0% found this document useful (0 votes)
2K views800 pages

Thlahtubulte Leh Zawlneite

Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
2K views800 pages

Thlahtubulte Leh Zawlneite

Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 800

1

THLAHTUBULTE LEH
HLAHTUBULTE

Z ÂWLNEITE

ELLEN G. WHITE
2 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE


Patriarchs and Prophets (Mizo)

Second Edition 2014 – 1,000 copies

Copyright, 1958, by
Review and Herald Publishing Association

Printed at
Offset Art Printers
73, Elliot Road
Kolkata 700 016

Published by
Mizo Conference of Seventh-day Adventists
Seventh-day Tlâng
P.O Box 97, Aizawl 706 001, Mizoram
3
THUHMÂ

T HIL zir tûr pawimawhnaa a ber hauh, mi zawng zawng


huap atâna kaihhruaina êng, chu mi êng ît hliah hliah tûr chu
a pêk theih rinna nghet tak neiin, lehkhabu chhuahtute chuan hei
hi an rawn buatsaih a; a thufûn chu la hriat mang loh, hriat lohna
zau lûtuk a ni. Inhniâlna Ropui - thu tak leh thil dik lo inkâr te,
êng leh thimna inkârte leh, Pathian finna leh felna tinrêng
hmêlmain thuneihna dik lo taka hman a tumna inkâra inhniâlna
chu khawvêl pum tâna hmuhnawm ropui pakhatah a dah theih
a. Chutiang indona, sual vânga lo awm, zawi zawia hma sâwn
chho zêl chuan tâwp hun a nei ang a, a tâwpah Pathian hnêna
ropuina leh A chhiahhlawh rinawmte hnêna chawimawina sâng
zawk pêk leh a nih tûr chu, Bible hi mihringte hnêna Pathian
inpuanchhuahna chiang tak a ni ang chiah hian a chiang a. Chu
thu chuan he inhniâlna ziarâng hi a hailang a, khawvêl tlanna
chungchânga inrem lohna a huam tel a; hêng zawhnate hi
ngaihsak loh hun lai leh kum bîkte pawh a awm a; chumi nêna
kan inlaichînna hriatthiam chu thil pawimawh hmasa berah a\ang
a ni.

Chu chu tûn hun hi a ni; he inhniâlna rei tak awm hian a
tâwpna a hnaih ta tih beiseina nghet tak kan neih theihna hi thil
zawng zawngin a kawh tâk vâng a ni. Mi \henkhat erawh chu
thawnthu phuahchawp mai mai lamah hnuh hniamin an awm a,
hêng thawnthu phuah chawp an chhuah chiam chiam maiah hian
kan khawvêl hi a inhmang nasa hlê a; mi dangte erawh chuan,
chu mi thlîrna hlei hluak chu hnar mah se, pawimawh lo leh
hluihlâwn tawha ngaiin an ngaih thah ta mai mai a.

Nimahsela, helna chuan thurûk chu tunge zawng duh lo vang?


A rilru put hmang chu man chhuah tum leh, a kaihhnawihte
chhinchhiah \ha zêlin, a rah chhuah pumpelhna chu tunge zawng
lo vang? He lehkhabu hian chû thupui chu a buaipui a. Chûng
Pathian thu leh \henkhat lo ngaihthah daih maite ngaihven lehna
4 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

nung siam chu a tum a ni. Chhinchhiahna thianghlima thutiamte


leh hrilhlâwknate chu awmze tharin a tuam a, Pathianin helna a
chinfel dânah thiam a chantîr a, Pathian khawngaihna mak chuan
mi sual chhandamna kawng a siam dânte a entîr a. Pathian tum
leh ruahmante mi thlan bîkte hnênah chiang taka pharh a nih
dân hre tûrin thawnthu hlui lamah hruai kîrin kan awm a.

Tuipui chu nasa taka chawisân leh, thupui chuan thinlung


thûk tak chawk letin rilru nasa taka khawih chêt ni mah se, he
lehkhabu zia hi hmuh tlang theiha chiang a ni a, a \awngkam hi a
fiahin hriatthiam awl tak a ni a. Mihring tlanna atâna Pathian
ruahmanna zir nuamti leh, an thlarau leh Krista tlanna hnathawh
inlaichînnaa tuina nei zawng zawngte hnênah he lehkhabu hi kan
sawi mâwi a; mi dang rêng rêng pawh, hêng thûte hian
anmahniah tuina a chawhharh nân chhiar tûrin kan râwn bawk.

Ngun taka chhiartûte hnêna malsâwmna ropui a nih theih


nân leh, a rah chu nunna kawng lama mi tam takin ke an pên
nân tih tak zetin \awng\aina hlân a ni.

Chhuahtûte
5
A Chhûng Thû

|HEN 1-NA—A TÎRIN


1. Engvângin Nge Sual Chu Phal A Nih? ............................ 9
2. Lei leh Vân Siamna ...................................................... 21
3. Thlêmna Leh Tlûkna..................................................... 30
4. Tlanna Ruahman........................................................... 42

|HEN 2-NA—KALSUALNA
5. Kaina Leh Abela Fiahna............................................... 51
6. Setha Leh Enoka .......................................................... 59
7. Tui Lêt ......................................................................... 70
8. Tuilêt Hnû .................................................................... 86
9. Thilsiam Chawlhkâr Khat Chhûng................................. 93
10. Babel Insâng ................................................................ 99

|HEN 3-NA—RINNA ROCHUNGTÛTE


11. Abrahama Kohna ...................................................... 106
12. Abrahama Kanaan-ah ................................................ 114
13. Rinna Fiahna .............................................................. 129
14. Sodom Tihboralna...................................................... 141
15. Isaaka Nupui Neihna.................................................. 158
16. Jakoba leh Esauva ...................................................... 165
17. Jakoba Râl Tlânna Leh Vahvaihna .............................. 172
18. Inbuân Zân................................................................. 184
19. Kanaana Kîr Lehna.................................................... 193
20. Josefa Aigupta-ah ...................................................... 203
21. Josefa Leh A Ûnaute ................................................. 214
6 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
|HEN 4-NA—HNAM THLAN
22. Mosia ........................................................................ 234
23. Aiguptaa Hremna ....................................................... 251
24. Kalhlen Kût ............................................................... 269
25. Aigupta Chhuahsanna ................................................. 277
26. Tuipui Sen A\angin Sinai-ah ....................................... 289
27. Israelte Hnêna Dân Pêk .............................................. 303
28. Sinai Tlânga Milem Biakna ......................................... 318
29. Setanan Dân A Hmêlmâkna ....................................... 335
|HEN 5-NA— THLALÊRA INZIRNA
30. Biak Bûk Leh A Rawngbâwlna .................................. 348
31. Nadaba Leh Abihua Sualna ........................................ 364
32. Dân Leh Thupêkte ..................................................... 369
33. Sinai A\angin Kadesh-ah ............................................ 383
34. Enthlatu Sâwm Pahnihte ............................................. 398
35. Kora Helna ................................................................ 408
36. Thlalêrah .................................................................... 420
37. Lungpui Vuak ............................................................ 426
38. Edom Hêla Zinna ....................................................... 437
39. Bansan Hneh Thû ...................................................... 450
40. Balaama .................................................................... 456
41. Jordan-a Pathian Phatsanna ........................................ 472
42. Dân Sawinawnna ....................................................... 482
43. Mosia Thih Thû .......................................................... 490

|HEN 6-NA—KANAANA INDINNGHEHNA


44. Jordan Lui Kân .......................................................... 502
45. Jeriko Khawpui Chim ................................................. 509
46. Malsâwmna Leh Ânchhia ........................................... 521
47. Gibeon Mîte Nêna Inzawmna ..................................... 526
7

48. Kanaan Ram |hendarh Dân ....................................... 532


49. Joshua Thu Hnuhnung ................................................. 545
50. Sawmapakhat Leh Thawhlawmte ............................... 550
51. Pathianin Miretheite A Ngaihtuah................................ 556
52. Hunbinei Kûtte........................................................... 564
|HEN 7-NA—RORÊLTÛTE HNUAIAH
53. Rorêltu Hmasâte ........................................................ 571
54. Samsona .................................................................... 589
55. Naupang Samuela ...................................................... 599
56. Elia Leh A Fapâte ...................................................... 606
57. Filistia Hovin Thuthlung Bâwm An Lâ ......................... 613
58. Zâwlnei Sikulte........................................................... 626
|HEN 8-NA—LAL HMASÂTE
59. Israel Lal Hmasa Ber ................................................. 637
60. Thiltih Sual Luihna ...................................................... 652
61. Saula Chu Hnâwl A Ni Tâ.......................................... 663
62. Davida Hriakthih ........................................................ 675
63. Davida Leh Goliatha .................................................. 681
64. Davida A Râltlân........................................................ 688
65. Zahngaithei Davida ..................................................... 701
66. Saula Thih Thû ........................................................... 715
67. Hmânlai Leh Tûnlaia Ramhuai Biakna .......................... 722
68. Ziklag-ah Davida........................................................ 729
69. Davida Lal\hutthlêng ah .............................................. 736
70. Davida Rorêlna .......................................................... 742
71. Davida Sualna Leh Inchhîrna ...................................... 755
72. Absaloma Helna ........................................................ 768
73. Davida Hun Hnuhnung ................................................ 789
8 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
9
1
ENGVÂNGIN NGE SUAL CHU PHAL A
NIH?

P ATHIANchu hmangaihna a ni.”1 A nihphung leh a dân chu [33]


hmangaihna a ni, a ni reng tawh a, a ni zêl ang. “Mi hmun
chungnung leh thianghlimah ka awm a,”2 titu “kawngte chu
chatuan ata”3 danglam lo a ni. “Amahah chuan danglamna leh
herna hlim rêng rêng a awm lo.”4
Thilsiam tûra a chakna puanchhuahna tin r>ng hi A
hmangaihna târlanna a ni. Pathian ropuina chu thilsiam zawng
zawngte tâna malsâwmna famkim a nihna hi a ni. Sâm ziaktu
chuan heti hian a sawi
“Nang chuan bân thiltithei tak i nei a:
I kut chu a chak a, i kut ding lam chu chawimawiin a awm a.
Felna leh rorêlna fel chu i lal\hutphah nghahchhan a ni a:
Ngilneihna leh thutak chu i hmaah an kal \hîn.
Thâwm hlimawm hre \hîn hnam chu a eng a thâwl e:
Aw LALPA, anni chu i hmêl êngah an awm \hîn.
I hming avângin ni lêngin an hlim \hîn a:
I felna avângin chawimawiin an awm \hîn.
Nang chu an chakna, ropuina i ni sî a:
I duhsakna avângin kan kî hi chawimawiin a awm ang.
Kan phâw hi LALPÂ tâ a ni sî a.
Kan Lal hi Israel-ho Mi Thianghlim ta a ni.”5
Sual leh \ha indona ropui, a tîra vân a helna in\an a\anga a
tawpa tihtlâwm a nih a, sual nuaibo \hak a nihna tûr chanchin
hian Pathian hmangaihna danglam ngailo chu a entîr a ni.
Thil\ha tih hnâ a thawhnaah lei leh vân Lalber chu a mal\an [34]
hauh lova, A ruahmannate lo hlûtpuia, thilsiamte hn>na hlimna
pêk nuam tihna lo \âwmpuitu, thawhpuitu chu A nei a ni. “A
tîrin Thû a awm, Thû chu Pathian a ni. Chu mi chu a tîrin Pathian
_____
1
1Johana 4:16; 2Isaia 57:15; 3Habakuka 3:6; 4Jakoba 1:17; 5Sâm 89:13-18
10 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hnênah a awm.”6 Thu Krista, Pathian Fapa mal chu, chatuan


Pa nêna pumkhat nihdân leh nungchang thuhmun, thil engkim
ruahman dûn theitu awm chhun chu a ni. “A hming chu, ‘Maka,
Remruattua, Pathian Chaka, Chatuan Pa, Remna Lal,’ an ti dâwn
si a.”7 “A lo chhuahna chu hmasâng ata, chatuan a\angin a ni.”8
Pathian Fapa chuan Ama chungchâng hetiangin a sawi: “LALPA
chuan a thil siam bul berah min din a. Chatuan ata, a tîr tea din
ka ni. Leilung awm hmâ r>ngin.... Leilung nghahchhan a ruat lai
khân; chutih lai chuan mi themthiam angin a kiangah ka awm a.
Nî tin a lâwmna ka ni.”9
Pain a Fapa hmangin vân mîte zawng zawng siam hnâ chu
A thawk a. “Amah hmangin engkim siam a ni a, vâna awmte,
leia awmte nên, ..... lal\hutphah te, rorêlna te, lalna te, thuneihna
te; engkim ama siam a ni, ama ta tûra siam a ni.”10 Vântirhkohte
hi Pathian rawngbâwltûte an ni a, A êng thuama inthuamin englai
pawha A rawngbâwl tûrin chak takin an thlâwk a. Mahse
Pathian Fapa hriak thiha chu, “ropuina êng leh, a tak anpui ngei
leh Ama thiltihtheihna thua engkim tungdingtu vântirhkohte aia
ropui a ni.”11 “Lal\hutphah ropui tak, atîr ata chawisâna awm
chu a hmun thianghlim chu a ni a.”12 “Felna Lal tiang pawh chu
i ram lal tiang chu a ni.”13 “Chawimawina leh ropuina a hmâah
an awm a; chakna leh mawina chu a hmun thianghlimah an
awm.”14 “Ngilneihna leh thutak chu i hmâah an kal \hîn.”15
Hmangaihna dân chu Pathian sorkarna innghahna bul a ni, A
mîte zawng zawng hlimna bul chu felna dân rem thlapa nunna
chu a ni. Pathian chuan a thilsiam zawng zawngte a\angin A
nungchang hluttu hmangaih rawngbâwlna chu a hmuh A beisei.
Tihluihna avânga thuawihna chu a lâwm lo va, mahni duhthlanna
ngeia rawngbâwl tûrin duhthlan theihna A pe a ni.
[35] Thilsiam zawng zawngte hian hmangaihna rinawmna an neih
chhûng chuan khawvêl pumpuiah inrem thlapna a awm ang. Vân
mîte zawng zawng khian Siamtu ruahman hlenchhuah chu an
hlimna
_____ ber niin, A ropuina lantîr leh chawimawi chu an hlimna
6
Johana 1:1, 2; 7Isaia 9:6; 8Mika 5:2; 9 Thufingte 8:22-30; 10Kolosa 1:16
11
Hebrai 1:3,8; 12Jeremia 17:12; 13Hebrai 1:8; 14Jeremia 17:12; 15Sâm 89:14
ENG VÂNGIN NGE SUAL CHU PHAL A NIH? 11
bul a ni. Pathian hmangaihna an dah chungnung chhûng chuan
mahni hmasialna tel lo hmangaihna a awm \hîn. Vâna inremna
tichhe theitu a awm lo. Nimahsela hetianga hlim taka awmna hi
a lo inthlâk ta. Pathianin A thilsiamte hnêna zalênna a pêk chu
herh kawitu a lo awm. Krista dawta vâna awm zawng zawng
zînga ropuina leh thiltihtheihna sâng ber changa, Pathian
chawimawina ropui ber dawngtu lak a\angin sualna chu a lo
in\an ta a. Lusifara, “zîng lam fapa” vêngtu cherub puipa ber,
thianghlim leh bawlhhlawh kai lo chu a ni. Siamtu ropuia hmaa
ding a, chatuan Pathian tuamtu êng zungzâm chat lo chuan a
khuh a. “LALPA Pathian chuan heti hian a ti: |ha famkim tak,
finnaa khat, mawina chung chuang! Pathian huan Edenah i
chêng; lunghlu tinrêng i inbel a,.... Nang chu vêngtu cherub hriak
thih i ni; Pathian tlêng thianghlimah ka awmtîr che a, mei vâm
iang lung zîngah i lêng. I \ha famkim, siama i awm ni ata,
nangmaha khawlohna a awm hma rêng zawng.”16
Lucifera chuan zawi zawiin mahni inchawisân duhna rilru a
pu chho z>l a. Bible chuan ti hian a sawi, “I mawina chapo
puiin, I finna I tichhe zo ta.”17 “I rilruah chuan, vânah ka chho
ang a, Pathian arsîte chung lamah khian ka lal\hutphah ka
chawisâng ang... Chungnungbera ang maiin ka awm ang i ti a.”18
A ropuina zawng zawng chu Pathian hnên a\anga a hmuh ni
mah se he angel chak tak hian ama neih ve rêng emaw a ti a. A
dinhmunah chuan a lungawi ta lo a, vân mipui zînga chawimawina
sâng ber dawng ni mah se, Siamtu chauhin a phû chawimawina
chu a lo îtsîk ta a. Thilsiam zawng zawngten Pathian an ngainata,
A chunga an rinawmna tûr kawng dap lovin, ama rawng an
bâwl leh, a tâna an rinawmna tûrin a bei ta zâwk a ni. Pain A
Fapa hn>na a hlan ropuina chu awtin, he vân angelte hotu hian
Krista thuneihna chu chan a lo duh ta a ni.
Tichuan vâna inremna zawng zawng chu a lo chhe ta. Pathian
ropuina chu a chungnungber tûr a ni ti a ngaitûten, Luciferan
Siamtu rawngbâwl lovin, amâ rawng a bâwl zâwk tih an hmuhin,
_____
16
Ezekiela 28:12-15; 17Ezekiela 28:17; 18Isaia 14:13, 14
12 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[36] an ngaih a \ha thei ta lo. Vân rorêlnaah chuan vântirhkoh dangten
Lucifera hnênah ngenna an siam a. Pathian Fapa, ngeiin a hmêlah
chuan Siamtu \hatna te, ropuina te leh r>ldikna te leh A dân
thianghlim leh danglam ngai lo chu a entir a. Pathian ngeiin vân a
kalphung chu a din a, chuta \anga kalhran chu Siamtu zah lohna
leh mahni intihchhiatna mai a ni. Mahse hmangaihna leh
zahngaihna n>na pêk vaulâwknai chuan dodâl duhna thinlung a
chawk tho ta zâwk a ni. Lucifera chuan Krista a îtsîkna rilru pu
z>lin, a tum a tiruh sauh sauh a. Pathian Fapa chungnunna hnial
kalh a, Siamtu finna leh hmangaihna sawisêl chu vântirhkohte
hotupa thiltum ber a ni. Heta tan hian Pathian vântirhkohte zînga
chungnung ber, Krista dawttu chuan a finna chu a hmang \an ta
a. Thil siamten an chhia leh \ha hriatna zalên taka hmang tûra
titu chuan, helna \antu insawi thiamna dik âwm taka lang dik sî
lo lakah humhim nei lovin a dah lo. Mahse, uâlâu taka inbeihna
a thlen hmâin Pathian \hatna leh hmangaihna leh a thil ruahman
chu an hlimna hnêr a ni tih chiang taka hriattîr a duh a ni.
Khawvêl pumpui Lalber chuan vên mi zawng zawngte chu,
A Fapa dinhmun dik tak leh thil siamte nêna an inlaichînna entir
tûrin A hnênah a ko khâwm a. Pathian Fapa chuan Pâ
Lal\hutphah chu a \âwmpui a. Mahnia nunna nei, chatuan ropuina
chuan a tuâm v> v> a. Lal\hutphah hmâah chuan vântirhkoh
thianghlim chhiar sên loh “a sîng a sîng hmun sîng tam tak leh a
sânga sâng tam takte,”19 vântirhkoh chungnung berte leh an hote
chuan Pathian awmpuina >ng dawn chu nuam an ti a. Vân mi
pungkhâwmte hmâah Lalber chuan Pathian Fapa neih chhun
Krista chauh lo chuan tuman a thiltumte chu bul an \an theilo a,
a ni chauh chu remruatpui theitu a ni tih a puang a. Pathian Fapa
chuan Pathian ruahman angin vântirhkoh zawng zawngte a siam
a, Amah leh Pathian chu ropuina leh chawimawina an hlan tûr
chu a ni. Krista chu vânlam chakna hmanga, lei leh a chhûnga
awmte siam tûr a la ni cheu bawk. Mahse hêng zawng zawngah
hian Pathian ruahmanna kalha thuneihna emaw, mahni
_____
19
Thupuan 5:11
ENG VÂNGIN NGE SUAL CHU PHAL A NIH? 13
inchawisânna emaw zawng tûr a ni lo a, Pâ ropuina chawisângin,
a hmangaihna leh thil\ha tih ruahmannate chu a hlen zâwk ang.
Vântirhkohte chuan Krista chungnunberna chu hlim taka
pawmin, fakna, chawimawina, leh an hmangaihna chu lantîrin,
bawkkhupin chibai an bûk a. Lucifera chu anmahni rualin a kûn
ve a, mahse a rilru chhûngrilah chuan a hmin lo hl> thung a ni.
Thutak leh rêldikna leh rinawmna chu îtsîkna leh thîkna n>n an[37]
inkalh a. Vântirhkoh sâng tam takin hlim aw mâwi tak leh uar
tak maia fakna hla an han sak lai chuan sualna rilru chu bo duakin
a lang a; hmangaihna sawi hleih theih loh chuan a fan chhuak a,
hmangaihna Pâ leh Fapa chibai bûktu sualna neilote ang mai a
ni. Mahse a ropuina chapopuina chuan a khat leh a. Chungnun
a duhna leh Krista a îtsîkna chu a lo chhuak leh a. Chawimawi
bîk Lucifera pêk a nihna chu, Pathian thil pêk bîkah a ngaih loh
avângin, Siamtu chung lâwmna rêng a nei lo. A >nna leh chawisân
nihna chu a chhuângin, Pathian tluka inchawisân a tum tlat a.
Vântirhkohte chuan an ngainain an zah a, a thu pêk hlen chu
nuam an ti a, anni zawng zawngte aia fing bîk leh ropui bîka
thuam a ni. Nimahsela, Pathian Fapa chu a chunga mi, Pa nêna
lalna leh thuneihna thuhmun nei a ni. Lucifera thlen phâk loh,
Pathian thiltum a Pâ remruatpuitu a ni. He vântirhkoh thiltithei
tak hian, “Engati nge Krista chu a chungnun bîk ang? Eng vânga
Lucifera aia chawimawi bîk tûr nge a nih?” tiin a hnial a.
Pâ kiang hnai taka a awmna chu kalsana vântirhkohte zinga
lungawi lohna rilru tuh tûrin Lucifera chu a vâk vêl a. A rûk tê,
mak takin a thawk \an a, a thiltum tak chu thupin Pathian zah
tak niawmin lan a tum a. Dân hmanga vân mîte enkawlnate chu
rinhlelhna neihtîr tumin, khawvêl mîte tân chuan dân chu a \ûl a
ni thei e, mahse vântirhkoh chungnung zâwk mahni finna hmang
thei tân chutiang khapna chu a ngai lo a, an finna hmanga an kal
mai chu a têwk tih a sawi thang v>l a. Pathian tihmingchhe thei
thilsiam pawh an ni lova, an ngaihtuahna zawng zawngte chu a
thianghlim a, Pathian anga tisual thei lo an ni. Pa tluka Pathian
14 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Fapa chawisânna chu, chawimawi leh zah phûa inhria Lucifera


tân chuan hleihneihna nasa tak ang a ni. He vântirhkoh chungnung
ber hian a dinhmun dik tak a chan theih chuan an zêa zal>nna
zawngtu a nih avângin, vân mîte chuan an hlâwkpui \heuh dâwn
a ni. Nimahsela zal>nna an lo ch>n \hin pawh tûnah a lo tâwp ta
a, an chunga thuneitu tûr ruât a lo ni ta sî a, a thuneihna hnuaiah
an kûn \heuh a lo ngai dâwn ta a ni. Chutiang bumna verv>k,
Lucifera dâwt thu chuan vân chu a fan chhuak thuai a.
[38] Krista dinhmun leh thuneihnaah chuan thil thlâkthleng leh
tihdanglam a awm lo. Lucifera îtsîkna leh dik lo taka a sawina
leh, Krista tluk tûra a erna chuan, Pathian Fapa dinhmun chiang
tak a târlan a ti\ûl a; mahse chu chu a tîr a\anga a dinhmun r>ng
a ni. Vântirhkoh tam takte chu Setana bumna chuan an mit a
tidel ta tho a ni.
A thuhnuaia awm vântirhkoh thianghlimten amah an
hmangaihna leh rinawmna a chunga an nghah chu remchânga
lain, a hnathawh chu hriatsak a nih loh vânga a lungawi lohna
leh rinhlelhna chu, fing takin an rilruah a tuh a. Lucifera chuan
Pathian thil tumte chu dik lo taka herkawi leh hriat sualtîrin,
lungawi lohna leh lungrual lohna chu a chawk tho va. Vervêk
takin a thu ngaithlatute chu an ngaihdânte sawi chhuahtîrin, chûng
an thil sawi chhuahte chu a hlâwkpui theih nân hleihluak zawnga
sawi nawn lehin, Pathian sorkârna chuan vântirhkohte awmdân
tûr chu a mil rêng rêng lo a ni tiin a hriattîr a. Pathian chunga
rinawma inchhâl chung siin, Pathian sorkarna din ngheh nân,
vân kalhmang leh dânte tihdanglam a ngai a ni tiin a nawr a.
Chutia Pathian dân kalhtu pâwl tihphûr tûr leh a hnuaia
Vântirhkohte rilruah a lâwm lohna tuh a tum chungin, vân
kalhmang chunga lungawi v> lote n>na inremna neihpui leh an
lungawi lohna tihbosak tum angin a lang a. A rûk têin lungawi
lohna leh helna tuh tum siin, a tum bulpui ber chu rinawmna
sawimawi leh inremna leh muanna atâna nasa taka thawk ang
taka lan a tum a ni.
ENG VÂNGIN NGE SUAL CHU PHAL A NIH? 15
Lungawi lohna rilrû a lo alh a, a huatna hnâ chu a thawk \an ta
a. Lang chhuak rih sî lovin, vântirhkohte zîngah chuan in\henna
rilru a lo chhuak a. Pathian sorkâr do zâwnga Luciferan a sawi
thawina chu \henkhatin an lo \anin a lang a. Tûn hmain Pathian
thupêk mil thlapin awm mah se, tûnah chuan A remruatna zawn
chhuah phâk loh chu an hriatthiam theih loh avângin, an lungawi
lovin an hlim thei ta lova; Krista chawisâng tûra a ruahmanna pawh
an lâwm ta lo. Pathian Fapa nêna thuneihna inchen nei tûra Lucifera
phûtna chu thlâwp tûrin an inpeih sa diam a ni. Nimahsela, vântirhkoh
rinawmte chuan Pathian rorêlna fing leh dik chu chelh ding z>lin,
lungawilo hote chu Pathian ruahmanna pawm tûrin \hahnem ngai
takin an bei a. Krista chu ‘Pathian Fapa’ a ni a, vântirhkohte awm
hmâ pawh a A mah nên pumkhat a ni tawh. Hmâsâng a\anga Pâ
dinglam ding reng tawh a ni a, chungnunna leh a kaihhruaina
duhawm tak hnuaia awmte tâna malsâwmna a khat hi, sawis>l
[39]
a la ni ngai lo. Vâna inremna chu tibuai a la ni ngai rêng
rêng lo; tûnah hian eng vângin nge inrem lohna a lo awm
tâk? Vântirhkoh rinawmten lungawi lohnain rah a chhuah
tûr chu hmu lâwkin, vântirhkoh lungawi lote chu an thiltum
bânsan a, Pathian leh A sorkâr chunga rinawma awm leh
tûrin \hahnemngai takin an bei a.
Zahngaihna nasa tak leh, A nungchang thianghlim angin
Pathianin Lucifera chu a dawh hrâm hrâm a. Lâwm lohna leh
lungawi lohna rilru hi vânah hriat a la ni ngai rêng rêng lo. Thil
thar, mak hriatthiam har sawifiah theih loh a ni. Lucifera pawh
hian a awmdân nihphung dik tak hi a inhrethiam lo; a tîrah chuan
a thil ngaihruat leh thawhdân tûr han sawi chhuah pawh a hlâu
va, mahse a bânsan si lo. Bona kawng a zawh zêl a ni tih pawh
a inhre lo. Nimahsela, hmangaihna leh finna tâwp lo neitu chauhin
a ruâhman theih beihnate chu a dik lohnaah a hmin thei. A
lungawi lohna chu chhan bulbâl awm lo a ni tih fiah a ni a, a hel
zêl chuan eng nge a rahchhuah tûr tih pawh hriattîr a ni. Lucifera
chuan a dik lo tih pawh a inhria. “LALPA chu a awmdân zawng
zawngah
_____ a felin, A thiltih zawng zawngah mi khawngaih thei tak
20
Sâm 145:17
16 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a ni \hîn,”20 tih a hria a, Pathian dânte chu a dik a, vân mi zawng


zawngte hmâah chu chu hriattîr tûr a ni. Hetiang hian ti sela
chuan, amah leh vântirhkoh tam takte chu a chhandam zâwk
tûr a ni. Hetih lai hian Pathiana a rinawmna chu a la hlîpthla vek
lo. Vêngtu cherub hriak thih a nihna chu kalsan tawh mah se,
Pathian hn>na a kîr leh duh a, Siamtu finna a pawma, Pathian
ruâhmanna ropuia a chanvo chu lâwm taka a chelh dâwn chuan,
a dinhmun chu luahtîr leh theih a ni. Tichuan duhthlanna hun
tâwpah chuan dah a ni a, Pathian thuneihna hnuaiah a intulût
thlap tûr a ni a, a nih lo chuan uâlâu takin a hel a ni ang. Kîr leh
tûrin thutlûkna a siam dâwn zâk zâk tawh nâ a, mahse chapona
chuan a khap bet ta. Chutiang taka chawisân leh ropuina chelh
tawhin, ‘Ka dik lo a ni, ka ngaihtuahnate zawng zawng chu a
dik lo va, Pathian ropuina dik lova puhnate chu keimah ka dik
lo a ni’ tih chu, thiltih harsa lûtuk niin a hre tlat a ni.
Lainatnaa khat Pathian chuan Lucifera leh a zuite chatuan
boralna kawnga an liam mai tûr chu hnuhkîr a duh a. Nimahsela,
a zahngaihna chu ngaihsual a ni tlat mai. Pathian dawhtheihna
chu Lucifera chuan amâ chungnunna tilangtu tûr leh, khawvêl
pumpui Lalber chuan a thil ngiat chu remtihsak dâwn angin a
sawi a. Vântirhkohten amah an \an tlat chuan an thil beisei chu
[40]
an la chang thei ngei ang tih a puang a. Amah siamtu nasa taka
a beihna chu dik tiin amâ dinhmun chu a \an tlat a. Tichuan
Lucifera “Êng kengtua” Pathian ropuina chang ve a lal\hutphah
vêla rawngbâwltu ni \hîn kha, bawhchhiatna avângin ‘Setana,’
Pathian leh mi thianghlimte “hmêlma pa,” a lo ni ta a, vânin a
vên leh kaihruai atâna a dahte tichhetu a ni ta a ni.
Vântirhkoh rinawmten an hnialna leh an ngenna chu hmusitin
a hnâwl a, bâwih bum hnû angin a hnâwl a. Krista chawisân a
nih bîkna chu, amah leh vân mipuiho zawng zawngte chunga
inthlei thlâkna a ni a, an chanvo dik tak neihsak tumtu hnênah
hian a intulût thei tawh dâwn lo tih a puang a. Krista chungnunna
chu a pawm thei tawh ngai dâwn lo. Chawimawina a chan tûr
ENG VÂNGIN NGE SUAL CHU PHAL A NIH? 17
chu chuh zui z>l a, a zuitu tûrte chunga hotu nih chu a tum a, a
lama an \an chuan, sorkâr thar leh \ha zâwka luhpui a, chutah
chuan mi tinin zalênna an nei ang tih a tiam a. Vântirhkoh tam
takte chuan an hruaitu atân an pawm dâwn tih an tilang a. A
thusawi an pawm dân a\ang chuan, vântirhkoh zawng zawngte
chuan an \an ang a, Pathian tlukpui hial lo niin, vân mi zawng
zawngte chuan a thu an zâwm ang tih a beisei a.
Vântirhkoh rinawmte chuan amah leh a zuitute chu Pathian
hnêna intulût tûrin an ngên a, an hnial vânga thil \ha lo tak lo
thleng ngei tûr chu an hrilh a: ‘Anmahni Siamtu chuan an
thuneihna paihthlâin, an helna vângin a hrem thei. Vântirhkoh
tû mahin amah Pathian anga thianghlim a dân chu, hlawhtling
takin an dodâl thei lo.’ Lucifera bumna laka beng hup a, amah
leh a zuitute chuan muang lova Pathian hnênah finna leh thuneihna
an hnial vânga an sualnate leh dik lohnate puang a, intulût tûrin
an ngên a.
Tam takte chuan an thurâwnte chu bengkhawn an duh a, an
lungawi lohnate chu tireh a, Pa leh A Fapa duhsakna chang leh
tûrin an inpeih a. Nimahsela, Setana chuan bumna dang a duang
chhuak leh a. A zuitute nên chuan an kal thui tawh lûtuk a,
Pathian dân chu a hre chiang a, Pathian chuan a ngaidam tak
tak thei tawh lo vang. ‘Tupawh vân thuneihna lama intulût lehte
chu, an ropuina hlihsak leh, an dinhmun tihhniam sak an ni ang’
tiin. Amah phei chuan Krista nihna leh ropuina chu a pawm
ngai rêng rêng dâwn tawh lo tiin a puang a. A zuitute nêna an[41]
kawng zawh tûr awm chhun chu, an zalênna leh dikna an pêk
duh loh chu tharum hmanga neih luih a ni tiin a sawi a.
Setana chungchângah chuan, a kal thui tawh lûtuk a, kîr leh
thei a ni tawh lo tih chu a dik a. Mahse a bumate tân chuan a la
tlai lo. Vântirhkoh rinawmte thurâwn leh ngenna chuan beiseina
kawng a hawnsak a, vaulâwkna ngaihsak se chuan, Setana thang
a\angin an chhuak leh thei ang. Mahse chapona leh an hotupa
an hmangaihna avâng te, khuahkhirhna tel lo zal>nna neih an
18 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

duhna vângtein, Pathian hmangaihna leh zahngaihna sâwmna chu


hnar fithlâk a lo ni ta a ni. Lungâwilohna chu helna a chan
thlengin, Pathianin Setanan a hnathawh a chhunzawm z>l a phal
sak a. Mi zawng zawngin helna ziarâng leh awmdân an hriat
theih nân, a thiltum chu a puitlin lâw lâw a ngai a ni. Lucifera,
cherub hriak thih sâng taka chawisân chu, vân mîte chuan an
hmangaih nasain, mîte a thunun theihna pawh chu a sâng hlê.
Pathian sorkârnain vâna awmte chauh a huap lova, khawv>l A
thilsiam zawng zawngte pawh chu a huam. Lucifera chuan vâna
vântirhkohte a helpui theih phawt chuan khawv>l zawng zawng
pawh helpui theih a inring a. A thiltum tihlawhtling tûr chuan a
dâwt leh bumna thilte pawh chu fing takin a hmang a. Mi a bum
theih dân chu a nasa hl> mai. Dik lohna silhfêna inbâwl danglam
chu a hlâwkpui hlê. A thiltih dân zawng zawng chu mak taka
thup a ni a, a hna awmze dik tak chu vântirhkohte hn>na
sawifiaha entîr harsa tak a ni. A thiltih dân chu a puitlin zet loh
chuan a dik lohna tihlan a harsain, a lungâwi lohna chu helna
anga hmuh a ni lo. Vântirhkoh rinawmte pawhin a nungchang
chu an hre thiam vek bîk lo va, a hna thawh chuan eng nge a
nghawng chhuah dâwn pawh an hre lo.
Luciferan a tîrah amah ngeiin a tih loh ti tûrin mi a thl>m
a. A lam\ang tûra a thl>m thlûk theih chiah loh vântirhkohte
chu vân mîte \hatna tûr ngaihsak lovah a puh a. Amah ngeiin
a tih lai chu, vântirhkoh rinawmte tih angah a puh hlauh a.
Verv>k taka Pathian thiltum hnial buai chu a tum a ni. Thil
tluang \ha takte chu mak taka lantîr a, her kawiin Jehova
thiltum tluang tak chu rinhlelhawma siam a tum a. Vân
sorkâra dinhmun sâng a lo chelhna chu a bânsanna atân
remchângah nasa takin a hmang a.
[42] Pathian chuan thutak leh felna n>na inrem chauhin hnâ a
thawk thei a. Setana erawh chuan Pathianin a hman theih loh
bumna leh fakderna a hmang a. Pathian thu dik lohna tihlan leh,
a sorkâr thiltum chu ni lo lovin a sawi a, ‘Vântirhkohte chunga
ENG VÂNGIN NGE SUAL CHU PHAL A NIH? 19
A dân siam hi a dik lova, A thilsiamte laka thuâwihna leh inp>kna
A ngiat hi Amah inchawimawi a duh vâng chauh a ni’ a ti a.
Tichuan vâna awmte leh khawv>l zawng zawng hmuhah, Pathian
sorkâr chu a dik a, A dân chu a \ha famkim a ni tih entîr a \ûl ta
a ni. Setana chuan khawvêl pum pui \hatna tûr thawk anga
intârlan a lo tum tawh a. Luahlan tumtu nungchang leh thiltum
dik tak chu mi zawng zawngin an hrethiam vek a, a sualna thiltih
chu a nih ang anga lantîr nân hun a neih deuh a ngai a ni.
Vâna rem lohna lo chhuakah chuan Setanan ‘Jehova dân
siam \hat chu a tum ber a ni’ tiin a inchhâl a. Chuvâng chuan
Pathianin a inchhâlna dik tak chu han entîr a, A dân thlâk a tum
dânte entîr tûrin hun a pe a. A hnathawh ngei chuan amah
thiamloh a chantîr dâwn a. A tîr a\ang rengin hel lo ni âwmin a
insawi tlat a. Khawv>l pum pui chuan bumtua chu engmah
hliahkhuhtu awm lova an hmuh ngei a ngai ta a ni.
Vân a\anga hnawhchhuah a nih pawhin, Finnaa khat Pathian
chuan Setana chu a tiboral mai lo. Hmangaihna a\anga
rawngbâwlna chauh chu Pathian pawm theih a ni a, A chunga
thilsiamte rinawmna chu, A dikna leh \hatna an hmuh dâna
innghat a ni tûr a ni. Vân leh khawv>ltea ch>ngte chuan, sual
leh a rah awmzia tak tak chu an la hriat thiam phâk loh avângin,
Pathianin Setana a tiboral lova, A rêldikna chu an hrethiam rih
lovang. Setana chu chawp leh chilha tihboral nghâl ni ta se,
\henkhat chuan hmangaihna ni lovin, hlauhna avângin Pathian
rawng an bâwl ang. Bumtua hûhâng chu tihchhiat vek leh, helna
rilru pawh tihreh vek theih a ni lovang. Chatuan atân khawv>l
zawng zawngin a \hatpui zâwk nân, a thiltih chu puitlin lâw lâw
sela, Pathian r>ldikna te, zahngaihna te leh A dân danglam thei
lo chu rinhlelh rual loh a ni kumkhua tawh ang.
Setana helna chu, kum lo kal z>l tûrah khawv>l zawng zawng
tân zirlai a ni ang a, sual nungchang leh a rah râpthlâk hriattîrtu
kum hlun a ni ang. Setana hnathawhin mihringte leh vântirhkohte[43]
chunga nghawng a neih dân chuan, Pathian thuneihna pawm
20 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lohna rah chu chiang taka lantîrin, Pathian sorkârna chu A


thilsiam zawng zawngte \hatna tûr a ni tih a chiang tawh ang.
H> helna râpthlâk tak lo chhuak hi, mi thianghlimte buma an
awm lohna tûr leh, bawhchhiatna leh suala tlu lo va, hremna
tuar lo tûra v>ng himtu a ni kumkhua ang.
A bul a\anga a tâwp hmutu chu vân hmuntea Rorêltu a ni a-
A hmâah chuan hmânlai leh nakin hun thlenga thurûkte chu a in
pharh vek a, sualna vânga lungngaihna, thimna leh chhiatna piah
lam pawh hmu phâk vekin, hmangaihna leh malsâwmna thiltum
thlen famkimna tûrte chu a hmu lâwk vek a ni. “Chhûmte leh
thim chhah mup chu a v>lah a awm a, felna leh ror>lna fel chu
A lal\hutthlêng nghahchhan a ni.”21 Khawv>l pumpuia ch>ng,
rinawm leh rinawm lote pawhin, eng nîah emaw chuan hei hi an
la hrethiam vek ang. “A thiltih a fel famkim; A awmdân zawng
zawng chu dân a ni; Pathian rinawm, khawlohna nei lo, fel leh
\ha a ni.”22 ð

_____
21
Sâm 97:2; 22Deuteronomi 32:4
21

2
LEI LEH VÂN SIAMNA

L ALPÂ Thuin vânte chu siam a ni a; chûnga awmho zawng zawngte [44]
pawh chu a kâa thâw chuan siam a ni bawk;” “Ani chuan a
sawi a, a lo awm ta; thû a p> a, a lo awm nghet ta si a.”1 “Leilung
nghahchhante chu a phûm a, kumkhuaa a nghîn loh nân.”2
Lei hi a Siamtu kut a\anga a lo chhuah chuan a mawi famkim
a. Tlâng leh mualte, phaizâwlte nên luipui ropui tak tak luang
ruih maite leh dîl mawi fahran maite chu inchawih tâwkin a awm
a, tlângte chu tûnlai anga khâm sâng pui pui, bumboh leh bung
vut, hlauhawm pui pui angte hi a ni lo a, khâm, lungpui hriam leh
bumbohte chu lei \ha, thlai tam tak thar theihna hmun \ha tak
vek mai hnuaiah chuan an inphûm a. Chirhdûp tenawm emaw
thlalêr ram ro emaw pawh a awm lo. Hnimbuk duhawm takte,
pangpâr mawi êm êm maite chuan hawina lam apiangah mit an
la a. Boruak thianghlim leh hrisêl chu rimchhia rengin a la
tihbawlhhlawh loh a ni. A ram hmêlhmang mawina chuan lal in
chhuanvâwr, cheimawi chu a la khûm zak a. Vântirhkoh rualte
chuan hlim takin a hmun hmate chu an thlîr a, Pathian hnathawh
ropui chu an lâwm a.
Lei chu a chhûnga nungcha tinrêng leh thlai nung tinrêngte
nên siam a nih tâk hnu chuan mihring, Siamtu thilsiam ropui ber
leh khawvêl mawi tak luah tûra tling ber chu, siam chhuah a lo
ni ta a. A hnênah chuan mita a hmuh theih zawng zawng chunga
thuneihna chu pêk a ni a, “Pathianin, ‘Kan anpuiin, keimahni
ang takin mihring siam ila, anni chu ..... lei chung zawng zawngah
te, .... thu i neihtîr ang u,’ a ti a. Tichuan, Pathianin Amâ anpuiin
mihring.... mipaah leh hmeichhiaah a siam a.” Hetah hian chiang
takin mihring \obul chu a lo lang a; thil fel lo leh dik lo awm hauh
lo vin, chunglam chhinchhiahna chu fiah taka tihlan a ni. Pathianin
_____
1
Sâm 33:6,7; 2Sâm 104:5
22 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[45] Amâ anpui ngeiin mihring a siam a. Hetah hian thurûk a awm
lo. Thil hnuaihnung zâwk - rannung emaw thlai nunna emaw
a\anga mihring hi lo insiam mai nia ngaihruatnain hmun a chang
lo. Chutianga zirtîrna chuan Siamtu thiltih ropui tak chu mihring
suangtuahna nêp tak tluk lekah a zu dah hnuai tihna mai a ni.
Mihringin, khawvêl zaua Pathian thuneih hnâwl an tumna chuan,
mihring \obul sâng tak chu dinhmun hniamah an dah ta. Vânsânga
arsi khawvêl siam a, leia pangpâr chi hrang hrangte mawi taka
chei a lei leh vânte A thilsiam ropui tikhattu chuan, A thilsiam
ropui belhchhah tûra a lo kal chuan, lei mawi tak chunga rorêl
tûr mihring, nunna petu kut tling ta chu a siam lo thei lo vang.
Kan thlahtute lo chhuahna bul chhuinaah chuan, hrik leh thilnung
eng emaw tê t> ke pali nei enge maw mai mai a\anga chhuak ni
lo vin, Siamtu ropuia siam kan ni tih thâwkkhum thûin min hrilh.
Vaivut a\anga siam mah ni se Adama chu “Pathian fapa a ni.”
Pathian aiawh tûrin thilnung hnuaihnung zâwkte chungah dah
a ni. Pathian lalna chu hrethiam pha lo mah se mihringte hmangaih
leh rawngbâwlsak tûra siam an ni. Sâm ziaktu chuan “I kut
chhuak chungahte hian thu i neihtîr a; …a ke hnuaiah ram sate
nên pawh; chunglêng sava leh tuifinriat sanghâte a ke hnuaiah i
dah.”3 Mihring chu pian hmangah leh nungchanga Pathian anna,
nei tûra siam a ni. Krista chauh chu, Pa “tak anpui ngei”4 a ni a,
mihring erawh chu Pathian anpuia siam a ni. A nungchang chu
Pathian duh dân nên a inmil thlap a. A ngaihtuahna chuan Pathian
lam thil a chhût phâk a ni. Hmangaihna leh lainatna dik tak neiin
chakna leh a duhnate chu ngaihtuahna fîm taka thunun \hat a ni.
Pathian anna neia, A duh dân a zawm famkimnaah chuan a
thianghlimin a hlim a ni.
A Siamtu kut a\anga a lo chhuah chuan mihring chu
pianhmang inchawih leh sâng thlarh mai a ni. A hmêl hrisêl leh
sâr sen siah mai chu, nunna êng leh hlimna chuan a kâp êng a.
Adama chu tûnlai khawvêla mihring chêngte aia sâng zâwk daih
a, Evi chu a pumruâ a t> zâwk deuh nâin, a pianhmang a
_____
3
Sâm 8:6-8; 4Hebrai 1:3
LEI LEH VÂN SIAMNA 23
duhawmin, a hm>l\ha hl> a ni. Sual nei lo vê vête chuan
thawmhnaw siam chawp an inbel lo va, êng leh ropuina,
vântirhkohte hâk ang chuan an inthuam a. Pathian thu an awih
chhûng chuan chu kawrfual êng ropui chuan a tuam reng a.
Adama siam zawh a nih khân, nungcha tinrêngte chu a hming [46]
phuah sak tûra a hnêna an lo kal a; kawppui nei vek mai an ni
tih a hmû a; mahse an zîngah Adama tân chuan \anpuitu tûr a
kawppui âwm mi an awm lo va.” Lei chunga Pathian thilsiam
tinrêng zîngah mihring tlukpui rêng a awm lo. Tichuan Pathianin,
“Mihring amah chauha awm hi a \ha lo ve; amah \anpuitu tûr a
kawppui âwm mi ka siam sak teh ang,” a ti a. Mihring chu a
mala khawsa lo va, a huhoa chêng tûra siam a ni. Kawppui tel
lo chuan Eden Huan mawi tak leh hna nuam tak pawh chuan
hlimna famkim a thlen hauh lo mai a; vântirhkohte rawn kawm
hlimna chuan kawppui a ngaihna leh khawharna a hnêm thei lo.
A anpui hmangaihtu leh hmangaih tûr an awm sî lo.
Pathian ngeiin Adama chu kawppui tûr “A \anpui thei tur
âwm mi,” \anpui thei tûr leh amah ang tak, a \hian atâna tling
zân, hmangaih leh lainatpui theih tûr mi chu a pe ta. Adama
nâkruh a\anga Evi siam a nih chhan hi, lû zâwk anga Adama
chu a thu hnuaiah a dah tûr ni lo vin, a tlukpui, \anpui inpeih
renga a bula awm tûr leh, Adaman a hmangaiha a vênhim tûr a
ni. Adama ang chiah mai, a ruh ang ruh nei, a tîsâ ang tisa pû
nên chuan insuihfinna nghet tak siamin, inlainatna thûk tak chuan
a zawm a. “Tû man mahni tîsâ an haw ngai lo va, an châwmin
an duat zâwk \hîn a ni.”5 “Chumi avâng chuan mipain a nû leh
pâ kalsanin a nupui a vuan ang a, an pahnih chuan tîsa pumkhat
an lo ni tawh ang.”
Pathianin inneihna hmasa ber chu a lâwm a. Lei leh vân
Siamtu chu he thil din chhuaktu hi a ni. “Inneih hi chawimawiin
awm sela”6; mihring hnêna Pathian thilthlâwnpêk hmasa ber, a
thil dinchhuah pahnihtea a pakhat zâwk, Adaman tlûk chhiat
hnua
_____Paradis hung pâwn a pelh thlenga a chhawm tâk zêl chu a
5
Efesi 5:29; 6Hebrai 13:4
24 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ni. Pathian ruat dân ang taka inneihna chu malsâwmna a ni a,


thlah chhâwng zêlte thianghlimna leh hlimna a vawng \ha a,
mihring awmho mamâwhnate a phuhrûk a, taksa leh rilru
ngaihtuahna leh nungchang a chawisâng a ni.
“LALPA Pathianin chhak lamah, Eden-ah chuan huan a siam
a; a mihring siam chu chutah chuan a awmtîr ta a.” Pathian thil
siam tinrêng chu mawina famkim neia siam an ni a, nupa
thianghlimte hlimna atâna thil belhchhah ngai tûr engmah a awm
[47]
lo va, Siamtu chuan A hmangaihzia entîr nân anmahni tân bîk
huan a siam a. Huanah chuan thing chi hrang hrang leh, thei rah
tuihnai leh rimtui tak takte a tam mai a. Grêpte chu zâm lo vin
an ding a, a kûng chuan a rah chu a kûr pui nghuâu nghuâu a,
\ha tak takin a hmin duk hlawm a. Adama leh Evi hna chu grêp
zârte enkawl a, \âwn khâwm \hat leh thinghnah leh rah neitea
an chênna hmun tûr siam a ni. Pangpâr rawng chi hrang hrang
leh rimtui takte an awm a. A lai takah chuan nunna thing, mawi
leh danglam tak a awm a. A rah chu rangkachak leh tangkaraw
apple ang a ni a, chatuana nun reng theihna thitihtheihna a nei a.
Tûnah chuan thilsiam chu zawh a ni ta. “Lei leh vân chu a
chhûnga awm zawng zawngte nên chuan siam zawh a ni ta.”
“Pathianin a thil siam tinrêng chu a en a, ngai teh, \ha a ti êm
êm a.” Leiah chuan Eden chu a vul a. Adama leh Evite
chuan Nunna Thing chu an khawih thei reng a. Sualna kaidum
leh thihna hlimthlâ chuan thilsiam mawi tak chu a la tihmêlhem
lo. “Vârparh arsîte an zai khâwm a, Pathian fâte zawng
zawng hlima an au lai khân.”7
Jehova chuan leilung nghahchhan a phûm a; lei pumpui chu
mawinaa thuamin mihring tâna thil \angkai hlîrin a khat a;
khawmual leh tuipuia thil ropuite chu A siam a. Ni ruk chhûngin
thilsiam hna ropui chu tih zawh diam a ni. Pathianin “Thilsiam
hnâ zawng zawng a\ang chuan nisarihna nîah chuan A châwl a.
Ni sarih nî chu mal a sâwm a, a serh ta a: chumi nî-ah chuan
Pathianin
_____ a thil siam zawng zawng, thû ngawta a siam leh kuta a
7
Joba 38:7
LEI LEH VÂN SIAMNA 25
siamte chu a chawlhsan tâk avângin.” Pathianin a hnathawh
chu a en a, \ha a ti hlê a. A Siamtu phû rêngin engkim a \ha
famkim a ni. Pathian chu a hah vânga châwl ni lo vin, A finna leh
\hatna rah leh A ropuina tihlanna chu a lâwm a, châwl a ni bawk
Ni sarih nîa châwlin Pathianin a tithianghlim a, mihring
chawlhna ni atân A serh hrang a ni. Siamtu tihdân zuiin, mihring
chu he ni thianghlimah hian a châwl tûr a ni a, tichuan lei leh
vâna Pathian thilsiam ropui tak chu a hrethiam ang a, Pathian
finna leh \hatna lang chhuak chu a hmuhin, a thinlung chu a Siamtu
hmangaihna leh zahnain a lo khat ang.
Edenah, Pathianin ni sarih nia malsâwmna nghatin, A thil [48]
siam hriat rengna a din a. Adama, mi zawng zawng aiawhtu leh
pa ber hnênah, Pathianin Sabbath a pê a. Sabbath serh chu lei
chunga mi zawng zawngten Pathian chu anmahni Siamtu leh an
chunga thuneitu a nihzia an hriat nân leh, A kut chhuak leh A
khua leh tui dik tak an nihzia an inhriat theih nân a ni. Hei hi
hriatrengna tura din, mi zawng zawng hn>na p>k chu a ni.
Ngaihhaih tûr engmah a awm lova, mi tuemawte tân bîk emaw
chauh pawh a ni hek lo.
Pathianin Sabbath chu Paradis-ah pawh mihring tân a la
pawimawh zêl dâwn tih a hria a. Ni sarih zînga ni khat tal chu, a
duhzâwng leh hna thawhte dah kian a ngai a, chutianga a tih
chuan Pathian hna thawhte a chhût ngun thei zâwkin, A
thiltihtheihna leh \hatna a ngaihtuah thei ang. Pathian chu chiang
zâwka a hriat theih nân leh, Siamtu thilphal tak hnên a\anga
engkim dawng leh hmu a ni tih a hriat theih nân, Sabbath chu a
mamâwh a ni.
A Siamtu hnathawh chhût ngun tûra mihring rilru chu khalh
ngîl a nih theih nân Pathianin Sabbath chu a lo duang chhuak a.
Thilsiam hian an hn>nah thû sawiin, Pathian nung chu Siamtu
leh engkim chunga Ror>ltu a ni tih a puang. “Vânte khian Pathian
ropuizia chu a hriattîr a; boruak zau tak khian a kut chhuak chu
26 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a lantîr \hîn a. Chhûn hian chhûn hnênah thu a sawi chhâwng


zêl a, zân hian zân hnênah hriatna a lan chhâwntîr zêl a.”8
Khawvêl mawi tak mai hi Pathian hmangaihna tihlanna a ni. Tlâng
hlunte, thing sâng pui pui te, pangpâr mawi tak leh a kuhmûmte
hi kan han en hian Pathian nihna min hrilh \heuh a ni. An zaa
Siamtu kâwk zâwn rengtu Sabbath hian, thilsiamte chu chik taka
zira, chuta Siamtu hmangaihna, chakna leh finna inphûmte chu
chhuichhuak tûrin min fuih a ni.
Kan nû leh pa hmasa berte chu sual nei lo leh thianghlima
siam ni mah se, tisual thei lo an ni lo. Pathianin A finna leh
ngilneihnate, A thil phûtte lo hlûtthiam thei, an duh leh a thu
awih a, an duh loh leh awih lo thei tûra duhthlanna pumhlûm nei
tûrin mihring a siam a. Pathian leh vântirhkoh thianghlimte nên
an inkâwm thei a; amaherawhchu, chatuana himna pêk an nih
hmain an nungchang fiah phawt a ngai. Mihring siam a nih vêleh
Setana tlûkna bul pui, mahni duhzâwng ûma awmna chu dan
tum a ni a. Chhia leh \ha hriatna thing, huan lai taka nunna thing
[49] kianga ding chu, kan nu leh pa hmasa berte thuawihna, rinna leh
hmangaihna fiahna tûr a ni. Thing tin rahte an duh duha ei thei
an nih laiin, thing thiang lo rah erawh chu an tem pawhin thihna
a ni. Setana thlêm theiha dah an ni na a, fiahna chu an dâwl
zawh theih phawt chuan, a thiltihtheihna piah lamah dah niin,
Pathian duhsakna an dawng kumkhua tawh dâwn a ni.
Pathianin mihring chu dân hnuaiah a dah a, chu chu a
khawsakna atâna tel lo thei lo a ni. Vân sorkarna hnuaiah a
awm a, dân nei lo vin sorkar pawh a ding thei lo. Pathianin
mihring kha A dânte bawhchhe thei lovin A siam thei tho va,
thei khap kha tlawh thei hlek lo pawhin Adama kut A phuarsak
thei bawk. Mahse chutiang a nih chuan mihring chu duhthlang
thei ni lovin khâwl ang lek a ni zâwk ang. Duhthlan theihna tel lo
chuan, a thuâwihna chu duhthlanna ngei ni lovin, tihluihna a ni
dâwn a ni. Chutiangah chuan nungchang chherpuitlin theihna a
awm lo va. Chutiang chu Pathianin khawv>l danga ch>ngte
_____
8
Sâm 19:1, 2
LEI LEH VÂN SIAMNA 27
enkawlna tûr A ruahmanna n>n a inkâwlkalh tlat a ni. Chutiang
a nih loh chuan mihringin ngaihtuahna hmangthei a nih a ngai lo
vang a, Setanan Pathian chu mahni duhdân ngawta ror>la a
puhna pawh a lo dik mai dâwn a ni.
Pathianin mihring chu fel leh nungchang zahawm tak, sual
rilru kâwi nei lo vin a siam a. Thil thûk taka ngaihtuah theihna
n>na thuâmin, A khua-leh tui dik tak nih manhla zia pawh A
hriattîr bawk. Thuawihna famkim, chuai lova vul reng hi
chatuan hlimna a nih avângin, nunna thing chu a tawh phâkah
a awm a ni.
Kan nû leh pa hmasa berte in chu an thlah, leilung luah tûr
zawng zawngte tâna entawn tûr chu a ni. Chu in Pathianin a kut
ngeia a chei chu lal in ropui tak a ni lo. Mihring chuan anmahni
kut chhuak mawi tak leh man tam taka an sak chu an chhuang
a, Pathian erawh chuan Adama chênna in atân huan a pê a.
Vân dum pâwl chu a in chung, lei leh pangpâr leh hnim hringte
chu a chhuat leh chhuatphah, thingzârte chu a siling an ni a. A
bang chu Themthiam Chungchuanga kut chhuak mawi tak chu
a ni. Nupa tuak thianghlimte tân chuan englai pawha zîr tûr a
awm a; hlimna famkim chu chapona leh nuam tâwlnaah hmuh a
ni lo va, a thil siamte a\anga Pathian nêna inpâwlna hi a ni zâwk.
Siam chawp thil mawite aia Pathian thil siam mawl tê tê ngaina [50]
zâwkin mihring chuan Pathian an hnaih thei zâwk a. Chapona
leh tum sânnaah lungawi tâwkna a awm lo; mahse Pathianin
ban phâk maia a dah hlimna bul leh lâwmna sâng zâwk chu mi
fing chuan a chhar mai dâwn a ni.
Edena chêngte chu huan ngaihsak a, chei leh enkawl tûra
tih an ni. An hna chu a hahthlâk lo va, a hlimawmin a phûrawm
zâwk a. Hnathawh hi mihring tân malsâwmna, rilru luahkhattu
leh a taksa tichaka, a ngaihtuahna tih\hanglian zêltu atân Pathian
ruat a ni. Adama hlimna ber pakhat chu rilru hman leh kut
hnathawh hi a ni. Thû a lo âwih loh tâk hnû a, a in mawi tak
a\anga hnawhchhuah a nih a, a ni tin châw thawk chhuak tûr a
28 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Eden Huan bi lo vang taka siamsak hahthlâk let tûr a lo nih tâk
pawh khân, hnathawh chu thlêmna laka himna leh hlimna hnâr a
ni. Hnathawh hi ânchhia, hahthlâk leh hrehawmna mai anga ngaitu
chuan sualna a châwm lian a ni. Mi hausate chuan hnathawk
mîte chu an hmusit fo \hîn a, mahse hei hi Pathianin mihring
a siam chhan nên a inpersan hlauh a ni. Lal ang maia ropui
leh hausa Adama hnêna rochan thilpêk chu han tehkhin
chuan, mi hausa ber thil neih pawh chu eng tham nge ni le?
Adama chu thatchhe tûr a la ni chuang lo. Min Siamtu, kan
hlimna ber tûr hretu chuan Adama chu hnâ a pê a ni. Hlimna
dik chu hnathawktu ahmei a pa hnênah chauh a awm.
Vântirhkohte hi an taima hlâ, Pathian rawngbâwlin mihring
fâte an enkawl reng a. Pathianin che châng lova awm mai
maina hmun tûr a siam tel lo.
Pathian chunga an rinawm chhûng zawng, Adama leh a
kawppui chu lei chunga rorêl tûr an ni. Thilnung tin rêng chu an
thuhnuaiah an awm vek a. Sakeibaknei leh berâm note chu
thlamuâng takin an infiam tlâng a, an ke bulahte an bawk a,
savâte chu hlim takin, hlauhna rêng nei lo vin an thlâwk a, an
Siamtu an fakna hla leh Adama leh Evi-ten Pa leh Fapa hnêna
lâwmthu an sawina rîte chu a chho ho \hîn.
Nupa thianghlimte chu Pathian fa duatte an ni mai lo va,
finnaa khat Siamtu hnên a\anga zirtîrna dawng tûra zirlaite an
ni. Vântirhkohte chuan an tlawh a, engmah hliahtu awm lo vin
an Siamtu nên an inbe thei a ni. Nunna Thing avângin chakna
leh finna neiin vântirhkohte aia hnuai deuh chauha siam an ni.
[51] “Hriatna famkim neitu thiltih”9 hmuh theihna thurûk leh, zirtîrna
leh lâwmna tâwp nei lo chu pêk an ni. Leilung awmdân mihring
tâna kum sângruk zir tûr chu tâwp chin nei lo, engkim Dintu leh
Tungdingtu chuan an hmâah a pharh a. Hnah, pangpâr leh thingte
pawh an bia a, nunna an lo neih dân thurûkte an zir a. Thil siam
zawng zawng, tuia leviathan (Awle) chak tak a\anga ni zunga
lêng sep sep thilnung thlengin, Adama chuan a hre vek a. An
_____
9
Joba 37:16
LEI LEH VÂN SIAMNA 29
hming a phuah \heuh a, an nungchang leh awmdânte a hre vek
bawk a. Vân hmuntea Pathian ropuina chhiars>n lohte, khawvêl
chetdân leh inher dânte “chhûm \ai darh dânte” êng leh ri te,
chhûn leh zân lo awmdân thurûkte chu kan nû leh pa hmasa
berte zirtûr atân kêu hawn a ni. Ram ngâwa thinghnah tin leh,
tlânga lung zawng zawngahte, arsi êng leh lei, boruak leh vânahte
chuan Pathian hming a inziak a. Thilsiam kalphung dik tak chuan
finna leh thiltihtheihna tâwp nei lo chu a zirtîr a. Hmangaihna
thûk zâwk an thinlung luahkhat tûr leh lâwmna thar chu an
hmuchhuak reng mai a ni.
Pathian dâna an rinawm chhûng chuan, hriat theihna, chên
theihna leh hmangaihna a pung z>l dâwn a ni. Pathian hmangaihna
thlâwn ngai lo leh, tehsên ruâl loh hriatna chiang zâwk nei chung
z>lin, hriatna rohlû leh hlimna tuithiang chu an dawn belh z>l
dâwn a ni.ð
30 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

3
THLÊMNA LEH TLÛKNA

[52]
V ÂNAH helna tichhuak tûrin a zalên tawh hek lo, Setanan Pathian
a hmêlmâkna chuan mihringte chhiatna phiar tûrin hmun thar
a zawng chhuak a. Edena nupa thianghlimten thlamuanna leh
hlimna an neih chu ani tân chuan chatuana tâna hloh hlen tûr a
nih dân chu a hria a. Îtsîknaa chawhthawha awmin thuawih
lohna avânga sual rah an têl theihna tûr a ngaihtuah a. An
hmangaihna chu rin lohnaa chantîrin, an chawimawina hlâte chu
an Siamtu demna a chantîr ang. Tichuan hêng sualna nei lote hi,
amah ngeiin a tawh, buainaah chuan luhtîr chauh pawh ni lo vin,
Pathian hmingchhiatna leh vânah lungngaihna a thlentîr ta a.
Kan nû leh pa hmasa berte chu hlauhawm, anmahni tichhe
thei tûr laka vaulâwkna pêk lohin an awm lo. Vân mîte chuan
Setana tlûkna chanchin te, anmahni ngei pawh an boralna tûra
a phiar rûk dân te, Pathian sorkâr nihphung dik tak leh sualna
lal fapain paihthlâk a tum dân te chiang takin an hrilh a. Pathian
thupêk \ha famkim awih lohna avângin Setana leh a hote chu an
tlû ta a ni. Adama leh Evi tân chuan, chu dân, a têl lova invawnna
mumal awm thei lo chu, a pawimawh teh meuh mai a ni.
Pathian dân chu Amah anga thianghlim a ni. A duhdân puan
chhuahna, A nungchang lanna, A hmangaihna leh finna
târchhuahna a ni. Thil siam zawng zawng, ransa leh mihringte
nên, Pathian dân remin an awm tûr a ni. Pathianin, inawpna
atân dân chu a siam a, nungchâte chauh zawm tûr a ni lo va, thil
siam zawng zawngte tân a ni. Thil zawng zawngte chu dân nghet,
pal zût theih loh hnuaia mi an ni. Thil siam zawng zawngte chu
leilung awmdân angin an kal mai a, lei a ch>ng zîngah, mihring
chauh chu Pathian dân kaihhruai theih a ni. Thil siam zawng
zawnga ropui ber, mihring hnênah chuan A thil phût hriat
thiamnate, A dân thianghlim dikna leh zawm a hlâwknate,
THLÊMNA LEH TLÛKNA 31
mihringin ih> loa zawm a \ul dânte chu hrilh a ni.
Eden Huana chêngte chu, vântirhkohte ang bawka enchhina [53]
hnuaia awm an ni a, Pathian dân mila an awm chauhin Eden
Huana chên theihna an nei a ni. Thu an awih leh an nung ang a,
thu an awih loh leh an thi ang. Pathianin malsâwmna ropui
changtuah a siam a, nimahsela A duh dân an ngaih pawimawh
loh chuan, vântirhkoh sualhote zuah lotu chuan anni pawh a zuah
lo vang; bawhchhiatna avângin A thil thlâwnpêk chu an chên
ang a, lungngaihna leh chhiatna a thleng bawk ang.
Vântirhkohte chuan Setana bumna lakah chuan fimkhur tûrin
vaukhânna an pe a, tha thlah hlek lovin a bei zui dâwn a ni.
Pathian thû an awih chhûng chu engtinmah a tina thei lova, an
mamâwh chuan vântirhkohte chuan englai pawhin an pui thei.
A thlêmna hmasa ber an hneh phawt chuan, vên thuchah
kengtute ang bawkin an him thei ang. Nimahsela thlêmnaa an
luh tawh chuan, an nungchang a khaw lo tawh a, Setana do
tûrin chakna an nei thei lo vang.
Chhia leh \ha hriatna thing chu, Pathian an hmangaihna leh a
thu an âwihna fiahna tûra siam a ni. Pathian chuan he fiahna,
Amah an hmangaihin a thu an awih tak tak em tih fiahna tûr
awmtîr chu \ha a ti a, he thilah hian A thu an ngaih pawimawh
loh vaih chuan, bawhchhiat thiam loh chang an ni dawn a ni.
Setana chuan hmun tinah thlêm tûrin a ûmzui thei dâwn lo va,
he lai thing thiang lo a\ang chauh hian anni chu a pawh thei a ni.
A nungchang enfiah sak an tum vaih chuan, a bumna an tawng
dâwn a ni. Pathianin an zir theih chin tûra a pêk chu lungawipui
mai tûr leh vaukhânna pêk chu ngai pawimawh tûra \ha taka
hrilh an ni.
Beisei loh zawnga thil a tih theih nên, Setanan a bumna
hmanrua n>na inhmeh tak, rûlpui chu hmanruaah hmangin a in
bâwl danglam a. Chutihlai chuan rûl chu thil siamte zînga fing
ber leh mawi ber pakhat a ni. Thlâ a nei a, a thlawh vêlnaahte
chuan rangkachak rawng leh êng tle mawi tak a nei a. Thing
32 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thiang lo kûng rah \hut mai zârah chuan a awm a, a hmutûte tân
chuan mit la tak leh hmuhnawm tak a ni. Eden Huan muanawm
takah chuan a sa seh tûr melhin a awm reng a.
Vântirhkohte chuan, Evi chu fîmkhûr taka awma, a pasal nî
tin hnathawhna a\anga tla hrang lo va a awm chuan thlêmna
lakah a him zâwk dâwn a ni tih an hrilh a. A hna hlimawm tak
chuan a rilru a la zo va, a hriat loh hlânin a lo tla hrang ta daih a.
[54]
Amah chauhin awm a ni tih a inhriatchhuah chuan a hlau deuh a,
mahse sual leh \ha hre hranga sual chu do ve thei tâwkah inngaiin,
a ngaih a ti \ha lui a. Vântirhkohte vaulâwknai thû chu pawisa
lo vin, rei lo teah chuan thei rah ei thiang lo chu, mak ti takin a lo
en ta reng a. Thei rah chu a duhawm sî a, ‘Eng vângin nge
Pathianin hei hi ei a phal loh aw?’ tiin a ngaihtuah neuh neuh a.
Thl>m tur remchânna a hmu ta, “ ‘Pathianin huana thing rahte
rêng rêng hi in ei tûr a ni lo,’ a ti elo maw?”1 tiin Evi chu a bia
a. Evi chuan a ngaihtuahna thangkhâwk a hria emaw ni chu tiin
mak tiin a phâwk hl> a. Rûl chuan aw mawi fahranin, Evi
duhawmna leh ngaihno beinate chu \awngkam thiam takin a’n
fak vêl a. Chulai hmun a\anga inthiar fihlîm a hnêkin chutia rûl
a \awng ta mai chu mak tiin a ngaithla ta zêl a. Vântirhkoh
angin a hnênah thu rawn sawi chu ni sela a hlauhna chu a lo tho
vang; mahse rûl mit la tak mai chu, hmêlma tlâwm ta chuan
hmanruaah a hmang ang tihngaihna rêng rêng a hre lo.
Thlêmtu thanga awhna tûra zawhna chu a chhêng ta a: “Ti
lo ve, huana thing rahte hi kan ei thei asin; huan lai taka thing
awm rah erawh chu Pathianin, ‘in ei tûr a ni lo, tawh pawh in
tawk tûr a ni lo, chutilochuan in thi ang,’ a ti a ni,” a ti a. Rûl
chuan hmeichhe hnênah chuan, “Thi teh suh e: in ei ni apang
chuan in mit a lo vâr ang a, a chhia leh a \ha hriain Pathian ang
in lo ni dâwn tih Pathianin a hre reng a nih chu,” a ti a.2
He thei rah an ei a\ang hian an lo sâng zâwk ang a, hriatna
zau zâwk an nei dâwn tih a hrilh a. Amah ngei pawhin chu thei
rah chu a ei a, a lo \awng thei ta a ni tih a hrilh a. Amah tluka
_____
1
Genesis 3:1; 2châng 2-5
THLÊMNA LEH TLÛKNA 33
ropui an nih hlauin LALPAN an khawih theih lohin dah leh theia
finna leh chakna thlen theitu awm avâng chuan an ei leh tawh
phalsak lo niâwmin a sawi a. Thl>mtu chuan Pathian vaulâwkna
chu zawm vek tûr a ni kher lem lo va, anmahni tih\haih nân a
duang mai a ni; engtin nge an thih theih tawh ang? Nunna thing
an ei tawh a ni lâwm ni? Lâwmna sâng zâwk leh ropuina duhawm
zâwk an neihna tûr dâlna Pathianin a zawng a ni, a ti leh z>l a.
Adama hun a\anga vawiin ni thleng hian, hetiang hi Setanan
mi a thlêm dân leh a hlawhtlin dân chu a ni. Mihringte chu
Pathian hmangaihna awih lo tûr leh, A finna ringhlel tûrin a thlêm
a. Pathian finna leh thiltihtheihna thurûk hmuh tlang chêkin, mi [55
rilru chawhthawhna a zawng reng a. Pathianin a hriattîr duh lo
chu zawn chhuah tuma an beihna lamah mipuite chuan thutak,
A laihlan sa an chhandamna atâna pawimawh chu, an hmuh
hmaih \hîn. Setana chuan mihringte chu finna kawng dap zêla
Pathian ring lo tûrin a thlêm a. Hmasâwn zêla inhriaa ngaih\hain,
A thil ngiatte an rapbet a, a tâwp a thihna kawng zawh tûrin a
thlêm \hîn.
Setana chuan nupa thianghlimte chuan Pathian dân an
bawhchhiat chu an hlâwk zâwk ang a ti. Chutiang rinna chu
tûnlai hian kan hmu lo maw? Mi tam tak chuan Pathian dân
zâwmtute chu an zîm a, anni chu hlim zâwk leh zalen zâwk an
inti a. Hei hi Edena aw thangkhâwk chu a la ni zêl. “In ei nî a\ang
chuan - Pathian dân bawhchhiain - Pathian ang in ni” ang em?
Setana chuan thei ei thiang lo, a ei a\anga thil \ha dawngin a insawi
a, bawhchhiatna avânga vên a\anga paihthlâk a nih thu chu a thup
hmiah a. Sual chuan, a tâna hlohna a siam sak tih hre reng chungin,
mi dangten a chan ang an chan ve nên a manganna chu a thup tlat a,
tûnah chutiang chuan bawhchhetua chuan a nungchang dik tak
thupin, mi thianghlimah a inchhiar a, a hnathawh ropui tak avângin
mi hlauhawm zâwk - bumtuah a chang ta. Setana lamâ \angin
Pathian dân a rapbet a, mi dangte pawh chutiang chu ti ve a, chatuana
boralna chang tûrin a hruai a.
34 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Evi chuan Setana thu chu a ring a, nimahsela a rinna chuan


sual hremna a\ang chuan a chhanchhuak lo. Pathian thu chu a
ring lo va, hei hian a tlûkna chu a thlen a ni. Rorêlna hmâah
chuan mîte chu dâwt thu tih tak zeta an rin avânga thiam loh
chantîr ni lo vin, thutak zirna hun remchâng hlamchhiaha, an rin
loh vâng zâwkin thiam loh an chang ang. Setana bumna lam ni
lo vin Pathian thu awihlohna zâwk hi chhiatna bul chu. Thutak
hre tûrin kan thinlung kan hawitîr zâwk tûr. Pathianin A thu
a\anga zirlai min pêk zawng zawngte hi kan tân zirtîrna leh
vaukhânna. Bumna a\anga min chhanchhuak tûra siam. Hêng
hi kan ngaihthah chuan keimahni chhiatna tûr. Eng thu pawh
Pathian thu kalh chu, Setana a\anga chhuak a ni tih kan hre tûr.
Rûl chuan thei khap chu a lo va, Evi rilru hmin vak lo kutah
[56] chuan a dah a. Chutah amah ngeiin a sawi, Pathianin tawh pawh
a phal lo, chutilo chuan an thi ang a tih kha a han hriat nawntîr
sak a. Ei emaw khawih emawin a chungah thil \ha lo engmah a
thlen lo vang. A thlen china amahah thil \ha lo a thlen loh avâng
chuan, Evi chu a huai ta sawt a. “Thing rah chu ei mi a ni tih leh,
mit la tak a ni tih leh, mi tifing tûrin thing rah îtawm tak a ni tih a
hriat chuan a rah chu a lo va, a ei ta a.”3 A tui khawp mai a, a
han ei chuan thitihtheihna sâng zâwk leh nunna sâng zâwk neiin
a inhria a. Hlau miah lo vin a lo a, a ei ta a. Tûnah chuan dân
bawhchhia a ni ta a, a pasal chhiatna atân Setana a thawhpui tu
a ni ta. Mak ti leh phur huamin thei ei thiang lo chu a hum \ûnin,
a pasal awmna chu a zawng a,a hrilhfai vek a.
Adama hmêlah chuan lungngaihna a lo lang chhuak ta. Mak
tîin a lo mangang a. Evin a han sawi chuan, ‘Chû chu a nih chu
hmêlma laka vaulâwkna min pêk chu, Pathian thû angin Evi chu
a thi ngêi ang,’ a ti a. Rûlin ‘an thi lo vang’ tih a sawi chu a hrilh
pahin, ei tûrin a tî a. Evi chuan chû chu dik ngêiin a ring a,
Pathian lungnih lohna eng mah awmin a hre lo va, chû a hnehin
a tui sî a, nun thar \ha zâwk changin, vân mîten rawn uâp ni
âwmin a suangtuah a.
_____
3
châng 6
THLÊMNA LEH TLÛKNA 35
Adama chuan a khingpuiin Pathian dân bawhchhiain Pathian
thil khap, an rinawmna fiahna tûr chu a lo bawhchhe ta tih a hria
a. A rilru chu a buai hlê a. ‘Eng vângin nge a nupui chu a tlat
hrantîr chu aw,’ tiin pawi a ti tak zet a. Mahse a lo kal hrantîr
tawh si, amah a\ang hian a inla hrang ta a ni tih chu a hria,
mahse Evi chu a thlahlel sî a. Engtin nge a tih tâk ang le? Adama
chuan Pathian leh vântirhkohte bula awm pawh chu nuam a ti a,
Siamtu ropuina chu a hria a, mihringte chunga vânneihna ropui
tak pêk pawh chu, rinawmna a\anga neih theih chauh a ni tih a
hria. Nimahsela chûng zawng zawng chu en khûmin Siamtu
chunga hmangaihna te, lâwmna te rinawmna te chu, Evi a
hmangaihna chuan a khûm a. A zawmpui a ni a, a ni inlâk hran
chu a ngai ngam lo a ni. Pathian thiltihtheihna, vaivut a\anga
mawi taka amah dintu leh, hmangaih vânga a kawppui tûr
duhawm tak petu chuan a dang pawh a pe leh thei ang tih chu a
ngaihtuah phâk lo. A kawppuiin a tuar ang ang chu tuar ve
tûrin thû a titlû a, a thih chuan a thi ve mai tûr a ni. Chûng
zawng zawng bâkah, ‘rûl thusawi chu a dik thei ang em?’ tiin a
ngaihtuah a. Evi chu tûnhmâ ang bawka hmêl\ha a la ni a, sualna [57]
nei pawhin a lang sî lo. Anin tûnhma ai mahin a hmangaih nasa
ta zâwk tih a lo sawi ve bawk nên. Thihna hnuhmâ rêng amahah
a lang bawk si lo. Engpawh thleng rawh se tiin thei chu a la a, a
ei nghâl ta a.
Adama chuan a bawhchhiat hnû chuan sâng ta zâwk angin
a inngai a. Rei lotêah chuan a sual chu ngaihtuahin, hlauhnain a
lo khat ta a. Boruak nuam tak maite chu lo danglam zovin,
bawhchhetu nupate chuan vâwt sung sungin an hria a.
Hmangaihna leh muanna an neih \hinte chu a lo bo zo ta, chumi
aiah chuan, sual hriatna te, an hun lo kal zêl tûra an nun dan tûr
hlauhthâwnna te, saruak an nih in hriatna te chuan a tibuai ta.
Êng thuâma an inthuâmna chu a lo awm ta lo, a aiawh tûr
inkhuhna chu engtin nge an tih tâk ang le? Saruakin, Pathian leh
vântirhkoh thianghlimte chu an hmachhawn thei sî lo.
36 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Tûnah chuan an sualna chu an hre chiang ta. Adama chuan


a kawppui chu a hn>n a\anga kal hranga rûl buma a awm chu a
hau a; an pahnih chuan, hmangaihna nasa taka vûrtu chuan he
sual pakhat chauh hi chu a ngaidamin an hlauh ang êm êm chuan
a ti lo mahnê tiin an in\awng thlamuan a.
Setana chuan a hlawhtlinna chu a chhuêng a. Hmeichhia
chu Pathian hmangaihna te, finna te ringhlela A dân
bawhchhe tûra thlêm hlawhtlingin, Adama titlâwm tûrin a
hmang zui thei si a.
Dân Petu ropuia chuan Evi leh Adama hnênah chuan an
bawhchhiatna rah chu a hriattîr dâwn a. Huanah chuan LALPA
chu a lo kal dâwn tih an hria a. An sual hmê leh la thianghlim lai
kha chuan, an Siamtu chu hlim takin an lo hmu \hîn a. Tûnah
zet chuan hlauhnain an khat a, bihrûkna an zawng ta ruai mai.
LALPA chuan Adama chu a ko a, a hnênah, “Khawiah nge i
awm?” a ti a. “Huana i thâwm ka hria a, saruaka awm ka ni tih
ka hria a, ka hlau ta a, ka biru ta a ni,” a ti a. Ani chuan, “Tuin
nge ‘saruak i ni’ tih hrilh che? Thing rah, ei loh tûr ka tih tlat che
kha i ei ta a ni mâw?”4 a ti a.
Adama chuan a sual chu a zêpin a pha thei lo, mahse
chhuanlam tûr zawngin a nupui leh LALPA chu a puh ta zâwk a.
“Mi awmpui tûra i hmeichhe mi pêk ngei khân thing rah chu mi
pe a, ka ei ta a ni,”5 a ti a. Evi a hmangaih avânga Pathian
[58] hmangaihna, a awmna Paradis chên huamâ duhthlangtu chuan
an tlûk hnu chuan a kawppui leh Siamtu chu bawhchhiatna
thlentuah a puh a. Sual rah chu a va râpthlâk êm!
Hmeichhe hnêna, “I thiltih hi eng tizia nge ni le?” tia zawh a
nih chuan, “Rûlin mi tihdera ka ei ta a ni,”6 a ti a. Adama ang
bawkin hmeichhia chuan a thiltih sualah chuan Pathian a
mawhchhiat a, “Engtizia nge rûl i siam, engah nge Eden
Huanah i luh tîr?” tiin a mawhchhiat a. Mahni
inthiamchawpna chu a tîr a\angin dâwt pa chuan a lo tuh
tawh a, Adama leh a thlahte mawhpuh a, a hun leh a hmunte
_____
4
châng 9, 10; 5châng 12; 6châng 13
THLÊMNA LEH TLÛKNA 37
chhuanlamâ, siamtu leh mawlsêwmtu thlenga a, mawhpuha
sawisêl hi kan lo chîng ta a ni.
LALPA chuan rûl chungah chuan rorêlna chu a ti tlu ta a.
“Hetiang hi i tih avângin ran zawng zawng leh ramsa tinrêng
zîngah chuan ânchhe dawngin i awm bîk ang a, bawkkhupin i
kal tawh ang a, i dam chhûng zawngin vaivut i ei bawk tûr a
ni,”7 tiin. Setana chuan rûl chu a lo hman avângin Pathian rorêlna
pawh chu a chang ve tûr a ni. Thil siam mawi ber leh mîte duh
a nihna a\ang chuan, thil siam hnuaihnung leh mihringte leh
rannungte lam huat a lo ni ta. A dawt leh chu Setana chungchâng
a ni, a tâwpa tlâwm leh hneh a nih tûr chu, “I thlahte leh a
thlahte pawh ka la indotîr bawk ang; chumi chuan i lû a tithitling
ang a, nangin a ke artui i la tithitling ang,”8 a ti a.
Evi pawh chu lungngaihna leh hrehawmna a tuar tûr chu
hrilh a ni, “I duhzâwng chu i pasal lam a ni ang a, ani chuan i
chungah thu a nei fo vang.”9 Pathianin Adama nêna intlukin a
siam a. Pathianah rinawm takin awm rengin, A hmangaihna
dânah chuan rinawm reng sela chu - rem takin englai pawhin an
awm tûr a ni a. Nimahsela, sual lo lûtin inrem lohna a rawn
thlen tâkah chuan - an inzawmna chu inrem taka vawng reng tûr
chuan intukluh tawnna chu a lo \ûl ta. Evi chu suala tlu hmasa
zâwk a ni a. Pathian hrilh ang zâwm lova, a pasal a\anga a tlat
hran vâng a ni. Amah avângin Adama chu sualah a tlû a, Evi
chuan a pasal sualnaah mawh a phur a ni. Mihring lo tlu tâ te
chuan sual rah chu seng tûr nei mah se, Pathian kaihhruaina ang [59]
chu fîmkhur takin zâwm sela chuan an tân malsâwmnaah a la
siam theih tho a; nimahsela mipa chuan a chungnunna chu dik lo
taka hmangin hmeichhe tân sual tak leh kumkhaw phurrit an
siam \hîn a ni.
Evi chu a pasal kiangah Eden Huanah chuan a hlim êm êm
a. Mahsela tûnlai hmeichhiate ang bawka awm hlê hlê thei lo
vin, Pathian ruahmansak âia dinhmun sâng zâwk leh \ha zâwk
thlen tumin a phîlî a. Dinhmun sâng leh \ha zâwk thlen a hnêkin
_____
7
châng 14; 8châng 15; 9châng 16
38 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a tlahniam ta zâwk a ni. Chutiang tho chu Pathian kaihhruaina


zâwm duh lotute hnênah a thleng ang. Pathianin an tâna a ruat
loh zâwk hmun thlen tumin an bei a. Sâng zâwk nih tumnaah
chuan, an hmeichhe hlûtna leh nungchang zahawmnate chu an
hloh a, vânin an thawh tûra a ruatsakte chu, hlenchhuah lohin an
hnutchhiah \hîn a ni.
Adama hnênah chuan Pathianin, “I nupui thu i zâwm a, thing
pakhat, ‘a rah i ei tûr a ni lo’ tia thû ka pêk che kha, a rah i ei
avângin, lei hi nangmah avângin ânchhe dawngin a awm ta a ni;
i dam chhûng zawngin rim taka thawkin a rah chu i ei tawh ang;
leiah i kîr leh hmâ loh chuan, i hmaia thlantui luang zawih zawihin
châw i ei tawh ang; lei a\anga lâk chhuah i ni si a, vaivut i ni a,
vaivutah i kîr leh tûr a ni,”10 a ti a.
Pathianin nupa kawpchawi sualna nei lote chuan sual them
an hriat pawh a duh lo va. Thil \ha chu phal takin a pe a, sual
chu a hrêng a. Nimahsela a thupêk kalhin thiang lo chu an lo ei
ta a, tûnah chuan an dam chhûng zawngin, sual hriatna neiin, an
ei chhunzawm reng tawh ang. Chutiang chuan Setana thlêm
thlûk a lo ni ta a. Tûn hmaa hna hlimawm tak aiah thawhrimna
leh manganna an chang ta a. Beidawnna, lungngaihna leh natna
tuar tûr leh a tâwpa thihnaa lût tûr an lo ni ta.
Sual ânchhe hnuaiah chuan thil siam zawng zawngte chuan
Pathian laka hel a hlauhawmzia chu an hmu thei ta. Pathianin
mihring a siam lai khân nungchâ zawng zawng chunga hotuah a
siam a. Adama a rinawm chhûng chu a hnuaiah an awm a.
Nimahsela Pathian laka a hel a\angin, chûng thil siamte pawh
[60] chu Adama lakah chuan an lo hel ve ta a. Pathian chuan a dân
a\anga kal pên hlek hlauhawmzia chu chiang taka hmu thei tûrin
a lo siam ta hlawm a.
Chuta \ang chuan rim tak leh hah taka mihringin thawk tûr a
nihna pawh chu, hmangaihna avânga siam a ni. A sual avâng
chuan ei leh in leh nungchang inthlahdahna laka vênna leh mahni
inthununna tûra inkhuahkhirhna chu a ngai ta a. Pathian thil tum
_____
10
châng 18, 19
THLÊMNA LEH TLÛKNA 39
ropui tak p>ng khat chu, sual vânga mihring chhiatna leh hniamna
chu ngai awhtîr leh hi a ni.
Nu leh pa hmasa ber hnêna “In ei chuan, in ei ni lâ lâin in thi
ngei tûr a ni”11 tih chu an ei nî chiah chuan an thî ang tihna a ni
lo va, amaherawhchu chumi nî ngei chuan thu sût theih loh chu
puan tûr a ni. Thih theih lohna chu thuâwihna avânga tiam a ni
a, bawhchhiatna avângin chatuana nunna an chên ang a, chumi
nî ngei chuan thihna chuan a hmuak nghâl a ni.
Nung reng tûr chuan mihringin Nunna Thing chu a ei tûr a
ni. Sual avângin zawi zawiin a chakna chu a kiam zêl ang a, a
ral mai tûr a ni. Setana ruâhman ang chuan, Evi leh Adamakhân
an thu âwih lohna avângin Pathian an tilungni lo vang; ngaihdamna
an chang lo a nih chuan, nunna thing chu an ei ang a, tichuan
sualna leh hrehawmna chu a awm zui reng tawh mai dâwn a ni.
Nimahsela mihring a lo tlûk vêleh chuan, Pathianin vântirhkohte
chu nunna thing chu a vêntîr ta tlat a. Vântirhkohte chu khandaih
tle tak ang >ngin a hual-vêl a, Adama thlahte chu nunna thing
rah ei tûrin tû mah an kal thei lo va, tichuan misual thi thei lo an
awm ta lo a ni. Nû leh pa hmasâten an bawhchhiatna avânga
hremna chu, nasa lûtuk leh râpthlâk lûtukah an ngai a, sual tê
tak tê avânga chutianga Pathianin a ti chu a finna leh rêldikna
awmin an hre lo va. Mahse hei hi ngun zâwka an thlîr chuan an
dik lo zâwk a ni tih an hre thei ang. Pathian chuan Amah angin
sual kai lo vin a siam a. Lei hi vântirhkohte aia tlêma hniam
zâwk chauhte luah tûr a ni a, mahse thuawihna chauha awm
thei a ni a, Pathian chuan a dân zah lotute, he khawvêla
chêng tûr hian a duh lo va. Mahse a zahngaihna ropui tak
avâng chuan Adama chu fiahna nasa lo takin a fiah a.
Chutianga khapna nêp tak avâng chuan sual lian tak chu a
lût ta a. Adama chuan chutiang fiahna tê tak tê a do zawh
[61]
loh chuan, dinhmun sâng zâwka dah pawh lo ni se fiahna
lian zâwk chu a do zo chuang lo vang.
Adama chu fiahna lian tak tawhtîr lo ni ta se, ngaihtuahna
_____
11
Genesis 2:17
40 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sual lam âwnte chuan, “Hei hi thil tenau a ni a, Pathian chuan


thil tenau mai mai chu a pawisa lo” an ti ang. Thil tê nau pawisak
loha bawhchhiat chu mihringten an pawisa lo vang. Nimahsela
Pathian chuan sual chu eng anga tê pawh ni se, A tân chuan a
huatthlalâ a ni a ti.
Evi chuan Pathian thu awih lov a thei rah ei phal loh han
ei leh, a pasal han eitîr ve mai chu thil tênau ang takin a ngâi
a; mahse chu chuan khawvêl mihringte chhiatna râpthlâk tak
chu a thlen ta a ni. Chutiang thlêmna hun rei loteah chuan
tuin nge chutiang taka chhiatna râpthlâk chu a lo thleng ang
tih hre thei ang?
Pathian dân chuan mihringte hi a phuar tak tak lo va, dân
chu zawm tak tak theih a ni lo ti a zirtir tamtak an awm. Hei hi
lo dik ta se, eng vângin nge Adama chu bawhchhiat vânga tuartîr
phal a nih? Nû leh pa hmasate sual chuan rah râpthlâk tak a
chhuah a, Pathian zahngaihna leh \hatna chu awm lo sela chuan
hnam tân beisei bo hlauh a ni ang. Tû mân mahni inbum suh se,
“Sual man chu thihna a ni sî a.”12 Mi nung zawng zawngte pê
chunga hremna a thleng ang khân, tûnah pawh hian Pathian dân
bawhchhiatna chuan hrem pumpelhna a la nei ta a. Evi leh Adama
chu an sual hnu chuan Eden Huana chêng thei an ni tawh lo.
Nasa takin la awm zêl ngên mah se a theih tawh loh. Chu hmun
nuam tak chu an lo chân ta; mahse tûn hnuah chuan Pathian thu
an awih tlat tawh ang tih an intiam a. Mahse an nungchang chu
sualin a lo tihkhawloh tawh avângin sual do theihna an nei tl>min,
Setana chuan a bum reng thei tawh dâwn tih hrilh an ni. An rilru
\hat lai mahin thl>mnaah an tlû a, tûna sual hriatna an neih hnû
phei hi chuan, an thianghlimna vawng \ha tûrin, an theihna a
tlêm tawh hl> ang.
Zak leh lungngai takin an in mawi tak chu an chhuahsan a,
sual leh ânchhia awmna hmun leiah chuan an chêng ta a. Boruak
nuam leh hlimawm tak hmun ni tawh lo vin, boruak inthlâk
_____
12
Rome 6:23
THLÊMNA LEH TLÛKNA 41
danglam thut thutah chuan an chêng ta, Pathianin khawngaihnain
khaw lum leh vâwta vêng tûrin savun kawr a siam sak a.
Chhiatna hmahruai pangpârte an chuâi a, hnahte an tlâ han [62]
hmuh chuan, Adama leh a kawppui chu tûnlai mîten thihna an
thuâr âia nasâin an \ap a. Pangpâr awngrawp takte a lo chul a,
thing pian \hapui pui hnahte a lo \îl ta chuan, thihna chu nungchâ
zawng zawng chunga thleng tûr a ni tih fiah takin a tilang ta a ni.
Eden Huan chu mihringte suala an tlûk hnû rei tak thlengin
leiah chuan a la awm a. Suala tlu tawh mihringte chu sualna nei
lote chênna an thlîr phalsak an ni a, a luhna kawngkâ erawh chu
vântirhkohten an vêng tlat a. Cherub-te v>n Paradis kawngkâah
chuan Pathian ropuina chu hmuh theih a ni. Pathian chibaibûk
tûrin Adama leh a fâte chuan he hmun hi an rawn pan \hîn a.
Eden a\anga hnawtchhuaktu dân an bawhchhiat ngei chu zâwm
tûrin thu an tiam thar leh a. Khawvêla mihringte an lo sual tâk
êm avânga tuilêtin tihboral a \ûl tâk hial avângin, a siamtu kut
ngeiin Eden Huan chu lei a\angin a senghawi ta. Nimahsela,
siam thar lehnaah chuan, “lei thar leh vân thar” a tîra Eden Huan
aia mawi leh ropui zâwk chu a lo awm leh ang.
Tichuan Pathian thupêk zâwmtûte chuan Nunna Thing
hnuaiah nunna boruâk thiang an hîp ang a; sual awm lohna
khawv>la chêngte chuan chatuanin, sual ânchhiain a tihchingpen
loh, Pathian kutchhuak \ha famkin chu, hlimna huanah chuan an
hmu thei tawh ang. Siamtu ruahmanna ropui tak kha lo puitling
thei se chuan, khawv>l pumpui hi, chû Eden Thar anga ropui
chu a lo ni dâwn a ni. ð
42 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

4
TLANNA RUAHMAN

[63]
M IHRING tlûkna avângin vân pumpui chu lungngaihnain a tuam
a. Pathianin khawvêl a siam chu sual ânchhia chuan a
khuh a, a mi chêngte chu buai leh thihna tuar tûrte an ni. Pathian
dân bawhchhetute tân chuan kawng dang a awm lo.
Vântirhkohte chuan fakna hla pawh an sa tawh hek lo. Vân
khawpuiah chuan sualna vânga chhiatna lo thleng sûnna a lo
awm ta a ni.
Pathian Fapa vên sipaite Hotu chuan hnam tlûtâte chu a
khawngaih êm êm a. Khawvêl tlû, a hmaa awm chuan a rilru a
khawihin a khawngaih êm êm a. Pathian hmangaihna chuan
mihringte chhanchhuah an nih theihna tûr ruahman chu a lo nei
sa diam a ni. Dân bawhchhiatna chuan nunna a ngiat a. Khawvêl
zawng zawngah chuan mi pakhat chauh mihringte chhandam thei
a awm a. Pathian dân chu Amah anga thianghlim a ni a, Amâ
tlukpui Krista chauh chuan bawhchhiatna lakah a tlan thei a.
Krista chuan bawhchhiatna leh sual zahthlâk tak chu amahah
inbelin, Pathian thianghlim tâna tenawm tak sualna avâng chuan
Pa leh Fapa chu an in\hen a ngâi dâwn ta a ni. Sual hr>nga
tângte chhanchhuak tûrin Kristan lungngaihna khur thûk ber a
luhchhuah dâwn ta a ni.
Pa hnêna mi sualte tân A ngen lai chuan vân mipuite chuan
eng tak thleng ang maw, tiin sawi hleih theih loh khawpin an
lo ngaihven a. Sual fâte tâna “remna rorêl”1 chuan rei tak a
awh a.
Chhandamna ruahman chu leilung siam hmaa duan tawh a
ni a, Krista chu leilung pian tirha talh tawh Berâm No a ni.
Misualte tâna thi tûra a Fapa meuh han hlan chu lei leh vân
Lalber tân pawh inngaihtuah ngai tak a ni. Nimahsela, “Pathianin
khawvêl a hmangaih êm êm a, chutichuan a Fapa mal neih chhun
a_____
pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh a, chatuana
1
Zakaria 6:13
TLANNA RUÂHMAN 43
nunna an neih zâwk nân.” 2 Aw, tlanna ruahman hi a va ropui
tak êm! Pathianin, amah hmangaih lotu khawv>l chu a hmangaih [64]
si a! “Hriatna khûmtu” hmangaihna thûkzia hi tunge hre thiam
ang le? Chhuichhuah rûal loh hmangaihna hi hriatthiam tumin,
chhandam fâte chuan chatuanin an bei anga, mak tiin an la fak
dâwn a ni.
“Khawvêl hi Amah nên inremin a siam”3 theihna tûrin,
Pathian chu Krista in a inpuang dâwn a ni. Sual avângin mihring
chu a tlahniam nasa êm êm a, amah mai chuan Pathian thianghlim
leh \ha chu han pawh leh thei a ni lo. Nimahsela, Krista chuan
dân bawhchhiatna a\anga chhandamin, Pathian thiltihtheihna
chang tûrin mmihring \anlakna chu a \anpui thei a. Tichuan,
Pathian hnêna inchhîra sual simin, Kristaa rinna neiin Adama
thlah tlu tawhte chu “Pathian fâte,”4 nih theihna pêk an ni leh
thei dâwn a ni.
Mihring chhandamna tûr ruahman mai pawh chuan inthâwina
famkim hlân tûrin vân pumpui a huap a. Kristan tlanna ruahman
a han hriattîr chuan vântirhkohte chu an hlim thei lo, an Hotu
duh takin lungngaihna sawi hleih theih loh chu a tuâr dâwn si a.
Kristan chhandamna tûra a ruahman zawng zawng, vân
thianghlimna te, muanna te, ropuina te, chatuana nunnate chu
kalsanin lei lungngaihna te, zahna te thihna te a tawh tûr thu a
sawi lai an ngaihthlâk chuan mak an tiin an lungngai a. Mi sualte
leh sual hremna inkârah chuan a ding tûr a ni a; nimahsela, mi
tlêmte chauhin Pathian Fapa angin an lo dawngsawng ang. Vâna
a dinhmun sâng tak leh a Lalna chu kalsanin, mihringte ang maia
lo awmin thlêmna te, lungngaihna te, mihring tuar tûr ang rêng
rêng chu a tuar tûr a ni. Hêng zawng zawng hi, mihringte awmdân
tak tak hre tûr chuan a tuar a \ûl5 a ni. Zirtîrtu anga a tihtûr a tih
zawh chuan mi sualte kutah hlan a ni ang a, Setana mihringte
kuta tihduhdahna leh sawisakna a tawrhtir theih zawng zawng
chu a tuar bawk ang. Mi sual thiam loh chang angin thihna
râwng ber, vân leh lei kâra khaikânin a thi tûr a ni. Lungngaihna
_____
2
Johana 3:16; 32Korin 5:19 ; 41 Johana 3:1; 52Hebrai 2:18
44 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

râpthlâk ber tuarin vântirhkohte pawhin en ngam lova an hmai


an hup hialna tûr chu dârkâr rei tak a kal tlang tûr a ni. Khawvêl
sualna zawng zawng phura lungngai leh rûmin, a Pa meuh pawhin
a hawisan hunte chu a kaltlang tûr a ni.
Vântirhkohte chu an Hotupa, mihringte tlan nêna inpe ta
hmêah chuan an bawkkhup a. Nimahsela vântirhkohte nunna
[65] chuan bat a tlâk zo lo va, mihring Siamtu chauh chuan mihringte
chu A tlan thei a ni. Vântirhkohte chuan tlanna ruâhmanah chuan
chanvo an nei vê thei a. Krista chu ‘thihna tuâr vânga
vântirhkohte âia hniamâ siam rih’6 a ni. ‘Mihringte anga lo awmin,
vântirhkohte êia chak lo leh an \anpui ngai leh rawngbâwlna
thlaraute, chhandamna rochungtu tûrte tân rawngbâwl tûra
tirhchhuah a ni.’7 Khawngaihna changtûte chu vântirhkoh sualte
leh, Setanan an v>la thimna a thlensakna tûr laka v>ngtu tûrte
an ni bawk.
Vântirhkohten an LALPÂ tlâwmna leh tawrhlai an hmuh hunah
chuan an lungngaiin an mangang ang a, tualthattute kut a\anga
chhanchhuah an duh dâwn a, mahse chûngah chuan an inrawlh
tûr a ni si lo. Hêng a tawrhna tûr zawng zawngte hi tlanna
ruahmannaa a kaltlang tûrte an ni si a, mihringte chhandam nên
chuan, hêng zawng zawng tuar hi a inhuam a ni.
Krista chuan vântirhkohte hnênah A thihna chuan mi tam
tak a chhandam ang a, thihna thuneitu chu a tiboral dâwn a ni tih
a hriattîr a. Mihringten bawhchhiatna vânga an hloh tawh lalram
chu a la kîr leh ang a, Amâ ho vin chhandamte nên chatuanin an
luah ang. Sualna leh mi sualte chu nuai bo an ni tawh ang a, lei
leh vâna muanna chu tihchhiat a ni ngai tawh lo vang. A thihna
zâra mihring tlu tawhte leh Pathian inremlehna tura ruahmanna,
Pâin a lo pawmpui tawh chu, thlâwpa lâwm tûrin vântirhkohte
chu a sâwm a.
Tichuan hlimna, hlimna sawisên loh chuan vân a khat a. Tlan
chhuah khawvêla malsâwmna leh ropuina chuan Nunna Lal Fapa
inhlanna leh tuarna chu a khuh hial a. Vân hmun a\anga
_____
6
Hebrai 2:9; 7Hebrai 1:14
TLANNA RUÂHMAN 45
Bethlehem tlâng thlengin la thangkhâwk tur he hla hi an sa a:
“Chungnung berah Pathian ropui takin awm rawh se, lei chunga
a lawm êm êm mihringte hnênah rem thu lêng rawh se.”8 Thil
siam zawh hlima lâwmna aia thûk zâwkin, “Vârparh arsîte an
zai khâwm a, Pathian fâte zawng zawng an au a.”9
Tlanna ruahman mihring hn>na hriattîrna hmasa ber chu
Setana chungchanga Eden Huana thupuanah khân puan a lo ni
ta. “Nang leh hmeichhia hi ka indotîr ang che u a, i thlahte leh
a thlahte pawh ka la indotîr bawk ang; chu mi chuan i lû a la
tithitling ang a, nangin a ke artui i la tithitling ang.”10 He thu [66]
sawichhuah hmasa ber hi nu leh pa hmasate tân chuan thutiam a
ni. Mihring leh Setana indonaah chuan hmêlma pa chu a tâwpah
hneh leh tihboral a la ni dâwn tih a puang a. Adama leh Evi chu
rorêltu hmâah chuan misual angin an ding a, mahse an chan tûr
lungngaihna leh hnathawh hahna te, thihna te, leia siam, leiah
vêk an kîr leh tûr an nih thute hrilh an nih hmain thu lâwmawm
tak, beiseina ropui tak an neih leh theihna chu hrilh an ni.
Hmêlmapa avâng chuan tawrhna râpthlâk tak tuar mah se a
tâwpah hnehna an chan tûr chu an thlîr reng thei a ni.
Setana chuan amah leh hmeichhe inkâra inhmêlmâkna, a
thlahte leh hmeichhe thlahte inkârah pawh lo awm tûrah chuan,
mihringte a tihchhiâtna hna chu tihtâwp a la ni ang a, eng chakna
emaw hmangin an la do l>t thei dâwn tih a hria. Nimahsela
chhandamna ruahman chu chiang zâwka puan a nih pawhin,
Setana leh a hote chuan, mihring an lo tihtlûk theih tawh ang
khan engtikah emaw chuan, Pathian Fapa chu a dinhmun sâng
tak a\anga hnuh thlâk theih ringin an lâwm a. Leiah a thil tum
chu a hlawhtling hle rih a, Kristan mihring nihna a neih hunah
hneh a ni ve leh ang a, tichuan chhandamna ruahman chu tihchhiat
a ni ang tiin a puang a.
Vân mîte chuan chhandamna ruahman chu, kimchang takin
nu leh pa hmasate hnênah chuan an puang a. Adama leh a
kawppui chu sualah lo tlu mah se, Setana thuneihna hnuaia
_____
8
Luka 2:14; 9Joba 38:7; 10
Genesis 3:15
46 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hnutchhiah an ni lo tih an hrilh chiang a. Pathian Fapa chu an


bawhchhiatna laka amâ nunna ngeia tlan chhuak tûrin a inhlân
tawh sî a. Simna hun pêk an ni ang a, sual simna leh Krista
rinna zârah Pathian fâte an ni leh thei dâwn a ni.
An bawhchhiatna chuan inhlanna a ngiat a, Evi leh Adama
chuan Pathian dân thianghlimna leh nghehzia leh sual rah râpthlâk
zia tûnhmaa an hriat ngai loh chu an hre ta. Mangang êm êmin,
inchhir leh rilru na takin Hmangaihtu, an hlimna zawng zawng
hnâr, chungah chuan hremna chu tlâktir lova, anmahni leh an
thlahte chunga tla zâwk tûrin an ngên a.
Jehova dân chu leiah leh vânah pawh a sorkârna
innghahchhan lungphum a nih avângin chumi bawhchhiat thâwina
atân vântirhkohte nunna chu pawm theih a ni lo. Mihring sualna
mil tura A dân pakhat tê pawh thlâk leh tihboral theih a ni lo,
Siamtu Pathian Fapa chauh chuan, suala tlûte tân chuan inhlanna
[67]
a siam thei a ni tih an hrilh a. Adama bawhchhiatnain retheihna
leh thihna a thlen a ngaiin, Krista inhlanna chuan nunna leh thih
theih lohna a thlen a ni.
Mihringte chauh ni lo vin khawvêl pumpui hi sual thil tihtheihna
hnuaiah chuan a lo tlu ta a, tlanna ruahman zârah chauh hian
chhan chhuah theih a ni. Siam a nih tirh khân Adama chu leia
thuneihna pêk a ni a. Nimahsela thlêmthlûk a lo nih khân, Setana
thuneihna hnuaiah a lo awm ta a. “Mi ngamtu apiangin chu mi
ngei chuan bawihah a siam \hîn.”11 Mihring chu Setana sal a
nih hnu chuan, a thuneihna chu Setana hnênah hlan chhâwn a lo
ni ta \hîn a. Chutiang chuan Setana chu “He khawvêl pathian”12
a lo ni ta a.
A tîra Adama hnêna thuneihna pêk chu a lo chhuhsak ta.
Nimahsela Krista chuan sual hremna tlâkin, mihringte chu an
sual a\angin a chhanchhuak chauh a ni lo, an hloh tawh lalram
chu a pe lêt leh a ni. Adama hmasain a hloh zawng zawng chu
Adama pahnihna chuan a pekîr leh ang. “Zion fanu awmna
tlâng, i hnênah a lo thleng ang; a ni, lalna hmasa chu a lo thleng
_____
11 ; 12
2 Petera 2:19 2 Korin 4:4
TLANNA RUÂHMAN 47
ang; Jerusalem fanu lalna chu.”13 Tirhkoh Paula chuan a thlîr
lâwk a, “Amâ ta tlanchhuahna tûrin kan roluahna tûra
zakhamna” 14 a ti. Pathian chuan lei hi mi thianghlimte hlim taka
an chênna tûrin a lo siam a. LALPA, vân siamtu chuan ani chu
Pathian, leilung hi dina siamtu chu a ni; ani chuan leilung hi a
tinghet a, engmah lovah a siam lo va, mihring awm nên a din
zâwk a ni.”15 Leilung siam chhan hi tihhlawhtlin a ni ang a, sualna
leh lungngaihna a awm tawh lo vang a, chhandamte chatuan in a
ni tawh ang, “Mi felte chuan ram hi an luah ang a, A chhûngah
hian kumkhuain an awm ang.” “Ânchhia rêng rêng a awm leh
tawh lo vang a, Pathian leh Berâm No lal\hutphah chu a awm
tawh zâwk ang; tichuan a bawihte chuan a rawng an bâwl ang.”16
Adaman a sual hma kha chuan, Siamtu nêna zalên taka inbiak
theihna a lo nei tawh \hîn a; nimahsela sualin mihring leh Pathian
kârah kak zau pui mai, a lo siam ta a, Krista inhlanna chauhin
zawm leh theiin, vân malsâwmna leh chhandamna chu leiah a
rawn thlen leh thei a ni. Mihringin chu a Siamtu chu Krista leh
vântirhkohte hmang chauhin a bepawp thei.
Adama hnênah mihring chauhina thil thleng pawimawh tak
tak, Eden Huana an chungchâng an puan a\anga, Tuilêt, chuta
\anga Pathian Fapa lo kalna hmasa thlenga mihringte nih dân
chu puan chhuah a ni a. Khawv>l pum tlan nâna Krista in hlanna
a tâwk laiin tamtak chuan sual sima A thute awih ai chuan, nun
sual an thlang zâwk a. Chhuan awm zêlah sual chu a lo pung zêl [68]
a, sual ânchhia chuan mihring leh rante te leh lei ngei pawh chu
a delh rit telh telh bawk a. Sual vângin mihring nun pawh chu
tih tawi a lo ni a; mihring pumrua pawh a t> zo ta, an
tawrhchhelnate lo tlêmin, finna te a hniam zêl a, khawvêl chu
harsatna leh buaina tinrêng tuara a awm thlengin hmuhtîr a ni a.
Mihringte chu ei leh in, tisa chêknaa an inhman nasat lûtuk
avângin Pathian tlanna ropuizia pawh chu hlût thiam thei lo vin
an awm a. Nimahsela Kristan vân a chhuahsan phah ruahmanna
chu hlen tûrin, mihringte chu tuipuiin an chak lohna leh tlin lohnate
_____
13
Mika 4:8; 14Efesi 1:14; 15Isaia 45:18; 16Sâm 37:29; Thupuan 22:3
48 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

n>n chuan amah pan tûrin a la awm reng a. Rinna n>na amah
pantute mamâwh chu a phuhrûksak z>l ang. Pathian hriatna
dik vawng nung a, bawhchhiatna kâra intibawlhhlawh lo an awm
reng dâwn a ni.
Pathianin sual vânga inthawina chu, mihringten Chhandamtu
tiam leh an sual sim leh sual puan a \ûlna an hriat fona tûrin a pe
a. Suala tlûten sual avângin thihna a lo awm a ni tih an hriat
rengna tûr a ni. Adama tân chuan sual vânga inthawina hmasa
ber chu thil theihnghilh mai theih loh rilru natna a ni. Pathian
chauhin a p>k theih nunna la tura a kut a lek a ngai ta. Thihna a
hmuhna hmasa ber a ni a, Pathian thu âwih sela chuan ran emaw
mihring emaw chu a thi lo tûr. Sualna nei lo ran a’n thah chuan,
a sualna chuan Pathian Berâm No sualna nei lo thisen a chhuah
tûr chu ngaihtuahin, a khûr zawih zawih a. Hetah hian chiang
takin a sual râpthlâkzia leh amâ sualna ngei chuan Pathian Fapa
duh lai thihna a thlenzia chu a hmû a. Bawhchhetu tlan nâna
\hatna tâwp neilo inpe ta mai chu ropui a ti a. Beiseina arsi êng
chuan hmalam thim leh râpthlâk tak chu chhun êngin, beiseina
thar a siam leh ta a ni.
Pathian tlanna ruahman chuan mihringte chhandam aia tum
zau leh thûk zâwk a nei. Hemi avâng mai a, Krista chu leia lo
kal a ni lo, he leia chêngten, Pathian dân a dik leh a nghehzia an
hriatna tûr mai pawh a ni lo, lei leh vâna mi zawng zawngten,
Pathian nungchang dik tak chu an hriat chian theih nân târlang
tûr a ni zâwk. He a inhlanna ropui takin rah a chhuah dân tûrte-
khenbeh a nih hmâ lawk a: “Tûnah h> khawv>l hi ngaihtuah lai
a ni a, tûnah he khawv>l lal hi pawhchhuah a ni ang. Kei lei ata
khâikâna ka awm chuan, mi zawng zawng keima hn>nah ka hîp
[69] ang,” 17 tih thû a la sawi chhuah hun tur te, chû thûin he khawv>l
leh khawv>l danga awm, rilru ngaihtuah finna neite chunga hû a
neihdân tûrte pawh chu chhandamtu chuan a thlîr phâk vek a
ni. Krista, misualte chhandam tûra a thihna hian, mihringte vâna
an kal leh theihna tûr chauh ni lo vin, lei leh vân hmâah chuan
_____
17
Johana12: 31, 32
TLANNA RUÂHMAN 49
Pathian leh A Fapain Setana helna an chinfel dân hi a dik a ni
tih a lantîr. Pathian dân nghehzia leh sual leh a rah hlauhawmzia
chiang takin a puang bawk.
A tîr a\angin inhniâlna chu Pathian dân chungchângah a ni
a. Setana chuan Pathian dân chu dik lo leh \ha lo a ti a, khawvêl
tân hian siam\hat ngai a nih thu a puang. Chutianga dân a
beihnaah chuan, A Siamtu chu paihthlâk a ngai a ni a ti.
Inhniâlnaah chuan Pathian dân chu \hat tâwk lohna nei leh thlâk
ngai nge, \ha famkim leh tihdanglam theih loh tih entîr tûr a ni.
Setana chuan vân a\anga paih chhuah a nih khân lei a a
lalram din a tum ruh hl> a. Evi leh Adama bum a a hneh hnû
phei kha chuan, “an lalah min thlang a lâwm” tiin lei hi amâ ta
ngeiah a ngai a. Mi sualte chu ngaihdam theih an ni lo va, a
khua leh tuite an ni tawh a, khawvêl pawh ata a ni tawh tiin a
\ang a. Nimahsela Pathian chuan A Fapa duh tak - Amâ tlukpui
chu - bawhchhiatna sual man phur tûrin a pe a, tichuan mihringten
A duhsak na dawngin, Eden Huan hruai chu an la nei l>t leh thei
dâwn a ni. Krista chuan mihringte chhandam a, khawvêl chu
Setana kut ata lakîr leh tûrin a bei a. Inhniâlna ropui vâna in\an
chu he lei, Setanan a tâ a a chhâl ngeiah hian chinfel a ni dâwn.
Suala tlu tawh mihringte tlan tûra Krista a inngaitlâwm duh
chu khawv>l pumpui mak tih a ni. Vân arsi a\anga arsi dang,
khawvêl dang danga kal vêl \hîn a, thilsiamte mamâwh tihsak
theitu chuan A ropuina kalsana mihringte ang lo ni a, hniam
taka a awm duh mai chu thilmak, khawvêl danga mi sual ve
loten hriâtthiam an châk ngawih ngawih chu a ni. Krista chu
mihringa changa khawvêla a lo kal khân, ran thleng a\anga
Kalvari thleng a kawng thisen kai zawha, a ke p>n tin chu vân
mîte chuan tuipui >m >min an chhuizui z>l a ni. Ch>ksawlh leh
nuihsawh a tawrhte chu vânin a chhinchhiah vek a, Setana tihtir
a nih tih pawh hriat a ni. Setana aiawhte chuan nasa taka thawkin
thimna te, lungngaihna te, tawrhna zawng zawng te chu Krista
leh a mîte hnênah a thlen tih an hre bawk. Thim leh êng indona
50 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu a lo nasa telh telh tih pawh an hmu. Krista chu kross lêra
[70]
hrehawmna tinrêng tuara a thih dâwn \êp khân “A kin ta”18 tiin
a âu chhuak a, chu v>leh hnehna âuthêwm chu khawvêl hrang
hrang leh, vên a\angte chuan a lo chhuak a. Indona ropui rei
tak lo kal mêkah chuan, Krista chuan hnehna chu a chang ta.
A thihna chuan zawhna, Pa leh Fapa chuan mihringte an
hmangaih tak tak êm tih chu a chhâng fel ta. Setana nungchang
dik tak, dâwtpa leh tualthat a nihzia chu a chiang ta. Mihring
fâte a thuhnuaia awmte a enkawl dân tawrhhlelhawm takbawk
chuan, vân mîte pawh chu a awp dâwn a ni tih chiang takin
hmuh a ni a. Khawvêl hrang hranga mîte chuan lungrual
takin, Pathian lalram dân leh inenkawlna chu a \ha a ni tiin
an âu chhuak a.
Dân chu thlâk theih ni sela chuan Krista thih ngai lo vin
mihringte chhandamna chu tihtheih a ni ang, nimahsela Kristan
tlu tawhte tân nun a pêk a ngai tlat, hei hian Pathian dân thil
ngiât chu tlâk a ngai tih a lanchiantîr a ni. Sual man chu
thihna a ni tih a tifiah a. Krista thihna khân Setana chu
tihboral a la ni dâwn tih a tilang. Tam tak sawi angin Kros-
ah khân dân chu tihtâwp lo ni ta sela chuan, Pathian fapa
thihna leh tawrhna chu a thlâwn mai a ni ang a, Setana chu
hnehtu a niin, a thil phût chu a chang mai ang. Kristan
misualte tlana a thihna hian an lo inhnial \hinna chu tichiangin,
Pathian dân chu thlâk theih loh a nihzia leh, Pathian chu dik,
khawngaihnaa khat, hmasial lo, A rorêlna chu fel leh
khawngaihnaa khat a ni tih a nemnghet a ni.ð

_____
18
Johana 19:30
51
5
KAINA LEH ABELA FIAHNA

K AINA LEH ABELA, Adama fâte hi an nungchang a inang lo hlê [71]


mai. Abela chu Pathian chungah a rinawm a, Siamtu’n
mihring tlu tâte A tih dânah zahngaihna leh dikna a lantîr tih a
hria a, chhandamna ruahmante chu lâwm takin a pawm a.
Nimahsela Kaina chuan helna rilru pu tlatin, Adama
bawhchhiatna avânga ânchhia, mihringte leh lei chunga tlâah
chuan Pathian a dem a. Setana tlûkna kawng zawh a, mahni
inchawisân duhna neiin, Pathian thuneihna leh r>ldikna chu a
sawis>l a.
Hêng unau pahnihte hi Adama fiah a nih ang tho khân,
Pathian thû an zâwmin an ring em tihah fiah an ni. Pathianin
mihringte chhandam an nih theihna tûra a thil ruahman leh, eng
thilte hmangin nge an inthawi tûr tih chu chiang takin an hria.
Chûnga thilhlante chuan Krista entîrna leh, amahah chauh chuan
ngaihdamna a awm tih leh, Pathian tih anga thû an awihna chu,
Chhandamna ruahman chu a ni tih an hria. ‘Thisen chhuah lo
vin sual ngaihdamna a awm thei lo’1; an rinna chu Krista thisenah
a innghat a ni, Krista inhlanna entîr tûrin ran an hlan a tûl a ni tih
entîr an ni. Hemi bâkah hian an rah thar hmasate chu LALPA
hmâah lâwmna thawhlâwmah an hlân tûr a ni.
Unau pahnihte chuan maichêm chu inangin an siam a,
inthâwina thil hlan pawh an rawn la ve ve a. Abela chuan Pathian
hriattîr angin, a ran chu inthawi nên a hlan a. “Pathian chuan
Abela leh a thil hlan chu a pawm a.”2 Vân a\angin mei lo tlâ a,
thil hlante chu a kâng fâi vek a. Nimahsela, Kaina chuan LALPA
hriattîrna chiang leh fiah tak chu pawisa lovin, theirah hlan tûr
chauh chu a hlân a. Vân a\angin a thil hlante pawmna
chhinchhiahna engmah a lang lo. Abela chuan a unaupa Kaina [72]
chu Pathianin a sawi ang leh, a duhdân ang chuan ti tûrin a hrilh
_____
1
Hebrai 9:22; 2Genesis 4:4
52 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a, mahse lo bengkhawn duh lovin, mahni ngaihdân zui a tum


zual sauh a. Fa û a ni a, chungnung zâwka inngaiin, a nau-in
kawng a khawhhmuh chu a hmusit tlat a ni.
Inthâwina hlan \ûlna leh inthawina thutiam chungchâng
phunnawina leh thinlunga rinawm lohna nei chungin Kaina chu
Pathian hmâah a lo kal a. A thilhlan chuan sual a\anga inchhîrna
a kâwk hauh lo. Tûn laia mi tam tak ngaihdân ang chiahin,
Pathian sawi ang chiah chiaha tih chu dawihzep kawng,
Chhandamna kawng ruahmante chu zawm ngai kher lovah a
ngai a. Mahni ngaihdân leh duhdân zawm zâwk a thlang a. A
duh chin têwk chiah a zâwm a. Berêm no rawn hlân leh, thisen
leh a thil hlante chawhpawlh a duh lo va, a thawhchhuah thei
rah chauh chu hlan a duh a. A thilhlan chu Pathianin a duksakna
a nih anga lo lâwm tûrin a beisei a. Kaina chuan Mâichâm siam
leh inthâwina hlan tûr leh chin chu a zâwm a, mahse a zawm
dân chu a kimchang lo a ni. A pawimawh ber Chhandamtu
mamâwhtu nih hriat chhuahna tûr tak chu a ti duh si lo.
An pian leh mûrna leh, sâkhaw thil zirtîrna an dawnna chu
inang, thuhmun chiah a ni. An unau chuan sual fa, Pathian chu
zah a, be tûr an ni ve ve. Pâwnlam lan dânah chuan an sâkhua
chu eng emaw chinah thuhmun a ni, mahse hemi bêk an
danglamna chu a nasa hl>.
“Rinnain, Abela chuan Kaina ai chuan inthawina \ha zâwk
Pathian hnênah a hlân a.”3 Abela chuan Chhandamna ruahman
chu a pawm a. Amah chu misual a ni tih inhriain, sual leh a rah
pawh a hrethiam a, Pathian nêna an inkâra dêltu a ni tih pawh a
hria. Inthâwina a rawn hlân a, ran nunna hlan chuan dân
bawhchhiatna rah, thihna a nihzia a hriattîr a. Inthâwina thisen
chhuak chuan Krista, Kalvari krosa an sual tlanna tûra la thi tûr
chu hriattîrin, chuta tlanna la siam tûr chu ringin, mifel a ni tih a
pawm a, a inthâwina chu pawmsak a ni.
Kaina chuan Abela ang bawkin thutak chu pawm tûra zirna
hun remchâng a nei a. Tumna mumal awm loh vêng a ni lo.
_____
3
Hebrai 11:4
KAINA LEH ABELA FIAHNA 53
Unau pakhat Pathian pawm tûr leh, a dang a hnâwl atâna ruat a
awm lo. Abela chuan rinna leh thuawihna a thlang a; Kaina
chuan rin lohna leh helna a thlang a ni. Chutah chuan thil engkim
a innghat vêk a ni.
Kaina leh Abelate hian hun tâwp thlenga mi chi hnih awm
tûrte chu an entîr a. Mi chi khat chuan Pathianin chhandamna a [73]
ruahman chu an pawm mai a; a dangte chuan anmahni theihna
an ring zâwk a; an inhlanna chu Pathian sawipuina tello inhlanna
a ni a, chu chuan mihring hnênah Pathian ngaihdamna a thlen
thei lo. Isua \hatna avâng chauhin kan bawhchhiatna ngaihdam
a ni. Krista tlanna thisen mamâwh lova inhriate, Pathian
khawngaihna tel lova, anmahni thawh chhuah ngeia Pathian
pawmpuina hmu theia inngaite chuan, Kaina tih sual ang bawk
khân an tisual v> a ni. Silfaina thisen an pawm loh chuan thiamloh
chang an ni. Sualbawiha tângte tân chhandamna kawng dang
r>ng r>ng a awm lo.
Pathian betua inngai, mahse Kaina kawng zawh site chu
khawvêl mi tam zâwkte an ni; sâkhaw dik lo zawng zawng hi,
mihringte hi mahni thiltiha in chhandam theih anga rinnaah hian a
innghat a ni. Mihringte hian tlanna ni lo vin, \han puitlin chhoh
zêlna hi a mamâwh a - chu chuan mi \ha zâwkah a siam a, a
tisêng zêl a, mi danglam zâwkah a chhuah thei a ni tih an ring a.
Kaina chuan thisen tel lo inhlanna chu, Pathian pawhin a pawm
ve maiin a ring a, chutiang chiah chuan, mi tam takin thisena tlan
ngai lo vin, mihring chu a lo \ha telh telh ang a, Pathian angin a
lo awm theiin an ring a. Kaina chanchin hian a rahchhuah tur a
entîr a, Krista laka tihhran mihring a insiam\hat theih lohzia a
târlang a ni. Mihring mihrinna hian amahin Pathian lam pana
\hat theihna a nei lo a, hnuai lam pana Setana lam pan theihna
chauh a nei a ni. Krista chu kan beiseina awmchhun chu a ni.
“Mi dang tû ma hnênah chhandamna a awm lo; vân hnuai mihring
sak zîngah, min chhandam tûr hming dang rêng a awm lo.”4
Rinna dik, Krista chauha innghat Pathian thupêkte zawm
_____
4
Tirhkohte 4:12
54 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

duhna chauh hi thil mamâwh chu a ni. Adama hun lai a\anga
vawiin nî thleng hian he inhniâlna chu- Pathian dân zawm a \ûl
tih leh zawm a \ûl lo tih hi a la ni ta reng a ni. Hun kal ta
zawngah pawh khân Pathian thupêk zawng zawng zâwm kher
lo vin a duhsakna an chang thei a ni titute an awm reng a.
Nimahsela Bible chuan heti hian a sawi a, “Thiltih avângin rinna
chu a famkim; rinna chu thiltih tel lo chuan thi a ni.”5 “A thupêkte
pawm si lo vin, Amah ka hria titu chu mi dawthei a ni, thutak
amahah a awm lo.”6
Kaina chuan a thilhlan chu pawm a ni lo tih a hmuh chuan,
LALPA leh Abela chungah a thinrim a; Pathianin inthâwina tur a
tihte aia mihring remruatna thila hlan a pawm loh avângin a thinrim
a, a helna \êwmpui lova Abelan Pathian thu a zawm avângin a
[74]
thinrim bawk. A thu awih loh avâng chuan Pathianin Kaina chu
a hlamchhiah mai lo va, mihring hnênah lo kûnhniamâ ngaihtuahna
hmanpui a tum a. LALPAN Kaina hnênah “Engati nge i thin a ur?
Engati nge i hmêl a lo dur tâk?” a ti a. Vântirhkohte hmangin
Pathian vaulâwkna chu p>k a ni ta, “Thil i tih \hat chuan lawm i
hlawh dâwn lo em ni? I tih\hat loh erawh chuan sual chu
kawngka bulah a bawk reng a ni.”7 Duhthlanna chu Kaina-ah a
innghat a. Chhandamtu \hatna a pawm a, Pathian thil phûtte a
tih chuan, a duhsakna a dawng ang. Mahse rin lohna leh
bawhchhiatna a zui z>l chuan, LALPAA hnâwl a ni tawh dâwn a,
engmah sawi tûr a nei tawh lovang.
Nimahsela Kaina chuan a sual pawm a hn>kin, Pathian chu
rêl dik lova puhin, a unaupa Abela îtsîkna leh huatna chu a
tilian zêl a. Thinrim takin Abela a ânkhum a, Pathianin a chunga
a tihdik loh chungchânga inhnialpui a tum a. Abela chuan
thuhnuai rawlh leh tîm chuang hauh lovin, Pathian \hatna leh
dikzia chu a \an tlat a. Kaina dik lohna târlangin a dik lo zâwk
chu a ni tih hmin hrâm a tum a. An nû leh paten sual an tiha
Pathianin a tihlum nghâl lo kha a lainatna vâng a ni tih leh, anni
pawh chu a hmangaih a, chuti ni lo se, a Fapa thianghlim leh
_____
5
Jakoba 2:22,17; 61 Johana 2:4; 7 Genesis 4:7
KAINA LEH ABELA FIAHNA 55
sual nei lo chu an sualna vânga thi tûrin a pe hauh lo vang tihte a
hrilh a. Chû chuan Kaina chu a tithirim zual deuh deuh a. A
chhia a \hâ hriatna chuan Abela chu a dik a ni tih a hriattîr a;
mahse a thinrimna chuan a nau thu zâwm zâwk tûr leh, a lungnih
lohnaa a helnate pawh lainat leh zawmpui duh lotu chu a haw ta
tial tial a. A thinrim lutuk chuan a nau chu a that ta mai a.
Abelan engmah tihsual a neilo chungin, Kaina chuan a hua
a, a that ta a ni. “Amâ thiltihte a sual a, a unau thiltihte a fel
avângin a ni.”8 Hun kal tawh zawngah pawh khân misualte chuan
anmahni aia \hâte chu an haw tawh \hîn a ni. Abela thuawihna
nun chu Kaina tân chuan englai pawh a a sual hriat chhuahtîrtu
a ni. “Thil tisual apiangin êng an haw \hîn, êngah pawh an lo
kal lo, chutilo chuan an thiltihte a lang ang.”9 Pathian chhiahhlawh
rinawmten vân >nna an ênchhuahtir nasat poh leh, Pathian \ih
lote thiltih sual chu a lan chiantîr a, chutiang a lo nih chuan
anmahni timualphotute chu tihboral thuai an duh \hîn.
Abela thah a nihna chu Pathianin a lo puan tawh - rûl leh [77]
hmeichhe thlahte—Setana leh a hote leh Krista leh a zuitûte
inkâra inhmêlmâkna entîrna thleng hmasaber a ni. Mihringte an
sual avângin Setana chuan an chungah thuneihna a nei a, mahse
Krista chuan an nghêwngkawl chu a tihtliah sak thei a. Berêm
no rinna zâra mi’n sual a thlah veleh Setana thinrimna chu a lo
so sêng \hîn. Abela nun mawi tak khân Setanan mihringin
Pathian dân an zâwm thei lo a tih chu a dik lo tih a ti chiang a.
Sual rilru pûa Kainan Abela a thunun theilo tih a hriatin, a thinrim
a, a nunna lâksak ta mai a ni. Kristâ felnaa mihringte thiamchantîr
an nihin, Setana chuan nasa takin a lo do va. He rilru hian a ni,
Krista zirtîrte hun a\anga vawiin thlenga tihduhdahna mei tialh
fo \hîn chu. Setana leh a hote chuan Krista leh a zuitute chunga
rêwng taka chet duhna chu an tichhuak fo \hîn a, an thu pawm
tura an tihluih theih loh vêng a ni. Hm>lma tlâwm hnu thinrim
hrîk thlâkna a ni. Krista zuia martar apiangte chu hnehtu an ni.
Zâwlnei chuan tihian a sawi, “Berâm No thisen avâng leh an
_____
8
1 Johana 3:12; 9Johana 3:20
56 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hriattîrna thu avângin ani (rûlpui tar, Diabola leh Setana) chu an
hneh a ni, thih ngam khawpin an nunna an ngainêp si a.”10
Tualthattu Kaina chu a sualna avânga insawifiah tura koh a
ni a. “LALPA chuan Kaina hnênah chuan, ‘I nau Abela kha
khawiah nge a awm tâk?’ a ti a. Ani chuan, “Ka hre lo. Ka
nau vêngtu ka ni êm ni?”11 a ti a. Kaina chu sual kawngah
chuan a kal thui tawh êm avângin, Pathian chu an kianga awm
reng ropui leh hmun tinrênga awm a nihte chu theihnghilhin, a
sual thup tûrin dâwt a sawi a.
LALPA chuan Kaina hnênah chuan, “Eng nge i tih tâk ni? I
nau thisen âw chuan lei a\angin mi au asin,”12 a ti a. Pathianin
Kaina chu a sual puanna hun a pe a. Inngaihtuah l>tna pawh
hun a nei a. A thil tih râpthlâkzia pawh a hria, sual khuh
tûra dâwt a sawi pawh a hria, mahse, helna rilru a la pu tlat
a, hremna tûr thû pawh sût theih a ni ta lo. Amah zilh leh
ng>ntu Pathian aw chuan a hremna thu râpthlâk tak mai chu
a puang chhuak ta: “Lei, i kut ata i nau thisen dawng tûra,
a kâ lo ângtu ata hi ânchhe dawng i ni ta; lei i leh pawhin a
\hatna chu a pe phal tawh lo vang che; leiah hian tlân bo leh
vakvai i lo ni tawh ang,”13 tiin.
[78] A sualna avânga Kaina chu tihhlum nghâl chu a phû a, mahse
Siamtu zahngaitheia chuan a lo sim leh hlauh theihna tûr hun chu
a la pe leh ta zêl a. Nimahsela Kaina chuan a thinlung chu a
tikhauh zêl a, misualte fuihpawrha helna tizualtu leh hruaitu chu
a la ni ta zêl zâwk a. Setana hruaiin Kaina chu mi dangte pawh
thlêmtu ni zêlin, a nungchang leh awmdân \ha lo tak mai chuan
mi dangte chu a hneh zêl a, lei hi suahsualnaa khata pâwng tâlnain
chhiatna a koh thlâk thlengin a kal zêl ang.
Pathianin tualthattu hmasa ber a zuahna chuan khawvêl
pumpui tân inhniâlna ropui chungchâng thuah zirlai lanchhuahtîr
tûr a nei. Kaina leh a thlahte chanchin \ha lo tak hi, mi sual chu
chatuana nun phalsak niin, Pathian laka helna a chhunzawm zêl
ta se, chuta thil thleng thei tûr entîrna \ha tak a ni. Pathian
_____
10
Thupuan 12:11, 9; 11Genesis 4:9; 12châng 10; 13châng 11
KAINA LEH ABELA FIAHNA 57
dawhtheihna chu misualten sual zual deuh deuh nêna remchângah
an la a. Kaina chunga rorêlna sawichhuah a\anga kum zabi
sâwmpangaah chuan khawvêl chuan sual avânga hremna, tuilêt
chu a lo tawng ta hial a. Pathian dân bawhchhiat avânga
suala tlûte chunga thihna thlen thûah, Pathian chu a dikin
zah a ngaithei hl> a ni tih lantir a ni tih a lantir a ni. Mihring
te hian sual an tih rei poh leh, an bo thui ting mai a ni.
Pathianin khuahkhirh loha sual thlah zal reng \ha a ti lova,
helna kawnga sehhel tak takte laka khawvêl thenfai mai chu,
ânchhia ni lo vin malsâwmna a lo ni zâwk.
Setana chu englai pawhin nasa taka Pathian nihna dik lo
taka lantîr tûrin, bumna chi hrang sêng tam tak hmangin a thawk
reng a. Khawvêl mîte chu bum tûrin, ruahmanna \ha tak leh
thiltihtheihna hmangin a thawk reng a. Pathian, tâwp chin nei
lo, a bul a\anga a tâwp thleng hmu vektu, finna a khat chuan,
Setana ruahmanna aia ruahmanna fing zâwk a nei. Hel hote
tukdawl mai a tum a ni lo va, khawvêl zawng zawng hnênah
helna hlauhawmzia chiang taka hmuhtîr a tum a. A tâwpah
chuan Pathian khawngaihna ngahzia te, a rêl dikna te, a felna te
leh, a finna te, misualte chunga ro a rêl dân hian chiang takin a
lantîr dâwn a ni.
Khawvêl danga chêng mi thianghlimte chuan he khawv>l
thil thlengte hi ngun takin an thlîr reng a. Tuil>t hmâa khawv>l
awmdân a\ang khân Pathian dânte leh, Krista thuneihna hnawla
Luciferan vân sorkarna din a tum awmdân leh, a rahchhuah [79]
chu, chiang taka hmuh theih a ni. Khâng tuil>t hmaa misual
inlek takte a\ang khân, Setana ror>lna kalhmang chu hmuh
a ni. Mihringte ngaihtuahna chu englai pawhin sual a ni. 14
An rilru ngaihtuah chu sual, Pathian hmangaihna, remna,
thianghlimna dona tûr hlîr a ni. Thil siamte a\anga Pathian
dân thianghlim khapna hlih tumna rah chu Setana thawh rah
hian a lanchiantîr a ni.
Inhniâlna ropuia thutak hailan a nih tâk z>lah chuan, Setana
_____
14
Genesis 6:5
58 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

leh a bumna hnuaia awmten diklo taka an târlan \hin, a sorkar


ror>l dân hmang chu Pathianin fiah takin a târlang ang. A ror>lna
chu khawv>l pumpuiin a pawm dâwn a, mahse chhandam nân
engmah an hlâwkpui thei tawh dâwn silo a ni. A ruahmanna
ropui chu hlenchhuah vek a nih thlengin, Pathian chuan
khawngaihna leh khawvêl pumpui pawmpuinain, a kalpui chho
z>l dâwn a ni. Helna chinfel hnâ pawh amân a hlen chhuak ang.
Krista do va, a dânte tihbo tuma beihna chu Setana lamâ \anna
mai a ni tih chiang takin hmuh a ni ang. He khawvêl lal
chungchâng hi rêl a nih hun chuan, a zuitute zawng zawng chuan
a chan ang chu an chang v> ang, khawvêl pumpui chu
thutihtlûkna hriatpuitute niin, hetiang hian an au chhuak ang - “I
kawngte chu a felin a dik a ni, Nang hnamtin Lalber”15 tiin.ð

_____
15
Thupuan 15:3
59
6
SETHA LEH ENOKA

A DAMAchu fapa dang Pathian thuthiam changtu tûr leh thlarau [80]
lam roluahtu tûr chu p>k a ni. A hmingah chuan Setha a sâ
a: a hming awmzia chu “ruata” emaw “aiawhtua” emaw tihna a
ni a, a nu chuan, “Pathianin Abela aiah chithlah dang mi ruatsak
ta; Kaina chuan amah a that ta sî a”1 a ti a. Setha chu Kaina leh
Abela ai chuan zahawm hmêl pu tak a ni, a fapa dangte aiin
Adama a chhûn zâwk a.
Nungchang \ha tak mai Abela kawng zawh ang zawh mi a
ni a. Nimahsela Kaina aiin \hatna bîk a pianpui chuang lo.
Adama siam chungchângah kha chuan “Mihring chu Pathian
anga siam a ni”2 a ti a; mahse mihringte tlûk hnûah kha chuan,
mihringte chuan, “anmahni ang” fâte an nei a. Adama kha chu
sual lo Pathian anga siam tih a ni, Setha chuan Kaina angin, a nu
leh pa suala tlûte nihna chu a chhawm a. Nimahsela Tlantu
hriatna leh felna kawhhmuhna a dawng a. Pathian khawngaihna
zârah, Pathian zahin A rawng a bâwl a; Abela kha la dam zêl
sela chuan a thawh tûr ang, misualte, Pathian lamâ hawi kîrtîr
leh, Siamtu chu zaha a thuawihtîr hnâ chu a thawk ang.
“Setha chuan fapa a nei a; a hmingah chuan Enok-a a vuah
a. Mîte chuan Jehova hming chu an lam \an leh ta a.”3 Mi
rinawmte chuan Pathian chu a hmâ pawhin an be \hîn a. Mahse
mihringte an lo pun zêl chuan mi chi hnihte inkâr chu a lo zâu
telh telh a. Mi chi khat chuan Pathiana an rinawmna chu
thuawihnain an entîr a, mi chi dangte chuan Pathian chu zah lo
vin a thu an âwih lo va.
Kan nû leh pa hmasâte chuan Eden a din \an khân Sabbath
chu an serh \an tawh a, hnawhchhuah an nih hnû pawhin an
serh zui zêl a. Thuawih lohna rah kha tak mai chu an tem \an a,
tu pawh Pathian dân chu zah lova pawisa lo chuan a tîrah emaw,
_____
1
Genesis 4:25; 2Genesis 1:27; 5:1; 3châng 26
60 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a hnû deuhah emaw, Pathian dân chu a thianghlimin a zahawm


a, bawhchhiatna rah chu an tuar tho tho dâwn tih an hria a.
[81] Adama thlah Pathian chunga rinawmte chuan Sabbath chu
an chawisâng z>l a. Nimahsela Kaina leh a thlahte chuan
Pathianin chawlhni a lo siam chu an serh duh lo va. An duh
hun hunah châwlin hna an thawk a, Jehova chawlhni siam
chu engahmah an ngai lo.
Pathian ânchhia a dawn a\angin Kaina chuan a pa
chhûngkua chu a chhuahsan ta a. A hmasa berin lei-leh hnâ
thawh chu a thlang a, tichuan khawpui a din a, a hmingah a fapa
upa ber hming chawiin a sa a. LALPA awmna a\anga kal bo vin,
Eden siam \hat lehna thutiam chu hnâwlin, leiah chuan sual ânchhe
hnuaiah hausakna leh hlimna zawng tûrin, khawvêl pathian
behote zînga puipâ tak a lo ni ta. A thlahte chu khawvêl thil leh
a chhûnga sum leh pai thû-ah chuan mi awmthei tak an lo ni ta.
Mahsela Pathian pawisa lo chauh ni lo vin, mihringte tâna a thil
tum dodâltute an ni. Tharum thawhna kawngah Kainan an hmâ
a hruai a, thlahchhâwng kal zêla pangana Lameka chuan nupui
pakhat aia tam neihnaah a hruai a. Chapo luhlul takin tunah
chuan Kaina tâna phuba lâkna tûr aiin a ni chu a him zâwk ang
tiin a hmâi a uâng hlê a ni. Abela chuan ran a vulh \hîn a, puan
inte kaihin a awm \hîn, chu kawng chu Setha chuan a zawh ve
a, “Leiah hian mikhual leh khualzin” maiah inngaiin “Ram \ha
lehzual vâna mi zawngtute-ah”4 an inngai a..
Hêng pâwl hnihte hi eng emaw hun chhûng chu an in\hen a.
Kaina thlahte chu an awmna hmasa a\ang chuan Setha thlahte
awmna phaizâwl lamah chuan an p>m darh a. An thilchîn \halote
an tih ve loh nân, Setha thlahte erawh chu tlâng ram lamah chuan
an insasengsan leh ta zâwk a, khuate an din a. Chutianga an
awm hran chhûng zawng chuan Pathian chu biain, thianghlimna
kawng chu an zawh a. Hunte a lo kal zêl chuan, zawi zawiin
phaizâwla chêngte nên chuan an inchawhpawlh a. An
inchawhpawlhna chuan rah \ha lo tak a chhuah a. “Pathian
_____
4
Hebrai 11:13,16
SETHA LEH ENOKA 61
fapâte chuan mihring fanute chu hmêl \ha takin an hmû a, tichuan
an duhzâwng apiangte chu nupuiahte an lo nei ta \hîn a.”5
Pathian betu tam takte chuan inchawhpawlhna a\anga thil \ha
lo pui pui an lo hmuh fote chu entawnin, Pathian mi bîk leh
thianghlim an nihna chu an lo hloh ta a. Setha fâte chuan “Kaina [82]
kawng chu”6 an zawh a. An ngaihtuahna chu khawvêl hlimna
leh hausaknaah nghatin, Pathian dân chu an bengkhawn lo va.
“Pathian hre sîin Pathian angin an chawimawi lo va; lâwmthu
pawh an sawi hek lo; thil lawi lo an ngaihtuah ta zâwk a,
thinlung â chu a lo thim ta a.” 7 “Pathian hriat an duh loh
avângin, thil mawi lote ti tûra a duh loh zâwng rilru neih
phalin, Pathianin a hawisan ta.”8 Sualna chu khawvêlah hian
phârna ang maiin a lo darh ta a.
Adama chu kum sâng dâwn lai mihringte zîngah chuan sual
rah sengin a dam a. Rinawm takin a theih tâwpin sual chu tireh
tûrin a bei a. A thlahte chu LALPÂ kawng kawhhmuh tûra hrilh
a ni a; a hn>na Pathian thusawite chu fîmkhur takin a thlah zêlte
hnênah a hrilh chhâwng zêl a. |hahnem ngai takin a thlahte
thlah leh, chhuan kuana thleng chuan mihringte suala an tlûk
hmâa Paradis thianghlima an awmdân te, an lo tlûk dân te,
Pathian dân dik taka zâwm a \ûl dân leh, bawhchhiatna rah
hlauhawm dân leh, dân bawhchhiatna a\anga chhandamna
kawng Pathianin a siam dânte chu a hrilh \hîn a. Nimahsela mi
tlêmte chauhin a thusawite chu an ngaihven a. Vâwi tam tak
chu a thlah kal zêlte chunga chhiatna râpthlâk thlentu a nihnate
avâng chuan zilhhaunate pawh a tâwk \hîn a.
Adama nun chu lungngaihna, mualphona leh inchhîrnain a
khat a. Eden Huan a chhuahsan a, a la thi dâwn a ni tih a
ngaihtuahte chuan a hlau êm êm mai a. A fapa Abela, Kaina’n
a thah chiah khân mihring zînga thihna râpthlâkzia hre hmasabertu
a lo ni ta. Amâ sual avângin inchhîrna nasa takin a khat a,
Abela thihna leh, Kaina hnawhchhuah a nihna chuan, a phurrit
chu belhchhahin Adama chu lungngaia rûmin a kûn a. Nasa
_____
5
Genesis 6:2; 6Juda 11; 7Rome 1:21; 8châng 28
62 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

taka sualna lo darh a, tuilêtna hial thlentu tûr chu a lo hmû a, A


siamtuin sual vânga thi tûr an nih a puante khân, râpthlâk a ti hlê
a, mahse kum sângkhat dâwn lai mai chutiang tuarna leh thihnate
a han hmuh chuan, thihna chu Pathian khawngaihna avânga
lungngaihna leh tawrhna tihtâwpna a nihnate chu a hre thiam ta a.
Tuilêt hmâa mihringte chu an sual hl> na chungin mîte
ngaihruat ang >m >m a mâwl leh râwva chu an ni lo. Mihring
chu finna leh ngaihtuahna sâng tak neite an ni a. Taksa leh rilru
chak tak nei an ni a, sâkhuana leh finna lam thilah phei chuan
tluk rûal loh an ni. An dam rei avânga an ngaihtuahnate chu
[83] puitling har tûr emaw tih tûr a ni lo. An rilrûte chu a puitling
hmâ a, Pathian \ih a, a thû anga awmte chuan, an damchhûng
zawng finna leh hriatna an chher chho z>l zâwk a ni. Tuilêt
hmâa mîte leh tûn kan hun laia mi thiamte hi, han khaikhin ta ila
chuan, kum inangah chuan tûnlai mîte hi finna leh chaknaah an
hniam zâwk daihin a lang ang, mihringte damchhûng a lo tawi
telh telhin, an taksa leh finnate pawh a lo tlahniam telh telh zêl a
ni. Tûnah hian mi kum sawmhnih a\anga kum sâwmnga vêl
chhûnga finna leh hriatna zir an awm a, an hlawhtlinna te chu
khawv>lin an chhuang êm êm a, mahse hêng hlawhtlinnate hi,
mi kum za tam tak chhûnga finna leh hriatna lo \hang chhote
nêna khaikhin chuan an nep hl> a ni.
Tûn lai mîte hian tûn hmaa mîte finna tam tak an chhawr
thei tih hi chu a dik a. Mifing thil duanga dapchhuak tute chuan
thil tam tak an hnua lo ch>ngte tân an hnutchhiah a ni. Mahse
hetiang a ni chung pawhin, h>ng lai huna mîten mihring finna leh
hriatna chungthuah chuan, vânneihna an neih dân chu nasa tak a
ni. Anni zîngah chuan, Pathian anpuia siam, Siamtu ngeiin “\ha”
a tih - Pathianin finna leh hriatna tinrêng hrilhtheitute an awm a
ni. Adama chuan Siamtu hnên a\angin thilsiam chanchin te a zir
a, kum zabi kua lai a dam a, a thil hriatte chu a thlahte a hriattîr
ve leh zêl a. Tuilêt lai hun hian lehkha ziak chu a la awm lo,
mahse an taksa leh hriatnate chu a la \ha êm êm a, an thlahte
SETHA LEH ENOKA 63
chu thurochhiah an inhlân chhâwng zêl a, kum za tam tak chhûng
chuan thlahchhawng sarih an hriatna leh an daihriat leh thil engkim
\hanna tûra sawi ho thei te an awm a ni.
Khatih lai huna mîten Pathian kutchhuak a\anga amah hriatna
an neih tam theih dân chu tluk rual a ni lo. Sâkhaw chungchânga
thimna ni lovin chutiang lamâ ênna hun a ni. Khawvêl mi zawng
zawng hian Adama a\ang hian zirtîrna an nei thei a, LALPA \ihtute
tân chuan Krista leh a vântirhkohte hi zirtîrtu an ni. Pathian
huan kha hriatpuitu rinawm tak niin, mihringte zîngah zabi tam
tak a awm bawk a. Paradis huan vêngtu cherub êng ropui te
a\ang chuan Pathian ropuina chu puan chhuah a ni a, helaiah
hian Pathian betu hmasa berte chu an lo kal a. Hetah hian a [84]
maichâmte dinin, thil hlante an hlan a. He lai hmunah bawk hian
a ni Kaina leh Abela pawhin an thilhlante an rawn hlan a,
Pathianin anmahni a biak ni.
Eden Huan, hmuh phâk renga awm, a luhna vântirhkohten
an vên tlat chu awm lo vanga rinhlelh rual a ni lo. Thilsiam,
Eden Huan te, thing pahnih chanchin mihringte dinhmun n>na
inzawm tlat chu hriatsa hnial buai pawh \ûl lo chiang sa a ni.
Pathian a awm tih leh thuneitu pumhlûm a nihna leh dan thil
ngiatte chu, Adama dam lai chuan thutak mîten an sawi buai
ngai lem loh a ni.
Khawvêl sual tak kârah chuan mi thianghlimte, englai pawha
Pathian nêna inpâwla, vân nêna inpawh reng an awm ve tlat a.
Chûngte chu mifing hmun sâng changtute an ni. Mawhphurhna
thianghlim leh ropui tak nei, an hun laia mîte chauh ni lo, hun lo
kal zêl tûra mîte chu nungchang thianghlim leh sâkhaw mi ni
tûra zirtîrtute an ni. Bible-ah hian chutiang mîte chu mi tlêmte
chauh sawilan an ni a. Nimahsela hun kal ta zawng zawngah
khân Pathian chuan hriatpuitu rinawm thinlung dik taka Amah
betute a nei reng a ni.
Enoka chungchângah chuan ti hian ziak a ni, ‘kum 65 a nihin
fapa a nei a, chumi hnuah chuan kum 300 chhûng zawng Pathian
64 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

n>n an l>ng dûn \hîn,’9 tiin. Khatih chhûng zawng khân Enoka
chuan Pathian hmangaihin a \ih a, a thup>kte a vawng a ni.
Thutiam anga thlah kal z>l, rinna dik vawng nung z>ltute zînga
pakhat a ni. Adama kâ ngeiin tlûkna thû te, Pathian
khawngaihna thutiam lawmawm tak leh, Tlantu lo kal tûr a
rinchhan tlat thû a sawite chu a hre \hin a ni. A fapa hmasa ber
a lo pian chinah phei chuan, Enoka chuan thil awmzia manthiam
lehzualin, Pathian n>na inlaichînna thûk zâwk a nei ta a. Pathian
fâ a nihnaa a mawhphurhnate pawh a hrechiang sauh bawk.
Naupangin a pa a hmangaih leh rinchhan dân a\ang leh, amah
pawhin a fapa a thlâkhlelh dân a\ang chuan, zirlai hlu tak,
Pathianin a hmangaihna maktak avânga Fapa mihringte tâna a
p>k te, Pathian fâten an Pa vâna mi an rinchhan theih tur ziate
chu, a zir ta a ni. Pathian hmangaihna ropui leh chhiars>n ruâl
loh Krista zâra puanchhuah chu, nil>ng zankhuaa a ngaihtuah
pui ber niin, chutiang hmangaihna chu a ch>npui mihringte hn>na
lantir tûrin, \hahnemngai takin a bei \hin.
[85] Enoka leh LALPA l>ndunna hi inlârna emaw z>l hmû emaw
anga l>ngdûn an ni lo, a tak a nî tin khawsak leh thiltihna
tinrêngah a ni zâwk. He khawvêla mi thianghlim inti inkhâr
khip tlatte ang ni lo vin; khawvêl mîte zîngah Pathian tâna
hnathawh tûr a nei. Chhûngkuaah te, \henrual nêna
inpâwlnaah te, pa ber nihnaah leh pasal a nihna te, \hian a
nihnaah te, englai pawhin Pathian hnathawk chhiahhlawh
rinawm, nghîng ngai lo a ni reng zâwk.
A thinlung chu Pathian nêna inmil rengin a awm a, “An inrem
chauh loh chuan mi pahnih an kal dûn ang em ni?”10 Hetianga lên
dunna hi kum 300 lai an chhunzawm a. Ni rei lo te chhûng chauh
pawh kan dam tawh dâwn a ni tih leh, Isua hi a lo kal thuai dâwn a
ni tih hriatna nei sîte, tûn âia inhlanna urhsûn zâwk leh titak zâwk
chuâng lo tûr Kristian hi tlêm chu an awm. Nimahsela, Enoka chu
chutiang a ni vê lo, kum zabi thum lai ral hnû pawhin a rinna chu a
chak telh telh a, a phûr zual sauh zâwk.
_____
9
Genesis 5:22; 10Amosa 3:3
SETHA LEH ENOKA 65
Enoka chu mi chak, ngaihtuahna sâng leh zau; Pathian hnên
a\anga hriattîrna bîk dawng nêna inzawmna nei reng, Pathian
ropuina leh famkimna pawh hria ni mah se, mi inngaitlâwm ber
a ni reng a. Pathian nên an inhnaih poh leh a chak lohna leh a
tlin lohna hre \hîn mi a ni.
Pathian hrelote sualna punlun zêl chuan a tilungngai a, an
rinawm lohna chuan Pathian zahna a tihkiâm sak ang tih hlauin,
chutiang mîte chu kâwm fo lo vin, amahin Pathian pâwl leh
\awng\aiin fianrialah hun a hmang \hîn a. A duhzâwng a tihfo
theih nân, LALPA chu nghâkin, chiang taka a duhzâwngte hriattîr
tûrin a ngên a. A tân chuan \awng\aina chu thlarau thâwk lâkna
ang niin, vân boruak hîp rengin a nung \hîn a.
Pathian chuan vântirhkohte hmangin, Enoka hnênah chuan
lei chu tuilêta tihchhiat a tum thu a puang a, Chhandamna
ruahman a siam chu, kimchang takin a hriattîr a. Hrilhlâwkna
thlarâu hmangin tuilêt hnua mihring chêng zêl tûrte leh Krista lo
kal lehna tûr thil thleng ropui takte khawvêl tâwpna hun thlengin
a hmuhtîr a.
Enoka chuan thi tâte chungchâng a ngaihtuahin a buai \hîn
a. Mifelte leh misualte chu an thi ang a, vaivutah an kîr leh ang
a, hei hi an tâwpna thuhmun chu a ni mai ang tihte a ring deuh a.
Thlân piahlam ramâ mifelte awmdân tûr a hmu phâk lo. Mahse
inlârnaah chuan Kristaa thi tawhte, Krista, ropui taka
vântirhkohte nên an lo kal hun a, tlansate thlân a\anga ropui
taka kaihthawh an nih dân tûr zawng zawng chu chiang taka
hmuhtîr a ni. Krista lo kal leh dâwna, khawvêl mihringte sual [86]
tûr - mi chapote, mi pawngpawrh, mahni thu duh, Pathian leh,
Lal Isua Krista phattu, a dânte rapbet a, a tlanna hmusittu tûrte
a hmu a. Mifelte lallukhum khuma ropui taka chawimawite leh,
mi sualte LALPA hnên a\anga hnawhbo a, chatuan meiin a kan
ral vek tûrte chu hmuhtîr a ni.
Enoka chu felna thuhriltu a ni a, Pathianin a hriattîr zawng
zawngte chu a mihring puite hnênah chuan a hriattîr a. Pathian
66 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

\ihtute chuan a zirtîrna leh a sâwmna chu an zâwm a. Mipuite


zîngah chuan Pathian vaukhânnate chu a puang \hîn. Setha
thlahte zîngah chauh thu a hril lo. Kaina tlânbona ramahte chuan
kalin, Pathian hnên a\anga inlârna ropui taka a thil hmuh zawng
zawngte chu a puang a - “Ngai teh u, Pathian ngaihsak lo mi
sualten a chungah thu khauh tak an sawi zawng zawng kawnga
thiam loh chantîr tûrin, LALPA chu a mi thianghlim sîngkhatte
nên a lo kal a ni”11 tiin a puang a.
Sualna chu hlau hauh lova kâwk chhuak \hîn a ni a. Pathian
hmangaihna Kristaa târlan chu hrilin, a hun laia mîte chu an sualte
siam a, an kawng dik lote kalsan tur leh, sual dik lo tak titute
chu zilhin chutiang sual an tihzêl chuan hremna an pumpelh
dâwn hauh lo a ni tih a hrilh a. Krista thlarau chuan Enoka
hmangin thu a sawi a ni; hmangaihna thu hriat nuam leh
tluangtlam chauh sawi lovin, Pathian chuan a thuchah
puangtute thinlung leh hmuiah chuan thu hriam khandaih
hriamtawn anga mi ât thei thu chu a dah a.
Pathian thiltihtheihna hmanga thupuan chu mi \henkhat chuan
an hriatin, zilhhauna chu pawmin an sualte an sim a; nimahsela
mi tam zâwk chuan thuchah ropui chu an hmusitin an nuihzat a,
luhlul takin an sual kawng chu an zui zêl a. Pathian chhiahhlawhte
hian hetiang bawk hi ni hnuhnungah chuan an tawng leh ang,
Pathian thute chu ring lo leh nuihsantute an awm leh ang. Tuilêt
dâwn laia mi chêngte chuan, Pathian nêna lêngdûn \hîn
vaukhânna thuchah sawi chu an ring lo va. Hun hnuhnunga
chêngte pawhin hetiang bawkin Pathian thuchah puangtute chu
an ring lo vang.
Enoka, a vânglai huna phur taka hna thawktu chuan Pathian
nêna an inpâwlna chu a thlahthlam ngai lo va. Hna a thawh tam
poh leh Pathian pâwlna \awng\aina chu a hmang nasa mai a ni.
[87] A châng chuan hun eng emawti chhûng chu tû mah pâwl lovin a
fianrial \hîn a. Mîte pâwla nasa taka thu a hrilh zawh hian,
Pathian hriatna leh a mamâwh pe theitu hnênah chuan kalin,
_____
11
Juda 14,15
SETHA LEH ENOKA 67
thua tuihal leh ri\amin, fianrialah Pathian chu a pâwl \hîn a.
Chutianga Pathian pâwlna chuan Enoka chu Pathian nungchang
an deuh deuhna lamah chuan a hruai \hîn. A hmêlte chu a
thianghlimin a êng a, Krista hmai êng ang khân a êng ve a.
Chutianga Pathian nêna an inpâwl zawha a lo kîr leh chuan a
hmêl êng chu misualte chuan an hlau hial a ni.
Misualte sualna chuan a tawng sâng zel a, an chunga chhiatna
râpthlâk tawngbaw khawpin a sâng ta. Kum a lo liam zêl chuan
an sualna chu a sâng zêl a, Pathian thinurna chu a zual telh telh
a. Chutichung pawhin rinna thuhretu chuan hnâ chhunzawm
zêlin, vaukhânna thu te, sâwmna thu te leh sima an hawikîr loh
chuan Pathian hremna râpthlâk tak mai an tuar dâwn a ni tih
chu a puang zêl a. Pathian thuchah rinawm taka puanga sual a
dona chu nawmsip ûmtute chuan an bengkhawn lo. Khawvêl
sual a\anga vân hlimna tâwp lova Pathianin a lâk ni thleng chuan
a hnathawh chu a thawk chhunzawm zêl a.
Chutih hun laia mihringte chuan tangka leh rangkachak khâwl
tum lo, neihnunna lam pawh ûm lo, Enoka chu an nuihzat a.
Nimahsela Enoka thinlung chuan chatuan ro hlû chauh a
ngaihtuah a. Vân khawpui chu a thlîr a. Zion khawpuia Lal
chu A ropuina nên a hmu tawh a. A ngaihtuahna te,a thusawi
te leh a thinlung chuan vân lam a hawi a ni. Sualna nasat
zawh poh leh vânlam a ngaihna chu a nasa mai a. Leia la
chêng reng siin rinain vânah a chêng a ni.
“Thinlunga thianghlimte chu a eng a thâwl e; Pathian an la
hmu dâwn si a.”12 Vân nêna inrema awm theih nân Enoka chuan
kum zathum zet nun thianghlim a zawng a. Kum zathum Pathian
nên an lêngdûn \hîn. Nî tinin hnaih zêl a duh a, Pathianin a
hnêna a hruai thlengin a pawh tial tial reng a ni. Chatuan khawvêl
kawngkhâr bulah chuan a ding a, pên khat leka chu khawpui
mawi chu thlen theih a ni ta. Lei a\anga englai pawha a lo
ngaihtuah \hîn kawngkhâr chu hawn a ni a, Pathian nên an
l>ngdûn zêl a, tichuan mihringte zînga khawpui thianghlim lût
_____
13
Hebrai 11:5
68 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hmasa ber a ni ta a ni.


