 Nunna kawnga hna ropui ber chu nungchang
siam hna hi a ni a, Pathian hriatna nun hi zirna dik lungphûm chu
a ni. Hemi hriatna dik leh nungchang mila zirtîrna hna hi zirtîrtûte
hna pawimawh ber chu a ni. Pathian dân hi A nungchang
târchhuahna a ni. Sâm ziaktu chuan hetiang hian a sawi a, “I
thupêk zawng zawng chu felna a ni,” “I thununna thute
avângin hriat thiamna ka nei \hîn,” 4 tiin. Pathian chu A
thilsiam a\angte leh A thu a\angtein kan hnênah a inlârchhuak
a. A thu a\angte leh thilsiam lehkhabu a\angte hian Amah
_____
2
1 Korin 3:9; 3Thufingte 9:10; 4Sâm 119:172,104
ZÂWLNEI SIKULTE 631
hriatna chu kan chher chhuak tûr a ni.
Rilru hi chênna tura a zirthiamna hmunah chuan zawi zawiin
a insiam rem \hîn a. Thil ho leh naran mai maiin a luah khah
chuan chak lo leh hmantlak lohvin a awm ang. Thil harsa tak
takte ngaihtuah nâna hman loh chuan a \han zêlna tur chakna
pawh a hloh ang. Chutianga \hantîr zêlna atâna \ha ber chu
Bible thu ngaihtuahna hi a ni, thil dang Bible tluk thei a awm lo.
Pathian thuah chuan rilruin thil thûkber ngaihtuah tur a nei a,
beisei tûr sâng ber pawh a nei bawk a. Bible chuan mihring
neiha zawnga thawnthu zirtîrna a nei \ha ber a ni. Chatuan
thutak tuikhur a\ang chuan englai pawhin a tharin a lo kal reng
a, Pathian kut chuan a thianghlimna chu engpawha chhawr a
tum reng bawk a. Mihring finnain hmanlai thil hmuchhuak tura
an zawna an hlawhchhamnaah te pawh chuan enna ropui tak a
pe a. Pathian thu a\ang chuan leilung innghahna leh vân a
kaihpharhna thiltihtheihna te chu kan hmu thei a. Heta \ang
chauh hian kan hnam chhuina mihring chapona leh rilru kawihnain
a tihbâwlhhlawh chu kan hmu a. Hetah hian indona leh inhnehna
te, hnehna changtu khawvêl miropui berte chanchinte a awm a.
Hetah hian tihtura ruat khirhkhan pui pui leh ruat chhante a inpharh
a. Khawvêl hmuhtheih leh hmuh theih loh tihrangtu puanzâr
chu a awm a, sual leh \ha indonate chu kan thlîr thei a, sual a lo
luh \antîrh a\anga a tâwpa diknain hnehna a chan thlengin, hêng
zawng zawng hi Pathian nungchang puanchhuahna vek a ni.
Zirtuin Thutak chu zah leh duhna nei a, Bible-a awm rêng rêngte
chu hriat tum a, a zir zêl chuan Pathianin hriatna ropui takin a
thuam zêl ang. Chutiang zirna chuan nungchang chu a tiropui [599]
leh tisâng zêl chauh ni lovin, hriatna \hang zêl chu tâwp mai
lovin a siam thei.
Bible zirtîrna hi nun kawnga mihring hmuingilna atâna
pawimawh a ni. Hnam hmasawnna atana a kila lung pawimawh
inkaihhruaina tluanghrui–khawtlang \hatna tura phuartu leh
chhûngkua vênghimtu, chumi tluanghrui tel lo chuan \angkaina,
632 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
thil diklo tak leh pawi tak an thlen \hîn. A thilsiamte tan a, \ha
thei ang ber a, ruahmana ti \hîntu duh loh zawng leh khap kawnga
kal tan chuan hlimna tak tak a hmuh theih loh. Bawhchhiatna
hian chhiatna leh buainaah mi a hruai lût \hîn a; “A kawngte chu
nunkhaw nawmna kawng a ni a, a kawng zawng zawng chu
thlamuanna a ni.”8
[601] Taksa lam leh sâkhaw lamâ Hebraite sikula zirna chu manhla
tak a ni. Mahse a hlûtna chu an hre phâk lova. Taksa leh rilru
inlaichîn dan hi a hnai hlê a, rilru lam leh finna lam sang taka
\ang chho zêl tur chuan taksa lam thunun theitu dân chu ngaihven
reng a \ûl a. Nungchang \ha tak leh inchawih tak nei tûr chuan
rilru leh taksa chu sawizawi leh \han chhoh zêl a pawimawh hlê.
|halaite tan chuan Pathianin taksa ropui leh mak tak mai a \han
chhoh zêlna tûr aia thildang pawimawh zâwk chu engmah a awm
lo, taksa hrisela a lo awm theihna tûr chu.
Tunah hian, Israelte hun lai ang bawk khan \halaite chu an
nî tin nuna pawimawh an tihtûr chu zirtîr an ni tûr a ni. Mi tinte
hian kut hnathawh kawng eng emaw tal, ei an hmuh theihna tûr
kawng an zir chu a mamâwh a ni. Hei hi nun lo danglam zêl tûr
humhim nân chauh a pawimawh a ni lova, taksa rilru leh thlarau
lam \hanlen chhoh zêl nan a pawimawh a ni. Miin kut hnathawh
chu a ei zawn nan mamâwh miahlo mah se, kut hnathawh chu
zirtîr tho tûr a ni. Taksa insawizawina tel lo chuan miin hriselna
\ha chu a nei thei hauh lo a ni; \ha taka kut hnathawhna leh
inthununna hi rilru chak tak leh nungchang \ha tak neih theihnan
a pawimawh a ni.
Zirtu rêng rêng hian nî tinin an hun chu hnathawh nân tlêm
tal an hmang \heuh tûr a ni. Chu chuan taihmâkna a thlen ang
a, mahni inrintâwkna leh awm mai mai avânga thil \halo leh
nungchang \halo chhuak tur a\angin a vênghim ang. Hei hian
lehkha zirna a bul a\anga tum bulpui ber vawnhimna leh
taihmâkna leh thianghlimna Siamtu mil nungchang neihtîrtu a ni
ang.
_____
8
Thufingte 3:17
ZÂWLNEI SIKULTE 635
|halaite hian siam an nih chhan chu hrechiang sela, Pathian
zah leh an \hiante tan malsâwmna leh vân Pathianin anmahni a
hmangaihzia hriain tum sâng takin inthununna \ha tak neiin Pathian
fâte an nihna hria a, a duhzâwnga awm tûr a ni tih hre tehse,
=halaite tân chuan zâwlnei sikul chu thil chi hrang hrang zirna a ni a. Ch<ngte chu
thlarau lam inhlanna te, Pathian fâte chanchin leh Pathian thu lam zirnate a ni
636 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
sâng tam takte chu mahni hmasialna leh mahni nawmsipna zawnga
Pathian hnuchhawn an awm. Sual huat chu an zirin an hawisan
tûr a ni, lawmman emaw hremna lam vâng emaw ni lovin,
chhûngril tak a\angin nungchang \halo chuan mihringin Pathian
[602] anna tih bawrhbânna leh thiltihtheihna a pêk pawh hniamna mai
a ni tih an hre tûr a ni.
Pathianin \halaite chu tum hniam tak nei tûrin a ti lova.
Mihring zahawm leh hlawhtling ni tûra nungchang siam\hatna
tûra pawimawh te–tukdawl rual lohva thil \ha zâwk duhna, duhna
paukhauh tak, \hahnemngai taka thawhna, bânsan duh lova
beihna–hêngte hi hlamchhiah mai tûr a ni lo. Pathian
khawngaihna azârah an tum chu tum tlatin mahni hmasialna mai
leh mahni tuina satliah mai ni lovin vân aia sang tumna chu an nei
tûr a ni. He leia zirna chu chhunzawm zêlin nakin nunna thar
neih hun thlenga chhunzawm zêl a ni ang. Nî tinin Pathian hna
ropui tak mai chu, A finna lei leh vân siamâ enkawl zêlna te, a
hmangaihna mak tak mai leh finna leh chhandamna ruahman a
siamte chuan thinlung chhûngah chuan mawina thar a hawng
ang. “Mîte hmuh ngai loh, benga hriat ngai loh, mihring rilrua
lût ngai lo, Pathianin a hmangaihtute tan a buatsaih apiang te
chu.”9 He leiah pawh hian a awmpuina leh hlimna vân hlimna
chu kan lo tem lâwk thei a, mah se a hlimna leh lâwmna chu a
kimchangin nakinah chauh kan la chang ang. Chatuan ramah
chauh Pathian thil tum mihringte atîra Pathian anga siam anga
awm leh theihna chu mihringin a la chang ang.ð
_____
9
1Korin 2:9
637
59
ISRAEL LAL HMASA BER
Joshua hun lai a\ang tawha thlîr pawhin Samuela hun lai
[604] anga rorêlna fel leh fing leh hlawhtling chu a awm lo. Pathian
ruahman chhawng thum rorêltu, zâwlnei leh puithiamte hmangin
\hahnem ngai leh taima takin mipuite \hatna tur chuan ro relin an
hmuingîl êm êm a. Thuawih takin Pathian ngaihtuah mi, lungawi
takin an awm a. Zâwlnei chu a lo upa deuh deuh a, sorkar
enkawlna chu mi dangte kutah a dah \hen ve a, a fapâte pahnih
chu amah pui tûrin a ruat a. Samuela chuan Rama-ah chuan
rorêlna chu a kengkawh zêl a, a fapâte chu Beersheba-ah
chhimlam ramria mipuite chunga rorêl tûrin a dah a.
Mipuite remtih puiin Samuela chuan a fapâte chu rorêl tûrin
a ruat a, nimahsela an pa beisei ang chu an phâk lo. LALPA
chuan Mosia hmangin Israel lalte chuan dik takin mipuite chungah
ro an rêl tûr a ni a, hmeithaite leh pa neilote chu dik takin an
enkawl ang a, thamna rêng rêng an la tûr a ni lo tih chu a bîk
takin a lo hrilh diam a. Nimahsela Samuela fapâte chuan a
awmdân chu an la ve lova,” sum leh pai an um a, thamna te an
la a, diklo takin ro an rêl a.” Zâwlnei fapate chuan dan an
rorêlna tur chu an ngaithla lova. An pa awmdân thianghlim leh
mahni hmasial lohna chu an nei ve lo. Elia hnêna vauna pêk
khân Samuela rilru khawih tawk lovin a tihtur ang a ti lo. An
fâte chu an duh ang angin a khawsaktîr lûtuk a, an nungchangah
chuan rah \halo a chhuah a.
Hêng rorêltu diklote hian lungawi lohna nasa tak a tichhuak
a, hemi chhuanlamâ hmang hian a hma a\anga an lo suangtuah
rûk tawh chu an sawichhuak ta a. “Israel mîte upaho zawng
zawng an inkhâwm a, Rama khuaah Samuela hnênah an kal a; a
hnênah, Ngai teh i lo upa ta hlê mai a, i fapate lah chuan i awmdân
chu an la ve si lova; hnam dang zawng zawngte ang bawka kan
chunga rorêl tûrin lal min siam rawh khai,”1 an ti a. Mipuite
zînga thil \halo thleng chu Samuela an hrilh lova. A fapate thiltih
diklo chu hria sela chuan tikhawtlai hauh lovin a bân tûr a ni a;
nimahsela a dîltute chuan chu chu an dil tak chu a ni lo. Samuela
_____
2
châng 7; 3Deuteronomi 4:6
ISRAEL LAL HMASA BER 639
chuan an thil tih chhan chu lungawi lohna leh chapona avâng a ni
tih a hmu thei a, chu miin a hrin chu an lo ruahman leh tum fo
tawh dîl chu a ni. An vaiin rorêltu fing leh \ha tak a ni tih
chu an hria a; nimahsela zâwlnei upa tawh tak chuan an dîlna
chu amâ chungah nghat vekin amah dahkian an tumnaah a
[605]
ruat tlat a. Nimahsela a ngaihdân chu a sawilang hauh lova;
lungawi lohna thu pawh a chhakchhuak rêng rêng lo,
nimahsela he thu hi LALPA hnênah \awng\aiin a thlen a, A
hnên a\ang chauhin thurawn lak a tum a.
LALPA chuan Samuela hnênah, “Mipuiten i hnêna an sawi
zawng zawng chu ngaithla rawh; nang duh lo che an ni lo va, an
chunga lal atan keimah mi duh lo an ni zâwk e. Aigupta ram ata
ka hruai chhuah ni a\anga tûn thlenga an thiltih dan zawng zawng,
min hawisan a Pathian dâng rawng te min bâwlsan \hîn ang bawk
hian i chungah an ti a nih hi.”2 Zâwlnei chu amâ chung ngawta
mipuite chu lungawi lo vanga a rinnaah chuan hrilhfiah a ni a.
Amah an zah lohna ni lovin Pathian thiltihtheihna an zah lohna
zâwk a ni, Pathian chuan amah chu an chunga rorêl tura a ruat a
ni si a. Pathian rawng rinawm taka lo bâwl \hîntu mipuiten an
hmusit chu mihring chunga ti chauh an ni lova, a tîrtu LALPA chu
an zah lo a ni. Pathian thu, a zilhhauna chu engmah lovin a
thâmral lo vang. A thuneihna chu an duh lo a ni sî a.
Israelte chuan Jehova chu an Pathian leh Lala an pawm lai
chuan hmuingîl takin an kal a–chung hun lai chuan Pathian dân
leh sorkarna chu hnamdang an vêla awmte zawng zawng aia
ropuiah an ngai a. Mosia chuan hetiang hian LALPÂ thupêk
chungchangah chuan a puang a: “Chutichuan pawm ula, zâwm
rawh u; chu tak chu, heng dân zawng zawngte hria a, “He hnam
ropui tak hi mihring tak leh thil hre mi tak an ni ngei mai,’ titu
hnamte mithmuhah chuan in finna leh thil hre mi in nihna a ni
ang,”3 tiin. Nimahsela Hebrai mipuite chuan Pathian dân chu
an hnuchhawn a, Pathianin a mîte ni tura a duhdân ang chu an
tihlawhtling lova, an sualna avânga thil \ha lo thleng zawng
_____
4
Hosea 13:11; 51 Samuela 8:10; 61 Petera 2:9
640 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
ropui leh zualna tûrin. Tichuan Jabes mîte chuan mîte an tîr
chhuak a, Jordan Lui thlang lamâ mîte chuan an \anpui theih an
beisei a. Mi tîrhte chuan Gibea chu an lo thleng a, mîte chuan
an hlau êm êm hlawm a. Saula chu lo a\angin zanah bawngte
zuiin a lo thleng a, mîte mangang leh \ap thâwm chu a hria a.
“Engtizia nge mîte chu an \ah le,” a ti a. Thuhriat zahthlâk tak
mai an hrilh chuan a thiltihtheihna muthlu chu tiharh a lo ni ta.
Pathian Thlarau chu Saula chungah chuan a lo thleng ta......nasa
takin a thin chu a ur ta thut a. Chutichuan bawng tuak khat a
talh a, a sa chu a chan sawm vek a, Israel ram zawng zawngah
chuan a sem tîr a, “Tu pawh Saula leh Samuela rawn zui duh lo
apiang an sebawng chu hetianga tih ve hi a ni ang,”15 tiin.
Mipui nuai thum leh sîng thumte chu thukhat vuain Bezek
phaizâwlah chuan Saula thu anga kal tûrin an lo thawk a.
[613] Tichuan zualkote chu hmanhmawh takin an tîra Jabes Gilead
mîte hnênah chuan naktuk hetiang hunah hian chhanchhuah in ni
ang tih thu chu a hrilh a. Chumi ni chu Ammon mîte hnêna an
inpekna ni tûr chu a ni. Hmanmawh takin Saula leh a sipaite
chuan Jordan lui chu an kan a, Jabes chu zîng vên hun lai takin
an riahhmunah chuan an lût a, him êm êm a an inngaih lai hunah
chuan, Amon mîte chu chhun nisat vânglai tak thlengin an that
chiam a, “An thah bangte chu an darh vek a, pahniha awm dûn
pawh an awm rêng rêng lova.”16
Saula a huaisenna leh a hun taka rang taka a thawhna, sipai
rual tam tak kaihruaithei, chutiang chu a ni Israel mipuite chuan
lal ni tura an duh, chutiang chuan hnamdangte pawh an ep ve
thei ang. Tichuan hlim êm êm-in lalah an pawm a, an hnehna
chu mihring thiltihtheihnaah chauh ruatin Pathian thiltihtheihna
tel lo chuan mihring thiltihte chu engmah a ni lo tihte chu an
theihnghilh vek a. An phur êm êm lai chuan a hmaa Saula lala
pawm duhlo tute zawng zawng chu tihhlum vek tur tiin an rawt a.
Nimahsela lal chuan, “Vawiin kher hi chuan tû mah tihhlum tûr a ni
lo ve; vawiinah hian LALPA chuan Israelte zîngah chhandamna a
_____
17
châng 13
ISRAEL LAL HMASA BER 649
rawn thawkchhuak ta si a,”17 a ti a. Hetah hian Saula chuan
danglamna ropui tak a neih chu a lo lang a. Amah inchawimawi
lovin Pathianah ropuina chu a hlân a. Phuba lâk aiin ngaihdamna
leh khawngaihna a lantîr a. Hetiang hi Pathian khawngaihna hai
rual loh mihringte rilrua a lo lanchhuah dân chu a ni.
Samuela chuan hnam pumpuite chu kokhâwm a, Gilgal-ah
chuan Saula chu lal tihngheha vântlang zînga puan a tum a.
Chutiang chuan a ti ta a; chutah chuan LALPÂ hmâah remna
inthawinate an hlân a; tichuan chutah chuan Saula leh Israel mi
zawng zawngte chu an lâwm ta êm êm mai a.
Gilgal hi Israel fâte Ram Tiamah an luha an riahhmun hmasa
ber chu a ni. Hetah hian a ni Josua pawhin Pathian hrilh anga
lung sawm leh pahnih LALPAN a mîte mak tak maia Jordan Luia
leichâra a hruai kai hriat rengna tura a phuntîr ni. Hetah hian
serhtan thuthlung chu an tithar leh a. Hetah hian Kalhlen kût
chu thlalêra an vahvaih leh Kadesha an sual hnuah chuan an
hmang hmasa leh ber a. Hetah hian Manna chu a tla ta lova.
Hetah \ang hian Jeriko leh Ai khua hneh tûrin an kal chhuak a.
Hetah hian Akana chu a sualna avângin hrem a ni a. Hetah hian [614]
Gibeon mîte nên chuan remna an siam a, Israelte chuan Pathian
rawn nachang an hre lova hrem an tawh phah a. Helai hmunah
hian thil tam tak a thleng a, Samuela leh Saula pawh chu an ding
a, mipuiten lal an lâwmna ri chu a reh hnu chuan, Zâwlnei tar
tawh tak mai chuan Israel hnamte rorêltu a nihna tâwpna thuchah
chu a sawi a.