[88] A awmta lo chu khawv>lin a tuâr hl> a ni. Hun khâ leh
chen vauna leh zirtirna thu tlângaupui tu âw chu hriat tûr a awm
ta lo. Misual leh mi\ha zîngah pawh a awm ta lo tih hria an awm
a, khawilai a chawlhna hmunah emaw a tawmbo a ni a ringin,
amah ngainatute chuan an zawng ta chiam a, khami hnû f>ah
Elija pawh kha zâwlneiho fapaten an zawnga, mahse an hmu zo
lo. An hmuh loh thû an rawn thlen a, Pathianin a la bo ta a ni.
Enoka a nungchunga vâna hruai a nihna a\ang hian LALPAN
zirlai pawimawh tak zirtir a tum a. Adama sualna rah hlauhawm
tak avâng khân, mihringin beidawnna an nei ang tih a hlauhawm
a ni. Mi tamtak chuan uâr takin, “Kan chungah ânchhe rit takin
min delh a, thihna chu kan zâa chan tûr a ni thova, enge LALPA
\ih leh a thup>k zawmte hi a hlâwk?” an ti tâwn tâwn a. Mahse
Pathianin Adama hn>na zirtirna a p>k, Setha hn>na hlanchhâwn,
Enokan a tihchian tâk viau chuan, lungngaihna chhûmpui chh>m
kiangin, mihring tân beiseina a p> a. Adama vânga thihna a lo
thleng angin, Tlantu tiamlâwk zârah nunna leh thihtheihlohna a
lo thleng dâwn a ni.
Setanan mihringte chu beiin, mifelte tân lâwmmman emaw,
misuâlte tân hremna emaw a awm lo tih leh, mihring tân Pathian
dânte hi zawm theih ruâl a nilo tih rintir a tum a ni. Mahse
Enoka chungchângah chuan Pathianin, “Taima taka amah
zawngtute tâna lâwmman p>k hmang a ni,” tih a sawi. A thup>k
vawngtute tâna a tihtur chu hei hian a entîr a ni. Pathian dân hi
zawm theih a ni tih leh, khawv>l sualna chim kârah pawh, Pathian
khawngaihna zârah, thl>mna hi do theih a ni a, mi thianghlim
sual kai lo a nih theih tih zirtir an ni. Chutiang taka nun chu
hlâwkpuiawm tak a ni tih amah a\angin an hmû a. A vânlâwnna
a\ang chuan, nakin hnu a thil awmdân tûra hrilhlâwkna,
thuâwihte tâna hlim leh lawmna leh thihtheihlohna leh,
bawhchhetute tâna thiamloh channa, lungngaihna leh thihna an
chan tûr chu, a chiang tâwk a ni.
SETHA LEH ENOKA 69
“Rinnain Enoka chu a thihna hre lo tûra lâk bo a ni,…. Lâk
bova a awm hmâ zawng khân Pathian lâwmzâwng mi a ni tih an
hriattîr tawh.”13 Khawv>lin a sualna a chhiatpuina tûr hmunah
khân, Enoka chu thihnain a chunga thû a neih phalsak loh tûr
hial khawpin, Pathian n>n an inpawh a ni. H> zâwlnei nun
thianghlim tak hian, Krista lo kal leh huna “lei atâ tlante”14 zînga [89]
tel tûrte nungchang put tûr chu a lo entîr a ni. Tuil>t dâwn ang
khân, bawhchhiatnain lei a dâp leh ang. An ngaihtuahna sual
leh bumna thu zirtirna ang z>l chu zuiin, mihringte hi vân thuneihna
lakah an hel ang. Mahse Enoka ang khân, Pathian mîte chuan
thinlung thianghlimna, a duhzâwng zuina kawng chu, Krista anna
an neih thlengin, an zawh z>l ang. Enoka angin khawv>l hn>nah,
LALPA lo kal lehna thû te, bawhchhiatna chunga hremna tûr thû
te an hriattîr ang a; an \awngkam leh nungchang thianghlimin
khawvêl mîte chu thiamloh an chantîr ang.
Tui hmanga khawv>l tihchhiat a nih hmâa Enoka vâna hruai
a ni tâ ang khân, meia khawv>l tihchhiat a nih hmâin mifel la
damte chu vâna hruai an ni ang. Tirhkoh chuan ti hian a sawi,
“Kan zâin kan muhîl kher lovanga, mahse tawtawrâwt
hnuhnungber rîk hunah chuan, mitkhapkâr lekah, tihdanglam kan
ni vek tawh ang. Mithîte chu \awihthei lova kaihthawh an ni
ang a, keini pawh tih danglamin kan awm tawh ang.”15 “LALPA
ngei chu âuthâwm n>n, vântirhkoh chungnungber âw nen, Pathian
tawtawrâwt ri n>n, vân a\angin a lo chhuk dâwn si a. Kristâa
thi tawhte chu an tho hmasa anga, chumi hnûah chuan keini
nunga lo la awm rengte hi, boruâkah LALPA hmuak tûrin, anmahni
ruâlin chhûm zîngahte khian lâk chhohin kan awm ang; tichuan
kumkhuain LALPA hn>nah kan awm tawh ang. Chuvângin, h>ng
thû hian inthlamuan tawn rawh u.”16 ð

_____
13
Hebrai 11:5; 14Thupuân 14:3; 151 Korin 15:51, 52; 161 Thesalonika 4:16-18
70 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

7
TUI LÊT

[90]
N OVA hun lai chuan mihringte chungah chuan ânchhe chi hnih,
Adama bawhchhiatna leh Kaina tualthahna avâng chuan a
awm a. Mahse hei hian thil awmdân chu a thlâk danglam chuang
lo... Thil chu an hlun dâwn lo tih a lang a, mahse lei chu Pathian
thilthlâwn p>kte avângin a la hausâin a mâwi >m >m a ni. Gr>p
hrui rah kûr ngheng nghung lo do kâng tûrin tlângahte chuan
ram ngaw \ha tak tak a awm a. Phâizâwl zâu tak huan ang mai
chu a hring dup a, pangpâr vûl chûk rimtui chu a nam rem rem
a. Leia theirahte lah chu chi hrang tam tak, chhiars>n rual loh a
ni. Thingte pawh, tûnlaia mîte n>na tehkhin ruâl loh khwpa lian
leh buk mâwi, inchawih tak a ni a, a thing pawh a ti a mâwiin a
chang \ha a, lung a ang hle a, a tlo hl> a ni. Rangkachak te,
tangkarua te leh, lunghlûte chu a la tam >m >m mai bawk a.
Mihringte pawhin a tîra an chakna thahrui kha an la pai reng.
Nun tisei tura Adaman nunna thing rah a ei theih loh chinah
chhuan tam a la liam hman lo, an damchhûng chu kum za telin
chhiar a la ni a. Chûng mi dam rei takte chuan an chakna thahrui
chungchuangte chu Pathian rawngbâwl nân hmang se chuan, an
Siamtu chu fak tlâka lantirin, an damchhan chu \ha takin an hlen
dâwn a ni. Mahse chutiangin an nung si lo. Mi lian leh ruakhâu,
chak pui pui, an la tam mai a, thil ropui leh verv>k taka tih
kawngah an lâr hl> a, chutianga an zei leh rilru chak ang tho
chuan bawhchhiatna kawngah pawh an kal fawr a ni.
Tuilêt hmâa chêng mihringte hi Pathian chuan thilthlâwnp>k
tamtakin a vûr a, mahse chung zawng zawng chu Siamtu ropuia
fak nân leh châwimâwi nâna hmang lovin, mahni inchâwimâwi
nân leh, mahni tâna anchhiaah an chan zâwk a. Chûng
rangkachak, tangkarua, lunghlu leh thing \ha tak takte chu, mahni
intihropui nân, an ch>nna inte chu ropui taka sain, inel nân an
[91] hmang zâwk a. An thinlung chapo tak tihlawm nân leh, sual
TUI LÊT 71
nawmchen duhna tihhlawhtlin nân an hmang \hin. An thinlunga
Pathian hriat duhna nei lovin a awm ngei tih pawh an phatsan
thuai a. Siamtu Pathian chu châwimâwi lovin a thilsiam chu an
be zâwk a. Mihringte finna thilsiam ropuite chu an châwimâwi
a, an kutchhuak milimte chu biain, a hmâah kûn tûrin an fâte
pawh an zirtîr a.
Phûlah te, thing hnuaiah te chuan an milim biakna tûr
maichâmte chu an din a. Thingbuk lian pui pui ding tlar,
kumtluana a hnuaia hlim taka an awmnate chu, Pathian lemte
hnênah chuan an hlân a. Chûng thing buk kawng sîr tuak leh an
huan bula awm thei tin rêng rah tiar tuarte chu nawmsip bâwl
nân leh milem biak nân an hmang zâwk a.
Mihringte chuan Pathian hriatna dah boin an ngaihruatna thil
siamte chu an be zâwk a, zawi zawiin an hniâm tiâl tiâl a. Sâm
ziaktu chuan chung milim betute chu hetiang hian a lo sawi,
“Chûng siamtute chu chûngte ang chuan an awm ang; A ni,
chung ringtu apiangte chu.”1 Mihring rilru chu a hmuh \hin ang
zêlin a inthlâk danglam \hîn tih a ni. A dik leh fim leh thianghlim,
a hriat phâk âia sângin a nung thei lo. Rilru hi mihrinna zâwlpui
aia sânga invâwr chho lova, finna leh hmangaihna tâwp nei lo
ngaihtuah tûra rinnaa a inchawikân ngai loh chuan, mihring chuan
hnuai lam a pan tial tial a, an lo bawlhhlawh zo \hin. “Pathian
chuan leiah hian mihring sualzia chu nasa tak a ni tih leh, an rilru
suangtuah r>ng r>ng chu sual hlîr a ni fo mai tih a lo hria a…..Lei
hi Pathian mithmuhin a chhe zo tawh a, lei hi inpâwngn>knain a
chhe zo ta bawk a.”2 Pathian chuan mihringte hnênah an nun
khalh ngil nân A dân A pe a, nimahsela A dân chu an bawhchhia
a, sual tinreng an ti ta zâwk a. Sual tih chu an zak lo va, dikna
chu vaivutah an chîl a, tihduhdahte âuthâwm chuan vân a thleng a.
A tîra Pathian remruat dân ang kalhin, nupui pakhat aia tam
neihna hi a lo awm \an thuai a. Pathianin Adama hnênah nupui
pakhat a pe a, hemi chungchâng A thupêk pawh chiang takin a
hriattîr a. Mahse mihringte an lo tlûkchhiat tak avângin, an duh [92]
_____
1
Sâm 115:8; 2Genesis 6:5
72 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ang angin an awm a, sualna leh retheihna chu a lo pung nasa ta


a. Inneihnaa inlaichînna leh sum leh pai chanpual dik tak inzah
sakna r>ng r>ng a awm lo. Mi nupui an îtzâwngte leh mi thil
neih an duhte chu, tihluihnain an inchhuhsak a. Ransa nunna
zahna r>ng r>ng nei lovin, sa an lo ei takna chuan thisen chhuahna
nunrâwng takah thlenin, mihring nunna ngei pawh chu thliar hrang
thei lovin an awm.
Khawvêl chu a la naupang hl> a; sualna erawh chu a thukin
a nasa êm êm a, Pathian chuan a dawhthei ta lo va; ti hian a
sawi a: “Mihringte lei chunga ka siam zawng zawngte hi ka tichhe
vek ang,”3 tiin. A thlarau chuan mihring sual takte chu a bei fo
lo vang. Khawv>l leh a hausaknate hi sualnaa tihchhiat an bânsan
loh chuan, thilsiam a\anga nuaiboin, mâl a sâwm \hinte chu A
tiboral mai dâwn a ni. Ramhnuaia ransa zawng zawngte, thlai
leh thilrah leh thei zawng zawng, an chaw atân leh hlimna atâna
A siamte chu a tibo vek ang a, khawvêl chu a chhia leh ruak
maiin a hnutchhiah ang.
Sualna râpthlâk tak kârah chuan Methusela te, Nova te leh
mi dang tam takte chuan Pathian dik hriatna tinung tûr leh, sual
pung zêl titâwp tûrin an bei hrâm hrâm a. Tuilêt hma kum za leh
sawmhnihah LALPAN A vântirhkohte hmangin Nova hnênah a
thiltum a puang a, lawng sa tûrin a hrilh a. Chutia lawng a sak
chhûng zawng chuan mi sualte tiboral tûrin LALPA chuan tui a
tilêt dâwn tih a puang a. A thuhril awih a, inchhîra simte leh,
insiam\hâte chu ngaihdam an ni ang. Enoka chuan a thlahte
hnênah chuan tuilêt tûr Pathianin a hmuhtîr chu a hrilh fova,
Methusela leh a fâte, Nova thusawi ngaithla chinte chuan lawng
chu an sakpui a.
Pathian chuan lawng sak dân tûr a lenlam leh a sânzawng
leh, thil engkim chu kimchang takin a hrilh dap a. Mihring finna
chuan chutiang lawng lian leh tlo tûr sak dân chu a hre phâk lo
va. Pathian chu a ruahmantu a ni a, Nova chu a satupa ber a ni.
Lawng ruangam ang, tuia lâng theia sak ni mahse in ang tak a ni
_____
3
châng 7
TUI LÊT 73
bawk a. Chhâwng thuma sak a ni a, mahse a pangah chuan
kawngkapui pakhat chauh siam a ni. Eng luh dân chu a chunglam [95]
a\anga lût tûra siam a ni a, mahse pindan zawng zawng chu êng
\ha tawk dawng a siam vek a ni. Lawng sak nâna an thing
74 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hman chu fâr thing \ha ber chi (cypress or gopher) kum za tam
tak hnu pawha mawih chhe lo tûr a ni. Chutiang khawpa lian a
nih avâng chuan chak taka sak theih a ni lo va, muângchâng
taka sak a ni. Khatih laia mihringte kha chak leh thafei tak
nimahse thingte kha an len >m avânggin thâ a hehin sawisak a
hâutak hl> a ni. Mihringten an tih theih ang tawk chu an ti a,
chu lawng chuan amah maiin lei chunga thlipui lo tleh tûr chu a
do zo lo. Pathian chauhin a chhiahhlawhte chu chutiang thlipui
hrânna tui a\ang chuan a hum thei a ni.
“Rinnain Nova chu thil lo la lang lote kawng thuah Pathian
hrilha lo awmin, Pathian \ih dêkin, a chhûngte chhandam nân
lawng a sâ a; chu chuan khawvêl chu thiamloh a chantîr ta a,
rinna avânga felna awm chu rochungtu a lo ni ta bawk.”4 Nova
chuan vaukhânna thu khawvêla a hril chhûng zawng khân a
rinawmzia lantîrin, a rinna chu a thiltih ngei chuan a entîr a.
Khawvêl hnênah Pathianin a sawi ngei chu thiltihin a entîr a. A
thil neih zawng zawng chu lawng sakna atân a hmang vek a,
khawmuala chutiang khawpa lawng lian a han sak tâkah chuan
chu thil mak tak en tûr leh \hahnem ngai taka thuhriltu thusawi
ngaithla tûrin kiltin a\angin mîte an lo kal a. Lawng saa tuboh
chhut rik tin mai chu hriatîrna a ni.
Mi tam tak chuan a thusawi an han hriat chuan vaukhânna
chu bengkhawn angin an awm a, mahse inchhîrna dik tak neiin
LALPÂ lam an hawi chuang lo a, an sualnate chu sim an tum
chuang lo. Tuilêt hma hun chhûngin an rinna fiah a ni a,
harsatnate chu an tuarchhuak peih lo. Rinlohna chuan hnehin,
thutak an hnâwl a, an \henrual hluite chu an zawm leh ta.
Mi \henkhat chu thuchahin a hneh hl> a, zawm pawh an duh,
mahse nuihsan a bâwlzântute avângin zahngaihna sâwmna
hnarin nunhlui lamah an kir leh a, nuihsantu tawngtawrâw
berte zîngah an tel a. H>ng >ng lo dawng zeta hnar leh site
ang >m >ma pawisak neilo an awm lo, an thiamlohna hriattîrtu
Pathian thlarâu chu an dodâl tlat si a.
_____
4
Hebrai 11:7
TUI LÊT 75
Khatih lai huna mîte kha milem bia han tih mai theih chu an
ni vek bîk lo. Mi tam tak chuan Pathian betu niin an inchhâl a.
An milim biakte chu Pathian nung âiawh chauh, amah an hriat [96]
chian zâwk theihnâna an hman a ni tiin an \ang ve a. Hêng hote
hi Nova thuchah hnialtu berte chu an ni. Chutianga Pathian âia
thil an siam chuan Pathian ropuina leh thiltihtheihna chu hliahin,
an thinlung chuan a hre thei lo va, A nungchang thianghlim leh a
duhdan thlâk ngailo a nihnate chu an hre chhuak thei lo va, an
thim tulh tulh a. Sual chu a lo tlânglâwn z>l chuan an ngâizam
tial tial a, Pathian dân hi a \ul tawh lo va, misualte hrem hi Pathian
awmdân leh nungchang nên a inkalh a, engtinnge hmangaihnaa
khat Pathian chuan mi a hrem theih ang, tiin Pathian rorêlna leia
lo thleng tûr pawh chu an ring lo va. Khâng chhuânte khân
Pathian dân pawisakna leh zawm duhna nei sela chuan, a
chhiahhlawh thuhril vaukhânna thû chu an pawm tûr a ni a; mahse
êng an hnarna chuan an thinlung chu tichawlawlin Nova thuchah
chu bumna thû maiah an ngai.
Mipuite leh mi tam zâwkte chu thu dik \antu an ni lo.
Khawvêl chu Pathian rêldikna leh A dânte dovin, Nova chu
sâkhaw rindan dik lo vah an puh a. Setanan Pathian thu âwih lo
tûra Evi a thl>m lai khân, “In thi hauh lo vang”5 a ti a. Khawvêl
thila mi ropui, mi zahawm, mifingte chuan chutiang thu bawk
chu a sawi chhuak a. “Pathianin a vaukhânna chu mîte a
tih\haihna satliah mai a ni, a thleng tak tak lo vang. In hlauh
tak tak a \ûl lo ve. Pathianin duh taka khawvêl A siam chu
engtinnge tihchhia a a hrem theih tehlul ang, chutiang chu
engtin nge a thlen theih ang, hlâu lovin, thlamuâng takin awm
rawh u. Nova rinna hi hleihluak mai a ni,” an ti a. Khawvêl
chuan chû putar chu nuizabûrin an hmusit a. Pathian hmâa
inngaitlâwm leh inchhîr a hnêkin, Pathianin a chhiahhlawh
hmangin a hnênah eng mah a sawi lo ni âwm takin, thuâwih
lohna leh sualna chu an chhunzawm zêl a.
Nimahsela Nova chu tuifâwn kâra lungpui ang maiin a ding
_____
5
Genesis 3:4
76 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a. Hmusittu leh nuihzatbûrtute kârah chuan huaisen takin a


thianghlimna leh rinawmna chu a entîr a. A thusawite chu
thiltihtheihnaa thuâm a ni a, mihringte hmanga Pathian âw a ni.
Pathian nêna inzawmna \ha tak vawng rengin chu chuan a ti
chak deuh deuh a, kum za leh sawmhnih chhûng chu, mihring
ngaiha thil thleng thei lo tûr, lo thlen tûr thu chu a tlângâupui a.
Tuilêt hmâ chuan khaw awmdânte chu a ngaitein kum za
eng emawti chhûng chu a awm a. Sik leh sa inthlâk dânte pawh
chu a ngai tein a kal mai a. Ruah pawh a sûr ngai hauh lo va, lei
[97] chu \iauchhûm leh dâiin a tihnâwng mai a. Luite pawh chu an
luan ngaitein an luang a. An kuang an chîmchinte pawh chu pel
chuang lovin a ngaitein dam takin tuifinriatah an luang lût a.
Nimahsela, chung mîte chuan siamtu thununtu chu hre lovin hêng
thûte hi an hre hauh lo, “Hetiang thleng chauh hian lo kal la, p>l
hauh suh, tah hian i fâwn vêl tâwp rawh se.”6
Hunte a lo liam zêl a, thil awmdânte a danglam vak bawk si
lo va. Mihring hlau leh khûra awmte chu zâwi zâwiin an lo
thlamuang a. Tûnlaia mi tam tak rindân ang bawkin, leilung chu
a siamtu Pathian âia chungnung zâwk leh, leilung dânte chu nghet
tak mai, Pathian pawhin thlâk thei lovin an ring a. Nova thute hi
a dik chuan khawvêl awmdânte chu lo inthlâk danglam tûrin an
ngai a, khawvêl mîte rilruah chuan, bumna mai a ni, tia rinna a
lo awm ta a. Pathian vaukhânna a pêk hmâ ang bawk khân, an
nun dân pangngaiin an nung leh a. An hlimhlawpna kut leh
ruai\hehte chu chhunzawmin; an eiin, an in a, an chîngin inte an
sain, nakin hnua thil \angkai leh hlawkna tûr chu ruahmanin,
Pathian engkimtitheia chu engahmah ngai lovin thil \ul a tihte
chu hnuchhawnin, sualna lam panin an khawsa chhunzawm zêl
a. Nova thusawite hi a dik a nih chuan hêng mi zahawm mifing
leh hruaitute hian an hre v> v>k ang tiin an ngaihtuah a.
Hêng tuilêt lai huna mîte hian Pathian thû chu pawmin,
simin inchhîr sela chuan, Ninevi khawpuia mîte ang khân
chhiatna chu an pumpelh mai tûr a ni. Nimahsela an luhlulin
_____
6
Joba 38:11
TUI LÊT 77
Pathian zâwlnei zilhhâuna chu an do tlat a, chung mîte chuan
Pathian thinurna no chu tikhatin, chhiatna thleng tûr chu an
hmachhawn ta.
An tâna khawngaihna hun chu a tâwp \>p ta. Nova chuan
rinawm takin Pathian thû chu a puang zêl a. Lawng chu sak
zawh a ni a; LALPAN tih tûra a hrilh mihring leh ransa tâna chaw
dahkhâwmte pawh chu tihzawh a ni. Pathian chhiahhlawh chuan
sâwmna hnuhnung ber chu mipuite hnênah chuan a sawi leh a.
Mittui tla chunga \hahnemngai êm êmin himna lawngah chuan
lût tûrin a sâwm a. Mahse hmusit leh nuihzat chungin a sâwmna
chu an hnar fithla leh a. Thâwklehkhatah nuihsantu mipuite chu
an ngawi\hup mai a, ransa chi tin reng, ransa kawlhpui pui leh
zaidam tak takte pawh chu, tlâng ram leh ngâw a\angte chuan
lo chhuakin, lawng lam chu an pan dûl dûl mai a. Thli lo thawk
ri ang maiin chunglamah chuan a lo ri a, chungl>ng savâte chu [98]
nikhar khup khup theiin an lo thlâwk a, a kawp t> t>in lawngah
chuan an lo lût a. Rannungte chuan Pathian thû chu an âwih
mai a, mihringte erawh chuan an âwih duh lo va. Vântirhkohte
kaihruaiin “pahnih t> t>in Nova lawngah chuan an lût a, sa
thiangte chu tuak sarih zêlin an lût a.”7 Khawvêl chuan makti
tak leh hlau chungin an thlîr a. Khawvêl mifingte chu an ko a,
eng nge a awmzia tih an zâwt a, an hre bîk si lo. Thilmak an
hriat phâk loh a ni. Mihring luhlul, êng lo hnar \hînte, rilru chu
tihkhauh a ni a, hêng thil an hmuh hian hun reilote chu an thin a
\hâwng a, mahse hêng chhiatna hmachhawnte hian ni êng mawi
tak leh khawvêl mawi tak mai Eden Huan mawina la keng an
han thlîr chuan, an hlauhnate chu tihrehin an hlimhlawp leh sualna
kawng bawk chu zawh lehin, Pathian thinurna chhiatna thleng
tûr chu an cho zâwk a.
Pathian chuan Nova hnênah chuan, “Nang leh i chhûngte
chu lawngah hian lo lût rawh u; nang zawng tunlai \hangthar
zîngah hian ka mithmuhin mi fel tak i nih hi ka hria che a ni,”8 a
ti a. Nova thusawi chu khawvêl chuan an pawm lo va, mahse a
_____
7
Genesis 7:2; 8châng 1
78 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rinawmna hlawh chu a chhûngkaw humhimna a ni. A rinawmna


leh \hahnemngaihna avâng chuan a chhûngkua chu humhim an
ni. Nu leh pate rinawm hei hi a va pawimawh tehlul êm!
Bawhchhetûte tâna khawngaihna hun chu a tâwp ta.
Ramsate leh chungl>ng savate chuan an himna hmun tûr chu an
lût kim a, Nova leh a chhûngte pawh an lût fel ta, “LALPA chuan
kawngka chu a khâr ta.”9 Êng de zawr chu hmuh a ni a, êng aia
fiah zâwk ropuina chhûm chu vân a\angin a lo chhuk a lawng
kawngka chungah chuan a lo awm a. Kawngkhâr lianpui
chhûnglam mihringte khâr theih rûal loh chu, hmuh theihloh kut
chuan a khâr ta ruai ruai mai. Nova chu a chhûngah chuan a
awm a, Pathian thu hnartute erawh chu a pawnah khar hnan an
ni. Pathian chhinchhiahna chu kawngkhârah a chuang a,
Pathianin a khar a, Pathian chauhin a hawng thei a ni. Chutiang
chuan Kristan misualte tâna dilpuina hna a thawhna chu, chhum
zînga a lo kal leh hma lawk chuan titâwpin, khawngaihna kawng
chu khar a ni ang. Pathian chuan misualte kut chu a khuahkhirh
tawh lo vang a, Setana chuan a duhtâwkin zahngaihna hnartute
chungah chuan ro a rêl ang. Pathian mîte tihchimih tumin an
thawk ang a; nimahsela Nova chu lawng chhûnga him taka khar
hnan a ni ang khân, mifelte chu Pathian thiltihtheihna chuan
hliahkhuh an ni ang.
Nova leh a chhûngte lawnga an luh a\anga ni sarih chhûng
chuan thlipui lo thâwk tûr âwmin a lang lo va. Hei hi an rinna
fiahna hun a ni. Pâwn lamâ khawvêl mîte tân chuan chan \hat
hun a ni a. Ruah a sur lawk loh avângin Nova thû chu bumna
[99]
mai a ni, tui chu a lêt awzâwng lo vang tia an rinna chu a nghet
deuh deuh a. Thil mak tak lo thleng ransa leh sava lawnga an
lût lai leh, Pathian vântirhkohin kawng a khar laite - an hmu vek
tawh chung pawhin, hlimhlawp bâwlna leh infiamnate an la
chhunzawm reng a, Pathian thiltihtheihna lo lang chhuakte chu
nuihza siam nân an hmang a. Mipuite chu lawng bulah an lo kal
khâwm a, a chhûnga awmte chu nuihzatbûra hmangin, tûn hmâa
_____
9
châng 16
TUI LÊT 79
an la tih ngam loh, dik lo taka tharum thawhnate an nei a.
Ni riatnaah chhûm dumin vân a khâr ta khup mai a.
Khawpuite chu a lo ri dur durin \ek te chu a rawn tla ta zawr
zawr a. Ruah fang lian pui pui chu a lo tla \an ta. Khawvêl
chuan hetiang thil hi an la hmu ngai rêng rêng lo; mîte chuan an
hlâu ta êm êm a. Mîte chuan an rilruin, ‘Nova thil sawi kha a
dik mai dâwn a ni âwm mang e, chhiatna chu a lo thleng dâwn
em ni ang?’ an ti rilru \heuh a. Vân chu a thim tulh tulh a, ruah
lah chu a tam telh telh a. Ramsate chu hlâuin an phîlî vêl ruai a,
mihringte leh anmahni chhiatna tûr lo thleng atâna \ap ni âwm
takin an hram vêl a. “Thûk tak a\angin tui a chik chhuak a, vân
tukverhte chu inhawngin chhûm a\angte chuan tui chu a lo baw
tlâwrh tlâwrh a. Tuite chu chhûm a\anga insah huâu huâu
niâwmin a lang a. Luite chu an kuang zawng zawngte luangliamin,
chhûngril lam a\anga tui lo chik chhuak chuan lung lian pui puite
chu boruâkah feet za tamtak a\ang a vawrh chhuak a, chutiang
lo tla leh chu lei chhûng thûk tak takah a inphum a.
Mipuite chuan an kutchhuak chhe laite chu an hmu a. An in
sak lian pui pui, huan mawi tak leh thing mawi tak tak an tlar
bung hnuaia an milim dahte chu \>ktlâ chuan tichhiain a darh
niaih nuaih a. Mihringa inthâwina an hlanna maichâmte chu
tihchhiat a ni a, chûng titute chuan Pathian nung thiltihtheihna
chu an hmuhin hlâuin an khûr a, hêng thil thleng zawng zawngte hi
an suahsualna leh milem biakna ten a koh thlâk a ni tih an hria a.
Thlipuite a lo nat zual zêl chuan, thing te, in te, leh lungpui te
chu khawii hmunah pawh a darh chuai chuai mai a. Mihringte
leh ransaten an hlauhzia chu sawi theih pawh a ni lo. Thlipui
tleh ri kârah chuan mihring, Pathian chungnung hmusittute \ap
thâwm chu hriat a ni a. Setana ngei pawh, chumi tuar tûra awmtîr
chuan, a boral mai dâwn emaw a inti a. Hnam chak tak chu
thunun leh, an thil tenawm tih chhunzawm tûra dam leh, vân
Rorêltu laka an helna chu chhunzawmtîr zêl a duh tehlul nên!
Pathian chu nungrâwng leh rêldikna nei lo tiin a âng bawrh bawrh [100]
80 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a. Mi tam takte chuan Setana ang bawkin Pathian an sawi


chhia a, theih phei se chuan, lal\hutphah a\anga pawt thlâin an
pawt sawm hial ang. Mi \henkhatte chuan an bân phar chhuakin,
lawng lamah chuan lo pawm leh tûrin an ngên a. Mahse an
thiltih chu a thlâwn mai a ni. A tâwpah chuan Pathian, vân
rorêltu chu a awm a ni tih an hre chhuak a. Amah chu \hahnem
ngai takin an ko a, an kohnaah chuan a beng a chhi lo. Chu hun
râpthlâk tak maiah chuan Pathian dân an bawhchhiatna chuan
an chhiatna a thlen a ni tih an hria a. Chutianga hremna
hlauhna chuan an sual a hriattîr a, inchhîrna tak tak leh, sual
huat leh tenna chu an nei chuang lo. Hremna chu lâk kian ni
ta sela chuan, vân an hmusitna thoah chuan an kîr leh ang.
Chutiang bawk chuan Pathian thinurna mei a lo tlâk hmâ
lawk hremna an tawrh laiin, tuilêt laia mîte ang bawkin an
sualnate chu hriain, Pathian dân an hmuhsit vâng a ni tih an
hria ang, mahse hmanlai tuilêt laia mîte ang bawkin sim duhna
tak tak an nei chuang lo vang.
Mi \henkhatte chuan mangang tak maiin lawng bang chu
tihchhiat an tum a, engmah an ti thei sî lo. A \hente chu lawngah
chuan an inhamtâng a, tui fâwn khauh tak chuan a lên thlâ a, a
\hente chu lung te, thingten a hâwlthlâ a. Lawng lian tak mai
chu thlî leh ruahpui vânâwnin a han nuai chuan a sawi bâwk
bâwk a, a nghîng dur dur bawk a. A chhûnga ram sa hlâu leh
thlaphâng hrâmte chu hriat a ni. Chûng thil râpthlâk pui pui
zîngah pawh chuan lawng chu him takin a lâng zêl a. Vântirhkoh
chak takte chu v>nghim tûra tirh an ni.
Ramsate chu thlabâr takin mihring humhimna beiseiin an pan
a. Mi \henkhatte chu an fâte nên chuan ramsa lian pui fuat nei
tak chungahte chuan in\âwn betin, hmunsâng lamah chuan an
kal chho a. |henkhatte chu tlângchhîpa thing sâng tak tak
kûngahte chuan lâwnin an in\âwn bet a, mahsela chung thingte
chuan a tlûkpui a. Himna nia an rin apiang chu an b>lin an
zawng zêl a. Tui chu a lo san zêl chuan mipuite chuan himna
TUI LÊT 81
lam panin tlângah chuan an lawn chho zêl bawk a. Mihring leh
ransate chuan dinna tûrte an inchuh a, tui chuan a lên bo zêl a.
Tlângsâng ber ber chhîp a\angte chuan an han thlir a, vaukam
neilo tuifinriat vek a ni ta mai. Pathian chhiahhlawhin a sâwmnate
chu hmusit leh nuihzat chi a ni ta lo. Misual boral tûrte chuan an
vânneihna an chân tâk chu an va ui tak êm! Dârkâr khat chauh [101]
emaw khawngaihna kawng chu hawn leh niin, Nova chuan han
sâwm leh hlauh sela! Mahse khawngaih aw mâwi tak chu hriat
tûr r>ng a awm tawh lo. Hmangaihna chuan rêldikna ang thovin,
sualna chu dang tûrin Pathian rorêlna a ngiat a ni. Tui phûl bulh
bulh chuan Pathian hmusittute chu boral tûrin tui thûk takah
chuan a lên pil ta vek a.
“Pathian thuin.... ‘chumi laia khawvêl awm chu tuiin a chîm
a, a boral ta,’ tih hi; nimahsela, tûnah vânte leh lei awmte hi,
chu mi thû avâng v>k chuan, Pathian ngaihsak lo mîte rorêl
leh boral ni atân kh>kin, mei atân khâwl khâwm a ni tawh.”10
Thlipui dang a lo tleh leh dâwn. He khawvêl hi Pathian
thinurna thlipui chuan a chh>m fai dâwn a, sual leh misualte
chu tih boral der an ni ang.
Tuilêt dâwna Pathian thinûrna ko thlatu ang sualna chu, tûnlai
hian a lo awm leh ta. Mihringte chuan Pathian hlauhna nei lovin,
a dânte chu hmusitin engahmah an ngai lo va. Tuilêt dâwna an
khawv>lna ang kha tûnlai mîte sualna hian a tawng a ni. Krista
chuan ti hian a sawi, “Chûng ni tuilêt hmâte chuan, Nova lawnga
a luh ni thlengin an eiin an bâr a, nupui pasal an innei \hin; tui a
lo lêt a, an zâa a lâk bo vek hma loh chuan engmah an hre lo va;
Mihring Fapa lo kal lehna chu chutiang bawk a ni ang.”11 Pathian
chuan tuilêt hun laia mîte chu an ei leh in vângin a hnâwl a ni lo
va, an taksa mamâwh châw atân theirahte chu tam tak a p>.
An sualna chu, chûng eitûr tam tak Petu avânga lâwm nachâng
reng hre lovin, insûmna nei lêk lo a eiin an intikhawlo zo a ni.
Inneih pawh thil tluang pangngai, Pathian thup>k leh A thil din
hmasa pakhat a ni ngh> ngh> a. He thil chungchângah hian
_____
10
2 Petera 3:57; 11Matthaia 24:38, 39
82 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Pathian chuan a kip a kawiin thû a p> a, thianghlim leh fel taka
zah tûr an ni, mahse hêng thilte hi pawisa lo leh theihnghilhin,
inneihna chu tisa châkna puitlin leh nawmsip bâwlnân maiah an
hmang ta zâwk a ni.
Tûnlaiah pawh chutiang thil chiah chu a lo chhuak ta. Inneih
chu thil pângngai ni mahse hleihluâk taka kalpui a ni ta. Ei leh
inte chu insûmna awm r>ng r>ng lo vin an chên a. Krista zuitu
inti site chuan an eiin an in a, an rûi a; kohhran hming ziaknaahte
chuan chutiang chu an lo awm a. Insûmlohna chuan an chhia
leh \ha hriatnate chu a lo tidel a, hniam takah a dah a ni. Mi tam
[102] berte chuan an tisa châknate chu insûm lovin hurna bâwiah chuan
an lût a. Mîte chuan he khawvêl hi nawmsip bâwlna leh, he
damchhûng khawv>l tân chauh emaw an ti a ni. An sumte chu
nasa takin an khawhral huau huau a. Thianghlimna pawh
nawmsip leh lâr duhnain a luahlân zo ta. Intihhausak thuai thuai
tumin dikna palzutin, miretheite rapbetin, mîte chu lei leh hralh
an ni. Inbumna leh inthamnte chu hmun sângah leh hniamah
chuan a thleng a. Chanchinbu mîte chuan thil râpthlâk pui pui,
tualthahna râwng tak te, mihring inpawisakna r>ng r>ng awm lo
chanchinte chu, an ziak kûr ngiai nguai mai a ni. Hetiang hi a
hluâr lûtuka chhiartute thin pawh a \hawng ta lo a, a ti hlau
chuang hek lo. Rorêlna mumal lo chu hnamtin zîngah lo chhuakin,
rorêlna leh dân mumal awmlo chuan mihringte chu dân ngaih
theih lohnaah a hruai a, vawi khat thununna an pumpelh tawh
chuan, sual zualnaah hruaiin, khawvêl chu buaina, chhiatnain a
khat dâwn a ni. Tuilêt hmâa mîte awmdân dik tak ang panin
tûnah pawh hian, ‘Kristian’ inti ramahte chuan nî tin maiin sual
râpthlâk pui pui, Tuilêta mîte tiboral vektu sualna ang chu a
thleng reng a ni.
Tuilêt dâwn chuan Pathianin Nova chu vaukhânna thuchah
hril tûrin a tîr a, an sualna sima an inlamlêt a nih loh chuan
chhiatna râpthlâk boral vekna a thleng dâwn tiin. Krista a lo
kal leh hmâ lawkin LALPA chuan a chhiahhlawhte chu chhiatna
TUI LÊT 83
râpthlâk tak pumpelh tûra inbuatsaih tûrin thu a hril tîr leh dâwn.
Mipui tam takte chu Pathian dân bawhchhiain an nunga, chûngte
chu a dân chu zâwm tûrin a zahngaihnain a sâwm a ni. Tupawh
sima inchhîra Krista rinna neitute chu ngaihdam an ni ang.
Nimahsela mi tam tak chuan, chutianga sual han bânsan chu
thil harsa lûtuk leh \ûl lovah an ngai a. An lo khawsak dân
pangngai chuan Pathian dân thianghlim chu a mil tawh loh
avângin vaukhânna chu hnarin, Pathian thiltihtheihna leh dân
chu an phatsan a.
Tuilêt hmaa mipui tam takte zîngah chuan mi pariat chauhin,
Nova thuchah ringin Pathian thu an âwih a. Kum za leh
sawmhnih chhûngin felna thupuangtu chuan thu a hril a, mahse
mîte chuan pawm duh lovin an nuihzat zâwk a. Chutiang chiah
chu tûnah pawh hian a thleng a ni. Thu âwih duhlote hrem tûra
dân Petu chu a lo kal hmâin inchhîra sim leh tûr sâwm an ni;
nimahsela mi tam takte chuan an pawm duh chuang lo. Tirhkoh
Peteran heti hian a lo sawi a: “Ni hnuhnungahte chuan
nuihsantute chu, anmahni châkna anga awmin, nuihsan chungin
an lo kal ang a, A lo kal lehna thutiam chu khawiah nge? Siam [103]
tirh a\angin engkim a awm pangngai angin, chi thlahtute muthilh
ni ata tawh kha a la awm zêl a lawm, an ti ang.”12 Hetiang thû
hi Pathian ringlo chauh pawh ni lo, pulpita lâwnte a\ang pawhin
kan hre \hîn lo maw? “Engmah hlauh tûr a awm lo ve” an ti a.
“Krista a lo kal hmâin khawvêl mi zawng zawngte an lo piangthar
anga, mifelte chuan kum sang ro an rêl dâwn a lawm. Muanna,
muanna! siam tirh ata tûn thlengin thil chu a ngai rengin a kal,”
tiin. Mahse he zirtîrna hian Krista leh a zirtîrte zirtîrna chu a mil
lo. Kristan zawhna pawimawh tak a zawh chu: “Mihring Fapa
hi a lo kal hun chuan khawvêlah hian rinna a rawn hmu ang em
ni?”13 tih a ni. Heta kan hmuh leh a puan ang chuan, khawvêl
dinhmun chu Nova hun laia mîte dinhmun ang a ni. Paula pawhin
hun tâwp dâwnah chuan sualnate a pung ang, tih a sawi a:
“Nakin hnuah chuan mi \henkhatte chu, mi dawtheite vervêkna
_____
12
2 Petera 3:3, 4; 13Luka 18:8
84 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

avângin hruai bona thlarâute leh ramhuâite zirtîrna thû ngaihsakin,


rinna chu an la bânsan ang tih thlarau chuan chiang takin a sawi
a.”14 Tirhkoh chuan “Ni hnuhnungah chuan hun khirh takte a la
thleng ang” a ti a. Sual chi hrang hrang Pathian ngaihsak anna
neiten an tih tûrte chu a ziak chhuak a.
An tâna khawngaihna hun tâwp a lo hnaih zêl lai chuan tuilêt
hun laia mîten an hlimhlawp leh intihhlimna lamah an inhmang
zova. Mi thiltithei leh hotu deuhte chuan mipuiten vaukhânna
thu chu an zâwm ang tih hlauin, kawng danga hruai kawi tûrin
theihtâwp an chhuah a. Chutiang thil thleng chu kan hunah hian
kan hmû a ni lawm ni? Pathian chhiahhlawhten thil zawng zawng
tâwpna chu a hnai tih an tlângâupui lain, khawv>l chu intihhlimna
leh nawmsip ûmin a inhmang zo si a ni. Pathian ngaihsakna
dâltu tûr huau huau a tam a, chu chuan chhiatna lo thleng tûr
laka an himna awm chhun, thutak hnathawhna tûr a hârlâk tlat a ni.
Nova hun laia mifing leh ropuiten ‘khawvêl chu tuia tihchhiat
[104] a ni dâwn lo’ an ti ang khân, tûnlai mifing intite pawh hian ‘he
khawvêl hi meia tihchhiat theih a ni lo, khawvêl awmdân nên
hian chutiang chu a inmil thei lo’ tiin an sawi a. Nimahsela
Pathian, thil engkim siam leh dintu chuan, a thilsiamte chu a
duhzâwng ang chu a tihtîr mai dâwn a ni.
Mi fing leh mi ropuiten, khawvêl chu tuia tihchhiat theih mai
a ni lo ti a mipuite an thlamuan lai leh, Nova thupuante chu
sâkhaw âtchilh, mi â thusawi mai mai, tia an nuihsawh lai chuan
Pathian hun tiam chu a lo thleng ta a. “Tui thûk tak hnâte leh
vân tukverhte a lo inhawng a,” nuihsantute chu tuilêt chuan a
rawn chîmpil a. An thil bul chhûtna, chhuantawlawla an neihte
chuan an finna chu âtna mai a ni tih te, dân Petu chu leilung
dânte âiin a ropui zâwk a, Engkimtitheia thil tum chu a
hlawhchham lo a ni tih an hriat chhuah hun chu a tlai lûtuk hman
a ni. “Nova dam laia thil awmzia ang khân, Mihring Fapa a lo
kal leh nite chuan a awm bawk ang.”15 “Nimahsela LALPA nî
chu rûkrû angin a lo thleng ngei ang; chumi niah chuan vânte
_____
14
1 Timothea 4:1; 15Luka 17:26
TUI LÊT 85
chu nasa taka riin a boral ang a, thil bulte chu meia em ralin an
awm tawh ang a, lei leh a chhûnga hnathawh awmte hi a kâng
ral ang.”16 Khawvêl mifingten Pathian rorêlna hlauhawm tûr
chu, a hlauhawm lo tia an inthlamuan a, sâkhaw hruaitute pawhin
muanna leh hausakna hun a awm ang tia an lo sawi bawk avângin,
mipuite chuan an leiin an sa a, an phun a, an chîng a, hlim takin
ei leh in a A rawngbâwltute an nuihzat laiin, “an chungah chhiatna
a lo thleng thut ang a, an pumpelh hauh lo vang.”17 ð

_____
16
2 Petera 3:10; 171 Thesalonika 5:3
86 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

8
TUILÊT HNÛ

[105]
T LÂNG sâng ber berte pawh tawng sâwm leh tawng nga zetin
tui chuan chîm pil a. Lawngchhûnga awm chhûngkuate tân
chuan thla ngâ chhûng zet mai thlipui leh tuifâwn kâra an lawng
vawrh vêla a awm lai chuan, an boral ngei dâwna inngaih chângte
a awm a, fiahna râpthlâk tak a ni, nimahsela Nova chuan
Pathianin a vêngin A kutah chuan an him a ni tih chu rinhlelhna
a nei hauh lo.
Tui chu a lo kâm \an chuan, LALPA chuan lawng him taka a
awmna tûr, a chaknaa a vawn\hat tlângin a hual kârah chuan a
awm tîr a. Hêng tlângte hi inhnaih t> te an ni a, lawng chu
tuifinriat zau lam pan tawh lo vin, helaiah hian him takin a lang
vêl a. Chutiang a ni tih an hriat hian thlipui nuai hrep chau tawh
takte chuan thlamuanna an nei a.
Nova leh a chhûngte chuan tui kam hun chu an nghakhlel
êm êm mai a, leia han kal vêl leh chu an châk êm êm a ni.
Tlângchhîp hmuh theih a nih a\anga ni 40-ah chuan, lei chu a ro
tawh em tih hre tûrin choâk an thlawhchhuahtîr a. Nimahsela
fûkna tûr r>ng r>ng hmu lo in lawng a\ang chuan a thlawk kual
a thlawk kual a. Nisarih hnuah chuan \hûro a thlawh chhuahtîr
leh a; nimahsela, \hûro chuan fûkna rêng a hmu lo va, a hnênah
lawngah chuan a kîr leh a. Nova chuan ni sarih a nghâk leh a,
\hûro chu lawng a\angin a thlawhchhuahtîr leh a, \hûro chu tlai
lamah chuan a lo l>t leh a, a hmuiah chuan Olive hnah a rawn
pû a, an hlim tlâng hl> mai. Chutah “Nova chuan lawng khuhna
chu a hawng a, an han thlîr vêl a, lei chu a lo ro \an ta a.”1
Nimahsela dawhthei takin lawng chhûngah chuan an nghâk a.
Lawnga an luh tirha Pathian thupêk a ngaichâng ang bawkin,
chhuâk leh tûr pawhin Pathian kaihhruaina a nghâk leh a.
A tâwpah chuan vân a\angin LALPA vântirhkoh chu a lo
chhuka,
_____ kawngkhar khing tak chu a hawng a, Nova leh a
1
Genesis 8:13
TUILÊT HNÛ 87
chhûngte leh lawnga nungcha tinreng an awmpuite nên chuan
chhuak tûrin a hrilh a. Hlim takin lawng a\ang an chhuahnaah
Nova chuan Pathianin khawngaihna leh humhimna chu a
theihnghilh lo. A hmasa berin maichâm a siam a, Pathian hnêna [106
lâwmthu sawi nân leh, Kristan chhandamna kawng a siam sak a
rinna tihlan nân, ransâ leh sava thianghlim zawng zawng zînga
mîte chu maichâmah chuan a hlân a. H> a thil tih hian LALPA
chu a tilâwm a, Pathianin amah leh a chhûngkua chauh ni lo, lei
chunga lo chêng tûrte zawng zawng pawh mal a sâwm a.
“LALPAN rimtui chu a hria a, LALPA chuan a rilruin, Lei chu
mihring avângin ânchhia ka lawh leh tawh lo vang, .... Lei awm
chhûng zawng buh tuh leh buh lâk te, khaw vâwt leh khaw lum
te, nipui leh thlasik te, chhûn leh zân te chu a bo lo vang a ti a.”2
Hetah hian \hangthar lo awm zêl tûrte tâna zirlai ropui tak mai a
awm. Nova chu lei khawhar reh tak maiah chuan a lo chhuak
a, amâ ch>nna tûr in sak ai chuan LALPA hnêna inhlanna tûr
maichâm a siam hmasa ber a. Lawng chhûnga harsa taka a
ram humhimte chu an tam lo, harsa taka a tih hrâm a ni bawk
mahsela LALPA chu thil engkim neitu a nihzia hriain, a hnênah
a hlân mai a ni. Hetiang chiah hian, LALPA hnênah phal takin
kan pe mai tûr a ni. Pathian kan chunga a ngilneihzia leh a
\hatzia hi hriain a hnênah inhlanin thil kan neihte hi ui lovin
kan pe v> tûr a ni.
Khaw lo dur leh ruah lo surte avânga mihringten tuil>t hlau
r>mg r>mga an awm loh nân LALPAN Nova leh a chhûngte chu
thutiam hmangin a fuih a: “In hnêna ka thuthlun chu ka tinghet
ang .... lei tichhe tûrin tui a lêt tawh hek lo vang.... Chhûmah
ka chhimbal ka zâmtîr a, chu chu kei leh lei kâra thuthlung
chhinchhiahna tûr a ni ang.... lei chunga chhûm ka zâmtîrin
chhimbâl chu chhûmah a lang ang… Pathian leh nungcha zawng
zawng kâra kumkhaw thuthlung awm chu ka hriat reng theihna
tûrin ka en \hîn ang,”3 a ti a.
Pathianin a thilsiam, sual hmang takte a lainatna avânga an
_____
2
châng 21; 3Genesis 9:15
88 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hn>na a thuthlun entîrnâna chhûma chhimbâl mâwi tak mai a’n


zâmtîr raih mai hi, a inphah hniâmna a va ropui >m! LALPAN
chhimbâl chu a enin, a thutiam a hre reng dâwn tih a sawi. Hei
hian a theihnghilh ang tih a kâwk lo va, Amah kan hriatthiam
zâwk nân keimahni \awngin a \awng ve mai a ni. Pathian tum
ber chu, \hangthar an rawn awm zêl ang a, vâna mak taka kual
ruih mai chu engeni tia an zawh hunah, an nû leh pâten tuilêt
chanchin chu an hrilh nawn leh ang a, Chungnungbera chuan
chhimbâl chu a tikûla, chhûmah a dah a, chu chu tuiin lei hi a
chîmpil leh tawh dawn hauh lo tihna a nihzia an hrilh ang.
Chutiang chuan chhuan khat a\anga chhuan dang lo awm leh
[107] zêlte hnênah, Pathian hmangaihna a hriattîr ang a, Pathian an
rinna a tinghet deuh deuh ang.
Vân lal\hutthl>ng chu chhimbâl ang hian a kual kulh mai a,
Krista lû a kuâl a ni. Zâwlnei chuan heti hian a lo sawi a,
“Ruahsûr nia chhûma chhimbâl landân ang mai hi a vêla êng lan
dân chu a ni a,”4 a ti. Thupuan ziaktu chuan heti hian a lo sawi
bawk a, “Vânah lal\hutphah a lo inhûng a, chumi \hutphahah
chuan Mi pakhat a lo \hu bawk a... lal\hutphah vêlah chuan
chhimbâl, lunghlu hring ang hi a zâm a.”5 Mihringin a sualnate
avânga Pathian rorêlna a cho chhuahin, Chhandamtu’n Pâ hnênah
a dîlpui a, sual sim chunga Pathian zahngaihna entîrna chhimbâl,
chhûma chhimbâl zâmte, lal\hutphah chung leh amâ lu chunga
zâm chu a kâwk \hîn a ni.
Tuilêt chungchânga Nova hnêna hriattîrnaah Pathianin amah
leh a khawngaihna thutiam hluberte zînga pakhat a inzawmtîr
chiah a ni: “Nova, tuite chuan lei a chîmpil leh tawh lo vang, tia
chhia ka chham ang khân, i chungah ka thinur tawh lo vang a,
ka zilhhau tawh hek lo vang che, tiin chhia ka chham tâ a ni.
Tlâng liante chu an kal bo ang a, tlâng tête chu sawnin an awm
bawk ang; ka ngilneihna erawh chu i lak ata a kal bo lo vang a,
ka remna thuthlung chu sawnin a awm hek lo vang, LALPA a
khawngaihtu che chuan a ti,”6 tiin
_____
4
Ezekiela 1:28; 5Thupuan 4:2, 3; 6Isaia 54:9, 10
TUILÊT HNÛ 89
Ramsa sahel ei chi chak pui pui lawnga a humhim te Novân
a han en chuan, a chhûngkua mi pariat lekte chu an that mang
mai ang tihte a hlau a. LALPA chuan A chhiahhlawh hnênah
chuan a vântirhkoh tîrin hetiang thlamuanna thû hi a hrilhtîr a:
“Leia ransa zawng zawng te, boruaka sava thlâwk chi zawng
zawng te, lei chunga nungcha ch>ng r>ng r>ng leh, sanghâ
tuifinriata chêng zawng zawng te nên, i kutah ka p> che a, chûng
chuan hlauhna leh \ihna che an nei vek ang. Nungcha che thei
zawng zawng te hi in châw atân ka p> che u a, hnah hring ka p>
che u angin thil zawng zawng ka pe vek a che u,” tiin. Hemi
hma hi chuan Pathianin mihringte chu sa ei tûrin phalna a pe lo
va; mihringte chu lei a\anga rahchhuah chauhte ring tûrin a
ruâhman a; nimahsela tûnah chuan hnim hring zawng zawng chu
tihchhiat a ni tawh si a, tichuan sa thianghlim lawnga chhanhimte
chu ei a phalsak ta a.
Tuilêt chuan lei hmelhmang zawng zawng chu a tidanglam
vek a, sual avânga ânchhia pathumna chu a lo thleng a. Tui chu
a lo kam zêl chuan tlâng lian deuh leh, t> deuh inkârte chu tui nu
phût mai zau tak takin a hual a, hmun tin mai chu, mihring leh [108]
ran thi ruângte chuan a tirimchhia a. Pathian chuan chutiang
ruâng chu \awih a, boruakte ti rimchhe tûrin a duh lo va, lei
hmun khuar zau pui pui, chung thiruang phumna atân chuan a
buaitsaih a. Tui tikâm tûrin thli natak a tleh tîr a, chu chuan
tlâng chhîpte chu na takin a chhêm a, an chim a, thingte lungte
chu ruangte khuh tûr chuan a chh>m khâwm a. Chutiang bawk
chuan rangkachak te, tangkarua te, lunghlû te, leh thing \hâ te
pawh, tuilêt hmâa khawvêl tihausatu leh cheimawina atâna an
hman \hinte leh, milem biakna atâna an hman \hinte chu, mihringte
hmuh leh zawn phak lohah tuite leh lungte chuan an khuh bo a,
hmun \henkhatah phei chuan tlângten a \huthmuk mai a. Pathian
chuan mihringte chu hausakna a vûr nasat poh leh, a mithmuhah
chuan an sual ting mai a ni tih a hmu a. An sum leh paite A petu
chawimawi nâna hman a hnekin, milem biakna leh Pathian zah
90 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

loh leh hmusit nân an hmang zâwk a.


Lei landân chu buai nuai mai leh ruak huai mai, sawifiah
hleihtheihloh a ni. Tûn hmâa tlâng mâwi leh awmze nei takte
chu, mawi lo, awmze nei lovin a awm a. Lung te,
lungchhawrdawh te, khawkrawk takte chu lei chungah chuan a
lo awm ta. Hmun tam taka tlângte chu khawiahnge a awm tak
hmuh tûr a awm lo. Phaizawl ni \hînte chu tlângdungte a lo ni a.
Hetiang inthlâk danglam hi hmun \henkhatah chuan a nasa bîk.
Hmun \henkhat sum tam tak lakna rangkachak leh tangkarua
awmnate chu hmun ânchhedawng a lo ni ta zâwk a. Ram
\henkhat luahloh ramte chu sual tl>mna ram niin ânchhe dawn
tl>mna ramah a \ang zâwk a.
Hetih hun laia ngaw dur pui pui maite chu khuhbo a ni a.
Chûngte chu lungalhthei leh tuialhthei laihchhuahna hmun pui te
a lo ni ta. Hêng lungalhthei leh hriakte hi lei hnuaih chuan vawi
tam tak chu a lo kâng \hîn a. Lungte chu an lo sâ a, chinai
lungte chu an kâng a, thîrte chu an lo tui a. Tui leh chinai lung
inpawlhte chu kâng nasa tak siamin, lîrnghîng, tlângkâng leh thil
[109 nasa tak phuhchhuahte chu a siam a. Lei hnuaia mei leh tui leh
lung leh thîrte han inpawlh vêlte chuan lei hnuaiah chuan nasa
taka puakin khawpuiri ang mai rite a siam \hîn. Tichuan boruak
lum leh kâng ral chuan tlângkâng râpthlâk tak tak siamin, a
nghîng dur dur a, tlângkâng chuan lei chhûnga thil tam takte a
phuh chhuak chauh ni lovin, a lo luang chhuak a, chûng chuan a
changin khawpui te, khuâte a chhilhin a khuh \hîn, tlângte pawh
a khuh bo daih \hîn. Hetiang thil râpthlâk tak tak hi Krista lo
kal leh hma hian a tam telh telh a, hei hian chhiatna râpthlâk tak
a lo thleng thuai dâwn tih a entîr a ni.
Lei chhûngril takte chu LALPA râlthuam dahkhâwmna a ni
a, hmânlai khawvêl tihchhiat nân khân a hunah chuan a hmang
mai a. Lei a\anga tui lo chik chhuak leh, vân a\anga tui lo chhuk
infinkhâwm chuan, chhiatna chu a thlen a. Tuilêt a\ang khân
Pathianin khawpui sual lûtuk hrem nân, mei leh tui a hmang \hîn.
TUILÊT HNÛ 91
Pathian zah lova, a thuneihna rapbettu chunga rorêlna a thlen
hunah chuan, A thiltihtheihna hmâah an khûr ang a, A
chungnungberna chu an la puang ang. Mihringten tlângkâng
hluah hluah a\anga mei leh meiling lo chhuak te, thil emtui lo
chhuak te, lui tui lo kang vek te, khawpui mi tamna ti chiai chiamte
an hmuh hunah chuan, thinlung chapo berte ring lomi leh Pathian
sawichhetute chenin Pathian thiltitheih zia chu hriat luihtir an la
ni tho tho vang.
Hêng thil lo thleng tûr chungchângah hian hman lai zâwlnei
chuan ti hian a lo sawi: “Aw, hnam tin i hmaa an khurhna tûrin,
nangmah dotute hnênah i hming hriattîr nân, meiin thing nawi a
tialh a, mei chuan tuite a tiso ang hian, tlângte chu i hmâa an luan
thlâk dûl dûl nân, vân kha tithl>rin lo chhuk teh hram la âw!
Kan beisei loh thil râpthlâk i tih lai khân i lo chhuk a, tlângte chu
i hmaa an luan thlâk dûl d>l kha” 7 tiin. “L ALPA chuan
\hâwngaleivirah leh thlipuiah kawng a nei a, chhûmte chu a ke
vaivut a ni. Tuifinriat chu a zilhhau a, a tikang chat a, lui zawng
zawngte pawh a tikang zo va.”8
Thilmak râpthlâk tak mai khawvêla la thleng ngai lo chu,
Krista lo kal lehnaah a lo thleng dâwn. “Tlâng liante chu amah
avângin an nghîng a, tlâng tê te chu an tui ral a; A hmâah chuan
lei hi a khûr a, a ni, khawvêl leh a chhûnga awm zawng zawngte
nên chuan. A lungnih lohna hmâah chuan tunge ding thei ang a,
a thinrimna nasa takah chuan tunge awm thei ang? A thinrimna
chu mei anga leih buak a ni a, lungpuite chu a tikeh sawm vek a
ni.”9 “Aw LALPA, i vânte tikunin lo chhuk la; tlângte chu khawih
ang che, tichuan a khu chhuak ang. Kâwl phettîr la, anniho chu
tidarh ang che; i thalte chu kap chhuak la, tibuai nuai ang che.”10
“Chunglam vânah thilmak te, hnuai lam leiah chhinchhiahna [110]
te ka hmuhtîr ang a; thisen te, mei te, meikhû hû te nên,”
“Kâwlph> te, âw te, khawpui rî te a lo awm ta a; lîr pawh nasa
takin a lo nghîng a, leia mihring awm achin chutianga nasa r>ng
r>ng a la awm ngai lo, lîrnghîng chuti kaua nasâ leh ropui chu.
_____
7
Isaia 64:1-3; 8Nahuma 1:3, 4; 9châng 5, 6; 10Sâm 144:5, 6
92 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Thliarkâr tinreng a bo ta vek a, tlângte pawh a awm ta lo va.


Rial lian tak, talent tluk laia rit \heuh, vân a\angin mihringte
chungah a tlâ a.”11
Vân a\anga \>k tlâ leh lei chhûngrila meite chu inmanin,
tlângte chu rawhtuina angin a kâng a, chûng kâng nasa tak a\ang
chuan chirh sâ te a lo luang chhuak a, huan te, lote, khua te,
khawpui te pawh chu a khuh a. Chutiang thil sa tak lo
luangchhuak chuan luite chu a tiso hial a, lung lian pui pui sa tak
mai vawrhchhuahte chuan chhiatna râpthlâk tak thlenin, lui te
chu an lo kâng ta. Khawvêl chu a insawi hlawk hlawk a; hmun
tinrengah lîrnghîng leh tlângkâng râpthlâk tak a awm a.
Chutiang chuan Pathian chuan misualte chu lei a\ang hian a
tiboral dâwn a. Nimahsela mifelte chu chutiang kârah chuan
Nova chu lawnga humhim a ni ang khân, LALPA a humhim ang.
Pathian chu an inhumhimna,a ni ang a, a thla hnuaiah chuan him
takin an awm ang. Sâm phuahtu chuan hetiang hian a lo sawi:
“Aw LALPA, nang chu ka inhumhimna i ni sî! Chungnungbera
chu i awm nân i hmang ang; thil \ha lo rêng rêngin a tawk lo
vang che.”12 “Mangan ni chuan a bûkteah min thuk ru dâwn si
a, a humhimna puan inah chuan min thukrû ang a.”13 Pathian
thutiam chu, “Ka chungah a hmangaihna a nghah tlat avângin ka
chhanhim ang a; Ka hming a hriat vângin hmun sângah ka hlang
ang.”14 tih a ni.ð

_____
11
Thupuan 16:18, 20, 21; 12Sâm 91:9,10; 13Sâm 27:5; 14Sâm 91:14
93
9
THILSIAM CHAWLHKÂR KHAT CHHÛNG

S ABBATH ni ang bawka chawlhkâr hi thilsiamnaa in\an, Bible [111]


thu puma chhui chhuah leh vawn \hat a ni. Hun tâwp thlenga
chawlhkâr chu la inher chhuak zêl tûrin Pathian ngeiin a siam a.
Hmun dang a a lan ang bawkin, chawlhkâr khatah ni sarih a
awm. Ni ruk chu thilsiam nân Pathianin a hmang a, ni sarihnaah
chuan A châwl ta a, chu mi ni chu mal a sâwm a, mihring
chawlhna ni atân a dah hrang a.
Sinaia dân pêknaah Pathianin chawlhkâr khat leh chumi
behchhan thutakte chu a pawm a ni. Thupêkah chuan “Chawlhni
hi thianghlim taka serh tûr a ni tih hre reng rawh” tiin ni ruk chhûnga
tihtûr leh, ni sarihna nia tih loh tûr sawiin, serh a nih chhan, Amahin
chawlhkâr khat chhûng a lo hman tawh dân chu entîrna atân a sawi
a: “Ni ruk chhûngin LALPAN vân leh lei te, tuifinriat leh a chhûnga
awm zawngte chu a siam a, tin, a ni sarih ni chuan a lo châwl ta sia:
chuvângin LALPAN chawlhni chu mal a sâwm a, a tithianghlim ta a
ni,”1 tiin. Thilsiam chawlhkâr ngial ngan taka kan hriat thiam chuan
he thupêk pawh hi a mâwiin zawm a châkawm a. Chawlhkâr
\antirh ni khat a\anga ni ruk thleng chu mihring tâna hnathawhna
hun a ni, a chhan chu he mi hun chhûng chiah hi Pathianin thil siam
nân a lo hmang a, ni sarihnaah chuan Siamtu chu a châwl a ni tih
hriat reng nân mihring pawhin a hnathawh a chawlhsan tûr a ni.
Amaherawhchu, ngaihruat thila thilsiam chawlhkâr hian kum
sâng tam tak a awh nia ngaihna chuan, thupêk palîna innghahchhan
chu a phet hlauh va, Siamtuin thilsiamna ni leh chawlhkâr hriat reng
nâna serh tûr a tih pawh chu a rei zâwng pawh hriat theih loha serh
tîr angin a siam a. Hei hi Pathianin a thilsiamte enkawl a tum dân
loh tawp a ni. Fiah fai taka A siam sa chu, chiang lo leh fiah lo
ruâiin chu ngaihruatna chuan a siam ta a, Bible ringtu inti mi tam
takte chu he bumna leh rin lohna râpthlâk tak hian hruai boin an
awm
_____a ni.
1
Exodus 20:8-11
94 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

[112] “LALPA thuin vânte chu siam a ni a; chûnga awmho zawng


zawng te pawh chu a kâa thâw chuan siam an ni bawk a.” “Ani
chuan a sawi a, a lo awm ta a; thû a p> a, a lo awm nghet ta si a.”2
Bible chuan lei hi eng emaw a\anga zâwi zâwia hun rei tak chhûnga
lo insiamin a sawi lo. Chhinchhiahna thianghlim buah chuan tlai lam
a awm a, zîng lam a awm a, tiin ni khat hnuah ni dang a lo inher
chhuak zêl a, ni khat a lo ralin Siamtu hnathawh chu a lo
lang zêl a ni. Chawlhkâr hmasaber a lo ral khân hei hi kan
hmu: “Lei leh vân siam an nih a an thlahte indawt chhâwn
dân chu chutiang chu a ni.”3 Hei hian thil siam laia nîte leh
tûna nîte hi a danglam tih a kâwk lo va, nî tinin Pathianin thil
a siam thar zêl a, an ‘thlahte’ tiin a sawi mai a ni.
Leilung chanchin chhut mîte chuan kan lei hi Mosia lehkhabua
chhinchhiahna âia upa zâwk f>in an chhût a. Mihring leh ransa
ruhte, indona thawmhnâw te, thing lunga chang tawhte leh,
thil dang dangte chu kum sâng tam tak liam tawha mi hmuh
chhuah, tûnlaia awmte âia hrawl pui pui zâwk an ni a, thilsiam
hun chhûtna Bible hun hmâ daihin lei hi lo luah tawh niin an
ngâi. Tichuan Bible ringtua inchhâl mi tam takte chuan thil
siam chawlhkâr hun chhûng hian hun rei tak awh a, a rei
zawng pawh hriat chian theih loh niin an ring a ni.
Nimahsela, Bible a\ang chauh lo chuan leilung chhut mîte hian
engmah an finfiah thei lo. Thil hmuhchhuah a\anga chhûttute chuan
tui lêt hmâ emaw a, mihring leh ransâte leh thing lenzâwngte chu
engtiat nge tih pawh an hre thei tak tak lo va, thil a lo inthlâk dang
lam vak a ni tih pawh an hre thiam lo. Thilhlui laih chhuahte chu
tûnlai thilte nên danglam hl> mahse engchen nge hetianga an lo
awm tawh tih chu Thâwkkhum Chhinchhiahna a\ang chauhvin an
zir thei a, mahse hêngte hi a lo awm hun chu Thâwkkhum
Chhinchhiahna a\ang chauha zir theih a ni. Nova hun laia mihring
leh ransa te, thing te, tûnlaia awm te aia a l>t taktaka liante chu,
tuil>t hmâa mîte chu tuil>t hmanga tih boral an ni tih \hangtharten
an hriat theih nân, phûm boa vawn\hat an ni. Thâwkkhum thû an
_____
2
Sâm 33:6, 9; 3Genesis 2:4
THILSIAM CHAWLHKÂR KHAT CHHÛNG 95
rin theih nân, Pathianin thil hmuhchhuah tûrte chu a ruat a ni a,
mahse mihringte chuan tuilêt hmâa mîte ang bawkin, an hlâwkpui
tûra Pathian siam chu hmang dik lovin, an tân ânchhiaah a lo chang
ta zâwk a ni.
Setana hmanraw pakhat chu thawnthu phuahchawp mai mai [113]
awih tûra mîte hruai a ni. Pathian dân fiah fai tak chu chiang lo
ruaia lantîra, Pathian sawrkâr laka hel ngam tûr khawpa mîte luhlulna
neihtîr a ni. Thupêk palina hian Pathian nung, lei leh vân Siamtu
chu a kawhhmuh chian avângin a do bîk a ni.
Thilsiam chu leilung inher vêlin a her chhuah a ni tiin a \ang tlat
a, Kristian tam takin mihring ngaihdân chu pawmin, Pathian Lehkha
thuthlung tak chu an do a. Mi tam tak ten hrillawkna thû doin,
Daniela leh Thupuan te phei chu thil chiang lo, hriat thiam theih
loh tiin, Mosia lehkhabu kalha leilung chhûttute ngaihdân pawm
nuam ti tak an awm. Pathianin a puan chhuah pawh hriâtthiam
harsa ti lûtuk chuan, engtin nge Pathianin a puanchhuah loh phei
chu an hriatthiam theih tehlul ang ni!
“Thil inthupte chu LALPA kan Pathian tâ a ni a, thil tihlante
erawh chu he dân thu zawng zawng hi kan zawm theih nân, keini
leh kan thlahte tâ kumkhua tûr a ni.”4 Pathianin a thilsiam zawh
chu mihring hnênah a puang nghâl mai ngai lo va; Chungnungbera
thurûk chu mihring finnain a zawng chhuak thei lo. Pathian lo awm
dân chu hriat theih loh a ni ang bawkin, A thilsiamna thiltihtheihzia
chu hriat thiam theih a ni lo.
Finna leh thiamna lam atân Pathianin khawvêl chu ênna tui lianin
a chîmtîr a; mahse mifing intiten, hêng thupui hi mihring thlîrna a\ang
maia zir an nih chuan, an hlawhchham \hîn. Pathian thu thianghlim
kalh zawng a nih loh chuan Pathian thuin a puan chhuah piah lam
han suangtuah chu thil sual a ni l>m lo thei a; mahse Pathian thu
hawisanna, A thilsiam hnâte khawvêl finna hmanga chhût tumtu
chu hruaitu leh kawhhmuhtu nei loa tuifinriat a l>ng l>ng ang a ni.
Hre zâu berte, pawh hriat chhuah tuma an zirbingna chu Pathian
thua kaihhruai a nih loh chuan, Pathian thû leh khawv>l finna
_____
4
Deuteronomi 29:29
96 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

inlaichînna an zir hunah an chîâi \hîn a ni. Siamtu leh A hnathawh


chu an hriatthiam phak loh avângin, leilung awmdân chu an hrilhfiah
thei lo va, Bible thawnthu chu rinchhan tlâk lovah an ngai \hîn.
Hriattîrna Thar leh Hluia thu rinawmte ringhleltute chu Pathian awm
ring lo hiala hruaiboin an awm a, an thîrchakai chu hlohin rinlohna
lungpui su tûra hnutchhiahin an awm \hin.
[114] Hêng mîte hian rinna tluang \ha chu an hloh tawh a. Pathian
thu thianghlima A thuneihnaah chuan rinna an sawh nghet tûr a ni.
Bible hi mihring finna leh ngaihdâna fiah tûr a ni lo. Mihring hriatna
chu kaihhruaina rinchhan tlâk loh a ni. Ringhlel chunga Bible chhiar
ve mai mai chuan, Pathian thû leh science chu inkalhin an ngai a,
mahse han hriat thiam tak tak chuan an inmil thlap a ni. Pathian
Thlarau hruain Mosian a ziak a; leilung chanchin zirna thurin dik tak
chuan thil hmuhchhuah te leh Mosia thu chu inmil lovin a chhâl ngai
lo. Thutak zawng zawng, thilsiamah a ni emaw, Pathian thûah a ni
emaw, a lanchhuah dân n>n a inmil thlap \hin.
Pathian thûah zawhna tam tak mi thiam pui puiten an chhân
theih ngai r>ng r>ng loh tûr a awm \euh mai. An finna tâwp chin
nei, an chapo pui hle chuan, a hriatfiah theih ngai hauh loh tûr nî tin
nunphung satliahah pawh hian eng emaw zât a awm.
Science zir mîte chuan Pathian finnain hna a thawh theih leh, a
thawh tawhte chu hre thiam phâkin an inring a. Pathian chu Amâ
dân siamin khuahkhirh anga ngaihna zau tak a awm. Mihringte
chuan Pathian a awm ngei a ni tih an haider lui a; thil engkim, mihring
thinlunga A Thlarau hnathawh dânte lam a hrethiam vekin an inngai
a; A hming an zah lo va, A thiltihtheihna pawh an hlau lo. Thlarau
thil an ring lo va; Pathian dânte, A thiltihtheihna tâwpneilovin
anmahni hmangin A duhdan angin hna A thawk \hîn tih an hre
thiâm hek lo. Khawvêl kal hmang inawpna “leilung dân’ an tih mai
chu mihringte chuan an hmu chhuak thiâm ve a, mahse Siamtuin A
dân n>na inrem thlapa a thawhna muâl zauzia leh, chinnei mihringte
hriâtthiam phâk ruâl a nih lohzia hi mihringte hian an va hre lo tak
>m!
THILSIAM CHAWLHKÂR KHAT CHHÛNG 97
Mi tam tak zirtîr dân chu - leilung thil hian thiltihtheihna chak
tak a nei a, a chakna inphûm rû chuan hna a thawk ta a, dân tih
danglam theih loh milin thilsiam te chuan hnâ an thawk a, chutah
chuan Pathian pawh a inrawlh thei lo a ni an ti. Hei hi finna suak,
Pathian thuin a nemngheh loh a ni. Thilsiam chu a Siamtu
chhiahhlawh a ni. Pathianin a dânte chu a sût lo va, a kalh zawngin
a thawk lo va, A hmanrua atân A hmang zâwk \hîn. Thilsiam
chuan a dân kal tlanga che chhuak finna nei, thil awm ngei leh chakna
neia hna thawktu a awm tih a nemnghet a. Thilsiam chu Pathian leh
Fapa hna thawhna mual a ni. “Ka Pain tun thleng pawhin hnâ a
thawk \hîn, kei pawhin ka thawk \hîn.”5
Nehemia buah Levia chîte hlâ hei hi kan hmu: “Nangmah chauh [115]
hi LALPA i ni a, vânte vân leh a chhûnga awm zawng zawngte nên,
leilung leh a chhûnga awm zawng zawngte nên i siam a… a zain i
vawng \ha \hîn.”6 He khawvêl hi kan en chuan Pathian hnathawh
chu peih fel thlap a ni. “Leilung pian tirh atâ hnâte chu thawh zawh
a ni tawh.”7 Pathianin a chaknain A thil siamte chu a la tungnung
reng a. Vawi khat han tihnun zauh vânga taksa khâwlin mar ti phu
leh thawktîr hlen ta a ni lo va, thâwk lâk vawikhat chauh te, lungphû
te hi Amâ zâra kan dawn, “Amah avângin kan nung, kan che, kan
awm a ni si a.”8 Lei pawh hian amâ \hatnaa malsâwmna tichhuak
leh, ni khi kum tin v>l chhuak a ni lo. Pathian kut chuan arsite khi
a hruai a, vâna an kalkawngah a vawng reng \hîn. “Ani chuan
sipaihote khi indawt zêlin a hruai chhuak \hîn a, an hmingin a ko
\heuh \hîn a; a chakna nasatna avâng leh, thiltihtheihna lamâ a chak
avângin pakhat mah kim lo an awm ngai lo.”9 A thiltihtheihna
avângin thil \ote an lo duah a, hnah leh pangpârte an lo awm \hîn a
ni. Ani chuan “tlângahte chuan hlobet a \o tir \hîn.”10 Amah avângin
phaitualte chuan rah an chhuah a. “Ramhnuaia sa tinr>ngte chuan”
“Pathian hnên ata an ei tûr an zawng \hîn a,” nungcha tinreng, a t>
ber a\anga mihring chenin, Pathian enkawl leh v>n an ni. Sâm
ziaktu thu mawi tak mai chu hei hi a ni: “Chûng zawng zawng
chuan an nghâk \heuh che a ni, a hun taka an chaw i pêk \heuh
_____
5
Johana 5:17; 6Nehemia 9:6; 7Hebrai 4:3; 8Isaia 40:26; 9Isaia 40:26
10
Sâm 147:8
98 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

\hinna tûrin... I kut i pharh a, \hatnain an tlai \hîn.” Thilbul chu


a thunun a, vânte chu chhûmin a tuam a, leia ruah sûr tûrte a
buatsaih \hîn. “Vûr sûr chu berâm hmul angin a pe a; vûr tlâ
chu vut angin a theh darh \hîn.” 11 “A âw a chhuah chuan vânah
tui a ri hum hum a, kâwlkil atâ chhûm a chhohtîr a, ruah sûr nân
kâwl a phettîr a, A robâwm atâ thlî a tlehtîr a.”12
Pathian chu thil engkim nghahchhan a ni. Finna thu dik tak
chu Pathian hnathawhte nên a inmil a; thiamna zirna dik tak
chuan Pathian rorêlna dân zawm tûrin a hruai \hîn. Finna chuan
thil thar mak pui puite a k>u hawng a; sâng taka vawrhin thilthûkte
a zawng chhuak a; nimahsela a zir chhuah chu Pathian hriattîrna
nên an inkalh lo. Mâwlnain Pathian a hresual palh thei a, mahse
thil siam leh Pathian thû chu an inhrilh fiah tawn \hîn a. Tichuan
[116] Pathian chawimawi tûr leh, A thua rinna fing tak nei tûra hruaiin
kan awm \hîn.
Chinnei mihring hian Chinneilo hnathawh leh finna leh,
thiltihtheihna leh nunnate chu a chhût phâk lo. Thu thianghlim
ziaktuin heti hian a sawi: “Pathian chu i zawng chhuak zo vem
ni? Engkimtitheia chu i hmu kim thei em ni? Vân aia sâng a ni a,
nangin enge i tih theih? Sheol aia thuk a ni, nangin eng nge i hriât
theih? A tehna lei aiin a sei zâwk a, tuifinriat âiin a zâu zâwk.”13
Leia finna ropui ber pawhin Pathian a hre thiam za thei lo.
Mihringin an zawnga an zir reng chung pawhin, a piah lam
hmabâkin tâwpin tâi a nei lo.
Pathian thiltihtheihna leh ropuina chu A thilsiam hian a tilang
a. “Vânte khian Pathian ropuizia a hriattîr a: boruak zâu tak
hian a kut chhuak chu a lantîr \hîn.”14 A thu ziak râwn \hîntu
chu Pathian hre thiam thei tûrin finna thu in a pui \hîn. “A thil
hmuh theih loh, a chatuan thiltihtheihna leh, a Pathianzia chu
khawvêl siam tirh atâ fiah taka hmuhin a awm a, thil siamah
chuan a lang a ni.”ð

_____
11
Sâm 147:16; 12Jeremia 10:13; 13Joba 11:7-9; 14Sâm 19:1
99
10
BABEL INSÂNG

S UAHSUALNA avânga tuilêtin khawvêl a tihchhiat vek, lei khawhar [117]


leh ruak huai mai tikhat leh tûra Pathianin a zuah, Nova
chhûngkaw hnênah chuan ti hian a ti a, “Nang zawng tûnlai
\hangthar zîngah hian ka mithmuhin mi fel tak i nih hi ka hria che
a ni,”1 tiin. Nova fapate pathumah chuan tuilêt hmaa mîte
nungchang ang chi hrang hrang chu chak tak maiin a lo lang
chhuak leh ta a. Shema te, Hamâ te, Japheta chu mihring lo
pung leh zêl tûrte bul in\anna tûrte an ni a, an thlahte lo awm zêl
tûrte awmdân tûr chu an nungchang \heuh khân a hril hl> a ni.
Nova chuan Pathianin hriattîrnain hêng pa pathumte a\anga
chi ropui pathum lo chhuak turte awm z>l dân tur a hrilhlâwk a.
Hamâ thlahte chu pa âiah a fapa târlangin, “Kanaana chu ânchhe
dawngin awm rawh se; a unaute chhiahhlawhte chhiahhlawhah
awm rawh se”2 tiin. Hamâ thilsual tih chuan a bengtlâk lohna
leh, thil thianghlim serhhran tûr pawh a thliârhran thiamlohna
nungchang a tilang a. He nungchang \halo tak mai Kanaana leh
a thlate zêlin an neih zêl tûr avâng hian Pathian rorêlna \halo tak
mai chu an chungah a lo tlâ.
Shema leh Japheta erawh chuan an pa an zahthiamna avâng
chuan, Pathianin an thlahte tân thiltiam \ha zâwk leh lâwmawm
zâwk a siamsak a. An fâte tân chuan hetiang hian a sawi a,
“LALPA, Shema Pathian chu fakin awm rawh se; Kanaana chu
a chhiahhlawhah awm rawh se. Pathianin Japheta chu tilian
sela, Shema puan inahte awm rawh se; Kanaana chu a
chhiahhlawhah awm rawh se”3 a ti bawk a. Shema thlahte chu
hnam thlan Pathian tiam ang Tlantu pianna tûr an ni a. Amah
a\ang chuan Abrahamâ leh Kristaâ lo pianna tûr Israelte chu an
lo la chhuâk dâwn a ni. “LALPA Pathiana nei mîte chu lâwm
takin an awm \hîn.”4 Japheta chu “Shema puaninah a chêng [118]
_____
1
Genesis 7:1; 2Genesis 9:25; 3châng 26; 4Sâm 144:15
100 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ang” chanchin\ha malsâwmnaah chuan Japheta thlahte chu


malsâwmna chang ve tûr an ni.
Kanaana thlahte zêl chu ânchhe dawng, ringlo mi Pathian
hre lote an ni. Chhiahhlawh ni tûra ânchhe dawng nimahsela,
kum zabi eng emawti chhûng chu hun remchang pêk an ni a,
Pathianin dawhthei takin an tlinlohna chu ngaichângin
khawngaihna a lantîr a, mahse an khawlohna avângin Pathian
zahngaihna chu an dawngzo ta chuang lo a ni. Tichuan chan
chhe takin, Shema leh Japhetate thlahte bâwihah an lût ta
ng> ng> a.
Nova hrilhlâwkna hi thil thleng lo thei lo leh, duhsakna leh
chhiatna thleng ngei tûr ang chu a ni lo. A thlahte nungchang
leh thlenchin tûr nghet tlat lam pawh a kâwk lo. An nun kawng
zawh tûr phung leh an mahnin vawi tam tak an duhthlanna kawng
tûr chu a entîr a ni. A tlângpui thuin fâte hian an nû leh pâte
nungchang leh a awmdân chu la chhâwngin, nû leh pâte sualna
chiah chu fâte chuan an zui leh duh hle. Chutiang chuan Hamâ
thlahte chuan an pâ bengtlâklohna leh, zah tûr pawh a
zahthiamlohna chu nei zêlin, an thlate zêl nên chuan ânchhedawng
an ni ta, “Misual pakhatin thil\ha a tichhe nasa thei hl>.”5
Lehlamah chuan, Shema chuan a pa a zahthiamna avâng
chuan malsâwmna a dawng nasa hl> a, a thlahte zêlah chuan an
awmdân tûr chu tihian a lang, “LALPA chuan mi \ha famkim nîte
chu a hria a; An rochun tûr chu kumkhuaa awm reng tûr a ni.”6
“LALPA in Pathian chu Pathian a ni tih hre rawh u; Pathian
rinawm, amah hmangaiha a thu zawmtu chunga chhuan sâng
thlenga thuthlung leh khawngaihna nghat renga, amah hawtute
tiboral tûra anmahni chung la la a thungrul \hîn a ni.”7
Nova thlate chu hun eng emawti chhûng chu lawng innghahna
tlâng leh a vêl tlângahte chuan an chêng a. An lo pun zêl chuan,
rinna phatsanna avângte chuan in\henna a lo chhuak ta. An
Siamtu Pathian theihnghilha Pathian dân hnawksak ti a tihbo
duhtute chuan, an unaute Pathian \iha zirtîrnate an sawifo chu
_____
5
Thuhriltu 9:18; 6Sâm 37:18, 26; 7Deuteronomi 7:9
BABEL INSÂNG 101
ningin, Pathian be duh hote a\ang chuan awm hran an lo duh ta
a. Tichuan Shinar phai lamah an kal a, Eufrates luikam lamah
chuan awmhmun an khuar a. A ram mawina leh \hatna chuan a
hîp a, hênglai hmunah hian inbenbel an duh ta a ni.
Helai hmunah hian khawpui siamâ, mi dangten mak an tih [119]
khawpa insâng sak an tum a. Hetiang an duhna hi hmun hrang
hranga awma darh sarh loh nân an duh a ni. Pathian chuan
mihringte chu hmun hrang hranga kal darha, khawvêl hmun hrang
hrang luah khat tûrin a hrilh a; nimahsela Babel Insâng din
duhtuho chuan hmun khata awmkhâwma, chuta \anga khawvêl
pum an thuhnuaia dah an duh a ni. Chutianga an tih chuan
an khawpui chu mi tinr>ngte chênna khawvêl pum huap a lo
ni ang a, a ropuina chu mîten chawisângin, a dintute an
ngaisâng ang. Inchhâwngsâng ropui tak vântawnga an sak
chuan, a satu leh dintute finzia leh thiltihtheihzia kumkhua
atâna entîrtu tûr a lo ni tawh ang.
Shinar phaizâwla chêngte chuan Pathianin thutiam anga tuil>t
tawh loh chu an ring lo va. Mi tam takte chuan Pathian awm an
ring lo va, tuilêt pawh chu Pathian tihtîr ni lo va, lo awm v>
maiah an ngai a. A \hente chuan Pathian awm chu an ring a,
tuilêt pawh chu a tih a nih an ring a, chuvâng chuan a mah an
hua a, a chungah helna rilru an pû a. Insâng an sak duh chhan
chu tui a lo lêt leh pawha an him theihna tûrin a ni. Chutianga
sâng tak mai an sak theih chuan hlauhawm piah lamah an in dah
theiin an ring a. Chhûm chung lamâ an han sak theih chuan
tuilêt chuan a chim theih an ring lo. An tum ber chu a satute
chapona leh tûnhnû zêla mihringte rilru Pathian hnên a\anga hruai
bo a, milem biakna lam an hawi theih nân a ni.
An insâng chu eng emaw chen an sak zawh hnu chuan, hmun
eng emaw zat chu a satute chuan an luah nghâl a; tin, hmun
\henkhat ropui tak leh mawi tak maia an sak laite chu, milem
biakna atân an dah hrang a. Mipuite chu an hlawhtlinnaah chuan
an hlimin an lâwm hl> a, rangkachak leh tangkaraw pathiante
102 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu an châwimâwi a, vân Pathian erawh chu an do a. Vawi leh


khatah an hna kal chak tak chu a lo tâwp thut a.
Vântirhkohte chuan insatute tumdân zawng zawng chu
engmah lovah an chantir siam ta. An insâng sak chu a sâng
tawh hle mai, in chunga awmte tân chuan a bul\huta awmte
chu biâk phâk a ni ta lo. Hmun khat a\anga hmun danga mi
inbiakna an \awng hman chu a lo danglam ta vek si a. An
[120] thil duh an han sawi pawhin ni lo pui pui an in pe ta si, an
thilsawite chu a ni lo zawng hlirin an hre ta.
Chutiang a lo nih tâk chuan a buaizo ta vek a. An hna chu
a lo tâwp ta vek bawk a. Inrem taka thawhhona kawng a kaw
ta lo. Insatute chu inbe thei lovin an inhre thiam thei ta r>ng
r>ng lo, thinrimin an inhaua engmah an ti thei lo. An
inzawmkhâwmna chu intihthinrimna leh thisen inchhuahna mai a
ni ta. Pathian an chunga a lâwmlohna entîr tûrin vân a\anga \êk
lo tlâ chuan a sâng lam chu dêngchhiain leiah a lo chim ta,
Mihringte chuan Pathian vânah a awm a, ro a rêl a ni tih chu an
hriât phah ta a ni.
A hma kha chuan mi zawng zawngin \awng thuhmun an
hmang a; tûnah chuan \awng inhrethiamte chu pâwl hrang hrangah
an lo insiam a, a \hen an kal hrang a, a dang lehlam zâwngin an
kal bawk a. “LALPAN chuta \ang chuan, lei chung zawng
zawngah a tidarh ta a.” Hetianga tihdarhna hi khawvêl hmun
hrang hrang an lo luahkhahna chu a ni, mîten Pathian thiltum
hlenna dâl tûra an ruahman chu Pathian thiltum tihfamkim nân
hman a ni ta zâwk a.
Nimahsela Pathian dodâl tlattûte chu an va che chhe >m!
Pathian tum dân chuan mîte chu hmun tinr>ngah an kal darh ang
a, hnam hrang hrang lo indinchho zêl tûrte hnênah chuan Thudik
Chanchin\ha êng chu chhi tûr an ni. Nova rinawm taka fêlna
thuchah hriltu chu, tuilêt hnuah kum zathum leh sawmnga a dam
a, Shema chu kum zanga a dam bawka an thlahte zêl chuan an
pute a\ang chuan Pathianin a lo kaihhruai dân te, Pathian duhdân
BABEL INSÂNG 103
zawng zawngte chu an ngaithlain an dawngsawng a, nimahsela
chutiang thutak zawm har leh lem har tak chu an ngaithla peih lo
va, an thinlunga Pathian hriat reng pawh an duh lo va; \awngte
a lo hrang leh nghâl nên êng petheitute a\ang chuan an inzawmna
an chhu chat a.
Babel Insâng satute chuan Pathian laka phunnawina chu an
paw chhuak a. Pathianin a ngilneihna leh a \hatna Adama chunga
a lantîr leh, Nova hnêna thutiam ropui tak mai a siam hriat reng
a hn>kin, Eden huana nupa a hnawhchhuah leh khawvêl tuilêta
tihchhiat a nih chu an sawisêl a. Chutianga Pathian laka
phunnawia ngilnei lo leh suala an hriat lai chuan, misual ber leh
ngilneilo berte ror>lna chu an pawm lawi si a. Setana chuan
Krista chhandamtu lo thi tûr entîrna atâna inthâwina hlan chu,
hmuhsualtîr tumin an thinlung tihthim nân, milem biaknaah
hruaiin, inthâwinaa ran hlan âiin an fâte chu an milem pathiante
hnêna hlanna lamah a hruai lût a. Mihringte chu Pathian [123]
a\anga an tlânbo chuan - dikna te, thianghlimna te,
hmangaihna te aiah chuan intihluihna te, innawrluihna te leh
sualnatein an lo khat ta zâwk a.
Babel Insâng satute chuan, Pathian nêna inzawmna nei lo
sorkâr din an tum a. An zîngah chuan Pathian \ih mi te an awm
a, mahse chûngte chu Pathian \ihlotute chuan an bumin, an thiltû
mah chuan an telh ve a. Hêng mîte avâng hian Pathian chuan a
thiltum chu a tikhawtlai a, an nungchang dik tak puangchhuak
leh tûrin a nghâk a. Hetiang a nih lai hian Pathian fâte chuan an
thiltum a\anga hruaikîr leh tûrin an bei a; nimahsela mipuite chu
Pathian zahlohna lamah chuan nasa takin an lo int>lruh zâwk a.
An thiltihah hian dan beh nilo phei sela chuan, khawvêl pumpui
mai hi rilru lamah an tichhe vek hial ang. An inzawmkhâwmna
chu helna lamah a ni; mahni inchâwisânnaah chutah chuan
Pathian zahna leh rorêltîrna tel miah lo. Hetiang inzawm
khawmna hi zuahlen ni sela chu dikna reng awm lovin -
thlamuanna te, hlimna te, himna te awm hauh lovin khawvêl hi a
104 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

awm ang. Mihringten mahni hmasialna leh nunrâwnna rem tûra


dân an tihdanglam m>k laiin, vânlam “dân chu a thianghlimin a
\hâ a ni.”
Pathian \ihtûte chuan Pathian chu rawn inrawlh tûrin an au
a. “Pathian chu mihringten an khawpui din a, insâng an sak chu
en tûrin a rawn chhuk a.”8 Khawvêl a lainatna avângin insâng
satute rilru chu a hneh a, an insak chu a tichhiat sak a. Anmahni
a hmangaihna avâng chuan an \awng chu a tihran sak vek a, an
helna tûr chu a lo dâl ta a. Pathian chuan mihring sual rilru herh
takte chu nasa takin a dawh a, an sim leh theihna tûrin hun a
siam sak a, nimahsela a lalna, dikna, leh a dân thianghlimte do
tûra an thilruahman chu a chhinchhiah vek a. Vawi tam tak chu
mihringte hmuh theih loh kut chuan mihring sual lûtuk tûr chu a
lo chelh \hîn. Hriatsual theih miah lovin, lei leh vân Siamtu chuan
a finna, a hmangaihna leh dikna hmangin, lei leh vânah rorêltu
ropui ber a ni tih chu a lantir \hin.
Babel Insâng satute thil tum chu hlawhchhamna leh zahna
maiin a tâwp. An chapona hriat reng tûr chu diklohna mai chu
a ni. Nimahsela mihringte chuan hetiang diklohna pangngai bawk
hi an ti nawn leh a - mahni inrintâwkna leh Pathian dân hnâwlna
bawk chu a ni. He thil bawk hi a ni Setana pawhin vâna tihtlang
a tum a, Kaina pawhin a thilhlan chungchânga a tih bawk kha.
Tunlai kan hunah pawh hian insâng satûte chu an awm a.
[124] Ringlotute chuan an ngaihdâna thil kalpuia Pathian thupuante
chu hnâwlin an kal a. Pathian sawrkârna chu hmusitin a dânte
chu engmah lovah ngaiin mihring ngaihdânte chu \ha tâwka ngaiin
an awm a. “Thiltih sual chungah hremna chu hlen nghâl mai a
nih \hîn loh avângin, mihring fâte thinlung chu thil sual ti tûrin a
lo ngampa tawh \hîn a ni.”9
Kristiana inchhâl khawvêlah hian mi tam takte chuan Pathian
thu zirtîrna mâwl leh chiang tak maite chu hawisanin, mihring
ngaihdân leh lâwmzâwng, thawnthu lawilo mai maite chuan vân
lâwnna tûr in an sa a. Mihringte chuan zirtîrtu hmui themthiam
_____
8
Genesis 11:5; 9Thuhriltu 8:11
BABEL INSÂNG 105
leh dangnal mai maiten, bawhchhetute chu an thi lo vang,
chhandamna chu Pathian dân zâwm kher lo pawhin an hmu tho
ang, tih an zirtîrna chu an ring a. Krista zuitu intite hian Pathianin
a duhdân a zamte hi pawm thei sela chuan \ha takin pumkhatin
an inzawm mai thei tûr a ni a; nimahsela mihring finnate hi Pathian
thu âia sânga an dah chhûng chuan, in\henna leh inlungrual lohna
a awm ang. Tûna pâwl hrang leh, rinna hrang hrang inkalh leh
buai nuaih mai ‘Babulon’10 tia lo sawi nên hian a inmil hlê.
Hrilhlawkna in a lo sawi ni hnuhnunga khawvêl hmangaih zâwk
kohhran chiah chu a ni.
Tam tak chuan hausakna leh thiltihtheihna a vânram neih
dân kawng an zawng a. “Mi dangte an nuihzat a, thil sual an
sep \hîn a, chapo takin mi dang an vaubet a,”11 mihring dikna
chanvo rapbetin, Pathian thuneihna pawh an pawisa hek lo. Hun
rei lo deuh chu mi chapote hi an dingchangin, an thiltih zawng
zawngah hlawhtling viauin an inngai a ni thei e, mahse a tâwpah
chuan beidawna leh pachhiatna chiah an chang ang.
Pathian min endikna hun chu a lo thleng dâwn ta.
Chungnungbera chuan mihring fâte in sak chu en tûrin a lo chhuk
dâwn a ni. A thiltihtheihna ropui chu puanchhuah a ni ang a;
mihring chapona thiltih chu tihthlâwn a ni ang. “Vân a\angin
LALPAN a zu thlîr a, mihring zawng zawng a hmu vek a. A
\huthmun a\angin leia ch>ng zawng zawng hi a rawn en \hîn.”12
LALPAN hnamte remruât chu a hlawhchhamtîr a, mîte thiltum
chu a dâl bawk \hîn. LALPÂ remruat chu chatuanin a ding a, a
thiltum chu kumkhuâa awm tûr a ni.”13 ð

_____
10
Sâm 73:8; 11Thupuan 14:8; 8:2; 12Sâm 33:13, 14; 13châng 10, 11
106 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

11
ABRAHAMA KOHNA

[125]
B ABEL a\anga an darh hnû chuan milem biakna chu a hluar leh
ta êm êm a. LALPAN thu âwih lo, mi rilru sakho chu an sualna
kawng zawh tûra a hawisan laiin Abrahama, Sema thlaha mi
chu \hang thar lo la awm zêl tûrte tâna A dân vawng \ha tûrin A
thlang a. Abrahama kha ramhuai biakna leh puithûna âtthlâk
zînga seilian a ni a. Pathian dik hriatna la vawng\ha rengtu, a pa
chhûngkua pawh chuan an vêla sualna chu âwn vêin, Jehova
aiin “Pathian dângte rawng an bâwl zâwk a.” Nimahsela rinna
dik tak chu a mit thei lo. Pathianin a rawngbâwltu atân a labâng
chu a zuah \hîn. Adama, Setha, Enoka, Methusela, Nova, Sema,
khaihlak lova inthlah chhâwngte chuan Pathian duhzawng
hriattîrna hlu tak chu kumkhuain an vawng \ha reng a. Tera
fapa chu he rinna thianghlim rochungtu tûr chu a ni. Kil tin
a\angin milem biaknain a hîp a, mahse a tlu lo. Rinna nei lo
zînga rinawm, kal sualnain a khawih chhiat theih loh chuan,
Pathian dik pakhat chauh biakna chu nghet takin a vuan a.
“LALPA chuan a kotu zawng zawngte chu A hnaih \hîn a. Tih
tak zeta Amah kotu zawng zawngte chu.”1 A duhzawng chu
Abrahama hrilhin, A dânin a ngiat leh chhandamna chu, Krista
zâra siam famkim tûr a ni tih hriatna fiah tak a pe a.
Abrahama hnêna thutiam, khatih laia mîte tâna hlu bîk tak,
thlah tam tak leh hnam ropui nihna: “Chi ropui takah ka siam
ang chea, mal pawh ka sâwm ang chea, i hming ka tiropui bawk
ang; nang malsâwmna ni ang che,” tih chu pêk a ni. Chutah
chuan thutiam chiang tak, rinna rochungtu tâna a tlukpui awm lo
khawpa hlû chu, amâ thlah a\anga khawvêl Chhandamtu lo kal
tûr chu belhchhahsak a ni: “Nangmahah chuan leia hnam tin an
la thaw vêng ang.”2 Chû chu a lo thlen famkimna tûrin, rinna
chu
_____fiah phawt tûr a ni a, inhlanna chu phût a ni.
1
Sâm 145:18; 2Genesis 12:2,3
ABRAHAMA KOHNA 107
Abrahama hnênah Pathian thuchah a lo thleng a, “I khaw [126]
lam ata leh i laichînteho zîng atâ leh, i pa in atâ chhuak la, ram
ka la entîr tûr che lamah kal rawh,”3 tiin. Zâwlnei hna thianghlim
vawngtu a nihna chu Pathianin tlinga a ruat theih nân Abrahama
chuan a nunhlui kalsan a lo \ûl ta a. LALPAN A chhiahhlawh
hnêna zirtirna pêk a duh chu, a chhûngkhat leh \hiante huhângin
a tibuai thei a ni. Tûnah chuan Abrahama chu vân nêna
inzawmin, hmêl hriat lohte zîngah a chêng dâwn ta a ni. A
nungchang chu khawvêl mîte laka danglam hlauh a ni tûr a ni.
A khawsak dân chu a \hianten a hriat thiam tûrin amah ngei
pawhin a sawi fiah thiam lo. Thlarau thil chu thlaraua hriatfiah
a ni a, a chêtdân leh a tumdân pawh a laina milem biate chuan
an hre thiam lo.
“Rinnain Abrahama chu koha a awm lai khân a rochun tûr
hmuna lût tûrin kal chhuah thu a pawm ta a; tin, a kalna tûr lam
pawh hre lovin a kal chhuak ta a.”4 Abrahaman ihe lova thu a
âwihna hi Biblea rinna lo lang zînga ropui ber a ni. Atân chuan
rinna chu “thil hmuh lohte hriatfiahna a ni.” 5 Vânlam
malsâwmnaah a innghat a, a famkimna engmah a lan hmâin a in
te, a laina te, a pianna ram te kalsanin Pathianin khawii lamah
nge a hruai dâwn tih hre hauh lovin a chhuak a. “Rinnain ram
tiamah khân mi ramâ châm ang maiin a lo châm ta reng a, thutiam
hmun khata rochunpui tûr, Isaka leh Jakobate nên chuan puan
inahte an awm a.”6
Abrahama hnêna fiahna lo thleng hi a nêp aw zawng lo,
inhlanna a laka a phût pawh a nêp hek lo. A ram leh a in te, a
laichînte chu a ngai hlê a, mahse kohna chhân nghâl chu a hreh
lo. Ram tiam chungchângah - boruak hrisêl leh ram \ha a ni
emaw, chheh vêl ram chu a \hain ram hausa a ni em tiin zawhna
engmah a nei lo. Pathianin a sawi a, A chhiahhlawh chuan a
zawm mai tûr a ni; Pathian a hnêna a chen theihna chu leiah hian
atân hmun nuam ber a ni.
Abrahama ang hian mi tam tak chu fiahin an awm a. Vân
_____
3
châng 1; 4Hebrai 11:8; 5châng 1; 6Hebrai 11:9
108 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a\anga Pathianin a sawi ri chu an hre lêm lo, mahse, A thua


zirtîrnate leh Amâ awmpuina hi A kohna chu a ni. An eizawnna
[127] kawnga, hausak leh ropuina dawn ngei tûr bânsan te, an \hiam
mil zawng leh an hlawkpui tak kalsan te, an hmâah mahni
inngaihtuah thei lo va harsatna leh inpumpêk \ulna kawng zawh
te, chhûng khat lainâte nêna in\hen ngai te a ni thei. Pathianin
an tân hna a nei a; inthlahdahna leh an \hian leh lainate phuarna
avângin an nih tûr ang an nih loh phah thei a. Pathianin mihringte
huvâng leh \anpuina awm lohna hmunah a ko chhuak a: Amâ
\anpuina ngaia Amah chauh rinchhanna an neiha, an hnêna A
inpuan chhuah theih nân a ni. Thil tum \ha tâwk leh \henrualte
kalsanna Pathian kohna chhâng tûra lo inpeih chu tunge ni?
Thinlung taka Pathian hna thawh tuma, Krista avânga hloh chu
hlêpa chhiara, ram la tlawh ngai loh hmuna hna thar pawm thei
mai chu tunge ni? Chutiang mi chu Abrahama rinna ang nei,
“ropuina nasa tak chatuan atâna min siam sak nasa tulh tulh” tih
hria a, “Tûn laia tuarnate hi nakina kan chunga ropuina tihlan
tûr nên chuan tehkhin thamah ka ruat si lo”7 ti theitu chu a ni.
Vân a\anga kohna hmasa ber chu Abrahama “Kaldaiho
khua Ur-a a awm laiin” a ni a, thu awih takin Haran chu a pan
a. Chu mi thleng chuan a pa chhûngkua zawng zawng chuan
an zui a, an milem biak leh Pathian tak biak chu an chawhpawlh
a. Chutah chuan Tera thih thlengin Abrahama chu a châm a.8
Mahse a pa thlân a\angin vân lam kohna chuan kal chhuak tûrin
a ti a. A unaupa Nahora leh a chhûngkua chu pêm vê lovin an
pathian limte chu an vuan tlat a. Thlahtubul Abrahama chu a
nupui Sari bâkah, tûnhmâ deuh a a unaupa thi tawh Harana
fapa Lota-te chuan an vahvaihpui tlâng a. Mesopatamia ram
a\anga chhuak chu rual tham tak an ni a. Abrahama chuan ran
rual a ngah hman hle a, khawchhak lam hausakna nên, a hnêna
khawsa hlen ta leh chhiahhlawh tam takin an hual mup mai a.
Kîr leh tawh lo tûrin a pa ram chu a chhuahsan a, “an sum deh
chhuah zawng zawng leh Haran khuaa an mi neih takte chu a
_____
7
2 Korin 4:17; Rome 8:18; 8Genesis 11:31
ABRAHAMA KOHNA 109
hruai a.” Hêng mîte zînga tam takte chuan mahni tuina leh
hnathawh âiin thil pawimawh zâwk chu an ngaihtuah a. Harana
an awm chhûng chuan Abrahama leh Sari chuan Pathian dik
bia leh rawngbâwl tûrin mi dang an hruai zêl a. Hêng mîte hi
thlahtu bûla chhûngkuaah chuan an bet a, ram tiam lam chu an
panpui a: “Kanaan ramâ kal tûrin an chhuak a; Kanaan ram
chu an thleng ta a.”9
Sekem-ah an inkhuar hmasa phawt a. More sasaw thing
hnuaiah, Ebal Tlâng leh Gerizim tlâng inkâra phairuam pharh
duai mai, Olive thing leh tuihna nei tamna hmunah Abrahama [128]
chuan awmhmun a khuar a. Thlahtu-bula va luhna ram chu ram
duhawm leh ram \ha - “ruam leh tlâng a\anga lo chhuak, lui tui
te, tuikhur leh tui tam tak awmna ram, wheat te barli te, grep
te, theipui te, pawmgranet te awmna ram, hriak nei oliv leh
khawizu awmna ram” 10 a ni. Nimahsela, Jehova betu tân chuan
phaitual lei \ha, tlâng ramngawah chuan dîptu lian tam tak a
awm. “Chung lai chuan Kanaanhote chu chu mi ramah chuan
an awm a.”11 Abrahama chuan a beisei chu a thleng ta a, hnam
dang mîte luah lai leh milem biakna ram a lo ni. An kiang hnaiah
chuan thingkungah pathian lem maichâm te an siam a, hmun
sângah mihringa inthawinate a awm a. Pathian thutiam vuan
tlata a puan in han kaih chu thil lungngaih thlâk lo chu a ni lo.
“LALPA chu Abrahama hnênah a inlâr a, he ram hi i thlahte hnênah
ka la pe ang,’ a ti a.” Vân lam awmpuina chiang tak a neih tak
avângin a rinna chu a nghet sawt a, mi sualho chuan duh duhin
an ti thei dâwn lo a ni tih a hria a. “Tichuan chutah chuan a
hnêna inlâr LALPA tân chuan maichâm a siam a.”12 A khual zinna
chu chhun zawm zêlin, Bethel a thleng a, maichâm a siam leh a,
LALPA hming a lam a.
Abrahama, “Pathian \hian” chuan kan tân entawn tûr \ha a
siam a, \awng\aina nun nei mi a ni. A puan in a kaihna hmun a
piangah maichâm a siam zêl \hîn a, a chênpui zawng zawngte
chu zîng leh tlâi inthâwina a neihpui \hin a. Maichâm chu tichim
_____
9
Genesis 12:5; 10Deuteronomi 8:7, 8; 11Gen 12:6; 12châng 7
110 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lovin an pêmsan leh \hin. Kanaan mi khual pang zin, Abrahama


zirtîrna lo dawng tawh \hînte zînga mi chuan maichâm chu a
hmuh chuan tun hmain tunge lo khawsa tawh \hin tih a hre mai
\hîn a, maichâm chu siam \hain, chutah chuan Pathian nung chu
chibai a bûk \hîn a.
Abrahama chu chhim lam panin a tawlh zêl a; a rinna chu
fiah a ni leh ta a. Vânin ruah a sûrtîr lo va, ruamâ luitê te chu
a lo kang a, phaitual hnimte a lo ro zo ta a. Ranrualte tân châw
a awm ta lo va, a ina awm zawng zawng chungah \ampui mitthi
a lo thleng ta a. Thlatubula chuan Pathian hruainaah zawhna a
nei lo maw? Kaldai ram \ha phaitual zau tak lamâ kir leh a
chak rum rum lo em ni? Buaina hlîrin a chîm lai chuan Abrahama
chuan engtin tak ti ang maw tiin an thlîr a. A rinna a nghîn loh
avângin beiseina a nei a, Pathian chu a |hian a ni a, A hruai zêl
dâwn a ni tih a hre chiang a ni.
[129] Abrahaman Pathian hruaina chu a sawi fiah hlei thei lo va;
eng nge a beisei tih pawh a hre fiah lo va; mahse thutiam, “Mal
pawh ka sâwm ang chea, i hming ka tiropui bawk ang; nang
malsâwmna ni ang che,” 13 tih chu nghet takin a vawng tlat a. A
mîte leh a ran rualte nunna chu engtin nge a chhan theih ang tiin
nasa taka \awng\aiin a bei a, a hun tawng avânga Pathian thua a
rinna chu tihnghîn a phal lo. |âm chu pumpelh tûrin Aigupta-
ah a chhuk a. Kanaan ram chu chhuahsan hlen a tum lo va; a lo
chhuahna Kaldai ram buh leh bâl tlâkchham vê ngai lohna ramâ
kîr leh a tum hek lo: Ram Tiam hnaih theihna berah awmhmun a
khuar a. Pathianin a pêk ramah chuan a hmâ thei anga kîr leh
chu a tum a ni.
Abrahama chunga fiahna lo thleng hi intukluhna,
dawhtheihna leh rinna a zir nân leh, zirlai ropui tak - nakina
hrehawm tuar ve tûra koh an nih huna an \angkâipui atân
Pathianin a thlentîr a ni. Pathianin A fâte chu an hriat loh
kawngah a hruai a, mahse, Amah an rin phawt chuan A
theihnghilhin a hnâwl mai ngai lo. Joba chungah harsatna thlen
_____
13
châng 2
ABRAHAMA KOHNA 111
A phal a, mahse, a hawisan lo. Hmangaih Johana pawh Patmos
thliarkâr khawhara tantîr a remti a, mahse chutah chuan Pathian
Fapain a rawn bia a, a inlârna chu ropuina ral thei lovin a khat
a. Pathianin a mîte chu fiahna a tawh a remti a, an nghehna leh
thuâwihna avângin thlarâu lam hausakna an chang a, mi dangten
chakna hnâr atân an hmang thei a ni. “Nangni lamâ ka rilru
putzia chu ka inhre si a, ...thil \ha lo ni lovin, \hatna ka ngaihtuah
asîn.”14 Kan rinna fiahna nasa ber Pathianin min ensan ta deuh
emaw kan tihte hi, Krista lamâ min hnûk hnâitu leh, A ke bula
kan phurrit zawng zawng nghata, thlamuanna min pêk tûr chu
kan neih zâwk nân an ni.
Pathianin tawrhna meipui mei hrehawmin A mîte a fiah fo.
Kristian nungchang rangkachak tak a\anga tuiek chu rawhtuina
mei sâah a paih chhuak \hîn a. Isuan fiahna chu a thlir reng a; A
hmangaihna êng phêt lêt theitu rangkachak hlu chu tihthianghlim
a ngai a ni tih a hria a. Chîk taka fiahin Pathianin A chhiahhlawhte
chu a thunun \hin. A hnâ a sâwt theih nâna hman tûr thiltihtheihna
\henkhatin an nei tih A hmû a, anni chu A fiah a, an tlin lohna [130]
leh chak lohna an hriat loha inthupte hailan nân, an nungchang
chu A fiahsak a. A hna chelh tlâk an nih theih nân an tlinlohna
laite insiam \hatna hun A pe a. An chak lohna laite chu
kawhhmuhin, \anpuitu leh vêng himtu awm chhun, Amaha
innghah dân A zirtîr a, tichuan A tum chu a hlawhtling ta a ni.
Chutiang thiltihtheihna dawngte chu thil lian tham thawk tûra
zirtîr leh thunun an ni. Pathianin thawk tûra a koh hun apiangah
lo inpeih diamin, vâna vântirhkohte nên leia hna chu zo tûrin an
thawkho thei ang.
Aiguptaa a châm chhûng chuan Abrahama chu mihring chak
lohna leh famkim lohna a\angin a fihlîm bîk lo tih lanna a awm a.
Sari, a nupui tih a zêp a\ang kha Pathian vênna a rin zawh lohna
leh, rinna lian tak leh huaisenna a nuna lang fo \hîn kha, a tlachham
vê a ni tih a lang. “Sari chu a hmêl\ha si a,”15 Aigupta mi hângte
chuan hnam dang mi, hmel\ha chu a ît ang tih a ringhlel lo va,
_____
14
Jeremia 29:11; 15châng 11, 14
112 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Sari neih an duh avângin a pasal chu an that duh mai dâwn a ni.
Sari chu a farnu a tih pawhin thiam loh a chang lo va, a pa fanu
ngei a ni bawk si a, a nu fanu erawh chu a ni lo. Mahse, an
inzawm dan dik tak zêp chu bumna a ni. Dik chiang zân lo chu
Pathianin a pawm thei lo. Abrahama rinna tlâkchhamna avângin
Sari bo chu hlauhawm nasa takah dah a ni. Aigupta lalin a hmêl
\hatzia a lo hriat chuan, a nupui ni tûrin lal inah an la ta a.
Nimahsela LALPAN A zahngaihna ropui takin Sari chu a hum a,
Lal chhûngkuaah hremna A thlentîr a. Lal chuan bumin a lo
awm tih a hriatin, Abrahama chu a kam khat a, a nupui chu a pe
kîr leh a. Abrahama hnênah, “Ka chunga i thiltih hi engtizia nge
ni le?... Ka farnu a ni engati nge i tih? Chumi avâng chuan a
lâwm ka nupuia ka lo neih tak hial ni: aw le, tûnah en rawh i
nupui hi, hruai la, kal daih rawh,” 16 a ti a.
Abrahama chu lal chuan a duhsak êm êm a; tûnah pawh
amah leh a \huihruaite chunga thil \ha-lo thlentîr a remti lo va, a
ram pel rak thlengin vênghimtu a pê a. Chûng hun lai chuan
Aigupta mîte tân hnam dang berâm vêngtu nêna inhriat tawnna
nei a, ei leh ina khawsak ho chu khap tlat a ni. Faraoan
Abrahamâ a \întîr hi ngilneihna lian tak a ni; Aigupta a
chhuahsantîr a, a awm hlen a remti lo. Hre lovin a chungah thil
râpthlâk tak a lo ti a, mahse, Pathian a lo inrawlh a, lalin sual
[131] lian tak a khawih tûr chu a lo dang a. Faraoa chuan hmêlhriatloh
mikhual chu Pathian châwimâwina dawng a ni tih a hria a, Pathian
duhsak dawngtu chu a ramah a awmtîr ngam lo a ni. Abrahama
chu Aigupta-ah awm reng sela chuan, a hausakna leh a ropuina
a lo pung deuh deuh ang a, Aigupta mîten an îtsîkin thil pawi a
lo thleng ang a, lal chu mawhphurtu a ni dâwn si a, a in chhûngah
rorêlna a lo thleng leh mai thei a ni.
Abrahama chu ring lo mîte zînga a awm laiin humhimin a
awm a, hei hi thup theih a ni lo; Abrahamâ biak Pathian chuan
A chhiahhlawh chu a hum a, a pawi khawihtu apiang chu
thungrulh an ni tih Faraoa hnêna vauna lo thleng hian a tichiang
_____
16
châng 18, 19
ABRAHAMA KOHNA 113
a. Vân Lalber fâte zînga mi pakhat chunga thil sual tih chu
hlauhawm tak a ni. Sâm ziaktu chuan Abrahama thil tawh
chungchâng sawiin thlante chungah Pathianin: “Anmahni avângin
lalte pawh a zilhhau a; ‘Ka hriak thihahte chu tawk suh ula, ka
zâwlneite pawi rêng rêng pawi khawih suh u’ tiin.”17
Abrahama leh, kum za tam tak hnua, amâ thlahten Aigupta
ramâ an thil tawh hi a inang khawp mai. |âm avângin Aiguptaa
kal an ni vê vê a, chutah chuan an châmbâng deuh reng a.
Anmahni vânga Pathian rorêlna a lo thlen avângin Aigupta mîte
hlauvin a ni a, ramhuai bemîte thilthlâwnpêka tih hausakna
dawngin sum tam tak nên an chhuahsan vê vê a ni.ð

_____
17
Sâm 105:14, 15
114 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

12
ABRAHAMA KANAAN-AH

[132]
A BRAHAMA chu Kanaan-ah a kîr leh a, “ran te, tangkarua te,
rangkachak tein a hausa êm êm a.”1 Lota chu a hnênah a la
awm reng a, Bethel an lo thleng a, a hmâa maichâm a siamna
bulah khan puan in an zar a. An thil neihte a lo pung zêl a,
buaina pawh a tam ta deuh deuh tih an hria a. Harsatna leh
hrehawmna kârah khân lung rual takin an awm dûn zêl \hîn a,
mahse, an lo hausak hnû chuan an kârah buaina chhuah
hlauhthâwnawm a ni ta. An ran rualten hnim hring an khawp ta
lo va, an ran pûte chu an inhâu fo mai a, an buaina chu an pûte
hnênah an thlen \hîn a, an awm hrang lo thei ta lo a ni. Abrahama
chu Lota aiin a upa zâwk a, an inlaichînnaah leh hausakna leh
dinhmunah pawh chungnung zâwk a ni a, inrem taka an khawsak
dun \hînna chu a keh loh nân ruahmanna siamtu tûr a ni. Ram
pum pui chu a hnênah Pathianin a pe tawh nâa a chanpual dik
tak hi hawihhâwm takin a kian a ni.
Abrahama chuan Lota hnênah “Khawngaih takin, nang leh
keia inkârah, i ran pute leh ka ran pute kârah pawh inhniâlna
awm suh se; unau kan ni si a. Ram chu a pum puiin a awm duai
lo vem ni? Khawngaih takin ka hnên ata hi intihrang mai rawh:
nang vei lamâ i kal chuan kei ding lamah ka kal ang a; a nih loh,
nang ding lamâ i kal chuan kei vei lamah ka kal ang e,”2 a ti a.
Hetah hian Abrahamân mahni hmâ a sial lohna rilru ropui
tak chu a lo lang a. Mi eng zâtin nge mahni chanvo leh
duhzâwng kawmpui tlata harsatna thlentîr hiâl \hin le? Hetiang
vânga chhûngkaw kehchhia hi a va tam êm! Hetiang avânga
kohhrana in\henna lo thleng leh misualte dêu leh hmuhsitna hian
a nghawng a va nasa êm! “Nang leh keia inkârah inhniâlna awm
suh se, unau kan ni si a.”3 Abrahaman a ti a, mihring inlaichînna
mai
_____ni lo vin, Pathian dik be dûn \hîn an ni. Khawvêl pum puia
1
Genesis 13:2; 2châng 9; 3châng 8
ABRAHAMA KANAAN-AH 115
Pathian fâte chu chhûngkaw pakhat an ni a, hmangaihna leh
intihlungawina thlarâu chuan a awp tûr a ni. “Unaute hmangaih [133]
kawngah chuan hmangaih takin inlainat tawn \heuh rawh u;
chawimawi kawngah chuan induhsak tawn \heuh ula,”4 tih hi
kan Chhamdamtu zirtîrna a ni. Hawihhâwmna leh mahni chunga
tiha kan duhte mî chunga tih duhna nei tlâng ila chuan, kan natna
zâtve hi chu nuaibo a ni ang. Mahni indah ropui hi Setana rilru
a ni a, amaherawhchu, Krista hmangaihna nunpuitu chuan
hmangaihna mahni hmasial lo a nei ang. Chutiang mi chuan vân
lam thupêk, “Mahni tâ tâ mai en lovin, mi dang tâ pawh en
\heuh zâwk rawh u,”5 tih hi a bengkhawn ang.
Lota hausakna hi Abrahama zâra a neih a ni a, mahse, thil
\ha tihsaktu chungah lâwmna a lantîr lo. Hawihhâwmna dik
takah chuan Abrahama hi duh a thlan hmasaktîr zâwk tûr a ni
a, mahse chu a hnehin ham\hatna zawng zawng chu a hui vek a.
“Lota chu a dâk a, Zoar khaw lam... Jordan phaizâwl zawng
zawng chu LALPA huan ang, Aigupta ram ang khân ram tina tui
tam tak awm chukna a ni tih a hria a.”6 Palestina ram \halai ber
chu Jordan ruam hi a ni a, Paradis hloh tawh kha a tihre chhuak
rum rum a; a hma lawka an rawn chhuahsan tak, Nile luipui
kam anga ram \ha chênghnâwng a ni. Khawpui te pawh a awm
a, sumdâwnna hlâwk tak mai dawr hmuna tawt luih luihnate
chuan a hîp a. Khawvêl hlâwkna ûm vângin nungchang
bawlhhlawh leh nun khawlo a hmachhawn tûr pawh a en khûm
ta vek a. Phaituala chêngte chu “LALPA mithmuhin nasa taka
suaksual leh misual an ni si a,” mahse chu chu haiderin “Jordan
phaizâwl zawng zawng chu a thlang ta a,” “a puan in chu Sodom
khaw thlengin a sawn zêl a.”7 Hmasial taka a duhthlanna rah
râpthlâk tak chu a va han hmu phâk lo tak êm!
Lota nên an in\hen hnu chuan, Abrahama chuan ram pumpui
pêkna tûr LALPÂ thutiam a dawng leh a. Chumi hnû lawk
chuan Hebron-ah a insawn a, Mamre sasaw thing hnuaiah puan
in a kaih a, a bulah chuan LALPÂ tân maichâm a siam a. Tlâng
_____
4
Rome 12:10; 5Filipi 2:4; 6châng 10; 7châng 13,11, 12
116 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zâwl, olive leh grêp hmun, mual hnim thle siau siau leh, tlâng
phûl hring dup hmun ah chuan thlahtubul chu lungâwi takin a
khawsâ a, Sodom phai nawmchenna nun hlauhawm awmna chu
Lota tân a hnutchhiah ta a.
A chheh vêl hnamte chuan Abrahama chu lal fapa thiltithei
leh lal fing leh chak angin an châwimâwi a. A \henawmte lakah
a inkhâr khip lo. A nun leh nungchang, milem behote nên
[134] inpersan daih mai chu, rinna dik hrilh nân a hmang a. Pathiana
a rinawmna te, a nelawmna leh thilphalna avângte chuan mi rin
a hlawh a, \hian \hâte a nei a, a der mai lo, ropuina dik tak a
neih avângin chawimawina leh zahna a dawng a ni.
A sâkhua chu rohlu anga kawmpui leh a dawngtuin a pum
hmawm mai theih a ni lo. Sâkhuana dik chu chutianga tihtheih
a ni lo rêng a, chanchin\ha kalhmang pawh a ni hek lo. Krista
thu thinlunga a lo chên chuan A awmpuina êng chu thup theih a
ni lo va; chutilochuan a êng chu a chuai mai ang. Nî tinin a êng
zual deuh deuh ang a, tichuan mahni hmasialna leh sualna, thinlung
tuamtu chu Felna Ni zung chuan a hnâwl bo zâwk dâwn a ni.
Pathian mîte chu khawvêlah hian A âiawhtute an ni a,
khawvêl thim zînga êng chhuak tûrin a duh a. Ram zawng
zawngah, khawpuiah leh khawpui lianah te, thingtlâng khuaah
te an darh ang a, Pathian hriatpuitu leh rinlohna khawvêlah hian
A zahngaihna ropui leh A duhzâwng hriattîrna hmanruâ an lo ni
ang. Chhandamna ropui changtute hi a tâna thuhriltu ni vek se
tih hi Pathian ruahman dân a ni. Kristianna dik tak hi khawvêl
mîten chanchin\ha an tehna chu a ni. Fiahnate chhel taka tuar
a, lâwm taka malsâwmna dawn te, thuhnuairawlhna, ngilneihna,
zahngaihna leh hmangaihna nuna lantîr hi khawvêl hmaa êng
chhitna a ni a, pianpui nungchang mahni hmasialna a\anga lo
chhuâk thimna nên inkâwlkalh tak a ni.
Khualzin nun inngaitlâwm leh nuntlang, thuawihna hlah lo,
thilphal leh rinnaa hausa, Abrahama chu mi dawr dân thiam leh
indo thiam huaisen a ni. Sâkhaw thar zirtîrtu tia ngaih mai chu a
ABRAHAMA KANAAN-AH 117
ni a, mahse Amor phaituala cheng lala fapa unau pathumte
chuan himna \ha zâwk an neih theih nân \hianah an sâwm a,
ram chu indona leh inpawng laknain a khat si a. He
insuihkhâwmna siam hi amâ tân thil remchâng tak a nihzia a
lo lang thuai nghê nghê a.
Elam khaw lal Kedorlaomeran kum sawm-leh-pali hma
lamah khân Kanaan ram chu a rûn a, chhiah a chawitîr a. Tûnah
chuan lalfapa tam takte chu an hel ta a, Elam lalpa chu lal pali
nên \angrualin ram chu tudawl tûrin a chhuak leh ta a. Kanaan
lal pangate chuan Siddim ruamah an lo bei lêt vê a, mahse an
tlâwm lo thei ta lo. Sipai tam tak thah an ni ta a, a tlân chhuak [135]
chhunte chu tlângah himna zawngin an bibo zo a. A hnehtute
chuan phaizâwla khawpuite chu an suâsam a, râllâk sum tam
tak leh sal tam tak an hâwn a, an zîngah Lota leh a chhûngte
pawh an tel a ni.
Abrahama Mamre sasaw thing hnuaia thlamuang taka lo
awm chuan râltlân pakhat hnên a\angin indona leh a nau chunga
thil \ha lo tak thleng chanchin chu a lo dawng a. Lotan lâwm
nachâng a hriat lohna kha a hre reng duh hauh lo. A lainat êm
êm a, chhan chhuah a tum tâ a. Pathian berâwn hmasa phawtin,
indo chu a puahchah ta a. A \huihruai zîng a\angin an pu
rawngbâwl tûr leh indona lamâ thawk tûr chhiahhlawh, Pathian
\ihna nei, indo zirtîr thiam sa \hiau zathum leh sawm pariat a ko
chhuak a. Amah pui tûrin \angrualho, Mamre, Eskola leh Anera
te chu a sâwm a, hmêlmâte chu an ûm ta a. Elam mîte leh an
\anrualpuite chu Kanaan hmar lam dep ramri, Dan-ah an riak a.
Hnehna lâwmin an hmêlma tukdawlten an beihlêt hlauhna rêng
nei lo vin, nuam an lo tâwl a. Thlahtubula chuan a pâwlte chu
\hen darhin kil tin a\angin zânah an riahhmun an bei a. Hriat
lâwk loha chak taka bei thut an ni bawk a, an hneh hlê a. Elam
lalpa chu an that a, a mîte pawh an hneh vek a. Lota leh a
chhûngkua leh salman te leh an neih zawng zawngte nên an rawn
hawn kîr leh vek a, râllâk sum tam tak chu hnehtute kutah chuan
118 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a awm a. Pathian vângin Abrahama chu chak tûr a ni rêng a ni.


Jehova betu chuan ram tân rawngbâwlna ropui tak a hlân chang
a ni lo va, indo thiam mi a nihna a rawn tilang ta a. Felna chu
dâwizepna a ni lo va, Abrahama sâkhua chuan thudik \an tlat
tûr leh tihduhdah tuarte chhan tûrin amah chu a tihuai tih a hmuh
theih a. A chheh vêla mîte zîngah pawh huaisen hmingthang a
lo ni ta. A hâwn kawngah chuan Sodom lal chu a thil neih
kengin, hnehtu chu châwimâwi tûrin a lo chhuak a, ani chuan
mihringte chu neihlêt phalsaka, râllâk thilte erawh chu nei tûrin
a dîl a. Indonaah rêng rêng râllâk sum chu hnehtu ta vek a ni a;
mahse Abrahama chuan he indona hi hlâwkpui nân hman a tum
lo va, mîte vânduainaa hlâwkna hmuh a duh lo; \angrualhote
erawh chuan an phû tâwk \heuh la tûrin a ti a.8
Hetiang fiahnaah hian Abrahama anga fakawm chu mi tlêmte
[136] chauh an ni ang. Chutiang râllâk sum zozai la lo thei chu mi
tlêm tê chauh an awm ang. A tihdân hi mahni hmâkhawngâi
lûtuk leh sum duh lûtuk te zilhna tûr a ni. Abrahama chuan hei
hi mihringte awmdân tûr rêng leh, rêl diknain a phûtte niin a
ngai a. A chêt dân hian thupui pawimawh tak, “Nangmah i
inhmangaih angin i \henawm i hmangaih tûr a ni,”9 chu a sawi
fiah a ni. Abrahama chuan, “La zai khat tê pawh, pheikhawk
chilhna pakhat tê pawh, i neih rêng rêng chu ka la lo vang, tiin
lei leh vân neitu, LALPA, Pathian Chungnungbera lamah chuan
ka kut ka phar tawh a ni, chutilochuan Abrahamâ chu keima
tihhauhsak a lâwm, i ti dah ang,” a ti a. Hlâwkna duh vânga
indonaa inhnamhnawih leh anni duhsakna leh thilpêk vânga hausa
a nih lohzia a hriattîr duh a. Pathianin Abrahama chu mal sâwm
sak a tiam a, Amâ hnênah ropuina chu pêk tûr a ni.
Thlahtubula hnehna lâwm tûra lo pên chhuak leh dang chu
Melkisedeka, Salem lal, a sipaite tâna uain leh chhang rawn
kengtu chu a ni. “Pathian Chungnungbera puithiam” angin
Abrahama mal a sâwm a, LALPAN a chhiahhlawh hmanga
chhanchhuahna a siam avângin lâwmthu a sawi bawk a.
_____
8
Genesis 14:24; 9Leviticus 19:18
ABRAHAMA KANAAN-AH 119
Abrahaman “ani chu engkim sâwma pakhat a pe a.”10
Abrahama chu a pumin leh ranrual awmna lamah chuan lâwm
takin a kîr leh ta a, a rilru erawh chu a nuam lo hlê a. Remna
duh leh inhmêlmakna te, innghirnghona te hi a theih anga hawisan
duh mi a ni a; inthahna râpthlâk tak mai a va tawhna chu a
rilruah a châm ta reng a. An va hneh tâk hnamte khân Kanaan
ram chu rinhlelh rual lohin an rawn rûn leh ang a, a chungah
phuba lâk an tum dâwn a ni. Chutia hnam leh hnam kâra buainaa
a tel ve chuan thlamuang taka a awm \hînna chu a keh chhe
dâwn a. Chu mai ni lo in, thutiam thlen famkimna tûra roluahtu
tûr pawh tûnah hian a la beisei thei si lo.
Zân inlârnaah chuan vân lam âw chu a hre leh ta a. “Abram,
hlau suh,” tiin lal fapate Puipaber chuan a bia a; “Kei hi i phâw
leh i lâwmman nasa tak mai ka ni a sin,” a ti a. A rilru hrehawmna
avângin tûnhmâ angin rinhlelhna awm hauh lova thutiam han
pawm chu harsa a ti a, a thlen famkim nâna eng emaw han hmuh
theih mai tûr awm se a duh a. Fapa pêk chu tih khawtlai a la nih
si chuan engtin nge thutiam thuthlung chu a tak taka chantîr theih
a nih ang? “Eng nge min pêk ang? Fa nei lovin ka awm hlen
dawn a. En teh, ka ina piang (Damâska mi Eliezara) hi ka ro
luahtu tûr a ni,”11 a ti a. A chhiahhlawh rinawm Eliazera chu a
fa anga châwma, a ro khawmtîr tûrin a ti a. Nimahsela, amâ
hrin ngei chu roluahtu tûr a ni dâwn tih chiang taka hrilh a ni.
Tichuan, a puan in a\anga chhuak a, vâna arsi chhiar sên loh [137]
chu en tûra tih a ni a; a han en chhova, “I thlahte chu khi ti zat
khi an la ni ang,” tih chu sawi a ni. “Abrahamâ chuan Pathian
a ring a, tin, chu rinna chu a felnaa ruat a ni.”12
Thlahtubula chuan a rinna tihnghehna leh, a hnua a thlah lo
la awm tûrte tâna Pathian thiltum duhawm tak hlawhtlinna chu,
an hriat theih nân thil eng emaw hmuh theih tûr chhinchhiahna a
la ngên ta cheu a. Mihringten puithû taka thutiam an siam dân
angin LALPA chu A chhiahhlawh nêna thû thlung tûrin a inphah
hniam a. Chunglam kawhhmuh dân angin, Abrahama chu a
_____
10
châng 19, 20; 11Gen 15:1-3; 12Rome 4:3
120 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

inthâwi a, bawnglâ leh kêl nû leh berâm pa kum thum mi \heuh


te chu a lai takah a phel a, sa hrang te chu insi lo deuhin a dah a.
|hûro leh parva no a pumin a hlan tel bawk a. Tichuan, a
inthâwina sa kârah chuan zah takin a kal a, kumkhuaa Pathian
thu chu zâwm tûrin thutiam urhsûn tak a siam a. “Ni tlâk dâwn
thlengin saruangte chu sa hel ei savaten an ei loh nân ngun takin
a vêng a. Ni tlâk suâr suârah chuan tui tak maiin a lo muhîl ta a.
Ngai teh, thim nasa tak thil râpthlâk tak hian amah a rawn khuh
a.”13 Pathian âw chuan Ram Tiam chu luah nghal beisei lo tûrin
a hrilh a, a thlahte chuan Kanaana an inben bel hmain
tihduhdahna an tuar tûrte a kawhhmuh a. Chhandamna ruahman
- Krista thihna, inhlanna ropui leh A lo kal lehna ropuina chu a
hmâah a lo inhâwng a. Abrahama chuan thutiam thlenfamkim
tak tak huna chatuana a ram chantur, leiin Eden mawina a neih
leh tur chu a hmu bawk.
Mihring leh Pathian thuthlunna tiam lâwkna atân mei leh
khâwnvâr alh khu, vân lam awmpuina chhinchhiahna chu saruâng
kârah chuan a lo awm a, a kâng ral ta vek a. Abrahama
chuan âw a hre leh a, a thlahte hnêna Kanaan ram “Aigupta
lui a\anga lui lian pui, Eufrates lui thlengin” 14 pêk a nih
nemngheh nawn lehna thû a ni.
Abrahama chu kum sâwmhnih panga dâwn lai Kanaan ramâ
a awm hnu chuan LALPA chu a hnênah a lo lang leh a, “Kei,
Pathian Engkimtitheia ka ni; ka hmâah awm la \ha famkimin
awm rawh,” a ti a. Mak tiin thlahtubula chu a hmaia lei siin a
bawkkhup a, “Ngai teh, kei zawngin, ka thuthlung chu i hnênah
a ni ka thlun ni, tichuan chi hrang hrang tam tak thlahtu i ni
ang,”15 tiin a sawi zawm leh a. He thuthlung avâng hian Abrama
[138] hming chu thlâk a ni a, Abrahama tih a ni ta a, chu chu “chi
hrang hrang tam tak thlahtu” tihna a ni. Saraii hming Sari - “lal
fanu” tia thlâk a ni a, “chi hrang hrang thlahtunu a ni tawh ang;
hnam hrang hrang lalte amâ lakah chuan an lo la chhuak ang,”
tiin chunglam âw lo chhuak chuan a sawi a.
_____
13
Gen 15:12; 14châng 18; 15Gen 17:1, 2
ABRAHAMA KANAAN-AH 121
He mi \um hian Abrahama chu serhtan tûra hrilh a ni; “serh
tan lova a awm laia rinna felna a hmu tih hriat nân.”16 Hei hi
thlahtubula leh a thlahte Pathian rawngbâwl tûra an inpêkna leh
milem biate hawisana Pathianin A rohlu bîk atân A pawm a nih
tih an hriatna tûr a ni. Hei hi an tih hian Abrahama hnêna thuthlung
chu an tihlawhtling tihna a ni. Ringlo mîte an nei tûr a ni lo; an
inneih pawlh chuan Pathian leh A dân thianghlim an zahna chu
an hloh ang a; hnam dang mîte thil chîn \ha lo chu tih vê an châk
ang a, milem biaknaah an lût mai ang.
Pathianin nasa takin Abrahama chu a châwimâwi a. Vâna
vântirhkohte chuan \hian leh \hian inkâwm ang maiin an kâwm
a. Sodom chunga rorêlna a lo thlen pawh khân a lakah thup a
ni lo va, mi sualte tân Pathian hnêna sawi saktuah a \ang a.
Vântirhkohte nêna an inkawmna chuan mikhualte chunga \hat
chhuahna tûra entawn tûr mâwi tak a siam a.
Nipui khawlum lai takin thlahtubula chu a puan in kawngkâah
\hûin khuâ a thlir a, hla taka mi pathum lo kal hi a hmû a. A
puan in an thlen hmâ chuan mikhualte chu an ding a, khawii lam
nge an pan ang tia inrâwn ni âwm tak an ni. A hnêna thleng tûra
an dîlna tûr nghâk lovin, Abrahama chu a tho thuai a, kawng
dang hawi dâwna an lan lai chuan, châwl hahdam lawk tûrin
tihtak zetin a sâwm a. An kea vaivut kai silna tûr chu amah
ngeiin tui a la a. An ei tûr siam tûr te a thlan sak a, thinghlim dai
raih maia an chawlh lai chuan an chaw ei tûr chu peih a ni ta a;
tin, a duhsakna châw an ei lai chuan zah takin an kiangah chuan
a lo ding a. He duhsakna thiltih hi Pathianin A lehkhabua ziak
luh tlâka pawimawh tawkin a ngai a, kum sâng hnuah tirhkoh
thianghlim chuan hetiang hian a lo sawi chhuak a, “Mikhualte
chungah hmangaih chhuah theihnghilh suh u, chutiang tiin
\henkhatten hre lovin vântirhkohte an lo thleng si a.”17
Abrahama chuan a mikhual pathumte chu khualin châu tak [139]
an ni chiah hriain, an zînga Pakhat chu sual tel lova chibai bûk
tûr a ni tih pawh a ngaihtuah vak lo. Nimahsela, vân mikhualte
_____
16
Rome 4:11; 17Hebrai 13:2
122 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

nihna dik tak chu a lo lang ta a. Thinurna hlantu tûr an ni chungin,


Abrahama, rinna pa, chu mal an sâwm phawt a. Pathianin dik
lohna chu chhinchhiah \ha hlein, dân bawhchhetu chu hrem \hin
mahse phuba laknaah chuan lâwmna reng a nei lo. Hmangaihna
tâwp nei lo Ani ang tân chuan chhiatna han thlen chu “thil
râpthlâk” a ni si a.
“LALPA thuruk chu Amah \ihtute hnênah a awm a.”18
Abrahaman Pathian a châwimâwi a, LALPAN Abrahamâ a
châwimâwi bawk a, thu khawchâng a sawipui a, A thiltih tumte
a hrilh a. LALPA chuan, “Ka thil tih tûr hi Abrahama lakah ka
zêp ang em âw?” “Sodom leh Gomorra khaw âu thâwm a
nasa ngeiin, an sual nasa êm êm a ni ngei mai; tunah ka zuk kal
ang, an âu thâwm ka hnêna lo thleng ang ngei hian an ti nge ti lo
ka en ang,”19 a ti a. Pathian chuan Sodom sualna chu a hre
reng a; mahse mihring anga Amah a insiam hi A rorêlna dikzia
an hriatthiam theih nân a ni. Dân bawhchhetute chunga rorêlna
chu a thlentîr hmain Amah ngei chu kalin an kawng zawh chu a
zuk en fiah ang a, Pathian zahngaihnain a phak chin an la pelh
loh chuan simna hun a la siam sak cheu dawn a ni.
Vântirhkoh pahnihte chuan Abrahama leh, Abrahaman
Pathian Fapa a ni ngei tih a lo hriat tâka chu an kalsan ta a.
Tichuan, Abrahama chuan Sodom khuaa chêngte tân chuan a
ngen sak ta a. A ngûnhnâma a lo chhanchhuah tawhte chu
\awng\ainain chhanhim a tum leh ta a ni. Lota leh a chhûngte
chu chutah chuan an la awm reng a, Elam-ho lak a\angin
Abrahaman mahni hmasial lo hmangaihnain a chhan chhuak a,
tûnah Pathian remtih dân a nih chuan vânlam rorêlna thlipui laka
chhanhimna chu a zawng leh ta a ni.
Zah tak leh inngaitlâwm êm êmin: “Kei vaivut leh meivap
mai hian LALPA chu ka be pawp ta che,”a ti a. Mahni inrin
tâwkna leh a felna chhuânna rêng a nei lo. A thuâwihna leh
Pathian duhzawnga inhlanna a siam avângin duhsakna chu a phût
lo. Amah chu misual a ni a, mi sualte tân a dîlsak a ni. Chu
_____
18
Sâm 25:14; 19Gen 18:17, 20-22
ABRAHAMA KANAAN-AH 123
rilrû chu Pathian pawhtuten an nei \heuh tûr a ni. Naupangin a
hmangaihtu, a pâ hnêna a dîl angin Abrahama chuan a dîl a.
Vânlam Mikhual chu a hnaih a, \hahnemngâi takin a dîl a. Lota
kha Sodoma chêng a ni nâin, chuta chêngte bawhchhiatnaah
chuan a tel vê ngai lo. Chutiang khawpui lianah chuan Pathian
dik betute an lo awm vê ang tih Abrahama chuan a beisei a.
Chuvâng chuan, “Mi \hâte leh \halote tuar inang rengin, mi \hate [140]
chu misualte nên i tiboral êm lo vang chu!…Lei chung zawng
zawng Rorêltu chuan dik takin I ti dâwn lâwm ni?”20 tiin a
ngensak a. A dîlna chu phal sak a nih avângin a inti huai zêl a,
Abrahama chuan khaw chhûngah chuan mi fel sawm tal awm
ngeia a rinte avâng chuan khua chu zuah tûrin a ngên a.
Thlarâu boral tûr hmangaihna chuan Abrahama chu dilsakna
hlân tûrin a tiphur a. Khawpui \awp taka sualna chu a ten êm
êm lai chuan, mi sualte chu chhandamin awm se a duh ngawih
ngawih a. Sodom khaw tâna nasa taka a rilru a pêkna hi sim
lote chunga kan rilru put dân tûr entîrna a ni. Sual huatna kan
nei tûr a ni a, mi sual chu kan hmangaihin kan khawngaih tûr a
ni. Sodom mîte chung tla chhiatna râpthlâk leh beiseibote chuan
min hual vêl a. Nî tinin \henkhat khawngaihna kawng chu khâr
a ni a. Dârkâr tin hian \henkhatin khawngaihnain a phak chin
an pel a. Mi sualin chhiatna hlauhawm a tlânsan theih nâna
ngenna leh vaulâwkna chu khawiahnge? Khawiah nge thihna
a\anga hnûk kîrtu kutte chu? Inngaitlâwm leh beidawng lova
rinnaa Pathian hnêna dîlsaktu chu khawiah nge an awm?
Abrahama rilru chu Krista rilrû ang a ni. Amah Pathian
Fapa ngei chu mi sualte tân Sawipuitu ropui a ni. A tlante tâna
a man petu chuan mihring thlarau hlûtzia chu A hria a. Sual
kalha nungchang thianghlim, bawlhhlawh kai lova nung thei
Krista chauh chuan mi sual hnênah \hatna tâwp neilo hmangaihna
chu a puang thei ang. Khenbehna na tak a tuar lain, khawvêl
pum pui sualna chu Amaha inbelin, a sawi chhetu leh tihlumtu
tân Pathian hnênah a \awng\ai a, “Ka Pa, anni hi ngaidam rawh,
_____
20
châng 25
124 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an thil tih hi an hre lo a ni,”21 tiin.


Abrahama chungthu chu, “Pathian |hianah a awm ta a,”
“ringtu zawng zawng pa” 22 tia ziah a ni. Thlahtubul rinawm tak
chungchângah Pathianin he ti hian a sawi, “Abrahama chuan
Ka thu a âwih a, Ka thuhrilte, Ka thupêkte, Ka thuruâtte, Ka
dânte a zawm.” Heti hian a sawi bawk a, “Ani chu ka hria e,
LALPÂ kawng an zawh theih nân a hnua a fâte leh a chhûngte,
thil fel taka ti tûr leh rorêl anga ti tûra thu a pêk theihna tûrin ani
chu ka ruat tawh si a; chutichuan a chungchang thu a sawia chu
LALPAN Abrahama chunga a thlentîr theihna tûrin.” 23 Abrahama
kohna hi châwimâwina sâng tak a ni, kum za tam tak, khawvêl
tâna Pathian thu tak vênghim leh vawng \hatute thlahtu a ni a, a
[141] thlahte zârah chuan Mesia tiam chu a lo lan hunah leia hnam
zawng zawng an la thawvêng ang. Thlahtubula kotu chuan ani
chu tlingah a ngai a; chu chu a sawi a ni. Hla tak a\anga
ngaihtuahnate hre vektu leh, mi nihna dinhmun hretu chuan
“Amah chu ka hria,” a ti a ni. Mahni duhzawng ngaihtuahin
Abrahama chuan thu tak chu a bosan mai mai tûr a ni lo, dân
chu a vawng ang a, dik tak leh fel takin a hmang tûr a ni. Amah
chauhin LALPA \ihna chu a nei tûr a ni lo va, a inchhûngah
sâkhuana chu a tuh tûr a ni. A chhûngkua chu felna a zirtîr ang
a, Pathian dân chu a chhûngkua invawnna tûr a ni ang.
Abrahama chhûngkua chu sâng aia tam an ni a. A zirtîrna
avânga Pathian pakhat betute chu a kiang vêlah chuan an khawsa
a; hetah hian, rinna dik palai ni tûra inbuatsaih tûrin zirtîrna an
dawng a. Chutiang chuan mawhphurhna lian tak mai a chungah
a innghat a. Chhûngkaw hotu ber a han zirtîr thiam phawt a,
dân chu an hmang ta zêl a, a zirtîrna chu chhûngkaw invawn
nân an hmang a ni.
Hmânlai chuan pa chu a in chhûngah puithiam leh rorêltu a
ni a, a fâte anmahnia chhûngkaw hran an din hnuah pawh a
thuneihna chu a la hmang zêl \hîn. Ani chu sâkhuana leh
khawtlâng thilah lu bera ngaih tûra zirtîr an ni. He dân, pa chu
_____
21
Luka 23:34; 22Jakoba 2:23; Rome 4:11; 23Gen 18:19
ABRAHAMA KANAAN-AH 125
thuneitu bera dahna hi Abrahama chuan Pathian hriatna vawn
\hat reng nân kumkhuaa chhawm a tum a. Milem biakna darh
zau leh \huthmun nghet tawh tak mai chu a danna siam tûr chuan
chhûngkuaa member tinte chu insuihkhâwm a pawimawh a.
Abrahama chuan a mîten milem biate an kawma, an tihdânte an
hriatpui vê loh nân a theih dân kawng tinrêng hmangin a vêng a.
Sual laka tlângnêl chuan awmdân \hâ a tibawlhhlawh \hîn tih a
hre kiau a. Sâkhuana suak rêng rêng chu khâkhip tûr leh, Pathian
nung ropui leh zahawm, biak tûr dik tak lamâ rilru sawh nghet
tûrin nasa takin a bei \hin.
Pathian ngeiin A mîte chu a theihchen chenah ramhuai biâte
laka inlahrang a, anmahni chauha khawsa tûr leh, an zîngah pawh
chhiar tel ve loh tûra a lo ruat hi a fin thlâk a ni. Thlahtubula chu
Mesopotamia ramâ suâl chîmna lak a\angin a chhûngkua chu, [142]
zirtîra a thunun theih nân leh, a thlah chhuan khat a\anga chhuan
dang zêlten rinna dik chu a thianghlim anga an vawnhim theih
nân, Pathianin a chi leh kuang milem biate lak a\angin Abrahama
chu a tihrang a.
A fâte leh a \huihruâite a lainatna avângin, Abrahama chuan
Pathian dân hriatna chu an thinlungah a tuh a, chu chu an hnênah
leh anmahni hmangin khawvêla a hlan chhâwn theih thil hlu ber
a ni. Vân Pathian rorêlna hnuaia awm an ni tih hrilh hriat vek an
ni a. Nû leh pâ lam a\angin hrêk behna a awm lo va, fâte lam
a\angin thu âwih lohna a awm hek lo. Pathian dânin mitin a
hnênah tihtûr a ngiat a, chu mi zâwm avâng chauh chuan mi tinin
hlimna leh hmuingîlna an chang ang.
Amâ awmdân, a nî tin nun mi hneh theihna hi entawn leh zir
tûr \ha a ni. Dikna chuâi lo, thilphalna leh mahni hmasial lo
hawihhâwmna, lalten an ngaihsan a hlawhna chu, inchhûng
khurah a titlang a. A nun rimtui, a nungchang duhawm leh
zahawm, vân nêna inzawm chu mi zawng zawng hnênah tihlan a
ni. Chhiahhlawh hnuaihnung ber nunna pawh a ngaihthah lo. A
inah chuan hotupa tân dân pakhat, chhiahhlawh tân dân dang
126 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tih a awm lo va; hausa tân dân sâng bîk leh rethei tân dân dang
a awm hek lo. An zain dikna leh lainatnaa enkawl leh
malsâwmna roluahtu vek an ni.
“A fâte.... thû a pê ang.” A fâte sualna laka khuahkhirh
lovin a ngaihthah mai mai lo va; derthâwng leh fing lo taka duat
hluauin an pangchang sualnate hrem lohin a chhuah mai lo va,
duât deuh vânga a mawhphurhna hlen loh a nei ngai lo. Zirtîrna
fel tak pêk bâkah, dân dik leh fel thuneihna chu Abrahama chuan
a vawng reng a ni.
Kan hunah hian hetiang entawn tûr \ha han zawm thei hi an
va tlêm tehlul êm! Nû leh pa tam takah hmangaihna mitdel,
mahni hmasial leh hmangaihna hman sualna a awm a, an fâte
rilru puitling lo ngaihdân siam dikna nei lo leh thunun \hatna nei
lovin, anmahni duh anga tal mai mai tûrin an hnutchhiah a. Hei
hi \halaite tâna thil râwng ber leh khawvêla thil sual ber a ni.
Nû leh pâ inthlahdulna chuan chhûngkua leh khawtlâng mumal
lohna a thlen a. Vân lam phûtnaa intulût lovin, \halaite chuan an
châkna lam an âwn ta \hîn a. Tichuan an thinlung chu Pathian
duh dân persanin a lo \hanglian a, an sâkhua lohna chu
anmahni fâte leh tûte thlengin an tuh ta \hîn a ni. Abrahama
angin nû leh pâte chuan an in chhûngkhur an kaihruai tûr a
[143] ni. Nû leh pâ thu âwihna hi Pathian thuawihna rahbi hmasa
ber a ni tih zirtîrin awm teh se.
Pathian dân ngaihsân vak lohna hmun, sâkhaw hruaitute
zîngah meuh pawh hian, sualna hi a lo hluâr nasa êm êm a ni.
Zirtirna dik lo dantizau tak si, Pathian dânte chu mihringte tân
pawimawhna a awm tawh lo tihna hi, milem biakna ang thova
mihringtea nghawng \halo nei thei a ni. Pathian dân thianghlim
thil ngiâtte sawi nêptute chuan, chhûngkua leh hnam lungphûm
karphawn tumin an bei tihna a ni.
Nu leh pa sâkhaw mi tak, Pathian thuruatte zawm theilotu
chuan, an chhûngkua chu LALPÂ kawng zawh tûrin an kaihruai
thei lo. Pathian dân chu an in chhûng rorêlna atân hman a ni lo
ABRAHAMA KANAAN-AH 127
va. An fâten mahnia bu a lo khuar hunah anmahni ngei pawhin
zirtîrna an dawn ngai rêng rêng loh chu an fâte zirtîr tûrin bat an
nei tih an hre lo. Chu mi avâng chuan sâkhaw ngaihsak lo
chhûngkua tam tak a lo awm ta a; sualna chu a thûkin a darh
zau ta êm êm a ni.
Nû leh pâten thinlung \ha famkima LALPA dân anga an kal
hunah an fâte chu an hnung zui tûrin an ti thei chauh ang. He mi
kawnga siam tharna chu mamâwh a ni - siamtharna thûk leh zâu
chu. Nû leh pâten siam thar an mamâwh, rawngbâwltuten siam
thar an mamâwh. Danglamna chu an hmuh hunah A thu chu in
chhûngah an la lût ang a, kaihruaitu atân an hmang thei chauh
dâwn a ni. Anmahni kotu chu Pathian a ni a, î-hê lovin an
zâwm tûr a ni tiin an fâte an zirtîr tûr a ni. An fâte chu dawhthei
takin an kawhhmuh ang a, zaidam tak leh ning lovin Pathian
lâwm zâwnga nundân an zirtîr tûr a ni. Chutiang in chhûnga
naupangte chu Kristian sâkhaw ring lotute (ringhleltute) finna
zirtîrna su tûra buatsaihte an ni. Bible chu an rinna innghah nân
an lo pawm tawh a, Pathian awm rin lohna tui zangkhauhin a len
bo loh nân lungphûm an lo phûm tawh a ni.
In tam takah \awng\ai hi thlahthlam a ni. Nû leh pâte chuan
zîng leh tlâia chhûngkaw inkhâwmna hun chu awm theiin an hre
lo va. A zahngaihna zozai - ni sâ leh ruah sûr thlai châwmtute
leh, vântirhkoh thianghlimte hualhimna avângin Pathian hnêna
lâwmthu hrilh nân hun tâwite pawh an pe thei lo va. Vân lam
\anpuina leh kaihhruaina te, Isua an inchhûnga lo chêng tûra
dîlna \awng\ai hun pawh an nei thei lo. Pathian emaw vân emaw
pawh vawikhat mah ngaihtuahna nei lo vin, bâwng te, sakawr
te ang maiin hnathawkin an chhuak tawp mai a. An thlarau hlu
tak mai beiseina nei lova boral tûr chu phal lo vin, Pathian Fapa [144]
chuan an tlanna atân A nun a pe a; nimahsela, rante aia A \hatna
ropui chu hlût nachang hre vak chuang lovin an thî a ni.
Hman laia thlahtute ang bawkin Pathian hmangaihtu nia
inchhalte chuan an puan in zârna apiangah, LALPA tân maichâm
128 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an siam zêl tûr a ni. Chhûngkaw pa ber, puithiamin Pathian


michâma zîng leh tlâi inthâwina hlânin nu leh naupangte nên
\awng\ai leh faknain inzawm khâwm rawh se. Chutiang in
chhûng-chu-Isua chên châkna zâwng tak a ni.
Kristian in tin a\angin êng ropui a êng chhuak tûr a ni.
Hmangaihna chu thiltihah lang se. In zawng zawngah luang
tlangin, ngilnei taka inngaihpawimawhna te, awmdân mawi te,
mahni hmasial lo hawihhâwmnate a lo awm ang. Hetiang
invawnna nei, Pathian biakna leh hmangaihna dik chauhin ro a
rêlna in a awm. Chutiang in a\ang chuan zîng leh tlâia Pathian
hnêna \awng\aina rimtui angin a chho a, A zahngaihna leh
malsâwmna chu a dîltu hnênah zîng dai angin a tlâ ang.
Kristian chhûngkua dik taka invawng chu Kristian sâkhaw
dikzia tilangtu \anfung \angkâi tak, Kristian loten an kalh thlâk
theih loh chu a ni. In chhûngah naupangte chunga thawktu,
Abrahama Pathian chu an hnênah a awm tih mi zawng zawngin
an hmu thei a. Kristian intite in chhûngah sâkhuana dik chu din
nisela thil \ha ropui tak a chhuak ang, “Khawvêl êng” an ni ngei
ang. Vân Pathian chuan Abrahama hnênah nupa tinte tân a lo
sawi a: “Ani chu ka hria, LALPA kawng an zawh theih nân a
hnua a fâte leh a chhûngte, thil fel taka ti tûr leh rorêl anga ti
tûra thu a pêk theihna tûrin ani chu ka ruat tawh si a; chu chuan
a chungchâng thu a sawia chu LALPAN Abrahama chunga a
thlentîr theihna tûrin.”ð
129
13
RINNA FIAHNA

A BRAHAMA chuan engmah zawhna nei lo vin fapa tiam chu a [145]
awm a, mahse Pathian hun ruat leh tum dân a A thu thlen
famkimna chu a nghâk ta lo va. Pathian thiltihtheihna a rinna
chu fiah tûra tihkhawtlâi a ni a; fiahna chu a tuar zo ta lo a ni. A
upat hnua fa hring thei tawh lo tûra inngâiin Sari chuan vânlam
remruatna tihhlawhtlin nân a chhiahhlawhte zînga pakhat chu
Abrahama nupui pahnihna atân a pe a. Nupui pakhat âia tam
neih hi a hluar êm êm a, sualah pawh ngaih a ni ta meuh lo va,
mahse Pathian dân bawhchhiatna âiin a tê chuang lo va,
chhûngkuaa inremna leh zahawmna tichhetu a ni. Abrahaman
Hagari a nei hi an inchhûng atân chauha pawi a ni lova, chhûan
lo awm leh zêl tûrte tân pawh thil \halo a ni.
Abrahama nupui nihna dinhmuna dinga châwimâwi leh fakna
hlawhin amah a\anga hnam ropui tak lo chhuak tûra nu ni tûra
inbeiseiin, Hagari chu a chapoin a uâng ta a, a pi chu a hmusit ta
a. Chhûngkua hlimtlâng taka inrem dial dial \hîn kha, inthîk
tawnnain a khawihbuai ta a. Lungâwi lohna thû ngaihthlâk sak
tawn reng a ngai a, Abrahama chuan inremna asiam hleithei ta
lo. Sarin a ngen chiam avânga Hagari chu nei a ni chungin thilti
sualtu zâwkah a puh a. A khingpui chu hnawhbo a duh a, mahse
Abrahaman a remti lova; Hagari chu a fa, thutiam fapa ni tûra a
beisei ngeia nû chu a ni si a. Sari chhiahhlawh a ni a,
engpawhnise, a pi thuhnuaia awm tûrin a hnutchhiah a. Hagari
rilru chapona chuan amâ chaltlâinain a chochhuah hreawmna
chu a tuar zo leh si lo a ni. “Sari chuan a ti rethei ta hlê a,
chuvângin a tlânbo san ta a.”1
Tichuan thlalêr lamah chuan a kal ta a, tui kianga, khawhar
leh mahni chauha a \hut lai chuan LALPÂ vântirhkoh mihring
_____
1
Genesis 16:6
130 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

angin a kiangah a lo lang a, “Hagar, Saraii bawihnû” tiin a


[146] dinhmun leh a tih tûr rawn hriattîrin “I pi hnênah kîr leh la, a thû
thûin awm rawh,” a ti a. Hau paha thlamuanin “LALPA chuan i
hrehawmzia a hria e,” “I thlahte chu chhiarsên loh khawp hiala
tamin ka la tipung ang,” tiin a hrilh a. A zahngaihna kumkhaw
daih hriat nawntîr nân a fa hmingah Ismael, “Pathianin a hria
ang,”2 tia vuah tûrin a hrilh a.
Abrahama kum za dâwn a nih lai chuan fapa a neih tûr thû
a tiam nawn leh a ni a, Sari laka piang ngei chu roluahtu tûr a
nih tûr thu hrilh chian a ni leh ta. Mahse Abrahama’n thutiam
chu a hrethiam rih lo. Ismaela a ngaihtuah a, amah ngei ni tûra
a rinnaah chuan a innghat a. A fapa a lainat avângin “Ismaela hi
i hmâah awm thei sela âw!” a ti a. Mahse, ngaih sual thei hauh
lo tûra thutiam chu pe lehin - “I nupui Sarin fapa a hrinsak zâwk
ang che; a hmingah chuan Isaaka i sa tûr a ni, ka thuthlung chu
a hnênah chuan ka tinghet ang,” tiin. Pathian chuan pâ
\awng\aina chu a ngai pawimawh lo hauh lo. “Ismaela chungthû
pawh hi ka ngaihthlâksak che a ni; ngai teh, amah chu mal ka
sâwm tawh a,.....amah chu chi ropui takah ka la siam ang,”3 a ti a.
Dingdihlîpa an lo thlîr Isaaka a han piang ta chuan an
beiseina lian ber famkimna rawn thlenin, Abrahama leh Sarite
puan in chu lâwmnain a tikhat a. Nimahsela Hagari tân chuan,
nih a lo beisei \hîn hlawhchhamna hun a lo thleng ta a ni. Ismaela
tuna râwlthar lo ni tawh chu, Abrahama hausakna ro khâwm
tûr leh, a thlahte hnêna thutiam malsâwmna chu chang tûrin an
ngai \hîn a. Tûnah chuan sirah hnâwl a ni ta; an lungnih loh
avângin nu leh fapa chuan Sari fa chu an haw êm êm a. Hlimna
ropui tak chu an îtsîkna tizualtu a ni a, Ismaela chuan Pathian
thutiam roluahtu tûr chu a lang a pauin a nuihsan ta hial a.
Ismaela rilru butut tak, kumkhuaa inrem lohna hnâr ni tûr chu
Sarin a hmu a, Abrahama hnênah Hagari leh Ismaela chu an
hnên a\anga thawnbo tûrin a tur a. Thlahtubula chu lungngaihna
râpthlâk takah vawrh luhin a awm ta. Engtin nge a fapa Ismaela,
_____
2
châng 8-11; 3Genesis 17:18-20
RINNA FIAHNA 131
a hmangaih ngawih ngawih chu a hnawhchhuah theih ang? A
mangannaah chuan Pathian a râwn a. LALPAN vântirhkoh
thianghlim hmangin, Sari ngenna chu remti tûrin a ti a; Ismaela
emaw, Hagari emaw a hmangaihna chuan, kawng a dâl tûr a ni
lo, a inchhûnga hlimna leh inremna siamthar leh tûrin chu chauh
chu kawng awm chhun a ni sî a. Vântirhkoh chuan thlamuanna
thutiam a pê a, a pa in a\anga tihhranin awm mahse Pathianin
Ismaela chu a thlauthla lo; a nunna chu zuah a ni ang a, hnam
ropui tak pa a la ni dâwn a ni. Abrahama chuan vântirhkoh thu [147]
chu a zawm a, amaherawh chu tuar zawng a har lo thei lo a ni.
Hagari leh a fapa a han thawnbo chuan pâ thinlung chu
lungngaihna sawichhuah lohin a delh a rit hlê a ni.
Abrahama hnêna zirtîrna pêk, inneihna inlaichînna khûn tak
hi, kumkhuaa zirlai atâna hman tûr a ni. He inzawmnaa dinhmun
leh hlimna hi fîmkhur taka vên\hat tûr a ni a, inpumpêkna lian
tham pawh a ngâi thei a ni. Sari chauh chu Abrahama nupui tak
a ni. Nupui leh nû a nihna chu tûman an \âwmpui thei lo. A
pasal a zah a, entawn tûr tling a nihna chu Thuthlung Tharah
târchhuah a ni. Abrahama lainatna chu mi dang pêk \hen a phal
lova, a khingpui hnawhchhuah a ngennah LALPAN a zilhhâu lo.
Abrahama leh Sari chuan Pathian thiltihtheihna an ring zo lo vê
vê a, chu sual chuan Hagari nêna inneihnaah a hruai lût a ni.
Pathianin Abrahama, rinna pâ tia a koh chu, \hangthar lo
awm zêl tûrte tân rinna entawn tûr nun neiin a ding tûr a ni.
Mahse a rinna chu a famkim bîk lo. Sari a nupui tih a zêpnaah
leh, Hagari a neih leh tâk naah hian Pathian a rin zawh lohna a
lo tilang tawh a. Rinna ngah ber a nihna lan nân mihring tuar
atâna harsa ber mai ti tûrin Pathianin fiahna dang a siam sak leh
ta a. Zân inlârnaah chuan Moria ramâ kala tlâng a kawhhmuh
tûrah a fapa chu halral thilhlana hlân tûra tih a ni.
He thupêk a hmuh hian Abrahama chu kum za leh sâwmhnih
a tling tawh a. Amah chhuanah pawh putara ngâih a ni tawh.
Tun hma lamah chuan hna hahthlâk titûr leh, hlauhawm tâwn
132 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tûrin a chak \ha tâwk a, mahse tûnah chuan a vânglai thazatna


chu a liam tawh a. Chak thêng thawn laia harsatna leh
hrehawmnate huaisen taka a lo tawn \hînna chuan tun hnua
thlanmual lam pana a thâ a \hum tâk chinah hian a rilru pawh a
lo châu tawh a. Pathianin A fiahna hnuhnung ber leh harsa ber
chu, tar chau a nih hnua thawhrimna leh lungngaihna chawlhsan
a chak tawh hun atân a khêk a ni.
Thlahtubula chu Beerseba-ah chuan hmuingîl leh zahawm
takin a khawsâ a. A hausa hlê a, chu lai ram vêla rorêltute
chuan lal thiltithei leh chak tak angin an zah a. Berâm leh ran
rual sâng tam tak chu a awmna hmun leh ramah chuan an tla
dum dum a. Sîr tina puan in a kaihah chuan a mi leh sâ leh a
chhiahhlawh za rualte chu an khawsa a. Thutiam fa chu a hnênah
[148]
a lo puitling chho ta a. Beiseina nêna dawhthei taka nghâk fan
fantu chungah chuan vânin a malsâwmna lukhum chu khumtîr
hialin a lang a ni.
Rinna avânga thuâwihna avângin Abrahama chuan a pian
leh mûrna chu hawisanin, a thlahtute thlân leh a chhûngte in leh
lo chu a kalsan a, A rochun tûr ramah chuan mikhual angin a
vak vâi a. Thutiam roluahtu tûr pianna chu rei tak a nghâk a.
Pathian thupêkin a fapa Ismaela chu a hnawtchhuak a. Mahse
tûnah hian naupang sei len hun nghâkhlel taka thlîr a, a beiseina
rah chu hmu taa a lan lâiin, tûn hma lamâ fiahna aia harsa lehzual
a hmâah a lo awm tâ.
Thupêk, pa thinlung chhuntu chu bengah a lo rî a: “I fapa,
i fapa, neih chhun, i hmangaih tak, Isaaka ngei kha hruai la, ...
hâlral thilhlanah hlân rawh,”4 tiin. Isaaka chu a inchûng tiêngtu
leh a tar lam nun tinuamtu a ni a; chu mai bâkah, malsâwmna
tiam roluahtu tûr a ni. Chutiang fapa chu tawhsual emaw natna
avângin emaw han chân sela, pa hmangaihtu thinlung chu a keh
ang a, a lu \uak chu lungngaia kûn reng tûr a nih nâka lain, amâ
kut ngeia a fapa thisen chhuah tûr chu a ni miau ta mai. Atân
chuan tihtheihloh râpthlâk lûtukin a lang a ni.
_____
4
Genesis 22:2
RINNA FIAHNA 133
Setana chu a kiang hnaiah a awm a, a lo bei a; bumna thu
mai a ni, dân thuah, “Tual i that tûr a ni lo,”5 tih a ni a, Pathianin
a khap tawh chu ti tûrin a ngiat lo vang e tiin. Abrahama chu a
puan in a\ang chuan a chhuak a, khaw thiang, chhûm awm lo
êng ruih maiah chuan vân lam a han thlîr a, kum sâwmnga dâwn
lai kal taa i thlahte chu arsi chhiar sên loh zât ang khi an la ni ang
tih thutiam chu a ngaihtuah chhuak a. He thutiam hi Isaaka
hmanga thleng famkim tûr a nih chuan, engtinnge a tihhlum theih
ang? Abrahama chuan bumin a awm mai mai a nihte a han beisei
\hîn a. Ringhlel leh rilru na takin leiah a bawkkhup a, a \awng-
\âia, tun hmaa a \awng\ai ngai loh dânin, a tihtûr râpthlâk tak
mai a ti dâwn a nih chuan a nemnghehna eng emaw a ngên a.
Sodom tihchhiat dâwna Pathian thiltum a hnêna hrilh tûra
vântirhkohte tirh an nih dân leh, a fapa Isaaka ngei mai tiamsak
a nih laite kha a hrechhuak a, vânlam thu kengtute a tawh fo
\hînna hmunah a va kal a, kawng dang deuha kawhhmuhna a
dawn tâkin a ti a, mahse amah chhâwk zângtu tûr tû mah a
tawng si lo. Thimin a bâwm a, Pathian thupêk chu a bengah a ri
tlût tlût mai, “I fapa, i fapa neih chhun i hmangaih Isaaka chu
hruai rawh” tih chu. Thupêk chu zawm ngei tûr leh tihkhawtlâi
rual loh tûr a ni. Khua a lo vâr dâwn ta a, a zin kawng zawh
mai tûr a ni tâ.
A puan in lamah chuan a kîr a, râwlthar pawi sawi lo Isaaka,
tui taka a mutnaah chuan a kal a. Pâ chuan a fapa duh tak mai [151]
chu a han en deuh reng a, khûr zawih zawihin a kîr leh a. Sari
lo muhîl ve bawk kiangah chuan a kal leh a. A fa chu vawi khat
tal han kuah leh tûrin a kaitho a ngem? Pathian thil phût chu a
hrilh a ngem? A rilru phurrit han hrilh chu a châk êm êm mai a,
a mawhphurhna râpthlâk tak mai chu han hriatpui ve sela; mahse
a \hulhtîr mai ang tih hlauhna avângin chûng chu a ti lo. Isaaka
chu a hlimna leh a chhuan a ni a; a nunna chu amahah a inphuar
a, nu hmangaihna chuan inhlanna chu a hnial mai thei a ni.
A tâwpah chuan Abrahama chuan a fapa chu a sâwm a,
_____
5
Exodus 20:13
134 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Ruat lawk hmunah chuan maicham chu siamin thing tuah tur an chheh hnuah,
Abrahama chuan Pathian remruat chu a puang chhuak ta a. Isaka chuan Pathian
remruat chu a pawm thei thlap a ni.
inthâwi tûrin ram hla deuh taka kal tûra thupêk chu a hrilh a.
Isaaka chuan a pain a thlen chin hriat nâna maichâm hrang hrang
a siamah chuan Pathian be tûra a kal ve fo \hîn avângin, chu
RINNA FIAHNA 135
sâwmna chuan a barakhaih teh vak lo va. Rang takin zin chhuak
tûr chuan a inpeih thuai a. Thing chu an han buatsaih a,
sabengtung an phurhtîr a, chhiahhlawh mipa pahnih nên an
chhuak ta a.
Ngawi rengin pa leh fapa chu an kal dûn a. Thlahtubula
chuan a thurûk rit tak mai chu a suangtuah a, engmah rêng a
sawi thei lo, a nu amah duh leh chhuang êm êmtu leh amah
chauhva a hnêna a hâw leh hun tûrte chu a ngaihtuah reng
mai a. A fapa nuna lâk a nih huna a thinlung nat dân tûrte
chu a hre sâ vek a.
Chu nî, Abrahaman rei a tihber nî chu - zawi tein a lo liam
ta a. A fapa leh tlangvâlte an muthilh lai chuan \awng\ai nân
zân chu a hmang a; vân lam thu kengtu lo kalin fiahna chu a
tâwk tawh e, râwlthar chu tihnat lohin a nu hnênah a kîr leh thei
ang tia rawn sawi tûrin a beisei a. Mahse a manganna chhâwktu
rêng a lo thleng si lo. Ni rei tak dang, inngaihtlâwmna nêna
\awng\aina zân nên, a bengah chuan thilphût chu fa lova awmna
a ni tih chu a ri châmchî bawk a. Setana chu rinhlelhna leh rin-
lohna thu hrilhrûk tumin a hnai reng a, mahse Abrahama chuan
a remruatna chu a hnial tlat a. A ni thumna an han kal leh dawn
lai chuan thlahtubula chuan hmâr lam a thlîr a, chhinchhiahna
thutiam, ropuina chhûmin Moria Tlâng a tuam chu a hmuh chuan,
âw a hriat kha vân lam aw a ni tih a hre ta a.
Tûnah pawh hian Pathian chungah a phunnâwi lo va, LALPÂ
\hatna leh rintlâknaah chuan a nunna chu chêng reng tûrin a
intichak a. He fapa hi beisei phâk loha pêk a ni a, thilthlâwnpêk
hlu tak petu tân, Amâ tâ lak kir leh chu a theih loh em ni? Rinna
chuan thutiam chu a sawi nawn leh a, “Isaaka-ah hian i thlahte
an ti ang,” - a thlahte chu lui kamâ \iau chhiar sên loh zât ang an
ni. Isaaka chu thitihmak naupang a ni a, a nunna petu chuan a
[152]
tinung leh thei lo em ni? Hmuh theih loh chu hmuin Abrahama
chuan “Pathianin mitthi zîng ata pawh kaitho theia ruatin,”
Pathian thu chu a vuan a.6
_____
6
Hebrai 11:19
136 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A fapa thih pawh huamâ pa inhlanna nasatzia chu Pathian


chauh lo chuan tûman an hre phâk lo vang; Abrahama chuan an
pafa in\henna lai tak hi Pathian chauhvin hriatpui sela a duh a.
A chhiahhlawhte chu hnutchhiahin “Kei leh naupang hi saw tah
sâwn kan va kal ang a, Pathian ka va bia ang a, in hnênah kan
lo kîr leh ang” a ti a. Hlan tûr Isaaka chuan thing chu pûin, pâin
chemte leh mei a keng a, tlângchhîp lam pana an chhoh dun lai
chuan tlangval chuan ngawi rengin ran rualte an hlat ta hlê sia
khawi lamâ mi nge inthâwi nân chuan an hman dâwn tih a
ngaihtuah a. A tâwpah chuan, “Ka pa, en teh, mei leh thing
chu a awm a; nimahsela hâlral thilhlân tûr berâmno chu khawiah
nge a awm?”a ti a. Aw! chu fiahna tak chu âw! Thu ngaihnawm,
“Ka pa” han tih chuan Abrahama thinlung chu engang takin
chhun nâ ang maw - A chhang thei rih lo va. “Ka fapa, Pathianin
amâ tâna hâlral thilhlân tûr berâmno chu a ngaihtuah chawp mai
ang chu,”7 a ti a.
Hmun ruatah chuan maichâm an siam ta a, a chungah thing
chu an dah a. Tichuan, aw khûr chungin chunglam thuchah chu
Abrahaman a fapa hnênah a sawi chhuak ta a. Râpthlâk leh
makti takin Isaaka chuan a chan tawk chu a hria a, mahse hrehna
a tilang lo. Duh sela chuan a boralna chu a pumpelh thei reng a;
putar awngrawp tawh, ni thum lai hrehawm lo tuar tawh lehnghâl
chuan \halai thachak lai chu han hneh rual a ni lo. Nimahsela
Isaaka, a naupan lai a\anga thuâwih inpeih reng tûra zirtîr \hat
diam tawh chuan, Pathian thiltum chu a hmaa pharh a nih chuan
inpêk mai chu a thlang a. Abrahama rinna \âwmpuitu a ni a,
Pathian hnêna a nunna hâlral thilhlân atâna pêk a nih chuan
châwimâwiin a awm ang tih a hria a. Pa lungngaihna tih
zângkhaina a zawng a, a kut thazawi tak chuan hruiin a inphuartîr
a maichâmah chuan a inzalh a.
Hmangaihna thu hnuhnung ber sawia, mittui hnuhnungber
tlain a tâwpna atân a han pawm a. Pa in a fapa that tûra a
_____
7
Genesis 22:7, 8
RINNA FIAHNA 137
chemtê chu a han phar chhoh chuan a ban chu vawi lehkhatah a
khawng a. Pathian vântirhkohin vân a\angin thlahtubula chu,
“Abraham, Abraham!” a rawn ti a. Rang takin “Heta hi ka
awm,” a ti a. Aw chu a lo ri leh a, “Naupang chungah khân i
kut thlâk suh la, amah kha engmah tih hek suh: i fapa, i neih
chhun tak pawh, mi pêk i ui loh avângin Pathian i \ih tih tûnah
ka hre ta a ni,”8 a ti a.
Tichuan Abrahama chuan “berâm pa a ki thing hnawka lo [153]
tâng” a hmu a, rang takin a âiawhtu tûr chu a va la a, “a fapa
âiah” hâlral thilhlanah a hlân ta a. Hlim leh lâwm êm êmin
Abrahama chuan chumi hmun chu hming thar a vuah a, “Jehova-
jire, LALPA Tlângah ngaihtuah a ni ang chu,”9 tiin.
Moria Tlângah chuan Pathianin A thutlun chu thlung nawn
lehin Abrahama leh a thlah, \hangthar lo awm zêl tûrte tâna
malsâwmna chu khûn taka tiamin: “He thil hi i tih tâk avâng leh,
i fapa, i neih chhun tak pawh, i ui loh avângin, mal ka sâwmsak
ngêi ngêi ang chia, vâna arsi zât leh, tuifinriat kamâ \iau vaivut
zatin i thlahte chu ka la tipung ngei ngei ang tih leh, i thlahte
chuan an dote kulh kawngkhâr chu an la neihsak ang tih leh, ka
thu i âwih tâk avângin i thlahah chuan khawvêla chi tin an la
thawvêng ang,” 10
Abrahaman rinna avânga a thiltih chu êng banpui angin a
ding a, kum lo kal zêl atân Pathian chhiahhlawhte kawng a ti
êng ang. Abrahama chuan Pathian duhzâwng a tihna tûrin
chhuanlam a siam ngâi lo. Ni thum zinna kawngah chuan
inngaihtuahna hun a ngah tâwk a, ringhlel duh sela chuan Pathian
rinhlelhna hun pawh a nei tam tâwk. Hetiangte pawh hian a
ngaihtuah mai thei a ni - a fapa chu a thah chuan tualthattu Kaina
pahnihna a lo ni ang a, a zirtîrnate chu pawm loh leh, hmuhsitin
a awm ang a, mîte chunga a thiltih \hatte chu a tichhe vek dâwn
a ni. A upatna chu chhuanlama siamin thû chu âwih loh a tum
mai thei bawk a. Mahse thlahtua chuan hêng chhuanlamte hi tih
_____
8
châng 11, 12; 9châng 13, 14; 10châng 15-18
138 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

loh phah nân a hmang lo. Abrahama chu mihring a ni a, keini


put ang bawk rilu a pû a, Isaaka chu tihhlum lo ni ta se thutiam
chu engtin nge a thlen famkim theih ang tih zawhna chu a zâwt
tâwp thei lo. Rilru natnaah chuan chên reng a duh lo va, Pathian
chu dik leh fel a ni a, tihtûr A phût tak chu a ti hmiah mai a ni.
“Abrahama chuan Pathian a ring a, chu a rinna chu a felnaah
ruat a ni.”11 Paulan “rinnaa awmte, chûng ngei chu Abrahama
fâte an ni,”12 a ti a. Nimahsela Abrahama rinna chu a thiltiha
tihlan a ni. “Kan thlahtu Abrahama chuan a fapa Isaaka maichâm
chunga a hlan lai khân thiltih avângin thiam a chang a ni lâwm
ni? Rinna chuan a thiltih nên a thawk dûn a, tin, thiltih avângin a
rinna chu a famkim ta tih in hria e.”13 Mi tam takin rinna leh
thiltih inlaichînna hi an hrethiam lo va. “Krista chu ring la,
[154]
chhandam i ni mai. Dân zawm engmah i mamâwh lo,” an ti \hîn
a. Mahse rinna zîktluâk tak chu thuawihnaah a lo lang \hîn.
Judaho Pathian ring lote hnênah Krista chuan, “Abrahama fâte
in nih chuan Abrahama thiltihte in ti ang chu,”14 a ti a. Rinna pa
chung thû chu LALPAN heti hian a sawi: “Abrahama chuan ka
thu a awih a, ka thuhrilh te, ka thupêk te, ka thuruat te a zâwm.”15
Tirhkoh Jakoba chuan “Rinna chu thiltih nei lovin amah chauhin
a awm chuan thi a ni.”16 Hmangaihnaa chêng reng \hin Johana
chuan hei hi min hrilh, “Pathian kan hmangaihna chu hei hi a ni,
a thupêkte kan zâwm hi.”17
Hlimthla rawngbâwlna leh thutiam hmangin Pathianin
“Abrahama hnênah Chanchin |ha chu a hril lâwk a.”18
Thlahtubula rinna chu Tlantu lo kal lehna tûrah chuan a innghat
a. Judate hnênah Kristan ti hian a sawi: “In thlahtu Abrahama
kha, ka ni hmu tûr a nih avângin a hlim êm êm \hîn, tin, a hmu
ngei a, a lâwm hlê a.”19 Isaaka hmun luahtu berâm chu Pathian
Fapa, kan âia hlan tûr, âiawhtu a ni. Pathian dân bawhchhiatna
avânga mi thihna khura awm hnênah chuan Pâin “Nung rawh,
tlanna ka hmu tawh,” a ti.
_____
11
Jakoba 2:23; 12Galatia 3:7; 13Jakoba 2:21, 22; 14Johana 8:39; 15
Genesis
26:5; 16Jakoba 2:17; 171 Johana 5:3; 18Galatia 3:8; 19Johana 8:56
RINNA FIAHNA 139
Chanchin |ha chu a tak tak a ni tih leh, a rinna fiah nâna
Pathianin a fapa tihlum tûra thu a pêkna chu Abrahama rilru
dektu ber a ni. Fiahna râpthlâk hun thim chhûnga a tuarna chu
amah ngeiin a lo tawh ve tawh avângin mihring tlan nâna chin-
lêm-neilo Pathianin inhlânna a pêk ropuizia hriatthiamna a neih
nâna pêk a ni a. A fapa a hlânnaa Abrahama rilru natna ang
chu eng fiahna dang mahin a thlen thei tawh lo. Pathian Fapa
rilru natna leh mualphona thlîrtu vântirhkohte chu Isaaka
chungthuah an lo inrawlh phal an ni ve lo. “A tawk tawh e”
tihna awm a awm lo. Hnam tlûte chhandam tûrin ropuina Lal
chuan A nun chu a ui lo. Pathian hmangaihna leh lainatna tâwp
nei lo fiahna tûr dang eng nge la awm? “Amâ fapa ngei pawh
zuah lo va, kan zaa aia petu chuan, thil zawng zawng pawh a
thlâwnin min pe tel lo vang em ni?”20
Abrahama laka ngiat inhlanna hi amâ \hatna tûr chauh a ni
lo va, chhuan lo awm leh zêl tûrte tâna hlâwkna tûr chauh pawh
a ni lo, khawvêl dang leh vân mîte sualna nei lote zirtîrna tûr
atân a ni bawk a ni. Krista leh Setana thu inchuh - tlanna
ruahman tih puitlinna chu khawvêl zawng zawng tâna zirtûr bû
a ni. Abrahaman Pathian thutiamte rinna a tlâkchhamna a lo [155]
tihlan tawh avângin Setana chuan vântirhkohte hmâah leh,
Pathian hmâah thuthlung chu zâwm thei lo leh malsâwmna dawng
tlâk lovah a lo puh tawh a. Thuâwihna famkim chauh lo chu
pawm theih a ni lo tih kawhhmuh tûr leh, chhandamna ruahman
chu an hmâah chiang lehzual zâwka tilang tûrin Pathianin A
chhiahhlawh rinawmna chu vân zawng zawng hmâ finfiah a duh a.
Abrahama rinna leh Isaaka inngaihtlâwmna fiahna hun
hriatpuitute chu vâna mîte an ni. Adama chunga fiahna tlâ ai
chuan a khirh zâwk daih a ni. Khapna, zawm tûr, kan nu leh pa
hmasa berte chunga dah kha chu tuarna engmah a awm lo va,
mahse Abrahama hnêna thupêk hi chu inhlânna sang ber a ni.
Vân zawng zawng chuan Abrahama thuâwihna phêt ngai lo chu
_____
20
Rome 8:32
140 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

mak tihna leh ngaihsânna nên an lo en a. Vân zawng zawng


chuan a rinawmna chu an châwimâwi a ni. Setana puhna chu
dâwt mai a ni tih a lo lang a. Pathianin A chhiahhlawh hnênah:
“I fapa, i neih chhun tak pawh mi pêk i ui loh avângin (Setana
puhna phet thlain) Pathian i \ih tih tûnah ka hre ta a ni,” a ti a.
Pathian thuthlun, khawvêl danga mîte hmâa chhechhamâ
nemngheh chu, thuâwihnaah lawmman a awm tih hriattîrna a ni.
Tlanna thurûk - vâna Hotu, Pathian Fapa, mihring sualna
avânga thi tûr a ni chu vântirhkohte tân pawh hriatthiam a harsa
ngiang a ni. A fapa hlan tûra Abrahama hnêna thupêk a chhuah
lai chuan vâna mîte chuan an lo ngaihven reng a. He thupêk tih
hlawhtlinna tûra hma lâk a nihna chu urhsûn takin an thlîr a.
Isaaka zawhna “hâlral thilhlan tûr berâm no chu khawiahnge”
tih chhânga Abrahaman, “Pathianin Amâ tân ... a ngaihtuah
chawp mai ang chu,” tia a chhân laite leh, a fapa tihlum tûra
pain a kut a lek lai te, Isaaka âia hlân tûr Pathianin berâm a pêk
te - chutah tlanna thurûk chu chhun ên a han nih tâk chuan,
vântirhkohte pawhin mihring chhandamna tûra Pathianin thil ropui
tak a lo siam chu an hrethiam ta a ni.21 ð

_____
21
1 Petera 1:12
141
14
SODOM TIHBORALNA

J ORDAN phaizâwla khawpui duhawm ber zînga mi Sodom khua, [156]


a ram \hatna leh mawina avânga “LALPA huan ang”1 chu,
phâizâwlah chuan a inhung a. He lai ram hi thlai chitin maiin a
ngeih êm êm a. Tûm thing, olive leh grep hrui hmun, leh kum
tluana pâr, pangpâr rimtuite chu a lêng vel a. Buh leh bâl te
chu tawntâwin an thar a, tlâng vêlte chu ran rualin an khat hmur
mai a. Thiam thil leh sumdâwnna lam avângin chu phaitual
khawpui chu hausa êm êm a. Khawchhak sumin a lal inte chu
cheimawi a ni a, thlalêra sumdâwng sanghâwngsei nêna kal duah
duahten an thil hlu dahkhâwm an rawn kente chuan sumdâwnna
chu a tipui êm êm a. Thâ leh zung tlêm tê hmangin an duh
tinreng chu an nei a, kumtluanin kûtpui a hmang ang an ni.
Ngah luat tukna chuan ram tinah nawmsak bâwlna leh
chapona a thlen a. Tlâkchhamna vânga hrehawmna leh lung-
ngaihnain a delh ngai loh thinlung chu, thatchhiatna leh hausaknain
a tisak tawh a. Hausakna leh âwlthâwnga awmna chuan
nuamtâwl châkna a châwm liana, mîte chu tisa châknaah an
inpe a. Zâwlnei chuan heti hian a ti: “Ngai teh, i laizâwn Sodom
khawlohna chu hêng hi a ni: chapona te, ei puar lûtuk te, amah
leh a fanute nuamtâwlna mai mai te a ni a, mi retheite leh
tlachhamte chu a pui chuang hek lo. Mi chapo tak an ni a, ka
hmaa thil tenawm ti tawh an ni; tichuan \ha ka tih angin ka tibo
hlawm tawh a ni.”2 Miin hausak leh awmâwl âia thlâkhlelh zâwk
tûr an nei lo va, chu chuan sual a hring a, phaituala khawpuite
boralna a thlen ta a ni. An hmantlâk lohna leh thatchhiatna nun
chuan Setana thlêm thlûk saah anmahni chu an insiam a, Pathian
tihmêlhemin, Pathian mi nih a hnehin Setana mîte an ni ta a.
Thatchhiâtna hi mihring chunga ânchhe lian ber a ni; sualna leh
dân
_____bawhchhiatnain a zui zêl si a. Rilru a tihniam a, hriatna a
1
Genesis 13:10; 2Ezekiela 16:49, 50
142 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

kai herh a, nun a tibawlhhlawh \hîn. Setanan mi invêng \ha lote


[157] tihchhiat tuma châng rûin, îtawm taka insiamin an hun hman \hat
lohna chu remchângah a hmang \hîn. Mi engmah ti lova awm
mai mai hnêna a lo kal lai anga hlawhtlinna hun a nei ngai lo.
Sodom chu hlimhlawp bâwlna leh nuam chenna, ruai\hehna
leh zu ruihna hmun a ni. Bawlhhlawh ber leh thil bengtla lo
ber chu inkhuahkhirh lohna hi a ni. Mîten Pathian leh A dân
chu uâlâu takin an pawisa lo va, inpâwngnêkna chu an
lâwmzâwng a ni. Hmânlaia tuilêt chanchin leh Pathian
thinurnain a tihboral dânte pawh an hria a, mahse an
suahsualna chu an zui ve zêl si a ni.
Sodom khuaa Lota a tawlh luh lai chuan suahsualna hi a la
punlun lûtuk lo va, Pathian zahngaihna chuan sual thim zînga
ênna thlen chu a phal a. Abrahaman Elam mîte kut a\anga a
chhanchhuah lai khân mipuite chuan, rinna dik chu an ngaihven
a. Sodom mipuite tân Abrahama chu mi thar a ni lo, hmuh
theih loh Pathian a biak \hîn chu an nuihzat \hîn a; mahse mi
chak ropuite a han hneh dân leh, mitâng leh salte chunga a
zahngaihna leh thilphalna avângin mak tihna leh ngaihsânna an
nei a. A indo thiamna leh huaisenna chu nasa taka châwimâwi
a nih chuan tûmân Pathian chaknaa hnehna chang a ni tih an
pha thei lo. Sodom-a mi mahni hma chauh ngâitute tân chuan a
nun ropui leh, mahni hmasial lo chu, a sâkhuana tichungnungtu a
ni a, a huaisenna leh a rinawmna avângin a sâkhua chu
châwimâwiin a awm.
Melkizedekan Abrahama mal a sâwm khân, hnehna a
channaah Jehova chu a chakna hnâr a ni tih a hria a: “lei leh vân
neitu Pathian chungnungbera chuan Abrahama malsâwm rawh
se. I hmêlmâte i kuta petu, Pathian Chungnungbera chu fakin
awm bawk rawh se.”3 Pathianin mipuite hnênah chuan thu a
sawi a, mahse êng hnuhnungber chu an hnâwl a, ênga la chhun
ngai loh ang maiin an awm a.
Tûnah chuan Sodom khaw tan zan hnuhnung ber chu a lo
_____
3
Genesis 14:19, 20
SODOM TIHBORALNA 143
thleng dâwn tâ. An khawpui duh tak chungah chuan phubalâkna
chhûmpui chu a thim mup tawh a. Mahse mîte chuan an hre
hauh si lo va. Vântirhkohin tihchhiatna hna an thawh dâwn \êp
laite chuan mîte chuan, hlâwkna leh hlimhlawp an la ûm a.
Tâwpna ni chu ni dang ang bawkin a lo chhuak a, a liam leh ta
a. Tlaini liam tûrin ram chu mâwi takin a rawn chhun êng ruih
mai a. Tlai lam boruak dai chuan khaw mipuite chu a chawk [158]
tho va, hlimhlawp lâwmmîte chu chumi dârkâr chu chên tumin
an thelh sung sung a.
Thim thet thetah mikhual pahnih chuan kulh kawngkhâr an
rawn hnaih a. Khualzin zan riak tûra lo kal niin an lang a. Chûng
mikhual tlâwm takte chu vân rorêlna tlângaupuitu chak tak an ni
tihte leh, mipui sahâwkin vânlam khualzin an lo tih dân te, chu
mi zân ngei chuan an sualna vawrtâwp an thleng a, an khawpui
chhuan tak mai chhiatna a thleng dâwn ta tih tûman an hre pha
lo. Nimahsela, mi pakhat, mikhualte chunga \hat chhuah mi a
awm a, a ina thleng tûrin a sâwm a. Lotan an nihna dik tak a
hre lêm lo va, mahse amaha awm sa, hawihhâwmna leh
duhsakna, a sâkhuanain a ken - Abrahamâ hnên a\anga zir a
nei a. Hawihhâwmna hi lo châwm lian lo sela chuan Sodom
mipui zîngah a boral ve ngei ang. Chhûngkaw tam takin mikhual
thleng duh lovin, Pathian mi tirh malsâwmna leh beiseina leh
muanna thlentu lakah kawng an khâr \hîn a ni.
Thiltih tinrêng, tê tham tak pawhin rah \ha emaw, rah chhia
emaw, a chhuah \hîn. Thiltihtûr tê ber anga lang pawh rinawm
taka tih emaw, ngaihthah emaw chuan nunah malsâwmna sâng
ber emaw, chhiatna râpthlâk ber emaw, a thlen thei a ni.
Nungchang fiahna chu thil te tak tê a ni. Mahni tân ni lovin, mi
dangte tân zâwk kan nung tûr a ni. Mahni intheihnghilha
hmangaihna châwm lian leh, \anpui duhna rilru kan put hian,
kan nun hi malsâwmna a ni thei chauh a ni. Ngaihvenna chhe tê
leh, hawihhâwmna tlem tê hian nun hlimna kim a thlen thei a, hei hi
thlahthlam a nih chuan hring nun retheihna in\âwmpuina a awm lo.
144 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Sodom-ah mikhualte \ha lo taka tih an nih hre rengin, Lota


chuan an lo luh vêleh a vênhim theih nân a ina thlentîr a tum a.
Khualzinte an lo luh dâwn lai chuan kulh kawngkâah a lo \hû a,
a dâk a, a \hutna atâ thoin, zah taka kûnin chibai a bûk a, “Ngai
teh u, ka pûte u, khawngaih takin in chhiahhlawh inah hian lût
rih ula, riak ula..” a ti a. A \hatna chu hnial tum ang taka langin,
“Ni love, khawlaiah hian kan riak ang,”4 an ti a. He chhânna
hian kawng hnih a kâwk a - Lotan tih tak zetin a sâwm em tih
fiahna leh, Sodom mîte nungchang hre hauh lo niâwm taka
kawtthlêrah riah chu him taka ngai ni âwm taka an lanna chu a
[159] ni. An chhânna chuan mi pâwngpawrhhote kuta dah lo tûrin
Lota chu a tumtîr zual sauh a. An remtihnaa a ina an zui haw
hram tûrin a sâwm ngar ngar a.
Kulh kawngkâa \hu thatchhe mai maite laka a tih tum tak
thup tumin, mikhualte chu a ina hruai tûrin kawng kual zawnga
kalpui a tum a, mahse, titak zeta a sâwmna an hnial khawtlai si
chu an hmu reng a. Zânah chuan chawlh hahdamna pawh an la
neih hmâin, misualhote chu an lo kal khâwm a. Châkna
bawlhhlawh duha rawn khu huâm tlangvâl leh pathlâwite chu an
\hahnem tham hlê a ni mai: tlangvâl leh pa upa lam tawhte nên.
Mikhualte chuan khawpui mîte sualzia an rawn thlîthlai a, Lotan
zânah pâwna chhuak hauh lo tûra a hrilh laiin, mipui sa mur mur
an hre ta a; mîte chu pâwna rawn chhuahtîr tûrin an nawr a.
Cho thinrim vaih chuan in chu an tichhe thuai mai thei tih
hriain, Lota chu a chhuak a, a va thlêm a. “Ka unaute u,
khawngaih takin chuti êm chuan sual ma ta che u,” tiin; \henawm
\ha tak anga kovin, “ka ûnaute u” a ti a, an thil tum bawlhhlawh
lûtuk chu zahpuiin inrem siamna neihpui theih a beisei a.
Nimahsela, a thusawi chu mei alha hriak leih ang chauh a ni.
An thinrim chu thlipui thâwm ang a ni. Lota chu intithû riaua
ngaiin a thusawi chu an nuihzat a, a mikhualte chunga an tum aia
sual zâwka amah sawisak tumin an vau a. An bawh chiam a,
Pathian vântirhkohte’n chhan lo sela chuan an pawt sâwm hial
_____
4
Genesis 19:2
SODOM TIHBORALNA 145
ang. Vân lam thuchah kengtue chuan “an kut an zen chhuak a,
Lota chu an hnênah inchhûngah chuan an hnuk lût a, kawng an
khâr a.” Thil lo thleng zêl chuan a mikhualte nihna chu a hai lang
a. “Kawngka bula mîte chu a lian a têin, an mit an tihdelsak a:
chutichuan kawngkhâr chu an zawng hmu zo ta lo va.”5 Rilru
sak lûtuk leh mitdelna thuahhnih nên lo kal lo sela chuan, Pathian
hremna chu an hlau anga, an sual hnathawh pawh an sût leh thei
tûr a ni. Zân hnuhnung bera sualna chu tûnhma lam zawnga
sualna âia nasa zâwk tia chhinchhiah a ni; zahngaihna, rei tak lo
nam nûl \hîn chuan a ngensak fona chu a titâwp ta a. Sodom
mihringte chuan - “Pathian dawhtheihna leh A thinrimna ramrîin
a phâk chin an pêl ta. A thinurna mei chu Sidim phai ruamah
chuan a alh lek lek ta a ni.
Vântirhkohte chuan an thiltih tûr chu Lota an hrilh ta a:
“LALPA hmâah chuan an âu thâwm chu a lo nasat tâk avângin
he khua hi kan tiboral dâwn a ni: tiboral tûrin LALPA chuan min
tîr bawk sî a,” an ti a. Lotan mikhual hum a tumte chuan tûnah [160]
chuan amah humhim an intiam ta a, khawpui sual chhuahsan a,
a ruala chhuak ve a chhûngte pawh chhandam an tum vek a.
Mipuite chu mangangin an \în darh a, Lota chu a fâte hnêna
hlauhawm lo thleng tûr hrilh tûrin a chhuak a. Vântirhkohte
thusawi chu a hrilh a, “Tho ula, he mi khua ata hi chhuak rawh
u; LALPAN khua hi a tiboral dâwn a ni,”6 a ti a. Mahse anni tân
chuan fiamthu sawi ang lek a ni a. Hlauh loh tûr hlau mai mai
niin an ngai a, an nuihsan a. An fanute chu an pasalten an lo
hneh zo tawh a ni. Nuam takin an lo khawsa a, hlauhawm
engmah thleng theiin an ring lo. Thil engkim a pângngaiin a la
kal zêl a. An hausa hlê si a, Sodom khaw mâwi tak chu chhe
mai theiin an ring lo a ni.
Lota chu lungngâi takin a hâw a, a hlawhchham thû chu a
hrilh a. Tichuan vântirhkohte chuan a nupui leh a fâte, a ina la
awmte chu hruai chhuak a, khawpui chhuahsan tûrin an ti a.
Nimahsela, Lotan khawtlâina a zawng a. Nî tinin dik lo taka
_____
5
châng 7-11; 6châng 13-14
146 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tharum thawhnate avânga rilru hrehawma awm \hîn ni mahse,


chu khawpui bawlhhlawh taka suahsualna tenawm kal vêl chu a
hre chiang chiah lo va. Sualna dang tûra Pathian rorêlna lo
thlen a \ûl nasatzia chu a hre lo. A fâ \henkhatte chu Sodomah
chuan an bei tlat a, a nupui lahin anni tel lova chhuah chu a duh
lo hlê a, khawvêla a duh berte kalsan tûr han suangtuah chu, a
tih theih piah lam niin a lang a. A in nuam lûtuk leh a damchhûnga
hausakna a khâwl khâwm han hawisana, vakvâi kut ruak nih
mai chu, a harsa lûtukin a hria a. Lungngaihnain a ti â a, a tâwi
khawtlai a, chhuah chu a ti hlei thei lo a ni. Vântirhkohte chu
awm lo sela chuan Sodom chhiatnaah chuan an boral vek ang
a. Vânlam khualte chuan amah leh a nupui leh a fanute chu an
bânah an kâi a, khawpui atâ chu an hruai chhuak ta a.
Hetah hian vântirhkohte chuan tihchhiatna hna thawk tûrin
Sodom lamah an kîrsan leh a. Mi dangte, A hnêna Abrahaman
a ngen chiama kha Lota kiang maiah chuan a awm a. Phaituala
khawpui zawng zawngah chuan mifel sâwm chauh pawh hmuh
tûr an awm lo va, thlahtubul \awng\ai chhânna avângin Pathian
\ih mi mi pakhat chu boralna laka phih chhuahin a awm a. Thupêk
thin\hâwng leh hmanhmawh tak, “I nunna tûrin tlân chhuak rawh,
i hnunglam hawi suh la, phaizâwl rêng rêngah hian ding hek suh,
tlângah sâwn tlân rawh, chutilochuan i boral dah ang e,”7 tih
chu pêk a ni. Hrehna leh khawtlaina siam chu tûnah chuan a
pawi ta hlê mai. Khawpui chhuahsan tûr han thlêk khawtlai a,
in ropui tak kalsan tûr pawiti a, rei lo tê han din zâwk chu nunna
chan phahna a ni. Chûng râltlân khawngaih thlâk takten
[161]
pumpelhna an zawng chu vân rorêlna thlipui tleh tûr chuan a
nghâk hrâm hrâm a.
Lota rilru mangang leh hlâu lûtuk chuan, an chungah thil
\halo a lo thleng ang a, an thi ang tih hlauin kal tûra tih a nihnaah
chuan kaltîr lo tûrin a ngên a. Khawpui bawlhhlawhah ring
lomi zînga chêngin a rinna a lo chuai hlê tawh a. Vân Lal Fapa
a kianga awm, amah ngaihtuahtu leh hmangaihtu Pathian chuan
_____
7
châng 17
SODOM TIHBORALNA 147
a vênghim thei lo vang tih hlauin, a nunna hum tûrin a la ngên ta
cheu a. Vân Mi tirhte hnênah amah inpein zawhna leh rinhlelhna
awm lovin LALPA kutah innghat mai tûr a ni a. Mahse, mi dang
tam takte ang bawkin mahnia thil tih tumin: “Ngai teh, saw khua

Sodom khaw chhiat thuai tur thu Lota’n a fanute a hrilh khan an nuizat a,
hlauhna atthlakah ngaiin an nuihsan a.
148 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

saw tlân nân a hnai ber a, khaw tê taktê a ni bawk si a: âw


chutah chuan (khaw tê tak te a ni lâwm ni?) mi tlântîr zâwk
rawh, tichuan ka nung dâwn nia,” a ti a. Heta a sawi hi Bela
khua, a hnua ‘Zoar’ an tih tâk kha a ni a. Sodom a\anga hnai
tê leh, ang khat renga bawlhhlawh leh tihchhiat tlâk vê tho a ni.
Mahse Lotan hei hi dîlna tê tham mai a ni a, tia zuah a dilna chu
phal sak a ni a. LALPA chuan, “Ngai teh, chu thil kawngah
pawh chuan ka zâwm che a ni, khua i sawi chu ka tiboral lo mai
ang e,”8 a ti a. Aw, A thilsiam tisual \hînte chunga Pathian
zahngaihna hi a va ropui tak êm!
Hmanhmawh tûra thupêk chu urhsûn tak a ni, meipui sûr
tûr chu rei lo tê atân chauha tih khawtlai a ni a. Râltlân zînga
pakhat chuan hnung lam hawiin khawpui boral tûr chu a en a,
Pathian hremna hriat rengna lungphun atân a lo chang ta a. Lota
khân a hrehna kha tilang lovin, vântirhkohte thu chu âwih maiin
thil dang ngen kual lovin tlângah tlan chhe hlê hlê sela chuan a
nupui pawh a him ve ang a, sualnaa boral mai lovin chhandam a
ni tûr. Mahse a hrehna leh a tihkhawtlaina chuan vânlam
vaukhânna chu a ngaihnêptîr a. A taksa chuan chhuahsan mahse,
a rilru chu Sodomah a awm a, a thihpui ta a ni. Pathian rorêlna
chuan a neihte leh, a fâte chhiatna a thlen avângin Pathian lakah
a hel a. Duhsakin khawpui sual a\anga hruaichhuah ni mah sela,
kum kha leh chena hausakna lo chhêk khâwm sa boral vek mai
tûr chu a ngai ngam lo a ni. Chhan chhuahna chu lâwm taka
pawm a hnehin vânlam vaukhânna hnartute nunna ngaihtuahin a
[162] hawikîr lui a. A sualna chuan nung tlak lo a nihna a tilang a,
chutiang vênhimnaah chuan lâwmna pawh a nei lo.
Pathian khawngaihnaa chhandam kan nihna hi kan ngainêp
tûr a ni lo. Kristiante zîngah hetiang sawi hi an awm \hîn, ka
kawppui leh ka fâte chhandam an nih vê dâwn loh chuan
chhandam nih loh pawh ka pawiti lo. “An hmangaihte tel lo
chuan vânram chu vânramah an ngai lo a ni. Nimahsela, hetianga
tite hian anmahni lamâ A \hatna ropui leh zahngaihna chu thlîrin
_____
8
châng 20, 21
SODOM TIHBORALNA 149
Pathian nên an inzawmna dik tak chu an hre thiam em le? An
Siamtu leh Tlantu rawngbâwl tûrin rinawmna leh châwimâwina
leh hmangaihna hrui fei bera phuar khâwm an ni tih an theihnghilh
ta em ni? Chu zahngaihna chuan mi zawng zawng a sâwm a:
kan \hianten Chhandamtun hmangaiha a sâwmna chu an hnar
avângin keini pawhin kan hnar ve mai dâwn em ni? Thlarau
chhandamna chu hlu tak a ni. Kan chhandam nân Kristan a
man chhiar sên loh a pe tawh a, chutiang inhlânna ropui hlûtna
emaw thlarau hlûtna emaw hre thiamtu tû mahin, mi dangin
an thlan loh vâng maiin, Pathianin zahngaihna a hlan chu an
hmusit lo vang. Mîten a ngiat an haider chuan keimahniah
\hahnemngaihna tithoin Pathian chu kan chawimawi ang a,
mi kan thunun theihte chu A hmangaihna pawm tûrin kan
hruai thei dawn a ni.
“Lota chuan Zoar khua chu a thlen chuan lei chungah chuan
ni a lo chhuak tawh a.”9 Zîng nizung êng chuan phaizâwla
khawpuite hnênah hmuingîlna leh muanna hrilh ni hian a lang a.
Kawtthlêrahte chuan an hna hrang hrang khawih \anin sum lam
ngaihtuahin emaw, nuam tâwlin emaw mîte chu an chhuak \an
a. Lota mâkpâte chuan putar rilru dawih vaukhânna leh hlauhnate
chu nuihza siam nân an hmang a. Thâwk leh khatah beisei loh
ang takin vân thiang kûkah chuan khawpui a lo ri dur dur a,
thlipui a tleh \an ta a. LALPA chuan khawpui leh phaitual ram
\haah chûan vân a\angin mei leh kât a surtîr ta a - a lal in leh
temple te, chênna in man to tak tak te, hûan leh grep huan te, a
hmâ zân chiah nawmsak bâwla, vân lam khual chotute - an vaiin
an kâng ral ta a. Hâlralna meikhû chu rawhtuina khû angin a
chho ta ngut ngut mai. Siddim phaizâwl duhawm tak mai chu a
\iau ta a, sak \hat a ni leh tawh lo vang a, mi pawh an awm leh
ngai tawh lo vang a, Pathian rorêlna chu dân bawhchhetute
chungah a thleng ngei dâwn tih chhuan zawng zawngin an hriat
theihna tûrin.
Phaitual khawpuite hâl raltu mei chu vaulâwkna atân tûnlaia
_____
9
châng 23
150 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

kan hun thleng hian a la dê a. Zirlai râpthlâk leh pawimawh tak


- Pathian zahngaihnain bawhchhetute rei tak a dawh lai chuan,
mîten sual kawng an zawh zêl theih loh chin a lo awm ta a ni tih
[165] zirtîr kan ni a. A tâwp chin a lo thlen chuan zahngaihna chu
hnuhkîr a ni a, hremna chu \an a ni \hîn.
Khawvêl Chhandamtu chuan Sodom leh Gomorah sualna
âia nasa zâwk a awm a ni tih a puang a. Chanchin\ha sâwmnain
misualte sim tûra a kohna hria a, ngâi pawimawh lotute chu,
Pathian mithmuhah Siddim phaituala chêngte âiin an sual zâwk
a ni. Sualna ril leh zual a awm a: Pathian hria a, A thupêkte
pawm inti, an nungchang leh an nî tin nuna Krista phattute hi a
ni. Chhandamtu vaulâwkna êngah chuan Sodom mîte chan
hi zilhhâuna urhsûn tak a ni, sual vânga thiamloh changte tân
chauh ni lovin, vânin remchânna leh êng a pêk ngainêptute
tân a ni bawk a ni.
Efesi kohhrana Thuhretu Dika chuan hetiangin a sawi a:
“Nimahsela demna che ka nei a ni, i hmangaihna hmasa ber kha
i bân tâk avângin, chutichuan i tlûksan tak chu hre reng la, simin
a tîra i thiltihte kha ti leh rawh, chutilochuan i hnênah ka lo kal
ang a, i sim loh zawngin i khâwnvâr dahna kha a hmun ata ka
sawn ang.”10 Chhandamtu chuan lei nu leh paten an fapa vâkbo
leh hrehawm tuar an ngaihdamna aia khawngaihna nasa zâwkin,
hmangaihna leh ngaihdamna A hlan chu engtianga chhânlêt nge
ni dâwn tiin a thlîr a. Tlân bote a aua, “Ka hnênah lo kîr ula,
tichuan in hnênah ka lo kîr ang.”11 tiin. Nimahsela, mi sualin
khawngaih leh lainatnaa kohna âw chu a bengkhawn lo lui a nih
chuan, a tâwpah thim zînga hnutchhiahin a awm ang. Pathian
zahngaihna ngainêp fotu thinlung chu sualin a tisak a, Pathian
khawngaihna zâm vêl pawh a hmu thiam tawh \hin lo. A tâwpah
dîlsaktu Chhandamtun “Milem a zawmpui ta, a awm awmin
awm rawh se,”12 a tihsan chu a hlauhawm mang e. Rorêlna
nîah chuan Krista hmangaihna hre tawh zeta sualna khawvêla
nawmsip bâwl chu thlanga kîr lehte âi chuan, phaizâwla
_____
10
Thupuan 2:4, 5; 11Malakia 3:9; 12Hosea 4:17
SODOM TIHBORALNA 151
khawpuite chan tûr chu a zia awm zâwk.
Nang, zahngaihna pêk ngainêptu chuan, vân lehkhabua i
chanchin an ziak tlar dul chu ngaihtuah la; hnam, chhûngkua leh
mimal chanchin chhinchhiahna chu a awm si a. Chanchin ziak a
nih lai chu Pathianin a nghâk reng thei a, sim tûra kohna leh
ngaihdamna chu pêk a ni thei a: chanchin ziak zawh hun chu a lo
thleng ang a; thutlûkna chu siam a ni ang: mi chu amâ duhthlanna
ngeia a tâwpna chu siamsak a ni ang. Tichuan rorêlna anga
hrem tûra tih a ni dâwn a ni.
Tûnlai khawvêl sâkhuana dinhmun hi râlkhêltir a ngai ta. [166]
Pathian zahngaihna chu an ngainêp a. Mipuiten Jehoa dân chu
engmahlova chantîrin “an zirtîrnaah mihring thupêkte an zirtîr
a.”13 Kan ramâ kohhran tam takah Kristian sâkhaw rinlohna
chu a tlânglâwn ta hle a; ringlo hul hual ni lo leh, Bible pawm
lo tâwp chu ni lovin - Kristiannaa inthuamâ Bible hi Pathian
inpuan chhuahna a ni tia rinna chu an tiderthâwng ta. Phûr
taka inhlanna leh sâkhaw ngaihsakna lamâ inpêkna chuan
dân zawh famkim tumna kawrawng atân hmun an kian ta a
ni. A rah chu kohhran phatsanna leh hurna lam a ni ta mai
a. Kristan a, “Chutiang bawkin Lota dam laiin a lo awm...
Chutiang bawkin Mihring Fapa hi a rawn inlar ni chuan a
awm ang.”14 Nî tin thil thleng chhinchhiahna chuan A thu a
thleng famkim tih a hriattîr a. Khawvêl hian a boralna hun
chu a tihmin \uah ta. Pathian rorêlna chu a lo bua ang a,
sualna leh mi sualte chu a kâng râl ang.
Kan Chhandamtu chuan tihian a lo sawi a: “Amaherawhchu
fimkhur rawh u, chutilochuan ei puar lûtuk nên, zu ruih nên,
damchhûng khawsak ngaihtuah nên, in rilru a khat lûtuk hlauh
ang a, chu mi ni chuan thang âwk angin thawklehkhatan in
chungah a lo thleng phut ang. Chutiang tak chuan lei chung
zawng zawnga awmte chungah chuan a thleng \heuh dâwn a ni”
tiin he khawvêl lungkhamtute chungah chuan, “Chutichuan
chung thil lo thleng tûr zawng zawng chu pumpelh tlâkah leh
_____
13
Matthaia 15:9; 14Luka 17:18, 30
152 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Mihring Fapa hmaa ding tlâka ruat in nih theihna tûrin englai
pawhin \awng\ai chungin ngaihven rawh u.”15
Sodom tihchhiat a nih hmain Pathianin Lota hnênah zualko
a tîr a, “I nunna tûrin tlan chhuak rawh; i hnung lam hawi suh la,
phaitual rêng rêngah ding hek suh; tlângah sâwn tlân rawh,
chutilochuan i boral dah ang e,” a ti a. Jeruasalem tihchhiat
hmain he vaukhânna âw chiah hi Krista hnung zuitute chuan
an hria a: “Nimahsela, sipaihoten Jerusalem khua an hual in
hmuh hunah, a boral dâwn tih hria ang che u. Chutih hunah
chuan Judai ramâ awmte chu tlângahte tlân bo rawh se.”16
An thil chuhin an khawtlai tûr a ni lo va, pumpelhna an
zawng thuai zâwk tûr a ni.
Kal chhuahna, sualna laka intihhrang leh nunna tûra tlan
chhuah a ngai. Nova damlaia thil awmzia te, Lota hun laite leh
Jerusalem chhiat hmâa zirtîrte dinhmun ang kha tun hun tâwpah
hian a lo thleng ang. Vaulâwkna thûin Pathian âw chu hriat a ni
leh ta. A mîte thûin Pathian âw chu hriat a ni leh ta. A mîte
chu suahsualna lêng vel lak a\anga inthiarfihlîm tûra tih an ni.
[167] Hun hnuhnunga sâkhuana khawvêla kalsualna leh
bawlhhlawhna lo lût tûr chu zâwlnei Johanan Babulon
chungchâng inlârna a hmuhah chuan, “Chû khaw ropui, leia lalte
chunga rorêltu chu a ni,” tiin a târlang. Tihchhiat a nih hmâin
vân a\anga kohna lo chhuâk chuan, “Ka mîte u, a sualnaah in
tel lohna tûr leh, a hremnate in tuâr vê loh nân, a chhûng atâ
chhuak rawh u,” tiin a sâwm a. Nova te, Lota te hunlai ang
khân sual leh misualte thliârhranna chiang tak a awm tûr a ni.
Khawvêl leh Pathian kârah inhnûk hniam tawna inremsiam theih
a ni lo va, khawvêl hausakna ûm tura hawikîr theih a ni hek lo.
“Pathian leh sum rawng in bâwl khawp thei lo ve.”17
Siddim phaizâwla chêngte ang khân, mîte chuan hmuingîlna
leh muanna ngawt an ûm a ni. Pathian vântirhkoh chuan “In
nunna tûrin tlânchhuâk rawh u” ti a a hrilh lâiin, aw dangte chuan,
“Phâwklêk duh suh u, engmah hlauh tûr a awm lo ve,” an lo ti
_____
15
Luka 21:34-36; 16châng 20, 21; 17Matthaia 6:24
SODOM TIHBORALNA 153
thung a. Vânlam chuan bawhchhetute chungah hremna a lo
thleng thuai dâwna an sawi laiin, mipuite chuan, “Muanna leh
himna” tiin an âu a ni. Chhiâtna a lo thlen hmâ zânte khân
phaizâwla khawpuiahte chuan inkhuahkhirhna tel hauh lovin
hlimhlawp an chên a, Pathian thuchah kengtu vaulâwkna
pawisakna leh bengkhawn duhna an nei lo a, chutianga lo hmusit
leh nuihsantûte chu meipuiah chuan tihboral an ni ta. Kha mi
zân khân Sodoma chêng mi fimkhur lo takte tân khawngaihna
hawn chu chatuana khâr a lo ni ta a ni. Pathian hi bâwlzân mai
mai chi a ni lova, lo ngaihnêp ngawt theih a ni lo. “Ngaiteh u,
ram ti\iau tûr leh, chuta misualte chu a chhûng atâ tiboral tûrin,
LALPÂ nî chu nasa takin thinrimna leh thinurna nasa tak nên a lo
thleng dâwn e.”18 Khawvêl mi nâwlpuite chuan Pathian
zahngaihna hnarin, siam\hat leh theih ruâl loha chhiatna chu an
chungah a thleng thut ang. Vaulâwkna thu lo bengkhawntute
erawhchu, “Chungnungbera bihrûkna hmuna awmin,
Engkimtitheia hlimah chuan an awm ang.” A thutak chu an tân
phaw lian leh phawtê a ni ang. An tâna thutiam awm sâ chu,
“Damreinain ka tilungâwi ang a, ka chhandamna chu ka hmuhtîr
bawk ang,” tih hi a ni.
Lota chu Zoar khuaah a chêng rei lo. Sodom anga khawsual
an ni a, tihchiat a ni vê mai ang tih hlâuin, a awm reng ngam lo a
ni. A hnu lawkah Zoar chu Pathian tumlâwk anga tih boral a ni
vê leh ta tho a ni. Lota chu tlângsâng lamah a tlânchhia a, pûkah
a chêng a, khawpui sual a pan chhan ang engmah rêng a nei thei
ta chuang lo a ni. Hetah pawh hian Sodom ânchhia chuan a zui
zêl a. Sualna hmuna a khawsakpui rah chu a fanûte thiltih dânah
khân a lo lang zui ta a ni. Sualna nêna an inchiahpiah hneh [168]
tawh êm avângin chhia leh \hâ pawh an thlei hrang thei tawh
lo. Lota thlah neih chhun, Moab hote leh Ammon-hote chu
misual, milembia, Pathian laka hel leh, Pathian mîte hmêlma
huâtthlala ber an ni.
Lota nun leh Abrahama hun kha a va inpersan tehreng êm?
_____
18
Isaia 13:9
154 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A hmâ kha chuan khawsa tlâng, maichâm pakhata inthâwi leh


inkâwm tlâng dial dial \hin kha an ni a, mahse tûnah chuan an va
inhlat ta êm! Sodom khawpui nawmna leh hlawkna chu Lotan a
thlang a. Abrahama Pathian nung chibaibûka nî tina inthâwina
a hlan \hinte chu kalsanin, Lota chuan a fâten milembia leh nun
khawlo takte an kawm nêl a phal a, a thinlung chhûngah chuan
Pathian \ihna a la neih deuh tho avângin, Pathian lehkhathû chuan
“mifel” a ni tih a sawia, “Chu mifel chu an zînga awmin, a mitin
a hmû a, a bengin a hria a, dân lo vanga an thiltihte chuan a rilru
fel chu nî tin a tina êm êm si \hîn a,” tiin. A tâwpah chuan,
“Thingthû mei atâ phihchhuah”19 ang a chhanhim a ni ta a ni,
mahse engmah neih nei lo, a nupui leh fâte sûn chunga pûka
chêng, tar a lamâ ramsa ang deuh maia khawsa a ni ta hial a, a
thlahte hnam hnih pawh misual, milembia, Pathian mîte tai
rengtute niin, chhiatna vâwrtâwp an tawng buak thlengin an sual
zui zêl a ni. Fing lo taka pên khat pên mai pawh hian nghawng
a va nei râpthlâk thei êm!
Mifing chuan, “Intihausa tûrin intihah suh la, nangmâ finna
rin bâng rawh.” “Mi duhâwm chuan amâ chhûngkua a tibuai
\hin a, kuttling lova thil dawn ngaitheilotu chu a hmuingîl lo
vang,”20 tiin a sawi. Tirhkoh Paula pawhin, “Hausak tumte chu
thlêmnaah te, thangah te, âtthlâk leh tikhawlothei duhna
tamtakahte an tlu lût \hin, chûng chuan chhiatna leh boralnaah
chuan mîte a tipil \hîn,”21 tiin a sawi.
Lotan Sodom a luh khân bawhchhiatna laka inthiarfihlîm
leh, chutianga a chhûngte pawh thunun a tum khawp mai. Mahse
a hlawhchham chiang hlê a ni. A kiangvela sualna chuan a
rinna khawihin, a fâte pawhin Sodom-a chêngte nên inkâwpin
an rilru ang a put phah ta a ni. A rah chu a lang mai dâwn a ni.
Mi tamtak pawhin an tisual vê mêk a ni. In hmun thlan
thûah, langthei lamâ remchânna ûm zâwkin, anmahni leh an
chhûngte tâna thlarâu lam dinhmun tûr chu an engto lo a ni.
Rammâwi leh ram \ha thlangin, hmuingîl zâwk beiseiin khawpui
_____
19
Zakaria 3:2; 20Thufingte 23:41; 15:27; 211 Timothea 6:9
SODOM TIHBORALNA 155
lûn leh \hangduang deuhahte an insawn a, mahse an fâte chu [169]
thlêmna hual vêl leh, nungchang thianghlim leh duhawm neihna
dâl theitu \hiante an kawp zâwk a ni. Nun inthlahdahna, rin
lohna, sâkhaw thil ngaihsak lohnate chuan nû leh pâte beihna
chu a dâl tlat \hin a ni. Nû leh pâte leh vânlam thuneihna
laka helna chu \halaiten an hmu ta fova, \henkhatten ringlo
leh Pathian hrelote an kawp a, Pathian dodâltûte zîngah an
telphah ngê ngê \hin a ni.
In hmun thlan thûah Pathian chuan, keini leh kan chhûngte
min hual vêl tûr chu thianghlimna leh sâkhuana lamâ râwtpui tûr
a ni em tih hi chhût hmasa fo tûrin min duh a ni. An khawsak
lohna hmun tûra an chên avângin tamtak chuan harsatna an tâwk
a, mahse chutiang hmunah pawh chuan inring renga kan
\awng\aia, Krista khawngaihna kan rinchan chuan, Pathianin
bawlhhlawh lovin min awmtir thei ang. Mahse Kristian
nungchang neihna tûr dâl theitu boruak awmna chu kan pâwng
ngam hauh tûr a ni lo. Mahni duhthlanna ngêia rinlohna leh
khawvêl borûak zînna hmuna kan inbarh zâwk a nih ngat chuan,
Pathian kan tilungni lo a, vântirhkohte chu kan hnên atâ kan
ûmbo tihna a ni.
Chatuan thil hlûte âia mahni fâte tâna khawvêl hausakna leh
châwimawina hlûtsak zâwktute chuan, an lo tifuh lo chiang kher
mai tih chu tâwpna hunah an la inhre dâwn a ni. Lota ang
khân, an fâte chhiâtna an tawh lai leh, mahni pawh an him
tâwk a ni tih an la hmu ang. Damchhûng hnathawh chu
engmahloah a chang a, an nun a hlawhchham chiang hlê a
ni. Finna dik kha lo thlangin, a fâte chu khawvêl thilah chuan
lo neinung lo deuh pawh ni se, chatuana chhe thei lo tûr ro
chu an chan chuan a \ha zo tho tho a ni.
Pathianin a mîte rochan tûr a tiam hi hê khawvêla mi a ni lo.
Abrahama pawhin hê leiah rochan a nei lo, “a lu nghahna tûr
pawh a nei lo a ni.” Thil chu a ngah fû nain, Pathian ropui nân
leh a mihring puite \hat nân a hmang a, he khawvêl hi a nih na
156 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tak tak angin a en lo a ni. Milem betu a \hen leh ruâlte kalsan a,
kumkhuaa Kanaan ram chu neihna tûr thutiam nên, LALPAN a
ko chhuâk a, mahse amah emaw, a fapa emaw, a tupa emaw
pawhin an chang mai lo. Abrahama’n mithi phûm a duh
pawh khân, Kanaan mîte laka ramâ lei a ngai a nih kha.
Ram tiamâ ram a neih chhun chu Makpela pûka lunga thlân
ker kuâk chiah chu a ni.
Mahse Pathian thû chu a tlawlh lo, mahse Judaten Kanaan
ram an luah tâk hnû pawh khân thutiam chu a thleng famkim
vek lêm hrih lo a ni. “Abrahama leh a thlahte hnênah thutiam
[170] siam a ni.” Abrahama kha roluah tûr \âwmpuitu tûr a ni. Pathian
thutiam chu thleng har vâng vâng hlêin a lang a ni– “LALPA ngaih
chuan ni khat hi kum sângkhat ang a ni a, kum sângkhat pawh
nikhat ang a ni” tlat a, thleng har angin a lang a ni thei e, mahse
hun ruâtah chuan, “a lo thleng ngei ang, a tlai lovang.” Abrahama
leh a thlahte hnêna thilpêk khan Kanaan chauh a huâm lova, lei
pumpui hi a huâm a ni. Chuvângin tirhkoh chuan, “Dân avângin
Abrahama leh a thlahte hnênah chuan khawvêl roluahtu tûr a ni
ang tih thu zawng tiam a ni si lova, rinnaa felna avângin a ni
zâwk e,” tiin a sawi. Abrahama hnêna thutiamte hi Krista zâra
famkim tûr a ni tih Bible in chiang takin a zirtîr a ni. Krista tâte
zawng chu “Abrahama thlah, thutiam anga roluahtu tûrte an ni”
“rochan chhe thei lo, bawlhhlawh kai lo, chuai thei lo chu”
ânchhe awm tawh lohna lei rochungtute an ni. “Ram leh rorêlna
leh vân pumpui hnuaia ramte ropuina chu chungnungbera mi
thianghlimte hnênah pêk a ni ang,” “Thuhnuairawlhte chuan ram
hi an luah ang a, remna chênin an hmuingîl ang.”
Pathianin Abrahama thlahte hnênah a rochan tûr chhethei
lo chu a hmuhtîr a, chumi beiseina avâng chuan a lungâwi hlê a
ni. “Rinnain ramtiamah khân mi ramâ châm ang mawiin a lo
châm ta reng a, thutiam hmunkhat a chanpui tûr Isaaka leh
Jakobate nên chuan puan-inah te an awm a, khua lungphûmte
nei mi, Pathian rêlbâwl leh siam chu a nghâk reng si a.”
SODOM TIHBORALNA 157
Abrahama thlahte chungchângah chuan tihian ziak a ni,
“Chûng zawng zawngte chu rinna neiin an thî a, thutiamte chu
chang lovin, nimahsela hla tak a\anga hmûin, an hmin zân a, an
pawm bawk a, leiah hian mikhual leh khualzin mai an ni tih
an inhriattîr tawh a ni.” “Ram \ha zâwk, vâna mi chu”22 neih
kan duh a nih ngat chuan, hetah hian mikhual leh khualzin
angin kan awm ngei tûr a ni. Abrahama fâte zawng chuan
“Pathian rêlbâwl leh siam” khawpin a lo nghah fan fan chu
an zawng vê ngei bawk ang.ð

_____
22
Hebrai 11:39, 40
158 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

15
ISAAKA NUPUI NEIHNA

[171]
A BRAHAMA chu a lo upa a, thih hmabâk mai a lo nih lai chuan
thiltih tûr pawimawh tak a la nei a; chu chu a thlahte hnêna
thutiam thlen famkimna tûr tihngheh a ni. Pathian dân vawngtu leh
thlante pa a nihna luah tûrin Isaaka chauh chu ruat a ni a, mahse,
nupui a la nei si lo. Kanaan mîte chu milem bia an ni a, anni nêna
inneih pawlhna chuan kalsualna a thlen dâwn tih hriain, Pathianin
rem a tihsak lo a ni. Thlahtubula chuan sualna bawlhhlawh a fapa
hual vêltu chu a hlau a. Abrahama’n Pathian a rinna leh a duh
zâwng ti tûra a intukluhna chu Isaaka nungchangah a lang chhuak
a, tlangvâl chu hmangaihna ngah tak, mi nunnêm leh mi \ha tak a ni.
Pathian \ih lo mi nêna an khawsak dun chuan, inrem duhna avângin
a awmdân \ha chu a phat mai ang tih a hlauhawm a. A fapa nupui
zawnsak chu Abrahama rilru enghelh ber a ni; Pathian a\anga hruai
hrang lo tûr neihtîr chu a duh hliah hliah mai a ni.
Hmânlai chuan inneih hi nû leh pâ remruatnaa siam a ni ber a,
chu chu Pathian be mîte chuan tih dânah an nei a. An hmangaih loh
chu nei tûra tih luih an ni lo va; mahse nû leh pa Pathian \ih mî leh
thil dai zau tawhte remruatna chuan \halaite chuan an zui ve mai
\hîn a ni. Hetiang pawisa lo chu nû leh pa chawimawi lo leh dân
bawhchhiaa ngaih an ni hial \hîn.
Isaaka chu a pâ finna leh lainatnaah, hemi chungchâng thû-ah
hian a innghat hmiah a; Pathianin a duh thlan tûr chu a kawhhmuh
ang tih a ring tlat bawk a. Thlahtubula ngaihtuahnaah chuan
Mesopotamia rama a pa laichînte a lo lang a. Milem biakna
lakah fihlîm vek lo mah se, Pathian tak biakna leh hriatna chu
an la châwm nung fan a. Isaaka chu an hnêna kalin, Kanaan
chu a chhuahsan tûr a ni lo, an zîngah mi pakhat, a chhûngte
[172]
kalsana Pathian nung biakna thianghlim vawng \ha zêl tûra, pum
khata a insiampui tûr an awm mai thei. Abrahama’n he thil
ISAAKA NUPUI NEI 159
pawimawh tak hi “a chhiahhlawh upa ber,” Pathian ngaihsak
mi, thil paltlang ngah leh remhria, rinawm taka rei tak rawngbâwl
tawhtu chungah a nghat a. LALPA hmaa khûn taka chhia chham
a, Isaaka nupui atân Kanaan mi neihtîr lo tûr leh, Mesopotamia
ramâ Nahora chhûngkua a\anga nula thlang tûrin a chhiahhlawh
chu a ngên a. Isaaka pawh hruai lo tûrin a ti a. A laichînte
chhuahsan thei tûr hmeichhia a hmuh loh chuan palai chu a
chhechham lakah a fihlîm ang. A hna harsa leh rilru hman ngâi
tak mai ti tûr chuan thlahtubula chuan hlawhtlinna chu Pathianin
a khumtîr ngei ang tiin a fuih a. “LALPA vân Pathian, ka pa in
ata leh ka pianna ram ata mi hruai chhuaktu chuan.... amah
ngeiin a vântirhkoh chu i hmâah a kaltîr ang,”1 a ti a.
Palai chu muangchâng lovin a chhuak nghâl a. Sanghâwngsei
sâwm a hruai a, amâ hman atân leh a \hiante leh tân - a ruala kîr
ve tûr a awm takin, nupui lo ni mai tûr leh a \hiante tân thilpêk
pêk tûr a phur a, hla takah Damaska khaw piah daih khawchhak
lui lianpui thlengin phaizâwl zâu tak kal tlang tûrin a chhuak ta a.
“Nahora te khua”2 Haran a lo thlen chuan, kulh pâwn a
tuichhunchhuah, tlai lamâ hmeichhiaten an châwi \hin kiangah
chuan a châwl a. A rilruin a engto nasa hlê a. A pu inchhûng
mai ni lo, \hanghar lo awm zêl tûrte nghawng thui tak tûr va
thlang chhuak tûr chuan engtin nge hmêl hriat ngai loh zîngah
chuan a tih tâk ang? Abrahama thusawi, Pathianin a hnênah a
vântirhkoh a tîr ang a tih chu hre rengin, a duh tak chu hmuhtir
tûrin nasa takin a \awng\ai a. A pu in chhûngah chuan ngilneihna
leh mi ngaihsakna hi englai pawha an tih dân a ni a, tichuan chu
hawihhâwmna rawn lantîrtu hmeichhia chu Pathian thlansak a ni
ang tiin a \awng\ai a.
A \awng\ai zawh vêleh a chhânna a lo thleng nghâl a.
Hmeichhia tuichhunchhuaha lo kal zînga pakhat chetdân chuan
hîp ta viau mai a. Tuichhunchhuah a\anga a lo chhuah chuan
mikhual chuan a va pan a, a tuibêl, a koki chhuan lai a\ang
chuan tui a dîl a. Dîlna chuan chhânna ngilnei tak a dawng a,
_____
1
Genesis 24:7; 2 châng 10
160 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sanghâwngsei pawh chuan tui chu an dawng a, hetiang hi lalho


fanute pawhin an pâte ranrual leh berâmte chunga an tih \hin
dân rêng a ni. Tichuan duh thusam thil chu a lo thleng dik ta.
“Nula chu a hmêl\ha êm êm a,”3 chutia hawihhâwmna a lantîr
[173] var chu mi ngilnei, taima leh thothâng\ha a nihzia a lanna a ni.
Pathian kut chu a chungah a awm zêl a. A ngilneihna avânga
thilpêk hlu tak tak a hlan hnua a nu leh pa tutenge tih a zawh
chuan Abrahama tupa, Bethuela fanu a ni tih a hriat chuan “a lû
a kûn a, LALPA chu chibai a bûk a.”4
A pa ina thlen theih a ni em tih a zâwt a, lâwmthu sawi
pahin Abrahama nên an inkungkaih thu a sawi lang a. Nulâ chu
a hâwng a, thil awmzia a va sawi a, a unaupa Labana chuan
mikhual leh a \huihruaite chu a va hruai nghâl a, nasa takin an
chungah \hat a chhuah a.
Eliazara chuan a lo kal chhan leh tuikhura a \awng\aina te
leh thil lo thleng zêlte chu a sawi hma chuan chaw a ei duh lo va.
“Tichuan, tûnah ka pû in khawngaiha, a chunga tihtakzeta in tih
dâwn chuan mi hrilh rawh u; in tih dâwn loh pawhin min hrilh
rawh u, chutichuan ding lam emaw vei lam emaw ka hawi thei
ang,” a ti a. A chhânna chu hei hi a ni. “He thil hi LALPÂ hnên
a\anga chhuak a nih hi, a chhiâ a \hâ pawh i hnênah kan sawi
thei lo ve. En teh, Rebeki chu i hmâa hi a awm a lâwm, hruai la,
kal ta che, LALPAN a sawi tawh angin i pû fapa nupuiah awm
rawh se,”5 an ti a.
A chhûngte remtihna hmuh a nih hnû chuan, Rebeki chu a
pa in a\anga hla tak mai kal tûra Abrahama fapa va neih chu a
duh dawn leh dâwn loh zâwh leh tûr a ni ta. Thil awmdân a
hmuhin Isaaka nupui atâna Pathianin a ruat a nih a inring a, “Duh
ang chû,”6 a ti a.
Chhiahhlawh chuan a rawngbâwlnaa hlawhtlinna a pu hlimna
chu thlîr lâwkin hâwn a nghâkhlel êm êm a; a tûk zîngah chuan
haw tûrin an chhuak ta a. Abrahama chu Beerseba-ah a awm
a, Isaaka, ram hla deuh hleka berâm vêng chu, Harana an mi
_____
3
châng 16; 4 châng 26; 5 châng 49-51; 6 châng 58
ISAAKA NUPUI NEI 161
tirh nghâkin a pâ puan inah chuan a lo kîr a. “Isaaka chu tlai
lamah phûlah inngaihtuah tûrin a va lêng chhuak a; a han dâk a,
a en a, ngai teh, sanghâwngseite an lo kal a. Rebeki chu a han
dak a, Isaaka a hmuh vêleh chuan sanghâwngsei ata a chhuk ta
a. Abrahama chhiahhlawh hnênah chuan “Phûla min hmuak
tûra lo kal saw tu nge ni?” a ti a. Chhiahhlawh chuan ‘Ka pû a
nih saw,’ a ti a, tichuan a inkhuhna puan a la a, a inkhuh ta a.
Chhiahhlawh chuan a thiltih zawng zawng chu Isaaka a hrilh a.
Isaaka chuan Rebeki chu a nu Sari puan inah chuan a hruai lût
a, Rebeki chu a nei a, a nupui a lo ni ta a; amah chu a hmangaih
hlê a; tichuan Isaaka chu a nu thih thuah pawh chuan a lo
thlamuang thei ta a.”7
Abrahama chuan Kaina a\anga amâ hun thlengin Pathian
\ih mi leh \ih lo mi inneih pawlhna rah chu a hmu chiang a. Amah [174]
ngeiin Hagari a neih vânga hnuleh awm tâ te, inneihna
chungchânga Ismaela leh Lota awmdân pawh a hmu reng a.
Abrahama leh Sari pawhin rinna an tlâkchham avângin mi fel
chi leh ring lo mi chi inpawlhin Ismaela a lo piang a. Fapa chunga
pa huhâng chu a nu lamâ milem biate thununna leh, Ismaela nupui
ringlo mi huhângin a nuai bo va. Hagari îtsîkna te, a nûin Ismaela
nupui a thlansakte avâng chuan, a inchhûng chu nasa taka a
beih pawha a tukdaih theih loh harsatna chuan a chhilh ta reng a ni.
Ismaela chu a naupan laia Abrahama zirtîrna chuan a hneh
hlê a, mahse a nupuite huhâng avângin a inchhûng chu milem
biakna hmun a lo ni ta. A pa hnên a\anga tâl hrangin, a in
chhûng chu Pathian hmangaihna leh \ihna awm lo, inhauhna leh
innghirnghona hmun a ni a, chuvâng chuan Ismaela chu thlalêra
suamhmang leh mi hlauhawmte lal, “ani chuan mi tin a do ang a,
mi tinin ani pawh an do bawk ang”8 tih a lo ni ta hial a ni. A hun
hnuhnung lamah chuan kawng dik lo a zawhna a\angin a inchhîra,
a pa Pathian lamah a lo kîr a; mahse a thlahte hnênah nungchang
a tuh tawh chu a innem kai tlat tawh a. A thlah hnam thiltithei
tak ramhuai bia leh buaina siam chîte chu Isaaka thlahte zar
_____
7
châng 63-67; 8 Gen 16:12
162 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

buaitu leh tihrehawmtu an ni ta fo a ni.


Lota nupui chu mahni hmasial leh hmeichhe sâkhaw mi lo
tak a ni a, amah avângin a pasal pawh Abrahama lakah a in ti
hrang a. A nupui avângin Lota chu Sodom-ah khawsa ta reng
lo sela chuan ani pawh Pathian \ih - thlahtubula thurâwn fing tak
chu a chân lo tûr. A hun hmalamah Abrahama hnên a\anga
zirtîrna rintlâk dawng chu ni lo sela chuan, a nupui leh khuaa
mipui sualna chuan Pathian a phatsan tîr ve ngei ang. A nupui
neih leh Sodom khua chu chênnân a lo thlang kha khawvêla
chhuân tam takte chunga sualna khaidiata inzawm \anna bul a ni.
Pathian \ihtu tawh phawt chuan, hlauhawm tel lovin Pathian
\ih lotu chu a zawm thei lo. “An inrem chauh loh chuan mi
pahnih an kal dûn ang em ni?” 9 Inneihna chungchanga
hmuingîlna leh hlimna chu a inneiate chungah a innghat a;
amaherawhchu ringtu leh ringlo mi inkârah chuan duhdân leh
thlêk zâwng te, tumdân te a lo hrang daih a. Inrem thei ngai
rêng rêng lo tûr, hotu pahnih rawng an bâwl a ni. Enganga
thianghlim leh dik pawh lo ni mahse a kawppui ringlo mi chuan
Pathian a\anga hruaibo a âwm reng ang.
[175] Miin a pianthar hmâa inneihnaa a lo zawmpui tawh chu, a
pianthar hnuin an sâkhaw rindan chu danglam nasa hlê mah se a
khingpui lakah chuan rinawm taka a tih ngei ngei tûr a awm a;
fiahna leh harsatna chhuak hial dâwn pawh ni se, leilung dâna
inzawmna âiin Pathian thil ngiatte hi an ngaipawimawh zâwk
tho tûr a ni.. Hmangaihna leh inngaihtlâwmna rilru neiin ringlo
mi chu hneh theih a ni ang. Nimahsela, Kristianten Pathian
hrelo mi neih chu Bible-in a khap a ni. LALPAN heti hian a
kawhhmuh a, “Ring lo mîte nên rual lo taka nghâwngkawl bât
dûnin awm suh u.” 10
Khawvêlin malsâwmna a dawn theihna tûra thutiamte
rochungtua siam a nihnaah Isaaka chu Pathianin ropui takin a
châwimâwi a; chutichung pawhin kum sâwmli a lo nihin a pain a
chhiahhlawh, Pathian \ih mi leh lo dai zau tawh, a nupui zawn
_____
9
Amosa 3:3; 102 Korin 6:14, 17, 18
ISAAKA NUPUI NEI 163
sak tûra a ruat chu a pawm hmiah mai a ni. Chutiang inneih
dân chu Pathian lehkhathua kan hmuh angin, chhûngkaw hlimna
târlanna mawi leh duhawm tak a ni: “Isaaka chuan Rebeki chu
a nu Sari puan inah chuan a hruai lût a, Rebeki chu a nei a, a
nupui a lo ni ta a; amah chu a hmangaih hlê a: tichuan Isaaka
chu a nu thih thuah pawh chuan a lo thlamuang thei ta a.” 11
Isaaka kawngzawh leh kan hun laia \halaite, Kristian \ha
taka inchhâlte meuh pawh hi a va inpersan tak êm! |halaite
chuan an duhzawng chu anmahni chauha thlang tûrin - Pathian
emaw nû leh pâ emaw pawhin, engti kawng zawng pawha
khuahkhirh loh tûrah an ngai deuh \heuh mai a ni. An la puitlin
tak tak hmâ daihin nû leh pate puih loha an duh zawng chu
thlang ve theiin an inngâi a. An dik lohna kawhhmuh tûrin
inneih chhûng kum rei lote chu a tawk dêr mai a, mahse a
rah kha tak mai dang tûrin a tlâi lûtuk tawh \hîn. Chu finna
leh mahni inkhuahkhirhna tlâkchhamna, chawplehchilha
duhthlanna siamtîrtu chiah chu, sual ti zual kaitu, inneihna
chu nghâwngkawl hrehawm taka siamtu chu a ni. Chutiang
chuan mi tam takin he an nun hlimna leh nunna lo awm leh
tûr beiseina an tichhe hlauh \hîn.
Upa zâwkte leh thil hre zâu zâwkte nêna fîmkhur taka
ngaihtuah ho tûr thil pawimawh a awm a nih ngai chuan, inneihna
chungchâng hi a ni ngei ang. Bible hi râwn a \ûl a nih a, Pathian
hruaina chu \awng\aina dîl ngai a nih chuan, dam chhûng atân
pumkhata insiam hmâin a ni ngei tûr a ni.
Nû leh paten an fâte nakin hlimna tûra an mawhphurhna
chu an bawhbo mai mai tûr a ni lo. Isaakan a pa remruatna a [176]
ngaipawimawh viau hi, thuâwihna nun hmangaih tûra zirtîrna \ha
tak a dawn vâng a ni. Abrahama chuan a fâte nû leh pâ thu
âwih tûra a ngiat hian, a nî tin nun chuan a thuneihna chu mahni
hmasial lo leh lal hrawt lo vin, hmangaihnaa innghat an mahni
\hatna atân ngei a ni tih a lantîr a ni.
Nû leh pâte chuan \halaiten an kawppui tûr âwm melh
_____
11
Gen 24:67
164 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

kawngah an kaihhruaina an mamâwh a ni tih an hre ngei tûr a ni.


Chutiang mawhphurhna chu ngai pawimawh rawh se. An fâte
chu thianghlim leh zahawm, thil \ha leh dik ngainatu an lo nih
theihna tûrin, an zirtîrna leh nungchang mawi leh Pathian
khawngaihna zâra, an naupan têt lai a\anga an fâte nungchang
chher hnâ chu ngai pawimawh rawh se. Duh leh duh an inhîp a;
duh leh duh an inlâwm. Thutak leh thianghlimna leh \hatna
hmangaihna chu an rilruah intuh thuai rawh se, tichuan \halai
chuan chutiang nungchang neitu chu a zawng chhuak ang.
Nû leh pâte chuan anmahni nungchangah leh an in
chhûngkhur nunah vân Pathian \anpuina lâwmawm leh
hmangaihna lan chhuahtîrna tûr zawng rawh se. In chu ni êngin
khat rawh se. Hei hi i fâte tân ram leh pawisa âiin a hlu zâwk
daih a ni. An thinlungah hmangaihna in chhûng chu châm reng
sela, an naupan laiin vânram dawttu muanna leh hlimna hmun
tiin an thlîr lêt ang. Chhûngkuaa member zawng zawngte chuan
nungchang thuhmun an nei vek thei lo va, vawi tam tak chu
dawhtheihna leh tuarchhelna neih pawh a ngai \hîn a; mahse
hmangaihna leh mahni inthununnain an zain pumkhatin a zawm
khâwm \hîn.
Hmangaihna dik chu chêtdân thianghlim leh sâng a ni a,
hmangaihna siam chawp fiahna na deuha thi leh mai \hîn nên
chuan a mizia a inpersan daih a ni. Nû leh pa ina rinawm taka
tlangvâlten an tihtûr an tih hian, anmahni chhûngkua atân an lo
inbuatsaih lâwk a ni. Hetah hian mahni inphatna nun hmangin
ngilneihna, hawihâwmna leh Kristian inlainatna lantîr rawh se.
Tichuan thinlungah hmangaihna chu vawn lum rengin a awm ang
a, chutiang inchhûng a\anga chhuak chuan amâ puala
chhûngkaw lû a nih hunah, a damchhûng kawppui tûra a thlan
tân chuan hlimna siam dân a hre dâwn a ni. Inneihna hi
hmangaihna tâwpna ni lo vin, a \anna chauh a ni zâwk.ð
165
16
JAKOBA LEH ESAUVA

J AKOBA leh Esauva, Isaaka fa phîrte hian, nungchang leh [177]


khawsak dân hrang hlauh an rawn lantîr a. He an inan lohna
hi an pian hmain Pathian vântirhkohin a sawi lawk a. Rebeki
mangang \awng\ai chhânnaah fapa pahnih pêk a ni ang tih a
puang a, an tunhnu hun tûrte a tilang a, a tu vê vê pawh hnam
thiltithei tak thlahtu an ni ang a, a pakhat chu pakhat âiin a ropui
zâwk ang a, a naupang zâwk chu langsâr zâwk tûr a ni tiin.
Esaua chu mahni lâwmna zawng mi leh tûn hun chauh
ngaihtuah miin a lo \hang lian a. Khuahkhirhna ngai thei lo, ram
palailênga sapêl nuam tiin, sapêl hnâ a thlang ta thuai a. Pâ fa
chuâm a ni tho. Berâmpu, nuntlang leh thâwm zâwi dap mai
chuan fapa upa zâwk nun chu a ît a, ani hi mi huaisen leh pian
\ha, tlâng sâng leh thlalêrah te vâka, a pa tâna sa rawn hâwn a,
a ram vahna chanchin ngaihnawm tak rawn thlen \hîn a ni.
Jakoba, mi fîmkhur, taima leh mi ngaihsak thei, tûn hun âia
hmalam hun ngaihtuah \hîn chuan ina awm hi nuam a ti a, ran
vulh leh lo neih chu a hnathawh a ni. A dawhtheihna te, a inren
thiamna te leh a thlîr zauna te avângin a nûin a ngaihlû a. A
hmangaihna chu a thûkin a chak a, a ngilneihna leh inthlahdul
lova a ngaihsak rengna chuan Esaua, thunun theih loh leh a chang
chang chauha ngilneihna lantîr \hîn âi chuan, a nû hlimna chu a
belhchhah nasa êm êm a. Jakoba chu Rebeki fa duat a ni.
Abrahama hnêna thutiam pêkte leh a fapa chunga tihngheh
leh tâk chu, Isaaka leh Rebeki chuan tihtûr ropui tak an neih leh
duh taka an chelh chu a ni. Hêng thutiamte hi Esaua leh Jakoba
chuan an hre bel khawp mai. Fa upa nihna chu thil pawimawh
leh ropui tak a ni tih zirtîr an ni a, khawvêl hausakna chauh
rochung tûr an ni lova, thlarau lamâ ropuina a ni. A dawngtu
chu chhûngkaw puithiam nihna a ni a, a thlah a\anga khawvêl
166 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Tlantu lo chhuak tûr a ni. A leh lamah chuan, fa û nihna changtu


[178]
chungah chuan tih ngei ngei tûr thil a awm a. A malsâwmna
rochungtu chuan Pathian hnâah a nun a hlan tûr a ni. Abrahama
angin chunglam thil phût chu a ti ngei ngei tûr a ni a. Inneihna
chungchâng emaw chhângkaw inlaichînna lam emaw, khawtlang
nun lam rêng rêngah Pathian duhdân chu a râwn \hîn tûr a ni.
Isaaka chuan hetiang vohbîk nihna leh a thutiamte chu a
fapate a hriattîr a, Esaua hnênah chiang takin upa ber chu roluah
nihna chang tûr a ni tih a hrilhfiah a. Nimahsela, Esaua chuan
inhlanna chu a ngainat zawng a ni lova, sâkhaw nun lam hi a
âwn lo hrim hrim a. Thlarâu lam fa û niha tih tûr ang chite chu
a lâwm loh zâwng tak a ni a, atân chuan khuahkhirhna huat
thlalâ a ni. Vân thuthlung, Abrahama nên intiamkam nâna hman,
Pathian dân chu Esaua tân chuan bâwih nghâwngkawl ang a ni.
Mahni nuam tâwlna chauh âwnin, a duhzawng tih nâna zalênna
a neih chauh lo chu châk dang a nei lo. A tân chuan thuneihna
leh hausakna te, ruai \heh leh hlimhlawp bâwlna chu a hlimna a
ni. Inkhuahkhirhna awm lo va, ram palailênga vah vêl hi a
ngaisâng a. Rebeki chuan vântirhkoh thusawi chu a hre reng a,
a fapate nungchang chu a pasal âiin a hre chiang zâwk. Chunglam
thutiam chu Jakoba rochun tûr niin a ngai nghet hmiah a.
Vântirhkoh thusawi chu Isaaka kiangah a sawi ri \hîn a; mahse
pa hmangaihna chu fapa upa zâwkah chuan a awm tlat a, a
tumnaah chuan tihnghîn theih a ni lo.
Jakoba chuan a nun vân lam hriattîrna dawngin, roluahtu
nihna chu a chungah a tla dâwn tih a hria a, chutiang vohbîkna
hlan a han ni mai tûr chu sawi hleihtheihlohin a châk a. A pa
hausakna dawn chu a chak hliah hliah a ni lo va; thlarau lam ‘fa
û’ nih chu a thil châk tak chu a ni. Mifel Abrahama anga Pathian
han kawm a, a chhûngkaw tâna remna inthâwina hlan leh, thutiam
Messia leh hnam thlante thlahtu a han ni tûr te, thuthlung
malsâwmnain a zawm ramluah chhe theilo te chu - hêng vohbîkna
leh chawimawina te hi a thil thlâkhlelh ber mai a ni a. A
JAKOBA LEH ESAUVA 167
ngaihtuahna chuan thil lo awm tûr lam a thleng thuak thuak reng
a, malsâwmna hmuh theih loh man tumin a zawng \hîn.
Châk ru takin a pa’n thlarâu lam roluahtu nihna chungchâng
a hrilh zawng zawng chu a ngaithlâ a; a nû hnên a\anga a hriat
chu fîmkhur takin a vawng a. A nuna a tuipui ber a nih thlengin
chhûn leh zânin chu chuan a rilru a luah a. Mahse lei malsâwmna
chunglamâ chatuan thil a ngaihtuah lai chuan, Pathian a zah \hin
chu hriat chianna rêng a la nei lo a, Pathian khawngaihnain a
thinlung a la tithar lo. Esauan fa û nihna chanpual chu a kawl [179]
chhûng chuan thutiam a chan tûr chu thleng famkim theiin a ring
lo va, a ûin a ngaihnêp êm êm, anin a ngaihhlût hlê si malsâwmna
a chan theih dân tûr kawng a dap reng a. Ni khat chu Esaua
ram vâk ril\âm chau hnêpin a lo hâw a, Jakoba chaw chhum lai
chu a dîl a, Jakoban a ngaihtuah ber mai, remchânna chu a
chhar ta, ril\âm tihrehna chu fa u nihna lei nân a hmang ta a.
“Ngaiteh ka thi lek lek a ni si a; fa tîr nihna mai hi ka tân eng
nge sâwt ang?”1 tiin sapêltu ngaihsam tak chu a âu a. Englo
sen chhum kâwi tlang khatin a fatîr nihna chu a thleng ta a,
chhechhamâ nemngheh nghâl a ni. Rei lo têah a pa puan ina
chaw chu hmu mai thei a ni a, mahse hun tâwi tê atâna a thil
châk tihreh nân fîmkhur lo takin Pathianin a pate hnêna a tiam
rochun tûr ropui tak chu engmah lovin a thleng tâ a ni. Hun
hman lai chauh a ngaihtuah a. Lei thil chu a \hat zâwk beiseiin
vânlam thil nên a thleng ta a, rei lote atân nawmna chu, nakin
hnua thil \ha tûrin a thleng ta a ni.
“Esaua chuan a fa tîr nihna chu a ngainêp a ni.”2 Fa tîr nihna
a theh thang tâk hnû chuan ngaihngam huaiin a inhria a. Tûnah
chuan dâlna awm lovin a duh duh a ti thei ta a. Hetiang nawm-
chenna khuahkhirh loh, zalênna tia vuah sual ang thlang zâwk
hian chatuan vânram, tih bawlhhlawh loh leh thianghlim rochun
tûr chu mi engzâtin nge chân phah ang le âw!?
Pâwnlam thil leh khawvêl hîpna âwn reng \hîn Esaua chuan
Hetha fanute pahnih nupuiah a nei a. An pathian diklo leh milem
_____
1
Genesis 25:32; 2châng 34
168 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

biakte chu Isaaka leh Rebeki tilungngâi zualtu a ni. Esaua chuan
thuthlung tiamkamna pakhat, hnam thlan leh ramhuai biakte
inneih pawlh khapna chu a bawhchhia a; Isaaka erawh chu fatîr
nihna chantîr a tumnaah a la nghîng chuang lo. Rebeki
suangtuahna te, Jakoba’n malsâwmna dawn a châk hliah hliahna
leh, Esauan chutiang tihtûr bat chu a ngaih sak lohna pawh chuan
pâ tumna chu a sawh sawn thei chuang lo.
Kumte a lo ral zêl a, Isaaka chu, tar mitdel thih mai hmabâk
a lo nih chuan a fapa upa zâwk hnêna malsâwmna hlan chu
tihkhawtlâi a tum ta lo va. Rebeki leh Jakoba dona chu hre
rengin, a rûkin inthâwina khûn tak chu siam a tum ta a.
Chumi hun atana ruai an buatsaih \hîn dân angin, thlahtua
chuan Esaua hnênah, “Va ram chhuak la, sakhi mi va kah
sak rawh, ka thih hmaa mal ka sâwmsakna tûr chein ka
duhzâwng takin chawhmeh tui takah mi siamsak la, ka ei
tûrin ka hnênah rawn la rawh,”3 a ti a.
[180] Rebeki chuan a thiltum chu a hre rû a. Pathianin A duhdân
a hriattîr dân chu a kalh a ni tih a ringtlat a. Isaaka chuan Pathian
lâwm loh zawng thil ti a, a fapa naupang zâwk chan tûr Pathian
ruat chu a dâl a nih chuan atân a hlauhawm dâwn a. Isaaka
rilru chu a hneh theih loh avângin bumna chu hman a tum ta a ni.
Tirh a nih chu ti tûrin Esaua chu a chhuak chiah a, Rebeki
chuan a tum tih puitlinna tûr chu a bei nghâl a. Thil awmzia
Jakoba a hrilh a, sût leh theih tawh loh Esauan malsâwmna a
dawn tûr dan nân thil pawimawh ti nghâl thuai tûrin a hrilh a. A
remruat chu a zawm chuan a fapa chuan Pathian remruat chu a
chang mai thei a ni. A rawtna chu Jakoba ngaihdân a ni nghâl
mai lo va. A pa bumna han ngaihtuahna chuan a rilru a ti
hrehawm hlê a. Chutiang sualna chuan malsâwmna âiin
ânchhia a thlen zâwk te pawhin a hria a. Mahse a hrehna
chu hnehin a awm a, a nû rawt chu tih a tum ta a. Dâwt
ngial ngan sawi chu a tum dân a ni lo va, a pâ hmâah chuan
han tawlh deuh dawrhin a lang phawt a, malsâwmna a ît
_____
3
Genesis 27:3, 4
JAKOBA LEH ESAUVA 169
hliah hliah chu bumnain a chang ta a ni.
Bumna avâng chuan Jakoba leh Rebeki chuan an thiltum
chu an hlawhtling a, mahse lungngaih leh buaina an tâwk ta. An
Pathianin Jakoba chu fatîr nihna chang tûrin a puang tawh a,
rinnain an hna A thawh hun chu nghâk sela chuan Amâ hun
ruatah A thû chu a thlen famkimtîr mai dâwn a ni. Nimahsela,
tûnlaia Pathian fa nia inchhâl tam takten a kutah an nghat duh
lo. Rebeki chuan thurâwn dik lo a fapa a lo pêk avângin nasa
takin a inchhîr a; an in\henna tûr mai a lo ni a, a hmêl a hmu leh
tawh rêng rêng lo. Fa tîr nihna a chan dârkâr a\ang chuan
Jakoba chu mahni inthiam lohnain a uai rit tlat a. A pa chungah
a sual a, a û leh amâ nunna leh Pathian chungah a sual a ni.
Dârkâr reilo têah damchhûnga inchhîrna tûr a siam a. Kum
tam tak hnuah, a fâte sualnain a rilru an tihhrehawm tlawk tlawk
laite chuan he lai hun hi a mitthlâah a châm reng \hîn a ni.
Jakoban a puan in a chhuahsan chiah chuan Esaua chu a lo
lût a. A fatîr nihna chu hralh tawhin chhechhamna urhsûn takin
nemnghet tawh mahsela, a nauin a chuh tûr chu pawisa lovin,
malsâwmna dawn ngei chu a tum a. Thlarâu lam leh tisa lam
fatîr nihna chu inzawm tiin, chumi zârah chhûngkaw hotu nihna
leh, a pa ro chanvo let hnih a chan phah dâwn a ni. Chûng [181]
malsâwmnate chiah chu a ngaihlû. “Ka pa, tho la, mal mi sâwm-
sakna tûrin i fapaa sakhi sa hi ei rawh le,”4 a ti a.
Mak ti lûtuk leh manganga khûrin, a pa putar mitdel tawh
chuan bumin a awm tih a inhria a. Hun rei tak duh taka a lo
beisei \hîn chu bahlahtîr a ni ta a, a fapa upa zâwk lungnih lohna
chu a hriatpui vek a. Thil lo awm tûr dâl a tumna chu hneha a
awm avângin Pathian ruat a nih rinna a nei ta a. Rebeki hnêna
vântirhkoh thusawi chu a hre reng a, tûnah Jakoban sualna
avânga inthiam lohna a nei chung pawhin Pathian tumte tihpuitlin
nân ani chu inhmeh ber a ni tih a hmu a. Malsâwmna thûte a
hmuia a awm lai chuan Jakoba chungah Thlarâu pâwlna a awm
tih a hre reng a; tûnah chuan, thil awmdân a hmuhin, Jakoba
_____
4
châng 31
170 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chunga hre lova malsâwmna a sawi chu a nemnghet ta a, “Amah


chu mal ka sâwm tawh a; a ni, amah chu malsâwmin a awm
tawh tho tho ang,”5 a ti a.
Esaua chuan malsâwmna a dawn theih reng laiin a ngaihlu
lova, mahse, chatuan atâna a kalsan hnuin chan a châk leh si a.
A mizia nasa tak leh rilru thawk thut chu a lo chhuak a, a
lungngaihna leh a thinurna chu nasa tak a ni. Lungchhe takin a
\ap a, “Aw ka pa, kei hi, kei pawh hi mal mi sâwm ve lul rawh,”
“Malsâwmna min la zuahsak lâwm ni?”6 a ti a. Nimahsela,
malsâwmna pêk tawh chu hnuhkîr leh theih a ni lo. Fatîr nihna
fîmkhur lo taka a lo sawisak chu a neikîr leh thei tawh lo.
“Chaw vawi khat ei, rei lote atân ril\âm tihtlai duhna chu
khuahkhirh ngai rêng rêng lovin, Esaua chuan a roluah tûr chu a
hralh a; a thiltih âtthlâkzia a hmuh chuan malsâwmna hmu leh
tûrin a tlai lûtuk tawh si a ni. “Mittui tla chungin \hahnemngai
takin zawng mahsela, rilru lamlêtna remchâng a hmu lo.”7 Esaua
chu inchhîra Pathian duhsakna zawnna hun remchâng nei thei lo
tûra khârhnan a ni lova, fatîr nihna hmu lêt leh tûrin kawng a
awm lo a ni. A lungngaihna chu sual thiamloh chantîrna a\anga
lo chhuak a ni lova, Pathian nên inrem a châk loh vâng zâwk a
ni. Sualna vâng ni lovin sual rah avânga lungngâi a ni.
Chunglam malsâwmna leh a thilphût a ngaihsak loh avângin,
Pathian Lehkhathuah chuan “Pathian zah lo mi”8 tia vuah a ni.
Kristan tlanna man a pêk sak tawh ngainêpin, leh lei thil boral
thei te chu vâna roluah tûr aiin an ngaihlu zâwk a ni. Mipui,
nakin hun ngaihtuah leh pawisa lova, tûn hun atân chauha nung
an tam êm êm a ni. Esaua angin “I eiin i in ang u hmiang,
9
[182] naktûkah kan thi dâwn a lâwm,” an ti a. An châknaa thununin
an awm a, mahni inphat âiin thil hlu ber berte pawh an phatsan
\hîn. Chutianga miin a lo phat tawh chuan, châkna \halo lung-
âwina Pathian hlau leh mahni inphat mîte tân chauha tiam vân
malsâwmna emaw pawh nise, chu tisa châkna chu a lian tawh
a, Pathian leh vân chu an hmusit \hin. Kristiana inchhâl meuh si,
_____
5
châng 33; 6châng 34, 36; 7Hebrai 12:16, 17; 8châng 16; 91 Korin 15:32
JAKOBA LEH ESAUVA 171
mi engzatnge hrisêlna tichhe thei leh, hriatna tichawmawlh thei
nuam tâwlnaa bei tlat le? Thiltih tur, tisa leh thlarâu bawlhhlawhna
zawng zawng laka inthian fai leh Pathian hlauhna thianghlimnaa
famkim tûra hrilh an nih hnuin, an lungni lo \hîn a. Chutiang chu
an ti reng chungin vânram chu an chang thei dâwn lo tih an inhria
a, chatuan nunna kawng chu a khirh êm mai a, an lût ve thei lo
a nih hi an ti a.
Mipuite hian an fatîr nihna chu nawmsip bâwlnain an hralh
a. Hrisêlnain a tuar a, ngaihtuahna a chawlawla, vânram chânna
a ni; rei lotê nawmchenna avâng lekin, chaklohna leh nun chhiatna
thlen thei chu an ti zawngchhang ta \hin a ni. A hloh hmu leh
tûra a tlai lûtuk hnuah, fîmkhur lo taka an tihin a thlen âtthlâkzia
hmuin, Esaua chu a harh chhuak a, Pathian lo kal hunah, vânram
roluahtu nihna âia sual nawmchen thlang zâwktute chungah a lo
thleng leh ang.ð
172 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

17

JAKOBA RÂLTLÂNNA LEH VAHVAIHNA

[183]
E SAUVA thinrimin thaha a vau avângin Jakoba chu a pa in a\ang
chuan a tlânchhia a, a pa malsâwmna erawh chu a keng zêl a;
Isaakan malsâwmna thuthlung, ro luahtu tûr a nihna chu tithar
lehin Mesopotamia rama a nu chhûngte zînga nupui zawng tûrin
a thlah a. Jakoba chu rilru hrehawmna nasa tak nên mahni
chauha zin tûrin a chhuak a. A tiang chauh neiin mêl za tam tak,
hnam hlauhawm pui pui awmna kal tlang tûr a ni. Inchhîrna leh
zahna avângin mihring hmuh a duh lo va, chutilochuan a ûin a
zawng chhuak mai ang. Pathianin malsâwmna pêk a tiam chu a
chân hlen mai ang tih a hlâu hlê a; thlêm tumin Setana chu a
kiangah a awm reng a.
A ni hnihna tlâi lamah chuan a pa puan in chu a hlat ta hlê tih
a inhria a. Mi chuang mai niin a inhria a, hêng buaina zawng
zawngte hi amâ tih dikloh vânga lo thleng vek a ni tih a hre
bawk a. Lungngaihna thim tak chuan a rilru a hneh lûtuk a,
\awng\ai pawh a ngam meuh lo a ni. Nimahsela, a khua a har
êm êm mai a, Pathian a\anga vênhimna chu tûnhma lam zawng
âiin a mamâwh tain a hria a. Lungchhe tak leh inngâitlâwmin a
sualna chu a puang a, ensanin a awm lo a ni tih hriat nân thil eng
emaw a dîl a. A thinlung rit tak chuan hahchawlhna a la hmu lo
cheu va. Mahni a inrin \hinna chu a hnâwl vek a, a pâte Pathian
chuan a duh lo vang tih a hlâu a ni.
Nimahsela, Pathianin Jakoba chu a ensan lo. A khawngaihna
chuan A chhiahhlawh, thil tisual leh rinawmlo chu a thleng phâk
a. LALPA chuan Jakoba hnênah a mamâwh—Chhandamtu chu
lainat takin a hriattîr a. A sual tawh a, mahse Pathian duhsakna
chu a dawng leh thei dâwn tih a hriat avângin lâwmin a khat a.
A zinkawng hahthlâk takah chuan mi vâkvai chu leiah a mû
a, lung a lukham a. A han muthilh chuan leilâwn êng sur mai a
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 173
hmu a, lei a\angin vânah a indawh kai a. Leilâwnah chuan
vântirhkoh chhuk leh chhoin an kal a, LALPA ropuina a awm a,
vân a\angin âw a hria a: “Kei hi LALPA, i pu Abrahama Pathian [184]
leh Isaaka Pathian ka ni,” a ti a. Hnawhchhuah leh râltlân mai
nia a mutna ram chu, amah leh a thlahte tâna pêk tiam chu:
“Nangmahah leh i thlahah chuan khawvêla hnam tin an la
thawvêng ang,” tih thu hmanga tihngheh a ni. He thutiam hi
Abrahama leh Isaaka hnêna pêk a ni tawh a, tûnah Jakoba
hnênah tihthar a ni leh ta a ni. Tûna a khawharna leh manganna
atân a bîkin thlamuanna leh fuihna thu sawiin: “Ngai teh, i hnênah
ka awm a, i kalna apiangah ka vêng zêl ang che a, he ramah
hian ka hruai kîr leh ang che; i hnêna ka sawi hi ka tih hma loh
chuan ka thlahthlam dâwn lo che a ni,”1 a ti a.
LALPA chuan sualna lêng vêlin Jakoba a hual vêl tûr te leh,
thil hlauhawm a chunga thleng thei tûrte chu a hria a. Milembemi
leh mi duhâmte zînga a mal tlat huna thlêmnate do thei tûra a
inbuatsaih theih nân leh, a chunga Pathian thil tum chu a
hriatthiam theih nân zahngaihnain râltlân inchhîra hnênah chuan
hma lam thil lo thleng tûr chu A tilang a. Tumna sâng tak nei
fovin, Pathian thiltum chu amah hmangin tih a ni \hîn dâwn tih
hriain rinawmna chu a nei mawlh tûr a ni.
Inlârnaah chuan Jakoba hnênah tlanna ruahmanna chu a
kimchanga hmuhtîr a ni lo va, chutih hun lai a tân chuan a \hen
chauh pawh atân a \angkâi a. Leilâwn, mi dang hmuh vê loh a
mumanga lo lang chu, Nathaniela Krista’n a biakna nên khân
thil thuhmun a ni. Heti hian A sawi a, “Vân inhawngah Pathian
vântirhkohte Mihring Fapa chungah hian chhuk leh chho in la
hmû ang.”2 Pathian sorkâr laka mihring a hel hmâ chuan Pathian
leh mihring inkâra zalên taka inpawhna a awm a. Nimahsela
Adama leh Evi sualnain vân leh lei a tihhran tâk avângin mihringin
a Siamtu a be thei ta lova. Khawvêl chu beiseina awm lova
hnutchhiah dêr chu a ni lo. Leilâwn chu inbiak pawh lehna
hmanrua atâna ruat, Isua âiawhtu a ni. Sualin leilâwn a lo
_____
1
Genesis 28:13-15; 2Johana 1:51
174 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tihchhiat tawh chu Amâ \hatnaa dawhkâi leh chu ni lo se,


rawngbâwltu vântirhkohte chuan mihring tlu tawhte chu an be
pawh thei lo vang. Krista chuan thiltihtheihna tâwp nei lo hnâr
chu mihring chak lohna leh tlaktlâi lohna nên a dawh zawm a ni.

Tuichhunchhuah a a chawlh khan Jakoba chuan a laina hnai tak, a putea fanu a
tawk a. Tui a khaichhuah pui vangin an in hriat chhuah phah ta a ni.
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 175
Hêng zawng zawng hi Jakoba chu a mumang lamah hriattîr
a ni a. Inlârna êng chu a kiang ta a. Tlâng khawhar thim ruai [187]
mai leh a chunga vân arsi êng chu a hmuh tâwk a ni ta. Mahse
Pathian a hnênah a awm tih hriatna hlu tak chu a nei a. Hmuh
theih loh awmpuina chuan hmun fianrial chu a luah khat a. “He
hmunah hian LALPA chu a awm ngei mai: ka lo hre si lova,....Hei
hi hmun dang a lo nih loh hi Pathian in a lo nih hi le, hei hi vân
kawngka a lo nih hi,”3 a ti a.
“Jakoba chu zîng takah a tho va, lung lukhamâ a hman chu
a la a, lungphun atân a phun a, a chhîpah hriak a leih a,” Thil
thleng pawimawhte hriat rengna tûr thil a siam ta a, chu chu a
tlawh apiang chuan LALPA be tûrin chu mi hmun serhah chuan a
khawtlai ziah thei ang. Chu hmun chu Bethel emaw “LALPA
in”4 tiin a vuah a. Lâwmna thûk tak neiin Pathian awmpuina a
hnêna awm zêl tur chu a sawi nawn fo a; thutiam urhsûn tak
siamin, “Ka pa ina thlamuang taka ka hawn lehna tûrin Pathian
ka hnêna a awm a, he ka kalna kawngah hian min vên a, ei tûr
chhang leh sin tûr silhfên mi pêk dâwn chuan, LALPA chu ka
Pathian i ni ang a, he lung, lungphun atâna ka phun pawh hi,
Pathian in a ni ang: tin i mi pêk tûr zawng zawngah chuan
sâwmapakhat chu ka pe ngei ngei ang che,”5 a ti a.
Jakoba chuan Pathian nêna intiamna siam a ni lo. LALPA
chuan hmuingîlna chu a hnênah a tiam tawh a, tûna a thutiam hi
chu Pathian hmangaihna leh zahngaihna chiang sa avânga thinlung
lâwm lûtuk khat liamin a sawi chhuak mai a ni. Chunglam
duhsak bîkna a dâwn avângin pêk kîr vê chu a tih tûr a ni a,
Pathianin chu hriatthiamna chu a phût a ni tih Jakoba chuan a
hria a. Chutiangin malsâwmna tinrêng kan dawnte hi thil \ha
zawng zawng Siamtu kan chhân lêt nâna hman tûr a ni. Kristian
chuan a hun kal tawh a thlîr lêt fo tûr a ni a, lâwm chungin
Pathianin chhanchhuahna hna a thawhsak te, harsatna hnuaia a
enkawlna te, hmalam thim leh beisei bo a nih laia kawng a
hawnsak te, thidang mai tûr a tihharh leh dân te a ngaihtuah
_____
3
Gen 28:16, 17; 4châng 18, 19; 5châng 20-22
176 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chhuak \hîn tûr a ni. Chûng thil chu vâna vântirhkohte enkawlna
leh vênhimna a ni tih a hre chiang tûr a ni. Chûng malsâwmna
chhiar sên loh chu thlîrin, thinlung lâwmna leh intukluhna nên hei
hi a zawt fo tûr a ni. “Ka chunga a thiltih \hat zawng zawng
avâng hian LALPA chu eng nge ka pêk ve thung ang?”6 tiin.
Kan hun, kan theihna, kan neih thilte chu hêng malsâwmnate
min petu Amâ hnênah chuan zah takin i pe ang u.
Chhanchhuahna a bîka min siamsak apiang te, beisei phâk loh
[188] duhsakna thar min pêk te Pathian \hatzia hriat nâna hmangin thu
chauhva lâwmthu sawi lovin, Jakoba angin, A hnênah
thawhlawm leh thilpêkte i hlân ang u. Pathian hnên a\anga
malsâwmna kan dawng reng ang hian kan pe vê reng tûr a ni.
Jakoba chuan “I mi pêk tûr zawng zawgah chuan sâwma
pakhat chu ka pe ngei ngei ang che” a ti a. Keini chanchin \ha
êng leh remchânna kim chêntute hian tûnhma lamâ dawng tlêm
zâwktute pêk aia tlêm kan pêk hian kan lâwm tawk mai dâwn
em ni? Hnai love, malsâwmna kan dawn tam zâwk chuan, kan
tih ngei ngei tûr thil chu a pung nasa zâwk êm êm dâwn lâwm
ni? Nimahsela, hmangaihna teh phâk loh leh, thilpêk dawn sên
lohte rulh nâna hun leh pawisa te leh, hmangaihna pêk kan tum
ve chu mathematics dâna han chhût chuan sawi tham loh leh,
tlêm lûtuk a ni. Sâwmapakhat Krista tân! Man to lûtuk rulh
nân thil tlêm lûtuk chu a zahthlâk mang e! Kalvari Kros a\angin
Kristan khek nei lova inpe zo tûrin a ngên a. Kan neih zawng
zawng leh kan nih ang ang chu Pathian hnênah kan hlân tûr a ni.
Pathian thutiamte chu rinna thara vuan reng leh, vân angelte
awmpuina leh vênna chu hre chiangin, a zinna kawng chu a zawh
zêl a, “Khaw chhak fâte ram”7 chu a thleng ta a. Tûnhmâ kum
za dâwn laia Abrahama mi tirh leh ani va thlen dân chu a danglam
teh e! Chhiahhlawh chu a \huihruaite nên sanghâwngsei chunga
chuangin thilpêk tam tak tangkarua leh rangkachak chu a phur
a; fapa erawh chu amah chauhvin, ke kham leh nain a zin a, a
tiang bâk chu engmah a nei lo. Abrahama chhiahhlawh angin
_____
6
Sâm 116:12; 7Gen. 29:1
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 177
Jakoba chu tuikhur bulah a châwl a, hetah hian a lâwm Rakili,
Labana fanu naupang zâwk chu a hmuh. Jakoba
tuichhunchhuaha lung chu nam sawn a, ran rual tui petu chu.
An inlaichînna an hriat chhuah hnû chuan Labana inah chuan
lawm luh a ni a. Engmah nei lo leh tû khaw ngaihsak loha lo kal
chu a ni nâin, chawlhkâr rei lo têah a taihmâkna leh a felna chu
a lo lang a, châm reng tûra ngen a ni ta a. Rakili nei tûrin kum
sarih Labana hna thawk tûrin an inrem fel a.8
Hmân laia an tihdân chuan moneitu chuan inhuâlna an
nemngheh hmâin pawisa emaw, a tlukpui thil dang emaw, a
dinhmun a zirin monu pâ hnênah a pe tûr a ni. Chu chu inneia
inzawmna atâna invênlâwkna thil a ni. Pate chuan chhûngkaw
tunnunna atâna thil lo buatsaih lâwkna nei lo mîte hnênah chuan
an fanu tân hlimna a awm theih an ring lo va. Sum ren dân thiam
tâwk leh, ran rual leh ramte nei thei tûra thahrui nei tâwk an nih [189]
loh chuan an hmantlâk loh ang tih a hlauhawm a. Nupui mana
engmah pêk tûr nei lo tân chuan, thil eng emaw buatsaih an nei
\hîn. A fanu an hmangaiha pa hna thawh chu phalsak an ni a, a
rei zawng chu a man an tuk zât azira siam rem a ni. A rîmtu
tlangvâl chu a hnâahte a rinawm a, thil dangah pawh tlinga ngaih
a nih chuan, fanu chu a nupuiah a nei ang a; dân narânin a pain
man a dawn chu an inneihna atân a hmang \hîn. Rakili leh Leaii
chungchângah chuan Labanan mahni hmasial takin an man a
pêk tûr chu a hrêng a, hei hi Mesopotamia a\anga an chhuah
hmâ deuh lawk khân an sawi chhuak a: “Min hralh a, kan man
pawh a ei zo vek tawh a,”9 tiin.
Hmânlai dân chu a chângin hman sualna chu awm nachungin,
Labana tih dân hian rah \ha tak a chhuahna chu a ni. Rîmtu chu
a monu tûr neih theih nâna hnathawk tûra phût hi inneih chûk
chûk dan nân a ni a, a hmangaihna thûk zâwng fiahna hun
remchâng a ni a, chhûngkua a châwm zo dâwn em tih fiahna a
ni bawk. Kan hunah hian he dân hi a letlinga hman a nih tâk
avângin, rah \ha lo tam tak a chhuah a. Mîte chu inneih hmâa
_____
8
Gen 29:18; 9Gen 31:15
178 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an nungchang leh sûkthlêk dân inhriat tawnna hun nei lovin,


anmahni duhzawng nên maichâm hmaa an insuih lai chuan, an nî
tin nungphung thlîr chuan hmêlhriâtloh daih ang an ni ve ve \hîn
a. Mi tam tak an lo inhre chiang tawn lo va, an inzawmna rah
chu damchhûng nun retheihna a ni tih, a tlai lûtuk hnuah an hre
chauh \hîn. Nupui leh fâte chuan pasal/pa nun diklo leh tlâktlailo
leh nawmchenna bawlhhlawh chu an tuar a. Inneih hmâin
inlêngpa nungchang chu lo fiah zet sela chuan, hmanlaia an tih
dânin, hlim lohna lian tak chu dan theih a ni mai tûr.
Rakili tân Jakoban kum sarih hnâ a thawk a, a rawngbâwl
chhûng chu “a hmangaih hlê avângin ni rei lo tê ang chauhvin a
hria a.”10 Nimahsela, mahni hmasial leh duhâm, Labana chuan
chutiang \anpuitu hlu tak chu, kawl leh hrên reng a châk avângin
Rakili aiah Leaii pein bumna râwng tak chu a hmang a. Dik tak
chuan Leaii ngei chu bumna siamtu a nih vê avângin Jakoban a
hmangaih theih loh phah a ni. A thinurin Labana a khak chuan
Rakili tân kum sarih dang hlan leh tûra tih a ni a. Mahse, an pa
chuan an chhûngkuaah hmingchhiatna a thlen loh nân Leaii chu
hnâwl mai lo tûrin a ti tlat a. Jakoba chu dinhmun harsa leh
hrehawm bera dah a ni; a tâwpah chuan Leaii chu kawla, Rakili
neih a titlu ta a. Rakili chu a hmangaih ngawih ngawih a; mahse
[190] a thu tlûkna chuan thîkna leh îtsîkna a thlen ta a, a nupuite
inthîkna chuan a nun chu a tihrehawm ta reng a ni.
Jakoba chu Mesopotamia-ah Labana, inlaichînna lamâ
phung thlû thei lo khawpa an hlâwkna zawng a, amâ tâna têl
vek tumtu, rawngbâwlin kum sawmhnih a khaw tâng a. A fanu
pahnih hlawh tûrin kum sâwmlehpali hna a thâwk a, chumi
chhûng chuan vawi sâwm ngawt a hlawh a tih danglam sak a;
Jakoba hna chu \ha tak leh rintlâk tak a ni. An inbiak hnuhnung
ber \uma a pu Labana, mi ti kher kher hnêna inthlahdah hauh
lova hna a thawhsakzia a sawi na chu: “Hei kum sawmhnih zet
i hnênah ka awm ta a; i berâmpuite i kêlpuite chuan an note an
hring sual ngai lova, i berâm rual zînga a pate pawh ka ei ngai si
_____
10
Gen 29:20
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 179
lova. Ram sa sehte pawh i hnênah ka rawn thlen ngai lo va;
keiin a bo ai chu ka tuâr zâwk \hîn a: chhuna rûk emaw zâna
rûk emaw, ka rulh i phût \hîn. Hetiangin ka awm \hîn; chhuna
ni sa leh zâna khaw vâwtin mi tihhrehawm êm êm \hîn avângin
mut pawh ka mu ngai \hîn lo va,” tiin.
A chhûn a zânin berâmpu chuan a ran rualte chu a vên a \ûl
a. Rûkrûte leh ramsa kawlh pui pui te chu, ran vên \hat loh
deuhte tân an hlauhawmin, chhiatna a thleng fo \hîn a. Jakoba
chuan Labana ran rual tam êm êm mai enkawl tûr chuan puitu
tam tak a nei a, mahse amah ngei chu thil engkimah mawhphurtu
a ni. Kum khat chhûngin a châng chuan khaw ro lûtukah tuihâla
an thih mai na laka vêng tûr leh, khawvâwtin a hmeh khawngna
laka vêng tûrin amah ngeiin ran rualte chu a enkawl \hîn. Jakoba
chu berâmpu hotu a ni a; chhiahhlawh chhawrte chu a hnuaia
mîte (berâmpu te) an ni a, ran engpawh lo bo palh sela, berâmpu
hotu mawhphurhna a ni a; khawii laiah emaw buaina a lo awmin,
a chhiahhlawh mawhphurtu ber hnênah \ha taka ti tûrin khauh
takin a hrilh \hîn.
Berâmpu nun dawngdahna nei lo leh fîmkhurna chu, a ran
enkawl engmah tithei lote a lainatnate chu thâwkkhuma ziaktuten
chanchin \haah thutak hlu ber ber entîr nân an hmang a. Kristan
A mîte a zawmna chu berâmpu nên tehkhin a ni. Tlûkna hnuah
A berâmte chu sual kawng thimah an boral dâwn tih a hmû a.
Vâkbote chhan tûrin A pa ina ropuina leh châwimâwina kalsanin
“A bo chu ka zawng ang a, ka tichak ang,” “Ka berâmte chu [191]
ka chhanhim ang a, sa seh mai an ni tawh lo vang.” “Ram
sakawlhte ei ral mai an ni tawh lo vang,”11 tiin A sawi a. A
berâm rual a kohna âw chu hriat a ni, “chhûnah ni sa hliahtu
atân leh thlipui leh ruahpui lakah inhumhimna leh bihrûkna hmun
atân bâwkte a ni ang.”12 A berâm vên chu A ning ngai lo. Chak
lote A tichak a, na tuarte A enkawl a, berâm notê te A pawm
\hîn a. A berâmte chuan Amah an ngaina a. “Mi dang zawng
an zui lo vang a, an tlân bosan zâwk ang; mi dang te âw zawng
_____
11
Ezekiela 34:16, 22, 28; 12Isaia 4:6
180 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an hriat loh avângin.”13


Kristan heti hian A sawi a, “Berâm vêngtu \hâin berâmte
tân a nun a pe \hîn. Inhlawhfa, berâm vêngtu tak ni lo va,
berâmte a ta ni lo va chuan chinghne lo kal a hmuhin berâmte a
tlânsan \hîn; chinghnia chuan berâmte a seh a, a tidarh \hîn;
inhlawhfa a ni a, berâmte a ngaihsak loh avângin a tlân bo \hîn
a ni. Kei zawng berâm vêngtu \ha ka ni; Pain mi hriat leh keiin
pa ka hriat ang hian, Ka tâ ka hria a, Ka tâ pawhin Mi hria.”14
Krista, Berâmpu Hotu chuan a ran rualte vêng tûrin A
rawngbâwltûte chu berâmpu teah a ruat a. Amahin a lo
entîr tawh ang ngaihsakna chu nei ve tûrin a ti a. Rinawm
taka berâm rual chu chawm a, a chak lote chhawmdâwl a,
nguite tiharh leh chinghne lakahte vêng him hmiah tûrin tih
tak zetin a ngên a ni.
A berâm chhandam tûrin Kristan A nun a pe a; A
berâmpâte chu hmangaihna a lo en entîr tawh chu an entawn
atân a kawhhmuh a. Nimahsela “inhlawhfa, berâm vêngtu tak
ni lova, berâmte a ta ni lova chuan” berâmte chu a ngaihsak
\hîn lo. Hlawh hmuh nân mai a thawk a, amah chauh a inngaih-
tuah \hîn. A mawhphurhna ngaihsak âiin amâ hlâwkna a zawng
zâwk \hîn a; hlauhawm leh thil \halo a lo thlen hunah a tlân bo
va, a berâmte a kalsan \hîn.
Tirhkoh Peteran berâmpute chu a zilh a: “In zînga Pathian
pâwlho awm chu enkawl rawh u; tih tûr a nih vâng ni lovin,
Pathian thu anga châk chung zâwkin, hlêpna bawlhhlawh duh
vâng ni hek lovin, rilrua duh tak zâwkin in chante chungah intilal
hek lovin, pâwlho entawna insiam zâwkin ho rawh u.”15 Paula’n
tihian a sawi a: “Pathian kohhranho, amâ thisena a leite chu
châwm tûrin, nangmahni leh in hote zawng zawng chungah chuan
fîmkhur rawh u, Thlarau Thianghlimin an chunga hotuah a siam
[192]
che u hi. Ka kal hnuin chinghne kawlhte in zîngah an lo lût ang
a, pâwlho chu an zuah lo vang tih ka hria e.”16
Phurrit leh ngaihtuah tûr berâmpu rinawm chunga innghat
_____
13
Johana 10:5; 14châng 11-14; 151 Petera 5:2, 3; 16Tirhkohte 20:28, 29
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 181
thawh châk lotu tirhkohin a zilhhau a: “Tih tûr a nih vâng ni
lovin, châk chung zâwkin, hlêpna bawlhhlawh duh vâng ni lovin
rilrua duh tak zâwkin.” 17 Chhiahhlawh rinawm lo vang chi zawng
zawng chu Berâmpu Hotuin bân vek mai a duh a. Krista kohhran
chu A thisena a lei tawh a ni tih leh, berâmpu tinin a berâm
enkawl man chu inhlanna tâwp nei lo a ni tih an hre tûr a ni,
pakhat man \heuh pawh chhiar sên loh angin a ngai ang a; hrisêl
leh \hang duang tûrin a enkawl ning lo tûr a ni. Berâmpu,
Krista rilru ang neitu chuan Amâ hmasial lohna chu entawnin,
an \hatna tûrin a thawk reng ang, berâmte pawh a vênna hnuaiah
an hmuingîl ang.
An zain an rawngbâwlna chu fel taka vawng \heuh tûr an ni.
Hotuin berâmpu tin hnêna a phût chu, “Berâm rual i neih kha
khawnge, i berâm rual duhawm tak kha?”18 A rinawm tak zet
tân lâwmman tam tak a awm. Tirhkohvin heti hian a sawi a,
“Berâm Vêngtu Lalber chu a lo lan hunin, ropuina lallukhum
vuai thei lo chu in hmu ang.” 19
Jakoban Labana rawngbâwl chu a kham ta a, Kanaana kîr
leh a tum a, a puzawn hnênah, “Keima awmna pangngaiah, kan
ram lamâ ka hâwnna tûrin mi kaltîr tawh rawh khai. I rawng ka
bâwl chhan ka nupuite leh ka fâte hi mi pe la, mi kaltîr rawh,” a
ti a. Nimahsela Labanan châm rih se a ti a, “LALPA chuan
nangma zârah mal mi sâwm tih aienin ka hria asîn,” a ti a. A
mâkpa azârah a hausakna chu a pung hlê a ni tih a hre reng a.
Jakoban, “Ka lo kal hma zawngin tlêmtê chauh i nei a, tunah
zawng tam taka an lo chan tak hi,”20 a ti a. Hun a lo liam zêl a,
Labana chuan Jakoba hmuingîlna chu a îtsîk a; “nasa takin a lo
pung a, ran rual, rual lian tak tak te, bâwihnu te, bawihpa te,
sanghâwngsei te, sabengtungte a nei” si a. Labana fapa te’n an
pa ang bawkin Jakoba an îtsîka an \awng bawlhhlawh chu
Jakoban a lo hria a: “Kan pa ta a lâksak vek a, kan pa taa mi a
ni, hêng ropuina zawng zawng hi a hmuh ni,” an ti a. “Tichuan [193
Jakoban Labana hmêl a en a, ngai teh, tun hma lam angin a
_____
17
1 Petera 5:2; 18Jeremia 13:20; 191 Petera 5:4; 20Gen 30:25-27, 30
182 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chungah a \ha ta lo tih a hria a.”21


Jakoban Esauva tawh chu hlau lo sela Labana chu a hâw
san daih tawh tûr a ni a. Tûnah chuan Labana fâten a hausakna
chu anmahni ta angin an en a, an chhuhsak lui mai ang tih a hlâu
ta a, mangang leh rilru buaiin hawi lam tûr hre lovin a awm ta a.
Nimahsela, Bethela thutiam kha ngaihtuah chhuakin A
kawhhmuhna lam zawng tûrin a thu chu Pathian hnênah a thlen
a. A mumangah a \awng\aina chu chhan a ni: “I thlahtu ramah
leh i laichînte hnênah haw leh tawh rawh; i hnênah ka awm zêl
dâwn nia’ a ti a.”22
Labana thang bo laiin kalchhuah hun remchâng tak a awm
ta a. A berâm rual leh ran rualte a khâwm thuai thuai a, a thawn
hmasa a, a nupui-te leh a fâte leh chhiahhlawhte nên Kanaan
ramri depa Gilead panin Eufrates lui an kân a. Ni thum hnuah
Labanan an kal chhuah thû a hria a, a ûm ta a, nisarih hnuah a
va ûm pha a. A thinrim hlê a, kîr leh tûrin a nawr lui a tuma a
pâwlte chu anni âi a chak zâwk avângin tih theih loh a inring lo
a ni. Tlânchheho chu an dinhmun a derthâwng rêng a ni.
Amah Pathian ngei A chhiahhlawh vêng tûra a lo inrawlh
avângin Labana chuan a thiltum rum tak chu a ti tlang lo va,
“Tichhe thei che ka ni asîn; nimahsela i pa Pathian chuan nizânah
khân, ‘Jakoba hnênah a chhia a \ha a engmah sawi lo tûrin
fîmkhur rawh’ tiin min bia a ni,”23 a ti a. Chu mi avâng chuan
hawihhâwm lo takin kîr leh tûrin a tilui lo a ni.
Labana chuan a fanute chhawm tûr thil a kawl tlat a, Jakoba
chu vervêk leh râwng takin a ti \hîn a, tunah hian a veh thlêm
zâwngin Jakoba hnênah a fanute leh an fâte thlah nân pa berin
chawhlui kîl hona buatsaihna hun remchâng pawh a hmuh loh
avângin a zilh hau a.
Jakoba chuan Labana chu duhâm leh pumhmawm duh mi a
nihnate sawi langin, a rinawmna leh rintlâkna pawh hretu a nihzia
tlang takin a sawi a. “Ka pâ Pathian, Abrahama Pathian, Isaaka
_____
21
Gen 31:1, 2; 22châng 3; 23châng 29
JAKOBA RAL TLÂNNA LEH VAHVAIHNA 183
\iha chu ka hnênah awm lo phei sela chu tûnah pawh hian ruak
ngawta mi hâwntir ngei ngei tûr i nih hi. Pathianin ka hrehawmzia
leh ka thawhrimzia chu a hmu a, nizanah chuan a zilh che a nih
chu,”24 a ti a.
Labana chuan thudik tak a nih avângin a pha thei lo va,
inremna thuthlung siam a rawt a. Jakoba’n rawtna chu a remti [194]
a, inremna hriat reng nân lung an tiang khâwm a. Lungphun chu
Labanan Mizpah “vêngtu” tiin a vuah a, “In\hena kan awm hunin
LALPA chuan min vêng tawn rawh se,”25 a ti a.
“Labana vekin Jakoba hnênah, He lung tian khâwm hi en
la, keimah leh nangma inkâra he lung ka phun pawh hi en teh.
Pawi inkhawisak tûrin keiin he lung tian khâwm hi pêlin i hnên
lamah ka lo kal lo vang, tih leh nang pawhin he lung tian khâwm
leh he lungphun hi pêlin ka hnên lamah i lo kal lo vang tih, he
lung tian khâwm hi hriat ni sela, he lungphun pawh hi hriatna ni
bawk rawh se. Abrahama Pathian, Nahora Pathian, an pu
Pathian chuan kan kâra thu ngaihtuah rawh se a ti leh a.”26
Jakoba chuan a pa Isaaka \ih a chu chhâlin chhia a chham ta a.
“Inremna nemngheh nân an pawl hnihin ruai an \heh a. Zânah
chuan hlim takin an inkâwm khâwm a, khua a lo var chuan
Labana leh a \huihruaite chuan an kalsan ta a. Heta in\henna
a\ang hian Abrahama thlahte leh Mesopotamia rama chêngte
inzawmna chu a tâwp ta a.ð

_____
24
châng 42;25châng 49; 26châng 48-53
184 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

18
INBUAN ZÂN

[193]
J AKOBA chuan Pathian hrilhin Padan-aram a chhuahsan a ni nâin,
kum sâwmhnih kal tawha râltlân anga a kal tawhna han
zawh nawn leh chu, ngaih\hat lohna tam tak nei lo thei a ni lo.
A pa a bumna sual chu a hmâah a awm reng mai a. Chu sualna
avânga rei tak tlânbo a ni tih a inhre reng a, chûng thil chu a
chhun a zânin a ngaihtuah a, a inmawhchhiatna chuan a zin kawng
chu lungngaih thlâk takin a siam a. Hla taka a pianna ram tlângte
a lo lan chuan thlahtubula chu a lung a chhe hlê a. Hun kal tawh
zawng zawng chu a rilruah a lo lang zut zut a. A sualna a hriat
reng lai chuan Pathian duhsakna a dawn leh vânlam \anpuina-
vênhimna thutiamte pawh a ngaihtuah a.
A zin kawng a tâwp dâwn hnaih chuan, Esaua a ngaihtuahin
tîmna chhan a ngah mai. Jakoba tlân bo a\ang khân Esaua
chuan amah chu ro luahtu dik takah a inngâi tawh a. Jakoba a
lo kîr leh chuan, ro khâwmtu nihna chu a chuh mai ang tih hlauhna
a nei a. Tûnah chuan Esaua chuan a nau chu a tina thei reng a,
ti duh sela chuan, phuba a lak chak vâng chauh ni lovin, rei tak
amâ ta anga hausakna, tuma chuh buai lova a neih tawh humhim
nân pawh, tharum a thawh duh mai dâwn a ni.
LALPAN Jakoba hnênah chunglam enkawlna hriatna chiang
tak a pe leh a. Gilead Tlâng a\anga chhim lam zâwnga a zin
laiin vântirhkoh pâwl hnihin, a hnungah leh a hmâ lamah anmahni
vêng tûrin an hual a. Jakoban rei tak kal taa Bethela inlârna
kha a hre reng a, Kanaan a\anga a tlanchhiat laia a hnêna beiseina
leh, fuihna rawn petu Pathian mi tirhte kha, a lo kîr leh hian a
vêngtute an ni leh a ni tih a hriatin, a thinlung phurrit chu a zâng
sawt a. “Hêng hi Pathian pâwlho an ni a ti a, tichuan chu mi
hmun hmingah chuan Mahanaim– ‘sipai pawl hnih’1 a vuah a.
Jakoba chuan a inhumhim nân thil eng emaw tih a la ngai
cheuin
_____ a hria a. Zualko a tîr a, chibai a û hnênah a thawn a.
1
Genesis 32:1, 2
INBUAN ZÂN 185
Esaua an koh dân tûr dik tak a hrilh a. A upa zâwkin a naupang [196]
zâwk rawng a bâwl ang tia an unaua an pian hmaa lo sawi lâwk
tawh a ni a, chu mi hriat rengna chuan huatna a lo siam a nih tak
hlauhin Jakoba chuan a chhiahhlawhte hnênah chuan a hnên an
thlen chuan “ka lalpa Esaua” hnêna thawn a ni tia sawi tûr leh
an pu chu “i chhiahhlawh Jakoba” ti tûrin a hrilh a; tin, vâkvai
kut ruaka lo kîr chuan, pa ro khâwm a chuhpui a hlauh loh nân
fîmkhur takin Jakoba chuan thu a thawn a, “Sebâwngpa te,
sabengtung te leh berâm te, bâwihpâ leh bâwihnû te ka nei
hlawm a; tichuan i mit ka tlun theih nân ka lalpa hrilh tûrin mi ka
rawn tîr a ni,”2 tiin.
Nimahsela chhiahhlawhte chuan Esaua chuan mi zali nên an
rawn pan a, chibai bûkna chu chhanna a nei lo tih thu an rawn
sawi a. Phuba lâk tuma lo kal ni ngeiin a lang a. Puan in chu
hlauhnain a tuam ta. “Jakoba chuan a hlau êm êm a, a mangang
ta a.”3 A kîr thei tawh lova, hma lam a pan ngam bawk si lo. A
mîte chu indona thuam nei lo leh hmêlma ang chi bei tûra
inbuatsaih hauh lo an ni si a. Tichuan hmun hnihah a \hen ringawt
mai a, pâwl khatte an beih chuan pâwl dangte chu an lo tlânchhe
hman mahna tiin. A ran tam tham tak mai chu lâwmman atân
Jakoban a thawn a, thu nelawm tak nên. A û chunga a tih dik
lohna remna siam nân leh a intih râpawmna chu lakîr tûra dîlin,
a theihna zawng zawngin a bei a. Inngaitlâwm leh inchhîrin,
Pathian vênhimna ngenin, “I ram lamah leh i laichînte hnênah
hâw leh tawh rawh, tichuan ka ti\ha ang che, mi titu, i
chhiahhlawh chunga khawngaihna zawng zawng i lantîr leh thu
tak zawng zawng i lantîr zîngahte hian, a tenau ber pawh hmu
tlak ka ni lo ve; he Jordan lui hi ka tiang nên chauh ka kân a;
tûnah zawng pâwl hnih zet ka lo nih tâk hi. Khawngaih takin ka
û kut ata, Esaua kut ata ngei chu, mi chhanhim ang che: nunau
chawpa mi rawn thah ka hlâu si a,”4 a ti a.
Tûnah chuan Jabbok Lui a lo thleng tawh a, zân a lo
nihin hnung lamah a awm a. Zân chu \awng\ai nâna hman
_____
2
châng 3-5; 3châng 6, 7; 4châng 10, 11
186 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

leh Pathian nên chauha awm chu a châk a. Pathianin Esaua


thinlung chu a tinêm thei a, amahah chauh a ni thlahtua chuan
beiseina a nghah ni.
Tlânga ram hmun fianrial, ramsa kawlhte awmna hmun leh
rûkru leh suamhmangten an tlawh fo hmun a ni a. Hmun khawhar
leh vêngtu awm lohnaah Jakoba chu rilru mangang êm êmin leiah
a bawkkhup a. Zanlai a ni a. A nun tinuamtu zawng zawngte
[197] chu hla takah, thihna leh hlauhawmah an awm a. A tihrehawmtu
ber chu a sualna - pawisawilote chunga hrehawm thlentu chu a
ni. Nasa taka \ap leh mittui nên Pathian hnênah ngenna a siam
a. Thawklehkhatah kut chak takin a rawn vuan a. A hmêlmain
thah a tum niin a ring a, amah vuantu chu theihpatâwp chhuaha
buan a tum a. Thim thamah an inbei ta ngat ngat mai a. |awng
hauh lovin Jakoba chuan a chakna zawng zawngin rei lote chhûng
pawh thâ thlah hauh lovin a \ang a. Chutia a nun himna atâna a
beih lai chuan a bawhchhiatna chuan a rilru a khawih êm êm a,
a hmâah a sualnate chu lo thoin Pathian lak a\anga khâr hnan
niin a inhria a. Mahse a manganna tâwp khâwkah Pathian
thutiamte a hre reng a, a zahngaihna dîl tûrin a thinlung zawng
zawng chu a pê a. Khawfing chah dâwn thlengin an inbei a,
hmêl hriatloha chuan a malpui thâ a khawih sak a, a lo zâwi ta
nghâl a. Thlahtubula chuan a khingpui mizia chu a hre ta a. Vân
mi nên an lo inbei vak mai a, mihring chaknain a phâk loh deuh
thaw khawpa beih pawha hnehtu a nih theih loh chhan chu a ni.
Jakoba hnêna Amah rawn inpuanga chu. Krista, “thuthlung
vântirhkoh,” a ni. Thlahtubula chu engmah ti thei lo, na tak
tuarin a awm ta a, mahse a chelh chu a thlah duh hauh lo va.
Inchhîr leh thinlung kehin vântirhkoh chu a vuan a, “a \ap a,
duhsakna a ngên a.”5 A sualna chu ngaihdam a ni tih hriat chianna
a nei tûr a ni. Taksa tuârna chu a rilru lakawi tûrin a tâwk lo va,
a tum a ruh tulh tulh a, a rinnaah chuan \hahnem a ngai zual sauh
sauh a, a bei fan fan a. A tâwpah vântirhkoh chuan tal chhuah
a tum a, “Mi thlah rawh, khawfing pawh a chah dâwn tawh hi,”
_____
5
Hosea 12:4
INBUAN ZÂN 187
a ti a; mahse, Jakoban “Mal mi sâwm loh chuan ka thlah lo
vang che,” a ti a. A chhanna mahni inring tâwk leh a chapo
vâng ni sela chuan Jakoba chu tih boral nghal a ni ang a; mahse
a chhânna chu amâ tlin lohzia a sawina leh, thutiam-vawngtu
Pathian a rinzia tihchianna a ni.
Jakoba chuan “vântirhkoh a bei a, a hneh ta a.”6 Tlâwmna
leh inchhîrna leh mahni intukluhnain he thi thei, thil sual leh thil
dik lo ti \hîn hian, Vân Lalber chu a hneh \hîn a nih chu. Pathian
thutiamte a vawn chu khur zawih zawihin a vuan nghet sauh
sauh a, Hmangaihna Tâwpneilova thinlung chuan mi sual ngenna
chu a hawisan thei lo.
Dik lohna, Jakoba suala hruaitu, bumnaa fatîr nihna lâksakna
chu a hmâah chiang takin a intâr a. Pathian thutiamtea innghat
lovin, Pathianin kawng leh hun siamâ a tihpuitlin mai tûr chu, amâ
[198]
theihnaa tih a tum a. Ngaihdam a ni tih hriatna tûrin a hming, a
sualna hriat nawntîrtu chu hming dang a hnehna châwimâwi nân
chuan thlâk sak a ni a. Vântirhkoh chuan “I hming chu Jakoba
(luahlantua) an ti tawh lo vang a, Israela an ti zâwk tawh ang; lal
fapa angin Pathian leh mihring i bei a, i hneh tawh si a,”7 a ti a.
Jakoba chuan a thlarauin a châk ngawih ngawih \hin
malsâwmna chu a dawng ta a. A sualna - luahlantu leh bumtu
a nihna chu ngaihdamsak a ni tawh a. A nuna buaina chu a liam
ta. Rinhlelhna leh awmngaihna hriat lohna leh, ngaih\hat lohna
te, a nun tihrehawm êm êm \hîntu kha, tûnah chuan a lo inthlâk
ta a, Pathian nêna inremna muanawm tak chu a hlû a ni. Jakoba
chuan a û chu a tâwk hlâu tawh hauh lo va. Pathian, a sualna
ngaidamtu chuan Esaua thinlung chu a inchhîrna leh
ingngaihtlâwmna pâwm tûrin A khawih thei a ni.
Jakoban vântirhkoh a buan lai chuan vân lam thu kengtu
dang Esaua hnêna tirh a ni a. Mumang lamah Esaua chuan a
nau kum sawmhnih lai a pa in a\anga vâk bo tawh chu a lo hmû
a; a nu thih thû a hriata a lungngaihnate a hriatpui a, Pathian
sipai rualin an hual mup mai te chu a hmu a. Chu mumang chu
_____
6
Hosea 12:4; 7Genesis 32:28
188 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Esauan a sipaite a hrilh a, Jakoba chu tina lo tûrin a pa Pathian


chu a hnênah a awm tih a hrilh a.
Pâwl hnihte chu a tâwpah chuan an intâwk ta a, thlalêr lalpa
chu indo mi sipai hruaiin, Jakoba chu a nupuite leh a fanaute
nên, berâmpu leh chhiahhlawhte enkawlin berâm leh ran rual
inzui duah duah nên. A tiang rinchhanin thlahtua chu sipai rual
tâwk tûrin a kal hmasa a. A hrehawm tuar avâng khân a dângin
a chak lova, zawi tein na ti takin a kal a, pên khat zêlah a châwl
a; mahse a hmêl chu hlimna leh muannain a tiêng a.
Kebai na tuar a hmuh chuan “Esaua chu amah lâwm tûrin a
tlân a, a pawm a, a ir a chuktuah a, a fâwp a; an \ap dûn ta a.”8
Chu chu an hmuh chuan Esaua sipai hawihhâwm lo pui puite
rilru pawh a khawih a. A mumang a hrilh tawh chungin an hotu
hnêna thu lo thleng tawh chu an ti danglam mai thei lo va.
Thlahtua awngrawpzia chu an hmu reng a, a chak lohna chu a
chak phahna zâwk tih an hre thiam lêm lo.
Jabbok kama a tuarna zâna boral mai thei a nih lai chuan
[201] Jakoba chuan mihring \anpuina chu engmah a nih lohzia leh,
mihring thiltihtheihna chu innghahna tlâk a nih lohzia zirtîrin a
awm a. Râpthlâk taka a lo sualsan tawh Amah chauh chu a
\anpuitu awm chhun a ni. |anpui ngai leh tlâktlâina nei lo chuan,
mi sual simte chunga Pathian zahngaihna thutiam chu a ngên a.
Chu thutiam chu Pathianin amah chu ngaidamin a pawm tih a
hriat chianna tûr a ni. Chu thû chu a thlâwn a nih dâwn âi chuan
lei leh vân pawh a boral hmasa zâwk ang; chu ngei chu a ni
inbeihna hlauhawm tak chhûng zawnga amah tichaktu chu.
Inbuanna leh lungngaihna zâna Jakoba thiltawh hi Krista lo kal
vawi hnihna hma lawka Pathian mîten fiahna an tawh tûr entîrna a
ni. Zâwlnei Jeremia chuan hemi hun hi thlîrin, “Thlaphâng thâwm
kan hria, hlauva âu thâwm, muanna ni lovin... An hmêlte a lo dân
zawh tâk. E hei! chumi nî chu a ropui mang e, a ang rêng chu a
awm lo. Jakoba manganna ni a ni ngêi mai, mahse chhan chhuahin
a awm tho vang,”9 tiin a sawi.
_____
8
Gen 33:4; 9Jeremia 30:5-7
INBUAN ZÂN 189
Kristan mihringte a sawipuina hna a tihtâwp vêleh he buaina
hun hi a in\an ang. Mi tin chungthu chu tihfel a ni tawh ang a, an

A hriat ngai loh nen an inbeih lai chuan Jakoba chuan a thil tih sual palh tawhte
chu pawi a tihna chu a rilruah chuan a pai nghet ta tlat mai a, Pathian nen pawh
inzawmna nei tawh lo niin a inhre ta a.
190 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sual tlenfai nân tlanna thisen a chhuak tawh dâwn lo. Isuan
Pathian hmâa mihring âiawha A dinhmun a kalsan hunah thupuan
khûn tak siam a ni dâwn a, “Mi fel lo chu tihfel lohin awm reng
rawh se; mi bawlhhlawh chu tihbawlhhlawhin awm reng rawh
se; mi fel chu tihfelin awm reng rawh se; mi thianghlim chu
tihthianghlimin awm reng rawh se,”10 tiin Pathian Thlarau
awmpuina chu lei a\angin hnuhdawh a ni tawh a. Jakoba
chu a u thinrimin tihhluma a vau angin, Pathian mîte chu mi
sual, anmahni tihboral tumtute avângin thih hlauhawmah an
awm ang. Thlahtubulan Esaua laka chhanchhuahna a hmuh
nâna zankhuaa a bei angin, mi felten anmahni hualtu hmêlmâte
laka chhanchhuaha an awm theih nân, a chhun a zânin Pathian
an âu ang.
Setanan Jakoba chu Pathian vântirhkohte hmâah a hêk a, a
sual vânga tihhlum theiin a inchhâl a; amah bei tûrin Esaua a tûr
chhuak a; zân khaw tlai tluana a beih laiin beidawnga Pathian a
vawn chu a thlah theih nân sual avânga inthiam lohna nasa tak
neihtîr tûrin a bei chiam a. Jakoban mangang taka vântirhkoh
chu vuana mittui nên khawngaihna a dîl lai chuan, vân Palai
pawh chuan a rinna fiah nân, a sualna chu hriat chhuahtîrin, a
hnên a\anga tal chhuah a tum a. Pathian chu zahngai thei a ni tih
a hre tawh a, A zahngaihnaah chuan a invawm lût hmiah a. A
[202]
sual a sim tawhzia chu sawiin chhan chhuahna chu a ngên a. A
nun a han thlir lêt chuan beisei bo let der a ni a; mahse, a hneh
hmâ chuan vântirhkoh chu a chelh nghet sauh a, \hahnem ngai
takin lungngaia \apin a dîl a.
Chutiang chu Pathian mîte pawhin sual thiltihtheihna nên an
indona hnuhnung berah chuan an dai ve dâwn a ni. Pathianin
an rinna te, an chhelna te leh anmahni chhanchhuak tûra a
thiltihtheihna an innghahnate a fiah ang. An chungthu chu beisei
bo a ni a, ngaihdamna chang tûrin an sual chu a lian lûtuk a ni tia
ngaihtuah tûrin Setana chuan nasa taka tihhlauh a tum ang a: an
tlin lohna chu thuk takin an hria ang a, an nun an en lêt a an
_____
10
Thupuan 22:11
INBUAN ZÂN 191
beiseina chu a pil daih dâwn a ni. Nimahsela, Pathian
khawngaihna ropuizia chu hre rengin leh, an sual an sim tak
meuh avângin mi sual simte leh beisei bote tâna Krista zâra
Pathian thutiamte chu an ngên ang. An \awng\ainate chhân
nghâl a nih loh vângin an rinna chu an thlah chuang lo vang.
Jakoban Vântirhkoh a chelh tlat angin, Pathian chakna chu an
vuan tlat ang a, an thlarauin a sawi chu, “Mal mi sâwm phawt
loh chuan ka thlah lo vang che,”11 tih a ni.
Jakoba chuan a sualna, bumnaa fa tîr nihna a chan chu lo
sim hmasa daih tawh lo sela chuan, Pathianin a \awng\aina a
ngaihthlâksak lo vang a, zahngaihnain a nun a chhanhim sak
hek lo vang. Chutiang chuan buaina hunah Pathian mîten tihnatna
leh hlauhna an tuar hunin an sual puan loh chu an hmâah a lo
lang ang a, hnehin an awm dâwn a, Pathian hnênah
chhanchhuahna dîl tûrin rinna pawh an nei zo lo vang.
Nimahsela, an tlinlohna inhriat chhuahna thûk tak an lo neih
tawh avângin, an sualna hailan tûr a awm tawh lo vang a:
Krista tlanna thisenin a hruk fai tawh avângin, an sualna chu
hriat reng a ni tawh lo vang.
Setanan mi tam tak chu nuna thil tê tham mai maia rinawm
lohnate chu Pathianin a hmuh hmaih ang tia ring tûrin a hruai
\hîn a; nimahsela LALPAN Jakoba a\ang hian thil dik lo tih chu a
phalin a ngai thei lo hul hual a ni tih a kawhhmuh a. Mi tupawh
an sualna khuha chhuanlam siam tuma sim loh leh, ngaihdam loh
vânram lehkhabua chuantîr phaltu chu Setanan a hneh dâwn a
ni. An hnathawhna a ropuia, an dinhmun chelh a pawimawh
poh leh Pathian hmuhah chuan a lungngaihthlâk ting mai a,
hmêlma lian chuan hnehna a chang ngei dâwn a ni.
Jakoba thawnthu hi Pathianin sualnaa hruai bote simna dik
tak neia A hnêna lo kîr lehte chu a thlâuthla lo va ni tihlan chianna [203]
a ni. Inngâitlâwma rinna a vawn \hat avângin, amâ chakna
hmanga a beiha a neih theih loh chu, a nei ta zâwk a ni. A
chhiahhlawhin malsâwmna neih a chak hliah hliah chu, Pathian
_____
11
Gen 32:26
192 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thiltihtheihna leh khawngaihnain a pe thei a ni tih a zirtîr a. Ni


hnuhnunga chêngte tân pawh chutiang chu a ni. Hlauhawmin a
hual vêla beidawnnain an thlarau a man hunah, tlanna chauh chu
an rinchhan tûr a ni. Keimahniin engmah kan tithei lo. Kan
rintlâk lohna zawng zawng leh \anpui ngaihna hi Chhandamtu
khenbeh, tho leha chungah kan nghat tûr a ni. He mi ti chung
hian tû mah an boral ngai lo vang. Kan thil tih sual chi hrang
hrang dum leh sen tak tak te chu, Engkimhretu mit hmuhin a
awm vek a. Inziak luhna hun a tâwp tawh a, kan bawhchhiatna
chu theihnghilhin a awm lo. Nimahsela hmânlaia A chhiahhlawhte
au (\ap) ngaithla \hîntu chuan, kan bawhchhiatnate ngaihdamna
dila rinna \awng\aina chu a ngaithlâ ang, a tiam tawh a, A thû
chu a zûk lo vang.
Jakoba chuan theihpatâwpa a beih avângin a hneh a. A thil
tawh chuan \awng\ainaa ngen tlût tlûtnain thil a tih theihzia a
nemnghet a. Rinna chuai lova hnehna chang ngei tûra \awng\ai
chu kan zir tûr a ni. Krista kohhranah emaw, Kristian mimalah
emaw, a hnehna ropui berte chu talent neih \hat emaw,
lehkhathiam vâng emawa neih a ni lo va, hausakna leh mihring
induhsakna vâng a ni hek lo. Chûng hnehna Pathian mîten an
chan chu \hahnem ngai leh, na tuar khawpa rinnaa Engkim ti
theia thiltihtheihna bân chu an vawn tlat vâng a ni.
Sualna malmâk duh lo leh, Pathian malsâwmna tih tak zeta
zawng lo chuan an chang lo vang. Nimahsela, Jakoba anga
\hahnemngai leh chhela Pathian thutiamte ‘vuantu chauh chu a
hlawhtling angin a hlawhtling ve ang. “An chungah zaidawh rih
mah sela a mi thlan, a chhûn a zâna amah kotute phubâ chu,
Pathianin a lâksak lo vang em ni? Ka hrilh a che u, phubâ a
lâksak thuai ang.”12 ð

_____
12
Luka 18:7, 8
193
19
KANAANA KÎR LEHNA

J ORDAN a kân hnu chuan “Jakoba chuan thlamuang takin Sekem [204]
khua, Kanaan rama awm chu a thleng a.”1 Bethela thlahtubula
\awng\aina, Pathianin amâ rama thlamuang taka hruai kîr leh
tûra a ngenna chu phalsak a ni a. Eng emaw chen chu Sekemah
chuan a chêng a. Helai hi a ni Abrahaman kum za aia tam liam
tawha awmhmun a khuar hmasakna ber leh, Ram Tiamah chuan
maichâm a siam hmasak berna chu. Jakoban helaia “a puan in
zârna hmun chu, Sekema pa Hamora fâte lakah tangka zain a
lei a. Chutah chuan maichâm a siam a, a hmingah chuan El-
elohe-Israela a vuah a.”2 - Pathian, Israel Pathian” tihna a ni.
Abrahama angin Jakoban a puan in bulah LALPA tân maichâm a
siam a, zîng leh tlâi inthâwina hlan tûrin a chhûngte chu a ko
khâwm \hîn. He mi hmunah ngei hian Jakoban
tuichhunchhuah a laia, chutah chuan a hnu kum zabi
sawmpasarihah a Fapa, Chhandamtu chu châwlin, a thu
ngaithlatute hn>nah, “tuichhunchhuah tui chatuan nun thlenga
chik chhuak,” tih chu a hrilh a ni.
Jakoba leh a fapate Sekema an châwl khawtlai hi tharum
thawhna leh thisen chhuahnain a tâwp a. Fanu neihchhun
chungah mualphona leh lungngaihna a thleng a, a nu\âte pahnihin
tual an thah phah a, tlangvâl pakhat dân lo vanga a ch>tna
thungrulhnain khawpui chhiatna leh inthahna a thlen a ni. He thil
râpthlâk tak in\anna hi Jakoba fanu a ni a; “mi ram nulâte hmu
tûrin a va l>ng chhuak a,” Pathian mi nilote va kawm tûra a
chhuah vâng a ni. Pathian \ih lo mîte zînga hlimna zawngin Setana
ram dâiin, a thlêm theih tûrin a insiam a ni.
Simeona leh Levia nunrawnna tenawm tak tih hi
tihphâwkleka an awm vâng chu a ni teh meuh a, mahse Sekem
mîte chunga an thiltih hi a sual hl> a ni. An thiltum chu Jakoba
lakah
_____an thup a, an phuba lâkna thâwm chuan a râp lûtuk. A
1
Genesis 33:18; 2 châng 19, 20
194 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

[205] fapaten an bumna leh tharum thawhnain a tilungngai a, hei hi a


sawi, “Nangnin he rama awmte ... zîngah hian, huat mi
phurhtîrin, mi timangang hlê a ni; kei tl>m t> ka nih avâng hian
mi bei tûrin an inpunkhâwm ang a, mi that mai ang; tichuan
tihboralin ka awm ang a, kei leh ka chhûngte nên hian” An
thiltih râwng tak avânga lungngaihna leh huatna a neih chu kum
sâwmnga dâwn a ral hnu, Aiguptaa thihna khuma a awm laia a
thusawiah hian a lang a, “Simeona leh Levia hi unau an ni a; an
khandaihte chu thisen chhuahna hriamhrei a ni. Aw, ka thlarau,
nang zawng an inrâwnnaah chuan inrawlh ve suh.... An thinurna
chuan ânchhia dawng rawh se, kawlh tak an ni a. An thinrimna
pawh chuan ânchhia dawng rawh se, nun chhe tak an ni si a.”3
Jakoba chuan mualpho a inti hl> a. Nun chhiatna leh
vertherna chu a fapate nungchangah a awm a. Puan inah chuan
milem pathiante a awm a, enge maw chen chu milem biaknain a
chhûngkuaah awmhmun a lo khuar tawh a. LALPA chuan an
phu tâwk chauhvin rûl dâwn sela chuan, an vêla hnamte chuan
an phubâ an lâk nân A kalsan daih ang.
Jakoba chu buaina avânga a kun reng lai chuan LALPAN
Bethel a\anga chhim zâwnga kal chhuak tûrin a hrilh a. Chu
hmun ngaihtuahna chuan thlahtua chu inlârnaa vântirhkoh a hmuh
leh Pathian zahngaihna thutiam chauh chu a hriat chhuahtîr lo
va, LALPA chu a Pathian a ni ang tia chhiâ a lo chham tawh chu
a hriattîr a ni. Chu hmun thianghlim chu a thlen hmâin a
chhûngkua chu milem biakna laka thiarfihlîm tûrin a bei a. A
\huihruai zawng zawngte chu thiltih dân tûr a kawhhmuh a, “In
zînga mi dang pathian awmte chu dah bo daih ula, intithianghlimin
in silhfênte thlâk rawh u, tho ila, Bethel-ah i chho vang u; tichuan
ka mangan laia mi chhâng a, ka kalnaa ka hnêna awm zêl Pathian
tân khân maichâm ka siam dâwn nia,”4 a ti a.
Rilru dek takin Jakoba chuan Bethel a tlawh hmasak ber
chanchin chu a sawi chhuak a, a pa puan in chhuahsana khawhar
vakvâia a nun humhim tûra a chhuah dân te, zân inlârnaa LALPA
_____
3
Genesis 49:5-7; 4 Genesis 35:3
KANAANA KÎR LEHNA 195
a lo lan dân te, Pathianin mak taka a lo enkawl \hîn dân a
thlir lêtna chuan a thinlung leh a fâte thinlung pawh chu a
hneh êm êm a; Bethel an thlen huna Pathian biaknaa tel ve
tûra an inbuatsaih theih dân kawng a ngaihtuah a. “Tichuan
mi dang pathian an kuta awm zawng zawng chu Jakoba an [206]
pe a; Jakoba chuan Sekem khaw kianga sasaw hnuaiah
chuan a thukrû ta a.” 5
Pathianin ram chhûnga mîte hnênah hlauhna a thlen a,
Sekema tualthahna phuba chu an la thei ta lo va. Khual
zinte chu tihbuai lohin Bethel an thleng thei a. Hetah hian
L ALPA chu Jakoba hnênah a inlâr leh a, thutiamâ thuthlung
chu a tinghet leh a. “A biakna hmunah chuan Jakoban englo
a phun a, lung a ni a phun ni.”
Bethelah chuan an chhûngkaw zînga mi duhawm tak Rebeki
awmtu Debori, Mesopatamia a\anga Kanaan thlenga a pi zuitu
chu sûn tûrin Jakoba chu koh a ni a. He hmeichhe upa tak mai
a naupan t>t a\anga an chhûngkua lo zawmtu hi Jakoba tân
chuan a hlu hl> a; a nu, amah hmangaih êm êmtu tân a hlu leh
zual a. Debori chuan nasa taka sun a hlawh a; a thlân awmna
sasaw thing chu “\ahna thing kûng” tia vuah a ni. A dam chhûnga
a rinawm taka a rawngbâwlna chu hriat reng loha liam mai thei
a ni lo va: a chhûngte leh \hiante sûnna ropui tak hian Pathian
lehkhabua vawn \hat a nih chu a phû a ni.
Bethel a\anga Hebron chu ni hnih kal chauh a ni a, mahse,
Rakili thihna chuan Jakoba chungah lungngaihna rit tak a thlen
a. Kum sarih vawi hnih ngawt amah hlawh tûra thawkin a
hmangaihna avângin hna hahthlâk pawh nuam ti takin a thawk
\hîn a. A hmangaihna thûkzia leh nghehzia chu Aiguptaa Jakoba
thih dâwn \epa Josefa’n a tlawh laia thlatubulan a nun kal tawh
a chhui kîr naah hian a lang, “Keia thu zawng, Paddan-aram
a\anga ka lo kal lai khân Rakili chu Kanaan ramah kawng lakah,
Ephrath khua chu a la hlat f> laiin ka bulah a thi a; chuta Ephrath
khaw kawngah chuan ka phum ta a.”6 An chhûngkaw chanchin
_____
5
châng 4; 6 Genesis 48:7
196 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a sawinaah a dam chhûng ni rei leh hrehawm takah hian Rakili a


chânna thu chauh hi a sawi chhuak a ni.
A thih hmâin Rakili chuan a fapa pahnihna a nei a. A hnuk
chah dâwn laiin a hmingah Benonia “ka lungngaihna fapa” tiin a
sa a. A pa erawh chuan Benjamin a phuah a, “ka kut dinglam
fapa” emaw “ka chakna” tihna a ni. Rakili chu a thihna hmunah
phûm a ni a, amah hriat reng nân chutah chuan lung phun a ni
ngh> ngh>.
Ephrath kal kawngah chuan Jakoba chhûngkua chu dân
bawhchhiatna sual thimin a khuh leh ta a; fa upa ber Reubena
chuan fatîr nihna vânneihna chu a chang thei ta lo a ni.
[207] A tâwpah Jakoba zin kawng chu a lo tâwp ta a; “Abrahama
leh Isaaka awmna Mamre-a a pa Isaaka hnên chu a thleng ta
a.” Hetah hian a pa thih hmâ loh chuan a awm a. Isaaka, chhia
\ha tawh tak leh mitdel tawh chu a fapa, rei tak vakbo hnuin a
awmpuina chuan a khawharna leh lusûnna chu a hn>m êm êm a.
Jakoba leh Esauva chu an pa thihna khumah an intâwk a.
He remchânna hun hi phuba lâk nân fapa upa zâwk chuan a lo
thlîr reng \hîn kha a ni a, mahse a rilru chu a lo thlâk daih tawh
a. Jakoba chuan fatîr nihnaa thlarau malsâwmna a chan chu a
duh tâwk a, a pa hausakna - Esauvan chan a beisei ber leh
ngaihhlût chu a û tân a ruat vek a. Îtsîkna leh huatna avângin
an inhm>lmak tawh lo va, \ha takin an in\hen a, Esauva chuan
Seir Tlâng a pan a. Malsâwmna ngah Pathian chuan Jakoba
chu lei hausaknain a vûr a; thil \ha zâwk a zawn \hin pawh chuan
a belhchhah zêl a. An unau “thil neihte chu a nasa lûtuk a, an
awmdun thei lo a ni; an rante avângin an mikhualna ram chuan a
daih ta si lo va.” Jakoba tân an awm hrang hi Pathian remruat
a ni zâwk. An sâkhaw kalpui dan a in persan avângin an khawsa
hrang chu a \ha zâwk a ni.
Esauva leh Jakoba chu ang khat rengin Pathian hriatna
kawng zirtîr an ni a, a thupêk zawm thei leh A duhsakna dawng
thei v> v> an ni a; mahse, chu kawng chu an thlang lo ve ve a.
KANAANA KÎR LEHNA 197
Unau pahnihte kawng zawh chu a hrang a, an kawng chu a
inhlat ta deuh deuh a ni.
Esauva tâna chhandamna duhawm tak khârsak tûrin
Pathianin amâ thûin engmah a ti lo. Krista zâra A khawngaihna
thilthlâwnpêk chu mitin tân a ni a. Tû mah thlan bîk an ni lo va,
mahni duhthlannain mi an boral zâwk \hîn a ni. Pathianin A
thuin a hriattîr tawh a; Krista rin avânga A thupêk zâwmin mitin
chatuan nunna nei tûra thlan an ni. Pathianin nungchang, A dân
mil zawng chu a thlang tawh a, A duh ang thleng thei apiang
chuan ropuina lalrama luh theihna an nei ang. Krista ngeiin a
sawi a, “Tupawh Fapa ring apiangin chatuan nunna an nei tawh;
nimahsela tupawh Fa thuâwih lo apiangin nunna an nei lo vang.”7
“ ‘LALPA, LALPA’ mi ti nazawng chu vân ramah an lût lo vang a;
ka pa vâna mi duh zawng titu erawh chu an lût ang.” 8
Thupuan buah heti hian a puang a, “Nunna thing chungah [208]
chuan thu an neih theihna tûr leh kawngkâah chuan khuâa
an luh theihna tûra A thupêkte zâwmtu chu a eng a thâwl
e.”9 tiin. Mihring chhandam a nihna tûra Pathian thua lang
chu he mi kawng chauh hi a ni.
Mahni chhandam nâna hlau leh khûr chunga thawktu chauh
chu thlan a ni. Râlthuâm nêna rinna intihsiakna \ha beitu chauh
chu thlan a ni. Inring renga \awng\aia Pathian lehkhathu zawng
a, thlêmna tlânsantu chu thlan a ni. Rinna mar pât neia Pathian
ka a\anga thu chhuak apiang zâwmtu chu thlan a ni.
Chhandamna chu a thlawna pêk a ni a; tlanna rah chhuah chu
tiamkamna zâwmtu apiang tâna chen theih a ni ang.
Thuthlung malsâwmna chu Esauva chuan a ngain>p a.
Thlarâu lam âiin tisa thil a ngaihlu zâwk a; a duh chû a hmu ta a.
Amâ duh thlanna ngeiin Pathian mîte hnên a\anga tihhran a ni ta
a. Jakoba chuan rinna roluah tûr chu a thlang tawh a. Chumi
chang tûr chuan vertherna, rinawm lohna leh dâwt thûa hmang
a; mahse Pathianin a sualna siam \hat leh chu a remtih sak a. A
hun hnuhnung lamâ thil \halo a tawhnaahte pawh Jakoba chuan
_____
7
Johana 3:36; 8 Matthaia 7:21; 9 Thupuan 22:14
198 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a tum chu a \hulh ngai lo va, a duhthlan chu a bânsan ngai hek
lo. Malsâwmna dawng tûra mihring theihna leh thiamna a hman
chuan Pathian a do a ni tih a hre tawh a ni. Jabbok luikamâ
inbuanna zân a\anga khân Jakoba chu mi danglam a lo ni tawh
a. Mahni a inrin tâwkna chu a kar phawng tawh. Tûn hmâa a
depd>tna pawh hmuh tûr a awm tawh lo. Vertherna leh bumna
âiah thutak leh rilru tluang chu a nunah a lo lang chhuak ta a.
Engkimtitheia Ban chu vuanin fiahna leh harsatna hunah pawh
Pathian duh zawnga thuhnuairawlha intukluh mai dânte a lo zir
tawh a. A nungchang bawlhhlawh chu halrâlna meiah a kâng
ral a, Abrahama leh Isaaka rinna ang kha Jakoba nungchanga a
lan hma loh chuan rangkachak dik tak chu thlitfîmin a awm a ni.
Jakoba sualna leh a kaihhnawih chuan - thil \ha lo thlen
lovin a tâwp mai lo, a fâte nun leh nungchangah a rah kha tak
chu hmuh a ni. Hêng fapate hi an lo puitlinin thil sual kulmût tak
tak an ti a. Inchhûngkhurah nupui pakhat âia tam neihna te a lo
chhuak a. He sual râpthlâk tak hian hmangaihna lui a tikang a,
inzawmna khûn ber a ti derthawng a ni. Nu hrang inthik kualnain
[209] chhûngkaw inzawmna a tikhawlo va, naupangte chu îtsîk ching
leh mahni inkhuahkhirh thei lovin an lo \hang lian a, pate nun
chu lungngaihna leh buainain a tithim \hîn.
Nungchang hrang daih nei pakhat Rakili fapa upa zâwk
Josefa a awm a, a nunphung duhawmna chu chhûng ril lam
a\anga thinlung leh rilru mawina lo êng chhuak a ni. Thianghlim,
phûr leh hlim takin râwlthar chuan nungchang nghet leh \hahnem
ngaihna chu a lan chhuahtîr bawk a. A pa zirtîrnate chu a
ngaithlâ a, Pathian thuâwih chu a duhzâwng a ni. A nihna, nakin
hnua, Aigupta rama amah tilangsârtu - duhawmna, hmangaihna
leh rinawmna te chu a nunphunga awm sa r>ng a ni. A nû a thih
tawh avângin a pâ chu a ngai zual bîk a, Jakoba thinlung pawh
a tar lam fa chungah a bei tam bîk a, “a fa dangte zawng zawng
ai chuan Josefa chu a hmangaih zâwk a.”10
Mahse he duhsakna hi buaina leh lungngaihna thlentu a ni.
_____
10
Genesis 37:3
KANAANA KÎR LEHNA 199
Jakoban fing lo taka Josefa a hmangaih bîkna a lantîr avângin a
fapa dangten îtsîkna an neih phah a. Josefa chuan a ûte awmdân
sual tak a hmuhin pawi a ti êm êm a; anmahni chu nunn>m takin
a hnial \hîn a, mahse an huatna leh thinrimna a ti sosâng zâwk a.
Pathian laka an sualna chu a hmu thei lo va, an sualna chu a pa
hnênah a thlen a, a thuneihnain a siam \hat theih a beisei a.
Jakoba chuan fîmkhur takin an thinur titho lo zâwnga tih a
tum a. Rilru ril taka veina neiin a fâte tâna a enghelh chu a sawi
chhuak a, a sam \uakte pawh zah a, a hming hliauna tûr thlen lo
tûr leh, a pawimawh berah Pathian chawimawi a leh a dân pawisa
tûrin a ng>n a. An sualna hriatchhuah chu an zah avângin
tlangvalho chu sim tum awm takin an lang a, hailan a nih avânga
an thinrim zual sauhna chu an thup mai zâwk a ni.
Kawrfual man to tak mi ropuite chauhin an hak \hin chu an
pain remhre lo taka Josefa a siam sak chu anni chuan duhsak
bîk neiah an puh a; fa tîr nihna fa u chantûr pawh chu Rakili
fapa hnênah a pêk duh mai an ring a. Mipa naupangin \um khat
a mumang a sawi chuan an rilru chhiatna a tizual sauh a. “Ngai
teh u, lovah buhphalte kan lo t>l a, ngai teh u, ka buhphal chu a
lo tho a, a ding ta luah a; ngai teh u, in buhphal chuan an rawn
hual v>l a, ka buhphal chu chibai an bûk hlawm a,”11 a ti a.
“Nang tehchai hian kan chungah ro i rêl tehlul ang maw? [210]
Nang tehchai hian kan chungah thu i nei tehlul ang maw?” thinrim
takin a unaute chuan an ti a.
Mumang dang awmze inang a nei leh thuai a, a hrilh leh a,
“Ngai teh u, ni te thlâ te, arsi sâwmlehpahnihte khian chibai mi
lo bûk a nih chu maw le,” a ti a. Mumang zawmzia chu a hmasa
zâwk ang tak a ni. A pa lo awm ve reng chuan a zilh a.
“Mumang i neih hi eng mumang nge maw ni le? Kei leh i nû leh
i ûte hian lei siin chibai kan rawn bûk tehlul dâwn che maw?”12
a ti a. Rîkrâp viau ang chuan a lang nain Jakoba chuan hun lo
la awm tûr LALPAN a rawn tarlang niin a ring a.
Râwlthar a ûte hmaa ding chu Thlarau pâwlnain a hm>l a lo
_____
11 12
châng 7; châng 8, 10
200 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

êng a, an en ngam lo va; mahse an sual kawng chu an bânsan


duh chuang lo, a thianghlimnain an sualna a zilh chu an hua a.
An thinlungah Kaina rilrû ang kha an pû a ni.
Ran tlatna hmun \ha zawngin unauho chu an insawn kual fo
a ngai a, thla tam tak in a\angin an awm bo \hîn a. Chumi hnu
lawkah Sekema ram an pa’n a leiah an kal a. Hun rei tak an
chanchin a hre ta lo va, an pa chuan Sekem mîte chunga an nun
chhiatna avâng khân an lo him lo mai ang tih a hlâu \an ta a.
Josefa chu anmahni zawng chhuaka an chanchin va hre tûrin a
tîr ta a. Jakoba chu Josefa chunga a fapate rilru put dân chiang
tak chu hria sela amah chauh chuan an hnênah a tîr lo vang; anni
lah chuan an thup tlat si a.
Hlim takin Josefa chuan a pa chu a \hen a, putar emaw
tleirâwl emaw chuan an inhmuh leh hmain enge lo thleng dâwn
tih an hre r>ng r>ng lo. Thui tak a kal hnua Josefan Sekem a va
thlen chuan a ûte leh ran rual chu a hmu zo hauh lo mai a. An
chanchin a han zawt vêl a, Dothan lam pan tûra hrilh a ni a. Mêl
sawmnga aia tam a kal tawh a, tûnah chuan mêl sawmnga dang
kal a hmabâk leh ta a, hmanhmawh takin, a pa rilru lungleng
hnem a duhnate theihnghilhin a ûte, a chunga ngilnei lo tak, anin
a hmangaih tho site chu hmuh thuai a châk a.
A naute chuan a lo kal chu an lo hmû a, mahse an mahni
rawn zawng chhuak tûra a rawn kal thûizia te, a chauh leh
ril\âmzia te, a chunga an \hatchhuah leh unau hmangaihna an
lantir ve a beiseina te erawh an hmuthiam hauh lo thung. Hmu
[211] se zawng amah an huatna pawh a zia ve deuh tûr. A pa
hmangaihna entîrna kawrfual an hmuh chuan an huatna a zual a.
“En teh u, mang neia chu a lo kal saw” tiin an nuih sawh a.
Îtsîkna leh phuba lâk duhna rei tak an lo vawn rûk tawh chu a
lang ta a. “Hawh u, that ila, khuarkhurum pakhatah i thlâk ang
u khai, ‘Sakawlhin a seh ta’ kan ti dâwn nia; tichuan a mangte
chu engtin nge a awm kan la hre mai ang,”13 an ti a.
Reubena chu awm lo sela chuan an thiltum chu an ti ngei
_____
13
châng 19, 20
KANAANA KÎR LEHNA 201
ang. A nau han thah >m chu a tîm a, Josefa chu khuarkhurumah
boral mai tûra a nung chunga thlâk a rawt a; a rûka chhanchhuaha
a pa hnêna hâwnpui a tum rilru a ni. A remruat chu an zaa an
pawm tâk hnu chuan a thiltum chu an kiangah a z>p zo lo vang
tih hlauin a kal hrang ta daih a.
Josefa chu a chungah thil hlauhawm a thleng ang tih rinna
nei hauh lovin a lo kal a, rei tak a zawn chu a hmuh tak avângin
a lâwm hl> a; mahse lâwm hlawh a hnehin thinrimna leh thungrulh
duhna hm>l chuan a tihlâu a. An mana, kawrfual an hlihsak a,
hnehsawh taka an vauna chûân an tum rûk chu a tilang a. A
ngennate chu engah mah ngaih a ni lo va, chung mi â ang maia
awm hote kutah chuan a awm ta a. Râwng takin khuarkhurum
thûk tak, chhuah theih lohna tûrah chuan ril\amâ thi mai tûra
thlâkin “chawi ei tûrin an \hu hlawm a.”14
|henkhat chu an phuba lak danah chuan an la lungawi tâwk
lo va. Chutih lai chuan sumdâwng rual khat an lo kal a. Ismael
ho Jordan râl a\anga Aigupta rama rimtuite leh thil dangte zuar
tûra kal an ni. Juda chuan an nau chu thi tûra hnutchhiah âi
chuan ramhuai bia sumdawngte hnênah chuan hralh a rawt a.
Chuti a nih chuan a thisen lakah an la thiang a ni ang a, “amah hi
kan nau kan tisa ngei a ni si a,”15 a ti a. An zain rem an ti a,
Josefa chu khuarkhurum a\ang chuan rang takin an la chhuak a.
Sumdawngte chû a hmuh chuan lungngaihna \>kin a deng
zâwk mai a. Thihna âiin sal nih hlauhna chu a nasa zâwk a ni.
Lungngai leh mangangin a ûte chu a mal malin ngaihdam a dîl a;
mahse engmah a sâwt lo. A \hente chuan an khawngaih a,
mahse an tilang ngam lo va; \hulh leh tûr chuan an kal thui tawh
lûtukin an inhria a. Josefa chu zuah a nih chuan a pa hnênah
engkim a thlen ang a, a fapa duat chunga an nunchhiatna chû a [212]
ngaihthah lo vang. A dîlna lakah chuan an rilru tikhauhin, sâkhaw
nei lo sumdawng mîte hnênah chuan an hlân ta a; thlalêr
khualzinho chuan hmuh phak lovah an kalpui ta daih a.
Reubena chu khuarkhurumah a va kal a, Josefa chu a lo
_____
14 15
châng 25; châng 27
202 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

awm tawh lo va. Hlau leh inthiam lovin a silhfen a pawtthler a,


a unaute a zawng a, “Taitea kha a awm ta lo; kei hi khawiah
nge ka kal tâk ang le?” a ti a. Josefa chanchin a han hriat chuan
hruai kir leh theih a ni tawh lo tih a hria a, an sualna chu zêp
tûrin a unaute chu a zawm ve ta a. Kêl no an talh a, Josefa
kawrfual chu a thisenah an hnim a, an pa hnênah an rawn la a,
“Hei hi ..... i fapaa kawrfual a ni nge ni lo en teh,” an ti a.
Lungngâiin he mi hun hi an thlîr a, amaherawhchu thinlung thl>ra
tuarna leh lungngaihna tâwp khawk âu chhuah puina hriatpui
tûr chuan an lo inpeih lo va. Jakoba chuan “Ka fapaa kawrfual
a nih hi; sakawlhin a seh ta zuk nia le; Josefa chu matheilovin
pawh sawm vekin a awm a ni ngei ang,” a ti a. A fapa leh a
fanuten thlamuan an tumna chu a thlâwn mai a ni. “A silhfênte
a pawt thlêr a, saiip puan a inbel a, ni rei tak a fapa a sûn a.”
Hun hian a lungngaihna chhâwk zâng theitu thlen sak theiin a
lang lo. “Lusûn chungin thlanah ka fapa hnênah chuan ka liam
dâwn e,” 16 tiin beidawngin a \ap a. An thiltih tak chuan
tlangvâlho chu a tihlau a, mahse an pa hauh an hlauh avângin
inthiam lo tak chungin an puang lo va, anmahni ngei tân pawh
tuar f> tham a ni sî a.ð

_____
16
châng 30-35
203
20
JOSEFA AIGUPTA-AH

C HUTIH lai chuan Josefa chu a leitute nên Aigupta an pan a. [213]
Thlalêr khualzin ho chu Kanaan ramri lam hawia chhim lam
pana an kal lai chuan, râwlthar chuan hla f> a\ang chuan a pa
puan in awmna tûr chu a hre thiam a. Mangang leh lungl>ng
taka a pa hmangaihna a han ngaihtuah chuan lungchhe takin a
\ap a. Dothan hmunte chu mitthlâah lo langin, a ûte thinur hm>l
te, râwng taka an khawsak dânte kha a hrechhuak leh a. A
ngenna chhân nâna thu bawlhhlawh pui pui an sawi te kha a
bengah a châm reng a. Rilru khûr zawih zawihin a hma lam hun
tûr a thlîr a. Dinhmun a va inthlâk danglam nasa êm! Fapa
duat lai chu sal, \anpuitu nei lo leh, hmusitawm a nih tak chu lê!
Mahniin \hian pawh nei lovin a kalna tûr hriat ngai loh ramah
chuan eng nge a va tawh ang le? Hun enge maw chhûng chu
Josefa chu lungngâi leh mangangin a \ap a.
Nimahsela Pathian remruatnain a thil tawh pawh chu atân
malsâwmnaah a lo chang a. Kum tam tak chhûnga a zir theih
loh tûr chu dârkâr rei lo t>ah a zir thiam a. A pa amah hmangaih
leh lainat ngawih ngawihtuin duhsak bîk leh duat bîkna a neih
avângin, a chungah thil \ha lo a thleng ta a. He duhsak bîkna
fing lo tak hian a ûte a tihthinrim avângin nunchhe taka an ch>tna
chuan in a\angin a tihrang ta a. Amâ nungchang pawh hi a
khawih a. Tuna siam\hat mai theih loh thil fel lo chu a thlentîr ta
a ni. Mahni \ha intih tâwkna leh duhtui lûtukna a nei a. A pain
duat taka a enkawlna hnuaia lo awm \hîn a nih avângin a hmâa
harsatna lo awm–tûmâ ngaihsak hlawh lova, hm>l hriat loh rama
sala awm tûr chuan a inpeih hauh lo tih a inhre chhuak a.
Chutah a pâ Pathian lam a ngaihtuah kâi a. A naupan têt
a\angin Pathian zah leh hmangaih tûra zirtîr a ni tawh a. A pa
puan inah chuan, Jakoba a in a\anga hnawh chhuaha vâkvaia a
204 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

awm laia inlârna a hmuh thu kha a ngaithla fo \hîn a. Jakoba


hnêna LALPA thutiamte a lo thlen famkim dân te, mamâwh hunah
chuan Pathian vântirhkohte lo kalin an thlamuan a, an vênghim
[214] a, an kaihruai \hîn a ni tihte hrilh vek a ni. Pathian hmangaihna,
mîte tâna Tlantu pêk a nihziate a hre vek tawh a. Tûnah hian
chung thil pawimawh hlu tak mai a zir \hin chu a mitthlâah a
lang reng a. Josefa tân chuan a pâ Pathian chu a Pathian a
ni. Chumi hunah tak chuan LALPA hnênah a pumin a inhlân
a, a vahvaihna ramah chuan Israel te Vêngtu chu a hnêna
awm tûrin a ng>n a.
Vân Lalber khua leh tui a lo ni reng a, eng dinhmunah pawh
awm mahse Pathian chungah dik taka awm tûra tumna tak a
neih avângin, a thlarâu chu a lâwm a. Rilru phîr nei lovin LALPA
rawng a bâwl ang a; a chunga thil thleng chu chhelna nêna
hmachhawn zêlin rinawm takin a tihtûr tinr>ng a ti ang. Ni khat
thil tawh chuan Josefa nunah danglamna a thlen ta a. Chhiatna
râpthlâk tak chuan, pâ fa duat hliau chu, mi huaisen, ngaihtuahna
nei leh zâm lo mi ni tûrin a siam ta a ni.
Aigupta a thlen chuan Josefa chu Potifara, lal vêngtu hotu,
hn>na hralh a ni a, kum sawm a rawng a bâwlsak zui a. Hetah
ngei hian thl>mna namâi lo takte chu a hmachhawn a ni. Milem
biakna hmun a ni bawk a. Chûng hun laia hnam changkâng ber
mai, hausakna leh hnamze nun sâng takin a thuâm lal ropuina
zawng zawng chuan pathian dik lo biakna chu a hual vêl a. Josefa
erawh chuan Pathian laka rinawmna leh tlâwm leh mâwl taka
khawsakna chu a vawng \ha fan a. Sual thâwm leh hmuh theihte
chuan a chîm vêl a, mahse engmah hre lo leh hmu lo vang
hmiahin a awm a. Thil khapte lamah a ngaihtuahna chu hawitîr
phal a ni lo. Aigupta mîte duhsakna dawn châknain a tihdân
phung chu a hliah thei lo va. Chu chu tih tum se la chuan thl>mna
chuan a hneh mai ang; mahse a pa sâkhua chu a zahpui lo va;
Jehova betu a nihna chu thup tumna a nei lo.
“LALPA chu Josefa hnênah a awm a, tichuan ani chu mi vânnei
JOSEFA AIGUPTA-AH 205
tak a ni a;.... A pu chuan LALPA chu a hnênah a awm a, a thiltih
apiang LALPAN a kutah a hlawhtlintîr tih a lo hre ta a.” Potifaran
Josefa a rinna chu ni tinin a pung deuh deuh a, a tâwpah chuan
a neih zawng zawng chunga thunei tûrin a sum enkawltuah a
dah a. “Tichuan a neih zawng chu Josefa kutah a dah tlat a, a
hnêna thil awm rêng rêng chu a hriatpui hau lo va, amâ chaw ei
chauh lo chu a hre lo.”1
Hlawhtlinna chhinchhiah tham a kuta awmte chu thiltihmaka
lo thleng a ni lo va, a taihmâkna te, fîmkhurna te leh chakna te
avângin vânlam malsâwmnain a vûr a ni zâwk. Josefa chuan a
hlawhtlin chhan chu Pathian duhsakna a dawn vâng liau liauah a
ngai a, a pu, milembia pawhin tluk rual loh hmuingîlna a dawnna
thurûk chu Pathian duhsakna a ni tih a pawm ve hial a ni. Tum [217]
ruhna leh hna thawh \ha tel lo chuan hlawhtlinna chu a lo thleng
mai ngai lo a ni. Pathian chu A chhiahhlawh rinawmna avângin
chawimawiin a awm ta. Thianghlimna leh felnaah Pathian ringtute
chu milem biate laka danglam daiha lang a, ramhuai biakna thim
zînga vân ênna duhawm ên chhuahtîr chu Pathian thiltum a ni.
Josefa nunn>mna leh rinawmna chuan vêngtu pâwl hotu chu
a hnehsak a, sal ni lovin, fapa angin a en zâwk a. Chu tlangvâl
chu lehkha thiam leh mi ropui tak takte chhâwntu a nih fo avângin,
science lam te, \awng hrang thiamna leh hna pawimawh tak tak
- nakina Aigupta prime minister la ni tûr hna atâna \ûl tûrte chu
a lo thiam ta vek a.
Amaherawhchu Josefa rinna leh rinawmna chu meia fiahna
anga fiah tûr a ni. Pathian dân bawhchhe tûrin a pu nupuiin
tlangvâl chu a thl>m ta chiam mai a. Ring lo ramah hleprûkna
thilahte a fihlîm hlauha; mahse thl>mna chak tak leh mi hîp na
tak lo thleng phut mai chu engtia hmachhawn tûr nge ni tâ ang
le? A hnial chuan enge lo thleng ang tih Josefa chuan a hre êm
êm a. Kawng khatah chuan z>p pui leh duhsakna leh lawmman
\ha tak hlawh tûr a ni a, a leh lamah chuan huatna, lung in tanna,
thihna thleng pawh a ni thei. Rei lo te chhûnga a thu tihtlûknaah
_____
1
Genesis 39:2, 3
206 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan a hma lam hun chu a innghat vek a. Awmdân \ha chuan
a dingchang dâwn em? Josefa chu Pathian chungah a rinawm
cheu dâwn em? Ngaih\hat lohna sawi chhuah hleih theih loh
n>n vântirhkohte chuan an thlîr reng a.
Josefa chhânna chuan sâkhuana thubul ropui chu a tilang a.
Engpawh lo thleng dâwn sela leia a pû, amaha rinna nghattu
chu a bum dâwn lo va, vâna a Hotu chungah chuan a rinawm
bawk dâwn a ni. Pathian leh vântirhkoh thianghlimte hmuh reng
laiin, mi tam takin an mihringpuite lakah thiam an inchantîr \hîn
a, mahse Josefa chuan “Eng tin nge he sual lian tak hi tiin Pathian
chunga thil ka tih sual theih ang?” a ti a ni.
Pathianin kan tih leh sawite a hmuin a hre vek a, dik taka
chhinchhiah a nihzia leh kan la hmu leh dâwn a ni tih hriatna
nghet tak kan châwm \hat chuan, sual tih kan hlau dâwn a ni.
|halaite chuan khawiah pawh awmin, engpawh ti sela, Pathian
hmâah an awm reng a ni tih hre reng rawh se. Kan awmdân
tinreng hi hriat lohin a awm lo. Chungnungbera hmâah chuan
kan kawngte kan thup thei lo. Mihring dânte chu a châng chuan
khirh takin a lang nâa, chhuichhuah loh leh hrem lohin a
bawhchhiat theih a. Pathian dân erawh chu chutiang a ni lo.
Thil tisualtu tân chuan zân thim chhah berah pawh khuhtu a awm
lo. Amah chauha awmah a inngai a ni thei a, mahse thiltih tinreng
[218]
hretu tân hmuh theih loh a awm lo. Vân lam endikna hmâah
chuan a thinlungin a tumte pawh a inhawng vek a. Thiltih
tinr>ng, thusawi tinr>ng leh ngaihtuahna tinr>ng pawh,
khawvêlah hian mihring pakhat chauh a awm emaw tih tûr
khawpa chhinchhiah sak leh, amahah chauh chuan vânlam
ngaihvenna chu a tlingkhâwm a ni.
Josefa chuan a rinawmna chu a tuarphah ta, amah thlêmtunu
chuan phuba lâin dâwtin thil tisualah a puh a, tân ina khung a ni
ta. Potifara chuan a nupuiin Josefa a puhna chu âwih sela chuan
Hebrai tlangval chuan a nunna a chân ang, mahse nungchang
mâwina leh dikna a nuna awm chuan sualna nei lo a ni tih a
JOSEFA AIGUPTA-AH 207
finfiah a; a pu chhûngkaw hming hliau loh nân, ani chu tihduhdah
leh ensanin tântîr a ni ta a.
A tîrah chuan tângvêngtu chuan Josefa chu a ti\ha lo hl> a.
Sâm ziaktuin ti hian a sawi a, “A k>te chu kawlin a tinâ a; thîr
khaidiat bunin a awm ta a. A thu thlen famkim hmâ loh chuan;
LALPA thuin amah chu a fiah \hîn a.”2 Mahse Josefa nungchang
dik tak chuan tan in thim pawh a ên chhuak a. Rinna leh chhelna
chu a vawng reng a; rinawm taka rawng a bâwlna kumte chu
râwng taka rulh a ni a, mahse hei hian mi ngui leh rintlâk loh ni
tûrin a siam chuang lo. Pawi sawi lo a ni tih a inhriat avângin
muanna a nei a, a thû chu Pathian kutah a dah mai a ni. A
sualna avânga lungngaihna a nei lo va, mi dang lungngaihna
tihn>psak a tum avângin a lungngaihna chu a theihnghilh zâwk
a. Tân inah pawh hna thawh tûr a hmu zêl a. Hmantlâk
zâwk a nih theih nân harsatna sikul Pathianin a buatsaih sak
a, thununna \angkai tûr chu a hnar lo. Tân ina intihduhdahna
leh lal hrawtna rah te, dân bawhchhiatna rah a hmuhte leh
rêldikna leh, khawngaih theihna leh zahngaihna a lo zirte chu,
thuneihna a hman huna finna leh hmangaihna a neih theih
nâna a lo inbuatsaih lâwkna a ni.
Josefa chuan tân in vêngtu rin a hlawh ta zêl a, a tâwpah
lung in tâng zawng zawng chu a kutah a dah ta a. Tân ina a nî
tin nun thianghlimna leh mangangte a khawngaihna chu a
hmalamâ châwimâwina leh hlawhtlinna kawng lo inhawnna a ni.
Mi dangte chunga ênna zung kan chhuntir hian mahni min ph>tlet
\hîn a. Mi lungngaite hnênah khawngaihna leh lainatna thu kan
sawi te, hrehawm tuar te \anpuina te leh, tlachham hnêna thilpêk
tinr>ngte hi tumna dik taka tih a nih chuan, a petu hnênah
malsâwmna a thlen leh \hîn a ni.
Lal chhang siamtu leh in tûr petûte chu, thiltihsual eng emaw [219]
an neih avângin an tâng a, Josefa enkawlna hnuaiah an awm a.
Tûk khat chu lungngâi hm>l an put avângin a chhan a zâwt a,
mumang mak tak mai an nei ve ve a, a awmzia hriat an châk hl>
_____
2
Sâm 105:18, 19
208 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a ni tih an hrilh a. Josefa chuan “mumang hrilhfiahnate chu


Pathian ta a ni lo em ni? Khawngaih takin min han hrilh teh u,”3
a ti a. An sawi v> v> hnuin Josefa chuan a han hrilh \an ta. Ni
thum hnuah lal no hlântu chuan a hnâ a zawm leh ang a, tûn hmâ

Lalchaw petu hotu leh chhang siamtu hotute lungngaih zia Josefa’n a hmuh
_____
chuan an rilru hahna chhante a zawt a, an rilru hah chu a chhawk zang thei ta a.
3
Genesis 40:8
JOSEFA AIGUPTA-AH 209
ang bawkin Faraoa kutah no a hlân leh dâwn a ni, chhang siamtu
erawh chu, lalber thupêkin tihhlum tûr a ni ang. Sawi lâwk ang
chuan an thû chu a lo thleng dik ta a.
Lal uain pe hotu chuan Josefa hnênah a mumang a hrilhfiah
sak avângte leh hlim taka a ngaihsak \hîn avângin lâwmthu khûn
takin a hrilh a; ani chuan thiam lohna nei lova tâng a nihzia hrilhin
lal hnêna sawi sak tûrin a ng>n a. “I chan \hat leh hunah chuan
min hre reng la, khawngaih takin khawngaihna ka chungah rawn
lantîr la, Faraoa hnênah ka chanchin han sawi la, he in ata hi mi
hruai chhuak ang che: Hebraiho ram ata min a rûka min rûk bo
ka ni a: he ramah pawh hian rip chhûnga mi khungna khawp
engmah ka tisual hek lo,”4 a ti a. Uain siamtu hotupa chuan
a mumang thlen dik dân chu a hmu reng a, lal duhsakna
dawnga a hna a zawm leh hnu chuan a chunga thil\ha titu
chu a hre reng ta awzâwng lo va. Josefa chu kum hnih zet
chu a la tâng ta a. A thinlunga beiseina mei alh pawh a mit
zo dâwn ta a, a hrehawm tuar dang zawng zawng pawh chu
lâwm lohna tûr hlîrin a belh ta zêl a.
Nimahsela chunglam kutin tân in kawng chu a hawng dâwn
\>p ta. Aigupta lal berin zan khat chu mumang pahnih awmze
inang, thil\halo lo thleng tûr hrilhlâwkna ni âwm tak a mang a.
A awmzia a hre thiam mai si lo va, a rilru a tibuai hl> a.
Dâwithiamte leh mifing a ram chhûnga mîte chuan an hrilhfiah
thei si lo. LALPA manganna leh lungngaihna chu a zual zêl a, a
lal in chu mangannain a delh ta a. Buaina l>ng vêl chuan uaiin
pe hotu chu a mumang neih tawh kha a hriâtchhuahtîr a. Josefa
chu a thinlungah a lo lang a, a haihawtna leh lâwmna châng hriat
lohna avânga inchîrna chuan a tina ta zâwk a. Hebrai tlangvâlin
a mumang leh chhang petu mumang a hrilhfiahsak leh a lo thlen
dik dânte chu lal a hrilh ta nghâl a.
Faraoa tân chuan a lalram chhûnga mifingte leh dawihvaih [220]
thiamte hawisana, awze hnama mi, sal lehnghâl han râwn chu a
tlâwm thlâk hl> a, mahse a rilru phurrit bona tûr a nih chuan
_____
4
châng 15
210 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rawngbâwlna hnuaihnung ber pawh pawm tûrin a inpeih a.


Josefa chu rang takin an kohtîr a; a tân in kawr a hlîp a, rei tak
mualphoa a tân chhûnga a hmul chawr sei tak maite chu a ziat
fai a, lal hmâah an hruai ta a ni.
“Faraoa chuan Josefa hnênah, ‘Mumang ka nei a, a hrilhfiah
thei tûmah an awm lo va; nangin mumang hi i hrilhfiah thei tih i
chanchin hi mi sawi ka hria a,’ a ti a. Josefa chuan Faraoa chu
a chhâng a, ‘Chu chu keimaha awm a ni lo ve; Pathianin Faraoa
chu thlamuanthlâk takin a chhâng zâwk ang,’ a ti a.” Josefa’n
lal a chhânna chuan Pathiana a rinna leh a inngaihtlâwmna tilang
a ni. A finna chungnung bîk chawimawina chu uangthuang takin
a chuh lo va. “Chû chu keimaha awm a ni lo ve.”5 Pathian
chauhin hêng thurukte hi a puang thei a ni.
Faraoa chuan a mumang a sawi \an ta a, “Ka mumangah
chuan ngai teh, lui kamah hian ka lo ding a: tin, ngai teh, bawngpui
pasarih thâu tak tak, nalh tak tak hi tui a\ang chuan an lo chhuak
chho a, phairuang zîngah hian an lo tlâ a; bawngpui dang pasarih
berh tak tak, pawr êm êm, ch>r tak tak, chutiang r>ng r>nga
chhia Aigupta ram zawng zawng pawha la hmuh ngai loh hi an
hnûah an lo chhuak chho leh a, bawngpui ch>r tak tak, pawr
tak takte chuan bawngpui pasarih thâu tak tak lo chhuak hmasate
chu an ei zo ta mai a; an ei zawh hnu pawh chuan an ei tih an
hriat chuang loh; a tîr ang bawk khân a la pawr ta reng a.
Chutichuan ka han \hangharh ta a. Ka mumangah chuan, ngai
teh, buh kûng khatah hian vui sarih lian tak tak, \ha tak tak hi a
lo chhuak a, ngai teh, chu mi hnuah chuan vui sarih vuai sil sel,
sîn t> t>, khawchhak thli chhem ro rim remte hi an lo chhuak
leh a, vui sîn t> t>te chuan vui sarih \ha tak takte chu an lem zo
ta maiin ka hmu a, mit lak dawithiamhote chu ka hrilh a,
nimahsela mi hrilhfiah thei tû mah an awm sî lo va,”6 a ti a.
Josefa chuan, “Faraoa mumang hi hmun khat a ni; Pathianin
a thiltih \>p tûr chu Faraoa a hriattîr a nih chu. Hausak tawntaw
kum, kum sarih a lo thleng dâwn a. Lo leh huanahte chuan tûn
_____
5
Gen 41:15, 16; 6châng 17-24
JOSEFA AIGUPTA-AH 211
hmâ âia nasâ taka tam a thar ang. Hei hi \âm kum, kum sarihin
a zui dâwn a ni. Hausakna kha a zuitu \âm avâng chuan he
ramah hian an hre tawh lo vang; a nasa hl> dâwn sî a. Mumang
a neih nawntîr chhan chu thil lo thleng ngei tûr leh thleng thuai
tûr a nih vâng a ni.” A sawi zawm zêl a, “Chutichuan tûnah hian
Faraoa chuan mi pakhat bengvar tak fing tak mai zawng chhuak
sela, tin, ram chungah hian hotuah awmtîr rawh se. Faraoa’n
chu chu ti sela, ram chungah hian hotute ruat sela, hausak kum,
kum sarih chhûng chuan Aigupta ram buh hi hmun ngâa \hena [221]
hmun khat zêl khawn rawh se. Tichuan, anni chuan chûng kum
\hat lo thleng tûra buh zawng zawng chu lâwr khâwmin Faraoa
hnuaia awm tûrin khuaahte la ei atân buh chhûng khâwm sela,
vawng tlat rawh se,”7 a ti a.
A hrilhfiahna chu a âwihawmin a inmil hlê a, thiltih tûr a
sawi mawi pawh chu a fingin a remhriat thlâk a, rinhlelhna awm
lova dik mai chi a ni. A nih leh tuin nge chu ruahmanna chu
kengkawh tâ ang le? Mi ruata finnaah chuan hnam pum himna
chu a innghat ta. Lal chu a mangang a. Enge maw chhûng chu
mi thlan tûr chungchâng chu a ngaihtuah a ni. Uain petu hotu
ber hnên a\angin lal chuan tân in a enkawlnaahte Josefa finna
leh fîmkhurnate chu a hre tawh a; enkawl thiamna thiltihtheihna
ropui tak a nei a ni. In tûr petu chu mahni inthiamlohnain a khat
a, lâwmna châng a hriat lohna chhilh nân a chunga thil \ha titu
chu duhawm takin a fak a, a thu chu a dik a ni tih lal pawhin a
zawh chhuahnaah chuan a chian a. Ram zawng zawngah Josefa
chauh chu lalram timangangtu hlauhawm bitum thei leh, chu mi
laka invên nâna a \ûl ang thil lo buatsaih tûrin, lal chuan tling
berin a ring a. A chungah vânlam thiltihtheihna chu a awm tih a
chiang a, hetiang buaina huna hnam tâna han phusa thei tûr hi lal
miliante zîngah tû mah tling an awm lo. Hebrai mi sal a nihnain
finna hmuh theih reng leh, ngaihtuahna dik a neih chu a bûk zo
lo. Faraoa chuan a rorêlpuite hnênah “Hetiang, Pathian Thlarau
awmna mi hi kan hmu zo dâwn em ni?”8 a ti a.
_____
7
châng 25-35; 8châng 38
212 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Josefa mak tih êm êm mai tûrin thutlûkna chu siam a ni ta a.