Samuela chuan, “Ngai teh u, ka hnêna in thu sawi zawng
zawng chu ka pawm a, lal tur chu ka siam sak ta che u a. Tûnah
hian ngai teh u, lal chuan a lo kaihhruai ta che u a; kei chu ka lo
tarin ka lûte pawh a lo \uak ta a:.....ka tleirawl a\angin tun thlengin
ka kaihruai che u a. Heta hi ka awm a; LALPÂ hma leh a hriak
thiha hmâah hian min sel teh u le; tu bawngpa nge ka chhuhsak
ngai? Tu sabengtung nge ka chhuh sak ngai? Tunge ka hum
tawh ngai? Tunge ka tihduhdah ngai? ka mit tidel tûrin tu lakah
_____
18
1 Samuela 12:1-3
650 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
nge tham ka lâk ngai? ka rûl leh vek ang che u,”18 a ti a.
Anni chuan a rualin “Mi bum ngai lova, min tiduhdah ngai
hek lo, tuma kut a\angin lâk âwm loh i la ngai hek lo,” an ti a.
Samuela chuan amah insawithiam leh sawi fel chu a tum tak
a ni lova. A hma a\angin mipuite leh lalten an tih tûr leh zui tûr
kaihhruaina chu chiang takin a lo sawi tawh a, chutah chuan
entawn tûr \ha tak a lo hnutchhiah tawh chu zui tûrin a duh a.
A naupan tet a\angin Pathian hna chu a lo thawk \an a, a
damchhûng hun zawng zawngah chuan a thiltum ber chu Pathian
chawimawi leh Israelte hmunsâng leh \ha ber a hlankai chu a ni.
Israelte tâna hmuingîlna leh tluanna awm theih nân chuan
Pathian hmâah sualte sima inchhirna chu a ni. Sualna avângin
Pathian an rinna chu an hloh tawh a, hnam chunga rorêl thei
tûrin A finna leh thiltihtheihna chu an man thei lova, a hna
tihlawhtling tûrin A chaknaah an innghat hek lo. Thlamuanna
dik tak an hmuh hmain an thiltihsualte hmuchhuaka sual puang
thei tura hruai hmasak an \ûl a ni. An duhchhan an sawinaah
chuan, “Kan lal chuan ro min rêlsak anga, kan hmaa kalin
indonate min dosak ang,” tih kha a ni. Samuela chuan Israel
ho chanchin chu a han chhui let pui a, Pathianin Aigupta ram
a\anga a hruai chhuah tîrh a\ang khan, Jehova, lalte Lal chu an
hmâah kal in an hmêlmâte chu a do sak \hînzia a chhût a. An
sualna avâng zâwkin an hmêlmâte kutah an tlu lût leh \hîn a, an
sual kawng an hawisan veleh chuan LALPA chuan khawngaihna
neiin a chhanchhuak leh \hîn a. LALPA chuan Gideona te,
Barak-a te a tîr a, “Jeftha te Samuela te a tîr a, in hmêlma
[615]
lehlam lehlam mîte kut ata a chhanchhuak che u a, him takin in
awm a,” Chutichung pawhin thlaphanna an neih apiangin, “Lalin
kan chungah rorêl se” an ti a, zâwlnei chuan, “Jehova in Pathian
chu in Lal a ni,” an ti a.
Samuela chuan a sawi zêl a, “Ding \hap ula, LALPAN in mit
hmuha thil ropui tak a tih tur hi lo en rawh u. Vawiin hian buh
an seng a ni lawm ni? Khawpui riktîr tur leh ruah sûrtîr tûrin
_____
19
châng 13-24
ISRAEL LAL HMASA BER 651
LALPA chu ka au vânga, tichuan lal in dil thuah hian LALPÂ
mithmuha thil in tihsual hi a nasatzia in hriain in hmu ang,” a ti a.
Huit buh seng hun lai May leh June thla chuan khawchhak lamah
ruah a sûr ngai lo. Vânah chuan chhûm a awm lova, boruakte
chu a vêng hlê a. Mahsela thlipui hlauhawm tak chuan a nuai a,
hlauhnain an khat a. Inngaitlâwmin mipuite chuan an sualte an
puang a–an sualna tak mai chu: “Kan thih loh nân LALPA i
Pathian hnênah chuan i chhiahhlawhte hi min \awng\ai sak rawh,
he thil \ha lo tak, lal kan lo dîl hi, kan sual zawng zawng
belhchhahtu a nih tak hi,” an ti a.
Samuela chuan mipuite chu beidawng takin a hnutchhiah
duh lo, hêng hian nun \ha zâwka an kalna tur chu a dal a hlau a.
Setana chuan Pathian chu ngaihdamna nei lo rawng tak anga
lantîr a tum a, chutiang chuan thlemna tam tak tawhtîr a duh a.
Pathian chu ngilnei, ngaihdamnaa khat englai pawha A mîte
thuawih duhte chu duhsaktu a ni. “Hlau suh,” tih chu Pathianin
a chhiahhlawh hmanga a sawi chu a ni. “He thil \halo tak hi tih
zâwng in ti ngei tak a, mahse LALPA in zui chu pensan chuang lo
ula, in thinlung zawng zawngin LALPÂ rawng chu bâwl zâwk
rawh u; engmaha hnemhnâng lo tûr leh chhanchhuak thei lo che
u zuiin pênsan suh u, engmahlo an ni si a. LALPA chuan a
mipuite chu a phatsan ngai lovang.
Samuela chuan thil engmah a chunga a inbel \hîn chu a sawi
ri lova; A dam chhûng zawnga Israelte tana rawngbâwlna an
lawm lohnaah pawh chuan tû mah a hau lova; an tâna bâng lova
a duhsakna chu a sawi zâwk a; “LALPÂ chunga sual chang pawh
a ni lova, in tana \awng\ai ban a, LALPÂ chunga sual chu kei
atan a hnai lo tâwp mai a ni; kawng \ha leh kawng dik ka
kawhhmuh zêl zâwk ang che u. LALPA chu \ih phawt mai ula,
in thinlung zawng zawngin tih tak zetin a rawng bâwl ula; in tan
thil a tih ropuizia hi ngaihtuah rawh u khai. Amaherawhchu
sual taka thil in la tih cheu chuan in boral ang, nangmahni leh in
lal nên,”19 a ti a.ð
652 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
60
THILTIH SUAL LUIHNA
[616]
G ILGALA an inkhâwm hnû chuan, Saula chuan Amon mîte
tudawl tura sipai a khawm zawng zawng chu a \în darhtîr a.
Sâng hnihte chu Mik mas-ah amâ hova awm tûrin a ti a, sâng
khat chu Gibea-ah Jonathana hnênah an awm a: Hetah hian thil
dik lo tak a ti a. A sipaite chu a hmaa an hnehna chan avâng
chuan beiseina sâng leh huaisennain an khat a; an neih theih nan
Israel hmêlma dangte chu a do leh a.
Chutih lai chuan an \henawm hnam Filistia mîte chu indo mi
takte an ni si a. Ebenezar-a hneh an nih hnû pawh khân Israel
ramah chuan tlângram kulh \henkhatte an la chang fo va; ram
laili takah chuan nghet takin an la awm si a. Filistia mîte chuan
râlthuam leh thil dang engkimah Israelte chungah chuan
chungnunna tam tak an la nei si a. Hun rei tak an chunga
râwng taka ro an rêl chhûng zawng zawng khân Israel mîte
thirden an khap tlat a, chutilo chuan râlthuamte an chher
ang tih an hlau va. Israel-ten hnehna an chan hnu pawh
khân. Indonaah chuan thal leh thalngulte an hmang \hîn a;
hêngte hi Israelte chuan an nei vê a; Saula leh a fapa
Jonathana chauh lo chuan, an zînga tû mahin fei leh ngûnhnâm
an nei lo. khâng nun awlsam leh rilru hniam tak neiin, indona
hmanrua rêng rêng an ngaihsak lo va râlthuam lam chu
Filistia mîte lak a\ang chauh lo chuan an nei thei lo.
Saula kum hnih ro a rêl a\ang khân Filistia mîte chu hneh
tumna an nei chauh a. A hmasa bera hnehna chu lal fapa
Jonathana chuan Geba-a an inchhekna hmunpui a beih chu a ni.
[617] Filistia mîte chuan chu chu an lo hria a, Israelte bei tur chuan an
lo inbuatsaih ta. Saula chuan ram zawng zawngah chuan
tawtawrawt a ham tîr a, mipuite chu Saula hnên Gilgal-ah an
pungkhawm ta chiam a.
THILTIH SUAL LUIHNA 653
Filistia mîte chuan Israel ho bei tûr chuan Mikmas-ah chuan
\anhmun an khuar a – “Tawlailîr sîng thum, sakawr chung
chuang mi sangruk, mihring tuifinriat kama \iau zât zeta tam an
ni.” Chû thu chuan Saula hnên a lo thlen chuan Gilgal-ah chuan
Saula leh a mîte chuan indona ropui tak hmachhawn tûr an nei
a ni tih an hria a. An hmêlmate do tûr chuan an inpeih hauh
lova, mi tam takte chu hlauhnain an khat a, han do chhin pawh
an ngaihtuah ngam lo. A \hen chuan Jordan râl an kai a, a \hen
chu pûkah te, hnim kârah te, lungpui phênah te, kulhah te,
khuarkhurumahte an biru a. In beihna hun tûr a lo hnaih zêl
chuan mi tam takte chu an tlânbo zo a, a tlânbo lote pawh chu
hlauhnain an khat a.
Saula chuan lal atâna hriak thih a nih lai khân Samuela hnên
a\ang chuan hetiang hun a tâna thil tih dân tûr kimchang tak a
dawng a. Zâwlnei chuan hetiangin a sawi a, “Ka kal hmain
Gilgal-ah lo zuk kal la; ngai teh, kei pawh hâlral thilhlante leh
remna inthawinate hlan tûrin i hnênah ka lo chhuk ang a; i hnêna
ka lo kal a, i tih tûr ka rawn hrilh hma che chuan ni sarih i lo
awm tûr a ni ang”1 tiin.
Nî tin maiin Saula chu a inthlahdah a, mipuite chu LALPA a
rinna nghat a, huaisen tûrin a fuih lo. Zâwlneiin ‘a lo kal ang’ a
tih hun pawh chu a lo thleng ta, a lo kal tlai avâng chuan a
beidawngin a vêla thil thlengte chuan a ti hnual a. Mipuite
Samuela lo kal hun atâna buatsaiha tiphûr a hnêkin, rin lohnaah
leh vânduainaah a siam ta. Pathian zawn leh inhmuhchhuahna
hna hi inthawina hlan dâwn hian a mamâwh êm êm a, Pathian
chuan a mîte chu an sualnate zawng chhuaka thinlung taka sima
an awm chuan an thilhlante chu pawmin, A malsâwmnate chu
an hmêlmâte hneh tûr pawhin pêk A tiam a. Nimahsela Saula
chu a awm hlê hlê thei tawh lo; mipuite pawh chuan Pathiana
innghahna lam ngaihtuah lovin, an lal an thlan ngei chuan anmahni
hruaiin a kalpui zêl tûrah an ngai a.
Nimahsela LALPA chuan a la ngaihsak reng a, an chhiatna [618]
_____
1
1 Samuela 10:8
654 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
tûrah chuan a kalsan mai rih lo, mihring bân chak lo tak mai
chauh an rinchhan awmchhun a nih lai pawhin. Pathian chuan a
rawn hnaih a, mihring chak lo an rinchhan chu a dik lohzia hria
a, Amah chauh chu \anpui theitu a ni tih an hriatchhuah leh theihna
tûrin. Saula fiahna hun takzet chu a lo thleng ta. Tûnah chuan
Pathianah chuan rinna nghet tak leh dawhthei takin Pathian hrilh
ang chuan a nghâk fan fanin Pathianin A mipuite tana rorêl tûra
mi rintlak a nihna a lantîr dâwn nge, tihngaihna hre lovin nihna
ropui tak a chan chu a hlip kiang dâwn. Israelten lala an lo
thlan tawh chuan, Lal zawng zawngte chunga Rorêltu chu a
ngaithla dâwn em? Chatuan atâna chhanchhuak thei chakna nei
thu chu a ngaithla dâwn nge? Lei sipai chaklo takte lam chu
hawiin an thu chu a ngaithla zâwk dâwn?
Samuela lo thlen hun nghah chu harsa a ti hlê mai, zâwlnei a
lo thlen loh avâng chuan mipuite an zâm a, an tlandarh san a.
Hun tiam chu a lo thleng a, mahse Pathian mi chu a lo lang
bawk si lo. Pathianin a chhiahhlawh chu a titlai a. Saula chuan
a nghâk thei ta lo. Mipuite hlauthâwng lûtuk tireh tur chuan
nghah theih niin a hre lo. Inthawina nei mai tûrin mipuite a kova,
inthawina chuan Pathian \anpuina a ngenchhuah theih a beisei
a. Pathian chuan inthawina chu mi serhhrante chauhvin an hlan
tûr a ni tih chu a hrilh vek tawh a. Nimahsela Saula chuan,
“Halral thilhlan tur chu hetah rawn la rawh u” a ti a; indona
thuamhnaw inbel chung chuan maichâm lam chu a pan a, hâlral
thilhlan chu LALPÂ hmâah a hlân ta a.
“Thil hlân chu a hlân zo chauh va, Samuela chu a lo thleng
ta a; Saula chu chibai bûka amah hmuakin a kal a.”2 Samuela
chuan Saula chuan thil tih dân tûr hrilh a nih ang chu kalhin thil a
ti a ni tih a hre mai a. LALPA chuan A zâwlnei hmangin he
buaina hunah hian enge Israelte chuan an tih tûr tih A hriattîr
ang tiin a lo sawi tawh a. Chûng thil chu Saula chuan a zawm
chuan Pathianin a \anpui ang a, mitlêm tê hmangin ropui takin
chhanchhuah an ni ang tih tiam a ni. Nimahsela Saula chu a
_____
2
1Samuela 13:9, 10
THILTIH SUAL LUIHNA 655
thiltihah chuan inthiam chawpin \ha ti takin zâwlnei tâwk tûrin a
kal a, a hnathawh chu sawisêl lova fak zâwk tûrah a ngai a.
Samuela chu a hmêlah pawh a lungawi lova, \hînrim takin, [619]
“Eng nge i lo tih chu le?” a ti a. Saula chuan a thiltih sual luihah
chuan chuan lam a siam a, “Mipuite chuan mi kal bosan tawh a,
nang lah chu ni ruat niah chuan i lo thleng ta lo va, Filistia mîte
lah chu Mikmas-ah an pung khâwm luih tawh tih ka hre si a.
Chuvâng chuan “Filistia mîte chuan Gilgal-ah min rawn bei dâwn
\êp si a, LALPÂ khawngaihna ka lo dîl sî lo’ ka ti a. Chuvâng
chuan hâlral thilhlan chu hlân lo thei ka ni lo a ni”3 a ti a.
“Samuela chuan Saula hnênah chuan “I thiltih dân hi a âtthlâk
hlê mai; LALPA i Pathian thupêk, thu a pêk che hi i zawm lo a ni:
LALPA chuan Israelte chungah hian i lalna hi kumkhuaa tihngheh
tum zawng a ni a le. Nimahsela i lalna chu a kin tawh ang;
LALPÂ thu pêk che i zawm loh avângin LALPA chuan amâ thinlung
ang pu mi a zawng a, mîte chunga hotu ni tûrin LALPAN a ruat
tawh a ni. Samuela chu a tho va, Gilgal ata chu Benjamin rama
Gibea khuaah chuan a han kal ta a.”4
Israelte chuan Pathian mi an nihna an hloh dâwn nge, Lal an
neih dân tûr ruahman an zui dawn nge, hnam pumpui chu Pathian
rorêl sakin an awm dâwn, a engber emaw hi thlang tûr a ni.
Israelte chu Pathian hnam thlan an nih zêl chuan mihring duhdan
leh khawvêl duhdan zawng zawng chu Pathian thuhnuaiah a awm
vek tûr a ni a, Pathian chu Israelte Rorêltu a ni zêl ang. Lal leh
mipuite chuan Pathian an thlâwp tlat chhûng chuan Ani chu
anmahni vênghimtu a ni tlat ang. Israel ramah chuan lal Pathian
thu thua awm tur an nih hre mi an neih loh chuan lalram chuan
hma a sawn thei lovang.
Saula hian hetiang fiahna hunah hian Pathian duhdan leh ti
tura a hrilhte chu zui zêl sela chuan amah hmangin Pathianin a
duhdan chu a tipuitling tûr a ni a. Nimahsela Pathian duhdan ti
tura a hlawhchhamna chuan Pathian mîte chunga rorêl tûr a
nihnaa a tlak lohna chu a entîr a. Mipuite chu a hruaisual ang a,
_____
3
châng 11, 12; 4châng 13-15
656 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Pathian duh dan ni lovin amâ duhdân ang chuan ro a rêl ang.
Saula chu rinawm sela chuan a lalram chu kumkhua atan din
ngheh a ni ang a, mahse a tlin lohna chuan mi dang Pathian
duhdan anga rorêltu tur ruat a \ûlna a thlen ta. Israelte sorkarna
chu Pathian remruat anga mipuite chunga rorêl theitu lal chungah
chauh a innghat a ni.
Pathianin kan duhdân hi a pawm thei ang em tih lam ni lovin,
Pathian thu a nihna ang taka zawmnaah chauh chuan himna a
awm a ni. A thutiam zawng zawngte hi rinna leh thu zawmnaah
[622] chauh a innghat a, Pathian thuin a sawi awih lohna leh zawm
lohna chuan a thutiam zawng zawng channa a thlen a ni.
Saula chu Pathian duh angin a kal lo, chuti pawhin Pathian
hmâah inngaihtlawmna, inchhîrna a nei chuang lo. A tlin lohna
lai tak chu sâkhaw lamâ a \hahnemngaihna zâwk anga lantîr a
tum tlat a. Saula chuan Israel hnamte hneh an nih dân, Hopnia
leh Finehasa-ten Pathian bâwm riahna hmuna an rawn lâkte chu
hre lo a ni lo, nimahsela heng hi a hre vek chung pawhin bâwm
thianghlim chu a zawntuten rawn la tûrin thu a pe a. Hetiang a
tih chuan sipai tlandarh tawhte pawh khan rintâwkna neiin Filistia
mîte do tur chuan an lo kal khâwm leh a beisei a, chutiang a nih
chuan Samuela tel lovin, zilh hauna leh lâwm lohna zawng
zawngte chu pumpelhin inlâk hran hlauh theih a beisei a.
Saula’n a thinlung tinema hriatthiamna nei leh tûrin Thlarau
Thianghlim hnathawh pawh a dawng. Pathian zâwlnei hnên a\ang
chuan thununna leh zilhhauna pawh a dawng. A ngaih dân chu
a va khirh tak êm! Israel lal hmasa ber a\ang chuan la naupan
deuh laia chîn\han \ha lo neih a hlauhawmzia hmuh tur a awm a.