“Pathianin chûng zawng zawng chu a hriattîr che avângin nang
anga beng vâr leh fing r>ng r>ng hi an awm lo ve; nang hi ka
chhûngte chungah hotuah i awm ang a, ka khua leh tui zawng
zawng hi i thû ang zêlin an awm ang a, lal\hutphaha \hut thû-ah
chauh hian i âiin ka lal ang” tiin lalin a thuneihna chu Josefa a
hlân a. “Faraoa’n a kut ata a hming nemna zungbun chu a phâwi
a, Josefa kutah a buntîr a, puan zai sîna siam silhf>nte a bel a, a
nghâwngah rangkachak \hî a awrhtîr a; a tawlailîr neih
pahnihnaah chuan a chuantîr a; a hmâah chuan ‘|hing\hi r’u’
tiin an au zêl a.”9
[222 “A chhûngte chunga hotuah leh, a sum zawng zawng chunga
rorêltuah a siam a; a mi liante chu a duh duha a chhawr tûr leh
a upaho tifing tûrin.”10 Rip a\angin Josefa chu Aigupta ram
zawng zawng chunga rorêltu atân chawimawiin a awm ta a.
Dinhmun zahawm tak a ni a, harsatna leh hlauhawmin a hual
bawk a. Hlauhawm tel lovin hmun sâng takah a mi a ding thei
lo. Thlipuiin phai ruamâ pangpâr hniam tak chu tihchhiat loha a
zuah laiin tlâng chhîpa thing lianpui chu a chh>m phawng \hîn
angin, mi an nun hniam laia rinawmna vawng \ha \hînte hi,
khawvêl thila hlawhtlinna leh hausakna thlêmnain a beih hunin,
khuarkhurumah a hnûklût daih thei a ni. Tân in rip chhûnga a
awmlai angin, Faraoa lal inah Pathian hmaa rinawmin a ding a.
Ramhuai biâte zînga mikhual, a laichînte laka tihhran, Pathian
betu a la ni fan a; mahse a ke p>nte Pathian kutin a kawhhmuh
zêl tih a ring a, Pathian rinchhanin a dinhmuna a hna chu a
thawk a. Josefa avângin Aigupta lal leh mi ropuiten Pathian
dik ngaihvênna an nei a; an milem biakna an la chelh reng
chungin, Jehova betu nun leh nungchangin a tihlan thurin bul
chu an ngai pawimawh a ni.
Eng tin nge Josefan nungchang nghet, mi ngîl leh fing ti a
chhinchhiah tlâk a lo nih theih le? A naupan laiin tihchâk zâwng
ûm lovin, a hn^ a thawk \hîn a, a tleirâwl laia thianghlimna,
_____
9
châng 39-43; 10Sâm 105:21, 22
JOSEFA AIGUPTA-AH 213
rinna \ha leh nungchang zahawm a neih chuan hetiang mihring ni
tûr hian a siam a. Nun thianghlim leh m^wlin taksa leh rilru
finna a ti\hang duang êm êm a. Pathian nên a kut chhuak a\anga
inpâwlna leh rinna roluahtute hnêna thutak ropui innghat chu a
ngaihtuah \hin avângin, zirna dang r>ng r>ngin a pêk theih loha
a thlarâu nun châwisângin a tiropui a, a ngaihtuahna a tizâuvin a
tichak a ni. Dinhmun tinr>ngah tl^wm ber a\anga chungnung
ber thlengin hna rintlâk taka thawh chu rawngbâwlna sâng ber
thawk thei tûra zirna a ni. Mi a Siamtu duhzâwnga nung chuan
nungchang \ha ber leh duhawm ber a nei a. “LALPA \ih hi hei
ngei hi finna a ni, thil \halo kalsan hi hriatthiamna a ni.” 11
Mi tlem tê chauhin nungchang chher nân thil te tham t>in
nun a khawih thei tih an hria a. ‘A t> tham lûtuk’ kan ti tûr a ni
lo. Kan nî tin nuna kan thil tawh hrang hrangte hi kan rinawmna [223]
fiahna leh rintlâk zâwka min siamtu a ni. Nungchang insiam laia
zirtîrna \ha âwih zêl chu, rilruin nuam tih zâwng leh châk zawng
tih aiin tihtûr tih zat zêl duhna a thlen \hîn. Rilru thunun tawh
chu a dik emaw, dik lo emaw lamâ luangthli chh>m angin a thle
mai mai lo va; dikna leh takna chu tih\hana nei tûr anmahni an
inzirtîr tawh avângin an hnaah chuan an rinawm \hîn a. Thil tê
bera an rinawmna avângin lian zâwk atânte rintlâk tûrin chakna
an nei tawh a ni.
Nungchang dik chu Ofir rangkachak âiin a hlû zâwk a.
Chumi tel lo chuan châwimâwi tlâk chungnunna a awm thei lo.
Mahse, nungchang hi a inhlan chhâwn theih loha, lei theih pawh
a ni lo. Nungchang \hatna te ngaihtuahna \hâte hi tihpalha lo
awm mai a ni lo. Thilpêk hlu ber pawh tihpun loh chuan, hlûtna
a awm lo. Nungchang duhawm insiamna chu damchhûnga hnâ
a ni a, theihpatâwpa beiha neih a ni. Pathianin remchânna min
p> a, hlawhtlinna chu chutiang hman thiamnaah a innghat a. ð

_____
11
Joba 28:28
214 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

21
JOSEFA LEH A ÛNAUTE

[224]
K \hat kum a lo thleng chiaha \âm lo awm tûr atâna
UM
inpuahchahna chu \an nghâl a ni a. Josefa kaihhruainain
Aigupta ram hmun pawimawh zawng zawngah chhûn khâwmna
in lian pui pui siamin, an buh thar ei bang dah \hat nân ruahmanna
ropui tak an siam a. Kum\hat kum, kum sarih chhûngin chutiang
chuan an ti a, buh chu a tam lûtuka an dah luh zat chu chhiars>n
ruâl loh a ni ta a ni.
Tûnah chuan Josefa sawi ang takin \âm kum, kum sarih chu
a in\an dâwn ta a. “Ram tinah \âm a lo tla ta a; Aigupta rama
mi zawng zawng chu an \âm veleh Faraoa hnênah ei tûr dîlin an
âu a; Faraoa chuan Aigupta mi zawng zawng hnênah chuan,
“Josefa hnênah kal ula; a hrilh apiang che u chu ti rawh u,”1 a ti
a. |âm chu lei chung zawng zawngah chuan a lo tla ta a; tichuan
Josefa chuan chhûn khâwmna in zawng zawng chu a hawng ta
a, Aigupta mîte hnênah chuan a hralh a.
Kanaan ram thlengin \âm chu a tla a, Jakoba awmna ramah
chuan an tuar na hl> a. Aigupta lalin buh a dahkhâwm \euh tih
hriain, Jakoba fapa sawmte chu buh lei tûrin an kal a. An thlen
chuan lal aiawhtu hnêna kal tûrin hrilh an ni a, buh dîl v> dangte
nên ram rorêltu hmâah an inlan a. “Hmâia lei siin amah chibai
an bûk hlawm a.” “Josefa chuan a ûteho chu a lo hria a, anni
erawh chuan ani chu an hre si lo.” A Hebrai hming chu lalin a
hming a vuah sakin thlâk a ni tawh a, Aigupta ram Prime Minister
leh Ismaelho hnêna rawlthar an hralh kha inan deuhna an nei a.
A ûten zah taka chibai an bûk lai chuan Josefa’n a mumang a
hre chhuak a, hun kal tawh thil chu mitthlâah a lo lang a. A mit
[225] fing tak chu a hawi kual a, an zîngah Benjamin-a a tel lo tih a
hria a. Chûng mi nunrâwngte kut chu a lo tuar tawh daih em ni?
Thudik hriat chhuah a tum a. “Enthlatute in nih hi; ram ruahzia
_____
1
Genesis 41:55
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 215
en tûrin in lo kal a nih hi le,” a ti a.2
Anni chuan “Ka pu ni suh e, i chhiahhlawhte hi buh lei tûra
lo kal kan ni asin. Mi pakhat fa vek kan ni; mi dik tak kan ni a,
i chhiahhlawhte hi enthlatûte kan ni aw zâwng lo ve,” an ti a.
An kianga a awm laia an sualna kha an la nei reng em tih a hriat
duh vâng leh, an inchhûng chanchin hriat belh a duh avângin; an
thu sawi rinhlelhawm theihzia a hre vek si a. A puh lui zêl a,
anni chuan an chhâng a, “Keini i chhiahhlawhte hi unau sawm
leh pahnih, Kanaan rama awm mi pakhat fâ kan ni; kan tlum
ber chu tûnah chuan kan pa hnênah a awm a, pakhat erawh chu
a awm ta lo a ni,”3 an ti a.
Anmahni ringhlelin enthlatua la puh cheuvin ram awptu chuan
fiah nân an zînga pakhatin Benjamina a hruai chhûngin mi dang
chu Aiguptaah lo awm tûrin a ti a. Chu chu rem an tih loh
chuan enthlatu anga en an ni ang. Mahse, Jakoba fâte chuan a
remruat dân chu an pawm thei lo, an phurh chhûngin an
chhûngten châw an nghei thei dâwn a, tunge a unaute lung ina
tâng veka, mahni chauhva an zin kawng chu zawh leh ta ang?
Tihhlum emaw sala siam emaw an ni mai dâwnin a lang a;
Benjamina pawh rawn hruai sela an chan ang chang ve tho tûr
a ni a. A fapa la awm chhun chântîr tûra an pa lungngaihna
belhchhah leh âi chuan an zaa tuar tlâng dial tûrin an titlu a. Tân
inah an khung ta a, ni thum an tâng a.
Josefan a ûte a kalsan a\ang khân Jakoba fapate chuan an
nungchang an lo thlâk tawh a. Îtsîkna leh buaina siam duh,
bum hmang leh kawlhsen, phuba lâk duh mi ni \hînte kha, tûnah
harsatnaa fiah an nih hian mahni hmasial lo, mi dangte chunga
dik, an pa hnêna intulût, leh patling an nih tawh pawha, a thû
thûa awm an ni.
Aiguptaa ni thum an tânna chu hun kal tawha an sualnate
ngaihtuahin hrehawm takin an hmang a. Benjamina an hruai
loh chuan enthlatua an puhna chu a dik tihna a ni dâwn a, an
pain Benjamina chu a thlah theih an beisei ngam bawk sî lo. Ni
_____
2
Gen 42:6-9; 3châng 13
216 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thum hnuah Josefa chuan a unaute chu a hmaa hruai tûrin thu a
[226] pe a. A hrêng rei ngam lo. A pa leh a chhûngte chu chaw
ngheiin an awm tawh mai thei a ni. An hnênah, “Heti hian ti ula
in nung ang. Pathian ka \ih sî a; mi dik tak in nih chuan in ûnau
zîngah pakhat phuarin awm rawh se; nangni erawh chu kal ta
ula, in chhûngte \âm tân chuan buh phur rawh u, in tlum ber chu
ka hnênah rawn hruai ang che u: chutichuan in thu chu a fiah ang
a, in thi dâwn lo nia,”4 a ti a. An pain Benjamina hruai chu a
remtih an beisei lo hl> chungin chu rawtna chu pawm an remti
a. Josefa’n anni chu \awng letlingtu nên a be \hîn a, ram awptu
chuan an \awng a hre thiam tih hre lovin a hmâah an inbia a.
Josefa an sawisak dân chungchângah an inmawh chhiat kual a:
“Kan nau chunga kan thiltih kha kan thiam lo tak tak a nih hi,
khawngaih tûra min ngen \âwk \âwk laia a thinlung manganzia
hmu reng chunga kan ngaihthlâksak duh loh kha: chuvângin he
manganna hian min tlâkbuak a nih hi” an ti a. Reubena Dothana
amah chhanchhuahna tûr ngaihtuahtu khân, “Naupang chungah
thil tisual suh u tiin in hnênah ka sawi lo vem ni? In ngaithla duh
lo a nih kha, chuvângin ngai teh u, a thisen phubâ chu an lâ a nih
hi,” a ti a. Josefa’n a lo ngaithla a, a insum zo lo va, a chhuak a,
a \ap a. A lo kîr leh chuan an mit hmuhah Simeona chu phuara
tan ina khung tûrin thû a pe a. Râwng taka an nau an tih khân
Simeona chu a bul tumtu leh thusa ber a ni a, chumi avâng chuan
a chungah a tlu ta a ni.
A ûte chu a kaltîr hmain Josefan buh phurh tûr siamsak vek
tûr leh an pawisa chu a rûka ip rawng bula dah \heuh tûrin a
hrilh a. Kalkawnga ran ei tûr pawh pêk an ni a, an hawn kawngah
chuan an zînga pakhat chuan a ip a han hawn chuan a tangka ip
a lo awm reng a. Mi dang a hrilh a, mak tiin a ngaihna an hre lo
va. “Pathianin hetia min tih hi engtizia nge ni âw?” an ti a. LALPÂ
hnên ata thil \ha an dawng an inti dâwn nge, an sualna avângin
hrehawmna thûk zâwkah A hrem dâwn ta niin an ngai ang?
Pathianin an sualnate hmuin, a hrem zui ta niin an ngai a ni.
_____
4
châng 20
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 217
Jakoba chuan a fâte lokîr leh hun chu nghâkhlel takin a thlîr
a, an lo thlen chuan puan ina mîte chu an lo kal khâwm vek a,
an pa hnêna thil awmdân an sawi chu an ngaithla \hap a. Hlâu
leh maktiin an khat a. Aigupta ram awptu khân thil \ha lo tak
tih tum niin a lang a, an phur an han hawna, an pawisa ip an
hmuh khân an ring nghet zual a. Lungngâi takin an pa putar tak [227]
chuan, “Nangni hian ka fâte min chântîr a nih hi: Josefa a awm
tawh lo va, Simeona pawh a awm tawh hek lo, Benjamina lam
pawh hruai bo in tum leh zêl a: chûng thil zawng zawng chuan
mi tlâkbuak a nih hi,” a ti a. Reubenan, “I hnêna ka rawn hruai
leh loh chuan ka fapate pahnih hi that mai ang che: ani chu ka
kutah mi kawltîr la i hnênah ka rawn hruai leh mai ang,” a ti a.
A chhânna chu hei hi a ni, “Ka fapa hi in hnênah a chhuk ve lo
vang; a û a thi tawha amah chauh hi a ni tawh si a: in kalna
kawng lakahte tawhsual a zuk tawh chuan ka lu \uak hi
lungngaihnain thlânah i liamtîr dâwn a ni,”5 tiin.
Nimahsela, \am chu a nasa hl> a, Aigupta a\anga buh an
hawn chu a zo dâwn \>p ta a. Jakoba fâte chuan Benjamina
tel lova Aiguptaa kal chu a thlâwn mai a ni tih an hre reng a. An
pa chuan a rilru a thlâk a beisei awm vak lo va, ngâwi rengin a
thuchhuak an nghâk a. |âm chu a zual deuh deuh a, putar
chuan a mîte hm>l a\ang chuan an mamâwh chu a hria a; a
tâwpah chuan “Kal leh tawh ula, buh tl>m tal kan tân zu lei leh
rawh u,”6 a ti a.
Juda chuan a chhâng a, “Chu mi chuan, in nau in hnêna a tel
loh chuan, ka hm>l in hmu lo vang tiin min tiam tlat a ni. Kan
nau hi kan hnênah i tirh chuan buh kan zuk leisak ang che, i tirh
loh erawh chuan kan zuk kal lo vang; chu mi chuan kan hnênah,
in nau in hnêna a tel loh chuan ka hm>l in hmu lo vang a ti miau
si a,” a ti a. A pa thu chu a zuai deuh tih a hmuhin a sawi zawm
leh a, “Tâitea chu ka hnênah kaltîr rawh, tichuan kan tho ang a,
kan kal mai ang e; keini leh nang leh kan fanau tê tête pawh hi
thi lo va kan nun theihna tûrin,”7 tiin a nau v>nhimnaah mawhphur
_____
5
châng 36-38; 6Gen 43:2; 7châng 3, 8
218 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zêl tûr leh a pa hnêna Benjamina chu a hruai l>t leh loh chuan
kumkhuaa mawh phur tûrin a inpe a.
Jakoba chuan a fâte chu a kaltîr leh thei hrâm a. Rorêltu
hnêna thilpêk pêk tûr, \âmpui tuarin a tih theih tawk - “thinghnâi
damdawi te, khawizu te, rimtui te, murra te, theipilsak te
vaiumkhal te tlem \heuhin,” tangka a lehhnih keng bawk tûrin a
hrilh a. “In nau chu hruai ula, tho ula, chu mi hnênah chuan kal
leh rawh u,”8 a ti a.
[228] Aiguptaah chuan an kal leh ta a, Josefa hmâah chuan an
inlan a. Benjamina a nu fapa ngei mai a han hmuh chuan a lung
a chhe hl> a. Mahse a inthup a, a in lamah hruaia chaw kîlpui
tûr a buatsaih tîr a. Ramawptu meuh ina han kal chu an hlâu a,
an ipa pawisa an hmuh kha sawi fel tûrin koh an nih ringin, an
hlâu thâwng êm êm a. Sala man an nih theihna tûr zawngin thil
an ti a nih an ring a. Mangang takin inenkawltu hnênah Aigupta
an tlawh thû leh pawi an khawih loh dânte, an phura an pawisa
a lo awm thu leh an rawn ken lêt leh thû te, lei lehna tûr pawisa
dang an rawn ken thute hrilhin, “Kan tangka chu tuin nge kan
ipah dah kan hre si lo,” an ti a. Chu mi chuan “Thlamuang
takin awm ula, hlau suh u, in Pathian, in pa Pathian chuan in
ipahte chuan ro a p> chu u a nih chu; in tangka kha ka hmu sî
a,”9 a ti a. An hlauhthâwnna chu a kiang ta a, Simeona pawh
tan in a\anga chhuah a nih a, an hnênah a awm tâkah chuan, an
chungah Pathian a \ha êm êm a ni tih an hria a.
Ramawptu chu an hnêna a lo kal leh chuan an thilpêk chu an
p> a, inngaitlâwm takin “lei siin chibai an bûk hlawm a.” A mumang
chu a hre chhuak leh a, a mikhualte chibai a bûk a, thu a zâwt a,
“In pa, a chanchin in sawi putar kha, a dam lai em ni?” a ti nghâl
var a. “Kan pa, i chhiahhlawh chu a dam lai a ni a, nungdamin a la
awm e” tiin lu kunin chibai an bûk leh a. Benjamina a en a, “Kha
kha in tlum ber, a chanchin min hrilha kha em ni?’ a ti a, mahse a
lung a chhiat êm avângin engmah a sawi thei ta lo va, “a pindan
chhûngah a lûta chutah chuan a \ap a.”
_____
8
châng 11-13; 9châng 22, 23
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 219
A inti pachang a, a lo l>t a, ruai\heh tûrin an kal ta dial a.
Aigupta mîte dânin hnam dang mîte nêna chaw eiho a thiang lo
va. Jakoba fâte chuan dawhkan an nei hrang a, ramawptu chu
lal a nih angin a kil hrang a, Aigupta mîten dawhkân hrang an
nei bawk a. An \hut vek hnu chuan an unauza upat dân indawt
vekin an \hu tih an hmuh chuan mak an ti a. “Josefa chuan a
hnêna mi chanvote chu an hnênah a hlan chhawntîr a,” Benjamina
phei chu mi dang chan lêt nga a p> a. Benjamina duhsakna a
pêk hi a ûten a chunga îtsîkna leh huatna an neih kha an tlum
ber chungah an la nei leh neih loh a fiah nân a ni. Josefa chuan [229]
an \awng hrethiam lo tûra an la ngaih fo avângin zal>n takin an
ti ti bawrh bawrh a, an rilru dik tak a hriat phah a. Fiahna dang
a la siam ta cheu a, an chhuah hmain a naupang ber ipah a
tangka no dah tûrin a hrilh a.
Hlim takin an hâw ta a. Simeona leh Benjamina pawh an
awm a, an rante tân chaw an nei tâwk a, an vêla chhiatna awm
thei chu him takin an pumpelh tawhin an hria. Mahse khawpui
dâi f>m an thlen chuan ram awptu sum enkawltu chuan a rawn
ûm phâk a, thinur takin, “Engtizia nge thil \ha thil \ha lova in
rulh ni?” Kha kha ka pu uain inna leh ai enna ngei a ni lo
vem ni? Hetiang in tih hi in tisual a ni,”10 a ti a. Chu no chu
thihna tûr a awm leh awm loh enna atân hman a ni. Chutih
hun lai chuan chutiang no chu tûra inhrâi hlumna laka v>nna
a ni a: a hlu êm êm a ni.
Sum enkawltuin a puhna chu chhângin khualzinte chuan, “Ka
pu engtizia nge ni hetiang thu i sawi? I chhiahhlawhte hian chutiang
thil kan tih loh turzia mai chu. Ngai teh kan ip rawng bula
tangka kan hmuhte pawh kha Kanaan ram a\angin i hnênah kan
rawn ken leh kha; engtin nge i pu ina mi tangka emaw
rangkachak emaw kan rûk theih ang le? I chhiahhlawhte zîngah
hian tupawh i hmuhna apiang chu thi rawh se, keini pawh kan
pu bâwihah kan awm mai ang e,” an ti a.
“Aw le, in thu ang zêl chuan ni ang hmiang. Amaherawhchu
_____
10
Gen 44:4, 5
220 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tupawh ka hmuhna apiang chu ka bâwihah awm rawh se, nangni


erawhchu sawisêl bo in ni ang,” a ti a.
An zawng ta nghâl a. “Chu v>leh chuan hmanhmawh takin
mahni ip chu leiah an la thla \heuh a,” sum enkawltu chuan
Reubena a\anga \anin an indawt ang zêlin a naupang ber thlengin
a dap a. Benjamina inpah no chu a lo awm ta a.
Unauzate chuan an manganna entîr nân an silhfen an
pawtthl>r a, zawi muangin khawpui lamah an kir leh a. An tiam
tawh angin Benjamina chu dam chhûng hr>nga tâng tûr a ni ta
a. Ani chu lal inah an zui lût a, ram awptu chu an hmu leh a, a
hmâah an bawkkhup a. Ani chuan, “Eng thil nge ni in tih tâk ni?
Keimah ang mi hian âi an en thiam ngei ang tih in hre lo em ni?”
a ti a. An sualna an hriat theih nân Josefa’n hei hi a ti a ni.
Pathian thiltihtheihna nei angin a la inchhâl ngai lo va, mahse an
nuna thurukte a hre vek thei a ni tih an rin a duh a.
[230] Juda chuan, “Ka pu, i hnênah eng nge kan sawi tâk ang?
Eng nge kan hrilh ang? Engtin nge kan insawi ven tak ang le?
Pathianin i chhiahhlawhte sualna chu a hmu chhuak ta a nih hi;
ngai teh, ka pu i bâwihte kan nih tâk hi keimahni leh a kuta no
an hmuhna pawh hi,” a ti a.
“Chutiang chuan ka tih loh tûrzia mai chu. a kuta no an
hmuhna chauh hi ka bâwihah a awm ang, nangni erawh zawng
thlamuang takin in pa hnênah han kal rawh u,” a ti a.
“Rilru mangang takin Juda chuan rorêltu chu a hnaih a, “Aw
ka pu, khawngaih takin, ka pu, i chhiahhlawh hi i beng hriatah
thu kam khat mi sawitîr la, i thinur chu i chhiahhlawh chungah
hian alhtîr suh ang che; nang zawng Faraoa ang mai i ni si a,”
tiin a ng>n a. Rilru khawih tak maia sawiin Josefa a sûnna
chungchâng a a pa lungngaihna leh, Benjamina, a nu Rakili,
Jakoban a hmangaih êm êm fapa la awm chhun, Aiguptaa an
hnêna hruai a phal hauh loh a nih dânte chu a han sawi a.
“Chutichuan Tait>a hi kan hnêna tel lova i chhiahhlawh ka pa
hnêna ka han thlen chuan, a nunna chu Tait>a nun nên a inzawm
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 221
tlat avângin, heti hi a ni ang a, Tait>a hi a tel ve lo tih a hriat
vêleh a thi mai ang; tichuan i chhiahhlawhho hian i chhiahhlawh
kan pa lu \uak chu lungngaihnain thlânah kan liamtîr dâwn a nih
hi. I chhiahhlawh hian i hnêna ka rawn hruai leh loh chuan, a
mawh chu kumkhuain ka pa lakah ka phur ang tiin ka pa lakah
chuan Tait>a chungchang thuah hian bul tumtuah ka insiam tawh
si a. Chutichuan khawngaih takin i chhiahhlawh hi Tait>a aiah
ka pu, i bâwihah mi awmtîr la, Tait>a hi a ûte hnênah chhohtîr
ang che, Tait>a ka hnêna tel lovin ka pa hnênah engtin nge ka
chhoh theih ang? Ka pa chunga chhiatna thleng tûr chu ka hmu
ngam lo a sîn,” 11 a ti a.
Josefa chuan a duh tâwk ta a. A ûteah chuan inchhîrna dik
rah chu a hmu a. Juda inhlanna rilru khawih tak mai a han hriat
chuan anniho chauh lo chu kal kiang tûrin thû a p> a, ring takin
a \ap a, “Josefa kha ka ni; ka pa chu a la dam maw?” a ti a.
A ûnaute chu che châng lovin an ding a, hlau leh mak tiin an
ngâwi reng a. Aigupta ram rorêltu an unau Josefa an îtsîka,
thah an tum, a tâwpa sala an hralh tak khâ! A chunga an thiltih
\ha lo zawng zawng chu an hmâah an lo lang a. A mumang an
hmuhsitzia leh a thlen dikna dal tûra an thawh nasatzia te chu an
hre reng a. Mumang thlen famkimna atâna an thawk chu a ni
tho a, tûnah chuan a thu neihna hnuaiah an awm ta hmiah mai a,
dik lo taka a lo tuar tawh chu a thungrûl ngei ang lê!
An manganna chu a hmu a, lainat takin, “Khawngaih takin
mi rawn hnaih teh u,” a ti a, an lo kal hnaih chuan, “In ûnaupa
Josefa, Aigupta rama luhpui tûra in hralha kha ka ni. Nimahsela [231]
heta kal tûra mi hralh avâng hian lungngâi suh ula, mahni inhaw
duh hek suh u; mîte chhandam tûrin Pathianin in hmâah mi lo tîr
hmasa a nih hi,” a ti a. A chunga an ngilneih loh vâng chuan
tuar tam tâwk tawhin a hria a, an hlauhna hnawt bo tûr leh mahni
an inhuatna nasa lûtuk chu tihn>pna tûr a zawng a.
“He kum hnih chhûng hian he ramah hian \âm a lo tla ta a,
kum ngâ a la bâk a, chu mi chhûng zawng lei leh hi a awm lo
_____
11
châng 7-34
222 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

vang a, buh lâk pawh a awm hek lo vang. Tichuan leiah hian
chi thlahte zuah sak tûr che u leh chhandamna ropui takin
nungdamâ ka awmtîrna tûr che uin, Pathianin in hmâah hian mi
lo tîr hmasa a ni. Chutichuan heta mi kaltîrtu hi nangni in ni lo
va, Pathian a ni zâwk e; Ani chuan Faraoa paah leh a chhûngte
zawng zawng hotuah leh, Aigupta ram zawng zawng rorêltuah
mi siam ta a. Rang takin ka pa hnênah han kal ula, a hnênah i
fapa Josefa chuan heti hian a ti a, ‘Pathianin Aigupta ram zawng
zawng hotuah mi siam ta; ka hnênah lo chhuk rawh, rei rawn
rial suh; tichuan Gosen ramah i awm ang a, ka kiang ngeiah
hian i awm dâwn nia; nang leh i fâte leh i tûte leh i berâm rualte
leh i bawng rualte leh, i neih zawng zawng nên. Chutah chuan
keiman ka châwm ang che; \âm tûr, kum nga a la awm sî a;
chutilochuan i lo rethei dah ang e, nang leh i chhûngte leh i neih
zawng zawngte nên han ti ang che u. Ngai teh u, nangmahni mit
ngei leh ka nau Benjamina mit ngeiin keima kâ ngeiin a sawi lai
in hmu reng a ni.” “A ir leh a nau Benjamina ir chuktuahin a \ap
ta a; Benjamina pawh a ir chuktuahin a \ap bâwk a. Chubâkah
a unaute zawng zawng chu a fâwp a, a \ah khum ta \heuh a;
chumi hnuah chuan a ûnaute chuan thukhawchâng an sawipui ta
a.” 12 Inngâitlâwmin an sual chu an puâng a, a ngaihdamna an
dîl a. Enghelh nei leh pawiti takin an awm reng \hîn a, tunah
chuan a lo la dam reng avângin an hlim ta a ni.
Thil thleng chanchin chuan lal, Josefa tihlâwm châk rengtu,
hnên chu a thleng thuai a, ram awptuin a chhûngte a sâwmna
chu remtihpuiin, “Aigupta ram zawng zawnga thil \ha apiang hi
in tâ a ni si a,” a ti a. An unauza chuan silhfen leh tawlailir nên
an chhûngkua leh an awmpuite nên, Aigupta rama an p>mna
tûra thil \ûl zawng zawng pein an hawntîr ta a. Josefa’n
Benjamina chu mi dang dawn aia thilpêk hlu zâwk a pe a. An
hâwn kawnga intihbuaina an neih hlauvin an chhuah dâwn chuan,
“kalkawngah inhâu lo tûrin fîmkhur rawh u,” 13 a ti a.
Jakoba fapâte chu an pa hnênah chanchin hlimawm tak thlen
_____
12 13
Gen 45:3-15; châng 20-24
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 223
tûr nên chuan an kir leh a, “Josefa kha a lo la dam a, Aigupta
ram zawng zawng rorêltu a ni,” an ti a. A tîrah chuan putar chu
a mit sulh a, a hriat chu a âwih lo va, nimahsela tawlailîr intlar [232]
sei tak mai leh a hnûktu rante chu a hmuh a, Benjamina pawh a
kianga awm leh tâk avâng chuan a ring thei ta a, hlimna vâwr
tâwpin, “A tâwk ta e, ka fapa Josefa chu mi nungdamin a lo la
awm a nih tak hi, ka thih hmain amah ka zuk hmû ang,” 14 a ti a.
Unau sawmte chuan thiltih zahthlâk tak mai tih tûr an la nei
a. Tûnah chuan an pa hnênah bumna leh nunrâwnna a nun leh
anmahni nun pawh kum rei tak lo tihrehawmtu chu an puang ta
a. Jakoba chuan chutiang sualna hmusitawm lûtuk chu an tih a
ring lova, mahse \hatnain a hneh zo vek tawh a, a fâte sualna
chu a ngâidam a, mal a sâwmsak a.
Pa leh a fapate, an chhûngkua leh ran rualte, berâmte
leh an awmpui \hahnem tâwk takte chuan Aigupta an pan ta
thuai a. Thinlung lâwm takin an zin chhuak a, Beersheba
hmun an thlenin thlatubula chuan lâwmna inthâwina a hlân a,
L ALPA chu an hnêna kal ngei tûrin a ng>n a. Zân inlârnaah
vânlam thu a hnênah a lo thleng a, “Aigupta rama zuk kal
chu hlâu suh; chutah chuan chi ropui takah ka siam dâwn
che a ni; Aigupta ramah chuan i hnênah ka zuk kal ve ang a;
ka hruai chho leh ngei ngei bawk ang che,” tiin.
Thutiam, “Aigupta rama zuk kal chu hlau suh; chutah chuan
chi ropui takah ka siam dâwn che a ni,” 15 tih chu thu awmze nei
a ni. Abrahama hnênah chi thlah arsi zâta chhiar sên loh pêk
tiam a ni a, mahse mi thlante chu an pung chak lo hl> si a. Kanaan
ramah hrilhlâwk anga hnam chutiang han \han chhohna tûr ram
a awm lo va; ramhuai be hnam thiltithei kuta awm a ni a. “Chhuan
lina” hmâ chuan chhuhsak theih a ni lo. Israela thlahte chu helaiah
hian mipui chhiars>n lohin lo \hang ta sela a rama mi chêngte
chu an hnawt darh a nih loh leh anmahni an darh sarh nuai dâwn
a. Pathian remruat dân a nih loh avângin an hnawtchhuak thei
lo vang; Kanaan mîte nên lo inchawh pawlh sela milem be tûra
_____
14
châng 26-28; 15Gen 46:3, 4
224 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thl>m thlûkin an awm bawk dâwn a. Engpawhnise, Aigupta


ram chuan Pathian thiltum hlawhtlina chu a thlen thei dâwn a.
Ram \ha leh tui awmna ram, nasa taka an pun thuaina tûr
dâwl zo thei tûr a ni. Berâm vêngtu, “Aigupta mîte ten
zâwng tak” an ni a, chumi avâng chuan a hrang hlauhin an
khawsa thei ang a, Aigupta mîte milem biakna lak a\ang
chuan an fihlîm thei dâwn a ni.
[233] Aigupta an thlen chuan, Gosen ram an pan dîng nghâl a.
Chutah chuan Josefa chu lal tawlailirin a lo kal a, hotu lianten an
\awiawm bawk a. Ropuina hualvêltu leh a dinhmun pawimawh
chu theihnghilh ta vek ni awm angin a rilru chu thil pakhat
chauhvin a luah a, a châkna chuan a thinlung a tiphur a. Khual
zinho lo hâw a hmuh chuan a hmangaihna leh thil beisei kum
tam tak lo khuahkhirh tawh chu dan theih a ni ta lo. A pa lawm
tûrin tawlailîr a\ang chuan hmanhmawh takin a zuang thlâ a.
“A ir a chuktuah a, rei f> a ir chuktuahin a \ap a. Israela chuan
Josefa hnênah mi nungdamâ i lo la awm a, i hm>l ka hmuh leh
tak avâng hian tûnah chuan duh leh thi tawh rawh i,’ a ti a.” 16
Josefa’n Faraoa hmâa inlan tûr leh, nakina an ch>nna ram
tûr atâna phalna a hnên ata la tûrin a unaute zînga pangâ chu a
hruai a. A Prime Minister chunga a lâwm avângin lal chuan
office-a hna chelh tûrin a duh a, mahse Josefa, Jehova betu dik
tak chuan, a unaute chu milem biate zînga thlêmna chu an pelh
theih nân lalin thu a zawh huna tlang taka an hnathawh chu hrilh
tûrin thu a râwn a. Jakoba fâte chuan a thurâwn chu zuiin, an
duh huna an hâwn leh mai theih nân chû ramah chuan châm hrih
mai tûra lo kal leh, awm hlen tûr an nih lo tih an hrilh a. Lal
chuan Gosen rama, “Ram \ha ber” chu an awm nân a p> a.
An lo thlen hnu rei vak lovah Josefa chuan a pa pawh chu lal
hmaa inlan tûrin a hruai a. Lal rorêlna hmunah chuan thlahtua chu
mikhual mai a ni a; mahse khawvêl thilsiam leh nungcha kârah Lal
ropui zâwk nên inkâwm \hîn a nih avângin chungnung zâwka indahin
a bân a phar chhuak a, Faraoa chu mal a sâwm a.
_____
16
châng 30
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 225
Josefa a hmuh veleh khân Jakoban a damchhûng ni hrehawm
leh lungngaihna hun sei tak chu hlimnain a tâwp dâwn tak
avângin, thih a inpeih a ni tih a sawi tawh a. Nimahsela Gosena
thlamuang taka châwl tûrin kum 17 dang pêk a ni. Kum kal
tawh nên han bûk chuan lâwmna tûr hlîr a ni ta a. A fâten
simna dik an nei tih a hmu a, a chhûngkua chu hnam ropui taka
lo \hang chho thei tûra thil mamâwh engkimin a hual vêl a,
Kanaana an inben belna tûr tiam chiang tak chu rinnain a man
thei a. Amah ngei pawh chu Aigupta ram Prime Minister in a
pêk theih ang zawng zawng, hmangaihna leh duhsakna chuan a
hual vêl a, a fapa rei tak a hloh tawh nêna awmho lehin thlânah
thlamuang takin a liam riâi riâi dâwn a ni.
A thi dâwn hnai ta tih a hriatin Josefa a chah a. Kanaan [234]
ram luah tûra Pathianin a tiam chu nghet taka vuanin, “Khawngaih
takin Aigupta ramah hian min phûm suh ang che; mi thlahtute
hnêna ka muthilh hunah chuan nangin Aigupta ram atâ hi mi
zâwn chhuakin, anmahni phûmna hmunah chuan mi phûm zâwk
tûr a ni,”17 a ti a. Josefa chuan chu mi ti tûr chuan a intiam a,
mahse Jakoba chuan a la duh tâwk lo va, Makpela pûka
thlahtute kianga phûm ngei tûrin chhia a chhamtîr a.
Thil pawimawh tak pakhat tih leh tûr a la awm, Josefa fapâte
chu Israel hnam zînga chhiar tel ve tûr an ni a. Josefa chu a pa
hmu tûra a lo kal hnu hnun ber chuan a fâte, Efraima leh Manasea
a rawn hruai a. He naupang pahnihte hi an nu lamah Aigupta
puithiam lalber laichîn an ni a, an pa dinhmunin hausa leh ropuiin
a siam a, an duh chuan Aigupta mi nih an thlang thei. Josefa
duhna erawh chu anmahni mîte nêna inzawm chu a ni. Thutiam
thuthlung chunga rinna a neihna chu tilangin a fâte chu Aiguptaa
lalna leh châwimâwina zawng zawng chu hawisana berâm vêngtu
hnam hmusitawm, Pathian rawngbâwlna hna thawktute zînga
dah chu a duh a ni.
Jakoba chuan “I fapate pahnih Aigupta rama i hnêna ka lo
kal hmâa Aigupta rama i neihte hi ka tâ an ni; Efraima leh
_____
17
Gen 47:29, 30
226 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Manasea hi, Reubena leh Simeona ang bawkin ka tâ an ni,” a ti


a. Amâ fâ anga siam tûr leh hnam hrang ve ve te thlahtu ni tûr an
ni. Reubenan fatîr nih theihna kawng khat a chân a, chu chu Josefa
chungah a tlâ a, tichuan Israel hnam hnih a chang dâwn a ni.
A upat tawh avângin Jakoba mit a fiah tawh lo va, tlangvâl
pahnihte chu an awm tih a hre lo va; mahse tûnah, an riruang
chu a man a, “Hêng hi tute nge ni?” a ti a. A han hrilh chuan,
“Khawngaih takin ka hnênah han hruai hnai rawh, tihchuan
anmahni mal ka lo sâwmsak ang e,” a ti a. An lo hnâi a thlahtua
chuan a pawm a, a fâwp a, khûn takin malsâwmsak tûrin an lu
chungah a kut a nghat a. Tichuan a \awng\âi a, “Mi thlahtu
Abrahama leh Isaaka, a hmâ an awm \hinna Pathian, vawiin
thlenga ka dam chhûng zawnga mi châwmtu Pathian, sual zawng
zawng laka mi tlantu Vântirhkoh chuan naupangte hi malsâwm
rawh se,”18 tiin. Mahnia khawsa hrang thei intihna rilru leh
mihring chaknaa innghahna leh verv>kna reng a awm lo. Pathian
chu amah châwmtu leh humhimtu a ni. Hun kal tawha hrehawmna
vânga phunnawina a awm lo. Lungngaihna leh hrehawmnain
amah an bâwm tih a ni tawh lo. Hriat rengnaah chuan a
[235] zahngaihna leh hmangaih ngilneihna a khualzin chhûnga a hnêna
awm \hîn chauh chu a châm tawh a ni.
Mal a sâwm zawh chuan Jakoban a fapa hnênah, bawih
tânna leh lungngaihna kum rei tak tuar tûr chhuân lo awm tûrte
tân, he a rinna hriattîrna hi a sawi a: “Ngai teh, ka thi dâwn ta
a; nimahsela Pathian chu in hnênah a awm ang a, in thlahtute
ramah chuan a hruai leh ang che u.”19
A tâwpah chuan Jakoba fâte zawng zawng chu a thihna
khumah an lo kal khâwm a. Jakoban a fâte hnênah, “Ni
hnuhnungahte in chunga thil la thleng tûr chu ka hrilh theihna tûr
che uin rawn inkhâwm rawh u,” a ti a. An hma lam hun tûr hi
thlahlel ang reng takin a ngaihtuah fo a, amahah chuan hnam
hrang hrang lo chhuak tûrin a duh a. Tûnah a fâten a malsâwmna
an nghah lai chuan Thlarau Thianghlim Pâwlna a chungah a lo
_____
18
Gen 48:8, 15, 16; 19châng 21
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 227
thleng a, zâwlnei thu hrilhlâwknain a thlahte hma lam hun tûr
chu a lo inpharh a. A mal tetein a fâte hming chu a lam a, an
nungchang a sawifiah \heuh a, hnam tinte hma lam hun chu a
tawi zawngin a sawi bawk a.
“Reuben nang hi ka fa tîr,
Ka thitihtheihna, ka chakna rah hmasa ber i ni,
Sân berna leh, thuneih berna chu i tâ a ni.”
Fa tîr a nihnaa Reubena dinhmun chu a pain a hmu reng a,
mahse Edar hnuna a pawi lian tak a khawihsak avângin fa tîr nih
a tling ta lo va. Jakoba chuan a sawi belh a-
“Tui anga nghet lo i ni,
Chungnun berna chu i nei lo vang,” tiin.
Puithiam nihna chu Levia chanvo a ni a, lalram leh Messia
tiam chu Juda chan, ro chan thuahhnih Josefa ta a ni. Israela
zîngah Reubena hnam chu a chungnung ngai lo vang; Juda, Josefa
leh Dan angin an tam hek lo vang a, an zîngah sal tang tûra hruai
hmasak ber an ni ang.
Upat lamâ Reubena dâwltu chu Simeona leh Levia an ni.
Sekem mîte chu rawng takin an bei dûn a, Josefa hralhnaah
pawh khân thiam loh chang ber an ni. Anmahni chungchang
chu hetia puan chhuah hi a ni:
“Jakoba-hovah chuan anni chu ka ti\hen ang a,
Israel-hovah chuan ka tidarh bawk ang.”
Kanaana an luh dâwna Israel hnam chhiar a nih laiin Simeona
chu hnam t> ber a ni. A malsâwmna hnuhnung berah Mosian [236]
Simeon hnam a sawi lang lo bawk. Kanaan an luah laiin he
hnam hian Juda chanvo hmun zîm t> an luah a, an lo chak deuh
tak hnuin Ram Thianghlim ramri pâwnah hmun dang an khuar a.
Levia pawhin a ram chhûnga hmun hrang hranga khaw sawmli
pariat tih loh chu rochan a nei lo. He hnam hian hnam dangte
an kalsual laia Jehova laka an rinawmna avângin biakbûka
rawngbâwlna hna an chang a, ânchhia chu malsâwmnaah a chang
ta zâwk a ni.
228 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Fa tîr lallukhum chu Juda chungah sawn a ni a, hming awmze


pawimawh nei - Fakna tihna chu - he hnam chanchin
hrilhlâwknaah hian a lo lang:
“Juda, nang zawng i unauten an fak ang che:
I kut chu i dote nghâwngah i nghat ang a;
I pa fapâte chu i hmâah an kûn ang.
Juda hi sakeibaknei no a ni;
Ka fapa, i sa seh chu i chhohsan ta a:
A kûn a, sakeibakneipa angin a bawk a,
Sakeibakneinu tar ang bawk siin; tûin nge titho ngam ang?
Lal tiang chu Juda lakah a bo lo vang a,
Ror>ltu tiang chu a ke kâr ata a bo hek lo vang,
Silova lo kal hma loh chuan,
A hmâah mipuite an inkhâwm ang.”
Sakeibaknei, ramngaw LALPA chuan he hnam chhinchhiahna
nih chu a inhmeh a, chumi hnam a\angin Davida a lo chhuak a;
tin Davida Fapa Silova, “Sakeibaknei Juda hnam ami hmâah
chuan a tâwpah thil tihtheihna zawng zawng chu an la kûn ang
a, hnam zawng zawngin châwimâwina an hlân ang.
A fâte zawng zawng deuh thâw tân Jakoban hma lam
hmuingilna thû a sawi lâwk a. A tâwp berah Josefa hming a lo
thleng a, “A unaute hnên ata tihhrana awma lu chungah”
malsâwma a han chham lai chuan pâ thinlung chu a luang liam a:
“Josefa hi p>ng rah duh tak a ni,
Tuikhur kianga p>ng rah duh tak chu;
A p>ngte chuan lung bang a zâm khuh a:
Thal kapho chuan ani chu nasa takin an tirethei a,
An kap a, an tiduhdah a.
Nimahsela ani thalngul chu khauh takin a awm reng a.
Jakoba Pathian mi chaka kutah -
(Chuta \ang chuan berâm vêngtu, Israela lungpui chu a lo
awm a)
[237] I pa Pathian, nangmah \anpuitu tûra - Engkimtitheia,
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 229
Chunglam vân malsâwmna te
Hnuai lamâ bawk reng tui thûk tak malsâwmnate,
Hnûte leh chhûl malsâwmnatea
Nangmah malsâwmtu tûr ngeia
Tihchakin a awm a.
I pa malsâwmnate hian
Mi thlahtute malsâwm saknate chu
Chatuan tlang tâwp r>t thlengin a khûm ta zâwk a ni,
Chungte chu Josefa lûah an awm ang a,
A unaute hnên ata tihhrana awma chhîpah chuan a awm
ang.”20
Jakoba hi hmangaihna ngah tak a ni a; a fapate pawh nasa
takin a hmangaihin a duat a, a thih dâwna an tâna a thusawi
pawh hi duhsak bîkna emaw ngaihhuat tûr emaw pawh a awm
lo. A ngaidamin a tâwp thlengin a hmangaih vek a. A kam
chhuakte chu fuihna leh beiseina thu hlîr a ni a; amaherawhchu
Pathian thiltihtheihna a chungah a lo thleng a, Thlarâu
thâwkkhumnain eng ang thu nâ pawh nise thudik chu a puang lo
thei lo a ni.
Thurochhiah hnuhnung ber, Jakoban amah phûmna hmun
tûr a sawi nawn a, “Ka chipuite hnênah hruaiin ka awm ve dâwn
ta. Makpela lova pûkah ... khân mi thlahtute hnênah mi phûm
v> ang che u.” “Chutah chuan Abrahama leh a nupui Sari chu
an phûm a; chutah chuan Isaaka leh a nupui Rebeki chu an
phûm a; chutah bawk chuan Leaii ka phûm a.” Chutiang chuan
a nuna a thiltih hnuhnung ber chuan Pathian thutiam a rinzia chu
a tilang a ni.
Jakoba hun hnuhnung kumte chuan chhûn hrehawm leh
hahthlâk chu, tlâi lam muanna leh chawlh hahdamnain a rawn
thlâk ta a. A kawnga chhûm dum zîng \hîn chu a lo vêng ta uar
a, vân ênna chuan a thihna darkâr chu a rawn chhun êng a.
Pathian Thuin heti hian a sawi, “Tlai lamah erawh chuan êng a
lo awm ang.” 21 “Mi Sawisêlbo chhinchhiah la, mi dik tak chu
_____
20
Gen 49:1-26; 21Zakaria 14:7
230 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

en rawh, chutiang mi tâwpna tûr chu thlamuanna a ni dâwn si


a.”22
Jakoba chuan thil a tisual a, a tuar nasa r>ng a ni. A sual
lian tak vânga a pa puan in a chhuahsan nî a\ang khân, kum tam
tak, hrehawmna, lungkhamna leh mangannate chu a tâ a ni.
Râltlân, in nei lo, a nu a hmuh leh tawh hauh loh tûr nêna in\henna
te, a hmangaih tak tâna kum sarih hna thawh, leh buma awmna
te, laina hnai duhâm leh îtsîktu tâna kum sawmhnih hna hah
thlâk thawh, a hausakna lo pung hmuh, vânga a fâten an huatna
te, chhûngkaw phîra hlimna tlemt> chauh hmu; a fanu mualphona
avânga a unaute phuba lâkna râwng tak, Rakili thihna, Reubena
[238 pawi khawih, Juda sualna, Josefa an elrelna leh bumna rawng
- avângtea hrehawm a tuarna zawng zawng - sualna chi hrang
hrang darh chhuak han chhui chhuah chu a reiin a thim mang
ê! A tihsual hmasak ber rah chu a seng mai a ni. Amah
ngeiin a lo tih sual ang chu a fâten an ti an ti ve bawk si.
Thununna hi kha hl> mah sela, a hna chu a thawk zo \hîn.
Hremna chu lungngaih thlâk hl> mah se “rah thlamuanawm
tak f>lna chu a chhuahsak \hîn.”23
Thawkkhum Thû chuan mi \hâ, Pathian duhsakna ropui tak
changtute tlin lohna chu a chhinchhiah \ha khawp a, an dik lohna
chu an \hatna aiin a lang tam zâwk mah a ni. Hei hi mi tam takte
zawhna a ni a, Kristian sâkhaw ring lotuten Bible an nuihsawh
phahna a ni. Nimahsela, sualna chu ngaihhnathiam a nih loh
vâng leh, sual lian ber pawh khapbeh a nih loh avângin Pathian
Thu Thianghlim chu thutak a ni tih a lan chianna a ni. Mihring
rilru chu kawi mai thei a ni a, chuvângin mihringte chanchinah
chuan thleibîk nei lo hul hual a awm thei lo. Bible hi
thâwkkhumna tel lova ziah chu nise, mi ropuite nungchang
chu a \ha zâwngin uar taka ziah a ni ang. Nimahsela hetiang
hi a lo nih avângin an thil tawh dik tak chanchin
chhinchhiahna chu kan lo nei a ni.
Mi, Pathianin a duhsak leh mawhphurhna lian a pêkte hi, a
_____
22
Sâm 37:37; 23Hebrai 12:11
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 231
châng chuan thlêmna do zo lovin, an sual \hîn a, keini tûn huna
awmten bei \âlh \âlh chung pawha, leh lam leh lamah suala kan
tlu \hîn a ni. Kan hmâah an nun sual leh dik lo chu a lo inpharh
a, keini tân fuihna leh vaulâwkna a lo ni a. Sual nei lo âiawhtute
chu lo ni sela, keini sual nungchang neite hi kan dik lohna leh
kan hlawhchhamna avâng hian, kan beiseina a bo vang.
Nimahsela, keimahni ang bawka lunghnual chung pawha bei \âlh
\âlh leh, thlêmnaa an tlûk pawha keimahni ang bawk a, Pathian
khawngaihna zâra rilru siam thar leh a, hneh leh \hîn leh, felna
zawnga bei hrâm hrâm tûra in tiphûr leh \hîn an ni a. A changin
nawr tawmin awm mahse Pathian \anpuiin hmun chu an luah leh
\hîn a, keini pawh Isua chakna azâra hnehtu kan ni \hîn. Kawng
khatah chuan an nungchang chhinchhiahnate hi kan tân
vaulâwkna a ni. Pathianin engti zawng mahin dik lohna chu
thiam a chantîr dâwn lo tih a entîr a. A duhsak berte sualna chu
A hmu a, mawhphurhna chang tl>m leh êng hmu tl>m zâwkte
âiin an chungah a thu a khauh zâwk a ni.
Jakoba an phûm hnû chuan Josefa unaute thinlung chu [239]
hlauhnain a khat leh ta a. Ngilneihna an chunga a lantîr chung
pawhin, an sual inhriatna chuan rinhlelhna leh hlauhna a siam
sak a. An pa a zah avângin phuba lâk hun chu a tikhawtlaia, an
thiltih sualna avânga hremna an tuar daih tawh tûr chu tuartir
dâwnin an ring a. A hmâah mahni inlan ngam lovin thu an
thawn a: “I pa chuan a thih hmâ khân, heti hian Josefa hnênah
khawngaih takin i unaute bawhchhiatna leh an sualna chu
ngâidam ang che, i chungah thil zawng an tisual naa, tiin in sawi
tûr a ni a ti a. Thu min pe a: tichuan khawngaih takin i pa
Pathian chhiahhlawhte bawhchhiatna chu ngaidam ang che,” tiin.
Chû thû chuan Josefa chu mittui tla khawp hialin a khawih a, a
unâute chu an in tihuai a, a hmâah lo kalin an bawkkhup a,
“Ngai teh, i chhiahhlawhte kan nih hi,” an ti a. Josefa chuan a
unâute chu a hmangaih tak zet a, phuba lak duhna thinlung pai
reng tûra an ring chu nâ a ti êm êm a. “Hlau suh u: Pathian
232 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

âiawh em ka nih? Nangni zawngin ka chungah thil sual tih in


rilruk a; nimahsela Pathian chuan vawiin ang hian mi tam tak
nungdamâ chhanhimna tûra thil \haa chantîr a rilrûk zâwk a lo
ni si a. Chutichuan hlau suh u: nangmahni leh in fanau t> têtê
nên ka châwm zêl ang che u,” a ti a.
Josefa nun hian Krista nun a entîr a. Josefa chu a ûten
îtsîkna avângin salah an hralh a, anmahni âia a ropui zâwkna tûr
chu dan theih an beisei a. Aiguptaa phurh liam a nih tak hnu
chuan a mumang avânga buaina nei ta lova inngaiin a thlen
famkimna tûr chu nuai bo ta vekin an inhria a. Mahse Pathianin
a ni kawng chu palzutin dal an tumna takah chuan thil \ha a
rawn thlentîr ta zâwk a.
Josefa chu Aiguptaa a tân laiin a pa chhûngkua chhandamtu
a ni a; hei hian a unaute thiam loh channa chu a tin>p chuang lo.
Chutiangin a hm>lmâten Krista an khenbehna chuan Amah chu
mihring Tlantu, hnam tlûte Chhandamtu leh khawvêl pumpui
Rorêltuah a siam a; Pathian kutin Amâ ropuina tûr leh mihring
\hatna tûr atân thil lo thleng chu a thunun ta lo emaw tih tûrin,
Amah thattute bawhchhiatna chu nun chhiat thlâk tak a ni.
Josefa chu amâ unauten milem be tûte hnêna an hralh angin,
[240] Krista chu A hm>lma sual berte hnênah Amâ zirtîrte zînga
pakhatin a hralh a. Josefa chu a rinawmna avângin dik lo taka
puh leh, tan ina khung a ni a, Krista chu A felna leh mahni
inphatna nun chu sual zilhtu a nih avângin, endawng leh duh
lohin a awm a; dik lohna r>ng r>ng nei lo chu, hretuderte thû
avângin thiam loh chantîrin a awm a. Hnehchhiahna leh rêldik
lohna hnuaia Josefa dawhtheihna leh inngaihtlâwmna te, a unau
mi pangngai lote chunga a thilphalna leh, ngaihdam a inpeih
rengnate chuan, Kristan mi sualhovin an tihduhdah leh a chhiatna
tûr an zawn laia phunnâwi lova a tuar hrâm hrâm dân leh, Amah
tihlumtute chauh pawh ni lo, mi tin A hnêna sual puang leh
ngaihdam dîltute a ngaihdamna chu a entîr a ni.
JOSEFA LEH A ÛNAUTE 233
Josefa chu a pa thih hnûah kum sawmnga a la dam a.
“Efraima fa, a tute khup thum a hmu: Manasea fapa Makira
fâte pawh Josefa mal chungah an piang a.” A mîte punna leh
hlawhtlinna a hmu a, a dam chhûng zawngin Pathianin Israelte
tâna Ram Tiam a buatsaih a rinna chu a nghîng lo.
A tâwpna a thleng dâwn ta tih a hria a, a chiteho chu a ko
khâwm a. Faraoate rama chawimawina ropui dawngtu chuan
Aigupta chu a vahvaihna ram angin a ngai a; a thil tih hnuhnung
ber chuan Israel mia a inchhiarzia a ti lang. A thu hnuhnung ber
chu hei hi a ni, “Pathianin a rawn kan ngei ngei ang che u a, he
ram atâ hi a rawn hruai chhuakin, Abrahama te, Isaaka te,
Jakoba te hnênah chhechhamâ pêk a tiam ramah a hruai chho
ang che u.” Israel fâten Kanaan rama a ruh a zawn chhoh ngeina
tûrin chhia a chhamtîr a. “Chutichuan Josefa chu a thi ta a, kum
za leh sawm mi a nihin a thi a, a ruang chu \awih theih lovin an
siam a, Aigupta ramah kuangah an dah ta a.” A hnû a kum za
eng emawti chhûng harsatna an tawh lai pawhin, chû kuâng leh,
a thih dâwna Josefa thuchah chuan, Aigupta ramah hian Israelte
chu \âm tlânin an awm lek a ni tih hriatchhuah tîrin,
chhanchhuahna lo thlen huna, ram tiam an la luah tûr thutiamah
chuan an beiseina an nghat zui ta reng a.ð
234 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

22
MOSIA

[241]
A IGUPTA mipuite chuan \âm tlâk chhûng zawng chuan ei tur an
nghei lohna tûrin lal hnênah an ran te, an ramte chu an hralh
veka, a tâwpah chuan kumkhuaa sal nihna dinhmunah chuan an
lût ta hial a. Josefa chuan fing tak maiin chutiang dinhmun
a\ang chuan chhanchhuakin; lal ram neihhawhtuah a siam hlawm
a, tichuan kum tinin an ram enkawla an thawhchhuah hmun ngaa
\hena hmunkhat chu lal hnênah chuan chhiahah an chhûng zêl a.
Chutiang dinhmun chu Jakoba thlahte chungah chuan tih a
ni v> lo va. Aigupta ram tâna Josefa rawngbâwlna ropui tak
avâng chuan an ch>nna ram p>k an nih bâkah, chhiah pawh an
châwi lo va, \âm chhûng zawng chuan an chaw tûr pawh \ha
tâwk taka pêk reng an ni. An lal ngei pawh chuan vântlâng
hnênah Josefa Pathian khawngaihna leh puihna avâng chauhin,
hnam dang te \âmna avânga an boral lai pawhin Aigupta ram
chuan ei tûr tam tak neiin an \âm velo a ni tiin a lâwmna a sawi
chhuak \hîn a. Josefa’n finna leh lalram a enkawl thiamna avâng
chuan an lo hausa a, a lâwmna chuan Jakoba chhûngkuate chu
lal duhsakna chu an chang r>ng a ni.
Nimahsela hun chu a lo liam zêl a, mi ropui tak mai a
hnathawh ropui tak avânga Aigupta mîten malsâwmna tam tak
an dawn, a chunga nasa tak bat an neiha chu thlânah a liam ve
ta a. “Aigupta ramah chuan Josefa hre lo, lal thar a lo awm ta
a.” Josefa thil tih chu a hrelo tak tak ni lovin hriat reng loha
tihreh a duh vâng a ni. A mîte hnênah chuan, “Ngai teh u,
Israela thlahte hi kan âiin an tamin an chak tâk zâwk hi le; hawh
u, anmahni hi tihhnathiamin i ti ang u; chutilo chuan an lo pung
zêl ang a, nakinah indonate a lo awm hian, kan hm>lmate lamah
an pakai ve hlauh ang a, min bei ang a, he ram ata hi min
chhohsan mai ang e,”1 a ti a.
_____
1
Exodus 1:8-10
MOSIA 235
Israel mîte chu an pung nasa tawh hl> a; an chi a \hâin an
[242]
pung duh êm êm a, nasa takin an lo pungin ramah chuan an lo
khat a. Josefa enkawlna hnuaia lal duhsakna avânga chuan nasa
tak maiin an lo pungin hmun hrang hrang an lo luah ta.
Nimahsela an hnam nihna leh zia chu \ha taka vawng zêlin,
Aigupta mîte sâkhua leh dân chu an la lo va, chutia an lo pun
chak >m avâng chuan Aigupta lal leh a mipuite chuan an
hlâuthâwng ta, indonate lo awm ta sela hm>lma lam an zawm
mai ang tih an hlâu a. Nimahsela ram dân chuan anmahni han
khap maina dân a awm si lo. Mi tam takte chu thiltithei tak leh
hnathiam hnam tana chenfakawm an ni a; lal chuan chutiang
mîte chu lal in ropui leh temple te sa tûrin a mamâwh bawk si.
Tichuan Aigupta mi an thil neih zawng zawngte lal hnêna hralha
intulûtte nên chuan âi khatah luantîrin an chunga hnathawk hotute
an siam a, tichuan sal anga an bâwlna chu a lo thleng ta mai a.
“Aigupta mîte chuan nasa takin hna an thawhtîr a, an ti hrehawm
bawk a, nimahsela anmahni chu an tihretheih nasat veleh, an
pung nasa deuh deuh a.”2
Lal leh a upate chuan hnâ rim taka an thawhtîr chuan an lo
tl>m deuh deuh ang a, mahnia din duhna rilru an neihte chu a lo
reh an ring a. Mahsela an thiltum chu a hlawhtling lo tih an hriat
chuan râwng lehzuala enkawl an tum a. Israel hmeichhia nau
mipa hring apiangte chu an pian veleh a, tihhlum nghâl tûrin thû
an chhuah a. Hêng zawng zawng hi Setana thil tih a ni. Setana
chuan chhanchhuaktu tûr Israel mîte zîng a\angin a lo chhuak
dâwn tih a hria a, lal chu chutianga naupiang tiboral zêl tûra a
hruai chuan Pathian thil ruahman chu a tihhlawhchham theih a
beisei a. Nimahsela hmeichhiate chuan LALPA an \ih a, chutianga
nausên thah chu an duh lo va. LALPA chuan an thiltih chu a
lâwm a, mal a sâwm a. Lal chuan a thil ruahman a hlawhchham
avâng chuan thupêk khauh leh zau zâwk a pe leh ta a, “Mi
zawng zawngin mipa lo piang apiang chu luiah in paih ang a,
hmeichhia apiang chu in humhim zêl tûr a ni,” tiin.
_____
2
châng 12
236 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Hetianga thupêk khauh tak mai a awm lai hian, Amrama leh
Jokebedi Israel Levia chia mi rinawm takte nupa chuan fapa an
hring a. Naus>n chu a hmêl\ha êm êm mai a, he mîte nupa hian
LALPAN a mîte a chhanchhuahna hun chu a lo hnâi ta a ni tih
ringin an fapa chu a mi ruat a nih beiseiin humhim an tum a.
[243]
Pathian an rinna chuan an thinlung a tihuai a, “lal thupêk chu an
hlau lo va.”3
Naute chu a nu chuan thla thum a thukrû a, a thukru reng
thei ta lo va, a tân luang lawng a siam a, chu chu chirh leh
lawnghnâiin a châr a; tin naute chu chutah chuan a muttîr a, lui
kama phairuang zîngah chuan a dah ta a. Naute leh amâ nunna
atân a hlauhawm a rin avângin; a bula v>n reng chu a ngam lo
va, a farnu Miriami chuan fîmkhur takin a vêng reng a, mi dang
vêngtute pawh an awm. Nu \hahnemngâi taka \awng\âina avâng
chuan LALPÂ vântirhkohte chuan ngun takin an vêng a. Faraoa
fanu chu chulai hmunah chuan an rawn kaltîr a. Phairuang
zînga bâwm a han hmuh chuan a bawinu a va kaltîr a. Bâwm
chu a han hawn chuan mak a ti hl> mai a, a chhûnga naute a’n
hmuh chuan thil awmzia a man nghâl mai a ni.Naute \ap mittui
tla chu a lainat ta >m >m a, nû a fa hlu tak chhanchhuah
tuma chutianga titu pawh chu hre chiah lo mah se a khawngaih
hl> bawk a. Chhanhim ngei leh, a mâ fa atâna neih chu a
tum ta bawk a.
Miriami chuan fimkhur takin a lo thlîr ru reng a; naute chuan
khawngaihna a dawng tih a hriat chuan a va kal hnâi a, “He
naute awmsaktu tûr che Hebrai hmeichhia nau awmtu ka koh
sak ang che chû?” a ti a. Phalna p>k a ni nghâl a.
A farnu chu a nu hnêna chanchin lâwmawm hrilh tûr chuan
hmanhmawh takin a tlân a, Faraoa fanu hnênah chuan a rawn
hruai a. “He naute hi kalpui ta la, mi awmsak ang che, tichuan
i hlawh ka pê ang che,” lal fanu chuan a ti a.
Pathianin nû \awng\âina chu a hria; A rinna chuan rah a
chhuah a ni. Hlim leh lâwm takin a hnâ chu a thawk a. Hna
_____
3
Hebrai 11:23
MOSIA 237
ropui tak thawk tûrin LALPAN a nun a zuah a ni tih a ring a,
rinawm takin a vânneihna a fapa Pathian tâna hnathawk tûra
zirtîrna hnâ chu a \ha thei ang berin a thawk a. Hna ropui tak
thawk tûra humhim a nih a hriat bâkah, a nu thar lalfanu chuan
a hruai thuai dawn tih leh, chutah chuan Pathian laka hruai bo [244]
thei thil tamtakin a hual v>l dawn tih pawh a hria. Hêng zawng
zawng avâng hian a fâte dang zawng zawng a enkawl âia taima
zâwk leh, fimkhur zâwkin a thawk tûr a ni tih a inhria a. A
thinlunga Pathian \ihna, thutak hmangaihna leh dikna zahna nei
thei tûrin, thil \halo tinr>ng laka humhim a nih theihna tûrin.
\hahnem ngai takin a \awng\aisak a.
Mipa naupang chu a theih ang tâwka rei a kawl a, nimahsela
kum sawmpahnih vêl a lo nih chuan a enkawlna chu bansan a
\ûl a. An in tlawm tak a\ang chuan lal inah, Faraoa fanu hnênah
hruai a ni a, “a fapa a ni ta a ni.” Hemi hmunah pawh hian a
naupan laia a thil zir chu a hloh lova, A nû hnên a\anga a thil zir
chu a theihnghilh ngai lo. Chapona leh sâkhaw rinlohna a\anga
vênghim tlattu a ni a, lal in ropui taka nungchang hlauhawm leh
thil hlauhawm thleng tûrah pawh vênghimtu a ni.
Kha Hebrai nu pakhat zirtîrna khân hna a va thawk nasa
tehlul >m, ani mi rama bawih leh khawsa ve mai lehnghâl! Mosia
hmalam awmdân tûr zawng zawng leh, Israelte hruaitu a nih
tûrte chu, chu Kristian nu rinawm tak hnathawh rah vek a ni.
Hetiang tluka hna ropui hi a awm thei lo. Fâte hmalam awmdân
tûr hi nû kutah a innghat thui hl> a ni. Naupang \hanglai rilru leh
nungchang \hang zêl tûr chauh ni lovin, chatuan thleng atân hna
pawimawh chu a thawk a ni. Chi lo \hangliana rahchhuah tûr
chu a tuh a, a \hâ emaw a chhia emawin a lo rah dâwn a ni.
Mâwi hnai tûrin rawnghnawih a \ûl lo va, sailungvar a\anga
chherchhuah pawh a ngâi lo, Pathian nungchang mawi chu
mihringah chuan tuh tûr a ni. An naupan zual lai hian nungchang
siamna chu a pawimawh lehzual. Naupan laia nghet taka tuh
chuan damchhûng a daih a ni. Nû leh pâte hian fâte zirtîrna
238 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu naupangte an la nih laia \an tûr a ni, a tâwpah chuan


Kristian an ni ngei ang. Kan kutah an awm a lei lal \hutphah
luah tûr an ni lo va, chatuana Pathian lalna \âwmpui zâwk
tûrin kan zirtîr tûr a ni.
Nu zawng zawng hian an hun hlûtzia hi hria se, tin an
hnathawh chu engtik niah emaw ropui takin an la chhui ngei
dawn. Chumi hunah chuan nû leh pa tam takten an tihtûr an
tihloh avângin, thilsual tihna leh hlawhchhamna a awm a, an fâte
kawng dik tak an kalna tûra an kaihhruai loh vâng a ni. Mi tam
takte khawvêl tâna malsâwmna, êng, thudik petute hi Kristian
\ha tak nû \awng\aina leh hnathawh rah a ni fo.
[245] Faraoa lal in a\ang chuan Mosian vântlang inawpna leh sipai
inzirtîrna sâng ber chu a dawng a. Lal chuan a tupa atâna a lâk
chu a lal\hutthl>ng luah tûrin a ruat a, chu râwlthar chu lehkha
sâng tak thleng zirtîr a ni a, “Mosia chu Aigupta rama mîte
finna zawng zawng an zirtîr a.”4 Sipai hruaina thila a thiamzia
chu mîte chuan an lâwm êm êm a, mi ropui takah an ngâi a ni.
Setana chu a thiltû mah chuan hnehin a awm. Hebrai nausên
zawng zawngte râwtna thû chu Pathianin a hneh a, Hebrai mîte
hruaitu ropui inzirchhuahna a lo ni ta zâwk.
Israel upate chu vântirhkohte chuan chhanchhuah an nih hun
tûr chu a hnai tawh tih an zirtîr a, Mosia chu Pathianin chu
hnathawk tûra a hman tûr chu a ni tih an hrilh bawk a.
Vântirhkohte chuan Mosia chu Jehovan a mipuite bâwih a\anga
hruaichhuak tûrin a ruat a ni tih an hrilh bawk a. A ngaihdân
chuan sipaite chaknain zal>nna chu sual chhuah tûrah a ngai a,
Hebrai sipaite chuan Aigupta sipaite an hneh tûrah a ngai a,
hetiang a ngaih avângin a nu châwmtu emaw, Faraoa emaw chu
a hmangaih viau chuan, Pathianin ti tûra a tih chu tithei tûrin
zalenna a nei lo vang tih a ring a.
Aigupta ram dân chuan, Faraoa lal\hutthl>ng luahtu tûr
zawng zawng chu puithiam hnamte an ni tûr a ni, Mosia pawh
chu roluahtu tûr a nih avângin hnampum sâkhuaah chuan
_____
4
Tirhkohte 7:22
MOSIA 239
chanpual a nei tûr a ni. He thiltih tûrah hian puithiam nih ngei a
\ûl. Nimahsela nasa taka zirtûr a neih reng avângin, an pathiante
biaknaah chuan a tel ve ngai lo. Chutianga a pumpelh \hîn avâng
chuan lal\hutthl>ng a chân ang titein an vau \hîn. Hebrai mîte
rindân a zui zêl chuan lal nihna pawh a chân ang titein an hrilh a.
Mahse chûng thil chuan a tibuai lo. Pathian lei leh vân Siamtu
chauh chu biak a tum tlat a ni. Milem betute puithiamte nên
chuan an sawiho \hîn a, an puithûna leh engmah titheilo pathian
an bia chu an tidiklo a ni tih a hrilh a. Tû mahin hnial ngaihna an
hre lova, a tumdân pawh chu an thlâksak thei bawk hek lo, a
dinhmun avâng leh amah a ngheh êm avângin engmah an sawi
ngam lo. Mipuite leh Lal chuan an duhsakin an lâwm hl> si a.
“Rinnain Mosia chuan a lo puitlin hnu khân ‘Faraoa fanua
fapa a vuah’ a duh lova; reilote atân sual nawmna hlimpui âi
chuan Pathian mîte nêna tihduhdah tuar a thlang ta zâwk a; Krista [246]
an hmuhsitna chu, Aigupta ram rote âi chuan sum ropui zâwkah
a ruat a; lâwmman pêk tûr chu a thlîr \hîn avângin.”5 Mosia
chu lei mihringte zîngah hian mi ropui chungchuang a ni, lalram
ropui taka thuneihna laltiang pawh chelh thei a ni. Finna lamâ a
ropuinaah pawh chuan, khawvêla lo piang tawh zawng zawng
âia ropui a ni. Thilziaktu ropui, hlaphuah thiam, mifing, sipai
lam hotu, dân siamtu, tuma tluk phâk loh a ni. Chutichung
pawhin a hmalam khawv>la hausakna te, ropuina te, hmingthanna
te zawng zawng chu a hnâwl ngam a, “Rei lote atâna sual
nawmna hlimpui âi chuan Pathian mîte nêna tihduhdah tuar a
thlang ta zâwk a.”
Mosia chu Pathian chhiahhlawh rinawm leh inngaitlâwm
takten khawv>l tâwpa lâwmman an chan tur chu kawhhmuh a
ni a, khawv>l hlâwkna chuan tluk pha lo tak a ni. Lal in ropui
tak leh lal\hutthl>ng, Faraoa hnêna a\anga a rochun theih chu, a
hmâah chuan pharh a ni a, nimahsela sual nawmsipbâwlna mai
mai chuan Pathian theihnghilhna chauh a siam tih a hria a.
Hmalam hun thlîr lâwkin, lalin te, lallukhum te, chawimawina te
_____
5
Hebrai 11:24-26
240 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawng zawng chu, nakina vâna mithianghlimten an dawn tûr thilte


nên chuan khaikhin chi a ni lo. Rinnain nakina hnehtute lallukhum
chhethei tawhlo tûr an dawn tûrte chu a hria a. He rinna vâng
hian leia lalna dinhmun hnâwlin, sual rawngbâwl thlang zâwk tu
hnam tlâwm, rethei leh hmuhsit te zawm chu a thlang a ni.
Mosia chu rorêlna hmunah chuan kum sâwmli mi a nih
thlengin a awm a. A ngaihtuahna chuân a mipuiten an tawrhna
chu a hrechhuak fo \hîn a. A unaute chu an hnathawhnaahte
chuan tlawhin, LALPA chûan a chhanchhuak thuai dâwn a ni
tihte chu a hrilh \hîn a. A mîte diklo taka an sawisakna leh an
tihhrehawmnate chu a hmuh chuan a rilu chû a na \hîn a. Ni
khat chu chutianga a kan vêl lai chuan Aigupta mi pakhatin Israel
mi a vaw lai chu a hmu a, Aigupta mi chu a beia a that ta mai a.
A thiltih chu Israel mîte chauh lo chuan tûman an hmu lo va, a
ruang chu vaivutah chuan a phûm ta mai a. Tûnah chuan a
mîte chhanchhuak tûr chuan a inpeih a, an chhuah thuai theih a
beisei a. “Mosia chuan amâ kutin Pathianin anmahni chu a
chhanhim tih a unauten an hria emaw a ti a, nimahsela an hre si
lo.”6 Zalênna chang tûrin an la inpeih rih lo. A tûkah chuan
[247] Mosia chuan Hebrai mi pahnih insual a hmu a, pakhat zâwk chu
a diklo zâwk a. Mosia chuan a dik lo zâwk chu a zilh hauva,
nimahsela a zilhhauna chu huain, “Tuin nge kan chunga rorêl
tûra lalah siam che?” a ti a. “Nimina Aigupta mi i thah ang
khân min thah ve i tum em ni?” a ti a.
Thil zawng zawng chu Aigupta mîte chuan an hre ta, Faraoah
beng pawh chu a lo thleng ta. Lal hnênah chuan an sawi a, he
thil hi thil satliah mai a ni lo; Mosia hian a mîte hi hruai a Aigupta
hi hneh a, sawrkâr hi paihthlâk a, amah ngei lal\hutthl>nga \hut
a tum a, chuvângin hemi hi a damchhûng chuan lalram hi a muang
lo a ni tiin thu an sawi vung vêl a. Lal chuan vawilehkhatah thah
nghâl tûr a ni tiin thu a pawtchat a, mahse chu hlauhawm chu a
hriat avângin Arabia ram lamah a insaseng vat a.
LALPA chuan a kawng chu a kawhhmuh zêl a, Jethroa in
_____
6
Tirhkohte 7:25
MOSIA 241
chu a va pawh a, Midian-ho lal leh puithiam a ni a, Pathian betu
a ni. Hun reilote hnu chuan a fanu chu Mosia chuan nupuiah a
nei ngh> ngh> a. Hetah hian a pu rawng chu bâwlin berâmte
chu kum sawmli a enkawl a.
Aigupta mi a thah hian, Mosia chu a thlahtuten thil an lo
tihsual fo \hîn ang bawk sualah chuan a tlu ve a ni. Pathian
thutiam chu mahni theihnaa tihthlen famkim a tum v> a. Indona
hmanga a mîte chhanchhuah hi Pathian tum dân a ni lo. Mosia
ngaihdân ang hian awlsam takin a thlentîr mai thei, mahse
hetianga râwng taka tih pawh hi Pathian thiltih zawh tum dân
pawh a ni chuang lo. Mosia chu he hna ropui tak thawk tûr
hian a la inpeih rih lo. Abrahama te, Jakoba ten rinna
chungchânga zirlai an zir ang tho kha a ni pawhin zir a ngai a ni.
Mihringte finna emaw chakna emawa inghat lova, Pathian
thiltihtheihnaa innghah mai hi an zir tûr chu a ni. Hmun khawhar
tlângramahte chuan Mosian thil dang zir tûr a la nei a ni. Mahni
inphatsanna leh harsatna sikulah lûFarao dawhtheihna te, insûm
theihnate a zir a la ngai a ni. Fing taka thuneihna hmang tûr
chuan, amah ngei chuan thuawihtheihna a zir a \ûl a ni. A rilru
chu Pathian nêna inremthlapin a awm ang a, Pathian duhdân
chu Israel mipuite hnênah a zirtîr thei chauh ang. A \anpuina
mamâwh zawng zawngte chu pa chan changa a enkawl theih
thlenga inzirna a mamâwh hmasa a ni.
Mihring chuan chutiang harsatna leh vahvaih hun rei tak chu
\ûl lo leh uiawm hl>ah a ngai ngei ang.
Nimahsela finnaa khat Pathian chuan a mipuite hruai tûr
chuan kum sâwmli lai berâmte vêng tûrin a ti leh rih a. Fîmkhur [248]
taka enkawlna nun te, mahni inphatna nun te, zaidam leh
\hahnemngai taka ranrual enkawlna chuan, hruaitu zaidam,
dawhthei, Israelte hruaituah chuan a chhuah thei ta. Mihringte
zirna lam leh theihnain a siam theih mai loh chu hemi a kal tlangna
hian a siam ta zâwk a.
Mosia chuan thil tam tak a lo zir tawh sut leh tûr zâwk a nei
242 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a. Hetianga a thil lo zir tawh hian Aigupta rama a awmlai


chuan a chim tlat a - A nu thar hmangaihna te, a dinhmun sâng
tak lal tupa a nihna te, engmah ren \ûl lohna te, sâng taka nunna
te, fing taka nun te, sâkhaw diklo leh milem biakna lam te, thil
lemchher lam leh thil ropui sak thiamna lam te, chutiang thil a lo
zir tawh zawng zawngte chuan a nungchang leh a awmdân chu
nasa tak mai a lo kaihruai tawh a. Hei hi hun leh a hmun thlâk
leh, Pathian nêna inpâwl rengna chauh chuan a tihdanglam thei
a ni. Mosia tân chuan hêng zawng zawng hi thlâk mai theih nih
lohna leh harsatna tam tak a awm ang a, mahse Pathian chuan a
harsatna laiah chuan, mihringte tihtheihnain harsa a tih chu a
\anpui mai dâwn a ni.
Pathian hnathawk tûra thlan mihringah hian mahni hmanrua
hman tumna hi hmuh a ni zêl a. Chuti chungin chutiang dinhmun
ngaia awma lungawi ta maite chindan leh nungchang \âwmpuitute
an ni kher lo. Chûngte chuan Pathian laka finna dawn leh amâ
tâna thawh dân zir duhna tak an nei a ni. Jakoba chuan, “In
zîngah tupawhin finna a tlâkchham chuan, mi zawng zawng hnêna
hau lo leh ui lova pe \hîntu Pathian chu, dîl rawh se, chutichuan
a hnênah pêk a ni ang,” tiin a sawi. Mahse Pathian chuan thim
awm reng an lungâwipui chhûng chuan an hn>nah Vân lam êng
a pe lo vang. Pathian \anpuina dawng thei tûr chuan mihringten
an chaklohna leh an tlinlohna tak an hre chhuak tûr a ni, Amaha
thil tihdanglam tûr awm thlâk ngai chu hriain \hahnemngai takin
LALPÂ hnênah a dîl zâwk tûr a ni. Nungchang dik lo, khawsak
dân dik lo zawng zawng chu thingthlâin, kawng dik zâwk a kal
leh tûrin theihna zawng zawngin, tihtak zetin a bei tûr a ni.
Pathianin theihna a pe tawh chungin mi tam takte chuan dinhmun
an luah theiha ding tûr a bei lovin, Pathian tihsak kher an nghâk
vêng vêng \hîn. Mi tling zâwk leh \ha zâwk nih duhte chuan,
anmahni theihna leh Pathian puihna nêna thawk dûnin nasa takin
an bei zâwk tûr a ni.
Tlâng sâng pui pui hual v>la awmin, Mosia chu Pathian nên
MOSIA 243
chauh an awm dûn a. Aigupta finna puithûna diklo pui pui leh,
temple ropui tak takte chu a rilruah chuan an lang phâk tawh lo. [251]
Chungnungbera ropuina leh \hatna chu a thlîr tawh zâwk a,

Khawvêl chu hmachhawnin Mosia chuan khawvêl hausakna leh hmingthanna te


chu a hnar thei a, Pathian fâte, mi ngaihnêp takte nên a awm ho a thlang ta a ni.
244 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chungnungbera nen a’n khaikhin chuan Aigupta hausakna leh


ropuinate chu hnâwmhn>ah mai a ngai a. Hmun tinr>ngah chuan
Siamtu ropuina chu a hmu zâwk a. A thlahlim awm rengah a
inngâi ta zâwk a. Tûnah chuan chapona leh tling tâwk intihna
zawng zawng chu a tla zo ta. Thlalêra nun awlsam leh mâwl
takah chuan, Aigupta rama nawmsipna zawng zawngte hriatna
chu a bo zo ta. Mosia chu, dawhthei, zahawm, inngâitlâwm,
“Lei chunga mi zawng zawnga zaidam lawr lak,”7 a ni.
Kum chu a lo ral zêl a, a berâm rualte nên chuan hmun
khawhar takah chuan an vâk vêl \hîn a, a mîte tihduhdah an nih
dân te, Pathianin a mi thlante bîk ni tûra a lo ruahmanna te
a’n ngaihtuah a, \hahnemngai takin chhûn leh zânin Israel
mîte tân chuan a \awng\ai \hîn a. Vântirhkohte chuan an
rawn awmpui \hîn a. Helai hmunah hian Thlarâu Thianghlim
kaihhruaiin Genesis bû hi a ziak a. Thlalêra khawhar taka
kum rei tak a hman chu, Mosia leh a mipuite tân chauh pawh
ni lo, tun hnu hun zawng zawnga chêngte tân pawh
malsâwmna ropui tak a ni.
“Hun a lo kal zêl a, Aigupta lal pawh chu a lo thi ta, Israel
fâte pawh chuan bâwih an nihna leh an sal tânna pawh chu
hrehawm an ti tak zet a, LALPÂ hnênah an \awng\âi a, Pathian
chuan an rûm thâwm chu a hria a, Abrahama, Isaaka leh Jakoba
te hnêna a thutiam pawh chu a hre reng a. LALPA chuan Israel
fâte chu a thlîr a, a la hre reng hlawm a ni.” Israelte
chhanchhuahna hun chu a lo thleng dâwn ta. Nimahsela Pathian
tum dân chu, chapona rilru mil tûr zâwngin a ni lo.
Chhanchhuahna chu berâmpu tlâwm tak mai, berâm v>ntiang
nên chauh chuan a ni, mahse berâm v>ntiang chu thiltihtheihna
hmanrua tûr chu a ni. Ni khat chu Horeb “LALPÂ tlâng” kiangah
chuan berâmte chu a rawn khalh a. Mosia chuan thingbuk alh
hluah hluah, mahse a hnah te, a \ang te, a zar te kâng hauh si lo
chu a hmu a. Mak ti takin a va hnaih a, mei a\ang chuan âwin
a hmingin a rawn ko a. Hmui khur zawih zawihin, “Heta hi ka
_____
7
Nambar 12:3
MOSIA 245
awm e” tiin a chhâng a. “Rawn hnaih suh khai, i kephah ata i
pheikhawkte kha phelh rawh, i dinna kha lei thianghlim a ni e,”
a ti a. “Kei hi i pa Pathian, Abrahama Pathian, Isaaka Pathian, [252]
Jakoba Pathian chu ka nih hi,” a ti leh a. Amah chu thuthlung
Vântirhkoh, thlahtute hnêna tûn hmâa lo inpuang \hîna chu a ni.
Mosia chuan a hmai a khuh ta a, Pathian a en ngam sî lo va.
Inngaitlâwm leh zah takin Pathian hnêna lo kal apiangte chu
an awm tûr a ni. Isua Krista hmingin huai takin a hnênah chuan
kan lo kal thei a, nimahsela rindân ang ang chauha huaisenna
kan zâwlpui ang leka tihtumna chu a dik lo.
Mi \henkhat Pathian ropui leh zahawm tak chu eng hun
pawha pan theih mahni ang tluk a ngai, ngaihniam zâwk mahte
pawha ngaite an awm. Mi \henkhatte chuan LALPÂ biak inah
chuan leia lal ina mîte hmaa pawha an tih ngamlohte tite an awm.
Chûng mîte chuan englai pawhin vântirhkoh leh serafim te chuan
an zahna entîr nân an hmai an khuh reng tih an hre tûr a ni.
Pathian chu a ropuia zahtlak a ni, amah hre tak taktute chu a
hmâah chuan inngaitlawm takin an kûn ang, Jakoba angin “He
hmun hi a va zahawm tehlul êm! Hmun dang ni lovin LALPÂ in a
nih hi, vânram kawtchhuah a nih hi” tiin an sawichhuak ve ang.
Mosia chuan Pathian chu hlauthâwng tak chungin a nghâk
a, LALPA chuan, “Aigupta rama ka mi awmte chu an hrehawmzia
ka hmu reng a sîn, anmahni vêngtute avânga an âuthâwmte chu
ka lo hria a; an lungngaihnate chu ka hre reng sî a, tichuan
Aigupta ho lak ata chhanhim tûr leh, chu mi ram ata chu hruai
chhuaka ..... khawizu leh hnute tui luanna ramah chuan hruai lût
tûrin, hawh teh, Faroa hnênah ka tîr ang che,” a ti a.
Mosia chuan Pathian hnênah, “Kei Faraoa hnêna kala,
Israela thlate Aigupta ram ata zuk hruai chhuaktu atân chuan
tunge maw ka nih le?” a ti a. Ani chuan, “I hnênah ka awm
dâwn a lâwm; tichuan keima tirh ngei i ni tih hei hi i tân
chhinchhiahna a ni ang; Aigupta ram ata mîte chu i rawn hruai
chhuah hunah chuan, he tlâng ngeiah hian Pathian rawng in la
246 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

bâwl ang,” a ti a.
Mosia chuan harsatna chi tinrêng a tawh tûr chu a ngaihtuah
a, an vârloh zia te, an hriatlohzia te, rinna an neihlohzia te, mi
tam tak phei chu Pathian hre ngai lote an ni. “Ngai teh, Israela
[253]
thlahte hnênah chuan zuk kal, in an hnênah, ‘In thlahtute
Pathianin in hnênah hian mi rawn tîr a ni e,’ zuk ti ila; anni chuan
ka hnênah ‘Tunge ni a hming chu?’ lo ti ang sela, an hnênah
chuan engtin nge ka sawi ang?” a ti a. A chhânna chu,
“AWMA KA NI” tih a ni; an hnênah chuan, “Nangni Israela
thlahte hnênah chuan, ‘AWMA chuan in hnênah mi rawn tîr a
ni e,’ i ti tûr a ni,” a ti a.
Mosia chu a hmasa bera Israel upahote ko khâwm tûra
hrilh a ni a, mi zahawm leh fel felte, hun rei tak sal an nih avânga
lungngâi tawhte hnênah chuan, Pathianin chhanchhuah a tiam
thu chu puan tûr a ni. Tichuan chûng upahote nên chuan lal
hnênah an kal ang a, a hnênah -
“LALPA, Hebraite Pathianin min rawn tlawh ta mai a;
chuvângin thlalêr nî thum kalah LALPA kan Pathian hnêna kan
va inthâwi theihna tûrin khawngaih takin min kaltîr ang che,’ ti
ang che u,” a ti a.
Mosia chu Faraoa chuan a thil dîl chu a phal lo vang tih
hrilh sa diam a ni a. Chutichung pawhin Pathian chhiahhlawh
chu a beidawng tûr a ni lo; LALPA chuan he hunah hian a
thiltiththeihna chu Aigupta mîte leh a mipuite hnênah chuan a
entîr dâwn si a. “Ka kut ka phar ang a, Aiguptaho chu an
zînga thil mak tak ka la tih tûr zawng zawngte chuan ka la hrem
ang; chu mi hnuah zawng a chhuah tîr tawh ang che u.”
An kalchhuah huna an tihdân tûrte pawh chu a sawi a,
“LALPA chuan in kal chhuah hunah chuan ruakin in kal lo vang
a, hmeichhe tinin an vêngte leh an ina chêngte chu, tangkaraw
incheina te rangkachak incheina te, leh silhfênte an la dîl
zâwk ang,” Aigupta mîte chuan dik lo tak maiin Israelte
chu an chhawr a, an hausak phah a, chutia an awmna thar
MOSIA 247
tûr lam an pan chuan hun rei tak hna an lo thawhsak tawh
avângin thil an dîl chu a dik. Zinkawnga ken awlsam, hlu sî
te chu an dîl tûr a ni a, L ALPA chuan Aigupta mîte chu a
tithilphal dâwn si a. Thil râpthlâk tak mai hremna a hman
chuan a hrem \hintute rilruah chuan hlauhna a p> a, saltângten
an dîl apiang chu an phalsak dâwn a ni.
Mosia chuan a hmâah chuan harsatna sutkian hleih theih loh
a hmu a. Engtin nge min tîr ngei a ni tih ka sawifiah theih ang?
“Ngai teh mi ring duhin ka thu an pawm lo vang: “LALPA chu i
hnênah a inlâr ngût lo vang e’ an ti mai âwm si a,” a ti a. Thil
remchâng tak mai chu ti tûrin hrilh a ni. A kuta a tiang ken chu
leiah chuan paih tûrin. A han paih chuan, “rûlah a lo chang a,
Mosia chu a tlânchhe ta.” Tichuan man tûrin thupêk a ni a,
tichuan a kutah chuan tiangah a lo chang leh ta mai a. “I kut
khân i âwm han zen teh,” a ti leh a. A âwm chu a’n zen a, a [254]
han phawrh chhuah leh chuan, ngai teh, a kut chu vûr anga vârin
a lo phâr ta a. A kut chu a âwmah zen leh tûra hrilh a ni a, tin
a han zen chuan a kut chu a pângngaiin a awm leh a. H>ng
chhinchhiahnate hian Mosia chuan Faraoa leh a mîte chu,
anmahni Aigupta lal aia thiltithei zâwk a awm a ni tih a rintîr thei
ang tia hrilh a ni.
Nimahsela LALPÂ chhiahhlawh chuan a hmâa hna ropui tak
awmah chuan zâmna a nei tlat a. A lungngaih leh hlauhna avâng
chuan chhuanlam dang a siam leh a, “Aw LALPA kei zawng tun
hma lamahte leh, i chhiahhlawh hnêna thu i rawn sawi hnuah
pawh hian mi \awnghmang thiam ka ni v> ngai lo a ni; mi \awng
ban leh \awngmawh ka ni si a,” a ti a. Aigupta-ho chu a
chhuahsanna a rei tawh a, an zînga a chênlai ang khân an \awng
pawh chu a hre nâl tawh lo va.
LALPA chuan a hnênah, “Mihring kâ hi tû siam nge ni a,
\awngtheilo te, bengngawng te, mitvârte te, mitdel te pawh hi tû
tih nge ni? Kei LALPA hian a ni lo em ni?” a ti a. Hemi bâkah
hian a puih zêl dân tûr chu a hrilh leh a, “kal mai rawh, i kâ chu
248 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

keiman ka awmpui zêl ang a, i sawi tûr chu ka hrilh zêl ang
che,” tiin. Mosia chuan amah âia fel zâwk thlang tûrin a ng>n
leh a. Chhuanlam chu mitlâwm tak leh mahni inring tâwklo a
nihna a\ang chuan a siam a; nimahsela LALPA chuan chûng
zawng zawng chu a tikiang vek ang tih a tiam a, chutichung
pawh chuan a la hnungtawlh leh ta, chu chuan Pathian
rinlohna a entîr. Chu chu Pathian chuan chu hnathawk tûr
chuan a buatsaih lovang tih rinna a ni, amah a ko chu a
tisualah a ngai tihna a ni.
Mosia chu, a u Aarona kawhhmuh a ni a, ani kha chuan nî
tinin Aigupta ho \awngte chu a hmang a, an \awng a thiam vek
a. Aarona chu amah hmu tûrin a lo kal ngh> ngh> tih hrilh a ni
a. Tichuan LALPA chuan thupêk dang chu a pe leh ta:
“Nangin amah chu bia langin, thute chu fah vek ang che; ti
chuan i kâ leh a kâ chu keiman ka awmpui zêl ang a, in tih tûr
chu ka hrilh zêl ang che u, ani chu mipui hnêna i thu sawi
chhawngtu a ni ang; i tân kâ a ni ang a, nang chu a tân Pathian
ang i ni ang. He tiang hi i keng ang a, chu chuan thilmakte chu
i ti ang,” a ti a. Thildang engmah chhuanlam siam theih a ni ta
lo, a chhuahlam zawng zawng chu a tla vek a.
[255] Pathianin a tirhnaah chuan Mosia chu tling lovin a inhria a,
mahni inrinlohna te, \awngmuanna te, zahzumnate chu Pathian
hmanruâ ni tûra a kohnaah chuan chhuanlam a siam a.
Nimahsela Pathian hnâ chu a pawm fel hnu chuan, a rilru zawng
zawngin Pathian a ring a, a theihna zawng zawngin a thawk ta.
A hna tihtûra koh a nihnaah chuan, a rilru leh a chakna zawng
zawng a hmang a. Pathian chuan a thuawihna chu mal a sâwm
a, \awng harsatna a nei lo, beiseinaa khat, mahni inrintâwkna
nei mihringte hnêna hna pêk tawh zînga tlinbera a hnathawk a
lo ni ta. Hei hi Pathianin amah ringa thawktute a cheibâwlna
entîrtu \ha tak a ni, engpawh huamâ Pathian tâna a thupêk anga
thawktute chu LALPAN engkimah a \anpui \hîn.
Miin Pathianin thawk tûra a tih chu lâwm taka a pawm
MOSIA 249
chuan, Ani chuan chumi thawk thei tûr chuan a \anpui mai \hîn
a ni. A nihna chu tlâwmin, a theihna chu tl>m mahse, Pathian
ringa a theih tâwka atâna thawktu chu LALPAN a \anpui mai
a ni. Mosia khân amâ finna leh chakna rinchhan tum sela
chuan, chumi atâna a tlinlohzia chauh a hmuchhuak ang.
Mihringten an chaklohzia an hriat chhuah hian, a hna thawh
tûr a ropuizia a zu hriatchianna a tilang a, Pathian chu amah
tichaktu leh puituah a siam fo ang.
Mosia chu a puzawn hnênah chuan a lo kîr leh a, a unaute
Aigupta rama mîte tlawh a duhthû a hrilh a. Jethroa chuan a
remtihna leh malsâwmna a hlân a, “Thlamuang takin kal rawh,”
tiin. A nupui leh a fâte nên chuan an zin kawng lam chu an
zawh ta a. An kalchhan chu a hrilh ngam lo va, chutilochuan an
zui duh lo vang tih a hlâu a. Aigupta ram an thlen hmâ chuan,
\ha zâwk leh him zâwka a hriat avângin, Midian ram lamah chuan
a kîrtîr leh ta a.
Kum sâwmlî kal tawhah khân Faraoa leh Aigupta mipuite
chu thinrim takin a lo siam tawh a, hei hian Mosia chu Aigupta
rama kîr leh chu a tihreh êm êm a; mahse Pathian thupêk zâwma
a chhuah hnu chuan, LALPA chuan a hmêlmâte chu an thi tawh e
tih a hriattîr a.
Midian a\anga an chhuahna kawngah chuan, Mosia chuan,
LALPÂ hnên a\angin a chunga a thinrimna leh vaulâwkna
hlauhawm tak chu a dawng a. LALPÂ vântirhkoh chuan a that
nghâl mai dâwn emaw tih khawpin a rawn vau a. A hrilhfiahna
pawh pêk a ni lo; nimahsela Mosia chuan LALPÂ thil ngiat pakhat [256]
a ngaihpawimawh loh vâng a ni tih a hria a; a nupuiin a ngen tlût
tlût avângin a fapa naupang ber serh chu a tan lo a ni.
Israelte leh LALPÂ inkâra chhinchhiahna pawimawh leh
malsâwmna an dawn theihna tûra thiltih tûr chu a ti lo va.
Chutiang thil pawimawh tak mai an hruaitu berin a zawm loh
chu ngaihzam theih mai a ni lo. Zippori chuan a pasal chu tihhlum
mai a ni ang tih a hlau a, a fapa naupang serh tanna chu amahin
250 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a tihsak ta, tichuan vântirhkoh chuan Mosia chu a zinkawng a


chhunzawm zêl chu a phalsak a. Faraoa hnêna kal chu râl\it
thlâk tak a ni. Vântirhkoh thianghlimte vênna avânga him chauh
a ni. Nimahsela tihtûr pawimawh chu tihlohtheih a ni lo. LALPÂ
dân bawhchhe chung chuan vântirhkohte vênhimna chu a chang
thei lo.
Isua lo kal dâwn \>pa buaina hunah chuan, mi felte chu
vântirhkohten an vêng him ang; nimahsela Pathian dân
bawhchhetute tân vênhimna a awm v> lo. Vântirhkohte chuan
Pathian dân pakhat chauh pawh bawhchhe lui tlat chu vênhimna
an pe thei lo a ni.ð
251
23
AIGUPTAA HREMNA

A ARONA chu vântirhkohin a hrilh ang chuan, rei tak a lo \hen [257]
tawh a nau hmuak tûrin a chhuak a, Horeb kiang thlalêr reh
takah chuan an intâwk ta a. Chutah chuan thu khawchâng an
sawi dûn a, Mosia chuan “LALPAN a tirh thu zawng zawng leh,
thilmak a tihtîr tûr zawng zawngte chu Aarona a hrilh vek a.”1
Aigupta an pan dûn ta a, Gosen ram an thlen chuan Israel upate
an ko khâwm a. Aarona chuan Pathianin Mosia a lo tihdân
zawng zawng chu a hrilh a, chhinchhiahna Pathianin a pêkte chu
mipui hmâah Mosia chuan a entîr a. “Mîte chuan a âwih ta a;
LALPAN Israela thlahte chu a zuk kan a, an hrehawmziate a zuk
hmu a ni tih an hriatin an lû an kûna chibai an bûk a.”2
Mosia chuan lal hmâa thusawi tûr a nei bawk a. Faraoa lal
in chu an unauin lalte Lal palai angin an lût a, A hmingin thû an
sawi a: “LALPA, Israel hote Pathian Jehovan heti hian a ti, ‘Ka
mîte hi thlalêrah Ka hnênah lo kût tûrin rawn kaltîr rawh,’ tiin.”
Lal chuan, “Tunge maw ni Jehova, a thu ka han zâwm a,
Israelhote ka han chhuahtîrna tûr chu ni le?” a ti a.
Anni chuan, “Hebraite Pathianin mi rawn tlawh ta mai a;
thlalêra ni thum kalah LALPA kan Pathian hnêna kan va inthâwi
theihna tûrin, khawngaih takin kan va kal ang e; chutilochuan
kan chungah hian hrî emaw, khandaih emaw a rawn lêntîr mai
dah ang e, an ti a.”
Chanchin thar chuan mipuite a tiphûr hl> tih lal chuan a lo
hre tawh a. A thinrim hl> a, “Engtizia nge nangni Mosia leh
Aarona hi, mipuite hnathawk lai in dâwngdahtîr ni? In hnâ chu
va thawk rêng rêng rawh u,” a ti a. Hêng mikhualte lo inrawlhna
avâng hian lalram chuan a hloh duai tawh a. Chumi ngaihtuah
chuan, “Ngai teh u, he mi rama mîte hi an lo tam ta hl> mai a, [258]
nangnin an phurrit phurh chu in chawlhtîr mai a,” a ti a.
_____
1
Exodus 4:28; 2châng 31
252 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Bâwiha an tân avângin Israelte chuan Pathian dân


theihnghilhna chen an lo nei tawh a, thupêk pawh an lo zâwm
tawh lo va. Sabbath nî ngaih pawimawhna pawh a awm tawh
miah lo va, hnathawk vêngtute an fet hl> avângin serh loh a ni.
Nimahsela, Mosian an chhuah theihna tûrin Pathian dân zawm
a \ûl hmasa tih a kawhhmuh a; Sabbath serh lehna tûr atân \an
an lâkna chu an hrehawmna belhchhahtu a ni.
Lal chu a thinur hl> mai a, Israelte chuan a rawng an bâwl
lai chu helsan an tum ah a ngai a. An lungâwi lohna chu thatchhiat
vânga puhin, thil \ha lo tih tumna hun r>ng nei hman lova awmtîr
a tum a. An bâwih tânna chu tinghet deuh deuh tûrin, intihhran
duhna rilru chu nuaibo vek a tum a. Chu mi nî vêk chuan an
hna chu tirit sauha, fet taka vêng tûrin thû a p> a. Chu lai rama
in sakna hmanrua chu leirawhchante hi a ni a, in ropui tak tak
chu chutiangte leh lungtea sak a ni a, leirawhchan siam tûr chuan
hnathawha rawih luih pâwlte chu chhawr an ni. Buhpâwl leh
tlak leia siam a nih avângin buhpâwl tam tak an mamâwh \hîn a;
lal chuan hnathawktute chu buhpâwl pe tawh lovin, tun hmaa an
siam zat tho siam tir tûrin thû a pe a.
Chu thuchhuah chu ram tina Israelte tân lungngaihna nasa
tak a ni. Aigupta mi hnathawk vêngtute chuan mipuite hnathawk
endik tûrin Hebrai hotute an hmang a. Lal thupêk a lo chhuah
a\ang khân hnathawktute chu buhpâwl âiah buh bul zawngin an
vak darh chum chum a, nimahsela tûnhmâa an thawh zât ang
chu an thawk thei ta lo va. Chu mi avâng chuan Hebrai hotute
chu nasa takin an vua a.
Hêng Hebrai hotute hian an harsatna chu lal thupêk ni lovin
hnathawk vêngtute tih emaw an ti a, an lungawi lohna chu lal
hnênah an thlen a. An vui thû chu Faraoa chuan hnehsawh
takin, “In thatchhia a ni, in thatchhia a ni, LALPÂ hnênah kan va
inthâwi ang e in tih ni,” tiin a lo chhâng a. An hna lamâ kîr tûr
leh engtikawng zâwng mahin an hnâ chu tihzângkhai a ni dâwn
lo tih a hrilh a. An kîr leh ta a, Mosia leh Aarona hnênah an va
AIGUPTAA HREMNA 253
sawi a, an \ap a. Anni chuan, “LALPAN en che u sela, rorêlsak
che u rawh se. Keimahni min thahna tûra an kuta khandaih
kentîrin, Faraoa mithmuhah leh a chhiahhlawhteho mithmuhah
hian huat min phurhtîr tâk avângin,” an ti a.
An hauhna thu a lo ngaihthlâk chuan Mosia chu a rilru a na [259]
hl> mai a. Mipuite tuarna chu a pung ta nasa mai a. Ram pum
puiah tar a\anga naupang thlengin beidawngin an \ap a, an zain
amah vânga chu chhiatna chu lo thleng a ni an ti ta sî a. Rilru
mangang lûtukin Pathian hmâah a \ap a, “LALPA, engtizia nge
he mîte hi \ha lo taka i tih le? Engvângin nge mi tirh ni? Faraoa
hnêna i hminga thu sawi tûra ka lo kal a chin mîte hi \ha lo takin
a ti a; nang lah chuan i mîte hi la chhanchhuak hauh si lo va,” a
ti a. Chhânna chu, “Tûnah zawng Faraoa chunga ka tihdân tûr
chu i hmu tawh ang: kut chak tak avâng chuan a ram ata chu
anmahni a hnawt chhuak ang,” tiin. An thlahtute hnêna Pathian
thuthlun chu a thlîr lêttîr a, a thleng famkim dâwn tih a hrilh
bawk a.
Aiguptaa an awm chhûng chuan Israelte zînga \henkhat
chuan Jehova biakna chu an la vuan reng a. An fâten nî tina
ring lo mîte bawlhhlawhna an hmû a, pathian lem an lo biak ve
\hînnate chuan a tihrehawm hl> a. An mangannaah chuan LALPA
an âu a, Aigupta nghâwngkawl lak a\anga chhanchhuak tûr leh,
milem biakna bawlhhlawh huhâng lak a\anga an zalên theihna
chu an dîl a. An rinna chu an thup lo va, lei leh vân Siamtu,
Pathian tak leh nung reng chu an bia a ni tih an hrilh \hîn a.
Awm ngei a nihna leh, A thiltihtheihna te, thilsiam \an lai a\anga
Jakoba hun thleng tein an zir nawn fo \hîn a. Aigupta mîte
chuan chutiang chuan Hebraite sâkhuâ chu hriatna hun remchâng
an nei a, mahse bâwih hrilha awm chu an ngainêp a, Pathian
betute chu suala hruai tumin lâwmman pêkte an tiam a, an
hlawhchham chuan râwng takin an vau \hîn.
Israel hotute chuan an unaute rinna pil bo mai tûr chu tihnun
leh tumin, an thlahtute hnêna thutiamte kha an sawi nawn fo va,
254 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Aigupta a\anga chhan chhuah an nih tûrzia, Josefan a thih hmâa


a sawilâwkte kha an hrilh \hîn a. |henkhatte chuan an ngaithlâ
a, an âwih a. |henkhat chuan an dinhmun an thlîrin beiseina an
nei lo. Aigupta mitten an lo hriatin an salten beiseina an neihte
chu an hmusit a, an Pathian thiltihtheihna chu an nuihzat bûr a.
Hnam dangte bâwih an nihna târ chhuaka hmusit takin, “In
Pathian chu dik leh khawngaihna nei leh, Aigupta pathiante aia
chak zâwk a nih chuan engtizia nge zalênin A siam loh che u?”
[260] an ti a. Anmahni dinhmunte an inchhûttîr a. Annite chu Israel
hoin pathian lem an tih pathiante chu an bia a, hnam hausa leh
thil ti thei an lo ni a, an pathiante chuan mal an sâwm avângin an
hmuingîl a, Israel mîte pawh bâwih atân an pe a ni tiin an pathiante
chu an fak a, an thiltihtheihna chuan Jehova betute chu a tichhiain
a awpbet a ni an ti a. Faraoa ngei pawhin Hebraite Pathianin
ka kut ata a chhan chhuak thei lo tiin a uanpui a.
Hetiang thu hian Israel tam takte beiseina chu a tichau a.
Aigupta mîte tihdân chu an tân a na êm êm a. Bâwih an ni ngei
r>ng a, an hnathawk vêngtute chuan engang pawhin tirethei sela
an dawh mai tûr a ni. An fâte zawng chhuakin an thahsak a,
anmahni nunna ngei pawh phurrit a ni. Vân Pathian erawh chu
an be zêl a. Jehova chu pathian zawng zawng chunga mi a nih
chuan, matheilovin milem beho bâwiha an tâng chu a chhuah
ang. Nimahsela Pathian chunga la rinawmte chuan Israelten
Amah an hransan avângin - ringlo hnamte nupui pasalah an
nei a, milem biakna an zawm a - chuvângin bâwih an nih chu
L ALPAN a phal ta a ni tih an hrethiam a; an unaute hnênah
chuan LALPAN anmahni hnehchhiahtute nghâwngkawl chu a
titliak ngei dâwn a ni tih an hrilh a.
Hebraite chuan tuarna leh harsatna emaw an rinna fiahna
bîk tak emaw tuar lova zalênna chu hmuh mai an lo beisei a.
Mahse chhan chhuahna chang tûrin anmahniah inpeih lohna a la
awm a. Pathiana an rinna a tlêm êm êm a, an tâna thawhsak
hun a tih, dawhthei taka lo nghah fan fan an peih lo a ni. Hriat
AIGUPTAA HREMNA 255
loh ram a insawn nâna harsatna tam tak tâwn tlang ai chuan,
bâwiha awm hlen chu tam takin an thlang a; \henkhat chu
Aigupta mîte ang maia lo khawsa tawh an nih avângin, Aiguptaa
awm chu an thlang zâwk a. Chuvângin Faraoa hmâa A
thiltihtheihna a lantîr hmasak ber \um chuan L ALPAN a
chhanchhuak lo va. Aigupta LALPÂ rilru khauhna tizual tûr leh,
A mîte hnêna Amah a inpuan theih nân thil a thlentîr a. A
rêldikna leh A thiltihtheihna te, A hmangaihna te chu hmuin
Aigupta chhuahsan duhna leh A rawngbâwl duhna an nei
thei ang. Israelte chu bawlhhlawh tak leh, Aigupta chhuahsan
hreh khawpin lo awm lo sela chuan, Mosia hna pawh a ziâ
daih zâwk ang.
Pathian duhsakna chiang tak hriat tharna nên Mosia chu
mipuite hnêna kala chhan chhuahna thutiam chu hrilh nawn tûrin
LALPAN a tîr leh a. Tirh a nih ang chuan a kal a, mahse mipuiten
an lo ngaithla duh lo va. Pathian Thu Thianghlimin a sawi,
“Nimahsela rilru nguina avâng leh nasa taka tihretheihna avâng
chuan .... an ngaithla duh lo va.” Pathian thu Mosia hnênah
a lo thleng leh a, “Va kal la, Aigupta lal Faraoa hnênah [263]
Israela thlahte hi a ram ata chhuahtîr tûrin va sawi rawh,” a
ti a. Beidawnna neiin hetiangin a chhâng a, “Ngai teh,
Israela thlahten ka thusawi an ngaithla duh si lo va; kei mi
\awng mawh thusawi tehlul hi Faraon engtin nge a ngaihthlâk
ang ni?” a ti a. Faraoa hmâah Aarona chu hruaiin, “Aigupta
ram ata Israelte hruai chhuak tûrin thu ka pe tawh che u,”
tih chu hrilh tûra tirh a ni leh a.
Aigupta chu Pathianin a rawn hrem a, A thiltihtheihna lo
lang chhuak chuan Israelte chhuahna tûr hriattîrna a rawn thlen
hmâ chuan lal chuan a remti lo vang tih chu hrilh a ni. Hremna
chi tinte chu a lo thlen hmâin Mosian a nihna leh a khawih theih
dân tûr a sawifiah hmasa zêl a, a duh phawt chuan lal chuan a
pumpelh thei dâwn a. Hremna pakhat chu hnâwl a ni a, lei leh
vân Siamtu chu Pathian dik leh nung a ni tih hria a, a thinlung
256 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chapo chu a inngaihtlâwm hmâ loh chuan a âia nâ zâwk a lo


awm leh zêl a. Jehova thupêkte an do lai chuan an pathiante
thiltihtheihna nêpzia leh an mi ropuite finna engmah lo a nihzia

Faraoa chênna inropui tak mai, ban lian tak tak mai, tlesur khawpa cheimawiah
chuan lûtin, Mosian Israel mîte chu chhuahtîr tûrin a ngên a.
AIGUPTAA HREMNA 257
an hriat nân, LALPAN Aigupta hote chu hun remchâng a p> a.
An milem biakna avângin Aigupta mipuite chu A hrem ang a,
engmah hriatna nei hlei lo pathiana an biakte chuan malsâwmna
min thlensak tia an uanpuinate chu a ngawihtîr ang. A mîte chu
milem biakna hawisan a, fîm taka Amah an biak theih nân leh,
A chakna hmâah chuan khûr a, a thiltihtheihna chu an hriat theih
nân Pathianin Amâ hming chauh A châwimâwi ang.
Mosia leh Aarona chu Aigupta lal rorêlnaah chuan an lût
leh ta a. Ban mum hrawl pui pui rawng \ha chia chei tle sûr mai
leh, an pathian lim ker mawiten an hual vêlnaah, a hun laia lalram
ropui leh chak bera rorêltu hmâah chuan, salho âiawhtu pahnihte
chu Israelte chhan chhuahna tûr thu Pathian thupêk chu sawi
nawn leh tûrin an ding rân a. Lal chuan Pathian tirh an ni ngei
tih fiah nân thilmak tih a phût a. Chutiang thil phût chu a awm
mai thei tih thû-ah Mosia leh Aarona chu tihdân tûr kawhhmuh
sâ diam an ni a, Aarona chuan a tiang chu Faraoa hmâah a han
paih a. Rûlah a lo chang ta a. LALPA chuan “mi fing te leh
dawithiam” te a ko a, “an tiang chu an han paih \heuh a, rûlah a
chang thei a ni; amaherawhchu Aarona tiang chuan an tiangte
chu a lem zo ta vek a.” Lal chu a hma âiin a thinlung a sak ta
zâwk a. LALPÂ chhiahhlawhte chu lem chang mai an ni tiin a
sawichhia a, an thil ngen a hnial avângin a awm a nuam hl> a.
An thû chu a hnial a, mahse anmahni a tihnat theih loh nân
Pathian chaknain a khuahkhirh tlat a.
Faraoa hmaa Mosia leh Aarona thil mak tih chu mihring [264]
thiltihtheihna leh thununnaa tih a ni lo va, Pathian kut a ni. Chûng
chhinchhiahna leh thil makte chu “AWMA” chuan Mosia chu a
tîr a ni tih Faraoa chu âwihtîr a nih theih nân a ni a, lal tihtûr chu
Israelten Pathian nung rawng an bâwl theih nâna chhuahtîr a ni.
Mitlâk dâwithiamte pawhin thilmak leh chhinchhiahna chu an
entîr ve a; anmahni thiamna maia ti an ni lo, an pathian, Setana,
thiltihtheihnain a ni, Jehova thiltihte a lema lo ti vetute \anpuitu
chu. Dâwivaih thiâmte chuan an tiângte chu rûlah an chantîr
258 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tak tak lo va, an dâwinain, bumtu ropuia puihnain ang takin an


rawn tichhuak thei a. Tiang rûl nunga chantîr chu Setana
thiltihtheihna piah lam a ni. Sualna lalpa chuan thiltihtheihna
zawng zawng neiin, vântirhkoh pawh ko thla thei mah sela, awm
lo a\anga thil siam leh nunna pe tûra thiltihtheihna chu a nei lo;
hei hi Pathian chauhin a ti thei a ni. Nimahsela Setanan
thiltihtheihna a neih ang zawng zawng chuan a ti a, a lem a rawn
tichhuak a. Mihring hmuhah chuan tiangte chu rûlah an chang
ngei mai. Chu chu Faraoa leh a puipâte rindân a ni. An lan
dânah chuan Mosia rûl nên danglamna rêng a awm lo. LALPAN
rûl siam chawpte chu rûl tak chuan dawlhtîr vek mahse Faraoa
chuan Pathian thiltihtheihnaah a ruat lo va, amaherawhchu a
chhiahhlawhte âi chuan an dâwivaih thiamna chu sâng deuh
zâwkah a dah chauh a ni.
Faraoa chuan Pathian thupêk hniâla a luhlulnaah chuan thiam
inchantîr tumin, Mosia hmanga Pathianin thil mak a tihte pawisa
lo tûrin chhuanlam eng eng emaw a zawng a. Setana chuan a
duh ang tak chu a pê a. Milâkdâwi hmanga a hnathawh chu
Aigupta mîte hnênah a tilang a, ‘Mosia leh Aarona chu
mitlâkdâwivaih thiâm leh dâwithiam mai an ni a, an thuchah ken
pawh mi chungnung zâwk hnên a\anga lo kal anga han zah bîkna
tûr a awm lo,’ tiin. Setanan a lem changin a thiltum chu a tipuitling
a, Aigupta mîte helna leh Faraoa rilru tihsakna chu tihhuai a ni.
Setanan Mosia leh Aarona chu Pathian tirhnaah chuan an rinna
tihnghîn a, hlawhtlin a beisei a. Pathian nung be tûra an bâwih
tânna a\anga Israelte chhuahtîr chu a duh loh zâwng tak a ni.
Nimahsela sual lal fapa chuan dawivaihna hmanga thilmak a
tih lai chuan tum thûk zâwk a nei a. Mosian Israel fâte bâwih
[265] nghâwngkawl a tihtliahsak chuan mihring chhûngkaw chunga
Kristan sual thuneihna a tichah tûr chu a lo suangtuah lâwk a ni
tih a hre chiang hl> a. Krista a lo lan hunah khawvêlah Pathian
tirh a ni tih lantîr nân thil mak ropui tak takte a ti ang tih a hre
reng a. Amâ thiltihtheihna avâng chuan Setana chu a khûr a.
AIGUPTAA HREMNA 259
Mosia hmanga Pathian thil tih a lema a lo tihve \hînna khân
Israelte chhuahna dâl a tum chauh ni lovin, nakina Krista thil tih
mak an rinna tichhe tûrin beih a tum nasa hl> a ni. Setana chuan
Krista hnathawh chu a lema lo thawh leh, a thiltihtheihna leh a
chanvo hauh chu dinngheh dân tûr a zawng reng a. Krista thil
mak tihte chu mihring thiamna leh thiltihtheihnaa lo awm mai a ni
ti tûrin mîte chu a kawhhmuh a. Krista, Pathian Fapaa rinna an
neih chu mi tam tak a tihchhiat sak a, tlanna ruahmanna zâra
khawngaihna hlu tak pêk chu hnâwl tûrin a hruai \hîn a ni.
A tûk lehah chuan Mosia leh Aarona chu luipui kam, lalin a
tlawh fo \hînaah chuan kal tûra hrilh an ni a. Nile Lui luang
liam chu Aigupta mîte hausakna leh ei tûr hmuhna hnâr a nih
avângin, lui chu pathianah an bia a, chuvângin tûk tin inhlan tûrin
chutah chuan a kal \hîn a. Hetah hian unau pahnihte chuan
thuchah chu an sawi nawn leh a, an tiang chu an lek a, tui chu an
vua a. Tui thianghlim chu thisenah a lo chang a, sanghâte chu an
thi ta vek a, a rim chhe ta hl> a. Ina tui an hman lâi te, tuizêma
mi te pawh chu thisenah a chang ta vek a. “Aigupta rama
mitlâk dâwithiamte chuan an dâwi an hmanga, chutiang bawk
chuan an han ti v> a,” Faraoa chu a in lamah chuan a hâwng
ta a, chûng pawh chu a thinlungah chuan a lungkham chuang
hauh lo mai a.” Hremna chuan ni sarih a awh a, mahse
engmah a su kaw lo.
Tui chungah tiang an han lek leh a, lui a\ang chuan chungû
an lo chhuak ta chiam a, hmun tinah an darh a, inah an sawt lût
a, mut pindan te, ei siamna hmunte an luah ta vek a. Chungû hi
Aigupta mîte chuan thil serhah an ngai a, thah pawh an that duh
lo va; mahse he rannung hnawksak nâl zîlh z>lh hi tuâr ruâl a ni
ta lo. Faraoa lal inahte pawh an sawt lût a, lal chuan a ngaithei
lo va, tihbo thuai thuai a duh a. Mitlâk dâwithiamte chuan dâwi
chhuak vein an lang a, mahse an tibo thei lo. Chû chu a hmuh
chuan Faraoa chu a han intihniam deuh a. Mosia leh Aarona
chu a hnênah a kohtîr a, “Ka hn>n a\ang leh ka mîte hnên a\anga
260 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chungû hi la bo tûrin LALPÂ hnênah ngen teh u; tichuan LALPÂ


hnêna an inthâwi theihna tûrin mîte hi ka chhuahtîr ang e,” a ti
a. Lal chu a hmâa a chapona kha hriattîr tûrin, hremna la bo
tûra an \awng\ai hun tûr chu ruat sak tûrin an ng>n a. A tûk leh
a tiam a, chumi chhûng chuan chungû a lo bo hman ang a, tichuan
[266] Israelte Pathian hmâa mualpho taka tlâwmna chu pumpelh theih
a beisei rilrû a. Mahse, hremna chu an hun ruat thleng chuan a
la awm reng a. Aigupta ram puma chungûte chu an thi ta a, a
uih ta vut vut a, boruak chu a tirimchhe ta vek a.
LALPAN mitkhap kâr lovah vaivutah a chantîr thei a, mahse
A ti duh lo, a chhan chu lal ina dâwithiamte thuchham leh mitlâk
dâwithiamte tihbo tiin an sawi dâwn a. Chungûte chu an thî a,
an dah vum thûr a. Hetah hian lal leh Aigupta zawng zawng
chuan he thil hi an finna hman tlâk loh chuan a kalh pha lo va, he
hnâ hi dâwihvaih thiamnain a tithei lo, vân Pathian hnên âta
hremna lo thleng a nihzia chu an hria a ni.
Nimahsela, Faraoa chuan engthâwlna a lo awm ta tih a hriat
v>leh, a thinlung a tikhauh a. Pathian thupêkin Aarona chuan a
bân a phar chho a, Aigupta ram zawng zawng vaivut chu thosiah
a lo chang ta a. Faraoa chuan dâwihvaih thiamte chu a ko a,
mahse chutiang chu an ti ve thei lo va. Chutiang chuan Pathian
hnathawh chu Setana tih theih âi chuan a chungnung zâwk a ni
tih a lo lang a, “Hei hi Pathian kut zung\ang a nih hi,” an ti a.
Nimahsela Faraoa thinlung chu a danglam chuang lo.
Ngenna leh vaulâwkna te chuan kawng ro a su lo, hremna
dang a lo thleng leh ta. A lo thlen hun sawi lâwk sâ a ni a, thil
lo thleng palh a ni lo bawk a. Tho chu in chhûngah leh leiahte
chuan an khat vek a, “tho tam tak chuan ram chu a tichhe chiam
a.” Thote chu lian pui pui leh tûr nei an ni a, mihring leh ran an
sehte chu na tak a ni. Sawi lâwk tawh angin Gosen ramah
chuan hei hi a thleng ve lo.
Tunah chuan Faraoa chuan Aigupta ram chhûnga an inthawi
a remti a, mahse, hetiang hi chu an pawm bîk lo. Mosia chuan,
AIGUPTAA HREMNA 261
“chutiang tih chu a fel hlei n>m,” “ngai teh, Aigupta mîte
mithmuhah hian thiang lo an tihte chuan kan inthawi dâwn em ni
ang? Lungin min d>ng mai dâwn lâwm ni?” an ti a. Hebrai
mîten inthâwi nâna ran an mamâwh chu Aigupta mîte ran serh a
ni a; chutiang ran chu tihpalh thil pawhin lo tihlum sela, a hremna
chu tihhlum a ni. An pûte pawikhawih lovin Hebraite chu
Aiguptaah an inthâwi thei lo vang. Mosia chuan thlalêr ni thum
kala va inthawi tûrin a rawt leh a. Lal chuan a remti a, Pathian
chhiahhlawhte chuan hremna chu a kian theih nan dîl tûrin a
ng>n a. Chu chu tih an tiam a, mahse anmahni a bum leh [267]
chuan atân a \ha lo vang tih an hrilh a. Hremna chu a kiang
a, mahse lal thinlung erawh chu a helna avângin a sak deuh
deuh a, a remti leh ta lo va.
Thil \ha lo zâwk a lo thleng leh ta a, phûla Aigupta mîte ran
zawng zawng chuan kena hrî an vei a. Ran serh leh ran chhawr
chi - bawngpui leh bawngpa leh berâm te, sakawr te,
sanghawngsei te, leh sabengtung te chu an thi ta a. Hebraite
chuan an tuar ve dâwn hauh lo tih kha sawi tawh a ni a; Faraoan
Israelte ina mi a tirhte chuan Mosia lo sawi chu a dik ngei a ni
tih an ve hre chiang a. “Israelte ran chu pakhat mah a lo thi ve
lo va.” Lal chu a la ngawltâwt fo va.
Mosia chu rawhtuina meivâp la tûrin tirh a ni leh ta a, Faraoa
mithmuhah vân lamâ theh chiam tûrin a hrilh a. Chu chuan awmze
thûk tak a nei a. Kum zali kal tawhah khân Pathianin Abrahama
hnênah A mîte chu nakinah rawhtuina meikhû leh khâwnvâr
alhin a entîr hnehchhiahna an la tuar tûr a entîr a. Anmahni
hnehchhiahtute chu a la hrem ang a, sum tam tak nên bâwihte
chu a la hruai chhuak ang tih a puang tawh a. Aiguptaah Israelte
chu hrehawmna meipui chuan a lo tingui zo tawh a. Hetia Mosian
a han tih hian Pathianin A thutlung chu ngai pawimawhin, A
chhanchhuahna hun a thleng dâwn ta tih a hriattîr a ni.
Vut chu vân lamâ a han vawrh chuan Aigupta ram zawng
zawngah a darh a, a tlâk buakte chuan khawihli an vei zêl a, “mi
262 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tin leh sa tinin khawihli durh l>u an lo vei ta vek a.” Puithiamte
leh dâwivaih thiamte chuan tûn thlengin Faraoa luhlulna chu an
fuih a, mahse hremna chu an chungah a thleng v> ta a. Hri
tenawm leh na takin a bâwm ta a; an thiltihtheihna chhuan \hîn
chu hmusitawm lek a ni a, Israelte Pathian chu an hnial thei ta lo
va. Anmahni mîte ngei pawh an vên hneh loh avângin hnam
pum pui chuan dâwihvaihna chu a rintlâk lohzia an hre ta a.
Faraoa rilru chu a sak zual sauh a. Tûnah chuan LALPAN a
hnênah thu a thawn a, “Tun \umah zawng i chungah leh i
chhiahhlawhte chungah leh, i mîte chungah hian ka hrî zawng
zawngte hi ka lentîr dâwn e; tichuan khawvêl zawng zawngah
hian keimah ang rêng rêng hi tûmah an awm lo tih i hria ang....
He mi avâng ngawt hian ka tungding chia, ka thiltihtheihna entîr
tûr che leh, khawvêl zawng zawnga ka hming a lo than theih
nân,” a ti a. Pathianin he thil avâng hrim hrim hian nunna neiin a
siam a ni lo va, mahse, Israelte chhuahna tûr hun ruat lai vêl
takin Pathian ruaFarao lalah a lo \hû a. A lal hrawt lûtuk
[268] avânga Pathian zahngaihna chân hial khawp leh, Aigupta ramah
a luhlul avânga LALPAN thilmak ropui tak tak a tih theih phah
nân, a nunna chu zuahin a awm zâwk a ni. Hetiang hian Pathian
remruatin thil a lo kal zêl a. Pathianin a duh chuan A thiltihtheihna
hnial ngam lo tûr lal zahngaithei zâwk pawh a dah thei a. Mahse
chutiang a nih chuan LALPÂ thiltum chu a lo thleng thei lo vang.
A mîte chu milem biakna bawlhhlawhah chuan buma an awm
loh nân, Aigupta mîten râwng taka an hrual chu a remti a. Faraoa
a tihdân a\ang hian LALPAN milem biakna a huatzia leh nunrâwng
taka awpbettute hrem a duhna a lantîr a ni.
Pathianin Faraoa chungthuah “a thinlung ka tihkhauh sak
ang a, tichuan mîte chu a chhuahtîr phal lo vang,”3 a ti a. Lal
rilru tikhauh tûr chuan mihring theihna piah lam thiltihtheihna
hman a ni lo. Pathian thiltihtheihna mak lûtuk chu Faraoa hmuhtîr
a ni a, nimahsela lal chuan êng chu a ngai pawimawh duh lo va.
Hneh theih loh thiltihtheihna chu pawm duh lovin, a hel zual deuh
_____
3
Exodus 4:21
AIGUPTAA HREMNA 263
deuh a. Thil tih mak hmasa ber pawm duh lo va, helna chî a
tuhte chu seng tûr a lo awm ta a. Amâ kawng chu zawh zêlin,
a luhlul zual ta deuh deuh a, fatîr thi hm>l dâng b>m hmuhtîr a
nih thlengin a thinlung a tihkhauh deuh deuh a.
A chhiahhlawhte hmangin Pathianin mîte chu sualna laka
invêng tûrin zilhlâwkna leh vaulâwknate a p> a. An sualnate
chu an nungchanga tuh ngheh a nih hmâa insiam\ha thuai tûrin
hun remchâng a pe \heuh a; mi chu a insiam \hat duh loh chuan
amâ duhzâwng a tihna chu dâl tûrin Pathian a inrawlh lo. A
thiltih pângngai tih chu a hreh lo deuh deuh a; Thlarâu Thianghlim
doin a thinlung chu a tisak a. Êng a thlauhthlâk zêl avângin
ngaihdân \ha a neih leh theih nân huhâng na zâwk pawhin a
thawk sâwt tawh lo vang.
Thlêmnaah mi vawi khat a luh chuan a vawi hnihna chu tih
leh a awl sawt \hîn. Sual a tihnawn avângin hneh thei tûra
chakna chu a tlêm ta a, a mitte a tihdel sak a, pawisak lohnate
a nei ta a. Inthlah dulna chi an tuh a, rah a chhuah \hîn. Rah
seng lo tûrin Pathianin thil mak a ti lo vang. “Miin a theh apiang
chumi vêk chu a seng leh bawk ang.”4 Rin lohnaa rilru tikhauha,
Pathian thu tak ngaihsak lotu chuan amâ tuh ngei chu a seng
ang. Chutiang chuan thu tak, an rilru lo chawklet tawhtu chu [269]
mipuite chuan engmah lovah an ngâi a, thu tak ngaihthahna leh
hnialna chi an tuh a, an tuh rah an seng \hin a ni.
Kawng dik lo zawhtutue hian an duh hun hunah bânsan leh
theih inringin, an ngaih an ti\ha lui a, khawngaihnain a sâwmna
chhâng \ha duh lovin, an chhiatpui rak thlengin chu kawng chu
an zawh \hîn. Nasa taka helna chu an lo zawm ve pawhin, a
tâwp khâwk a lo thlenin, hlauhawmin a bawm hunah an hotute
chu an thlâk leh theih mai an ring a. Mahse hei hi awlsam taka
tih a ni awzâwng lo. Daihriatna leh zir thiamna te, nun sual
khuahkhirhna te hi Isua nungchang ang an neih theih loh lai a\anga
an nungchang chhertu an ni. An kawng chu êngin lo chhun
tawh lo sela chuan, an thu chu a danglam mahna. Khawngaihna
_____
4
Galatia 6:7
264 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan a lo inrawlh mai thei a, a rawtna chu an zawm theih nân


hun remchâng a pe ang; mahse rei tak êng chu an lo hnâwlin an
lo hmusit tawh a, a tâwpah a tawlh kîr san daih ang. Faraoa
chu riala hrem a ni leh dâwn tih vaulâwkna an pe a, “Chutichuan
phûla i rante leh i neih apiangte chu khungtîr thuai rawh khai; mi
tin leh sa tin phûla awm, ina khung loh tawh phawt chu, rialin a
d>ng ang a, an thi ang,” tiin. Ruah leh rial hi Aigupta-ah chuan
thil awm ve pângngai a ni lo va, he tiang sawi lâwk ang chî hi
chu hriat a la ni ngai lo. Thu chu rang takin a darh a. LALPÂ thu
ringtute chuan an ran chu an khalh hâw vek a, a ring lote erawh
chuan phûlah an hnutchhiah a. Chutiang chuan hremna kârah
Pathian khawngaihna chu târ chhuah a, mîte chu fiah an ni. A
thiltihtheihna a lo lang chhuak zârah mi engzat nge Pathian \ihna
lamah a hruai theih ang tih pawh entîr a ni.
Sawi lâwk angin khawpui rî leh rial chu a lo thleng ta a, mei
a tel bawk a, “a nasa êm êm a, Aigupta ram zawng zawngah
chuan, Aigupta hnam lo awm achin, chutiang rêng rêng la awm
ngai lo chu a lo awm ta a. Rial chuan Aigupta ram zawng zawnga
phûla awm zawng zawng, mihringte leh sâte chu a d>ng a, rial
chuan lova thlai tinrêngte chu a d>ng a, phûla thing tin rêngte
chu a titliâk vek a.” Tichhetu vântirhkoh kalna chin chu \iau leh
chhiatna thleng chuan a târlang chiang hl> a ni. Gosen ram
chauh chu zuah a ni. Lei hi Pathian nung thu hnuaia awm in,
thilsiamte hian A thu an zâwm a, Amâ thuzawm chauh chu himna
a ni tih, Aigupta mîte kawhhmuh nân a ni.
[270] Aigupta zawng zawng chu Pathian hremna râpthlâk hmâah
chuan a khûr a. Faraoa chuan rang takin unau pahnihte chu a
kohtîr a, “Tûn \um zawng thil ka tisual ta a ni e; LALPA chu mi
fel a ni a, kei leh ka mîte hi kan sual a ni e. LALPÂ hnênah ng>n
rawh u; hêng khawpui ri dur durte leh riâlte hi a tâwk tawh e;
tichuan ka chhuahtîr ang che u a, in awm tawh lo vang e,” tiin a
âuva. Chhânna chu, “khua ata hi ka chhuah v>leh, LALPÂ lamah
ka kut ka phar ang a, khawpui rîte chu a reh ang a, rial pawh a
AIGUPTAA HREMNA 265
awm tawh hek lo vang, tichuan lei hi LALPÂ ta a ni tih i hria ang.
Nimahsela nang leh i chhiahhlawhteho hi zawngin LALPA Pathian
hi in la \ih chuang lo tih ka hria a ni,” tih a ni.
Mosian an inbeihna hi a la tâwp lo tih a hria a. Faraoa
inchhîrna leh thutiamte chu a thinlung leh rilrua danglamna a awm
vâng a ni lo va, hlauhna leh hrehawm a tuarna a\anga lo ri ve
mai a ni. Luhlul leh zêlna chhan tûr a pêk dâwn loh avângin a
ngenna phalsak tûrin Mosia chuan a tiam a. Thlipui chu
engahmah ngai lovin zâwlnei chu a kal chhuak a, Faraoa leh a
mîte zawng zawng chu, Jehova thiltihtheihnain A palai chu a
hum tih hriatpuitu an ni. Khawpui a chhuahsan v>leh Mosian
“LALPÂ lamah a kut a phar a: tichuan khawpui rî leh rial tlâ chu
a lo bâng ta a, lei chungah ruah pawh chu a baw tlawrh tlawrh
ta lo va.” Nimahsela, a hlauhna chu a reh v>leh lal chu a rilru
sualna lamah a kîr leh a.
Tichuan LALPAN Mosia hnênah, “Faraoa hnênah va lût
rawh; a thinlung leh a chhiahhlawhte thinlung chu ka tihkhauhsak
tawh e, hêng ka chhinchhiahnate hi an zîngah ka entîr theihna
tûrin; nang pawhin i fâ leh i fâ fâte benga, Aigupta ram chunga
thil ka tihzia leh, an zînga ka chhinchhiahnate ka tihzia hi i hrilh
theih nân leh, kei Jehova chu ka ni tih in hriat theih nân,” a ti a.
Israelten Amah, Pathian nung leh dik ngei an rinna chu tihnghehna
tûrin LALPA a thiltihtheihna chu a lanchhuahtîr a. Anmahni leh
Aigupta inkâra tihhranna hriat sual theih loh chu a thlentîr a, chu
chu Hebraiho an hmusit leh tihretheihte chu vân Pathian v>nhimna
hnuaia awm an ni tih hnam zawng zawngin an hriat nân a ni.
Mosian lal hnênah ngawltawt taka a awm reng chuan
khâukhuapa hremna chu a lo thleng ang a, lei chung zawng zawng
an dâp chhuâk vek ang a, thil hring la bâng chhun chu an ei zo
vek ang; Farao inahte an khat vek ang a, lal in thlengin, “i thlatute
leh i thlahtute thlahtute pawhin khawvêla an lo awm achin tun
thleng pawhin chutiang chu an la hmu ngai lo,” tiin a vau a.
Faraoa puipâte chu makti leh hlâuvin an ding a. Ran [271]
266 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thihnaahte hnam chuan chânna râpthlâk tak a lo tâwk a. Mi


tam tak rialin a tihlum a. Ram ngaw a cherêu vek a, thlai thar
tûr an nei bawk hek lo. Hebrai mîten an thawhsak zawng zawng
chu a ral ta duak duak a. A ram pumin châw an nghei mai
dâwn a. Lal fâte leh mi milianhote chuan lal chu an rawn pan a,
thinrim deuhin, “He mi hi kan tân eng chen nge maw thanga a
awm dâwn le? Hêngho hian LALPA an Pathian rawng an bâwl
theih nân kaltîr ta mai che maw le, Aigupta ram hi tihchhiat a
nih tawh hi i hre lo em ni?” an ti a.
Lal chuan Mosia leh Aarona chu a ko leh a, “Kal ula LALPA
in Pathian rawng chu va bâwl tawh u; amaherawhchu tute nge
ni kal tûr chu?” a ti a.
“A pui a pangin kan kal ang, kan fapâte leh kan fanûte nên,
kan berâm rualte leh kan bawng rualte nên kan kal ang; LALPA
hnênah kan kût ngei tûr a ni si a,” tiin an chhâng a.
Lal chu nasa takin a thinrim a. “LALPA chu in hnênah awm
ang hmiang! In fanaute têtê nên chuan ka kaltîr mawlh ang che
u le; in ngaihtuah rawh u khai, thil sual tih in tum a nih hi le.
Hnai lo vê! Nangni mipaho erawh chu kal ula, LALPÂ rawng
chu bâwl rawh u; chu chu alawm in duh,” a ti a. Faraoa chuan
hna hahthlâk tak thawh tîrin Israelhote chu tih boral a tum tawh
\hîn a, mahse hei tunah hian an \hatna tûr ngaihtuah ni âwm
takin an fanau têtê chu \ha taka dimdâwih tûrin a insawi a. A
tum tak zâwk chu mipaho chu an lo kîr leh nân hmeichhiate leh
naupangte chu hr>n a tum a ni.
Mosian ram chungah chuan a tiang chu a han lek a,
khawchhak thlî a lo tleh a, khaukhuap a rawn lên a, “Tûn hmâin
khâukhuâp chutiang rêng rêng a la awm ngai lo va, tûn hnûah
pawh chutiang rêng rêng chu a awm leh tawh lo vang,” Vân chu
an khâr vek a, lei chu a thim a; thil hring la bang chu an ei vek a.
Faraoa’n zâwlnei chu hmanhmawh takin a ko va, a hnênah,
“LALPA in Pathian chungah leh nangmahni chungah thil ka lo
tisual ta e. Chutichuan ka sual hi tun \umah chauh hian ngaidam
AIGUPTAA HREMNA 267
ang che, he thihna hi mi lakbo sak phawt mai tûrin, LALPA
in Pathian hnênah ng>n ang che,” a ti a. Chutiang chuan an
ti a, khawthlang lam a\angin thli na tak a lo tleh a, khaukhuap
chu Tuipui Senah a chh>m lût ta a. Lal chuan a thinlung chu
a tikhauh leh ta cheu a.
Aigupta mîte chu an beidawng hl> mai. An chunga hremna
tlâte chu tuar hleih theih a ni tawh lo va, an hma lam hun atâna
hlauhnain an khat a. Hnam chuan an pathian aiawh atân Faraoa
chu an lo be \hîn a, nimahsela, tûnah chuan A duhzâwng titute,
thilsiam ropuina zawng zawng siamtu chu a lo do a ni tih an hre [272]
ta a. Hebrai bâwinte chuan mak taka duhsak bîk an nih avâng
chuan, an chhuahna chu a chiang tain an hria a. An hnathawk
vêngtute chuan tûnhmâ angin an tiduhdah ngam tawh lo. Aigupta
ram tluanah chuan an bâwihte chu lo thawkin, phubâ an la mai
ang tih hlauhna an nei a. Ram tinah mîte chuan thaw d>p d>pin,
engtak lo thleng leh ang maw? an ti a.
Thâwk leh khatah ram chhûng zawng zawng chu a lo thim
ta vek a, a thim chhah êm êm mai a, “thimna chu a khawih theih
hial a,” thim chuan mîte chu a tihrehawm chauh a ni lo va, boruak
pawh a rit a, thâwk pawh a harsa hial a.” “Tûmah rêng rêng an
inhmu thei lo va, tûmah mahni hmun ata ni thum chhûng zet chu
an tawlhsawn thei lo bawk a; Israela thlate awmna zawng zawng
erawh chu a êng vek a.” Aigupta mîte chuan nî leh thla an bia
a; he thimna mak takah hi chuan mipuite leh an pathiante chu
bâwihte tâna beitu chuan ang khat rengin a tawrhtîr a ni.
Hlauhawm teh mahse he hremna hi chu Pathian lainatna leh
anmahni tihboral a duh lohna tihchianna a ni. Hremna hnuhnûng
ber leh râpthlâk ber a thlentîr hmaa simna leh inngaihtuah chianna
hun mipuite chu a p> a.
A tâwpah a hlauhna avângin Faraoa chuan ngaihhnathiamna
a nei a. Ni thum a thim hnu chuan Mosia a ko va, bawng rual
leh berâm rualte chu tel lovin mipuite kal chhuah chu a remti a.
Hebrai tum ruhho chuan “Ran rêng rêng chu pakhat mah kan
268 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hnutchhiah lo vang,” an ti a. “Chu mi hmun kan va thlen hmâ


loh chuan engtin nge LALPÂ rawng kan bâwl ang tih ka la inhre
lo a ni,” an ti a. Lal thinrim lûtuk chuan dan rual lohin, “Ka
hn>n atâ hi chhuak daih la, fîmkhur rawh khai, ka hmêl rêng
rêng rawn hmu tawh hlek suh, ka hmêl i hmuh ni lâ lâ chuan i thi
ngei tûr a ni,” tiin a âng phiâr phiâr a.
Chhânna chu hei hi a ni, “I sawi dik zet mai; i hmêl zawng
hmuh ni ka nei leh tawh lo vang e,” tiin.
“Mosia chu Aigupta ramah chuan Faraoa chhiahhlawhteho
ngaihah leh mipuite ngaihah chuan mi ropui tak a ni.” Aigupta
mîte chuan Mosia chu an zahin an hlâu hlê a. Lal chuan a tina
ngam lo, mipuite chuan hremna tibo theitu thiltihtheihna chu amah
chauhin neiin an hre sî a. Israelte chu Aigupta ram chhuahsan
phal sak se an duh hlê a, lal leh puithiamte chu a tâwp thlenga
Mosia thil phût kalhtu an ni. ð
269
24
KALHLEN KÛT

A IGUPTA lal hnêna Israel mipuite chhuah dîl a nih hmasak ber [273]
khân, a ngaihthlâk loh chuan hremna hlauhawm tak thleng
tûr chu hrilh nghâl a ni. Mosia chuan hetiang hian va sawi tûr a
ni, “LALPAN, Israela hi ka fapa, ka fa tîr a ni e; tichuan i hnênah,
ka fapa chuan ka rawng a bâwl theih nân chhuahtîr rawh khai
ka ti a; i chhuahtîr phal lo vei a; ngai rawh, ‘I fapa i fatîr chu ka
tihlum ang,’ a ti e, ti ang che,”1 tih hi Aigupta mîte chuan
hmusit hl> mahse, Israelte chu Pathian chuan a chawisâng a,
anni hi Pathian dân vênghimtu ni tûrin a thlang a ni. Malsâwmna
leh zalênna bîkin a awmpui tlat a, hnam zawng zawng a piang
hmasa, unau zînga fa piang hmasa ber tih an ni.
Aigupta mîte chung a thil thleng tûr hrilh chu, a hnuhnûng
ber tûr a ni a. Pathian chu ngilnei, zahngaihnaa khat a ni. Amah
anga a siamte chu hmangaih takin a enkawl a. An buhseng
tûr an chân te, an ran leh ranrual an hlohna te chuan Aigupta
mîte chu inchhîrna thlenin, thû awih sela chu an fâte hremna
chu a thleng lo tûr a ni a, nimahsela hnam pumpui chuan
luhlul chhuahin L ALPA chu an dodâl tlat a, tûnah chuan
hremna tâwp ber chu a lo thleng dâwn ta.
Mosia chu Faraoa hmâa a va inlan leh chuan thah tûr tih a ni
a, nimahsela thu tâwp chu lal hel tak hnênah chuan sawi tûr a ni
sî a, tichuan he thu hlauhawm tak mai hi sawi tûrin Mosia chu a
hmâah chuan a va kal a, “LALPAN heti hian a ti, ‘Zân lai vêlah
chuan Aigupta ram chhûngah hian ka lo kal tlang ang a; tichuan
Aigupta rama fatîr zawng zawng, lal\hutphaha \hû Faraoa fatîr
a\anga buh râwt sawmna bula awm bâwihnu fatîr lam pawh an
thi ang, ran piang hmasa ber zawng zawngte nên. Aigupta ram
chhûng zawng zawngah chuan \ahna nasa tak a awm ang a,
chutianga nasa rêng rêng a la awm ngai lo va, chutiang rêng
_____
1
Exodus 4:22, 23
270 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rêng chu a awm leh tawh hek lo vang. Nimahsela Israela


thlahteho mihring leh sa lamah rêng rêng ui pawhin a lei a phût
[274] lo vang; LALPA chuan Aigupta mîte leh Israel mîte hi a thliâr
ngei a ni tih in hria ang. Hêng i chhiahhlawh zawng zawngte hi
ka hnênah an lo chhuak ang a, chhuak rawh, i hnung zuitute
zawng zawng nên hian, tiin ka hmâah an kûn ang; tin chu mi
hnuah chuan ka chhuak ang,’ tiin”2 a ti a.
Hemi LALPÂ thuchhuak a thlen hmâ hian, Mosia chuan Israel
fâte zawng zawng hnênah chuan, Aigupta a\anga an kal chhuah
dân tûr leh, rorêlna hlauhawm laka an him dân tûr zawng zawng,
LALPÂ hnên a\anga a dawn chu a hrilh vek a. Chhûngkaw tin
emaw, chhûngkaw dang nên emaw berâm no hmêlhem lo an
talh \heuh ang a, a thisen chu husawpin kawngka biang tawn
tawnah leh a chunglamah an tât tûr a ni, tichuan tiboraltu
vântirhkoh zanlaia lo kalte chuan an in chu an lût vê lo vang. A
sâ chu meia hem hminin, chhang dâwidim telh loh leh hnim khâ
nên an ei ang. Mosia sawi angin, ‘Puan veng a, pheikhawk bun
diâmin, tiang kengin hmanhmawh takin in ei ang; hei hi LALPÂ
Kalhlen Kût a nih hi,’3 tiin.
LALPA chuan heti hian a ti, “LALPA chu Aigupta mîte tihlum
tûrin a lo kal tlang dâwn si a; tichuan kawngkâ lu chung leh
kawngkâ biang pahniha thisen kâi a hmuh chuan, LALPA chuan
kawngkâ chu a kal hl>n ang a, Aigupta mîte ka hremna ang
chuan a tichhe ve lo vang che u,”4 tiin.
Hemi hriat reng nân hian LALPA tân kût nîah in ruat tûr a ni;
in thlahte thlengin kumkhaw thuruat atâna awm reng tûrin kût
nîah in hmang tûr a ni. “Chumi nî ngei chuan Aigupta ram ata in
mipuihote chu ka hruai chhuak sî che u a; chuvângin in thlahte
thlengin kumkhaw thuruat atâna awm reng tûrin, chu mi nî chu
in serh tûr a ni.”5 Tûn hnu kum lo kal zêla he kût hi an hmanin,
an thlahte hnênah chuan Mosian a hruaichhuah dânte chu an
hrilh tûr a ni a, “hetiangin sawi rawh u, ‘hei hi LALPA kalhl>n
inthâwina a nih hi, ani chuan Aigupta mîte a tihhlum lai khân kan
_____
2
Exodus 11:4-8; 3Exodus 12:11; 4châng 12; 5châng 14
KALHLEN KÛT 271
inte chu a rawn zuah a, Aigupta rama Israela thlahte in chu a
rawn kal hl>n a ni’ in la ti dâwn nia,” a ti a.
Hemi bâkah hian, mihring emaw ran emaw a piang hmasa
ber zêl chu LALPA tâ a ni a, LALPA hnêna rawn lâk tûr a ni a,

Kalhlen Kût Berâm No thisen kawngka lu chung leh biang tawna an tât ang
khan, mitin rulruah hian Krista thisen hlû chu tah kâi vek tûr a ni.
272 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tlan leh tûrin, hei hi Aiguptaah khân piang hmasa ber chu tihboral
an ni tih in hriat rengna tûrin, Israelte chu humhim an ni chungin
chûng chu hlan atân a tih a ni, “Ngai teh, Levi-hote hi Israela
thlahte zîng ata Israela thlahte fatîr chhûl kêu hmasa ber âiah
keimah ngeiin ka lâk an ni a; Levi-ho chu ka tâ an ni ang; fa tîr
[277] zawng zawng chu ka tâ an ni si a; Aigupta rama fatîr zawng
zawng ka tihhlum nî khan, Israelte zînga fatîr zawng zawng, a
mihring a ranin ka pual atân ka hauh a ni; ka tâ an ni ang; kei hi
LALPA chu ka ni,”6 tiin. Biakbûk rawngbâwlna a lo awm khan,
Levia chîte chu LALPAN Israel hnamte a\ang chuan a thlang a,
rawngbâwl tûrin, Israel thlahte zîng ata ka puala ruat an ni si
a...”7 Mi zawng zawngte chu ‘Pathian zahngaihna an hriat reng
nân fatîr chu tlan ngei’ tûra tih an ni.8
Kalhlen kût hi thil pahnih hriat rengna atân siam a ni, Aigupta
ram a\anga chhanchhuahna chauh ni lovin, hmalam huna Kristan
a mîte sual bâwih a\anga a chhuah hun tûr hriat thiam nân a ni
bawk. Berâm no hlan chuan “Pathian berâm no” âi a awh a,
chutah chuan kan chhandamna beiseina chu a innghat a. Tirhkoh
chuan tihian a lo sawi a, “Kan kalhlen kûtna tûr pawh an talh
tawh si a, Krista ngei chu”9 tiin. Kûtna tûr berâm talh mai chu
a tâwk lo va, a thisen chu kawngkâ biangahte chuan tah tûr a
ni; chutiang bawk chuan, Krista thisen chu nunnaah chuan a
awm tûr a ni. Khawvêl tân chauh ni lovin, keimahni mimal tân
ngeia thî a ni tih hi kan ring tûr a ni. Keimahni ngeiin Krista
inhlanna chu kan tân ngei kan hmang tûr a ni.
Husâwp thisen theh nâna hman chuan tihthianghlimna a
entîr a, sual phârna leh mithi ruang khawih vânga
bawlhhlawhna n>n hman a ni. Sâm ziaktu pawhin hetiangin
a lo sawi a, “Husawpin mi tifai la, tichuan ka fai ang; mi
silfai la, tichuan vûr aiin ka vâr ang.”10
Beram notê chu a puma buatsaih tûr a ni a, a ruh pawh
tihtliah tûr a ni lo. Pathian berâm no kan âia thi tûr chu, a
ruhtihtliah tûr a ni lo va,11 hei hian Krista inhlanna famkimzia
_____
6
Nambar 3:12,13; 7Nambar 8:16; 8Nambar 18:15,16; 91 Korin 5:7; 10
Sâm
51:7
KALHLEN KÛT 273
a entîr bawk a ni.
A sâ chu an ei ang a. Kristan kan sualte a ngaidam tih rin
mai hi a tâwk lo; rinnain thlarau lamâ chakna nei tûrin Krista
hnêna thu kan hmuh, Pathian thu chuan kan inchawm rêng tûr a
ni. Krista chuan ti hian a sawi a, “Mihring Fapa tisa in ei a, a
thisen in in bawk loh chuan, nangmahniin nunna nei hek lo che
u. Tupawh ka tisa eia ka thisen in chuan chatuana nunna a nei
tawh.”12 He mi a hrilhfiahna chu, hetiangin a sawi leh a, “In
hnêna thu ka sawite hi thlarâu a ni, nunna pawh a ni,”13 tiin.
Isua chuan a Pa dân chu a pawm a, a nunpui bawk a, a thinlunga [278]
thiltihtheihna chu a chhawr bawk a. Johana chuan ti hian a lo
sawi ve a, “Thû chu tisâah a lo chang a, kan zîngah a awm ta
(Pa fa mal neih ropui angin a ropuizia kan hmu) khawngaih leh
thutakin a khat.”14 Krista zuitute chu amah angin an awm ve tûr
a ni. Amahin thu taka a nunga chakna a nei ang khân a zuitute
pawhin an thiltih apiangah chakna leh thiltihtheihnain an nung
tûr a ni. Krista thiltihtheihna chuan an mahni tidanglamin, amah
anga awmin mi dangteah chu mi chu an lanchhuahtîr tûr a ni.
Pathian fapa thisen chu an ina, a taksa chu an ei loh chuan,
anmahniah nunna a awm lo. Krista thlarau leh a hnathawh chu
a zirtîrteah pawh a awm tûr a ni.
Berâm sâ chu thil khâ n>na ei tûr a ni, hei hian Aigupta mîte
sala an tânna a hrehawmzia a entîr a. Krista taksa kan ei hian,
chhûngril tak a\angin, kan sual avânga Krista chu thi a ni tih kan
hriat a \ûl. Chhangdâwidim telhloh tih pawh hian entîr a nei a.
Kalhlen kût an hman dân chungchângah hian, Judate chuan
chhang dâwidim tello tihah hian an fîmkhur êm êm a, an inah
chuan dâwidim telh chhang an hmang rêng rêng tûr a ni lo. Krista
zuitûte nunah hian sual dâwidim hi dah bo veka, sual tel lo Kristâ
nun ang chu zui tûr a ni. “Dâwidim tel lo in ni ang bawkin, chhang
hlâwm thar in lo nih theih nân, dâwidim hlui chu thian fai rawh u.
Kan kalhlen kûtnaa tûr pawh an talh tawh si a, Krista ngêi chu;
chuvângin i kût ang u, dâwidim hluia kût lovin, nunchhiat leh sualna
_____
11
Johana 19:36; 12Johana 6:53, 54; 13châng 63; 14Johana 1:14
274 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

dâwidima kût hek lovin, takna leh dikna chhang, dâwidim telh lohin
i kût zâwk ang u.” 15 Zalênna chan hmain, bâwihte hian anmahni
chhan chhuahna lo thleng mai tur chu an ring hmasa tûr a ni.
Thisen chhinchhiahna chu an inah chuan an târ tûr a ni, anmahni
leh an chhûngte chu Aigupta mîte a\ang chuan an tihrangin,
anmahni inah ngei chuan an awmkhâwm tûr a ni. Israelten thil
ngaihzam mai an nei em le? Berâm chu an talh em? Thisen chu
kawngkâ biangah chuan an tât em? an in a\anga kalbo an awm
em? chutiang a nih chuan an him lo. Thil \ûl zawng zawng kim
taka tiveka inngaihna nei mahse an tih tawhna ngawt chuan an
mahni a tihim lo vang. Tupawh LALPA hrilh anga tilote chuan an
fa piang hmasa ber chu tiboraltu kutah an hloh dâwn a ni.
[279] Mipuite chuan an thuzawmna chu thiltih leh rinnain an tilang
tûr a ni. Krista thisen avânga chhandamna neih inring zawng
zawngte chuan chhandamna chang tûr chuan eng emaw an tih a
\ûl a ni tih an hre tûr a ni. Krista chauh chuan sual a\angin min
chhandam thei a ni tih kan rin rual hian, sual a\angin kan
inthiarfihlîm tûr a ni. Rinna avânga chhandam kan ni a, thitih
vâng a ni lo, tichungin kan rinna chu thiltihin kan lantîr tûr a ni.
Pathian chuan a fapa chu sual a\anga chhandam tûrin a tîr a.
Thudik êng chu a puang a, nunna kawng chu, awlsamna te, tihtûr
te, zalênna te nên mihring chuan he chhandamna mil hian a thawk
ang a, Pathian thilruahmante chu lâwm taka pawmin–Pathianin
\ûl a tih zawng zawngte chu zawma tih famkim a tum tûr a ni.
Mosia chuan Israel mipuite hnêna Pathian chhandamna tûra
thil tih tûrte an puan chuan, “Mipuite chuan an lû kûnin chibai
an bûk a” 16 chhandamna ropui tak an beisei, anmahni
tihrehawmtute chunga rorêlna thleng tûr, an kal chhuah huna an
thiltih tûr zawng zawngte chu, anmahni chhanchhuaktu’n a
buatsaih zawng zawngah chuan, hlim tak leh lâwm takin an
awm a. Aigupta mi tam takte pawh chu, LALPA chu Pathian
dik awmchhun a ni tih an hriattîr a, Vântirhkoh tiboraltuin a
rawn fan lai chuan chûngte chuan himna zawngin Hebrai mîte
_____
15
1 Korin 5:7, 8; 16Exodus 4:31; 12:27
KALHLEN KÛT 275
inah chûan an awm a. Anni chu an lâwm êm êm a, chumi
a\ang chuan Jakoba Pathian rawng chauh an bâwl ang a,
Aigupta a\ang chuan Pathian mîte ruâlin an in kal chhuak ve
ang tih an tiam a.
Israel mîte chuan Pathian kaihhruaina chu an zâwm a.
Hmanhmawh tak leh phûr takin a rûkte a kalchhuak tûr chuan
an inbuatsaih a. An chhûngkua chu an awmkhâwm a, Kalhlen
Kûtna tûr berâm chu an talh a, a sâ chu an hem hmin a, chhang
dâwidim telhloh leh hnim khâ chu an buatsaih a. Pa ber,
chhûngkaw puithiam chuan, thisen chu kawngka biangah chuan
a tât a, chhûngkua zawng zawng chu inchhûngah chuan an awm
a. Hmanhmawh takin ngâwi rengin kût sâ chu an ei a. An
\awng\âi a, hlauthâwng takin fa piang hmasa ber chu an en a, a
tê ber a\anga lian ber thlengin hlauthawng takin an awm a.
Chumi zân chuan tihhlum ve a ni ang tih hlauin, nu leh pâte chuan
hlauthawng takin fa upa ber chu an kuah a. Nimahsela
vântirhkohte chuan Israel inte chu an tlawh ve lo va. An
kawngkâah chuan thisena chhinchhiah - chhandamtu
chhinchhiahna chu a awm a, tihlumtu chu a lût v> lo.
Zânlai a lo thlen chuan Aigupta ramah chuan \ap thâwm
nasa tak mai chu a lo awm ta; intin maiah chuan mitthi awm [280]
lohna a awm ta lo. Ram chhûnga piang hmasa ber, “Faraoa fa
upa ber a\anga rip chhûnga tâng fatîr lamin, ran no piang hmasa
lamin tihhlum an ni. Aigupta ram zawng zawngah chuan in tin
mai chu lungngaihna chuan a nghawng ta. Boruak chu \ap
thâwmin a khat a. Lal leh a khâwnbâwl zawng zawngte chu
hlau leh khur chungin an awm a. Faraoa chuan a hmaa a thusawi,
‘Tunge Jehova, a thu ka âwiha Israelte ka chhuah tûr chu?
Jehova chu ka hre lo, Israelte pawh ka chhuahtîr hek lo vang,’
a tih kha a hre reng a. Tûnah chuan chapona chu inngaih-
tlâwmnain vaivutah a lo thlen ta. Mosia leh AAarona chu a
zân a zânin a kohtîr a, “Tho ula, ka mîteho zînga ata hi chhuak
rawh u, nangmahni leh Israela thlahteho nên hian; Farao kal ula,
276 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

in sawi ang khân LALPÂ rawng chu va bâwl tawh u, in berâm


rualte leh in sebâwng rualte pawh chu kalpui rawh u; kei pawh
mal min sâwm sak ve bawk rawh u,” a ti a. Farao lal
khâwnbâwlte leh Aigupta mîte chuan an ram ata chu
hmanhmawh taka chhuak tûrin mîte chu a tur ta chhên a; “Kan
thi vek a ni ta mai,”17 an ti a.ð

_____
17
Exodus 12:29-33
277
25
AIGUPTA CHHUAHSANNA

UAN vênga, pheikhawk bun leh, tiang kengin Israel mîte chu [281]
P LALPAN kal hun tûr a tih huna kal chhuak mai tûra an inpeih
sa diamin, zah taka ngawi rengin, thu leh ngaichâng rengin an
ding a. Khua a vâr hmain an kalchhuak ta. Hremna a thlen
chhûng khân Pathian thiltihtheihna an hmuhin, bâwihhote chuan
Pathianah rinna sâng tak an lo nei thar a, hnehchhiahtute erawh
chuan hlauhna tak an nei a. Israel mîte chu Goshen-ah chuan
an lo pungkhâwm vek a, kalchhuak thut tûr nimahse mipui a
nâwlpuia chhuak tûrte chu a pâwl pâwla \henin, hotu tûrte an
ruat zung zung a, an kal dân tûrte pawh chu an ruahman thlip
thlep a ni.
Tichuan an kalchhuak ta, “naupang bâkah patling k>a kal
ngawt pawh, nuai ruk vêl an ni. Chumi bâkah mi inchawh-
pawlhte tam tak an la awm bawk.” Hêng mipui inpawlhsawp
kan tihte zîngah hian Israelte Pathian an pawm ve vâng pawh ni
chuang lo va, hremna tlânsan duh hrim hrimte an awm a, \henkhat
chutianga mipui tam tak han kal ta chu phûrpui v>a kal ve
ringawtte an tam mai bawk a. Hêng mîte hi Israelte tibahlahtu
leh thang an ni.
Ran rual tam tak, berâm leh bawngte an chhawm bawk a.
Hêng zawng zawngte hi Israel mi leh sa ta vek an ni a, an lal
hnênah chuan an thil engmah an hralh lo va, Jakoba leh a fâte
khân an ran rualte chu Aigupta ramah khân an rawn la lût a,
nasa takin an pung a. Aigupta an chhuahsan hma lawk khân,
Mosian a hrilh angin, Aigupta-ho hnênah chuan an awm chhûng
zawnga thlâwna an hna an thawhsakna chu zângna dawmna tûr
thil dîl tûrin a ti a. Aigupta mîte chuan an dîl ang ang chu p>in,
hmanhmawh takin an chhuahtîr a. Aigupta hote thilpêk tam tak
nên chuan bâwih hote chu chhuah an ni ta a ni.
278 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Chumi nî chuan tûn hma kum tam tak kal ta a Abrahama


hnêna hrilhlâwkna anga lo sawi chu, a thlengkim ta, “I thlahte
chu anmahni ram lovah chuan mikhualin an la awm ang a, an
rawng an la bâwlsak ang tih chiang takin hre rawh khai; Farao
kum 400 an tirethei ang a; an rawng an bâwlsakte chî pawh chu
[282]
ka la ngaihtuah ang; Farao chumi hnûah chuan sum tam tak
neiin an lo la chhuak ang,”1 tih chu. Kum zali chu a lo kim ta.
“Chumi ni ngei chuan LALPA chuan Israel fâte chu Aigupta ram
a\ang chuan a nâwlpuiin a hruai chhuak ta a.” Aigupta ram an
chhuahsan ni chuan, tûnhmâ a\anga thu tihngei tûra lo tiam tawh,
anmahni tân pawh Pathianin a la hruai chhuak ngei dâwn tih
hriat nawntîr fotu, Josefa ruhro chu an chhawm chhuak ta a.
Kanaan kawng ngîl tak lam, Filistia ram kal tlang kawng
chu zawh lovin, LALPA chuan chhimlamah Tuipui Sen kam lamah
chuan a kaltîr a. “LALPA chuan ti hian a sawi, mipuite chuan
indona chu an hmuhin an inchhîr ang a, Aigupta ramah an kîr
leh dah ang e,”2 a ti a ni. Filistia ram kaltlang tum ta se, an lo
dang ang a; Filistia mîte chuan sal an hotu hnên a\anga tlanbo
tum angah an lo ngai ang a, an lo zuam hl> dâwn si a. Israel
mîte chu chutiang mi indo \hang tawh takte do tûr chuan an la
inbuatsaih sî lo. Pathian rinna pawh tlêmte chauh an la nei a,
thlabâr takin an awm mai dâwn a. Râlthuam an nei lo va, indomi
pawh an ni lo va, mî hnathawk, bâwih mai an ni a, chubâkah
nunau leh leh ranrualte nên an ni si a. Chutianga Tuipui Sen
lamâ a hruai chhûng chuan, LALPA chuan zahngaithei leh reldikna
duhtu Pathian a ni tih a entîr dâwn a ni.
“Sukoth a\ang chuan an chhuak \an a, Etham hmunah chuan
riahhmun an khuar a, hei hi thlalêr bul chiah a ni. LALPA chuan
chhûnah chhûm dingin an hmâ a hruai a, zânah chuan an mahni
>n tûrin meialh dingin an hmâ a hruai a, chûn leh zân an kal z>l
theihna tûrin, chhûna chhûm ding leh zâna meialh ding chuan a
kalsan ngai lo.” Sâm ziaktu chuan ti hian a lo sawi, “Ani chuan
hliahtu atân chhûm a zâmtîr a, zân ên tûrin mei a pe bawk a.”3
_____
1
Genesis 15:13,14; 2Exodus 13:17; 3châng 21
AIGPTA CHHUAHSANNA 279
Hmuhtheih loha Hruaitu puanzâr chuan a hliahkhuh reng a.
Chhûm chuan chhûnah an kawng kawhhmuhin, an chungah a
zâr hlim bawk a. Thlal>r ramro, hmun lum hreawm hnuaiah
hliahkhuhin, boruâk hnâwng dai nuam raih an dawng reng a ni.
Zânah chuan chhûmding êng chuan an riahhmunte chu a ên vek
a, LALPAN a awmpui reng a ni tih hriat theihna a pe reng a ni.
Isaia hrilhlâwkna mawi tak leh thlamuan thlâk tak chuan, [283]
LALPAN a mîte sual laka a v>nhim dân chhûmding êng leh meia
a lo hruai dân nên chuan a lo sawi chhuak a; “Farao LALPAN
Zion Tlânga awmna zawng zawng chungah leh, a inkhâwmpuite
chungah chuan, chhûnah chhûm leh meikhû, zânah mei alh êng
a siam sak ang; ropuina zawng zawng chungah chuan englo zâr
a awm dâwn si a. Chhûnah ni sa hliahtu atân leh, thlipui leh
ruahpui lakah inhumhimna leh bihrûkna hmun atân bâwktê a ni
ang”4 tiin.
Thlalêr ram hr>ng pharh duaiah chuan an kal z>l a. An
kalna tûr chu an ringhlel deuh tawh r>ng a, mi \henkhatte chu
an lo chau \an ta, chutih lai chuan Aigupta mi chuan an rawn um
ang tihte an hlâu bawk a. Nimahsela chhûm chuan hmalam a
pan zêl si, tichuan an zui zêl a. LALPAN Mosia hn>nah lungpui
kâr lamâ p>nga, tuipui kama inkulh tûrin a hrilh a. LALPA chuan
Faraoa chuan a rawn ûm dâwn tih leh, anmahni chhanchhuahnaah
Pathian chu châwimawi a ni dâwn tih a hrilh a.
Aigupta ramah chuan Israel fâte chu thlalêra Pathian biak a
hnêkin Tuipui Sen lamah an kal ta deuh deuh tih an sawi thang
a. Faraoa thurâwn p>tute chuan lal hnênah chuan, bâwih hote
chu lokîr leh ngai rêng rêng lo tûrin an tlanbo a tiin an hrilh a.
Mipuite chuan fatir thihna chungchânga Pathian thiltih a ni a, an
ngai chu an tidiklo a ni, miliante chuan an hlauhna chu a lo reh
deuh chuan thihna chu engdang vâng ni chuang lo in a lo thleng
ve hrim hrim a ni an ti a. “Engtiziange hetia kan lo tih mai chu,
Israelte chu kan rawngbâwltute a\anga kan lo chhuah mai chu
le?” tiin pawi an ti êm êm mai a.
_____
4
Isaia 4:5, 6
280 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Faraoa chuan a sipaite chu a khâwm leh a, “sakawr tawlailîr


thlan \hiau zaruk leh Aigupta rama awm zawng zawngte,”
sakawr chungchuang mîte, leilam sipaite chu a khâwm leh a.
Lal ngei pawh chu milianhote n>n chuan sipaite hmâ hruaiin an
kalchhuak a. An pathiante duhsakna an chan theih nân, leh an
hlawhtlin theih nân an puithiamte pawh chu an hruai a. Israel
mîte chu tizâm hrim hrim tûrin a chakna entîr a tum a. Aigupta
mîte chuan Israelte Pathian kutah an tlâwm chuan hnamdangten
an zuam ang a, mahse an chhuahtawhte chu an hruaikîr leh chuan
an chakna an hria ang a, an ropuina pangngai chu nei lehin, an
bâwihte pawh chu an chhawr leh theih an beisei a.
Israelte chu tuipui kamah chuan riahhmun an khuar a, tui
[284] chu han kalkai mai theih niin a lang lo, chhimlamah chuan
tlângram lungkhawkrawk hmun kal theih lohna chu a ni si,
hmalamâ han kal theihna awmin a lang lo. Chutihlai chuan
râlkhata hmêlmâte an tawlailîr tle zawr zawr mai anmahni rawn
pan zêl an han hmu tâ a. Tichuan an lo hnai zêla Aigupta sipate
chu chiang takin an hmu thei ta. Israel mîte chuan an hlau ta êm
êm a. A \hente chu Pathian hmâah chuan an \ap a, a tam zâwkte
chu Mosia lamah chuan an rawn kal a, “Aigupta ramah khân
thlân a awm loh avângin em ni thlalêrah hian thi tûra min hruai
chhuah ni? Aigupta ramah pawh khân, ‘Aigupta mîte rawngbâwl
hian kan awm mai ang e,’ tiin i hnênah khân kan sawi reng lo
em ni? Thlalêra thih tlâw ngawt maite âi chuan Aigupta mîte
rawng kha lo bâwl ta ila a \hat zâwk dâwn hi,” an ti a.
A mîte chuan rinna an neih chauh êm avângin Mosia chu a
buai hle mai a, Pathian chuan an mahni tân a thiltihtheihna chu a
entîr chamchî kha a ni si a. Pathianin tih tûr a hrilh ang chu a ti
a ni mai a, engati nge hetiang hlauhawm leh harsatnaah hian
Mosia an mawhchhiat theih ang? A ni r>ng a, an chhuahna tûrin
Pathian lo che lo se kawng a kaw lovang, mahse Pathian hruaina
zui z>lin hetiang dinhmun hi an lo thleng ta hial a ni si a, Mosian
hlauh tûr awmin a hre ve lo. Mosian mipuite hn>nah chuan
AIGPTA CHHUAHSANNA 281
zam lo takin, “Hlau suh u, awm hl> hl> mai ula, LALPÂ
chhandamna, vawiina a thawhsak tûr che u hi en ngawt mai
rawh u, vawiina Aigupta mi in hmuhte hi, kumkhuain in hmu leh
dâwn tawh lo a ni. LALPAN a dosak ang che u a, nangni chu in
awm hl> hl> mai ang,”5 a ti a.
Chutianga Israel mipuite LALPA kut nghâk tûra han tih chu
thil awlsam tak a ni lo. Mahni insûmna leh in thununna an
tlâkchham avânga thinrimin an phî ruai mai a. A tiduhdahtu
tûrte chuan awlsam t>in an rawn man mai dâwn niin an ring a,
mangangin an \ap thâwmte chu a ring hl> mai. Chhûmding êng
anmahni hruai zêltu an zui pawh chuan engtinnge a hruai zêl
theih ang le? Kalna tûr kal theihna an hmalamah chuan a awm si
lo? Pathian vântirhkohte chuan an chhiat boral d>rna tûrah
chuan a hruai a nihte an ring a.
Aigupta mîte lah chuan an hnaihchilh tulh tulh a, awlsam tea
hneh theih an inbeisei a, mahsela chhûm chuan mak tak maiin
Israelte chu kalhl>nin, Aigupta mîte nêna an inkârah chuan a
awm ta tlat mai. Thim chhah mup bang ang chuan a ûmtu leh an [287]
ûmate inkâr chu a luahkhat a. Aigupta mîte chuan Israelte
riahhmun chu an hmu thei ta rêng rêng lova, an tâwp ta d>r
mai. Chutianga thimna a lo chhah deuh deuh lai chuan
Israelte lam chu a lo êng tial tiala Israelte riahhmun chu chhûn
ang maiin a êng a.
Israelte chuan beiseina an lo nei thar leh ta. L ALPAN
Mosia hnênah, “Engvângin nge maw mi auh le? Israela thlahte
hi kal zêl tûrin hrilh ta che. Farao nang pawhin i tiang kha
han la a, Farao tuipui chungah khân lek la, tui chu lo in\hen
rawh se: tichuan tuipui chhûng lei chârah Israela thlahte chu
an kal ang,” a ti a.
Sâm phuahtu chuan hlâin Israelteho tuifinriata an kal dân
chu ti hian a lo sawi a, “I kawng chu tuifinriatah a awm a, i
kalkawngte chu tui zau takah a awm a, i hniakte pawh hmuh
theih a ni lo. Mosia leh Aarona kutin i mîte chu berâm rual
_____
5
Exodus 14:13,14
282 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

angin i hruai \hîn a,”6 tiin. Tichuan Mosia chuan tuipui chungah
a tiang chu a’n lek a, tui chu a lo in\hen ta phawk a, Israel
mipuite chu leichârah an kal a, an sîr tawn tawnah tui chu bang

Faraoa sipai lo kal chu an hmuh chuan hlau >m >m a, Mosia erawh chuan hlâu
_____ mai lova LALPÂ chhanxhhuahna en zâwk tûrin a fuih a
6
Sâm 77:19, 20
AIGPTA CHHUAHSANNA 283
ang maiin a awm a. LALPÂ chhûmding êng chuan an kalna tûr
chu a kam leh lam thlengin a chhun ruih mai a ni.
Aigupta mîte chuan an ûm a, Faraoa sakawr zawng zawngte
leh, a tawlailîrte leh sakawr chungchuang mîte chuan tuipui
chhûngah chuan an ûm lût ta a. Farao heti hi a ni a, khawfing
chah veleh, LALPAN Aigupta mîte chu a zuk ti mangang ta a.
An tawlailîr k>te chu a thlawn sak a, an khalh chak thei lo va,”7
tichuan mak tak maiin chhûmding êng kha an mithmuhah a lo
inthlâk a. Khawpui a lo rî a, kâwlte a lo phe ta zâwk zâwk
mai, “Chhûmte khian tui an leihbua a; vânte khian âw an chhuah
a; I thalte pawh a phe zâwk zâwk a, I khawpui ri thâwm chu
\hâwngaleivirah a awm a; kâwlphete chuan khawvêl hi a en
zâwk zâwk a. Lei hi a khûrin a nghîng dur dur a, tiin.”8
Aigupta mîte chu tihngaihna hre lovin an buaizo ta. Chûng
chhiatna kârah chuan LALPÂ thinrim âw chu an hria, tlân lêt leh
tûrin vaukam lam chu pan an tum a, chutih lai tak chuan Mosia
chuan a tiang chu tui chungah chuan an lek leh a, tui intiang
thûrte chu ri vung vung leh, rûm vung vungin a in fin leh ta Aigupta
sipai rualte chu tui thûk tak chuan a chimpil zo ta.
Zîngkhua a lo var chuan an hmêlmate zawng zawng chu
tihboral an ni tih Israel mipuite chuan an hmu a, an ruangte chu
vâukamahte chuan a lo lang a. Chhiat vek theihna hlauhawm [288]
tak a\ang chuan, zân khat lekah chhanchhuah an lo ni ta vek a.
Chûng mipui tam tak puitu neilo, bâwih, indo la hre ngai lo,
hmeichhia te, naupang te, leh ranrual te n>n an ni a, an hmâah
chuan Tuipui Sen a awm a, an hnunglam a\ang chuan Aigupta
sipaite chuan an rawn nawr si a ni. An hmâa tuiah chuan kawng
inhawng an hmû a, an hmêlmâte chuan hnehna chang dâwna an
inhriat tawh lain, tuiin a chim hlum zo ta a ni. Jehova chuan a
chhanchhuak a, a chungah chuan an thinlung chu a lâwm êm êm
a, an ring bawk a. An hlim êm êm avâng chuan fakna hla an sa
chhuak a. LALPÂ Thlarâu Thianghlim chu Mosia chungah chuan
a awm a, mipuite chu a hruai a, hnehna hlate lâwmthu sawina
_____
7
châng 25; 8Sâm 77:17,18
284 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hlâte mi hringten an hriat hmasak ber leh ropui ber mai chu an
sa a.
“LALPA chawimawiin hla ka sa ang, ropui takin a hneh tak hi;
Sakawr leh a chungchuang chu tuipuiah a paih thla ta a.
LALPA chu ka chakna leh ka hlâ a ni,
Ani chu ka chhandamna a lo ni ta bawk a;
Ka Pathian a ni a, amah chu ka fak ang;
Ka pâ Pathian a ni a, amah chu ka châwimâwi ang.
LALPA chu indo mi a ni;
Faraoa tawlailîrte leh a sipaihote chu tuipuiah a paih thla ta a;
Farao a sipai hotu thlante pawh Tuifinriat Senah an tlahlum
zo ta.
Tui thûk takin a chîm zo ta;
Lung angin tui thûk takah an pil ta.
I kut ding lam chu aw LALPA thiltihtheihnain a ropui a,
I kut ding lam chuan aw LALPA, hmêlma chu a tisawm ta dep a.
I ropuina nasa tak chuan nangmah dotute chu i tiboral vek a;
I thinrim i rawn hrithlâ a, buhpâwl ang maiin an kângral zo ta a.
I hnâra thâwin tuite chu a lo intiang a,
Tuite chu englo dah khâwm thûr angin a ding luah a;
Tuifinriat chhûng daiha tui thûk takte chu a lo khal zo ta a,
Hmêlma chuan,
‘Ka ûm ang a, ka ûmphâk ngei ang, râllâk sum chu ka sem
ang;
Anmahniah chuan ka châk daih ka hmu tawh ang:
Ka khandaih ka phâwi ang a,
Ka kutin anmahni chu ka tiboral ang,’ a ti a.
I thlî chu i han tlehtîr ta mai a,
Tuifinriatin a chîm pil ta vek a;
Tui thûk takahte chuan suân angin an pil ta vâng vâng a.
Aw LALPA, pathiante zîngah hian nang ang hi tunge awm le?
Thianghlimna lamâ ropui leh,
Fak tlâk nihna lamâ zahawm leh,
AIGPTA CHHUAHSANNA 285
Thilmakte tih \hîn hi nang ang tunge awm le?
Nangin i kut ding lam i han phar a,
Leiin anmahni chu a lem zo ta a.
Nangin i khawngaihnain mipui i tlante kha i hruai a;
I chênna thianghlimah chuan i chaknain i hruai ta a.
Mi tinrêngin an hria a, an khûr thlu zo va,
Filistia rama chêngte chu thlaphânnain a man ta.
Tichuan Edom rama hotute chuan mak an ti hl> a;
Moab mi chakte chu khurhnain a rawn man a;
Kanaan rama awm zawng zawngte chu an tui zo ta.
|ihna leh hlauhnain a tlâkbuak a;
I bân chaknain lung ang maiin a tingâwi hl> hl> a;
Aw LALPA, i mîte an kai vek hmâ loh chuan,
Nangin anmahni chu i hruai lût ang a,
I roluah tlângah chuan i phun ang,
Aw LALPA, nangin i awmna tûra hmun i buatsaihah chuan,
Aw LALPA, hmun thianghlim i kut ngeiin a lo dinnaah chuan,
LALPA chuan chatuanin ro a rêl tawh ang,”9 tiin.
Kanaan rama awm zawng zawngte chu an tui zo ta.
Tuifinriat fâwn ri hum hum te chuan fakna hla ropui tak an
sa chhuak a. Israel hmeichhiate chuan an hruai a, Miriami, Mosia
farnu chuan hmâ hruaiin, dârbenthek an kenga an lâm a. Thlalêr [289]
ram hla tak a\ang te, tuifinriat chungah te chuan an hla mawi tak
sak chu a thang khâwk a - tlângahte chuan an fakna hla chû a
thangkhâwk a. “LALPA chawimawiin hla sa rawh u, ropui takin
a hneh tak hi,” tiin.
He chhanchhuahna ropui tak hla hi Hebrai mipuite tâna
englaimaha theihnghilh theih ngai rêng rêng loh tûr chu a ni. Hun
lo kal zêlah chuan Hebrai zâwlneite leh mîte chuan Jehova rinna
neitute tân chuan chhanchhuaktu ropuia chu a ni tih an hre reng
\hîn. He hlâ hi Juda mîte tân chauh bîk pawh a ni lo. Hei hian
nakina hmêlma zawng zawngte tlâwm an nih huna Pathian mîten
hnehna an la chan tûr a entîr bawk a. Patmos thliarkâra zâwlnei
_____
9
Exodus 15:1-16
286 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan puan vâr sin, “hnehna changtute,” “dârthlalang, mei


nêna inpawlh tuifinriat ni awm tak” a ding ka hmu a, Pathian
\ing\ang kenga, Pathian bâwih Mosia hla leh Berâm No
hla”10 sâ ka hmu.
“Aw LALPA, keini min pe lovin, i hming chu ropuina pe zâwk
ang che, i ngilneihna leh i thutak avângin.”11 Chutiang chu Israelte
chhanchhuahna hlâin a ken chu a ni. Pathian \ihtu leh hmangaihtu
zawng zawngte rilrua awm tûr chu a ni. Sual phuarna a\anga
kan thlarâu a chhuah hian, Pathian chuan Hebrai mîte Tuipui
Sen a\anga a chhanchhuahna âia ropui daih chu a ni. Hebrai
mîte ang hian thinlung leh tih tak zetin mihring fâte tâna thil ropui
tak min tih saknaah hian amah fakin hlâ kan sa ve tûr a ni. Pathian
khawngaihna hre fuh tak takte chuan thildang a tihsak zawng
zawngahte pawh lâwm nachâng hriain, thinlung chhûngril tak
a\anga amah fakna an sa \hîn ang. Nî tina Pathian hnên a\anga
malsâwmna kan dawn te, hêng zawng zawng bâkah Kristan
kan sual aia min thih sakna te, vân thleng phâk ve tûra insiamna
te, hi englai pawha kan lâwmna hla tûrte chu an ni. Min lainatna
vâng leh, a hmangaihna tehkhin phâk loh kan chunga a entîr
avânga suala bo hnu min chhanchhuak leh a, vân rohlua min
siam lehtu, Chhandamtu min tlanna hi a va ropui tak êm! Pathian
fâte min vuah tak hi. Tlanna ruahman ropuia beiseina lâwmawm
min siam sak leh avâng hian Pathian kan fak tûr a ni a, kan
hmâah Vân roluah kan nihna tûr leh a thutiam ropui tak
avângin kan fak tûr a ni. Min dîlsak tûra Isua a awm reng
avângte hian kan fak tûr a ni.
“Tu pawh lâwmthu sawia inthâwina hlân apiang chuan mi
châwimâwi \hîn a.” Vân a mi zawng zawng chuan LALPA chu
an châwimâwi \hîn a. Chûng an hlâte chu nakinah anmahni
ruala kan sak ve theih nân i zir ve ang u. Sâm ziaktuin a sawi
[290] rual hian i sawi ve ang u, “Ka dam chhûng zawngin L ALPA
chu ka fak ang a; Ka nun chhûng zawngin ka Pathian fakin
ka zai ang.” “Aw Pathian, mi tinin fak che rawh se; mi
_____
10
Thupuan 15:2, 3; 11Sâm 115:1
AIGPTA CHHUAHSANNA 287
tinrêngte chuan fak che rawh se.”12
Pathian chuan Hebrai mîte chu tuipui kam leh tlâng bulah
chuan a rawn hruai a, chutah chuan anmahni tiduhdahtute mit
hmuhah chuan a thiltihtheihna a chakna chu hmuhtîr a duh a, an
chapona a\ang chuan an inngaitlâwm theih nân a ni. Kawng
dang pawhin a chhanchhuak thei a, mahse he kawng hi a thlang
a, an rinna fiahna tûr leh, amah an rinna a lo ngheh zâwk nân a
ni bawk. Mipuite chu an châu hl> a, an hlâu bawk a, Mosia
chuan hmalam pan tûra a tih khân pan duhlo sela chuan, Pathian
chuan an tân kawng a siam hauh lo vang. “Rinnain khawmuala
kal angin tuifinriat senah khân an kal kai a.”13 Tui an han rah
chiah khân, Pathianin Mosia hmanga thu a sawi chu an ring tih a
entîr a. Anmahniin an tihtheih chin chin chu an ti a, Engkimtitheia
chuan tuifinriat chu a in\hentîr phuk a, kawng a siam sak a.
He laia zirlai a siam hi mi zawng zawng tân a ni. Kristiante
kawng hi hlauhawmin a khar fo \hîn, thiltih theih loh ni hial
âwmtein a lang \hîn. Ngaihtuahna chuan chhiatnate, sala tânna
te, thihnaten a hmuakin an hmu \hîn. Nimahsela LALPÂ âw
chuan chiang takin, ‘Hmalam pan rawh’ a ti si. Kan mit chuan
hmutlang thei lovin, kan k> chuan tuifâwn vawt tak angin ngai
mahse chu thup>k chu kan awih mai tûr a ni. Kan hmaa daltu a
awmlaia kal zêl lova, kan din a, rinhlelhna kan neih chhûng
chuan, LALPAN dâltu chu min tihkian sak lovang. Thil engkim a
chian hnu chauha thuawih tumtute chuan huaisenna leh tih
tumna nei lovin, a tâwpah thuawihin an tluanchhuak chuang
lo vang. Rinhlelhna chuan hrilhruin, “I nghâk rih ang u, dâltu
zawng zawng chu a kiân hma loh chuan, ti chuan kan kawng
chu chiang takin kan hmu zâwk ang,” a ti a, nimahsela rinna
chuan huaisen takin, hmalam pan rawh, thil\ha beisei la,
thil\ha a thlen ring rawh a ti a ni.
Aigupta mîte tâna thimna bang chu, Israel mîte tân chuan
êng ropui tak a ni zâwk a, an riahhmun pumpui chu a >n thei a,
_____
12 13
Sâm 146:2; 67:5; Hebrai 11:29
288 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an kawng atân chuan êng taka chhuntu a ni. Pathian thiltihte


chu ringlotute tân chuan thimna leh beidawnna a ni a, a ringtute
tân erawh chuan êng leh muanna a ni. Pathian kawng chuan
khawi hmunah pawh thlalêrah emaw, tuifinriatah emaw pawh
hruai sela, kawng him a ni tho. ð
289
26
TUIPUI SEN A|ANGIN SINAI-AH

T UIPUI Sen a\ang chuan Israel mipuite chuan an zin kawng chu [291]
an chhunzawm leh ta zêl a, Chhûm ding êng chuan a hruai zêl
a. An zinna kawng chu a hlimawm lo hl> mai–tlâng ram kawlh
vul leh chhengchhe tak, tûma awmlohna leh phâizâwlte pawh
chu engmah awm lo, tuifinriat pawh chu a zâu hl> mai,
vaukamah chuan an hmêlmâte ruang chu a let phung mai
bawk a; nimahsela an hlim êm êm a, zalên nia an inhriatna
avângin, lungâwi lohna a bo vek a.
Ni thum lek an kal chuan, tui in tûr an hmu zo ta lova. An
thil kente rêng rêng a lo zo ta. Phâizâwl ni sa tak mai châu tak
maia an han kal hnû chuan an tuihâl a, tui in tûr a awm sî lo.
Mosia chuan hênglai ram hi a hre chiang a, mi dangte chuan an
la hre ngai lo. An awmna a\anga hnâi takah chuan, Mara tui
awmna chu a awm a, nimahsela chû tui chu intlâk a ni lo.
Chhûmin a hruai dân chu ngun takin an en reng a. Mipuiten
hlim taka, “Tui! Tui!” tia âu khâwk rum rum an hre ta a, an rilrû
chu a hnuâl hlê mai. Nû leh pâte chu hmanhmawh takin an tlân
a, tui awmna bulah chuan an awm khâwm hmur mai a–hlim lo
tak maiin mipuite chuan–tui chu a khâ a ni tih an sawi a.
An beidawng thinrim bawk si chuan Mosia chu an rawn
hnaih a, engtizia a chutiang hmuna hruai nge a nih an ti a, Pathianin
chhûm ding êng chuan an vaiin a hruai a ni tih r>ng an ngaihtuah
lo. Mosia chuan lungngâi takin tihna châng an hriatloh chu a ti
a, Pathian hnênah chuan \hahnemngâi takin \anpuina a dîl a.
“LALPA chuan thing pakhat hi a kawhhmuh a, chu chu tuiah
chuan a zuk paih lût a, tichuan tui chu a lo tui ta a.”1 Chutah
chuan thuruat leh rorêlna a siam sak a; “LALPA i Pathian âw hi
ngun taka i ngaihthlâk a, a mithmuha \hâ a tih zâwngte i tih a, a
thupêkte i ngaihsan a, a thuruat zawng zawngte i pawm chuan,
Aigupta [292]
_____ mîte chunga hri ka lêntîr tâk angte kha i chungah rêng
1
Exodus 15:25
290 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rêng ka lêntîr ve lo vang; kei L ALPA a tidamtu che ka nih


hi,” a ti a. Mara a\ang chuan Elim hmun an va thleng a,
chutah chuan, “tuihna nei sâwm leh pahnih leh tûm thing
sâwmsarih a awm a.”2
Hetah hian Sinai thlalêr an luh hmâin ni tam tak an châm a.
Aigupta rama an chhuah a\anga thlâkhat chiah a nihin thlalêrah
chuan riahhmun an khuar a. An thil neihte rêng rêng chu a lo zo
\an ta. Thlalêrah chuan an ran tân hnim peh tûr a lo vang a, an
rante chu an lo kiam \an a. Hêng mi zawng zawng tân pawh
hian engtin nge chaw ei tûr an neih theih ang le? Rinhlelhna neiin
an rilru a zâm \an a, an lo phunnawi leh \an ta. Upate leh
rorêltute pawh chuan mipuite phun chu zâwm v>in, Pathian
mi ruatte chu an sawisêl ta: “Aigupta rama sa bêl bula kan
\hut lai te leh, chhang kham khawp kan ei lai te khân, LALPA
kutah lo thi ta zâwk mai ila âw! mipui pung khâwmho zawng
zawngte hi thlalêrah hian ril\âma tihhlum tûrin min hruai
chhuak a nih hi le,”3 an ti a.
Ril\âmna chu an la tâwk hauh lo; an mamâwh chiah zêl chu
pêk an ni, mahse nakin hnu lam tûr an ngaihtuaha an hlauthâwng
a ni. Khatiang mipui zozai kha thlalêr hmunah chuan an zin laiin
engtinnge ei tûr an hmuh theih ang tih chu an hrethiam lo va, an
ngaihtuahnain naupangte ril\am tûr chu an thlîr a. LALPA chuan
harsatnain a hualvêl chu a phal a, an châw an tlâkchhamna pawh
chu, anmahni chhanchhuaktu lam an hawiphahna tûr a ni.
Mamâwhna an neih hun chuan Amah chu an ko ang a, Ani
chuan a enkawlin a hmangaih reng a ni tih an hriat theih nân,
an thil mamâwhte chu a p> ang. Ani chuan a thupêkte \ha
taka an zâwm chuan an chungah hri rêng rêng a lêng lo vang
tih a tiam a, an fâte leh anmahni ril\âmin an thi mai ang tih
rinna chu rin lohna sual a ni.
Pathian chuan an Pathian a ni ang a, a mîte an ni ang a, ram
\ha leh ram zau takah chuan a hruai ang tiin a tiam a, nimahsela
kalkawngah chuan harsatna tlêmtê an tawh hlek pawhin an
_____
2
châng 26, 27; 3Exodus 16:3
TUIPUI SEN A|ANGIN SINAI-AH 291
beidawng hl> zêl a. Hnam ropui leh hmingthang taka chawikâng
tûrin, Aigupta bâwih nihna a\angin maktakin a hruai chhuak a.
Nimahsela harsatna leh tlâkchhamna tam tak an paltlang a ngai.
Pathian chuan hmun hniam tak a\angin a châwikâng a, hnam
ropui leh sâng tak, hna thianghlim thawktu nihtîr a tum a ni.
Amah chu rinna tak tak neiin, anmahni a hruaina zawng zawngte
chu thlîr nachâng hria sela chuan, chûng thil harsatna leh buaina [293]
zawng zanwgte chu awlsam tak leh hlim takin an su tlang mai
tûr a ni, nimahsela LALPA chu an ring duh lo va, A thiltihtheihnain
a \anpuiin a awmpui zêl dâwn a ni tih pawh an hre duh lo.
Aigupta rama harsatna an tawrhte kha an theihnghilh a. Bâwih
chhuahna tûra LALPÂ \hatna leh thiltihtheihna zawng zawngte
an theihnghilh a. Aigupta mîte fatir tihhlum an nih laia, an fâte
chu mak tak maia tihhlum an nih v> lohte pawh kha an theihnghilh
zo a. Tuipui Sen kân tûra thil mak tak tihsak an nihte pawh an
theihnghilh a. Anni chu tuiah chuan awlsam taka an kal tlang a,
Aigupta mîte kal ve tûrte chu tuia an tlâkhlum vek dânte pawh
chu an hre tawh lo. Tûna an hmâa harsatna leh fiahna awm
chauh chu an hmu a; “LALPAN thil ropui takte min tih sak a,
hnam ropui takah min din a,” tia sawi âiin, an harsatna kawnga
an tawhte chu sawiin, engtikah nge kan zinna hi a tâwp ang tih
mâwlh chu an engto a.
Israelten thlalêra harsatna an tawh chanchin hi tâwpna huna
awm Pathian mîten an chhawr theih nân ziak a ni a. Pathianin a
mîte thlalêra a kaihhruai dân, an zin kual dân zawng zawngte,
ril\âmna leh tuihâlna an tawrh dân te, chau taka an awm dân te,
a thiltihtheihnain a hliahkhuh dân zawng zawngte hi hun kal tawh
leh lo la awm tûra mîte zawng zawngte tân vaulâwkna leh zirtirna
tûr a ni. Hebrai mîten thil an pal tlang zawng zawngte chu, ram
tiamâ Kanaan an luhna tûra inbuatsaihna vek a ni. Pathian chuan
a mîte chuan hêng zawng zawng hi thlîr nawnin, rilru inngaitlâwm
leh zirtîr theiha awmin, vân Kanaan lût thei tûra inbuatsaihna
tûrin a duh a ni.
292 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Mi tam takte chuan Israelte awmdân hi an han thlîra, an rin


lohna leh an phunchiârziate chu mak an ti \hîn, chutianga lawman
châng hrelo mi nih v> an inring lo; nimahsela an rinna chu fiah an
nih tak tak chuan, hmânlai Israelte âimahin thiltê tak tê fiahnaah
pawh dawhtheihna an tlachham zâwk. Tluangtlam taka hruainaah
pawh, Pathianin anmahni thlanga, tihthianghlim a tum dânte chu
a sawisêl nasa ber berte an ni \hîn. Tûna an mamâwhte chu
pêk zêl an ni chung pawhin, nakin zêl atâna Pathian rinna chu an
nei thei lo, chhiâtna chu a lo thleng ang a, an fâte chuan nasa
takin an tuar ang tih chu an lungkham tlat a ni. Mi \henkhatte
chuan a chhelam hlîr an ngaihtuah a, harsatna lo thleng hlekte
chu an la vûng zâwk a, chu chuan an mit a tidela, malsâwmna
tam tak an dawnte chu an hmu thei lo. Harsatna hlîr an ngaihtuah
[294] a, Pathian hnên a\anga \anpuina dîl a hnêkin, chu chuan Pathian
hnên a\angin a tihrang zâwk a, lungngâi leh hahdam thei lova
englai pawha an awm tlat \hin vâng a ni.
Ring lovin kan awm v> tûr em ni le? Engatigne lâwm nachâng
hre lo leh ringhleltu kan nih reng ang ni? Isua chu kan \hian a ni;
vân chuan min ngaihven a; kan lungngaihna leh enghelh neihna
hian Thlarau Thianghlim chu a tilungngai a. Min ti chautu leh
tinguitu, thlêmna kan tawh laia min \anpui theilotuah hian, kan
innghat duh tûr a ni lo. Pathian rinlohna leh nakin hnu zêla thil
pawimawha kan inbuatsaihna dâl theituah hian kan inhnamhnawih
tûr a ni lo. Kan LALPA chuan in hmâah hlauhawm a awm love
tiin min hrilh lo. A mîte chu khawvêl \halo leh sual a\ang hian a
thiar fihlîm vek dâwn lo, mahse himna chu b>l rêng tûrin a ti
zâwk ni. Mi chau leh phurrit phurte chu a sâwm reng a, “Nangni
thawkrim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnênah lo kal
ula, keiman ka chawlhtîr ang che u. Ka nghâwngkawl bât
ula, ka hnênah zir rawh u; thuhnuairawlh leh rilru inngaitlâwm
tak ka nih hi; tichuan, in thlarau tân chawlhna in hmu ang.”4
Pathianah chuan hlimna leh muanna kan hmu ang, Anin a
ngaihsak \hîn che u avângin in manganna zawng zawng amâ
_____
4
Matthaia 11:28, 29
TUIPUI SEN A|ANGIN SINAI-AH 293
chungah nghat vek rawh u.”5
Tirhkoh Paula chuan ti hian a lo sawi a, “Unaute u fîmkhur
rawh u, chutilo chuan Pathian nung chu bânsan tûrin in zîngah tu
chhûngah pawh rinlohna thinlung sual a lo awm dah ang e.”6
Pathianin min tihsak zawng zawng thlîrin, kan rinna chu a chak
zâwk tûr a ni a, a tuarchhelin a phûr reng zâwk tûr a ni. Sawisêla
phunchiar lovin, kan thinlung chuan, “Aw ka nunna, LALPA chu
fak la; ka kawchhûnga awm zawng zawng te u, a hming
thianghlim chu fak rawh u, Aw ka nunna, LALPA chu fak la, a
thiltih \hat zawng zawng chu theihnghilh suh,”7 tih hi a âuhla a ni
zâwk tûr a ni.
Pathian chuan Israel fâte mamâwh chu a ngaihven lo a ni lo.
An hruaitu hnênah chuan ti hian a sawi a, “Ngai rawh, vân a\angin
in tân chhang ka rawn sûrtîr ang e,” tiin. Mipuiten ni tin ni khat
atâna chanvo tâwk zêl chu char khâwm a, ni ruk nî chuan nî
tina an chhar leh hnih an chhar tûr a ni, Sabbath ni chu an serh
theih nân.
Mosian LALPA chuan an nî tin mamâwh chu a p> ang tih
mipuite chu a hrilh leh a, “Tlâi lamah chuan sa in ei ang a, a
tûkah chuan chhang kham khawp zetin in ei tawh ang,” tiin. Ti
hian a sawi leh a, “Keinîte chu eng nge kan nih ni? Kan chunga
phunnawi in ni hlei n>m, LALPA chunga phunnawi a sin in nih [295]
ni.” Aarona hnênah chuan, “Israela thlahte pung khawmho
zawng zawng hnênah hian, ‘LALPÂ kiang hnaiah lo kal rawh u;
in phunnnawinate kha a lo hriat tâk hi,’ ti ang che,” a ti a. Israel
thlahte pungkhâwmho hnêna Aaronan thu a sawi lai chuan,
“thlalêr lam chu an han thlîr a, LALPÂ ropuina chu chhûmah
chuan a lo lang ta a.”8 Chutiang ropui taka lo awm chu LALPÂ
awmpuina entîrna a ni. Chutianga Pathian an zînga a lo inlârna
leh, an rilrua hna a thawhna a\ang chuan Pathian hriatna chu an
nei deuh deuh tûr a ni. Mihring Mosia mai ni lovin,
Chungnungbera chu an zirtîrtu tûr a ni a, tichuan Amah an \ih
ang a, a thute an awih ang.
_____
5
1 Petera 5:7; 6Hebrai 3:12; 7Sâm 103:1, 2; 8châng 4, 7, 11
294 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Tlai lam a lo nih chuan vahmîm an lo thlawk chho chiam a,


an riahhmun chu a dâp ta dul a; tin a tûkah chuan an riahhmun
vêl, thlalêr lei chungah chuan thil p>r tê tê, vûr thal tiat lek lek t>
hi a lo awm tuar mai a. Mipuite chuan, “manna” an ti a. Mosia
chuan, “LALPAN chhang in ei atâna a pêk che u a nih hi”9 a ti a.
Mipuite chuan manna chu an chhar a, an zavaia ta tûr a awm a.
Râwtsawmnaah an râwt sawm a, sumah te an d>ng a, b>lah an
chhum a, chhangahte an siam a,” “Han ei chuan hriaka kan
chhang, khawizû a hmeh anga tui a ni.”10 Mi tinin mahni
khamkhawp omer khat chhar tûra hrilh an ni a; a tûk leh
thlengin an vawng tûr a ni lo. |henkhat chuan a tûk leh
atân an kh>k a, a lo lung a, a lo rimchhe ta a. Tûktin mahni
khamkhawpin an chhar tûr a ni a, ni a lo tlângsân veleh leia
an chhar bâk chû a tuiral vek a.
Manna chharte chuan \henkhat chuan tam tak an chhar a,
\henkhat chuan tlêm deuh an chhar a, “omera an han teh chuan
a chhar tam in an nei tam chuang lova, a chhar tl>min an tlachham
hek lo.” Bible-a zir tûr kan neih chu Tirhkoh Paula chuan heti
hian a lo sawi a, “Mi dang an rim loh va, nangni in rimna tûrin
ka ti a ni lo va, inchawhrual nân, in neih liam chu tun lai hian an
tlakchham phuhrûkna a lo nih a, an neih liam pawhin tlâkchham
phuhrûkna a lo la nih ve thung theihna tûrin ka ti zâwk a ni;
chutichuan chawhrualin a lo awm thei ang. A chhar tam chuan
a chuangin a nei lo va, a chhar tlêm chuan a tlachham hek lo.”11
tih ziak ang khân.
A ni ruk ni chuan mipuite chuan mi pakhat tân omer hnih zêl
an chhar a. Rorêltu zawng zawngte chuan Mosia an va hrilh a,
[296]Mosia chuan an hnênah, “Chu chu a lâwm LALPAN, ‘Naktûk hi
chawlh d>r ni, LALPÂ tâna chawlhni thianghlim a ni e,’ a tih chu:
chuvângin a âwma âwm in duh leh âwm ulangin, a chhuma chhum
in duh leh chhum rawh u; chumi bâng chu a tûk lam atân in dah
dâwn nia,” a ti a. Mosia hrilh ang chuan a tûk lam atân an dah
hrang ta a; chu chu a rimchhe lo va, a lung hek lo. Mosian,
_____
9
châng 15; 10châng 31; 111Korin 8:13-15
TUIPUI SEN A|ANGIN SINAI-AH 295
“Vawiin chuan hei hi ei rawh u; vawiin hi LALPÂ tân chawlhni a
nih hi: vawiinah zawng leia tla in hmu lo vang,”12 a ti a.
LALPA chuan a ni thianghlim chu tunah pawh hian Israelte
hun lai ang khan, thianghlim taka vawng tûrin a duh a. Hebraite
hnêna thu a pêk chu, Kristian zawng zawngte hian an hnêna
Jehova pêk ve angin an ngâi tûr a ni a. Sabbath thlen hmâ nî
chiah hi, Sabbath atâna inbuatsaihna nî a ni a, dârkâr thianghlim
thleng tûr atân chuan inbuatsaihna famkim an nei tûr a ni. Engti
kawng zâwng mahin he dârkâr thianghlim hi kan nî tin hnathawh
ang thawh nân kan hmang tûr a ni lo. Pathian chuan damlote
leh enkawl ngâite chu enkawl tûr a ni a, mi khawngaihna lamâ
hnathawh ngaite chu thawh tûr a ni a, chutiang ni lo Sabbath
bawhchhiatna hna lam rêng rêng chu thawh hauh tûr a ni lo. Mi
tam takte chuam fimkhur lo takin inbuatsaihna nia thawh zawh
vek tûrte chu Sabbath lo thlen \antirh dârkâr thlengin an thawk
\hîn, hetiang hi tih rêng rêng tûr a ni lo. Sabbath dârkâr thlenga
hnathawh zawh loh chu Sabbath ral huna thawhah dah mai tûr a
ni. Hetiang hian fîmkhûrna a thlen ang a, niruk chhûnga
hnathawh tûr chu rinawm takin an thawk zo thei ang.
Thlalêra Israel fâte an zin chhûng zawng khan, kâr tinin
thilmak pathum Sabbath thianghlimna an rilrua hriatrengna tûrin
an hmu \hîn. Manna chu niruk ni chuan a lêthnihin a tla \hîn,
nisarihni chuan pakhat mah a tla lo, Sabbath nia mi tûr
chharkhâwm chu a chhe lo va, nidang ah chuan an chhar khawmin
eitlâk lohin a chhe vek z>l \hîn a ni.
Manna tlâktîr chungchângah hian thil chiang tak hriat theih
kan nei a, mi tam takten Sabbath ni hi Sinai Tlâng a\anga lo
awm \an emaw an tih hi, a hmâ daih a\anga lo awm tawh a ni tih
kan hre thei a. Israelten Sinai Tlâng an rawn thlen hmâ khân
Sabbath chungchânga an mawhphurhna chu an hre diam a.
Sabbath an serh theihna tûrin Zirtâwp ni hian an inbuatsaih diam
a, tin, hemi ni hian ni danga an chhar lêt hnih an chhar tûr a ni,
Sabbath ni chuan manna chu a tla si lo va, hei hian ni thianghlim
_____
12
Exodus 16:23, 25
296 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an vawn chu englai pawhin a hriatnawntîr a ni. Mi \henkhatte


[297] Sabbath nia manna chhar tûra an lo kalchhuah chuan, LALPA
chuan heti hian a zâwt a, “Ka thupêkte leh ka dânte hi eng chen
nge maw pawm duh loh in tum ni aw?” tiin.
“Israel fâte chuan kum sâwmlî chhûng zet Kanaan ramri an
luah tûr ram an lo thlen thlengin chu manna chu an ring a.”
Chutiang chuan kum sâwmli chhûng chu hemi thil mak tak hian
nî tinin LALPAN a mîte tân eitûr a pêk reng leh, a hmangaihna
leh a enkawl dân chu a hriatnawntîr a. Sâm ziaktu chûan heti
hian a sawi, “An ei atân manna kha an chungah a zuk sûrtîr a,
vân buh chu a p> a ni. Mihringten mi chakte chhang chu an ei a:
puarna khawpin chaw a rawn pê a.”13 tiin. “Vân chaw” chuan
châwm an ni. An v>lah chuan Kanaan ram \ha buh vui suau
suauin a hual reng ang maiin an him a, nî tin LALPAN thutiam chu
hriattîr reng an ni.
Manna vân a\anga lo tla Israelte châwm nungtu chu, vân
a\anga lo chhuk Pathian Fapa mihringte nunna petu entîrtu chu
a ni. Isua chuan, “Kei hi nunna chhang ka ni. In thlahtuten
thlalêrah manna kha an nei nâ a, an thi a. Kei hi vân a\anga
chhang lo chhuk chu ka ni, min eia a thih loh nân ....tupawhin he
chhang hi an ei chuan chatuanin a nung reng ang, khawvêl nun
nâna ka pêk tûr chhang chu ka tisa hi a ni,”14 a ti a. Pathian
mîte tun hnua mîte tân hetiang hian ziak a ni, “A hnehtu apiang
hnên ngeiah chuan manna thuhrûk zînga mi ka pe ang.”15
Sinai thlalêr a\ang chuan an kal chhuak a, Rephidimah chuan
awmhmun an khuar a, hetah hian tui a lo awm lo leh ta, Pathian
rinna an nei leh ta lo. Mipuite chuan “Tui min pe rawh, tiin
Mosia chu an rawn bei ta a, Mahse dawhthei takin, engati nge
min beih mai? Engvângin nge LALPA in fiah ni?” a ti a. Thinrim
takin mipuite chuan, “Eng vângin nge kan fanâute leh kan rante
nên hian tuihâla min tihhlum tûrin Aigupta ram ata min hruai
chhuah ni?” an ti a. Ei tûrte duh tâwka an neih lai chuan an
phunnawina leh rinlohna avâng chuan inthlahrungin ‘tun hnuah
_____
13
Sâm 78:24, 25; 14Johana 6:48-51; 15Thupuan 2:17
TUIPUI SEN A|ANGIN SINAI-AH 297
chuan LALPA chu kan ring tlat tawh ang’ tiin an tiam a, mahse
an thutiam chu an theihnghilh a, fiahna hmasa berah chuan an tlu
leh mai a. Anmahni hruaitu chhûmding êng chu hlauhawm takin
a lo lang a. Mosia chu tunge a nih? Aigupta ram a\ang hian
engvângin nge min hruaichhuah? Rinlohna leh rinhlelhna hlîrin
an thinlung chu a khat a, kan fâte leh kan chhûngte zawng
zawng nêna mi tihhlum veka, kan ro leh thilneihte hian [298]
intihhausak a tum a nih hi tiin an puh a. An thinrim sosâng
chuan lunga den mai an tum a.
Mosian lungngai takin LALPA chu a auva, “Hêng mipuite hi
engtin nge ka tih ang?” a ti a. Aigupta rama thilmak tih nâna a
hman tiang chu keng a, upate nên a hmalamâ kal tûra hrilh a ni
a. LALPA chuan “Ngai teh, Horeb-a lungpui chungah sâwn i
hmâah ka lo ding ang a; lungpui chu i han vua ang a, tichuan
mipuite in tûr tui chu a lo luang chhuak mai ang,”16 a ti a.
Chutiang chuan a ti a, tui chu mipuite in tûrin a lo chhuak ta a.
Mosia chuan hremna hripui hlauhawm tak, phunnawi hote hremna
tûr, Aigupta rama thlentîr ang kha, thlentîr nân a tiang chu hmang
lovin, anmahni buaina a\anga chhanchhuah nân a hmang zâwk a.
“Thlalêrah chuan lungpuite a tiphel a, tui thûk tak ata ang
mai hnianghnâra in tûr a p> a. Lungpui a\ang chuan luitê a ti
chhuak a, tuite chu luipuite angin a luanthlâktîr a.”17 Mosia chuan
lung chu a vua a, mahse Pathian Fapa chu a ni chhûmding êng
a\anga lo chhuak a, nunna tui rawn luanchhuahtîrtu chu. Mosia
leh upate chauh ni lovin, mipui zawng zawngte chuan ralkhat
a\ang chuan LALPÂ ropuina chu an thlîr a; chhûm chu lâk kian
ni sela chuan, LALPÂ ropuina êng chuan a chhunhlum vek ang.
An tuihal avâng chuan mipuite chuan, “LALPA chu kan zîngah
a awm nge maw awmlo le?” tiin LALPA chu an fiah a. “LALPA
chuan hetah hian min hruai chuan, engvângin nge tui leh
chhang pawh min pêk loh?” an ti a. An rinlohna chuan, sual
râpthlâk tak a tihtîr a, Mosia chuan Pathian hremna an
chungah a thleng ang tih a hlau hle a. He mi hmun hi Massa
_____
16
Exodus 17:6; 17Sâm 78:15,16
298 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

leh Meriba a vuah a “thlêmna” tihna a ni; hemi hmunah hian


LALPA chu an fiah avângin.
An tâna thil hlauhawm dang a awm leh ta. Pathian chunga
an phunnawi avângin an hmêlmaten an mahni a dotîr a. Amâlek
hnam kawlhsen leh indo hrât, chunglai vêla chêngte chu an lo
chhuak a, a hnunglamâ awmte chaklo leh hlaua awmte chu an
that hlawm a. Mosia chuan mipuite chu indo ngailo an ni tih a
hria a. Joshua chu hnam hrang hrang zîng a\anga indomi tûr
thlang chhuak tûrin a hrilh a, a tûkah chuan an hmêlmâte do
[299]
tûrin hmâ a hruaitîr a, amah ngei pawh chu LALPÂ tiang kengin
a lo ding chhuak vah dâwn a ni. Chutiang chuan Josua leh a
hote chuan an hmêlmâte chu an bei a. Mosia, Aarona leh Hura
chu tlângah chuan an awm a, indona chu a thlîr a. A bân chu
vân lamah chuan a phar a, LALPÂ tiang chu a kut dinglam chuan
a chelh a. Mosia chuan Israel sipaite chakna tûrin a \awng\âisak
a. An indo zêl lai chuan Mosian a bân a phar chuan an chak a,
a lâk thlâk chuan an hmêlmâte an chak tih an hria a. Mosia chu
a châu telh telh si a, Aarona leh Hura chuan a bân chu an chelh
sak a, ni tlâk a, an hmêlmâte an tlawm thlengin an chelh sak a,.
Aarona leh Hura chuan Mosia kut chu an dawm sak a,
mipuite chu an tihtûr an hrilh zêl a, Mosia chuan Pathian hnên
a\angin thu a dawng a, mîte chu a hrilh chhawng a, Mosia thiltih
dân pawh chuan entîr a nei a, Pathian chauh chu an thiltum
tinrênga hlawhtlinna innghahna chu a ni. Amah chu an rin chuan,
an hmêlmâte chu a dosakin a hneh sak ang; Mahse Pathian
chaknaa innghat lova an mahni chakna rin an tum chuan, Pathian
hrelo an hmêlmâte pawh chuan an hneh zâwk ang.
Mosia chuan vân lamah a bân pharin, Israelte tân a dîl a,
anmahni \anpuitu thiltithei chakna rinna bâna vawn nachâng an
hriat chuan an Pathian chuan hnehna a chantîr a. Pathian chakna
leh mihringte theihna hi thawk dûn tûr a ni. Mosia chuan Israelte
chû inthlahdah takin an awm ang a, Pathianin an hmêlmâte chu
a hneh sak zung zung mai ang tih a ring lo. An hotupa ber
TUIPUI SEN A|ANGIN SINAI-AH 299
chuan nasa takin Pathian hnênah dîlna a thlen reng lai chuan an
hmêlma, Pathian hmêlmate ni bawk chu hneh tûrin Joshua leh a
sipai huaisente chuan nasa takin an bei zêl a.
Amâlek hote an hneh hnu chuan, Pathianin Mosia chu, “hemi
thu hi hriat reng atân lehkhabuah ziak la, Josua hriatah sawi
chhuak \hîn ang che; vânhnuaiah hian Amâlekho hi an awm tih
pawh hriat loh khawpin ka tichimit hlauh dawn e,” tiin. A thih
hma lawk chuan hruaitu ropuia chuan mipuite hnênah chuan,
“Aigupta ram ata in lo chhuahna kawnga Amâlekho lo tihdân
che u kha hre reng rawh u; Pathian pawh hlâu lovin in chauh lai
leh in ngui laia kawnga a lo tawh dân che u a, in zînga hnufual mi
chhia\haho a hnufualte zawng a lo beih dân te kha ... LALPA in
Pathianin râlmuanna a pêk hun che u chuan, vân hnuaia [300]
Amâlekho hriat rêngna chu in tibo hlauh tûr a ni, in theihnghilh
hauh tûr a ni lo,”18 tiin a chah a. Hêng hnam sual takte
chungchâng chu LALPA chuan heti hian a lo sawi a, “LALPAN
chhuanawm chhûng zawng zawng chuan Amâlekho chu a do
vang”19 tiin.
Amâlek-ho chuan Pathian nungchang awmzia pawh hre lo
an ni lo, a thuneihna pawh an hria, nimahsela amah chu zah a
hnêkin, a thuneihna chu an haider a. Amâlekho chuan Mosian
Aigupta chunga hremna a thlen te chu nuihzat zawnga sawiin,
an vêla hnamdangte pawhin an zahna tûr chu an nuihzat a. Israel
mîte zawng zawng chu tichhe vek tûrin an pathiante hmâah chuan
chhiâ an chham a, Israelte Pathian chu kan hmâah chuan engmah
titheilo an ni ang te an ti a. Israel mîte chuan an la tina lova, an
la vau bawk lo. An chona chu chhân a la ni lo. An huatna leh
Pathian an hmuhsitna chu a mîte tihchhiat vekna chuan tihlan an
tum a. Amâlek-ho chu mi sual tak leh an thil tihsual te chu
thungrulh chî a ni, nimahsela Amâlek-hote chuan Israel mîte an
chauh lai leh, an ngui laia an chunga kut an thlâkna chuan an
hnam chhiatna tûr chuan thil an lo tipuitling ta. Pathian chuan a
fâte chaklo ber pawh chu a enkawl a. An chunga \halo tak leh,
_____
18
Deuteronomi 25:17-19; 19Exodus 17:16
300 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sual taka tihna zawng zawng chu, vân chuan a chhinchhiah


zêl a ni. Amah hmahngaihtu leh \ihtute chu kawng engkimah
a vêng him \hîn.
Israelte tuna an awmna a\anga hla vak lovah chuan Mosia
puzawn Jethroa in chu a awm a. Jethroa chuan Hebrai mîte
chhanchhuah an nih dânte chu a lo hria a, anmahni chu rawn
tlawh a, Mosia nupui leh a fapate pahnih chu rawn hruai a tum
a. An hotu ropuia chu chumi thû chu an hrilh a, hlim takin an
mahni hmuak tûrin a kal a, an mahni a lawmluhna chu puan inah
chuan a siam a. Israel mipuite Aigupta ram a\anga hruaichhuak
tûra a kal khân an chhûngkua chu a puzawn hnên lamah a tîr
haw a, tûnah chuan a chhûngkuate nên chuan hlim takin an
awmho thei leh ta. Jethroa hnênah chuan LALPAN a mîte a
chhanchhuah dân leh, a hruai dân zawng zawng chu a hrilh a.
Tichuan a lâwm êm êm a, LALPÂ hnênah lâwmthu a sawi a,
Mosia leh upate nên chuan hlim takin Pathian hmangaihna
hriatreng nân hâlral thilhlante an hlân ho va.
Jethroa chu an riahhmuna an awm ve chhûng chuan Mosia
[301] phur rihzia chu a hmu mai a. Mosia chu an hruaitu, rorêltu, thil
engkim maiah an inhniâlna leh thubuai hla buai zawng zawng,
hnathawh tûr chenin râwn a ni a. Hetianga a tihna chhan chu
anmahni zirtîrna hun remchang a neih theih nân, “Pathian remruat
leh a dânte chu ka lo hriattîr \hîn a ni” a ti a. Mosia puzawn
chuan a hnênah, “I thil tihdân chu a \ha lo e. Nang leh hêng i
hnêna mipui awmte hi in intichâu zo ngei ang maw le; he hna hi
i tân a hautak lûtuk a ni, nangmah chauha han tlin chi a ni hlei
nêm; mi diktak te, hlâwkna dik lo tak haw mîte - thlang chhuak
langin; chutiang mîte chu sâng pâwl chunga hotuah te, za pâwl
chunga hotuah te, sawmnga pâwl chunga hotuah te, sâwm pâwl
chunga hotuah te ruat langin chungte chuan englai pawhin mîte
ro rêlsak rawh se, heti hi a ni ang a, thulian deuh apiangte chu i
hnênah an rawn thlen \hîn ang a, thu t> tham erawh chu anmahniin
rêl rawh se; chuti chuan i tân a lo awlsam zâwk ang,” tiin. Chu
TUIPUI SEN A|ANGIN SINAI-AH 301
thurâwn chu pawm a ni a, Mosia tân chauh zangkhaina a thlen
lo va, mipuite zawng zawng chunga fel taka rêlna chu a thlen ta.
LALPA chuan Mosia chu a châwimâwi a, thilmak takte a
tihtîr a; mi dangte thurâwn pe tûra ruat a nihna chuan amah chu
thurâwn ngai lovah a siam lo. Israelte hruaitu ropui tak chuan
Midian puithiam, Pathian mi tak thurâwn chu hlim takin a ngaithlâ
a, a thil ruahman leh fuihna ang zawng zawng chuan fel takin a ti a.
Mipuite chu Rephidim a\ang chuan an kalchhuak leh ta a,
Chhûm dingin a hruai ang zêlin an kal a. Phâizawl kawlh vul
maite, chho deuh te, lung hmunte chu an kal pêl zêl a. Thlalêr
vaivut hmunte, lung hmun khawkrawk pui pui, a châng chuan
an kalna tûr lo dal tlat maite chu an hmû a, hmalamâ kal leh
zêlna tûr awm rêng rênga langlo te an thleng a. Zâwi zâwiin an
kal zêl a, kalna tûr chu a lo awm zêl a, phâizâwlte an thleng leh
\hîn a. Tûnah chuan an kalna hmun zawng zawnga ruâm thûk
ber mai kaltlangin lung hmun chu an thleng leh ta. Han thlîr
rêng rêng pawha rilru khawih tak mai hmun chu a ni. An sîr
tawn tawnah chuan lung tohlâwt, fit za tam taka sângte chu a
awm a, chûng kârah chuan Israel fâte chu an ranrualte nên chuan
mittlintâwka hmuh tûrin an kawi duah duah mai a. An hmalamah
chuan tlâng sângpui mai Sinai Tlâng chu a ding luah mai a. Hruaitu
chhûm chu tlâng chhîpah chuan a innghat ta, mipuite chuan an
puan in chu tlâng\hut phâizâwlah chuan an kaih a. He lai hi
kumkhat dâwn lai an chênna tûr hmun chu a ni. Zânah chuan [302
chhûm ding êng chuan Pathian v>nhimna chu a entîr a, tui takin
an mu thei a, vân a\anga lo tlâ an chaw tûr chu an bûk vêlah
chuan a awm bawk a.
Khawvâr chuan tlâng pang thimte chu a chhun êng a, ni >ng
mawi tak chuan tlângkâr ruamte chu a chhun êng a, Pathian
Lal\hutphah a\anga khawngaihna zâm chhuak angin, khualzin
chau tawh takte chuan hahchawlhna an hmû a. Thil engkim mai
chuan Pathian dawhtheihna leh ropuina a lantîrin a lang a. Hetah
hian rilru chu zahawm tihna leh mak tihnain a khat a. Pathian
302 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Tuin nge tlângte chu khin leka bûka, mualpawngte chu bûkna
leka bûk tu”20 hmâah mihring chuan a hriatlohzia te, a chaklozia
te a hre thei. Hetah hian Israelte chuan Pathian thilpuan chhuah,
mihringten an la dawn ngai loh chu an dawng a. Hetah hian
Pathian chuan a mîte zawng zawng hmâah chuan Amâ âw ngeiin
a dân thianghlim chu a puang a. Anmahniah chuan thil ropui
tak danglam taka lo inthlâkna tûr chu thleng tûr a ni a, hun rei
tak milem biakna leh nungchang danglam tak neite nêna an lo
khawsak hona chu tihdanglam a ni dâwn a ni. Pathian chuan
rilru lamâ sang zâwka nung tûr leh, Amah hriatna dik tak neia
an awm theihna tûrin hna a thawk \hîn a.ð

_____
20
Isaia 40:12
303
27
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK

S INAI TLÂNG bula an riah hnu reiloteah chuan, Mosia chu [303]
tlângah LALPA hmu tûrin koh a ni a. Amah chauhin tlâng
chho tak leh khawkrawk takah chuan a lâwn chho a, Jehova
awm chhinchhiahna chhûm awmna chu a hnai hle tawh a.
Israel te chu Pathian awpna hnuaia kohhran leh hnam puitling
ding a, Chungnungbera n>na thûk leh danglam taka
inkûngkaihna siampui tûr a ni. Mipuite tâna Mosia hnêna
thu pêk chu hei hi a ni:
“Aigupta hote chunga ka tihzia te leh, mupui thlâa ka put
che u a, ka hnêna ka hruai thlenzia che u hi in hmu a. Chuvângin
ka thu in ngaihthlâk tak zet a, ka thuthlung hi in pawm chuan,
khawvêl hnam zawng zawng zîngah hian ka tân ro thlan bîk in
ni ang. Khawvêl pumpui hi ka tâ a ni si a; tichuan ka tân puithiam
chi, hnam thianghlim in ni ang,”1 tiin.
Mosia chu riahhmunah chuan a lo chhuk leh a, Israel upâte
chu a ko khâwm a, LALPÂ thupêk zawng zawngte chu a hrilh
vek a. Mipui ho zawng zawng chuan, “LALPA sawi zawng
zawngte chu kan ti zêl ang e,”2 tiin an chhâng a. Chutiang chuan
Pathian nên thu khûn takin an thlung a, Amah chu an rorêltua
pawmin, a thu ang zêla awm tûrin thu an tiam a.
An hruaitu chu tlângh chuan a lâwn chho leh a, LALPA chuan
ti hian a sawi a, “Ngai teh ka biak lai tak che mipuiin an hriat ve
theih a, kum khuaa i thû chu an âwih fona tûrin, chhûm chhah
mupah, i hnênah ka lo kal dâwn e,”3 a ti a. Kalkawnga harsatna
an tawhin Mosia leh Aarona chungah an phunnawi a, Israel
mipuite chu Aigupta ram a\anga hruai chhuak a, tiboral tûrah
an puh a. Amah chu an zaha a thû an âwih theih nân LALPA
chuan Mosia chu a chawimawi a.
Pathian chuan a dân sawichhuahna hun chu hun ropui leh
zahawm
_____ tak, A nungchang ropuizia mîte hmaa châwisân nân a
1
Exodus 19:4-6; 2châng 8; 3châng 9
304 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

duh a. Mipuite chuan Pathian rawngbâwlnaa inkaihhnawih thil


[304] rêng rêng chu zah takin tih tûr a ni tih an hre tûr a ni. LALPAN
Mosia hnênah, “Mipuiho hnênah chhuk la, vawiin leh naktûk
hian anmahni chu tihthianghlim ang che, an puante sufâi sela, a
nithum nî atân inpuahchah rawh se; a ni thum ni chuan mipuiho
zawng zawng mithmuhah, Sinai Tlângah chuan LALPA a lo chhuk
dâwn e,”4 a ti a. Hemi chhûng hian mi zawng zawgte chu LALPÂ
hmâa inlan tûrin, ngunthlûk takin an inbuatsaih tûr a ni. Anmahni
leh an thawmhnâwte chu a thianghlimin, a fâi tûr a ni. Mosia
chuan an sual chu hmu chhuak ta sela, an thinlung chu
bawhchhiatna laka tithianghlim a nih theih nân inngaitlâwmin,
chawngheiin an \awng\ai ang.
Thup>k angin an inbuatsaih zar zar a, thup>k dang z>l pawh
an zawm bawk tûr a ni. Mosia chuan tlâng thlen theih chin
ramrî a kham tûr a ni, chumi hmun thianghlim chin chu mihring
emaw ran emaw pawhin an va dai tûr a ni lo. Miin chu ram chin
chu a va dai chuan thihna chu hremna thleng nghâl tûr a ni mai.
A ni thumna ni zîngah chuan, mit zawng zawng chuan tlâng
lam chu a en \hup a, tlângchhîp chu chhûm chhah takin a khuh
a, tichuan a chhah telh telh a, a dur khup bawk a, tichuan tlângbul
\hut thlengin a rawn tuâm thla zêl a, a tâwpah chuan chhûm
mak leh hlauhawm tak mai chuan a khuh ta mup mai a. Tichuan
âw tawtawrâwt rî ang mai hriat a ni ta, mipui zawng zawngte
chu LALPA tâwk tûrin a sâwm a; Mosian tlângbul\hutah chuan a
rawn hruai a. Chhûm chhahpui thim mup a\ang chuan êngin a
rawn chhun zawr zawr a, khawpui ri chu a thangkhâwk ruih
ruih a, an tlâng chu a nghawr dûr dûr bawk a. “Sinai Tlângah
chuan LALPA chu meia a lo chhuk tâk avângin, a khu phui ta
mup a; chumi meikhu chu rawhtuina meikhu ang maiin a khu
chho ngut ngut a, tichuan tlâng pumpui chu a nghing dur dur a.”
“LALPÂ ropuina chu tlâng chungah chuan kan ral hmang mei
ang maiin a lang a.” “Tawtawrâwt ri chu a ring tulh tulh a.”5
Jehova
_____ awmpuina entîrna chu a hlauhawm êm êm a, Israel hote
4
châng 10; 5châng 18, 19
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK 305
chu hlauin an khûr a, LALPÂ hmâah chuan leiah an bawkkhup a.
Mosia pawhin ti hian a lo sawi a, “ka hlâuin ka khûr nasa êm
êm a,”6 tiin.
Tichuan khawpui rî chu a lo reh a; tawtawrâwt rî pawh
hriat a ni ta lo; lei pawh chu a reh duk mai. Zahawm tak maia
ngawih dukna a awm a, tichuan Pathian âw chu hriat a ni leh ta.
Chhûm chhah mup kârah chuan Sinai Tlângah vântirhkohte hual
vêlin LALPA chuan a dân chu a puâng chhuak a. Mosia chuan
hetiangin helai hun hi a sawi, “Sinai a\angin LALPA chu a lo kal [305]
a. Seir a\angin an hnênah a thawk a, Paran tlâng a\angin a êng
chhuak a, Mithianghlim sângsâwm zîng a\angin a lo kal: A kut
ding lamah chuan an tân dân alh thei a awm a. Ani, chi tinte
chu a hmangaih a. A mi thianghlim zawng zawngte chu i kutah
an awm a. I ke bulah an \hû a; I thû chu an pawm \heuh ang.”7
Jehova chu rorêltu hlauhawm leh dân petu \ihbâiawm tak
ang chauhin a inlârchhuak lova, a mipuite hnênah zahngâithei
leh ngilneihnaa khat angin a inlâr chhuak bawk a: “Kei hi LALPA
i Pathian, Aigupta ram a\anga hruaichhuak tu, bâwih ata
chhuahtu che u ka ni,” 8 titu chu anmahni Hruaitu leh
Chhanchhuaktu, Aigupta ram a\anga hruaichhuak a, tuipuiah te
pawh kawng siamsak a, Faraoa leh a sipaite pawh ngamtu chu
a ni, amah chu Aigupta pathian zawng zawngte chunga mi chu -
Amah chu tuna dân puâng chhuaktu chu a ni.
A dân chu Hebrai mîte tân chauha sawi chhuak a ni lo.
Pathian chuan anni chu a dânte enkawla vawnghimtuah a ruat a,
he dân hi khawvêl mi zawng zawngten thianghlim taka an vawn
tûr chu a ni. Pathian dân chu khawvêl mi zawng zawngte mila
siam a ni a, anmahni inenkawl nân leh, sawrkârna atân a siam a.
Dân sâwm, tawi tê tê, hriathiam awl, thunei tak si, mihringten
Pathian chunga an tih tûr zawng zawng leh, an mihringpuite
chunga an tih tûr zawng zawng huap, a vaia hmangaihnaa innghat
vek si a ni. “LALPA i Pathian chu i thinlung zawng zawngin, i
_____
6
Hebrai 12:21; 7Deuteronomi 33:2, 3; 8Exodus 20:2
306 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chakna zawng zawngin, i rilru zawng zawngin i hmangaih tûr a


ni, ‘Nangmah i inhmangaih angin i vêngte pawh i hmangaih tûr a
ni.”9 Thusâwm pêkah hian hêng thilte hi a inzam chhuak vek a,
kimchang takin, mi chi tinrêng hnênah a hman theih vek a ni.
“Keimah lo chu Pathian dâng nei suh.”10 Jehova, chatuan
mi, Amaha lo awm, siam ni lo, Amah chu thil zawng zawng bul,
ani chauh hi zah taka biak phû chu a ni. Mihringte hi Pathian
chauh lo chu hmangaihna leh rawngbâwlnaah dah hmasa lo tûra
khap vek an ni. Pathian kan hmangaihna tidal thei emaw, a
rawngbâwlna dîp thei emawte hi kan neih chuan, chu chu
pathianah kan siam a ni. Milem siam chawp leh thil, a anpui
rêng rêng - chunglam vâna mi emaw, hnuai lam leia mi emaw,
lei hnuai lamâ tuia mi emaw - i tân i siam tûr a ni lo: chung chu
chibai i bûk tûr a ni lo va, an rawng i bâwl tûr a ni hek lo.”11
[306] Thupêk pahnihna hian Pathian dik lem emaw a anpui emaw
biak hi a khap a, milem be hnamte hian a lim chu a entîrna mai
emaw, a chhinchhiahna mai emaw a ni a, chu mi hmang chuan
pathian chu biak a ni tiin an sawi a, mahse Pathian chuan chutiang
biakna chu sual a ni a ti. Chatuan Mi chutiang thildang hmanga
a âi han entîrna chuan mihringte Pathian ngaihdân a tihniam a ni.
Chutianga rilru chu Jehova \hat famkimna laka kaihher a nih
chuan, Siamtu âiin thilsiam lam ngaihtuah a ni \hin. Pathian kan
ngaihdân a tihniam a, mihring pawh chu a tihniam \hîn.
“Kei, LALPA i Pathian hi Pathian thîkthuchhia ka ni.”
Pathian leh a mîte inlaichînna thianghlim tak mai chu inneihna
nên hian tehkhin a ni. Milem biakna hi thlarau lam uir>na a ni a,
hetah hian Pathian a lâwm lo va, a thîkthû a chhia a ni.
“Pâte khawlohna avânga fâte hrem \hîn, mi hawtute chu
chhuan thumna leh chhuan lîna thlenga hrem \hîn ka ni.”
Naupangte hian an nû leh pâte thil tihdik loh rah chu dawng lo
thei lo an ni a, nimahsela nû leh pâ thiltihsual avânga hrem an ni
lo, an sualna ang an tih ve chauh loh chuan. Naupangte tân an
_____
9
Luka 10:27; Deuteronomi 6:4,5; Leviticus 19:18; 10Exodus 20:3; 11châng 4
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK 307
nû leh pâte kawng zawh hi awlsam tak a ni. Naupangte hian
pa sualna kawng chu zawh leh a awl a, chutiang chuan an tihdân
latu leh rochangtu an ni thei. Tumdân dik lo hian, thil châkzâwng
a thunun a, chu chuan nun a tihniam \hîn a, hri\halo a thlen a,
hniamlam pan zêl na, pâ a\anga fâte chhuan thum chhuan lîna
thlengin a thlen \hîn. He thudik ni si hlauh awm tak hian,
mihringte hi sual tih hlauhna pein mihringte sual lam panna kawng
chu a dâl tûr a ni.
“Mi hmangaiha ka thupêkte pawmtu sâng tam takte
chunga khawngaihna lantîr \hîn ka nih hi.”12 Pathian dik lo
biak khapna hian, thupêk pahnihnain Pathian dik biakna hlâwkna
a sawi bawk a. Amâ rawng rinawm taka bâwltute hnênah
chuan khawngaihna a tiam a, a hawtute hnêna chhuan thum
chhuan lî thlenga chhiatna thlen tih ang ni lo, chhuan sâng tam
tak hnêna khawngaihna tiam a ni zâwk.
“LALPA i Pathian hming chu i lam mai mai tûr a ni lo;
LALPA chuan a hming lam mai mai chu thiamloh chantîr lohin
a chhuah dâwn si lo va.”13
He thupêk hian diklo taka chhechham leh thutiam mai mai
chauh a khap ni lovin, Pathian hming a narâna sawina, fîmkhur
lo taka a ropuina ngaihtuah chiang lo va, inbiâkna leh \awngka
lamâ Pathian hming sawi mai mai a khap a, ngaihtuah chiang
lova a hming sawi nawn sawi nawnte pawh a khap a, chutiang
chuan Amah kan zah lohna a lantîr a ni. Sâm phuantu chuan, [307]
“A hming chu a thianghlimin a zahawm a ni,”14 tiin a sawi. Mi
zawng zawngin zah takin an be tûr a ni, A thianghlimna leh
zahawmna, rilru chuan a chawisâng tûr a ni a, A hming thianghlim
chu khûn tak leh zah takin an sawi tûr a ni.
“Chawlhni hi thianghlim taka serh tûr a ni tih hre reng
rawh. Ni ruk chhûngin i thawk tûr a ni a, i hnâ zawng zawng
chu i thawk tûr a ni, a ni sarihna nî erawh chu LALPA i Pathian
tân chawlhni a ni e; chu mi nî chuan hnâ rêng rêng i thawk
_____
12
châng 5, 6; 13châng 7; 14Sâm 111:9
308 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tûr a ni lo, nang pawhin, i fapâ pawhin, i fanû pawhin, i ran


pawhin, i ina hnam dang pawhin, niruk chhûngin LALPAN lei
leh vân te, tuifinriat leh a chhûnga awm zawng zawngte chu
a siam a, tin, a ni sarih ni chuan a lo châwl ta si a; chuvângin
LALPAN chawlhni chu mal a sâwm a, a ti thianghlim ta a
ni.”15 Sabbath hi thil thar din thar angin a sawi lo, thilsiam tirh
a\anga din daih tawh a ni. Siamtuin thil a siam hriat rengna
atâna din a ni. Pathian chu lei leh vân Siamtu a nihzia min
kawhhmuhtu, Pathian dik leh diklo chiang taka lantîrtu a ni.
Nisarihni serhtute hian Jehova chu an biain a nihna an lantîr a ni.
Leichunga Amâ rawngbâwl a ngaihchhûng zawng Sabbath ni
serh hi mihringten Pathiana an rinawmna lantîrna chiang tak a
ni. Thu sâwm pêkah hian palîna hi Pathian nihna leh, a hming
leh Dân petu a nih lantîrtu awmchhun chu a ni. Tû thûin nge
dân chu pêk a nih tilangtu awmchhun chu a ni. Chuvângin,
Pathian chhinchhiahna putu a ni a, A dân nghehzia leh chakzia
entîrtu chiang tak chu a ni.
Pathian chuan mihringte chu niruk chhûng hnathawk tûrin a
ti a, Thiltihtheihloh leh \anpuingâite \anpui chu Sabbath ni chuan
phal a ni a, chutiang chuan damlo leh tawrhna neitue chu englai
pawhin \anpui tûr an awm reng a, nimahsela pumpelh theih hnâ
chu tihloh hrâm tûr a ni. Zâwlnei chuan, “Chawlhni bawhchhe
lo tûra, ka ni thianghlima i duhzâwng ti lo tûra i kephah chu i
hawi kîrtîra, chawlhni lâwmawm i tiha, .....mahni kawng zawh
lova, mahni nawmsak bâwl lova, mahni thu sawi lova,”16 tih a
sawi tel a ni. Sabbath nîa hnathawh tûr ruahman siam te,
sumdâwnna lam thil sawite chu Sabbath ni a hnathawk ang a ni.
Sabbath ni hi \ha tak leh thianghlim taka serh tûr chuan, kan
rilru leh ngaihtuahna pawh hi khawvêl thil zawng zawng a\anga
fihlîm tûr a ni. Thupêk chuan kan inchhûng leh ram bial chhûng
zawng zawng a mi chu a huam vek a ni. Kan awmpui zawng
[308] zawngte pawhin Sabbath hun thianghlimah chuan hna an thawk
tûr a ni lo. Mi zawng zawngin Pathian châwimâwiin, hemi nî
_____
15
châng 8-11; 16Isaia 58:13
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK 309
hian kan awm vek tûr a ni.
“I nû leh i pâ chawimawi rawh; tichuan LALPA i Pathianin
ram a pêkah che hian i dam rei dâwn nia.”17
Nû leh pâte hian hmangaihna leh zahna zawng zawng chu,
mi dang zawng âiin an dawng nasa tûr a ni. Pathian ngei pawh
hian fâte chunga mawhphurhna zawng zawng deuhthâw hi, nû
leh pâ chungah a nghat a, an t>t zual lai hun zawng zawng phei
chuan nu leh pa chu Pathian aiawh tûrte an ni. Nû leh pâ thu
dik tak hnialtu chu Pathian thu hnialtu a ni. Thupêk pangana
chuan naupangte chu, nû leh pâ zah a, an kuta inhlân a, an thu
âwih bâkah pawh hmangaih a, enkawla, mawhphurhna
chhâwkzâng a, an hmingchhiatna tûr vêng a, an lo upatin
hmangaih taka enkawl tûrin a ti a ni. Hei hian lal leh thuneitute
leh Pathianin rorêl tûra mawhphurhna a pêk apiangte zahna hi a
kâwk tel bawk.
Hei hi tirhkoh chuan “Thupêk tiam nei hmasa ber a ni,”18
tiin a lo sawi a. Israelte chuan Kanaan ram luh thuai an inbeisei
a, thuâwih tûra intiamna chuan, chu ramah chuan damreina pawh
a keng tel a; chu chuan awmzia zau zâwk a nei a, Pathian mi
Israel zawng zawngte chuan, sual ânchhia a\anga chhuah an nih
hun chuan chatuan nunna an chamg ang tih tiam an ni.
“Tual i that tûr a ni lo.”19
Thil tih dik lo nun titâwi thei te, huatna leh phuba lâk duhna
te, mi dangte chunga thil tih dik loh anmahnî tâna pawi tûr te,
tina thei te, (tû pawh a ûnau hua chu tualthat a ni) mi dangte
\anpui ngâi leh tawrhna neite mahnî hmasial avânga ngaihthah
te, duhâm vâng leh \hahnemngaih luâttuk avânga mahnî hrisêlna
tichhe khawpa hnathawh te, hêng thil zawng zawng hi eng emawti
kawng chuan thupêk parukna bawhchhiatna a ni.
“I uir> tûr a ni lo.”20
Hemi thupêk hian thiltih thianghlim lo chauh a khap ni lovin,
ngaihtuahna
_____ dik lo, duhdân dik lo eng thil pawh mi dangte
17
châng 12; 18Efesi 6:2; 19châng 13; 20châng 14
310 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tikhawlo thei thil chu a khap vek a. Nungchang pâwn lamâ


thianghlimna chauh ni lovin, chhûnglam rilru taka thianghlimna
chu a ngâi a. Krista chuan dâna mawhphurhnain a huam thuizia
a sawinaah chuan, ngaihtuahna leh endân ringawt pawhin sual a
siam thei tiin a sawi.
“I ru tûr a ni lo.”21
[309] H> khapnaah hian vântlâng leh mimal sualna pawh a huam
vek a ni, thupêk pariatna hian, mihring rûkna te, sal anga
inenna te, indonaa inhnehnate hi a khap vek a ni. Mi rawkna
leh rûksakna a khap a. Mihring nuna indâwr tawnnaah felfai
taka ti tûrin a phût a, mihring hnathawhna kawngah leiba
leh hlawh chungchângah pawh dik taka inpêkna nên. Mahni
tâna hlâwkna tûra haider te, mi chaklohna leh vânduaina
denchhena tihna zawng zawngte hi vân lehkhabuah chuan
dik lova ziak luh vek a ni.
“I vêngte chungah hretu derah i in siam tûr a ni lo.”22
Diklova sawi te, \henawmte bum tumna te hi telh vek a ni.
Bum tuma beihna hian diklohna a siam \hîn. Mit meng a\ang
te, kut zaizir te, hmêl lândâna entîr tumna te, dik lo takin thua
sawi ang tluk thoin tih theih a ni. Mi dang te diklo taka hriattîr
leh hruai sual tûra thusawi ûar lûtuk te, a nihdân ang taka sawi
lova, a hleihluâka sawi chînnate hi a khap a. He dân hian kan
\henawmte tihnat kan tum te, sawichhiat tumna te, an nih loh
anga lantîrna zawng zawng te, thuveivirna te, rêlna thû zawng
zawngte hi a khap vek a. Thudik pawh mi dangte nêk lûtuka
uâr sawia, an rilru tihnatnate pawh hi thupêk pakuana
bawhchhiatna tho a ni.
“I vêngte chhûngte chu i awt tûr a ni lova, i vêngte nupui
chu i awt tûr a ni lo, a bâwihpa emaw, a sabengtung emaw,
i vêngte tâ rêng rêng chu engmah i awt tûr a ni lo.”23
Thusâwm pêk hian sual zawng zawng a bul\huta a rawn
hrût kim vek a ni, duhâmna a khap a, chu chu sual chhuahna bul
_____
21
châng 15; 22châng 16; 23châng 17
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK 311
a ni, Pathian dân zawm tum tak tak chuan rilru taka sual duhna
a\anga insûm tlat a duh a, a \hiante emaw thilsiam dangte
chungah emaw pawh tihsual loh a tum tlat \hîn.
Chutiang chu Pathian thupêk khawpui rî leh mei alh kâr
a\anga Dân petua chuan a rawn sawi chhuah chu a ni a, chû chu
dân thianghlim chu a ni. Pathianin a dân a puanchhuah chuan, a
mîte chuan chulai hmun leh hun chu an theihnghilh loh nân leh,
dân petu, lei leh vân Siamtu chu, zahna thûk tak an neih nân,
Pathianin A dân puannaah chuan A ropuina leh thiltihtheihna
chu a rawn lantîr a. Mi zawng zawng hnênah a dân thianghlimna
leh pawimawhna leh nghehzia A entîr bawk.
Israel mipuite chu hlauhnain an khat a. Pathian thiltihtheihna
ropui takin râpthlâk taka a han puan chu mipui hlâua khûrte
chuan an tuâr zo lo. An hmâah chuan Pathian dân dik tak mai
chu puan a ni a, tûn hmâ zawng zawng âiin Pathian hmaa an dik [310]
lohziate nên chuan an sualna chu an hmu chiang a. Hlau leh
khûr chungin tlâng chu tawlh an hlat san a. Mipuite chuan Mosia
hnênah chuan, “Nangman kan hnênah hian thu sawi teh zâwk
khai, kan lo ngaithlâ ang e, amaherawh chu Pathian zawngin
kan hnênah thu sawi tawh teh suh se, chutilozawng kan thi mai
dah ang e,” an ti a. Mosia chuan mipuite hnênah chuan, “Hlau
suh u: Pathianin a rawn fiah che u a nih hi, in mithmuhah \ihbai a
awmna hi, in sual lohna tûrin a ni e,”24 a ti a. Mipuite chu hla
takah an la ding reng a, Mosia chuan Pathian awmna thim chhah
mup kiang chu a va pan a.
Mipuite rilru chu rei tak sal an lo nih tawhna leh, ringlo mîte
zînga an awm bawk avâng a hniam leh thim a ni. Pathian dân
ropuizia leh \hatzia chu an hre phâk tak tak lo. Dân an
mamâwhna leh a hmanna dik tak leh, a thiltihtheihna pawh chu
an hre phâk tak tak lo, chuvâng chuan dân belhchhahtu, Pathian
dân sâwmte chu an hriatthiam zâwk nân, dân dangte siamsak
an ni a, hêng dânte hi rorêlna dân tiin an vuah a. Hêng dânte hi
_____
24
châng 19
312 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rorêltute chuan an hmang a, Pathian dân sâwmte ang nilovin,


Mosia kutah chuan a awm a, ani chuan mipuite chu a hrilh
chhâwng leh a.
Hêng dân zînga hmasa ber chu chhiahhlawhte chungchânga
dân a ni. Hmânlai chuan thiltisualtute chu rorêltute chuan salah
an hralh \hîn a, a châng chuan an leiba tute chu an batnate chuan
salah an hralh \hîna, retheihna avângin naupangte chu an hralh
a, anmahni ngei pawh an inhralh \hîn. Nimahsela Hebrai mîte
chu damchhûnga sala hralh theih an ni lo. A sal nihna hun chhûng
chu kum 6 chauh a ni, a kum sarihnaah chuan zal>ntîr tûr a ni.
Mihring rutu te, mahni duh anga tualthattu te, nu leh pa laka
thuâwihloa hel te chu thah tûr an ni. Israel mîte nilo chu
salah an awm reng \hîn a, mahse an nunna leh mihring an
nihna chu vawnhim tlat tûr a ni. Chhiahhlawh thattu chu
hrem tûr a ni; A pu chuan lo tinain, a hâ tihbalsak chauh
pawh nisela, sal a\anga chhuah tûr a ni.
Israelte pawh a hmâ lawkin bâwih an ni a, tûnah chuan
bâwihte an nei a, mahsela an fimkhur êm êm tûr a ni. Aigupta
mi hnathawk hotute laka nunrâwnna leh tihduhdahna an tawh
ang chu an ti ve rêng rêng tûr a ni lo. An chunga an sualzia leh
a râwnzia chu an la hre rêng a, anmahni ngei chu chhiahhlawhte
dinhmuna indahin, khawngaihna leh ngilneihna an lantîr tûr a ni.
Hmeithâite leh fahrahte chu ngun taka enkawl tûr an ni.
|anpui an ngaihzia hriain ngilnei taka enkawl tûr an ni. “Anmahni
[311]
chu in tihretheih vaih a, mi rawn auh phawt chuan, an mi auhna
âw chu ka lo ngaithla ngei ang a; tichuan ka thinur chu a ling
phut mai ang a, khandaihin ka rawn tihlum ang che u a; in nupuite
chu hmeithai an ni ang a, in fâte pawh fahrahin an awm mai
ang.” Mi dangte in zînga awma khawsa v>te chu, in humhim
tûr a ni a, diklo tak leh hnuaichhiah takin in ti tûr a ni lo.
“Ramdang mîte chu intiduhdah tûr a ni lo; mikhual nihdân chu
in hre vek tawh a, Aigupta ramah khân mikhual in ni sî a.”25
_____
25
Exodus 22:21;23:9
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK 313
Mirethei lakah pûktîra a pung lâk chu khap a ni. I \henawm
silhfen chu lo hren sak ta ang la, ni a tlak hmain i pe leh tûr a ni.
Miin rûkruin lo tisual se, a lêtin a rûl leh tûr a ni. Rorêltute chu
i zah tûr a ni a, rorêltute chu diklo taka rorêl tûr an ni lo, diklo
taka thiamloh chantîr a, thamna la tûr an ni lo. Dâwta inhêkna
leh insawichhiatna chu khap a ni, hmêlmâte chungah pawh
ngilneihna lantîr zêl tûr a ni.
Mipuite chu Sabbath thianghlim taka serh tûr an nihna chu
hriattîr nawn leh an ni a, kumtinin kût an siam a, chutah chuan
mipa zawng zawngte chu LALPÂ hmâah an lo kalkhâwm tûr a ni
a, an thil thar rah hmasa chu an rawn keng tûr a ni. Hetiang an
tihna chhan chu A malsâwmna an dawn ropui tak lâwmna
entîrna leh, rah hmasa a hnêna hlanna a ni. Hêng thil tihtûr an
tihte zawng zawng hi, a hmâin awpbehna lalhrawtna hnuai a\angin
an lo chhuak chauh a ni a, hêng thil tihtûr zawng zawngte hi
Israel hote an \hat leh an hmuingil theihna tûra pêk an ni. LALPA
chuan, “Ka tân mi thianghlim in ni tûr a ni” - Pathianin thianghlim
tia a hriat tlâkte an ni tûr a ni.
Hêng dân zawng zawngte hi Mosia chuan a ziak a, an hlût
êm êm a, hnam pumpuite dân lo in\anchhuahna chu a ni, Pathian
dân sâwm pêkte an hriatthiam nân a ni a, Israel mîten Pathianin
ti tûra a phûtte kimchang taka an zawm theihna tûr a ni. Jehova
chuan an hnênah thu a pe a, “Ngai teh u, vântirhkoh in kawng
buatsaih tûrin in hmâah ka tîr ang a, in awmna tûr ram ka
buatsaihah chuan a hruai ang che u. Fîmkhur takin zui ula, a
âw chu ngun takin ngaithla ula, tithinrim suh u; in bawhchhiatnate
a ngaidam lo vang, Amahah chuan ka hming a awm tlat ang. A
thu chu in zawm zêl a, a thu sawi zawng zawngte in âwih chuan,
in hmêlmâte chu ka hmêlmâte an ni ang a, in khingpuite dotute
chu ka dopui zêl ang che u,”26 tiin. Israelte an vahvaih chhûng
zawng khan, mei leh chhûmding êng Krista chu an hruaitu a ni
a. Krista entîrna tûr thil tih tûr siam a nih pawh khân, englai
pawhin
_____ anmahni Chhandamtu chu a ni, Mosia hnêna thupetu
26
châng 20-22
314 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

mipuite tâna thusawitu chu Krista bawk a ni a, Anmahni englai


pawha malsâwmnaa vurtu pawh Amah chu a ni.
Tlâng a\anga a lo chhuk chuan, “Mosia chu an hnênah a lo
kal a, LALPÂ thusawi zawng zawng leh a rorêlna thu zawng zawng
[312] chu mipuite chu a hrilh a, mipuite chuan, ‘LALPAN thu a sawi
zawng zawngte chu kan ti vek ang’tiin an chhâng dual dual a.”
He an thutiam leh, LALPÂ hnên a\anga an dawn an zawm ng>i
tûrte chu Mosia chuan lehkhabuah a ziak a.27
Tichuan an thuthlun chu an nemnghet a. Tlâng bul\hutah
chuan maichâm an siam a. Lungrem sâwm leh pahnih, “Israel
hnam sâwm leh pahnihte pualin,” an siam a, hei hi thuthlung an
pawm a ni tih hriatpuitu a ni. Rawngbâwl tûra ruat \halai te
chuan inthâwina chu an hlân a.
Maichâmte chu thisenin an theh a, “Mosia chuan thuthlunna
bu chu a lâ a, mipuite hriatah chuan a chhiar a.” Chutiang chuan
thuthlunna chu siam thlap a ni a, an thuthlun chu an zawm leh an
zawm lohna chu anmahni chunga innghat thlap a ni. A hmasa
berin LALPÂ thû chu kan âwih zêl ang tiin an tiam a; a dân puan
chu an han hriat leh chuan a mal t> t>in chip chiar takin, engang
chiahin nge an tihtûrte an hre leh a. Mipuite chuan lungrual
takin, “LALPAN a sawi zawng zawngte chu kan ti zêl ang a, mi
tihawih tak kan ni zêl ang,”28 an ti a. “Dân thu ang zêlin thupêk
apiang chu Mosian mi zawng zawng a hrilh hnuin, hei hi Pathianin
in hnêna a pêk tlat thuthlung thisen a nih hi,” tiin bawng note leh
kêl note thisen chu, tui nên, sapsen nên husop nên a la a, lehkhabu
ngei leh mi zawng zawng pawh chu a theh a.”29
Johova lalna hnuaia hnam thlan an nih nemnghehna tûra
ruahmanna chu kalpui z>l a ni.
Mosia chuan kohna, “LALPÂ hnênah lo chho la, nang leh
Aarona, Nadaba leh Abihu leh Israel upa sawmsarihte nên, hla
deuhah awm sela, Mosia chauh chu Pathian hnaihah chuan lo
kal rawh se,”30 tih chu a dawng a. Chutianga tlâng bul\huta
_____
27
Exodus 24:3, 4; 28châng 7; 29Hebrai 9:19, 20; 30Exodus 24:1, 2
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK 315
mipuiten Pathian an biak lai chuan, hêng mithlante hi tlângah
chuan koh chhoh an ni a. Upa sawmsarihte chu Israelte
sokârnaah chuan Mosia puitu tûr an ni a. Pathian chuan a thlarâu
a leih a, a thiltihtheihna leh ropuinain anni chu a châwimâwi a.
“Israela Pathian chu an han hmû a, a kephah hnuai chu sapphir
lungrem ang mai, a thiânzia chu vân thiang vek ang mai hi a ni
a.”31 Pathian hm>l chu an en lo va, a ropuina chauh chu an en
a. A hmâ chuan chutiang chu an tuar zo lo va, nimahsela Pathian
ropuina entîrna chuan a râp êm êm a, inchhîrna a neihtîr a; a
ropuina te, a thianghlimna te, a khawngaihna te chu hriain, amah
chu biain zâwi zâwiin an hnaih hret hret a.
Mosia leh “a rawngbâwltu Joshua” chu Pathian hmu tûrin [313]
koh an ni a, chutianga hun eng emaw chhûng kal tûr an nih
avâng chuan Aarona, Hura leh upate chu an aia ro lo rêl tûr an
ni. Mosia chu Pathian tlângah chuan a han kal a, tlâng chu
chhûm chuan a rawn khuh ta a, Pathian ropuina chuan Sinai
Tlâng chu a tuam ta a. “Pathianin a awmpui a ni tih lantîr nân
Ni ruk chhûng chu chhûm chuan tlâng chu a khuh a, mahsela a
rawn inpuanna leh A duhdân rawn sawina rêng rêng a awm lo.
Hemi hun chhûng zawng hian Mosia chuan Chungnungbera chu
a nghâk ngawt mai a. Thupêk a hmuh chu, “Tlângah hian lo
chho la min rawn hmu rawh,” tih a ni. A thuâwihna leh
dawhtheihna chu fiah a ni a, dawhthei takin a nghak reng a, a
bânsan mai lo. He a nghah hun chhûng hi a tân chuan inbuat-
saihna hun \ha ber a ni a, amah a inenfiahna hun hlû pawh a ni.
Pathian chhiahhlawh a duhsak tak pawh chuan Pathian chu a
panin a va hmu mai thei lo, a ropuina chu a tuar zo lo a ni. Ni
ruk chhûng chu Pathian hnêna a inhlanna hunah a hmang a, a
thinlung chu inbuatsaihin \awng\ainain a bia a, chutiang chuan
Pathian hmuthei tûr chuan a inbuatsaih a ni.
A nisarih nî chuan, (chu chu Sabbath nî a ni a) Mosia chu
chhûmah chuan chho tûrin koh a ni a. Israel mipuite mithmuhah
chuan chhûm chhah tak chu a lo inhawng a, LALPÂ ropuina chu
_____
31
Exodus 24:10
316 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

kangraltu mei ang maiin a lo lang a. Mosia chu chhûm zîngah


chuan a va lût a, tlângah chuan a han lâwn chho va, Mosia chu
tlângah chuan ni sâwmlî leh zân sâwmlî a han awm a.
Tlânga a awm chhûng zawng chuan Mosia chuan Pathian
biak in anmahni zînga a awm theihna tûr sak dân tûr chu LALPA
chuan a hrilh a. “Biak bûk mi sak sak rawh se, an zîngah ka
chên theihna tûrin,”32 tih chu LALPÂ thuchhuak a ni. A vawi
thumna atân Sabbath chungchâng pawh a rawn sawi tel leh a.
“Kei leh Israela thlahte inkârah hian kumkhuaa thuthlun
chhinchhiahna a ni.” Kei hi LALPA, nangmahni tithianghlimtu
che u ka ni tih in hriat theih nân. Chuvângin chawlhni hi in serh
tûr a ni; chu chu in tân ni thianghlim a ni si a..... tupawh chu mi
nia engpawh thawk chu, chu mi chu a chipuite zîng ata tihboral
33
[314] tûr a ni.” LALPÂ rawng an bâwlna tûrin biak bûk chu sak
thuai tûr a ni a, a sak dân tûr zawng zawng chu hrilh vek an ni.
Mipuite chuan LALPÂ ropuizia chu an hmû a, hmun thianghlim
amah biakna tûr chu an mamâwh, Sabbath nia Amah an
biakna tûr chu an mamâwh a ni, chutianga hmanhmawh thlâk
a nih avâng chuan Sabbath nî pawhin an thawk zêl tûrah an
ngai a. Hemi diklohna a\anga vênghim tûrin vaukhânna
chu pêk an ni, A thianghlimna leh a hmanhmawh thlâkna
pawh awm se, Pathian tâna hnathawh tûr pawh ni se, ni
thianghlimah chuan hnathawh tûr a ni lo.
Chuta \ang chuan LALPA chuan a mîte chu a awmpui reng
a. “Tichuan Israela thlahte zîngah chuan ka chêng ang a, an
Pathian ka ni ang,” “Tichuan puan in chu ka ropuinaa
tihthianghlim a ni ang.”34
Chutianga thil chiang chu Mosia chuan a hriattîr a. Pathian
chungnunna chhinchhiah nân leh a duhdân an hriat reng theihna
tûrin, Pathian kut zung\anga ziak ngei chu lungphêk pahnihah
chuan Mosia hnênah chuan pêk a ni a, chu chu hnam pumpui
tâna Pathian chibaibûkna hmun din a nih hunah, chutah chuan
_____
32
Exodus 25:8; 33Exodus 31:17; 12-14; 34Exodus 29:45, 43
ISRAELTE HNÊNAH DÂN PÊK 317
serh thianghlim a vawn \hat tûr a ni.35
Israel mipuite chu sal dinhmun a\ang chuan châwisângin,
mithianghlim Pathian mi bîk a rothlante nihnaah chuan a lo hlang
ta. Pathian chuan a mi bîkte ni tûrin khawvêl a\angin a thlang
chhuak a. A dân thianghlim kawltuah a ruat a, anmahni hmang
chuan hnam dangte pawhin an lo hre ve theih dâwn a ni. Tichuan
khawvêl thimah chuan a êng chu êngchhuak tûr a ni a, mipuite
hnênah chuan an milem biakna a\anga hawikîra, Pathian nung
rawng chu bâwl tûra sâwma auchhuak tûr an ni. Israelte chu
rinawm takin awm sela chuan, khawvêlah hian thuneihna nei tûr
an ni. Pathian chuan a vênghim zêl ang a, hnamdang zawng
zawngte chungah a chawisâng ang. A thudik leh êng chu an
mahni a\ang chuan puanchhuah a ni ang a, a finna leh rorêlna
hnuaiah chuan an lo dingchhuak ang a, thil dang zawng zawng
milem biakna chungah chuan an awm ang.ð

_____
35
Deuteronomi 9:10; Exodus 32:15,16
318 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

28
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA

[315]
M kal bo chu Israel hote chuan chawlh nâna lo hman
OSIA
pahin an lo nghâk a. Mipuite chuan Joshua nên tlângah an
chho tih an hria a, chhûm dum chhah tak chuan tlâng a khuh a,
phaizawl a\ang chuan a hmuh theih a, a châng chângin Pathianin
a awmpui tih hriatna kâwlphe chu a de zâwk zâwk \hîn a. A lo
lêt leh hun chu nghâkhlel takin an thlîr a. Aigupta rama an awm
chhûng khan thilsiamâ hmuh theih pathiante chu an rilruah an
tuh nghet hle a, an tân chuan hmuh theihloh Pathian ring reng
chu har an ti a, Mosia-ah chuan an rinna chu an nghat mai a ni.
Hetianga an nghah lai hi Pathian dân an lo hriat tawh chu an
thinlung chhûngrila khung a nih theihna tûra ngaihtuah theihna
hun a ni. Mahse hetiang ngaihtuahna hun an nei lo, Pathian duh
dan ngaihtuaha inphah hniamâ an thinlungte a hmâah
inngaihtlawmna nei sela chuan thlêmna a\ang chuan hliahkhuh
an ni thei tûr hi a ni a. Mahse chutiang chuan an awm lo.
Fîmkhur lo tak leh ngaithla lo leh dân pawisakna nei lovin an
awm a. Hetiang hi mi inchawhpawlhte nun dân a ni fo. Ram
Tiam, khawizu leh hnute tui luanna ram panna kawngah chuan
dawhtheihna an nei ta lo va. He ram tiam thlenna tûr hian
thuawihna chu a pawimawh a, mahse chû chû an nei si lo. Mi
\henkhat, Aigupta rama kîr leh duh an awm a, a tam zâwk chuan
Kanaan ram pan emaw, Aigupta pan tûr emaw hrim hrima Mosia
lo nghah chu an peih lo.
An hotupa awm loh hlâna beidawng taka an awm lai chuan
[316] an hmanlai puithûna lam chu an hawi leh ta, “mi inchawhpawlh”
hote chuan dawhtheihna nei lovin an phunnawi \an leh a, an
hruaitute chuan Pathian hriat loh kawng chu an zawhpui ta.
Aigupta hovin pathiana an biak fo \hin Bawngno biak chu rawtin,
bawng no lim chu siamin an lo be ta mai a. Mipuite chuan
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 319
Pathian aiawh milim chu siamâ Mosiate hmaa kal tawh lova
milim hmaa kal an thlang a.
Pathian chuan Amah lem emaw Amah anga milim siam tûrin
emaw a ti lo, A khap tlat zâwk a ni. Tuipui Sen kân leh Aigupta
rama thilmak tihte kha hmuh theih loh Israelte Pathian chauh
chu Pathian nung A hmuh theiha A awmpuina lo lang hmuh an
chak êm êm chu, meialh leh chhûm dinga anmahni hruaitu leh
Sinai Tlânga A ropuina lo lang kha hmuhtîr an ni. Hmuh theiha
awmpuina chu Sinai Tlâng chungah chuan a la awm reng a, mahse
Aigupta milem biak \hin lam an hawi a. Hmuh theih loh Pathian
chu bawngno ang a ngaiin an siam ta a.
Mosia awm loh hlan chuan a ai awh tûrin mipui tam tak
chuan Aarona puan in chu an hual a, “Milim kan hmaa mi hruaitu
tûr min siam sak rawh, Mosia hian Aigupta a\angin min hruai
chhuak a, khawiah nge a awm pawh kan hre si lo,”1 an ti a.
Anmahni hruaitu chhum chu tlang chungah chuan insawn lovin a
la awm reng a, an kalna tûrah a hruai tawh lo. A aiah milim an
nei tawh a, an tum ang chuan Aigupta-ah let leh ta se hei hian
Aigupta pathian duhsakna a neihtîr an beisei a.
Hetiang dinhmunah hian mi nghet tak mai, mi huaisen,
duhthlanna siam ngam, Pathian chawisanga, mipui laka larna
emaw, himna emaw nunna emaw pawh chan ngam an mamâwh
a, mahse tuna Israelte hruaitu hian chutiang chu a nei lo. Aarona
mi chaklo, tumnghet nei lo, kawlhrawng lo chuan hetiang hunah
hian mipuite chu an thil tum \ha lo lamah chuan huaisenna a pe
zâwk a. Mipui engmah hrelote tum dan mumal neilote chu hruai
sual awlsam din hmunah an awm ta. Mi \henkhatte Pathian
nena an thutiamâ rinawm tlatte an awm laiin mi tam zâwk chuan
Pathian phatsanna kawng an zui a, mi \henkhat milim siam duhlo [317]
tute chu nasa takin an hnial a, inhniâlna sosang leh intihbuaina
avâng chuan an nunna an hloh hial a.
Aarona chuan a nunna pawh a chân ve ang tih a hlau va,
huaisen taka Pathian zaha ding lovin mipuite duhna chu
_____
1
Exodus 32:1
320 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tihhlawhtlin a duh ta. A hmasa bera a thiltih chu mipuite chu an


bengbehte rawn lakhawm tûrin a ni, an chapo si a, an rawn lak
duh pawh a ring lo a ni. Mahsela phal takin an rawn lakhawm
a, Chuta \ang chuan Aigupta mîte milim angin rangkachak
bawngno chu a chhûng ta a. Mipuite chu “Hei hi Israelte u, in
Pathian Aigupta a\anga hruai chhuaktu che u a nih hi,” tiin an au
va. Aarona chuan hetiang thil Pathian chona râpthlâk tak hi a
tih tîr phal a. A aia nasa a la ti deuh deuh va. He milim biaknaa
an lungawizia a hmuhin maicham a siam a, “Naktuk hi LALPÂ
tan kût ni a ni,” tiin mipui zawng zawng riah bûka awmte hnênah
chuan a puantîr a. “A tûkah chuan zîng takah an tho va, halrala
thilhlante an hlan a, remna thilhlante an rawn la a, tichuan mipuite
chu ei leh in tûrin an \hukhâwm a, infiam tûrin an tho leh a,”2
LALPÂ hnênah kût nei ang maiin ei leh in leh nawm chennana
hmangin insumna nei lovin an awm a.
Tunlai kan hunah pawh hian nuam chenna chu “Pathian
ngaihsak anna neia” hman sual a ni fo va. Sâkhuana
nawmchenna phalrai, mîte tana rawngbâwlna neih laia mahni
tan leh nawmchenna atana hman theih sâkhuana hi Israelte
hun lai ang bawkin tunah pawh a la awm a. Aarona anga
dinhmun sang chelhtu thil thianghlim lo leh dik lo tih phal
tîrtute an la awm fo va.
Ni rei lote kal taah Israelte chuan Pathianin a sawi zawng
zawng chu kan zawm zêl ang tiin an tiam chauh a. Sinai Tlâng
bulah chuan hlau leh khur chungin an ding a, Pathian thusawi
chu an ngaithla a, “Keimah lo chu Pathian dâng nei suh,” tih
chu. Pathian ropuina chuan Sinai Tlâng chu a la kalsan chuang
lova, mipuite chuan an la hmu thei reng a, mahse chu chu
hawisanin, Pathian dâng an dîl a. “Horeb Tlângah chuan bawng
no lem an siam a, a lem chhun chu an be ta a. Chutiang chuan
an ropuina chu bawngpa hlobet ei mi ang lekah an chantîr ta
a.”3 Hetiang khawpa lâwmlohna leh LALPÂ chunga chona hi
engtin nge an neih theih le, Amah ngeiin an Pa hmangaihtu Lal
_____
2
châng 4-6; 3Sâm 106:19, 20
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 321
ropui a nihzia an hnênah a puang zo chauh a ni si a!
Tlânga Mosia awm lai chu Israel riahbûka awmten LALPA [318]
Pathian an phatsan thu chu hrilh a ni a, hmanhmawh tak leh
muang lova let thla tûrin hrilh a ni. LALPA chuan “Chhuk thla
thuai rawh, i mîte Aigupta ram a\anga i hruai chhuahte kha, an
intibawlhhlawh zo ta; an kalna kawng tûr ka hrilh a\angin an
kalbo zo ta. Rangkachak bawng no an chhûng a, an be ta,”4 a
ti a. Pathian chuan an thiltih chu khalaiah khân a ti tawp thei a;
nimahsela a dawh hram hram a. Amah an phatsan avânga A
hremnaah chuan thil zirtîr duh a nei a ni.
Pathianin A mîte hnêna a thuthlun chu engmah lovah an siam
a, Mosia hnênah LALPA chuan ti hian a sawi a: “Tichuan lo ngawi
rawh, anmahni kângral zo vek khawpin an chungah ka thinur
chu ling hlê teh se, nang hi chi ropui takah ka siam ang che,”5
tiin. Israel mipui, mi inchawhpawlhte chu Pathian lakah an hel
fo va. An hruaitu chungah an phunnawi fo va, an luhlulna leh
rinlohna chuan tilung ngaiin, ramtiam hruai thleng tur chuan hna
hahthlâk leh thlarau mîna nên nasa taka hnathawh ngai a ni.
An sual avâng chuan Pathian duhsakna pawh an chân a, an
chhiatna tur chu diknaa rel a \ûl. Chuvâng chuan LALPA chuan
tihboral veka, Mosia a\anga hnam thar din a duh a.
“Lo ngawi rawh, anmahni kângral zo vek khawpin.........”
tih chu Pathian thu chhuak a ni. Pathian chuan Israelte chu
tihboral vek tum ta sela tuin nge an tan dîl sak leh ta ang le? Mi
engzatin nge an sual man chu mipuite chuan tel mai rawh se ti
ang le! Harsatna tam tak leh phurrit leh inhlan zawh ngai,
phunnawina leh lâwmna chang hriat lohnaa rulh chu thlang lovin
hmingthanna leh awlsamna zâwk dinhmun Pathian ruahman sa
diam thu mi tam takin an thlang zâwk ngei ang.
Nimahsela Mosia chuan beidawnna leh thinurna anga a lan
hunah pawh beiseina sâng tak a nei \hîn. Pathianin, “Keiman
ka ti ang,” a tih pawhin Mosia chuan Pathian hmaa \hahnem
ngai taka a dîlsakna chauh chuan Israelte chu a zuah thei a ni tih
_____
4
Exodus 32:7, 8; 5châng 10
322 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hriain LALPA Pathian hnênah chuan , “Engtizia nge i thinurna


chu Israelte chungah a sosân ang, i mîte an ni a, Aigupta
ram a\angin i kut chak tak leh thiltihtheihna chuan i hruai
chhuak a,” 6 a ti a.
Pathian chuan A mîte an ni tawh lo tih a lantîr a, Mosia
hnênah pawh khân, “I mîte Aigupta ram a\anga i hruai
chhuahte,” tiin. Nimahsela Mosia chuan an hruaitu a nih chu
phat lovin–Ka mîte ni lovin nangmâ mîte, i kut chak leh
thiltihtheihnaa Aigupta ram a\anga i hruai chhuahte an ni.
[319]
Chuvângin Aigupta mîte chuan, Dik lo takin A hruai chhuak
a, tlangah chuan a tihlum a, leilung a\ang hian a nuai bova
an ti dâwn a ni.
Israeltên Aigupta an chhuahsan a\anga thla rei loteah khân
mak tak maia LALPAN a hruai chhuah thu chu an vêl hnam zawng
zawng tên an hre vek a, ringlo mîte chuan an hlauvin an \ih a,
mîte chuan Israelte Pathian chuan a mîte chu engtin nge a tih
ang tiin an thlir \hup a. Tunah hian tihboral lo ni ta se, an
hmêlmâte chu an lâwm anga, Pathian erawh chu an zah lo vang.
Aigupta mîte chuan, A mîte chu thlalêrah inthawi tûra hruai
lovin, inthawinaa hlanah a hruai chhuak zâwk a ni an ti ang.
Israelte sualna chu an ngaihtuah lovang a; mipui a hruai chhuahte
tihboral an nihna chuan hming chhiatna a râwn thlen zâwk ang.
Pathianin lei chungah hian A hming tiropui tûra nasa taka a
chawimawite chunga mawhphurhna a pêk chu a va lian êm!
Suala tlu lo tûr leh A rorêlna ko thla a, A hming chu Pathian hre
lote tan hmusitawma a awm loh nân an inven \hat a va \ûl êm!
Mosia chuan \hahnem ngai takin Pathian hnênah Israelte
tan chuan a dîl a, an tana \hahnemngai leh a hmangaihna avâng
chuan a dîl a, chumi avâng chuan zah pawh a dawn lo. Pathian
chuan a dilna chu, mahni hmasialna rêng rêng awm lo avâng
chuan a phal sak a. Pathian chuan a chhiahhlawh Mosia a fiahna,
misualte a hmangaihnate, lâwmnachâng hrelote a dawhtheih zia
chu a hria. Israelte a hmangaihna chu chhûngril a\anga mahni
_____
6
châng 11
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 323
hmakhua dawnna tel lo a ni. A tan chuan Pathian mi thlante
hmuingîlna chu mahni mimal ropuina aiin a hlu zâwk a, hnam
ropui tak pa nihna ai pawhin a ngaisang zâwk a. Pathian chuan
a rinawmna te, a thinlung thianghlimna te a mawhphurhnaa a
rinawmzia te, Israelte Ram Tiamâ hruai lût tûra a mawhphurhna
a hlen chhuah duhna te chu a hmuhin a chungah a lâwm êm êm a.
Mosia leh Joshua chu tlang a\anga an lo chhuk chuan “Dân
ziakna lungphêk chu” Mosia chuan a keng a, mipuite nasa tak
mai aw râwl tâwpa an âu thâwm an hriat chuan, Joshua chuan
an hmêlmâtên riahhmun chu an bei niin a ring a, “Indona thâwm
em ni?” tiin a zawt a. Mosia chuan eng thâwm nge tih a hria a,
rî an hriat chu indona thâwm a ni lova, hlim hlawp âu thâwm a ni
zâwk a. “Hnehtu âu thâwm a nih loh chu, hnehate âu thâwm
pawh ani hek lo; hla sa thâwm a ni ka hriat zâwk ni.”7
Riah buk an rawn thlen chuan mipui au thâwm leh milim an [320]
lam hual chu an hmu a, Aigupta rama ringlo mîte milem biak
ang chiahin an lo ti a, Pathian nung biak zahawmna ang rêng
rêng a awm lo. Mosia chu a thinrim êm êm a, Pathian ropuina
a\ang chuan chu thil thleng chu hrilh sa nimahse, chutiang êm
êma Israelte an awm chu a beisei lo va. A thinrim lûtuk chuan
a lungphek ken chu mipuite mit hmuhah a vawm keh vek a, chu
chuan Pathian nena an thutiam an tichhe vek a, Pathian pawhin
an hnênah a thutiam chu a tikeh vek tih entîrna a ni.
Riah bûka an lo luh chuan Mosia chu mipuite zîngah chuan
kal tlangin milim chu a lak sak a, meiah a rawh a. A râwt sawma
tlâng a\anga lui lo luang thlaah chuan a phul a, mipuite chu a
intîr a. Chu chuan an milem biak engmah a nih lohzia a entîr.
Hruaitu ropuia chuan thil ti sualtu a unaupa chu a kova, nasa
taka hauvin a zilh a, “Engtizia nge ni hêng mipui i hnêna awmte
hian hetiang sual râpthlâk hi an tih le?” a ti a. Aarona chuan
insawi thiam tumin a sualna chu kuh tûrin mipuite awmdân chu
a sawi a, ‘an thil ngen hi tihsak lo phei se, a nunna a chân hial
ang’ tiin. LALPA chuan a thinurna chu ka chungah tiling suh se,
_____
7
châng 17, 18
324 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Mipuite chu i hria a lawm, an sualzia chu. Milim min siam sak
rawh, min hruaitu tûr Mosia hian min hruai chhuak lose chuan
hetiangin kan awm lovang, keiin in rangkachakte rawn la khâwm
ula ka ti a, min rawn pe a, meiah ka rawh a, bawng no lim hi a
lo chhuak ta mai a ni,”8 a ti a. Mosia chu mak takin thil a lo
awm a ni tih rintîr tumin, rangkachakte chu meiah rawhin thilmak
titheitu chuan mak takin bawng no limah a rawn chantîr mai a
ni, a ti a. Mahse a thil hrilhfiah leh sawi chu engmah a sâwt lo.
Thilti sualtu ber a nih angin a chungah tih a ni.
Aarona chuan zahna leh chawimawina sâng tak a dawng a,
mipuite chung daiha mi a ni. Chuvâng chuan a thiltihah pawh
Pathian thik thu a chhe bîk a. Aarona, “LALPÂ mi thianghlim”9
chu a ni milim chu siamâ, kût ni pawh puangtu chu, Amah chu
ani Mosia aia thusawitu tûr chu. LALPA Pathian ngei chuan
tihian a sawi a, “Ani chuan thu a sawi thei tih ka hria,”10 ani
chuan a mipuite chu milem biakna kawngah chuan a dal lo a ni.
[323] Amah hmang chuan a ni Aigupta ho leh an pathiante chungah
chuan rorêlna thlentîrtu chu. An milim chhun chawp hmâah
chuan “Hei hi in pathian Aigupta ram a\anga hruai chhuaktu
che u chu,” titu chu. Amah chu a ni tlangah chuan Mosia ruala
kal ve a, LALPA ropuina chu hmu a, ropuina tihlanna chu milim
mai maia siam theih a ni lo tih hretu chu; Amah chu a ni chu
ropuina chu bawng pa ang leka siamtu chu. Amah chu a ni
Pathianin Mosia awm loh hlana mipuite chunga rorêlna chu a
pêk a, helna kawnga anmahni hruai lûttu chu. “LALPA chu
Aarona chungah chuan a thinur hlê a, tihboral hial a duh a.”11
Mahse Mosian \hahnemngai taka a dîlna avâng chauhin a nunna
chu zuah niin a sual inchhîra inngaihtlâwmna avângin Pathian
duhsakna chu a chang leh thei ta a.
Aarona chuan huaisen taka dingin thudik chu \an ngam sela
chuan Pathian tlûksanna chu a thleng lo tûr! Amah chuan LALPAa
a rinawmna chu vawng tlat sela chuan Sinai-ah khân amâ nun
chân huamin ding ngamin Pathian chunga an rinawmna thutiam
_____
8
châng 21-24; 9Sâm 106:16; 10Exodus 4:14; 11Deuteronomi 9:20
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 325
A dân zawm nân an tih tûr a ni tih hriattîr ngam sela chuan
sualna lo thleng chu a thleng lo tur. Nimahsela mipuite duh dan
a ngaihthlâkna leh an thil tihtum dal lova dam taka a lo tihna

Tlâng a\anga an lo chhukin, mipuiten rangkachak bawngno lim an lo bia a duh


loh zia lantîr nân, Mosian dân chuânna lung phêk chu a vawm keh a
326 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan an mahni chu huaisenna pein a hmaa an ngaihtuah loh


thlengin sual kawng a zawhtîr a.
Mosia chu riah buka a lo kal a, helhote chu nasa taka hauva
thinrima lung phêkte a paih keh leh a unau pain dam tak leh nem
taka a tihdan chu mipuite chuan an ngaihtuah chuan Aarona chu
an lainat zâwk a. Aarona chu amah inthiam chawpin mipuiten
an ngen tlat avângin tiin chhuanlam a siam a, a zaidamna leh
dawhtheihna avâng chuan an ngaina hlê a. Nimahsela Pathianin
mihringte thlîr angin a thlîr lo. Aarona chuan mi dangte tihlawm
duha a thlîrna chuan a mit pawh chu tidelin sual a tihtîr pawh
chu a hmu thei lo. Israelte sualna kawnga a hruaina chuan mi
sâng tam tak bona a thlen a. Mosia kawng zawh nên khaikhin
chuan rinawm tak leh huaisen taka Pathianin Israelte ro a rêlna
tûrah chuan a nunna leh hausakna zawng zawng chu Israelte
\hatna tûrah chuan a ngainêp zâwk a.
Pathianin sualna hrang hrang a hrem turah hian mi dangte
sual tûra hruaitute aia sualna râpthlâk a awm lo. Pathianin a
[324] chhiahhlawhte chu mi dangte sualna zilha nasa taka thunun tûrin
a duh, thiltih hrehawm tak ni mahse. Pathian tirhna zawmtute
chu nêm takin an kal thei lo. Mahni inchawi sâng thei an ni
lova, hawisan mai thei an ni lova, rinawm taka Pathianin ti tura
a tih chu ti mai tûr an ni.
Pathianin Mosia dîlna chu phalsakin Israel fâte chu zuah ni
mahsela Pathian an phatsanna avâng chuan hrem tûr an ni. Dân
an pawisak lohna leh anmahni duh anga an kalna Aaronan tlu
tura a phalna ang kha chhut chimih a nih loh chuan helna, buaina
hnam pum pui chhiatna thlenna a ni. Helna sual râpthlâk tak
mai chu dah bo tûr a ni. Mosia chu kulh kawngthara dingin
mipuite hnênah chuan kohna a siam a, “LALPA lamâ \ang apiang
chu ka hnênah hian lo kal rawh u,” tiin. Helna zawm ve hauh
lote chu Mosia ding lamah an kal a, helna zawma inchhîra sim
leh te chu a vei lamah an rawn ding a. Levia chîte chuan helna
chu an zawm ve hauh lo tih hriat an ni a. Hnam dang zînga mi
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 327
tam takte chuan helna chu an zawm a, mahse inchhîra sim duhte
an ni a. Mahse mipui tam tak mi inchawhpawlh, bawng no
siam tîrtute chuan luhlul takin an helna kawng chu an zawh zel
a. Mosia chuan “LALPA Israelte Pathian” hmingin a ding lamâ
mîte chu milem biaa la hel tlatte zawng zawng chu khandaiha
that tûrin thu a pe a: “Chumi nî chuan mi sâng thum an thî a.”12
An dinhmun emaw, \hiante emaw, chhûngkhat emaw thliar miah
lovin sualna kawnga hruai tute chu thah an ni a, mahse inchhira
simte chu an nunna zuah an ni.
He rorêlna hna rapthlâk tak mai hi vân Lalber thupêka tih a
ni. Mihringte hi an thlîr dan maia mîte thiam loh chantîra hnawl
mai tûrin fîmkhur hlê tûr an ni a, mahse Pathianin mi sualte hrema
that tûra thu a pêk chuan zawm mai tur an ni. He thiltih nuam
lo tak mai titute hian Pathian zaha a rawngbâwlin helna leh milem
biakna an huatzia an tilang a ni. LALPA chuan Levia chîte an
rinawmna leh an danglam bîkna chu a ngaisâng a.
Israel mîte chuan LALPA anmahni duhsaka malsâwmtu chu
a thute awihin tihnuam takin an awm ang tiin tiam mahse an
phatsan a. Pathian sorkar diknaa rorêlnaah chuan [325]
bawhchhetute chu hrem tûr an ni a, mahse a khawngaihna
leh zahngaihna chu lantîr a a ni. A dânte A dintîr reng lai
chuan dân bawhchhetu zawng zawngte tan simna hun
remchang leh, zalen taka duhthlanna chu A phalsak a. Hel
lui tlatte chauh chu sahthlâkin an awm.
Thiamloh changte chunga rorêlna dik tak chu hmangin Mosia,
Pathian hmanrua, chuan an sual hremna mipui vântlangin an
sawiselna chu urhsûn takin a chhinchhiah \ha tûr a ni. Nakin
hnuah Israel mîten an vela hnamte milem biakna an dem hunah
an hmêlmâte chuan heng mipui, Jehovah an Pathian nei intite
hian Horeb-ah bâwng no lim siamin an biak kha an la ti let ang.
Tichuan, thu dik lawm awm lo tak chu hriatchhuahtîr an nih hun
pawhin an tawrh râpthlâkzia leh an sualna chu ngaihzam leh
ngaihthiam mai a nih lohzia an sawi thei ang.
_____
12
châng 28
328 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Hmangaihna chuan dik taka rorêlna a phût a, sual chu hrem


tûr a ni. Pathian chu A mîte vêngtu leh an chunga thuneitu a ni.
Hel tum tlat mîte chu a mîte a\angin a hnâwl a, mi dangte
chhiatnaah an hruai loh nân. Kaina nunna zuah a nih khân
Pathianin khawvêl zawng zawngah sual hrem lohva dah chuan
enge a thlen tih A kawhhmuh tawh a. A nun leh a zirtîrna huhang
a thlahte chunga lo awm zel chuan sualna rapthlâk tak
khawvêl pum pui tuileta tihchhiatnaah a hruai a nih kha.
Tuan leh manga chanchin chhûtnaah mi sual nun khaw seina
hi malsâwmna a ni lo tih a hriattîr a; Pathian dawh hram
hramna chuan an sualna chu a hmet zal lo. Mi chu an dam
rei poh leh an sual zual deuh deuh a ni.
Sinaia bawhchhiatna pawh chutiang chu a ni. Bawhchhetute
chungah chuan hremna chu pek a nih loh chuan a rah pangngai
bawk chu hmuh a ni leh mai ang. Nova hun lai ang bawk khân
sualna chu leiah hian a awm leh mai ang. Hêng bawhchhetute
nunna hi zuah nisela chu Kaina nunna zuah a niha sualna aia
nasa zâwk chu a awm mai ang. Pathian khawngaihna chu mi
sang tam tak chuan tuar mai rawh se, maktaduai tam takin an
tuar ai chuan. Mi tam tak chhanchhuak tûra mi \henkhattên an
tawrh chu a \ha zâwk a ni. Chu aia \halo chu mîte chuan
rinawmna Pathian lakah an tlakchham chuan Pathian vênhimna
chu dawng lovin mi dangte chu an hmêlmâah changin himna an
nei lovang. Sual hi rang taka sim a nih loh chuan an hmêlmâ
hlauhawm tak chuan hmanruaa hmangin a sa seh an ni thuai
[326] ang. Israelte \hat zâwk nân leh a hnu zela mihringte tan zirtîrna
\ha tak atan bawhchhetute chu hrem nghâl vat tûr an ni. An
sual kawng an zawh zêlna tihtâwp chu ngilneih lohna a ni lo ve.
An nunna zuah zel a nih chuan anmahnia Pathian laka hel tûra
thawktu chuan inhuatna an zîngah siamin nasa zâwka intihchhiat
tawnna a thlen ang. Khawvêl tân leh Israelte tân leh
bawhchhetute tân sual chu rang taka na taka hrem a ni.
Mipuite chuan an sualna râpthlâkzia chu an hmuhin riah
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 329
hmuna awm zawng zawngte chu hlauhnain an khat a. Mi sual
tawh phawt chu sah thlâk tûr tih chuan a tihlau va. An
lungngaihna chu khawngaihin Mosia chuan an tâna Pathian
hnênah dil sak leh chu a tiam a. “Thil sual nasa tak mai chu in lo
ti leh ta a, LALPA hnênah ka kal ang a, in sual thawina
ngaihdamna chu ka dîl sak ang che u,” a ti a. Pathian hmâah
chuan a kal a, an sualte chu puangin “Hêng mîte hian i lakah
sual nasa tak tiin rangkachak pathian lem an siam a. Tunah
hian an sualnate i ngaihdam theih loh chuan nunna bua ka hming
i ziak chu thai chhe tûrin ka ngên a che.” A chhanna chu,
“Tupawh ka chunga thil tisual apiang chu ka lehkhabu ata ka
thai bo vâng. Tichuan kal la, kalna tûr ka hrilh tawh che hmunah
khan mipuihote hi va hruai phawt rawh: ngai teh, ka
Vântirhkohvin i hma a hruai zel ang; amaherawhchu ka rawn
hrem hunah chuan an sualna ngeiah chuan ka rawn hrem dâwn
a ni.”13 Mosia dîlna chungchangah hian kan ngaihtuahna chuan
vânrama lehkhabu chu min hriattîr a, chutah chuan mi tinreng an
thiltih a chhia emaw a \ha emaw ziak vek a ni a. Nunna
lehkhabuah chuan Pathian rawngbâwltute thiltih chu a chuang
a. Tupawh Amah kalsan a, luhlul taka A thlarau Thianghlim
sawmna ngaithla lova an thinlung an tihsak zel chuan Nunna Bû
a\ang chuan thai bo an ni ang a, anmahniin chhiatna kawngah
an inrawlh lût a ni ang. Mosia chuan a râpthlâkzia chu hre
mahse Pathianin Israelte a hnâwl tûr chu ngai ngam lovin an
chunga rorêlna thlen ai chuan vâna a hming ziak chu thai bo
tûrin a dîl zâwk a. Mosian \hahnem ngai taka Israelte tana a
dilna chuan Kristan misualte tana A dilna chu a entîr a.
Nimahsela LALPA chuan chutianga a chunga thlentîr chu a remti
lova, Kristan mi sualte tana a tuarna ang chu a chungah a thleng [327]
ve lo. “Tupawh ka laka sual titu chu ka lehkhabu a\angin a
hming ka thai bo vang,” A ti.
Mipui chuan \ap chungin mitthîte chu an phûm a. Khandaiha
thî pawh sâng thum an ni a; reiloteah hripui a lêng leh a; an zin
_____
13
châng 30-34
330 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

kawngah chuan LALPAN a hruai tawh dâwn lo tih thu a lo thleng


a. Jehova chuan, “Kei zawng in zîngah ka han chho ve dâwn
lo ve; hnam luhlul tak in lo ni sî a; kawng lakah ka tiboral nghe
nghe dah ang che u,” a ti a. “In incheinate kha hlîp vek rawh u,
tichuan ka tih dan tur che u ka hre thei ang,” tih thupêk an ni a.
Israelte riah hmunah chuan lusûnna nasa tak a awm a. Israelte
chuan an simna leh inngaihtlâwmna entîr nân, “An incheinate
chu Horeb Tlâng a\ang chuan an hlîp thla hlen ta a.”14
Chung lam hrilh angin Pathian biakna hmun atana an hman
lai lawk \hin puan ina sak chu “Riah hmun pâwn lam hla deuh
taka sawn a ni.” Hei hi Pathian chuan a awmpuina chu a hlîp
kiang tih entîrna a ni. Mipui, chutiang hnênah chuan ni lovin
Mosia hnênah amah ngei A inlan dâwn a ni. Hauhna chu an
hre chiang a, rilrua inthiam lohna nei mipuite tan chuan thil râpthlâk
zâwk a ni leh ta a. LALPA chuan Mosia chu mipuite a\ang chuan
tihrang lo sela chuan an vaiin a ti chimit mai thei. Nimahsela
beiseina nei lova hnutchhiah an ni lo. Puan in chu riah bûk
pâwnah chuan zâr a ni a, Mosia chuan “In biakna puan in,” a ti
a. Mi inchhîra Pathian hnênah kîr leh duh tak takte chu insiam
\ha a, an sualte puanga a khawngaihna dîl tûra hrilh an ni a.
An puan ina an luh chuan Mosia chu biak bûkah chuan a lût a.
Nghâkhlel tak leh mittui tla chungin anmahni tana dil saktu chu
thlîrin an tana dîlna chu pawm a nih tih an hria a. Pathianin
Mosia chu a biak chuan anni chu a tiboral dawn lo a ni tih an
beisei thei a. Chhum ding chu a lo chhuk a, biak bûk luhnaa a
din chuan mipuite chu lâwm avângin an \ap a, “An tho va, mahni
puan in kawngka \heuh vah chuan chibai an lo bûk a.”15
Mosian a kaihhruaina hnuaia awmte chu an harsatna leh an
mitdelnate chu a hre chiang hlê a. Mahse mipuite nena thil ti ho
tur chuan Pathian hnên a\anga \anpuina a ngai a ni tih a hria a.
Pathianin a awmpui ngei leh a inpuan chhuahna chu a dîl a. “Ngai
teh, nangin ka hnênah, ‘He mîte hi han hruai chho rawh,’ i ti a ni
a; tunge ni ka hnêna i rawn tirh ve dâwn mi la hrilh sî lo. Nang
_____
14
Exodus 33:3-6; 15châng 7-10
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 331
lah chuan, ‘I hmingah ka hre chiang che a lawm, ka mittlungin i [328]
awm tih ka hre bawk che a lawm,” ti ti a. Chuvângin i mit
ka tlun si chuan, nangmah ka hriat chian theih nân che leh i
mittlunga ka awm theih nân tunah hian i kawngte hi
khawngaih takin mi hriattîr ang che; he hnam hi i mîte ngei
an ni tih ngaihtuah ang che.”16
A chhanna chu, “In zîngah ka tel ve zêl ang a, tichuan ka
chawlhtîr ang che u,”17 tih a ni. Mahse Mosia chu a chhannaah
chuan a lungawi tâwk lo. Pathianin Israelte chu an sim lohna
avângin kalsan ta sela a harsat tûrzia chuan a rilru a tihah a. A
unaute chuan ngaihdân hrang nei ta sela engtin nge a tawh theih
ang, Pathian duhsakna chu a mîte chunga thleng leh tûrin leh an
zinnaah chuan hruai leh tûrin nasa takin a dîl a: “Kan zînga i tel
ve zel sî loh chuan heta ta hi min hruai chhuak mai ta che. Kei
leh i mîte hi i mittlung in kan awm a ni tih hi engtin nge hriatna a
awm theih tâk ang? Lei chunga mihring zawng zawngte hi kei
leh i mîte nên kan inthliar hranna tur chuan kan hnêna i kal \hin
hi a ni lo vem ni? a ti a.”18
“LALPAN Mosia hnênah, Chu pawh chu i sawi ang chuan ka
ti ang e; ka mit i tlung sî a, i hmingah ka hre chiang bawk sî
chea, a ti a.”19 Zâwlnei chuan a dîlna chu a la titawp chuang
lova. |awng\aina tinrêng chu chhan a ni a, mahse, Pathian
duhsakna tihlanna ropui zâwk atan a la tuihal a. Tun \umah
chuan mi dang rêng rêngin an dil ve hauh loh chu a dil a, “I
ropuina chu khawngaih takin mi han entîr teh,” tiin.
Pathianin a dîlna chu pawng pawrh vâng mai anga ngai lovin
\ha takin a chhâng a, “Ka \hatna zawng zawng chu i hmâah ka
lantîr ang.”20 Pathian ropuina hmel chu, thi thei mihring tû mah
hmu a, nung thei an awm lo va; mahse Mosia chu Pathian ropuina
a hmuh theih chin zawng hmu ngei tura hrilh a ni. Tlâng chhîpah
koh chhoh a ni leh a; kut, khawvêl Siamtu chuan “tlângte a
sawn a, an hre lo va,”21 chu kût chuan vaivut a\anga A thilsiam,
rinna mi ropui chu a la a, lungpui khi kârah a dah a, A \hatna
_____
16
châng 12,13; 17châng 14; 18châng 15, 16; 19châng 17; 20châng 18; 21Joba 9:5
332 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawng zawng leh A ropuina chuan ani chu A kal pel a.


Thil dang zawng zawng aiin Pathian awmpuina thutiam chu
Mosia chuan a hma lamâ a hnathawh hlawhtlinna tûr tichiangtu
a ni a; Aigupta rama a zir sanna zawng zawng te, mi ropui nih a
hlawhna te leh sipai lamâ hruaitu ropui a nihna zawng zawng
aiin a ngaihlu zâwk daih a. Lei ropuina leh fin leh thiamna tên
Pathian awmpuina hmun chu an luah zo lo a ni.
[329] Bawhchhetu tan chuan Pathian nung kuta awm chu thil
hlauhawm a ni a; nimahsela Mosia chu Chatuan Mi hmâah chuan
amah chauhvin a ding a, hlauhna rêng a nei lo; a thinlung chu a
Siamtu duh dan nena inmil a nih avângin. Sâm ziaktu chuan
hetiangin a lo sawi a, “Ka thinlunga sualna ka ngaihsak chuan
L ALPAN mi ngaithla lovang.” 22 Nimahsela, “L ALPA thuruk
chu amah \ihtute hnênah a awm a, A thuthlun chu anmahni a
hriattîr ang.”23
Pathian chu Amah leh Amah A inpuang a, “LALPA chu,
LALPA chu, Pathian lainatnaa khat, mi khawngaih thei tak,
thin nel tak, ngilneihna leh thu tak ngah, mi sang tam tak
chunga khawngaihna lantir \hin, khawlohna te, bawhchhiatna
te, suahsualna te ngaidam \hin; thiam lova ruatte chhuah mai
ngai lo,” tiin.
“Mosia chu a kaikûn ta thuai a, chibai a bûk ta a.”24 Pathian
chu A mîte khawlohna ngaidam tur leh A rochun atana anni chu
nei tûrin a ngên leh a. A \awng\aina chu chhan a ni a. LALPAN
Israelte a duhsakna chu zahngai takin tihthar leh A tiam a, an
tân chuan “Khawvêl zawng zawng leh tu hnam zîng maha la tih
ngai loh,” thil mak tham tak tih A tiam a.
Mosia chu ni sawmli leh zan sawmli tlangah chuan a awm a,
he mi hun chhûng zawng hian mak taka enkawl a ni a. Tû mah
a ruala kal ve phal a ni lova, a awm loh chhûng chuan tlang va
hnaih pawh phal a ni lo. Pathianin a hrilh tawh angin lungphek
pahnih a buatsaih a, tlângah chuan a keng chho va; LALPA chuan
a thupêk leh a dânte chu a ziak leh a.
_____
22
Sâm 66:18; 23Sâm 25:14; 24Exodus 34:8
SINAI TLÂNGA MILEM BIAKNA 333
Pathian nena hun rei tak inpâwlna avângin Mosia hmaiah
Pathian anna chu a kai a, a hriat hauh lohvin tlang a\anga a lo
chhuk chuan en ngam loh khawpin a hmêl chu a lo a êng a:
chutiang chuan Stefana pawh kha rorêltute hmaa hruai a nih
khân a awm a; “Rorêltuho thûte zawng zawng chuan Stefana
an en reng a, a hmel chu vântirhkoh hmêl angin an hmû a.”25
Aarona leh mipuite chu an tîm a, Mosia chu “An rawn hnaih
ngam lo va.” Chutianga hlau leh buaia an awm chu Mosia chuan
a chhan a hre lo va, a bula kal hnai tûrin a hrilh a. Pathianin a
thutiam anmahni A pawm lehna A duhsakna an neih leh tak chu
a hrilh a. A âw a\ang chuan thil dang ni lovin hmangaihna leh
ngenna chauh an dawng a, a tâwpah chuan mi pakhat hian a va
hnaih ngam ta a. |awng pawh \awng ngam lovin, Mosia hmel
êng chu kâwkin vân lam a kawk leh ringawt a. Hruaitu ropuia [330]
chuan a tihdan chu a hre thiam ta a. Thil sual ti an nihna hre
rengin, Pathianin a lawm lo a ni tih hre bawkin, vân êng chu an
en ngam lova, Pathian thu awih ni sela chuan hlim takin an awm
thei tûr a ni a. Bawhchhiatnaah chuan hlauhna a awm \hîn.
Sual a\anga fihlîmte chuan vân eng chu hlauvin an biru lovang.
Mosia chuan biak a duh a, an hlauh avângin a khawngaih
êm êm a, Pathian nen an inbiak zawh riah buka a lo kîr leh
apiangin a hmai a khuh ta ziah a.
He enna hi Pathianin Israelten Pathian dân thianghlimzia,
ropuizia leh chanchin \ha Krista puanchhuah a ropuizia an hriat
theihna tûrin a awmtîr a ni. Mosia chu tlânga a awm lai chuan,
Pathian dân chauh chu pêk a ni lo va, chhandamna ruahmanna
pawh pêk a ni. Krista inhlanna chu Judate huna hlim thla
rawngbâwlna zawng zawng chuan a entîr a; vân ênna ropui
Kalvari a\anga chhuak, Pathian dân ropuina aia nep chuang lo
chu Mosia hmaiah chuan Pathianin a enchhuahtîr a. Chu Pathian
êng ropui chuan Mosia chu hmuh theih palai hna a thawhna
ropui tak leh hmuh theih loh Sawipuitu aiawhtu a nihzia a entîr a.
Mosia hmela ropuina kai chuan Pathian dân zâwmtûten
_____
25
Tirhkohte 6:15
334 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

malsâwmna Isua Krista zâra an dawn tûrzia a entîr a. Pathian


kan hnaih poh leh a duhzâwngte hriatthiamna kan nei ang a,
Amah anna kan nei ang a, Amâ nungchang neitute kan ni ang.
Mosia chu Krista aiawhtu a ni a. Israel fâte chuan a hmai
khuh loh chuan a hmêl an hmu ngam lo, chutiang bawk chuan
Krista, Pathian Palai chu he leia a lo kal lai khân A pathianna
chu mihrinnain a khuh a. mihrinna chuan khuhin awm lo sela
chuan mi sualte chuan an pâwl thei lo vang. A ropuina êng chu
an hmu ngam lovang. Chuvâng chuan “Tîsaa sual ang pûin’26
mi sual tlu tawhte chu hnaih thei tûr leh dâwm kâng tûrin a inti
hniam a ni. ð

_____
26
Rome 8:3
335

29
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA

A HMASA berin Setanan Pathian dân paihthlâk a tum khân, [331]


vânrama sualna hre hauh lote zîngah chuan hun rei vaklo
chhûng chu hlawhtling hle awmin a lang a. Vântirhkoh tam
takte chu thlêm thlûk an ni a, Setana hnehna nia lang chu, hlohna
vân khua leh tui nihna chânna chu a lo ni ta.
Leiah pawh chuan indona chu chhunzawm leh a ni a, Setana
bawk chuan hnehna chang niâwm takin a lang leh a.
Bawhchhiatna avâng chuan mihring pawh chu Setana sal an lo
ni ta, an lalram pawh chu helna hruaitupa kutah chuan a lo awm
leh ta. Tichuan Setana tân chuan, Pathian leh a fapa thuneihna
kalh a, a lalram din theih âwmin a lang a. A lo duang leh a.
Nimahsela Chhandamna ruahman ropui tak avâng chuan mihring
chu Pathian nêna inrema, Pathian dân chu zâwm a, mihring leh
khawvêl chu a tâwpah chuan misualpa hnên a\ang chuan
chhanchhuah a lo nih leh dân tûr chu ruahman fel a lo ni leh ta.
Setana chu hneh a lo ni leh ta, mahse hneh a nihna chu
bumnaa hnehtu ni leh thei tûrin tumna a lo nei leh ta. Tichuan
helna chu a tichhuak leh a, hnam tlu tawhte hnênah chuan A
dân bawhchhita mihringte a phalsak avângin Pathian chu a dik
lo a ni a ti. Thlemtu thiamâ chuan, “Engvângin nge Pathian
chuan a rah chhuah tûr chu hre rengin mihringin an bawhchhiat
chuan rorêlna buaithlâk tak tawh tîra, a tâwpa buaina leh thihna
mai chu a tawhtîr leh si?” a ti a. Adama thlahte, Pathian
dawhtheihzia hre reng theilo, mihringte chu fiah leh phal a, a
fapa hial vân LALPA chuan mak taka an tâna hlante thiltih chu
hre lo in thlêmtu lamah chuan beng chhi lehin Setana chhiatna
thlen leh avânga chhanchhuaktu awmchhun chungah chuan an
lo phunnawi tan leh ta.
Chutiang chiah chuan tûnlai pawh hian mi sâng tam takte
336 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan chutiang helna leh phunnawina chu Pathian lakah an chhâk


chhuak leh ta. Mihringte chu chhia leh \ha hriatna neia duhthlang
[332]
thei an nihna hlûtna hre lova, tunhmâa an nihna chhuhsaka khâwl
ang maia siamah an ngai a. Pathian tumdân chu mîte duhthlanna
tihluih hi a ni lo. Mihring hi duhthlanna zalên tak neia siam a ni.
Khawvêl danga awmte ang bawkin a thuawihna chu fiahin a
awm tûr a ni a: nimahsela sual tih \ulna tlat hmunah dah a ni ngai
lo. Thlêmna chu a do zawhloh tûr tawhtîr phal a ni lo. Setana
nêna indonaah mi chu hneha a awm loh nân Pathianin thil a
buatsaih sak thîn.
Chutianga mihringte khawvêla an lo pun zêl chuan, khawvêl
pum deuh thaw chuan helna an zawm a. Setana chuan hnehna
a chang leh emaw tihtûrin a lang a. Nimahsela engkimtitheia
chakna chuan sual hnathawh chu tan tawiin lei bawlhhlawhna
chu Tuilêtin a tithiang hlim a.
Zâwlnei chuan tihian a lo sawi a, “I rorêlnate chu leia a lo
awm apiangin khawvêla awmte chuan felna chu an zir thîn si a.
Mi suaksual chu duhsakin awm mah sela, felna a zir chuang hlei
lawng e: dikna ramah chuan dik lo takin a ti ang a, LALPÂ
ropuina a hmu chuang lo vang.”1 Chutiang chuan tuilêt hnuah
chuan a thleng a. Pathian hremna an tawh hnu maiah chuan a
ngai bawkin leia mîte chu Pathian lakah chuan an hel leh a.
|um hnih lai khawvêl hian Pathian dân leh a kaihhruaina hi an
hnawl tawh a. Tuilêt hmâa mîte leh a hnua Nova thlahte chuan
LALPÂ thiltihtheihna chu an hnawl a. Tichuan Pathian chuan
Abrahama chu thutiam siam puiin A dânte vawngtuah a siam
leh ta a. Hêng mîte hi Setana chuan bum a, tichhe tûrin an tân
thang a kam leh ta a. Jakoba fâte chu ringlo mîte nên chuan
inneih tawna an milem biakte chu be ve tûrin thlêm an ni leh a.
Nimahsela Josefa chu Pathian chungah chuan a rinawm tlat a, a
rinawmna chu rinna dik tak rah chhuah sawina a ni ta. Setana
chuan chutiang mi chu a unaute huatna leh îtsîkna neihtîrin ring
lo ramah salah an hralh a. Pathian chuan ro a rêl a, tichuan
_____
1
Isaia 26:9, 10
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA 337
Aigupta mi ringlote zîngah chuan Amah an hriatna a lo ni ta a.
Josefa chuan Potifara inah leh tân inahte chuan LALPA \iha finna
leh thiamna a zir zêl a, tichuan dinhmun sâng tak Prime Minister
nihna hial a lo thleng ta a. Faraoa in a\ang chuan ram pum pui
hriatin a lo hmingthang a, Pathian pawh chu ram chhûng mai ni
lo ram hla zâwkah pawh hriat a lo ni ta a. Israelte Aigupta
rama awmte pawh chu an lo hausain Pathian hriatna pawh chu
a lo darh zau zêl a. Milem beho puithiamte chuan chutianga
sâkhaw dang lo lâr chho zêl chu an ngaithei ta lova. Setana lo
tlazep lehin vân Pathian êng lo darh zau zêl chu tihmih a tum leh
ta. Puithiamte chuan chutianga Pathian mîte lo awm zêl chu do [333]
a, milem biakna te tilâr leh tûrin lal fâte lo awm zêl tûrteah chuan
Hebrai mîte tiduhdaha sual tûrin an zirtîr a.
Kum sawmli chhûng Mosia Aigupta atanga a râltlan chhûng
khân milem biakna chuan hneh angin a lang a. A kum telin
Israelte beiseina a chau tial tial a. Lal leh mipuite chuan an
thiltihtheihna chu chhuangin Israelte Pathian chu an nuihzat a.
Hei hi a \hang zêl a, Mosia nên an inhmachhâwn lai khân Faraoa
chungah a vâwr tâwp a thleng a. Hebraite hruaitu, “Jehova,
Israelte Pathian” hnên a\anga thuchah kenga lal hmâa a lo kal
khân, Faraoa chuan Pathian nung chu a hriat loh vâng ni lovin,
A thiltih theihna a dodâl duh vâng zâwkin “Tunge maw ni LALPA,
a thu ka han zawm a, Israel hote ka han chhuahtîrna tûr chu ni
le? … LALPA chu ka hre lo ve,” a ti a. A bul a\anga a tâwp
thlengin Faraoa chuan Pathian chu a hriat loh vâng ni lovin, huatna
leh a thu kalh duhna avângin hetiang hian a chhâng zâwk a ni.
Aigupta-ho chuan Pathian chu hre duh lovin rei tak an hnâwl
chungin Pathianin inlamlêtna hun remchâng a siam sak fo a.
Josefa hun lai khân Aigupta chu Israelte tân an inhumhimna hmun
a ni a; A mîten ngilneihna an lantîr avângin Pathian chu
chawimawiin a awm a; tûnah chuan Mi khawngaih thei, thinnel
leh ngilneihnaa khat chuan rorêlna chu a kaltîr a; Aigupta ho
chu an pathian biak \hin ngei chuan ânchhia an indawntîr a,
338 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chutah chuan Jehova thiltihtheihna an hmu a, Pathian hnêna


intulût apiang erawh chuan A rorêlna chu an pumpelh ang. Lal
luhlulna leh sualna avâng chuan mi tam takten Pathian hriatna an
lo nei a, Aigupta mi tam takte chuan LALPÂ rawng an bâwl a.
Israelte chu milem biate nên an inhnaih lûtuk avâng leh milem
biaknate an âwn tlat avângin Pathianin Aigupta rama an chhuk
thlâk a remti a, chutah chuan Josefa chu mi tam takin an ngainat
avângin anmahniin a bîkin an khawsa ta a. Hetah pawh hian
Aigupta hote chu milem bia vek an nih avâng leh an awm hun
chhûng hnuhnung lamâ tihduhdahna leh chêksawlna an tuar nasat
avângin Hebrai mîte tân chuan milem biakna bânsan hlauh a, an
thlahtute (pate) Pathian hnêna himna zawng tûr an ni a. Setanan
helai tak hi remchan nâna hmangin Israel mîte rilru chu tihthimin
anmahni awpbettu, ramhuai biate tihdân chu an la chhawng ta
zâwk a. Aigupta mîte puithuna ran ngaihsânna avângin Hebrai
mîte chu sala an tân chhûng khân rana inthawi an phalsak lo va.
[334] An ngaihtuahna chu Inthawina ropui tak lamah chuan kal lovin
an rinna chu a lo chau ta a. Israelte (hruaichhuah) chhanchhuah
hun a lo thlen chuan Setana chuan Pathian thil tum chu dodâl a
tum a. A tum ber mai chu Pathian mi, tam tak mai, maktaduai
hnih chuâng chu hriatna nei lo leh puithûna âtthlâk neia hruai a
tum a. Pathianin A mîte malsâwma tihpun a tiamte chuan
khawvêl hi luah khat tûr leh, anmahni a\anga a duhdânte puan
chhuah a tum - a dânte anmahni a\anga puan chhuah leh A dân
zâwmtute ni tûra a duhte chu, Setana chuan lâr lo leh sala siam
a tum tlat a, an thinlunga Pathian hriat rengna chu tihbo a tum a.
Lal hmâah chuan thilmakte chu tih a nih lai chuan Setana
chuan a bei a, Faraoan Pathian thuneihna a hriat theih loh nân
leh A dân a zawm loh nân a bei a. Pathian nung a nihna leh a
thuawih kher a \ûl lo a ni tih lantîr tûrin Pathian duhdân leh a
hnâte dodâlin nasa takin a thawk a. Mahse chu a hnathawh
chuan Pathian ropuizia leh tûma dal theih a nih lohzia chauh
Aigupta leh Israel mîte chungah chuan a lantîr a.
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA 339
Pathian chuan a thilmak tih ropui tak chuan Israelte chu a
chhanchhuak a, tin, Aigupta pathian chungah pawh a rorêlna a
lantîr a, “A mi thlante leh a mîte chu LALPA chuan hlim tak leh
lâwm takin a hruai chhuak a: …. A dânte leh a thuruatte an
zawm theih nân.”2 An sal tânna a\ang chuan a chhanchhuak a,
ram \ha tak - an hmêlmate lak a\anga humhimna a pêkna tûr
ramah, A thla zâr hnuaiah chuan an awm theih nân. A hnênah
a chêntîra A bân tha chak chuan a kuah a; A \hatna leh
hmangaihna ropui avâng hian Amah chu hmangaih ve thung a,
Pathian dâng nei lo va, Pathian nunga hming chu chawisânga
leiah hian ropui taka chawimawi tûrin a duh a.
Aigupta sala an tân chhûng khân Israel mipuite chuan
Pathian dânte chu an theihnghilh deuh vek tawh a, ringlote
puithuna leh an tihdânte nên chuan an chawhpawlh a. Pathian
chuan Sinai Tlângah a hruai a, Amâ aw ngeiin A dânte chu a
puang a.
Setana leh vântirhkoh sualte chu an awm a. Pathian mi
thlante chu Vân thleng lova a hruai bo theih nân, Pathianin A
mîte hnêna A dân a puan lai pawh chuan suala an luh theih nân
Setana chuan a lo thlêm a. Milem biakna lamâ a hruai theih
phawt chuan Pathian biakna chu sâwtna nei lovin a siam ang a; [335]
mi chuan amah aia ropui zâwk lo, amâ kut chhuak chu
chawimawia, Pathian aiawha a siam chuan engtin nge amah chu
chawisânin a awm theih ang le? Mîte chu tâwp chin nei lo
Pathian ropuina, lalna leh thiltihtheihnate chu hmu lo tûra an mit
tihdela awmin, a aiawh atâna Siamtu anpuia siam an nihna
theihnghilha, hriatna nei lo hmâa an kûn chuan an thinlunga thil
\halo tihduhna chu khuahkhirh loha awmin Setanan a thuhnuaiah
a duh vek dâwn a ni.
Sinai Tlâng bulah ngei khân Setana chuan Pathian dân tibo
tûra a thil ruahman chu a thawk \an a, vâna a hnathawh bawk
kha a chhun zawm a. Mosia chu tlânga ni sâwmlî a han awm
chhûng khân Setana chuan helna te, rinhlelhna te, Pathian
_____
2
Sâm 105:43-45
340 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rinlohnate chu a tinung a. Pathianin A dânte a ziak chhuah lai


chuan Israel mipuite chuan Pathian laka an rinawmna chu
phatsanin rangkachak milim biak chu an thlang ta miau mai!
Mosia chu Pathian awmpuina zahawm tak a\ang chuan a lo
chhuk a, dân zâwm tûra an intiam tawh ziahna chu rawn kengin
mipuite chu Pathian hawisan leh a thu awih lova rangkachak
bâwngno chawimawia a hmâa kûnin a rawn hmu a.
Setana chuan an chhiatna tûr a lo ruahman, Jehova sawichhia
a, cho thinrim ngam tur khawpin a lo hruai ta. Chutiang khawpa
suala an intihniam tawh a, Pathianin mal a sâwmna tûr zawng
zawnga an thutiamte chu theihnghilha bawhchhia a, Amah a\anga
indahchhuaka chhiatna râpthlâkah chuan an lo inhman tawh
avângin Setana chuan Pathianin anni chu A thlauhthlâk a ring a.
Abrahama chi, Pathian nung hriatna vawng \ha tûra thutiam chi
- chu mi a\anga Chi tak, Setana ngamtu lo chhuahna tûr chi
chu tih chimih a tum a. Helna chawkchhuaktua chuan Israelte
tihboral leh Pathian thiltum tihbahlah a tum a. Nimahsela, hnehin
a awm leh ta. Sual teh mahse Pathian chuan Israel mipuite chu
hnawlin a tiboral vek lo. Luhlul taka hela Setana lamâ \angte
chauh chu tihhran an ni a, inchhîr leh sima Pathian lam hawite
chuan ngaihdamna an chang. He sualna thawnthu hi kumkhua
atân milem betute hremna leh an diklohna hriatrengna atân a ni
a, Pathian rêldikna leh zahngaih theihzia hriat reng nân a ni bawk.
Khawvêl zawng zawngin Sinai Tlânga thilthleng chu an hria
a. Pathian leh Setana sorkârna chu khaikhinin a awm a.
[336] Khawvêl danga chêngte chuan Setana Pathian a phatsanna rah
leh, Setana chu vânah chuan sorkârna din phalsak ni sela engang
sorkârna nge a din ang tih chu an hmu a ni.
Mihringte chu thupêk pahnihna bawhchhiat tîr ni tase, Setana
tum ber chu Siamtu hmuh hniam tîr daih a ni. Thupêk palina
chu lo thlâk ta se, Pathian chu an theihnghilh mai ang. Pathianin
Amah zahna leh biakna a din hian, Amah chu thil zawng zawng
siamtu niin Pathian dângte chunga awm leh Amân a siamâ, an lo
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA 341
awm ve chauh a ni. Chutiang chuan Bible chuan a sawi a, “LALPA
erawh chu Pathian tak a ni, Pathian nung chatuana Lal a ni e ….
Pathiante, lei leh vân siamtu ni hlei lote chu lei ata an boral ang
a, vân hnuai a\angin an bo vek ang. A thiltihtheihnain lei a siam
a, a finnain khawvêl a din a, A remhriatnain vân a tiparh a.”
“Mi tin an mâwl a, hriatna an nei lo, rangkachak chhertu pawhin
a lem chher chu a zahpui a. A milim chhûn chu dâwt mai a ni
si, anmahniah thâw pawh a awm lo. Engmah lo mai an ni,
bumna hna mai, an hremna hunah an bo mai ang. Jakoba chanvo
zawng hetiang a ni lo. Thil zawng zawng bul a ni si.”3 Sabbath
hi Pathian chu Siamtu a nih chhinchhiahna a ni, lei leh vân siamtu
a nihna a entîr. A finzia te, a hmangaihna te, chatuana awm
reng a nihna te lantîrtu chu a ni. Sabbath hi atîr a\ang khân \ha
taka serh zêl chu lo ni ta sela, khawvêlah hian ringlo mi leh
milem bia an awm hauh lo vang.
Sabbath hi Eden Huanah pawh lo din tawh niin, khawvêl
awm tirh a\anga siam tawh a ni. Thlahtu bulte chuan thil siam
tirh anih a\ang khân an lo serh \hîn. Aigupta sala an tân lai
khân, hna thawhtîrtute chuan an bawhchhiat luihtîr \hin avângin
Sabbath thianghlimna hi eng emaw chen chu an theihnghilh phah
a. Sinai Tlânga dân puan a nih khân dân palîna chu, “Sabbath
chu hre reng rawh” tiha \an a ni. Hei hian Sabbath chu khang
laia din mai ni lovin khawvêl siam tirha awm tawh a ni tih a
tilang. Mihringten Pathian an hriat reng loh nân Setana chuan
hriat tûra din hi tihchhiat a tum a. Mihringte hi an siamtu
theihnghilh tûra a siam theih chuan sual thiltihtheihna dan theihna
nei lovin Setana mi leh sa an ni vek ang.
Setana chuan Pathian dân chu a mal malin a hmêlmâk vek [337]
a. Pathian, Mi zawng zawng Pa, rinawmna leh hmangaihna
dânah chuan leia nû leh pa leh fâte inkâra hmangaihna leh
thuawihna chu a inthlung a. Nû leh pâ thuneihna hmuhsitna chuan
Pathian thuneihna hmuhsitnaah a hruai nghâl a. Hei hi thupêk
pangânaa tih ngei ngei tûr thil, Setanan tihnêp a tum taka chu a
_____
3
Jeremia 10:10-12, 14-16
342 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ni. Ringlo mîte hian he thupêk hi ngaihpawimawhna an nei lo.


Ram tam takah mîte chuan mahni inenkawl thei lova an nû leh
pâte an awm hnu-ah enkawl duh lovin thah hial an ching.
Chhûngkhuaah nûte chu an zah lo hlê a, an pasalte an thih
hnu chuan fapa upa thu thua awm tûr a ni mai. Mosia chuan
nu leh pa thu chu tlang takin a awih a; nimahsela, Israelten
Pathian an phatsan khân thupêk pangâna leh, a dangte
ngaihnêpna a lo chhuak a.
Setana chu “atîr ata tualthattu”4 a ni a; mihringte chunga
thuneihna a neih veleh khân a inhuattîr a, a inthahtîr a; chu chu
duh tâwk lovin, Pathian thuneihna huaisen taka doa, thupêk
parukna kalh chauh ni lova sâkhuanaa neihnaah a hruai lût a.
Pathian tum dân kuai herin ring lo hnamte chu an pathian
tilâwm tûr chuan mihringa inthawi a \ul a ni tih a rintîr a, milem
biaknaah hian rawng taka biak dân hrang hrang a lo chhuak a.
Chung zînga mi chu naupangte milim biakna hmâa meia kaltlang
tîrte hi a ni. Meia kaltlang chu meiin a tihnat hauh loh chuan an
biakna chu pawm niin an ngai a, chu mi chu pathianin duhsak
êm êmin an ring a, vânneihna tinrêng leh mi ngaihsânna dawngin,
thil pawh tisual se hrem loh tûrah an dah a. Amaherawhchu
chû mi chu meiin a kan nat chuan mi vânduai a ni a, pathiante
thinurna chu a chunga tla a, a nunna chân tûrah an ngai a,
inthawinaah chuan an hmang nghâl \hîn. Israelte pawh an kalsual
lai khân hetianga naupanga inthawina hi an ching ve a ni.
Thupêk pasarihna bawhchhiat pawh hi hmanlai chuan
sâkhaw biaknaah an hmang \hîn. Tîsa châkna um leh thil tenawm
ber maite chu ringlo mîte biaknaah chuan a tel a. An
[338] pathiante chu thianghlim bîk lo leh a betute pawh chuan
châkna sual diklo taka hmang theiah an inngai a. An sâkhaw
biakna leh kût nîte chu langsâr tak leh ualau taka sual
bawlhhlawh tih theihnaah an hmang a.
Nupui pakhat aia tam neih pawh hi hmanlai a\angin an lo
chîng tawh a. Hei hi tuilêt hma khawvêla Pathian thinurna ko
_____
4
Johana 8:44
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA 343
thlatu sualna zînga pakhat chu a ni. Tuilêt hnuah pawh a lo
hluar leh ta zêl a. Setana chuan inneihna thianghlim hi
tibawrhbâng leh a thianghlimna leh a pawimawhzia tiboa mihringa
Siamtu anna tihmêlhemin chhiatna tinrêng kawng a hawnsak
dâwn tih a hre chiang a.
Indona ropui a lo chhuah a\ang khân Setana chuan Pathian
nungchang chu diklo taka lantîrin A dân duh lova helna chu a
chawk chhuak a, hei hi thlawhtling hlê angin a lang a. Mi tam
takin Setan thusawi pawmin Pathian an doa. Nimahsela sual
hnathawhna kârah chuan Pathianin zawi zawiin a mi siamte
hnênah chuan hmangaihna leh rêldikna chu a lantîr zêl a. Setana
bumna avângin mihringte hi dân bawhchhetute an ni a, nimahsela
Pathian Fapa tlanna ruahman avâng chuan Pathian dân zawm
leh theihna a lo awm. Pathian laka hel leh phatsantute kârah
hian hun hrang hranga mîte zîngah Pathianin A chunga rinawm
tak tak leh A “dân thinlunga pai mîte”5 a nei zêl a.
Setanan bumna hmangin vântirhkohte chu a thlêm thlu a;
mihringte zîngah kumkhuain a hna chu a thawk a, a tâwp thlenga
chhunzawm chu a tum a ni. Setana chuan ualau takin Pathian
leh A dân chu do sela chuan, mihringte hi an fîmkhur zâwk ang;
mahse thu dik leh dik lo chawhpawlhin amah pawh a inbum a
ni. Thil hlauhawm ber mai chu thil dik zînga diklo telh hlek hlek
hi a ni. Dik lohna chuan hneh zêlin a tichhe \hîn. Hetiang
hmang hian Setana chuan khawvêl hi a khalh a ni. Nimahsela
hetiang hi a tâwpah hneh vek a ni ang.
Bumna leh thiltih dik lo hai lan loha hun rei tak lo kal tawh hi
laihlan vekin a awm ang. Setana rorêlna dik lo, Pathian dân
hnawlnate hi mi zawng zawng hmâah târlan vek a ni ang. Pathian
dân dikzia târlan a ni ang. Pathian rorêlna chu A mîte zawng [339]
zawng tân a \ha bera rêl a ni tih chu hmuhtîr a ni ang. Setana
ngei pawhin khawvêl mîte zawng zawng hmâah Pathian sorkâr
dikna leh, A dân dikzia chu a puang ang.
Pathianin a thuneihna dotute dik lohna a târlan hun tûr chu a
_____
5
Isaia 51:7
344 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hla tawh lo. “LALPA chu, an sualna avânga leia awmte hrem
tûrin a awmna ata a lo chhuak dâwn a ni.”6 “A lo kal nî chu
tunge tuar zo vâng? A lo lan hunah chuan tunge ding thei ang?”7
Israel mipuite chu an sual leh bawhchhiatna avâng chuan, Sinai
Tlâng a\anga lo chhuka A dân puan tûra Pathian lo chhuk chu
hnaih lo tûra tih an ni, chutilochuan Pathian ropuina chuan a
kangral mai ang. Chutiang khawpa A dân puanchhuahna hmun
chu tih a nih chuan A lo kal huna a dân bawhchhetute chunga
thil thleng tûr chu a va râpthlâk dâwn êm! Engtin nge A dân
rapbettute chuan a tâwpa a rorêlna nîah chuan an tawh zawh
tehlul ang le? Sinai Tlânga thil thleng râpthlâk tak mai kha Lal
rorêlna lo thlen hun tûr râpthlâkzia aiawhtu a ni. Tawtawrâwt
ri chuan Israelte chu L ALPA hmachhawn tûrin a ko a.
Vântirhkoh Chungnungber aw leh Pathian tawtawrâwt ri chuan
mihring zawng zawng la dam leh thi tawhte chu an Rorêltu hmâa
ding tûrin a ko a. Pathian leh Fapa leh vântirhkoh tam êm êm
mai te chu tlâng chungah chuan an awm a. Rorêlna nî ropuiah
chuan Krista chu “Vântihkohte nên A Pa ropuinaa inthuamin”8
a lo kal ang. Tichuan, A ropuina lal\hutthlêngah chuan a \hu
ang a, A hmâah hnam tin an lo kal ang.
Sinai Tlânga Pathian a lo kal chuan A ropuina chu Israelte
mithmuhah chuan kanral hmang meipui ang mai a ni a. Krista
ropuinaa A vântirhkoh thianghlimte nên a lo kal hun chuan A
awmpuina êng râpthlâk tak chuan khawvêl a ti-êng ang. “Kan
Pathian chu a lo kal ang a, a ngawi reng lo vang: A hma lamah
chuan mei a kang hluah hluah ang a, A vêlah chuan thlipui nasa
tak a tleh bawk ang. A mîte ro a rêl theihna tûrin chung lam
vânte leh lei hi a ko vâng.”9 A hmâah rawhtuina chu a lo khu
chhuak ang a, thil engkim a em tui ang, lei chawpin, a chhûnga
hnathawh zawng zawng nên a kâng ral ang. “LALPA chu Pathian
hre lo mi leh Chanchin tha awih lo mîte chunga phuba lain a
vântirhkoh chak takte nên, mei zînga vân a\anga inlâr hunah a
[340] tihrehawmtute che u chu hrehawmna thungrulh leh nangni
_____
6
Isaia 26:21; 7Malakia 3:2; 8Matthaia 16:27; 9Sâm 50:3, 4
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA 345
hrehawm tuartute hi keimahni nêna chawlhnaa rulh thung chu
Pathian tân thil fel tak a ni si a.”10
Mihring siam a nih a\ang khân Sinai Tlânga Pathianin a dân
a puan ang rêng rênga a ropuina lantîrna a la thleng ngai lo.
“Lei hi a nghing dur dur a, vânte pawh khi Pathian hmâah chuan
a far a; Sinai Tlâng meuh pawh saw Pathian hmâah chuan, a
nghing dur dur kha.”11 Chutiang thil râpthlâk tak kârah chuan
Pathian aw chu tawtawrâwt ri ang maiin chhûm zîng a\ang chuan
a lo ri a. Tlângte chu a nghing dur dur a, Israel mipuite chu hlau
leh khur, dang sawp sawpin leiah an bawkkhup a, tlâng tinghing
thei aw chuan ti hian a puang a. “Vawi khat chu lei chang ni
lovin, vân pawh ka la ti nghing leh ang.”12 Thâwkkhum Thu
chuan heti hian a sawi, “LALPA chu hmun sâng a\angin a rum a,
A chênna thianghlim a\angin a râwl a chhuah a;” “vânte leh leite
an nghing ang.”13 Chu ni ropui chu a lo thlen chuan “vân chu
lehkhabu zial mi ziala a bo angin a bo ta a.”14 Tlâng tin leh
thliarkârte chu an awmna hmun ata an insawn a. “Lei hi zu rui
mi angin a pai hlawk hlawk ang a, bâwktê sawi angin a sawi
luai luai ang; a bawhchhiatna chu a chungah rit takin a awm ang
a, tichuan a tlu ang a, a tho leh tawh lo vang.”15
“Chuvângin kut zawng zawng a chak lo vang a; an hmêlte
chu a dâng ang a, “ “mihring thinlung tinrêng pawh a tuiral ang,
an hlau ang a, natna leh lungnih lohnate chuan a man hlawm ang
a.” “Khawvêl hi an sualna avângin ka hrem ang,” LALPAN a ti,
“mi suak sualte chu an khawlohna avângin ka hrem bawk ang;
mi chapo \awng chaltlai chu ka tireh ang a, mi hlauhawm chapona
chu ka tihniam bawk ang.”16
Mosia chu Pathian nêna an inpâwlna tlâng a\anga Dân,
lungphêka ziak kenga a lo chhuk chuan, a hmêl êng chu an
hmachhawn thei lo va. Engtin nge mihring sual fâte hian mihring
Fapa ropuinaa inthuamâ A vântirhkohte zawng zawng nêna, A
dân hnâwla A tlanna pawm duh lohtute hrem tûra a lo kal hunah
_____
10
2 Thesalonika 1:7, 8; 11Sâm 68:8; 12Hebrai 12:26; 13Jeremia 25:30; Joela
3:16; 14Thupuan 6:14; 15Isaia 24:20; 16Isaia 13:7, 8, 11
346 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan a hmêl an hmuh theih ang le. Pathian dân hmusita,


rapbeta, Krista thisen engmah lova ngaitute, “khawvêl lal te, mi
ropui te, mi hausa te, mi thiltithei leh hotu te” zawng zawng chu
[341]
tlângahte leh pûkahte biruin, “min delh rawh u, lal\hutphaha \hua
hmêl lakah leh Berâm No thinurna lakah min hliah rawh u; an
thinurna ni ropui tak chu a lo thlen tâk hi; tichuan tunge ding thei
ang i le?”17 an ti a. “Chu mi nîah chuan mîten an tangkaraw
milemte leh an rangkachak milem te chu buikelek hnênahte leh
bâk hnênahte chuan an paih ang a; lei hi nasa tak taka tihnghing
tûra a thawh hunah, LALPA hlauhawmna lak a\ang leh a mawina
ropuina lak a\ang chuan, lungpui pûkahte leh khâm lungpui khî-
ahte chuan an lût ang.”18
Chumi hunah chuan Setana, Pathian laka hel leh amah zuitute
chuan anmahni duhthlanin chhiatna kawng an thlang a ni tih an
hmu chiang ang. Bawhchhiatnain thil \ha a thlen emaw a tih
chhûngin “sual man chu thihna a ni” tih chu tihlan a ni ang. “
‘Ngai teh u, nî chu a lo thleng e, rawhtuina mei angin a kang a
ni; Mi chapo zawng zawngte leh sual titu zawng zawng te chu
buhpâwl an ni ang; chu ni lo thleng chuan anmahni a kâng ang; a
zung leh a zâr chenin a zuah lovang,’ Sipaihote LALPA chuan a
ti.”19 Setana, sual tinrêng leh, sual hnathawh zawng zawng zung
(bul) leh a pêngte chu paih vek an ni ang. Sual tihtâwpna chu
siam a ni ang a, lungngaihna leh chhiatna amah a\anga chhuak
zawng zawng nên chuan. Sâm ziaktu chuan hei hi a sawi, “Mi
suaksualte I tiboral a, an hming chu kumkhaw tlaitluan atân I
thai bo ta a. Dotute chu an mang zo va, kumkhua atân engmah
nei lovin an awm ta.”20
Nimahsela Pathian fâte chuan chutiang rorêlna hunah chuan
zâmna leh hlauhna rêng an nei lo vang. “LALPA chu a mîte tân
inhumhimna a ni ang a, Israela thlahte tân kulhbîng a ni ang.”21
Bawhchhetute tâna hlauhna leh chhiatna thlenna nî chu Pathian
dân zâwmtute tân chuan hlim leh lâwmna sawi hleihtheihloh
thlenna
_____ nî a ni zâwk ang. “Tichuan in lamlêt ang a, mi fel leh mi
17
Thupuan 6:15-17; 18Isaia 2:29, 21; 19Malaki 4:1; 20Sâm 9:5, 6; 21Joela 3:16
SETANAN DÂN A HMÊLMÂKNA 347
suaksual, Pathian rawngbâwltu leh bâwl lotu chu in thliar thei
tawh ang.”22 “Felna hretu, ka dân thu thinlunga pai mîte u, ka
thu ngaithla rawh u.” “Ngai teh, pai paina no, ka thinrimna no
chu, i kuta ata ka la chhuak ta; i in leh tawh lovang.” “Nangmahni
thlamuantu che u ka ni.”23 “Tlâng liante chu an kal bo vâng a,
tlâng tête chu sawnin an awm bawk ang; ka ngilneihna erawh hi
chu i lak ata a kal bo lo vang a, ka remna thuthlung chu sawnin [342]
a awm hek lo vang, LALPA a khawngaihtu che chuan a ti.”24
Tlanna ruahmanna ropui chuan khawvêlah Pathian duhsakna
famkim a rawn pe lêt leh ang. Mihring chauh ni lovin lei pawh
hi tlan a ni a, chatuana thuawihnaah chuan a awm tawh ang.
Kum sâng ruk lai Setana chuan lei hi neih tumin a bei a. Tûnah
chuan thil siamte tâna Pathian thil tum dik tak chu ti hlawhtlin a
ni dâwn ta. “Chungnungbera mi thianghimte chuan ram chu an
chang ang a, kumkhuain, kumkhaw tlaitluanin.”25
“Ni chhuahna a\anga a tlâkna thlengin LALPÂ hming chu fak
tûr a ni.”26 “Lei chung zawng zawngah Jehova chu Lalber a lo
ni ang.”27 Thâwkkhumthu chuan tihian a sawi, “Aw LALPA,
kumkhua atân I thu chu vânah nghet takin a awm a.” “A
thununna thu zawng zawngte chu a rinawm a ni. Chûng chu
kumkhaw tlaitluan atân tihnghehin a awm a.”28 Dân zahawm
Setanan a huat leh tihchhiat a tum fo chu sual nei lo khawvêl
zawng zawngah chuan chawimawiin a awm tawh ang. “Lei
lung hian a thil chawr chu a chhuahtîr ang leh huan hian a chhûnga
thil chînte chu a chawrtîr ang hian, LALPA Pathian chuan felna
leh fakna hnam tinrêng hmâah chuan a chawrtîr dâwn si a.”29ð

_____
22
Malakia 3:18; 23Isaia 51:7, 22, 12; 24Isaia 54:10; 25Daniela 7:18; 26
Sâm
113:3; 27Zakaria 14:9; 28Sâm 119:89; 111:7, 8; 29Isaia 61:11
348 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

30
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA

[343]
M OSIA chu tlânga Pathian nên an awm lai chuan, “Biak bûk
min siam sak rawh se; an zînga ka chên theih nân,”1 tih thu
chu pêk a ni a. Biak bûk sak dân tûr pawh chu kimchang taka
hriattîr a ni. Israel mîte chuan Pathian an hawisan avângin
Pathian malsâwmnate, A awmpuinate chu an chân a, Pathian
an zînga a chênna tûr biak bûk pawh an sa thei lo. Pathian
duhsakna an lo chân leh hnu chuan an hruaitu ropui chuan Pathian
thupêkte chu zâwm tûrin \an a la ta a.
Mi thlan bîk biak bûk thianghlim sa tûrte chu Pathianin finna
leh kut themthiamnate a pe a. Pathian chuan biak bûk sak dân
tûr, a hawi zawng, a len zâwng leh hmanrua a hman tûr thil
engkim mai chu kimchang takin Mosia hnênah chuan a pe-in a
hriattîr a. Krista, kan Puithiam Lalberin kan tân A nun a pêk
hnu a, mi sualte tâna rawng a bâwlna vân biak bûk entîr nân,
hmun thianghlim kuta sak chu “a tak anpui” “vâna thil awm”2
anga sak a ni. Pathian chuan Mosia hnênah chuan chiang
takin a entîr a, chutiang a hmuh ang chuan sa tûrin a hrilh a.
Hêng a hmuh leh hriat zawng zawng hi Mosia chuan fimkhur
takin a chhinchhiah vek a, tin mipui hruaitute hnênah chuan
a hriattîr leh a.
Biak bûk sakna atân chuan nasa taka inbuatsaih leh sên a
ngai a; bungraw hlû leh to tak tak, tam tak hman a ngai a; mahse
Pathian chuan miin phal taka an pêk chauh a pawm thei a. Mosia
hnênah chuan mipuite hnêna puang tûra a thupêk chu hei hi a ni
- “Mi tinin phal taka thinlung taka a pêk chauh i pawm tûr a ni”
tih hi. Pathian hnêna inhlânna leh pêk duhna tak hi Chungnungbera
chênna hmun sa tûra thil pawimawh hmasa ber a ni.
[344] Mipuite chuan rilru hmunkhat puin an lo dawng sawng a.
“Mi tin thinlung taka phur sarh apiang leh rilru taka phal apiang
chu
_____an lo kal a, inbiakna puan ina hman tûr leh rawngbâwlna
1
Exodus 25:8; 2 Hebrai 9:24, 23
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 349
lam atâna thil hman tûr apiang leh silhfên thianghlim tûr chu LALPÂ
tân an rawn thawh hlawm a. A hmei a pain pêk châk apiangte
chu an lo kal a, bânbun te, bengbeh te, hming nemna zungbun
te, rangkacak incheina tinrêngte an rawn la a.
“Mi tin la dum pawl te, sun duk te, sen lâr te, la zai sin te,
kêl hmul te, berâmpa vun chhum sen te, savun \ha mîte nei
apiangin an rawn keng hlawm a. Mi tin tangka leh dâr te thawh
apiangin LALPÂ tâna thilhlan tûr an rawn keng a; mi tin thingri
thing, hmanraw tinrêng atâna hman tlâk nei apiangin an rawn la a.
“Hmeichhe themthiamho zawng zawngte chuan la an kai a,
tin chung an la kaih dum pawl te, sen duk te, sen lar te, la zai sîn
te chu an rawn keng hlawm a. Hmeichhe themthiam phûr sarhho
zawng zawngte pawhin kêl hmul an kai a.
“Puithiam kawr leh kawr âwma zeh tûrin rorêltuten onukon
lungte leh lunghlûte an rawn keng a; rimtui te, hriak te nên chhit
en atân te, hriak thih mi atân te, hal tûr rimtui atân te pawh.”3
Biak bûk thianghlim chu sak chhunzawm a nih zêl lai chuan
upa leh naupangte, nu leh pa leh mi tin mai chuan biak in sak
nân chuan an thil neih apiang chu an rawn la khâwm a,
hnathawktu hotute chuan an thil rawn lak khâwm chu a tam
lûtuka hman sen rual a ni ta lo tih an hmuh chuan Mosia hnênah
he thu hi puang tûrin an hrilh a. “Hmun thianghlim atân thil pêk
tûr a hmei a pa, tû mahin rawn buatsaih tawh suh se,” tiin. Israel
mipuite an phunchiar avânga Pathianin a hauhnate chu an thlahte
leh zêl vaukhân nân chhinchhiah a ni a. Nimahsela an inhlan
zawhnate an phurna te leh an thilphal nate hi tih ve ngei atâna
entawn tlâk a ni. Pathian hmangaiha be duh tak zette tân chuan
Amah an biaka an pâwl theihna tûr hmun han sak chu thil
châkawm leh hlu lûtuk a ni a. An thil neih engkim mai chu
LALPÂ hnêna pêk an châk ang. Pathian biak in saknaah chuan
ba a awm tûr a ni lo, chu chuan Pathian zah lohna a entîr a ni.
Biak in satute chuan, “A tâwk tawh e, tû man thilpêk rawn la [347]
tawh suh u” an ti thei tûr a ni.
_____
3
Exodus 35:23-28
350 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Chhûngkaw maichâma inthâwina berâmno hian kan thawina ropui Krista chu a
entîr a. He thutakah hian biakbûk rawngbâwlna chu a bâwr khâwm vek a ni
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 351
An biakbûk sak chu \hiat theih, an zinna apianga an ken
theih a ni. A dung lam fit sâwmnga panga leh a vâng lam fit
sâwm pariat a sân zâwng fit sâwm pariat bawk a ni. A siam
dân chu a ropui êm êm mai a. A sakna thing leh hmanruate chu
thing \ha ber chi Sinai Tlâng a\anga an lak thing tlo ber chî
acasia thing a ni. A bang chu ban ngîl taka remkhâwm
tangkaraw tlang kerkuaka innghat, a laiah chuan ban
hmâwrtawng ber a\anga lehlam hmâwrtawng ber thlenga ban
bengah chuan thiltlanga innghennaa in bukthuah vek, rangkachak
tîa luan vek a ni a, a landân mai chuan rangkachak ang veka
lang a ni. A chung chuan puanzâr thuah lî a nei a, a chhûng ber
chu puanzaisîn, la zai sîn tak kawp te, dum pâwl te, sen duk te,
sen lâr te hmangin cherub lemte mi thiam tak siam chuantîra
siam a ni a, a dang pathumte chu kêl hmul te, berâm vun chhum
sen te, savun \ha mi (zâwngdulinu vun te) him taka vêng thei
tûra siam a ni a.
Biak bûk chu puan chhah mawi tak mai, rangkachaka luan
bana khai te chuan hmun hnihah a daidang a, a luhna tawn tirh
pawh chu chutiang puan zâr chuan cheimawi a ni. Hêng a
chhûng lam ceiling cheimawi, rawng mawi tak tak, a dum pawl
leh sen duk te sen lâr tea siam leh rangkachak leh tangkarua
lazaia siam cherub lemte chu vân biak bûka rawngbâwltu
vântirhkoh leh he leia Pathian mîte thlarau tâna rawngbâwltute
inzawmna entîrtu a ni.
Hmun thianghlim chuan hung chhûng kawtlai a nei a, chu
chu linen puan mawi taka siam dâra luan bana khaiin hung chhuah
vek a ni a. He hungchhûng kawtlai hi khawchhak lamah chuan
luhna siam a ni a. Puanzârte chu biak bûk chhûnga zâr anga
\ha chu ni chiah lo mahse puan man tam leh mawi tak vek hman
a ni a. A pâwn lam a\ang pawhin biak bûk chu hmuh theih a ni.
Kawngkâ luhna bul maiah chuan halral inthawina dâr maichâm
a awm a. He maichâmah hian inthawina thilhlante chu hâlral a
ni a, tin maichâm chuan kî a nei a, chutah chuan thisente chu an
352 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

theh \hîn a. Maichâm leh kawngkhâr inkârah chuan maihûn a


awm a, chu chu dâra siam a ni. Israel hmeichhiaten phal taka
an dârthlalang an rawn pêk khâwma siam a ni. Hetah hian
[348] puithiamte chuan hmuh thianghlima rawng an bâwl dâwnin an
kut leh kete an silfai \hîn a.
A pindan hmasaber hmun thianghlimah chuan, chhang dahna
dawhkân te, khâwnvâr pasarih te, rimtui hâlna dawhkânte a
awm a. Chhang dahna dawhkân chu hmâr lamah chuan a awm
a. Khuhna mawi tak mai rangkachaka siam khuhna a nei a. He
dawhkânah hian Sabbath ni tinin puithiamte chuan chhang sâwm
leh pahnih thlur hnihin an dah ziah a, rimtui an theh bawk a.
Chhang thianghlim an lâk sawnte chu puithiamte ei tûr a ni.
Chhim lamah chuan khâwnvâr dahna pasarihte hi lili pâr ang
deuh pangpâr, rangkachaka cheimawi an ni a. Biak bûk hmun
thianghlim hian tukverh a neih loh avângin khawnvârte hi chhûn
leh zân zawma chhit reng an ni a. Hmun thianghlim ber Pathian
awmna \hîn leh hmun thianghlim indaidanna bul maiah chuan
rimtui dahna dawhkân a awm a. He maichâmah hian puithiam
chuan nî tinin zîng leh tlaiah rimtui a hâl ziah \hîn a. He rimtui
hâlna maichâm kîah hian sual inthawina thisen chu a kai a. Tlanna
Ni ropui taka sual thawina thisen chu theh a ni a. He maichâma
mei hi Pathian ngeiin a hal a ni a, mei thianghlim an zah êm êm
chu a ni. Chhûn leh zânin rimtui chu hal a ni a, a rimtui chuan
biak bûk chhûng leh a pâwn hla tak thlengin a tirimtui a.
Puanzâr chhûng zâwk phên chu hmun thianghlimber chu a
ni a, chutah chuan inhlanna leh dîlsakan entîrna hna chu thawh a
ni a, hei hi lei leh vân inkâra inzawm leh theihna siamtu a ni. He
pindanah hian thuthlung bâwm, thingri thinga siam a chhûnglam
leh pâwnlam chu rangkachaka luan vek a awm a. He bâwmah
hian Thusâwm Pêk, Pathian ngeiin a ziak lungphêk chu dah a ni
a. Thusâwm Pêk chu Pathian leh Israelte inkâra thuthlung
innghahna a nih avângin he bâwm hi Pathian thuthlung bâwm
emaw Pathian bâwm emaw tia vuah a ni.
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 353
Bâwm khuhna, zahngaihna \hutphah an tih chu a awm a.
Hei hi rangkachak ti hlanga siam a ni a, vântirhkoh cherub,
rangkachaka siamte chu a chung hmawr ve ve-ah chuan an awm
a. An thla pakhat ve ve chu a chung lamah an zâr a, a lehlam
chu an taksa hrulah an khup a4 hei hian zahna leh inngaihtlawmna
a entîr a. Vântirhkohte chu an inhmatawna zah takin Pathian
[349]
bâwm chu an en a, hei hian vân mipuiten Pathian dân an zahzia
leh chhandamna ruahman an ngaihsânzia a entîr a ni.
Zahngaihna \hutphah chungah chuan Shekina, Pathian
awmpuina chu a awm a; cherub pahnihte inkâr a\ang chuan
Pathianin thu chu chhûm a\angin awmin puithiam lalber chu
hriattîr a ni \hîn a. A châng chuan Pathian remtihna chu vântirhkoh
veilamâ mi chu chhûm emaw hlimin emaw a entîr \hîn.
Pathian dân, thuthlung bâwm chhûnga vawn chu rorêlna leh
felna dân a ni. Chu dân chu a bawhchhetu tân chuan thihna a ni
a, mahse chumi chungah chuan zahngaihna \hutphah a awm a,
chumi chungah chuan Pathian awmpuina chu a awm a, tlanna
siam avâng chuan mi sual simte tân chuan ngaihdamna a awm a.
Biak bûk rawngbâwlna hian Kristan kan tâna hna a thawh chu
a entîr a, “ngilneihna leh thutak an intâwk a; felna leh remna an
infâwp a.”5
Hmun thianghlim thil entîrte ropuizia hi \awng maia sawifiah
theih pawh a ni lo. Rangkachak luan bang tle sût maiin,
khâwnvâr pasarih rangkachaka luan bawk êng a han kahlêt dân
te, puanzâr ropui tak mai vântirhkoh lem tle sût mai te, dawhkân
leh rimtui halna rangkachaka luan tle sût mai te, pindan pahnihnaa
thuthlung bâwm thianghlim leh cherub mawi taka siam te, leh a
chunga Shekina thianghlim Pathian a lo inlârchhuahna ropui takte
chuan, vâna a tak tak, mihringte chhandamna atâna vân biak
bûk rawngbâwlna ropuizia chu a hril chhuak riâi ruâi chauh a ni.
Biak bûk thianghlim sak nân chuan kum chanve chauh hman
a ni a. Sak zawh a nih chuan Mosia chuan tlânga entîr a nih leh
a sak dân tûr hrilh a nih angin an sa em tih chu a enfiah a.
_____
4
Ezekiela 1:11; 5 Sâm 85:10
354 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Pathianin a tih ang chuan sak a ni a, Mosia chu a lâwm hlê a, a


satute chu mal a sâwm a.” Israel mipuite chuan hmuh châk êm
êmin chu hmun thianghlim bulah chuan an lo kal khâwm a. Chutia
ropui ti tak leh zah tak leh lungawi taka an thlîr lai chuan chhûm
ding chu biak bûk chungah chuan lo chhuakin a rawn tuam ta
mup mai a. “LALPÂ ropuina chuan biak bûk chu a rawn luah
khat ta a.” Pathian ropuina chu a lo inlârchhuak ta, enge mawti
hun chhûng chu Mosia pawh chu a lût thei lo. Pathianin an
[350] hnathawh a pawmna lanna chu hlim tak leh phur takin Israel
mipuite chuan an thlîr \hup a. An hlimzia lantîrna chu
bengchheng thâwm pawh a awm lo. Engkim mai chuan a
zahawmzia a lantîr vek a. An hlimna chu lâwmna mittui chuan a
rawn belh a, an zîngah Pathian a chêng dâwn tih an hriat avânga
lâwmna chu an sawi chhuak a.
Pathianin Levia chîte chu biak bûka rawngbâwl tûrin a ruat
bîk a. Tûn hma chuan pate chu an chhûngkua \heuhah puithiam
an ni a. Abrahama hun a\ang khân fapa upa ber chu chhûngkaw
puithiam a ni a. Tûnah chuan Israel thlahte fapa upa ber ni lovin
Levia chite chu biak bûk rawngbâwl tûrin a ti ta a. He chawi-
mawina hi Israelten bawng no biaa an kal sual laia an rinawmna
leh A rawngbâwlna vuan tlata A rorêlna anga hna an thawhna
kha Pathianin a chawimawi a ni. Puithiam lalber hna erawh
chu Aarona chhûngteah chauh a ni. Aarona leh a fâte chauh
chu Pathian hmaa rawngbâwl tûr an ni a; a dang zawngte chu
biak bûk enkawlna hna leh a hmanruate enkawl leh puithiamten
rawng an bâwl laia lo puibâwm tûrte an ni; inthawinate hlan tûr
an ni lo va, rimtui pawh hâl tûr an ni lo, thil thianghlimte chu
khuh an nih hmâ chuan an hmu tûr a ni lo.
Puithiamte chu an nihna leh an tih tûra zirin incheina tûr bîk
nei an ni a. “I û Aarona tân silhfên thianghlim, tiropuitu atân
leh timawitu atân i siam tûr a ni,” tiin Pathianin Mosia a hrilh a.
Puithiam narân kawr chu linen vâr malkalha tah a ni tûr a ni.
Kephah thlenga fual, kâwnghren linena siam a dumpâwl leh sen
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 355
duk leh a sena cheimawi a hreng tûr a ni. Lukhum emaw diar
emaw chu a khum ang a. Mosia kha thlalêra hnimbuk kang
bula a din na chu hmun thianghlim a ni a, a pheikhawk chu a
phelh tûr a ni tia hrilh a ni a. Vaivut an kaite chuan hmun
thianghlim chu a tibawlhhlawh dâwn lo a ni. Hmun thianghlim
an luh hmain an pheikhawk chu an phelh tûr a ni a, an kut leh ke
pawh chu rawngbâwlna an tih hmâ leh maichâma thil an hlan
hmain an sil vek tûr a ni. Hei hian englai pawhin Pathian awmnaa
an kal dâwna an bawlhhlawhna zawng zawng an dah kiang tûr
a ni tih chu a hriatchhuahtîr a.
Puithiam lalber inthuamna chu thil \ha bîk leh themthiam bîkte
siam mi chungnung bîk nihna lang thei tûra siam a ni. Puithiam [351]
pangngaite inthuamna linen bakah kawrfual pum tuk dum pâwl
chu a ha a. A tlângah chuan rangkachak tengeng leh pomgranate
lem, a pâwl te, a dum pâwl te a sen duk te chuan cheimawi a ni
a. Hemi chung lehah hian kawrtawi (ephod), rangkachak rawng
leh dumpâwl leh sen duk leh senlâr leh a vâra siam a awm a,
kawnghrên pawh chumi rawng anga cheimawi chuan hren a ni.
Ephod chu kawrbân nei lo a ni a, a kokîah chuan lungmawi
pahnih Israel hnam sâwmlehpahnih hming ziakte chu dah a ni a.
Ephod chungah chuan âwmbel siam a la ni leh a, hei hi
puithiam lalber inthuamna zînga thianghlim leh zahawm ber chu
a ni a. Ephod siamna ang hmanrua chu hman a ni. Kil li neia
siam a ni a, a kokîah rangkachak hlîr hlaka siam khaidiatte leh
hruihrual chuan khaina hrui siam a ni a. A sîr chu lung man tam
chi hrang hrang sâwmpahnih, Pathian khawpui thianghlim
nghahchhan an siamna ang chuan cheimawi a ni a. A tlâng
cheimawi nân rangkachak sâwmpahnihte chu tlar lîin mawi takin
dah an ni a, kokîa hnam sâwmpahnih hmingte dah ang bawk
khân. Pathian thupêk chu “Aarona chuan hmun thianghlima a
kal hunah LALPÂ hmaa a hriat reng theihna tûrin a thinlung zâwn
taka rorêlna awmbelah chuan Israela thlahte hming chu a pu zêl
tûr a ni.”6 Krista, Puithiam Lalber chuan a thisen kengin Pa
_____
6
Exodus 28:29
356 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hnênah chuan mi sualte tâna a dîlsak lai chuan ringtu sual simte
zawng zawng hming chu A thinlung zâwnah a dah a. Sâm
ziaktu chuan heti hian a lo sawi a, “Kei zawng rethei leh pachhe
tak ka ni. Nimahsela, LALPAN mi ngaihtuah \hîn a.”7
Âwmbel ding lam leh vei lamah chuan lunghlu lian leh ropui
tak pahnih an awm a. Chu chu Urim leh Thumin an ni. Heta
\ang hian Pathian remtihna leh remtih lohna chu puithiam lal hnên
a\angin an hre \hîn a. Pathian rawna thu tihtlûk tûrte chu Pathian
hmâah an rawn lakin ding lam panga lunghlu chu êngin a rawn
kap êng a, chu chu Pathian remtihna a ni a, vei lamâ lung chu
hlimin a khuhin Pathian remtihpui lohna lantîrtu a ni.
Puithiam lalber lukhum chu linen puan vâra siam a ni a, mawi
taka rangkachaka siamah chuan hetiang hian a inziak a.
“Thianghlimna chu Jehova ta” tiin. Pathian betute rêng rêngin
puithiam lalber an rawn enin, Pathian thianghlimnate a zahawmna
te leh a awmna chu a thianghlim a ni tih an hriat theihna tûrin.
[352] Biak bûk chauh ni lovin puithiamte rawngbâwlna pawhin
“vân thilte chu a lem leh a hlim thla rawng an bâwl \hîn”8 chu a
entîr a. Chutiangin Pathianin Mosia hnênah he thil pawimawh
tak mai rawngbâwl dân tûr hi chipchiar takin a hrilh hi a
pawimawh êm êm a ni. Biak bûk rawngbâwlna hi hmun hnihah
a \hen theih a, nî tin rawngbâwlna leh kumtin rawngbâwlna tein.
Nî tin rawngbâwlna chu biak bûk hungchhûngah leh hmun
thianghlima maichâmahte a ni a. Kum tin rawngbâwlna chu hmun
thianghlim berah chuan a ni.
Puithiam lalber chauh lo chuan hmun thianghlim ber chu thi
thei mitin hmuh phal a ni lo. Kum khatah vawi khat chauh thil
engkim buatsaiha tihfel hnuah chauh puithiam pawh chu a lût
thei a ni. Khûr chungin Pathian hmâah chuan a lût a, mipuite
chuan zah takin ngawi \huapin a lo kîr leh chu an nghak a, an
thinlung chu \awng\aina khûn tak leh malsâwmna dîlin a hawi
chho a. Zahngaihna \hutphah hmâah chuan puithiam chuan
Israelte sualna chu ngaihdam a dîl a, Pathian chuan ropuina
_____
7
Sâm 40:17; 8 Hebrai 8:5
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 357
chhûm a\ang chuan a lo ngaithla a. A awm rei deuh chuan amâ
sual leh Israelte sual avâng chuan tihhlum a ni ta mai ang tih
hlauvin an lo nghak reng a.
Nî tin rawngbâwlna chu zîng leh tlaia sual thawina hâlral
thilhlan leh rimtui rangkachak maichâma hâl leh, mi mal sualna
avânga inhlanna bîkte chu neih \hîn a ni. Sabbath atân te, thla
thar te leh kût nî bîk atân te thawhlawm khawnna te nên.
Zîng tin leh tlai tinin berâm kum khat mi chu maichâmah
chuan a sa serh bîkte nên halralna inthawina chu neih ziah a ni
a, chu chuan hnam pumpui Jehova hnêna inthawina chu neih
ziah a ni a, chu chuan hnam pumpui Jehova hnêna inhlan tharna
leh Krista tlanna thisen chu englai pawha an mamâwhzia entîrna
a ni. Pathian chuan maichâma an ran hlan rêng rêngte chu,
“hmêlhem lo,”9 a ni tûr a ni tih chu hrilh a. Puithiamte chuan
ngun takin inthawina tûr rante chu lo enfiahin a hmelhemte chu
an lo hmuchhuak \hîn a. Inthawina, “hmêlhem lo” chauh chu
A thianghlim famkimna entîr nâna “berâm no hmêlhem lo leh
bawlhhlawh kai lo”10 anga Mahni a inhlanna chu a ni. Hetah
hian tirhkoh Paula chuan he inhlanna hi Krista zuituten an nih ve
tûr chu a ni tiin a sawi a. “Chutichuan unaute u, Pathian
khawngaihna avâng hian, inthawina nung leh thianghlim leh
Pathian lawmtlâk ni tûrin in taksa chu inhlanah ka ngen a che u;
chu chu in rawngbâwlna awm reng a ni.”11 Pathian rawngbâwl
tûra koh kan ni a, a \ha famkim thei tûr bera inhlan tûr kan ni.
Pathian chuan kan theihpatâwp kan chhuah lohna hi a lawm thei
lo a ni. Pathian hmangaiha rawngbâwl duhtu tak zet chuan an [353]
thinlung leh an thiltih theihna zawng zawng chu a duhdân rema
pêk an duh \hîn a ni.
Nî tin rimtuia inthawina hian thiltih dang zawng zawng aiin
puithiam chuan Pathian awmpuina a hnaih \hîn a. Pindan puanzâr
chu a chunglam tâwp thlenga dah a nih loh avângin zahngaihna
\hutphah chunga Pathian ropuina lo lang chu pindan hmasa a\ang
chuan tlêm tê a lang thei a. Puithiam chuan LALPÂ hmaa rimtui
_____
9
Exodus 12:5; 101 Petera1:19; 11 Rome 12:1
358 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a hlan lai chuan, Pathian bâwm lam chu a hawi a, rimtui khu chu
a chhoh lai chuan Pathian ropuina chu zahngaihna \hutphahah
chuan a lo chhuk a, hmun thianghlim ber chu a khat a, hmun
thianghlim pawh chu a khat veka tichuan puithiam chu biak bûk
a\ang chuan chhuah a \ûl thîn. He rawngbâwlnaah hian puithiamin
rinna leh beiseinain zahngaihna \hutphah a hmuh mai theih
loh chu a thlîr a, chutiang chiah chuan tûnah hian Pathian
mîte pawh \awng\ainain Krista, an Puithiam Lalber vân
biakbûka dilsaktu mita hmuh theih loh hnênah chuan rinna
leh beiseinain an pan \hîn a ni.
Israelte \awng\aina nêna chho rimtui chu Kristan min
dîlsakna leh sawipuina chu a entîr a; rinna avânga, A felna chang
ve thei a mîte siamtu avâng chauhin misualten Pathian an biakna
chu pawm tlâkin a lo awm thei a. Hmun thianghlimber puanzâr
hmâah chuan englai pawha rimtui halna chu a awm a; hmun
thianghlim hmâah chuan englai pawha hâlral thil hlanna
maichâm chu a awm bawk a. Thisen leh rimtuia Pathian chu
biak tûr a ni. Hei hian Palai ropui min sawipuitu avâng
chauhin mi sualten Jehova chu pawh leh theiin, A
khawngaihna avâng chauhin mi sual sim lehte chuan rinnain
chhandamna an chang thei a ni tih a entîr.
Zîng leh tlaia puithiamin rimtui hal tûra hmun thianghlima a
luh hmain nî tin inthawina hlan tûr chu biakbûk hung chhûnga
hâl tûrin a pâwnah chuan peih sa diamin a lo awm tawh a. Helai
hun hi Pathian be tûra lo kalte tân chuan hun pawimawh tak mai
chu a ni. Puithiamin an tâna rawngbâwl tûra a luh hma chuan
thinlung leh tih tak zeta Pathian zawnga, an sualte hmuchhuaka
inpuang vek tûr an ni. Hmun thianghlim lam hawiin ngawi rengin
lungrual takin an \awng\ai a. An dîlna chu rimtui nên a chhoa,
rinnain Isua Krista tlanna tiam chu thlîr chungin. Zîng lam leh
[354]
tlai lam inhlanna hun hi an ngai pawimawh êm êm a; Juda hnam
zawng zawngte chuan ram pumah hei hi Pathian biakna hun ruat
bîkah an ngai a. Hun lo kal zêla Juda hote chu sala hmun hrang
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 359
hranga hruai darh an nih lai pawhin, he Pathian biakna hun bîk
a lo thlen hian Jerusalem lam hawiin Israelte Pathian hnênah
chuan an dîlna chu an hlan \hîn. Hemi dân zui hian Kristiante
pawhin zîng leh tlaiah \awng\aina an hlan \hîn. Pathianin dân
ang maia amah biak leh \awng\ai a hnawl laiin, Amah chu
hmangaih tak zeta zîng leh tlaia an sualte ngaihdam dila
malsâwmna diltute chu hlim takin a chhâng \hîn.
LALPÂ hmaa chhang hlan chu englai pawhin a awm reng a.
Nî tin thilhlan zînga pakhat a ni. Chhang thianghlim emaw
“chhang awm reng” emaw an ti \hîn a, englai pawha LALPÂ
hmaa dah reng a nih avângin. Hei hian mihringte hi thlarau lam
emaw tisa lam emawah pawh Isua Krista zârah chauh nunna
kan hmu thei a ni tih a entîr. Pathian chuan thlalêrah khân Israel
fâte chu vân chaw in a chawm a, thlarau lamah leh tisa lamah
chuan amah avâng chauhin an nung a ni. Mana leh chhang dah
\hîn hian Krista chu chhang nung Pathian hmaa englai pawha
awm chu a ni tih a entîr. Amah ngeiin “Kei hi vân a\anga chhang
nung lo chhuk chu ka ni,”12 a ti a. Rimtui chu chhang chungah
an dah \hîn a. Sabbath nî tinin chhang chu a tharin thlâk ziah a
ni a; rimtui chu maichâmah chuan an hâl a, chu chu Pathian hriat
rengna entîrna a ni.
Nî tin rawngbâwlnaah hian mimal sual inthawina hi a
pawimawh ber chu a ni a. Mi sual chuan a thil hlan tûr chu biak
bûk kawngkhârah chuan a rawn la a, ran hlan tûr lû-ah chuan a
kut nghatin a sual chu a puang a; chutiang chuan a sual chu
ranah chuan sawn a ni ta a. Amâ kut ngei chuan ran chu a that
a, puithiam chuan ran thisen chu a la a, biak bûk hmun
thianghlima puanzârah chuan a theh a, a pindan lehlamah chuan
Pathian dân mi sualin a bawhchhiat Pathian bâwmah chuan awm
a. Hetiang inthawina hian, entîrnain sual chu thisen zârah hmun
thianghlimah ken luh a ni lo va, sa chu puithiamten a ei zâwk,
Mosian Aarona fâte hnêna a sawi ang khân, “Pathian chuan
mipui sualnate chu a phurhtîr che u a.”13 He thiltih dân pahnih [355]
_____
12 13
Johana 6:48-51; Leviticus 10:17
360 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hian mi sualte atâna sual biak bûka sawn dân chu a entîr a.
Pathian thupêk angin pindan tin chu thenfai tûr a ni; maichâm
chu, “a thian ang a, Israela thlahte bawlhhlawhnate lak ata chu
a tithianghlim ang.”14
Kum khata vawi khat Tlanna Ni ropuiah chuan puithiam
chu hmun thianghlim ber thianfai tûrin a lût \hîn a. Kum tluana
rawngbâwlna chu he hna hian a titâwp \hîn.
Tlanna Nî-ah chuan biak bûk kawngkâah kel pahnih an an
rawn kâi a, \hum an vâwr a, “pakhat chu Pathian pual a ni a,
pakhat leh chu Setana pual a ni.” A \hum vâwrna hmasa zâwk
chu mipuite sual thawina atâna talh tûr a ni a, puithiam chuan a
thisen chu a la ang a, hmun thianghlim bera zahngaihna
\hutphahah chuan a theh tûr a ni. “Hmun thianghlim chu a
thianfai ang a, Israel fâte an bawlhhlawhna leh an dân
bawhchhiatna chu: chutiang bawkin biak bûka awm zawng
zawngte an bawlhhlawhna a\ang chuan a thianfai bawk ang.”
“Aarona chuan kêl nung lu chungah chuan a kut khing hnih
a nghat ang a, Israel fâte bawlhhlawhna te, an sualna te, an
bawhchhiatna te zawng zawng chu kêl lu chungah chuan a puang
ang a, tichuan mi pakhat an lo ruat diamâ khân thlalêr lamah a
hruai bo daih ang.” Kêl chu kalbotîr a nih hma loh chuan mipuite
chuan an sual phurrit a\ang chuan fihlîmah an inngai lo. Remna/
Tlanna hna chu thawh a nih mêk lai chuan mitin chu an sual
avâng chuan an lungngai tûr a ni. Hna thawh lam rêng rêng
ngaihtuah lovin, Israel mipui zawng zawngte chu Pathian hmâah
tih tak zetin an inngaitlâwm a, chawnghei leh \awng\aiin thinlung
taka zawngin nilengin an awm a.
Tlanna ni chungchânga thu pawimawh tak mai chu he kumtin
rawngbâwlna a wm \um hian mipuite chu zirtîr an ni \hîn a. Kum
tluana an sal aiawh atâna thil hlan chu entîrna mai a ni a, ran
thisen pawh chuan sual ngaihdamna tak tak a siam thei lo. Biak
[356] bûka sual sawnna atâna hmanrua a ni mai. Thisen hlanna chuan
mi sual chu dân nghehzia a hriattîr a, sual leh bawhchhiatna
_____
14
Leviticus 16:19
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 361
avânga thiam loh chantîrnaah chuan a fihlîm tak tak lo. Tlanna
nîah puithiam lalber chuan mipuite sual thawina tûr chu a la a,
thisen kengin hmun thianghlim berah chuan a lût a, dân dahna
chunga zahngaihna \hutthlêngah chuan thisen chu a theh a. Dânin
a ngiat, sual man thihna chu tlâksak a ni ta a. Chutianga palai
hna ang a thawhnaah chuan puithiam chuan mipuite sualna chu
amâ chungah belin, Israelte khawlohna phurrit chu phurin biak
bûk a chhuahsan a. Biak bûk kawngkâa kêl, Setana pual lu
chungah a kut pahnih a nghat a, “a chungah chuan Israela thlahte
khawlohna zawng zawng te, an bawhchhiatna zawng zawng te,
an sualna zawng zawngte chenin” a puang a. Kêl chu an sualnate
phura thawn boa a awm ta angin mipuite lak a\ang chuan an
sual chu kumkhua atâna thawn boin a awm ta a.
Sawi lan tawh angin leia biak bûk chu Mosia hnêna tlânga
entîr anga sak a ni a. Chu chu “tun lai tehkhinna hi a ni; chumi
ang zêlin thilpêk leh inthawinate pawh an hlan \hîn;” a hmun
thianghlim pahnih chu “Hmun thianghlim leh biak bûk tak tak
mihring sak ni lo, LALPÂ sak zâwkah”15 rawng a bâwl a.
Inlârnaah tirhkoh Johana chu vân biak bûk thlîrtîr a ni a,
“meichher pasarih lal\hutphah hmaa alh” chu a hmu a.
“Vântirhkoh rangkachak rimtui dahna bâwm keng hnênah chuan
mi thianghlim zawng zawngte \awng\ainate belhchahna tûrin
englo rimtui tam tak a hnênah an pe a.”16 Hetah hian zâwlnei
chu vân biak bûka pindan hmasa zâwk chu hmuhtîr phal a nih
lai chuan “meichher pasarih” leh “rangkachak maichâm” lei biak
bûka rangkachak khâwnvâr leh rimtui halna maichâmin a entîr
chu a hmu a. Chu lo pawh chu, “vâna Pathian biak in chu an
hawng a,” tichuan a chhûngrila hmun thianghlim ber chu a han
en a. Chutah chuan “A thuthlunna bâwm chua lo lang a,”17 chu
chu Mosian Pathian dân dah nâna a siam bâwmin a entîr chu a ni.
Mosia chuan lei biak bûk chu “a lem a hmuh angin” a sa ta [357]
a. Paula’n “biak bûk leh a rawngbâwlna hmanrua zawng zawng
chu” siam zawh a nih chuan, “vâna thil awm angte chu”18 a ni a
_____
15 16 17 18
Hebrai 9:9, 23; 8:2; Thupuan 4:5; 8:3; Thupuan 11:19; Tirhkohte
7:44; Hebrai 9:21, 23
362 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ti. Johana pawhin vânah biak bûk a hmu tih a sawi a. Chu
biak bûk chu Kristan kan tân hna a thawna a tak tak chu a ni a;
Mosian biak bûk a sak kha chumi entawna sak chu a ni.
Vân biak bûk, lalberte lalber chênna “a sâng a sângin rawng
an bâwl sakna, a hmâah sîng hmun sîng an awmna”19 temple
chu chatuan lal \hutthleng ropuina chuan a tikhat a, seraphim
ropui rawngbâwltute chuan a ropuina hmâah chuan an hmai an
khuha, lei thil hian a ropuina leh a lenzia chu a sawifiah thei lo.
Nimahsela, thu tak pawimawh, vân biak bûk chungchâng leh
chuta rawngbâwlnain mihring chhandamna hna a thawh chu lei
biak bûk leh a rawngbâwlnain a zirtîr tûr chu a ni.
Vâna A lâwn khân kan Chhandamtu chuan kan Puithiam
Lalber A nihna hnâ chu \an tûr a ni a. Paulan heti hian a sawi,
“Krista chu kuta sak hmun thianghlim, a tak anpuiah chuan a lût
si lo va, tûnah Pathian hmâah kan aia ding tûrin vânah ngei a lût
ta zâwk a.”20 Krista rawngbâwlna chu hmun hnih lian pui puia
\hen theih a ni, a hun chhûng leh hmun bîk a awm ve ve a, nî tin
rawngbâwlna leh kumtin rawngbâwlna a ni a: chu thil pahnihah
chuan biak bûk rawngbâwlna chu a infinkhâwm vek a.
Krista chu vâna a lâwn khân Pathian hmâah Amah ringtu
sual simte tân leia puithiamten ran thisen kenga hmun
thianghlimahte theha mi sualte tâna rawng an bâwl ang khân A
thisen kengin a dîlsak a.
Krista thisen, dân bawhchhiatna, thiamloh chantîrna a\anga
chhuaha awmtîrtu chuan sual chu a thaibo mai lova; vân
lehkhabuah chuan tlanna ni hnuhnûng ber chu a thlen hma loh
chuan a chuang reng a; lei mi sualin ran thisen hmanga a sual
sawn chu biak bûkah chua Tlanna Nî a thlen hmâ lohva a awm
reng ang bawk khân.
A tâwpa lâwmman semna tûr nî atân chuan, “Mitthîte chu
vân lehkhabua an thiltih ziakna a\ang chuan an thiltih ang zêla
an chungchâng rêlsak tûr an ni a.”21 Mi sual simte chauh chu
Krista tlanna thisen zârah chuan sim tak zette sualna chu vân
_____
19 20 21
Daniela 7:10; Hebrai 9:24; Thupuan 20:12
BIAK BÛK LEH A RAWNGBÂWLNA 363
lehkhabu a\angte chuan thaibo a ni dâwn a, sual chhinchhiah
chu thaibo vek a nih tawh vângin, a lo thianghlim tawh ang.
Hlimthla rawngbâwlnaa tlanna emaw sual thaibo emaw hi Tlanna [358]
Nîa hmun thianghlim tlenfaina rawngbâwlna chuan a entîr a, sualin
a tihbawlhhlawh tawh hnu sual thawina thisen zâra tihboa a
awmna chu.
Tlanna Nî-ah chuan mi sual sim tak zet tawhte sualna vâna
ziak chu thaibo niin, hriat reng a ni lo vang a, ngaihtuah chhuah
pawh a ni ngai rêng rêng tawh lo vang, chuvângin hlimthla
rawngbâwlnaah thlalêra thawn bo daih a ni a, mipuite nên
chatuana atân an in\hen hlen tawh ang.
Setana chu sual bul a ni a, sual tichhuaka Pathian fapa thihna
thlentu a nih avângin, rorêl dikna chuan Setanan a tâwpa
hremna zawng zawng chu tuar tûrin a phût a. Chutichuan
Vân biak bûk tlenfai a niha, hremna hnuhnung ber tuartu tûr
Setana chunga sualna chu nghah a nih hunah sual laka
mihringte tlanna leh khawvêl zawng zawng tihthianghlimna
tûra Krista hna chu khâr a ni ang.
Chutiang chuan bâwktea inthawina leh a hnua biak ina
rawngbâwlnain a thlâk leh tak, leh Krista thihna leh a
rawngbâwlna thila inlaichînna chu nî tinin mipuite chu zirtîr an ni
a, kum khata vawi khat chu Krista leh Setana inhniâlna ropui lo
tâwp hun tûr, sualna leh mi sualte laka khawvêl tihthianghlim
hun lamah chuan an ngaihtuahna hruai sak an ni \hîn.ð
364 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

31
NADABA LEH ABIHUA SUALNA

[359]
B IAK BÛK hlan a nih hnu chuan puithiamte chu an hna bîk hna
thianghlim atân indahhran a lo \ûl ta a. He rawngbâwlna \an
tûr hian ni sarih, nî tin maia chi hrang hranga inhlanna a mamâwh
a, ni riat nî chuan an rawngbâwlna tak tak chu an \an ta a.
Aarona chu a fâten an pui a, Pathianin thilhlan tûr a tih zawng
zawng chuan inthawina an hlan a, a kutte pharin mipuite chu
mal a sâwm a. Pathianin tihtûr a tih ang zawng zawng chu tih
vek a ni. Pathianin an rawngbâwlna chu a pawm a ni tihlan nân
LALPÂ hnên a\angin mei a lo chhuak a, an thilhlan zawng zawng
chu a rawn kangfai ta vek a. Mipui chuan Pathian ropui taka a
inhlanna chu makti leh lâwm takin an thlîr a. Pathianin a
duhsakna leh a ropuina chu an hmuhin nasa taka auvin Pathian
chu fakin an chawimawi a, leia bawkkhupin Pathian chu an kiang
hnai maiah awm ang maiin chibai an bûk a.
Chumi a\anga hun reiloteah chuan puithiam lalber
chhûngkuaah chuan vânduaina râkpthlâk tak a lo thleng ta mai
a. Pathian an biak laia mipuiten Pathian an fakna leh an
\awng\aina a chhoh lai chuan Aarona fapa pahnihte chuan mei
lakna chu an keng ve ve a, LALPÂ hmâa rimtui khu chu chho
tûrin rimtui chu an hâl a. Nimahsela, “mei hman loh chî”1
hmangin A dân an bawhchhia a. Hemi atân hian LALPA ngeiin a
chhit, an hman ngei tûra a hrilh chu hmang lovin mei naran an
hmanga rimtui an hal a. Hemi sualna avâng hian LALPÂ hnên
a\ang chuan mei a lo chhuak a, mipuite mithmuhah chuan a
kanghlum ta ve ve a.
Mosia leh Aarona dawtah chuan Nadaba leh Abihua te hi
Israelte zînga dinhmun sângber changtu an ni a. LALPA chuan
a chawimawi a, upa sâwmsarihte nên tlâng chunga a ropuina
pawh kha hmuhtîr an ni a. An bawhchhiatna chu lakzam mai
_____
1
Leviticus 10:1
NADABA LEH ABIHUA SUALNA 365
leh ngaihdam mai theih a ni lo. An sualna chuan thil râpthlâk
zâwkah a thlen palh mai ang. LALPÂ hnên a\anga êng tam zâwk
an dawn avângte Israel lalfâte angin tlângahte chuan Pathian
nêna inpâwlnaahte an tel avângte leh A ropuina êngahte [360]
chuan cheng ve an nih avângin an sualna chu ngaihdam theih
ni tûrin ngai suh se, chawimawina an dawn avângin Pathianin
an khawlohnaah chuan khauh takin a hrem lovang tiin an
intingaih\ha tûr a ni lo.
Pathianin a chawimawi avâng chuan an bawhchhiatnaah
pawh a ngaizam mai ang tih ring suh se. Hei hi bumna râpthlâk
tak a ni. Êng ropui leh chawimawina dawngtute a\ang hian an
thil dawn ang zêlin an hnên a\angin thianghlimnaah chuan nasa
zâwka phût an ni. Chutiang thleng zo lo rêng rêng chu Pathianin
a pawm thei lo. Malsâwmna leh chawimawina dawng nasate
hian thlamuanga him taka awma inngaiin fîmkhur lovin awm suh
se. Sual tihna remchâng \ha zâwk neiah leh Pathian ngaihzamna
nasa zâwk channa leh malsâwmna an dawnte hi Amâ tâna hmang
lêt leh a, thlarau rimtui tak nei tûrte, hnathawh phurnate, Pathian
duhdân nasa taka hlenchhuah nâna a pêkte an ni.
Nadaba leh Abihuate hi an tleirâwl lai a\anga nasa taka
mahni inthunun tûra zirtîr an ni lo. An pa inthlahdahna leh thildika
nghet taka a din theih lohna hian a fâte \ha taka thunun
thlahthlamna lamah a hruai a. A fapâte chu an duh ang ang zui
tûrin a thlahthlam a. Hun rei tak an lo insum tawh lohna chuan
bu a lo khuar nghet tawh a, biakbûk rawngbâwlna zahawm ber
mai an chelh pawh chu an zah thiam hek lo, Pathianin a phût
ang chiah thuawihna pawh chu a \ûlna pawh an hre phâk lo.
Aarona ngaihdân dik lo leh a thiltihsual chu a fâte chunga Pathian
rorêlna thleng tûra buatsaihtu a ni.
Pathian chuan mipuite hi amah zah leh \iha, a thil ruahman
ang thlapa zirtîr tûrin a duh a. Thuawihna tluantling lo hi a pawm
thei lo. Amah biaknaaah hian ‘a tih ang thlap thlap deuh thâwin
a ni kan tih,’ tih hi a pawm thei lo. Pathianin A thupêk
366 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hlamchhiahtu leh thil thianghlim leh thil narân thliar hrang lo tute
chungah hian ânchhia a dah a. Zâwlnei chuan tihian a lo sawi:
“Thil \ha lo chu thil \ha tia thil \ha chu thil \ha lo ti \hîn a, êng
chu thima ngaia thim chu ênga ngai \hînte chu an chung a pik
e.… Mahni ngaiha fingte leh mahni mit hmuha beng vârte chu
an chung a pik e… misual thiam chantîr \hîn a, mi felna lak sak
\hîn tute chû! … LALPÂ dân chu an duh lova, Israel ho mi
Thianghlim thu chu an ngaihnêp avângin.”2 Mi tû mahin LALPÂ
dân \henkhatte chu a ngai tawh lova, a aiawh nei theiah inngaiin
inbum suh se. Zâwlnei Jeremia chuan tihian a sawi a, “LALPAn
thu a pêk loh chuan, thusawi tithleng theitu chu tunge ni?”3
Pathian Thu mîten an zâwm emaw zâwm lo emaw a hun leh chu
[361] an tuar lovang tih thupêk Pathianin a dah lo. Mihringin Pathian
thu \ha taka zawm lova amâ duhna kawng a zawh chuan “a
tâwp chu thihna a ni.”4
“Mosia chuan, Aarona hnênah leh a fapate Eliazara leh
Ithamâra hnênah chuan ti hian a hrilh a, “In sam thlah suh ula, in
puante pawtthlêr hek suh u, chutilochuan in thi ang … LALPÂ
hriak thih mi chu in chungah a awm si a.” Hruaitu ropui tak
chuan a u hnênah Pathian thuchhuak chu a hrilh a, “mi rawn
hnaihtute chu ka tithianghim ang a, mipuite hmâah chuan ka
chawimawi ang,” tiin. Aarona chu a ngawi reng a. A fâte,
hriatlâwk leh vaulâwkna pawh awm lova an thihna chuan a
khawih nasa hle a, tûna sual râpthlâk tak mai - a hmaa awm
chu amahin a tihtûr a thlahthlam vâng a ni - A thinlung chu a
dêng na hlê; mahse engmah a sawi chhuak lo. Sual rah avânga
lungngaihna chu a hmêlah tihlan tûr a ni lo. Mipuite chu
phunnawia Pathian hmaa lungawilova hruai tûr a ni lo.
LALPA chuan a zilhna dikzia chu A mîten an hriatfiah ngeina
tûrin a zirtîr a, tichuan mi dangte pawhin hlauhna an nei dâwn a
ni. He rorêlna râpthlâk tak atâna vaukhanna hian Israel zîngah
Pathianin a ngaithiam mai ang chu tihna neia, mahni leh mahni
an intihchhiat raihna tûr lakah a hum thei dâwn a. A sual
_____
2
Isaia 5:20-24; 3|ah Hla 3:37; 4Thufingte 14:12
NADABA LEH ABIHUA SUALNA 367
chhuanlam siamna tûra mi sual diklo taka lainatna chungah
vânlam zilhhauna a thleng a. Sual thiltih chuan chhia leh \ha
hriatna a tihlum a, sual titu chuan dân bawhchhiatna hrawlzia a
hmu thiam lova; Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaa khawihharh
lohin a sualna lakah chuan mit khing delin a awm a. Kristâ
chhiahhlawhten chûng thil dik lo titûte chuan hriatna tûr chu
kawhhmuh tûr an ni. Hê vaulâwkna hmu thei lo tûra mitdel a,
bawhchhetûte chu lainat a, an \hatna laite fakdera sawipui a,
hruai sualtûte chuan Thlarau Thianghlim hnathawh tûr an dovin,
misualte chu boralna kotlângah an muttîr a, an boralna leh
chhiatna tûrah chuan thawhpuitûte an ni. Mi tam takte hi lainatna
dik lo avâng hian an chhiatphahin an boral \hîn a ni.
Nadaba leh Abihua hian zu in leh insûm lohna hi lo ching fo
lo sela chuan hetiang sual râpthlâk tak mai hi an ti hauh lo vang.
Biak bûk rawngbâwl tûr chuan puithu taka inbuatsaih leh fîmkhur
hle a ngai tih chu an hria, hmun thianghlimah chuan LALPA a
awm a; nimahsela an insûm theih lohna chuan LALPÂ rawngbâwl
tlâk lohah a siam a ni. An ngaihtuahna, an thil thlîrnate a buai a,
thil thianghlim leh thianghlim lo pawh an thliar thiam lo va. [362]
Aarona leh a fâte la dam hnênah chuan he vaukhânna hi pêk an
ni, “Nang emaw i fapâte emaw pawhin, inbiakna puan in chhûnga
in kal laiin uain leh zu rêng rêng in suh u, chutilochuan in thi ang;
in thlahte zêl thlenga khumkhaw dân tûr a ni ang a, …” Zu in
hian taksa a tichauva, ngaihtuahna a tibuai a, mihring nihna a
pawthniam a. Mihringte chu thil thianghlim leh serh, thliar thiam
thei lovin a siam a, Pathianin tihtûr a tih pawh ti thei lovin a siam
\hîn. Tu pawh hmun thianghlima rawngbâwlna neitute chu mi
insûm mi anni tûr a ni, an ngaihtuahna chuan dik leh diklo an hre
hrang tûr a ni, chutiang chuan mi nghet, mi dik, rorêl tûra finna
nei leh mi khawngaih thei mi an ni tûr a ni.
Krista zuitute zawng zawngin he mawhphurhna hi an nei tûr
a ni. Petera chuan heti hian a lo sawi a. “Nangni zawng chi
thlan, lal puithiamho, hnam thianghlim, Pathian mîte ngei in ni sî
368 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a.”5 Min Siamtu rawngbâwlnaah hian a \ha thei ang bera ti thei
tûr leh kan thiltih theihna hmang tûrin Pathianin min phût a ni.
Ruih theih thil hman a nih hian, Israel puithiamte chunga thleng
ang bawk kha a thleng ve dâwn a ni. Chhia leh \ha hriatna
chuan sual hriat theihna a hloh a, rilru lo sak deuh deuhin
bawhchhiatna lamah hruaiin thil thiang leh thiang lo pawh thliar
hran thiam lohnaah a thlen \hîn. Pathianin dinhmun a phût ang
chu engtinnge kan thlen theih ang? “A nih leh, in taksa chu, in
chunga awm Pathian hnên a\anga in hmuh Thlarau Thianghlim
in a ni tih in hre lo em ni le? Mahni ta pawh in ni lova, mana lei
in ni tawh asin, chuvângin in taksaah chuan Pathian chawimawi
rawh u.”6 “Chutichuan in ei pawhin in in pawhin, in tih apiangah
pawh, Pathian ropuina tûr hlirin ti rawh u.”7 ð