A tleirawl lai hun chuan Saula chuan Pathian chu a hmangaihin
a hlau hauh lo mai, chu rilru tak mai chu hma taka bânsan tûra
zirtîr a nih lohna chuan Pathian laka helna a neihtîr a. Mi an
tleirâwl lai huna Pathian duhdân pawisa mi leh an tihtûrte an
dinhmun ang zêla rinawm taka ti \hînte chu tûn hun chauhah ni
lo nakin hnu atana hmun sang zâwk atan buatsaih an ni ang.
THILTIH SUAL LUIHNA 657
Nimahsela mihringte hian kum rei tak Pathian thiltihtheihna chu
herh taka zawm duh lova an awm tawh chuan, zawm leh pawh
han tum mahse an thei tawh lova, a nilo zawng daihin an kal
tawh \hîn.
Saula’n mipuite tihphûr tuma a beihna rahin engmah a chhuah
lo. A sipaite chu mi zaruk chauh an ni tawh tih a hriat chuan
Gilgal chu a chhuahsan a, Geba Filistia mîte hnên a\anga an
lâkah chuan a awm ta a. He an hmun khuarna hi Jerusalem
hmar lam mel tam vak lo hmun khawkrawk tak lunghmun a ni a.
Chulai phai ruam a\anga hmarlamah chuan Filistia mîte chuan
Mikmas ah chuan awmhmun an khuar a, hmun hrang hrang lam
pana kal chhuahna hmun remchâng a ni a.
Pathian chuan chhiatna an tawh chu a remti a, Saula rilru [623]
herh tak mai chu zilhhau leh mipuite chu inngaihtlâwmna leh rinna
an neih theihna tura an zir theihna tûrin. Saula’n mahni
inthiamchawpa halral thilhlan a hlan avâng chuan LALPA chuan
Filistia mîte hneha chawimawina chu a chantîr lova. Jonathana
lal fapa Pathian \ihtu chu, Israelte chhanchhuak tuah chuan thlan
a ni ta zâwk a. LALPA chuan Jonathana rilruah chuan hna a
thawk a, a râlthuam kengtu tlangvâl hnênah chuan, “Hawh teh
LALPA chuan thil min tih sak mial mahna, LALPÂ tân chuan a
tam emaw a tlêm êmaw a chhandam chu engmah theih lohna a
awm ve chuang si lova”5 a ti a.
A râlthuam kengtu pawh chu mi sâkhaw mi leh \awng\ai
ngaina mi a ni a, tichuan a ruk tein mipui zîng a\ang chuan an
chhuak dûn ta a, mîte chuan an thil tum chu an khap ang tih an
hlau va. |hahnemngai takin LALPÂ kaihhruaina chu an dil a,
tichuan an rilrua ngaihtuahin, an kal zêl an tura an tih dân tûr chu
rilru thuhmun takin an ngaihtuah chhuak a. Tichuan luiruam thuk
tak sipaite a lehlam ve vea an awmna hmun lamah chuan an
chhuk thla a. An pahnih chuan Filistia mi ralvêngtu sipaite
hmuhah chuan an va in lana, “En teh u, Hebrai mîte an bihrûkna
khuarkhurum ata an lo chhuak ta,” an ti a. Râlvêngtû sipaiho
_____
5
1 Samuela 14:1
658 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Jonathana leh a râlthuâm kengtu chu Pathian ring chunga khâm kârah lâwnin
_____ tlâng chhîp an thleng a, Filistia râlvêng tute chu an hneh ta a
6
châng 11
THILTIH SUAL LUIHNA 659
râlthuam kengtu chuan Pathianin an thil tih tum chu chhinchhiahna
an siam a remtihna a lantîrna a ni tih an hria a. A râlthuam
kengtu nên chuan harsa takin Filistia mîte awmnaah chuan an
lâwn chho va, chulai hmun chu ngun taka vên a ni lo. Tichuan
hmêlmâte kulhah chuan an lût a, kulh vêngtûte chu an that a,
hlauhna leh khurhnain a thawk a, an lo do lêt ngam hauh lo a ni.
Vântîrhkohte chuan Jonathana leh a zuitu chu an hliah khuh
a, nasa takin Filistia mîte chu an dopuia, an that ta chiam a. Lei
chu sakawr chungchuang leh tawlailîr tam takin an rawn
nangchîng ang maiin a nghîng dur dur a. Jonathana chuan
Pathianin a pui a ni tih a hre mai a. Filistia mîte pawh chuan
Pathianin a dopui a ni tih an hria a. Mipuite chu hlauhna chuan
a man a, hmun tina mîte chu an chiai zo vek a. Filistia mîte chu
anmahni leh anmahni an inthat ta chiam mai a.
Indo thâwm chu Israel ho riahbuka mîte chuan an lo hria a. [624]
Lal vêngtu sipaite chuan, Filistia mîte zîngah chuan buaina nasa
tak a thleng chiam a, an tlêm tulh tulh a ni tih an sawi a. Hebrai
sipaite chuan an riahhmun chhuahsan an awm tih pawh an hre
lova. An han inchhiar chian chuan Jonathana leh a râlthuam
kengtu chu an kimlo tih an hre chhuak a, Saula leh a sipaite
pawh chuan indona chu an zawm ve ta a. Hebrai mîte zînga
tlanbova hmêlma lam zawmte pawh chu an lo kîr leh a, Saula
leh Jonathan lamah an pakai a. Biru ho zawng zawngte pawh
chuan Filistia ho an tlânbo tih an hriat chuan anni pawh chuan
an dopui ve ta a, tichuan Saula leh a hote chuan Filistia mîte chu
nasa takin an that a.
Chumi nî chu a hlâwk thei ang bera hmang tûrin Lal chuan a
sipaite zawng zawng chu nilênga chaw ei lo tûrin a vau ta, “Ka
hmêlmâte chunga phubâ ka lâka, khua a lo tlailam hmaa tupawhin
chaw a ei chuan ânchhia dawng rawh se,”7 tiin. Saula hriat
lohah chuan hnehna chu an chang tawh reng a, mahse amah
inchawimawi nân an hmêlmâte chu tihchimit vek an duh a. Chaw
tû mahin eilo tura a tih chu amâ hmasialna avânga tih a ni a. Lal
_____
7
châng 24
660 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
S AULA chu hun khirh tak mai Gilgal-ah khân fiah a ni a, LALPÂ [627]
rawngbâwlna chu zah lovin thil a ti a; nimahsela a dik
lohnaah chuan siam\hat leh rual loh a ni chuang lo, Pathian
ring a, a thupêk leh a thûte zawm leh theih nân insiam \hat
lehna hun a pe a ni.
Gilgala zâwlneiin a zilh hauh khân Saula chuan thil sual
tehchiam a tih a hmu lova. Dik lo takin a chungah an ti zâwkin
a ngai a, a thil tihah chuan thiam a inchantîr a, a thiltih dik lohnaah
chuan chhuanlam a siam a. Chumi hun a\ang chuan zâwlnei nên
chuan inhmuhna hun tlêm tê chauh an nei a. Samuela chuan
Saula chu amâ fa ang maiin a hmangaih a, mahse Saula chu mi
thinchhia leh thinbutut deuh a nih avângin, zâwlnei chu ngaisâng
mah se a zilhhauna avâng chuan a haw deuh tlat a, a theih tâwkin
amah chu pumpelh a tum tlat a.
Thuawihnaa LALPÂ tân Israelte hruai tûra tlâk leh tling a nih
leh theihna tûrin, LALPA chuan Saula hnênah chuan a chhiahhlawh
chu thu a va hrilhtîr leh a. Samuela chu lal hnênah chuan a lo
kal a, thu chu a hrilh ta a. Lal chuan Pathian thupêk chu a ngaih
pawimawha a zawm theihna tûrin, Samuela chuan Pathianin a
tîra lala ruattu thuneitu thu thovin a sawi a nih tih a hrilh a; zâwlnei
chuan ti hian a sawi a, “Sipaihote LALPA chuan, ‘Amalek mîten
Israel-hote chunga an thiltih, Aigupta ram ata an lo chhuah laia
an lo dâl dânte kha ka chhinchhiah reng a, Amalek-hote bei
tûrin kal la, an thil neih zawng zawng zuah rêng rêng nei lovin
tiboral vek rawh, a hmei a pa leh nausên te, hnute hne lai te,
bawngpa te, berâm te, sanghâwngsei te, sabengtungte nên tihlum
vek ang che,’ a ti a ni,”1 a ti a. Amalek mîte chu thlalêrah khân
Israel hote do hmasa bertute an ni, hemi an sualna avâng leh,
Pathian nung hmusit a, milem an biak avângin Mosia khân an
_____
1
1Samuela 15:2, 3
664 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
zêl sela chu chu dinhmun sâng tak maia a tihtur chu ropui tak leh
[633] hlawhtling takin a ti thei zêl tûr a ni a. Pathian kaihhruaina hnuaiah
chuan \hatna leh chakna thil mamâwh zawng zawng chu nei tûr
a nia, sual lam kaihhruaina chu a thi vek tûr a ni. Hetiang hi
LALPAN amaha innghat tak zette chunga a tih tum chu a ni.
Hetiang hian LALPA chuan a hnathawk tûrin mi tam tak a kova,
mi inngaitlâwm leh zirtîr theihte an ni. Amah an zir a, an zui zêl
theihna hmunah chuan a dah a. An nungchang diklohnate chu
a hriattîr a, a \anpuina dîl zêl \hînte hnênah chuan an dik lohnate
tihdik leh theihna chaknate a pê a.
Nimahsela Saula chuan amah a inchawisân zêl theih a ring
a, Pathian chu \ih lo leh, a thu awih lovin a inring lova. Lal
\hutthlênga koh a nih chiah khân inngaitlâwm leh mahnia innghat
lo mi a ni a, mahse hlawhtlinna a han neih khan mahni inrin
tâwkna a lo nei ta. A rorêl chhûnga hnehna ropui tak a chan
hmasak ber a\ang khân chapona a lo chhuak a, chu chu thil
hlauhawm ber rawn thlentu chu a ni ta. Ropui taka sipai lamâ a
thiamna Jabesh-Gilead a a entîrna khân, hnam pumpuite chu a
chawkthovin a tiphûr a. Mipuite chuan lal chu an chawimawi
a, LALPÂ aiawh Pathian ruat a nihna chu an hre chang lo. A
tîrah chuan Saula chuan Pathian a chawimawi a, mahse a hnuah
chuan chawimawina leh ropuina chu amâ tân a la ta vek a.
Pathian avâng chauhva ropui a nihna a hmu ta lova, a rilru chuan
LALPA chu a hrechang ta lo. Chutiang chuan a sualna râpthlâk
tak Gilgala mahni ngaihdân leh inthiamchawpna sual ti tur chuan
hruai a lo ni ta. Chutiang mahni inrin tâwka mitdelna chuan
Samuela zilhhauna pawh chu a pawm duh lova, Saula chuan
Samuela chu Pathian zâwlnei a ni tih chu a hria a, chutiang a nih
chuan a zilhhauna chu a pawm tûr a ni a, amâ sualna chu a hmu
thei lo. A sualna chu hmu duhin a dik lohnate chu puang duh
sela chuan he a sualna hi nakin hnu zêla amah vênghimtu a ni
mai tûr a ni.
LALPA kha a tîr a\angin Saula a\angin intihrang nghâl hlauh
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ 671
ni sela chuan, zâwlneite tîrin a hnênah thu a sawi lovang a, hna
tih tûr pein a lo sual tawhnate chu siam\hat A tum lovang. Mi
Pathian fa inti a, A duhdân zui peih silotu chuan mi dangte chu
LALPÂ thupêk ngaipawimawh lo leh zah lo tûrin a lo thunun a,
mahse rinna leh inngaihtlâwmna nêna Pathian hnêna thinlung
inchhîrna dik tak a, zilhna chu a pawm leh chauhvin a
hlawhchhamna chu hnehnaah a la chang leh thei a ni. Mualpho
taka hneha kan awm hian Pathian puihna tel lo chuan tih theih
kan nei hauh lo tih kan hriat nân malsâwmna a ni hlauh zâwk a ni.
Saula chu Pathian zilh hauna, Thlarau Thianghlim hnathawh [634]
a hawisan khân, amah inthiamchawpnaah chuan luhlul takin a
ngaihtuah a, amah chhanchhuah theihna awm chhun, Pathian
hmanrua pawh chu a lo hnar fihlîm ta. Amâ duh dânin Pathian
a\ang chuan a intihrang ta. A sual puanga Pathian hnêna a lo
kîr leh hma loh chuan Pathian \anpuina leh kaihhruaina chu a
chang thei lo.
Gilgal-ah khân Saula chuan \hahnemngai leh sâkhua mi awm
takin Israel sipaiho hmâah chuan dingin Pathian hnêna hâlral
thilhlan a hlân a. Nimahsela a sâkhuana chu a lem mai a ni.
Pathian hmaa rawngbâwlna, A thupêk kalh si chu Saula kut
tichak lova, Pathian \anpuina dawng pha lova insiamna mai a ni.
Amalekte a va dona chuan, Pathianin ti tûra thu a pêkna
chu a tifamkim vek maiah a ngai a; mahse LALPA chuan thuawihna
tluantling lo chu a pawm lo, a hming maia tih, ni âwm tak ang
chauh chu a pawm bawk lo. Pathian hian mihringte hnênah hian
a thilphût pumpelh theihna a pe lo. LALPA chuan Israelte hnênah
hetiang hian a ti a, “Mi tinin mahni \ha tihzâwng ang maia tuna
kan tih ang hian in ti tûr a ni lo....thû ka pêk ang che hi
ngaichangin in ti tûr a ni.”16 Thil kan tih rêng rêngah hian kan tih
hian a pawi ang em tih lam ni lovin Pathian thu leh duhdân a ni
ang em tih kan zâwt zâwk tûr a ni. “Mi ngaiha kawng dik ni
âwm taka lang a tâwp chu thihna kawng ni si a awm.”17
“Inthâwina âiin thu âwih chu a \ha zâwk.” Thilhlan hi Pathian
_____
16
Deuteronomi 12:8, 28; 17Thufingte 14:12
672 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
mithmuhah amahah hian hlûtna a nei lo. A hlântu tân sual vânga
inchhîrna zawm zêl tûra intiamna a ni. Inchhîrna leh rinna leh
thuawihna tel lo chuan inhlanna chu a thlâwn mai a ni. Pathian
thupêk bawhchhe chung reng a Saulan hâlral thil hlan a tum chu
Pathiana chhiatna thlentu mai, a lang a pauva Pathian thuneihna
chona ang chauh a ni. Chutianga a tih chu vân chona mai a ni.
Saula sualna leh a rah chu hmu reng chung pawhin a thiltih ang
chiah chu mi engzât hian nge chhunzawm ve zêl le. Pathianin ti
rawh u a tihte chu ti duhlovin, a thu hnial tlat chung siin, \hahnem
ngai takin sâkhaw biak dân pângngai chu an chhunzawm tlat a.
Chutiang rawngbâwlna chu Pathian Thlarau chuan a chhâng ngai
rêng rêng lo. A dânte mahni duhthua bawhchhe reng chung siin
\hahnem ngai takin Pathian biaa a rawngbâwlin, inhmang tlût
tlût mah sela Pathian chuan a pawm thei rêng rêng lo.
[635] “Helna hi âienthiamna sual te nên a inang a, luhlulna hi milem
biak leh Pathian lem biak tluk a ni.” Helna hi Setana lak a\anga
chhuak a ni a, Pathian laka helna rêng rêng hi Setana tihchhuah
vek a ni. Pathian sawrkarna dâla dotûte rêng rêng chu kalsualna
dinchhuaktupa thurualpuitute an ni a, a chakna chu fing vervêk
takin chhia leh \ha hriatna leh hriatthiamnate chu hruai sualin a
thunun \hîn. Thil engkim mai hi a diklo zâwngin dik niawm tak
siin a lantîr thiam a. Kan thlahtu hmasa berte pawh kha bumin
bawhchhiatna a\ang chuan hlâwkna an hmu dâwnin a inhriattîr
tlat a nih kha.
Setanan a bum tawhte chu a thiltihtheihna chuan a bual â
tawh tlat a, buma awmte hian Pathian rawng \ha taka la bâwlah
an inngai tlat \hîn. Kora, Dathana leh Abirama te pawh khân
Mosia chunga an hel khân mihring hruaitu satliah ve mai, anmahni
ve ang mai chunga lungni lo ni lovin, an kalkawng chu a dikin
Pathian rawng \ha taka bâwlah an inngai tlat a. Nimahsela
Pathian mi ruât leh thlan hnâwlna chu Krista hnâwltu an ni,
Pathian Thlarau Thianghlim tihlunghnûr an ni. Chutiang bawk
chuan Krista he khawvêla a awm lai pawh khân Juda mîte,
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ 673
lehkhaziaktu leh hruaitute pawh chuan Pathian rawng
\hahnemngai tak bâwlah inngaiin Krista chu an khêng bet a
ni. Chutiang ngaihdân chu Pathian duh dâna rawngbâwl nia
inngaia mahni duh dân zui sîte zîngah hian vawiin ni thleng
hian a la awm.
Saula chuan Samuela chu Pathian mi ruat ngei a nih chu a
ring a. Pathian thupêkte engmah lova ngaia Pathianin a zâwlnei
hmanga a thilsawite chu a rilrua engmah lova a ngai a, amah
inthiamchawpa a kalna chu Setana hnathawh vek a ni. Zilhhauna
a tawh chuan luhlulnaah leh helnaah a thlen a, hei hi Setana zuitu
aienthiam leh dawithiamte tihdân chiah a ni. Pathian Thlarau
sawichhiatna râpthlâk tak a ni, milem betute chu a langin a zawm
ta a ni. Pathian thu leh Thlarau Thianghlim zilhhauna thu
ngaihthlâk lohna hi boralna kawng lamâ pênna hlauhawm tak a
ni. Mi tam takte chu Saula ang hian sual thlêmna lam an pan a,
a tâwpah chuan sual pawh an hre hrang thiam tawh \hîn lo.
Anmahni inthiam chawpin, tum \ha tak neia inngaiin, Pathian an
kalsan chung pawhin engmah tisual lovin an inngai \hîn. Chutiang
chuan Thlarau Thianghlim sâwmna chu an hmusit a, an
duhthlanna, chhiatnaah chuan an luh thlengin an ngaithla duh
lova, chu âw chu an hre thei tawh lo.
Saula chungchângah chuan, Pathian chuan an duh ang ngeiin [636]
Israelte chu lal a pe a, Gilgala lal pêka an awm khân Samuela
chuan tihian a sawi a, “In lal thlan leh dîl chu en teh u; en teh u,
LALPA chuan lal a siam sak ta che u a nih hi.”18 Hmêl\ha tak
mai, pumrua pawh lian mi zahawm leh lal hmêl pu, a lan dânah
chuan an lo suangtuah \hin ang lal zahawmna nei, sipai lamah
pawh chuan a huaina leh a thiam dânah chuan hnamdang mîte
pawhin an zah tur ni âwmin a lang. An lal chuan dik taka rorêl
thei leh nungchang zahawm leh \ha tak a put tûr lam chu an
ngaihtuah rêng rêng lova. LALPA kawng lam chu an thlîr rêng
rêng lova, anmahni duhdân lam chauh chu an ngaihtuah a.
Engang mi nge an chunga rorêltu tûr Pathianin a duhdân râwnna
_____
18
1 Samuela 12:13
674 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
pawh an nei lova, hnam bîk an nihna vawng him tûra a mi bîk
an nihna vawnghim tûr pawhin an ngaihtuah chuang lo. Tichuan
Pathian chuan an duh ang ngei chu a pe a–An nungchang leh a
nungchang inmil tûr chu an ngaihtuah a. An thinlung chu LALPA-
ah an pe lova, an lal tûr pawh chu Pathian khawngaihna ngaina mi
ni tûr pawhin an ngaihtuah lo. An dik lohnate hmuchhuaka Pathian
hnênah chuan rinawmna neia an lo kîr leh theih nân hetiang lal rorêltu
hnuaiah hian an awm a ngai phawt a ni.
LALPA chuan Saula koah chuan lalram mawhphurhna chu a
nghat a, amah chauhvin a hnuchhawn chuang lo. Pathian Thlarau
Thianghlim hnathawh chu Saula chungah chuan a awm a, a chak
lohnate leh LALPA khawngaihna a mamâwhzia te chu hriattîr
tûrin; tichuan Pathian a ring ang a, anin a awmpui ang a. A
duhdân chu Pathian duhdâna a kal a, Thlarau Thianghlim aw a
ngaithlâk chhûng chu, Pathianin a beihna chu a tihhlawhtlin tûr a
ni a. Nimahsela Saula chuan Pathian tel lova nun a thlang ta a,
LALPA chu a hruaitu a ni thei tawh lova, amah chu a hnâwl ta a.
LALPA chuan “Amâ thinlung ang pu mi a zawng a,” mîte chunga
hotu ni tûrin LALPAN a rawt tawh a ni.”19 Nungchanga sualna
nei lo ni lovin, mahni inring mi ni lova Pathian ring mi chu, Pathian
Thlarau Thianghlim kaihhruaia awm mi, a sualna a zilhhau pawha
zilh hâuna leh fuihna pawm mi chu a lal\hutthlêng a \hu tûrin a
ko a ni.ð
_____
19
1 Samuela 13:14
675
62
DAVIDA HRIAKTHIH
J ERUSALEM a\anga chhim lam hla lo te-ah “Lal ropui tak [637]
khawpui” an tih Bethlehem chu ran thlênga nausên Isua,
khawchhak mifingten chibai an bûk hma kum sangkhat aia rei
maha Jesaia fapa Davida lo pianna khua a ni.
Chhamdamtu lo kal hma kum zabi tam takah chuan, Davida
chuan a naupan laiin helai hmunah hian Bethlehem dai vêlah
chuan berâm a lo vêng tawh \hîn a. Berâm vêngtu naupang
mai chuan amâ hla phuahte chu a lo sa \hîn a, a râwlthar aw
mawi tak milin a \ing\ang chu mawi takin a tum \hîn a. LALPA
chuan Davida chu a thlang a, a buatsaih a, hmun khawhar takah
chuan a berâmte vêngin nakin hnu lawka hna pawimawh tak
mawhphurhna a pêk tûr atân chuan a buatsaih a.
Davida chu berâmpu nihna nun tluangtlam takah chuan
inhmanga a chawlh hahdam lai chuan, LALPA chuan a zâwlnei
Samuela chu a bia a. LALPA chuan Samuela hnênah chuan ti
hian a sawi a, “Israelte lal atân ka duh tawh loh hnû Saula avâng
hian eng chen nge maw i lungngaih dâwn le? I kîah hriak thun
khat la, kal rawh, Bethlehem mi Jesaia hnênah ka tîr dâwn che
a ni; a fapate zînga mi lal atân ka ruat tawh reng a ni....Bawng
lâ kâi la, ‘LALPÂ hnêna inthawi tûra lo kal ka ni’ ti la, Jesaia leh
a fapâte chu tithianghlim la, inthawinaah chuan hruai la, thil tih
tûr chu LALPAN a hrilh zêl ang che, a hming ka hrilh tûra che
chu hriak mi thih sak ang che”1 a ti a. Samuela chuan LALPÂ
sawi ang chuan a ti a, Bethlehem-ah chuan a kal ta a. Khuaa
upate chuan khûr chungin an lo hmuak a, “|ha lam thua lo kal
em i nih le?” an ti a. “|ha lam thû-ah ni e; LALPÂ hnêna inthawi
tûra lo kal ka ni; intithianghlim ula inthawinaah lo kal ve rawh
u,”2 a ti a. Jesaia fapate chu a tithianghlim a, inthawinaah chuan
a kova. Maichâm an siam a, inthawina tûr chu peih a ni ta.
_____
1
1Samuela 16:1, 3; 2châng 4, 5
676 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
14
châng 52, 54
688 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
64
DAVIDA A RÂLTLÂN
[649]
G OLIATHA thah a nih hnu chuan Saula chuan Davida chu a
inah a awmtîr a, a pa in lamâ a hâwn chu a phal lova.
Jonathana nunna leh Davida nunna chu a lo inzawm ta chiah mai
a, tichuan Jonathana chuan amâ nunna a hmangaih ang chiahin a
hmangaih ta a. Jonathana leh Davida chuan thu an thlung a,
amâ nunna ang chiaha a hmangaih avângin Jonathana chuan puan
sin lai a hlîp a, Davida a pe a, a thuam leh a khaidaih leh a
thalngul leh a taihrênna lamin a pê a.1 Davida chu mawhphurhna
pawimawh takte pêk a ni a, fel tak leh rinawm takin a che \hîn
a, mi zawng zawng ngaihah leh lal ina rawngbâwltute ngaihah
mi \ha leh ngainatawm a ni.
“Davida chu Saulan a tirhna apiangah a kal \hîn a, fel takin
a che \hîn a, râl kâp mîte hotu atan a siam a.”2 Davida chu
LALPAN a awmpui a ni tih a lang a. Saula chuan enge mawhun
chhûng chu Israelte rorêl tura a tlin lohzia chu a hre chhuak a,
LALPA hnên a\anga hriattîrna dawng reng mi chuan rorêlna chang
se tluang takin a kal ang tih a hria a. Saula chuan Davida chu a
awmpui chuan a tan a him ang tih a hria a. LALPA chuan Davida
chu a hria a, a \anpui a, a hnêna a awm chuan indonaahte pawh
a himna bul a ni ang tih a hria a. Davida leh Saula an awmdun
theihna chu Pathian thil ruahman vek a. Lal ina Davida a lo
awm vena pawh chu nakin hnua thil \angkai tûr a zira a hriat
theihna tûra thil remchang tûr a ni. Chu a lo hriat tawhna chu
hnam pum tana rinawm a nih theihna tûr a ni a. Harsatna leh
buaina a chunga tlate leh Saulan a hmêlmâ anga a enna zawng
zawngte pawh chu Pathian chauh chu rinchhan tûr a nihzia leh
innghahnaa a hman theihna tura thleng a ni. Jonathana nena an
in\hianna zawng zawng hi, nakina Israel lal tur nunna lo humhim
nan a ni. Hêng thil zawng zawngte chu, nakina Israel lal tur
_____
1
1Samuela18:1-4; 2châng 5
DAVIDA A RÂLTLÂN 689
nunna lo humhim nan a ni. Pathian chuan heng thil zawng zawng
hi Davida leh Israel-te tana a lo ruahman a ni.
Saula chu Davida chungah chuan a \ha rei lo. Saula leh [650]
Davida chu Filistia nena an indona a\anga an lo kîr chuan, “Israel
khaw tinah hmeichhiate hla sa leh lam chungin khuangte leh thil
ri theite nên, hlim takin lal Saula hmuak tûrin an lo chhuak a.
Hmeichhiate chuan lâm chungin hlain an inchhâwn a, “Saulan a
sânga sâng a that, Davidan a sînga sîng” an ti a. Îtsîkna ramhuai
thlarau chu Saula thinlungah chuan a lût a. A thin a rim ta,
Davida chu amâ chung daiha hmeichheho hla sate chuan an
chawisan avângin, “Davida chu a singa sing thatah an ngai a,
kei erawh chu a sanga sang chauh thatah min ngai a; ram tih
ngawt loh chu a neih tûr dang eng nge awm tawh?”3 a ti a.
Saula nungchanga thil\halo tak mai chu, thil ngaihtuah chiang
lova remtih zung zungna hi a ni. Hei hian a thiltih leh a
ngaihtuahnaah nasa takin a thawk a; mahni inchawisan leh fakna
a lawm lûtuk a. Thil dik leh diklo ngaihtuah chiang lovin tlema
chawisan a nihin a buai zêl zâwk a. Pathian duhdân ngaihtuah si
lova mihringte tihlawm tum tû mah an him ngai lo. Saula tum
dan chu mihring dah hmasakna lam hlir a ni, Fakna hla an sak
khan, Saula rilruah chuan nghet tak maiin Davida chuan mipuite
a hip ang a, amâ aiah lalah a awm ang tih ngawt a ngaihtuah a.
Saula chuan îtsîkna lamah chuan a thinlung a hawng a, chu
chuan a rilru chu a tichhe vek a. Zâwlnei Samuela hnên a\angin
zir tûr, Pathianin A duh chu A thlang a, tuman an dâl thei lo tih
a hmu tawh chungin lal chuan Pathian ruahman emaw thuneihna
emaw chu a hrethiam chuang lo a ni tih a lang a. Israelte lal
chuan Chinneilova duhdân chu a duhdânin a kalh tlat a. Saula
chuan Israelte tâna rorêl tûr chuan amahah ro a inrêlsak tlat tûr
a ni tih a zir thei lo, a duh ang ang a tih phawt loh chuan. Miin
a duhdân kalh a, thil an tihte hian thinrim tâwp hlei thei lova
awm a ching a. Chutianga a awm chuan lungngai takin a awm
_____
3
châng 7-9
690 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chu hmun tinah an sawi darh a. A lal hun tawp lamah chuan,
“Saula pawh chu zâwlnei zîngah a tel ve ta elo maw ni?” tih hi
an chîng hlen ta.9
Sawisak tumtu thiltum chu hnehin a awm leh ta. Davida chu
engmah tih a tum lohzia a hriattîr a, nimahsela Davida chuan lal
inchhîrna chu a ring tak tak thei lova. He hun remchâng hi
inhumhimna tura hman a duh a, chutilo chuan lal chuan a rilru a
hmuh ang khân a thlâk leh thut a ring a. A rilru a nâ a, a \hian
Jonathana chu vawikhat tal hmuh leh a duh a. Lal fapa hnênah
chuan he rilru khawih tak thu hi a sawi a, “Eng nge maw ka tih
le? Eng nge ka bawhchhiat? I pa chungah hian eng nge ka tihsual
a hetia mi thah a tum hi ni le?” a ti a. Jonathana chuan a pa
chuan a rilru thlâkin Davida nunna chu lak a tum tawh lovin a
ring a. Jonathana chuan a hnênah chuan, “I thi tawp lovang;
ngai teh, ka pa chuan min hriattîr lovin engmah rêng rêng lian se
te se a ti ngai lova, engah tehlul nge heng thu hi ka lakah a zep
ang? A zêp tawp lovang,” a ti a. Chutiang khawpa Pathian
thiltihtheihna ropui a lantîr hnu Jonathana chuan a pa chuan
Davida chu tihnat a tum a ring lo, Pathian laka a helna lantîrna
mai niin a hria. Nimahsela Davida chuan a ring zo chuang lo.
Jonathana hnênah chuan hetiangin a sawi a, “LALPA a nun
chhûng leh nang i nun chhûngin, kei leh thihna hi pên khat
chauhvin a dang a ni,”10 tiin.
Thla a lo thar chuan Israelte chuan thla thar inhlanna chu an
hlan a. He hun hi Davida leh Jonathana an inbiak tuk mai chu a
ni. He kûtah hian heng \halai pahnihte hi lal hmâah chuan a
dawhkânah inlan tûr an ni. Nimahsela Davida chuan chuta va
[655] awm chu a hlau va, Bethlehem lama a unaute tlawh a ngaihtuah
a. A lo kîr leh hun chuan lal in a\anga hla vak lo buh hmunah
chuan a biru anga, chumi kut ni thum chhûng chuan Jonathana
chu a pa Saula rilru awmdân hmuhfiah a tum a. Jesaia fapa chu
khawiahnge a awm tih zawh a nih chuan, Jonathana chuan a in
lamah
_____ a hâwnga, an chhûngkua inhlanna nei tûrin tia chhang tûr
9
1Samuela 19:24; 101Samuela 20:1-3
DAVIDA A RÂLTLÂN 695
a ni a. Lal chuan thinrimna a neih hauh lova “A \ha e” a tih
chuan Davida chu lal inah chuan a lo let leh chu a him ang.
Nimahsela a awm loh avânga a thinrim chuan Davida a tlânbo
chu an ti thlu ang, chutiang chuan thil an ruahman diam a.
A ni hmasa berah chuan Davida awm loh chungchângah
zawhna engmah a siam lova; a ni hnihnaah chuan Davida \hutna
chu a ruah leh takah chuan, a zawt ta a, “Engati nge Jesaia fapa
hi niminah leh vawiinah chawhlui kîl tura a lo kal loh?” a ti a.
Jonathana chuan Saula chu a chhâng a, “Davida chuan
Bethlehema kal min dîl a......ka chhûngte chuan khuaah
inthawina an nei dawn a, ka unaute chuan awm ve tûrin min
chah tlat a, ka unaute ka va tlawh ang e’ a ti a chuvâng chuan lal
dawhkânah chuan a lo kal lo a ni,” a ti a. Saula chuan he thu a
hriat hian a thinrimna chu a sûm hlei thei lova, Davida hi a awm
chhûng chuan Jonathana chuan lal\hutthlêng a luah thei lovang
tih a sawi chhuak a, Davida chu rang taka ko haw a that tûrin a
ti a. Jonathana chuan a \hian tân chuan a dîl nawn sak leh a,
“Engah nge maw tihhlum tûr a ni ang le? Eng nge a tih?”11 a ti a.
He dîlsakna hian Setana a anna chu a tizual lehnghâl a, Davida
thahna atana fei a ken chuan a fapa chu a khawh tumin a han
lek a.
Lal fapa chu a thinrimin a lungngai a, ni hnih ni chuan chaw
a kil ve ta lova, lal in chu a chhuahsan a. Lungngai takin Davida
nêna an thil intiamna lam chu a pan a, a pain Davida chunga
thiltih a tum chu chiang takin a hria a. An inhmuh veleh chuan
an infâwp a, nasa takin an \ap dûn a. Lal thiltum \halo tak mai
avâng chuan an lungngaihzia mai chu sawi hleih theih a ni lo. An
in\hen dâwna Jonathan thusawi chu Davida chuan a hre reng a,
“Thlamuang takin kal rawh aw, LALPA chu nang nêna kan kârah
leh ka thlahte leh i thlahte kârah kumkhuain awm rawh se,” tia
LALPÂ hminga chhia kan chham dun tawh kha,”12 tih chu.
Lal fapa chu Gibe-ah chuan a kîr leh a, Davida chu
_____
11
châng 27-32; 12châng 42
696 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
hunah Saula thlahte chu \ha takin a ti ang a, a hming chu a tiboral
lo vang tiin Saula hnênah thuthlung a siam a.
Saula tih fo dan a hria a, Davida chuan lal thusawi chu a
ring zo lova, a inchhîrna pawh chuan rei a awh a beisei lo.
Chutichuan Saula chu a inah a haw a, Davida chu tlânga kulhahte
chuan a awm reng a.
Setana lam \angten Pathian chhiahhlawhte an hmêlmâkna
chu a chang chuan inremna neih puiin duhsaknate an han neiin
an rilru a \ha \hîn a, mahse he danglamna hian rei a awh \hîn lo.
[663] Rilru sual pu mîten Pathian chhiahhlawhte sawi chhia a, thil \ha
lo tak an tih hnuah a chang chuan pawi tihna thuk tak an nei a.
LALPÂ Thlarauvin hna a thawk a, Pathian hmâah leh tihchhiat
an tumte hmâah chuan intihniamin an awmdân chu an thlâk \hîn
a. Nimahsela, mi sual pa thlemna atan kawngka an hawng leh
a, an rinhlelhna hlui chu nei thar lehin hmêlmâkna a lo tho
leh a, an sim tawh hnu kha ti leh tûrin an hawikir leh a,
rauhsanin an awm \hîn. Inngaitlawm bera an sual an
puannate chungah chuan a chhe thei ang berin an khawsa a,
thu \ha lo pui puiin an \awng khum leh \hîn a. Heng mîte
hian eng lian zâwk laka an tihsual avângin Setanan a hma
aia thiltihtheihna chak zâwk neiin a siam thei a.
“Samuela chu a thi ta a; Israel mi zawng zawng chu an inko
khâwm a, an \ah a. Rama khuaa a inah chuan a phûm ta a.”8
Israel hnam tân Samuela chu siam \hat theih loh channa a ni.
Zâwlnei ropui leh \ha, rorêl thiam chu a thi ta a, mipuite
lungngaihna chu a thukin an thin a nâ a. A naupan lai a\angin
Samuela chu rilru dik tak neiin Israelte hmâah a chetla \hîn a;
Saula lal a ni nain a thuneihna a chak zâwk a, a chhan chu,
rinawmna, thuawihna leh inhlanna a neih vâng a ni. A dam
chhûngin Israelte ro a rêl,” tih kan chhiar a.
Mipuite chuan Saula leh Samuela kawng an han khaikhin a,
lal neih an châk kha an lo tisual dêr a ni tih an hmu a. An
sâkhua lohna leh Pathian mi lohna chu dawidimin a chiah chak
_____
7
châng 16-19; 81Samuela 25:1
ZAHNGAITHEI DAVIDA 705
khawpa, mi tam takin khawtlâng nun an thlîrin an thla a bar a.
An lal khawsak dân chuan a fan zau si a. Israelte chuan Samuela,
LALPÂ zâwlnei thihna chu an sûn tak zet a ni.
Skul thianghlim dintu leh a president chu hnamin a chan ta,
chuti mai pawh a ni hlei nêm. Buaina nasa a lo awma mipuiin
an pan \hîn–a mîte \hatna zawnga englai pawha Pathian rawn
sak \hîntu chu–hnamin a chân ta. Samuela \awng\aina chuan
ngaih\hatna a thlen \hîn; “Mi fel \awng\aina chuan thil nasa
tak a tih \hîn” 9 avângin. Tûnah chuan mipuite chuan
Pathianin a thlauthla tain an inhria a. Lal lah chu mi a ang
mai a ni si. Rêldikna chu a khawlo zo tawh a, thupêkte
pawh a buai zo tawh.