_____
5
1 Petera 2:9; 61 Korin 6:19, 20; 71 Korin 10:31
369
32
DÂN LEH THUTHLUNGTE

A DAMA LEH EVI chuan siam an nih tirhtê a\ang khân Pathian [363]
dân chu an hria a; an tihtûr chu an hria a; dân thute chu an
thinlungah chuan an vawng a. Mihringten dân an bawhchhiat a,
an tlûk khân dân chu thlâk a ni chuang lo, an bawhchhiatna
ngaihdam leh thuawi leh thei tûrin kawng dang siam sak leh
ruahman sak an ni. Chhandamtu pêk chu tiam an ni a, ran
thisena inthawina Krista sual vânga a thihna tûr entîrtu chu siam
a ni. Pathian dân hi bawhchhiat ni ta lo sela, thihna a awm lo
vang a, Chhandamtu awm pawh a \ûl lo vang a; inthawina siam
pawh a \ûl hek lo vang.
Adama chuan a thlahte chu Pathian dân a zirtîr a, a hnu
chhuan lo kal zelah chuan Pate chuan an fâte chu an zirtîr
chhawng zêl a. Nimahsela mihringte chhandamna tura ruahman
hlu tak mai chu mi tlêmtê chauhin ngaihlua pawmin a thute an
zâwm a. Bawhchhiatna avâng chuan khawvêl chu a bawlhhlawh
êm êm mai a, sualna leh bawlhhlawhna nasa tak avâng chuan
khawvêl chu tuilêta tihthianghlim a lo \ûl ta. Pathian dân chu
Nova leh a chhûngte chuan an la vawng him hrâm hrâm a, Nova
chuan a thlahte chu Pathian dân chu a zirtîr \hîn a. Mihringte
chuan Pathian chu an chawisâng leh a, LALPA chuan Abrahama
chu a thlang a, chumi chungchângah chuan ti hian a sawi a,
“Abrahama chuan ka thu a awih a, ka thuhrilhte, ka thupêkte,
ka thuruatte, ka dânte pawh a zawm avâng khân.”1 tiin.
Abrahama hnênah chuan serhtan thu chu pêk a ni a, hei hi Pathian
rawngbâwltu inhlan thianghlimte chhinchhiahna - milem be lo in
Pathian thute zâwmin an indah hranna tûr atân thutiam a ni.
Abrahama thlahten he thutiam theihnghilh leh bawhchhia a, ringlo
mîte nêna inremsiamâ, an dânte la chhawng a, an thiltih \hîn ang
\halo takte an tih ve avâng khân Aigupta salah pawh tântîr an
_____
1
Genesis 26:5
370 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ni. Milem betute nên an khawsa hova, Aigupta mîte thuhnuaia


an awmna chuan Pathian dân nasa zâwka bawhchhiatna leh
sualna zâwk leh ring lo mîte zirtîrna rawng tak leh bawlhhlawh
[364] tak mai lamah chuan an kal ta zâwk a. Pathianin Aigupta ram
a\anga a hruaichhuah khân, LALPA chu Sinai Tlângah chuan lo
chhuk thlain, vântirhkohte nên a ropuina nên Pathian dân chu
ropui takin Israel mipui hriatah chuan a dân thianghlim chu
puanchhuah a ni a.
A mipui thil theihnghilh hma takte hnênah chuan an thinlunga
vawn mai chu a tâwk lo a ni tih hriain, lungphêkah chuan Amah
ngeiin a ziak sak ta. Israel ho chuan ringlo mîte thurochhiah leh
Pathian thurochhiahte chu chawhpawlh leh inzawmna an siam
lohna tûrin leh mihring dân leh pipu thurochhiahte leh Pathian
dânte an chawhpawlh lohna tûrin fel takin ruahman a siam a.
Mipuite chu awlsam taka hruaibo theih an ni tih hria in thlêmthlûk
an nih theihna kawng zawng zawng chu venhimna tûr a siam
sak vek a. Mosia chu Israel mipuiten Pathian dân tê taktê pawh
\ha taka an vawn theihna tûrin chipchiar takin an zawm theihna
tûr kawng ziak sak tûrin hrilh a ni a. Mipuiten Pathian laka an
tihtûr te, an \henrualte laka an tihtûr te, mikhual chunga an tihtûr
te, thil engkim mai an bawhchhiat lohna tûrin ziak sak dim dem
an ni a. Lungphêka dân ziak chu a thianghlimna leh zahawmna
vawng\ha tûra thil engkim tih a ni.
Mihringte hian Pathian dân, Adama tlûk hnua a pêk, Novân
a lo vawn \hat, Abrahaman a lo zâwm \hin, chu zâwm zêl sela
chuan serhtan dân pawh chu pêk a ngai lo tûr a ni a. Milem
pawh chu tuman an be lo vang a, Aigupta salah pawh chuan an
tang hek lo vang a, dân chu an thinlungah an vawng reng ang a,
Sinai Tlânga rawn sawichhuah leh pawh a \ûl lo vang, lungphêka
ziak chhuah pawh a \ûl hek lo vang. Mipuite chu Pathian dân
ang hian nung sela chuan, Mosian dân tesep a ziak chhuah zawng
zawng pawh hi ziakchhuah a ngai lo vang.
Adama hnêna inthawi dan pêk pawh chu a thlahte chuan
DÂN LEH THUTHLUNGTE 371
an tidanglam zo va. Pathianin inthawi dân awmze nei taka a
pêkte chu tluangtlam leh mâwl tak a ni a, mahse puithuna te,
milembiakna te, nunrâwnna te leh phalraina te chuan a tichhe zo
vek a. Israel mipuite chuan milem betute tihdân tam tak an la
chhawng a, chuvângin Sinai Tlângah chuan inthawina dân
chipchiar tak chu pêk an ni. Biak bûk chu sak zawh a nih hnu
chuan Pathian chuan zahngaihna \hutphah chunga chhûm a\ang
chuan ropui takin Mosia chu a bia a, biak bûka rawngbâwl dân
tûr leh Pathian an biak dân tûr chu kimchang takin hriattîr a
ni a. Serh leh sâng dân chu Mosia chu pêk a ni a, lehkhabuah [365]
a ziak a. Pathian dân sâwm erawh chu lung pheka Pathian
ziak ngei a ni; chu chu Pathian bâwmah chuan fîmkhur taka
vawn \hat a ni.
Mi tam tak he dân pahnih hi chawhfin tum an awm a, serh
leh sâng dân chu khap niin Pathian dân pawh chu ngai tawh lo
vanga sawi an awm \hîn, hei hi Bible zirtîrna tihdanglam tumna
mai a ni. He dân pahnihte hi a hran hlauh a ni. Serh leh sâng
dân hi Lal Isua Krista lo entîrtu a inhlanna tûr leh Puithiam hna
a thawhna entîrtu a ni. He dân hi Hebraite chuan inthawina nên
hian Krista a taka hlan a nih hma loh chu chhunzawm zêl tûr an
ni. “Pathian Berâm No khawvêl sual kalpuitu tûr chu” tih a
thlen hma loh chu. Chumi hnuah chuan, hêng inthawina dân
zawng zawng chu a tâwp ta. He dân hi a ni, “Krosa khengbetin
a la kiang ta,”2 a tih chu. Nimahsela Pathian dân sâwm
chungchâng chu Sâm ziaktu chuan heti hian alo sawi a, “Aw
LALPA, kumkhua atân I thu chu vânah nghet takin a awm a,”3
tiin. Krista ngei chuan ti hian a sawi bawk a; “Dân thu emaw,
zâwlneite thu emaw tiboral tûra lo kal ka ni lo va, tifamkim tûra
lo kal ka ni zâwk. Tih tak meuh in ka hrilh a che u, lei leh vân hi
a boral hma loh chuan dân thua mi chhun han tê taktê emaw,
thai han tê tak tê emaw, pakhat mah a boral tawp lo vang, a zaa
a thlen kim hma loh zawng.”4 Hetah hian lei leh vân a
awmchhûng chu Pathian dân pawh a awm dâwn tih min zirtîr a.
_____
2
Kolosa 2:14; 3Sâm 119:89; 4Matthaia 5:17, 18
372 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Pathian dân chu A lal\hutphah a awm chhûng chuan a awm ve


ang a. Mihring zawng zawng tâna awm reng tûr a ni.
Sinai Tlânga puanchhuah he dan chungchângah chuan,
Nehemian tihian a lo sawi a, “Sinai Tlângah chuan i lo chhuk
bawk a, vân a\angin an hnênah thu i sawi a, rorêlna dik tak te,
dân dik tak te, thuruat leh thupêk \ha takte i pe a,”5 tiin. Paula,
Gentailte tirhkoh chuan hetiang hian a lo sawi a, “Dân chu a
thianghlim a ni, thupêk pawh chu a thianghlim a, a fel a, a \ha a
ni.”6 Hei hi thildang a ni thei lova, Pathian dân ngei chu a ni,
“Awt suh titu chu.”
Krista thihnain hlimthlâ, serh leh sâng dân zawng zawng a
tihtâwp khân, Pathian dâna kan mawhphurhna engmah tih
danglam a ni lo. Krista thihna khân dân nghehzia a tihlan bakah
dân bawhchhiat man chu thihna a nihzia chiang takin a lantîr a,
tih danglam theih a nih lohzia a tilang bawk.
Krista chu Pathian dân leh Thuthlung hluite tibo leh thlâk
[366] tûra lo kal a ni tih ringtute chuan Judate hun chu thimna hun leh,
Hebraite sâkhua chu dân ang mai mai leh serh leh sâng vawnna
mai mai angah an ngai a, hei hi rinna dik lo a ni. Khawvêl
chanchin hi kan chhui chuan chiang takin Pathianin a mi thlante
a enkawl dânte chu chiang takin ziak a ni a. “Awma ka ni” titu
chuan a enkawlna chu chhui theihin ziak vek a ni. A thiltihtheihna
chu mihring fâte hnênah chuan Israel fâte chunga rorêltu a nih a,
an hnêna dân pêk a nih lai aiin a danglamna leh a inphalraina,
zalenna tam zâwk a pêkna engmah a awm chuang lo. Hetah
hian mihringte hnênah rorêlna chu a pe chuang lo va, Israelte
Pathian hmuh theih lohva chuan sawi hleih theih lohin a rorêlna
chu ropui takin a kengkawh zêl a ni.
A in puanchhuahna zawng zawngah chuan, Krista hmangin
mihringte hnênah chuan ropui takin a inpuang chhuak a. Krista
lo kal lehnaah chauh ni lovin, mihringte an tlûk a\ang rêng rêngin
Chhandamtu thiam chu mihringte hnênah tiam a ni. “Khatia,
Pathianin Kristaah chuan khawvêl hi amah nên inremin a siamâ
_____
5
Nehemia 9:13; 6Rome 7:12
DÂN LEH THUTHLUNGTE 373
an bawhchhiatnate chu bawhchhiatnaa ruatsak lovin, inremna
thu min kawltîr kha.”7 Isua Krista chu zâwlneite hunah emaw
Judate hunah emaw eng hunah pawh a innghahna lungphum leh
laipui a ni reng a ni.
Kan nû leh pa hmasaten dân an bawhchhiat a\ang khân
mihring leh Pathian chuan inhmatawna inbiakna an nei thei lova.
Pa chuan Krista kutah chuan khawvêl chu a pe a, palai hna a
thawhna a\ang chuan chhandamna leh thiamchantîrna chu Pathian
dân a\ang chuan an lo nei leh thei ta. Mihring tlu tawhte leh vân
inzawmleh theihna chu Krista avâng chauhin a awm thei. Krista
Pathian fapa chu a ni Nu leh Pa hmasate hnêna chhandamna
tiamtu chu. Amah chu a ni, zâwlneite hnêna inlâra chu. Adama,
Nova, Abrahama, Isaka, Jakoba leh Mosiate chuan chanchin
\ha chu an hrethiam a. Mihringte aia ding leh aiawhtu avâng
chuan chhandamna chu an beisei leh thei ta a. Hêng hmanlai mi
thianghlimte hian Chhandamtu he khawvêla mihringa changa lo
kal tûra chu hmaichhanah an be thei a, tin, vântirhkohte pawh
chu an lo be thei a.
Krista chu thlalêra Hebraite hruaitu chauh a ni lova, Jehova
hminga vântirhkoh lo kal chu a ni a, mipuite hmaa chhûm ding
ênga pawh chu a ni a–Israelte hnêna dân petua pawh chu a ni
bawk a. Sinai Tlânga ropui taka Pathian dân sâwm
puangchhuaktu pawh chu a ni. Amah chu a ni lungphêka dân
ziaka Mosia petu chu.
Krista chu zâwlneite hmanga mipuite hnêna thusawitu chu a
ni a. Petera chuan Kristian kohhrante hnênah chuan tihian a [367]
ziak a, “In chunga khawngaihna lo thleng tûr thu hril lâwktu
zâwlneiten, Krista Thlarau anmahnia awm chuan Krista tuarna
turte leh chumi hnua ropuina awm tûrte hriat lâwktîr laite khân.”8
Krista chu a ni Thuthlung hun lai pawha kan hnêna thusawitu
chu. “Isua hriattîrna thu chu thu hrilhna thlarau a ni si a,”9 tiin.
Isua chuan mihringte zînga a chên lai khân an ngaihtuahna
chu Thuthlung hlui lamah a hawitîr a. Juda ho hnênah chuan,
_____
7
2 Korin 5:19; 81 Petera 1:10,11; 9Thupuan 19:10
374 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Pathian lehkha in chhiar ngun \hîn, a chhûngah chatuana nunna


awmin in rin avângin; chung lehkha chu ka chanchin hriattîrtu
chu a ni si a.”10 Hetih hun lai hian thlûthlung hlui chauh hi Bible
awmchhun chu a ni. Pathian Fapa chuan tihian a sawi leh a,
“Mosia leh zâwlneite an nei alawm; chu mîte thu chu ngai rawh
se., Mosia leh zâwlneite thu an ngaih loh chuan mitthi zînga mi
tho leh mahsela an âwih chuang lo vang,”11 a ti a.
Serh leh sâng dân chu Krista pêk a ni. Zawm tûr a nih tawh
loh hnuin Paula chuan Judate hnênah chuan chiang takin
chhandamnaa ruahmana a dinhmun dik tak chu a hriattîr a.
Tirhkoh Paula chuan a ropuizia leh Pathian a\anga chhuak a nih
chu a puang a. Biak bûk rawngbâwlna zahawm tak entîr nei
vek chu chhuah lo awm zêlte hnêna zirtîr zêl tûr a ni. Rimtui hâl
khu Israelte \awng\aina nêna chho chuan, \awng\aina chu Krista
felna avânga chauha Pathianin pawm thei a ni tih a entîr a,
maichâma ran thisen chhuah hlan chuan Krista chhandamtu lo
kal tûra chu a entîr a; hmun thianghlim bera êng chuan Pathian
awmchilhna a entîr a. Hun kalta zawng zawngah khân hun harsa
leh thim leh Pathian mîten an phatsanna hunah pawh khân Pathian
mi rinawm rinna vuan tlatte chuan Krista Messia tiam lo thlen
thlengin an rinawmna chu a lang chho zêl a ni.
Isua chu a mîte tân êng–khawvêl tân êng–he khawvêla
mihringa changa a lo kal hma zawng khân a ni a. Thim chhah
mup maiin khawvêl a tuam rawn chhun êngtu hmasa ber chu
Krista êng chu a ni. Amah a\ang chuan vân ênna chuan lei
hmun thim chu a rawn chhun êng ta. He khawvêl chhandamna
ruahmanah hian Krista chu Alpha leh Omega–A bul leh a
tâwp chu a ni.
Krista chuan kan sualte ngaihdam nân a thisen a chhuah
tawh a, vânah a lâwn chho tawh a, “Pathian hmâah kan aia
[368]
dinga min sawipui tûrin.”12 Kalvari a\ang chuan êng chu zâm
chhuakin hmun thianghlim vânah chuan a êng ta. Êng ropui leh
chiang zâwk kan hmuh chuan tun hmaa Krista lo entîrtu êng
_____
10
Johana 5:39; 11Luka 16:29, 31; 12Hebrai 9:24
DÂN LEH THUTHLUNGTE 375
kan lo hriat tawh chu kan ngainêp tûr a ni chuang lo. Krista
chanchin \ha chuan Judate chu êng pein serh leh sâng dânte
pawh an lo hrethiam a. Thudik thar zêl puan chhuah a nih chuan,
a tîra thute hriatthiam leh zualna pein Pathian nungchang leh a
duhdân chu chiang zâwkin a mîte a lo hruai \hinna a\ang chuan
hriatchhuah a ni a.
Êng thar lo kal zêl chuan Chhandamna ruahman chiang
zâwka hriat theihna a pe zêl a, chung chu mihringte
chhandamna tûra Pathian ruahman chu a ni. Pathian
thûwkkhum thu a mawina leh thiltihtheihna hmuh chuan thûk
leh zuala duhna leh tuina zâwk a thlen \hîn.
Mi tam tak chuan Pathianin Hebrai mi leh mi dangte inkârah
hian bang sâng tak dahin anmahni chauh hmangaiha enkawlin
mi dang zawng zawng chu thlahthlam a, Israelte chauh a
ngaihtuah niin an ngai a. Chutiang chuan Pathianin an \hiante
nêna inkârah indai danna bang siam tûrin a mîte chu a ti lo.
Pathian hmangaihna tâwp neilova chuan leia mîte zawng zawng
chu a hmangaih a. Amah chu hnawl mahse anni chu zawng
zêlin a hmangaihna leh khawngaihna changtu ni tûrin a zawng a
ni. Mi dangte hnêna chu malsâwmna chu an pek ve theih nan A
mi thlante hnênah chuan a malsâwmna a vur a.
Pathianin Abrahama chu a ko a, mal a sâwm a, a tihausa a;
A rinawmna chu a zinnaa a ram tlawhte zawng zawng tân chuan
êng ropui tak a ni. Abrahama chu a awmna vêla mîte lakah
chuan a intihrang mai lo va. A awmna vêla ram lal zawng
zawngte nên chuan in\hianna \ha tak a siam a, mi tam takte
chuan an zah êm êm a; mi pâwl a thiam dân te, a hma a sial loh
dân te, a huaisenna leh thil phalnate chuan Pathian a chawimawi
a. Mesopotamia te, Kanaan-ah te, Aigupta-ah te leh Sodom
rama chêngte lamin Pathian nung vâna mi hriatpuitu ropui tak a ni.
Aigupta mipui leh ramdang mi, chu lal ropui rawn dawrtu
rêng rêngte hnênah chuan Josefa hmangin Pathian chu a inpuang
chhuak a. LALPA chuan Josefa chu chuti takin Aigupta mipuite
376 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a\angin engtizia nge a chawi sân le? A thil tum puangchhuak tûr
chuan thildang hmang leh Jakoba thlahte dang hmang pawhin a
zo thei tûr a ni a; nimahsela Josefa chu êng chhitu ni tûrin a duh
[369] tlat a, lal dinhmunah chuan a chawisang a, vân êng ropui chu mi
tin a hla leh a hnaia mîte chuan an hmuh theihna tûrin. A finnate
leh a dikna te, ni tina a nundân mawina thianghlimna te, mipuite
tâna a inhlanna leh a ngaihsaknate chuan–milem be hnam pumpui
hnênah pawh chuan Josefa chu Krista aiawhtu dik tak chu a ni
thei a ni. Thil\ha tihsaktu a nihna avâng chuan Aigupta mipuite
chu a chungah lâwmin amah an fak a, Siamtu Ropui, Chhandamtu
lam chu an hawi a. Chutiang bawk chuan Mosia-ah pawh chuan
êng ropui tak mai, khawvêl lal ropui ber rawng a bâwl lai
chuan a cheng a, mîte chuan Pathian dik leh tak an lo hriat
theihna tûrin. He êng hi Aigupta mîte hnênah chuan englai
pawhin pêkchhuah a ni a, LALPÂ kut chu a rorêlnaahte chuan
phar chhuah reng a ni.
Israel mîte Aigupta a\anga chhanchhuah an nih chuan LALPÂ
thiltihtheihzia leh ropuizia chu khawvêl hmuntinah an lo hre ta.
Indo mi Jeriko khaw mipuite pawh chu an lo khûr ta. Rahabi
chuan tihian a lo sawi a, “Chu chu kan lo hriat veleh kan
thinlungte chu a tui zo a, nangmahni avâng hian zâm lo rêng rêng
an awm lo; LALPA in Pathian chu chung lam vânah leh hnuai lam
leiah Pathian a ni si a.”13 Hemi a\anga kum zahnih hnu daihah
pawh Filistia puithiamte chuan Aiguptaa hripui lentîr chungchâng
an sawichhuak a, Israelte Pathian do a hlauhawmzia vaukhânna
thu an sawi a.
Pathian chuan Israelte chu a ko va, mal a sâwm a, a
chawisâng a, anmahniin a dânte an zâwm ang a, a duh sakna leh
mal sâwmna an dawng vek ang tihna ni lo in, khawvêla chengte
zawng zawng hnênah êng chhitu niin malsâwmna mi dangten an
dawn ve theih nân hmanruaah hman a tum a ni. Hemi thiltum
tihlawhtling thei tûr hian an vêla milem be hnamte a\anga
chawisân a, serh hran a tum a ni.
_____
13
Joshua 2:11
DÂN LEH THUTHLUNGTE 377
Milem biakna leh milem biakin a ken tel sualna rêng rêngte
chu LALPÂ tân tenawm a ni, chuvângin a mîte chu hetiang hian
thu a pe a, an zîngah an chêng tûr a ni lova, “an tih \hin ang chu
an ti tûr a ni lo,” chuti lo chuan Pathian an theihnghilh mai ang.
Milem be mîte nêna inneih chu a khap tlat a, an rilru chu amah
a\anga hruaibo a nih loh nân. Tûnah pawh hian chutiang chiah
chu a mamâwh a ni Pathian mîte tân chuan, “khawvêl
bawlhhlawh kai lo tûr” an ni. Chutiang a\ang chuan an invawng
thianghlim tûr a ni, chung chu thudik leh thianghlimna kawnga
daltu an ni si. Nimahsela Pathian chuan a mîte chu mahni fel
taka invawnga khawvêl mîte hawisana an chunga engmah ti lova
indah hrang daih tûrin a ti lo.
An hotupa angin Krista zuitute chu khawvêl êng an ni tûr a
ni. Krista chuan ti hian a lo sawi a, “Khawvêl êng in ni e. Tlâng
chhîpa khaw awm chu thuhrûk theih a ni lo. Miin khâwnvâr [370]
hâlin hrai hnuaiah an dah ngai lo, a dahnaah an dah zâwk \hîn;
tichuan in chhûnga mi zawng zawng a ên \hîn. Chutiang bawkin
in êng chu mi mithmuhin êng rawh se, chutichuan in thil \ha tihte
an hmû ang a, in Pa vâna mi an chawimawi thei ang.”14 Hei
chiah hi Enoka te, Nova te, Abrahama te Josefa te leh Mosia
ten an lo tih \hin chu a ni. Hei hi Pathianin a mîten an tihdân tûr
a lo ruahman chiah chu a ni.
An thinlung sual leh rin lohna chu Setana chuan a thunun a,
chu chuan an êng chu a thuptîr a, an vêla mipuite ti êng
lovin, ring lo mîte thiltihdân zuiin anmahni chu chapo takin
an inkharkhip a, anmahni chauh chu Pathianin a enkawl emaw
an inti \hîn.
Bible hian dân chi hnih a nei a, pakhat chu danglam thei lo
chatuana tân a ni a, pakhat chu nghet lo eng emaw hun chhûng
atân maia siam a ni, chutiang bawkin thuthlung pahnih a awm a.
Khawngaihna thuthlung chu mihring hnênah Eden Huanah khân
siam a ni a, mahse mihringte an tlûk tân hnu khân Pathian chuan
thuthlung thar a pe leh a, hmeichhe thlahin rûl lû a tithitling ang
_____
14
Matthaia 5:14-16
378 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tih chu. Mi zawng zawng hnênah thuthlung Krista rin avânga


khawngaihnaa chhandamna leh ngaihdamna chu pêk tiam a ni
a. Chatuana nunna chu Pathian laka an rinawm chuan tiam a ni
bawk a. Chutiang chuan Thlahtu bulte chuan chhandamna tiam
chu an dawng a.
He thutiam bawk hi Abrahama hnênah chuan tihthar leh a ni
a, “I thlahah chuan khawvêla chi tin an la thawvêng ang,”15 tih
chu. He thutiam hian Krista a kawk a. Abrahama pawh chuan
a hrethiam a.16 Krista chu a ring a, sual ngaihdamnaah chuan.
He rinna hi a ni felnaa ruat chu. Abrahama nêna an thuthlung
pawh chuan Pathian dân chungnunna a entîr a. LALPA chu
Abrahama hnênah chuan a inlâr a, a hnênah, “Kei Pathian
Engkimtitheia ka ni; Ka hmâah awm la, \ha famkimin awm rawh,
a ti a.”17 LALPA chuan a chhiahhlawh rinawm chu hetiang hian a
sawi a, “Abrahama chuan ka thu a awi a, ka thuhrilte, ka
thupêkte, ka thuruatte, ka dânte pawh a zawm avâng khân,”18
a ti a. LALPA chuan a hnênah chuan tihian a ti leh a, “Kei leh
nang leh i hnua i thlahte an thlah chhawng zêlte thleng pawhin,
ka thuthlung hi, i tan leh i hnua i thlahte tâna an Pathian ni tûrin,
kumkhaw thuthlung atân ka tinghet ang,”19 tiin.
He thuthlung hi Adama hnêna siam a ni chungin, Abrahama
hnênah chuan tihthar a ni leh a, Krista thih hma chuan nemngheh
[371] theih a ni lo. Pathian thutiam a\anga lo chhuak a ni. Chhandamna
ruahman chu a hmasain hriattîr a ni a, rinnain pawm a ni bawk
a, Kristan a thihnaa nemngheh a nih chuan, thuthlung thar a lo ni
ta. Pathian dân chu he thuthlung innghahna chu a ni, mihringte
chu Pathian dân anga inrema awm lehna chu, Pathian dân an
zawm leh theihna hmunah chuan dah an ni.
Thu intiamna dang leh chu–Bible chuan “Thuthlung hlui”–
tiin a sawi a, hei hi Sinai tlangah khan Pathian leh Israel fâte
inkâra siam a ni. He thuthlung hi ran thisena inthawia nemngheh
a ni a. Abrahama hnêna thuthlung chu Krista thisena nemngheh
a ni a, thuthlung “pahnihna” emaw, “thuthlung thar,” tia vuah a
_____
15
Genesis 22:18; 16Galatia 3:8, 16; 17Genesis 17:1; 18Genesis 26:5; 19Genesis
17:7
DÂN LEH THUTHLUNGTE 379
ni a, a chhan chu thisena nemngheh a nihna chu thuthlung
pakhat zâwk nemngheh a nih hnua nemngheh a nih avângin.
Thuthlung thar chu Abrahama hun laia awm daih tawh a ni
a, Pathianin chhia a chham a, Abrahama nêna an tiam a ni
a,- “Pathian daw rual a nih lohna thil danglam thei lo pahnih
avângin,”20 tiin a lo sawi a.
Abrahama hnênah chuan Chhandamna thuthlung chu siam
a ni tawh si a, engtizia nge Sinai Tlângah chuan thuthlung dang
siam leh a nih? Sal an tânnaah chuan Israel mipuite chuan Pathian
hriatna an hloh zo a, Abrahama hnêna thutiam pawh chu an
theihnghilh zo tawh a. Aigupta bâwi a\anga a hruaichhuah chuan
a thiltihtheihna leh a hmangaihna chu a lantîr a, Amah chu an
hmangaih leh an rin theih nân. Tuipui Senah chuan a hruai thla
a, chutah chuan Aiguptaho chuan an rawn um pha \êp a,
kalchhuahna chu theihloh hulhual angin a lang a–chutah chuan
an dinhmun beidawnthlâkzia hria a, Pathian \anpuina an
mamâwhzia an hre chhuak a; tichuan anmahni chu a chhanchhuak
a. Tichuan Pathian chungah chuan a lâwm a, an hmangaih, amah
chu chhandam theitu thuneitu a ni tih an hria a. A lamah hîpin
sal a\anga chhanchhuak theitu a nih chu an hria a.
An thinlungah chuan thil pawimawh tak mai an hriat tur a la
awm cheu a. Milem biakna leh sual chiahpiahna kârah chuan
Pathian thianghlima hriatna dik tak an nei thei lova, anmahni
sualna leh thinlung sual tak mai chuan, an mahni chaknain
dân an zâwm thei lova, Chhandamtu an mamâwh a ni tihte
chu zirtîr an ngai a ni.
Pathian chuan Sinai Tlângah chuan a hruai a; A ropuina chu
a puang a; A dân chu a pe a, chu dân chu an zawm chuan nasa
takin mal a sâwm ang tih nên; “Ka thu in ngaihthlâk tak zet a,
ka thuthlung hi in pawm chuan khawvêl hnam zawng zawng
zîngah hian ka tân ro thlan bîk in ni ang;......puithiam chi, hnam
thianghlim in ni ang,”21 tiin. Mipuite chuan an thinlung sual leh
bawlhhlawhzia chu an hre lo. Kristâ chakna lo chuan a dân [372]
_____
20
Hebrai 6:18; 21Exodus 19:5, 6
380 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawm theih a ni lo tih pawh an hre hek lo awlsam tak maiin


Pathian nên chuan thu an tiam a. Thianghlimna chu an mahniin
an nei mai thei ang tih an ring a. Tihian an ti a, “LALPAN a sawi
zawng zawngte chu kan ti zêl ang a, mi tihawi tak kan ni zêl
ang,”22 tiin. Pathianin a dân ropui leh râpthlâk tak maia a puan
dân chu an hmu a, tlâng bulah chuan hlau leh khûrin an awm a;
nimahsela kâr reilotêah chuan an thuthlung chu an bawhchhia a,
milem hmâah kunin an be leh ta mai a. An thuthlunnaa Pathianin
malsâwm a tiam chu an beisei pha leh ta lova, an bawhchhiatna
avângin tunah chuan an sualna leh ngaihdam an ngaihna chu hriain
Abrahama hnêna thutiam Krista entîrtu ran thisena inthawina
pawimawhna chu an hre ta. Tûnah chuan hmangaihna leh rinnaa
Pathian an mamâwhna sual bâwi ata chhanchhuaktu lam pan
chauh tûr an nihna an hre ta. Tûnah chuan thuthlung thar
malsâwmna chu an hrethiam ta.
Thuthlung tharin a phût chu, thuawihna nun a ni; “Chu chu
miin an zawm chuan an nunna tûr a ni.”23 “He dân thu pawm
nghehpui lotu chu anchhe dawngin awm rawh se,”24 a ti leh a.
Thuthlung thar chu thutiam \ha zâwka siam a ni–sual a\anga
ngaihdamna, thinlunga Pathian khawngaihna leh a dân mila nun
theihna tihthar lehna. “Chûng ni hnua Israel chhûngte hnêna thu
ka thlun tûr erawh chu hei hi a ni, tih hi LALPÂ thu chhuak a ni;
an chhûngrilahte ka thupêk ka dah ang a, an thinlungah ka ziak
bawk ang a, kei hi an Pathian ka ni ang a, an sualna pawh ka
hre reng dâwn tawh si lo,”25 tiin.
Lungphêk pahnihna d^n ziakte kha Pathian thianghlim chuan
thinlungah a ziak ang a. Keimahni felna lam rin tum lovin Krista
felna zâwk chu a ni tih pawmin. A thuawihna chu keimahni ta
niin Krista thisen chuan kan sual a tleng fai a. Thinlung Thlarau
Thianghlimin a tihthar chuan, “thlarau thianghlim rahte” chu
keimahniah a thlen ang a. Krista khawngaihna azârah kan
thinlunga dân ziak remin kan nung thei tawh ang. Krista Thlarau
kan
_____neih hnu chuan, Krista kal dân angin kan kal thei ve tawh
22
Exodus 24:7; 23 Ezekiela 20:11; Leviticus 18:5; 24
Deuteronomi 27:26;
25
Jeremia 31:33, 34
DÂN LEH THUTHLUNGTE 381
ang. Zâwlnei chuan tihian a lo sawi a, “Aw ka Pathian, i
duhzâwng tih hi ka lawmzawng tak a ni; a ni, i dân thu chu ka
thinlungah a awm reng e.”26 Lei mihringte zînga a awm lai khân
tihian a sawi a, “Mi tîrtu chu ka hnênah a awm a, mi thlahthlam
lo ve; a thil lawmzawng apiang ka tih fo avângin,”27 tiin.
Tirhkoh Paula chuan Thuthlung thara finna leh dân inlaichînna [373]
chu chiang takin a sawi a, “Rinna avânga thiam changa awmin,
kan LALPA Isua Krista avângin Pathian nên inremin i awm ang
u,” “Anih leh, rin avângin dân chu engmah lovah kan siam em
ni? Hnai lo ve, dân chu kan tinghet zâwk a ni.” “Tîsâ avânga
dân chu a chak lo va, a tih theih rual loh chu.” Mihring sual
chuan a nihna angin Pathian dân zâwmin thiam a chang thei lo–
“Pathianin Amâ Fapa ngei, tisa sual ang puin, sual thawi nân
rawn tirin, tisaa sualna awm chu thiam loh a chantîr ta a ni; tisa
dân zawh lova Thlarau dân zawh zâwktu keimahniah hian dân
thu ruat chu hlena a awm theihna tûrin.”28
Pathian hnathawh dân chu a pangngai reng a ni,
amaherawhchu a lo \han chhoh dân leh a inpuanchhuah dânah
chuan danglamna tlêm chu mi hrang hrang leh hun hrang hrangah
a awm hlek hlek thei a. Chanchin \ha thutiam hmasa ber a\anga,
Thlahtubulte leh zâwlneite leh Juda hunahte vawiin ni thlengin,
Chhandamna ruahman puanchhuahnaah hian Pathian tumdân chu
tlêm tlêma puanchhuahna chu a awm a. Chhandamtu entîrna
serh leh sâng inthawinaa Judate hnêna puanchhuah tho chu vawiin
nîa Chanchin \hain a puanchhuah bawk chu a ni. Pathian nihna
khuhtu chum chu zial bo a ni tawh a; chhûm leh hlimte chu a bo
tawh a; Isua khawvêl Chhandamtu chu puanchhuah a ni tawh.
Sinai Tlânga dân puangtu, Mosia hnêna dân petu kha tlâng
chunga thu rawn sawi chhuaktu chu a ni. Pathian hmangaihna
thu bulpui chu, zâwlneite leh dânte innghahna bulpui bawk chu
a ni. Chu thu bulpui chu bawk chu Mosia leh Hebrai mipuite
hnêna sawi nawn leh chu a ni: “Aw Israel mîte u, ngaithla teh u,
LALPA kan Pathian chauh chu LALPA a ni a; LALPA in Pathian
_____
26
Sâm 40:8; 27Johana 8:29; 28Rome 5:1; 3:31; 8:3, 4
382 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu in thinlung zawng zawngin; in rilru zawng zawngin, in chakna


zawng zawngin in hmangaih tûr a ni.”29 “Nangmah i inhmangaih
angin i \henawm i hmangaih tûr a ni.”30 Hêng hunah hian Zirtîrtu
chu a ngai reng a. A sorkârna dân pawh a ngai reng a. Amah
a\anga lo chhuak vek a ni, “amahah chuan danglamna leh herna
hlîm rêng rêng a awm thei lo.”31 ð

_____
29
Deuteronomi 6:4, 5; 30Leviticus 19:18; 31Jakoba 1:17
383
33
SINAI A|ANGIN KADESH-AH

I SRAELTEN Sinai Tlâng an rawn thlen hnu pawh chuan biakbûk [374]
chu sak a ni mai lova; an zin chhuah a\anga kum hnihnaah
biakbuk hmun thianghlim ruangâm chu din a ni. Chu chu
puithiam hlanna te, Kalhlen Kût hman te, mihring zât chhiarnaten
a zui a, chumi hnuah sâkhaw thil leh inrêlbâwlna thil neuh neuh
chinfel a nih meuh chuan kumkhat dâwn lai Sinai Tlângah chuan
an hmang ta mai a. Hetah hian Pathian an biak dânte chuan
mumal lo nei ta zâwkin hnam pum inenkawlna atân chuan dân
mumal zâwk an nei a, Kanaan ram an luh dâwn meuh chuan
inbuatsaihna leh inchinfelna \ha zâwk an nei a ni.
Israelte inenkawlna tûr leh inkaihhruaina tûr sorkâr chu fel
tak leh mumal tak, kimchang tak leh mâwl taka ruahman a ni.
Pathian hna kal phung fel tak leh \hataka ruahman thlap a nihna
lanna ber chu Hebrai hote inrêlbawlnaah hian a lang chiang hle
a ni. Pathian chu sorkâra thuneihna laipui neitu Israel Lalber a
ni. Mosia chu Pathian ruat an hmuh theih hruaitu, Pathian thu
ang zêla rorêlna chu kengkawh tûr a ni a. Hnam pumpui
rorêlnaah chuan Mosia pui tûrin upa sawmsarihte thlan an ni a.
Chumi dawtah chuan puithiamte an ni leh a, chungchuan
biakbûkah chuan Pathian râwnin rawng an bâwl a. Lalte leh
lalfapate chuan an chîte chungah chuan ro an rêl a. Hemi hnuai
lehah hian, “sâng chunga hotu te, za chunga hotu te, sawmngâ
chung hotu te, sâwm chunga hotu te”1 an awm a, a tâwp berah
hnabîk thawk tûrin officerte ruat an ni bawk a.
Hebrai mîte riah bûk chu fel taka ruahman thlap a ni a. Hmun
thumah lian taka \hen a ni a, \hen tinte chuan an hmun tûr chu
fel takin an nei a. A lai takah chuan biakbûk a awm a, chu chu
hmuh theih loh Lalber awmna a ni a. Chumi velah chuan Levia [375]
chî leh puithiamte, an awm a. Chumi bâkah chuan hnam dangte
_____
1
Deuteronomi 1:15
384 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu a vêlin an awm bawk a.


Biakbûk rawngbâwlna chu Levia chite kovah nghah a ni a,
an zin kawng riah bûkah an enkawl vek tûr a ni. Riah hmun an
chhuahsan a lo hun chuan thil thianghlim chu an \hiat a, an chawlh
lehna hmunah chuan an tungding leh \hin a. Hnam dangte rêng
rêng chuan an rawn hnaih tûr a ni lova, chutilo chu an thi mai
ang. Leivia chîte chu hmun thumah \hen an ni a, Levia fapa
pathum thlahte chuan hnabîk pêk \heuh an ni. Biakbûk hmalam
hnaih berah chuan Mosia leh AAaronaten puan in an kaih a.
Chhim lamâ chuan Kohatha thlahte tihtûr chu Pathian bâwm leh
hmanruate enkawl a ni; hmâr lamah chuan Meraria thlahte an
awm a, an tihtûr chu ban te, a phunna te, a bangte leh thildangte
enkawl a ni. A hnung lamâ Gersona thlahte tihtûr chu puan leh
zâr tûr zawng zawng enkawl a ni.
Chi dang zawng zawngte pawh chu an awmna tûr ruat fel
thlap a ni. Pathianin a hrilh angin an vaiin a hun taka kala a
hmun taka puanin kaih thlap vek tûr an ni. “Israel thlahte chuan
an chhûngkaw chhinchhiahnate târ \heuhin an pâwl tihdan angin,
an puan in an zâr tûr a ni; inbiakna puan in ân \heuhin a vêlin an
zâr tûr a ni.” “Chutichuan inbiakna puan in chu a chhuak ang a,
Levia ho chu a laiah an awm ang a, an awmna zir zêlin a
pawl pawlin an kal \heuh tûr a ni.” 2 Mi inthlahpawlhte
Aigupta a\anga an chhuahpuite chu an chipuite nên chuan in
khatah an awm tûr a ni lova, riahhmun khawfêmah chuan an
awm ang a; “an thlahte chu chhuan thumna a\angin LALPÂ
mîte zîngah an tel thei chauh ang.”3
Thianghlimna lam leh thuawihna lamah fir takin riahhmun leh
a vêl zawng zawng chu khauh taka vawn a ni. Hrisêlna dân
zawng zawng chu an zâwm vek tûr a ni bawk. Mi tupawh
thianghlim lo chu riahhmuna luh khap tlat a ni. Mipui chuti
zozai hrisêlna vawng \ha tûr chuan, chu tehkhawng (measure)
chu hman loh theih a ni lova, Pathian thianghlim awmpuina chu
nuam an tih nân chu thianghlimna leh thuawihna famkim chu an
_____
2
Nambar 2:2, 17; 3Deuteronomi 23:7, 8
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 385
vawn a mamâwh a ni. “In Lal in Pathian chu riahhmunah chuan
a kal a, in hmêlmate laka nangmahni chhanchhuak tûrin,
chuvângin in riahhmun chu a thianghlim tûr a ni.”
Israelte zin kawng tluan khân, “LALPA Pathian thuthlung
bâwm chu an hmâah a kal zêl a, an tâna innghahna hmun [376]
remchang zawngin an hmâah a kal a.”4 Kohatha fâte chuan
Pathian bâwm dân sâwm dahna chu an zâwn a. An hmâah
chuan Mosia leh AAarona chu an kal a; puithiam tangkaraw
tawtawrâwt kengte chuan an zui a. Puithiamte chuan Mosia
thupêk chu tawtawrâwt hâmin mipuite an hlân a. Pâwl tina
hruaitute chuan tawtawrâwtin a hriattîr ang zêlin an insawn hun
leh an kalna lam tûr dik tak chu mipuite an kawhhmuh \hîn a.
Chumi kaihhruaina zâwm lotu chu tihhlum zêl an ni.
Pathian chu felna Pathian a ni a. Thil engpawh vân nêna
inzawmna nei chu a fel tûr a ni; vântirhkoh rualte pawh chu
thuawi thlap vek an ni. Dik tak leh inrem thlapna chauhin
hlawhtlinna a thlen. Pathian chuan A hnaah mumal leh
inremthlapna chu Israelte hunah chauh a duh a ni lo tûnah
pawh a duhdan a ni. A hnathawktute zawng zawng chu
fîmkhur leh fing taka thawk vek tûrin a duh a ni. Rinna leh
diktaka A hna thawktute hnênah chauh a remtih puina seal
chu a chhutsak thei a ni.
Pathian chuan amah ngeiin Israelte zinna kawng tluanin A
hruai a. An riahbûk khuarna tûr apiangah khân chhûmding chu
a lo chhuk \hîn a; chulai hmuna an awmchhûng zawng chuan
biakbûk chungah chhûm chu a awm a. An zinna chu
chhunzawm leh tûr anih apiangin puan in thianghlim chungah
chuan a chho leh a. An din leh an kal chhuah dâwn apiang
chuan khûn taka \awng\aina an nei \hîn. “Bâwm chu a chhuah
dâwn apiangin Mosian, “Aw LALPA, lo thawk la, i hmêlmate
chu tidarh la, a hawtu che chu i hmâah tlanchhe rawh se,” tih leh
a innghah apiangin, “Aw LALPA, Israel mipuiho hnênah hian lo
kîr leh rawh,”5 tiin.
_____
4
Nambar 10:33; 5Nambar 10:35, 36
386 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Kanaan ramri hrûlah Sinai leh Kadesh inkâr ni sâwm leh


pakhat kal chauha an awm lai chuan Israel mipuite chuan ram
\ha tak chu lût mai tawh tûra an zinkawng chu chhunzawm leh
tûrin chhûm chuan hriattîrna a pe leh ta a. Jehova chuan Aigupta
a\anga hruai chhuakin thilmakte a lo ti tawh a, an Lalber atân
Amah pawma, a thu lo thlang tawh leh, Chungnungbera mi
thlante an ni tih an inhriat tawh hnu chuan malsâwmna engpawh
an beisei dâwn lo em ni?
Chutichung pawh chuan chulai hmuna rei tak mai an awm
tawh avâng chuan mi tam tak chuta \anga kalchhuah chu an
hreh a. An in ang maiah khalai hmun kha an ngai tawh a. Chung
[377]
lungchang bang chhûngah chuan Pathian chuan a mîte chu hruai
khâwmin hnamdang mîte a\angin a tihrang a, A dân thianghim
chu a zirtîr nawn leh a. Tlâng thianghlim han thlîrte chu
nuam an ti a, chung tlâng chhîpzum vârvo te leh tlângdung
kawlh vul maiah chuan Pathian ropuina chu a lo lang fo tawh
a. Chung hmun mawi takte chuan Pathian leh vântirhkoh
thianghlimte awmpuinain a chenchilhna chu ngaihtuah chiang
lo leh lâwmna pawh nei lo ni awm taka han kalsan mai atân
chuan hlû lûtukin an ngai a ni.
Hmalam pana kalchhuahna hriattîrna tawtawrâwt chu a lo
ri leh ta, camp-a awm zawng zawngte chu hmalam pan tûrin an
inbuatsaih a, biakbûk chu a laiah, hnam tinte chu an awmna tûr
hmunah an chhinchhiahna chu târ \heuhin Chhûm chuan khawii
lamah nge a hruai dâwn tiin mi tin mai chuan an en\hup mai a.
Khawchhak lam panin an kal ta a, chu lam chu tlâng hlîr mai
durkhup leh reh ruai lam chu a ni a, mi tam tak rilruah chuan
lungngaihna leh rinhlelhna a lo chhuak ta a.
An kal zêl chuan, a kawngte chu a hrehawm deuh deuh a.
An kawng chu lung khawkrawk, kâwrruam leh ram kawlh vul
maiahte a kal a. An vêl ram zawng zawng chu thlalêr ram hlîr a
ni. “Thlalêr ram ro, khuarkhurum hmun, thihna hlim leh ram ro
hmun, tuma kaltlang ngai lohna, tuma awm lohna hmun.”6
_____
6
Jeremia 2:6
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 387
Tlângdung lunghmun khawkrawk pui pui, a hla leh hnai ami chu,
mipa leh hmeichhia te, naupang te, ran leh tawlailîr te leh ran
rual tam takte chuan an zawh zêl a. An kal dân chu a muangin
a hahthlâk tho si; mipui tam takte reitak an riahhmuna lo châm
tawh te chu chutiang kawng hrehawm leh boral theihna kawnga
kal tûr chuan an lo inpeih lo a ni.
Ni thum an han thang hnu chuan phunnawina chu a lo ri
chhuak ta. Hêng mîte hi mi inpawlhsawp, Israelte nêna
inzawmna tak tak pawh nei lo, sawisêl tûr leh phunna tûr zawng
rengte an ni. Sawisêltute hian atîr apangin an pan lam kha an
duh lova, Mosian a hruai dânah chuan anmahni hruaitu chhum
chu an zui theuh a ni tih hrereng sîin a dik lohna an zawng reng
a. Lungawilohna hi inkaihhnawih awlsam tak a ni, reilotêah
riahhmun zawng zawngah chuan a lo darh ta.
Sa eichâkna chu a lo chhuak leh ta bawk. Manna duhtâwka
ei tûr pêk an ni chungin an lungawi chuang lo. Israelte kha
Aigupta bâwia an tân chhûng khân chaw \ha vaklo tak pêk an
ni; hna an thawh hah êm avâng khân engkim mai kha tui ti takin
an ei a. Nimahsela an zînga Aigupta mi \henkhat kal vete chuan
khawvêl chaw \ha pui puia ngaihte ei \hîn an ni. Hênghote hian
a ni, sawisêlna chu \anchhuak ni. Manna pêk an nih a\angin [378]
Israelten Sinai Tlâng an thlen hmâ lawk khân an phunnawina
avângin LALPA chuan ni khat chiah sa ei tûr a pe a.
Pathian chuan Manna tam tak a pe ang mai khân sa pawh a
pe thei, mahse an tâna \halo a nih avângin a khap a ni. A tum
dân chuan chaw an tâna \ha zâwk pêk a, sa hrisêl lo Aigupta
mîten an ei \hin chu tihtâwp sak a ni. Châkna \ha lo chu kawng
\ha zâwk, hrisêlna lamâ hruai sak a, a tîra mihring ei atâna pêk–
thei rah, Eden huana Pathianin Evi leh Adama a pêk chu tui ti
taka an ei theih nân. Hemi avâng hian a ni Israelte chu chawa
sa hmang lo tûra a tih ni.
Setana chuan he khapna hi diklo leh sual thlâk takah a
ngaihtîr a. Thil khap chu châk tûrin a fuih a, a chhan chu chutiang
388 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thil khap an ei a, serh leh sâng nei lova an awm chuan atân
awlsam taka thunun theih an ni dâwn tih a hria a. Hri leh buaina
leh tawrhna thlentu pa chuan chutiang a tih chuan a hlawhtling
dâwn tih a hria a. Chaw châkna lamâ thlêmna siamin thei ei
phal loh ei tûra Evi a thlêm thlûk a\ang khân mihringte chu thui
tak chu sualah a hruai lût ta a ni. Hemi avâng bawk hian a ni
Israel mipuite chu Pathian laka phunnawi tûra a thlêm ni. Ei leh
ina insûmlohna hian châkna dik lovah mîte hniam taka hruaiin,
mihringte chu an chhia leh \ha hriatna pawh vawnghim thei lovin
a siam a. Thlêmna chhetê pawh do zo lovin an awm \hîn a ni.
Pathian chuan Israelte chu Aigupta ram a\angin a
hruaichhuak a, Kanaan ramah chuan hnam thianghlim, sual kai
lo leh hlim taka awm tûrin a din theih nân. Chumi thleng thei tûr
chuan nasa taka thunun a, anmahni leh an thlah te tâna \ha tûr a
duh a. Châkna \halo chu lo hnial theiin A khuahkhirhna fing
chu lo awi thei sela chuan hri leh chaklohnate hi anmahni zîngah
a awm hauh lo tûr a ni a. An thlahte chuan rilru leh taksaa
chakna bîk an nei tûr a ni a. Thudik hriatthiamna an nei ang a,
an tih tûr an hria ang a, thil dik leh diklo thliarthiamna \ha tak an
nei ang. Nimahsela Pathian ruahman pawm duh lohna leh insûm
theih lohna avâng chuan an thlen tûr sâng tak chu an thleng thei
lova, malsâwmna vûr a tiam pawh chu an dawng pha lo a ni.
[379] Sâm ziaktu chuan heti hian a lo sawi: “An châkna tihreh
nâna ei tûr dîlin an thinlungin Pathian an fiah a. A ni, Pathian an
sawi hnawm a; thlalêrah hian Pathianin dawhkân a buatsaih thei
emaw chu? Ngai teh, lungpui chu a vua a, tuite kha a lo khawh
chhuakin, luite chu a kuang a liam dul dul ta tak a; chaw pawh
a pe thei nghal emaw chu? A mîte tân hian sa a buatsaih ang
emaw chu?” an ti a. Chutichuan LALPA chuan a lo hria a, a thin
a rim ta a.”7 An zin chhûng, Tuipui Sen a\anga Sinai thleng hian
phunnawina leh buai nuai nuaina hi a zîng hle; nimahsela Pathian
chuan an hriatlohna leh an mitdelna chu a khawngaihna avângin
a haider a, an chungah engmah hremna a thlen lova. Nimahsela,
_____
7
Sâm 78:18-21
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 389
chumi a\ang chuan Horeb-ah Amah a inpuang chhuak a. Pathian
ropuina, thiltihtheihna leh khawngaihnate hmutu an nih avângin
êng ropui tak dawng an ni a, an lungnih lohna leh rinlohna avângin
thiam loh an channa chu a nasa ta zâwk a ni. Chûbâkah Jehova
chu an Lal atâna pawm leh A thuneihna chu awi tûrin thuthlung
an siam tawh a. An phunnawina chu helnaah a lo chang a, chu
chu hremna pêk nghâl tûr a ni. Israelte chu rorêlna mumal lo
leh chhiatna laka venhim tûr an nih si chuan. “Tichuan LALPÂ
mei chu an zîngah chuan a lo thawk a, an riahhmun pâwn lam
chu a lo kâng ta dur dur mai a.” Thil tisual leh phunnawite chu
chhûm a\anga \êk lo tla chuan a deng hlum ta a. Mipuite chu
hlau leh khûr chungin Mosia hnênah an lo kal a, LALPÂ hnêna
dilsak tûrin an ngên a, tichuan LALPÂ hnênah a dîla mei chu a
rem ta a. He hremna hi an hriat rengna he hmun hi “Tabera” an
ti a, “kâng mêk” tihna a ni.
Nimahsela chu sualna chu a hma ai mahin a lo punlun leh ta.
A la damte chuan, inngaitlâwma inchhîrna neih a hnehin hremna
râpthlâk tak avâng chuan an phunnawi zual sauh a. Hmun
tinrengah mipuite chu an puanin kawngkâa awmkhâwmin \apin
an au vak vak a. “An zînga hnam dang nêna inneih pawlhhote
chuan sa châkna an lo nei ta a; Israela thlahte pawh an \ap leh
a. Tunge sa ei tûr min pe dâwn, duh duha Aigupta rama sangha
kan ei \hin te chu kan hre reng a, fanghma, hmazil te, purun hel
ei mi te, purun vâr mîte pawh; nimahsela tunah chuan kan thling
a ro zo ta, engmah rêng rêng beisei tûr a awm lo. Mana mai lo
hi chu,” an ti a. Hetah hian Siamtu’n ei tûr chaw a pêkah
chuan an lungawi lo tih a lang a, mahse an mamâwh tâwk chu
an hmu a ni tih a hriat a, rim taka an taksa an hmang chung
pawhin an zîngah tû mah bawrhsâwm an awm lo.
Mosia chu lungngaiin a kûn a. Israelte chu an thlahte hnam
ropui tak la ni thei tûr an ni chung pawhin ti boral lo tûrin nasa
takin a lo tawngtai tawh a. Anmahni a hmangaih avângin boral
vek tûra hnutchhiah an nih ai chuan Nunna Bûa a hming ziak [380]
390 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu thai bo tûrin a \awng\ai a nih kha. Anmahni tâna engkim


chân a huam chung pawhin hetiang mai mai hi an awmdân chu a
ni si. An harsatna zawng zawng leh tuarna lo thleng tûr nia an
suangtuahte chu a chungah an bel vek a, sual tak maia an
phunnawina chuan anmahni enkawlna phurrit chu a lêtin a tirit
a. He a lungngaihna nasa tak mai hian Pathian rinlohnaah a
thlen \helh a. A \awng\aina pawh sawisêlna rawng a kai deuh
a. “Eng vângin nge i chhiahhlawh hi mi tihhrehawm, eng tizia
nge i mit ka tlun loha, hêng mipui zawng zawng phurrit hi ka
chung i nghah?....Hêng mipui zawng zawng pêk tûr hi khawia ta
nge sa ka neih ang? ‘Kan ei atân sa min pe rawh,’ tia \apin mi
bei si a. Hêng mipui zawng zawng hi mahni ngawt chuan ka
phur zo lo, ka tân a rit lûtuk a ni,” a ti a.
LALPA chuan a \awng\aina chu a ngaithla a, Israel upa
sawmsarih, upa zahawm deuh, thil hre mi, rorêl thiamte thlang
a, LALPÂ hmâa hruai tûrin a hrilh a. “Inbiakna puan inah
nangmah nên ding ula tichuan ka lo chhuk ang a, chutah chuan
ka rawn bia ang che; nangmaha thlarau chu an chungah ka dah
ang a; nangmah chauhva phur lovin mipuite phurrit chu an
phurhpui ang che,” a ti a.
L ALPA chuan Mosia chu mi rinawm leh rintlâk, a
mawhphurhna phurhpui thei tûr thlan a phalsak a. Hêng mîte
hian mipuite an phunnawina leh an helna tûrah chuan an lo dang
thei ang. Nimahsela thil khirh zâwk chu hêng mîte puihna a\angin
a lo chhuak. Pathian \hatna leh puihna leh thiltihtheihna chu
hrechiang sela chuan Mosia hian hêng mîte hi a thlang hauh
lovang. Nimahsela amâ phurrit leh hna chu ngai ropui in,
hmanrua pakhat a ni ve chauh a ni tih hre thiam lovin, Pathian
chu engkim, engkim titu a nihna a hmu \helh a. Israelte
phunnawina ânchhia mai an tân lo ni \hînah chuan a fihlîm tak
tak lo, Pathian rinna tak tak leh Amaha innghah tawpna chu nei
thei \hîn sela chuan LALPA chuan rîkrum thilah pawh a
chhanchhuak zêl \hîn tûr a ni.
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 391
Mosia chu Pathianin eng nge mipuite tâna a tih tûrte hrilh
\hîn tûra tih a ni a. “Naktuk atân hian intithianghlim vek ula;
tichuan sa chu in ei mawlh ang: Sa ei tûr tuin nge min pe dâwn?
Aigupta rama kan nawm nên khân, tiin LALPÂ benghriatah in
\apa; chuvângin LALPAN sâ a pe ang che u a, in ei mawlh ang.
Ni khat emaw, ni hnih emaw ni ngâ emaw, ni sâwm emaw, ni [381]
sawmhnih emaw mai pawh ni lovin thla khat pumhlum, ngei hlui
khawp leh luak chhuak hlûi khawpin in ei ang; in zînga awm
LALPA chu duh lova, ‘Engati nge Aigupta ram ata kan chhuah
ni?’ tia a hmâah in \ah avângin,” ti ang che a ti a.
Mosian, “Ka awmpui mipuiho kea kal thei \hiau pawh nuai
ruk an ni a: “Thla khat pumhlum ei tûr sa ka pe ang,’ i ti a,
‘Berâm rual leh ran rual pawh talh sak ila, an khawpkham dâwn
em ni? Tuifinriat sanghâ zawng zawng pawh man sak vek ila, an
khawkham dâwn em ni?” a ti a.
A rinhlelhna chu zilhhau a ni a. “LALPA kut chu a tawi ta
em ni? I chungah ka thu angin a thlen leh thlen loh i hre mai
ang,” a ti a.
Mosia chuan mipuite hnênah chuan upa sawmsarih ruat thu
chu a puang leh a. Hruaitu ropuia mi thlante tâna mawhphurhna
chuan fel takin rawng an bâwl thei dâwn a, tun laia dân siamtu
leh kawngkawhtute tâna zui tlâk: “In unaute kâra thu chu
ngaihthlâk sak ula, unau leh unau kârah leh ram dang mi, a
awmpui nêna an kârah fel takin rêl rawh u. Rorêlnaah thlei bîk
in nei tûr a ni lo; mi tê leh mi lian ang rengin in ngaihthlâk sak tûr
a ni; tû mah in hlau tûr a ni lo; rorêlna chu Pathian ta a ni si a.”8
Mosia chuan upa sawmsarihte chu inbiakna inah chuan a
ko a. “LALPA chu chhûmah a lo chhuk a, a rawn bia a, amaha
thlarau chu upa sawmsarihte chungah chuan a dah a; tin heti hi
a ni a, thlarau chu an chunga a han awm veleh chuan thu an sawi
ta dual dual a.” Pentikos Nîa zirtîrte chunga thil thleng ang
khân “chunglam a\angin thiltihtheihna” an dawng a. LALPA
chu a lâwma, pungkhawmho hmâah chuan an hnate siam sakin
_____
8
Deuteronomi 1:16, 17
392 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A chawimawi a. Israel sorkârah chuan Mosia nên \angrualin


Pathian mi ruat ngeite chuan mipuite rin an hlawh a.
Hruaitu ropuia hmasial lohna rilru sâng tak mai chu a ti lang
leh a. Upa sawmsarihte zînga inbiakna ina kal ve lo mi pahnih
an hna chu a ropui êma thawk tlâk ve lova inhriate chu an awm
a. Mahse LALPA thlarau chuan anmahni chu a pâwl a, thu an
sawi bual bual a. Joshua chu an hrilh a. He mîte chanchin hi
Joshua chuan in\hennate a awm ang tih a hlauh avângin khap a
duh a. A pu ropuina chu an lan mai hlauin, “Ka pu Mosia,
[382]
khap rawh khai,” a ti a. A chhânna chu “Keimah avânga
ngaimawh em i nih? LALPA mi zawng zawngte chu zâwlnei ni
vek sela, LALPA an chungah a thlarau chu dah \heuh sela tih
nâka laiin,” a ti a ni.
Tuipui a\anga thli na tak lo tlehin vahmin a rawn lên a, “bûk
lehlam pang ni khat kal; a lehlam pang ni khat kal ve ve awhin
bûk vêl chuan tawng hnih laia sângin a tlâktîr a.”9 Mipuite chuan
nilêng leh zankhua leh a tûk nilêng chuan thiltih maka vahmîm lo
thleng chu an chhar khâwm \euh mai a. A chhar tlêm ber
pawhin homer sâwm a chhar a.” An ei sên loh chu an rêp a,
thla khat lai daih tûra pêk an ni.
Pathian chuan mipuite chu an tâna \ha ber tûr ni lem lo chu
a pe a ni. An ngen avâng leh an tâna \ha tûr a pêkah chuan an
lungawi tlat si lo va. An helna avânga an duhna chu tihhlawhtlin
a ni a, mahse a rah seng tûr a awm. Insûmna nei lêk lovin an ei
a, chumi avâng chuan hremna chu an tuar ta. “Mipuite chu
LALPAN hripui nasa takin a hrem ta.” Mi tam tak chu khawsik
sângin an thi a, a sual zualho te chu an chaw châk tak mai chu
an tem chauha, tihhlumin an awm a.
Tabera an chhuahsan a, Hazeroth an thlen chuan thil \ha lo
leh zualin Mosia chu a lo hmuak a. Aarona leh Miriami chuan
Israelte zîngah chuan hruaitu dinhmun sang leh pawimawh tak
an chang a. Hrilh lâwk theihna thilpêk an dawng ve ve a,
Hebrai-ho hruainaah Mosia puibawm tûra ruat an ni ve ve a.
_____
9
Nambar 11:31
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 393
“In hmâah Mosia, Aarona te leh Miriami te ka rawn tirh kha.”10
tih chu LALPAN Mika hmanga a lo sawi chu a ni. Miriami chu
naupang mai a la nih laia nausên Mosia thuhrûkna bâwm a vên
laia a huaisenzia kha hriat a ni a. A invawn \hatna leh a
remhriatna chu A mîte hruai chhuahna hmanrua atân Pathianin
a hmang a. A hla phuah thiamna leh rimawi tum thiamna thilpêk
a dawn chu Tuipui Sen kamah Israel hmeichhiate chu zai leh
lamâ hruai nân a hmang tawh a. Mipuite a hmangaihnna leh
Pathian a zahna avâng chuan dinhmun pawimawh tak Mosia leh
Aarona-te dawttu nihna chu a chang a. Nimahsela atîr a\anga
lungnih lohna vân a\anga lo chhuak ang chu Israelte hruaitu
hmeichhe rilruah pawh chuan a lo chhuak a, amah khawngaihtu
leh zawmtu pawh a hmulo bîk chuang lo.
Upa sawmsarihte ruat chungchângah khân Miriami leh
Aarona chu râwn an ni ve hauh lova, Mosia chu an îtsîk a.
Sinai pana Israelte an kal laia Jethroan an tlawh khân a puzawn [383]
thurâwn a lo pawm var avângin Aarona leh Miriami chuan Mosia
chu a lâr chungchuang ang tih an hlau a. Upahote lah chuan an
dinhmun leh thuneihna chu an haider sakin an hre bawk a.
Mosian mawhphurhna rit tak leh ngaihtuah a ngahzia chu Miriami
leh Aarona chuan an hrethiam phâk ngai lova, \anpuitu atâna
thlan an nih avângin an rit phurh chu inang vekin an phur emaw
an ti a, \anpuitu dang han ruat belh chu thil \ûl lovah an ngai a ni.
Mosia chuan a chunga hna pawimawh tak innghat chu mi
dang tû mahin amah angin an vei lo tih a hria a, a chak lohna chu
a hria a, Pathian chu amah hruaitu berah a nei a. Aarona chu a
inngaisâng hle a. Pathian a rinchhanna chu a nêp zâwk a. Sinaia
milem biakna chungchângah khân a nungchanga tlin lohna chu a
lo lang a, a mawhphurhna chu a hlen zo hek lo. Miriami leh
Aarona chu îtsîkna leh ropui umnain an mit a tihdel avângin hei
hi an hmu thei lo. Pathianin Aarona chhûngkua chu puithiam
hna thianghlim pein nasa takin a lo chawimawi tawh a, tûnah
pawh hian mahni inchawimawi châkna chu a lo nei ta zêl a ni.
_____
10
Mika 6:4
394 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Mosia hnênah chauh hian em ni LALPAN thu a sawi bîk? Keini


hnênah pawh hian a sawi ve lo em ni?” an ti a. Anmahni chu
Pathianin duhsak ve thova, thuneihna leh dinhmun thuhmun chang
tûrah an inngai a.
Lungawi lohna a châwmlen avângin Miriami chuan Pathianin
amah chu hlamchhiahah a inngai a. Mosia nupui neih
chungchângah khân a lung a awilo bawk a. Hnamdang mi
nupuiah a thlang tûr em ni? Hebrai mîte zînga mi a nei tûr a ni
lawm ni? tiin hnam chungchângah chapona neiin Zipori chu a
ti\ha vak lo bawk.
“Kus hmeichhia.”11 an tih Mosia nupui chu Midian mi,
Abrahama thlaha mi a ni. A landanah chuan Hebrai mîte aiin a
han deuh avângin a danglam deuh a. Israel mi a ni lo nain Zipori
chu Pathian nung betu a ni a. Mi zakzum mi kawlhrawng lo,
zaidam leh hmangaihna nei tak a ni, mîte tawrhna hmu a,
khawngaih thei tak leh hrehawm ti mi a ni a, chuvâng chuan
Mosia pawhin Aigupta an pan dâwn pawh khân Midian ramah
[384] kir leh mai tûrin a râwn a ni. Aigupta tawrhna zawng zawngte
kha hmu ve lo tûrin a duh a ni.
A pasal thlalêra a pasal a rawn zawm ve khân Zipori chuan,
phurrit a phurh zawng zawngte chuan a tichauin a titar a ni tih a
hmu a, chuvângin a pa Jethroa hnênah a chhâwk zânna kawng
a zawnpui a ni. Miriami chuan Zipori chu ril takin a haw tlat a.
Aarona leh amah ngaihthah leh râwn an nih vak loh takna chu
Zipori vâng vek niin a ngai tlat a. Aarona hian thudik chu nghet
takin \an ngam sela chuan, he sualna hi a dang thei tûr a ni a,
mahse Miriami vuina chu ngaithlain a lainat a, tichuan he sualnaah
hian an lût ta a ni.
Mosia chuan an puhna chu ngawi rengin a lo tuar tawh a.
Midian ramah khân hah taka hna a thawh a, a nghah lai khân a
lo tuar tawh vek a–inngaitlâwmna leh tawrhfeina chu a lo chang
tawh a–chung a\ang chuan Mosia chuan ring lo mipuite phunnawi
te, phat lova amah \anpuitu tûrten chapona leh îtsîkna a neih
_____
11
Nambar 12:1
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 395
tâk zâwk te zawng zawng phur tûr chuan a lo inbuatsaih tawh
a. “Mosia chu lei chunga mihring zawng zawnga zaidam lawr
lak a ni,” hei vâng hian a ni Bible chuan Pathian kaihhruaina leh
finna mi dang zawng zawng aiin a dawng a tih ni. “Thuhnuai
rawlhte chu rorêlna felah a hruai ang a, thuhnuairawlhte chu
amâ kawng chanchin a zirtîr bawk ang.”12 Mi inngaitlâwmte
chu LALPA chuan a hruai, zirtîr theih kaihhruai theih an nih
avângin. Pathian duhdân leh tumdân chu rinawm taka zawm
leh tih an duh a. LALPA chuan heti hian a tiam a, “Tupawh amâ
duhzâwng tih duh chuan, thu zirtîr hi Pathian tihchhuah nge keima
phuahchawpa ka sawi, a hria ang.”13 Tirhkoh Jakoba chuan
tihian a lo puang bawk a – “In zîngah tupawhin finna a tlâkchham
chuan, mi zawng zawng hnêna hau lo leh ui lova pe \hîntu Pathian
chu dîl rawh se, chutichuan a hnênah pêk a ni ang.” 14
Nimahsela, A thutiam chu LALPA zui duh tak zette tân chauh a
ni. Pathian chuan tû mah a tilui lova, tin mi chapo lûtuk, mahni
kawng chauh zawh tumte chu A hruai thei bawk lo va. Rirlu
phîr nei – mahni kawng zawh tum chunga Pathian rawngbâwltu
ka ni titho site chu – “Chutiang mi, rilru bulbal nei lo, a thiltih
zawng zawnga nghet lo mi chuan, LALPÂ hnênah engmah hmuh
inring suh se.”15
LALPA chuan Mosia chu a thlang a, A thlarau chuan a thuam
a; Miriami leh Aarona chu hruaitu an nihnaah chauh ni lovin [385]
Pathian chungah lam pawh an phun nawi avângin an ti dik lo a
ni. Sualna lamâ phun rute chu biakbûkah chuan koh an ni a,
Mosia nên chuan an inhmachhawn ta a. “Jehova chu chum
dingah chuan a lo chhuk a, Biakbûk kawngkhârah chuan a dinga
Aarona leh Miriami chu a ko a.” Zâwlnei an nih chu a dik a,
Pathian chuan inlârna leh mumangah a be thei a. Nimahsela
Mosia chu Pathian meuhin “Ka ina rinawm ber” a tih chu a be
hnai bîk a ni. Pathian nên chuan an inbe mawlh mawlh a ni.
“Mosia hi engtiziaa sawichhe ngam nge in nih? LALPA thin chu
an chungah a alh a, a kal leh ta a.” Pathian lungawi lohna
_____
12
Sâm 25:9; 13Johana 7:17; 14Jakoba 1:5; 15Jakoba 1:7
396 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

entîrnân puan in chunga chhûm chu a kiang ta a; tin ngai teh


Miriami chu a han en a, “vûr ang maia vârin a lo phâr ta a.”
Aarona chu zuah a ni a, mahsela Miriami hremna chuan a zilhhau
nasa êm êm a. Tûnah chuan chapona chu vaivut engmah lovah
a chang tan ta. Aarona chuan an sual chu a puang a, a tuarna
râpthlâk leh tenawm tak chu a thihpui loh nân a ngên a, kan
chungah sual nghat lul suh ang che, âtthlâk takin kan lo ti a, kan
lo sual ta tiin. Mosia \awng\aina chhân nân phârna chu
tihthianghlim a lo ni ta a. Nimahsela Miriami chu daipâwnah
ni sarih a bibo a. Chumi chhûng zawng chu LALPA duhsakna
lantîrna chhûm chu biakbûk chungah chuan a ding lo.
Miriami lo kîr leh hun nghâkin mipuite chu an tawlhsawn
lova, Hazeroth-ah an awm a.
He Pathian lungnih lohna leh thinurna lantîrna hi lungawi lohna
leh in\awiawm duh lohna tibo tûra Israel mi zawng zawngte
vaukhanna a ni. Miriami îtsîkna leh lungawilohna chu nasa
taka zilhhau ni ta lo sela chu, sual râpthlâk zâwkah a chang ang.
Îtsîkna hi Setana hmanraw \angkai ber mai mihringte rilrua
chhuak \hîn a ni. Mifing chuan heti hian a lo sawi a, “Thinurna
chu a rawng a, thinrimna chu a so a; mahse îtsîkna chu tunge
tuar zo awm?’16 tiin. Îtsîkna chuan a ni vânah pawh khân
inremlohna thlen a, chuchuan sual sawi sen loh mihring zîngah a
siam. “Îtsîkna leh inelna awmnaah chuan buaina leh thiltihsualna
tinrêng a awm \hîn.”17
Mi dangte chanchin \halo sawi leh mi rorêl saktua insiam hi
thil mai maiah ruat tûr a ni lo. “Unaute u, insawichhe tawn suh
u. Tupawhin a unau a sawichhiatin emaw a sawisêlin emaw,
dân a sawichhiain dân a sawisêl a ni.”18 Rorêltu pakhat chauh
a awm a. “Thima thil thuhrûkte chu êngah a rawn la chhuak a,
[386]
thinlunga tumte pawh chu a tilang bawk ang.”19 Tupawh mi
dangte rorêl sak leh thiam loh chantîr tumtu chu Siamtu chanpual
laksak tum a ni.
Pathian lehkhabu hian Pathian hnathawktute a rawngbawltu
_____
16
Thufingte 27:4; 17Jakoba 3:16; 18Jakoba 4:11; 191 Korin 4:5
SINAI A|ANGIN KADESH-AH 397
tûra a ruatte sawisêl hi a khap a. Tirhkoh Petera chuan misualte
heti hian a lo sawi a–“Athuai leh tihmawh an ni a, ropuinate an
sawichhiat pawhin an khûr ngai lo; vântirhkoh chakna leh
thiltihtheihna nei zâwkte mahin, LALPA hmâah chuan an chung
thu rêl sakin an sawichhiat si loh kha.”20 Tirhkoh Paula chuan
hetiang hian kohhran hruaitute chunga rorêlnaah chuan a lo sawi
a, “Kohhran upa an hêkna chu, hretu pahnih emaw pathum
emaw kâa mi lo chu pawm suh,”21 tiin. Mi, Pathian mîte zirtîrtu
leh hruaitute chunga rorêltûrte chuan mawhphurhna sâng tak an
nei, Pathian chhiahhlawhte chunga ro an rêlnaah chuan mawh
an phur a ni. Pathianin a zahte chu kan zah ve tûr a ni. Pathianin
mawhphur tûra a ruatte chunga îtsîkna leh sawisêlna
chungchangah Miriami chunga rorelna tla hi kan tan vaukhanna
a ni. Îtsîkna sual lûtte leh Pathianin A hna atâna phurrit a belte
chunga phunnawi \hîn zawng zawngte tâna zilhna a ni.ð

_____
20
2 Petera 2:10, 11; 211 Timothea 5:19
398 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

34
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE

[387]
H OREB TLÂNG an chhuahsan a\anga ni sawm leh pakhatah
Hebrai hote chuan Kadesh-ah puan in an zâr a, chu chu
Paran Thlalêr, Ram Tiam a\anga hla lo tê a ni. Helai a\ang hian
mipuite chuan ram enthlatu tûr tirh \hain an hria a. Mosian chu
mi chungchângah chuan LALPA a râwn a, phalsak an ni a; an
hnam chhûngkaw tina mi an puipa pakhat \heuh thlang tûra hrilh
an ni. Chutichuan Mosian an mi thlante chu kala, a ram a \ha
nge \ha lo, mi chêngte an chak nge chak lo, an tlêm nge an tam
tih leh ram \ha a ni em tihte hre tûrin ram chu thlithlai tûrin a tîr
a: tin, a rama theirah rawn hawn tûrin a ti bawk a.
An kal ta a, chhim lam a\angin an lût a, hmâr tâwp thlengin
an kal chhuak a. Ni sawmli hnuah an lo kîr leh a. Israel mipuite
chuan beisei nei tak lah nghâkhlel takin an lo thlîr a. Enthlatute
an lo thlen chuan hnam tinin an lo lâwm êm êm a. Thih
hlauhawmte pumpelh a, him taka lo thlengte chu mipuite chuan
hmuh tumin an bâwr a. Enthlatute chuan a ram \hatzia entîr nân
theirah an rawn hawn a. Grêp hmin hun lai a ni a, bâwr khat
chu mi pahnihin an rawn zâwn haw a. Theipui leh theibuhfai, a
ram tawn tawna rahte pawh an hawn a.
Mosia hnêna chanchin an thlen lai chu phûr takin an ngaithla
a, mipuite chuan chutiang khawpa ram \ha an chang tûr chu
lâwmin an thu thlen chu hriat vek an duh a. Enthlatute chuan an
sawi \an ta a, “I mi tirhna ramah chuan kan han kal a, hnutê leh
khawzu luanna a lo ni ngei mai; hei hi a rama thei a ni,”1 an ti a.
Mipuite chu an phûr hlê a, LALPÂ thu chu awih an duh a,
[388] ram han nei mai tûra kal chu an châk a. Nimahsela a ram \hatna
leh mawinate an sawi zawh chuan enthlatute zîanga pahnihte tih
loh chuan Kanaan ram hneh tûr chuan Israel mîte hmâah thih
hlauhawm leh harsatna a awm tih uar takin an sawi ta a. Ram
chhûngah
_____ hmun hrang hrangah hnam chak tak tak an awm a,
1
Nambar 13:27
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE 399
khawpuite chu kulh nghet taka hual vek a nihzia leh a mi chêngte
chu chak pui pui leh hneh rual loh an nih dânte uar takin an sawi
a. Mi lian, Anaka thlahte an hmuh thute an sawi a, ram lâk chu
ngaihtuah phâk loh pui a ni an ti a.
Tûnah chuan thil a danglam ta daih mai. Enthlatuten an
rinlohna thinlung, Setanan beidawnnaa a tikhah sak an han sawi
chhuah chuan beiseina leh huaisenna chu dawizepna leh beisei
bonain a thlâk ta hlauh a. An rin lohna thim chuan pungkhâwmho
chu a khuh a, Pathian thiltihtheihna, hnam thlante tâna lo lang
\hin chu, theihnghilhin a awm ta a. Mipuite chuan ngaihtuah lêt
lehna an nei lo; hei leh chen lo hruai thlengtu chuan ram chu a pe
ngei ang tih ngaihtuahna an nei lo; anmahni awpbettute lak a\anga
Pathianin mak taka a chhanchhuah dân te, kalkawng atâna tuipui
a tantlang dân te, anmahni rawn umtu Faraoa sipai a tihboral
dânte pawh an hre chhuak duh lo va. Pathian chu a hriatin an hre
duh lo va. Râlthuamâ chakna chauh ring ang maiin an awm a ni.
An rin lohna avângin Pathian chakna chu tihtheih chin nei
anga ngaiin him taka anmahni hruai \hîntu chu an ring zo lo va.
Mosia leh AAarona chunga an phunnawina bawk kha an ti ri
nawn leh a. “Hei hi kan beisei tâwpna chu a nih mai hi,” “hei hi
a nih hi ram kan chan tûr Aigupta a\anga thui tak kan lo zin
chhuah tawhna chu,” te an ti a. An hruaitute chu mipuite bum
leh Israelte chunga buaina siamtuah an puh a.
Mipuite chu an bei a dawngin an lunghnual hlê a. Lungngaia
\ahna leh phunnawina ri chu a inpawlh a. Kaleba chuan an
dinhmun chu hrethiamin Pathian thu humhalh nân an kalpui mi
rinawm lote huhang \ha lo chu dan tumin a theihna zawng zawng
hmangin huaisen takin a ding a. Mipuite chuan ram duhawm
tak chu chan an châk avângin beisei leh huaisenna neiin a thu
chu ngaithlain an han reh \huap a. An thusawi chu a kalh lova,
kulhte chu sâng tak tak a ni a, Kanaan mîte pawh mi chak pui
pui an ni. Nimahsela Pathianin Israelte tân ram chu pêk a tiam
tawh a. “I han thawk thuai ang u khai, i han la ang u, kan ngam
400 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ngei ngei ang,”2 a ti a.


Nimahsela mi sâwmte chuan, lo kalhin a harsatna chu atîr
[389] aia chhahin an rawn belh a. “Kan han hneh thei hlawm lo vang,
kan aiin an chak si a... Chutah chuan Anaka thlahte, mi lianho
âwmkhauh pui pui kan hmu a; khau ang lekin kan inhmu a, anni
pawhin khau ang lekin min hmu a ni,”3 an ti a.
Hêng kawng dik lo lamâ mîte hian luhlul chhuahin Kaleba
leh Joshua an do a, Mosia an do a, Pathian an do a ni. Pân
khata han tawlhna pawh chuan an tum a tiruh deuh deuh a.
Kanaan ram chan tumna chu tihbeidawn thuai an tum a, mi an
hneh theih nân thudik chu dâwtah an chantîr a. “A chhûnga
chêngte ei zawh hmang an ni,”4 an ti a. Hei hi a dik lo zâwnga
sawi chauh pawh ni lovin dâwt liau liau a ni. A inmil lo hrim
hrim. Enthlatute chuan ram chenghnawng leh hausaa mi chêngte
pawh lian pui pui an ni tih an sawi tawh a, a ram chu hrisêl
lo êm êm, “a chhûnga chêngte ei zawh hmang,” han tih leh
si chu a ram boruak nên a inmil thei lo. Nimahsela mîten an
thinlung chu rin lohna lamâ an thlêktîr chuan Setana
thuhnuaiah an indah tihna a ni a, eng chena thui nge a hruai
dâwn tih tuman an sawi thei lo.
“Chutichuan, pungkhâwmho zawng zawng chu aw chhuah
meuhin an \ap a; chumi zân chuan mipuite chu an \ap an \ap
a.”5 Helna leh lungawi lohnain a zui nghal a; mipuite chu Setanan
a chan vek tawh avângin lusûn rilru buai angin an lang a. Mosia
leh Aarona ânchhia an lawh a, an \awng bawlhhlawhte Pathianin
a hre kiau tih an theihnghilh a, A vântirhkoh an kianga awm
reng chuan chhûm ding hual vêl a\angin an thinur puak keh chu
A hmu reng a. Thinrim takin an au chhuak a, “Aigupta ramah
khân Pathianin min tihlum ta thên sela âw! A nih loh leh thlalêrah
hian min tihlum then mai sela âw!” an ti a. Pathian an hua a:
“Engati nge khandaiha thi mai tûra Pathianin he ramah hian min
hruai le âw! Kan nupui fanaute chu man tûr mai an ni dâwn si a;
Aigupta rama kîr leh hi kan tân a \ha zâwk dâwn lâwm ni aw?’
_____
2
châng 30; 3châng 31; 4châng 32; 5Nambar 14:1
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE 401
an ti a. Tichuan an inbe hlawm a, ‘Hotu i siam ang u khai,
Aigupta ramah i kîr leh ang u,’ an ti a.”6 Chutiang chuan Mosia
chauh an mawhchhiat lo va, Pathian meuh chu an mawhchhiat
a, bumna hmangin an chan theih hauh loh tûr ram A lo tiam niin
an ngai a. Engkimtitheia bân chakin a chhanchhuahna ram,
saltânga hrehawm an tuarna rama kîr leh tûra anmahni hruaitu
tûr thlan an tum hial a ni.
Hrehawm ti leh rilru mangangin “Mosia leh Aarona chu
Israel thlah mipui pungkhâwmho zawng zawng hmâah chuan an
bawkkhup a,”7 thil tih an tum rum rum lak a\anga thlêk kawitîr
dân tûr pawh an hre lo va. Kaleba leh Joshua chuan mipui
thinrim sosâng chu tihreh an tum a. An lungngaihna leh an [390]
tlinlohna entîrnân an kawr an pawtthlêr a, pungkhâwmho chu
an hnaih a, lungngaia \ap leh helho au thâwm aia ringin an au a:
“Enthla tûra kan va fan chhuah ram chu ram \ha tak a ni a. Kan
chunga LALPA a lâwm chuan chu ramah chuan min hruai ang a,
min pe ang; hnutetui leh khawizu luanna ram chu. LALPA chungah
hel lo phawt mai ula, chu mi rama mîte chu hlau bawk hek suh
u, kan chaw tûr an ni mai a; an inhumhimna che engmah lo a ni
a; LALPA chu kan hnênah a awm a ni law’m ni? anni chu hlau
suh u,’ tiin an sawi a.”8
Kanaan mîte chuan an sualna tehkhawng an tikhat tawh a,
LALPAN anni chu a dawh peih tawh lo. A vênhimna chu a la
sawn tawh a, anni chu saseh ang chauh an ni tawh. Pathian thu
thlun angin ram chu Israelte ta a ni. Nimahsela, enthlatu rinawm
loten thudik lo an sawi chu an pawm avângin pungkhâwmho
zawng zawng chu bumin an awm a. Hruaibotute chuan an hna
an thawk tawh a. Mi pahnih chauhin thu \ha lo rawn thlenin mi
sâwmten LALPÂ hmingin ram chu nei tûrin fuih pawh ni sela, an
rin lohna sual avângin sâwmte aiin pahnihte thurâwn chu an la
tho ang. Mi pahnih chauhin thudik an sawi mawi a, sâwmte chu
helna lamah an \ang a.
Enthlatu rinawm lote chuan Kaleba leh Joshua chu vântlâng
_____
6
châng 2-4; 7châng 5; 8châng 7-9
402 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hriatin an do va, lunga den tûr an ni tiin an au a. Mipuite chuan


mi â ang maiin mi rinawmte chu an thah theih nân vawmna lung
an zawng a. Auin an bawh a, an kut ata lung chu a tla chiah
tihin an reh \hup a, hlauin an khûr a. Pathianin an tualthahna tûr
dal tûrin a rawn inrawlh a. A awmpuina êng chu kâwlphe
ang maiin biakbûk chu a ên a. Mipui zawng zawng chuan
LALPAN hriattîrna a pêk chu an hmu \heuh a. Anmahni aia
thiltithei zâwk Amah ngei chu a rawn inlan a, tuman an thiltum
chu an chhunzawm ngam lo. Enthlatu, chanchin dik lo
thlentute phei chu hlauin an bawk a, thaw \ha ngam lo
khawpin an puan in an pan a.
Mosia chu a tho a, inbiakna puan inah a lût a. LALPAN a
hnênah “hriin ka hrem ang a, ka ti mang ang a, nangmahah hian
an aia ropui leh thitithei zâwk hnam ka din teh zâwk ang,”9 a ti
a. Nimahsela Mosian mipuite tân a ngen sak leh a, anni tihborala,
ani hnam ropui zâwka din chu a remti thei lo va. Pathian
zahngaihna ngênin “LALPA chu thinnel tak, ngilneihna ngah.....
tia i lo sawi tawh ang khân i thiltihtheihna chu hlen teh hrâm
[391] khai, I ngilneihna a nasat ang ngei leh Aigupta ram ata tûn thlenga
i ngaidam ang hian mipuite khawlohna hi ngaidam teh khai,” a ti a.
LALPAN Israel mîte chu tiboral nghal vek lova zuah rih chu a
tiam ta a; mahse an rin duhlohna leh dawizep avângin an
hmêlmate tuk dawl sak tûrin A thiltihtheihna chu a hmang thei
lo a ni. Chuvângin an tâna himna awm chhun chu A zahngaihna
vâng chauha Tuipui Sen lamâ kîr leh tûra tih chu a ni.
Mipui helho chuan, “thlalêrah hian Pathianin min tihlum then
mai sela aw!” an ti a. Tûnah chuan an dîlna chu phal sak an ni
a. LALPAN a sawi a, “Ka beng hriat ngeia in sawi ang takin in
chungah ka ti ang a; in ruangte chu he thlalêrah hian a awm ang
a; in zînga mi chhiar tawh sa zawng zawng kum sawmhnih achin
chunglam ... chu in lût tawp lo vang. Amaherawh chu, man tûr
mai an ni ang in tih in fanaute hi chu ka hruai lût ang a, in duh loh
ram chu an hria ang,” tiin. Kaleba chungthu erawh chu heti hian
_____
9
châng 12
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE 403
A sawi a, “Ka chhiahhlawh Kaleba erawh hi chuan rilru dang a
put a, mi zui takzet avângin, ani hi chu a va kalna ramah chuan
ka hruai ang a, a thlahte chuan an luah ang.”10 Enthlatute chu ni
sawmli an thang ang khân Israel mipuite chu thlalêrah kum sawmli
an vâkvai ang.
Mosian pungkhâwmhote Pathian thutlûkna a han hriattîr
chuan an thinurna chu lungngaihnaah a chang a. An hremna
hmuh chu an phûtâwk chiah a ni tih an hria a. Enthlatu rinawm
lo sâwmte chu Pathian hremna hrîin Israel mi zawng zawng
mithmuhah tihboralin an awm a, an chanvo an hmuhin mipuite
chuan anmahni chhiatna tûr chu an hre thei a.
Tûnah chuan an kawng zawh sual tak chu inchhîr hle angin
an lang a, mahse lâwmnachang hriat lohna leh an thuawih lohna
thinlung taka hriatna aiin an sual rah avânga lungngai an ni zâwk.
LALPAN a thuneihna chu tinêm deuha an hriat veleh anmahni
duh zawng tihduhna chu a lo tho leh a, thlalêrah an kîr tawh loh
tûr zia an puang a. An hmêlmate rama lût lo tûra tih pawh chu
Pathianah an intulût meuh em tih a fiahna a ni a, an lo intulût lo
tih a lang chiang ta a. An rilru thawkthut chu inbengdai zo lovin
Pathian thu awi tûra, turtu enthlatute chu thah mai an tum a ni a;
nimahsela, a hnu leh chu an tân chhiatna a nihzia an hmuhin thil
an lo tisual a ni tih an hmu chhuak chauh a ni. An thinlung chu
a danglam lova, chumi atân chuan chhuanlam an siam mai mai a
ni. Hei vâng hian a ni, Mosian Pathian hriattîrnaa thlalêr lamâ
kîr leh tûra thu a pêk chhan chu.
Israel mîte kum sawmlî chhûng Kanaan lût lo tûra hriattîrna [392]
pêk chhuah chu Mosia leh Aarona te, Kaleba leh Joshuate tân
chuan lungawi thlâk loh tak a ni a; mahse, phunnawi hauh lovin
Pathian thutihtluk chu an pawm hmiah a. Nimahsela, Pathian
chunga phunnawi \hînte chuan malsâwmna chu an hnên ata lâk
sawn a ni tih an hriatin lungngai leh nasa taka \apin Aigupta
rama kîr leh an duh thu an puang a. Engmah lovah an phunnawi
zêl a, tûnah chuan Pathianin a \ahtîr ta a. An sualna chu an
_____
10
châng 24
404 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hmâah dik taka pharh a nih lai khân lo \ap sela an hremna tûr
chu puan a ni lovang; mahse rorêlna thuchhuak avângin an \ap
a; an simna avânga lungngai \ap si lovin, an hremna chu
tihdanglam theih a ni ta lo.
Zân chu \ah nân an hmang a, zîngah erawh chuan beiseina
thar a lo thleng a. An dawina chu sût leh an tum a. Pathianin
han chho va, ram chu la mai tûra a tih kha an hnial a; tûnah kal
lo tûra A tihin an hel leh bawk a. Ram chu han hneha neih an
tum a; Pathianin an chunga a thiltih tum chu thlâkin an hnathawh
chu pawm maiin an ring a.
Pathianin Amâ hun ruatah an tân remchânna a siam sak laiin
ramah chuan lût mai tûr an ni a, mahse anmahnin an pawisak
loh avângin phalna chu hnuh kîr a ni ta. Kanaan an luh loh nâna [393]
Setana beihna chu a hlawhtling a; Pathianin ti tûra a tih laia, an
hnial tawh hnu chu tûnah chunglam khap tawh ngei chu ti tûrin a
tur a. Chutiang chuan bumtu liana chuan a vawihnihna atân
helnaa hruai tûrin hnehna a chang leh ta. Kanaan luah tûra an
beihnaah chuan Pathian chaknain a thawk mai ang tih an ring zo
lo va, chunglam puihna tel lovin anmahni chaknaa tih theih mai
an zuam a. “LALPÂ chungah kan lo sual ta ani, kan han chho
ang a, LALPA kan Pathianin thu min pêk zawng zawng angin
kan han bei ang e,”11 an ti a. Bawhchhiatnain an mit a tidel
hmiah a ni. LALPAN “han chhoa han bei tûrin” thu a pe ngai
rêng rêng lo. Indoa ram chu chang tûr an ni lova, a remruat \ha
taka an zawm avâng chauha chang tûr an ni.
Mipuite rilrû chu a la dangkam chuang lo nâin, enthlatûte
thu rawn sawi chungchânga an âtna leh sualna puâng tûra hruai
an ni a. Ngaihtuah chiang mang hlei lo va an hnar tâk malsâwmna
hlûtzia chu an hmuthiam ta a. Kanaan ram an thlen theihna tûr
chhan pawh chu an rin lohna vâng a ni tih an inpuang a. An laka
a thutiam pawh hlen chhuak lo tia sual taka Pathian an sawisêl
chu an lo tidik lo a ni tih leh, anmahnî chu a tidik lo zâwk an ni
_____
11
Deuteronomi 1:14
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE 405
tih pawmin, “Kan lo sual ta a ni,” an ti a. An inpuanna chu
simna dik a\anga lo zichhuak a ni lo va, an chunga Pathian thil
tih dân chu a dik a ni tih târlanna mai a ni.
A rêl dikna chu hriaa A hming an chawimawi nân LALPAN
hetiang hian thil a ti fo \hîn. Amah hmangaih inti si a, Pathian
enkawlna sawisêl a, A thutiam ngainêp leh, thlêmnaa lût leh mai
\hîn te chu vântirhkoh sualte nêna \angho a, Pathian thiltum tih
chhiat tumtute an ni a: inchhîrna dik tak an nei lo a ni mai thei a,
mahse an sual inhriat chhuahna leh an kawng zawh a lo sualzia
an hriat nân LALPAN thil a thlentîr fo va, A enkawl \hinnaah
Pathian a lo \hatzia leh dikzia hriat luihtîr an ni ang. Chutiang
chuan Pathianin thima thiltihte tilang tûrin beitu a siam \hîn. Sual
kawng zawh nghal mai duhna rilru chu thlâk danglam hlauhvin
awm lo mahse Pathian ropuina tihlan nân leh Amâ aiawhtu
rinawm takte hnial kalh leh dik lo taka an tih \hinte thiam chanzia
tihlanna tûra inpuanna siam a ni. Chutiang chuan LALPÂ thinurna
chu a tâwpah a lo baw \hîn. “Ngai teh u, mi zawng zawng
chunga rorêl tûr leh Pathian ngaihsak lote zawng zawng Pathian
ngaihsak lohna hna an thawh ...... kawnga thiam loh chantîr
tûrin LALPA chu a mi thianghlim sîngkhatte nên a lo kal a ni.”12
Mi sual tupawh a thiam loh channa chu rorêlna dik a ni tih hriattîr
leh hmuhtîr a ni ang.
Pathian rorêlna chu ngai pawimawh lovin Israel hote chu
Kanaan ram bei tûrin an inbuatsaih a. Indona thawmhnawa
inthuamin anmahni chuan indo tura inpuahchah \ha tâwk hlein
an inngai a, mahse Pathian leh A chhiahhlawh lungngaite hmuh
chuan tlabal chhîavâ mai an ni. Chumi hnu kum sawmlî vêla
LALPAN Israelte Jeriko han bei tûra a hrilh lai khân an hnêna kal
ve a tiam a. A sipaite hmâah Pathian bâwm A dân awmna chu
an zâwn a. Hruaitu A ruatte chu vân lam thu ngaichang zêla kal
tûr an ni a. Chutianga hruaina hnuaiah chuan engmahin a tinâ
thei lo vang. Nimahsela tûnah chuan Pathian thupêk kalhin ruat
loh leh phal loh hruaitute hovin Mosia tel lo leh Pathian bâwm
_____
12
Juda 14,15
406 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tel lo vin hmêlma sipaite do tûrin an kal ta a.


Inralrinna tawtawrâwt a rîk chuan Mosian hmanhmawh takin
vauna a siam a, “Hmuingîlna a ni lovang tih hre reng chungin
engah nge LALPÂ thupêk in bawhchhiat teh reng? In zîngah
[394]
LALPA a awm si lova, hmêlmate lo tihhlum mai tûrin chho suh u.
In hmâah khian Amâlekho leh Kannaanho an awm a ni,
khandaiha tihhlum in ni mai ang,”13 a ti a.
Kanaan mîte chuan hêng mîte hi thiltihtheihna mak taka ven
leh thil mak tak tak tihsak an nihzia an lo hre tawh a, runtute chu
hneh ngei tûrin sipai chak pui pui an lo sâwmkhâwm a. An beih
tûrte chu hruaitu pawh nei lo, hnehna an chan theih nâna Pathian
hnêna \awng\aina hlanna pawh nei lo an ni a. Indonaa thi tûr
leh chhiatna tâwp chang tûrin beiseina nei lovin an chhuak a.
Râl do ngai lo an ni chungin an tam hneh hrim a, beih thut râlah
chuan an dote chu bawh hneh ve mai an inbeisei a. An hmêlmate
chuan bei ngam pawhin an ring lo.
Kanaan mîte chu an chunga lungpui hmun, khân chêp tak
lâwn chhoh hlauhawm êm êm mai kal tlangin an lo inkhuar a.
Hebrai mi chuti zozai chu râpthlâk taka hneh theih mai an ni
dâwn a ni. Muang takin tlâng kawng khan chhe tak chu an
zawh a, an hmêlmate tâna beih rem tûrin an inpho chauh mai a
ni. Lungpui lian tak tak chu a thûm thla dum dum a, kawng chu
thahte thisenin a luan a. Harsa taka tlângchhîp lâwn chhuakte
chu rawng taka hnawhkîr leh sawisak an ni a. An indona hmun
chu mi ruang thisenin a per berh vek a. Israel sipaite chu hneh
let tawpin an awm a. Boralna leh thihna chauh a ni helna chuan
a rah chhuah ni.
A tâwpa inpe tûra tih luih an nih chuan a la dam chhunte
chu “LALPÂ hmâah in \ap a,” nimahsela an aw chu “LALPAN a
ngaithla duh lo va.”14 Israel hmêlmate, a hma lawka sipai rual
thiltithei tak mai tâwk tûra lo khûr \hînte chuan hnehna an neih
tâk avângin Israelte chu an dang thei dâwn a ni tih an ring sa ta
_____
13
châng 41, 43; 14Deuteronomi 1:45
ENTHLATU SÂWM PAHNIHTE 407
a. Pathianin A mîte tân thil ropui tak tak a tih sak tih thu an lo
hriat chu tûnah chuan dâwt maiah an ngai ta a, han hlauhna
chhan tûr awmin an hre ta lo. Kanaan mîten Israelte an hneh
hmasak berna chuan huaisenna leh tumruhna a pe a, Israelte
tân hnehna chan a harsa sauh ta a. Israelte tân chuan hnehna
changtu an hmêlmate hma a\anga tawlh kîra, thlalêr, anmahni
chhuan hote thlãn hmun la ni tûr, lamâ kîr leh chauh lo chu tihtûr
engmah a awm tawh lo.ð
408 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

35
KORA HELNA

[395]
ISRAEL MÎTE chunga rorêlna lo thleng avâng chuan eng emaw
chen chu an phunnawina leh thuawih lohna chu a reh deuh a,
mahse helna rilru an la vawn reng chuan rah \ha lo ber chu a
rawn chhuah ta ngê ngê a. Helna hmasa kha chu buaina langsâr,
pungkhâwmhote rilru zauthau thinthawk phutin a siam a ni a;
mahse tûna mi chu phiar rûkna, thûk tak a\anga lo inmun, Pathian
ngeiin a ruat hruaitûte thuneihna phehthlâk tumna a ni.
Hemi thila hruaitu ber chu Kora, Levia chî, Kohatha
chhûngkuaa mi, Mosia unau hnai a ni a; mi thiltithei leh mi hneh
theih tak a ni. Biak in rawngbâwltua ruat a ni a, a dinhmunah a
lungawi tâwk lovin, puithiam nih a tum a. Puithiam rawngbâwlna,
hmanlai a\anga chhûng tina fatîr berin an chan \hin ang, Aarona
leh a chhûngte chunga pêk chuan îtsîkna leh lungawi theih lohna
a rilruah a thlen a, Kora chuan a chang phei chuan Mosia leh
Aarona thuneihna chu helna tilang chhuak lem lovin a kalh \hîn
a. A tâwpah chuan vântlâng leh sâkhaw thuneihna paihthla tûrin
a lo huai tâwk ta a. Thlâwptu pawh a tlachham lo ve. Biakbûk
chhim chhawng lamah Kora leh Kohathate puan in hnaih
takin Reuben hnam an awm a, Dathana leh Abirama, chumi
hnam puipate puan in chu Kora puan in kiangah a awm bawk
a. Hêng hruaitu pahnihte hian thiltum \ha lo tak chu an lo
tihpui nghâl mai a. Jakoba fa upa bera thlahte an ni a,
khawtlâng rorêlna chu an chuh a, puithiam nihna ropuina
pawh Kora hnêna sem ve tûr an ti a.
Kora phiar rûkna chu mipuite chuan an \an ve a. An
beidawn tâwpah an tunhma rinhlelhna, îtsîkna leh huatna chu
titho lehin an hruaitu zaidam chu an sawisêl leh ta a. Israel mîte
[396] chuan Pathian hruaina hnuaia awm an nih chu an hai fo mai.
Thuthlung Vântirhkoh chu an hruaitu a ni a, chhûm dingin a khuh
KORA HELNA 409
a, Krista awmpuina chu an hmâah a kal a, Amâ hnên a\ang
chuan Mosian kaihhruaina a dawng tihte an theihnghilh a.
Thlalêra thi tûra an chunga rorêlna tihtlûk chu an pawm thei
lova, an chhiatna thlentu chu Pathian ni lovin Mosia, anmahni
hruaitu chu a ni tia chhuanlam siam chu an inpeih reng a. Lei
chunga mi zaidam berin a theihpatawpa a beihna chuan hêng
mipui thuawih lohna hi a tireh thei lova; an rilru herh avânga
Pathian lawm lohna chhinchhiahna an hmaa la awm reng leh, an
dinhmun kehchhe vek tawh te, mi tam tak an boral phahna chu
insiam \hat nân hman an la tum chuang lo va. Thlêmna chuan a
hneh leh \hîn a ni.
Tûna a dinhmun, mi butut pui puite hruaitu nih ai chuan
berâmpu nun tlâwm tak kha Mosia tân chuan a muanawm zâwk
daih a. Mahse a thlang ngam si lo. Berâmpu tiang kawm aia
thiltihtheihna thîr tiang a hnêna pêk chu Pathianin a chhâwk hma
chuan a nghat thla thei lo.
Thinlung thurûk zawng zawng chhiartu chuan Kora leh a
\hiante thiltum chu A chhinchhiah reng a, phiarrutute bumna chu
an pumpelh theih nân A mîte chu zirtîrna leh vaukhânna a pe
tawh a. Mosia a îtsîk leh phunnawi avânga Miriami chunga
Pathian rorêlna tla pawh an hmu tawh a. Mosia chu zâwlnei
aiin a ropui zâwk tih LALPAN a puang tawh a. “Ani nên zawng
\awngkâin thurûk awm lovin tlang takin ka inbia ang a,” “Ka
chhiahhlawh Mosia hi engtiziaa sawichhe ngam nge in nih?”1
He zirtîrna hi Aarona leh Miriami tân chauh a ni lova, Israel mi
zawng zawngte tân a ni.
Koran a phiar rûkpuite hi Pathian ropuina leh thiltihtheihna
lan chhuah lai pawha duh sakna dawngtute an ni a. Mosia
ruala tlângahte kal leh, Pathian ropuina hmutute an ni a. Mahse,
kha mi \um a\ang khân danglamna a awm \an a. Thlêmna, atîra
nêp tak, vawng leh ti pawngpawrh zêlin Setanan an rilru a thunun
thlengin, chutah an hnaa an lawm lohna chu an tilang ngam ta a.
Mipuite hlawhtlinna ngaihtuah hle angin a tîrah chuan an lungawi
_____
1
Nambar 12:8
410 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lohna chu mimal an hrilh ru a, nakinah Israel zînga hotute an


[397] thleng a. An sawi thawi chu an lo dawng sawng \ha khawp a,
an kal thui zêl a, a tâwpah phei chuan Pathian tâna \hahnemngai
niin an inngai ta a.
Pungkhâwmho zînga mi lang sâr tak tak hruaitu rorêltute za
hnih leh sawmngâ an la hrang ta mai a. Chûng mi chak leh
huhâng neite thlâwpna chuan ram rorêlna thlâk daih a, Mosia
leh Aarona rorêlna chung daiha nasa taka tihhmasâwn an beisei a.
Thîkna chuan îtsîkna a hring a, îtsîknain helna. Mosia hian
thuneihna leh chawimawina ropui hmu tûrin eng dikna nge a
neih tih sawi hovin, dinhmun îtawm tak anni pawhin amah ang
tluk bawka an thawh theih tho tûr thlengin an sawi a. Mosia
leh Aarona hian an hna chelh hi anmahni insiam chawp a ni tiin
anmahni an inbum chawp a. Lungnilo hote chuan hêng hruaitute
hi LALPÂ mi pungkhâwmho chungah anmahni an indah sang a,
puithiamna leh sorkârna an la a, mahse Israel zînga hnam dangte
aiin an danglam chuang lo; mipuite aiin an thianghlim zâwk lova
an unaute Pathian awmpuina leh venhimna dawngte nên intluk
renga an awm hi an tân a tâwk a ni te an ti a.
Phiar rututen mipuite chu an hneh leh a ngai a. Thil tidik lo
zilh ngaite hi chuan khawngaihna leh fakna dawn aia lâwmna an
nei lo. Chutiang chuan Kora leh a lam\angte chu mipuiten an lo
ngaihven a, an thil tum chu nawr hlawhtlin tumin an lo phûr pui
a. Pathian thinurna an chunga lo thleng chu pungkhâwmhote
phunnawina vâng a ni tia puh hi a dik lo va. Pungkhâwmhote
chu an dik lo hlei nêm, an chan pual dik tak bâk an phût lo;
Mosia chu rorêltu tawrh hlelhawm a ni a; mipuite chu sual tak
angin a zilh \hîn a, mi thianghlim an ni a, LALPA pawh an hnênah
a awm a ni an ti a.
Kora chuan thlalêra an zinna hmun harsa an thlen lai te, mi
tam tak thuâwih loh leh phunnawi avânga an boral tâkna te kha
a thlîr lêt a. Mosia chuan kawng dang lo zawh chu ni sela an
buaina chu pumpelh theih niin a thu ngaithlatute chuan an ring a.
KORA HELNA 411
An chhiatna zawng zawng chu amah vâng vek leh Mosia leh
Aarona kaihhruai dân dik loh vângah an puh thlu a; Kora chu [398]
an hruaitu ni sela an sual zilh aiah an thiltih \hatah an cheng ang
a, zinkawng muanawm leh hlawhtling an nei ang a; thlalêra vâk
kawi leh kîr kual lovin Ram Tiam chu an pan ding mai tûr a ni.
He lawm lohna avâng hian pungkhâwmho lungrual lo \hîn
kha tunhma lam zawng aiin inzawmna leh inremna an nei \ha ta
zâwk a. Mipui lamâ hlawhtlinna chuan Kora chu inrintâwkna a
neihtîr a, Mosian thuneihna hmang dik lova an puhna chu a
nemnghet a, dal lo phei sela chuan Israelte zalenna chu a chhe
hlauh dâwn a; tin, Pathianin hei hi a hriattîr a, a tlai lûtuk hmain
sawrkârna thlâk tûra thuneihna hmuin a inchhal a. Nimahsela
mi tam takin Koran Mosia a puhna chu an pawm mai lo va. A
dawhtheihna leh mahni inngaihtuah lova hna a thawh dânte kha
an hre reng a, an chhia leh \ha hriatna chu a tibuai a. Israel
hmakhua a ngaih avângin mahni hmasiala puh theih pawh a ni
ang; anni chuan an demna ngai bawk kha sawi leh an thil neih a
chhuhsak theih nân thlalêrah thi bo mai mai tûrin a hruai a, an ti a.
He hna hi eng emaw chen chu a rûka thawh a ni a. Inrem
lohna chu tilang tûra chakna an neih veleh helho lu bera awmin
Kora a lo chhuak a. Kora leh a pâwlten intluk renga thuneihna
an chan tûr chu Mosia leh Aaronan dan lo vangin an chang tiin
vântlâng hriatin an puh a. Mipuite zalenna leh mahnia an din
theihna chu an chhuhsak tiin an puh bawk a. Phiar rutute chuan
“In induh êm mai, mipuite chu an thianghlim \heuh si a, LALPA
pawh an zîngah a awm si a: engvângin nge LALPÂ mipui
pungkhâwmho chunga in indah chungnun bîk?” an ti a.
Mosian he phiar rûkna thûk taka lo intuh tawh hi a awm
ang tih a ring hauh lova, chu thil râpthlâk tak a hmaa puakkeh ta
avâng chuan leiah a tlu a, Pathian hnênah ngawi rengin dîlna a
thlen a. Lungngai tak si, chak leh fîm kiauin a tho chhuak a.
Pathian kaihhruaina chu a hnênah a lo thleng a. “Naktûk zîngah
LALPAN a tâte leh a thianghlimte chu tilangin amah va hnaih tûrin
412 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a ti ang, a thlante ngei chu amah va hnaih tûrin a ti ang,” a ti a.


An zaa inngaihtuahna hun an neih theih nân fiahna hun chu a
tûkah daih awm tûrin a ti a. Puithiam nih inbeisei apiangte chu
mei lâkna rawn keng a, pungkhâwmho hmâah biak bûka rimtui
hâl \heuh tûra tih an ni a. Chu hna urhsûn tak atâna nemnghehte
chauhvin hmun thianghlimah rawng an bawl thei tih dânin chiang
takin a tarlang a. Nadaba leh Abihua pawh puithiam nimahse
[399] Pathian thupêk zah lova “mei hman loh chî” an hman avângin
tihboral an ni tawh a. A hêktute chuan chu thil râpthlâk chu an
tih ngam phawt chuan Mosian Pathian hnêna thlen tûrin a cho a.
Mosian Kora leh a chipui Levia mîte chu la bingin “LALPÂ
biak bûka rawngbâwl a, mipuite hmaa an rawngbâwla, ding
tûra Israelte Pathianin amah hnaih tûra Israel mipuite zîng ata a
tihhran che u leh Levia fapa in unaute zawng zawng nêna amah
hnaih tûra a awmtîr che u hi, thil tê thamah in ngai a ni maw,
puithiam nihna in la zawn cheu? Chuvâng chuan nang leh i pâwlte
zawng zawng LALPA dodâlin in pungkhâwm a ni. Aarona hian
eng nge maw a tih a, a chungah hian in phunnawi?” a ti a.
Dathana leh Abiram chu Kora ang êm chuan an khauh lo
va; verther lûtuk vâng pawh ni lova phiar rûkna chu zawm ve
an nih beiseiin Mosian a ko hrang a, amah an phiar chhan chu
zawh a tum a. Nimahsela an kal duh lo, chaltlai takin a thu an
hnial a. Pungkhâwmho hriata an hnialna chu hei hi a ni, “Kan
lo chho lo vang; thlalêra mi tihlum tûrin hnutetui leh khawizu
luanna ram ata min hruai chhuak hi thil tê tham em ni? Kan
chungah i intilal lehnghal si. Hnutetui leh khawizu luanna ramah
min hruai lût lo va, lo leh grêp huan rô tûr min pe bawk hek lo:
hêngho mit hi i kher chhuah sak dâwn em ni? An lo chho lo
tawp ang,” tiin.
Chutiang chuan an rochun tûr ram tiam LALPAN a sawi fiahna
\awngkam hmang chiahin an sal tânna ram chu an sawi a. Mosia
chuan Pathian kaihhruaina dawng leh thuneihna a hman te chu
tider mai niin an puh a; a tum rilrûk nêna inmil thlapa, Kanaan
KORA HELNA 413
ram lamâ hruaiin tûnah thlalêr lamah, mitdel ang maia hruai kawi
leh tûrin an intulût duh tawh lo tih an puang a. Chutiang chuan
pa, mi khawngaih thei tak leh berâmpu zaidam ni \hîn chu dân
lo vanga rorêl, lal nun rawng ber aiawhtuah an chhiar a. Kanaan
ram pâwna an awm chhan, an sual vânga tuar an nih pawh chu
amah vâng vekah an puh a.
Mipuiten lungawiloho chu an \an tih a hria a, mahse, Mosian
thiam inchantîr tumna engmah a siam lo. Pungkhâwmho hmuhah
chuan a felna leh a tumna fai fimzia hriatpuitu Pathian chu a
chungchang ngaihtuahtu atân urhsûn takin a ngên a.
A tûkah chuan hotu zahnih leh sawmngâte chu Koran a ho [400]
a, an mei lâkna kengin an rawn inlan ta a. Biak bûk
hungchhûngah an hruai a, mipuite chu a pâwnah an awm a, eng
nge lo thleng ang tih an nghâk a. Kora leh a hote
chanchhiatna hmu tûrin pungkhâwmho chu Mosia koh
khâwm an ni lova, helho, ngaihruatna mitdelhoten an hnehna
hriatpui tûrin an ko khâwm a ni zâwk. Pungkhâwmho tam
zâwk chuan a langin Kora chu an \an a, Aarona aia thlangtu
a ngah zâwk an rin avângin.
Pathian hmaa an lo kal khâwm chuan “mipui zawng zawng
chungah chuan LALPÂ ropuina a lo lang a.” Mosia leh Aarona
chu Pathianin a rawn bia a, “Hêng mipuite zîng ata hi inthiarfihlîm
rawh u, ka rawn tiboral thut theih nân,” tiin. Nimahsela, an
bawkkhup a, an \awng\ai a, “Aw Pathian nunna zawng zawng
hnâr i ni, mi pakhat sual avângin mipui zawng zawng chungah i
thinur dâwn em ni?” an ti a.
Kora chuan awmkhâwmna chu kalsanin Dathana leh
Abirama hnên lamah a kal a, Mosia chu upa sawmsarihte nên a
lamâ \ang duh lote hnêna vaukhânna hnuhnung ber pe tûrin a
kal a. Mipuite chuan an zui a, a thuchah chu a sawi hmain
chunglam thu a lo thleng a, “Hêng mi sualho puan in a\ang te
hian chhuak rawh u khai; an engmah hi khawih suh u,
chutilochuan an sualna zawng zawngah hian in tel ve dah ang
414 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

e.” Vaukhânna thu chu an awih a, rorêlna lo thleng tûr chu an


zaa chungah a tla si a. Helhote chuan an mi bumten an kal san
ta tih an hmu reng a, mahse an rorumna chu a nghing lo va.
Vân lam vauna chu cho ni awm fahranin anmahni puan in
kawngkâah an chhûngte nên an ding a.
Israel Pathian hmingin Mosian mipuite hriatah a puang ta a:
“Keima rilru puak chhuaka tih a ni lo va, hêng thil ti tûr hian
LALPAN mi tîr a ni tih he mîah hian an hria ang. Hêng mîte hi mi
zawng zawng thih dân ang mai bawka an thih a, mi zawng
zawngte hrem ang bawka hrem an nih chuan Pathianin mi tîr lo
a ni ang a. LALPAN thil thar a siam a, leiin a kâ a ân a, anmahni
leh an tâ zawng zawng a lem a, Seol-ah a nunga an luh erawh
chuan hêng mîte hian LALPA an lo ngainêp a ni tih in hria ang,” tiin.
Eng thil nge lo thleng ang tia nghâk leh hlau taka dingin Israel
mîte mit chu Mosia chungah a fu vek a. A \awng tâwp chiah a,
lei chu a khi chat ta phuk a, mi helho chu anung chungin an neih
[401] zawng zawng nên lei kakah chuan an lût a, pungkhâwmho zîng
ata chu an boral ta a. “Mipuite chu sual kaihhnawih an nih
avânga in thiam lo takin an tlan darh a.
Nimahsela, rorêlna chu a la tâwp lo. Chhûm a\anga meialh
lo chhuak chuan mi zahnih sawmngâ rimtui hlântute chu a kang
ral ta vek a. Hêng mîte hi helna \an chhuaktu an nih loh avângin
phiarrutute zîngah tihboralin an awm lo va; an tâwpna chu
hmuhtîra simna hun remchâng siam sak an ni a, mahse helho
chu an lainat avângin an chan ang chu an chang ve ta a. Chhiatna
lo thleng tûr tlansan tûra Mosian Israelte a ngen lai khân Kora
leh a pâwlte khân ngaihdamna zawngin sim sela chuan Pathian
rorêlna chu a lo thleng mai lovang. Mahse an luhlul burna chuan
an chhiatna tâwpkhâwk chu a thlen ta a. Mi zawng zawng chu
an sualna \âwmpuitu an ni; \henkhat an kal thûk a, \henkhatin
an tinêp deuh. Pathian chuan A zahngaihna ropui avângin helna
huaihawttute chu mi dang an hruaite nên chuan a\hen hrangin an
bumte tân chuan simna hun thâwl a siamsak a. Anni an dik lo
KORA HELNA 415
va, Mosia a dik a ni tih hriatna chu hnial rual lohin a lang chiang
a. A chiang lo lai chu Pathian thiltihtheihna lo lang chhuak chuan
a tibo vek tawh a ni.
Vântirhkoh, Isua chu Hebrai mîte hmâah kalin thihna laka
an himna a zawng a. Ngaihdamna chuan a la nghâk reng a.
Pathian rorêlna chuan a hnaih reng a, sim tûrin a ngên fo va. An
helna hmet mittu tûr vân a\angin dan rual lohin a lo inrawlh ta a.
Pathian inrawlhna chu ngai chang sela chuan an him thei ang.
Chhiatna chu hlauvin rorêlna chu an tlan chhiatsan a, an helnaah
chuan an la hmin chuang hauh lova, hlau êm êmin an puan inah
an tawm zankhua a, simna an nei sî lova.
Kora leh a helpuite chuan an lo tlawm tawh avângin mipuite
chu mi \ha an ni a, Mosia hian a lo tisual zo vek a ni tih an ring
nghet tawh a. Kora leh a \hiante chu an dik lova Mosia a dik a
ni tih chu pha lo sela, tichuan Pathian thuin thlalêra thi ral tûrin a
titlu tawh tih an pawm thei ang. Mahse an pawm duh lova,
Mosian anmahni an bum a ni tih rin luih an tum hrâm a. Sorkâr
a lo inher danglam anga, zilhna chu faknain, inkalhna leh chi
aina chu awlsamnain thlâk dâwnin an beisei hliah hliah a. Boral [402]
te khân fak derin anmahni an ngaihsakin an hmangaih hle a ni tih
an lo sawi tawh a, chuvângin mipuite chuan Kora leh a pâwlte
chu mi \ha an ni a, Mosian eng emawti zâwng takin an chhiatna
hi a thlen a ni tiin an ring hmiah a.
Chhandamna an chan theih nâna Pathian hmanruate hmusit
leh duh loh aia nasain Pathian a hmusit theih chuang lovang.
Israelten hei chauh hi an ti lova, Mosia leh Aarona tihhlum pawh
an tum a ni. An sualna run thlâk tak atâna Pathian ngaihdamna
zawn a ngai tih pawh hre pha lova; chu khawngaihna zan chu
inchhîrna leh sim nâna hmang lovin mi sual ber an nihzia lanna
chu khuhna kawng an zawng zâwk a. Pathian mi ruatte chu
huain an thuneihna danchah an tum ruh deuh deuh va. An chhia
leh \ha hriatna chu tikawi tûr leh mit hupa chhiatnaa hruai tûrin
Setana chu a hnai reng a.
416 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Lei kaka mi sual pil tate hlau leh \ap avâng chuan Israel mi
zawng zawng chu hlauvin an tlan chhia a, “Leiin min lem ve dah
reu reu vâng e,” an ti a. “Nimahsela a tûkah chuan, ‘LALPÂ
mîte in tihlum a ni,’ tiin Israela thlah mipui zawng zawng chu
Mosia leh Aarona chungah an phunnawi a.” Anmahni hruaitu
mi rinawm leh mahni inhlan zo vektute chu beih an tum ta hial a.
Pathian ropuina lo lang chhuak chu biakbûk chunga chhûmah
chuan hmuh theihin a awm a. Chhûm a\ang chuan Mosia leh
Aarona hnênah aw in, ‘Hêng mipui zîng ata hi inthiar fihlîm rawh
u, ka rawn ti boral theih nân,” a ti a.
Mosia chuan sual vânga inthiam lohna a nei lo va, a hlâu lo
bawk a. Pungkhâwmho chu boral tûra hnutchhiah tûrin a
kiansan mai lo va; chû hmun hlauhawm takah chuan berâmpu
dik takin berâm rual a ngaihtuahzia tilangin a han muang
khawtlâi a. Pathian thinurna chuan A mi thlante chu tiboral
nghâl mai loh nân a ngên a. A ngensakna avângin Israel
thuâwih lo leh hel hmangho chu tihhlum mang vek tûrin
thungrulhna bân chu a chawlhtîr a ni.
Nimahsela thinurna chhiahhlawh chu a thawk chhuak tawh
a; hri chuan tihhlumna hna chu a thawk ta a ni. A nauvin a hrilh
angin Aarona chuan mei lâkna a keng a, “an tân remna siam,”
tûrin hmanhmawh takin mipui zîngah a tlan lût a, “Mitthi leh mi
nung inkârah a ding a.” Rimtui a khuk chhoh vat vat laiin biak
bûka Mosia \awng\aina chu Pathian hnênah a chho va; helna
leh phunnawinain thiam loh a chanzia hmuh theiha langin Israel
[403] mi sîng khat leh sângli an boral hnuah chauh hri chu a kiang ta a.
Aarona chhûngkuaah puithiam nihna chu din a ni tih hriat
nân thil chiang tak pêk a ni leh a. Chung lam kawhhmuhna
angin hnam tinin tiang an rawn la ang a, chutah chuan an hnam
hming an ziak tûr a ni. Levia tiangah chuan Aarona hming a
chuang tûr a ni. Biakbûkah “hriattîrna hmâah” tiang chu dah
tûr a ni. Tiang lo pâr apiang chu puithiam atân LALPAN chu
hnam chu a thlang a ni tih hriatna tûr a ni ang. A tûkah chuan,
KORA HELNA 417
“Ngai teh, Levi chhûngkaw puala Aarona tiang chu a lo chawr
a, a kuhmum a, a pâr a, vaiumkhal a lo rah a.” Mipuite an hmuhtîr
a, a hnuah chuan \hangthar lo awm leh zêl tûrte hnêna hriatpuitu
atân inbiakna puan inah an dah ta a. He thil mak hian puithiamna
chungchanga zawhna chu a ching fel ta a ni.
Tûnah chuan Mosia leh Aarona te chu Pathian thuneihna
hmanga thu sawi an nihzia chu tihngheh a ni ta a, mipuite chu thu
dik tak, lawmawm lo tak, thlalêrah an thi dâwn a ni tih chu
pawm luihtîr an ni a. Mipuiten chuan, “Ngai teh, kan boral a ni
a lâwm, kan chhe zo ta, kan chhe zo vek,” an ti a. An hruaitu
chunga helin pawi an khawih a, Koran leh a pâwlte chuan
Pathian rorêlna dik chu an tuâr a ni tih an puang a.
Vâna Setana helnaa hruaitu thlarau vek khân Kora helnaah,
zîm zâwkin, hna a thawk a. Pathian sorkâr sawisel tîrtu leh
vâna inawpna kal tluang dinngheh tawh diam paih thlâktîr tuma
Lucifera hnêna thawktu chu chapona leh ropui duhna hi a ni. A
tlûk a\ang khân îtsîkna leh lungawi lohna te, chawimawina leh
dinhmun sâng zawnnate mihringte rilrua tihluh chu a thil tum ber
a ni ta reng a ni. Chutiang chuan Kora, Dathana leh Abirama te
rilruah thawkin mahni inchawimawi duhna a tithova, îtsîkna,
rinhlelhna leh helnate a lo chhuak a. Pathian mi ruatte hnâwl
tûrin Setanan a thawk a. Mosia leh Aarona chunga an phunnawi
khân Pathian an sawichhia a, anmahni chu mi fel nia inhriain
\hahnemngai taka zilh \hîntute chu Setana a\anga chhuak a ni
tiin dawi âtin an awm a.
Kora chhiatna bulpui ang sualnate hi chu awm tawh teh suh
se. Chapona leh ropui duhna hi thil tlanglawn tak a ni a, thinlunga
neih reng a nih chuan îtsîkna leh chungnun duhna kawng hawngtu
an ni a, rilru chu Pathian hnên a\anga kal hrangin hre lovin Setana
[404]
tlûknaa hruaiin a awm \hîn. Kora leh a \hiante leh, mi tam tak,
Krista zuitu intite pawhin mahni intih ropuina tûr ngaihtuahin an
bei a, mîte duhsakna leh lainatna hmuh nân thu tak chu an herh
kawi a, LALPÂ chhiahhlawhte sualna zawng chhuakin dik lo takin
418 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an lantîr a, mahni hmasialna, thiltiah an puha, anmahni thinlung


ngei pawh hnehin a awm \hîn a. Hmuh theih renga thil thleng
chu dovin dâwt thu chu an din luihtîr a, a tâwpah anmahni pawhin
tak tak emaw an ti ta hial a. Pathian mi ruatte chunga mipuiin
rinna an nghah chu \hiat tûra an beih lai khân hna \ha thawk leh
Pathian rawngbâwlna hna thawk ngei niin an inring tak tak a ni.
Hebraiho chu LALPÂ khuahkhirhna leh kawhhmuhnaah an
intulût duh lova, khuahkhirhna an tuar peih lova, zilhna an dawng
duh lo bawk a: chu tak chu Mosia laka an phunnawina chhan
chu a ni. An duh ang anga awm tûra tihzalen ni sela chuan an
hruaitu an sawisêl tlêm deuh ang, kum khuain kohhranah Pathian
chhiahhlawhten he thlarau pangngai hi tawh tûr an nei reng mai a ni.
Suala an awm reng avângin an rilruah Setana luhna tûr an
pe a, sual pakhat a\angin sual dang an ti zêl a. Êng an hnawl
avângin an rilru chu tihthimin a awm a, an thinlung tihsak a ni a,
êng fiah zâwk pawh an la hnawl ta zêl a, tichuan sual rahbi kai
chhoh zêl chu an tân a sam ta a, an sual chîn \han chu a ti hlen ta
\hîn a. An tân sualna chu sualin a lang ta lo va. Pathian thu
rinawm taka puanga, an sualna demtu chu an haw ta reng a.
Insiam \hat nâna tawrh ngai leh inhlan \ûlna chu an tuar peih
lova, LALPÂ chhiahhlawh lamah \uanin a zilhhaunate chu na lûtuk
leh chutiang titûra koh ni lovin an ngai a. Kora ang mai bawkin
mipuite chu an dik lo lova, a zilhtu hian buaina a siam chhuak
chauh a ni an ti a. He bumnaah hian rilru nuam takin an awm a.
Thîkna leh lâwm lohna inkawpin kohhranah inrem lohna a tuh
a, a sa \hatute kut chu tihchauh sak a ni \hîn.
A hnathawh kaihruai tûra Pathian mi kohten hma an lâkna
chu rinhlelhawmah an chhuah a, an hnathawh tinreng chu thîk
leh diklohna hmu chhuakin a ni lo zawngin an lantîr \hîn a.
Chutiang chuan Lûthera hun lai te, Wesley leh siam \hatu dangte
hunah a awm \hîn a. Tunlai hun thlengin a la ni ta a.
Israel te kaihhruaina leh zilhna zawng zawng te kha Pathian
a\anga chhuak a nih hre chiang sela chuan Koran a kawng zawh
KORA HELNA 419
kha a zawh lovang. A hria pawh a ni mai thei bawk e. Pathianin
[405]
Israelte a hruai a ni tihlanna chu hnial rual lohin a chiang a, mahse
Kora leh a kawppuite chuan êng an hnar a, Pathian thiltihtheihna
lang chhuak ropui ber pawh an rilru hneh tûra tling tâwk lo
khawpin an mit a del a. Mihring leh Setana tihah an dah a.
Kora leh a pâwlte thih hnu khân chutiang chu mipuiten Mosia
leh Aarona chungah an ti a, “LALPÂ mîte in tihlum a ni,” an ti a.
An kawng zawha Pathian lungawilohna chiang tak hmu reng
sîin anmahni bumtute boralna chu an hmuhin Pathian rorêlna
chu Setana tihah an puh ngam a, Diabola chaknain Mosia leh
Aaronan mi \ha leh mi thianghlimte an tihlum an ti a. An thiltih
ngei chuan chhiatna a thlen sak a. Thlarau Thianghlim kalhin
sualna, Pathian khawngaihna ropui dova mihring thinlung tisaktu
sual chu, an khawih a. Kristan a sawi a, “Tupawh mihring fapa
sawisêl apiangte chu an sawisêlna chu ngaihdam sak a ni ang:
tupawh Thlarau Thianghlim meuh sawisêl apiang erawh chu an
sawisêlna chu .... ngaihdam sak a ni lo vang.”2 He thu hi kan
Chhandamtun Pathian thiltihtheihna zâra khawngaihna hna A
thawh laia Judaten Belzebuba tih nia an puh laia A sawi a ni.
Thlarau Thianghlim hnathawhnain Pathianin mihringte a pâwl \hîn
a; he Thlarau Thianghlim hnathawh hi Setana tiha ngai lui tlattu
chu Vân nên an inkâra inkal pawhna kawng chu tihchah sak an ni.
Pathianin A Thlarauvin hnathawh chu tilangin mi sualte a
zilhin an sualna a hriattîr \hîn a; Thlarau hnathawh chu a tâwp
thlenga hnar a nih chuan thlarau tân Pathianin tih theih a nei
tawh lo. Pathian zahngaihna tâwp chu hman a ni tawh. Dân
bawhchhetu chuan Pathian a\angin amah a insâtthla a, a sual
chuan tihdamna damdawi a nei lo. Mi sual chu a sualna hriattîr
tûr leh pianthartîr tûrin Pathianin thiltihtheihna khek engmah a
nei lo. “A awm awmin awm rawh se,”3 tih chu Pathian thupêk
a ni ta. Chutichuan “sualte tâna inthawina a awm tawh hauh lo,
rorêlna hlauhawm tak lo thleng tûr leh dotute kâng ral tûr thinurna
mei kan hmabâk a ni mai.”4 ð
_____
2
Matthaia 12:32; 3Hosea 4:17; 4Hebrai 10:26, 27
420 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

36
THLALÊRAH

[406]
I SRAEL FÂTE chu kum sawmli dâwn lai thlalêrah chin hriat lohin
an awm a. Mosian heti hian a sawi: “Kadesh-barnea a\angin
kan chhuak leh a, Zered Lui kan kân a, LALPAN a hnêna chhia a
chham anga mipui zînga chu mi chhuana râl kâp mi zawng zawng
an mang vek inkâr chu kum sawmthum leh kum riat a ni. Mipui
zîng ata an boral dêr hmâ loh chuan anmahni tiboral tûrin LALPA
kutin a tai reng bawk a.”1
Chung kum chhûng zawng chuan mipuite chu LALPA zilh leh
hauna hnuaiah an awm a. Kadesh-a helnaah khân Pathian an
hnar a, Pathian pawhin eng emaw chen chu A hnar a. A
thuthluna an rinawm lohna finfiah a nih avângin chhinchhiahna,
serhtanna, chu dawng lo tûr an ni a. Sal tânna rama kîr leh an
chakna khân zalênna hmu tlâk lo an ni tih a entîr a, Kalhlen
Kût, bâwih bân hriat rengna pawh hmang tûr an ni lo.
Amaherawhchu biakbûk rawngbâwlna chu chhun zawm fo
a la nih avângin Pathianin A mîte chu a thlauthla fithla lo a ni tih
a lang a. An mamâwh a la phuhrûk reng bawk avângin. An
vahvaihna chanchin chhui nawnin Mosian, “LALPA in Pathianin
in kut hnathawhte mal a sâwm sak che u a,” “He thlalêr zau tak
hi in kal tlang dân te chu a hre si a; hêng kum sawmli chhûng
zawng hian LALPA chu in hnênah a awm a, engmah in tlâkchham
loh kha,” a ti a. Levia mîte hla Nehemia a lo chhinchhiahnaah
hnâwl leh hnawhchhuah an nih kum chhûng zawngah pawh
Pathianin Isrelte a enkawlna a lang a: “I ngilneihna nasa tak
chuan thlalêrah khân i thlah thlam chuang lo va; kawnga anmahni
en tûr leh an kalna tûr kawng kawhhmuh tûra meialh ding pawh
chuan zânah a kalsan hek lo. Anmahni zirtîr tûrin i thlarau \ha
[407] tak chu I pe bawk a, i manna chuan i châwm a, an tuihâl tihreh
nân tui i pe a. A ni, thlalêrah khân kum sawmli i châwm a,
engmah
_____ an tlachham lova; an silhfênte a hlui lova, an kete chu a
1
Deuteronomi 2:14,15
THLALÊRAH 421
vung lo va.”2
Thlalêra an vah vêlna kha helho leh phunnawihote chunga
rorêlna tihnghehna chauh a ni lo va, chhuan lo \hang chho zêlte
thunun nân leh Ram Tiam luhnân an inbuatsaihna tûr a ni bawk
a. Mosian an hnênah a lo hriattîr tawh a, “Miin a fa a thunun
\hin angin in Pathian chuan a thunun \hin che u,” “A thupêkte
chu in zâwm dâwn nge dâwn lo, in rilru hriat nân fiah tûr leh
tihrehawm tûr che uin ... Mihring hi chhang chauhvin an nung lo
va, LALPA kâa thu tin chhuakin an nung zâwk a ni tih a hriattîr
theih nân che u a tihrehawm che u a, in \amte a phal a, in hriat
ngai loh, in pi leh pute pawhin an hriat ngai bîk loh manna chuan
a châwm che u a.”3
“Thlalêr ramah a chhar a, thlalêr ruak rum vung vungah, a
vêla awm chilhin a enkawl a, A mit naute angin a vawng.”
“An manganna zawng zawngah chuan ani chu a mangang ve
\hîn a, vântirhkoh, a hmâa awm mi chuan, anni chu a
chhanhim bawk \hîn a; a hmangaihna leh a kawngaihnain a
tlan ta hlawm a; hmasang ni zawng zawngah chuan anmahni
a puain anmahni a pawm \hîn.”4
An thlalêr nuna thil chhinchhiahte chu LALPA laka an helna
thu a ni si a. Kora helna avângin Israel mi sîngkhat leh sângli
an boral a. A hrang hrangin chung lam thuneihna hmusit
pawh an awm a ni.
|um khat chu Israel hmeichhia leh Aigupta mi fapa, mipui
inchawhpawlh Aigupta a\anga Israelte ruala chhuak chuan
anmahni puan in chhuahsanin Israelhote zîngah a lût a, a
puan in kaih ve thei chin niin a inhria a. Pathian dânin chu
chu a khap si a, Aigupta mîte chu chhuan thumna thlengin
pungkhâwmho zîngah an tel ve thei lova. Israel mîte nên an
inkârah buaina a awm ta a, an thu chu rorêltute hnênah an
thlen a, bawhchhetuah an ruat ta a.
Thu tlûkna chuan a tithinrim ta êm êm a, rorêltu chu ânchhia
a lawh a, thin sa phutah chuan Pathian hming a sawi chhe ta a.
_____
2
Nehemia 9:19-21; 3Deuteronomi 8:5, 2, 3; 4Deuteronomi 32:10; Isaia 63:9
422 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

[408] Mosia hnênah an hruai nghal a. Thupêk chu hei hi a ni, “Tû
pawh a nû emaw, a pa emaw ânchhia lawh apiang chu, tihhlum
ngei tûr a ni.”5 He thu buai hi ngaihdam theih a ni lo va. Dân
bawhchhiatna râpthlâk a ni a, Pathian kawhhmuhna bîk zawn a
ngai ta a. LALPA duh dân chiang tak hriat hma zawng chu, chu
mi chu an khung ta hmiah a. Pathianin Amah ngeiin thutlûkna
chu a rawn sawi a; Pathian sawichhetu chu bûka pâwnah lunga
den hlum tûr tih a ni. Chu sualna hriatpuitute zawng zawng
chuan a lu chunga an kut an nghat anga, puithu takin a
chungchang rêlna thu dik chu an hriattîr ang a, tichuan lungin an
deng hmasa ber ang a, chu mi hnuah an vêla mi dangte chuan
hremna a nih avângin an deng ve ang.
He bawhchhiatna ang chi hremna tûr chu puan a ni ta nghal
a: “Israela thlahte chu bia la, an hnênah ‘Tupawh a Pathian
ânchhia lawh apiang chuan sual mawh a phur ang a. LALPÂ
hming sawichhia apiang chu tihhlum ngei tûr a ni; mi zawng
zawngin deng ngei ngei tûr a ni; LALPÂ hming an sawichhiat
chuan ram dang mi pawh, he rama mi rêng rêng pawh tihhlum
tûr a ni.’”6
Thin thawk phuta thusawi chu chuti taka nâa hremna pêk a
nih avângin tute emaw chuan Pathian hmangaihna leh A rêldikna
chungchangah zawhna an siam ang a. Hmangaihna leh rêldikna
chuan Pathian huatna neia \awng chhuah nghal mai chu sual lian
tak a ni tih entîr an phût ve ve a ni. Bawhchhe hmasa bertu
thungrulhna chu mi dangte tân vaukhânna a ni; Pathian hming
chu zah tûr a ni sî a. He pa sualna hi hrem lohva a awm chuan
mi dangte pawhin nungchang \ha lo an neih phah ang a, mi tam
tak nunna hlan a ni ang.
Aigupta a\anga Israelte zînga lo chhuak ve mipui
inchawhpawlh kha thlêmna leh buaina chawkchhuaktu bul ber
an ni. Milem biak bânsana Pathian dik biain an inchhâl a; mahse
an naupan laia an zir leh an tih \hin tawh chu an nungchangah a
_____
5
Exodus 21:17; 6Leviticus 24:15, 16
THLALÊRAH 423
bet a, milem bia ang thova sual leh Pathian zahna nei lo an ni.
Buaina siam chhuak zen leh phunchiar ber an ni a, Pathian laka
an phunnawina leh an milem biakna thilin an awmna hmun puan
in chu a chiah piah nuai reng a ni.
Thlalêr lamâ an kîr leh hnu lawk khân Sabbath bawhchhiatna
sual danglam tak a awm a. LALPA thupêk, Kanaan luah A phal [409]
loh thu, puan a nih avângin thinurin mipui zînga pakhat chuan
Pathian dân a zah lohna entîr nân Sabbath nîah thing\ang fawm
khawmin thupêk palîna chu ualau takin a bawhchhia a. Thlalêra
an zin chhûng chuan ni sarihnia meichhêm chu khap tlat a ni.
Chu khapna chuan Kanaan ram, sik leh sâ in\henna nasa tak,
mei chhêm loh theih lohna thleng a huam lo va; thlalêrah erawh
chuan ailum atân mei a mamâwh lo a ni. He mi thiltih hi tihluih
thil, thupêk palina bawhchhiat luihna sual, ngaihtuahna neih loh
leh hriat loh vâng ni lovin, tihluih thil a ni.
A thu chu ngaihtuah a ni a, Mosia hnênah an rawn hruai a.
Sabbath bawhchhia chu thi khawpa hrem tûr tih chu puan tawh
a ni a, mahse enganga hrem tûr nge tih chu hriattîrin a la awm
lo. Thu chu LALPA hmâah Mosian a thlen a, tihdan tûr A
kawhhmuh a: “Chu mi chu tihhlum ngei ngei tûr a ni, daipâwnah
mipui zawng zawng chuan lungin an deng tûr a ni.”7 Pathian sawi
chhiatna sual leh Sabbath bawhchhiat luihna chuan hremna thuhmun
an dawng a, Pathian thuneihna hmusitna lam a ni ve ve a ni.
Tunlai kan hunah hian mi tam takin thilsiamna Chawlhni chu
an pawm lova, Judate ta a ni a, serh tûr a nih chuan a bawhchhia
apiang chu tihhlum tûr an ni an ti a; mahse, Pathian sawichhetu
chuan Sabbath bawhchhetu hremna ang chu a hmu ve tûr a ni.
Chuti nise thupêk pathumna chu Judate tân chauh a ni e, kan ti
leh mai dawn em ni ang? Thupêk pathumna leh pangngânate,
thupêk zawng zawng tih mai tûra thi khawpa hremna chungchâng
thua inhniâlnaah thupêk palina nên a intluk \heuh tih a ni mai.
Tûnah Pathianin tisa lamah A dân bawhchhetute chu a hrem
_____
7
Nambar 15:35
424 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

nghal lo nâa, A thuin sual man chu thihna a ni tih a târlang a;


hremna hnuhnung ber a lo thlen hunah thihna chu A thupêk hlu
tak bawhchhiat vânga lo awm a ni tih a lang ang.
Kum sawmli chhûng thlalêrah thiltihmak manna avângin
Sabbath dân pawimawhna chu mipuite hnênah chawlhkâr tina
hriat nawntîr an ni a. Hei pawh hian thuawihnaah a hruai chuang
lo. Hremna hmuh tûr hriattîr an nih tawh avângin a langin huaisen
[410] takin an bawhchhe ngam lo nain thupêk palina serh chungchâng
chu an la nêp hlê a. Pathianin a zâwlnei hmangin, “Ka chawlhnîte
pawh nasa takin an bawhchhia a,”8 a ti a. Chhuan hmasa berte
Ram Tiamâ an luh theih loh chhan pawh kha hemi vâng ber hi a
ni. An fâte lahin zirtûr chu an zir bawk si lo. Chutiang chuan
kum sawmli an vahvaih chhûng khân Sabbath chu an ngaihthah
a, Kanaan rama an lût tûr Pathianin dang lo sela Ram Tiamah
chuan milem biate zîngah an darh vek dâwn a ni.
An châm hun chhûng a lo tâwp chuan Israel ho chu Kades
a\angin thlalêr lamah an kîr leh dâwn ta a, “pungkhâwmho zawng
zawngte chu thla khatnaah chuan Zin thlalêrah an lût a; mipuite
chuan Kades-ah awmhmun an khuar a.”9
Hetah hian Miriami chu a thî a, an phûm a. Tuipui Sen
kama hlimna leh, Jehova hnehna lawma Israelte zai leh lâma an
kal chhuah hun a\anga kum sul tam tak veia an vahvaih tâwpna
thlalêr thlân khur chu–chu mia chu a ni Aigupta a\anga beiseina
sâng taka neia mi maktaduai lai chhuak tate chan chu. Sualna
chuan malsâwmna no chu an hmui a\angin a vai buak sak a.
Chhuan lo awm leh tûrte chuan zirlai chu zir tak ang maw?
“Chuti chung pawhin thil an la tisual ta cheu va, A thilmak
tihte chu an ring chuang lo..... Amahin a thah apiangin amah
chu an zawng \hin a. An kîr leh a, zîng takah Pathian an zawng
\hîn a. Pathian chu an lungpui a ni tih leh Pathian chungnungbera
chu an tlantu a ni tih an hre chhuak \hîn.”10 Thinlung takin Pathian
_____
8
Ezekiela 20:13-24; 9Nambar 20:1; 10Sâm 78:32-35
THLALÊRAH 425
lamah an kîr lo va. An hmêlmaten an hneh chiah hunin Amah
chauh chhan chhuak theitu hnênah \anpuina an zawng \hîn,
mahse “an thinlung chu a lakah a dik si lova, an thuthlungah
chuan an rinawm hek lo. Nimahsela ani chu lainatnaa a khah
avângin an khawlohna chu a ngaidam a, anni chu a tiboral lo a
ni. Vawi tam tak a thinurna chu a la kiang a ....Tîsa chauh an ni
tih a hre reng a, thli let leh lo tûra tleh liam \hîn ang hi.”11 ð

_____
11
châng 37-39
426 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

37
LUNGPUI VUAK

[411]
N LUI luang chhuak hmasa ber Horeb Lungpui tui
UNNA

chuan thlalêra Israelte chu a châwmin a lo tiharh tawh a.


Pathian zahngaihna thilmak avângin thlalêra an awm chhûnga
an mamâwh hun apiangah tui a lo awm zêl \hîn a. Horeb-ah
chuan tui chu a luang hlen lo. An zin chhûnga tui an duh veleh
an bûk kiangah lungpui kehkar a\angin tui a lo luang zêl mai a ni.
A thu thiltihtheihna avânga Israelte tlan tûr tui tichhuaktu
chu Krista a ni. “Anmahni zuitu thlarau lungpuia mi kha an in
\heuh si a; chu lungpui chu Krista a ni.”1 Tîsa leh thlarau lam
malsâwmna zawng zawng hnâr chu a ni. Krista, Lungpui dik
chu an vahvaih chhûng zawngin an hnênah a awm a. “Thlalêrah
chuan a hruai lai khân an tuihâl lo va; lungpui a\ang chuan an tân
tuite a luan chhuahtîr a: lungpui chu a tiphel a, tichuan tui te chu
a lo chhuak ta dur dur a.” “Hmun rovahte chuan lui ang mai
hian a luang ta a.”2
Lungpui vuak kha Krista entîrna a ni a, he entîrna hmang
hian thlarau lam thutak hlu êm êm chu zirtîr a ni. Lungpui vuak
a\anga nunna tui lo luang chhuak angin Krista, “Pathian vuak”
“kan bawhchhiatna avânga hliamâ awm,” “kan khawlohnate
avânga vuak thitlina awm,”3 a\angin hnam bote tân chhandamna
lui a lo luang chhuak a. Lungpui chu vawi khat vuak ani tawh
angin “Krista pawh mi tam tak sualte kalpui tûra vawi khat hlana
awm tawh,”4 a ni. Kan Chhandamtu chu vawi hnih hlan tûr a ni
lo; A khawngaih malsâwmna dîltute tân Isua hminga \awng\aia
thinlunga thil duhte chu bun chhuah tûr a ni. Chutiang \awng\aina
chuan sipaihote LALPÂ hmâah Isua hliamte chu a rawn thlen ang
a, tichuan, nunna siamtu thisen chu a lo luang chhuak ang, chu
chu Israelte tâna tui nung lo luang chhuak chuan a entîr a ni.
_____
1
1 Korin 10:4; 2Isaia 48:21; Sâm 105:41; 3Isaia 53:4, 5
LUNGPUI VUAK 427
Thlalêr lungpui a\anga tui luang chhuak hriat rengna chu [412]
Israelten Kanaan an luah hnuin hlimna ropui entîr nân an hmang
\hîn a. Krista hun lai khân hei hi kût pawimawh tak a ni. Bâwkte
Kûta mîte ram zawng zawng a\anga Jerusalema an kal khâwm
laiin hei hi hman a ni \hîn. Kût ni sarih chhûngin nî tinin
puithiamte leh Levia chi zaipâwlte chuan rimawi nên Siloam Dîla
mi tui chu rangkachak bêlin an chawi a. Mipui inkhâwmho chuan
an zui a, “Chhandamna tuikhur ata te chu hlim takin tui in la
chawi ang,”5 tia hlimna awm chu uar taka a au lai chuan tui bula
awma in phâk apiangin an in a. “Aw Jerusalem, i kulh
kawngkhar chhûngah kan kête chu a din tâk hi.” 6 tiin
tawtawrâwt ri nên khun taka an chham lai chuan puithiamte tui
chawi chu temple-ah an kalpui a, hâlral thilhlanna maichâmah
tui chu an leih bua a, chu mi lai chuan fakna hla a lo rî a,
tawtawrâwt ri ruai ruai te leh rimawi chi hrang hrang nên mipuite
chuan hnehna hla sak chu an zâwm ve a.
Chhandamtun malsâwmna an tân a rawn thlen chu mipuite a
kawhhmuh theih nân he rawngbâwlna entîr nei hi a hmang a,
“Kût \iak dâwn nî, ni ropui berah chuan” temple hung chhûng
a\anga hriat theih \heuh tûrin A au va, “Tupawh a tuihâl chuan
ka hnênah lo kal sela in rawh se. Tupawh mi ring chu Pathian
Lehkha sawi angin tui nung luite a pumah a lo luangchhuak ang,”
a ti a. Johanan hei hi a sawi a, “chung thu chu a ringtuten Thlarau
an neih tûr thu a sawi a ni.”7 Chakna tui, ram ro leh ram \ha lo
a\anga lo luang chhuak thlalêr ram tinuamtu leh boral mêkte
hnêna nunna petu chu tuinung, thlarau tichak leh tiharh theih leh
tithianghlimtu Krista chauhvin a pêk theih vân lam khawngaihna
entîrna a ni. Krista nei rengtu chuan khawngaihna leh chakna
tuikhur kang ngai lo a nei a. Isuan nunna a tihnawm sak a,
Amah zawngtu dik takte kawng chu a tih ênsak \hîn a.
Thinlunga A hmangaihna awm chuan chatuan nunna thlengin
hnathawh \ha a irh chhuak \hîn. A irh chhuahna thlarau tân
chauh malsâwmna ni lovin a vêla tuihâl te tiharh tûrin nunna lui
_____
4
Hebrai 9:28; 5Isaia 12:3; 6Sâm 122:2; 7Johana 7:37-39
428 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu felna thu leh thiltihin a luang chhuak ang.


Jakoba tuichhunchhuah kianga Samâri hmeichhia nêna an
inbiaknaah Kristan entîrna pangngai bawk a hmang: “Tu pawh
an hnêna ka pêk tûr tui in apiang erawh chu kumkhuain a tuihâl
[413] lovang, keiin an hnêna tui ka pêk tûr chu a kawchhûngah tuihna
a lo awm ang a, chatuan nun thlengin a chik chho vâng.”8 Kristan
thil chi hnih a entîr–Lungpui a ni a, tuinung a ni bawk.
Chu mi entîrna mawi leh chiang chu Bible pumah hmuh tûrin
a awm a. Krista lo lan hma kum za eng emaw laiah Mosian
‘Israelte chhandamna Lungpui’9 a lo ti a; Sâm ziaktuin Amah
chu “mi tlantu” “ka chakna lungpui,” “Lungpui ka aia sâng
zâwk,” “Ka tân awmna lungpui” “ka thinlunga lungpui” “ka
inhumhimna lungpui,” a lo ti a. Davida hlaah Vân Berâm vêngtuin
A berâm rual A vênna hun, hlobet hring dup zînga “chawlhna
tui” vâwt tiin A khawngaihna chu a entîr a. Heti hian a sawi leh
a, “I lâwmna luia mi chu i intîr bawk ang. Nunna tuikhur chu i
hnênah a awm si a.”10 Mi fing chuan heti hian a puang a, “Finna
lui chu lui luang ang a ni.”11 Jeremia tân Krista chu “Nunna
tuikhur”12 a ni a, Zakaria’n “Sual leh bawlhhlawh tlenfai nân ...
tuikhur hawnin a awm ang,”13 a ti.
Isaia’n Ani chu “kumkhaw lungpui” leh “ram rova lungpui
lian tak hlim ang,”14 tiin a sawifiah a. Israelte tâna nunna lui
luang chhuak chu thinlunga a châm reng theih nân thuthiam \ha
tak a ziak a: “Mi rethei leh pachhiate chuan tui an zawng \hîn a,
a awm si lo va, an lei chu tuihalin a ro vek \hin, kei LALPA hian
anni chu ka chhâng ang a, kei Israelho Pathian hian anni chu ka
kalsan lo vang,” “Tuihâl chungah chuan tui ka leih dâwn si a,
ram rovah chuan luite tui a lo chik chhuak luah luah bawk ang.”
Sâwmna chu hei hi a ni, “Hawh u, tuihâl apiangte u, tuiahte hian
lo kal rawh u.”15 Thu khûn bu khâr nân he sâwmna bawk hi a
lo ri nawn a. Nunna Luipui tui “krustal anga fîm” Pathian leh
Berâm No lal\hutphah a\anga lo chhuak; kohna duhawm “A
_____
8
Johana 4:14; 9Deut. 32:15; 10Sâm 19:14; 62:7; 61:2; 73:3; 73:26; 94:22;
23:2; 36:8, 9; 1Thufingte 18:4; 12Jeremia 2:13; 13Zakaria 13:1; 14Isaia 26:4
margin; 32:2; 15Isaia 41:17; 44:3; 35:6; 55:1
LUNGPUI VUAK 429
duh apiangin nunna tui hi a thlâwnin in rawh se,”16 tih chu
kumkhuain a ri a.
Hebrai hoten Kades an thlen hmâ lawkin an riahhmun bula
kum tam tak lui luang \hîn chu a kang a. A mîte fiah nân LALPAN
a siam a. A châwmhlâwmnaah chuan an innghat nge an
thlahtuten rinlohna an neih \hin chu an lachhawng zêl em tih a
fiah duh a ni.
Tûnah chuan Kanaan rama tlângte chu a lo lang thei ta a.
Ram Tiam ramri chu ni rei lo te kal a ni ta a. An kiangah Edom, [414]
Esauva thlahte ram, Kanaan panna kawng chu a awm a. Mosia
hnênah tihdan tûr kawhhmuh diam a ni. “Hmâr lam panin insuan
tawh rawh u. Mipuite chu hrilh rawh, Seir Tlânga awm, Esauva
thlah in unaute ramah in kal tlang dâwn a ni; anni chuan an hlau
vâng che u a; .....An chaw te chu in eiah sumin in lei ang a, tin
an tui te chu in inah sumin in lei bawk tûr a ni.”17 He thu hian an
tui dawn fo \hin chu an hmu dâwn tawh lo tih a sawi a, ram
hnâwng, tui tamna ram kal tlangin Kanaan chu an pan dâwn a
ni. Pathianin Edom chu buaina awm lovin an kal tlang dâwn tih
a tiam a, mipuite tân harsatna awm lovin chaw leh tui lei mai
theih tûr a awm dâwn a. Thiltih maka tui lo luang chhuak \hîn
a lo tâwp ta chu hlimna ropui tak a ni a; thlalêr vahvaihna hun
chu a tâwp dâwn ta tih entîrna a ni. Rin lohnain an mit tidel
lo sela chuan hei hi an hre thiam tûr a ni a. Nimahsela
Pathian thutiam thlen famkimna hmuh theiha thil lo lang chu
rinhlelh leh phunnawi nân an hmang ta zâwk a. Pathianin
Kanaan ram luah tûra a hruai an beiseina te chu an bânsan
a, thlalêr ram ngâiin an \ap a.
Pathianin Kanaan a luhtîr hmain A thutiam an ring em tih an
entîr phawt tûr a ni. Edom an thlen hmain tui a tâwp a. Hun rei
lo te chhûng hmuh theiha kal lova rinna an kalna hun remchâng
a lo awm a. Nimahsela fiahna hmasa ber chuan an thlahtuten
lawmna châng hriat lohna thlarau an lantîr ang buaina pangngai
bawk kha a siam leh ta. Kum tam tak an mamâwh pe \hîntu
_____
16
Thupuan 22:7; 17Deuteronomi 2:3-6
430 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

kut an theihnghilh rualin bûkah chuan au thâwm a lo awm a,


Pathian \anpuina dîl lovin A lakah an phunnawi a, beidawngin
an au va, “LALPA hmaa kan unaute an thih lai khân khân Pathianin
min lo tihlum ve ta then zâwk sela aw!’18 chu chu Kora helnaa
thite zîngah khân tel ve an duh tihna a ni.
Mosia leh Aarona an au khum a: “Engatinge LALPA
mipuihote hi thi tûra thlalêrah hian i hruai luh ni, keimahni leh
kan ran te nên? Engvângin nge he ram \ha lo taka mi hruai lût
tûrin Aigupta ram ata min tihchhuah ni; buhbâl te, theipui te,
[415] grêp kûng te, pomgranet te awm lohna hmun a ni a, tui in tûr
rêng rêng lah a awm hek lo,” an ti a.
Hruaitute chu inbiakna in kawngkâah an lût a, an bawkkhup
a, “LALPA ropuina a lo lang” leh a, Mosia hnênah Pathianin
“Tiang la la, pungkhâwmhote chu awm khâwmtîr la, nang leh i
unau Aarona nên, an mit hmuhah lungpui chu a tui tichhuak tûrin
hrilh la; lungpui ata chu tui i lak chhuahsak dâwn nia,” a ti a.
An unauvin mipuite hmâah chuan an kal a, Mosia chuan
Pathian tiang chu a keng a. Tûnah chuan putar tak zet an ni
tawh a. Kha leh chen kha Israelte helna leh luhlulna an lo tuar
hrâm hrâm a, tun \um chu a tâwpah Mosian a dawh thei ta lova.
“Helhmanghote u, ngai teh u, he lungpui ata hi tui kan lak
chhuahsak dâwn che u em ni?” a ti a, Pathian thupêk anga lungpui
hnênah chuan sawi mai lovin tiangin vawi hnih a vua a.
Tui lo chik chhuak luah luah chuan mipuite mamâwh chu a
phuhrûk sak a. Mahse thil dik lo lian tak chu a awm. Mosia
thinur \awng chu thinrimna thianghlim ni lovin mihrinnain a \awng
a, Pathian chu chawimawi lohvin a awm a. “Nangni
helhmanghote u, tûnah hian ngai teh u,” a tih chu a tidik a,
nimahsela, thudik pawh thinrim chunga ram taksa sawi tûr a ni
lo. Israelte an hela Pathianin Mosia hnêna A \awng kha nâ a ti
hlê a, anni tân tuar a har bawk a, mahse Pathianin thu chu hrilh
tûrin a pui a. Tûna amâ chunga ti nia a puh hian mipuite pawi a
khawih a ni a, Pathian Thlarau a sawichhia a ni. Mahni
_____
18
Nambar 20:1-13
LUNGPUI VUAK 431
inthununna leh dawhtheihna a tlachham a ni tih a hmuh theih a.
Chutah mipuite tân zawhna a siam theih a, tun hmaa a thiltihte
kha Pathian kaihhruainaa ti a ni em tih leh an sualna chu ngaihhna

Mosia chu tiang kengin Israel upa te nen lungpuiah chuan a va kal a, Pathian
tirhin lungpui chu tiang in a han vaw ta a. Mipuite mamawh em em tui chu a lo
chhuak ta a. Paula chuan chu lungpui chu “Krista a ni” a ti.
432 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thiam theih a ni tih a ni. Mosian anmahni ang bawkin Pathian a


tilungni lo ve a. Atîr a\angin mi sawisêl leh thiam loh chantîr
kha tihfo dân a ni, an ti a. Tûnah chuan A chhiahhlawh hmanga
Pathianin a zilhhauhna \hin zawng zawng hnâwl an duh \hîn kha
thil dik takah an ngai ta a.
Mosian Pathiana a innghah zawh lohna a tilang a. LALPAN a
thutiam tawh chu a ti leh dâwn lo niawm zia zangin “Tui kan lâk
chhuahsak dâwn che u em ni?” tiin a zawt a. An unaua hnênah
LALPAN “Min ring lo va, Israela thlahte mithmuhah mi chawimawi
lo,” a ti a. Tui awm loh lai khân Pathian thutiam thleng famkim
tûra an rinna chu mipui helna leh phunnawina chuan a tinghing
a. Chhuan hmasate chu an rinlohna avângin thlalêra boral tûra
[418] thiam loh chantîr an ni tawh a, an thlahteah chu thlarau vek chu
a lo lang leh a. Anni pawh chuan thutiam chu an chang leh thei
dâwn na nge? An beidawngin an chau va, Mosia leh Aarona
chuan mipui ngaihdân kal lai tih tâwp nân \an an la lo. Pathian
an rinna chu phet lova lantîrin mipuite hmâah êng chhi thei sela
chuan he fiahna hi an hneh thei ang. Rorêltu dinhmun leh
thuneihna an hman nghal mai theih chu hmangin phunnawina chu
an tireh thei ang. Pathian hnêna tihdan tûr an zawh hmain anmahni
thuneihnain thil \ha zâwk thlenna tûr a nih chuan an ti mai thei a
ni. Kades-a helna pawh kha dang nghâl vet sela chuan sual
indawt zut pawh chu dan theih a ni ang.
Mosian a tih rum rum avângin Pathianin zirlai zirtîr a tum
pawh a bawh bo va. Krista chu vawi khat hlana a awm angin
lungpui Krista entîrtu chu vawi khat vuak a ni tawh a. Isua
hminga malsâwmnate kan dîl ang bawkin lungpui hnênah chuan
a vawi hnihna atân chuan a sawi a sawi chauh a ngai tawh a.
Lungpui vawi hnih vuakna chuan Krista entîrna mawi tak
pawimawhna chu a tichhia a ni. Chu lo pawh chu, Pathian
chauhvin a neih theih thuneihna chu hmang theiin a inngai a.
Pathian inrawlhna chuan thil chu puithu takin a siam \hîn a, Israel
hruaitute pawhin mipuite Pathian zahna an neihtîr sauh ang a, A
LUNGPUI VUAK 433
thiltihtheihna leh \hatnaa an innghahna chu tihchak sak a ni bawk
ang. Mihring chak lohna nei mi ni siin thuneihna chu a kuta
awm niawm taka thinur chunga au va, “Lungpui ata hi tui kan
lak chhuahsak dawn che u em ni?” a tih khan Pathian hmunah
an indah tihna a ni. Mipuite phunnawina leh helna inzawm rengin
a tihhrehawm avângin Mosia chuan |anpuitu engkim titheia chu
a theihnghilh ta hial a. Pathian chakna tel lo leh mihring
chak lohna tihlanna nên a chanchin chhinchhiahna chu
tihhmêlhem tûra hnutchhiahin a awm ta a. A tâwpah a
hnathawha thianghlim, nghet leh mahni hmasiallo mi chu a
hnathawh khârna tûrah tihtlûkin a lo awm ta a. Pathian chu
tihropui leh chawimawina hun tûrah Israel pungkhâwmte
zîngah chawimawi lohin A awm ta a.
Hemi \uma Mosia leh Aarona tithinurtute chungah hian
rorêlna chu peih nghâl mai a ni lo va. Hruaitute chu zilhhauvin
an awm ta si a. Pathian aiawha dingte chuan Amah an
chawimawi lo a ni. Mosia leh Aarona te chuan mipuite chu
Pathian chunga phunnawi ni lovin anmahni chungah zâwk
emaw an ti a, an thinrim êm êm mai a. Anmahni chauh inenin [419]
mahni inkhawngaihna an nei a, hre lovin sualah an lo tlu reng
mai a, mipuite chu Pathian laka an sualna lian tak chu an
hriattîr thei ta lo va.
Rorêlna lo thleng nghâl ta mai chu a nâin a mualpho thlâk
ngaih mai. “LALPAN Mosia leh Aarona hnênah chuan ‘Min rin
loh va Israela thlahte mithmuha mi chawimawi loh avângin hêng
pungkhâwmho hi ka pêk ramah chuan in hruai lo vang,’ a ti a.”
Israel helhote nên Jordan kân hmain an thi tûr a ni. Mosia leh
Aarona chuan Pathian vaukhânna leh zilhna chu ngai pawimawh
lovin mahni inngaisangin emaw lo thinrim sela chuan an sualna
chuan a khawih thui khawp ang. Nimahsela sual lui leh tum luia
puh theih an ni lo, thlêmna lo thawk phut chuan a lo hneh ta a,
thinlung takin an inchhîr nghâl a ni. LALPAN an inchhîrna chu a
pawm a, mahse an sualna chuan mipuite pawi a khawih avângin
434 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hremna chu A pumpelhtîr thei lo a ni.


Mosian hremna a tawh chu mipuite lakah a zêp lova, Pathian
hnêna ropuina a pêk loh avângin Ram Tiamah a hruai lût dâwn lo a
ni tih a hrilh a. Hremna na tak a chunga thleng chu chhinchhiah \ha
tûr leh an phunnawinate mihring satliah ve mai chunga an bel chu
Pathianin engtin nge a ngaih ang tih leh, an sual avângin an chungah
hremna chu a lo thleng a ni tih ngaihtuah tûrin a ti a. An hremna chu
hnûk lêt tûrin Pathian a ngen \hîn a, mahse pawm a ni lo tih te a
hrilh a. “Nangmahni avângin ka chungah LALPA chu a thinur hle a,
ka thu chu a pawm lova,”19 tiin a sawi.
Harsatna leh fiahna hun a lo thlen apiangin Pathianin
hnathawktu a nei lo ni awm takin Israelte chuan Mosian Aigupta
a\angin anmahni a hruai chhuak tiin an puh chhe nghâl zêl a. An
zin kawng tluana harsatna an tawh apiangin an hruaitu chungah
an phunnawi a, Mosian “Pathian chunga phunnawi in ni, ka
chungah a ni lo; Pathian, nangmahni chhanchhuaktu che u
chungah a ni zâwk,” tiin a hrilh a. Nimahsela, hmanhmawh taka,
“Tui kan lâk chhuah sak dâwn che u em ni?” a tih hian an puhna
chu a nemnghet a, an rin lohna leh an phunnawinaah chuan thiam
an chang ta hlauh a. LALPAN Mosia chu Ram Tiamâ luh a phal sak
lohna chuan an ngaihdân chu a lak bo sak hlen dawn a ni. An
hruaitu chu Mosia a ni lova, LALPAN a lo sawi tawh a, vântirhkoh
chak tak chu a ni zâwk, “Ngai teh, kawnga vêng zêl tûr che u leh
hmun ka buatsaihah chuan hruai lût tûr che uin, i hmâah
vântirhkoh ka rawn tîr dâwn e. Amâ zai ngai zêl ulangin a thusawi
pawm \hîn ang che u...... Amahah chuan Ka hming a awm a nia.”20
[420] “Nangmahni avângin ka chungah LALPA chu a thinur hlê a,”
Mosian a ti. Israel ho zawng zawng mit chu Mosia chungah a fu a,
A mîte hruaitu atâna amah thlang chhuaktu LALPA lakah a sual ta si
a. Pungkhâwmho zawng zawngin chu bawhchhiatna chu an hre
vek a, nêp taka lâk chu nise, tih thinur an nih avângin dawhtheih
lohna leh rin lohna pawh lo awm mahse mawhphurtute tân chuan
ngaihhnathiamna a awm thei tia ngaihdân a awm dâwn a. Nimahsela
_____
19
Deuteronomi 3:26; 20Exodus 23:20, 21
LUNGPUI VUAK 435
sual pakhat avângin Mosia leh Aarona chu Kanaan-ah an lût thei
dâwn lo tih puan a han nih chuan Pathianin duhsak bîk a nei lova
dan bawhchhetu chu A hrem ngei dâwn a ni tih an hre ta a.
Israel mîte chanchin hi chhuan lo awm leh zêl turte tâna zirtîrna
leh zilh lâwkna atâna chhinchhiah a ni. Mihring lo awm zêl tûrten
Vâna Pathian chu thleibîk nei lo rorêltu a ni a, engtizâwng mahin
misual chu thiam a chantîr lovang tih an hria ang. Nimahsela mi
tlêmtê chauhvin sual sualzia hi an hrethiam a. Mihringte chuan
Pathian chu a \ha êm a, bawhchhetu chu a hrem lovang tiin beiseina
dik lo an insiam sak a. Nimahsela Bible thawnthu a\angin khawvêl
zawng zawngah hlimna leh muanna a awm theih nân Pathian \hatna
leh hmangaihna avâng zâwkin sualna chu thihnaah A ngai a ni.
Mosia \hatna leh rinawmnain a thiltih sual rulhna chu a khawih
her thei lo. Pathianin mipuite sualna lian zâwk chu a ngaidam tawh
a, mahse an hruaia te chunga A tih angin hruaitu chungah sualna
chu A en thei lo. Lei chunga mi zawng zawng aia sângin Mosia chu
A lo chawimawi tawh a. A ropuina A hmuhtîr tawh a, amah hmangin
Israelte hnênah a thuruat a pe a. Êng lian zâwk leh hriatna tam
zâwk dawng a nih avângin a sualna chu a huatthlala bîk a ni. Tûn
hmaa lo rinawm viauna khân tuna sualna chu a tlan thei lo. Êng lian
zâwk hmu leh remchanna tam zâwk dawngte chuan mawhphurhna
tam zâwk an nei a, an tlin lohna pawh ngaihdam a har a, hremna
pawh a rit zâwk a.
Mihringte thlîrnaah chuan Mosian sual lian tak a ti pawh a ni lo
va, a sualna chu mîte sualna a ni fo \hîn. Sâm ziaktuin heti hian a ti,
“a hmuia \ha lo taka a sawi avângin.”21 Mihringte ngaih chuan thil
zangkhai tak a ni; mahse A chhiahhlawh ropui leh rinawm ber sualna
chu Pathianin na taka a lâk chuan mi dangin chhuanlam an
siam thei dâwn lo a ni. Mahni indah sânna leh kan unaute
thiam loh chantîrna chuan Pathian a tilâwm lo. Chûng sual
tih chîngte chuan Pathian hnaah rinhlelhna an tuh a, Kristian
sâkhaw awm ringlo tân an rinloh chuan chhuanlam a siamtîr
a. Dinhmun pawimawh zâwk chang leh huhâng nei liantu
_____
21
Sâm 106:33
436 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tân inngaihtlâwmna leh dawhtheihna nasa zâwk a mamâwh.


[421] Pathian fâte, a bîkin mawhphurhna neitute chu Pathian chan
tûr chawimawina anmahni an inpêk chuan Setana chu chawimawiin
a awm a. Hnehna a chang a ni. Chu tak chu a tlûk chhan a ni.
Chutiang chuan tlu chhe tûra a thlêmnaah a hlawhtling hle a. A
thlêmna laka kan inven nân mahni inchawimawi hlauhawmzia min
zirtîr tûrin Pathianin A thuah zirtûr tam tak min pe a. Kan
nungchangah tihduhna a awm lova, kan ngaihtuahna leh kan rilru
awn lam pawh a ni lo, mahse, englai pawha Pathian Thlarau
thununna hnuaia kan inpêk a ngai a. Pathianin mi chu malsâwmna
a vûr ngawt lo va, a chungah fiahna a thlentîr ngawt hek lo, Setana
erawh chuan a ti ve ve thei a, remchânna chhetê kan pêk chuan
thlêm theih dân tûr leh rilru tihchhiat leh tikhawlohna tûr a zawng
reng a ni. Chuvângin mi chu thlarau lamâ ênna ropui enganga tam
dawng leh Pathian malsâwmna leh duhsakna engzâta tam chen
pawh nise LALPA hmâah thuhnuai rawlh takin a kal reng tûr a ni a,
rinnain Pathian chu a ngaihtuahna tinrêng hruai tûr leh a duhnate
thunun tûrin a dîl tûr a ni.
Pathian mîa inchhâl apiang chuan an thlarau vêng \ha tûrin tih
mâkmawh khûn ber mai neiin enganga nasa pawhin miin an thin
tirim sela mahni inthununna an nei ngei ngei tûr a ni. Mosia phur hi
a rit êm êm mai a, mi tlêm tê chauhin a harsatna hi an la hriatpui a;
mahse chu chuan a sual chhuanlam a siam theih phah chuang lo.
Pathianin A mîte tân thil lian tham a siamsak a, A chaknaa an
innghah chuan thil lo thleng eng mahin a chhaih buai thei ngai lo
vang. Thlêmna lian ber ni rawh se, chhuanlam a siam theih loh.
Kan nunna chu eng anga chak pawhin naawr mah se bawhchhiatna
chu keimahnî thih ngêi a ni. Thil sual ti tûrin tû mah lei leh hremhmun
chakna pawhin a tilui lo. Setanan kan chak lohna lai tak a hria a,
mahse hnehin kan awm tûr a ni lo. Eng anga nasa leh beisei bo
beihna pawh ni se, Pathianin \anpuina min pê a, A chaknin kan
hneh thei a ni.ð
437
38
EDOM HÊLA ZINNA

K ADES-a Israelte inkhuarna chu Edom ramri a\ang hnai tê a [422]


ni a; Ram Tiam kawng chuan chu ram chu a tan tlang a,
Mosia leh mipuite chuan Pathian hrilh angin Edom lal hnênah
chuan a rama kal an duh thu an thawn a, - “I unaupa Israela
chuan heti hian a ti, ‘Kan chunga tuarna lo thleng zo zai hi i hria;
kan pi leh pute Aigupta rama an chhuk a, rei tak Aigupta rama
kan awm thute, Aigupta mîten keini leh kan pî leh pûte \ha lo
taka min tihziate kha. Tichuan, LALPA kan auva, kan aw chu a
lo hria a, vântirhkoh a rawn tîr a. Aigupta ata min hruai chhuak
a, ngai teh, i ram dep ber khua Kades-ah kan awm a; khawngaih
takin i ram hi kan kal tlang teh ang; lo emaw, grep huanah emaw
kan kal lo vang a, tuichhunchhuah tuite kan in hek lo vang; lal
lamlianah kan kal zêl ang a, i ram kan pelh hmâ loh chuan ding
lam emaw, vei lamah emaw kan pêng lo vang,” tiin.
He dîlna hawihhawm tak hi hnialna \ihbaiawm taka chhân a
ni: “Mi pal tlang tûr a ni lo, mi pal chuan a bei tûr chein khandaih
nên ka lo thawk ang.”
Rin loh taka a hnial avângin Israel hotute chuan lal hnênah
chuan dîlna an thawn leh a, thutiam an nei bawk a. “Lamlianah
kan kal chho vang a, keimahni leh kan ranin i tui kan in chuan a
man chu kan pe ang che; thil dang engmah ti lovin a kalin kan
kal tlang mai ang e,” tiin.
Chhânna chu “Kal lo vang,” tih a ni. Râl muanga an kal
theih loh nân Edom râlkap mîte chu khan rem lo lai deuh deuhah
an inhung vek tawh a, Hebrai mîte chu râl bei ve hauh lo tûra
khap an ni a. Edom ram hêl kualin an zin dâwn ta a ni.
Mipui hote chu harsatna hnuaiah Pathian ring sela chuan
sipaihote LALPA Hotupa chuan Edom ram kal tlangin a hruai
ang a, a rama chêngte chuan anni chu an hlau ang a, tichuan [423]
438 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

inhmêlmâkna siam lovin duhsakna an lo tilang zâwk ang.