Hnamin ram chhûng buaina a tawh lai a ni a, Pathian hlauhna [664]
nei Samuela thurawn dam diai mai kha a mamâwh ber hunah
Pathianin A chhiahhlawh upa tawh chu a chawlhtîr ta a. A
chawlhna hmun reh ruai chu an han thlîr chuan mipuite chu a
dêng let sawk mai a, an rorêltu atana hnawla thil âtthlâk tak an
lo tih kha an hre reng a, Vân nên inzawmna nghet tak a neih
avângin Israel zawng zawng chu Jehova lal\hutthlêng nêna phuar
khawm vek niin tunah chuan a thi tawh a, mipuite chuan an lal
Setana zawmtu, vân leh Pathian lak a\anga tihrangtu nunrâwng
hnuaiah an awm tih an hria a.
Samuela phûmnaah Davida chu a tel ve thei lo, mahse fapa
rinawmin pa, inhlan zo mi a sûn theih dân anga thûk leh duhawm
ber angin a sûn a. Samuela thihna chuan phuarna dang pakhat–
Saula chêtna khuahkhirhna–chu a tichat tel bawk. Davida chuan
zâwlnei dam lai ai khân a him lo lehzual ta tih a hria a. Saulan
Samuela a sun hun chhûng chu Davidan remchângah hmangin
hmun him zâwk a zawng a, Paran thlalêr lamah a tlânchhia a.
He lai hi Sâm 120 leh 121-na a phuahna hmun a ni. Chûng lai
ram khawharah chuan zâwlnei chu a thi tawh a, lal chu a hmêlmâ
a ni tih hre rengin a zai a:
“Mi \anpuina tur chu LALPA
_____
9
Jakoba 5:16
706 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
F ILISTIA mîte leh Israelte chu an indo leh ta a. “Filistia mîte [675]
chu an pungkhâwm a. Sunem-ah chuan \anhmun an va khuar
a,” chu chu Jezreel phaitual hmâr lamâ awm a ni a; chuta \anga
hla vak lovah Saula sipaite chu phaitual chhim lam ramri hrûla,
Gilboa Tlâng bul\hut chu an \anhmun a ni. Hemi phaitual hi
Gideona leh mi zathumten Midian sipaite an tlânchhiattîrna hmun
kha a ni. Amaherawhchu Israelte chhanchhuaktu thlarau chan
chu tuna lal thinlung hawlh buaitu thlarau nên a inang lova.
Gideona chu Jakoba Pathian chakna ringin a chhuak a; Saula
thung chu mal inti takin vêngtu nei lo nia inhriain a chhuak a,
Pathianin a hawisan tawh vâng a ni. Filistia mîte a han hmuh
chuan, “A hlau va, a rilru a khûr zawih zawih mai a.”1
Saula chuan Davida leh a sipaite Filistia lamah an \ang tih a
hria a, Jesaia fapa chuan a lo tihhrehawm tawhna phuba lâkna
remchâng atân a hmangin a ring a. Lal chu a mangang êm êm
a. Amâ ngaihtuahna fîm lo leh Pathian mi thlan chu tihhlum
duhna a neih avângin a ram chu a lo chhe zo ta a. Davida ûma
a rilru a pêk zawh avângin a ram vênhimna hna a ngaihthah a.
Filistia mîten ram vên \hat loh chu remchâng lâk nâna hmangin
a ram laili an lo thleng hial tawh a. Setanan Saula chu Davida a
tihboral theih nân a theihna zawng zawng hmang tûra a nawr lai
chuan, chu thlarau sual bawk chuan Filistia mîte chu Saula
chhiatna tûr leh Pathian mîte paih thlâk nân hun remchâng a lo
zawntîr bawk a. Hmêlma lalpa chuan a tum pangngai chu vawi
engzât tak hmang tawh mâw! Mi \hen khat thinlung taka inhlanna
nei \ha lote chu kohhranah îtsîkna leh innghirnghona a chawh
chhuahtîr a, tichuan Pathian mîte zînga in\hendarhna lo awm ta
chu remchanga hmangin an chhiatna thlen tûrin a hnathawktute
chu a chawk tho \hîn a.
_____
1
1Samuela 28:1, 5
716 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
10
châng 9, 10; 11châng 11-13
722 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
67
HMÂNLAI LEH TÛNLAIA RAMHUAI
BIAKNA
[683]
T HÂWKKHUM Thu Thianghlima ‘Saulan Endor hmeichhia a tlawh
thû’1 hi Bible zirtu tam takin an buaipui leh a ngaihna an hriat
loh a ni a. |henkhat chuan Saula hian Samuela hi a be ngei a ni
an ti a, mahse Bible vêkin a nih lohzia a sawilang a. Lo ni ta se,
an ngaihdân chuan Samuela chu vâna awm tûr a ni a, chuta\ang
chuan Pathian thiltihtheihnain emaw, Setana theihnain emawa
koh thlâk tûr a ni. Hmeichhia ensan tawh hnu dawi hla avâng
chuan Pathian zâwlnei thianghlim chu vân a\anga ko thla tûrin
Setanan thil tih theihna neiin tû mahin an ring lo vang. Pathianin
Samuela chu ramhuai biakna bâwl hmuna kal tûrin a sâwm kan
ring thei lo bawk ang; “LALPAN Saula chu mumang leh Urim te,
zâwlneite emaw hmangin a be duh tawh sî lova.”2 Hêngte hi
Pathianin Amah biak pawh nâna a hman an ni a, Setana hna
thawktute hmangin thuchah chu a hlân chhâwng lo vang.
Thuchah hian a tum chu a ti lang chiang tâwk a ni. A tum
tak chu Saula chu inchhîrna lamâ hruai lo vin tlâkchhiatna lamah
a nawr zâwk a; hei hi Pathian hnathawh dân a ni lo va, Setana
tihdân a ni zâwk. Chubâkah, Saulan âienthiamnu a râwn chhan
chu Pathianin a hnâwl tawh a, boral tûra ensan a ni tawh tih
Bible-in a sawi a: “Chutichuan Saula chuan LALPÂ thu a pawm
duh lova, LALPÂ chunga a bawhchhiat avâng leh LALPA chu
râwn lova ramhuai zâwl âienthiam chu âientîra a râwn avângin a
thî a ni; chuvâng chuan a ni, a tihhlum a, ram pawh chu Jesaia
fapa Davida chu a pêk tâk ni.”3 Hetah hian Saula chuan LALPA
râwn lovin ramhuai zâwl âienna a râwn zâwk tih fiah takin sawi
a ni. Pathian zâwlnei Samuela chu a be lo; ramhuai zâwl hmangin
Setana a be zâwk a. Setanan Samuela tak tak chu a ko thei
lova, a bumna hna thawk tûrin Samuela lemchang a tîr a ni.
_____
1
1Samuela 28; 2châng 6; 31 Chronicles 10:13,14
HMÂNLAI LEH TÛNLAIA RAMHUAI BIAKNA 723
Hmânlai ramhuai biakna leh dawithiam te, mitthi biakna te [684]
chu rinna thuhmun a innghat deuh vek an ni. Mitthi thlarau biakna
hmang \hînte chuan thlarau kal chhuak ta kha va be thei leh,
nakina thil lo thleng tûrte hre theiin an inchhâl a. He mitthi biak
dân hi Isaia hrilhlâwknaah a awm: “Miin, ‘ramhuai âienthiam
zâwl leh dawithiam hrâm chuap chuap leh phun nuah nuahte
chu râwn rawh u,’ an tih hunah che u chuan heti hian chhâng
rawh u: ‘Mîten an Pathian chu an râwn zâwk tûr a ni lâwm ni?
Mi nungte tân chuan mitthi an râwn tûr em ni?”4
He mitthi biakna rinna chiah hi milem biaknaa innghahna a
ni. Milem biate pathian chu an mi ngaihsân thi tate thlarau a ni
a, an sâkhua chu mitthi biakna a ni. Hei hi Pathian thuin chiang
takin min hrilh a. Peor hmuna Israelte sualna chungchâng kha
hetianga sawi a ni: “Israel-ho chu Sittim-ah an awm a, Moab-
ho fanute chu an pâwl ta hlawm a; an pathiante hnêna an
inthawinaah chuan an sâwm a; tichuan an ei a, an pathiante chu
chibai an bûk ve a. Israel-ho chuan Peor hmuna Baal chu an
pawm ve ta a.”5 Sâm ziaktuin eng ang pathian hnênah nge
inthawina chu an hlan tak tih min hrilh a. Israelte kalsualna thu
bawk chu a sawi a, “Baal-Peor lamah chuan an bet a, mitthi
hnêna thilhlante chu an ei ve ta a,”6 hei hi mitthi hnêna inthawina
tihna a ni.
Mitthi biakna hi sâkhaw mumal nei lote (ramhuai biate)
pathian biak dân langsâr ber a ni a, ngaihruata mitthi nêna inbiak
pawhna chu, Pathiante chuan mihringte hnênah an duhdân
chu an hrilh anga, râwn an nih hunah thurâwn pe tûr nia rin
an ni. Hetiang hi Grik leh Rome-a an pathian biak dân
hmingthang tak chu a ni.
Kristian rama inchhâlnaah pawh mitthi biakna chu a awm a
nih hi. Thlarau biakna hmangin thi tawh hnute thlarau va be
pawpa inchhâlna chu a darh zau ta hlê mai. Mi, an hmangaih
thlânmuala phûm tâte chuan an lainatna an chelh tlatna chu a ni.
Thlarau chu a châng chuan an \hian thi tawhte hmêl angin a
_____
4
Isaia 8:19; 5Nambar 25:1-3; 6Sâm 106:28
724 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
D AVIDA leh a hote chu Filistia mîte zîngah râl do tûrin an chhuak [690]
ve naa Saula leh Filistia mîte inbeihnaah chuan an tel ta lo
va. Sipai pâwl hnihte an inep lai chuan Jesaia fapa chu dinhmun
khirh takah a ding tih a inhmu a. Filistia mîte dopui tûra beisei
a ni. A \anna hmun tûr chu kalsanin indo mual a kîrsan chuan
mi dâwihzep tia a hming chhiatna a insiam chauh a ni lo vang a,
amah thukru leh vênghimtu Akisa chu tilungni lo leh phatsan a ni
bawk dâwn si a. Chu chuan a nihna a tihniam ang a, a hmêlmâte
thinurna chu Saula aiin a hlauhawm zâwk mah dâwn a. Israelte
beih loh chu a duh dân a ni. Hei hi a tih chuan ram phatsantu
nih leh Pathian leh A mîte hmêlmâ nihna a ni ang. Indonaah
chuan Saula chu lo thi ta se, Davida thah anga puh a ni ang a,
Israel lal\hutthlêng chu a chang thei lo vang.
Davida chuan kawng zawh sual niin a inhria a. Jehova leh
A mîte hmêlmâte rem ai chuan, Pathian kulh ropui tlângahte
himna a lo zawn \hin kha a \ha zâwk daih a. Mahse, LALPAN
A zahngaihnain A chhiahhlawh kawng dai sual chu a hrem mai
lo va, Davida chuan Pathian chaknaa innghah leh rinawmna
kawng chu han hloh deuh mahse, a rilru chu Pathiana rinawm fo
a tum tlat a. Israel leh Pathian hmêlmâte Pathian hawisantu lal
do tum tlat te chu Setana leh a pâwlte chuan \anpui Tura an lo
buai lai chuan LALPÂ vântîrhkohte chuan Davida chu a tlûkna
hlauhawm a\anga chhanchhuahna hna an lo thawk a. Davida
leh a sipaite chu ral rama kal phal lo tûrin Vân mîte chuan Filistia
lalte thinlung chu an lo tûr a.
Filistia lalte chuan Akisa tai zawngin, “Hêng Hebrai-hote [691]
hian eng nge an tih?” an ti a. Akisa chuan anmahni puitu mi
\angkai takte chuan an kalsan ang tih hlauvin, he Davida, Israel-
te lal, Saula chhiahhlawh, hei leh chen ka hnêna awm tawh a,
ka hnêna a lo tlukluh a, tûn thleng pawha a sualna ka hmuh
730 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
ang a, lal thattu a nih thu a hrilh chuan chawimawina a pêk a beisei
a. Uangthuang takin indonaah Israel lalpa chu râlin an hnaih chilh
lûtuk tawh laia hliam tuara a hmuh thû leh, a ngenna angin amah
chuan a that ta a ni tih a sawi a. A lû-a lallukhum leh a bân-a
banbunte chu Davida a pe a. A thu ken chuan hlimna ropui tak
thlenin lâwmman \ha tâwk tak dawn a inbeisei a ni.
Nimahsela, “Davida chuan a silhfênte chu a chelh a, a pawtthlêr
ta a; chutiang bawk chuan a hnêna mi awm zawng zawng chuan an
ti a; tichuan Saula leh a fapa Jonathana leh LALPÂ mîte leh Israela
chhûngte chu, khandaiha tihhlum an nih tâk avângin an sûn a, an
\ah a, tlai lam thlengin châw an nghei a.”14
Thu râpthlâk takin engmah ngaihtuah thei lova a siam hnu chuan
Davidan mikhual thusawi chuan amah thiam loh a inchantîr tih a
hrilh a. Lal chuan tlangvâl hnênah chuan, “Khawi lam mi nge i
nih?” a ti a. Ani chuan, Ram dang mi, Amalek mi fapa ka ni a ti a,
a chhâng a. Davida chuan a hnênah, “LALPÂ hriak thih tiboral
Tura a chunga kut thlâk chu engtiziaa hlau lo nge i nih le?” a ti a.
Vawi hnih Davida chu Saula that theiin a awm tawh a; mahse that
Tura an nawr pawhin Israel chunga rorêl Tura Pathianin a serh
hran chungah a kut a thlâk lo va. Amalek mi erawh chuan Israel
lal a that tih a uanpui ngam a. Amah chu thi tlâkah a insiam a, a
hremna chu chawpleh chilhin a hmu nghâl a. Davida chuan, “I
thisen chu nangma lu chung ngeiah awm rawh se; nangma kâ ngeiin,
‘LALPÂ hriak thih chu ka that a ni,’ tiin a puang si a,”15 a ti a.
Saula thihna chunga Davida lungngaihna chu tih tak zet niin a
thûk hlê a, nungchang ropui tak a lantîr a. Israel lal\hutthlêng a a
[696]
\hutna dâltu chu tihbo a ni ta a, mahse, hemi chungchângah hian a
hlim lo. Thihna chuan Saula rinhlelhna leh nunchhiatna hriat rengna
chu a nuai bo ta a, a chanchinah chuan a lalna leh mi zahawm a
ni tih chauh lo chu hriat tûr a awm lo. Saula hming a rîk chuan
Jonathana, \hian duk tak leh mahni hmasial lo hming chu a lo lang
nghâl \hîn.
A rilru sawi chhuahna hla Davidan a siam, a mîte leh kumkhuaa
_____
14
châng 11, 12; 15châng 13-16
ZIKLAG-AH DAVIDA 735
Pathian mîte tâna a siam ro hlu chu:
“Aw Israel, i ropuina chu i hmun sângahte an that a,
Mi liante an tlûk tak hî!
Gath-ah chuan hril suh ula,
Askelon kawtthlêrahte chuan puang suh u;
Chutilochuan Filistia fanute an lâwm ang a,
Serhtan leh fanuho hlimin an au dah rual ang e.
Nangni Gilboa Tlângte u,
In chungah dai leh ruah tla suh se, thilhlan tûrte chhuah hek suh;
Chutah chuan mi lian phâw chu mualpho takin an paih
si a,
Saula phâw, hriak thih loh mi phâw ang maiin.
Thahte thisen a\ang leh mi lian thau a\angin
Jonathana thal chu a lêt lo va,
Saula khandaih chu a thlâwnin a lêt ngai lo.
Saula leh Jonathana nun dân chu a duhawmin a mawi a,
An thih pawhin an in\hen lo,
Mupuite aiin an chak zâwk a,
Sakeibakneite aiin an chak zâwk.
Nangni Israela fanûte u, Saula chu \ah rawh u,
Puan sen mawite a bân che u a,
In puanahte rangkachaka cheimawinate beltu che u chu!
I hmun sângahte Jonathana an that ta.
Ka unaupa Jonathan, i chung thû-ah hian ka mangang a ni;
Ka chungah i \ha êm êm \hîn a,
I mi hmangaihna chu a mak a,
Hmeichhe hmangaihna a khûm a ni.
Mi liante chu an tlû a,
Indona thuamhnâwte pawh a boral zo tâ!”16 ð
_____
16
2 Samuela 1:19-27
736 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
69
DAVIDA LAL|HUTTHLÊNGAH
[697]
S AULA thihna chuan Davida râltlânna chu a titâwp a, amâ ram
lamâ kîr lehna hun a lo hawng ta a. Saula leh Jonathana
sûnna hun a lo tâwp chuan, “Davida chuan, Judai rama khawiah
emaw ka han kal ang em” tiin LALPA a râwn a. LALPA chuan a
hnênah, “Han kal rawh khai,” a ti a. Davida chuan, ‘Khawiah
nge ka han kal ang?’ a ti a. Ani chuan, “Hebron-ah,”1 a ti a.
Hebron chu Beer-seba a\anga hmâr lam mêl sawmhnihah,
nakina a khawpui la inhunna tûr Jerusalem nêna inkâr lai takah
a awm a. A tîra a hming chu Kirjath-arba a ni a; Anaka pa,
Arba khawpui a ni. A hnuah ‘Mamre’ tia vuah a ni a, hetah
hian thlahtute thlân, “Makpela pûk” a awm a. Hebron chu
Kaleba chanpual a ni a, tûnah chuan Juda khawpui a ni. Ram
\ha tak, thlai thar tamna ber chu a ramri hrûlah a awm a, thing
leh olive kûng leh thei kûngte a tam êm êm a.
Davida leh a hnung zuitute chuan Pathianin a kawhhmuh
chu zawm nghâl tûrin an inbuatsaih a. Râlthuam nei mi zaruk
leh an nupui leh an fâte, an ran rualte nên Hebron chu an pan
thuai a. Khual zinte chuan khawpui an va luh chuan Juda mîte
chuan Israel lal a nihna angin Davida chu an lo lâwm a.
Lallukhum an khumtîr nghâl a, “Juda mîte chunga lal atân hriak
an thih a.”2 Nimahsela hnam dangte a thu hnuaia dah tûrin
tihluihna a hmang lo.
Lal thar thiltih hmasak ber chu Saula leh Jonathana hriat
rengna atâna thu a sawi chu a ni. An hruaitu tlâwm tate ruang
chuha huaisen taka an lo phûm avângin Davidan Jabes mîte
[698] hnênah palai tîrin thu a thawn a, “In pu Saula chu in
khawngaihzia tilangin in lo phûm avângin L ALPA chuan
malsâwm che u rawh se. Tichuan LALPA chuan in chungah
ngilneihna leh thutak lantîr sela; hêng thil in tih avâng hian
_____
1
2Samuela 2:1,2; 2châng 4
DAVIDA LAL|HUTTHLÊNGAH 737
kei pawhin ngilneihna man chu ka rûl ang che u,”3 tiin. Juda
leh lal\hutthlêng a luah tak thû sawiin anni pawhin rilru dik
taka an hnêna rawn intulût tûrin a sâwm a.
Judaten Davida lala an \huttîr chu Filistia mîte chuan an do
lo. Davida tlânchhiat lai khân Saula lalram zar buai tûr leh tichak
lo tûrin \hianah an lo siam tawh a, tûnah amah a lo lal ta a, an
tân ham\hatna tûr awmin an ring a. Nimahsela, Davida ram chu
buaina lakah a zalên hauh lo mai. Davida chu Pathianin Israel
lal atân a thlang a, dik lo taka lal\hutthlêng luah a nih loh vângin
hnialna tûr leh rin lohna tûr a awm lo. Amaherawhchu Abnera
huaihawt avânga Isbosetha, Saula fapa chu lala puan a nih a,4
Davida chu Israel lal\hutthlêng eptu a nih avângin Juda mî tam
takte chuan a thuneihna chu an bengkhawn vak lo.
Lalram mawhphurhna chelh tûrin Davida chu mi tling
chungchuang a nih laiin Isbosetha chu Saula chhûngkaw aiawha
mawhphurhna la tlâk lo leh chak lo a ni a. Saula sipai lalber ni
\hin Abnera chu, Israel rama mi langsâr ber a ni a. Abnera
chuan Davida chu Israelte lal atân LALPÂ ruat a ni tih a hria a,
mahse hun rei tak thah tuma a lo ûm \hîn Jesaia fapain Saula
lalna ram a han luah mai tûr chu a ngai ngam lo a ni.
A dinhmun chuan Abnera ze dik tak, a tumna leh a mumal
neih lohna chu a rawn tilang a. Saula nên chetla dûn fo an nih
avângin Israel lal tûra Pathian ruat chu hmuhsitna rilru a nei ve
a. An rammutnaa a muthilh hlâna lal fei leh tuithâwl a lo lâk laia
Davida a hauhna khân a huatna a tizual a. Israel mîte leh lal
hriat ngei Tura Davidan, “Mi huaisen i ni lâwm ni? Israelte zîngah
hian nang ang tunge awm? Engtizia nge lal i pu i vên loh ni....I
thiltih dân hi a \ha lo a ni. LALPÂ nunna chhâlin ka sawi e, [699]
LALPÂ hriak thih i pu chu i vên \hat loh avângin thi mai tlâk i ni
e,”5 a tih kha a hre reng a. Chu vauna chu tawrh hlelhawm a ti
a, phuba lâk nân Israel ram chu \hen darh a, chanvo \ha deuh
eng emaw chan a beisei a. Mipuiin Jonathana an duh tih a hria
_____
3
châng 5, 6; 4châng 8-10; 51Samuela 26:15, 16
738 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
13
châng 10
742 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
70
DAVIDA RORÊLNA
[703]
D AVIDAN lal\hutthlêng a luah vêleh a khawpui atâna hmun
remchâng \ha deuh zâwk tûr a zawng a. Hebron a\anga
mêl 20 vêlah nakina a lalram chhûnga khawpui ber la ni tûr
hmun chu a thlang a. Joshua hova Israel sipaiten Jordan râl an
kai hmaa a hming chu Salem a ni. Hemi hmun kiang lawkah
hian Abrahaman Pathian chunga a rinawmna a lo tilang tawh a.
Davida lallukhum khum hma kum zariat vêlah khân hemi hmun
hi Melkizedeka, Chungnungbera puithiam awmna1 a lo ni tawh
\hîn a. A ram chhûnga hmun lâilî leh hmun thengthaw, tlâng
hual vêla awm a ni. Benjamin leh Juda hnam inkâra awmin
Efraim chu a hnaih ber a, hnam dang zawng zawng nên pawh
intlawh tawn awlsam tak a ni.
Helai hmun luah tûr hian Hebrai hote hian Kanaan ram an
hneh bâng, Zion leh Moria Tlânga kulh nghet tak nei chu an
hneh phawt tûr a ni. Chu kulh chu Jebus an ti a, chuta chêngte
chu Jebus mîte an ti a. Kum za tam tak a\angin Jebus chu hneh
beiseiawm lova ngaih a ni a; mahse a huaisenna avânga Israel
sipai hotuber nihna chang ta Joaba hruaiin Hebrai mîte chuan
an la a. Jebus chu ram khat khawpui ber a ni ta a, a hming
hmasa chu thlâkin ‘Jerusalem’ vuah a ni.2 Mediterranean Tuipui
kianga khawpui hausa tak mai Tura khaw lal Hirama chuan Israel
lal nêna inzawmna siamin Jerusalema Davidan lal in a sak chu a
\anpui a. Tura a\anga ram palai thawnte chu insak thiamte leh
hnathawktute nên thing man to chi leh cedar thingte, hmanrua
hlu tak chîte phurin an inzui duah duah a.
Davida hnuaia Israelte chakna lo pung tual tual, Jebus kulh
lâksakna te leh Tura lal Hirama nêna an \anrualna chuan Filistia
mîte huatna a tichhuak a, tichuan sipai chak tak mai chuan ram
[704] chu an do leh ta a, Jerusalem bul lawk Rephaim ruam chu an
_____
1
Genesis 14:18; 22Samuela 5:6-9
DAVIDA RORÊLNA 743
luah leh ta a. Davida leh a sipai, indo thiamte chu Zion kulhah
Pathian thu nghâkin an châwl a. “Davida chuan, ‘Filistia mîte
bei tûrin ka han chho va ngem? Ka kutah hian anniho chu i pe
dâwn em?’ tiin LALPA a râwn a.”3
Davida chuan hmêlmâte chu a bei leh a, a hneh a, a that a,
an hnehna entîr nân an pathian rawn kente chu an lâksak a.
Filistia mîte chuan hneh nihna leh tlâwmna an chan avângin an
thinurin an zak bawk a. Sipai tam zâwk an khâwm leh ta a,
“Rephaim ruamah an inzâr leh a.” Davidan LALPA a râwn leh a;
Awma chuan Israel sipaite chu tihdân tûr a kawhhmuh leh a.
“Pathianin Davida hnênah, ‘Han chho suh; an hnung lamah
kal hual la, thingtheihmu kûng zâwnahte han bei rawh. Heti hi a
ni ang a, thingtheihmu lêra kal thâwm ang ri \hup \hup i hriat
chuan, che rawh! Filistia sipaite bei tûrin i hmâah LALPA a chhuak
ta tihna a ni ang,’ a ti a.” Davida chu Saula anga mahni kawng
zawh lui ve chu ni sela, hlawhtlinna chu a lo thleng lo vang.
Nimahsela, LALPÂ thupêk angin a ti a, “Filistia sipaite chu Gibeon
a\anga Gezer thlengin an bei a. Tichuan ram tinah Davida
hming chu a lo thang ta a; LALPAN hnam tin amah a \ihtîr ta a.”4
Tunah chuan Davida lal\hutthlêng chu a lo nghet ta a,
hmêlmâ, rûntu tûr a nei ta lo va, thiltih a châk et et \hîn–Pathian
bâwm Jerusalema dah chhoh chu a tum ta a. Kiriat-Jearim,
mêlkua chauhva hlaah kum tam tak a lo awm tawh a, Pathian
awmpuina tihlanna chu hnam khawpuiah tih ropui nâna han dah
chu a inhmeh a.
Davida chuan Israel zînga hruaitu sîngthum a sâwm khâwm
a, chumi hun chu hlimna nasa taka sawngbâwl a rilrûk a. Mipuite
chuan a sâwmna chu lâwm takin an chhâng a. Puithiam lalber
leh a unau a rawngbâwl puite, lal fapa leh hruaitu pawimawhte
chu Kiriatjearim-ah chuan an kal khâwm ta a. Davida chu a
phûr khawp mai a. Bâwm chu Aminadaba in a\ang chuan an
rawn la chhuak a, bawngtawlailîr tharah chuan an dah a,
Aminadaba fapa pahnihten an vêng a.
_____
3
châng 19; 41 Chronicles 14:16-17
744 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Israel mîte chu an âu dur dur a, hlimna hla sain rimawi nêna
[705] awiin an zui a. “Davida leh Israel mi zawng zawngte chuan hla
sain, \ing\ang te, perhkhuang te, khuangte te, dârbenthek te,
tawrawrâwt te nên, Pathian hmâah an lâm bûng bûng a.”5
Israelten chutiang hnehna lâwmna an neihna chin chu rei tawh
tak a ni. Lâwm tak leh urhsûn takin khawpui Thianghlim lam
pan chuan an kal dûl dûl a.
Nimahsela, “Nakona hruih zâwl an thlen chuan Uza chuan
Pathian bâwm chu a han ban a, a chelh a; sebawng chu a pai a
pai vângin. LALPÂ thin chu Uza chungah chuan a ur ta thut a, a
thil tih dik loh avâng chuan Pathianin chutah chuan a tihlum a,
Pathian bâwm kiangah chuan a thi ta a.”6 Hlima âuthâwm zîngah
chuan hlauva \ê tuar tuarna a lo awm ta a. Davida chuan mak
a tiin a hlauthâwng êm êm a, a rilruin Pathian rêl dikna chu a
zâwt a. Pathian awmpuina chhinchhiahna bâwm chu chawimawi
dân a zawng mêk a ni a. Engtizia nge lâwmna hun ropui chu
lungngaih leh lusûn hun ni tûra rorêlna \ihbawiawm chu a thlen
tâk mai? Davida chuan Pathian bâwm hnaiha awm chu him lova
a hriat avângin a awmnaah chuan awm nghâl tûrin a ti a. A
kiang lawka Hit mi Obed-edoma inah chuan an dah ta a.
Uza chunga thil thleng hi thupêk chiang faka sawi lan tawh
zawm loh vânga Pathian hremna lo thleng a ni. Mosia hmangin
LALPAN bâwm dahsawn dân tûr entîrna a bîkin a lo pe tawh a.
Aarona thlah puithiamte chauh lo chuan an tawk tûr a ni lo va,
khuh loh chu en pawh an en tûr a ni lo. Pathian zirtîr dân chu,
“Awmhmun sawn dâwn apiangin Kohatha fapâte chu a zâwn
tûrin an lo thawk \hîn ang a; nimahsela thil thianghlimte chu an
khawih tûr a ni lo, an khawih zawngin an thi ang.”7 Puithiamte
chuan bâwm chu an khuh ang a, chutah bâwm panga a khângah
chuan zâwnfung an rawlh ang a, Kohath mîte chuan an zâwn
ang a, a khawih sawn hauh tûr a ni lo. Gersona thlahte leh
Meraria thlahte chu biak in puanzâr leh a ban rem khâwm chu
an chanpual a ni a, Mosian tawlailîr leh bawngpate a pe a.
_____
5
2Samuela 6:5; 1Chronicles 15:28; 62Samuela 6:6, 7; 7Nambar 4:15
DAVIDA RORÊLNA 745
“Kohatha fapâte erawh chu a pe ve lo; hmun thianghlim hna
chu an pual a ni a, a zâwna zâwn \hîn an ni.”8 Chutia Kiriath-
jearim a\anga bâwm an lak chhoh lai chuan LALPA kawhhmuhna
chu a fiahin ngaih sual tûr a awm hauh lo.
Davida leh a mîte hna thianghlim thawk tûra lo kalkhâwm
chu an hlim êm êm a, an thinlung takin an châk a, mahse LALPAN [706]
an hnathawh chu a pawm lo. A kawhhmuh dân an zui loh
avângin, Filistia mîten Pathian dân hre lova Israel rama an rawn
thawnkîr lai chuan bâwm chu tawlailîrah an dah a, an thiltih chu
LALPAN a pawm a. Nimahsela, Israelte chuan hetiang thil
chungchâng a Pathian kawhhmuhna chu an kawl reng a, zirtîrna
an ngaihthahna chuan Pathian a chawimawi lova. Sual tih luihna
mawh chu Uza chungah a tla ta a ni. Pathian dân a bawhchhiatna
chuan a thianghlimna chu a ngaihnêptîr a, Pathian thil khap chu
zah lo leh a sual chu puang lovin Pathian awmna chhinchhiahna
chu a khawih lui ngam ta a. Pathian chuan thuawih famkim
lohna chu a pawm thei lo, A dân zawmna kawngah inthlahdulna
a awm lo bawk a. Chutiang chuan mi pakhat thihna chuan
mipuite chu a simtîr ang a, sang tam tak hremna tuar tûr chu a
su kiang bawk ang.
Pathian hmuhin a rilru a thianghlim zo lo tih hriain Davida
chuan Uza thih thut dân a hmuh chuan bâwm chu a hlau va, ani
pawh sualna \henkhat nei ve a nih avângin rorêlna chu a chungah
a thleng ve ang. Mahse, Obed-edoma chuan hlau leh lâwm
bawk siin thuawihte chunga Pathian duhsakna tiam chhinchhiahna
thianghlim chu a pawm a. Israel mi zawng zawng chuah Git mi
leh a chhûngkua chu an ngaihven hlê a, an chungah engangin
nge a thawh ang tih an thlîr reng a. “Obed-edoma chhûngkua
leh a in leh lo zawng zawng LALPAN mal a sâwm a.” 9 Davida
chunga Pathian zilhauna chu a zo ta a. Pathian dân thianghlimna
leh khauh taka zawm a ngai tih tun hmaa a hriat hauh loh chu
hriattîr a ni. Obed-edoma chhûngkuain malsâwmna an dawn
avângin Davida chuan bâwm chuan amah leh a mîte chu
_____
8
Nambar 7:9; 92Samuela 6:1
746 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
21
Sâm 18:46-50; 22Sâm 33:16, 17; 23Sâm 44:4-7; 24Sâm 20:7; 25Genesis 15:18
755
71
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA
B IBLE hian mîte fakna a sawi tlêm hlê a.Mi piang tawh zînga [717]
\ha berte pawh an thiltih \hat chhûtnain hmun a luah zîm
khawp a. Hei hian tum a nei lo a ni lova, zirtîr neilo a ni hek lo.
Miin \hatna an neih zawng zawngte hi Pathian thilthlâwnpêk a ni
a; an thiltih \hate pawh Krista zâra Pathian khawngaihnaa thawh
a ni. An nihna leh an tih engkim chu Pathian ropui nâna an bat
vek avângin A ta an ni a; A kuta hmanrua mai an ni. Hei aia la
pawimawh leh zâwk–Bible-in a zirtîr chu mihring fak leh
chawimawi hi thil hlauhawm a ni; a chhan chu miin Pathiana
innghahna chu a hloh daih a, amâ chakna a rin chuan a tlu ngei
ngei dâwn a ni. Mihringin amah aia chak zâwk hmêlmâte a do
va, “Kan buante hi tîsâ leh thisen an ni sî lo, lalna te leh,
thuneihna te leh, he thim chunga khawvêl rorêltûte leh, vân
hmunahte thlarau sualho awmte an ni zâwk e.”1 Keimahni
chaknain harsatna kan sukiang thei lo, Engpawh Pathian hnên
a\anga rilru la pêngtu leh, mahnia din tumna leh mahni
inchawimawina lam rêng rêng chu kan tlûkna thlentu a ni.
Bible tum ber chu mihring chaknaa innghat lova Pathian
thiltihtheihnaa innghat tûra fuih hi a ni.
Mahni inrintâwkna leh mahni inchawimawina chu Davida
tlûkna in\anna a ni. Fakderna te, nawmsipbawl chakna leh
ropui duhna te chu a chungah hnathawh nei lovin a awm lo. An
vêla hnam dangte nêna inchawhpawlhna pawhin sualna a thlen
a. Khawchak mîte dânah chuan khua leh tuite sualna an ngaih
zam theih loh ang chu lal tân chuan thiam loh channa a ni ve lo
va; khua leh tuite chu khuahkhirhna hnuaiah an awm angin lalber
chu a awm ve lo. Hêngte hian Davida chu sualna a ngaihnêptîr
sawt a ni. Jehova chaknaa inngaitlâwma innghah aiin a finna leh
a theihnaah a innghat \an ta a. Chakna hnâr awm chhun Pathian
hnên
_____ a\anga a rilru Setanan a tihhran theih vêleh mihring pianpui
1
Efesi 6:12
756 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[718] sualna, chakna thianghlim lo chu a lo tho leh a. Hmêlmâ
hnathawh chu vawilehkhata tinghal thut lovin, a rûk tein awmdân
\ha tluang hrui kulh chu a tinghîng a. A tîrah chuan thil tê tham
tê angin a lang a, Pathian chunga rinawmna leh Amaha innghahna
pumhlûm chu thlahthlamin khawvêl tihdân leh awmdân zawm
duh zâwkna a lo awm \hîn a ni.
Ammon mîte dona chu a tâwp hmain Davida chuan sipaite
chu Joaba kuta dahin Jerusalemah a kîrsan a. Suria mîte chu
Israelten a tudawl tawh a, Ammon hote pawh an hneh ngei dâwn
tih a chiang tawh a. Hnehna lukhawng leh rorêltû thiltithei leh
fing a nihnaa chawimawina chuan Davida chu a hual vêl a. Tûnah
âwlthâwng leh inthlahdaha a awm lai tak chuan bumtu chuan a
rilru luahna hun remchâng a lo zawng a. Pathianin Davida chu
hnaih chilh a, duhsakna a chunga a lantîr chhan chu, a nungchang
sawisêl bo chu vawng him reng thei tûra chakna a neih nân a ni.
Nimahsela chutia lungkham nei lo leh khawsa thei tâwka a inhriat
lai chuan Pathian a vawnna chu thlahin Davida chuan sual
bawlhhlawh kai chu a nunah a lo thlen ta a. Vânin a ruat hnam
hruaitu Pathianin A dân kengkawh tûra A thlan chuan thu ruatte
chu a lo rapbet a. Thil sual tih tumte leh tih\haihtu ni zâwk tûr
chuan an kutte a tichak sak ta zâwk a.
Tûn hma lam chuan hrehawmna kâra a awm laite chuan
rinawm taka awmin a thu chu Pathian hnênah a thlen \hîn a. A
ke atana thang chhiar sên loh kam chu pêl thei tûrin LALPÂ kutin
a hruai \hîn a. Mahse tûnah, thil tisual bawk, zêp bawkin a
sualnain a kaihhnawihna laka tal chhuahna tûr zawngin a buai a.
Bethsabi, lal tibuai map khawpa hmel\ha chu, Davida sipai lal
rinawm ber leh huaisen ber Hit mi Uria nupui a lo ni reng mai a.
Dân bawhchhiatna chu hailan ni ta se eng nge lo thleng ang tih
tuman an hmu lâwk thei lo. Pathian dânah chuan uirê chu tihhlum
tûr a ni a, chutiang sipai thothâng \ha leh chhuanawm tak mai
chu zahthlâk taka a pawi khawih sak a nih avâng chuan lal chu
a that duh mai thei a, a nih loh leh helnain hnamte chu a khawih
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 757
chhe thei a ni.