Nimahsela, Israel mîte chuan Pathian thu angin an ti nghal mai
lova, sawisêlna leh phunnawina avângin an hun rangkachak chu
a liam ta a. A tâwpah LALPA hnêna dîlna an siam chuan phal
sak an ni lo. Aigupta an chhuahsan phat a\angin Setana chuan
Kanaan an luah lohna tûrin an kawngah thlêmna leh dâlna a
siam char char a, Pathian thiltum a dan theih nân anni lahin an
rinlohnain kawng an hawn sak châm chî sî a.
A vântirhkohten kan tân thawk tûra min nghah reng laia
Pathian thu awiha thawh nghal thuai hi a pawimawh a.
Vântirhkoh sualte chuan hmasâwnna rahbi tin hi min chuh a. A
fâte chu hma lam pana kal tûra hrilha an tân thil ropui tak tih a
inpeih reng laiin hrehna leh khawtlaina siamâ LALPA chu tilâwm
lo tûrin a thlêm a, innghirnghona ti-alh a, phunnawina leh rinlohna
tihchhuah dan a zawng a, tichuan Pathianin malsâwmna pêk a
duh chu an chân \hîn a. Pathian chhiahhlawhte chu inring renga
kawng A hawn veleh a chak thei ang bera che tûra inpeih reng
tûr an ni. Han khawtlai hlekna pawh chuan anmahni hneh thei
tûrin Setana tân hun a siam sak a.
Edom kaltlang dan tûr Mosia hnêna hrilh a nih laia Edom
mîten Israelte an hlau dâwn tih thu puan a nih hnuah LALPAN he
remchanna hi an hman a phal lo va. Israel mîten Pathian
thiltihtheihna an hman avângin Edom mîte chu an bêl chhûnga
sa an ni mai dâwn a, mahse Hebrai-ho chuan anni chu an suasam
tûr a ni lo. Thupêk a chhuak tawh a: “Chuvângin fîmkhur hle
ula; bei suh u; an ram chu a khawii lai mah, kephaha rah khawp
lek pawh ka pe dâwn hauh lo a che u; Seir tlang chu a pualah
Esauva ka pe tawh a ni.”1 Edom mîte chu Abrahama leh Isaaka
thlahte an ni a, A chhiahhlawhte avângin Esauva thlahte chungah
Pathianin duhsakna a entîr a. An sualnain A zahngaihna thlen
phâk chin a pel a nih loh chuan an tibuai tûr a ni lo, Seir Tlâng
chu an chanpualah A pe tawh a ni. Kanaan mîte chuan an
sualna no an tihkhah tawh avângin Hebrai mîte chuan a mi
_____
1
Deuteronomi 2:4, 5
EDOM HÊLA ZINNA 439
chêngte chu an tiboral vekin an neihte an lak sak vek tûr a ni;
Edom hote erawhchu khawngaihna hunah an la awm a, an
chungah zahngaih rih tûr a ni. Pathian chu zahngaihnaah a lâwm
\hîn a, A rorêlna A tuartîr hmain a khawngaihna a tilang \hîn a.
Kanaan luahtute chu tiboral tûra a tirh hmain Edom mipuite chu [424]
zuah tûrin Israelte chu a hrilh a.
Edom leh Israel thlahtute chu unau an nih avângin an inkârah
unau inhmangaihna leh \hat chhuahna chu a nung tûr a ni. Ram
kal tlang phal lova zah pah lova an \awngna avâng chuan eng
hunah mah Israelte tân phuba lak phal a ni lo. Israelte chu
Pathian duh sak leh thlan bîk an nih chhûng chuan A thil khap
chu an ngai pawimawh êm êm tûr a ni. Pathianin an rochun tûr
\ha tak a tiam tawh a, mahse leiah hian anmahni chauhvin chu
chanpual dik tak chu neiah an inngai tûr a ni lova, mi dangte an
nêksawr tûr a ni lo. Edom mîte nên an indâwrna rêng rêngah
rêldik lohna a awm tûr a ni lo, tia hrilh an ni. An indawr tawn
ang a, an thil lâk mante an pe nghal zat zat tûr a ni. Israelte
chuan Pathian an rina, A thu an awih theih nân hei hian fuih an
ni, “LALPA in Pathian chuan in thawh apiangah mal a sâwm \hîn
ang che u a, ....engmah in tlakchham loh kha.”2 Edom hote
chuangh an innghat tûr a ni lo, hausakna hnâr Pathian chu
an nei si a. An thi neih engpawh dik lo taka neih sak luih an
tum tûr a ni lo va; an indâwrna apiangah Pathian dân,
“Nangmah i inhmangaih angin i vêngte i hmangaih tûr a ni,”
tih hi an tilang zêl tûr a ni.
Pathian ruahman ang tak hian Edom chu kal tlang sela,
anmahni leh a rama chêngte tân malsâwmna a ni tûr a ni a;
Pathian mîte hriat chianna leh Amah chibai bûk dân te an hriat
phahna leh, Jakoba Pathianin Amah hmangaiha \ihtute mal a
sâwm dân hriatna hun remchâng pêk an ni dâwn a ni. Mahse
hêng zawng zawng hi Israelte rin lohna chuan a dal vek a.
Bengchheng taka an ngenna chhân nân Pathianin mipuite chu
tui a pe a, mahse an rinlohna chuan hremna a hmuh A remti a.
_____
2
Deuteronomi 2:7
440 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Thlalêr lamâ kîr lehin thiltih maka lui luang chhuakin an tuihal a
tihreh sak leh dâwn ta a, Amah chu ring sela an mamâwh dâwn
tawh hauh si lo.
Chuvângin Israel mipui chu chhim lamâ kîr lehin Edom phai
leh tlâng hring dup mai an hmu vuai a, engmah \o theih lohna
ram ro lam chu an pan leh ta a. Thlalêr beidawn thlâk tak mai
a\ang chuan Hor Tlâng, a chhîpa Aarona thihna hmun tûr leh
phûm a nihna tûr chu a lang thei a. Israelten he tlâng an lo thlen
hian Pathianin Mosia thu a pe a:
[425] “Aarona leh a fapa Eleazara chu Hor tlangah rawn hruai
chho rawh; Aarona chu a silhfênte hlih sak la, a fapa Eleazara
bel rawh; Aarona chu a chipuite hnênah hruai a ni ang a, chutah
chuan a thi ang,” tiin.
Chung putar pahnihte leh la naupang zâwk pakhat chuan
hah takin tlang sâng chu an lâwn a. Mosia leh Aarona lûte chu
thlasik vawi zâ leh sawmhnihin a tivar vek tawh a. An
damchhûng rei tak leh an nun chhinchhiah tlak tak chu hrehawm
tuarna thûk ber leh, mihring chunga chawimawina sâng ber
dawnga chhinchhiah \hat a ni. Mi thiltithei tak an ni a, an chakna
zawng zawng chu Chin-lem-neilova nên an inzawmna avânga
\hanglian a, ropui a, lo zahawm ta a ni. An nun chu Pathian leh
an mihring puite tâna mahni hmasialna awm lova hmang zo an ni
a; an hmêl a\angin an thluak \hatzia te, an nghehna te, an thiltum
a ropuizia leh hmangaihna an ngahzia te a lang a.
Kum tam tak Mosia leh Aarona chu phurrit inchhâwk tawnin
an inthawhpui a. Hlauhawm chhiar sên loh an tâwk dûn a,
Pathian malsâwmna an dawng dûn bawk a; mahse an in\hen
hun a lo thleng dâwn ta. An awm dun hun chhûng chu an tân a
hlu êm mai a, muang takin an kal a. Kawng chho leh hahthlâk
tak an kal lai chuan an châwl fo va, tûnhma thil kal tawh leh tûn
hnûa lo awm leh tûrte an sawi dûn a. An hma lam an hmuh
phâk tâwp thleng chuan thlalêr ram an vahvaihna chu a lang
duai a. An hnuaia phaizâwlah chuan hêng mi thlanten an \hatna
EDOM HÊLA ZINNA 441
tûr ngaihtuah leh inhlan zo vek a, an hun tam ber an hmanpui
tawh Israel mipui riah bûk chu a awm hmur bawk a. Edom
Tlâng piah lamah chuan Ram Tiâm—Mosia leh Aaronan
malsâwmna an chên vê theih loh tûr ram panna kawng a kal a.
An thinlungah helna rilrûin hmun a nei lo va, an hmuiah
phunnâwina a chhuak bawk lo; an pâte hnên a\anga rochun
ram an luhna dâltu chu hre rengin an hmêlah lungngaihna
zahawm tak a lang a.
Aaronan Israelte tâna a thawhna hun chu a lo tâwp ta. Tûn
hma lam kum sawmli a, kum sawmriat pathum mi a nih laiin,
Pathianin Mosia rawngbâwlna pawimawh leh ropui tak chu
zawm ve tûrin a ko va. Aigupta a\anga Israela thlahte hruai
chhuak tûrin Mosia a thawhpui a. Hebrai hovin Amâlek ho an
do laiin hruaitu kut a lo chelh ding tawh a. Pathian awmna Sinai
Tlâng lâwn phal sak a ni a, Pathian ropuina a hmu a. LALPAN [426]
Aarona chhûngkua chu puithiam nihna a hlân a, puithiam lalber
hna khun tak chelh tûra chawimawiin a awm a. Kora leh a
pâwlte tihboralna tûra Pathian rorêlna \ihbaiawm tak lo lan laiin
a hnathawhna hmun thianghlim chu A nemnghet a. Aarona
sawipuina avângin hri a bâng a. A fapate pahnihin Pathian thupêk
an ngaih pawimawh loh vânga tihhlum an nih laiin a helin a
phunnawi lo. A nun ropui taka chhinchhiahna erawh chu
tihchhiatin a awm. Sinaia mipuiin au thâwm nêna an ngenna chu
awia rangkachak bawng no lem a siam sak khân sual huatthlala
tak a ti a, Miriami nên \ang dûnin Mosia îtsîkin an phunnawi a.
Mosia nên Kades-ah lungpui hnêna tui tichhuak tûra hrilh tûr
an nih khân thu an awi lova.
Hêng A mîte hruaitu ropui tak te hi Pathianin Isua aiawhtu
atana siam chu a thil tum a ni. Aarona chuan Israelte hming chu
a âwmah a bel a. Pathian duhdan chu mipuite a hrilh chhawng
a. Tlanna Nî-ah Israelte tâna Palai hna thawkin hmun thianghlim
berah “thisen keng lo lovin” a lût a. Kristan a mîte tâna tlanna
hna a thawh sak zawha amah nghak tute malsâwm tura a lo kal
442 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

leh dâwn angin Aaronan a hna a thawh zawhin pungkhawmhote


malsâwm tûrin a lo chhuak \hîn a Kan Puithiam Lalber ropui
tak aiawhna chanvo pawimawh tak mai chu a ni Kades-a
Aarona sualna pawh ti langsâr ta êm êmtu chu.
Lungngai takin Mosian Aarona kawrfual chu a hlîp a,
Eleazara a bela, Pathian ruat angin amah dâwltu a lo ni ta a.
Kades-a sualna avângin Aarona chuan Kanaan ram duhawm
taka inthawina hmasa ber hlan tûr leh Israelte ram luah hlan
thianghlim tûra vânneihna chu a chang pha ta lo va. Mosia erawh
chu Kanaan ramri thlenga mipui hruai thleng tûra a phurrit chu
phur leh tûr a ni. Hêng Pathian chhiahhlawhte hian Kades lungpui
hmaa an din lai khân an chunga fiahna lo thlang kha phunnawi
lovin lo phur sela chuan an hma lam hun chu a va danglam nasa
dâwn êm! Thil dik lo tih tawh chu tih\hat leh theih a ni tawh lo.
Rei lo te chhûnga thlêmna mal khat lek pawh ngaihthah vânga
hloh tawh chuan dam chhûnga hnathawh chu ngai a awhtîr thei
tawh lo mai thei a ni.
Hruaitu pahnihten Eleazara, hna thianghlim chelh tûra
Aarona thlâktu tûr, tih hriat \heuh chu hruaia riah bûk an awm
[427] loh san avângin hlauhna a awm deuh va, an kîr leh hun chu
nghâkhlel taka thlîr a ni. Mipuite chuan pungkhâwmho awm
hmur mai an han en vêl a, Aigupta a\anga puitling saa chhuakte
chu thlalêrah an thi zo tawh a ni tih an hmu a. Mosia leh Aarona
chunga hremna thleng an hriain an zain thil \ha lo, lo thleng tûr
chu an ngaihtuah a. |henkhat chuan Hor Tlâng chhîpa an
han kal rûk daih chhan chu an hria a, an hruaitu an enghelhna
chuan thinlunga an vawn kha tak leh, mahni inthiam lohna
an neih chu a tizual kai a.
A tâwpah Mosia leh Eleazara ni awm tak tlâng a\anga lo
chhuk an hmu ta a, Aarona chu an zîngah a tel ta lo va. Eleazara
chuan puithiam kawr a inbel a, chu chuan hna thianghlim thawk
tûrin a pa a thlâk tawh a ni tih a entîr a. Mipuite chu rilru rit
takin an hruaitu hnênah an lo kal khâwm a, Mosian Aarona chu
EDOM HÊLA ZINNA 443
Hor Tlângah a kuangkuah chungin a thi ta a, chutah chuan an
phûm nghâl a ni tih a hrilh a. Mipuite chuan Aarona chu
tilungngai fo \hîn mahse an hmangaih êm êm avângin lungchhe
takin an \ap ta chiam a. “Israelho zawng zawngte chuan Aarona
a thi tih an hriat chuan Israelho zawng zawngte chuan ni
sawmthum an sûn a.”
Israel puithiam lalber phûmna thu Pathian lehkhathuin a sawi
tlêm hle a, “Aarona chu a thi a, tah chuan an phûm a.”3 Pathianin
inphûm dan thupêk a sawi leh tûnlaia tihdan hi a inpersan nasa
teh e. Tunlai hun chuan mi chungnung deuh chin invuina hi
uchuak leh uangthuanga thil tih a ni. Aarona, piang tawh zînga
mi chal lang ber mai pakhat chu a thih chuan a \hian hnai ber
pahnihte chauh chu a thihna hriatpui leh a phûmnaa tel an ni.
Hor Tlânga a thlân chu Israel hote lakah kumkhua atân thuhrûk
a ni. Thihna chunga nasa taka intâr lan \hin leh an taksa vaivuta
kîr lehta atâna a chuang liamâ insên ral vak vak hi Pathian
chawimawi lohna a ni.
Pungkhâwmho zawng zawng chu Aarona chungah an
lungngai a, Mosia ang tluk erawh chuan an tuar thei lo. Aarona
thihna chuan Mosia pawh a tâwp hun a hnai hle tawh a ni tih
fiah takin a hriattîr a; mahse leia a châm chhûng hun chu rei
tawh lo teh mahse a kawppui–a hlimna leh lungngaihna te, a
beiseina leh a hlauhna te kum tam tak chhûnga lo \âwmpui \hîntu
a han chân chu tuar har a ti a. Tûnah chuan Mosia chu amah
chauhvin a ram \ang dâwn ta a, mahse Pathian chu a \hian a ni
a, Amah chu a rinchhan zual sauh dâwn a ni.
Israel hovin Hor Tlâng an chhuahsan hnu rei lo têah Kanaan
ram lal pakhat Arada-a ho nên an inbeihnaah hnehin an awm a. [428]
Nimahsela Pathian \anpuina tih tak zeta an zawn avângin vânlam
puihna chu phal sak an ni a, an hmêlmate chu an tlâwm der a.
He hnehna hi lâwmna châng hriat nan leh mipuite chu Pathian
rinchhan nachang hre thei tura hruai nana hmang lovin mahni
inrin tâwk nân leh chapo pui nan an hmang ta zâwk a. An chin
_____
3
Deuteronomi 10:6
444 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

\han phunnawina lamah bawk an tlu leh ta a. Tûn hma kum


sawmhnih dawn laia enthlatute thu thlen avânga helna an neih
laia Israel sipaite Kanaan ram luh nghal an phal sak lohna kha
tunah lung nih loh nan an hmang a. Thlalêrah hian \ûl lovin an
khawtlai mai mai a, tûn \uma an hneh ang hian an hmêlmate chu
an hneh mai ang an ti a.
Chhim lam pana an zin chhuak leh ta chu kalkawngte chu
\iau vut sa tak mai, thingkung leh daihlim pawh awm lohna a ni
a. A kawng chu thui leh hrehawm takin an hria a, an chauvin
an tuihâl a. An rinna leh an zaidamna fiahna chu an dawl zo leh
ta lova. An thil tawh tinrêngah a thim lam hlîr an thlîr avângin
Pathian a\angin an hla tial tial a. Kades-ah tui a awm tak loh
vânga an phunnawi avâng chauhin Edom kal hual a ngai ta a ni
tih pawh an hre leh tawh lova. Pathianin an tan thil \ha zâwk a
ngaihtuah a ni si a. An sualna chu nêp taka A hrem avângin an
thinlung chu lâwma khat tûr an ni a. Mahse chutiang a hnehin
Mosia leh Pathian chu lo inrawlh ve lo sela chuan Ram Tiam
chu an chang tawh daih ang tiin an infak a. Pathian ruahman aia
khauh zâwka an awm zêl avângin harsatna an insiam a, an
vânduainaahte chuan Amah an mawhchhiat vek a. Anmahni A
tihdân chu \ha lo vekin an ngai a, a tâwpah engahmah lungâwina
an hmu ta lo va. Pathianin a hruaina tûr ram leh zalênna an neih
ai chuan Aigupta ram chu duhawm zâwkin an hmu a.
Israel ho chuan lungawi lohna rilru an neih tlat avângin an
malsâwmna dawn pawh a dik lo zâwngin an la zêl a. “Mipuite
chuan Pathian leh Mosia kalhin ‘Thlalêra thi tûrin engati nge
Aigupta ata min hruai chhuah? Chhang awm hlei lo, tui pawh
awm hlei lo; he chhang tenawm pawh hi kan nunnain a ten
tawh a ni,’ an ti a.”
Mosian an sual nasa tak chu mipuite chiang takin a hriattîr
a. Pathian thiltihtheihna chauh a ni “Thlalêr zau tak leh râpthlâk
tak, rûl chuk na mîte leh khawmual kaikuangte awmna, tui awm
EDOM HÊLA ZINNA 445
lohna, ram rovah,” te anmahni vêng himtu chu. Nî tina an zin [429]
kawngah chuan vânlam khawngaihna thiltihmakin vên an ni \hîn
a. Pathianin kawng tluana a hruainaah an tuihala in tur tui te, an
ril\amâ ei tur chaw te an hmu zêl a; chhunah hliahtu chhum pui
leh zanah meialh ding avângin himna leh muanna an chang a.
Thlalêra lungpui khawk rawk leh kawng bumboh an zawh laiin
vântirhkohten an vêng reng a. Harsatnate an tawk chung pawhin
an zînga tû mah rual ban lo an awm lo. An zin kawng thui takah
chuan an ke pawh a vung lo va, an thawmhnawm pawh a chul
lo. Thlalêr leh ramhnuaia rûl chuk na mi leh ramsa kawlhte chu
an hmâah a tudawl a. Heti zo zai A hmangaihna lantîr chung
pawhin mipuite chuan an la sawisêl zêl a nih chuan A vênhimna
chu LALPAN a hnûk kîr ang a, lainat taka A enkawlna chu
hrethiam a, simna leh inngaihtlawmna nen A lam an hawi hun a
la awm thei ang. Pathianin a hum reng avângin hlauhawm chhiar
sên lohvin an hual vêl tih an hre hauh lova. An rinlohna leh
lâwmna chang hriat lohna avângin thihna an lo thlîr lâwk \hîn a,
tunah chuan LALPAN an chungah thihna thlentîr a remti ta a.
Thlalêra chêng, thihna tur pai rul, rûlchuk na mi an tih chu an
tam hlê a, a chuk tawh chu na tak mai leh thih nghâl maina a ni
a. Israelte hnên a\anga Pathian vênhimna kut chu dah kian a
nih vêleh chu thilnung tur nei chuan mipui tam tak a bei ta a.
Tunah zet chuan riah bûkah manganna leh buaina a thleng
ta a. Tû tân mah himna a awm lo. Puan in tinah thi mêk leh thi
tawh an awm ta a. Rûl chuk hlim hlawt na tuar au thawmin zan
reh a awmtîr thei ta lova. Mi zawng zawng chu damlo enkawl
leh mahni invêngin an buai \heuh mai a. Tû mah phunnawi an
awm tawh lo. Tuna tuarna chu tun hmaa harsatna leh fiahna
khan a tehkhin pha lo. Pathian hmâah mipuite chu tunah chuan
an indah hniam ta a. Thupha chawina leh dilna nên Mosia an
rawn pan a. “LALPA leh nangmah kalhin kan lo \awng ta hi kan
lo sual ta a ni e,” an ti a. Chumi hma lawka an buaina leh
hrehawmna avânga an hmêlmâ lian bera puh an ni a. Mahse an
446 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thu chu an hmuia a la awm laiin an puhna chu dawt mai a ni


tih hriain harsatna dik tak a lo thlen meuh chuan an tana
[430] Pathian hnêna sawi saktu awm chhun chu a pan ta ruai a.
“Kan zînga rûlte hi tibo tûrin LALPA hnênah \awng\ai rawh
khai,” an ti chûl mai a ni.
Mosia chu dâr rûl, a nung ang tak mai, siamâ mipuite zînga
khai kang tûrin Pathianin a hrilh a. Chu chu rûl chuk apiangin
an en chuan an dam dawn a ni. Chu chu a ti a, riah bûkah
chuan chanchin lawmawm tak rul chuk tuar apiangin dâr rûl chu
an en thei ang a, an dam ang tih chu a ri chhuak a. Mi tam tak
chu an thi hman tawh a, Mosian banah rûl chu a khai ta a,
\henkhat chuan dâra rûl lem siam han en ngawt chuanin a tihdam
an ring lo va; an rinlohnaah chuan an thi a. Mi tam tak erawh
chuan Pathianin enkawlna a siam sakah chuan rinna an nei a.
Pa te, nu te, nu\a leh farnû te chuan an damlote chu \anpui an
duh hliah hliah a, \hian thi \epte pawh an mit an keu saka, rûl
chu an entîr a. Hêng chau tawh leh thi lek lekte pawh hian
vawi khat chauh an en pawhin an dam \ha nghal var mai a ni.
Mipuite chuan dar rûlin amah entu tidanglam thei tûrin
thiltihtheihna a nei lo tih an chiang a. Tihdamna chu Pathian
a\ang chauhva chhuak a ni. A finnain A thiltihtheihna lantîr dan
kawng A thlang a ni. He thil mawl te hian mipuite chu an
sualnain an chungah he natna hi a rawn thlen a ni tih a hriattîr a.
Pathian thu an awih phawt chuan hlauhna chhan tûr engmah a
awm lo va, A vêng him thei a ni tih a hriatchian tîr bawk a.
Dâr rûl khai kan chu Israelte hnêna zirlai pawimawh tak
zirtirna tûr a ni. Thihna tûrin a tihnatna a\angin anmahni an
inchhandam thei lova, Pathian chauhin a tidam thei. He rûl khai
kânah hian rinna an neih tilang tûra ngiat an ni tlat a. An rinna
chu Pathian pawm tlak a ni tûr a ni a, rûl han en mai chu an
rinna entîrna a ni. Rûl chuan amahah hlûtna a nei lo tih an hriaa,
mahse Krista entîrna a ni a; A tihtheihnaah chuan rinna neih a
EDOM HÊLA ZINNA 447
pawimawhzia chu an thinlungah dah a ni ang. Tûn hma chuan
mi tam takin Pathian hnênah an thawhlawmte an rawn keng a,
an sual tlan nan lian tawkin an ring a. Tlantu lo kal tur chungah
an innghat lova, an thawhlawmte chu Amâ hnêna inthawina mai
a ni si a. LALPAN tunah chuan anmahniin inhlanna an lo siam ve
te chu dar rul aia thiltithei lo zâwk leh hlu lo zâwk a ni a, mahse
an rilru Krista hnên lamâ hruaia a awm ta chu an sual lian tak
thawina chu a ni tih A zirtir thei dâwn a ni.
“Mosian thlalêrah rûl a khaikan ang khan, Mihring Fapa hi [431]
khaikanin a awm bawk tûr a ni; tupawh a ring apiangin amah
avânga chatuana nunna an neihna tûrin.”4 Lei chunga awm tawh
phawt chu “Rûlpui tar Diabola leh Setana an tih”5 thihna tûr
chuan a fan chhuak \heuh va. Pathian thil ruahman siam chauh
chuan an sual vânga an thihna chu a la bo thei a. Israelte chuan
rûl khaikan chu an en avângin an nunna chhanhim a ni a. En chu
rinna a nih chu. Pathian thu an awih avângin an nung a, thil
ruahmanah chuan an innghah avângin an dam lohna ata damna
an hmu a. Chutichuan mi sualin Krista chu a en a, a nung a.
Tlanna inthawina chu a rin avângin ngaihdamna a chang a.
Entîrna, nunna nei lo leh che thei lo vang ni lovin Krista chuan
Amahah mi sual simte tihdamna thiltihtheihna leh \hatna a nei a ni.
Mi sual chu mahni inchhandam thei lo mahse chhandamna
hmuh dan a la nei cheu va. Kristan, “Tu pawh Ka hnêna lo kal
chu Ka hnawt chhuak tawp lovang,”6 a ti. A hnênah kan kal
tûr a ni a; A hnêna kan sualte thupha kan chawi chuan min
ngaidamin min pawm duh a ni tih kan ring tûr a ni. Rinna chu
Pathian thil thlawnpek a ni a, amaherawhchu rinna sawizawi
chu kan tih ve tûr a ni. Rinna chu nunnain Pathian khawngaihna
leh zahngaihna a vawnna ban chu a ni.
Krista felna chauh chu khawngaih thuthlunga malsâwmna
min chantîrtu a ni. Mi tam takin hêng malsâwmnate hi dawn
tum leh châk êm êm an awm a, mahse an dawng lo va, an thiltih
_____
4
Johana 3:14, 15; 5Thupuan 12:9; 6Johana 6:37
448 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

\hatin a phû rêng vânga dawng turah an inngai a. Mahni inhnâwla


Krista chauh chu Chhandamtu tling tâwk a ni tih an rin loh
vâng a ni. Keimahni \hatnain min chhandam theiin kan ring
tûr a ni lo; Krista chu chhandamna beisei chhan awm chhun
a ni. “Vân hnuaia mihring sak zîngah, min chhandam tûr
hming dang reng a awm lo.”7
Pathian kan rin tak zet a, Isua, sualna ngaidam thei
Chhandamtuah kan innghah chuan \anpuina hmuh kan chak \hin
chu kan dawng vek mai ang. Mahni inchhandam thei ang zia
zângin tû mahin mahni in en suh se. Chu chu kan tih theih loh
avângin Isua kan tân A thi a ni. Amahah chuan kan beiseina,
kan thiam channa, kan felna, a awm. Kan sualna kan han
hmuh hian Chhandamtu nei lo leh kan lamâ zahngaihna nei
lo vangin kan lungngaiin kan hlau tûr a ni lo. Hetih lai tak hi
\anpui kan ngaih vânga A hnên pan tur leh chhandam tura
min sawm hun chu a ni.
[432] Israel mi tam takin Vânin damdawi a kawhhmuhah chuan
\anpuina an hmu lo. Thi leh thi mai tûrte chu hmuntinah an
awm a, vân lam puihna loh chuan an chan tûr chu enge ni tih an
hre reng a; damna hmu nghâl mai thei an nih laiin an hliam te, an
natna te, leh thi ngei tûr an nih avângin an \ap an \ap a, an khaw
hmuh pawh fiah tawh lo thlengin an chakna an hmang zo va.
Kan mamâwhte hriat thiamna kan neih chuan kan chakna zawng
zawng hmangin kan \ap lo vang. Krista tel lova engmah ti thei
kan nih lohzia kan hriat hunah beidawnna lam kan awn tûr a ni
lo va, Chhandamtu khenbeh leh tholeh ta zâwka chungah kan
innghat tûr a ni. En la nung rawh. Isuan A thuin a tiam kam
tawh a; tû pawh A hnêna kal chu A chhandam ang. Maktaduai
tam tak tihdam ngaiten A zahngaihna chu hnâwl mahse A \hatna
ringtu chu tû mah an boral lo vang.
Mi tam takin chhandamna thurûk chu an hnêna hrilh fiah a
nih hmâ chuan Krista an pawm duh lo va. Sang tam takin Krista
_____
7
Tirhkohte 3:12
EDOM HÊLA ZINNA 449
kros chu an en tawh a, en chu hlâwkna a ni tih pawh an hre reng
a, mahse rinnain an en duh lo va. Mi tam tak chu thil bul chhûtna
kawng inkalh nukah chuan kawng an bo va, thil lo awm dân leh
a lo awm chhan an hriat chhuah ngai hauh lo tûr chu zawngin
Pathianin thil chiang tak a pêk chu an hnâwl a. Felna êngah
chuan an en chhan an hriat hmâ chuan an kal duh lo va. He
kawng zawh lui tlattu chuan thutak hriat thiamna chu an nei lo
vang. Pathianin rinhlelhna chu a la sawn ngai lo. Rinna innghahna
tûr thil chiang chu a pe tam tâwk tawh a, an pawm loh chuan
thimah an rilru chu hnutchhiahin a awm a ni. Rûlin a chukte
chuan rinhlelhna bânsan a, mahse an en hmaa zawhnate an siam
leh chuan an boral daih dâwn a. En phawt chu kan tihtur hmasa
ber a ni a; rinnaa en chuan min tidam dâwn a ni. ð
450 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

39
BASAN HNEH THÛ

[433]
EDOM chhimlam an thlen hnu chuan, Israelte chuan hmar lam
hawiin ramtiam lam chu an pan leh ta a. Tuna an kalna chu
phai a\anga sang zâwk ram zawl dup mai tlang a\anga boruak
fim leh vawt tleh heuh heuhna ram a ni a. Phai zâwl a\anga
sang zâwk ram tiam lam panna kalna hlimawm tak a ni. Zared
Lui chu kânin Moab ram chhaklamah chuan an kal a, hetiang
hian hrilh an ni, “Moab ho chu tibuai suh ula, ral beiin bei suh u;
an ram chu in pualah ka pe dawn lo a che u, Lota thlahte pualah
Ar chu ka pe tawh a ni.” Chutiang thu bawk chu Amon ho
Lota thlahte chungchangah chuan pek a ni.
Hmâr lam chu an pan zêl a, Israel hote chuan Amor ram
chu an thleng a. Hêng hnam indo mi, chak takte hian Kanan
ram chhimlam chu an luah \hin a; an lo pung zel a, Jordan lui an
kai a, Moab mîte chu an dova an ram \henkhatte chu an lak sak
a. He lai Arnon a\anga Jabbok thleng hian tihbuai lohin an luah
ve \hin a. Israelten an kal tumna Jordan lam kawng hian helai
ram hi a tantlang a, Mosia chuan \hian \ha lehkha thawnin Sihon-
a amor mîte lal chu an khawpuiah chuan lehkha a thawn a: “I
ram hi min kaltlang tîr la: kawngpui zelah chuan kan kal anga,
vei lamah emaw ding lamah emaw kan peng hauh lo vang e.
Ka eiah chaw a leiin sumin mi leitir anga, ka inah tui pawh sumin
mi leitîr bawk ang a,” a ti a. Nimahsela a chhanna chu hnialna
a ni, tichuan Amor mîte zawng zawng chu runtute kal zelna dal
tûra kohkhâwm an ni. Hêng Amor sipai hote hi Israel mîte
chuan an hlau a, Sipai \ha taka ruahman pawh an ni lova, \ha
taka thunun pawh an ni lo, râlthuam pawh an nei hek lo. Mihring
han thlirna mai a\ang chuan hmêlma tân hneh awl tak tur an ni.
[434] An lan dânah chuan Israelte chu ral mai tûr ang chauh an ni.
Nimahsela Mosia chuan chhum ding chu a en tlat a, Pathian
BASAN HNEH THÛ 451
awmpuina chhinchhiahna chu LALPA mîte tan chuan a awm a,
chu chuan a thlamuan a. An theih ang tawka indona lamâ
inbuatsaihna chu an ti reng bawk a. An hmêlmâte chuan Israel
mîte chu lei chungah hian nuai bo hlauh tûrin indo chu an châk
zek zek a. Nimahsela ram zawng zawngte petu chu Israelte
hruaitu hnênah chuan a kal a: “Tho ula, kal chhuak ula, Arnon
ruam kan rawh u,” ngai teh u, Amor mi Hesbon lal Sihona leh a
ram chu ka pe tawh che u a ni, luah phawt ula, ral beihin bei
rawh u. Vawiin hian vân hnuai chhan hnam tin chungah
chuan nangmah \ihna leh hlauhna ka awmtîr anga, i chanchin
an lo hria anga, an khur anga, nangmah avângin na tak tuarin
an awm ang,” a ti a.
Heng hnam Kanan ramria awmte hi Pathian thu dovin Israelte
kal zêlna chu lo dal lo sela chuan zuah mai theih tur an ni a.
Mahse Pathian thu chu an ngaisang si lo. Pathian chuan ring lo
mîte chungah pawh ngilnei leh khawngaih thu a nihzia chu A
entîr tawh \hîn a. Pathian chuan Abrahama hnêna a inlârnaah
chuan a thlahte chu mi ramah mikhual in kum zali zet chu an
awm ang tih a sawi a, thutiam chu hetiangin a sawi bawk a,
“Chhuan linaah chuan hetah hian an lo kal leh ang; Amor-ho
sualnate hi a la kim rih si lo.”1
Amor mîte chu milem betute an ni chungin, Pathian chuan
dawh thei takin kum zali chhûng chu Pathian dik a nihzia leh lei
leh vân siamtu a nihzia an hriat theihna tur hun a pe a, mahse an
sualna avâng chuan an nunna chu an chan a. Aigupta ram a\anga
mak tak maia Israel ho a hruaichhuah dan te chu an hre vek a.
Milem biakna a\anga kir leh a, thudik chu hre tûrin thil tam tak
an tan tihsak an ni a. Nimahsela eng chu an hnâwl a, an milem
biakah chuan an innghat tlat a.
LALPA chuan a mîte chu a \um hnihnaa Kanan ramria a rawn
hruai chuan, heng ringlo hnamte hnênah hian a thiltihtheihzia chu
lantîrna tam tâwk pêk an ni leh a. LALPA chu Israelte hnênah
chuan a awm tih an hmu, hnehna an chan dan te, tin, rulin a
_____
1
Genesis 15:16
452 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuk a, chhanchhuah an nih dan te chu an hmu a. Israelte chuan


[435] Edom ram pal tlang hovin Tuipui Sen kawng kual hrehawm an
zawh a, an zinkawng leh riahhmun atan Edom Moab leh Ammon
ramte kal tlang mahse inhmêlmâkna leh intihnatna an nei lova,
an thil neih pawh a heu lo. Amor ramri an lo thlen chuan, Amor
mîte hnênah chuan an ram chu Israel hote chuan an rama kal
tlang tûrin phalna an dîl a, hnam dangte nen a an inrem dân ang
chu zawng ve tura tiam chungin. Mahse Amor lal chuan an
dîlna chu a phalsak lova, a sipaite chu ko khâwmin, do tûrin an
inpuahchah tak zâwk khân, an sualna no chu a lo khat ta a,
tunah chuan Pathian chuan an mahni titlâwm tûrin a thiltihtheihna
chu a hmang dawn ta a ni.
Israelte chuan Arnon lui chu an kai a, an hmêlmâte lam chu
an pan ta. Tichuan indona chu a thleng ta, Israel mîte chuan an
hneh vek a, tichuan Amor mîte ram chu an la ta vek a. Sipai
hote LALPA chu hmêlmâte hnehtu chu a ni, kum sawmthum leh
pariat kal taah khan Israelte chuan Pathian rinna chu nei sela
chuan hnehna chu an chang tawh tûr a ni a.
Beiseina leh phûr takin Israel sipaite chu hmarlam panin an
kal leh ta zel a, Pathian an rinna leh huaisenna fiahna tûr ram
chu an lo thleng ta. An hmâah chuan Basan khawpui hmingthang
tak mipui pawh tam tak chenna chu a awm a, lungpui khawpui
vawiin ni thlenga khawvêl mak tih “Khaw sawmruk....kulh sâng
tak tak, kawngkhâr leh kalhna nei vek....kulh nei lo khaw tam
tak tiam loh pawhin.” In te chu lung dum lian pui puia sak an ni
a, chûng hunlaia ngaihdân chuan tuma hneh chi lova ngaih a ni.
He ram hi pûk hrang pui pui awmna a ni a, khâm sâng pui pui
leh lung lian pui pui awmna a ni. He rama awmte hi milian thlahte
an ni a, an lenzia leh an chakzia leh tharum lamâ an
hlauhawmziate chu a vêl hnamte hlauh leh \ih a ni; An lal Oga
lal chu chung lai milian hote awmnaa hmingthang chu a ni.
Nimahsela chhum ding chuan hmalam a pan a, Edrei khua
miliante awmna leh an sipaite nena lo nghâktute lam panin Hebrai
BASAN HNEH THÛ 453
mîte chuan an zui zêl a. Oga chuan fing takin indona tûr hmun
remchang tak mai chu a lo thlang a. Edrei khawpui chu ramri
bul phai a\anga han sang deuh zawl dup mai tlangkang lunglian
pui pui awmkhupnaa sak a ni a. Chu khawpui panna chu kawng
zîm leh lâwn chhoh har tak a ni. Hneh pawh lo ni se, chung [436]
lungpui kârah chuan bihrûkna rem tak tak a tam a, chung chu
mikhual tân chuan han hmuh chhuah mai mai chi pawh an ni lo.
Lal chuan hnehna chang saa inngaiin a sipaite nen chuan
phaizâwlah chuan an lo chhuka, tlâng chung zâwl khawpui a\ang
chuan hmuhsitna âuthâwmte chu hriat a ni a, chunglam a\ang
chuan fei pawhin awlsam takin an rawn khawh phâk a. Hebrai
mîte chu milian pui pui mai awm chho thluah leh an vêla sipai
tam takte leh khawpui hneh theih pawh ni âwma lang lo leh
mipui tam takte an hmuh chuan an thinlung chu hlauhnain a khat
a. Nimahsela Mosia chu hlauhna nei lovin tum ruh takin a awm
a; an tum bânsan leh bânsan loh chungchângah chuan LALPAN
heti hian a lo sawi tawh a, “Amah chu hlau suh, amah leh a mîte
zawng zawng leh a ram chu i kutah ka pe tawh diam a ni;
Hesbon-a awm Amor–ho lal Sihona chunga i tih ang khân a
chungah i ti dâwn nia’” tiin.
An hotupa zâm miah lova rinna nei chuan a hote chu Pathian
rinna a neihtîr a. Anmahni tibeidawng ngai lo englai pawha
râlthuam nêna an hnêna awm theia chu an ring mai a. LALPA
Sipaiho Lal chu, milian te, khawpui lian tak lungkulh bangte
chuan a dang thei lo. LALPA chuan sipai hote chu a hruai a,
hmêlma lamte chu a tizâm a, Israelte chuan reiloteah ram pumpui
chu an hneh ta mai a. Helai a\ang hian chung mi maktak mai
milem betute chu nuaibo vek an ni ta.
He Gilead leh Basan hnehna a\ang hian mi tam tak chuan
kum sawmli dâwn lai kal ta a Kadesh a, Israelte thlalêra hun rei
tak vah kualtîr an nihnate chu an hre chhuak a. Enthlatuten
Ram Tiam chungchânga an thil sawite chu a dik a ni tih an hmu
a. Khawpui bangte chu ropui tak taka hung a ni a, mi lian pui
454 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

puiten an luah a, Hebrai mîte chu an lakah chuan mitê (pigmi)


ang chauh an ni. Tûnah chuan an pipute diklohna Pathiana rinna
ngah lohna chu an hmu ta a. Hemi avâng chauh hian chu ram
tiam ram\ha dup mai chu an lût lo a ni.
A tîra Kanaan ram lût tûra an inbuatsaih lai khan, tûna an
luh tum ai hian a awlsam zâwk daih a. LALPA chuan A thu an
[437] zawm phawt chuan an hmâah a kal anga, a hneh sak vek ang a,
ram luahtute zawng zawng chu khuai a hnawhchhuahtîr vek ang
tiin mipuite hnênah chuan a tiam a. Chuta mîte chu hlauhna
pawh an la nei lova, hmalam pan zêl tûr chuan inbuatsaih vak
pawh a ngai lo. Nimahsela tuna Israel hote chu hmalam pan
tûra tih an nih chuan, fîmkhur taka invêngin hmalam pan a ngai
a, anmahni lo do tûra sipai chak tak tak lo inring \hupte chu
hmachhawn a ngai ta.
Oga leh Sihona te do tur chuan mipuite chu an pî leh pûte
fiaha an awma an tlin lohna ang bawka fiah an ni leh ta. Tûna
fiahna chu Pathianin hmalam pana Israel te kal tûra a tih lai aia
thil khirhkhân daih a ni. A tîra Pathian hminga an tih theih mai
an tih duh loh lai ai khan harsatna tam tak a lo awm ta zâwk.
Chutiang chuan LALPA chuan a mîte chu a la fiah zêl a ni. Chu
chu an tuarchhuah theih loh chuan LALPA chuan a vawihnihna
chu a siam sak leh anga, chu chu a hma ami aiin a harsa zâwk
ang. Hetiang hian fiahna chu an chungah a lo thleng zêl anga,
an luhlula an hel chuan LALPA chuan an hnên a\ang chuan a êng
chu a lakiang anga, thimah an awm ang.
Hebrai mîte chuan a hmaa vawikhat an inbeihnaah chuan
mualpho takin an tlâwm a, a sâng tam tak an thi a ni tih chu an
la hre reng a. LALPA thupêk kalhin a ni lo zawngin an kal a ni tih
pawh an hria. Mosia, hruaitu Pathian ruat tel lo leh Pathian
awmpuina chhinchhiahna entîrna chhûm ding tel lo, Pathian
bâwm pawh tel lovin an lo bei tawh a. Nimahsela tunah chuan
Mosia chu an zîngah a awm a, beiseina leh rinnain anmahni chu
a fuih reng a; Pathian fapa chuan chhum dingin hma a hruai a,
BASAN HNEH THÛ 455
Pathian bawm thianghlim pawh chu an zîngah a awm a. Hei
hian zirtur ropui tak min pe. Israelte Pathian chaka chu kan
Pathian a ni a. Amah chu kan rinna a thu kan awih chuan
hmanlaia a mîte a hruai ang bawkin min hruai ve ang. Tute tân
pawh amah chu ringa zui tumte tân a châng chuan thil an tih
dâwnin rin lohna leh rinhlehna chu a lo chhuak \hîn ang. A
châng chuan an kawngte chu dâl tlatin a awm ang, hneh theih
loh khawpa langin a awm ang, thinlung nain beidawnnate a lo
chhuak ang; nimahsela LALPA chuan heti hian a sawi. Hmalam
pan rawh. Engpawh nise i tih tûr chu ti phawt rawh. I hmâa
harsatna leh tihtheih loh ni anga langte chu LALPA thu chu awih
phawt la, hmalam pan la chûngte chu a kiang vek mai ang. ð
456 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

40
BALAAMA

[438]
B ASHAN an hneh hnu chuan Jordan-ah an lo kîr a, Israelte chu
Kanaan va rûn leh tûrin an inbuatsaih a, Jeriko ep, Tuipui
Sen chung lawka luhna lam lui kamah chuan an inkhuar a. Moab
ramrîah chuan an awm a; anmahni rûntu tûrte an lo hnaih tawh
avângin Moab mîte chuan an hlau hlê a ni.
Israelte chuan Moab mîte chu an la khawih buai rih lova,
nimahsela an kiang vêl ram zawng zawngte chunga thilthlêng an
hriat chuan buaina lo thleng mai tûr chu an thlîr ringawt a. Amor
hote hmaa an tawlhkîr hlek hnu chuan Hebraite chuan an hneh
leh tawh a. Amor hoten Moab ram an lâksak pawh chu Israel
ten an chhuh vek tawh a. Bashan ho pawh chu mak tak maiin
chhûm ding thiltihtheihna chuan hneh vek an ni a, milian ho awmna
zawng zawng pawh chu Israel ho chuan an la vek a. Moab
mîte chuan an mahni chu an bei ngam lova; râlthuamte chu
anmahni do saktu thiltihtheihna hmâah chuan engmah a ni lo.
Pathian hnathawh chu dawithiam thiltihtheihnaa lo do lêt tûr leh,
Israelte chunga ânchhia an thlen theih nân Faraoa tih dan anga
tih ve an tum a.
Moab mîte leh Midian mîte hi an inhnaih êm êm a, sâkhaw
lamah leh hnamah inzawmna \ha tak an nei a. Moab lal Balaka
chuan a laichînte hnênah thu a thawn a, Israelte hlauhawmzia
chu hrilhin beih rawn tûrin a sâwm a. “Hêng mipuite hian
bawngin hlobet an pet zo angin kan vêla mi zawng zawng an pet
zo dâwn e,” 1 tiin. Balaama Mesopotamia rama mi chu,
mihring theihna piah lam thiltihtheihna neiin an sawi a.
Anmahni pui tura sawm an tum bawk a. Chutiang chuan,
“Moab upate leh Media upate” chu palai atân a tîr a, Israel
ho anchhia lawh tûrin. Amah tihlawm nan aien man turte
kengin Isreal te do zawnga thil tihtîr a tum a.
_____
1
Nambar 22:4
BALAAMA 457
Mi tirhte chu Mesopotamia panin tlâng leh thlalêr kawng [439]
thui tak kal tûr an ni a. Balaama an va hmuh chuan lal thuchah
chu an hrilh a: “Ngai teh, Aigupta ram a\anga lo kal hnam chuan
leilung an dap a; lo kal la, ânchhia mi va lawh sak rawh, ka do
theiin ka hnawtchhuak thei mial mahna. Ka tan an hlauhawmin
an chak lutuk: Mal i sawmte chu malsâwmin an awm a, i ânchhe
lawhte chu ânchhe dawng an ni tih ka hre si a,”2 tih thu chu.
Balaama chu mi \ha tak leh Pathian zâwlnei a ni \hîn a;
nimahsela duhamna avâng chuan Pathian chu a phatsan a, mahse
Chungnungbera chhiahhlawh niin a la inngai cheu a. Israelte
tana a hnathawh tûr pawh chu hre lo a ni lo; palaite chuan an
kalchhan an han hrilh chuan Balaka lâwmman tûr chu hniala,
anmahni chu kîr leh nghâl tûra hrilh tûr a ni tih pawh a hre kiau
va. Nimahsela thlêmna chu hnar mai lovin a chelh a, mîte chu
zan a riahtîr a, “LALPA i chhânna ka nghâk ang” a ti a. Balaama
chuan a ânchhiain Israelte pawi a khawih thei lo tih a hria.
Pathian chu an lamah a \ang a, A chunga an rinawm phawt
chuan lei hmêlma thiltihtheihna leh meidil pawhin a tichhe thei
lo. Nimahsela ram aiawhtute chuan a chapona chu fakdernain
an ti tho a, “I malsâwmin an awm a, i ânchhe lawh te chu ânchhe
dawngin an awm” an han ti a. Thamna \ha tawk leh
chawimawina dawn tûr chuan a awhna chu a chawk tho va.
Duhâm takin an sum hlan chu a pawm a, khermei taka thu zawma
inchhâl siin Balaka thiltum chu tihhlawhtlin a tum a.
Zânah chuan Pathian vântirhkoh chu Balaama hnênah a lo
kal a, “An hnênah i kal tûr a ni lo. Chu mîte chu ânchhia i lawh
tûr a ni lo; mi ham\ha an ni e,” a ti a.
Zîngah chuan Balaama chuan hreh takin mîte chu a kaltîr a,
nimahsela LALPA thusawi chu a hrilh lo. Hausakna leh ropuina
a bo leh ta thut chu thinrimnain a lo thlir lawk reuh reuh a. “In
ramah hâw leh tawh u; LALPAN in hnêna kal tûra chhuah a phal
lo”3 a ti \eu ta hlur a.
Balaama chu “Thiltih sual hlawh ngainatu”4 a ni. Duhâmna
_____
2
châng 5, 6; 3châng 13; 42 Petera 2:15
458 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sual, milem biakna LALPAN a tih chu, a inchiahpiah tir a, he dik


lohna pakhat hmang hian Setana chuan a thunun hlen ta a ni.
[440] Hei hian a chhiatna chu a rawn thlen ta. Thlemtu a chuan
khawvêl chu hlawkna leh ropuinain Pathian rawngbawltute a
thlem thlu fo mai a. An ti kher kher lûtuka chu chuan an
hausakna tur a dal a ni a ti a. Chutiang chuan mi tam tak chuan
kawng fel leh dik chu an pên san tawh chuan a dawt leh chu a
awlsam tawh a, chumi um chuan an kal zêl a, thil hlauhawm tak
tak an lo tingam \hîn. Hausakna leh thuneihna neih duhnain a
man tawh chuan, mi tam tak chuan hetiangte chu han neih ve
deuh a \ha lâwm, eng hunah pawh kan bansan leh thei tih rilru
an pu a. Chutiang chu Setana thang hlauhawm tak a ni, chuta
awk tawh chu an chhuak leh thei khat hlê.
Ram aiawhten Balaka hnêna an va thlen pawh khân zâwlnei
chuan an hnênah a lo kal thei lo, Pathianin a phal lo an ti hauh
lo. Balaka chuan a lâwmman thawnte chu a la tam tâwk lo a ni
ang tih a ring a. Balaama chuan chuvâng mai chuan a tikhawtlai
a nih ringin mi tam zâwk, lâwmman \ha zâwk, a rilrua a beiseina
khuh vek thei tur a che tûrin mi a tîr leh a. Balaka thu
hmanhmawh zâwlnei hnêna a thawn chu, “Ka hnêna i lo kal hi
engmahin dâl teh suh se; mi ropui takah ka siam ang chea, ka
hnêna i sawi apiang chu ka ti zêl ang; chuvângin lo kal hrâm la,
hêng mîte hi ânchhia min va lawh sak teh hrâm khai”5 tih a ni.
A vawihnihna atân chuan Balaama chu fiah a ni leh a. Chûng
a mi tirhte a chhannaah chuan mi rinawm tak ni awmin lan a tum
a, Balaka hian a in chu tangka leh rangkachaka khatin pe dâwn
mahsela LALPA thu bawhpelhin a kal thei lo vanga lan a tum.
Nimahsela lal ngenna chu pawm a tum tlat si; Pathian duh dan
chu chiang taka hriattîr a ni tawh a, mahse palaite chu a
tihkhawtlai a, LALPA chu rawn leh a, chungnungbera chu mihring
ang mai a ngen luih a tum a.
Zânah chuan Balaama hnênah Pathian chu a lo kal a, a
hnênah, “He mîte hi nangmah kova lo kal an nih chuan, tho la,
_____
5
châng 16
BALAAMA 459
an hnênah kal rawh; amaherawhchu i hnêna ka sawi chauh hi i ti
tûr a ni,”6 a ti a. Chutiang thleng chuan LALPA chuan Balaamâ
duhna chu zuitîr a phal a, a chhan chu a tihtum chu tih a duh tlat
avângin. Pathian duhdan chu tih a tum lova, amâ duhdan anga
tih a tum a, Pathian remtihpuina neih a tum tlat bawk a.
Tunlai pawh hian mi sang tam tak hetiang kawng zawh ve hi
an awm. An duh ang zawng a nih chuan an thiltih tur chu
hriatthiam harsa an ti rêng rêng lo. An hmâah chuan chiang [441]
takin a lang a, Bible leh thil awm dân leh an ngaihdânah pawh a
chiang a. Nimahsela an thil tihtur chu an duhdân nên a inkalh
chuan vawi tam tak dahkiangin Pathian hnênah kal nawn lehin
an tihtûr chu an ennawn leh \hin. Hun rei tak Pathian hnêna
\awng\ai lehin eng thar hmuh an tum \hîn. Nimahsela Pathian
chu chutiang a chhaihbuai chi a ni lo. Chutiang mîte chu an
duhdanin a kaltîr mai a, a rah chu an seng mai a ni. “Ka mîte
chuan ka aw an ngaithla si lova.....chutichuan an thinlung luhlulzia
ang zela awm tûrin ka thlahthlam a.”7 Miin a thiltih tur chu chiang
taka a hriat tawh chuan Pathian hnêna kal nawnin tilo tûrin dîl
suh se. Inngaitlâwm takin Pathian \anpuina dilin \ha taka a tihtheih
nân thawk nghâl mai rawh se.
Moab mîte chu mi hniam, milem betu an ni, mahse an eng
hmuh tawk chinah an diklohna chu Balaama sualna nêna
khaikhin chuan Vân mithmuhah chuan a lian lo zâwk a ni. Pathian
zâwlnei a ni e, a intih chuan Pathianin a sawi chin chauh a sawi
tûr a ni, a duh ang chu a sawi thei lova, Pathianin thu a pêk ang
chauh chu a puang \hîn tûr a ni,” “I hnêna thu ka sawi chauh
chu i ti tûr a ni,” tih chu LALPÂ thupêk chu a ni.
Balaama chuan Moab mîte amah ko tûra zîng lamâ lo kal a
nih chuan anmahni zui chu phalsak a ni. Nimahsela a tihkhawtlai
fo chu an ngaithei lova, chhuan lam dang siam leh ngeiin an ring
bawk a, amah be leh tawh lo chuan an haw ta daih a. Balaka
ngenna pawm tura chhuanlam han siam lehna tur pawh a awm
ta lo. Nimahse Balaamâ chuan lâwmman chu chan a tum ruh
_____
6
châng 20; 7Sâm 81:11,12
460 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hlê a, a chuan fo \hîn a sa chungah chuan chuangin a zin chhuak


ta a. Pathian chuan a phalna chu a titawp leh ang tih a hlau va,
hmanhmawh takin a kal a, a lâwmman tur chu a chân mai ang
tih a hlau hlê a.
Nimahsela, “LALPA vântirhkoh chu a lo dang tûrin kawngah
a lo ding a. Kan ran chuan LALPA vântirhkoh mihring hmuh ve
loh khandaih kenga kawnga lo ding chu a hmu a, kawng ata chu
a pêng a, ram lakah a kal ta a. Balaama chuan sabengtung chu
kawnga lêttîr tumin a vaw vak a, kawngah chuan a hruai leh a;
mahsela vântirhkoh chu kawng zîm lai pal leh pal inkârah a lo
ding leh a, sabengtung chuan hlauhawm tak chu pumpelh tumin
Balaama ke chu palah chuan a nghêng bet a; Balaama a chuan
vân lam dâlna chu hmu tûrin a mit a del a, Pathianin a kawng a
[442] dâl a ni tih pawh a hre lo. Thinrim êm êmin khawngaihna pawh
nei lovin hmalam pan tûrin a sa chu a vaw leh a.
LALPÂ vântirhkoh chu a hma ang bawkin hmun chep lai
tak, ding lam emaw, vei lam emaw pawha penna awm lohna
lai takah a lo lang leh a, ransa khawngaih thlâk tak mai chu
hlauva khurin leiah chuan a chunga chuang chu a bawhpui ta
rawk rawk a. Balaama chu a thinrim êm êm mai a, a ran
chu khawngaihna nei miah lovin a hma aia nasain a vua a.
Tichuan Pathianin Sabengtung chu a \awngtîr ta a. “Zâwlnei
âtna chu a zilhhau ta.” 8 “Eng ka tih che nge, hetia vawi
thum zet mi vuak tak?” a ti a.
A zin kawnga a tihbahlah avâng chuan a thinrim a sosang a,
Balaama chuan mihring fing tak ang maiin a sabengtung chu a
chhâng a–“Min tihnawmnah avângin a ni; khandaih phei chu lo
keng ila, ka tihlum tawh hial ang che,”9 tiin. Hetah hian dawithiam
inti Pathian mîte ânchhe lawh tura zin mek, an chakna tihzen
vek tum, nimahsela a sabengtung a chuanna pawh thah theihna
thiltihtheihna nei lo chu a awm!
Balaama mit chu tihmen a ni ta, A hmaa Pathian vântirhkoh
ngunhnam phawia ding amah that mai thei tura inpeih chu a hmu
_____
8
2 Petera 2:16; 9Nambar 22:28, 29
BALAAMA 461
ta. Hlauvin a hmaia lei siin a bawkkhup a. LALPA vântirhkoh
chuan a hnênah, “Engati nge hetia vawi thum tlawng i sabengtung
i vuak? Ngai teh, i tih dân chu ka mithmuha chhiatna a nih avângin
lo dang tûr chein ka lo chhuak a ni a; sabengtung chuan min
hmu a, ka hmâah vawi thum a pêng a nih kha; pêng lo phei sela
chu a ni chu tihlum si lovin ka tihlum hial ang che chu,” a ti a.
Balaama chuan a ran nasa taka a tihduhdah chungah chuan
a nun zuah hial a lo nihna avângin bat a nei nasa hlê. Pathian
zâwlneia inchhâl mit chu tihmen a ni, “Pathian ropuia inlarna
hmu thei” inti chuan Pathian vântirhkoh sabengtungin a hmuh
theih pawh chu a hmu thei lova, a chhan chu duhâmna leh sum
ûm lûtukna chuan a mit a tidel a ni. “Anmahni a chhun en theih
lohna tûrin, chungahte chuan he khawvêl Pathian hian ring lote
rilru a tidel ta a.”10 Mi engzat nge mitdel le! Kal phal loh
kawngah an tlan a, Pathian dânte an bawhchhia a, vântirhkoh
leh Pathian remtih loh pawh an hrethiam lo a ni. Balaama ang
maiin an chhiatna tur lo vêngtute chu an haw \hin.
Balaama dinhmun chu a ran a sawisak dân chuan a tilang
chiang hlê a. “Mi fel chuan a ran nunna a engto va, nimahsela
mi suaksual zahngaihna nêm ber pawh hi a rawng a ni.”11 Mi [443]
tlêmtê chauhvin rante chunga an tihtûr an hria, ran sawisak vak
leh enkawl \hatloh sualna hi an tih tûr a ni lo. Mihringte siamtu
chuan rante pawh hi a siam a, “A lainatna chu thil siam zawng
zawng chungah pawh a awm.”12 Ransa hi mihringte rawngbâwl
tûra siam an ni a, nimahsela mihringte hian râwng tak leh ngilnei
lo taka enkawl leh sawisak hi tih tûr a ni lo.
Mihring sual avâng hian, “Thilsiam zawng zawngte chu tun
thlengin rum leh nauvei na tuarin an awm hlawm tih kan hre si
a.”13 Thihna leh tawrhna hi mihringah chauh ni lovin ranah pawh
a lo thleng. Chumi avâng chuan tawrhna hi mihring avâng nih
hriain tawrhna siam belh ai chuan tihtlem hi kan mawhphurhna a
ni. Mi, rante a kuta an awm avâng maia tihrehawmtu chu misual
leh dawihzep a ni. Mihring emaw ran emaw chunga tawrhna
_____
10
2 Korin 4:4; 11Thufing 12:10; 12Sâm 145:9; 13Rome 8:22
462 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thlen hi Setana hnathawh a ni. Mi tam tak chuan ranten an sawi


theih loh vâng maiin an chunga sualna chu an hre dawn lo emaw
an ti \hîn. Nimahsela chung mîte mit chu Balaama ang khan
tihmen ni ta sela, vân rorêlna hmâah vântirhkohten an hriatpui
\hîn tih an hmû ang. Vânah chuan chhinchhiah vek a ni a, engtik
niah emaw Pathian rorêlna hmâah rannung dik lo taka sawisatute
chu thiam loh changin an awm ang.
Balaama chuan Pathian mi a hmuh chuan hlau êm êmin “Ka
lo sual ta a ni; mi dang tûrin kawngah i ding tih ka hre si lova;
chuvângin i lâwm loh chuan ka kîr leh mai ang e,” a ti a. LALPA
chuan a zinna chu a chhunzawm tîr zel a, nimahsela Pathian thu
chauh a sawichhuak tûr a ni. Pathian chuan Hebraite chu vân
kaihhruainaa a kaihhruai leh a enkawlte an ni tih Moab mîte chu
hriattîr a duh a. Balaama pawh chu Amâ thu lo chuan engmah
ti thei lo a ni tih hriattîr a duh a.
Moab lal hnêna Balaama lo thlen tûr thû hriattîr a nih chuan,
a mi lianho tam takte nên ramrîa lo hmuak tûrin an chhuak a.
Lâwmman tam tak dawng mai tûr a nih laia a rawn zâwiâwi
viau lalin mak a tih thû a sawi chuan zâwlnei chuan, “Ngâwi
teh, hei i hnên ka lo thleng ta chu a ni a; Pathianin ka kâa thû a
dah ni lo, mahnî duh zâwng zâwng sawi thei ka ni em ni?” tiin a
chhâng a. Chutianga khuahkhirh a ni chu Balaamâ chuan pawi
a ti takzet a, LALPAN A thunun tlat avângin a thil tih tum chu a
puitlin thei lo vang tih a hlâuthâwng a ni.
Lal leh a mi pawimawhte chuan Balaama chu an hruai a,
[444] hmunsângahte leh Baal hmun pawimawhah te; chuta \ang chuan
Hebrai hmun pawimawh zawng zawngte chu an hmu thei a.
Zâwlnei hmunsânga ding chuan LALPÂ mi thlante riahhmun chu
a thlîr a. Israelte chuan eng nge lo thleng tih rêng an hre lo!
Pathianin englai pawhin a enkawl reng a ni tih an ngaihtuah
lo va, Pathian mîte hriatna chu a châu a, a kum a têlin an
châu telh telh a; à hmangaihna leh ngilneihna pawh an
hrethiam lo. Pathian ropuizia leh a thiltihtheihzia leh anmahnî
BALAAMA 463
tân a thawh reng dânte chu hrethiam ni sela chuan, an thinlung
chu lâwmna leh hlimnain a khat ang a, A thiltihtheihna leh
ropuizia chauh an hre chhuak ang.
Balaama chuan Hebrai mîte inthawina chu a lo hre ve tawh
\hîn a, chutianga inthawina to pui pui a hlan chuan Pathian
duhsakna chu changin a thil tihtum sual tak pawh chu hlawhtlinna
neiin duhsakna a chan leh theih a beisei a. Moab mi milembo
ho ngaihdân chu a pu nasa hle. Finga a inngaihna chu a âtna a
ni a; a rilru suangtuahna chu chhûm anga hliah a ni a. Setana
thiltihtheihna hnuaia a indah avângin mahni mit a intidel a ni.
Balaama sawi angin maichâm pasarih an siam a, chutah
chuan an inhlân vek a. Hmunsâng a\ang chuan LALPA tâwk
tûrin a kal a, LALPAN a sawi apiang chu Balaka a hrilh vêleh
tûr a ni.
Moab lal fapate, upate nên chuan lal chu inthawina bulah
chuan an ding a, an velahte chuan mipui chuan nghâkhlel tak
zâwlnei lo kîr leh tûr chu an thlîr \hup a. A tawpah chuan a lo
thleng ta a, mipuite chuan a thusawi tûr Israelte an huat êm êm
mai kumkhuaa chechâng thei tawh lo tûr ânchhe lawh thu hriat
an tum a. Balaama chuan tihian a sawi ta:
“Aram ata Balakan mi hruai a,
Chhak lamâ tlânga Moab lal chuan,
‘Lo kal la, Jakob ho ânchhia min lawh sak rawh,
Lo kal la, Israel ho min cho sak rawh.’
Engtin nge Pathian anchhe lawh loh ka lawh ang?
Engtin nge Pathian cho loh ka cho vâng?
Lungpui chung a\angtein anni chu ka hmu sî a,
Tlâng a\angtein anni chu ka hmû a,
Ngai teh, hnam hrang daih an ni,
Hnamte zînga chhiar loh tûr an ni,
Jakob-ho vaivut chu tunge chhiar thei anga,
Israel-ho hmun lia \hena hmun khat chu tunge chhiar thei
ang? Mi fel thih angin thi ve ila,
464 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Ka tâwpna chu a tâwpna ang ni se!”14 tiin.


[447] Balaama chuan Israelte ânchhe lawh a tum a, mahsela a
thusawi chu a thinlunga a tum loh ang hlîr a ni. A thinlung chu
ânchhe lawh duhnain khat mahse malsâwmna thu sawi chhuak
tûra tihluih a ni.
Balaama chuan Israelte riahbûk chu a thlîr a, an hausakzia
chu mak a ti zâwk a. Hnam sual leh mipui thunun loh, ram
pumpuia kal dul dula chhiatna leh hlauhna thlentu anga a ngaih,
mahse an lan dân chu a rinloh ang hlîr a ni. An riahbûk zau tak
mai leh felthlup maia rem si, engkim mai chu \ha tak leh fel tak,
thuzawm taka remfel thlap chauh a hmu a. Pathianin a duhsakna
leh hnam thlan bîk an nihna zawng zawng chu a hmu zâwk a.
Hnam dangte zawlpui ni lovin hnam dangte chung daiha awm
an nihna entîr a ni. “Mipuite chu anmahni chauhvin an awm
anga, hnam dang ang ve maia ngaih an ni lovang.” He thu a
sawi lai hian Israelte chuan hmun nghet an la nei chuang lo. An
nungchang mak tak te, an nundân te, an khawsak dânte chu
Balaama chuan a hre chuang lo. Nimahsela Israelteah chuan
mak tak maiin thu hrillâwkte chu thlen famkim tûr a ni! Bawih
an nihna rêng rêngah te, hnam hrang hrang zînga tihdarh an
nih pawhin mi bîk mak tak an ni reng thova. Pathian mîte
an ni a hnam hrang hrang zîngah tihdarhin awm mahse vân
khualeh tuite an ni.
Balaama hi Hebrai mîte chu hnam pakhat anga an chanchinte
hmuhtir a ni mai lova, tâwpna huna Pathian Israel tak takte, an
lo pun nasat zia leh hmuingîlzia chu hmuhtir a ni. Pathian
Chungnungbera chuan amah hmangaih leh zahtute chu duhsakna
bîk a pêk \hinziate a hmu a. Thihna hlimkawr ruam an kal lai
pawhin a bân tha chak chuan a chelh tlat ziate a hmu a. Thlân
a\anga an lo thawh leh pawhin, thithei tawh lova, ropui leh
zahawma lallukhum a khumtîr dânte a hmu a. Lei siam thar leh
a, chhandam fâte ropuina chuaithei tawh lova thuam an niha an
hlimziate chu a hmu a. Chutiang zawng zawng a hmuh hnû chuan
_____
14
Nambar 23:7-10
BALAAMA 465
tihian a âu chhuak a, “Jakob-ho vaivut chu tunge chhiar thei
anga, Israel-ho hmun lîa \hena hmun khat chu tunge chhiar thei
ang?” tiin. Chutianga ropuina lallukhum khumtu zawng zawng
an hmêl mawizia leh hlimzia, an hmalam hun a han thlîr a,
chatuana hlim taka an awm dân tûr a hmuh chuan ti hian a
\awng\ai ta, “Mi fel thih ang in thi ve ila, ka tâwpna chu a tâwpna
ang ni se!” tiin.
Balaama chuan a awmdân chu bânsanin Pathianin eng a pêk [448]
chu pawm duhna tak tak nei sela chuan, thudik chu a zawm
anga, Moab mîte nêna inzawmna zawng zawng chu a tichat tûr
a ni a. Pathian khawngaihna chu ngaihruat mai mai lovin, a sual
chu a sim anga, inchhîrin LALPA hnênah chuan a lo kîr mai tûr a
ni a. Nimahsela Balaama chuan fel lo taka a thawh hlawh chu
a hmangaih a, chu chu neih ngei a tum tlat bawk a.
Balaka chuan zâwlnei ka a\ang chuan ânchhe lawhna chu a
chhuak ngei anga, Israelte chungah chuan a tla ngei ang tih a
ring tlat a, zâwlnei thuchhuak a hriat chuan ti hian a ti a, “I mi tih
dân hi eng tizia nge ni? Ka hmêlmâte ânchhe lawh tûrin ka hruai
che a, hei mal i sâwm ta hlauh zâwk si” a ti a. Baalaama chuan
remchâng zawngin, LALPAN a kaa thu a dah chauh a sawi thei a
ni tih chian nân, “LALPAN a sawi zawng zawng chu ka ti ngei tûr
a ni, tiin ka hrilh che a ni lâwm ni?”15 a ti a.
Balaka chuan a thiltum chu a bansan thei tawh bîk si lo.
Balaama chuan Hebraite riahhmuna mi tam takte chu a hlau va,
anmahni kalh a, thu han puan chu a zam tih a hria a. Amah
thlîrtute a hlau bawk si. Tichuan Balaka chuan hmun dangah
hruaiin hmun \henkhat chauh a lan theihnaah chuan a kalpui a.
Balaama chuan ânchhia lawh thei hlauh sela chuan riahhmun
pumpuia mîte chu chhiatna chu a thlen thei dâwn si a. Peor
Tlâng chhîpah chuan hruaiin an chhin leh ta a. Maichâm pasarih
chu siam a ni leh a, a hmaa an hlan ang bawkin inthawina an
hlan leh a. Lal leh miliante chu inthawina bulah chuan an awm
a, Balaama chu LALPA tâwk tur chuan a kal hrang leh a. Zâwlnei
_____
15
châng 11, 12
466 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu LALPA thu chauh sawi tûr a tih a ni a, chumi tidanglam tur
chuan engmah a ti thei lo.
Nghâkhlel taka lo thlîrtûte chuan a lo thlen veleh chuan
an lo zâwt a, “L ALPA chuan eng nge a sawi le?” tiin. A
chhânna chuan lal leh miliante chu a hma ang bawk khân an
thinlung a tina a:
“Pathian chu dâwt hmang mihring mai a ni lo,
Lamlêt hmang mihring fapa a ni hek lo.
A sawi tawh chu a ti lo vang em ni?
A lo sawi tawh chu a tipuitling lo vang em ni?
Ngai teh, malsâwm tûrin thu ka hmu a,
Mal a sawm tawh a, ka tidanglam thei lo.
Jakob-ho khawlohna reng a hmu lo va,
Israel-hovah chuan kawhmawhna a hmu bawk hek lo:
LALPA an Pathian chu an hnênah a awm a,
An zîngah lal chawimawina thâwm a awm.”16
[449] Balaama chuan hêng thupuan te hi makti takin a au chhuak
a, “Jakob ho chungah dawi âtna a awm lo, Israel-ho chungah
dawi vaihna awm hek lo,” a ti a. Dawithiam chuan a theih ang
tâwkin Moab mîte duh ang thil tih a tum a, mahse Israelte
chungchângah chuan hetiang hi a ni zâwk, “LALPAN eng nge a
tisak le” Chungnungber vênhimna hnuaia engmah a ti thei lo.
Khawvêl chuan LALPAN a mîte tana thil mak tak a tih dan mak
an ti a–mi chuan thil sual tak tih tum mah se, LALPA thiltihtheihna
chuan a thunun zâwk a, khawvêl hausakna, hmingthanna, thutiam
ropui tak takte, \awngkam mawi leh thlum tak takte chu engmah
lo a ni. Tunah chuan LALPÂ duhsakna chu Israelte chungah a
awm a, eng hunah pawh a thusawi, a fa rinawmte chungah chuan
a vênhimna thutiam chu a awm reng a ni. Setana chuan misualte
chu thununna hmangin Pathian mîte chu tihhrehawm leh
tihmangan tum leh tihchhiat tum mah se he thil thleng hi beiseina
leh rinna an neih theih nan an hre reng tûr a ni.
Moab lal chu a rilru a hrehawm a, a na bawk a, “Ânchhia
_____
16
châng 17-21
BALAAMA 467
lawh hek suh la, malsâwm hek suh,” a ti a. Mahse beiseina
tlêm chu a la nei fova, chu chu tih leh a tum a. Balaka chuan
Balaama chu Peor Tlâng chhîp, Baal pathian biak nana hmun
an siam bîkah chuan a hruai a. Hetah hiana hmaa maicham an
siam zat leh inthawina an hlan zat chu an hlan leh a, hetah hian
Balaama chuan a hma ang lovin Pathian duhdân rawn tûrin a
kalhrang tawh lo. Anmahni bum tumin dawi hman a tum tawh
lo, inhlanna maicham bulah chuan dingin Israelte puanin lam chu a
hawi a. LALPA thlarau chu a chungah a lo awm a, Pathian thu chu
a hmui a\ang chuan a lo chhuak leh a:
‘Aw Jakob-ho, in puan inte chu a va \ha êm,
Aw Israel-ho, in biakbûkte chu
Ruam angin a pharh duai a,
Lui kama huan ang.
LALPA phun sasua ang,
Lui kama sidar thingte ang an ni.
A bal\in a\angin tui a luang chhuak anga,
A chi chu tui tam takahte a awm anga,
A lal chu Agaga aiin a ropui ang a;
A ram chu chawimawiin a awm ang.....
An kûn a, sakeibaknei angin an bawk a, Sakeibakneipui ang
maiin;
Tunge chawk tho vang? Malsâwmtu apiang che u chu
malsâwmin awm sela,
Ânchhe lawhtu apiang che u chu ânchhe lawhin awm rawh se,’
a ti a.”17
Pathian mîte hausakzia hriat theihna ropui tak mai chu thilsiamah [450]
hian a lang a. Zâwlnei chuan hetiangin Israel chu a tehkhin a,
Phaizâwl ram \ha tak mai rah tam tak seng tur nei nen leh huan \ha
tak mai englai pawha chawmtu tuihna \ha tak nei nen te; Sandal
thing leh Sidar thing \ha tak ang tein. A hnuhnungbera a sawi hi
Bible-ah mawi takin sawi chhuah a ni a. Lebanon Tlânga Sidar
thing chu khawchhak mi zawng zawng ten an ngaihsan a ni a. He
_____
17
Nambar 24:5-9
468 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thing chi a han sawichhuah hi khawvêl hmun hrang hrangah hian


hmuh tûr a awm a. Kawlkil tâwp vûr ram a\anga khawvêl laili lum
laiah pawh an \ha duh tho va, ram lumahte ram vâwtah te, luikam
lei \haah te, ram \halo tui awm vak lohna tlângpangah te pawh an
\hang thei tho va. An zungte chu lungkarahte pawh thuk takah
kaihin, thli natna deuh hmunah pawh an awm thei thova. A hnah
chu a hringin a thar reng a, thlasik lai thing hnah dang zawng zawng
an awm loh lai pawhin. Thingdang zawng zawng aiin Lebanon
Sidar thing chu a danglam bîk a, a khauhzia te, a ngheh bîkzia te, a
chhiat har bîk danah te “Krista neia Pathiana intulût tlat mihringte”18
nên tehkhin an ni a. Bible chuan tihian a sawi a, “Mi fel
chu....Lebanon Tlânga sidar thing angin a \hang uak uak ang.”19
“Pathian huana Sidar thingten an chhîng lo ve, A zar, Far
thingin a iang zo lo, A \ang pawh thingsiain a iang hek lo, A
mawinaah Pathian thing a chhîng zo ve.” 20 Sidar thing hi
hmun tam takah vawi tam tak Pathian mifel A duhzawnga
awm \hinte khaikhin nan a hmang \hîn.
Balaama chuan Israel lal chu Agaga aiin a ropui zâwkin thu a
nei zâwk ang tih a lo puang tawh a. He hming hi Amâlek lal hming
hetih hun laia hnam thiltithei tak an ni; nimahsela Israel chu Pathian
chunga an rinawm phawt chuan an hmêlma zawng zawngte an hneh
vek ang. Israel lal chu Pathian fapa a ni a; a lalram chu engtik
hunah emaw chuan khawvêl pum huap a la ni ang, a thuneihna
pawh chu hnam zawng zawng chungah a ni ang.
Balakan zâwlnei thu a ngaihthlâk chuan, beidawnna leh hlauhna
leh thinrimnain a khat a. Balaama chuan eng emawti kawng zawng
talin beiseina a pêk a ring a, mahse thil engkim mai chu amah kalh
zawng vekin a kal a. Zâwlnei chuan bumna maiin inremsiamna
chu a nei a, a hmusit niin a inngai. Tichuan lal chuan \hinrim takin,
“I awmnaah chuan kal bo daih rawh; ropui taka chawisan che ka
rilrûk a ni a; nimahsela, ngai teh, LALPAN chawisan che a dal ta a
[451] nih hi,” a ti a. A chhânna chu a hre tawh reng a, Balaama chuan
Pathianin sawi tura a tih chauh lo chu a sawi thei lo.
_____
18
Kolosa 3:3; 19Sâm 92:12; 20Ezekiela 31:8
BALAAMA 469
A mîte hnêna a kîr leh hma chuan, Balaama chuan khawvêl
Tlantuû chanchin hrillawkna tur mawi ber mai leh ropui tak mai chu a
sawi chhuak a, a tâwpa Pathian hmêlmâte tihchhiat an nih tûr thu nên,
“Ani chu ka hmû a, tûna a awm ang ni lo hi
Ka thlîr a, hnai tea mi ang ni lovin:
Jakoba a\angin arsî a lo chhuak anga,
Israela a\angin lal tiang a lo chhuak anga,
Moab ram tluanin a chhun tlang anga,
Shetha thlah zawng zawngte chu a tiboral ang,” tiin.21

_____
21
châng 17
470 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Moab leh Edom an chhiat vek tûr thu chu a sawi a,


Amalek leh Ken hote chu Moab lal hnuaiahte awmin an tân
hmalam hunah beiseina reng a awm lo.
Ro chan a tum leh chawisânna a beisei chu beidawnthlâk chauh
a ni, lal chu a chungah a lâwm lova, Pathian pawh a chungah a
lâwm lo, beidawng takin Balaama chu a duhthlana a kalna a\ang
chuan a let leh ta. In a thlen hnu chuan amah thununtu Pathian
Thlarau chuan a chhuahsan a, a duhâmna (reilo te an sak lawk)
chuan a hneh ta a. Balakan a tiam ang lâwmman chu engang kawng
zawng pawhin neih a tum a. Balaama chuan Pathian mîte chuan an
hmuingîlna leh hausakna chu A thu an awihna a\anga lo awm a ni
tih a hria a, engtikawng zawng maha tihdanglam theih a ni lova, sual
kawng zawhtîr a nih ngawt loh chuan. Tûnah chu Balaka duhsakna
dawn duhin Israel mîte chu anchhia a thlen theih nân Moab mîte
chu thu a rawn ta a.
Moab ramah chuan a rawn kîr leh vat a, lal hnênah chuan a thil
ruahman chu a rawn thlen a. Moab mîte ngei pawh chuan Israelte
chu Pathian chunga an rinawm chhûng chuan Pathian chu an phaw
a ni ang tih chu an ring a. Balaama thil ruahman chu anmahni chu
Pathian a\anga tihhrana milem biaktîr a ni. Milem pathian Baal leh
Astoreth te biaktîr theih an nih phawt chuan, englaipawha vêngtu
an Pathian chu an hmêlma a lo ni mai ang, tichuan an vêla hnam
dang indo mîte chuan an hneh thuai ang. Chu thil ruahman chu lal
chuan a pawm thlap a, chu chu a hlawhtlin theihna tûrin Balaama
pawh chu an hnênah anmahni pui tûrin a awm ve ta nghal a.
Balaama chuan Diabolan ruahmanna a siam chu a hlawhtling
tih a hmu a. Pathianin a mîte a hremte pawh chu a hmu a, mi sang
tam takin hremna an tawhte chu a hmu, nimahsela Pathianin mi tam
takte suala hruailûttu chu hrem lohvin a chhuah lo. Israelte leh
Midiante an indonaah chuan Balaama chu thah a ni. Amah ngei
chuan a thih hun chu a hnai a ni tih a hria a, ti hian a sawi a, “Mi fel
[452]
thih angin thi ve ila, ka tâwpna chu a tâwpna ang ni se!” tiin.
Nimahsela mifel te nuna nun chu a thlang si lova, Pathian hmêlmâ te
BALAAMA 471
nêna awm chu a thlang a.
Balaama thiltawn chu Juda thil tawh ang chiah kha a ni, an
nungchang pawh a inang hlê. He mîte pahnih hian Pathian
rawngbâwl leh sum rawngbâwl chu an chawhpawlh ve ve a,
hlawhchhamna chu an tâwk a. Balaama chu Pathian dik
rawngbawltuah a inchhâl a; Juda pawh chuan Isua chu a ring a,
Messia a nih pawh a ring a, a zuituah pawh a \ang a. Nimahsela
Balaama chuan Jehova rawngbâwlna chu khawvêl ropuina leh
hausakna dawn nan hman a beisei a, a hlawhchhamnaah chuan a
inchhuih a, a tlu a, a keh chhe ta a ni. Juda chuan Krista nêna
inzawmna chu khawvêl lal ramah Mesian rawn din tûra a rinah
chuan kaisanna leh hausakna dawn nân hman a tum a. Nimahsela
a beiseina hlawhchhamna chuan a rinna phatsanna leh chhiatnaah a
thlen a. Balaama leh Juda hian êng ropui tak chu an dawng ve ve,
duhsakna bîk pawh an dawng a, mahse sual thlah phalloh an neih
chuan chhiatnaah a thlen ve ve a ni.
Thinlunga Kristian lohna nungchang chawmlen hi boralna a ni.
Sual pakhat vawn tlatna hian zawi zawiin nungchang a pawt hniam
a, thil pakhat dah kianna hian sual pakhat tihnaah a hruai a, tihtûr
pakhat ngaihthahna chuan thlarau invên theihna a tichhia a,
chu chuan Setana tân kawng a hawng a, sual lamah a hruai
\hîn. Himna awmchhun chu thinlung taka nî tin \awng\aina
hlân fo va, Davida anga, “Ka ke pênte hian i kawng chu a
zawh tlat a, ka kête hi a tlêu ngai lo.” 22 ð

_____
22
Sâm 17:5
472 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

41
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA

[453]
THINLUNG hlim leh Pathian rinna thar neiin, Israel sipai rual Basan
hnehtute chu an lo hâw a. Ram duhawm tak mai an hneh
tawh a, Kanaan pawh chu hneh nghâl theiin an inring a. Ram
tiam leh an awmna inkârah chuan Jordan Lui chauh a awm a.
A lui râl leh lam maiah chuan ram \ha tak mai phaizâwl tui \ha
takin a châwm, tûm thingin a khuh dup ram chu a awm bawk a.
Khawthlang lamâ phai kin chinah chuan in sâng pui pui leh lal
inte awmna Jeriko khawpui chu a awm a, chu khawpui chu tum
thing chuan a khuh chûk avângin “Tûm khawpui” an ti a ni.
Jordan chhak lam ram, tlâng chung zâwl an rawn paltlang
tak leh luipui inkârah chuan phaitual zau tak, Jordan Lui dung
tluan chuan a pharh duai a. He lai ruam him tak mai hian sik leh
sa lamâ boruak nuam tak chu a nei bawk a. He laiah hian Sitim
te, accasia thingte a \ha êm êma, “Sitim ruam” an ti hial a. Helai
hmunah hian a ni Israel hote chuan puan in kaihin hlim taka
awmna an hmuh ni.
Nimahsela, helai hmun hi, hmun dang zawng zawng aia thil
hlauhawm–ramsa kawlh leh sipai râlthuam neite aia hlauhawm
an tawhna chu a ni. He lai hi ram \ha tak mai a ni a, mahse a
rama chengte chuan nasa takin ram chu an tibawlhhlawh a.
Milem biakna lar ber Baal biakna hmun bawlhhlawh leh \ha lo
ber mai chu hmuh tûrin a awm reng a. Hmun tin maiah chuan
awlsam taka milem biakna tûr a awm zêl bâkah mipuiten
bawlhhlawhna chitin rêng an tih theihna hmun a awm bawk a.
Hênglai hmun hian Israelte tihdalna tur thil tam tak a nei a.
Ngaihtuahna \ha lo tak tak pawchhuak thei, nun awlsamna leh
dawngdahna leh thatchhiatna chuan nun \ha lo a siam a chhuak
[454]
a, an hriat lo hlana Pathian a\anga tal hrangin thlem thluk awlsam
tak dinhmunah an lo awm ta mai a ni.
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA 473
Jordan Lui kama riah bûk an khuar chhûng hian Mosia chuan
Kanaan ram an luahna tur atan nasa takin a inbuatsaih a. Chu
mi atan chuan hruaitu ropuia chu theih tawpin a inpuahchah a;
mahse mipuite chuan he inbuatsaihna hun pawimawh berah hian
chawlhkar tam pawh a ral hmain felna leh thianghlimna chu vawng
\ha thei lovin chanchin \ha lo deuh mai an nei ta a ni.
À tîrah chuan Israel mîte leh ring lo mîte chu an inpawlh
vak lo va, rei lote hnûah chuan Midian-ho hmeichhiate chu
Israelte riah hmunah chuan an lût rû a. An landân maiah chuan
hlauhna tûr pawh awmin a lang lo va, an thiltih tum chu ngâwi
rengin an ti zêl a. Mosia pawhin a pawi thei ang tih a ngaihtuah
vak lo. Hêng hmeichheho tum ber chu, Hebrai mîte chu an va
chawhpawlh ang a, Pathian dân bawhchhiatnaah an hruai lût
ang a, ringlo mîte tihdâh leh an puithûnate chu an kawhhmuh
ang a; tichuan milem biaknaah an hruai lût mai ang. Hê an thiltum
hi fing takin in\hiannaa khuh an tum a, chutianga an tih avâng
chuan mipui vêngtûte pawh chuan rinhlelhna rêng rêng an nei lo.
Balaama rawt angin Moab lalpa chuan an pathiante
chawimawi nan kut ropui tak a siam a, a rûk tein Balaama chuan
Israelte pawh tel tûrin a ruahman a. Amah chu Pathian zâwlnei
angin an la ngai si a, harsa vak lovin a thiltum chu a ti thei a.
Mipui tam takin chu kut chu an hmang a. Thil thianglote pawh
chu an va khawih a, Setana thangah chuan an awk ta. Rimawite
leh lamtein ringlo mîte chuan an hîp a, Jehova chunga an
rinawmnate chu an hloh zo ta. Ruai\heh hlimna te, zu hmun
hlimnate chuan fîm taka ngaihtuah theihnate chu a khuh zo va,
mahni inthunun theihnate chu an hlauh zo ta. Châkna chuan
kawng zau tak a hmu ta; hurna chuan an chhia leh \ha hriatna
chu a tichhe zova, chubâkah milem hmaa kûn tûrin an thlêm
bawk a. Ringlote maichâmah chuan an inthawi a, thil tlâktlai lo
pui pui thlengin an ti ve vek a.
Hun rei loteah chuan chu tur hlauhawm tak mai chu Israelte
riahhmun zawng zawngah chuan hri ang maiin a darh ta. Indona
474 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hmuna hnehna chang turte chu hmeichhiate chuan an hneh zo ta.


Mipuite chu dawi at ang mai an ni. Rorêltute leh hruaitute chu
bawhchhe hmasa tute an ni, tichuan mipui tam takte chu
bawhchhetu an ni a, bawhchhiatna chu hnam pum huap a ni.
“Israelte chuan Baal Peor chu an zawm a.” Mosian an sualna a
hmuhchhuah meuh chuan an hmêlmâte thil lo tihruk chu a
[455] hlawhtling tawh nasa mai a, Baal Peor an zawm chauh ni lovin
ringlo mîte serh leh sang tam tak chu Israel fâte chuan an
riahhmunah pawh an lo la lût tawh a. An hruaitu upa tawh tak
mai chu thinrimnain a khat a, Pathian thin pawh chu a alh a.
Israelte chunga Balaama âikaihna zawng zawngin a tih theih
loh, thil sual an tihin a thlen tak chu–Pathian a\anga tihhrana an
awm ta chu a ni. Rorêlna lo thleng nghâl chuan mipuite chu an
sualna lian pui mai chu a hriattîr ta a. An riah hmunah hri
hlauhawm tak a lo lêng a, mi sang tam tak an thi nghal a.
Pathianin hêng sualnaa hruaitute chu tihhlum tur thu chu rorêltute
hnênah a pe a. Chu thupêk chu zawm nghâl a ni. Bawhchhetute
chu an that a, an ruangte chu Israel mipuite hmuh tûrin an khai
a, mipuite chuan chu chu an hmuh chuan an sualna chu Pathianin a
huat nasatzia leh an chunga A thinur a ling tih an hriat theihna tûrin.
Mi zawng zawngin hremna chu a awm hliah hliahin an hria
a, mipuite chu biakbûkah chuan an kal a, mittui tla chunga
inngaitlâwmin Pathian hnênah an sualte an puang a. Biakbûk
kawngkaah Pathian hmaa an la \ah laiin, hri chuan tihhlumna
hna chu a la thawh zêl lai leh, rorêltuten an la hrem mêk zêl lai
chuan, Zimri, Israel upate zînga mi chu zâm lo takin riah hmunah
chuan nawhchizuar, Midian lal fanûte zînga mi pakhat chu a
puan inah a luhpui a. Chutiang khawpa luhlul leh huaisârchu an
awm khât hlê ang. Zu rûi chungin Zimri chuan, “Sodom sualna
ang a ni,” tiin a thil tih zahthlâk tak chu a chhuâng zâwk a. Chutia
Israel zînga hotu fapain hnam hruaitûte nuihzabûr leh Pathian
phuba lâkna chu a cho ni âwm fahrana pungkhâwmhote
mithmuha intivei taka thil a tih lai chuan puithiamte leh hruaitûte
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA 475
chu lungngai leh inngaitlâwmin an \ap a “Hulhliap leh maichâm
inkârah chuan” an bawkkhup a, LALPA chuan A mîte chu zuah
tur leh A chithlahte chungah chuan thinrim lo tûrin an ngên a.
Puithiam lal Eliazara fapa Finehasa,chu mipuite zîng a\ang chuan
a lo chhuak a, fei a la a, “Israel fapa chu puan inah chuan a zui
lût a,” an pahnih chuan a va that ve ve a. Hremna chu a tâwp ta
a, puithiam, Pathian rorêlna kengkawhtu chu mipuite hmâah
chuan chawimawina pêk a ni a, puithiam hna chu amah leh a
chhûngte chungah chuan kumkhua atan tihngheh a ni ta a ni.
Finehasa hian, “Ka thîk anga an zînga a thîkna chuan ka
thinurna chu Israela thlahte lâk ata a tikiang ta” tih chu LALPA
thuchhuak a ni. “Chuvângin, Ngai teh, kan inremna thuthlung
chu a chungah ka thlung anga; amah leh a hnua a thlahte tân [456]
kumkhaw puithiam nihna thuthlung a ni ang; a Pathian tân a thîk
a, Israela thlahte tan inremna a siam avângin.”
Sitim-ah chuan an sual avângin Israelte chungah hremna a
lo thleng a, kum sawmhnih dâwn lai kal tawha “thlalêrah an thi
ngei ngei tûr a ni” tihate zînga la damte chu tihboral an ni. Jordan
phai ruamâ an châm chhûng chuan Pathianin chhiar tûra a hrilh
anga an han chhiar chuan, “Sinai thlalêra Israel mîte Mosia leh
puithiam Aaronan an chhiarte kha pakhat mah an awm tawh
lo,” “Jefunea fapa Kaleba leh Nuna fapa Josua lo chu tû mah
dam an awm tawh lo.”1
Pathian chuan Israel mîte Midian hovin an hruaisualnaa tlûte
chu a hrem a, a thlêm thlûtûte pawh chuan Pathian thinurna chu
an pumpelh lovang. Amâlek-ho Israelte Refidima beitute, an
chauh lai leh an inrin loh lai taka bei thuttûte chu rei tak hrem
lohvin an awm a; nimahsela, Midian hote sualnaa rawn hruai
lûttûte chu rang taka hrem nghâl an ni. Pathian rorelna chu
hmêlma hlauhawm zâwk ang mai a ni tih an hriat nân. “Midia-
ho chungah Israela thlahte phubâ la rawh”2 tih chu LALPAN
Mosia hnêna a thupêk a ni, “Chu mi zawhah chuan i chipuite
hnênah hruai i ni tawh ang.” Chu thupêk chu zawhah chuan i
_____
1
Nambar 26:64, 65; 2Nambar 31:2
476 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chipuite hnênah hruai i ni tawh ang.” Chu thupêk chu zawm


nghâl a ni. Hnam tin zîng a\ang chuan mi sangkhat thlan an ni
a, Phinehasa chuan a ho va. “LALPAN thu a pêk angin Midia-
ho an do va;.....An mi thahte zîngah chuan Midia-ho lalte pawh
an tel a; Midia-ho lal panga.....Beora fapa Balaama pawh
khandaihin an that a.” Hmeichhia, sala an man, Israelte hmêlmâ
hlauhawm ber leh sual berte chu Mosia chuan a thahtîr vek a.
Chutiang chu Pathian mîte chhiatna tûr ruahmantûte tâwpna
chu a ni. Sâm ziaktu chuan heti hian a lo sawi: “Hnam tin chu
an khuarkhurum siamah chuan an pil a; an len phah rûkah
chuan anmahni ke ngei a awk ta a.”3 “LALPA chuan a mîte a
paihthla dâwn si lo va, A rochan chu a kalsan hek lovang.
Nimahsela rorêlna chu felna lamah a kîr leh ang.” “Mi fel
nunna beih tumin an pung khâwm hlawm \hîn a.” L ALPAN
“Anmahni sualna ngei chu an chungah a tlâktîr a. Anmahni
\hat lohna ngeiah chuan a tiboral ang.”4
Balaama chu Hebrai mîte ânchhe lawh tûra koh a nih khân,
a dâwithiamna zawng zawng hmang pawhin thil \ha lo engmah a
thlentîr thei lo; LALPAN Jakob-hoah bawhchhiatna a hmuh loh
5
[457] va, Israel-hovah sual tihluih tlatna a hmu sî lo va.” Mahsela,
thlêmna do zo lova, Pathian dân an bawhchhiat khan anmahni
vênhimna chuan a chhuahsan a ni. Pathian mîte hi a dân
vawnnaah an rinawm chhûng chuan; “Jakob-ho chungah
dawi âtna a awm lo, Israel-ho chungah dawi vaihna a awm
hek lo.” Setana thiltihtheihna leh a finna zawng zawng sual
tura hmanrua a neihte chu tihlan zêl a ni. Pathian dân
vawnghimtu leh kawltute hian dan chu an bawhchhiatin,
anmahni chu Pathian lakah an intihrang a, chutiang a nih
chuan an hmêlma lakah an ding thei lo vang.
Israel mîte dawi âtna leh râlthuam hmanga Midian mîten an
hneh theih mai loh chu, an mihurte chuan an hneh ta mai a.
Chutiang chu hmeichhiate thiltihtheihna chu a ni, Setana chuan
chumi hmanrua chuan mi tam takte a thangah awkin a tiboral
_____
3
Sâm 9:15; 4Sâm 94:14, 15, 21, 23; 5Nambar 23:21
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA 477
\hîn. “Mi tam tak a hliam a, a ni, a thahte chu tam tak mai an
ni.”6 Chutiang chuan Setha thlahte chu an invenhimna a\ang
chuan tihchhiat niin chi thianghlim chu tihbawlhhlawh in an lo
awm ta. Hetiang chiah hian Josefa pawh chu thlem a ni a.
Samsona pawhin, Israelte venhimna atana a chakna pawh chu,
Philistia mîte kutah a hloh va. Davida pawh hetah hian a tlu
sual a. Lal fing ber Solomona vawithum lai Pathianin a hmangaih
tia a koh pawh chu chakna sual bawihah a tang a, a felna chu he
aikaihna ang chi bawkah hian a hlân ta a ni.
“Chûng chu entîrna tûrin an chungah a lo thleng a nih kha;
keini, hun tâwp lo thlennate hi, min zilhna tûrin an ziak a ni bawk
a. Chuvângin dinga inring chu fîmkhur rawh se, chutilochuan a
tlu dah ang e.”7 Setana hian eng hmanraw hmangin nge mihring
chu a beih dawn tih a hre êm êm a. A hre tak zet–kum sang
eng emaw zat a lo zir tawh a–nungchang chi hrang hrang, chhuan
hrang hrang a mîte–mi chak ber mai a lo tihthlûk dân te, Israel
lalte a lo tihthlûk dân te, chutiang bawk a Baala be tura a
thlêmthlûk dân te, leh hun kal ta zawng zawng a mîte an ch^kna
hmanga a lo tihchhiat dânte chu. Hun hnuhnung kan lo hnaih a,
Pathian mîte kan vân Kanaan ramri bula kan din lai hian, Setana
chuan a chakna nasa zâwk hmangin Kanaan ram lût theilo tûrin
nasa takin a bei a. Mi tinte thlêmna tûrin a thang chi tin mai chu
a kam a. Mi changkanglo leh finglo te chauh vên an ngai a ni lo;
a thang chu hmun sâng bera dingte, hna thianghlim chelhtute [458]
tan, chûngho chu a bum theih chuan mi tam zâwk a tichhe thei
dâwn tih a hria. Kum sangthum kaltaa a hmanruate kha a la
hmang ta zêl a. Khawvêl nêna in\hianna te, hmêl\hatna leh
duhawmna te, hlimhlawp zawnna te, ruai\heh hlimna, zu leh sate,
thusawmpêk pasarihna bawhchhe tûr tein a thlêm z>l a.
Setana chuan Israelte chu milem biaknaa a hruai hmain tîsa
châkna ûmnaah a hruai sual a. Mahni mimal nuna Pathian anpui
nihna timualpho leh A temple tibawlhhawhtute chuan an thinlung
khawlo duhzawng tihtlai nan Pathian tihmualphona tur kawng
_____
6
Thufingte 7:26; 71 Korin 10:11, 12
478 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rêng rêng tih hreh an nei lo. Hurna chuan an rilru a tichauva, an
thlarau a tihniam a. Ransa châkna ang chauhva awmna chuan
an thinlung leh finna a timuin a tizeng a; chutiang chakna sual
bâwiha tângte tân chuan Pathian dân zawm \hatna te, a
chhandamna hlûtna te, an thlarau dinhmunte hriat fiah theih a ni
lo. |hatna te, thianghlimna te, thutak te, Pathian zahna te leh a
thil serh ngaihsânnate, duhna thianghlima mihring leh vân inzawm
duhnate zawng zawng chu hurna mei chuan a kâng ral a. Mi
chu duhawm lo hnutchhiah, kalsan leh sual luahkhahin “Sava
thiang lo leh huatthlala bâwm” a ni \hîn. Pathian anga siam chu
ransa kawlh ang lek dinhmunah pawh hniamin a awm a.
Milem be mîte nên an inpâwlhona a, an kûtte an hmanpui
vêna a\ang chuan Israel mîte chu Pathian dân bawhchhia a, a
rorêlna an hnam pum chunga thleng tûrin an insiam ta. Chutiang
chuan a ni Setana chu Krista zuitute hruaisualnaah chuan a
hlawhtlin ni. “‘An zîng ata lo chhuak ula, a hrangin awm rawh
u, thil bawlhhlawh rêng rêng pawh dek suh u,’ LALPAN a ti.”8
Pathian chuan a mîte chu mi bîk, hrang hlauh tûrin a duh a, an
hnam danah te, nungchangah te, khawsak danahte, hmanlaia
Israelte awm tura a tih ang chiah chuan awm tûrin a duh a.
Rinawm taka a zirtîrna te chu a zawm chuan, an danglam bîkna
chu a nung reng anga, chuti a nih loh chuan a thi mai ang. Hebrai
mîte hnêna chiang taka a pêk, ringlo mîte nêna awmhona te,
tunlai Kristian ringlote nêna awmho leh chênhova an dânte laka
Pathian mîte ni lo vanga khawsakna chu chiang takin a khap a
ni. Krista chuan tihian min hrilh, “Khawvêl hi hmangaih suh ula,
khawvêla thil awmte pawh hi hmangaih hek suh u. Mi tu pawhin
khawvêl hi a hmangaih chuan, Pa a hmangaihna amahah a awm
9
[459] lo.” “Tupawh khawvêl \hian nih duh apiang chuan, Pathian
hmêlmâah a insiam \hîn a ni.”10 Krista zuitute hi misualte a\angin
an fihlîm tûr a ni; an hnêna thil \ha tihna hun remchâng a awm
erawh chuan hun remchâng chu an la tûr a ni. Pathian a\anga
min hîp bo theitu \hiante chu kan hnuchhawn tûr a ni. Kan
_____
8
2 Korin 6:17; 91 Johana 2:15; 10Jakoba 4:4
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA 479
\awng\ainaah “Thlêmnaah min hruai lût suh la,” kan ti a, sualna
chu a hla thei ang berah kan hawisan tûr a ni.
Israelte chu hima an inhriat leh hun awlsam an neihin sualah
an tlu \hîn. An hmâah Pathian awmtîr reng lovin, mahni
inrintâwkna an nei a, \awng\ai an thlahthlam a. Duh ang anga
awmna leh awlsamna avângin thlarau kulh chu vên lohvin a awm
a, ngaihtuahna bawlhhlawh chuan luhna hmun remchâng a hmu
\hîn a. Hung chhûnga phatsantute ngei hi an ni, dân kulhpui
paihthla a, Setana thuneihna hnuaia Israelte awmtîrtu chu.
Chutiang chuan Setana chuan thlarau boralna tûr chu a zawng
zêl a. Kristian thinlungah, sual hmuh theih a khawih hmain,
khawvêlin a hriat lohvin, puahchah lawkna chu rei tak a lo kal
tawh a. Rilru chu thianghlimna leh fîmna a\angin vawi leh khatah
suahsualna leh bawlhhlawhna leh sual tih duhnaah a tla hniam
thut lo ve. Pathian anna a\ang chuan zawi zawiin ramsa
mâwl anga nun râwng, Setana anga siam a lo ni ta a ni.
Krista en rengna chuan danglamna min siam \hîn. Mahse
ngaihtuahna bawlhhlawh chuan mihring chu a tira bawlhhlawh
taka a ngaih \hin pawh thianghlim leh hlimawm a ngai theiin
a siam \hîn. Hlimhlawpna tam tak, lâr tak takte hi tunlai
khawvêlah hian Kristian intite pawh hian ringlo mîte ang
maiin an \âwmpui thei a ni.
Setana hian mihringte tihchhiat nâna a hman loh hi an tlêm a
ni. Hêngte hmang hian hun rei tak a\ang tawh khân a thawk a,
chakna tithovin chhiatna chu a chawisâng a. Hêng zawng zawng
hmang hian Setana chuan kawng chu a hawng a, rimawi mak [460]
pui puite, lam te, lemchante leh inlehkhadenna te leh thil dang
dang hmantein. Nawmsip bâwlna inkhâwm rêng rêngah hian
chapona tihthawh a, chaknaa insûmlohna a thlen tawh chuan
miin Pathian ngaihtuahna theihnghilh a, chatuan thlîrna hlohvin,
Setana chuan mi chu a phuar \hîn.
Mifing chuan, “Thildang bera aiin i thinlung vêng \ha rawh,
Nunna lo chhuahna a ni si a”11 tiin min hrilh. Mi chu “A suangtuah
_____
11
Thufingte 4:23
480 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ang chiah zêlin a ni a awm ni,”12 a lo ti leh a. Mihring thinlung


chu Pathian khawngaihnain a tithar leh \hîn tûr a ni, chutilo chuan
thianghlim tumna chu a thlâwn mai a ni. Mi nungchang \ha leh
thianghlima nun tumtu chuan, Krista khawngaihna tel lova tih a
tum chuan \iauvut chunga insatu ang mai a ni. Thlêmna thlipui lo
tleh chuan a lenchhe ngei ang. Davida \awng\ai hlâ ang hi
mitinten chham ve tûr a ni; “Aw Pathian, keimahah hian thinlung
thianghlim tak siam la; ka kawchhûngah hian thlarau dik tak
siam thar leh ang che.”13 Vân thilpêkte changtu kan nih avângin
famkimna lam chu pan zêl kan ni, “Rinna avânga Pathian
thiltihtheihnaa vên chu in ni”14 tiin.
Thlemna do tûr chuan tih tûr kan nei. Setana saseh ni lo
tûr chuan thlarau vên chu a pawimawh hle, hêngte hi pumpelh a
\ûl, chhiar tûr \ha lo te, en tûr \halo te, hriat tûr \halo te, thil
bawlhhlawh lamâ hruaithei thilte an nih vângin. Ngaihtuahna hi
fîmkhur lo taka thlahthlam tûr a ni lo; “In rilru puan vêngin
ngaihven ula, Isua Krista inlâr hunah chuan khawngaihna a rawn
sin sak tur che u chu beidawng lovin beisei zêl rawh u.....in hriat
loh laia in hmanlai châknate anga awm lovin........ a kotu che u
chu a thianghlim angin nangni pawh in chêtzia zawng zawngah
lo thianghlim zâwk rawh u.”15 “A dik apiangte, a zahawm
apiang te, a fel apiang te, a thianghlim apiang te, a duhawm
apiang te, a thangmawi apiang te - \hatna reng a awm a, fakna
reng a awm phawt chuan–chung chu ngaihtuah rawh u.”16
tiin tirhkoh Paula chuan a lo sawi. Hei hian bânglo leh ngun
taka invênna a kâwk a. Thlarau Thianghlim awmpui rengna
leh puihna chu kan mamâwh, chu chuan chunglamah min hîp
anga, felna leh thianghlimna ngainatnaah min hruai ang a,
Pathian thu zir peihna a thlen bawk ang. “Tleirâwlin engtin
nge a awmdân a tihthianghlim ang? I thu ang zêla awmdân
vêng \hain; I chungah thil ka tihsual loh nân I thû chu ka
thinlungah ka khâwl khâwm a.”17
[461] Baal-peor sualna pawm zawng zawngte chu chawp leh
_____
12
Thufingte 23:7; 13Sâm 51:10; 141 Petera 1:5; 151 Petera 1:13-15; 16Filipi 4:8;
17
Sâm 119:9, 11; 181 Korin 3:17
JORDAN-A PATHIAN PHATSANNA 481
chilha Pathian hremna tuarte an ni, tûnah hian chutiang sualna
titûte chu rang taka hrem nghâl an ni kher lova, mahse hremna
chu an pumpelh hauh lovang. “Tupawhin Pathianin chu a
tihkhawloh chuan chu mi chu Pathianin a tikhaw lo vang.”18 He
sual titûte hi chu khawvêlah pawh hian a hrem dân tûr ruahman
diam a ni, hma deuh emaw tlai deuhah emaw mitin mai hian
hremna chu an tâwk ang. He mi avâng hian thildang ni lovin
hremna chu khawvêl mipui chungah hian anchhia, tawrhna leh
hri leh buaina chu a lo thleng mêk a. Mîte chuan an thiltih sualte
chu zêp thei pawh ni se, an thiltih rah chu tawrhna, hri leh, mi
anlohna leh thihna chu an tuar tho ang. He mi hnuah pawh
nakin hnuah chuan chatuan atâna tawrhna chu an seng tho ang.
“Chutiang titûte chuan vânram chu an luah lovang,” “Setana
leh amah zuitu zawng zawngte chuan chu hremna chu an chang
ang, Meidîl, “Thihnihna”19chu. “Hmeichhe khual hmui chuan
khawizu a fartîr a, a hmui chu hriak aiin a nâl si; a tâwpna erawh
chu sai angin a kha a, khandaih hriam tawn angin a hriam.”20 “I
kawng chu a hnên ata sawn daih la, a kawngka va hnaih suh.
Chutilochuan i ropuina chu mi dang a pe ang a, i kumte chu mi
nunchhia i pe dah anga, ram dang mîte chu i thahruiin i ti tlai
anga, i thawhrimna chu hmêl hriat loh inah a awm dah ang e.
I tîsa leh i taksa a ral hunin.” 21 “A in chuan thihna lam a
hawi a, A kawngte chuan mittui lam. A hnêna kal rêng rêng
chu an kîr leh tawh ngai lova.” 22 “A mi sâwmte chu Seol
rila awm an nih a hre lo.” 23 ð

_____
18
1 Korin 3:17; 19Galatia 5:21; Thupuan 20:14; 20Thufingte 5:3, 4; 21châng 8-11;
22
Thufingte 2:18, 19; 23Thufingte 9:18
482 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

42
DÂN SAWINAWNNA

[462]
L ALPA chuan Mosia hnênah chuan Kanaan chu an luah thuai tawh
dâwn tih a hrilh a; zâwlnei upa tawh tak mai chuan hmun sâng
deuha chuangin Jordan Lui râl chu a han thlîr a, ram tiam ram
\ha êm êm mai chu a mipuiten an luah thuai dâwn tih a hriat
chuan a lawm a. Kadesh rama a bawhchhiatna avânga LALPA
thu lo sawi tawh chu tihdanglam leh theih a ni ang em? LALPA
hnênah chuan tihtak zetin a dil a, “Aw LALPA , Pathian, i
chhiahhlawh hnênah hian i ropuizia leh i kut chak tak chu i lantîr
ta phawt chu a ni a; vânah emaw leiah emaw hian i thiltih ang leh
i thiltih ropui tak ang ti thei Pathian hi tunge awm? Mi kaltîr la
Jordan rala ram \ha tak, chu tlâng mawi tak leh Lebanon chu mi
hmuhtîr teh khai,”1 tiin.
A chhânna chu, “Tâwk tawh rawh se, he thuah hian mi be
leh tawh suh; Pisga Tlâng chhîpah han chuang la, thlang lamah
te, hmâr lamah te, chhim lamah te, chhak lamah te i mit han lên
la, han thlîr rawh; Jordan hi i kân dâwn lo a ni,”2 tih a ni.
Phunnawi miah lovin Pathian tih ang chu a zâwm a. Tûna a
ngaihtuah ber chu Israel ho a ni. Tuin nge an \hatna tur chu
amah ang chuan ngaihtuah ve ang le? A thinlung takzetin tihian
a \awng\ai ta, “LALPA, tîsa zawng zawng thlarau Pathian chuan,
LALPA mi pung khâwmte chu vêngtu neilo berâm anga an awm
loh nan pung khâwm chunga hotu, an hma hruai a, anmahni hruai
chhuaka hruai lûttu tur ruat rawh se”3 tiin.
LALPA chuan a chhiahhlawh \awng\aina chu a hria a, a
chhânna chu a lo thleng a, “Nuna fapa mi rilru nei tak Josua chu
hruai la, a chungah i kut nghat la, puithiam Eleazara leh pung
khawmho hmâah dintîr la, an mithmuhah thuneihna pe rawh.
Israel thlah pungkhâwmho zawng zawngin a thu an awih theih
[463] nân a chungah i ropuina nghat rawh,”4 Joshua chuan Mosia chu
a_____
lo zui rei tawh a; mifing tak, thiltithei tak, rinna nei mi a nih avângin
1
Deuteronomi 3:24, 25; 2châng 26, 27; 3Nambar 27:16, 17; 4châng 18-20
DÂN SAWINAWNNA 483
amah thlâk tûra thlan a ni.
Mosia chuan a chungah kut nghatin, khûn takin
mawhphurhna chu a hlan a, Joshua chu Israelte hruaitu atân tih
hran a lo ni ta. Sorkarna lamah pawh tihtûr a nei a. Joshua
chungchanga Pathian thusawi Mosia kal tlanga, mipuite hnêna
sawi chu, “Ani chu puithiam Eleazara hmâah a ding anga, a niin
LALPA hmâah Urimin thu a lâk sak ang a; a thuin an chhuak
anga, a thuin an lût ang, amah leh Israela thlah zawng zawngte,
pung khâwmho zawng zawngte nên,”5 a ti a.
Israelte hruaitu an hmuhtheiha chuan mawhphurhna chu a
hlan hmain, Mosia chu heng thil zawng zawng sawichhuak leh
vek tura tih a ni a, Aigupta ram a\anga chhanchhuah an nih dân
te, thlalêra an zin dânte, Sinai Tlânga Pathian dân pêkte chu a
tlângpuiin a sawi nawn leh vek a. Dân chu pêk a nih lai chuan
mi tlêm tê chauh a ropuizia leh a zahawmzia hrethiam tûra upa
tâwk an awm. Chutichuan Jordan Lui kâna reiloteah Ram Tiam
chu chang tûr an nih avâng chuan LALPAN an hmâah chuan A
dân chu lantîr lehin chumi an zawm avânga hmuingîlna leh
hausakna a tiamte chu hriattîr nawn leh an ni.
Mosia chu anmahni zilhna leh vaulâwkna hnuhnung ber sawi
tûrin mipui hmâ-ah chuan a ding a. A hmêl chu a lo êng a. A
samte chu a vâr vek tawh a; nimahsela ngîl takin a la ding at thei
a, a hmêlah chuan a la hrisêlin a la chak tih a lang a, a mit pawh
chu a la fiah êm êm a. Hun pawimawh tak mai a ni, khun tak
maiin Engkimtithei Vênghimtua hmangaihna leh khawngaihna
nasatzia chu a sawi chhuak a:
“In awm hma, tun hma lam te chu han chhût ula leilunga
Pathianin mihring a siam a chin vân hnuai chhînah, hetianga thil
ropui hi a awm ngaiin, hriat a ni ngai emaw chu? Mei a\anga thu
rawn sawi hriaa in la nun cheu sina Pathian aw miin an hre ngaiin,
hnam dang zîng ata fiahna te, chhinchhiahna te, thil mak te,
indona te, kut chak tak te, ban phar te, thil râpthlâk tea LALPA
_____
5
châng 21-23
484 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

in Pathianin in mithmuha Aigupta rama a tih zawng zawng anga


hnam hruai chhuak ngam pathian an awm ngai emaw chu?
LALPA chu Pathian a ni tih in hriat theih nân in hnêna tihlan a ni
a; amah lo chu a dang rêng an awm lo.”
[464] “Hnam dang aia in tam avângin LALPAN in chungah a
hmangaihna a fûktîr a, a thlang che u a ni lo va; hnam zawng
zawnga hnam tlêm ber in ni a sîn; LALPA a hmangaih che u
avâng leh in pi leh pute hnêna chhia a lo chham chu hlen a duh
avâng zâwkin asin LALPAN Aigupta lal Faraoa kut ata kut chak
takin bâwih ata a tlan chhuah che u ni. Chuvângin LALPA in
Pathian chu Pathian a ni tih hre rawh u; Pathian rinawm, amah
hmangaiha a thu zawmtu chunga chhuan sang thlenga thuthlung
leh khawngaihna nghat rengtu chu.”6
Israel mipuite chuan an buaina zawng zawng chu Mosia vâng
a ni an ti \hin a; tunah chuan an puh \hinna–chapo vâng, ropuina
um leh mahni hmasial vâng tih ang zawng zawng chu a reh vek
a, a thusawi chu ngun taka ngaihthlain an pawm a. Mosia
chuan chiang takin an dik lohna leh bawhchhiatnate chu a hrilh
vek a. Thlalêrah chuan an thang rei êm avângin an ning a, hel
rilru an pu; mahse Kanaan an luah lawk lohnaah chuan LALPAN
mawh a phur lo, ram tiam an luah thuai theih loh avângin anni
aiin LALPA chu a lungngai zâwk a, hnam tam takte mithmuhah
A chakna leh ropuina a lantîr a. Pathian an rin lohna leh an
chapona leh rinhlelhna avâng chuan Kanaan ram lût tûrin an
inpeih thei lo zâwk a ni. Pathian mîte an nihna chu an lantîr thei
lova; a chhan chu a nungchang thianghlim te, a \hatna te, a
thilphalnate chu anmahniah engmah hmuh tur a awm lo. An
thlahtute chuan Pathian kaihhruaina chu ring leh pawisain A rorêl
leh A thuruatte chu lo zâwm sela chuan Kanaan ramah chuan
an chêng tawh ang a, hausa tak, thianghlim leh hlim takin an
awm tawh tûr a ni a. Ram \ha takah chuan an luh lawk loh
avângin Pathian an timualpho a, an vel hnamte mithmuhah A
_____
6
Deuteronomi 7:7-9
DÂN SAWINAWNNA 485
ropuina chu an titlawm a ni.
Mosian Pathian dân \hatzia leh hlûtzia hre thiam vektu chuan
mipuite chu Hebrai-te hnêna zahngaihna dân, fel leh fing tak
pêk ang hi hnam dang hnênah pêk a ni ve lo tih a hrilh a. “Ngai
teh u, in va luah tûr ramah pawh in zawm zêl tûrin LALPA ka
Pathianin thu min pêk ang takin dânte leh rorelte chu ka zirtîr
che u a. chutichuan, pawm ula, zawm rawh u; chu tak chu,
hêng dân zawng zawngte hi hria a, he hnam ropui tak hi mi fing
leh thil hre mi tak an ni ngei mai, titu hnamte mithmuhah chuan in
finna leh thil hre mi in nihna a ni ang.”
Mosia chuan an ngaihtuahna chu, “Horeb Tlânga LALPA [465]
hmaa dinna” lamah chuan a hruai leh a. Hebrai mipuite chona
chu a sawi a: “Kan koh apianga LALPA kan Pathianin min hnaih
anga anmahni hnaih \hin Pathian nei hnam ropui tunge awm ve?
Heti taka fel, dân te leh rorêl te, tuna in hmaa kan zam zawng
zawng ang dân nei hi hnam ropui dang tunge awm ve?” tiin.
Vawiin hian Israelte chona chu sawi nawn a ni leh mai thei a ni.
Pathianin hman laia mîte hnêna dan a pêk chu khawvêla hnam
fing berte dân aia fing zâwk, \ha zâwk, leh ngilnei zâwk a ni.
Ram dang hnamte dân chuan \hat tâwk lohna leh a mihringte
lungdum lohna a nei \hîn; nimahsela Pathian dân chuan
chungnung bera chhinchhiahna chu a keng tel tlat a ni.
“LALPA chuan a mîte, a ro ni tûrin thir rawhtuina ata, Aigupta
ram ata chu a hruai chhuak zâwk che u a ni,” tiin Mosian a sawi
a. Rei lo tea an luah mai tur ram chu Pathian dân an zawm
chuan an ram a ni mai dawn tih a han sawi chuan an rilru chu
engang takin khawih ang maw? An sual avângin ram chu Amâ
mîte a luahpui ve thei lo tih an hre reng sî a: Pathian chuan an
sualna avângin a mîte nihna chu a titâwp mai dâwn sî:
“LALPA in Pathian chuan ram \ha takah a hruai lût che u a.”
“In va luah tur ram chu, in lo chhuahna Aigupta ram, thlai huana
486 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chi in tuh a, in kea tui in leih \hinna ang a ni lo va; in va luah tur
ram chu, tlâng te leh ruam leh vân ruahtui dawng ram a ni zâwk
a. LALPA in Pathian zawn chhuah ram a ni a; buh te, buhsanghar
te, grep te, theipui te, pawmgranet te awmna ram, hriak nei
Olive leh khawizu awmna ram, chham lova chhang in ei \hinna
tur ram, engmah in tlakchham lohna tur, a lungte chu thîr, a
tlângte chu dâr laih chhuah theihna ram \ha \ha takah chuan
hruai lût dâwn sî che u. LALPA in Pathian chuan chu ram chu a
hre reng a, a mit chu a fu reng bawk a, kum \an tîr a\anga kum
tâwp thlengin.”7
“Heti hi a ni anga, LALPA in Pathianin in pu, Abrahama te,
Isaaka te, Jakoba te hnêna chhechhamâ a pêk che u ram, in din
ni hauh lo, khaw ropui leh mawi tak tak te, in tihkhah ni hauh lo,
thil \ha tinrenga khat in te, in chhun ni hauh lo, tuikhur chhun sa
te, in chin ni hauh lo, grep huan leh olive thing te awmnaa a
[466] hruai luh che u a, in ei a, in tlai hle hun chuan, fîmkhur hle ang
che u, chutilo chuan Aigupta ram a\ang leh bawih ata hruai
chhuaktu che u LALPA chu in theihnghilh mai dah ang e.”
“Fîmkhur hlê rawh u, LALPA in Pathian thuthlung, in laka a thlun
chu in theihnghilh ang a,.....LALPA in Pathian chu kanral hmang
mei, thîkthuchhe tak Pathian a ni si a. “LALPA mithmuha thil an
tihsual chuan, Mosian heti hian a hrilh a: “Jordan kâna in va
luah tûr ram ata chu in boral thuai mai ang.”
Mipui hmaa dan a puan zawh chuan, dan leh thununna te,
rorelna Pathianin a hnêna a pêkte leh inthawi dan chipchiar
zawng zawng chu Mosia chuan a ziak zo ta a. Hêng thil ziakna
lehkhabu hi a mawhphurtu officer te hnênah a hlan a, him taka
an vawn theih nan Pathian bawm sîrah chuan an dah a. Hruaitu
ropui chu mipuiten Pathian an kalsan ang tih hlauhnain a khat a.
Khûn tak leh \hahnem ngai takin mipuiten Pathian thu an zawm
a, malsâwmna an dawn tur leh a dan an bawhchhiata anchhia
an dawn tur chu an hnênah a sawi a.
_____
7
Deuteronomi 8:7-9; 11:10-12
DÂN SAWINAWNNA 487
“LALPA in Pathian aw ka chu ngun taka in ngaihthlâk a,
vawiina thu ka pêk che u thupêk zawng zawngte fîmkhur taka
in zawm chuan,” “In lam leh ram lamahte chuan malsâwmin in
awm ang. In rila rah te, in lei rah te, in ran rual pung te chu
malsâwmin a awm ang. In bawm leh in chhang hmehna thlengte
chu malsâwmin a awm ang a. In vak chhuakte chu malsâwmin
in awm ang a, in lo hawngte pawh malsâwmin in awm ang. In
hmêlmâ nangmahni beitute chu LALPAN a tihtlawmsak ang che u
a; LALPAN in buh in chungah te, in kutkawih zawng zawng
chungah te malsâwmna chu thû a pê ang.”
“Amaherawhchu heti hi a lo la ni anga, LALPA in Pathian
awka chu ngun taka in ngaihthlâk loh va, vawiina thu ka pêk
che u thupêk zawng zawngte fîmkhur taka in zawm loh chuan
hêng ânchhia zawng zawngte hi in chungah a lo awm ang,” tiin.
LALPAN a la hruai bona tûr che u hnam zawng zawng zîngah
chuan mak tih leh haubur leh a chhe lamâ tehkhinna in lo la ni
ang.” “LALPA chuan kawlkil a\anga kawlkil lehlam thlengin chi
tin zîngah a tidarh ang che u a, chutah chuan thing leh lung, in pî
leh pûte chena in hriat ngai loh Pathian dângte rawng in bawl
ang. Chung hnam zîngah chuan hahdamna rêng rêng in hmu
lovang a, in ke atan chawlhna rêng rêng a awm lo vang a; chutah
chuan LALPAN khurhna rilru te, mit chauhna te, nguina rilrute a
pe zâwk ang che u; in nunna chu hlauthâwng rêng rêngin a awm
anga, chhûn leh zân hlau rengin in awm anga, in nunnain
ngaihngam taka awm a nei lo vang, zîng lamah chuan, ‘tlai ni [467]
tawh sela aw!’ tlai lamah chuan ‘zîng ni tawh sela âw’ in ti anga;
thil hlauhawm in thinlungin a hlauh tur avâng leh in mita in thil
hmuh tur avâng chuan.”
Thlarau mitin Mosia chuan a thlîr a, nakin hnua Israel hote
hnam anga hnâwl an nih hun tûr te, Jerusalem chhiatna, Rome
sipaiten an tihchhiat hun tûr te chu a hmu vek a: “Hla tak a\angin
kâwlkil ata nangmahni bei tur hnam, LALPAN mupui bir angin a
488 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rawn tîr ang; an \awng in hriat loh hnam: upâte pawh pawisa lo
leh \halaite pawh duhsak chuang lo hnam kawlhsen tak chu.”
Kum za tam tak hnua Titus-a hovin Jerusalem an hual lai a
mipuite tawrhna rapthlâk leh ram a \iau vekna tûr te chu chiang
takin a lo lang a: “In ran rual pung te, in lei rah te, in boral hma
loh zawng a ei anga, buh te uain te, hriak te, in bawng pungte, in
beram rual no te a zuahsak lovang che u....In ram zawng zawnga
in rinpui, in kulh sangte a chim thlengin in kulh kawngka zawng
zawngah an hual ang che u....In hmêlmâten an dan chepna che
avângin an hualna che u leh an dan chêpnaah che u chuan in rila
rah, LALPAN a pêk che u in fanute leh in fapate sa in ei ang.”
“In zînga hmeichhe awm no leh chhia\hâte an awm no avânga
lei pawh rap duh lote chuan an pasal duh tak te, an fanu te,
an fapa te, an pawm lai fa sên leh an fa la piang tûrte pawh
an hmu mawh ang;....in hmêlmâten in kulh kawngkaa an dan
chêpna che u avângin.”
He thu, rilru khawih tak mai hian Mosia chuan a titâwp a:
“In hmâah nunna leh thihna, malsâwmna leh ânchhia ka dah tih
tunah hian in chungchang thua hretu atan lei leh vân ka ko a ni;
chutichuan nunna chu thlang rawh u, in nun theih nan, nangni leh
in thlahte nen; LALPA in Pathian hmangaih a, a âwkâ awih a,
amah vuan tlatin; amah chu in nunna, in dam reina a ni sî a;
tichuan in pu Abrahama te, Isaaka te, Jakoba te chhechhamâ
pêk a tiam ramah chuan in awm dâwn nia.”8
Hêng thu takte hian thuk leh zuala mitin rilru a khawih theih
nân hruaitu ropuia chuan hla angin a siam a. Hêng hlate hi
[468]
thawnthu chauh ni lovin hrilhlâwkna thu pawh a ni. Pathianin A
mîte tun hma lamâ ropui taka a enkawl dân a sawi chhuah rualin
nakina thil lo thleng tûr, Krista, thiltihtheihna leh ropuina nen a
lo kal huna rinawm taka lo awm ten hnehna an chan hlen tûrte a
entîr a ni. Mipuite chu hêng thu leh hla te hi vawng a, an fâte fâ
leh zêlte zirtîr tûra kawhhmuh an ni. Mipui pung khâwmte
_____
8
Deuteronomi 30:19, 20
DÂN SAWINAWNNA 489
chuan an inkhâwmnaahte chham rual \hin tûr leh an nî tin
hnathawhnaah te sawi \hîn tûrin hrilh an ni. Nû leh pâte chuan
hêng thûte hi an fâten an theihnghilh ngai rêng rêng lohna tûrin
an rilru hneh a la awl laiin an thinlungah an nemkai tûr a ni.
Israel mîte chu a bîk taka Pathian dân kawl \ha tur leh
vawnghim tur an ni a, a zirtîrna awmze nei tak leh zawm a
pawimawhzia chu an thinlung chhûngril taka hre tur an nih bâkah
an fâte leh fa leh zêl thleng zirtîr tûrte an ni. Dân chungchânga
LALPA thu a pêk chu hetiang hi a ni: “In fâte \hahnemngai takin
in zirtîr anga, in ina in \hut lai te, kawnga in kal lai te, in mut lai
te, in thawh hun tein in sawi \hîn tûr a ni. In kawngka biangah
te, in kawngkhârah te in ziak tûr a ni.”
Hun lo la kal tûrah an fâten, “LALPA kan Pathianin thu a
pêk che u thuhriattîr te, dân te, rorêl te hi engtizia nge ni le?” an
la tih hunah, nu leh pate chuan Pathianin lainat taka a hruai dân
chanchin te, A dân an zawm theih nâna LALPAN a chhanchhuah
dânte an hrilh ang a: “LALPA kan Pathian chuan thû min pe a,
vawiin nite anga mi nungdamâ min zuah reng theih nân. A thu
min pêk anga LALPA hmaa a thupêk zawng zawng zâwm tûra
kan fîmkhur chuan kan tân damna a ni dâwn a ni,” tiin.ð
490 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

43
MOSIA THIH THÛ

[469]
P ATHIANIN a mîte a kaihhruaina rêng rêngah hian, a hmangaihna
leh dawhtheihna chu a lang \hîn, langsâr tak ni fo \hin chu duhsak
bîk nei miah lo leh dik taka ro a rêl \hîn hi a ni. Hei hi Hebrai mîte
chungah hian a lang chiang hlê. Pathian chuan nasa takin Israelte
chu mal a sâwm a. A ngilneihna leh dawhtheihna chu nasa takin a
lantîr \hîn a: “Mupuiin a bûa a no a chawk tho va, a no chunga thla
a zâp a, a thlate a zâr a, a la a, a thlaa a chawi \hîn angin LALPA
chauhvin a hruai \hîn a.”1 Nimahsela an tih dik lohna leh
bawhchhiatnaah chuan rang tak leh nasa takin a hrem bawk \hîn.
Pathian, hmangaihna tâwplo neia chuan hmangaihnain hnambo
tawhte chu A Fapa mal neihchhun chuan a tlanchhuak leh ta. Krista
chu leiah hian a lo kal a, mihringte hnêna A Pa nungchang tilang
tûrin, A nun chu hmangaihna leh ngilneihna thiltihin a khat a. Amah
ngei chuan hetiang hian a sawi a, “Tih tak meuhvin ka hrilh a che u,
lei leh vân hi a boral hma chuan Dân thua mi chhun han te tak tê
emaw thai han te tak tê emaw, pakhat mah a boral tawp lo vang, a
zaa thlen kim hma loh zawng.”2 Chu âw bawk chuan dawhthei leh
hmangaihnain a hmangaihna hnawltu misualte chu englai pawhin a
hnêna kal a, ngaihdamna chang a, thlamuang taka awm tûrin a
sâwm reng a, Amah hnar tak taktute hnênah erawh chuan, “Ânchhe
dawngte u, mi kalsan rawh u”3 a ti bawk a. Bible-ah rêng
rêng hian Pathian chu hmangaihna Pathian ang chauhvin a
lantîr a ni lova, rêl diktu a nihzia pawh lantîr a ni. Pathian
lainatna a khat, mi khawngaih thei tak, thinnel tak ni mah
sela, “thiam lova ruatte chhuah mai ngai lo”4 a ni.
Hnamte chunga rorêltu chuan Mosian Israelte chu Ram Tiam
ram \ha tak chu a thlenpui lo vang tih a lo puang tawh a, a
chhiahhlawh rinawm tak chuan nasa taka a dîl chung pawhin a
thilpuan tawh chu a tidanglam duh lo. A thi dâwn tih chu a inhria.
Nimahsela Israelte a enkawlna chu a thlahthlam chuang lo. Rinawm
_____
1
Deuteronomi 32:11,12; 2Matthaia 5:18; 3Matthaia 25:41; 4Exdous 34:7
MOSIA THIH THÛ 491
takin Ram Tiamah chuan an luh theihna tûrin Israelte chu a buatsaih
reng zâwk a. Pathianin Mosia leh Joshua hnêna a lo sawi tawh [470]
angin chhûmding chu kawngka chunga a lo chhuka a din reng lai
chuan, Biak bûk chu an siam\ha a. Hetah hian khûn takin mipuite
chuan Joshua mawhphurhna lâk chu an pawm a. Tichuan Mosia
an hruaitu a nihna chu a tâwp ta. Chutichung pawhin amah
inngaihtuah aiin a mîte hlîr chu a la ngaihtuah a. Mipui tam tak lo
pungkhâwmte zîngah chuan Mosia chuan a thlâktu tûr chu he thu
thianghlim hian mal a sâwm a. “Chak tak leh huai takin awm rawh,
hêng mîte hnênah hian an pî leh pûte LALPAN chhechhamâ pêk a lo
tiam tawh ramah chuan i kal tûr a ni a, anniho hi i luahtîr tûr a ni. In
hma hruaitu chu LALPA a ni ang,” a ti a. Mipuite lam chu a hawi a,
upa leh hruaitûte hnênah chuan rinawm taka Pathian hnên a\anga
thu a dawnte chu mipuite hrilh a, mawhphurhna la tûrin a hrilh a.
Mipuite chuan an hruaitu upa tawh tak chu an thlîr a, an zîng
a\ang chuan rei loteah lâk bovin a awm dâwn tawh si a, hmangaihnaa
an pa anga a kaihhruaina te, fing taka zilhna thu a pêk te, châwl
miah lova a kaihhruai dânte zawng zawngte leh an bawhchhiat laia
vawi eng emaw zât an nunna zuah tûra a dîlsak lai te chu an hre
chhuak leh uai uai a. An lungngaihna chu lâwmna a chan leh ta, an
mahni luhlul leh sual avângin Mosia chu a thinrim a, chumi avâng
chuan a lo sual ta a, chuvâng chuan a thi dâwn a ni tihte chu lungchhe
takin an ngaihtuah chhuak a.
An hruaitu an hmangaih êm êma, lâkbo a nihna chu Israelte tân
chuan thil dang zawng zawng aia hremna nasa a ni, a nunna chu
zuah ni se malsâwmna nasa tak an dawng ang. Pathian chuan an
hruaitu thar chu Mosia an tih ang chuan ti lo se tih a hriattîr duh a.
Pathian chuan a mîte hnênah chuan malsâwmna vûr a duh a, mahse
chu chu an lawmloh chuan malsâwmna chu lâkbo a ni, chutiang
chuan an sualna an hre chhuak anga, an thinlung zawng zawngin
LALPA hnênah an kîr leh ang.
Chumi nî chuan LALPA hnên a\ang chuan thupêk a lo thleng a,
“Tho la....Nebo Tlângah chuan han chho la,.....Israela thlahte
492 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

luah tûra ka pêk Kanaan ram chu han thlîr rawh; i lâwn chhohna
tlângah chuan i thî anga, i chipuite hnênah hruai i ni ang.”5 Mosia
chuan Amah Pathian nêna inbe tûrin Pathian kohna anga thuawih
takin riahbûk chu a chhuahsan \hîn a. Nimahsela tun \um a
riahbûk chhuahsan dân tûr chu a makin a danglam hlê. A siamtu
kutah a nunna chu a hlân dâwn a ni. Mosia chuan amah chauhin
a thi dâwn tih a hria; leia a \hiante chu tû mah a bulah an awm
dâwn lo. A hmâ-ah chuan thilmak tak hlauhawm tak a lo thleng
dâwn; chumi avâng chuan a lungngai hlê. Harsa a tih ber mai
chu a mîte a hmangaih êm êm, khâ leh chen an rawng a lo
bâwlsak \hinte a kalsan tûr chu a ni. Nimahsela Pathian rinna
[471] nghah dân chu a lo zir tawh \hîn a. Rinhlelhna nei hauh lovin
amah leh a mîte chu hmangaihna leh ngilneihnaa khat Pathian
kutah chuan a hlân a.
A hun hnuhnung ber atan Pathian mîte hmâah Mosia chu a
ding a. Pathian thlarau chu a chungah a awm a, khûn tak leh
thinlung khawih tak maiin hnam tin hnênah chuan malsâwmna
thu sawiin a thlah liam a:
“Pathian ang tû mah rêng an awm lo, aw Jesurun,
A pui tûr chea vâna chuang,
Ropui taka vâna chuang chu.
Chatuan Pathian chu i awmna a ni a,
Hnuai lamah chuan chatuan bân a awm,
Hmêlmate chu a vai kian sak che a, ‘Tiboral rawh’ a ti a.
Israel chu ralmuang takin a awm a,
Jakoba tuichhunchhuah a pumbil;
Buh leh uain ramah chuan,
A ni, a vânten daifîm an fartîr,
I nihlawh e, aw, Israel,
Nang ang reng tunge awm, LALPA chhandam mîte?
Nangmah puitu phâw.”6
Mosia chuan mipuite chu a kalsan a, ngawi rengin amah
chauhvin tlâng lamah chuan a chho zêl a. “Nebo Tlâng, Pisga
_____
5
Deut. 32:49, 50; 6Deuteronomi 33:26-29
MOSIA THIH THÛ 493
Tlâng chhîpah chuan a chho va.” Tlângah chuan khawhar tak
maiin a mit la fiah tak mai chuan a hmaa ram awmduai mai chu
a thlîr a. Thlang lamah chuan hla tak mai a tuipui ropui tak

Nebo Tlâng sâng a Mosia awm lai chuan ram chu a hmaah an in pharh lang ta
zut zut mai a. A nih dân ang chiah a lang lovin, Israel faten an neih hun, Pathian
malsâwmna an dawn hun a awm dân tur angin a lang zâwk a.
494 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

dumpâwl ruih mai chu a hmu a; hmâr lamah chuan Harmon Tlâng
sâng tak mai vân dumpâwl ruih han chhun chu a hmu a, thlang
lamah chuan Moab ram, tlângram zâwl duai mai chu a hmu a, a
piah lamah chuan Bashan ram Israelten an hneh tawh chu a
hmu bawk a; chhim lamah chuan thlalêr ram hun rei tak an lo
vahvaih tawhna ram chu a hmu bawk a.
Mosia chuan a nun paltlang tawhte chu a bul a\angin a han
chhût lêt a, Aigupta ram lal ina rorêlna sâng chang thei mai
a\anga Pathian mi thlante nêna khawsakho a thlan zâwk dân te,
thlalêra hun rei tak mai Jethroa berâm a vân hunlai te, thingbuk
alha vântirhkohvin Israelte chhanchhuak tûra a koh lai te,
Pathianin thilmak a tihtîr zawng zawng te, Israel fâte
chhanchhuak tûr leh thlalêra an vahvêl laia hel hmang hote leh a
tawrh dân zawng zawngte a ngaihtuah zêl a. Chutiang chung
[472] pawha chung a hruaichhuah zawng zawng zînga pahnih chauhte
rinawma ramtiam lût thei an ni chu a ngaihtuah a. Mosia chuan
a hnathawh zawng zawng chu a thlâwn ang mai niin a hria a.
Nimahsela chung a kaltlang leh a tawrhna zawng zawng chu
pawi a ti lo. A hnathawh leh a thiltih zawng zawng chu Pathian
ruahman ang a ni tih a hria. A hmasa bera bâwih an nihna
a\anga Israelte hruaitu ni tûra koh a nih chuan a zuam lo hlê mai
a. Mahse mawhphurhna a han lâk tak tak chuan a mawhphurhna
chu hnâwl a tum mai lo. Pathianin a mawhphurhna chu Mosia
chuan phat se a remti hauh lovang. A thil tawhte chu a nasa hlê
a, thlalêrah an zin chhûng zawng zawng pawh chuan Pathian
khawngaihna leh kaihhruaina chu a dawng zêl a, reilote atâna
hlimna âi chuan Pathian mithlante nêna hrehawm tawrhho chu
fing takin a thlang thei a ni.
Pathian mîte hruaitu a nihna a han thlîr kîr chuan thil tihsual
pakhat chuan nasa takin a chanchin a tichhia a. Chu a
bawhchhiatna chu thaichhiat ni thei sela chuan lungngai lo takin
a thi thei tûr a ni a. Chu simna chu Mosia chuan tihchian a duh
a, Rinnaa inthawina Pathianin a phût ang chu, Mosia chuan a
MOSIA THIH THÛ 495
sual chu puangin Lal Isua hminga ngaihdamna chu a chang a.
Ramtiam ram mawi tak mai chu LALPA chuan Mosia chu a
thlîrtîr a. Ram hrang hrang chu a hmâah chuan pharh niin, a mit
pawh a thim lova, chiang takin ram mawi leh duhawm tak mai
chu a hmu a. Heta a hmuh dân hi LALPAN mal a sâwm Isrealten
an chan hun tur anga a awm dân chu hmuhtîr a ni. Eden
pahnihna a hmu ang mai a ni. Tlâng mawi tak tak Lebanon
Tlânga sidar thingin a khuh chûk te, tlâng \henkhat, Olive thingin
mawi taka a khuh chûk mai te, phairuam hruizâmin a khuh
rimtui hmêl tak mai, pangpâr leh theirahin a khuh chûk mai te,
phaizâwla tûm thing mawi tak tak te, huit leh buhhmun awm
chûk maite, phaizâwla lui luang ri mawi leh sava hrâm mawi tak
te, phaizâwla khawpui te, huan te, dîl leh tuifinriat te, tlâng panga
ranrual tla dum dum te, lungpui khawkrawk kâra khawizu nei
chi phu mam mam te, Mosia sawi ang chiah a ram \ha, Pathian
thlarau hriattîr anga Mosian a lo sawi chhuah; “L ALPA
malsâwm....vân a\anga thil hlû te, daifîm te, hnuailam a\anga [475]
malsâwmna te, ni êng a\anga thilrah hlûte....hmânlai a\anga
tlânga thil hmuhchhuahte....lei a\anga thilhlu zawng zawng te nên”
chiang takin hmuhtîr a ni.
Mosia chuan Kanaan rama hnam thlante inbêngbel lai leh
hnam tinte an hmun \heuha an awm lai chu a hmu leh a. Ramtiamâ
an indin ngheh hnute leh Pathian an phatsan avânga hremna an
tawhte nên lam entîr a ni bawk. An sualna avânga ringlo mîte
zînga tihdarh an nih dân te, LALPA ropuinain a kalsan dân te, an
khawpui tihchhiat a, a mîte ramdanga sala an hruai dân te, an
pate rama hruaikîr an nih leh dân leh chumi hnua Rome sorkar
awp hnuaia an awmdân te entîr zêl a ni.
Kan Chhandamtu lo kal hmasak a thil awmdân leh nunte
chu thlîrtîr a ni a. Isua Bethlehema nausêna a lo pianlai te
hmuhtîr a ni a. Vântirhkoh rualten Chhandamtu lo pianna hlâ
an sak te, leiah hian rem lêng rawh se tihte, khawchhak mifingten
Arsî an hmû a, Isua awmna lamâ a hruai dân te, hrilhlâwkna
496 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thua ngaihtuahna a lo lang chhuak uar uar te, “Jakoba a\angin


arsî a lo chhuak ang a, Israela a\angin lal tiang a lo chhuak ang
a,” tihte chu a hre chhuak a. Nazaretha Isua \hanlen dânte chu
a hmu a; rawng a bâwl a, hmangaihna, khawngaihna leh
tihdamnaa rawng a bâwl dân te, hnam chapo takten an duh
lova an hnar dân te chu a hmu zêl a. Pathian dân an chapo
puizia leh a petu an hnâwl leh si dânte chu mak a ti a. Isuan
Olive Tlâng a\anga khawpui, a hmangaih ve êm êma \ah dân te,
Pathianin a chawisâna nasa taka mal a sâwmten a tâwp thlenga
an hnar dân te–chûng mîte tân chuan Mosia chuan nasa takin a
thawk a, anni an boral ai chuan vâna Nunna Bûa a hming ziak
pawh thai chhiat hial a huam dân te; thu thin\hâwng tak mai,
“En teh u, in in chu a ruaka hnutchhiah che uin a awm ta,”7 tih a
ngaihthlâk chuan a rilru chu a na a, Lal Isua Pathian Fapa
lungngaihna chu a tawrhpui avângin a mittui chu a tla a.
Chhandamtu Gethsemani Huana a lungngaihna pawh chu
hmuhtîr a ni. Huana a lungngaihna te, an man dân te, an nuihzabur
dân te, an khenbeh dân zawng zawngte chu a hmu a. Mosia
chuan thlalêra dâr rûl a khaikân dân te, Pathian fapa chu
khaikâna a awm dân tûr te “Tu pawh a ring apiangin amah
avânga chatuan nunna an neihna tûrin.”8 Mosia chuan Juda
[476]
mîten an tlantu an hnâwl a, Setanan an thinlunga a thawhna a
hlawhtling a, an haw êm êm maite a han hmuh chuan a thinlung
chu mangang leh rûm leh hliamin a awm a. Krista lungngai tâwpa
a au chhuak, “Ka Pathian, ka Pathian engah nge min kalsan?”9
a tihte. Josefa thlân, tû mah an la zalh lohnaa an phûmte chu a
hmû a. Khawvêl lungngaihna leh beidawnna chhûmin a khuh
laite chu a hmû a. Nimahsela, a han en leh chuan, hnehtu ropui
tak anga vân a\anga a vântirhkohte ropuina zawng zawng nên,
sala tang chhuahte nên ropui takin vân a\angin a lo chhuk a.
Kawngkhâr mawite chu amah lawmin a inhawng a, vân mipuite
chu hnehna hla leh thupetu ropuia lâwmlûtin an zai a. Chutah
chuan amah ngei pawh chu kawngkhâr tû ma la hawn loh hawnna
_____
7
Matt. 23:38; 8Johana 3:15; 9Marka 15:34
MOSIA THIH THÛ 497
a telve tûr a nih chu a hmu a, chutiang a hmuh lai chuan a hmêl
pawh chu ropui takin a lo êng chhuak a. A harsatna tawhte leh
a lo inhlan vênate chu Pathian Fapain a tawrhte nêna khaikhin
rual a ni lo, “Chatuana hlimna leh ropuina tûr chu.”10 Krista
tawrhna ang tlêm tê tal hriatpui leh tuar vetu a nihna chu a lâwm a.
Mosia chu Isua zirtîrten khawvêla chanchin \ha an hril dân
chu entîr a ni leh a. Israelte “Tisaa Pathian mîte” ni chuan an
tibeidawng a, Pathianin a kohna chu an tihhlawhtling lova, an
rinlohna avâng chuan khawvêl êng an ni thei lo; Pathian
khawngaihna chu an hmusit a, A mi bîkte ni tûra malsâwmna
bîk a tiamte pawh an chân a–chuti chung pawhin Abrahama
thlante nihna chu a paihthla chuang lo; Pathianin a thil tum chu
tihhlawhtling tûrin a ni, Israel fâte chuan, Krista avânga
Abrahama thlah lo ni tûr zawng zawngte chu, thutiam changtu–
Abrahama Pathian thupêk mi dangte hriattîr a, A Fapa
chanchin\ha khawvêl hriattîr tûrte an ni. Mosia chuan Krista
zirtîrte avânga nasa taka Chanchin |ha lo êng chhuak chu a
hmu a “Thim hnuaia \hûte chuan êng nasa tak an hmu a.”11
Sâng tam takte chu Gentailte ram a\anga lo chhuakin êng an
dawng a. (Thlarau lam) Israelte lo punga nasa taka hausakna
dawngte a hmuhin a lâwm a.
Thil dang hmuhtîr a ni leh a. Judaten Pathian dân châwisânga
inchhâl chunga Krista an hnâwlna tûra Setana hna thawh dânte
hmuhtîr a ni a. Chutiang bawka tûnlai Kristian khawvêlin Krista
pawm inti chunga Pathian dân an hnâwl sî te chu a hmu zui zêl
a. Puithiamte leh upâte pawhin thinrim taka, “Tihlum rawh u!
Khêngbet rawh u, khêngbet rawh u!” tia an âuthâwmte a hria a;
[477]
chutah Kristian zirtîrtûa inchhâlte pawhin, “Dân chu dah bo daih
rawh u!” tia an âute pawh a hre bawk a. Sabbath chu an rapbet
a, a aiah ni dang an serh a. Mosia chuan chutiang thil a hmuh
chuan mak a ti hlê a, a hlauthâwng bawk a. Krista ringtute
chuan engtin nge Pathian ngeiin tlâng chunga a sawi dânte chu
an hnâwl theih ang? Engtin nge Pathian \ihtûte chuan Pathian
_____
10
2 Korin 4:17; 11Matthaia 4:16
498 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

dân thianghlim lei leh vâna a sorkar innghahna chu an hnâwl


theih ang? Nimahsela Mosia chuan mi rinawm tlêm te,
Pathian dân ngaisânga rinawm taka pawm tlattute a hmuhin
a rilru a lâwm a. Khawvêl thiltihtheihnain chûng mîte Pathian
dân zâwmtute tiboral hlauh tûra a beih dân chu a hmu a.
Pathianin leilung luahtu bawhchhetute a hrem dânte leh, Pathian
dân zâwm tlattute a thinurna laka a humhim dânte chu a hmu
a. Pathianin A dân vawngtute hnêna a tiam thlamuanna a
hmun thianghlim a\anga a sawichhuah lai leh vân nghîng dur
durte chu a hria a. Krista ropui taka a lo kal leh laite, mifel
thi tawhte thihtheihlohna sina an thawh laite, mi thianghlim
lo la damte tihdanglamâ thihna tem lova, vâna ropui taka an
zaa lâkchhoh an nih laite chu a hmu vek a.
Thil dang hmuhtîr a la ni leh a, chu chu lei ânchhe dawng lo,
a hmâ lawka ram tiam a thlîr aia ropui leh duhawm zâwk chu a
ni. Chutah chuan sualna a awm lova, thihna pawh a awm hek
lo. Chu chu Chhandamtu fâte chatuan in tûr chu a ni. Mosia
chuan a han hmuh chuan a lâwmna chu sawi hleih theih loh a ni,
a ropuizia chu a hriat thiam phâk loh a ni. Leia an vahvaihna
chu a tâwp a, Israelte Pathian chuan a tâwpah chuan Ram Tiamah
chuan a hruai lût a.
Tichuan inlârna chu a tâwp ta, Kanaan ram chu a thlîr reng
a. Sipai rinawm tui taka a muhîl ta ang hian a muhîl a. Tichuan
Pathian chhiahhlawh Mosia chu Moab ramah chuan a thi ta,
LALPAN a lo sawi tawh ang chuan. LALPA chuan Moab ruam
Beth-peor chungah chuan a phûm a, tû mahin Mosia thlân
awmna chu an hre lo. Mi tam tak a damlaia ngaisâng lo leh a
thu ngaithla lote tân a thih hnû hian amah chu ngaisâng lehin a
[478]
limte an bia ang tih hlauvin a thlân chu hriat a ni lo. LALPA
vântirhkohte chuan an phûm a, ngun takin a thlân chu an vêng a
“Israelte zîngah Mosia anga hmaichhan meuhva a biak
zâwlnei rêng rêng an lo awm ta lova; chhinchhiahnate zawng
MOSIA THIH THÛ 499
zawng leh thilmak zawng zawng entîra kut chak tak leh
hlauhawm tak tak tea Israel mi zawng zawngte mithmuha
Mosian a tih ang ti vete.”
Mosia nun kha thilsual pakhat a tih khân, Kadesh-a lung
a\anga tui lâk chhuah chungchânga LALPA a chawimawi lohna
kha awm ta lo sela chuan ram tiam kha a lût tûr a ni a, chu
chauh ni lo, thi lovin tihdanglamin vâna lâkchhohvin a awm tûr a
ni a. Nimahsela thlânah chuan a awm rei chuang lo. Krista
ngei chu a phûmtu vântirhkohte nên an vân a\angin an lo chhuk
a, mi thianghlim muhîl chu a kochhuak a ni. Setana chuan
Mosia sualna avânga a thî a, chutiang a thlentîr chu ropui a inti
tawh hle a. Hmêlmapa chuan, Pathianin–“Vaivuta siam i ni a,
vaivutah bawk i kîr leh tûr a ni”12 tih chu amâ thuhnuaiah a
awm a, mitthîte chu amâ ta an ni tiin a puang a. Thlân
thiltihtheihna chu hneh a ni ngai lova, thlana mitthi awmte zawng
zawng chu a sal mante an ni a, chu tân in thim tak a\ang chuan
a chhuah ngai rêng rêng lovang tih hi a ngaihdân a ni.
A hmasa berin Krista chuan mitthi chu a tinung leh dawn.
Nunna zawng zawng chunga Lal fapa chuan thlan lam chu a pan
a, Setana chuan a thuneihna ropui tak mai chu a hlauva. A
vântirhkohte nen chuan Setana chuan a ram leh a thuneihna an
rawn tibuai chu a lo hnial a. Pathian chhiahhlawhte chu a lung
in tang a nih chu a chhuang hlê a. Mosia pawh chuan Pathian
dân chu a zawm thei lova; Pathianin ropuina a chan tur chu
amah inchawimawi nan a hmang a–Setanan vâna sual a tih ang
tho, hnawhthlâk a nihna ang chu a ti a–chumi bawhchhiatna
avâng chuan a thuhnuaia awm a ni, tiin. Bumtu lalpa chuan
Pathian chu diklo taka a chunga rorêltu a ni tiin a tîra Pathian
sawrkar a sawiselna bawk chu a sawi chhuak a.
Krista chuan Setana chu inhniâlnaa luhpui tûrin a intihniâm
lo. Vâna a bumna hnathawh râwng tak avânga chuta chêng
tam takin chhiatna an tawh phah tâkna thûte pawh a târlang thei
_____
12
Genesis 3:19; 13Juda 9
500 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

[479] a.Edena a dâwt sawi avânga Adama suala a tlûk phah tâk leh,
mihringte chunga thihna a lo thlen tâk thûte pawh a sawi thei tho
bawk. Setana chu a thlêmna leh bumna avâng chauhvin Israel
mipuite chu phunnawiin helna rilru siam sakin an hruaitupa
dawhtheihna titâwpin chu chuan sual tihtirin thihna hial a lo tuar
ta tihte chu Setana a hrilh thei a. Nimahsela Krista chuan A Pa
chu engkimah a rawn a, “LALPAN hau zâwk che rawh se”13
Juda’n a ti a. Chhandamtu chuan bumtupa chu a hnial duh hauh
lova, hmêlmâ pa hneh tawha thuneihna chu ngam tawhin, mitthi
tawha chu nunna a pe ta zâwk a. Hei hian Setana chuan Pathian
Fapa dovin engmah a ti theilo a ni tih tilang chiang hle a ni.
Thawhlehna chu kumkhua atan a rawn tichiang ta. Setana chu
hneh a ni ta; mifel thi chu a tholeh ang.
Sual avângin Mosia chu a thi a, Setana thuhnuaiah a awm a.
Amâ hnathawh dik tak a\ang chuan thihna thlan thim sal a ni;
nimahsela Chhandamtu a zarah chuan thihtheihlohna chu a lo
chang ta. Mosia chu ropui takin thlan a\ang chuan a lo chhuak
a, a Chhandamtu chuan vânah a hruai chho ta.
Mosia chungchangah hian Kristan kan tana min tihsak, a
hmangaihna leh ngilneihna leh a reldikna chu a lang chiang ber a
ni. Kanaan luh phalsak a nih lohna hian zirlai ropui tak theihnghilh
hauh loh tur a awm–mihringte hian thuawihna dik tak neia,
Pathian ropuina chan tur chu keimahni inchawimawi nan kan
hmang rêng rêng tûr a ni lo tih hi. Chawimawina chu Siamtu
ropuia chanpual a ni. A chhiahhlawh Mosian \hahnemngai taka
a dilna chu a tihlawhtling thei lova, mahse a theihnghilh chuang
lo. Vân Pathian chuan Mosian a tuarna zawng zawng chu a hre
reng a; harsatna leh buaina zawng zawng, kha leh chen a tawh
kha chhinchhiah vek a ni; Pisga Tlâng chhîpah chuan Pathianin
Mosia chu a ko chho a, Kanaan ram luh mai aia ropui zâwk a
chan tûr zawng zawng chu a pe ta zâwk a ni.
Hmêl danglamna tlângah khân Mosia chu Elija vâna
_____
13
Juda 9
MOSIA THIH THÛ 501
nungchunga lâkchhoh nên khân an awm a. Pa in A fapa hnêna
ropuina a pêk hmutu leh changtu an ni. Mosia \awng\aina hun
rei tak kal tawh ami kha chhan a ni ta. Tlâng ropui tak chungah
chuan a ding a, Pathianin a mîte tâna hun rei tak a\anga a lo
tiam tawh a thlen famkimna chu a hmu a. Chutiang thil ropui
ber mai mihringte tana lo thleng chu chiang taka hmuhtîr a ni.
Mosia chu Krista entîrtu a ni. Amah ngeiin Israelte hnênah [480]
heti hian a sawi a, “LALPA in Pathianin, keimah ang hi in unaute
zînga mi zâwlnei a siam sak ang che u; a thu chu in ngai tûr a
ni,”14 tiin. LALPA chuan Mosia chu retheihna leh hrehawmna
sikulah chuan a luhtîr a, lei Kanaan rama a mipuite hruai lût
tûrin a tlingah a ngai a. Israelte Pathian chuan vân Kanaana a
mîte hruai tûr chuan, mihringte zirtîrna ngai lo Hruaitu chu a
siam a, mahse chu pawh chu famkimna chang tûrin tawrhna leh
tihduhdahna tawrhtîr a ni: “Amah ngei chuan thlêmna tâwkin a
lo tuar tawh avângin thlêmna tâwkte chu a \anpui thei a ni.”15
Kan Chhandamtu chuan mihring tlin lohna leh chak lohnate zawng
zawng chu hriain Ram tiamâ kan luh theih nân a lo thi ta a.
“Mosia chu Pathian chhûngte zawng zawng zînga
rawngbâwltuah zawng a rinawm ngei a; Krista erawh chu Pathian
chhûngte chunga Fapaah a rinawm a ni. A chhûngte chu
keimahni kan ni, a tâwp thlengin kan buaina leh kan beisei
chhuanna hi nghet taka kan vawn tlat phawt chuan.”16 ð

_____
14
Deuteronomi 18:15; 15Hebrai 2:10, 18; 16Hebrai 3:5, 6
502 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

44
JORDAN LUI KÂN

[481]
I SRAELTE chuan an hruaitu thihna chu an tuar nasa êm êm mai a, ni
sawmthum chhûng chu amah sûnna bîk thiltih tur chi hrang hrang
tih nân an hmang a. A kalsan hma kha chuan a thurawn fing tak
hlûtzia te, an chunga pa ang mai a zaidamna te leh a rinna
nghehziate kha an hre thiam ngai rêng rêng lo. An zînga a
awmlaia zirtîrna a pêk zawng zawngte kha an ngaihlu thar leh ta a.
Mosia chu a thi tawh a, mahse a zirtîrnate chu a thi ve lo.
Englai pawha nung reng tûr a ni, mipuite chuan an thinlungah an
vawng reng a. A nun hmasial lo leh thianghlim tak mai kha
mipuite chuan an hre reng a, amah a damlaia a thu ngaihsan
nachang hre lote tan pawh ngawi renga mipui nuna thusawi reng
tûr a ni. Ni a tlâk hnu pawha rei tak a eng a la châm reng ang
hian mi thianghlim leh hmasial lova chu a thiltih \ha chu ni êng
angin a thih hnu hun rei takah pawh chuan hriat reng a ni a;
lemchangtute an thih hnû daih pawha an thiltih hmuh tûr a la
awm reng ang hian. An hnathawhte, an thusawite, entawntur
an hnutchhiahte chu a nung reng ang. “Mi fel chu kumkhuaa
hriat rengin a awm ang.”1
Chutia lungngai taka an hlohna râpthlâk tak an sun lai pawh
chuan mipuite chuan anmahni chauhva hnuchhiah an ni lo tih an
hria a. An biakbûk chhûngah chuan chhûnah chhûm ding zanah
mei êng chu a ding reng a, chu chuan Israelte chuan Pathian
thupêkte an zawm a, a kawnga an zawh chuan Pathian chu an
hruaitu a ni reng tih a entîr a.
Mitin mai chuan Joshua chu an hruaitu a ni tih chu an hria a.
Amah an hriat dan chu indo thiam mi ang a ni. Hetih hun lai tak
hian Israelte tan chuan hetiang thilpêk dawng hi an mamâwh
tak chu a ni. Mi huaisen, tumruh, tlâwmngai, mawngzâng, rilru
_____
1
Sâm 112:6
JORDAN LUI KÂN 503
thlâk mai mai lo, a tih tûr chu tlâwmngai taka mahni hmasial
lova hlen mi, chûng zawng zawng bâkah Pathiana nghet taka
rinna nghat mi a ni–chutiang mi chu Pathianin a sipai rualte Ram
tiamâ hruailût tûrin a ruat a. Thlalêra an vahvel chhûng zawng
[482]
khan Mosia chuan a prime minister angin a hmang a. Mi \awng
tam lo, rinawm leh rintlâk, mi dangte an nghin luai lai pawha
harsa leh hlauhawmah pawh nghet taka ding mi, Pathianin amah
a koh chhuah hma pawha a rinawmna chuan Mosia thlâk thei
tûra rinawm a nihna tilang tawh a ni
Joshua chuan a hmaa hun awm chu a han thlîr chuan a
huphurh a, amah a inring tâwk bawk lova, nimahsela Pathian
chuan hlauhna zawng zawng chu a tihreh sak a, “Mosia hnêna
ka awm ang thovin i hnênah pawh ka awm ve ang, ka tithlâwn
lovang chea, kal pawh ka kalsan tawp lo vang che....hêng mîte
hnênah hian an ram chan tur chu i sem anga, an thlahte
chhechhamâ pêk ka lo tiam tawh ram chu.....I kephahin a rah
apiang ram chu i hnênah ka pe tawh, Mosia hnêna ka lo sawi
tawh angin.” Lebanon Tlâng sâng a\anga thui tak thleng, tuifinriat
ropui tak thleng, chhak lamah Eufrates lui kam thleng,—hêng
zawng zawng hi an ta vek tûr a ni.
He thutiam belhchhahna chu hei hi a ni; “Chak tak leh huai
takin awm phawt mai la, ka chhiahhlawh Mosian dân zawng
zawng zâwm tûra thû a pêk che kha zâwm tlat rawh. He dân
bu hian i ka chu chhuahsan hlek suh se, chumi thu ziak zawng
zawng chu i zawm tlat theih nân chhun leh zan i ngaihtuah zâwk
tûr a ni, vei lamah emaw ding lamah emaw pên san suh; tichuan
i kawngte chu i lo titluang zêl anga, i lo hmuingîl zêl dâwn nia.”2
Israelte chu Jordan Lui chhak lamah chuan an la inkhuar
reng a, Jordan Lui chu an la kân lo, Joshua thupêk hmasa ber
chu “Tho ula” tih a ni, “Jordan Lui chu nangni leh mipui zawng
zawngten kân rawn u” tih nên hian. Khawi kawngah nge, engtin
nge an kân dân tûr chu a sawi chuang lo. Engpawh nisela LALPA
_____
2
Joshus 1:6-8
504 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thupêk ang zêl chuan kal tûrin mipuite chu thu a pe a, LALPA
chuan an kawng tur chu a ngaihtuah mai ang tih chu a ring mai a.
Israelte riah hmun piah lam Jordan ral leh lam mel tam vak
lovah chuan khawpui ropui leh kulh nghet tak mai Jeriko chu a
awm a. A dik tak chuan he khawpui hi an hneh theih chuan a
ram pumpui atana kawng hawnna ang mai a ni ang. Chuvâng
chuan mipui tam lam te, an hausak dan te leh a kulh rinawm
dante hre tûrin enthlatu tlangval pahnih chu a ruk tein a tîr a.
Khawpuia chêngte chu hlauthâwng leh inring rengin an awm a,
[483] enthlatute tan chuan hlauhawm tak a ni. Nimahsela, Jeriko-a
Rahabi chuan a nunna chan huamin anmahni chu a lo hum hlauh
mai a. A ngilneihna avânga lawmna entîr tûrin Jeriko an lak
huna humhimna an tiam a.
Enthlatute chu him taka an lo kîr leh chuan chanchin
lawmawm tak mai, “LALPAIN a ram pumpui chu kan kutah a lo
pe tak meuh mai; chu chang a ni lo va, chu mi rama chêng zawng
zawngte chu kan hmâah an tui zêl mai a ni,” an ti a. Jeriko-ah
chuan tihian an sawi a, “Aigupta ram ata in lo chhuah khân
LALPAN Tuipui Sen kha a tihkang sak che u a, Jordan lui râla
Amor-ho lalte pahnih Sihona leh Oga te chunga in tihzia te,
khatia in tihboral tak hlauhzia te kha kan lo hre si a. Chu chu
kan lo hriat veleh kan thinlungte chu a tui zo va, nangmahni
avâng hian zâm lo rêng rêng an awm lo; LALPA in Pathian chu
chung lam vânah leh hnuailam leiah Pathian a ni si a,”3 tiin.
Tichuan hmalam pan tura thupêk an ni ta. Mipuite chu ni
thum tla chaw keng tur leh sipaite chu indo inpeih tûrin hrilh an
ni. An za chuan an hotupa thupêk chu hlim takin an zawm a,
rinna an nei tawk a, \anpui \heuh an tum a. “I thupêk ang zêlin
kan ti ang, i mi tirhna apiangah kan kal ang. Mosia thusawi
zawng zawng kan ngaihthlâk ang khan i thu pawh kan ngaithla
ang; Mosia hnêna LALPA a awm ang khân i hnênah pawh awm
ve rawh se,”4 an ti a.
_____
3
Joshua 2:24; 10, 11; 4Joshua 1:16, 17
JORDAN LUI KÂN 505
Shitim rama Acasia thing hmuna an riah hmun chu an
chhuahsan a, Jordan ramri lamah chuan an chhuk thla a. Mi
zawng zawng chuan LALPA \anpuina lo chuan an tan kawng a
awm lo tih an hria a. Hetih hun lai hian tlang chunga vurte chu
a tui a, luiah chuan an lo luang thla a, lui kuang zawng zawng
chu a liam reng a, an kân \hinna hmunah chuan kân theih a ni lo.
Pathianin Jordan Lui a kântîr dan tur chu thilmak a ni. Joshua
chuan Pathian hrilh angin mipuite chu intithianghlim tûrin a hrilh
a; an sualte chu dah bovin, pawn lamâ bawlhhlawhna zawng
zawng chu an tifel tûr a ni: “Naktukah LALPAN in zîngah
thilmakte a ti dawn e, intihthianghlim rawh u” tih chu thupêk a ni
a, Pathian bâwm chuan hma a hruai ta a. LALPA awmpuina
chhinchhiahna a lo lan vêleh puithiamte chuan bâwm chu an zawn
anga, Jordan Lui chu a pan tûr a ni. Chumi an hmuh vêleh [484]
chuan riah hmun chu chhuahsanin an zui tûr a ni. Joshua
chuan an tihdân tûr zawng zawng chu kimchang takin a hrilh
vek a. “Hei hi hre rawh u, L ALPA Pathian nunga chu in
zîngah a awm a; in hmêlmâ Kanaan mîte chu a hnawhchhuah
sak vek ang che u.....LALPA thuthlung bâwm chuan in hmâah
Jordan Lui a kân e” tiin.
A hun tak a thlen chuan hmalam an pan ta, puithiamte chuan
bawm chu an kokiah an pu a, hma an hruai a. Mipuite chuan
hnaih lûtuk lovin an inkarah chuan mel chanve a tla tûr a ni a.
Puithiamte chuan Jordan Lui an pan thla chu mipuite chuan enge
thleng dawn tih hmuh tumin an en \hup mai a. Pathian bawm
thianghlim chu zawnin hmalam an pan zel a, Jordan Lui luang
vut vut lam chu an pan a, vaukam tui chu an rap ta a. Chu
veleh chuan mak tak maiin chhak lam a\angin tui lo luang thla lai
chu a ding ta a, hla feah a inhlawm ding ta luah a, tichuan lei
charah an ding ta reng mai a.
Chunglam a\anga thupêk angin puithiamte chu lui lai takah
chuan an phei a, an ding a, mipui zawng zawngin an kan zawh
506 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

vek thlengin chutah chuan an ding a. Mipuite chuan chutia tui


chelh dingtu chu kum sawmli lai kalta a, an pi pute Tuipui Sen
kan tirtu chakna bawk kha a ni tih chu an hai lova. Chuta mipui
zawng zawngin an kan hnu chuan Pathian bawm chu vaukamah
chuan an rawn zawn phei a. Hmun him a thlen veleh,
“Puithiamten khawmual an han rah veleh chuan,” tui nasa tak lo
intiang sang thur tawh chu a luan pangngaiin a kuangah chuan a
luang leh ta dûl dûl a.
|hangtharte pawh chu Pathianin thil mak tak a tihte chu
hmu lo an awm bîk lo. Chutia puithiamte chu bawm zawna lui
lai taka an la din reng lai khan, mi 12 an lo thlanchhuah diamte
chuan puithiamte dinna bula lung 12 chu an la a, khawthlang
lam vaukamah chuan an rawn pu a. Hêng lung hi an riah bûk
hmasa ber an khuarna Jordan Lui kan hnuah hriatrengna lung
atana phun turte an ni. Mipuite chu an thlahte zêl hnêna Pathianin
a chhanchhuah \hin dânte chanchin chu hrilh fo tura hriattîr an ni
a, Joshua chuan heti hian a ti a: “Leia mîte zawng zawng hian
LALPA kut hi a lo chak a ni tih an hriat theih a, LALPA in Pathian
chu kumkhuaa an tih theih nân, tiin a sawi a.”
Heng thilmak tihte hi Israelte leh an hmêlmâte chung ngeiah
[485] pawh a pawimawh êm êma. Israelte Pathian chu englai pawhin
an zîngah a awm a, vênghimtu a ni tih leh, Mosia hnêna a awma
a hruai ang khân Joshua hnênah pawh a awm zêl a ni tih an
hriatchian nan a ni. Kum 40 lai kal ta chhûng pawha an pî leh
pûte rinna chu a ngheh tawk loh avâng khân an ram va hneh zêl
tura inrintâwkna an neih zêl nân chutiang hriat chianna chu a
pawimawh êm êma ni. Lui an kan hma chiah khân LALPA chuan
Joshua hnênah chuan, “Vawiinah hian Israel hote zîngah chuan
ka chawimawi ang che a, Mosia hnênah ka awm ang bawk
khân i hnênah pawh ka awm a ni tih an hriat nân” tiin; chu thil
chu chumi ni chuan tihfamkim a ni a. “Chumi ni chuan LALPA
chuan Joshua chu Israelte zîngah chuan a chawimawi a, Mosia
JORDAN LUI KÂN 507
an zah ang chiah khân a damchhûng chuan an zah a.”5
Hetianga Pathian thiltihtheihna chu Israelte tân lantîr a nih
hian an kiang vêla hnam zawng zawngte chuan Pathian
thiltihtheihzia an hriat a, awlsam taka Israelten hnehna an chan
theihna tura tih a ni. Pathianin Jordan Lui chu Israel hote tân a
tiding tih thu chu Amor mîte, Kanaan mîte chuan an lo hriat
chuan an thinlung chu a tuizo va, hlauhnain an khat a. Hebrai
mîte chuan Midian lal pangate chu an that tawh a, Amon lal
ropui tak Shihona te, Bashan lal Oga te nen, Jordan Lui lian tak
maite pawh chu an kal kai mai tih an han hriat lehzel chuan an
vêla hnam zawng zawngte chu hlauhnain an khat a. Kanaan
mîte, Israel mîte leh Joshua ngei tan pawh chuan lei leh vân
Pathian nunga chu an hnênah a awm a, anmahni chu a
tibeidawngin a kalsan dawn lo tih chu a chiang a ni.
Jordan Lui a\anga hla vak lo Kanaan ramah chuan Israel
mîte chuan riahbûk hmasa ber chu an khuar a. He hmunah
hian Joshua chuan, “Israel fâte chu an serh a tan sak a,” “Israel
fâte chuan Gilgal-ah chuan Kalhlen kût an hmang a.”6 Israelte
tân chuan englai pawha Pathian nena an thutiam hriat rengna
tûrin he chhinchhiahna hi a pe a, mahse Kadesh-a an hel a\ang
khan serhtan chu an chhunzawm ta rêng rêng lova, LALPAN
Aigupta a\anga a hruaichhuah hriatrengna tûr Kalhlen kût pawh
an hmang ngai hek lo. Hei hi sal an tânna lamâ kîr leh an duhna
tilangtu pawh a ni, LALPA chu an chungah chuan a lungawi lo
va. Tûnah chuan LALPA an duh lohna chu a lo tawp ta. LALPA
chuan a mipuite chu a mîteah a pawm leh ta, an thuthlungte chu
an lo tithar leh ta. Thlalêra piang zawng zawngte chu serhtan
an ni leh ta. LALPA chuan Joshua hnênah chuan tihian a puang
a, “Vawiinah hian Aiguptaho hmusitna che u hi nangmahni ata [486]
chu ka lum bo ta e,”7 tiin. Chutichuan chumi hmun chu tun thlengin
Gilgal an lo ti ta a, “lum bo” emaw “la bo” emaw tihna a ni.
Ringlo hnamte chuan LALPA leh A mipuite an hmusitna ber
_____
5
Joshua 3:7; 4:14; 6Joshua 5:3, 10; 7châng 9
508 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu, Hebrai mîten Aigupta an chhuahsan hnua Kanaan ram an


lût lawk lo leh an hmêlmâte an chhuahsan hnua Kanaan ram an
luah lawk lohna hi a ni. An hmêlmâte chuan hnehna an chang
a, thlalêrah chuan an vah rei em avângin, nuihzat bur takin Hebrai
hote chu an Pathianin ram tiamah chuan a hruai lût thei lova tiin.
Tûnah chuan LALPA chuan a mîte chu duhsak takin an hnênah a
awm tih a entîrin Jordan Lui chu a hawng ta, an hmêlmâte chuan
an hmusit thei tawh lo. Jeriko phaiahte chuan chumi ni sawm
leh ni li ni, tlaiah chuan Kalhlen kûtin an kût a. Kalhlen kût
zawh tûk ni la la chuan chumi rama buh, chhang dawidim telh
loh leh vai kan an ei a. Chumi rama buh an ei tûk a\ang chuan
manna kha a tla ta lo va; Israela thlahte chuan manna chu an
dawng leh ta ngai bawk hek lo; chumi kum chuan Kanaan ram
buh leh bâl chu an ei ta zâwk a ni. Kum rei tak mai thlalêra an
vahvelna hun chu a tawp ta a. Israel fâte chuan a tâwpah
chuan ram tiam chu an rap ta a ni.ð
509
45
JERIKO KHAWPUI CHIM

H EBRAI mîte chuan Kanaan ram chu an lût ta, nimahsela an kutah [487]
a la awm tak tak lo, mihringte ngaih chuan ram zawng zawng
han hneh chu thil harsa leh duh rei tak ni tûrin a lang. Hnam
chak pui puiin an luah a, an hmêlmâ rawn rûn tûrte lo do tûra
inpeih rengte an ni lehnghâl a. Hnam hrang hrangte chu an vaia
tâna hlauhawm tûrte chu do ho tûrin an \ang khâwm a. An
sakawrte indona tawlailîrte, an ram an hriat chian tawhna te,
indo tûra zirna an lo neih tawhnate zawng zawng chu an
\angkaipui dawn a. Chubâkah chunglai khawpui te chu nghet
taka kulhbanga hung vek an ni a. “Khawpuite chu vântawng
deuhthâwa kulhbanga hung an ni.” 1 An hmaa indona tûr
awmah chuan Israelte chuan an chakna chuan thil tihtheih
loh a ni tih an hria.
Chûng khawpuite zînga kulhnghet \ha leh rinawm leh
khawpui hausa ber pakhat chu an hma lawka awm Jeriko
khawpui chu a ni. Gilgal an riahhmun a\ang chuan hnai tê a ni.
Ramrîah chuan phaizâwl ram \ha êm êmmai, thiltin reng deuh
thaw an thar theihna chu a awm a, he khawpuia mîte hi an hausa
a, lal in leh temple te chu a ropui a, hlimhlawp bawlna thilsual
tinreng tihna hmun a ni. Laipui dahna kulhbang zau pui hnungah
chuan Israel te Pathian chona an hlan a. Jeriko khawpui hi
milem biakna hmunpui a ni, a bîk takin thla pathian Astoreth-in
an biakna hmunpui a ni bawk. Hetah hian Kanaan mîte
thilsual tihna leh pathian biakna tinreng chu a awm a. Israelte
rilruah chuan Beth-peor a an bawhchhiatna hlauhawm tak
zu hriat chhuah lehna tur, he ringlo mîte khawpuiah hian thil
hlauhawm chu a awm.
Kanaan ram an luhnaah hian Jeriko tihchhiat chu Joshua tân
hna hmasa ber a ni. A hmasa berin Pathian hnên a\anga chiang
_____
1
Deuteronomi 9:1
510 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

taka hriat theihna chu a dîl a, chu chu phal sak pawh a ni. An
riah hmun a\ang chuan a kal chhuak a, Pathian biakna nei tur
leh Israelte Pathian chuan an hma hruai zêl tûra ngên tûrin, a
hma zâwn lawkah chuan mi pakhat a khandaih phawi sa kengin
a lo ding reng a; Joshuan a han pan a, a hnênah chuan, “Kan
lamâ \ang nge i nih, kan hmêlmâte lamâ \ang?” a ti a. Ani chuan
[488] “Ni love, LALPA sipai hote hotua lo kal ka ni zâwk e,” a ti a.
Tichuan Joshua chu leiah a bawkkhup a, chibai a bûk a, a
hnênah, “Ka LALPAN a chhiahhlawh hnênah hian eng nge sawi
tur a neih le?” a ti a. Horeb Tlânga Mosia hnêna thupêk ang
bawk, “I kephah ata i pheikhawk kha phelh rawh; i dinna hmun
kha a thianghlim e,”2 a ti a. Hei hian heta tlawhtu mak tak
nungchang chiang tak chu a tilang a, Israel hruaitu hmaa ding
chu, Krista, Chungnungbera chu a ni, Joshua chuan a hlâu êm
êma, leiah a bawkkhupa chibai a bûk a ani chuan, “He Jeriko
khawpui, an lal, an sipai zawng zawngte hi i hnênah ka pe tawh”3
a ti a, tichuan hneh dân tûr kaihhruaina zawng zawng chu a hrilh a.
Joshua chuan chunglam a\anga kaihhruaina a dawn ang chiah
chuan Israel sipaite chu a kaihruai a. Eng tehchiam mah tih tur
a awm lo. Khawpui chu kal hual tur, Pathian bâwm zâwn a,
tawtawrâwt ham mai a ni. A hmasa berah chuan thlan bîk
râlthuamâ inthuamte chu–an chakna leh theihnaa hneh tûr an ni
lova, LALPA thuawihnaa hneh tûr chauh an ni. Puithiam pasarih
tawtawrawt kengten an dawt leh a. A dawt lehah chuan Pathian
bâwm A ropuinain a hual, puithiam inthawinaa an inthuam anga
inthuamte chuan an zawn ang a. Israel sipaite chuan an hnam
ang zêlin an zui leh a. Chutiang chu a ni khawpui chhe tûr an
huala an kal dân tûr chu. Thil ri dang engmah hriat tûr a awm
lo, sipai rual kal thâwm leh tawtawrâwt ri, tlâng leh Jeriko
khawpuia thangkhâwk mai lo chu. Vawi khat an hêl chhuak a,
an riahbûk lamah an kîr leh a, Pathian bâwm chu biakbûkah
chuan an dah leh mai a.
_____
Khawpui vêngtûte chuan mak ti takin an thlîr a, thil thleng
2
Joshua 5:13-15; 3Joshua 6:2
JERIKO KHAWPUI CHIM 511
chu hotute hnênah chuan an hrilh zel a. Hêng thil an tihdân hi
eng nge a awmzia an hre lo; nî tinin vawikhat chauh an kal hual
tih chu an hria, bâwm thianghlim puithiamten an zawn a, chung
an hmuh chuan mipuite leh puithiamte chuan an hlau êm êma.
An khawpui rinawmzia an han en chuan engmahin a tihchhiat
theih an ring lova. |henkhat chuan nuihzat bur takin chutianga
hel mai mai chuan eng nge an tih theih ang an ti a. A \hen
chuan an hlauthâwng hlê a, Tuipui Sen pawh an kân thei mai a,
Jordan Lui pawh an kân leh thei mai a, Pathianin eng nge a
tihsak leh dâwn kan hre hlei nêm an ti a, an hlauthâwng hlê a ni.
Israel mipuite chuan ni ruk chhûng chu vawikhat zel an han
hel chhuak ta. A nisarihna chu khua a lo var ta, Joshua chuan
LALPA sipai te chu ti hian a hriattîr a. Tûnah chuan Jeriko [491]
khawpui chu vawi sarih hel chhuak tur an ni, tawtawrâwt ring
takin hâm a, ring taka au tûr a ni. Pathianin khawpui chu an
hnênah a pe tawh, tiin.
Râlkâp mi zawng zawngte chuan khawpui chu ngâwi rengin
an kal hual a. An ngawi \hup a, ke pen rik \hup \hup leh a
changa tawtawrâwt ri mai lo chu zîng khawvâr tirh reh lai tak
chuan engmah hriat tûr a awm lo. Khawpui hungna lung rinawm
tak mai chu mihringte han lâk theih mai hmêl a pu lo. Râl
vêngtute chuan mak ti tak leh hlauthâwng takin khawpui hualtute
chu an en a, vawi khat an hel chhuah hnu chuan, a vawihnih
lehna, a vawi thumna vawi lina, vawi ngana, vawi rukna. Engtizia
nge hetianga mak tak maia khawpui hi an kal hual \hin chu tiin a
ngaihna an hre lo. Eng thil mak tak nge lo thleng dâwn? Rei
vak nghah a ngai lo. Vawi sarihna an han hel chhuah chuan
mipuite chu an ding a. Tawtawrâwt an hâm a, an châwl leh \hin
chu vawilehkhatah an hâm chiam a, leinghîng dur dur khawpin
an au bawk a. Tichuan lungbang sangpui mai chu vawi lehkhatah
a chim ta rup mai a. Khawpuia awm zawng zawngte chu hlauh
avânga engmah tithei lovin an awm a, Israel mipuite chu
khawpuiah chuan an lût a, an hneh ta vek a.
512 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Israel mipuite chuan


anmahni chaknain
khawpui chu an la lova,
LALPA chakna liau liaua
lak a ni, ram an hneh
hmasak ber, khawpui
hmasa ber leh a chhûnga
thil awm zawng zawng
chu LALPA tâna thiang-
hlim a ni a, amâ hnêna
hlan vek tûr a ni. Israelte
chuan anmahni tana do ni
lovin, Pathian duhdan
zela kal a, A hmanrua
chauh an ni tih inhriain,
mahni inchawimawina leh
mahni hausakna ni lovin
Jehova Pathian ropuina
atan chauh a ni tih an hre
tûr a ni. Khawpui an hneh hma a\ang khan thupêk pêk siam an
ni a. “Khawpui hi a chhûnga thil awm zawng zawng chawpin
LALPA tâna hluihlâwn vek tûr a ni,” Nangni chu thil hluihlâwn
lakah chuan inthiar fihlîm hlauh rawh u, chutilochuan....Israelho
riahhmun hi thil hluihlâwnah in siam mai anga, manganna in thlen
dah ang e”4 tiin.
Khawpui chhûnga mi zawng zawng–“A hmei a pa, a pui a
pangin–bawngpa te, berâm te, sabengtung te nên” khandaihin
tihhlum fai vek tûr”5 a ni. ‘Mi rinawm Rahabi leh inchhûnga a
hnêna awm zawng zawngte erawh chu kan mi tirhte kha a lo
thuhruk avângin zuah tûr a ni,’6 tia thupêk a ni. Tichuan khawpui
chu an hâl vek a, lal in te, temple te, an inhmukhawmna hmun
ropui tak takte, thil hlu tak takte chu hâl vek a ni. Meiin a kan
chhiat theihloh, tangkarua te, rangkachak te, dâr leh thîra siam
_____
4
Joshua 6:18; 5châng 21; 6châng 17, 23
JERIKO KHAWPUI CHIM 513
bungbêlte zawng zawng chu” biakbûk rawngbâwlnaa hman atan
an dah a. Jeriko khawpui sakna hmun chu ânchhe dawng a ni;
Jeriko khawpui chu sak \hat leh din leh tûr a ni lova, he khawpui [492]
sak \hat leh tumtute hnêna ânchhia chu hetiang hian Joshuan
a sawi, “He Jeriko khawpui hi rawn din apiang chu LALPA
hmâah ânchhe dawngin awm rawh se; a fa tîr chanin a
lungphûm chu a phûm anga, a fa tlum ber chanin a kulh
kawngkate chu a din ang,”7 tiin.
Jeriko tihchhiat hlauhna tura thupêk chu Mosian Kanaan an
luh huna ram mîte an tih dan tur thu a lo pêk tawhna tihthlen
famkimna tûr a ni a; “In thah hunah chuan, in tihboral vek tûr a
ni.”8 “LALPA in Pathianin thu a pêk che u angin nung tawh
phawt chu engmah in zuah tûr a ni lo.”9 Hêng thupêkte hi Bible
a, hmangaihna leh khawngaihna zirtîrna nen inkalhin a lang a,
nimahsela chungnungbera finna a khat chuan an tana \ha tura a
thupêk chu a ni. Pathian chuan a lal ram chu he leiah hian din
leh a, Kanaan ramah chuan sorkarna dik tak chu din leh a duh
a. Sâkhaw dik chauh dinchhuak tur ni lovin, khawvêl awmdân
tur dik tak khawvêl puma din chhuak leh tûrin a duh a ni.
Kanaan mîte chuan amah duh lovin milem betu an ni a. Pathian
duhdan kalha awm zawng zawngte chu tihboral vek a, a thara
din leh a duh a ni.
Kanaan mîte chu kum sawmli chhûng zet sim lehna tura hun
\ha pêk an ni a. Kum sawmli hmalamâ Tuipui Sen kangchat
leh Aigupta chunga thil mak tih hun chhûng zawng zawngte khân
Israelte Pathian chu Pathian nung chu a ni tih hriat theihna hun
pêk an ni. Tûnah mai pawh Midian lal te, Gilead lalte, Bashan
lalte hneh an nih dan a\angte chuan Israel Pathian chu pathian
zawng zawngte Pathian a ni tih hriattîr an ni bawk. Pathian
thianghlim leh thiltithei Baal pathiante ang ni lo, tih chu hriattîr
leh lantîr a ni a. Hêng thil zawng zawngte hi hriattîr niin Jeriko
khawpuia mîte pawh, Rahabi anga rinna nei tura hriattîr tam
tak an awm a, an awih duh lo mai chauh a ni, “Israelte Pathian
_____
7
châng 24-26; 8Deuteronomi 7:2; 9Deuteronomi 20:16
514 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu chunglam vânah leh leiah leh lei hnuaiah pawh Pathian a ni”
tih chu an hria a, “Tui lêt hmaa mihring te ang mai khân Kanaan
mîte chu Pathian sawichhiaa nungin lei hi an ti bawhhlawh a ni.
Chutiang mîte, Pathian leh mihring hmêlmâte chu, hmangaihna
leh dik taka rorêlna chuan tihboral nghâl mai a remti a ni.
[493] Vân sipaite chuan awlsam takin Jeriko khawpui nghet an
chhuan êm êmchu awlsam tein an tichim a, tun hma kum sawmli
kal ta a, ring duhlo enthlatute hlauthâwnga lo siamtute chu,
LALPA Israel Pathian chuan in kutah ka pe tawh a tih avâng
chuan, mihringte thiltihtheihna leh chakna chu a hmâah chuan
engmah lo mai a ni.
“Rinnain Jeriko khaw kulh kha ni sarih an hual hnuin a chim
ta a.”10 LALPA sipai hote hotua chuan Joshua chu a bia a; mipuite
hnênah chuan a inlar lo, Joshua hnêna thusawi chu an awih duh
leh awih a, an duhloh leh awihlo mai tûrin an chungah a nghat a.
Pathian fapain a kaihhruaina leh vântirhkoh tam takten an \anpui
dante chu an hmu thei lo: “Hêng mîte thiltih dân hi eng nge a
awmzia le, an thiltih dan hi a mak hle mai, ni khata khawpui
hêlchhuah a, berampa ki ham ringawt hian he khawpui hi eng
nge a tihpawi theih ang lê! tiin a ngaihna an hre lo. Nimahsela
he an thiltih hun duh rei tak mai hi an ti zêla, hei hi Israelte tan
chuan rinna nghet a lo chhuahna tûr a ni. Hei hi anmahni chakna
chu an finna leh thiltihtheihnaa innghat ni lovin, an chhandamtu
Pathian thiltihtheihna chauh a ni tih an hriat theih nan a ni.
Chutiang chuan an hruaitu Pathian chaknaah chauh an innghat a
ni tih an hriat nan a ni. Pathian ring tlattute tan chuan Pathianin
thil ropui takte a ti \hîn. Pathian mi intite hian chakna an neih
theih loh chhan chu, an mahni finna ah an innghat tlat a, an
tân Pathian thiltihtheihna lang chhuak tûrin hun remchâng an
pe lo. LALPA thu chu an awih a amah chu an rin tlat phawt
chuan LALPA chuan Amah ringtute chu \anpui an ngaih hun
apiangah a \anpui zêl ang.
Jeriko kulh chim hnu chuan, Joshua chuan Ai khua chu lâk
_____
10
Hebrai 11:30
JERIKO KHAWPUI CHIM 515
leh a tum a, he khua hi khaw lian vak lo Jordan Lui thlanglam
hla lo taka awm a ni a. Enthlatute chu hetah hian kaltîr an ni a,
an lo let leh chuan khawlian lo mi tam vaklo awmna a ni a, mi
tlêmtê chauhin an hneh thei mai ang tiin an sawi a.
Pathianin hnehna ropui tak a neih sak avâng leh Pathianin
Kanaan ram chu a pe tawh tih a tiam avâng chuan Israelte chu
anmahni inrintawkna a neihtîr a; Pathian chakna chauhvin
hlawhtlinna a pe thei tih chu an theihnghilh a. Joshua ngei pawh
chuan Ai khua hneh tur chuan Pathian râwn nachâng a hre lova.
Israelte chuan anmahniin chakna an nei ve emaw tiin an chapo
a, an hmêlmâte chu hnehsa ang maiah an ngai a. Hneh awlsam
tak ni mai tura an ngaih avângin mi sângthum chu tawk hlein an
[494]
ngai a. Tichuan Pathian an hnênah a awm dawn em tih pawh
hre lovin hmêlmâ hneh tur chuan hmanhmawh takin an chhuak
ta ringawt a. Kulh kawngka bul thleng deuh thawin an han kal
ringawt a, inbuatsaihna mumal pawh nei lovin, tichuan an ni chuan
nasa tak maiin an lo do lêt a, Ai ho hmâah chuan an lo tlanchhe
ta, Kanaan mîte chuan an um thla ta a, kulh kawngka bul a\ang
chuan, mi sawmthum leh paruk emaw lai an that ta–chumi hnehna
avâng chuan mîte thinlung chu a tuizo va, tui ang mai an lo ni ta.
Hei hi Kanaan mîte anmahni takin an dona hmasa ber chu a ni
a, khaw te takte hmâah chuan an tlanchhe ta. Pathian lungawi
loh vâng a ni tih hriain, a lungngaihna leh beidawnna tihlan nan
a kawr te chu a pawtthlêr a. LALPA bâwm hmâah leh Israelho
upate chu an hmaia lei siin tlai thlengin an bawkkhup a; an luah
vaivut an phul a. “E khai aw, eng atan nge aw LALPA Pathian,
keini mipuiho hi tihboral tûra amor-ho kuta pêk atan Jordan lui
hi min hruai kai tehlul ni?.....Kanaan-hote leh henglai rama chêng
zawng zawngte hian an hria anga, min rawn hual anga, lei ata hi
kan hming an tiboral daih dâwn a nih hi; i hming ropui tak hi
engtin nge i tih tâk ang le?”11 a ti a.
Jehova chhânna chu, “Tho rawh, engati nge khatia i
bawhkhuh reng ni? Israel-ho hian thil an tisual a ni e, a ni, ka
_____
11
Joshua 7:7- 9
516 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thuthlung pawm tura thu ka pêk kha an bawhchhia a nih


hi....hmanhmawh taka thil tihtur chu tih hun a ni lungngaia kun
reng a hun lo. Israel mîte zîngah hian hluihlawn thil a awm a ni
e; in zînga ata hluihlâwn thil hi in lâk bo hmâ loh zawng in
hmâlmâte hi in hneh thei lo vang,”12 a ti a.
An zînga mi pakhat chuan Pathian thupêk chu ngaipawimawh
lovin a lo bawhchhe ta a. Chumi avâng chuan hnam pumpui
chu bawhchhia leh dik loah puh an lo ni ta: “Thil hluihlâwna mi
pawh kha an la bawk a ni; an ru bawk a, an zêp ru bawk a, an
bungraw zîngah ngei an thukrû a ni.”13 Joshua hnênah chuan
thiltisualtu hmuhchhuaha a hremna tûr pawh hrilh diam a ni. Thil
tisualtu chu vawi lehkhata kawhchhuah mai a ni lo, mipuite chuan
an rilru taka indapchhuahna, an zînga sual chu an vaia
[495] mawhphurhna a nihzia an hriat chhuah theihna tur leh Pathian
hmaa an inngaihtlawm theihna tura hun pêk an ni.
Zîngah Joshua chu a tho va, Israel-hote chu a chiin a rawn
inlantîr a; khun tak leh rilru khawih takin thil chu a ti \an a.
Zawi zawiin a sakalin zawn chhuahna hna chu tih zêl a ni.
Inzawnchhuahna hlauhawm tak mai chuan a sawr zîm telh telh
a. A hmasa berin, a hnamin, chhûngkuain, chhûngkaw bîk,
mimalin, Karmi fapa Akana, Juda hnam a mi chu Israelte
tibuaituah chuan kawhchhuah a ni ta.
A sualna chu zêp theih pawh a ni lo, engkim mai chu a bul
a\anga hailan vek a ni tawh. Joshua chan Akana chu inpuanga
thudik tak sawi tûrin a ti a, mi khawngaihthlâk tak mai chuan a
thiltihsual chu a inpuang ta, “LALPA Israelte Pathian chungah
chuan thil ka lo tisual ta ngei mai, hetiang hian a ni ka lo tih tak
ni; râllâk zînga mi Babulon ram puan \ha tak leh, tangka sekel
zahnih leh, rangkachak tlang sekel sawmnga buk ka hmu a, ka
awt ta êm a, ka la ta mai a ni; ngai teh, ka puan in chhûnga leiah
thuhrûk a ni a, tangka chu chu mi hnuaiah chuan a awm,” tiin.
Mîte a tîr a, puan in chhûngah chuan an va tlân a; puan in chhûng
ata chu an la a, Joshua leh Israela thlahteho zawng zawng hnênah
_____
12
châng 10-13; 13châng 11
JERIKO KHAWPUI CHIM 517
chuan an rawn la a; anni chuan LALPA hmâah an dah a.”
A chungthu relna chu puan nghâl a ni a. “Engati nge min
tihmangan le? LALPAN vawiinah hian nang pawha timangang ve
dâwn che a nih hi,”14 a ti a. Akana sualna chu mipuite sualnaa
puh a nih avâng leh sual rah chu an tawrh ve vek avâng chuan,
he sualna hremnaah hian an vaiin kut an thlâk vek a. Israelte
chuan lungin an dênghlum a.
A chungah chuan lung an tiang vûm thûr a, he hmun hriat
rengna tûrin chumi hmun hmingah chuan, Akor ruam an ti a,
chu chu, “buaina” tihna a ni, Chronicle buah chuan hetiang ziak
a ni a - Akara Israelte tibuaitu”15 tiin.
Akana sualna chu Pathian thiltihtheihna zah lohna leh a
thupêkte pawisak lohna chiang tak a ni. “Hluihlâwn thil chu in
la rêng rêng tûr a ni lo, chutilo chuan anchhia chu in chungah a
tla dah ang e” tih chu Israel mipuiho zawng zawng zîngah chuan
puan a ni a. Jordan Lui mak tak maia an kân hnu chiah khân
LALPA nêna an inkâra thutlunna serhtan thuthlung chu mipuite
hnênah chuan tithar leh a ni a–Kalhlen kût chu an hmang a, [496]
sipaihote LALPA chu an hnênah a lo inlar leh a. Chumi hnuah
chuan Jeriko kulh chu tihchim a lo ni leh a, Pathian dân
bawhchhetute tihchhiat an nih dan a lang bawk a. Anmahni
chaknain Jeriko chu an la lova, LALPA thiltihtheihna avâng
chauhva la an ni; chuvâng chuan rallak thil zawng zawng pawh
chu LALPA ta vek a ni, LALPA hnênah dah tûr a ni.
Maktaduai zet tling tawh Israelte zîngah chuan mi pakhat
chutiang hun pawimawh tak kâra Pathian thupêk pawisa lova
bawhchhe ngam a awm ta. Akana chuan Shinar lalpuan ropui
tak mai chu a lo awt ta; thihna hmachhawna an hmâa dintîr a nih
pawh khân, ‘Babulon ram puan \ha tak’ a la ti ta a nih kha.
Sual pakhat chuan a dangah kângkaiin, rangkachak leh
tangkarua LALPÂ sum bâwma kal tûr, Kanaan ram rah hmasâ,
LALPÂ chan tûr chu a rû a.
Thihna sual hlauhawm tak mai awhna Akana tichhetu chu
_____
14
châng 25; 151 Chronicle 2:7
518 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sual zawng zawngte bul mi tam takin an ngaihzam fo chu a ni.