Davidan a thil sualtih khuh a tumna zawng zawng chu a
hlawhchham a. Setana thiltihtheihnaah amah a inpe a; hlauhawmin
a hual a, a tân chuan thihna aiin hmingchhiatna chu a \ha lo ta
zâwk a. Pehhêlna kawng pakhat a lo lang a, a mangan avâng [719]
chuan uirena chu tualthahin a belhchhah nghâl a. Chhiatnaa
Saula hungtu chuan Davida tân chhiatna a zawng zêl a. An
thlêmna tawh chu chi hrang nimahsela Pathian dân
bawhchhiatnaa hruai luh an ni ve ve a. Davida chuan heti
hian a ngaihtuah a–Uria chu hmêlmâ kuta a thih chuan, a
thihna mawh chu lal in thleng thleng chuan chhui luh a ni lo
vang a, tichuan Bethsabi chu zalên takin Davida nupui a ni
thei tawh ang a; rinhlelhna chu a lo kiang anga, lal ropuina
chuan ngai a awh ang, tiin.
Amâ thihna tûr thupek ngei chu Uria chu kentîr a ni a. Lal
hnên a\anga lehkha Joaba hnêna a hlan chu hei hi a ni. “Uria
chu râl zualna lai berah hmatâwntîr ula, an thaha a thih hlauh
nân thlahthlam rawh u,” |um khat Joaban a chhan awm lova
tual thata a intihbawlhhlawh tawh avângin lal thu chu a zawm
hreh lo va, tichuan Uria chu Ammon mîte ngunhnâma tihhlum a
ni ta a.
Tûn hmâ chuan Davida chu rorêltû \ha, lal dang tluk loh a ni
\hîn a. A chanchin pawh heti ang hian ziak a ni, “A mi zawng
zawngte chungah chuan fel takin ro a rêl a.”2 A \hatna avângin
a mîte rinna leh chawimawina a dawng a. Nimahsela Pathian
kalsana sualna lamâ a thlêk avângin chutih lai chuan Setana
hnathawktu a lo ni a; Pathianin a pêk thuneihna leh dinhmun chu
a la chelh cheu avâng hian a dinhmun chu a hlauhawm chung
pawhin thuawihah a inchhâl a. Joaba, Pathian aia lal chunga
rinawm thlang zâwktu chuan lal thupêk avângin Pathian dân a
bawhchhe bawk a.
Pathianin Davida hnêna thuneihna a pêk hi Pathian dân rem
_____
2
2 Samuela 8:15
758 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
chu; hetiang thil a tih avâng leh khawngaihna a neih loh avângin
a berâmno chu a leh lîin a rûl tûr a ni ang,” tiin.
Nathanan lal chu a en reng a, tichuan, a kut ding lam chu
vân lamah a phar chhova, urhsûn takin, “Nangmah hi i ni a lâwm,
Engati nge LALPÂ thupêk chu ngainêp a, a mithmuha thil \ha lo
i tih mai?” a ti a. Thil tisualtute chuan Davida ang hian mi hmuh
lova an sual chu khuhbo an tum a, kumkhuaa mihringte hmuh
loh leh hriat lohva thil \halo an tih phûm bona an zawng \hîn a,
nimahsela, “Kan chanchin kan thlenna tûra mithmuhah chuan
engkim saruak leh inhawng sain a awm zâwk a ni.”6 “Lang lo
tûra thuhrûk engmah a awm si lo, hriat loh tûra zêp pawh engmah
a awm hek lo.”7
Nathana chuan, “Israelte Pathian chuan heti hian a ti, ‘Israelte
lal atân hriak ka thih che a, Saula kut ata ka chhan chhuak che
a; i pu in ro chu ka luahtîr che a, i pu nupuite chu i ângchhûngah
ka dah a, Israela chhûngte leh Juda chhûngte chu ka pe che a;
chûng chu a la tlêm luattuk chuan thil dangte pawh ka pêk belh
tûr che a lawm. Engati nge LALPÂ thu chu ngainêp a, a mithmuha
thil \ha lo i tih mai? Hit mi Uria chu khandaihin i tihlum a, a
nupui chu i nupui atan i neihsak a, Amona thlahte khandaihin i
that a. Chuvâng chuan khandaih chuan i chhûngkua chu a
kiansan tawp lo vang; nang chuan min ngainêpin Hit mi Uria
nupui chu i nupui atân i chhuhsak ta si a. LALPA chuan heti hian
a ti a ni, ‘Ngai teh, nangma chhûngkaw zîng a\ang ngeiin i chungah
thil \ha lo ka chhuahtir ang a, i mithmuh ngeiah i nupuite chu ka
lâksak ang che a, i vêngte ka pe anga, chhûn ênah i nupuite an
mutpui ang. Nang chuan a rûkin i ti a, kei erawh chuan Israel
mîte zawng zawng mithmuhah chhûn ênah ka ti ang,’ a ti a.”
[722] Zâwlnei zilhna chuan Davida thinlung a khei hlê a; a chhia
leh \ha hriatna a tiharh a; a dik lohna zawng zawng chu a lo lang
a. Inchhîrin Pathian hmâah a kûn a. Hmui khûr chungin,
“LALPÂ chungah thil ka tisual ta a ni,” a ti a. Mi chunga thil \ha
_____
6
Hebrai 4:13; 7Matthaia 10:26
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 761
lo tih zawng zawng hi a tuartu hnên a\angin Pathian hnênah a lo
kîr \hîn a. Davida chuan sual râpthlâk tak a lo khawih ta a,
Uria leh Bethsebi chunga a sualna chu a hre chiang êm êm mai,
mahse, Pathian chung ngeia tisual a ni.
Israel ramah LALPÂ hriak thih hrem leh tihlumtu tûr tû mah
an hmu zo lo na chungin Davida chu hlauvin a khûr a, thiam
chang lo leh ngaihdam lohvin Pathian rorêlna chuan a paihthla
nghâl mai thei a. Nimahsela, zâwlnei hmangin thû chu thawn a
ni a; “LALPA pawhin i sual chu a dah bo ve ta e, i thi lo vang,”
tiin. Rorêl dikna chu tundin tûr a ni. Davida chunga thihna
hremna chu sual a hrin a fa chungah sawn a ni ta. Chutiang
chuan lal chu simna hun remchâng pêk a ni a; a tân chuan a
fa tuarna leh thihna, a hremna tuar saktu chu, amâ thihna
tuar aiin a na zâwk daih a ni. Zâwlnei chuan,
“Amaherawhchu, he i thiltih hian Pathian sawichhiatna
remchâng tak LALPÂ hmêlmâte tân i siam avângin naupang i
laka piang chu a thi ngei ngei ang,” a ti a.
A fa a lo dam loh chuan Davida chuan chaw ngheiin
inngaitlâwm takin a dam nân a dîl a, A lalkawr a hlîp a, a
lallukhum a dah a, leiah a tâl a tâl a, a thinlung keha lungngaiin
sualna nei si lo amâ sual avânga tuartu tân chuan a ngên a ngên
a. “A chhûngte zînga upate chu an tho va, lei a ta chu kaitho
tûrin a kiangah an ding a, nimahsela a tho duh lo va.” Mihringte
emaw khawpuite emaw chu hrem tûra puan a nih hian
inngaihtlâwmna leh simnain vuakna chu a tikiang \hîn. He
ngaihtuahna hian Davida chu a tichak a, naupang nunna zuah
tûrin a \awng\ai ngat ngat a. A thih thu a han hriat chuan ngawi
rengin Pathian thuneihnaah chuan a intulût a. Phuba lâkna
hmasaber, lo thleng nghâl ta, amah pawhin dik tia a puanah
khân Davida chu Pathian khawngaihnaa innghatin thlamuanna
nei lovin a awm lo.
Mi tam tak Davida tlûkna chanchin chhiartûten “Engah nge
762 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
he thu hi an ziah lan ve chu aw?” Engtizia nge Vânin ropui taka
a chawimawi mi nun thim lai hi Pathianin khawvêlah hian a pharh
chu le?” tiin an zâwt \hîn a. Zâwlneiin Davida a zilh hauna
chungchângah khân heti hian “Pathian sawichhiatna remchâng
tak LALPÂ hmêlmâte tân i siam avângin,” tiin a sawi a. Chhuan
[723]
lo awm zêlah Kristian sâkhaw ring lo mîten Davida nungchang
bâl ber lai hi kâwk chhuakin, hnehna chang leh hmusit chungin,
“He mi hi Pathian rilru ang pû a nih hi!” an ti \hîn a. Chutiang
chuan sâkhaw demna a lo chhuak a, Pathian leh A thu chu
sawichhiatin a awm a, rin lohnain rilrûte chu a tisak a, mi tam
takin, sâkhuana kawr hain sual tih an huai ta a.
Nimahsela, Davida thawnthu hian sual tihngamna a pe lo.
Pathian zilhna anga a kal lai chuan ‘Pathian thinlung ang pu mi’
tia vuah a ni mai a. A lo sual a, LALPÂ hnêna inchhîra a kîr leh
hmâ loh chuan a chungchâng thu dik chu a tâwp a. Pathian
thuin fiah takin a sawi a, “Davida thiltih chu LALPÂ mithmuhin
sual a ni.”8 LALPAN zâwlei hmangin Davida hnênah thu a sawi
a, “LALPÂ thupêk chu i ngaihnêp a, a mithmuha thil \ha lo i tih
avâng chuan khandaih chuan i chhûngkua chu a kian san tawp
lo vang,” tiin. Davida chuan a sual sima ngaihdamna changin
Pathianin pawm mah sela amah ngeiin a chi tuh rah, lungngaihna
chu a seng a. Amah leh a chhûngte chunga rorêlna lo tla chu
Pathianin sual a huatzia nemnghettu a ni.
Tunhma chuan Davida chu a hmêlmâte phiar rûkna a\ang
tein Pathianin a hum \hîn a, Saula pawhin a chungah engmah a ti
thei lo. Nimahsela, Davida bawhchhiatna chuan Pathian nên
an inzawmna a tidanglam ta a. LALPAN engti kawng zawng
mahin thil dik lo tih a phal thei lo. Saula laka a vêng ang khân
Davida chu a sual rah seng lo tûrin A thuneihna A hmang thei lo.
Amah Davida chungah pawh danglamna nasa tak a lo awm
ta a. A sual hriatna avângin leh a sualna rah râpthlâk tak avângin
a thinlung a keh a. A khua leh tuite hmuhah pawh a tlâwm a.
_____
8
2 Samuela 11:27
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 763
A huhâng pawh a nêp ta a. Tûn hun thleng hi chuan a hmuingîlna
chu LALPÂ thupêk uluk taka a zawmna vâng niin a puh a.
Nimahsela, a khua leh tui, a sualna hretute chu, zalên zâwka
sual lamâ hruaiin an awm dâwn ta. A ina a thuneihna te, a fâten
a thu an awihna leh an zahnate chu a zuai ta a. An sualnaa a
zilh an \ûl pawhin a sual inhriatna avângin ngawih mai a chuh ta
a, a inchhûnga dikna tungding tûrin a bân a chak ta lo va. Entawn
tûr \ha lo tak siamin, a fâte chungah nghawng a nei a. A sualnain
a nghawng chu dang tûrin Pathian a inrawlh lo va, an nih dân
ang ang chu chang mai tûrin Pathianin a thlentîr a; tichuan Davida
chuan Pathian hremna chu nasa takin a tuar a ni.
A chêtsual a\anga kum khat pumhlûm chu Davida thlamuang
takin a awm a, Pathian lâwm lohna engmah hmuh tûr a awm lo
va. Nimahsela, Pathian thutlûkna chu a chungah a inkhai a. [724]
Rorêlna nî leh phuba lâkna rang taka thleng ngei tûr, engang
simna mahin a khawih her theih loh, zahna leh lungngaihnain a
hring nun pum pui tithim tûr chu. Davida awmdân kawk chhuak
a, an sual thiam loh channa tihnêp tumtute chuan Bible-a chuang,
dân bawhchhiatna kawng hrehawmzia hi zir rawh se. Davida
ang hian an sualna leh sual rahte a\angin hawikîr mah se, he
dam chhûngah pawh hian, thil hrehawm leh thil kha chu tawh
tûr an nei a ni.
Davida tlûkna chanchin hi Pathian malsâwmna leh duhsakna
ropui taka dawngtuten him tâwka inngai mai lova, inring renga
\awng\ai an thlahthlam loh nâna Pathian vaulâwkna a ni.
Pathianin zir tûr a lo duan chu inngaitlâwmna nên zir an lo tum
tawh tih finfiah a ni. |hangthar sang tam tak lo awm zêl tûrte
chuan thlêmtu chakna laka an dinhmun hlauhawmzia an hriat
phah bawk a. LALPAN ropui taka a lo chawimawi tawh Davida
tlûkna chuan mahnia rinna nghat lo tûrin a tiharh bawk a. Rinna
avângin Pathian chauhvin A thiltihtheihnain a vawng thei a ni tih
an hre ta a. An himna tûr leh an chakna chu Amahah chauh a
awm tih hriain, Setana kawngah chuan pên khat pên luh pawh
764 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
13
Isaia 27:5; 14Isaia 55:7
768 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
72
ABSALOMA HELNA
[727]
Z ÂWLNEINathana tehkhinthu a ngaihthlâk laia Davidan
ngaihtuah lêm lova “A lêt lîin a rûl tûr a ni ang”1 tia amâ
chungchâng a lo sawi chhuah chu a chungah a tla dâwn a ni. A
fapâte palî chu an thî anga, an pâ sual vânga thî an ni vek ang.
Amnona, a fatîr chuan thil sual zahpuiawm tak mai a tih lai
khân Davidan hrem lo leh hau lovin a chhuah a. Dân chuan uire
chu tihhlum tûr a ti a, sualna pângngai lo tak Amnonan a tih
bawk avângin thuah hnihin thiamloh channa a nei a ni. Davida,
mahni sualna avânga inthiamlohna nei chuan dân bawhchhetu
chu hrem lohvin a chhuah a ni. Kum hnih pumhlûm Absaloma
chuan a farnu dik lo lûtuka tihchhiat chu a enkawl a, phuba lâk
a tumna chu a zêp reng a, a tâwpah a puak chhuak ta a. Lal
fapâte chaw an eiho laiin a farnu tibawlhhlawhtu, Amnona zu
rui lai chu a ûnaupa thupêkin an tihlum ta a.2
Hremna let hnihna chu Davida tuartîr a ni ta a. A hnênah
thu râpthlâk tak a lo thleng a, “Absaloman lal fapâte zawng
zawng chu a that ta vek mai a, pakhat mah a zuah lo.” Chutichuan
lal chu a tho va, a silhfênte a pawtthlêr a, leiah a mu ta a; a
chhiahhlawh zawng zawngte chu an silhfênte pawtthlêrin a
kiangah an ding a.” Lal fapâte hlauhlawpa Jerusalema lo
kîrte chuan an pa chu thudik an hrilh a; Amnona chauh thah
a nih thû chu; tichuan, “An âw chhuah meuhvin an \ap a; lal
pawh chu a chhiahhlawhte nên chuan an \ap ta vak vak mai
a.” Absaloma erawhchu a tlân bo va, Gesur lal Talmaia, a
pû (a nû pa) hnênah a kal a. 3
Davida fapa dangte ang bawkin Amona chu mahni duh ang
anga tâl theia thlahthlam a ni. A thinlungin a ngaihtuah chu tih
zêl a duh a, Pathianin eng nge a phût tih a ngaihtuah lo. A thil
sual tih chu lian hlê mah se Pathianin a zuah rih a. Kum
hnih chhûng simna hun pêk a ni a; mahse a sual zui zêl a,
_____
1
2Samuela 12:6; 22Samuela 13:23, 29; 3châng 36, 37
ABSALOMA HELNA 769
amâ thiamlohna ngeia tihhlum a ni a, rorêlna ni râpthlâk chu
a nghâk ta a.
Davida chuan Ammona thiltih sual hremna tûra a tihtûr [728]
chu a ngaihthah a, lal leh pa rinawm lohna leh fapa sim duh
lohna avâng chuan L ALPAN an chan tûr chu an chungah a
thlentîr a, Absaloma chu a khuahkhirh lo a ni. Nû leh pâin
emaw rorêltûten emaw thiltisual hrem tûr an ngaihthah chuan
Pathianin a ti mai a ni. A khuahkhirhna chu lâk sawn a nih
chuan sual chu sual bawkin a thungrûl zut zut mai a ni.
Amnono, Davidan a duat sualna rah \ha lo chu a tâwp
ta mai lo, Absaloma leh a pa intuithlârna chu a in\an ta a.
Gesur-a a tlânchhiat hnu chuan, a fapa sualna chu Davidan
a hrem nân a lo kîr leh a phal lo va. Hei hian sual phelh
theih loh LALPA ngei pawh khawih ve tûr chu tihnêp ahnehin
a punlun ta a. Absaloma, mi chak leh tumruh leh invawng
\halo mi chu lalram chungchânga inrawlhin thiltum hlauhawm
deuh mai chu a nei ta vat a.
Kum hnih a ral hnu chuan Joaba chuan pa leh fapa inkâra
inrem lohna chu siam\hat a tum a. Joaba hrilh angin hmeichhia
chu Davida hnênah chuan a kal a, pasal sûn a ni a, a fapâte
pahnih chauh chu amah châwmtu leh thlamuantu an ni tih a sawi
a. An insualnaah a fapa pakhat chuan a pakhat zâwk chu a
that a, an chhûngkua leh laichînte zawng zawng chuan a la dam
zâwk chungah chuan thisen phubâ chu lâk an duh a. “Chutiang
chuan ka meiling la awma chu an timit anga, ka pasal chu hming
nei lo leh lei chungah thlah rêng rêng nei lovin a awm mai dâwn
a ni,”4 a ti a. He ngenna hian lal chu a khawih khawp mai a,
hmeichhe hnênah chuan a fapa chu lal vênhimna a dawng ang
tih a hrilh a.
Tlangvâl sahimna tûr pe ngei tûra lal a intiam nawntîr mawlh
mawlh hnû chuan lal zahngaihna a ngên a. A fapa, a
hnawhchhuah chu a hruai haw leh loh avângin thil tisual \awnga
\awngah a puh a. “A chhan chu kan thi tûr a ni, tui, leia leihbuak,
_____
4
2Samuela 14:7
770 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
ruh leh theih tawh loh ang kan ni si a. Pathianin mihring a thliâr
hrang lo, mahse, a hnên a\anga a hnawhchhuahte, amâ lamâ kîr
leh thei tawh lo tûrin ruahmanna a siam ngai lo” a ti a. Pathianin
misualte tâna a hmangaihna, nêm leh lungkuai taka tihlanna-
Joaba, sipai hawihhâwm lo tak a\anga hetiang a lo chhuak hi,
Israel mîte tlanna thu dik ropui nêna an inchûlnêlna tilang fiahtu
chiang tak a ni. Amah ngei pawhin Pathian zahngaihna a
mamâwh a ni tih a hriain, he ngenna hi lal chuan a hnâwl thei lo.
[729] Joaba hnênah chuan thupêk chhuahin, “Kal la, tlangvâl
Absaloma chu rawn hruaikîr leh rawh”5 a ti a.
Absaloma chu Jerusalem-a kîr leh phal sak a ni a, mahse a
pa hmu tûra lal ina kal chu phal sak a ni lo. Davida chuan a fâte
a duat sualna rah \halo chu a hmu \an a, a fapa hmêl\ha leh
duhawm tak a hmangaih êm êm Absaloma leh mipuite chuan
dân bawhchhiatna sual tenawmzia chu an zir atân tihlan a duh a.
Absaloma chu amâ inah kum hnih a chêng a, lal in a tlawh chu
phal a ni lo. A farnu chu a kiangah a awm a, siam \hat theih
tawh lohva tihchhiat a nihna chu hriat rengin a awm a. Mipui
vântlâng thlîr dân chuan lal fapa chu dân bawhchhia ni lovin,
pasal\ha niin a lang zâwk a. Hei hi remchânga siamin mipuite
rilru hîpsak tûrin a inbuatsaih a. A pianhmang mawina chuan
amah thlîrtute duhsakna a dawntîr a ni. “Israel zawng zawng
zîngah Absaloma ang rênga hmêl \hata fak kai tû mah an awm
lo va; a ke lêr a\angin a chhîp thlengin sawisêlna rêng rêng a
awm lo va.”6 LALPÂ tân chuan Absaloma nungchang–tumruh,
viak \ha leh lainatna nei mi lungawi lohna neia inngaihtuah tûra
kum hnih ngawt dah chu a finthlâk loh a ni. Davidan Jerusalem-
a a lo kîr chu rem a ti a, mahse a hnêna a lâkluh si loh avângin
mipuite khawngaih chu a hlawh a ni.
Pathian dân a bawhchhiatna a rilrua châm reng avângin
Davida chu a rilru a zeng niin a lang a, a chak lovin thu a
pawtchat thei lo va, a sual hmaa huaisen leh thu titlu thuai \hîn a
nih nên, mipuite chunga a huhâng pawh a chau ta a. Hei hian a
_____
5
châng 21; 6 châng 25
ABSALOMA HELNA 771
fapa mi pângngai lo tak ruahman chu a tihhlawhtling a.
Joaba avângin Absaloma chu a pain a pawm leh ta a, mahse
pâwn lângah chuan inremna chu a awm na a, a thiltih tum chu a
chhunzawm zêl a. Tûnah chuan lalram zawng zawng deuh thâw
chu a chang tawh a, a hmâah mi sawmnga leh tawlailîr leh
sakawrte a tlantîr a. Lal chu hahchawlh leh fianriala awm a lo
chak \an lai chuan Absaloma chuan taima takin mipui duhsakna
a cho chhuak a.
Davida nguaina leh thatho lohna avângin a hnuaia mîte pawhin
fel taka rorêl chu an thlahdah a. Absaloma chuan amâ ham\hatna
atân thil fel tâwk lo lai chu fing takin a dap a. Nî tin maiin he
mipa hawiher zahawm tak mai hi khawpui kulh kawngka bulah
chuan hmuh theihin a awm \hîn a, thupawi sawi tûr neite chu a
lo dawngsawng \hîn a. Absaloma chuan an lungawi lohna chu [730]
a lo ngaihthlâk sak a, sorkar chaklohna chu pawi a tihzia a lo
sawi lang a, an harsatnaah chuan a khawngaihzia te a lo hrilh
\hîn a. Israel mîte chu an chanchin a ngaihthlâk hnu chuan heti
hian a sawi \hîn a, “I e, i thu chu a \hain a dik a, nimahsela
ngaihtuahtu tûr lalin tû mah a ruat lo.” “Kei hi he mi ram rorêltuah
mi siam sela ka va ti êm ve âw! Chutichuan fel takin ka rêlsak
\hîn tûr,” te a lo ti bawk \hîn a. Hetiang pawh hian a ti a,
tupawh amah chibai bûk tûra han hnaih apiangte chu a lo ban a,
a chelh a, a lo fâwp \hîn a.”7
Lal fapain fing taka a sawithawina chuan a chhe lamin a
chawk nung a, sorkar chunga lungawi lohna chu chak takin a
darh ta a. Mi tinin Absaloma an fak a. Lalram chu chang tûra
ngaih a ni a, chu hmun sâng chu luah tlâk a ni bawk a,
lal\hutthlêng chu luah thuai se tih an duh a. “Chutichuan
Absaloma chuan Israel mîte thinlung chu a hîpsak a.”8 A fapa
a duhsakna avânga mitdel lal chuan engmah hlauhthawn tûr a
nei hauh lova. Lal fapain ram a lâk pawh chu Davida chuan
amâ rorêlna chawisânna leh inremna lâwmna entîrna tûrah a
ngai mai a.
_____
7
2Samuela 15:2-5; 8châng 6
772 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
Saula chhûngte zînga mi Simeia chuan Davida chanchhiat lai denchhenin ânchhia
a lawh a, lungtein a dêng vêl
778 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
tûr an pêl ang maia pela a awm lai khan a lang chiang hlê a ni.
Ni khat chu Adulam pûka a bihrûk laiin, naupang a la nih laia
nun zalên tak a neih laite a ngaihtuah chhuak a, mi vâkvaia chuan,
“Aw, Bethlehema tuichhunchhuah tui, kulh kawngkhâr kianga
mi kha in tûra mi pe han awm teh sela âw!”17 a ti a. Chûnglai
chuan Bethlehem chu Filistia mîte kutah a awm a, nimahsela
Davida mi huaisen pathumten râlvêngtu chu paltlangin
Bethlehem-a tui chu an pu an chawi sak a. Davida chuan a in
[737] thei lo. “Hei hi ka tih loh tûrzia mai chu! thih huamâ kalte thisen
chu ka in dâwn em ni?” a ti a. Pathian hnêna tui thilhlan atan
zah takin a leihbua a. Davida chu ‘Indo mi’ a ni a, a hun tam
zâwk chu tharum thawhna hmuna hmang ni mahse, hêng
hrehawmna kaltlangtute zîngah hian Davida anga indona chuan
rilru a tihsak theih dan leh a khawihchhaitna a pawizia hretu an
tam lo hlê a ni.
Davida tupa Abisaia, sipai hotu huaisen ber chuan Simeia
vauna chu a ngaithei ta lo va. “Engati nge he ui thisâwn hian
LALPA ka pu chu ânchhia a lawh mai? A lu ka va tan teh mai
ang aw?” a ti a. Nimahsela lal chuan a khap a, “Ngai teh u, ka
fapa....ngei chuan min thah a tum a ni a; he Benjamin mi hian a
va tum nasa lehzual dâwn em? Engmah tih suh ula, ânchhia chu
lawh mai rawh se; LALPÂ tihtîr a ni si a. LALPA chuan ka
hrehawmzia hi a rawn hmû anga, LALPA chuan vawiina ânchhe
mi lawh hi a \ha lamin min rûl leh mai pawh a ni thei e,”18 a ti a.
Davida rilru chu a naa, mualpho thlâk pawh a ti hlê a.
Vânduaina a lo thleng ta phut mai chu a khua leh tui rinawmte
chuan mak an ti a, lal tân chuan a mak lo. Hetiang hun angte hi
chu a tâwk fo tawh a ni. Pathianin a sualna a dawhtheihzia leh
phuba lâkna A tikhawtlai fo hi mak a ti zâwk. Tichuan, lungngai
takin a tlân chhia a, ke ruakin a kal a, a lalkawr chu saiip kawrin
a thlâk a, a zuitute nêna an \ap rî chuan tlângte chu a khâwk a,
a khawpui duhawm chu a ngaihtuah a, a sual khawihna hmun te
chu–Pathian \hatna leh dawhtheihna a hre reng a, beiseina neilo
_____
17
2 Samuela 23:13-17; 18châng 9, 12
ABSALOMA HELNA 779
chuan a awm lo. LALPA chuan zahngaihnain a dawm reng a ni
tih a hria. Thiltisualtu tam takin Davida tlûkna hi chhuanlam
siam nan an kawk chhuak \hîn a, mahse Davida anga simna leh
inngaihtlâwmna nei chu mi tlêm tê chauh an awm. Mi engzatin
nge hauhna leh phuba lâknaah chuan amah anga dawhtheihna
leh \hatna chu lantîr thei ang? A sual chu a sim tawh a. Pathian
chhiahhlawh rinawm niin kum tam tak a hnâ chu a lo thawk
tawh a; a lalram \hatna tûrin a thawkrim \hîn a, a lal hmain
hetianga hmuingîlna leh chakna hi ramin a tawng ngai lo. Pathian
in sak nân bungrua man to chi a lâkhawm \euh tawh a, mahse
tûnah hian a dam chhûnga a thawh chhuah zawng zawng chu
len bovin a awm dâwn ta em ni? |hahnemngaia a thawh chhuah
zawng zawng te, fing tak leh taima taka a ram a awp \hinte chu
a fapa pawisak nei lo leh helhmang, Pathian ropuina leh Israel
hmuingîlna tûr ngai pawimawh lotu kutah a awm dâwn ta em ni [738]
ang? He buaina hunah hian Davida tan chuan Pathian laka phun
nawi mai a awl hlê ang le!
Nimahsela, a hrehawmna chu a sualnain a rawn thlen tih a
hria a. Zâwlnei Mika thu hian Davida rilru a luah a, “Thima ka
\hut pawhin LALPA chu ka tân eng a ni ang. LALPÂ chungah
thil ka tisual tâk avângin, a lungnih loh êm êmna chu ka phur
ang, ka chung thu mi sawipuia, ka tân rorêlna chu a hlen hmâ
loh chuan.”19 LALPAN Davida a kalsan lo. He thil tawn tlângah
hian hmusitna nunrâwng ber hnuaiah pawh inngaihtlâwmna,
mahni hmasial lohna, ngilneihna leh intukluhna a lantîr hi a daihriat
tawhte zînga amah tiropuitu ber a ni. Pâwn lam lan dâna a
tlâwm ber hun lai ang hian Vânin a thlîr dânin Israel lal chuan a
ropuina dik tak a la chang ngai lo.
Davida chuan a sualna leh Pathian dân a bawhchhiatna
avânga zilhhauna chu tâwk lovin, a lal\hutthlêng ah thlamuang
leh hmuingîl takin awm reng sela chuan Kristian sâkhaw
awihlotu leh ringhleltûten Davida chanchin hi remchânga hmangin
Bible sâkhua hêk nân an hmang dâwn a ni. Nimahsela, Davida
_____
19
Mika 7:8, 9
780 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
_____
30
châng 5-33; 19:1-7
789
73
DAVIDA HUN HNUHNUNG
A BSALOMA tlâwm hnû chuan muanna tak tak chu a thleng nghâl [746]
lova. Helna chu mi tam takin an zawm avângin Davida chu
a khawpuiah chuan lo hâw leh a, lalna chu rawn chang leh tûr
chuan amâ chîte hovin sâwmna an siam a ngai dâwn a ni.
Absaloma chu hneha a awm tak avângin a chî-âi a, chuvâng
chuan LALPA chu koh leh nghâl vat lohvin a awm a; a tâwpah
Juda hovin an hruaikîr hnu chuan inîtsîkna a lo awm a; helnate
pawh a chhuak a. Mahse chu chu tihreh thuai a ni a, Israel
ramah chuan muanna a awm ta a.
Mihringten kan thlâkhlelh ber mai, khawvêla hmingthanna
leh hausak te, thiltihtheihna te hi nunna atâna hlauhawmna thlentu
a nihzia hi Davida chanchin hi a nemnghehna rilru dik ber zînga
pakhat a ni. Mi tlêmtêin hetiang fiahna hi an hneh thei a. Davida
nuna naupan laia berâmpu ni a zâwldawh a zirna te, tlâng hmun
khawharahte nungchâte nêna inpâwlna a neihna leh, rimawi leh
hla lam ngainatna a lo neih tâkna te, Siamtu ngaihtuahna lama
hîp a nih takzia te, thlalêra hun rei tak khuahkhirh a nih avânga
huaisenna, chhelna, dawhtheihna leh Pathian rinna lamâ hruaia
a lo awm tâkna te chu Israel lal\hutthlêng a \hu tûra LALPAN a
lo buatsaih lâwkna a lo ni a. Davida chuan Pathian hmangaihna
hriatna hlu tak mai chu a lo chang tawh a. A Thlarau Thianghlimin
nasa takin a thuam a; Saula a\angin mihring finna mai chu a
tlâktlai lohzia a lo hmu tawh a. Khawvêl hlawhtlinna leh
chawimawina chuan Davida nungchang pawh chu a hnûk hniamin
thlêmna chuan a hneh châmchî a ni.
Ringlo mîte nêna khawsakhona chu an hnam dân zawmpui
leh khawvêl ropuina chan duhnain a zui a. Jehova mîte an nih
avângin Israelte chu ropui tûr an ni a; mahse, chapona leh
induhtâwknate a lo pung a, mi chung chuang an nihna maiah
790 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[747] chuan an lo lungawi tâwk ta lo va. Hnam dangte zînga an lan
sarhna chu an ngaihtuah ta ber a. Ram dang hneh belh zêl a
duh avângin Davida chuan kum tling tawh phawt chu sipaia lût
tûrin a tilui a. Chu mi avâng chuan chhiarpui neih a ngai ta a.
He thil han tih rap mai hi lal chuan a chapo pui a. Hetia mipuite
chhiar a nih hi Davida lal\hutphaha a \hut tirh a, lalram chak
lohzia leh ro a rêl hnua a chakna leh hmuingîlna lantîrtu a ni a.
Lal leh mipuiten induhtâwkna lian lûtuk tak mai an lo neih tawh
chu hei hian a belhchhah bawk a ni. Thâwkkhum Thu chuan a
sawi, “Setanan Israelte chu a bei ta a, Davida chu Israelte chhiar
duhna a neihtîr a.”1 Davida hnuaia Israelte hmuingîlna chu a lal
thiltihtheihna leh a sipaite chakna avâng ni lovin Pathian
malsâwmna vâng zâwk a ni. Nimahsela lalram chuan sipai a
ngah tâk hlê hnû chuan an vêla hnam dangte chuan Jehova
thiltihtheihna vâng ni lovin a sipai ngah vângin Israel chu a lo
nghet ta niin an ngai a.
Israel mipuite chuan an hnam ropuina chu an chhuang na
chungin Davidan sipai tihpun a duhthawhna chu an thlâwp
tehchiam lo va. Hming ziah luh pawh a tam tâwk lo va; tûn hma
a\anga chhiarpui hna thawk \hîn puithiamte leh rorêltûte dinhmun
chu sipai hotuten an chang mai ang tih rinna a awm a. Pathian
leh sâkhaw lal berna ram nên chu chu thil inrem lo a ni bawk a.
Joaba pawhin tun hma lamâ amân a lo tih tawh hnu a ni bawk a,
a hnial \auh \auh va. ‘LALPAN a mîte hi a lêtza pawhin tipung
sela, LALPA, ka pu, ka pu mîte vek an ni lâwm ni? Ka puin chu
chu engah nge maw hriat a châk le? Eng atân nge Israelte thiam
loh chan phahna a nih ang le?’ a ti a. Nimahsela lal thû chuan
Joaba chu a hneh ta a. Chutichuan Joaba chu a chhuak a, Israel
ram zawng zawngah chuan a kal a, Jerusalem-ah a hâw leh a.”2
Chhiarpui chu a zawh hmain Davida chu a sualnaah chuan thiam
loh a inchantîr a. Mahni indemin hei hi a sawi a, “He ka thil lo
tihah hian nasa takin ka sual ta a ni; nimahsela i chhiahhlawh
khawlohna hi khawngaih takin ngaidam ang che, âtthlâk takin
_____
1
1Chronicles 21:1; 2châng 3, 4
DAVIDA HUN HNUHNUNG 791
ka lo ti ta a ni e,” tiin. A tûk zîngah chuan, Davida hnênah
zâwlnei Gada chuan thu a rawn thlen a, “LALPAN heti hian a ti,
‘A eng nge i duh thlang rawh; kum thum \âm tlâk nge, i hmêlmâte
khandaiha ûmphâka awma thla thum i hmêlmâte tihtlâwm nge,
ni thum chhûng hri lên, LALPÂ khandaiha LALPÂ vântirhkohvin [748]
Israel ram zawng zawnga mi tihboral zel?” Zâwlnei chuan “Mi
tîrtu chu engtin nge ka chhân dâwn inngaihtuah la, mi hrilh rawh
khai,” a ti a.
Lal chhânna chu “Ka mang a ang hlê mai a; LALPÂ kutah tlu
lût phawt mai ila; a zahngaihna hi a nasa hlê si a; mihring kutah
chuan min tlûk luhtîr lul suh ang che,”3 tih hi a ni.
Ram chu hrîin a suasam ta a, Israel mi sîng sarih an thî a.
Hremna chuan khawpui a thlen hmâ deuh lawkin “Davida chu a
han dâka, LALPÂ vântirhkoh, khandaih phawi sa a Jerusalem
lam tina, lei leh vân inkâra ding a hmu a. Chutichuan Davida
leh upaho chuan saiip puan sinin leiah an bawkkhup ta a.”
Lal chuan Pathian hnênah Israel tân a dîl a, “Keimah hi a ni
lawm ni, mipuite chhiar tûr tih thu petu chu? Keimah hi a ni,
thil lo tisual a, suak sual taka thil lo ti ta chu; hêng berâmte
hian eng thil nge an tih ve? Aw LALPA ka Pathian, keimah
leh ka chhûngte chungah i kut thlâk zâwk la, i mîte hian hri
hi tuar tawh lo se,” a ti a.
Mipuite chuan chhiarpui neih chu an duh lêm lo naa, Davida
sualna ang chî chu an nei ve tho va. Absoloma sualna avânga
LALPAN Davida chunga rorêlna a thlen ang bawkin Davida thiltih
dik loh avângin Israelte an sualnaah A hrem a ni.
Tichhetu vântirhkoh chu Jerusalem pâwnah a che a. Moria
Tlângah “Jebus mi Ornana hrui bulah chuan a ding a.” Zâwlnei
sawi ang chuan Davida chu tlângah chuan a kal a, LALPÂ tân
maichâm a siam a, “Hâlral thilhlante leh remna thilhlante a hlân
a. Chutichuan LALPA chu an ram chungah chuan a lungawi a,
Israel ram ata hri chu a kiang ta a.”4
_____
3
châng 8-13; 4châng 16-26; 2Sam. 24:17-25
792 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
A hming chu ni a awm chhûng chuan dai lovin a awm zêl ang a;
Mîte chu amahah chuan malsâwmin an awm ang a;
Hnam tinrêngin amah chu nihlawh an ti ang.”19
“Kan tân Naupang a lo piang a, Fapa pêkin kan awm ta a;
rorêlna chu A kokî-ah a chuang ang a; A hmingah chuan ‘Maka,
Remruattua, Pathian Chaka, Chatuan Pa, Remna Lal’ an ti dâwn
sî a.” “Ani chu mi lian a la ni anga, Chungnungbera Fapa an ti
ang; Lal Pathianin a hnênah a thlahtu Davida \hutphah chu a pê
ang a, Jakoba thlahte chungah chatuanin A lal anga, A ramin
kin nî a nei lo vang.”20ð
_____
19
Sâm 72:4-8, 17; 20Isaia 9:6; Luka 1:32, 33