Thupêk dangte bawh chhiatna ngaihpawimawh êm êmlaiin he
bawhchhiatna hi ngaihzam a ni fo. He sual hlauhawmzia leh a
rahchhuah hlauhawmzia hriatna tur chu Akana chanchin hi a ni.
Awhna sual hi zawi zawiin a lo in\an a. Akana chuan he
sual hi a châwmlian zêl a, a dawklak a lo ni ta, he phuarna hian
tihchah theih lohvin a phuar ta. He sual a tih lai hian, Israelte
chunga chhiatna a thlen tûr râpthlâkzia chu a ngaihtuah ngei ang;
mahse a ngaihtuahna chu sual chuan a hneh a, he thlemnaah
hian a lo âwk ta a ni.
Chiang tak leh fiah taka sual hremna chu tihlan a ni chung
pawhin chu sualna chu mi tam takin an la chhunzawm zêl a.
Duhâm, awhna sualna Akanan Jeriko hluihlawn thil a lâk ang
kha ti ve hauh lo tûra khap kan ni. Pathian chuan milem biakna
a vuah. Ti hian hrilh kan ni, “Pathian leh sum rawng in bâwl
kawp thei love”16 tiin. “Fîmkhur ula awhna rêng rêng lakah
chuan invêng rawh u.”17 Duhâmna in zînga lam pawh lamin
awm suh se.”18 Kan hmâah hian thil hlauhawm ber mai, Akana
te, Juda te, Anania leh Saphiri chhiatna ang chu a awm a. Hêng
zawng zawng hma hian, Lucifera “Zîng lam fapa” dinhmun sang
[497]
awhna avânga vâna hlimna leh dinhmun sang hlohtu chu a awm
a. Chutichung pawh chuan duhamna chuan min la phuar ve tlat a.
Hmun tinreng maiah hian a hnuhma chu hmuh tur a la awm.
Chhûngkuaahte lungawilohna leh lawm lohna a thlen a, mi retheite
tan mi hausate huatna leh îtsîkna a tichhuak a; mihausaten
mirethei te rahbehna a tichhuak a. He sual hi khawvêl mîteah
chauh a chhuak lova, Kohhran ho zîngah pawh a hluar a. Mahni
hmasialnate, duhamnate, sawma pakhat leh thilhlante rûksaknate
a lo hluar ta. Kohhran member \ha leh felte zîngah pawh Akana
ang mi tam tak an lo awm ta. Mi tam takte chu biak inah an lo
kal a. LALPA dawhkanahte chuan hna an thawk a, diklo takin
anmahni tana hlawkna siamin mîte hriat lohah thil tam tak
anmahni tan an hui a, Pathian anchhe dawng hluihlawn thil chu
_____
16
Matthaia 6:24; 17Luka 12:15; 18Efesi 5:3; 19Malaki 3:8
JERIKO KHAWPUI CHIM 519
an hui lût a. Babulon thawmhnaw \ha tak mai chuan chhia leh
\hahriatnate, vânram beiseinate chu an thleng \hîn. Mi tam
takte chuan an felna te, an thiltihtheihna leh \angkainate chu
pawisa ip in an thleng \hîn. Mi rethei authawm chu an
bengkhawn lova, chanchin \ha kawng chu an hliah a, Kristian
rinna chu dâwta lantîrin khawvêl mîte hmuhsitna chu chhêm alh
a ni a, duhâmna chu châwm lianin an sum leh pai an khawl thur
thur a. “Mihringin Pathian ta chu a rûksak tûr em ni?” Mahse
nangni chuan min rûk sak \hîn”19 LALPA chuan a ti.
Akana sualna chuan hnam pum pui chungah lungngaihna a
thlen a, mi pakhat bawhchhiatna chuan kohhran chunga LALPA
lungawi lohna a thlen a, chu chu dapchhuah a, tihboral tûr a ni.
Kohhrante tana hlauhawm ber chu ringlo mîte leh Pathian
sawichhetutena an dona hi ni lovin, Kristian intisiten sual bansan
duh silova Pathian mi inti tlat sîte hi an ni. Hêng mîte hian a ni
LALPA malsâwmna ti bova, Pathian mîte chaklohna thlen \hin ni.
Kohhranin harsatna a tawh lai a, thlarau lamâ chak lohna
leh tlâkhniamna a lo thlen a, Pathian hmêlmain hnehna a chan lai
hian, kut kuangkuaha \hu mai lo leh hlim lohna chu sawichhuak
satliah mai lovin, member tinte chu inen chhuak se, kan zîngah
hian Akana sualna anga sual kan awm em tih hi kan zawng
chhuak zâwk tûr a ni. Inngaitlâwma inchhîrna neia thinlung
chhûngrila sual hmuhchhuah duhna neiin Pathian A mîte zînga a
awm theih lohna chhan sual chu hmuhchhuah ngei ngei tûr a ni.
Akana chuan a sual chu a puang teh meuh a, nimahsela a
tlai lûtuk a, amâ tân a \angkai thei tawh lo. Sipaite Ai khua
runa hneha awmte chu a hmu reng a, nimahsela a sual puang
tûrin a lo kal chuang lo. Joshua leh upahote hmai lei sia [498]
bawkkhupa mangang taka thua sawi hleih theih loh khawpa
mangangte chu a hmu reng a. Khâng hunahte khân a chhan tak
chu sawiin simna dik tak chu a ti tûr a ni a, mahse a ngawi reng
a. Sual râpthlâk tak chu a nihna ang taka puang tura kohnate
chu a hre chiang hlê a. Mahse a ngawi tlat a. Tichuan
_____
19
Malaki 3:8
520 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawnchhuahna hna chu \an a ni ta. Amâ hnam ngeite chu


kawhchhuah a nih chuan a la inpuang duh chuang lo, LALPA
ngeiin a kawhchhuah thleng chuan a nghak a. Chutia a sual chu
zêp theih a nih tawh loh hnuah chauh chuan thudik chu a sawi
duh a. Hetiang dinhmunah chauh hian sual chu puan a ni fo
\hîn. Thudik pawmna leh hriatna tak tak leh miin an hmuh chhuah
avâng chauha puanna hi thil hran daih a ni. Akana khân a thiltih
chu hmuh chhuah ni lo se, inpuanna chu a nei hauh lovang, mahse
a hremna chu a tihdanglam theih beiseina vâng chauhin a inpuang
a. Nimahsela a inpuanna chuan a hremna chu a phu tih a puang
chauh a ni. Simna leh inchhîrna tak tak a awm lo, a tum dân
thlâkna pawh a awm lo, sual huatna pawh a awm lo.
Chutiang chuan thiltisualtute hian sual puanna chu Pathian
rorêlna hmaa an dina an damna leh thihna tûr tihfel a nih vek hnuah
chauh hian an siam a. Hei hian a sualna leh a hremna pawmna
satliah mai a entîr \hîn. An hlauhna leh rorêl hlauhawmzia chuan
puang tûrin a siam chauh a. Hetiang inpuanna hian misual
chhandamna a siam lovang.
An \hiante laka an thup theih chhûng chuan, mi tam takte
chuan Akana ang bawkin an him emaw tiin ‘Pathian chuan chuti
lutukin sualna chu a haw lovang’ tiin an in thlamuan \hîn.
Chutiang chuan an sual atan chuan inthawina leh ngaihdam dilna
pawh hmu hman lovin a tlai lûtuk ang. Vân lehkhabua ziak keu
hunah chuan, rorêltu chuan thiamloh chang nihna chu thuin a
puang lovang, thiamloh chang nihna chu mitin a hriattîr mai ang,
thiltisualtute hnênah chuan, an thiltih ang zêlin, thiltisualtu chu
Joshua hun laia hnam a\anga chhûngkua, mimala zawn ang kha
\ûl lovin thilsual titu chuan amahin a puang mai ang zahna nên.
Mihringte hriat lohva sual chu mi zawng zawng hnênah khawvêl
pumpuiah puan a ni ang.ð
521
46
MALSÂWMNA LEH ÂNCHHIA

A KANA chunga hremna tih tûr sawi ang an tih zawh hnû chuan, [499]
Joshua chu indo mîte hruaia Ai khua bei tûrin hrilh a ni a.
Pathian thiltihtheihna chu mipuite hnênah a awm a, reilotea
khawpui chu la tûr a ni a.
Sipaite râl beihna zawng zawng chu tihtâwp a ni ta. Hei hi
Israel mîte zawng zawngin Pathian biakna khûn tak an neih theih
nân a ni. Mipuite chuan Kanaan rama chen ngheh chu an
nghakhlel êm êm a, hun rei tak in leh lo neilo an nih avângin,
hemi nei tur hian Kanan mîte chu an hnawtchhuak tûr a ni a,
nimahsela he hna tihtur sang zâwk Pathian biakna hi neih hmasak
tûr a ni.
An ram chan tûr an luah hmâ chuan Pathian laka an rinawmna
chu an tithar leh tûr a ni. Mosian a hriattîrna hnuhnung berah
khan tum hnih hriattîr nawn an ni a, LALPÂ dân zahna leh hriattîrna
hnamte tân Ebal Tlângah te Gerizim Tlângahte, Sekem Tlângahte
neih tûr a ni a. He thuawih hi mipui zawng zawng, mipa chauh
ni lo, hmeichhia te, naupang te, an zînga chêng mikhualte pawhin
an riahbûk Gilgal chu kalsanin an hmêlmâte ram chu kal tlangin,
Sekem phai an ramri lai takah chuan an kaltlang a \ûl a. Hmêlma
tam tak la hneh lohte chu an velah la awm mahse Pathian
laka an rinawm chhûng chu Pathian vên himna chu an dawng
zêl a. Tunah pawh, Jakoba hun lai ang mai khan “An vêla
khuate chuan an lo hlau nasa ta êm êm a,”1 Hebrai mîte chu
tihbuai lohin an awm a.
An pute hun a\ang khan an hmun ruat tawh sa rawngbâwlna
hmun tûr chu hmun thianghlimah an ruat tawh a. Helai hmunah
hian a ni Abrahama chuan Kanaan rama maichâm a siam
hmasakna ber chu. Helai hmunah hian Abrahama leh Jakoba
chuan puanin an kaih a. Helai hmun hi a hnuah Josefa ruang
_____
1
Genesis 35:5
522 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

phûm nân an lei a. Helai hmunah hian Jakoba chuan


[500]
tuichhunchhuah a lai a, helai hmunah hian sasaw thing kûng
hnuaiah milem biakna hmanrua zawng zawngte chu a phûm a.
Helai hmun an thlan hi Palestina rama hmun mawi ber lai
chu a ni a, hmun ropui dinna tlak a ni. Helai phaizâwl duhawm
tak mai hmun hring dup kârah hian Olive thingkûngte chu a khat
tawkin a awm a, lui tuihnai takte chu an luang bawk a, tlâng
kawlh vul inkarahte chuan pangpar mawi tak takte chu an vul
chêk chûk a. Ebal leh Gerizim phairuam tawn tawna awmte
chu an inhlat lo hlê a, a tawn tawn chuan pulpit remchâng tak
ang maiin a awm a, \awng pawh chu chiang taka hriat tawn
theih ve ve a ni a, a kâr ruam chu mipui pungkhâwmte awmna
hmun remchâng tak a ni.
Mosian a lo ruahman angin Ebal Tlângah chuan hriatrengna
lung chu rem a ni a. Hêng lung chungah hian a hma chuan Pathian
dânte chu ziak a ni a–Pathian dân sawm lung pheka ziak Sinai
Tlânga mi chauh chu ziak a ni lova, Mosia hnêna dân a sawi
lehkhabu ziakte pawh kha ziak a ni. He hriatrengna lung sirah
hian lungchher loh maicham siam a ni a, hemi chungah hian LALPÂ
tâna inthawinate chu an hlan \hîn a. Chumi awmzia chu Ebal
Tlângah chuan maicham chu siam a ni a, chu tlâng chungah chuan
anchhia lawh a ni a, Pathian dân bawhchhiat avângin Isrealte
chuan Pathian hremna chu an dawng a, chu hremnain a tlakbuak
leh na tur chu Krista an tana inhlanna chuan remna a siam sak a,
chu mi tihsak an nih loh chuan chu chhiatna chuan a nang leh
dâwn a ni tih chhinchhiahna a ni.
Hnam paruk Leaii leh Rakili thlahte–chu helai Gerizim
Tlângah hian an awm a; A dang bawinu thlahte leh Reubena leh
Zebuluna thlahte chuan Ebal an luah a, puithiamte leh Pathian
bawm chuan phaizawl chu an luah a. Tawtawrâwt an ham
chuan an ngawi \hup a; a reh \hup lai chuan Joshua chu Pathian
bâwm bula dingin Pathian dân zawma malsâwmna te chu a chhiar
chhuak a, Gerizim lama awm zawng zawngte chuan “Amen”
MALSÂWMNA LEH ÂNCHHIA 523
an lo ti a. Ânchhe awm dân chu a chhiar chhuak a, Ebal lama
awmte chuan an \âwmpuina chu an la pe leh a, mi sang tam
takte chuan mi pakhat âw ang maiin khûn takin an \âwmpuina
âw chu a lo richhuak a. Hemi dawtah hian Pathian dânte leh
Mosia dan leh rorêlnate chu chhiar chhuah leh a ni a.
Israelte chuan Sinai Tlângah khân Pathian kâ a\ang ngeiin
Pathian dân chu an dawng a; a dân zawng zawngte a
kutzung\anga a ziak ngei chu Pathian bâwmah chuan vawn \hat [503]
a ni. Tûnah chuan mitinte chhiar theih tûrin ziak a lo ni ta. Mi
zawng zawng chuan Kanaan ram an luah huna an mawhphurhna
leh an tih tûr chu an mit ngeiin an hmu a. Mi tinrêngte chuan
Pathian dân an zawm emaw zawm loh emaw a malsâwmna a
nih dan leh ânchhia a nih dân chu an hre vek a.
Dân chu hriatrengna lungah chauh chuan ziak a ni lova,
Joshua chuan mitinte hriat tûrin a chhiar chhuak bawk a. Kâr
tam vak lovah chuan Dân ziak Deuteronomi bu chu Mosian a
ziak a, mipuite tan a hnutchhiah a. Joshua chuan dan chu a
chhiar chhuak leh a.
Israel mipate chauh ni lovin “Hmeichhia zawng zawng leh
naupang zawng zawngten dan chhiar chu an ngaithla a, an tihtur
an hriatna tûrin an vai atan a pawimawh a ni. Pathian chuan
dân chungchângah chuan heti hian thu a pe a. “Chuvângin
hêng ka thûte hi in thinlung leh in rilruah khung ula, in mit leh mit
inkâra chalhrênna atan a awm bawk tûr a ni. Chûng chu in fâte
in zirtîr anga, .....tichuan in pî leh pûte pêk tûra chhia a chham
ramah chuan in dam chhûng nî leh in fâte dam chhûng nî chu lei
chunga vân ni ang khian a tisei ang.”2
Mosia thupek angin kum sarih a lo vei apiangin Pathian dân
pumpui chu Israel pungkhâwm hote zîngah chhiar chhuah tûr a
ni: “Kum sarih kum, ngaihdam kum apianga bâwkte kûtah,
hmun a la ruat tura Israel mi zawng zawng LALPA in Pathian
hmaa an rawn inhlan hunah he dân hi Israel mi zawng zawng
hriatah in chhiar tûr a ni. Mipui ho a hmei a pa, in fanau tê tê
_____
2
Deuteronomi 11:18-21
524 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

te, in awmpui ram dang mi te, anni chuan an ngaihthlâk a, an zir


a, LALPA in Pathian chu an \ih a, he dan thu zawng zawng hi
fîmkhur taka an zawm theih nan leh an fâte la hre ve lote
pawhin an hriat a, Jordan Lui kâna in va luah tur rama in
awm chhûng zawng zawnga LALPA in Pathian tih an zir theih
nan ko khawm rawh u,”3 tiin.
Setana chu englai pawhin Pathianin thil a sawi apiang
tidanglam tur leh mîte ngaihtuahnate tibova, an hriatthiamnate
tithim a, mihring te chu suala hruai lût tûrina thawk reng a. Hei
vâng hian a ni LALPA chuan a thil phutte chu chiang taka tû
mahin ngaihthiam loh leh tihsual palh awm lo tura chianga a siam
\hîn ni. Pathianin Setana chuan a bumna râwng tak chu an
chunga a hman theih loh nan mihringte chu A vênhimna hnuaia
[504] dah tûrin a zawng reng a. Hniam taka inphahin Amâ aw ngeiin
an hnênah thu a sawi a, amâ kut ngeiin a thu nung rengte chu a
ziak a. Hêng malsâwmna thute, nunna tichak leh thutak enga
khatte chu mihringte hruaitu atan a siam sak reng a. Setana
chuan englai pawhin an rilru leh an hmangaihnate chu la kiang
tûrin mihringte chu a beih reng avângin Pathian hmangaihna leh
a duhdante chu mihringte thinlungah phun chu LALPAN a duh a ni.
Sâkhuana lam zirtîrtute hian ngun thluk zâwk leh chîk zâwkin
mipuite chu thudik Bible a mîte, vaukhânna te, tihtur LALPAN, a
pêkte chu an zirtîr tûr a ni. Heng hi \awng hriatthiam awlsam
zâwk leh naupangte hriatthiam tûra siamin zirtîr tûr a ni. Nû leh
pâ leh sâkhaw hruaitute hian, naupangte Bible zirtîrnaah \ha
taka zirtîr an ni em tih enfiah fo hi an hna a ni.
Lehkhabu thianghlim phek hrang hranga hriat tûr pawimawh
tak takte hi naupangten tuipui a, hriat chaka awmtir hi nu leh
pate tih tûr a ni. Chutianga naupangte tuina nei tura ti tur chuan
anmahni ngeiin tuina an nei tûr a ni. Bible zirtîrna chu hre belin
Pathianin Israelte hnêna thu a pêk ang hian an sawi fo tûr a ni,
“Chûng chu in fâte in zirtîr anga, in ina in thut lai te, kawnga in
kal lai te, in mut lai te, in thawh hun tein in sawi \hîn tûr a ni.”4
_____
3
Deuteronomi 31:19-13; 4Deuteronomi 11:19
MALSÂWMNA LEH ÂNCHHIA 525
An fâte Pathian hmangaih leh zah tûra duhte chuan Pathian
\hatziate, a ropuizia te, a thiltihtheihzia te, A thu leh thilsiamâ lo
langte hi an hrilh \hîn tûr a ni.
Bible bung tin leh chang tinte hi Pathianin mihringte a pawlna
thu a ni. Thinlung leh rilrua khung a, chhinchhiahna atan bân
zemah te, mit leh mit inkâra chalhrênna atân hman bawk tûr a
ni. Ngun taka zira zawm bawk chuan, Pathian mîte chu Israel
fâte chhûna chhûm dinga hruai a, zâna meialha a hruai ang khân
a hruai zêl ang.ð

Pathianin A d^nte hi khawvêl mî zawng zawngte vawn leh \hatpui atân A pê a,


Israelte tân chauh a ni bîk lo
526 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

47
GIBEON MÎTE NÊNA INZAWMNA

[505]
S EKEM a\angin Israelte chu an riahbûk Gilgalah chuan an rawn
kîr leh a. Helaiah hian rei loteah mi mak tak takte tlawhtu an
nei a, anni chuan inremna siam an duh a. Chung ram aiawhte
chuan ram hla tak a\anga lo kal an ni, an tih chu an lan dân
chuan dikin a lang bawk si. Puan hlui tak an inbel a, pheikhawk
hlui tak thawm tawhte an buna, ei tur an rawn kente chu a hmuar
un tawh a, uain peng hlui tak a chhe thawm tawhte nên
hmanhmawh taka zinnaa siam \hat ni awm takte in a lang a.1
Ram hla tak mai Palestina a\anga hla tak a\anga lo kal ni
awm takin hetiang hian an sawi a, LALPAN a mîte tâna a thiltih
dân chu kan lo hria a, chuvângin Israel fâte nen inremna thu
thlung tûrin kan lo kal a ni an ti a. Hebrai mîte hi Kanaan ram
an loh huna milem beho hnamte nena inremna siam chungchanga
fîmkhur tura vaukhanna pek vek an ni a chuvângin hruaitute
chuan, “Kan zînga chêng ve hi in lo ni reng ang e, engtin nge in
hnênah thu kan thlun theih ang?” an ti a. Anni chuan hetiang
hian an chhâng a, “I chhiahhlawhte kan nih hi,” an ti a. Joshua
chuan chik lehzualin “Tute nge in nih? Khawia a\anga lo kal
nge in nih?” tiin a zâwt leh a. An thusawi tawh tlip nan leh
thudik an sawi a ni tih fiah nan, “Hêng kan ei atana kan chhangte
hi in hnêna lo kal tura kan lo chhuah niin kan in a\anga a luma
kan rawn ken a ni a; nimahsela tunah zawng en teh mah u, a ro
hul tawh a, a hmuar un tawh hi, tin, heng uain peng, kan thunnate
pawh hi a thar a ni a; en teh mah u, a pawh vek tawh hi, heng
kan puante leh kan pheikhawkte pawh hi kan lo kalna a thui
khawp a, a hlui vek tawh hi”2 an ti a.
Chu lemchanna chu a hlawhtling a. Hebrai mîten “LALPA
pawh an râwn lo. Joshua chuan remna chu anmahni nên chuan
a siam ta a, an zînga cheng ve tûrin thu an titlu a, lal fâte chuan
_____
1
Joshua 9:4, 5; 2châng 6-13
GIBEON MÎTE NÊNA INZAWMNA 527
an hnênah chhia an chham a.”3 Thu an thlun hnu ni thum lekah
chuan thudik chu an hre leh ta si a. An khaw \henawm, anmahni [506]
zînga lo awm ve reng an ni tih an hre chhuak a. Hêng hi an nun
chhanhim a nih theih nan an ti a ni.
Israelte chuan bum an nih dan an hriat chhuah chuan an haw
hle mai a. Ni thum lek an kal hnu chuan Gibeon ho khuate chu
an thleng a ram lailia awmte an lo ni a, an thin chu a rim deuh
deuh a. “Pungkhâwmho zawng zawngte chu milianho chungah
chuan an phunnawi ta a,” nimahsela miliante chuan an thil lo tih
tawh chu sut leh an duh lo, “Israelte Pathian chhâla an hnêna
chhia an lo chham tawh avângin, Israel thlahte chuan an khawih
lo.”4 Gibeon mîte chuan milem biak bansana Jehova be ve
tûrin thu an tiam tawh a, an nun humhimna chu, Pathianin Kanaan
ho milem bia te ti chimit tura thu A lo pek tawh bawhchhiatna a
ni lo. Hebrai mîte chuan chhia an chham tawh avângin sual an
khawih a ni lo. In thutiam chu bumna avâng nimahsela, pawisak
loh mai tûr a ni lo. Miin thu a tiam chu, thil diklo titura intukna
a awm loh chuan, a serh tûr a ni. Hlepna emaw, phuba laknaah
emaw, mahni hmakhua atanah emaw chhechham chu
bawhchhiat theih a ni lo. “Hmui dawthei chu L ALPÂ tân
tenawm a ni.” 5 Mi “L ALPÂ tlângah chho va, a hmun
thianghlim ding chu” “Mahni tâna pawi tûr pawh
chhechhamâ tiam tawh chu tidanglam ngai lo mi a ni.”6
Gibeon mîte chu an zînga cheng ve tûrin phalsak an ni a,
nimahsela bawi angin hna hnuai hnung ber an thawk ang. He
thil hi lawm takin an pawm a, an nunna chu heng thil avânga nei
leh thei an nih avângin. Joshua hnênah chuan ti hian an sawi a,
“En teh i kutah kan awm a; i ngaiha \ha leh dika hriat ang ang
chuan kan chungah hian ti zêl mai ang che,”7 an ti a. Tichuan
kum tam tak chhûng chu biakbûk rawngbâwltuah an awm a.
Gibeon mîte ram chuan khawpui pali a huam a. Mipuite
chu lal rorêl saka awm an ni lova, upa te leh rorêltute rorêl
_____
3
châng 14, 15; 4châng 18; 5Thufingte 12:22; 6Sâm 24:3; 15:4; 7châng 25
528 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sakin an awm a. Gibeon mîte tâna an khawpui pawimawh ber


Gibeon chu “Khaw lian tak lal khawpui ang” a nia, “Mihring
zawng zawng pawh chu mi chak tak an ni sî a.”8 Israelte an
hlauhzia lanna chiang tak mai chu, chutiang khawpuia mi
pawimawh leh thiltitheiten an nunna humna tûra kha ti taka an
inphahhniam kha a ni.
[507] Nimahsela, Gibeon mîte chuan dâwt tel lovin Israelte chu
lo dawr sela an tân a \ha zâwk daih ang. Jehova hnêna an
inpum pêk avâng chuan an nunna chu zuahin a awm a, an bumna
chuan hmingchhiatna leh bâwih nihna a thlen a. Pathian chuan
miin ringlomi nihna bansana Israelte a zawm ve chuan, thutiam
malsâwmna thupek zawmtute chan ang chu a chantir ve ang.
Hetianga a sawi zîngah hian an tel a ni. “In zînga telve leh
mikhualte tihah hian,” thil tlêmte tih mai lovah chuan Israelte
duhsakna bîk leh zalênna zawng zawng chu an chang pha vek a
ni. LALPAN a sawi dan chu hetiang hi a ni.
“Ramdang mi, in zînga khawsa ve an awm chuan inti chhe
tûr a ni lo, ramdang mi in zînga khawsate chu in tan in rama mi
reng ang an ni tûr a ni a, nangmah i inhmangaih angin i hmangaih
tûr a ni; nangni pawh Aigupta ramah khan ram dang mi in nih
kha.”9 Kalhlen kut chungchang leh thilhlan danah chuan hetiang
hian thupek a ni a– “Inthlahte thleng atan mipuite leh hnam dang
in hnêna awmte tân pawh dân ang khat chauh a awm tûr a ni:
LALPÂ hmâah hnam dangte chu nangmahni ang chiah an ni ang.”10
Chutiang chu Gibeon mîte chan tur chu a ni, mahse an bumna
avângin tun dinhmun hi an chang ta a. Chung Lal khawpuia
chêng, “Mihring zawng zawng pawh chu mi chak ni si” te an
thlahte thlenga thing fawmtu leh tui chawitua siam an ni ta mai
chu a tlâwm thlâk hlê a ni. Bumna ti tûr chuan rethei tak angin
an lo inentîr tawh a, chhiahhlawh an nihna tura chhinchhiahna
nghet tak chu a bet tlat a ni. An thlahte zêlah chuan Pathianin
dawt leh thil diklo a huatzia a lang zêl dâwn a ni.
_____
8
Joshua 10:2; 9Leviticus 19:33, 34; 10Nambar 15:15
GIBEON MÎTE NÊNA INZAWMNA 529
Gibeon mîte Israel hnamte hnêna an inpêkna chuan Kanaan
ram lal dangte chu a tizâm hle a. Chutianga Israelte hnêna inpe
maite tih dân tur leh phuba lâkna tur chu an ruahman a.
Jerusalem lal Adoni-zedeka a kaihhruainain Kanaan ram lal
pangate chu Gibeon mi te do tûrin an inthurual a. An che rang
êm mai a, Gibeon mîte chu invêng tur chuan an inpeih hman
lova, tichuan Gilgal-ah chuan Joshua hnênah thu an thawn a, “I
chhiahhlawhte hi ngaihthah suh ang che; rang takin kan hnênah
lo chho la, min rawn chhandam la, min rawn \anpui rawh; tlâng
rama chêngho Amor lalte min bei tûrin an pungkhâwm chiam
e,”11 tiin. Gibeon mîte tan chauh a ni lova, Israelte tân pawh a
hlauhawm a ni. He khawpui hian Palestina laili leh chhimlam
kalna chu a dâl a, helai ram hi hneh ngei a \ûl a ni.
Joshua chu Gibeonte chhanchhuak tûra a kalchhuah thuai a
\ûl a. Khawpui hneh tawhte chuan an lo bum tawh avâng khan [508]
an sâwmna chu a rawn ngaihthah an hlau hlê a, nimahsela inremna
an neih tawh avâng khân anmahni chhanchhuah chu loh theih
lohah a ngai a. Pathian râwn lovin hemi \um hian a kal chhuak
lo, LALPA chuan a thiltih tûr chu tingei tûrin a ti a, hei hi LALPÂ
thu chu a ni– “I kutah ka pe tawh vek a, tû mah i hmâah chuan
an ding thei lo vang” “Tichuan Joshua chu Gilgal a\angin indo
mi zawng zawng nên chuan an han chho va.”12
Zan khuain an kal a, zîng lamah chuan Gibeon hote awmna
chu an thleng a. Tichuan Joshua chuan a bei ta thut a, intiam
rualho lal sipai hote chu hlauvin an buai ta nuai nuai a. Tichuan
Joshuan hmâah chuan sipai rual tam tak mai chu tlângah chuan
an tlân chho va, an that chiam a, Bethoron chhohna an liam
thlâkna hmuna an awm lai chuan rial hlauhawm tak a lo tla a,
LALPA chuan vân a\angin rial lian pui puiin a dentîr chiam
a....Israel sipaiten khandaiha an sahhlum ai mahin rial denhlum
chu an tam zâwk a ni.”13
Amorhote chu tlânglamah chuan an tlânchhia a, bihrûkna
an zawng
_____ a. Joshua chuan chunglam tlâng a\ang chuan a lo thlîr
11
châng 6; 12châng 8, 7; 13châng 9-11
530 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

reng a, an hnathawh zawh vekna tûrin ni chuan a daih dâwn lo


tih a hria a, an hmêlmâte chu an tlâwm vek loh chuan an in pun
khâwm leh ang a, an rawn do leh ang tih a hlau va. “Joshuan
LALPÂ hnênah thu a sawi a, Israel mipuite mithmuh ngeiah chuan–
“Nîa, Gibeon khaw chhûngah ding rih rawh; nang pawh Thlaa,
Aijalon ruamah hian awm reng rawh a ti a. Tichuan mîte
chuan an hmêlmâte chunga phuba an lak hma loh chuan ni
chu a ding ta reng a, thla pawh chu a awm ta reng a.
“Tichuan Nî chu vân lai zâwlah a awm ta reng a, ni khat
pumhlûm lai tlâk zai rêng rêng a rêl lo.”14
Tlai ni tlâk hmain LALPAN Joshua hnêna a thiltiam chu
tihhlawhtlin a ni. Hmêlmâ zawng zawngte chu an vaiin a kutah
pek an ni. Chumi nia thil thleng chu Israel te tan hriat reng a ni.
“LALPAN chutianga mihring aw a ngaihthlâk ni ang chu a hmain
ni rêng rêng a awm ngai lova, a hnuah pawh a awm ngai hek lo;
LALPAN Israel-hote chu a dopui a ni si a.” “Turni, chhawrthlapui
an ding reng, mahni hmunah, i thal leng chhuak engah te leh
I fei tle zawr zawr engah chuan. Thinurin ram i chil chhuak
a, thinrimin hnamte i pal ta. I mîte chhandam nan i chhuak,
I hriak thiha chhandam nan chuan; Mi sual in a chung hlîp
zovin nghahchhan lang rawtin i suasam.”15
[509] Israelte Pathian thiltihtheihna chu pek a nih leh theihna tûrin
Pathian thlarau chuan Joshua tawngtaina chu a tinung a. Hruaitu
ropuia atan chuan rinthu mai a ni lo. Joshua chuan thutiam a
dawng a, Pathian chuan Israelte hmêlmâ zawng zawng chu a
titlâwm dâwn tih a hria a, nimahsela Joshua chuan Israel sipaite
chaknaah hnehna chu a innghat tûr ang maiin mihring tihtheih
zawng zawng chu a ti vek a, Pathian \anpuina pawh chu
\hahnemngai takin a auva. Hlawhtlinna thurûk chu mihringin a
beih hrâm hrâmna leh Pathian thiltihtheihna thawh dunna hi a ni.
Hlawhtlinna chang \hînte chu engkimtitheia bân chak
rinchhantute chu an ni. “Nî-a, Gibeon chungah ding rawh,” ti
_____
14
châng 12, 13; 15Habakuka 3:11-13
GIBEON MÎTE NÊNA INZAWMNA 531
a, “Thlâa, Aijalon ruamah hian awm reng rawh,” titu chu dârkâr
tam tak Gilgal riahhmuna bawkkhupa \awng\aia chu a ni.
|awng\ai mi chu mi thiltithei an ni.
He thilmak tak mai thleng hian, thilsiam zawng zawngte chu
Siamtu thu thuin an awm tih a tilang. Setana chuan chu thil
chu mihringte hnên a\ang chuan thuhruk tlat a tum \hîn. He
thiltihmak a\ang hian Siamtu aia thilsiam dah chungnung zâwk
chuan hau a hlawh a ni.
“Mei leh rial te, vûr sûr leh chhûm te, A thu zawm \hîn
thlipui te u.”16 tiin. Pathian chuan a duh phawt chuan hmêlmâ
te tiboral tûrin thilsiamte pawh a hmang \hîn. Ringlo mi Amor
mîte chuan Pathian thil ruahman chu dal tumin an bei a, Pathian
chu a rawn inrawlh a, Israel hmêlmâte chungah chuan vân a\angin
lung lian pui pui a rawn tlâktîr a. Hun tawpah pawh hian indona
rapthlâk tak a thleng dawn a, chumi hunah pawh chuan “Jehova
chuan a râlthuam bâwm a hawng ta, A thinurna hriamhreite chu
a la chhuak ta.”17 “Vûr dah khâwlna hmunah i lût tawhin, Rial
dah khâwlna hmunah pawh i lût tawh em ni? Buai hun atan te
leh indo leh inbeih ni atana ka khêk chu a ni.”18
Thupuan ziaktu chuan tawpna huna hremna rapthlâk tak lo
thleng tur chu ti hian a sawi a, “Lal\hutphah ata,” A kin ta tiin
aw ring tak a lo chhuak a.” “Rial lian tak talent tluk laia rit
\heuh, vân a\angin mihring te chungah a tla a,”19 tiin.ð

_____
16
Sam 148:8; 17Jeremia 50:25; 18Joba 38:22, 23; 19Thupuan 16:17, 21
532 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

48
KANAAN RAM |HEN DÂN

[510]
B ETH-HORON a hneh hnû chuan tluang takin Kanaan ram
chhimlam ram pawh chu a hneh zung zung a. “Chûng lal ho
zawng zawngte leh an ramte chu LALPA, Israelte Pathianin Israel-
hote chu a dopui avângin Joshua chuan \um khata a man vek an
ni. Joshua leh Israel-ho zawng zawngte chu an riahhmun Gilgal-
ah an kîr leh ta vek a.”1
Palestina hmarlam ramte chuan, Israel sipaiten ram an hneh
zêl dân an lo hriat chuan an hlau êm êm a, anmahni do tûr chuan
an inzawm khâwm a. Hêng lal ram \angrualte zînga a hotu chu
Jabina Hazor lal, thlang lam ram Merom Dîl bula mi chu a ni a.
“Chûng lalho zawng zawngte chu anmahni do tûrin an intâwk
khâwm a,” Hêng sipaite hi an tam êm êm a, Kanaan rama sipai
anmahni bei tawhte zawng zawng aiin an tam a– “An tam lam
chu tuifinriat kama \iau vaivut zat zet, sakawr leh tawlailîr tam
tak nên an thawk ta chiam a. Chûng lalho zawng zawngte chu
an intâwk khâwm a, Israel-hote chu beih tumin Merom tuiahte
chuan an riak khâwm a. Joshua hnênah chuan fuihna thu chu
pêk a ni leh a: “Anni chu hlau suh; naktûk hetih hun hian anniho
chu tihhlum sa vekin Israelte ka rawn pe mai dâwn e,”2 tiin.
Meron Dîl bulah chuan a va thawk ta thut a, an bawh ta a.
“LALPAN anmahni chu Israelte kutah a pe a, an that a, an ûm
a.....pakhat mah zuah rêng rêng nei lovin an that vek a.”3 An
sakawrte an tawlailîr an chhuan êm êmte chu Israelte chuan
neih sak tûr a ni lova. LALPAN a tirh angin an sakawr thâte an
chhahsak a, an tawlailîrte chu an hâlsak a. Israelte chuan an
sakawrte leh sakawr tawlailîrahte rinna nghat tûr an ni lova,
“Pathianah chauh rinna an nghat tûr a ni.”
Zawi zawiin an khawpuite chu an hneh sak zêl a, khawpui
rinawm ber Hazor chu an halsak a. Indona chu kum tam tak
_____
1
Joshua 10:43; 2Joshua 11: 4-6; 3châng 8
KANAAN RAM |HENDARH DÂN 533
chhunzawm zêl a ni a, a tâwpah chuan Joshua chu Kanaan ram [511]
hotupa a lo ni ta, “Ramah chuan indona chu a lo tâwp ta a.”4
Kanaan ram mîte chu hneh an ni nain, an ram zawng zawng chu
an chhuhsak vek lova. Thlang lam pang tuifinriat kam ram \ha
tak mai chu Filistia hote chuan an la nei a, hmar lamah chuan
Sidonian hoten ram an la nei a, Lebanon ram pawh chu an la
chang a, chhim lamah Aigupta ram dep lam pawh chu Israelte
hmêlmâte chuan an la luah fova.
Joshua chuan indona chu chhunzawm zêl tûr a ni lova. Israel
sipaite hruaina a chawlhsan hmain hna dang pawimawh tak
thawh tur a nei a. Ram pumpui mai hneh tawh leh la hneh loh te
chu hnam hrang hrang hnênah chuan sem vek tûr a ni a. Hnam
hrang hrangte chuan an ram chante chu tihfel leh hneh loh la
awmte chu an hneh tûr a ni a. Mipuite chu Pathian chunga an
rinawm phawt chuan, an hmêlmâte chu a hnawhbo sak vek ang
a, thutiam rinawm taka an zawm tlat chuan ram zau zâwk pêk
belh zêl pawh a tiam a ni.
Joshua leh puithiam lalber Eleazara leh hnamtin zînga an
hotute kutah chuan ram sem fel chu dah a ni a, an chan tur
\heuh chu \humvawrin an tifel a. Mosia pawh khân Kanaan
ram chu an hneh vek hun a, ram chan tûr an tihfelnaa tel ve tûrin
hnam tin a\angin puipâte a ruat a. Levia chîte biakbûk
rawngbawltu turte chu hetah hian an telh ve lova, mahse khaw
sawmli leh pariat ram chhûng hmun hrang hrangah chuan an
luah ve tur a dahhran a.
Ram sem fel an tih hma chuan, Kaleba leh an hnam hotute
chuan an chanpual bîk an neih tum chu an rawn sawi a. Joshua
tiam lohah chuan Kaleba chu Israel hote zîngah chuan a upa
ber a ni a. Joshua leh Kaleba chu enthlatute zînga mipuite hnêna
phûr taka kala LALPÂ hminga hneh mai tûra sawitute awm chhun
chu an ni. Kaleba chuan a rinawmna vânga lawmman tiam a
nih chu a sawichhuak a, “I kein a lo rah tak ram chu kumkhuain
nangmah leh i thlahah rochan tûr a ni ngei ngei ang,”5 tih kha.
_____
4
châng 23; 5Nambar 14:24; Joshua 14:9
534 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[512] Chuvângin Hebron ram chu a chan ngei tûrin dîlna a siam a.
He ram hi hun rei tak chhûng chu Abrahama awmna a lo ni
tawh \hîn a, Isaaka te, Jakoba te chu he laia Makpela pûkah
hian phûm an lo ni tawh a. Hebron hmun hi mi hlauhawm pui
pui Anak hote awmna hmun enthlatuten an lo hlauh êm êm,
anmahni avânga Israel zawng zawngte huaisenna lo chhe zo ta
kha engpawh ni se, Pathian chaknaa innghatin he lai hmun hi a
rochan atân a thlang a ni.
“En teh hei LALPA chuan min la damtîr reng a” “LALPAN
Mosia hnênah chung thu a sawi a chin kum sawmli leh panga
zet mi damtîr a; ....tichuan ngai teh, tunah hian kum sawmriat
leh kum nga ka lo ni ta a. Chuti chung pawhin tun thleng pawh
hian Mosia mi tirh lai ang mai bawk khan ka la chak reng a,
hmana indo leh chhuahvah nan thahrui ka nei ang bawk khan
tunah pawh hian ka la nei reng a sin. Chutichuan he tlang,
LALPAN kha mi nia a lo sawi tawh kha mi pe ta che; khatia
Anakim-hote an awm a, an khawpuite pawh a ropuiin, kulha
hung khup a ni tih kha mi nî khân i hriat kha; LALPA chuan mi
awmpuiin, anmahni chu ka hnawt chhuak thei mahna, LALPAN a
lo sawi tawh ang khân,”6 a ti a. He a dîlna hi Juda zînga an
hotute chuan an \âwmpui a. Kaleba ngei pawh chu Juda hnam
ho zînga lo ruat tawh chu a ni a, an thil dîl chu mahni hmakhua
leh mahni ta chauh ang maia a lan lohna tûrin chung hote nên
chuan an \ang ho va..
A thil dîl chu rang takin phalsak a ni a. Tu dang hnênah
mah helai milian ho awmna hi han pek a, rintlâk tûr dang awm
lova. “Joshua chuan mal a sâwm a; Jefunea fapa Kaleba chu a
rochan atan Hebron khua chu a pe ta a.” “Israelte LALPA
Pathian tih ang zêl chu a zawm avângin.”7 Kaleba rinna chu
hmanlaia enthlatute reportna kalha rinna a neih ang khan a la
ngai reng a. Pathian thutiam chu a ring a. Kanaan ram chu
LALPAN a pe ngei ang tih a ring a, tichuan LALPA chu a zui zêl a.
A mîte nêna thlalêra an vahvêl chhûng zawng khân chhel takin
_____
6
châng 10-12; 7châng 13, 14
KANAAN RAM |HENDARH DÂN
535
a tuar a, beidawnna te, thiam loh channa phurritte chu a tuar a,
phunnawi lovin, Pathian ngilneihna chu thlalêrah pawh chuan a
chungah awm zêlin mi dang te an boral vek hnu pawh chuan a ni
chu humin a awm a. Harsatna, boralna leh hrite thlalêra an kal
vêlnaah chuan kum rei tak chhûng tuarin Kanaan ram luh
thlengin, LALPA chuan a vênghim a, kum sawmriat leh panga lai
ni mahse a chaklo chuang lo. Ram hneh diam tawh chu amâ
tân a dîl lova, enthlatu dang zawng zawngte pawhin hneh theih
ni lova an rin chu a dîl a. Pathian \anpuinain chu ram milian ho
ram Israelte rinna tinghîngtute ram chu a lâksak dâwn a ni.
Indomi putar pui tawh chuan mipuite hnênah chuan Pathian [513]
ropuina lantîr a, an pîpûten hneh theihloha an lo ngaih \hin ram
ngei chu a thlang a.
Kaleba chuan a thinlunga a lo vei reng kum sawmli lai Pathian
ring chunga a lo beisei ram chu, “Anak ho lal pathum chu a
hnawt chhuak a.” Amâ tân ngei chuan ram leh inte chu a hneh
ta, mahse a duh tâwk mai lo; A ram luah chu hlim takin a awm
chilh mai rih lo, a nawrzui zêl a, an hnam leh Pathian ropuina
atân ram chu a hneh zêl a.
Mi dawizep leh helhmangte chu thlalêrah chuan an boral a,
nimahsela enthlatu rinawm leh fela chuan Eskol a grêp rahte chu
a ei ta. Mîte chu an rinna ang zêlin relsak an ni. Ringlotute
chuan an hlauhna chu a rah an tel a. Pathian thutiamâ awm
reng chung pawhin Kanaan ram chu hneh theih a ni lovang an ti,
chutiang chuan an luah ta lo reng a. Nimahsela Pathian rinna
neitute chuan a harsatna lam chu thlir lovin, |anpuitu tûr
engkimtitheia chakna chuan ram \ha tak chu an lût ta. Chûngte
chuan rinnain ramte an la a, thil fel an ti a, thutiamte an chang a,
.....khandaih hriam lam an pumpelh a, chak lohna ata chak taka
siamin an awm a, indonaah chuan mi hrat khawkhêng an lo ni a,
hnam dang indo pâwlte an tlanchhiattîr a.”8 “Hei hi a ni khawvêl
hneha ngamna chu, kan rinna ni.”9
_____
8
Hebrai 11:33, 34; 91 Johana 5:4
536 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Ram \hen dân chungchânga Kaleba dilna anglo tak mai lo


chhuak chu a awm a. Josefa thlahte, Efraim hnam Manase
thlah hnam chanvete dîlna chu. An tamna chu chhuanlamâ
siamin an ram chan lêt hnih chang tûrin an ngên a. |hum
vâwrnaa an chan chu ram hausa ber mai, Sharon phai ram \ha
telin a ni a. Nimahsela khawpui pawimawh tak tak mai
phaizâwla mîte chu Kanaan mîte kuta la awm an ni a, hêng
hnamte hian chung ram hneh leh lâk chu an huphurh a, ram hneh
tawh sa chu chan belh an duh a. Efraim hnamte hi Israel hnamte
zînga a tam ber an ni a, Joshua ngei pawh chu he mîte hnam
zînga mi a ni, chumi avâng chuan a bîk taka chanvo neih leh
ngaihtuah chu phuin an inhria. “Eng tizia nge maw ni rochun
tûur chanpual hmun khat chan khat chauh min pêk bîk ni le,
kan tam tehlul nên,” tiin an sawi a. An hruaitu huaisen dik taka
rêltu hnên a\ang chuan a awlsam mai lo.
A chhânna chu, “In tam a hnu, Periz-hote leh Refaim-ho
ram ngawte hi in awm nan han \hiat ta che u; Efraim tlâng ram hi
[514] in tan a chêp luattuk si chuan,” a ti a. An chhanna chuan an
sawisêl chhan dik tak chu a lantîr. Rinna an tlachham a
huaisenna nên Kanaan mîte hnawtchhuak tûrin, “Tlâng ram hi
kan tân a tâwk lo a ni; Kanan ho phai rama chêng ho zawng
zawng hian thîrtawlailîr an nei \heuh bîk a,”10 an ti a.
Israelte Pathian chuan A mîte hnênah chuan thiltihtheihna
chu a tiam a, Efraim mîte hian Kaleba anga rinna leh huaisenna
chu nei sela chuan an hmêlmâte chu an hmâah an ding thei hauh
lo tûr a ni a. Joshua chuan harsatna pumpelh an duh dan chu
chiang takin a hria a. “In tam hlê a, chak pawh in chak bawk
a; chutichuan chan khat chauh zawng in nei lo vang chu; tlâng
ram khi in tân ni ang hmiang; ram ngaw mahsela, in \hiat ang a,
a ram chin zawng chu in ta a ni dâwn nia. Kanaan-hote chuan
thîr tawlailîrte neiin, chak hlê mah sela in la hnawt chhuak dâwn
a ni” tiin a sawi a. An chhuanlam siam chu anmahni dîlna chhan
nan hman a ni a. Hnam chak tak an ni a, anmahni kawng chu
_____
10
Joshua 17:14-18
KANAAN RAM |HENDARH DÂN 537
an unau dangte ang bawkin an siam thei ngei tûr a ni. Pathian
\anpuinain thîr tawlailîrte chu an hlauh a \ûl lo.
Gilgal chu hnam pumpui an hmunpui leh Biakbûk awmna
hmun a ni a. Nimahsela Biakbuk chu a awmna hmun nghet
tûra an thlanah chuan sawn tûr a ni. Hei hi Shiloh hmun Efraim
hote ram chan chhûnga khawpui te tak te a ni. Ram lailia awm
a ni a, khawi hmun a\ang pawhin hnam hrang hrang tan pan
awlsam lai a ni. Helai hmun hi ram lak tawh lai a ni a, mîte
chuan an lo tihkhawloh loh nan. Israel mipuite zawng zawng
chu Shiloh-ah chuan an pungkhâwm a, Biakbûk chu
pungkhawmten an sa a. Hnam \henkhat Gilgala la awm rengte
chuan Biakbûk chu Gilgal a\ang sawn a nih chuan an zui ve
nghal a. Shiloh-ah chuan puan in an kaih a, Hetah hian an ram
chan tura an kal hma chuan an awm a.
Pathian bawm chu Shiloh-ah chuan kum zathum lai a awm
a, Elia chhûngkuate sualna avânga Filistia hoten an lâk bo va,
Shiloh tih chhiat a nih thleng khân. Pathian bâwm chu helaiah
hian lâk lêt leh a ni ngai rêng rêng ta lo, Biakbûk rawngbawlna
chu Jerusalem-ah chuan sawn a ni ta zâwk a, Shiloh chuan hlûtna
a nei ta lo. Biakbûk awmna hlui chauh chu chhinchhiah a ni ta.
A hnu daiha Jerusalam chungchanga vaukhannaah chuan a
awmdân chu sawichhuah a ni. “A tîra ka hming ka chêntîrna,
ka hmun Shiloh-ah chuan kal teh u” LALPA chuan zâwlnei
Jeremia hmangin a lo puang a, “Ka mi Israel suahsualna avânga
ka thiltih chu va en rawh u......Shiloh chunga ka tih ang he in, ka
[515]
hming vuah, nangmahni leh in thlahtute hnêna ka hmun pêk, in
rin chhan chungah hian ka ti dâwn a ni,”11 tiin.
“Ram chu an lo sem zo ta a,” chi tinte chu an chan tur
\heuh chu pek fel a ni a, Joshua pawh chuan a chan tûr chu a
puang a. A hnênah chuan Kaleba ang bawkin an ram luah tûr
chungchângah chuan a bîka thutiam a ni a. Nimahsela ram zau
tak chan a tum lo, khawpui pakhat chauh a dîl a. “A khawpui
_____
11
Jeremia 7:12-14
538 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

dîl chu an pe a......chu khawpui chu a sa a, chutah chuan a awm


ta a. Chu khawpui hming chu Timnathsera a ni a,”12 a la bâng
awm chhun” tihna a ni–Mi thianghlim mahni hmasial lo, hnehtua
chuan râllâk sum leh ramte chu amâ tân a ti hmasa lo, mi dang
zawng zawngten an chanvo an chan vek hnuah chauh chuan a la
bâng chu a nei ve a– amah hriatreng nan hei hi a awm reng a ni.
Levia chite hnênah chuan khawpui paruk pêk an ni a. Jordan
Lui sîr tuakah pathum ve ve in tual thattute inhum himna atâna
ruat a ni. Hei hi Mosia ruat tawh sa a ni, “Tualtlânna khua tûr
khua in inruat tûr ni tualthat palhtu tlân nân. Chûng khuate chu
phuba latu laka in tualtlâna a ni anga, pungkhawm bo hmaa
rorêlsak tura a din hmaa tualthattu chu a thih loh nân.”13 He
khawngaihna lantîrna hi hmanlaia mi inthatte phuba in lâk loh
nân siam a ni a. Mitthia chhûng hnai berte emaw roluahtu
turten emaw phuba an lak \hîn chu tih a nih loh nâna siam a ni.
In thahna chiang taka hriat a nih chuan rorêltûten an rêl pawh
an nghâk kher lo. Phuba latu tûrte chuan an ûm a, an hmuhna
hmun remchâng apiangah an that mai a. Chunglai hun chuan
LALPA chuan chu dan chu a khap lo va. Nimahsela tumloh taka
tualthat palhte nunna humhim nan he dân hi siam a ni.
He inhumhimna khua hi hmun hrang hrangah mîten hma taka
an thlen phâk zung zungna turah dah vek a ni. Heng panna
kawngte hi \ha taka siam reng tûr a ni a, tin, inhumhim tura
tlante chu reilote pawh tih khawtlai an nih loh nân a khât tâwkin
‘inhumhimna’ tih tar zêl tûr a ni. He in hi mikhual emaw an
zînga awmve emaw pawhin an hmang vek thei, mi dik tak chu
hmanhmawh taka thah a nihloh nan leh mi diklo pawh chuan
hremna a pumpelh kher loh nan. Hetiang thil hi rorêltute chuan
dik taka an rel nan leh tihpalha tualthatute chuan humhimna an
[516] hmuh theih nân tih a ni. Thiamloh changte chu phuba latute
kutah pêk a, vênhim turte chu dânin a phût ang vênhimna
khawpuiah chuan dân in a phût ang chu an zui theih nân. An
tiam chin pela a vahchhuah a, a tual tlanna khaw ramri pawna a
_____
12
Joshua 19:49, 50; 13Nambar 35:11, 12
KANAAN RAM |HENDARH DÂN 539
kal a, thisen phuba latuin a thah chuan thisenah chuan thiam loh
a chang lovang, Puithiam lal a thih hma loh chu a tual tlanna
khuaa awm reng tûr a nih avângin, puithiam a thih hnu erawh
chuan tualthattu chu a awmna ramah chuan a haw leh tûr a ni.
Tualthattu chungchangah chuan thil chiang tak niawm pawhin
lang mah se thuhretu pakhat chauh a tawk lo. LALPA chuan
heti hian a sawi– “Tupawhin mi a thah chuan tualthattu chu hretu
ka a\anga thu chhuakin tihhlum tûr a ni; amaherawhchu hretu
pakhat chu mi tihhlumna tûr chuan a tâwk lo.”14 Krista chu he
dan Mosia hnêna petu a ni. He leia a zirtîrte nên an chên lai
khân bawhchhetute chu engtia tihtûr nge tih a zirtîr a. Zirtîrtu
ropuia chuan ti hian a sawi nawn leh a, thuhretu pakhat avâng
chuan mi thiam loh chantîr tûr a ni lo. Mi pakhat thlîr dân leh
ngaihdân maiin thu tihtlûkna siam tûr a ni lo. Thu hretu pahnih
emaw pathum emaw kaa tihngheh a nih theih nân, a huhova
mawh an phurh nân, “Thu tin rêng chu hretu pahnih emaw
pathum emaw kaa tihngheha a awm theih nân.”15
Mi tualthat chu thiamloh chantir a nih chuan, tlanchhuah
emaw ngaih dan emaw tûr a ni lo. “Tupawh mihring thisen
chhuahtu chu mihring vêkin amâ thisen chu an chhuah ve tûr a
ni.”16 “Tualthattu chu in tlan tûr a ni lo, thihna khawpa thiam
loh chang a ni a, tihhlum ngei tûr a ni zâwk, chutichuan in awmna
ram chu in tihbawlhhlawh lovang a; thisen chuan ram chu a
tibawlhhlawh a, thisen chhuahna ram tihbawlhhlawh sil nan a
chhuahtu thisen ngawt lo chu hman theih a ni si lo.”17 Hnam
pumpui himna leh thianghlimna tûrin tualthattu chu na taka hrem
tûr a ni. Mihring nunna, Pathian chauhin a pêk theih chu ngun
taka vênhim tûr a ni.
Hmanlaia inhumhimna khawpui an ruat hian Krista chu kan
inhumhimna a nihzia lantirna a ni. Chu chhandamtu ngilneia
chuan chutiang taksa inhumhimna chu a lo siam a, chutiang vek
chuan Pathian dân bawhchhetuten amâ thisen avânga ngaihdam
_____
14
Nambar 35:30; 15Matthaia 18:16; 16Genesis 9:6; 17Nambar 35:31,33; Exodus
21:14
540 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an lo hmuh leh theih nan a ni a. Thih hnihna laka chhanchhuahna


chu Amâ thisen avâng chuan an nei thei bawk. Ngaihdam
chang tawh te Amâ hnêna kalte chu, tû mahin A kut ata chu an
la chhuak thei lo a ni. “Krista Isuaa awmte tân chuan thiam loh
[517] chantîrna reng a awm tawh lo” “Tu nge thiamloh chantîr ang?
Thia kha Krista Isua chu a ni sî a; a ni, tholeh ta zâwk a, Pathian
dinglamâ awma min sawisaktu bawka kha a ni” “Keini chhanhim
nan kan hmaa beiseina dah chu chelh tûr a tlante hian, fuihna
nasa tak kan neih theihna tûrin.”18
Humhimna khaw pana tlante chu muang hman an ni lo.
Chhûngkua leh hna zawng zawng chu an tlansan mai tûr a ni.
An hmangaihte hnênah pawh chuan inthlahna thu sawi hman a
ni lo. A nunna chu boral hlauhawm a ni a, thildang zawng zawng
chu theihnghilhin himna hmun chu pan mai tûr a ni. Chauhna te
harsatna pawh sawi theih a ni lo. Himna zawnga tlanchhe tur
chu, himna kulhpui chhûnga a awm hmaloh chuan hmanhmawh
taka muang lova tlan mai tûr a ni.
Misual chuan Kristaa himna a hmuh hmaloh chuan chatuan
thi tûr a ni a; fîmkhur lo taka muanga a vahvêl chuan a nunna tur
hun remchâng zawnna chu a hloh anga, a thlarau tân boralna a
ni ang. Setana kan hmêlmapa chuan Pathian dân bawhchhetute
chu a ûmzui reng a, chutiang hlauhawmzia hrelotu leh chatuana
himna tur zawnna chang hrelo mîte chu tiboraltua chuan a
nangchîng ngei ang.
Himna kulha awm chu eng hun pawha khawpui pawna a
kalchhuah a, phuba latuten an lo thah chuan amâ mawhphurhna
a ni. Chumi a nih avâng chuan Pathian finnaa a lo ruahman
himna tur chu ngun taka hrilh niin zawm bawk tûr a ni. Chutiang
chiah chuan misual chuan a sual a\anga ngaihdam a nihna chauh
a hriat chu a tawk lo, rinna nghatin, thuawihna neiin, Amahah a
awm tlat tûr a ni. “Thutak hriatna famkim chu kan chan hnua
thil kan tihsual luih si chuan sualte tâna inthawina a awm tawh
_____
18
Rome 8:1, 34; Hebrai 6:18
KANAAN RAM |HENDARH DÂN 541
hauh lo vang a, rorêlna hlauhawm tak lo thleng tur leh dotute
kang ral tur thinurna mei kan hmabâk a ni mai.”19
Israel hnam pahnih, Gada leh Reubena te leh Mansea thlahte
zâtve chuan Jordan Lui kan hmain an ram chân tûr chu an nei
tawh a. Ran vulhmîte an ni a, ram zâwl dup mai tlêma sâng
deuh leh Gelead leh Basan ngaw \ha tak te, an ranvulhte tana
tlatna tur ram zau tak leh \ha tak mai chutiang ram chu Kanaan
ram chhûng pawha an hmuh loh tur chu a ni, hêng hnam pahnih
leh a chanve te hian he laia chen chu an tithlu a, an unauten ram
chu an hneh zawh vek hmâ loh chuan anni pawhin râlthuam leh
sipaia pui ve reng tûrin an intiam a. An mawhphurhna chu
rinawm takin an hlen a. Chutia hnam sawmten Kanaan ram an
loh chuan, “Reubena thlahte, Gada thlahte leh Manase hnawm
zatvete chu Mosian an hnêna a lo sawi tawh ang khan Israela
thlahte hmaa chuan inralthuamin an kai a: ralthuam a inthuam [518]
diam mi singli lai indo tûrin Jeriko phaiahte chuan LALPÂ hmâah
an kai a.”20 Kum eng emaw zat an unaute chu huaisen takin an
dopui \hîn a. Tunah chuan anmahni ram chan ngeia an awm a
hun ve ta. An hmêlmâ te dopuia an unaute an puih tlat avâng
chuan rallak theite pawh chu pêk ve an ni a, “Hausa takin ran
tam tak nen, tangkarua te nên, rangkachak te nên dârte leh thîr
te leh thawmhnaw tam takte nên” inlamâ lo awm an chhûngkuate
an pêk ve tûrte nên chuan an hâwng a.
LALPÂ Biakbûk a\anga hmun hla taka awm tur an ni a, Joshua
chuan a rilruin a vei êm êm a, an awmna tûr hmun khawharah
chuan thlêmna te a tam dâwn si a, an vela ringlo hnam milem
biate tihdante chu an la ve mai ang tih a hlau a ni.
Chutia Joshua leh hruaituten an vei êm êm lai chuan chanchin
mak tak an lo hre ta. Mak taka Israelten Jordan Lui an kânna
bulah chuan Shilo-a maichâm inhlanna ang chu an lo siam ve ta,
tih chu. Pathian dân chuan nasa takin biakbûka inhlanna ang
maicham hmun danga siam chu a khap a. Chutiang chu an tum
_____
19 20
Hebrai 10:26, 27; Joshua 4:12, 13
542 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

dân a nih chuan chutiang chu phal ni ta sela mipuite chu thudik
a\ang chuan hruaibo an ni ang.
Mipui aiawhte chu Shiloh-ah chuan an inhmu khawm a, an
thinrim lai tak chuan chutianga thuawih lotute chu do mai tura
inpuahchah an duh a. Nimahsela fîmkhur zâwka thil tiin chung
hnam hnih leh a chanve te hnênah chuan palai tira an awmdân
chu hriatfiah an tum a. Hnam sawm a\ang chuan an puipâte
\heuh chu an thlang chhuak a. An hotu atan chuan Phinehasa,
Baala biakna chungchanga mi huaisen kha an thlang chhuak a.
Hnam hnih leh a chanve te chu an thiltihah chuan hrilh fiah
Shilohva an tih avâng chuan rinhlelhna nasa tak mai an nei a.
Mipui aiawha kalte pawh chuan an thiltih chu hel tum chiah nia
an hriat avângin nasa takin an hau va. LALPÂ chunga helah an
ngai a, Peor hmuna bawhchhiatnate kha in hre reng lovem ni,
tun thleng pawhin khang sualnate kan la intlengfai zo lo a ni.
[519] Finehas chuan Gad leh Reubena thlahte hnênah, “In ram luah hi
a bawlhhlawh chuan, LALPÂ ram chhûng, LALPÂ biakbûk awmna
hmunah lo kal ve mai ula kan zîngah chêng ve ta mai che u, hel
suh ula, kan chungah pawh hian hel mah te che u,” tiin an sawi a.
An chhânnaah chuan hetiang hian hela an puhte chuan an
sawi a, “Maichâm kan siamte hi hâlral thil hlanna atana siam
kan ni lova, keini leh anni Kanaan rama kan ûnaute nên pawh
hian rinna thuhmun, û leh nau kan ni tih chhinchhiah nan mai a
ni. Nakin hnuah in fâte hian Israelte zînga min telh ve lovin
biakbûk-ah pawh hian min ban mai ang tih kan hlauh vâng mai
a ni. He maichâm hi, Shiloh-a LALPÂ maichâm entawna sak a
ni a, a satute hi Pathian nung betûte kan ni e, tih entîr tûrin kan
sa a ni tiin an hrilhfiah a.
Palaite chuan he an thilsawi hi hlim takin an pawm a,
hmanhmawh takin a tîrtûte hnên lamah chuan an thu chu thlen
tûrin an kîr leh a. Indona lam ngaihtuahna chu an theihnghilh
vek a, hlim takin Pathian an fak ho zâwk a.
KANAAN RAM |HENDARH DÂN 543
Gad leh Reuben hote chuan an maichâm chungah chuan
hetiang hian an maichâm dinchhan chu ziakin an târ a.
“Jehova chu Pathian a ni tih kan hriat reng nân,” tiin.
Chutiang chuan tûnhnuah pawh hriatthiam lohna leh thlêmna
lo kal thei dan nân an ti a.
Thil hote hriatchian lohna leh inhriat thiam lohna a\angin thil
harsa tak a chhuak fo \hîn; rilru \ha tak leh tum \ha taka tih
pawh hi, inzahtawn leh inngaithiamtawn taka tih loh chuan thil
\halo puiah a chhuak \hîn. Hnam sawmte chuan Akana
chungchangah pawh an vên \hat tâwk lohna leh an zînga sual an
in dapchhuah loh avângin thil \halo a thleng tih an hria a. Tûnah
chuan thil a hun taka rang taka tih an tum tlat a. Nimahsela sual
hmasa avânga an tumruhna chuan a lûtuka kalnaah a hruai lût
leh a. Thil dik tak hre chhuak tura taima taka zawn aiin an
unaute thusawi an hriat a\ang chuan thiam loh chantîrna leh hnâwl
mai an tum a. Gad mîte leh Reuben mîte chuan anmahni ang
bawk khân thil lo ti sela chuan indona a chhuak mai dâwn a ni.
Sual zawnchhuahna kawngah hian ngaihchan leh hriatchianna
tura hun a duh rual rualin ngaihthahna leh muanna chu a dik
lova, tin rawng taka A rorêlna leh a chhan chiang awm lova
rinhlelhna mai hi bânsan tûr a ni.
Mahni ngaihdâna kal a, thilte deuh pawh ngai haw êm êm a,
suala ngaihte chunga nasa taka hrem duhna hi thil awlsam tak a
ni. Diklo taka mi zilh a, hnawhchhuah hialte hi hneh let leh an
har êm êm a, an hla tial tiala, an thinlung tisakin hneh harin an
awm a. Ngilneihna leh hmangaihna leh dawh hram hramna [520]
hian mi tam tak suala pil hlen tûrte hi a chhanchhuah zâwk a ni.
Reuben hote leh an \hiante thiltih dân hi entawn tlak leh tih
ve tur \ha tak a ni. Sâkhaw thil rinawm taka leh fîr taka kal tîr
tum lai hian, mi dangte dik lo taka rêlsaka hnawhchhuaha thiam
loh chantîrna hian inhmuhchhuahna a thlen lo. An unaute puhna
leh thiam loh chantîrna chu ngun tak leh dawhthei takin an ngaithla
544 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a, chu chuan an thilsawite an hre thiamin an sual lohzia chu an


hre zâwk a. Chutiang avâng chuan thil hlauhawm tak lo thleng
mai theiah \ha taka remna siam a ni.
Diklo taka inpuhnaah pawh, dik taka titute chu nêm tak leh
ngaihtuah chiang takin an awm thei. Pathian chuan inhriatthiam
lohna leh dik lo taka sawina tinrengah hian a hre tawk a, chung
zawng zawng chu a kutah dah mai ila a him ber. Amah ring tlattute
chu thiam chantîr an ni tho ang, Akana te sualna pawh hmuhchhuah
a nih ang khân. Krista rilru leh thlarau ang neitute chuan ngilneihna
te, dawhtheihna te, mi \anpui duhnatein an khat ang.
Pathian chuan a mîte hi \ha taka inzawmkhâwma inhmangaih
tawn tûrin a duh a. Krista chu khenbeh a nih hma lawk pawh
khan a zirtîrte chu khawvêlin amah chu A tir ani tih an hriat
theih nân pumkhat ni tur leh Ani leh Pa pumkhat an ni ang khan
awm tûrin a duh a. He a \awng\aina thinlung khawih tak mai
hian hman lai a\anga vawiin ni thleng pawh hian thinlung a la
khawih reng a– “Hêng hote tan chauh hian ngensak ka ni lo, an
thu avânga kei mi la ring turte tan pawh ngensak ka ni bawk
e.”21 Thudik pakhatah chauh hian kan tumna chu a innghat tûr
a ni lova, he pumkhat nihna hi kan tum ber tûr a ni. Hei hi a
zirtîr nihna dik tak chu a ni si a. Isua chuan tihian a sawi a, “In
inhmangaih chuan mi zawng zawng in ka zirtîrte in ni tih chu mi-
ah chuan an hria ang,” a ti a. Tirhkoh Petera pawhin kohhrante
hnênah chuan, “A tâwp berah chuan in zain rilru hmunkhatin
awm ula, inlainat tawn ula, unau angin inhmangaih ula,
khawngaihna nei ula, thuhnuairawlhin awm rawh u; sual,
sualin thungrûl suh ula, hauna haunain thungrul hek suh ula,
malsâwm hlauh zâwk rawh u. Hemi avângin koh in ni si,
malsâwmna chang tûr hian.”22 ð

_____
21
Johana 17:20; 221 Petera 3:8, 9
545
49
JOSHUA THU HNUHNUNG

I NDONA leh ram lâk chu a lo tâwp a, Joshua pawh chu hmun [521]
ralmuang Timnathsera-a a inah chuan a châwl ve ta. “Heti
hi a ni a, kum eng emaw zât laia lo vei hnua LALPAN Israel hote
chu an kiang vêla hmêlma zawng zawngte laka muanna a pêk
hnu chuan.....Joshuan Israel ho zawng zawngte, an upate leh an
puipate, an rorêltute leh an hotute chu a kohtîr a.”1
Kum eng emawti chhûng chu mipuite chu an ram chan
\heuhah chuan an chêng a, mipuite chuan tunhmaa an sualna
ang bawk, Israelte chunga rorêlna lo thlen \hinna ang bawk sual
chu an lo khawih leh tawh a. Joshua chuan a lo upa tawh a,
chak lohna chuan a rawn bâwm \an a, reiloteah a châwl dâwn
tih a hria a, mahse mipui awmdân zel tur chu a vei êm êm a.
Pain a fâte a vei aia nasain a ngaihtuah a, tichuan an hotupa upa
tawh tak bulah chuan an rawn kal khawma an hnênah chuan,
“Kei zawng ka lo upain, ka lo tar ta; LALPA in Pathianin
nangmahni a tihdân hi in hmu; Amah LALPA in Pathian ngeiin a
ni, dosak che u ni.”2 Kanaan mîte chu hneh nimahsela, ram
tiam zau tak mai chu an kutah a la awm a, Joshua chuan a mipuite
chu thlamuang taka châwl mai lova, Pathian thupêkte chu
thlahthlam lova, milem be mîte ram la neih zawng zawng chu
chhuhsak vek tûrin a hrilh a.
Mipuite chu ringlote hnawtchhuaka an hna chu zo fel tur
chuan an muang hle a. Hnam hrang hrangte chu an ramchanah
chuan an kal darh a, sipai pawlte chu an awm tawh lova, indona
han chhunzawm leh chu thil harsa leh beidawn thlâkah an ngai
a. Nimahsela Joshua chuan heti hian a puang a: “LALPA in
Pathianin in hmâah hian a hnawtchhuak ang a, in hmuh phâk
lohvah a hnawt bo vek ang a; tichuan LALPA in Pathianin in
hnêna a sawi tawh ang khân an ram chu in nei dâwn nia.
_____
1
Joshua 23:1, 2; 2châng 2, 3
546 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Chuvângin Mosia dân lehkhabua ziak zawng zawngte hi ding


lamah emaw, vei lamah emaw in pênsan hauh loh nan huai takin
pawm ula, ti rawh u.”3
[522] Joshua chuan mipuite hnênah chuan nangmahni ngei hi
hriatpui tute chu in ni. Pathianin a sawi anga in awm phawt
chuan, Pathian chuan a thutiam chu rinawm takin a tihhlawhtling
ngei ang. “LALPA in Pathianin in chungchâng a \ha lam a lo
sawi tawh zawng zawng kha thlâwn pakhat mah a awm lo tih
chu in thinlung zawng zawng leh in rilru zawng zawngin in hria e;
in chungah a lo thleng ta vek a, pakhat mah thlawn a awm lo ve.
Heti hi a ni ang a, LALPA in Pathianin thil \ha in hnêna a sawi
zawng zawngte kha in chunga a lo thleng ta vek ang bawk hian,
LALPA in Pathianin he ram \ha tak a pek che u ata hi a tihboral
vek hma loh che u chuan LALPAN thil \ha lote in chungah a
la rawn thlen ve ang. L ALPA in Pathian thuthlung, pawm
tura a pêk che u hi in bawhchhiat a, Pathian dângte rawng in
bâwl a, kûna chibai inbûk chuan, L ALPÂ thinurna chu in
chungah a ling ang a, ram \ha tak a pek che u ata hi in boral
thuai mai ang,”4 a ti a.
Setanan he zirtîrna hian mi tam tak a bum \hîn a; Pathian
hmangaihna chu a ropui em a, a mîte chungah an sualna pawh hi
a haiderin a ngaidam vek ang; Pathian sorkarnaa hremnate pawh
hi a nasa lûtuk a hetiang hremna ang hi chu a ti tak tak lovang
tiin. Nimahsela Pathian chuan nungcha zawng zawngte chunga
a rorêlnaah hian dikna leh felnain ro a rel a, Sual man chu thihna
a ni tih hi a tilang zel a. Sual ngaihdamna satliah ringawt hi a
awm lova, nakinah pawh a awm ngai rêng rêng lovang. Chutiang
a ngaihdamna ringawt chuan Pathian reldikna a kawk lo. Dikna
hi Pathian sorkar innghahna a ni si. Chutiang nisela khawvêl
danga chêngte sualna la hre ve loten an hrethiam lovang.
Pathianin sual leh a rahte chu chiang takin a entîr a, he a thil
sawi hi dik talo sela chuan, engtin nge a thutiam te chu a tihthlen
famkim ang? Chu thil \angkai ni awm taka lang chuan dikna
_____
3
châng 5, 6; 4châng 16
JOSHUA THU HNUHNUNG 547
chu a hnâwl ang a, \angkaina nei lovin chaklohnaah a thlen ang.
Pathian chu nunna petu a ni a. A tîr a\angin a dânte chu
nunna a ni. Nimahsela sual a lo chhuak a, Pathian dânte chu a
tibuai a, lungawi lohna in zui a. Sual a awm chhûng chuan
tawrhna leh thihna chu a awm ve ang. Chhandamtuin sual man
chu a phurh avâng chauhvin mihringte hian sual rah \halo tak
mai chu kan pumpelh thei chauh a ni.
Joshua thih hma chuan Israel mipuite hruaitute chuan a thu
awihin Sekemah chuan an lo kal khâwm a. An ram hneh
tawhahte chuan hmêl hemna vak pawh a la awm lo, a rûktea
pawl insiamte pawh an la awm lo, an ngaihtuahna chuan
Abrahama leh Jakoba te hnêna Pathian thuthlunte chu an
ngaihtuah chhuak a, Kanaan an luh dawna an thutiam ngawi [523]
renga lo hriatpuitute chu an lo ding reng a, tunah chuan chung
an thutiamte chu an hruaitupa thi \êp tawh hmâah chuan an tithar
leh a. An vel kiltinah chuan LALPAN a rawn hruaichhuahna
chhan chu a lang reng a; LALPA chuan an thawhchhuah hauh loh
ram leh anmahni siam hauh loh khawpuite a pe a, chungah chuan
an awm a, an phun loh grep huan leh Olive huana mi chu an
ei a. Joshua chuan Israelte chanchin chu a chhuipui a,
Pathianin mak tak maia thil a tihsak dân te, chung avâng
chuan a hmangaihna leh khawngaihna hre reng a, rinawm
leh nghet taka a rawng an bâwl theih nân.
Joshua hrilh angin Pathian bawm chu Shiloh a\ang chuan an
rawn la a. Chu an thiltih chu a ropuiin a zahawm êm êm mai a,
hei hian Pathian awmpuina chu an chang a, mipuite chuan chu
chu an hriat a duh vâng a ni. Israelte chunga Pathian \hatzia leh
ngilneihzia chu a hrilh leh vek a, chumi hnuah chuan LALPA
Jehova hming chuan kohna siamin, tu rawng nge an bawl duh
tih a zâwt a. Mi \henkhatte chuan milem biak chu a ruktein an
la chîng a, chutiang Israelte sualna chu tireh hmiah tûrin a sawm
a. “LALPÂ rawngbawl hi \ha lo awm anga inhriat chuan vawiinah
hian tu rawng nge inbawl dawn thlang mai rawh u,”5 a ti a.
_____
5
Joshua 24:15
548 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Joshua chuan Pathian rawng chu tihluihna bawl tûrin a duh lo,
anmahni duhna anga, Pathian chu hmangaiha a rawngbawl tûrin
a duh a. Pathian hmangaihna hi sâkhaw innghahna lungphûm
chu a ni. Lâwmman beiseina mai leh hrem hlauh vâng maia
rawngbâwlna chuan eng rah mah a chhuah lovang. A lem mai
mai leh dân ang mai maia Pathian biakna chu amah ualau taka
hnarna nen chuan a lem chuang lo.
An hruaitu upa tawh tak chuan ngaihtuah chianga an duh
chu thlang tûrin a ti a, an vela hnam milem betute tih ang chu an
duh zâwka \ha an tih chuan, LALPÂ rawngbâwl hi \ha lo awm
anga inhriat chuan vawiinah hian tu rawng nge in bâwl dâwn
thlang mai rawh u; in thlahtuten lui râla a rawng an bâwl \hin
pathiante kha nge, in luah ram Amor-hote pathiante kha.” He
a thu hnuhnung hi Israelte tan chuan zilhhauna nasa tak a ni.
Amor hote pathian chuan amah betute chu a humhim thei lo.
An bawhchhiatna nasa tak leh sualnate avâng chuan LALPA
chuan hnam sualte chu a titlawm a, an ramte chu Israel mipuite
hnênah chuan a pe a. Israelte chuan chumi diklo tih chiang
reng tawh chu an thlang leh anga maw? “Kei leh ka chhûngte
erawh hi zawngin LALPÂ rawng a nia kan bâwl dâwn ni,” a ti a.
Chutiang duhdân thianghlim tak mai an hruaituin a sawichhuah
chuan mipuite rilru chu a hneh hle a. A sawmna chu mipuite
[524] chuan hlim takin an chhâng a, “LALPA Pathian chu kalsanin
Pathian dangte rawng chu kan bâwl loh turzia mai chu,” an ti a.
Joshua chuan; “LALPÂ rawng chu inbâwl thei lovang; ani
zawng Pathian thianghlim a ni si a; .......in bawhchhiatna te leh
in sualnate chu a ngaidam lovang,” a ti a. Siam\hatna an chan
hmain mipuite chuan anmahni chaknaa Pathian thuzawm thei an
nih lohzia chu an hriat chian a duh a, Pathian dân chu an
bawhchhe tawh a, thiamloh chang an ni a, pumpelhna kawng a
awm lo. Anmahni chakna leh felna chu rin an tum chuan sual
ngaihdamna chu an chang thei lo. Engtikawng mahin Pathian
dân zawm famkimna chu an chang thei lo, Pathian rawng kan
JOSHUA THU HNUHNUNG 549
bâwl ang tih thutiam chu engmah a ni lo. Isua Krista rinna
a\ang chauhvin an sual ngaihdamna chu an chang thei a, Pathian
dân zawm theihna chakna pawh an nei thei. Anmahni thiltiha
chhandam tumna chu a tâwp tûr a ni, Chhandamtu thutiam a\ang
chauh chuan ngaihdamna leh Pathian pawm leh theihna chu an
chang thei a ni.
Joshua chuan a thu ngaithlatute zawng zawng chu, anmahni
thutiam leh tumna lam ni lovin Kristaa innghahna lam chu a ni
zâwk tih hriattîr a duh a. Chhûngril tak a\anga duhna leh tumna
tak takin: “LALPÂ rawng kan bâwl tlat zâwk dâwn a ni,” an ti a.
“A rawngbâwl tumin LALPA chu in thlang ta ngei mai tih thu
hretute chu nangmahni ngei hi in ni ta e,” a ti a. “LALPA kan
Pathian rawng chu kan bawl ang a, a thu kan zawm zel ang,”6
an ti a.
“Tichuan chumi ni chuan mipuite hnênah chuan thu a thlung
a, Sekem khuaah chuan dân leh rorêlna a ruat sak a.” Chûng
thu chu Pathian dân buah a ziak a; tin, Pathian bawm sîrah chuan
a dah ve a. Chutah chuan lung a phun a, mipuite hnênah chuan
“Ngai teh u, he lung hi kan thu hretu ni rawh se, LALPAN kan
hnêna thu a sawi zawng zawng chu a hriat tak vek hi, chuvângin
in thu hretu a ni dâwn a ni, chutilozawng in Pathian hi in phatsan
mai dah ang e,”7 a ti a.
Israelte tâna Joshua hnathawh chu zawh a ni ta. “LALPÂ
rawng chu a bâwl \hîn a, Pathian lehkhabuah chuan, “Jehova
chhiahhlawh tiin ziak a ni,” A chanchin ropui ber mai chu mipui
a hruainaah hian mipuiin a hnathawh an lawm êm êm mai hi a ni:
“Israelte chuan hlim takin Joshua dam chhûng chuan LALPÂ
rawng an bâwl a, Joshua dam chhûng leh upaho Joshua khûma
damte pawh chuan”8 tiin.ð

_____
6
châng 16-18; 7châng 25-27; 8châng 31
550 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

50
SÂWMAPAKHAT LEH THAWHLÂWMTE

[525]
H EBRAI mipuite chuan an thawhchhuah zawng zawng sawma-
pakhat chu Pathian biakna lam hnathawhna enkawl nan an
dah hrang a. Heti hian Mosia chuan a sawi a: “Ram chhûnga
mi, sawma pakhat zawng zawng, lova thil hawngte pawh thei
rahte pawh LALPÂ pual a ni a, LALPÂ tâna thianghlim a ni.”
“Ran leh berâm rual zînga sawma pakhat, tiang hnuaia lût a
sawmna zêl chu LALPÂ tâna thianghlim a ni ang.”1
Sawmapakhat pêkna hi Hebraite zîng a\anga \an chhuah a
ni lo. Hman lai a\ang tawhin LALPA chuan sawma pakhat chu
ka ta a ti a, chu chu mîte chuan hriain an dah hrang \hîn.
Abrahama pawh khan sawmapakhat hi Melkizedeka, Pathian
chungnungbera puithiam hnênah a pe a.2 Jakoba pawh khan a
vahvaih laia Bethela a awm khân Pathian hnênah chuan hetiang
hian a tiam a, “I mi pêk tûr zawng zawngah chuan sawma pakhat
chu ka pe ngei ngei ang che,”3 tiin. Israelte pawh kha hnam
anga an indin \an dâwn khân, sawma pakhat chu rinawm taka
pe tûrin an intinghet sauh sauh a, Pathianin dân a siam an zawm
ngei tûr, zawm avânga hausakna pêk tiam an ni tih an hria a.
Sawma pakhat leh thawhlawmah hian mipuite chuan an rilrua
nghet taka thudik – Pathian chu thilsiam zawng zawngte chunga
malsâwmna hnâr leh mihringte chunga thil engkim petu, chumi
avânga lawma a hnêna pêklêt nachâng an hriat nân a ni.
“Amah ngei chu engkim hnêna nunna te, thâwkna te leh thil
zawng zawngte petu a ni zâwk.”4 LALPA ngei chuan heti hian a
sawi, “Ramhnuaia sa tinrengte hi ka ta a ni si a, tlanga sava
zawng zawng ka hre vek, Ram sate pawh hi ka ta a ni.”5
“Tangkarua hi ka ta a ni a, rangkachak hi ka ta a ni.”6 Pathian
chu sum leh pai dehchhuah theihna petu chu a ni.7 Thil zawng
zawng hi amâ hnên a\anga lo kal vek a ni a, chung a\ang chuan
_____
1
Leviticus 27:30, 32; 2Genesis 14:20; 3Genesis 28:22; 4Tirhkohte 17:25; 5Sâm
50:10, 11; 6Hagaia 2:8
SAWMAPAKHAT LEH THAWHLAWMTE 551
a \hen chu Amah biakna atana hna chelh dinna tura kîr lehin
pêk lêt leh tûr a ni a.
Sawma pakhat hi....... L A L P Â ta a ni” Sabbath
chungchangah pawh hian hetiang bawk hian sawichhuah a ni a,
“A ni sarih ni erawh chu LALPA i Pathian tan chawlhni a ni e.”8
Pathianin mihringte hun leh thil neihte hi a \hen a, a ta a ni a ti, [526]
chu chu tû mahin an duh ang angin an ti mai tûr a ni lo.
Sawma pakhat hi a bîk takin Levia chîte tân bîk a ni, Biak
bûk rawngbâwl tura tih hran bîk a ni a. Nimahsela hei chauh hi
sâkhaw lamâ pêk tûr tihna a ni lo. Biakbûk, Pathian biakna
chu mipuiten phal taka an thawhlawm a\anga an pêka sak a ni
a; biakbûk chu siam\hatte a lo ngai a, thil dang neuh neuh pawh
senna turte a lo awma, Mosia chuan mi tinten, “Biak bûk
rawngbâwl nân,” LALPÂ puala thilhlan atan sekel chanve an pe
tûr a ni’ a ti a.”9 Nehemia hunah chuan he thil hlan hi kumtin an
pe \hîn.10 A khat tâwkin lâwmna thawhlawm leh sual thawhlawm
chu an pe \hîn a. A tam ber chuan kumtin atana kut an neih
hunah chuan an pe \hîn. Pawk takin mi retheite tan thawhlawm
pawh an thawh \hîn.
Sawma pakhat pawh dah hran hmain, Pathianin a phut ang
chu mîten an hre êm êm a. An ram a\anga thlai thar hmasa ber
chu LALPÂ ta a ni. An ran hmul an meh hmasak berte, lova
buh an thar hmasak berte, hriak leh uain an thar hmasak berte
chu LALPÂ hnênah an hlan \hîn. Chutiang bawkin ran piang
hmasa berte, fapa piang hmasa ber pawh tlanna pawisa an pe
\hîn. Rah thar hmasa ber chu LALPÂ hnênah pâk a ni a,
biakbukah chuan hei hi puithiamte hman tûr a ni.
Chutiang chuan mipuite chu Pathian chu, an lo te, an ran te,
an ranrual te, petu chu a ni tih an hriattîr reng a; Ani chu nisa te
ruah te thlai chîn hunah te, a seng hunah te an mamâwh ang zêla
petu a ni a, an thil neih zawng zawngte chu Amâ siam a ni a,
anni chu a kawltu-ah a siam mai a ni.
_____
7
Deuteronomi 8:18; 8Exodus 20:10; 9Exodus 30:12-16; 2 Lalte 12:4, 5; 2
Chronicles 24:4-13; 10Nehemia 10:32, 33
552 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Israel mîte chuan an lova rah hmasa ber te, an huana rah
hmasa ber te, an grep huana rah hmasa ber te chu an sengkhawm
a, biakbûka rawn la khawmin, chu chu an chunga Pathian \hatzia
hriat nawn tîrna a ni a. Chutianga an thilhlante puithiamin a
dawn lai chuan LALPA Jehova awmnaah chuan hetiangin thu a
sawi a, “Kan pu chu Suria mi, mi vakvai a ni a, Aigupta ramah
a zuk chhuk a, a zuk chêng a, tlêm tê an ni a; chutah chuan
hnam ropui tam thiltithei tak, tam tak an lo ni ta a;” “LALPA
chuan Aigupta ram ata chu kut chak tak te, ban phar te, thil
hauhawm takte, chhinchhiahna te, thilmak tein min hruai chhuak
a, he hmunah hian min hruai lût a, he ram, bawnghnute leh
[527]
khawizu luanna ram hi min pe a. Ngai teh, aw LALPA nangin
min pêk leilung rah hmasa ber \heuhte kan rawn la e,”11 a ti a.
Hebrai mîte hian sâkhaw lam leh miretheite \anpuina lamâ
an sen \hîn chu an thawhchhuah zawng zawng hmunlia \hena
hmunkhat a ni. An thawhchhuah zawng zawng a\anga an pêk
chhuah chu a tam hle a, mipuite chuan chu chuan a ti rethei
sawtin an ring a, nimahsela hei hi rinawm taka titlat \hînte chuan
an hausakna bul a ni tih an hria a. Hêng thil hi rinawm taka an
zawmnaah chuan LALPA chuan he thutiam hi a siam sak a,”
Eiraltu chu ka khapsak ang che u a, tichuan, in lei rahte chu a
tihchhiat sak tawh lo vang che u a, huana in grep rah chu a hlam
tla ral tawh hek lo vang,’ Sipaihote LALPA chuan a ti,”12 tiin.
Thilthlâwn pêk pe lova anmahniin an neih zêl chungchângah
pawh Hagaia hun lai hian zilhhauna na tak pêk an ni a. Babulon
sala an tâng an lo chhuah chuan; Judate chuan Jerusalem temple
chu an sa \ha leh a, an hmêlmâte chuan an do nasat em avângin
an chhunzawm zel thei lova, khawkheng nasa tak maiin a
tlakbuak a, an mamâwh ngawih ngawih pawh an nei thei ta lo,
Pathian biak in sak zawh chu theih lohvah an ngai ta. “Hêng
mîte hian, LALPÂ in sak hun tur chu a lo la thleng lo ve, an ti e,
tiin,” Nimahsela LALPÂ thu chu a zâwlnei hnênah a lo thleng a.
“He in hi a ram reng lai a nangni, inchung thuah neitea inchen hi
_____
11
Deut. 26:8-11; 12Malakia 3:11
SAWMAPAKHAT LEH THAWHLAWMTE 553
a hun em ni?” tiin. “Tûnah zawng Sipaihote LALPA chuan heti
hian a ti: In kawngte chu chhut ngun rawh u. Tam tak in ching
a, tlêm tê in seng si; in ei a, in tlai si lo; in ina, in kham si lo; in sin
a, in lum chuang si lo. Inhlawhfa chuan ip pawpa thlâk atan mai
a hlawh a ni.”13 A chhan chu hetiangin pek a ni: “Hmuh \euh
in beisei a, ngai teh u, tlem te a lo ni; inah inrawn thlen a, ka lo
chhêm bo va. Engvâng nge ni?”’ tih hi Sipaihote LALPA
thuchhuak a ni. Nangni mahni in lam pan \heuhva in tlan haw
thuai \hîn a, ka in chu a ram dêr vâng a ni. Chuvâng chuan
vânin daifîm tla tur a hren sak che u a, lei chuan a rah a hrensak
bawk che u a ni. Lei chungah te, tlâng chungah te, buh chungah
te, uai chungah te, hriak chungah te, lei a\anga thil lo chhuak
chungah te, kuta thawh chhuah zawng zawng chungah te khua
ka tikheng a ni e.”14 “Khâng hun lai zawng zawng khân buh
tehkhawng sawmhnih tling awm tak chuan lâk khâwmnaa mi a
lo kalin sawm chauh a lo tling a; uai sawrna hmuna bur sawmnga [528]
thal chhuah tuma a lo kalin sawmhnih chauh a lo tling \hîn. In
thawhchhuah zawng zawngah rona te, ngetna te leh rial tein ka
hrem che u a; nimahsela ka lam inhawi chuang lo.”15
Heng vaukhanna te hian mipuite chu a titho va, tichuan
LALPÂ in sa tûrin an inbuatsaih a. Tichuan LALPÂ thu chu an
hnênah a lo thleng a: “He thla kuana, ni sawmhnih leh ni lina,
vawiin ni a\ang hian nakin hnu thlengin, tun hmalam kha ngaihtuah
ang che u, LALPÂ biak in lungphum ni a\ang khan ngaihtuah
rawh u.....vawiin ni a\ang hian mal ka sawm ang che u.”16
Mifing chuan heti hian a lo sawi a, “Sem darh chu pun
lehzualna a ni a, mamâwh tawka liam kawmpui chu tlakranna a
ni.”17 He mi bawk hi Thuthlung Tharah Paula chuan a lo sawi a:
“Theh tlem chuan a at tlêm bawk ang a, theh tam chuan a at
tam bawk ang.” “Pathianin khawngaihna tinreng inchungah a
vur thei a ni; chutichuan nangni engkimah a tâwk zet nei fovin,
hnathawh \ha tinreng atan in ngah thei ang.”18
_____
13
Hagaia 1:2-6; 14châng 9-12; 15Hagaia 2:16, 17; 16châng 18,19; 17Thufingte
11:24; 182 Korin 9:6, 8
554 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Pathian chuan a mi Israelte chu khawvêl hmun tinrenga a


eng kengtu ni tûrin a duh a. Vântlâng zînga an rawngbâwlnaah
chuan, Pathian nung chu a awm ngei a, engkim chunga thuneitu
a ni tih a tilang tûr a ni. He Pathian an biakna hi Pathian chunga
an rinawmna leh an hmangaihna an lantirna a ni a, an tinung reng
tûr a ni. Pathianin thudik leh eng tihdarhna chu an tumna leh
inhlanna leh thlarau thianghlim thilpek an channa a zira an
mawhphurhnaah a dah tlat a. A vântirhkohte tirin thudik chu a
hrilhtîr thei. A duhdan chu amâ aw ngeiin, Sinai Tlânga a puang
ang khan a puang thei, Nimahsela a hmangaihna tâwplo leh finna
chuan mihring te chu, amah nena hnathawk tlâng a, hnathawk
tûrin a thlang tlat a ni.
Israelte hun lai khan sawma pakhat leh thawhlawmte chu
an hnathawh nân leh serh leh sang rawngbâwl nân an mamawh
a. Tûnlai mîte hian an pe tlêm zâwk tûr em ni ang? Kristan a
lo ruahman tawh ang chuan, Pathian hnêna kan thil pêk dân tur
chu êng kan dawn dân leh a malsâwmna kan dawn dân ang zêla
pek tûr a ni. “Tu pawh tam tak an pêka hnênah chuan tam tak
an phût ang; tupawh tam tak an kawltira hnênah chuan tam
deuh an phût ang.”19 Isua chuan a zirtîrte chu a tîr chhuak a;
“A thlâwnin in hmu a, a thlâwnin pe chhuak ang che u.”20 a ti a.
Kan mawhphurhna leh a malsâwmnate a sân ang zêl hian–hêng
[529] zawng zawng bakah Pathian Fapa inhlanna ropui tak cho rual
loh avâng hian kan lawmna chu sangin mi dangte chhandamna
thuchah nasa zâwka hrilhin nasa zâwk kan pe ve zâwk dâwn
lawm ni? Chanchin \ha hrilhna chu a lo darh zau zel a, mamâwh
pawh a lo tam zêl a, hmanlai Hebrai hote hunlai ai chuan
mamâwhna a lo tamin a hmanhmawh tawh zâwk a, sawma
pakhat leh thawhlawmahte hian nasa leh zual zâwk pêk a ngai a
ni. Pathian hian a hna kal zêl tih nun nân hian inphal takin pe
sela chuan, Kristian lo tak leh mawihnai lo taka Pathian sum
tihkhah tumna a bovang a, Pathian chu chawimawiin a awm
anga, mi tam takte Krista hnênah hruai an ni ang.
_____
19
Luka 12:48; 20Matthaia 10:8
SAWMAPAKHAT LEH THAWHLAWMTE 555
Mosian biakbûk sak nana thil a ruahman dân chu a hlawhtling
hlê a. In tursak a mamâwh rêng rêng lo. Tûnlaia thil hrang
hrang kan ruahman ang pawhin a ruahman lo. Ruai \hehna
ropui tak pawh a siam lo. Mipuite chu sawmin, lamna leh
hlimhlawp thil entîr tur pawh a siam lo, lottery pawh a siam lo,
mawihnai lo taka hmingchhiatna kawng ang rêng rêng pawhin a
ti lo. LALPA chuan Mosia chu Israel mipuite chu an thil pekte
rawn la tûrin a hrilhtîr mai. Mi tinin phal taka an pêk chu lâwm
takin a pawm mai a. Chutiang chuan thilpêk chu nasa takin an
rawn pe ruih ruih a, Mosia chuan a tam lûtuk tawh rawn pek
tawh loh tur, hman sen loh an rawn pe tawh a ni tih a hrilh zâwk a.
Pathianin mihringte chu a sum enkawltuah a siam a.
Hausakna a pêkte chu A chanchin \ha hrilh darh nân a ni. Sum
enkawltu rinawm hnênah chuan mawhphurhna nasa zâwk a hlân
a. LALPA chuan heti hian a sawi a, “Mi chawimawi apiangte
chu ka chawimawi ang a.”21 “LALPA chuan hlim taka petu a ni
a hmangaih ni.”22 A mîte chuan thinlung hlim takin an thawhlawm
leh thilpêkte chu an rawn keng a, “Ui chung leh tihloh theih loha
ngai lovin.” Ani chuan mal a lo sâwm a, tihian a tiam a ni: “Ka
inah ei tûr a awm theih nan sawma pakhat zawng zawng chu
thawhlawm inah rawn la rawh u, vân tukverhte chu hawnsak
che uin malsâwmna dawn sên loh khawp hian ka vûr dâwn che
u nge dâwn lo, mi han fiah teh reng u,’ Sipaihote LALPA chuan
a ti.”23 ð

_____
21
1 Samuela 2:30; 222 Korin 9:7; 23Malakia 3:10
556 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

51
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH

[530]
S ÂKHAW thila mi an inkhâwmnaahte leh miretheite enkawl nân
sâwma-pakhat chhâwng hnihna chu a mamâwh a. Sawma-
pakhat chungchângah chuan LALPA chuan heti hian a sawi tawh
a, “Levia chîte chu an rawngbâwl manah Israel rama sawma-
pakhat zawng zawng hi ka pê a ni,”1 tiin. Sawma-pakhat
chhâwng hnihna atan chuan tihian thû a pe a; “LALPA in Pathian
\ih nachâng in lo hriat fo theih nân sawma-pakhat, in buh te, in
uain te in hriak te leh in bâwng rual leh in berâm rual zînga piang
hmasa berte chu LALPA in Pathian hmâah, a hming awmna tûra
a la ruat tûrah chuan in ei tûr a ni.”2 Hêng sawma-pakhat emaw,
a tlukpui pawisa emaw chu kum hnih chhûng chu biak bûk an
sakna hmunah chuan an rawn keng \hîn tûr a ni. Pathian hnêna
lâwmna thawhlâwm an pêk hnû leh, eng emaw zât chu puithiam
hnênah an pêk hnu chuan a hlântu chuan a la bâng chu sâkhaw
hminga ruai\heh nân a hmang ang a, chumî-ah chuan Levia chîte,
mikhual te, pa nei lote, hmeithai te chuan an ei tûr a ni. Kum
tina an kûtna atan chuan lâwmna thawhlâwmte chu hman tûr a
ni a, mipuite chu puithiamte leh Levia chîte nên chuan kût hmangin
Pathian rawngbâwlna a hlim awmzia leh fuihna thûte chu an
dawn theih nân.
A kum thumna apiangin, hêng sawma-pakhat chhâwng
hnihnate hi inah te pawh hman tûr a ni a, Levia chîte leh miretheite
tihhlim nân, Mosia chuan tihian a lo sawi a, “In awmnaah
chuan an ei a, an lo khawsak ve theihna tûrin in pe tûr a
ni.” 3 He sawma-pakhat hi miretheite leh \anpui ngai mi
vânduaite tân hman tûr a ni.
Mi retheite tân chuan thildang pawh ruahman a la ni a.
Pathian chanpual tûr leh an tih tûrte hrilh hnuah chuan chiang
taka Mosian ti rawh u tih a awm lova, mi retheite chungah chuan
_____
1
Nambar 18:21; 2Deuteronomi 14:23, 29; 16:11-14; 3Deuteronomi 26:12
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH 557
phal tak leh, hmangaih tak leh rilru chhûngril taka \anpui duhna
neiin an awm tûr a ni tih a ni a. Pathian chuan a mipuite chu
nasa takin malsâwm mah se, an zîngah chuan retheihna chu hriat
miah lohvin a awm chuang lo. ‘Mi retheite chu ram chhûngah
chuan englai pawhin an awm ang’ tiin a sawi. A mîte zîngah
chuan englai pawhin khawngaih ngai, enkawl ngai, \anpui ngai [531]
an awm reng ang. Mi vânduai te, damlo te, an thilneih chânte
an awm reng ang; Pathianin ti rawh u a tihte rinawm taka an
zawm chhûng chuan, an zîngah kutdawh an awm lo vang a, ei
tur tlachham an awm hek lovang.
Pathian dân chuan ram chhûnga thil hawngte chungchangah
chuan mi rethei te tan zalenna a siam a. Mi ril\âm chuan a
\henawmte buh hmunah emaw, grep huanah emaw, thei huanah
emaw chuan a ril\amna tirehin a duhtawkin a ei thei ang. Hemi
mil hian a ni Isua zirtîrte pawh kha Sabbath nîa buh hmuna an
kal a, an ei kha; kha kha thilthiang, dân kalh lo a ni.
Buh hmunah te, thei huanah te, grep huanah te an khawm
hmaih zawng zawngte chu miretheite chanpual a ni. “Mosia
chuan heti hian a awi a; “In lova buh in seng a, buhphal inkhâwm
hmaih chuan in la leh tûr a ni lo.....In Olive thing in vuakin a
zârte chu in vaw nawn tûr a ni lo......In grêp huana mi in
lawhin a \o in zawng tûr a ni lo; ramdang mi te, pa nei lo te,
hmeithaite ta tûr a ni.” Aigupta ramah khan bâwih in ni tawh
tih in hre reng tûr a ni.” 4
Mi retheite tân a kum sarihna apiangin kum bîk siam a ni leh
a. Rah an seng zawh vêleh chuan Sabbath kum an ti \hîn. A
rahte an seng zawh vek hnu chuan thlai an chîng tûr a ni lova,
grep hruite pawh an sât no tûr a ni lova, nipuiah chuan engmah
rah seng lam chu an beisei tûr a ni lo. An rama an thar tawh sa
chu an ring tûr a ni a, an chhêk inah chuan ei sên lohin an
khungkhâwm tur pawh a ni lo. Kha mi kuma rah rêng rêngte
kha chu, mikhual te, pa nei lote leh hmeithaite ta tûr leh nungcha
_____
4
Deuteronomi 24:19-22; Leviticus 19:9, 10
558 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

dang rêng rêngte ei tûr a ni.5


An ramah chuan an tla tâwk chauh thar sela, engtin nge
chûng kumah chuan an tih dân tûr le? Hetiang atan pawh hian
Pathian chuan kawng a siam sak a. “A kum ruk kum chuan
ka malsâwmna in chungah ka thlentîr ang a, kum thum
chhûng atan chuan rah a chhuah ang. A kum riat kum chuan
in chîng ang a, thil hâwng in vawn, a hluite chu in ei ang a, a
kum kua kum thleng, a lo thar leh thleng chuan in vawn, a
hluite chu in ei tûr a ni.”6
[532] Chutiang Sabbath kum hmanna chu mipuite leh ram tân
chuan a \angkai a ni. Lei kum khat leh loh chuan a hnuah
nasa takin rah a chhuah zâwk dawn a ni. Mipuite chu rim
taka an thawhna ata an châwl a, hemi hun chhûng hian hna
dang tam tak an tih ngai lohte chu an thawk thei a, tin, hun
thâwl \ha zâwk an nei a, hêng hi an hrisêlna leh nakin hnu
zêla \ha zâwka an thawh theihna tûr a ni. |awng\aina leh
Pathian biakna hun \ha zâwk leh tam zâwk an neih phah a,
Pathian zirtîrna tam zâwkte an hre thei a, chhûngkaw thil
tam zâwk mamâwhnate chu an hre thei a ni.
Kum sarih kum chuan Hebrai salte chu in chhuah tûr a ni,
kut ruak maiin in chhuah tûr a ni lo; Pathian chuan hetiang hian
a sawi; “In chhuahtîr hun chuan kutbengin in chhuahtir tûr a ni
lo; in berâm ruala mi te, in hruiha mi te, in uain sawr khura mîte
ui lo takin in pe tûr a ni; LALPA in Pathian mal sawm dân che
ang zêlin in pe tûr a ni.”7
Hlawhfa chhawrte hlawh chu pêk nghâl zêl tûr a ni; “In mi
rawih, mi rethei leh tlachham te chu inhnehchhiah tûr a ni lo, a
thawh ni chuan a hlawh chu in pe tûr a ni a, niin a tlâk hnan tûr
a ni lo; mirethei a ni a, chutah chuan a rilru a dah \hîn a ni.”8
Chhiahhlawh a pu hnên a\anga tlânbo chungchangah pawh
hetiang dân bîk hi pêk a ni, “Chhiahhlawh, i hnêna an pu rawn
tlan chhuahsan chu in pe lêt leh tûr a ni lo; in awmnaa an duh
_____
5
Exodus 23:10,11; Leviticus 25:5; 6Leviticus 25:21, 22; 7Deuteronomi 15:13,14
8
Deuteronomi 24:14, 15
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH 559
ber an thlan apiangah chuan in zîngah an awm ve mai tûr a ni; in
hnehchhiah tûr a ni lo.”9
Mi rethei tân chuan, a kum sarihna chu a leiba atan ngaihdam
kum a ni. Hebrai mîte chu mi retheite hnêna a pung awm lova
pawisa te pûktîr tura hriattîr an ni. Mi rethei hnêna a pung lâk
chu khap tlat a ni. “I unau a lo retheih a, a rawn belh che chuan
i lo chhawmdâwl tûr a ni; mikhual i hnêna khawsa angin i awmpui
tûr a ni. A lakah tangka emaw thil emaw a pung la suh, Pathian
\ih zâwk rawh; i unau chu i hnêna a khawsak theih nân. A pung
umin i sum i pûktîr tûr a ni lova, pung ûmin i ei turte puktir hek
suh.”10 An leibâ chu kum sarihna thlenga rulh loh a nih chuan [533]
chu pawh chu ngaihdam tûr a ni. Mipuite chu an unaute \anpui
\ulte chungchangah vaukhanna pek an ni, “In unaute zîngah rethei
an awm chuan....in rilru tikhauh suh ula, kawm hek suh
u.....Ngaihdam kum, kum sarihna chu a lo thleng dâwn ta, tiin in
unau retheite chu hmu mawha engmah pe duh lovin in thinlungah
dik lo taka ngaihtuahna awmlo tûrin fîmkhur rawh u, chutilo
chuan ani chuan i chungchâng thuah LALPA a au anga, in tân
sual a lo ni dah ang e.” “ ‘Mi retheite awm loh lai a awm dâwn
si lova; chuvângin, in rama in unaute chungah te, tlachham te
chungah te, in mirethei te chungah te, in thilphal ngei tûr a ni,’
tiin thu ka pe che u a ni.”11
Tû mahin an thilphalna chuan tlakchhamna a thlen ring suh
se. Pathian thupêk an zawmna chuan hausakna a thlen zâwk
ang. “Hnam tam tak in pûktîr anga, nangni erawh chuan in
pûk lo vang; hnam tam tak chungah ro in rêl anga, in chungah
erawh chuan ro an rêl ve lo vang.”12
“Chawlh kum kum sarih hnuah chuan ‘Kum sarih hmun sarih’
a lo ni ang a, zalenna kum–Jubili chu a ni ang. “Tawtawrâwt
ring tak chu chu Jubili tawtawrâwt chu in ham vêl tîr tûr a ni....in
ram chhûng zawng zawngah. Kum sawmngana chu in lâwm
ang a, ram chhûng zawng zawngah zalenna thu in puang tûr a ni:
_____
9
Deuteronomi 23:15, 16; 10Leviticus 25:35-37; 11Deuteronomi 15:7-9, 11, 8
12
Deuteronomi 15:6
560 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

in tan Jubili a ni ang a; mi tinin mahni ta ngei in nei leh ang a, mi


tin mahni in chhûng khur \heuhvah in awm leh ang.”13
“Thla sarihna nisawm ni Tlanna Nî-ah” chuan Jubili
tawtawrâwt chu hâm a ni a. Ramchhûng zawng zawngah Israel
mipuite an awmna piangah chuan, an hriat theih vek tûrin hâm
tûr a ni a, Jakoba thlahte chuan zalenna kum chu an lâwm tûr a
ni. Tlanna ni ropui takah chuan Israel mipuite sualna zawng
zawng chu ngaihdam a ni a; mipuite chuan thinlung hlim takin
Jubili chu an lawm tûr a ni.
Sabbath chawlh kumah chuan ramah thlai chîn tûr a ni lova,
a rah seng tur pawh a ni hek lo. Miretheite chanpual a ni. Hebrai
salte chhuah vek tûr a ni. Ram an lo inneih sak tawhte pawh
[534] chu he kumah hian a tîra a neitu tak hnênah kir leh tur. Pathian
kaihhruaina angin ram neitu pawh chu \humvawr a tihfel a ni.
Chutia an tihfel tawh hnu chuan tû mahin a ram chu hralh tûr
a ni lo. Miin retheihna avângin a ram hralh loh theih loh ni ta
se, eng hunah pawh amahin emaw a chhûngtein emaw tlan
lêt duh se a leitu chuan a hnial tûr a ni lo; ram chu tlanchhuah
loh ni ta se, Jubili kum hian a neitu emaw a roluahtu hnênah
emaw chuan a kîr leh tûr a ni.
LALPA chuan heti hian a ti, “Kumkhua atân chuan ram chu
hralh hlen tûr a ni lo, ram chu ka ta a ni si a; mikhual, ka hnêna
khawsa mai in ni si a.”14 Mipuite chuan hei hi an hrechiang tûr
a ni, Pathian ram chu hun eng emawti chhûng an neih chauh a ni
a, A neitu dik tak chu Amah chu a ni a, mi retheite leh mi
vânduaite tan chuan a bîka ngaihtuahna a siam thei. Mi retheite
chuan he rilru hi an nei bawk tûr a ni Pathian lalramah hian chan
an nei ve a, hausak leh theihna pawh an nei tih hi.
Chutiang chu Siamtu ropuia khawngaihnaa khata thil
ruahman dân chu a ni, tawrhna te tih tlêm a, beiseina thlen
leh a, mi rethei leh chanhaiten hlimna ni êng an chan leh
theihna tura remruat chu.
_____
13
Leviticus 25:9, 10; 14Leviticus 25:23
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH 561
LALPA chuan thiltihtheihna leh sum leh pai hmangaihna a dâl
theihna tûr leh mi \henkhatin nasa taka sum leh pai an khâwl a,
sual râpthlâk tak a lo chhuah loh nân leh mi dangte retheihna leh
hniam thutna a a thlen lohna tûrin thil a ti \hîn. Hetianga khapa
a awm loh chuan mi hausate chuan thil engkim mai an thuhnuaiah
an dah ang. Mi hausate chuan mi rethei te aia chungnung bîka
an indahlohna tûrin mitin hi Pathian mithmuhah chuan thuhmun
vek an ni. Chu chu mi retheite rahbehna rilru a lo chhuah lohna
tûra tih a ni. Rilru hnualna leh beidawnna a lo chhuah a, sual chi
hrang hrang tihna leh khawtlang nun hniamna a thlen lohna tûra
tih a ni bawk. He thil Pathian ruahman hi mi zawng zawngte
intluk tlang zâwka awmna tûr a ni. Jubili leh Sabbath kum te hi
a lo awmna chhan chu hun eng emaw tichhûng thil lo kal sual
tawhte kha siam \hat leh nan leh ram chhûng awmdân leh
inrêlbâwlna lam thlenga a kal ngîl leh nân a ni.
He dân hi mi hausa leh retheite inang renga malsâwmna an
chan theih nân a ni. Duhâm lûtukna leh mahni inchawisân tumna
a\anga insûmna leh miretheite \anpui châkna rilru a lo chhuak
anga, mi chi hrang hrang te inkârah inhriatthiam tawnna leh
induhsakna a lo chhuak anga, khawtlang \hatna leh sorkar
ngêlnghehna zâwk a rawn thlen ang. Mihring mihrinnaah hian
[535]
inzawmkhâwma âikhata luang vek kan ni a, mi dangte kan
chawisanna hian min chawisâng lêt leh a, mahni tâna malsâwmna
tho a ni. Mihringte hi inmamâwh tawn vek kan ni. Mi retheite
hian mi hausate an rinchhan nasa chuang lova, mi hausate
pawhin mi retheite an rinchhan tho a ni. Mi \henkhatten
Pathian malsâwmna dawng hnem zâwk hnên a\anga thil an
dâwn lai hian anni pawhin rinawm taka an thawhsakna chu
an mamâwh tho va, chakna te, finna te, ruh leh tîsa te hi mi
retheite hmachhuan a ni ve thung.
Malsâwmna tam tak hi Pathianin Israelten an thu anga an
kal chuan a tiam a. “Ruah tuite chu a hun teah ka tlâktîr ang a,
lei chuan a thil a hawntîr ang a, ram thingte chuan rah an chhuah
562 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ang a. In hruiha buh chuan grep lawh hun a man phak ang a; in
lawh chuan thil chin hun a man phâk ang a; in chhang chu
hnianghnârin in chên ang a, in ramah hian thlamuang takin in
khawsa ang. He ram hi râlmuang takin ka awmtir ang a, in mu
hlê hlê ang a, tu mân an tihlau lo vang che u; ramsa sualte chu he
ram ata hi ka hnawt \iau anga, khandaihin in ram a pal tlang hek
lo vang.....In zîngah ka chêng anga, in Pathian ka ni anga, nangni
pawh ka mîte in ni ang....Amaherawhchu ka thu in pawh lohva,
hêng thupêk zawng zawngte hi in zawm lohva.....ka thuthlung
in bawhchhiat chuan....in thlai chîte chu in chîng thlâwn mai
mai a ni ang, in hmêlmâte chuan an ei zêl dâwn a ni. In
chungah chuan ka hmai ka thuar anga, in hmêlmâte hmâah
in tlâwm ang; nangmahni hawtuten in chungah ro an rêl ang
a, tû ma ûm lohvin in tlân ang.”15
Mi tam tak chuan mi zawng zawng hian Pathian malsâwmna
chu inang pâtin an chang vek tûra ngai an awm a. Nimahsela
hei hi Siamtu Pathian thiltum dân chu a ni lo. Awmdân inanglo
chi hrang hrang a\anga thil chi hrang hrang lo chhuak hi Pathian
tum dân a ni. Mi tam tak khawvêl thila hausakna changtute
hian, Pathian thil an kawl mai a ni a, chûng an hausaknate chu
mi retheite, tlachhamte chhawmdâwlna atan an hmang tûr a ni
tih hria te an awm a.
Krista chuan ‘miretheite chu englai pawhin in hnênah an awm
reng ang, chuûngte chu inngaihsak tûr a ni’ tiin a chah.
Chhandamtu chuan mi retheite leh naupangte chu a khawngaih
êm êm a. Chutiang mi rethei leh rahbehte chu khawngaihna leh
lainatna kan neih ve hi a duh a. Anmahni chu he leia a aiawhtute
[536] an ni. Anmahni chunga thiltih chu Krista chuan Amâ chunga ti
angah a ngai a. An chunga nunrâwnna leh ngaihsak lohna chu
Amâ chunga ti-ah a ngai bawk.
Pathianin miretheite chunga tihtur a tih ang hi mi tinin tih ni
sela chuan he khawvêl hi rilru lamah te, thlarau lamah te, mahni
_____
15
Leviticus 26:4-17
PATHIANIN MIRETHEITE A NGAIHTUAH 563
hmasialna lamah te, mahni inngaih pawimawhna lamah te,
tûna khawvêl awmdân ang hi chuan a awm hauh lovang. Mi
tin hian mi dangte hlimna leh \hatna tûrte ngaihtuah ta sela
chuan tuna khawvêl awmdân ang râpthlâk tak hi hmuh tûr a
awm hauh lo bawk ang.
Pathian dân siamte chuan mi hausain mi rethei an rahbehnate
mi retheiten mi hausate an huatna leh an hmuh dân \halo zawng
zawng avânga thil \ha lo pui pui lo chhuak hi a hmuh tûr an awm
hauh lovang a. Hausakna nasa taka an chhêk khâwm zêl lai
hian mipui sang tam tam takin an rawngbâwlnate an mamâwh a
ni tih hriain thawk sela chu, tûna thisen chhuahna leh in awp
behna zawng zawng hi a thleng hauh lo vang.ð
564 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

52
HUNBINEI KÛTTE

[537]
I SRAEL mipuite tân inkhâwmpui bîk kum khatah vawi thum Biak
bûk-ah chuan an nei \hîn a.1 Silo-ah chuan a tîrin inkhâwmna
chu an nei \hîn a; nimahsela Jerusalemah a hnuah chuan an nei
\hîn a, hnam pumpui tân a laili zâwk a, hetah hian hnam tinte
chuan kût thianghlim chu an nei \hîn.
A vêla hnamte chu hnam kawlh, indo chîng mi, an ram chu
chhuhsak tum a thlîr rengtute an ni; nimahsela kum tinin vawithum
mipa râlkai chin zawng zawng chu an in leh lote kalsanin
inkhâwmpui tûrin ram lailiah chuan an rawn kal \hîn a. An
hmêlmâte chu chutiang hunlai mi tûmah vêngtu awm lova an
awmlai chuan lo chhuka mei leh ngûnhnâm hmanga rawn hneh
mai thei tur an ni a, engin nge chutiang ti lova siam \hin le?
Israelte chu ram dang mîten sala rawn man leh mai lova lo siamtu
chu tunge ni le? “Amah \ihtute chu, an vêlah LALPÂ vântirhkoh
chuan a awmchilh a, A chhanhim \hîn.”2 Israel mîte chu Pathian
be tura an kal chhûng chuan Pathian thiltithei chuan hmêlmâte
chu a lo vêng tlat a. Pathian thiltiam chu, “I hmâah hnam tin ka
hnawt chhuakin, i ramrîte chu ka zauh dâwn si a; kum khatah
vawithum LALPA i Pathian hmâah inlan tura i han kal hunah chuan
tû mahin i ram hi an rawn ît hek lo vang.”3
Hêng zînga kût ni hmasa ber chu, Kalhlen kût, chhang
dawidim telh loh kût, Judate kuma thla hmasa ber Abib thlaah
March thla tâwp April thlatîr vêl hi a ni. Thlasik vâwt chu a lo
reh a, ruah hnuhnung pawh chu a lo tâwp a, nipui lo thaw tîr chu
nungcha tin rêngin an lâwm a. Hnimte chu tlâng pangah chuan
an lo hring \an a, phairuamahte pawh hmun tin rêngah chuan
pangpârte chu an lo vul a. Thla pawh a lo bial dâwn \an a, zan
lamte pawh chu a lo hlimawm \an a. He hun hi a ni hla satute
pawhin hetiang hian an lo siam a:
_____
1
Exodus 23:14-16; 2Sâm 34:7; 3Exodus 34:24
HUNBINEI KÛTTE 565
“Thlasik a ral a, [538]
Ruahtui a kangin a kiang ta si;
Leiah pangpârte an lo lang a;
Sîrva zai vâwr hun chu a lo thleng ta,
|huva awrâwl hriat a ni ta, kan ramah hian;
Theipui kûngin rah a chhuah a.
An rimtuiinate lêng chhuakin.”4
Ram pumpuia mîte chu Jerusalem panin an zin ho ta. Berâm
vêngtu te, ranvulhtu te, sangha mantute Galilee Tuipui a\angtein,
loneitute chu an lo a\angte, zâwlnei fapa te chu an sikul a\angtein–
mi tin mai chuan Pathian an pâwlna hmun tur chu an rawn pan
a. Mi tam tak chuan kea an kal avângin kawng hnai lamte an
zawh a. Sanghâwngsei khual zin phurte chu khawpui thlen dâwn
hnaihahte phei chuan inzui duah duah tham an awm \hîn.
Thil \ha tinreng petu chungah chuan Israel mîte thinlung chu
a lâwm a. Hebrai mîten hla an chham \hinte chu Jehova
chawimawi nân leh fak nân an chham chhuak a. Tawtawrâwt
an han ham chuan, rithei tinrêng leh lâwmthu sawina aw chu mi
za tam takte a\ang chuan a ri chhuak a:
“LALPÂ inah i kal ang u,”
Ka hnêna an tih lai khan ka lâwm a.
Aw Jerusalem, i kulh kawngkhâr chhûngah
Kan kête chu a din tâk hi;
Jerusalem, khawpui din thar......
Chutah chuan hnamte chu an chho \hîn, LALPÂ hnamte
chu......
Jerusalem thlamuanna tûr dîlsak rawh u:
Nang ngainatute chu an thawvêng ang.”5
An vêla tlâng ringlo mîten an mei an lo chhêm fo \hinna an
han hmuh chuan Israel fâte chuan hei hi an sa a:
“Tlâng lamahte khian ka mit ka lên chho vâng:
Khawi lamâ mi nge mi \anpuina tur lo thleng ang?
Mi \anpuina chu Jehova hnên a\angin a lo thleng ang,
_____
4
Hla Thlan Khâwmte 2:11-13, R.V; 5Sâm 122:1-6
566 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Lei leh vân Siamtu chu.”6


“LALPA ringtute chu,
Zion Tlâng, tihnghîn rual loh,
Kumkhuaa awm reng tûr ang chu an ni.
Tlângte chu Jerusalem vêla an awm angin,
LALPA chu a mîte vêlah a awm \hîn,
Tûn a\anga, kumkhuain.7
[539] Khawpui hmuh theihna tlâng a\anga Khawpui Thianghlim
an han thlîr chuan temple lam pana Pathian betute kal dum dum
chu an hmu a. Rimtui hâl khu chho nguai nguaite chu hmuin
Levia chîten tawtawrâwt an ham rîte chu an hria a.
Rawngbâwlna thianghlim an nei a ni tih an hria a, rilru chhûngril
taka phûrna neiin a zai a:
LALPA chu a ropui a, nasa taka fak tûr a ni,
Kan Pathian khawpuiah, a tlâng thianghlimah chuan.
A sânzia mawi tak, khawvêl zawng zawng hlimna chu,
Zion tlâng chu a ni, hmâr lampanga
Lal ropui tak khawpui chu.”8
“I kulh chhûngahte chuan thlamuanna awm sela,
I Lal inahte chuan thawvenna awm rawh se,
Felna kulh kawngkhârte hi mi hawn sak rawh u;
Hêngah hian ka lût ang a, LALPÂ hnênah lâwm thû ka hril
ang.
Ka thutiam chu LALPÂ lakah ka hlen ang,
A ni, a mîte zawng zawng hmâah chuan;
LALPÂ biak in hung chhûng kawtlaiah,
Aw Jerusalem, i lai takah ka hlen ang.
LALPA chu fak rawh u.”9
Jerusalema in zawng zawngte chu khualzinte tân hawn a ni;
mahse hêng hi a tâwk lo. Chutiang khawpa mipui tam tân chuan
khawpui chhûng hmun âwl zawng zawng leh tlâng pangahte
chuan puan in chu kaih a ni a.
Chumi thla ni sawm leh palînaah chuan tlaiah chuan khûn
_____
6
Sâm 121:1, 2, R.V; 7Sâm 125:1, 2; 8Sâm 48:1, 2; 9Sâm 122:7; 118:19;
116:18,19
HUNBINEI KÛTTE 567
tak leh puithu takin Kalhlen kût, LALPAN Aigupta ram a\anga
chhanchhuah an nihna hriatna tûr chu an hmang \an a.
Chhandamtu Kalvari tlânga a nunna a hlan khân Kalhlen kût
entîrna rawngbâwlna chu a tâwp a, chumi aiah chuan LALPÂ
Zanriah chu hman leh a ni a, chu pawh chu entîrna bawk a ni.
Kalhlen kût chu nisarih chhang dawidim telh loh kûtin a zui
a. A ni khatna leh nisarihna chu inkhâwmna ni thianghlim bîk a
nih avângin hna thawh tûr a ni lo. A ni hnihnaah chuan rah
hmasa chu Pathian hnênah an hlan a. Buh sanghar hi a thar
rang ber a ni a. Palestina rama kût an han hman \an tirh hian a
lo thar hman tawh \hîn a. Puithiamte chuan chu buh thar buhphal
chu maichâmah chuan Pathian hmâah an thên a; chu chu thil
zawng zawng hi Amâ ta a nih lantîrna a ni. Hemi inhlanna hi an
neih hmâ loh chuan buhseng chu \an theih a ni lo.
Rahthar hmasa an hlanni a\anga ni sawmngana chu Pentikos [540]
nî a ni a, Rahseng kût emaw Chawlhkâr kût emaw an ti bawk.
Pathian hmaa lâwmna entîr nân buh a\anga siam chhang pêr
pahnih dawidim telh chu LALPÂ hnênah chuan an hlân a. Pentikos
chu ni khat chauh hman a ni a, sâkhaw rawngbâwl nân chauh
hman a ni bawk.
A thlasarihna chu Bâwkte kût emaw sengkhâwmna kût
emaw a lo ni leh a. He kût hi Pathian malsâwmna huan thlai thil
emaw, Olive huan emaw grep huan emawa lâwmthu sawina
kut a ni. Kumkhat chhûnga kut ropui ber a ni bawk. Ram
a\ang chuan thil tam tak a lo hawng a, rah sengkhâwm chu a
zo va, a zemah te khung luh a ni a. Theirah te, hriak te, uain
te chu dahkhawm a ni. Rah hmasa chu khâwl a ni a, mipuite
chu hausakna nasa taka vûrtu Pathian hnêna lâwmthu sawi
tûrin an lo kal a.
He kût hi a bîk takin hlimna kût a ni. Tlanna Ni hnu lawka
neih a ni a, an sualna leh bawhchhiatnate chu hriat reng a ni
tawh lo tih hriattîr a nih hnu a ni. Thlamuang takin Pathian hnênah
an lo kal a, A \hatna leh ngilneihna avâng chuan Amah chu an
568 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

fak a. Buhseng chu an zo va, kum thar atana hna chu \an a ni
rih lova, mipuite chu an rilru a engthâwl a, chu dârkâr hlimawmah
chuan thianghlim takin an inhlan thei a. Pa ber leh a fapa
chauh chu kutah chuan tel tûr an ni nachungin, a tam thei ang
ber chhûngkua zawng zawngte, an chhiahhlawh te, Levia chi te,
mikhual te leh mi retheite zawng zawng chu an huam vek a ni.
Kalhlen kût ang maiin Bâwkte kût hi urhsûn takin mipuiten
an hmang a. Thlalêra an zinna hriat reng nân mipuite chuan an
inkalsanin hmun hrang hrangah chhâwlbûkah te thinghnuaiah te
chuan an riak a “Thingkûng mawi tak tak rah te, tum kau te,
thing buk tak zâr te, luia tuipuisuth-ah te in keng ang a, LALPA
in Pathian hmâah ni sarih in hlim ang.”10
A ni hmasa ber chu inhmuhkhâwmna thianghlim a ni a, nisarih
chhûng chu ruai\heh hlimna, a ni riatna pawh chu belh leh a ni.
Hetiang kum tina inkhâwmpuina hian mi tin, a pui a pang, a lian
a tête rilrû chu Pathian rawngbâwlna lamah a hruai a. Hetianga
mi tin rêngtehmun tin rêng a\anga lo kalte hian Pathian lamah
inzawm khâwmnaleh inpumkhatna a siam a ni. Tûnlai pawhin
[541] hetiang Bâwkte kût ang chî hi la neih zêl a \hâ em? Pathian
malsâwmna ropui takte hriat reng nân Israel fâte chuan an
thlahtûte Aigupta ram a\anga hruai chhuah an nih dân leh, mak
tak maia LALPAN A vênhim dân leh, thil ropui takte A tihsakte
hriat reng nân lâwmna an nei a; chutiang bawkin keinî pawh
hian thim atâ min hruai chhuak a, Aêng ropui tak min hmuhtîr a,
A thudik leh a khawngaihna kan chante hriat reng nân kan ti vê
dâwn lâwm ni?
Biak bûk a\anga hla deuha chêngte tân chuan kum tin hetiang
kût leh khâwmpui atan hian thla khat lai khawhral a ngai \hîn.
Hêng an inpêk zawhna hi kan tân entawn tur \ha tak a ni. Mahni
lam ngawt inngaihtuah lova, thlarau lam chatuan thil atana
inhlanna an neih dân hi a \ha hlê. Pathian rawngbâwla A mîte
nêna inpâwlkhâwma intihchak tawnna kan thlah thlam hian thil
nasa tak kan hloh a ni. Pathian thu leh a thu dik chiang takte
_____
10
Leviticus 23:40, 42, 43
HUNBINEI KÛTTE 569
chu rilruah thlahthlamna lo awmin a chiang lo a. Kan thinlunga
ênna leh a thunun theihna te chu a lo tlêm a, thlarau lamâ
tlâkhniamna a thlen \hîn. Kristiante inpawlkhawmna leh
inkhawngaih tawnna te a lo tlêm tial tial a. Mi amah chauh
inngaihtuah mi chuan Pathianin a tihtur a ruatna lamah pawh
chuan a intlawhping tlat a ni. Kan vaiin Pa pakhat fâte vek kan
ni a, kan hlim theihna tûr chuan kan inmamâwh tawn vek a ni.
Pathianin mihringpuite chunga \hatna tûr min phut chu tihtur kan
nei \heuh va. Khawtlang \hatna tûr leh changkanna tura
mawhphurhna kan neih leh khawngaihna kan neih hian keimahni
hlimna leh mi dangte hlimna a thlen a ni.
Bâwkte kût hi a urhsun chauh ni lovin entîrtu \ha tak a ni.
Thlalêra an vahvelna chauh entîrtu a ni lo, rahseng kût hian, leia
thil rah rêng rêng sengkhawm a ni a, heng hian nakin nikin nia
LALPAN sengkhâwmtu tûra a tirhten buhlemte têl khâwma hâl
tûr leh, buh takte a zêma an sengkhâwm tûr chu a kâwk a.
Chumi hunah chuan misualte chu “Piang lo vang maiin an awm
ang.”11 Thupuan ziaktu chuan, khawvêla mi zawng zawngte
chuan Pathian fakna chu hetiangin an sawi rual ang;
“Lal\hutphaha thua leh Berâm No hnênah chuan malsâwmna
te, chawimawina te, Ropuina te, rorêlna te, chatuanin awm rawh
se,”12 tiin.
Israel mipuite chuan Bâwkte Kûtah chuan Pathian an [542]
chawimawi a, an rilruah chuan Aigupta sal ata A
chhanchhuahnate chu an hre reng a, thlalêra an zin chhûnga an
chunga a ngilneihnate a \hatna zawng zawngte pawh an
theihnghilh lo. Tlanna Nîa an sualna ngaihdamna leh anmahni
chu pawm an nihnaahte chuan an lawm a. Engtik nîah emaw
chuan LALPÂ tlante zawng zawng chu Vân Kanaan khawpuiah
chuan an intâwkkhâwm ang a–sual ânchhe hnuaia awm zawng
zawngte chu chhanchhuah an ni ang, “Thilsiam zawng zawngte
chu tûn thlengin rûm leh nauveina tuarin an awm hlawm tih kan
hre si a.”13 Hlimna sawi hleih theih loh leh ropuina an chang
_____
11
Obadia 16; 12Thupuan 5:13; 13Rome 8:22
570 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ang. An sualna chu kumkhua atan ngaihdam a ni ang a, Krista


tlanna chu a famkim tawh ang.
“Thlalêr leh ram pilril chu a lâwm ang a; ram ro chu a hlimin
phûl pangpâr angin a pâr ang. A pâr vul chûk ang a, lâwm tak
leh hla sain a hlim ang Lebanon ropuina chu a hnênah pêk a ni
ang, Karmel leh Saron mawina nên; LALPÂ ropuina an hmu a,
kan Pathian mawina nên.”14
“Chumi hnuah chuan mitdelte mit chu tihmenin a awm ang
a, bengngawng te beng chu tihvarin a awm ang. Chumi hunah
chuan kebaite chu sakhi angin an zuang ang a, \awngtheilote lei
chu hlim takin an zai ang; thlalêrah chuan tuite a lo chik chhuak
luah luah dâwn si a, ram rovah chuan luite tui a lo chikchhuak
luah luah bawk ang. Tichuan \iau dip sa tak hmun chu dîlah a
chang anga, lei tuihâl tak chu tuihnâahte a chang ang.
Sihalte chênna, an mutnaah chuan, hlobet, phairuang leh
phungladin nân a awm ang. Chutah chuan lamlian a awm ang,
kawng nen, chu chu “Thianghlimna Kawng,” an ti ang a; mi
bawlhhlawh chu chutah chuan an kal lo vang; amaherawhchu
chu mîte tân a ni zâwk ang; mi zin veivâkte, a ni, mi âte pawh,
chutah chuan an bo lo vang. Sakeibaknei rêng rêng chutah
chuan a awm lovang a, sa koham rêng rêng chutah chuan a
chho hek lovang, chutah chuan hmuh tur pawh a awm lovang;
tlante erawh chu chutah chuan an kal zâwk ang; LALPÂ tlante
chu an kîr leh ang a, hla sa chungin Zion chu an thleng ang
a; chatuana lâwmna an lu chungah a awm tawh ang; hlimna
leh lâwmna an hmu ang a, lungngaihna leh rûmna chu a bo
tawh ang.”15 ð

_____
14
Isaia 35:1, 2; 15châng 5-10
571
53
RORÊLTU HMASÂTE

K ANAAN ram an luah ngheh hnû chuan chi hrang hrangte chuan [543]
an ram hneh zêl tûr hneh tur chuan nasa taka \an lakna rêng
rêng an nei lo. An ram chan tawhah chuan an lungawi tâwk
a, an phûrna pawh a chuai a, indona chu an bânsan ta.
“Israel thlahte chu an lo chak tak tial tial chinah Kanaan
hote chu hnathawka rawih atân an awmtîr a, an hnawt chhuak
fai vek ta lo.”1
LALPA chuan Israelte chunga a tiam ang chuan a tithleng
famkim zêl a; Joshua chuan thuneihnaah chuan Kanaan mîte
chungah a bawhchhia a, ram chu hnam hrang hrangte hnênah a
sem a. An ramah chuan an awm ringawt, Pathianin hneh zel
tura a tih chu hneh zel pawh an tum lo. Hetah hian an bawhchhia
a. Kanaan mîte nen inthurualna inremsiamna an neih
chungchângah chuan Pathian thupêk chu an bawhchhia, chutiang
chuan Pathianin Kanaan ram an hneh vekna tura thutiam a siamah
chuan bawhchhiatna leh tihfamkim lohna an nei a.
A tîrtea Sinai Tlânga Pathian nên an inbiak a\ang khân, milem
biakna laka fîmkhur tûrin zilh lâwk an ni a. Dân kha puan a nih
vêleh khân Mosia chuan Kanaan mîte chungchângah thu a thawn
a: “An pathiante chu chibai in bûk tûr a ni lova, an rawng in
bâwl tûr a ni hek lo, an thiltih angte chu in ti ve tûr a ni hek lo: in
tichimit vek tûr a ni a, an lungphumte chu in tikeh sawm vek
zâwk tûr a ni. LALPA in Pathian rawng chu in bâwl tûr a ni,
tichuan in chhang leh in tui chu mal a sâwm ang a; in zîng ata hrî
ka tikiang daih dâwn nia.”2 Thil chiang takin tiam an ni, thu awih
taka an awm chuan LALPA chuan an hmêlmâte chu a hneh sak
zel ang: “I kalna tûr mîte chu ka tithlabar ang a, I kalna tur
rama mîte zawng zawng chu ka timangang ang a, tichuan i
hmêlmate zawng zawng chu i hmâah ka tlân chhiattîr ang. I
_____
1
Rorêltute 1:28; 2Exodus 23:24, 25
572 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hmâah khawinghal ka tîr anga, chu chuan Hiv-hote, Kanaan –


hote, Hit – hote i hmâah chuan a um zêl ang. Kum khat chhûng
mai chuan ka hnawhchhuahsak lovang che; chutilozawng ram
chu a lo \iau mai ang a, ram sate chu i tan a lo tam lûtuk dah ang
[544] e. I lo puna ram chu i luah khah hma chuan zawi zawiin ka
hnawhchhuahsak hret hret zâwk ang che.....chumi rama
awmte chu in kutah ka pe dâwn si a; tichuan anmahni chu i
hnawtchhuak tûr a ni. An hnênah thu i thlung tûr a ni lo ve,
an pathiante hnênah pawh i thlung tûr a ni hek lo. I ram
chhûngah an awm tûr a ni lo, chutilozawng ka chungah hian
an sualtir dah ang che; an pathiante rawng i bawl vaih
zawngin i tan thang a ni ngei dawn a ni,’ tiin,” 3 a ti a. He
thupêk hi Mosia khan a thih hmain ngunthluk takin a sawi
nawn a, Josua pawh chuan a sawi nawn leh a.
Pathian chuan a mipuite chu Kanaanah chuan a dah a, hna
hmanhmawh tak mai, sualna khawvêla lo darh zau zêl tur chu ti
tâwp tûrin. A chunga an rinawm phawt chuan Israelte chuan
hneh a hneh belh zêl tûrin a ti a. An kutah chuan hnam pawimawh
leh thiltithei, Kanaan ram mîte aia thiltithei leh hnam ropui daih
nihna a dah a. A thutiam chu; “Hêng thu ka pêk che u thupêk
zawng zawngte hi in zawm phawt zawngin ...... in aia ropui
zâwk leh thil thithei zâwk hnamte ram chu in luah ang. In
kephaha in rah apiang chu in ta a ni ang a, thlalêr a\ang leh
Lebanon Tlâng a\angin lui, Eufrates lui a\ang chuan thlang lam
tuifinriat thlengin in ram a ni ang. Tû mah rêng rêngin an chelh
lo vang che u; LALPA in Pathianin in hnêna a sawi tawh ang
khân in va rah tur ram zawng zawng ah chuan nangmahni tihna
leh hlauhna a awmtir ang.”4
Nimahsela an tih ngei ngei tur \ûl tak chu ngaihtuah lovin,
thil awlsam leh nawmchenna lam chu an ngaihtuah a; an
ham\hatna tûr chu an kal botîr a, ram chu hneh fai vek lovin;
chhuan tam takte tân milem be hnamte chu anmahni
tihrehawmtu châm rengte chu an siam a, zâwlnei chuan tihian
_____
3
Exodus 23:27-33; 4Deuteronomi 11:22-25
RORÊLTU HMASÂTE 573
a lo sawi lâwk a, “In mit atan chhuntu leh in pang atante
hlîng ang an ni ang” tiin.5
Israelte chuan, “Hnam tinte chu an pawlh a, an thiltihte chu
an zir zâwk a.”6 Kanaan mîte nen chuan an inneih pawlh a,
milem biakna chu hripui ang maiin a lo darh ta. “An milem
rawngte an bâwl a; chûng chu an tan thang a lo ni ta a; an ramhuai
hnênahte chuan an fapâte an fanûtein an inthawi a ...... chumi
ram chu thisenin a lo bawlhhlawh ta a ...... chuvângin LALPÂ
thin chu a mîte chungah a thawk a, A ro chan chu a ten ta.”7
Josua hnên a\anga kawhhmuhna dawngte chu an lo ral ta
vek a, milem biakna chuan hmalam a pan a; nû leh pâte chuan [545]
an fâte tân chuan Pathian thilkhapte chu an ngaisâng lova, hnam
lo piang zêl tûrte tâna rah kha tak mai seng tûr chu an lo chîng
ta. Hebrai mîte hian hriselna dan hi an zawm tlat a, nimahsela
ringlo mîte nên an inpawlhna chuan châkna sual leh insûm lohnaah
a hruai a, chu chuan zawi zawiin taksa, rilru leh ngaihtuahna a
tihniam a. An sualna chuan Pathian lak a\angin a ti hrang ta. A
chakna chu anmahni a\angin a la bova, an hmêlmâte chu an
hneh thei ta lo. Pathian puihnaa an hneh tûrte hnuaiah chuan an
lo awm ta.
“An thlahtute LALPÂ chu an theihnghilh a, Aigupta ram
a\anga hruaichhuaktu chu, “Thlalêra berâm anga hruaitu chu,”
“An hmunsâng tein Amah chu an tithinrim a, an milem siamtein
an thîktîr bawk a.” Chutichuan Shilo biak bûk, mihring zînga a
puan in dah chu a kalsan a; A chakna chu salah a mantîr a, A
ropuina chu dotu kutah a mantîr ta bawk a.”8 Nimahsela a mîte
chu a paihthla hlauh chuang lo. An zîngah chuan Jehova chunga
rinawm tlat an awm a, chûng ho zîng a\ang chuan a châng
chângin LALPA chuan mi rinawm leh huaisente hmang chuan
milem biakna tireh a, Israelte chu an hmêlmâte hnên a\anga
chhanchhuak tûrin a tîr \hîn a. Nimahsela tlanchhuaktu chu a
thih hnu chuan mipuite chu, chu thununna ata chu chhuakin zawi
zawiin milem biaknaah bawk chuan an kîr leh \hîn a. Chutiang
_____
5
Nambar 33:55; 6Sâm 106:35; 7Sâm 106:36-40; 8Rorêltute 2:12; Sâm 78:52,
58, 60, 61
574 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan tlûkchhiatna leh hremna leh inpuanna leh chhanchhuah


lehna chanchin a inchhâwkin a thleng fo \hîn.
Mesopotamia lal te, Moab lalte, chu mi hnuah Filistia lal te,
Kanaan mi Hazor leh Sisera hruaite chu Israelte rawn
hnehchhiahtute chu a ni. Othniela te, Shamgara te leh Ethuda,
Debori leh Baraka te chu an mîte chhanchhuak tura lo filawr
leh awm chhunte chu an ni. Nimahsela Israel fâte chuan LALPÂ
mithmuhah chuan thilsual an ti leh a; LALPA chuan Midian hote
kutah chuan a awmtîr leh a.” Heta \ang hi chuan Jordan Lui
chhaklamâ mîte hian hnam dangte rahbehna chu an tuar ber a,
chu pawh chu a nêp deuh deuh a, nimahsela chhiatna leh
vânduaina thleng rup rup ang chi hi a tuar hmasa tute an ni \hîn.
Amâlek hote, Kanaan chhimlamâ awm te, Midian mîte
chhaklam ramrîa awmte leh thlalêr lamâ awmte chu, Israelte
hmêlmâ la tukdawl lohte chu an ni. Mosia hun lai khân tihral
vek \helh an ni a, nimahsela an lo pung leh tual tual a, an lo tam
[546] ta a, an lo chak leh ta a. Phuba lâk duh nain an khat a; Pathian
venhimna chu Israelte chungah a awm ta lova, chu hun remchâng
phuba lâkna chu a lo thleng ta. Jordan Lui chhaka hnamte chauh
chuan an tuar lova, hnam pumpuite chuan an tuar a ni. Thlalêra
hnam kawlh takte chu an lo thawk a “Khau ang maiin tam
takin.”9 An ran rualte leh an puan in te nên khau ang maiin tam
takin an lo thawk a, anmahni leh an sanghâwngseite chu chhiar
sên pawh an ni lo; ram tichhe tûrin an rawn thawk a, Jordan
Lui a\anga Filistia phairam thlengin. Buhseng a lo hun veleh
chuan an lo kal a, rah chu an lâk zawh sak vek thlengin an awm
a. Rama hlâwkna zawng zawngte chu an chhuhsak vek a, an
duh ang angin a sawisa a, tichuan thlalêr lamah an kir leh a.
Israel mîte ramah mahnia in neite rêng rêng chuan an inte chu
chhuahsanin khawpuia mi tam tak awmnaah te, khawpui hung\hat
chhûngah te, pûkah te, lungpui kârah te, tlângpangah te chuan
himna an zawng \hîn a. Hetiang tihduhdahna hi kum sarih lai a
lo tling ta, mipui lungngai chuan LALPA chu an au va, an sualte
_____
9
Rorêltûte 5:5
RORÊLTU HMASÂTE 575
puangin LALPÂ zilhhauna chu an ngai thla leh a, LALPA chuan
anmahni \anpuitu tûr chu a pe leh ta a.
Gideona chu Joshua fapa Manassea hnamâ mi a ni a. Hêng
mîte hi hnam inthliarna a\ang chuan hruaitu pawh an ni lova,
nimahsela Joash chhûngkua chu an huaisenna leh rinawmna
avângin an langsâr a. A fâte chu an huaisen a, “An vai mai
chuan Lal fa ang mai an ni,” an ti \hîn. An zînga pakhat chuan
huaisen tak maiin Midian hote chu a dova, a huaisenna avâng
chuan rûntute pawh chu a tihlau va. Gideona hnênah chuan
mipuite chhanchhuak tûrin LALPÂ kohna chu a lo thleng ta.
Chutih lai chu buh vuak hun lai a ni. Buh chu tlêm a thukrû a,
ualau takin buh vuakna hmunah pawh vaw ngam lovin grep
sawrna khurah chuan a vua a, grep te chu a hmin hun a la hla
deuh si a, grep hmunte chu a thlîr a, Gideona chu a rûka ngawi
renga a thawh lai chuan, lungngai takin hetianga tihduhdahna
ringawt tuar tlawk tlawka awm chu engtin nge mipui phurrit chu
tih kian theih ni ang tiin a ngaihtuah a.
Chutih lai tak chuan LALPÂ vântirhkoh chu a lo lang ta thut
a, “Jehova chu i hnênah a awm e, nang mi huaisen,” a rawn ti a.
“Aw ka pu LALPA kan hnêna a awm sî chuan, eng tizia nge
hetianga kan chunga thil a lo thlen sî? Min thlahtute khân,
‘LALPAN Aigupata ram ata chu min hruai chho a ni lâwm ni? tia [547]
a thiltih mak tak takte min hrilh \hinte kha khawiah nge a nih
zawh tâk? Tunah hian LALPA chuan min theihnghilh ta a, Midian
hote kutah min pe ta a,” a ti a.
Vân Thuchah kengtu/palai chuan amah chu a en a, a hnênah,
“He i chakna hian kal la, Israel-ho hi Midianho lak ata chhandam
ang che; Ka tîr che a ni lâwm ni?” a ti a.
Gideona chuan amah rawn tîrtu Thutiam Vântirhkoh chu
chhinchhiahna eng emaw pe tûrin a ngên a, tûn hmaa Israelte
hnêna a lo pêk tawh \hin ang chu. Vawi khat Abrahama’n a
hnêna lo kal Pathian vântirhkohte chungah \hat chhuahin a lo
mikhual tawh a. Ei ve tura ruai a siam a ei ve ang khân; Gideona
576 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan Pathian Mi tirh chu a hnêna thleng tûrin a sawm a. A


puan in chhûngah chuan a tlan lût vata kêlno leh chhangphut
dawidim telh loh a buatsaih chu a rawn hlui a. Nimahsela
Vântirhkoh chuan, “Sa leh chhang dawidim telh loh kha la langin,
lung chungah dah la, a tui kha bun chhuak rawh,” a ti a. Gideona
chuan a sawi ang chuan a ti a, LALPÂ vântirhkoh chuan a tiang
ken chuan sa leh chhang dawidim telh loh chu a han khawih a;
lung a\ang chuan mei a lo chhuak a, sa leh chhang dawidim telh
loh chu a kâng ral ta vek a; LALPÂ vântirhkoh chu, a hmuh theih
lohah a kal ta a.
Gideona pa Joshua pawh chu a mîte nên milem biaknaah
pawh chuan a in hnamhnawih a, an awmna hmun Ofrah-ah chuan
Baal maichâm lianpui a din a, chutah chuan khuaa mîte nên
chuan Baala chu an be \hîn a. Gideona chu he maichâm hi
tichhe vek tura thu pêk a ni a, lungpui chunga a thilhlan a kan ral
vekna hmunah khân Jehova tan maichâm a siam ang a, LALPÂ
hnênah inthawina a hlân tûr a ni. LALPÂ tâna thilhlan chu
puithiamte tih tûr a ni a, maichâm siam pawh chu Silo-ah chauh
tih tûr a ni a; nimahsela chutiang zawng zawng a tira petu chuan
thlâk leh tihdanglam leh vek theihna pawh chu a nei. Israelte
chhanchhuahna chu Baala dodâlna leh biakna tihtâwpnaa \an
phawt tûr a ni. Gideona chuan a hmêlmâte a do hmain, Baal
milem biakna chu do a puang phawt a.
Pathian hrilh ang chuan thil engkim tih vek a ni a. Ualau
taka thil a tih chuan nasa taka dodâl a ni ang tih hriain a rûk tein
thil chu a ti \an a; a chhiahhlawhte \anpuinain zan khatah thil
zawng zawng chu tih zawh vek a ni. Ofrah mîte chu zînga Baala
be tura an lo thawh a, thil an han hmuh chuan an thin a rim êm
êm mai a. Joasha chuan LALPÂ Vântirhkohin a rawn tlawh
chanchin chu hrilh lo sela chuan, Gideon chu an that mai ang.
A fapa humna atan heti hian a sawi a, Joasha chuan, “Baala
chu in \an dâwn a ni maw? Amah chu in hum dâwn a ni maw?
[548] Tupawh amah \an apiang chu zîngah la la hian tihhlum tûr a ni;
RORÊLTU HMASÂTE 577
Pathian a nih chuan a maichâm pawh a vawn him theih loh chuan
amah betute chu engtin nge a vênhim theih ang le?”
Gideona chunga phuba lâk an tumna chu a reh ta vek a;
indona tawtawrâwt an han ham chuan, Ofrah mîte chu amâ lamâ
rawn \ang hmasa berte chu an ni. Amâ hnam Manassea zîngah
te, Asher te, Zebulun te, Nafthali te zîngah chuan \angrual tura
thu a thawn chu mi zawng zawng chuan an rawn chhâng a.
Gideona chuan Pathian hnên a\anga thu a hmuh hma loh
chuan chûng sipai hruaitu bera han awm mai chu a ngam lova, a
\awng\ai a. “I sawi anga keima kuta Israelte hi i chhandam
dâwn chuan, ngai teh, hruih zâwlah berâm hmul ka duh ang a,
berâm hmulah chauh chuan dai a lo awm a, lei zawng zawngte
chu a lo ro vek chuan, i sawi angin keima kutin Israelte hi i
chhandam dawn a ni tih ka hria ang,” a ti a. Zîngah chuan
sahmul chu a lo huh vek a, a vêl lei chu a ro vek a. Nimahsela
a la ringhlel cheuh va, sahmul hian hnawng a hîp avângin boruaka
thil hnawng a awm si a, hei hi fiahna \ha tâwk a ni lo, tiin a
fiahna hmasa ni lo zawng anga thil thleng tûrin a ti leh a, LALPA
chu a chunga thinrim lo tûrin a ngên a. A dîl ang chuan thlentîr
a ni leh a.
Tichuan, Gideona chuan huaisen takin anmahni rûn \hîntute
chu do tûrin sipaite chu a hruai ta. Midian mîte leh Amâlek
mîte leh khawchhak fâte zawng zawng chu Jezreel ruamah chuan
an pungkhâwm chiam a, an inkulh a. Gideona sipaite chu siîng
thum leh sanghnih chauh an ni a, an hmêlmâte chu an inzarpharh
duai mai a, LALPÂ thu chu a hnênah a lo thleng a, “I hnêna
awmte kha Midian-hote an kuta ka pêk nân zawng an tam lûtuk
e, chutilozawng Israel-hoten, ‘Keimahni kut ngeia inchhamdam
kan ni a lâwm,’ tiin mi uankhum dah ang e. Chuvângin ngai teh,
mipuihote beng hriatah, ‘Tupawh hlau leh khûr apiang chu kîr
leh sela, Gilead Tlâng ata hi haw leh rawh se,’ tiin puang rawh,”
a ti a. Hlauhawm leh harsatna tâwn ngam lova Pathian hnathawh
aia khawvêl thil mai ngaihtuahtute chuan Israel sipaite chu an
578 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tichak chuang miah lo. An zînga an awm ve chuan a tichaklo


chauh zâwk ang.
Israel mîte zîngah chuan he dân hi an siam a, indonaa an
kalchhuah hmain sipaite zîngah chuan an puang \hîn tûr a ni.
[549] “In thar saa la hlân lo in awm em? A inah hâw leh rawh se,
indonaah a va thi hlauh vâng a, mi dangin an hlân dah ang e;
grep huan siamâ, a rah la chhawr lo in awm em? A in lamah
haw leh rawh se, indonaah a thi hlauh vâng a, mi dangin an
chhawr dah ang e. Nupui huala la nei lo in awm em? A in
lamah hâw leh rawh se, indonaah a thi hlauh vâng a, mi dangin
an nei dah eng e’ tiin sawi rawh se. Hotute chuan mipuite
hnênah, ‘Hlâu leh zâm in awm em? A in lamah haw rawh se,
a unaute thinlung chu a thinlung angin a tuiral ve dah e,’ ti
zêl rawh se.”10
An hmêlmâ lam sipaite ngaihtuah chuan an tlêm êm a, Gideon
chuan thu an puan \hin ang chu a puang lo a ni. An sipaite chu
an la tam lûtuk an tih chuan mak a ti hlê a. Nimahsela LALPA
chuan a mîte chapona leh rinhlelhna chu a hmu a. Gideonan
sâwmna an siam avâng chauh chuan mîte chu an inpe a,
Midianhote sipai tam takte chu an hmuh chuan hlauhnain an
khat a. Chûngte chu kal ta ang se, hnehna an chan chuan Pathian
chawimawi aiin anmahniin chapo nân an hmang ang.
Gideona chuan LALPA hrilh ang chuan a ti zêl a, rilru rit
takin sipai sîng hnih leh sâng hnih te chu a en a, a hmun thuma
\hena hmunkhat aia tam deuh chuan in lamah an hâwnsan
lehnghâl a. LALPÂ thû chu a lo thleng leh a, “Mîte kha an la tam
lûtuk fo mai; luiah hruai thla la, chutah chuan keiman ka thliar
sak ang che; heti hi a ni ang, ‘He mi hi chu i hnênah kal ve rawh
se,’ ka tih apiang chu, i hnênah kal ve sela; ‘He mi hi chu i
hnênah kal ve suh se,’ ka tih apiang chu kal suh se,” a ti a.
Mipuite chu luiah chuan hruai thlâk an ni a, an hmêlmâ te bei
nghâl mai tur inpeih tura beisei an ni. Tlêmtêin hmanhmawh
takin an kutin tui chu an suak hlek a, kal pahin an liak a, a tam
_____
10
Deuteronomi 20:5-8
RORÊLTU HMASÂTE 579
zâwk chuan tuiah chuan \hing\hîin tui chu an dâwt a. An kuta
tui inte chu mi sîng khat zînga zathum chauh an ni, chûngte chu
thlan an ni ta a, a dang zawng chu in lamâ hâwng tûrin an hrilh a.
Awlsam takin nungchang chu fiahin a awm fo a ni. Hun
hlauhawm taka mahni mamâwhna chauh ngaihtuahtute chu rîkrum
thila mi rinawm an ni lo. LALPA chuan mi dawngdah leh mahni
duh ang anga awm duh mîte tân chuan A hmâah hmun a nei lo.
LALPÂ duhzawngte chu anmahni duhzâwng leh mamâwha an
thil tihtûr titlai ngailote chu an ni. Mi zathum thlante chu, [550]
mihuaisen, mahni inthununthei chauh ni lovin, rinna nei mîte an
ni. Milem biakna chuan an la intibawlhhlawh ngai lova, Pathian
chuan a kaihruai ang a, anmahni hmang chuan Pathianin Israelte
chu a chhanchhuak dâwn a ni. Hlawhtlinna hi tam lamah a innghat
lo. Pathian chuan tlêm tê emaw tam tak emaw pawhin a
chhanchhuak thei a. Mi an tam vâng ni lovin A rawngbâwltûte
nungchang avângin chawimawiin A awm \hîn.
Israel sipai te chu tlângah chuan an awm a, an hnuai
phaizâwla rûntu tam takte riahhmun chu an hmu thei vek a.
“Midian-hote leh Amâlek-hote leh khawchhak fâteho zawng
zawng chu an lo awm hmur mai a; an sanghâwngsei te chu chhiar
sên rual loh, an tam lam chu tuifinriat kama \iau vaivut zât zet an
ni a.”11 Gideona chuan a tuka an beih turte chu a han ngaihtuah
ngawt pawhin a rilruin a khûr a. LALPA chuan Gideona hnênah
a chhiahhlawh Pura nên chuan kulha zu kal phawt a, an thusawi
hria a, chumi hnua phûrna nei tûrin a hrilh a; tichuan thim zîngah
chuan ngawi rengin an chhuk thla a, tichuan sipai pakhat chuan
a \hian hnênah a mumang a hrilh chu an hre ta: “Ngai teh,
mumang ka lo nei a, ngai teh, barli chhang hlâwm hi Midian ho
kulhah hian a lo lum a, puan inah hian a lo lum lût a, a rawn
tichim a, a ti letling tawp a, puan in chu a pêr ta thlawp mai a,”
a ti a. A \hian pa chuan a chhâng a “Chû chu Israel mi, Joasa
fapa Gideona ngûnhnâm a nih mai chû! Pathianin Midian-hote
leh sipaiho zawng zawng chu a kutah a pe a nih chu,” a ti a.
_____
11
Rorêltute 7:12
580 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Gideona chuan Midian mi hmang chuan Pathianin thu a sawi a


ni tih a hrethiam a. A sipai tlêmtê hnênah chuan a kîr leh a,
“Tho rawh u khai; LALPAN Midian sipaihote chu in kutah a pe
tawh a ni e,” a ti a.
Pathian kaihhruai leh ruahman angin hmanhmawh takin
hmêlmâte bei tur chuan an chhuak ta. Mi zathumte chu hmun
thumah an \hen a, an vai chuan tawtawrâwt leh bur ruak, a
chhûnga meichher dah sa a pe \heuh va. An awmna hmun
hrang hrang \heuh a\ang chuan Midian hote riahbûk chu pan
tûr a ni a.
Zanlaiah chuan
Gideona chuan
a hriattîr vêleh
chuan pâwl
thumte chuan
an tawtawrâwt
chu an hâm a,
bêl chu an tikeh
a, an hmêlmâ te
lam pan chuan
an tlân a, ring
takin an au va
“L A L P A leh
G i d e o n a
ngûnhnâm” tinin
an au dur dur a.
S i p a i
muhîlte chu an
tho thut a.
Hmun tinreng
a\ang chuan
meichher êng
Gideon-a sipai zathumen tawtawrâwt leh meichher hmangin hmêlmâte chu an
hneh a
RORÊLTU HMASÂTE 581
chu an hmu a. Hmun tinreng a\ang chuan tawtawrâwt ri leh
âuthâwm chu an hre bawk a. Mi chak takte khawngaihna hnuaia
awm ang chauh niin an inhre tawh a, an lo buaizo ta vek a, hlau [553]
takin an auva an nunna hum tumin an tlânchhia a, anmahni leh
anmahni chu hmêlmâ emaw intiin an inthat tawn chiam a. Hnehna
thu chu an thawn darh a, sang eng emawt zat Israel zipaite inlamâ
an hawntîr te pawh khân an rawn zawm leh a, an hmêlmâte chu
an ûm a. Midian mîte chu Jordan Lui lamah an tlan a, lui râl
lehlam an ram thlen hman an beisei a. Gideona chuan Efraim
mîte hnênah chuan thu a thawn a, tlânchhiate chu lo lambun
ve tûrin. Tichuan Gideona leh a sipai zathumte chuan “chau
chung chungin an ûm zêl a” lui lo kân tawhte chu an ûm zêl
a. Lal pahnih Zeba leh Zalmunna sipaite hotu berte chu
sipai sîng khat leh sangnga nên chuan an tlân chhuak a, sipai
dangte chu an darh vek a.
He an hnehnaah hian mi nuai khat leh sîng hnih aia tlêm lo
rûntute chu thah an ni. Midian mîte chu hneh vek an ni a, Israelte
do tur chuan chakna an nei leh thei ta rêng rêng lo. Israelte
Pathian chuan an hmêlmâte chu a dosak leh ta tih thu chu hmun
tinrêngah chuan a thang vêl a. Thil ho tak mai hmanga hnam
kawlhsen indo mîte hneh an nih dân chu a vêla mipui te zawng
zawngte an hriat chuan sawi hleih theih loh khawpin hlauhnain
an khat ta hlawm a.
Midian-hote hneh tura hruaitu Pathianin a ruat chu mi lâr leh
langsâr pawh a ni lova. Rorêltu a ni lova, puithiam pawh a ni
lova, Levia chî pawh a ni hek lo. Amah pawhin A pa
chhûngkuate zînga tê berah a inngai a. Nimahsela Pathian chuan
amahah chuan huaisenna leh rinawmna a hmu a. Amah inring
mai lova, Pathiana rinna nghat mi a ni. Pathian chuan a hnathawk
tur hian mi talent nei berte hi a thlang kher chuang lova, A hman
atâna mi inpete hi a thlang zâwk a. “Inngaihtlâwmna chu
chawimawia awmna a ni.”12 Pathian chuan mi anmahni tlinlohna
hretute chu nasa takin a hmang thei a, amah chu rinchhana
_____
12
Thufingte 15:33
582 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hruaitua nei a, chakna hnâr a ni tih hretute chu. An chak lohna


leh Amâ chakna chu inzawmin, an hriat lohna leh Amâ finna
chu finnaah siamin chak takin a siam thei.
Inngaihtlâwmna dik tak an neih chuan LALPA chuan thil nasa
tak A mîte tan chuan a ti thei a; mawhphurhna lian engang pawh
nghahna tlâk leh hlawhtlinna anmahni inrintâwkna leh Pathiana
[554]
an innghahna theihnghilh hauh lo mi tlêmtê an awm. Hei vâng hi
a ni LALPA chuan A hnathawk tûrin mi langsâr leh mi ropui leh
mifing leh talent neite a kal kân chhan chu. Chapo leh mahni
inring lûtukin an awm \hîn a, Pathian râwn lova, tithei tâwkah
an inngai \hîn.
Josua sipaiten tawtawrâwt hâm a Jeriko an kal hual leh
Gideona sipai tlêmtêten Midian sipaiho tam tak an hual chu a
sâwt a, Pathian thiltihtheihna hmanga A hmêlmâte hneh theih
nân a ni. Mihringte finna leh ruahmanna \ha takte chu Pathian
chakna tel lo chuan hlawhchham tur mai a ni, thil ho leh rinawm
lo tak pawh ni se, Pathian ruahman a nih chuan inngaitlâwm leh
rinnain a hlawhtling zâwk \hîn. Pathian rinna leh a duhdân
zawmnaah hian Kristiante tân thlarau lamah hlawhtlinna a awm
zâwk a, Josua leh Gideona-ten Kanaan mîte an hneh ang khân.
Israelte hnêna vawi tam tak a sawi nawn angin hnehna chu Amah
rinnaah a awm a–Rîkrum thil zawng zawngah pawh amâ tanpuina
zawn tûr a ni. A mîte tumna leh thawhna chu tun thleng pawhin
thil hote hmang pawhin thil ropui tak tih nan a hmang thei a.
Vân chuan finna leh chakna kan dîl chu a nghak reng a ni.
Pathian chu “kan dîl leh kan ngaihtuah zawng zawng aia nasa
zâwk titheitu”13 a ni.
Gideona’n a hmêlmâte um chu a lo kir leh a, a mîte ngeiin
an sawisel leh an sawichhiatnate dawng tûrin. A mîte a
kohkhawm khan Israelte chu Midiante do tur chuan an lo pung
khawm a, Efraim mîte chu an lo kal ve lova. Khatia an thiltih
kha hlauhawm lûtukah an ngai a, Gideona khan a bîk taka
sawmna a thawn loh avâng khan chhuanlam siamin an rawn
_____
13
Efesi 3:20
RORÊLTU HMASÂTE 583
thawk ve lo a ni. Nimahsela an tel ve loh avângin Israelte hnehna
thu an hriat chuan an îtsîk a. Midian hote an tlawm hnu chuan,
Gideona hrilh angin Efraim-ho chuan Jordan kulh chu an hneh
a, hmêlmâ tlânchhe turte chu an lo dang a. Hetianga an lo tihnaah
hian mi tam takte an lo that a, an zîngah chuan Oreb leh Zeeba
pafâte pawh an tel a. Tichuan Efraim hote chuan an dopui zêl
a, hnehna chu an chang a. Nimahsela îtsîkna leh thinrimna neiin
Gideona chuan amâ thu thua ro a rêl leh a hruai angin an ngai a.
Israelte hnehna chu Pathian kuta hnehah pawh an ngai lova, a [555]
chhanchhuahna chu a khawngaihna leh thiltihtheihnaah ngai lovin
an awm a, hemi avâng hian a ni A hmanruaa thlan an nih loh ni.
Hnehna a\anga an lo kîr chuan Gideona chu thinrim leh diklo
takin an rawn pan a: “Engtiziaa hetianga min ti nge i niha Midian-
ho i beihnaah chuan min sâwm ve loh?” an ti a. An hau nasa hle
mai a. Ani chuan an hnênah, “Nangni aiin eng nge ka tih-uchuak
bîk le? Abiezer-ho grep lawh ai hian Efraim-ho grep hmaih chhar
hi a nasa zâwk lo vem ni? Pathianin Midian-ho lal Oreba leh
Zeeba chu in kutah a rawn pe ta a ni a; tichuan nangni ai hian
keiin eng nge ka lo tih-uchuak theih bîk ni?” a ti a.
Îtsîkna rilru chuan nasa takin insualna leh indona thisen nasa
taka chhuahna a thlen thei a; nimahsela Gideona chuan zaidam
taka chhângin Efraim hote thinrimna chu a tidai a, hlim takin an
in lamah chuan an hawng ta zâwk a. Inrem thei lova nghet taka
thu bul vawn bur ai chuan indonaa “mi chak huaisen” Gideona
chuan hawihhâwmna rilru chu a pho lang ta zâwk a, hei hi hmuh
tûr vâng tak a ni.
Israel mipuite chu Midian hote hnên a\anga chhanchhuah
an nih avâng chuan an lâwm êm êm a, Gideona chu lalah siamâ
a thlahte tâan lal\hutthlêng chu pêk zêl an duh a. He thil rawt hi
Pathian lalna dân kalh a ni a. Pathian chu Israelte lal a ni a,
mihringte lala siam chu Pathian Lal a nihna leh a chungnunna
hnâwlna a ni. Gideona chuan hei hi a hre vek a, a chhânna
a\ang hian a dikzia leh a tumna thianghlimzia a lang. “Kei
584 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawngin in chungah ro ka rêl lo vang a, ka fapa lahin in chungah


ro a rêl hek lo vang; LALPAN in chungah ro a rêl zâwk ang,” a ti a.
Gideona chuan thilsual pakhat a ti a, chu chuan a chhûngte
leh Israelte chunga chhiatna a rawn thlen a. Phûr taka thawh
lohna hian indona aia hlauhawm zâwk thil a rawn thlen thei a.
He mi hlauhawmnaah hian Gideona pawh chu a lo lût ve ta.
Thlamuan lohna chu a chungah a lo awm ta. Pathian remruatna
leh kaihhruainaah chuan a lâwm \hin a; nimahsela tunah chuan,
Pathian kaihhruaina nghâk lovin, amâ tân thil ruahman a siam
ta. LALPÂ sipaite chuan hnehna an chanin, Setana chuan a lêt
eng emaw zâta bei nasain Pathian hnathawh chu hneh lêt a tum
a. Gideona rilru leh ngaihtuahnaah chuan thil a ruahman a, chumi
chuan Israel mipuite chu hruai bo an nih theih nân a ni.
Vântirhkoh a hnêna a inlârna lung chungah khân Israel thil
[556] hlan tura tih a nih avângin, Gideona chuan puithiam hnathawh
thawk thei turah a inngai mai a. Pathianin thu a pek pawh
ngaichang chuang lovin hmun remchâng zawngin Pathian biakna
hmun tur leh a behbawm chu siam nghâl a tum a. Mipui tam
zâwkin an \anpuina a zârah chuan harsa lo takin a thil ruahman
chu a ti thei a. Mipuite hnêna a dîl angin Midian hote hnên
a\ang an lâk rangkachak bengbeh chu an rawn pe khâwm a,
râllâk sum chu a chanpualah a ngai a. Mipuite chuan thil man to
pui pui leh Midian lalte incheina manto tak tak an lâkhawm a,
chûng thil an lâkkhâwm a\ang chuan Gideona chuan ‘Ephod’ a
siam a, âwmbel tûr nên, puithiam lalberin a neih ang chu entawnin
a siam ve a. He a thiltih hi a chhûngkua leh amâ chung ngeiah
leh Israelte chungah thang a lo ni a. Pathian pawmpui lohva
biakna an siam chuan mipui tam takte chu LALPÂ theihnghilhnaah
thlenin, milem biakna a thlen ta, amâ chhûngkua ngeite pawh
Gideona thih hnu chuan mipui tam takte nên milem an lo be ta.
Pathian a\anga hruaibo niin a tîra milem biakna khapa hneh vektu
khan milem biakna lamah chuan a lo hruai reng a ni.
Mi tlêmtê chauhin an thusawi leh an thiltihte hian mi dang
RORÊLTU HMASÂTE 585
tam tak a a thunun a ni tih hi an hria. Nû leh pa tam takte hian
an dik lohna tuh, a rah hlauhawm tak leh chhiatna râpthlâk tak
thlen thei chuan an fâte leh an fâ lehte zêlah chuan nghawng
neiin anmahni thlâna an mut hnu daih pawha hna la thawk zêl
thei an thlen a ni. Mi tin mai hian mi dangte entawn tur leh an tih
ang tih ve tur hlanchhâwn zêl an nei a, chumi rah chu seng leh
tur an nei zêl a. Thiltih leh thusawite hian eng emaw an sawi
chhâwng zêl a, hun rei tak hnuah pawh mahni nun ngeiah a rah
an seng leh \hîn. Kan thiltih leh kan thusawi hian keimahni
chungah malsâwmna emaw ânchhia emaw a rawn thlen leh a.
Hei hi kan ngaihtuah chuan nun fîmkhurna min pe a, Pathian
lamah \awng\ai nunah min hruaiin A finnain min hruai ang.
Dinhmun sânga dingte chu kal sualnaah an hruai thei a.
Mifing ber pawhin a tisual thei a, michak ber pawh a petekin a
tlu thei, chunglam a\angin kan kawng chu >ngin a chhun reng a
mamâwh a. Kan himna awm chhun chu “Min zui rawh u” titu
thusawi awia zui zêlna chauh hi a ni.
Gideona thih hnu chuan “Israel fâte chuan LALPA Pathian
chu an hre reng lova, an Pathian an hmêlmâte laka chhanchhuaktu
chu an theihnghilh a. Jerubaala (Gideona chu) Israelte chunga
theihpatâwpa \hat chhuah \hîntu chhûngte chungah pawh chuan
\hat an chhuah ve ta hek lo. Israelte chuan Jerubaala fâte zînga
upa ber Abimeleka chu an lal atan an pawm ta a, a thuneihna
[557]
chu a him theih nan a unaute zawng zawng a that vek a, a naupang
ber Jothamâ chu a biru a, a damah a \ang hlauh a. Mihringte
hian Pathian hlauhna leh \ihna an neih tawhloh chuan an ropuina
leh himna chauh an ngaihtuah tawh \hîn. Pathian zahngaihna
hriatna hian mi dangte Gideonate anga mîte chunga \hate
ngainatnaah a hruai a, Israel fâte Gideona chhûngkuate chunga
an nun râwnna chuan Pathian chunga lâwmna neilote râwnna
tûr ang chu a thlentîr a ni.
Abimeleka thih hnu chuan rorêltûte zînga Pathian tiha A
rawngbâwl tûte chuan hun eng emawti chhûng chu milem biakna
586 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu an do thei a, nimahsela hun rei lote hnuah chuan an vêla


mîte ringlo mîte ang chuan an khawsa ve leh mai a. Hmâr lamâ
awmte zîngah chuan Suria-ho leh Sidon-ho pathiante betu an
tam ber a. Chhimlam mîte chuan Filistia mîte milem an bia a,
chhak lamâ mîte chuan Moab mi leh Amon hote pathian chu an
be ve a, Israel fâte chuan an pate sâkhua chu an hawisan a.
Pathian an rin lohna avâng chuan hremna an tawk thuai a. Amon
mîte chuan chhak lam mîte chu an hneh a, Jordan Lui an kân a,
Juda leh Efraim ramte chu an rûn a. Thlanglamâ mîte, Filistia
mîte chu phaizâwl tuifinriat kam a\ang chuan an lo kal a, mîte
an rawkin an inte an hâl sak a, khaw hla leh hnaite chu. Israelte
chu an hmêlmâte a\ang chuan chakna leh theihna nei lo vanga
hnutchhiah an lo ni leh ta.
Mipui chuan \halo taka an tih leh an hawisan tawh Pathian
lam chu an hawi leh a, a \anpuina chu an auva. “Kan Pathian
chu kan lo hawisan tak ngei a, Baal-te rawng chu kan lo bâwl
tâk avângin i chungah thil kan lo tisual ta a ni” tiin. An
lungngaihna chuan simna dik tak a thlen lo. Mi-puite chu an
lungngai a, an sualnain tawrhna a thlen avângin, Pathian an zah
lohna leh A dânte an zawm lohna avângte ni lovin. Inchhîrna
dik tak chu sual a\anga lungngaih mai a ni lo. Sual bânsan
hawisan hlauhna hi a ni zâwk.
Pathian chuan a zâwlnei pakhat hmangin a chhâng a:
“Aigupta-ho lak ata te, Amor-ho lak ata te, Amona thlahte lak
ata te, Filistia-ho lak ata te kan chhan chhuak che u a ni lo vem
ni? Zidon-hote, Amâlek-ho te, Moab-hote pawhin an hneh
chhiah che u a; tichuan mi au va, tichuan an kut ata chu ka
chhanchhuak che u a ni lo vem ni? Nimahsela nangnin mi hawisan
a, Pathian dângte rawng chu in bâwl ta zâwk a; chuvângin ka
chhan chhuak tawh lo vang che u. In thlan pathiante chu au ta
che u; anni chuan in mangan hunah chuan chhanchhuak ang che
u hmiang,” a ti a.
He thukhûn tak leh zahawm hlauhawm tak mai hian
RORÊLTU HMASÂTE 587
ngaihtuahna chu thil dang daihah a la a–Rorêlna ni ropui chu–
Pathian khawngaihna hmusit a Amah hnartute chuan hmaichhana [558]
tâwpna nia a rêl dikna chu an la hmu dâwn a. Pathianin talent a
pêk te, hausakna a pêk te, thiamna a pêkte khawvêl pathian
mai mai tâna an hmanna-te chu a chhan zawh an la ni dâwn.
Khawvêl nawmsakna leh remchânna kawng umin anmahni
remchanna leh hlimna zawngin an \hian dik takte leh \hian
duhawm leh rinawm chu an hawisan a. Hun eng emaw chhûnga
Pathian lamâ kîr leh an tum a, mahse khawvêl bumna âtthlâk
chuan an tumna chu a chiah zawp a. Hlimhlawp leh thawmhnaw
\ha chapo puina te, chakna insûm lohnatein an thinlung a tisak
a, an chhia leh \ha hriatna a tichawlawl a, thudik chu an hre thei
lo. An tihtur chu an hmusit a. Thil hlûte chu engahmah ngaih
lohna an nei a, anmahni tana nasa taka inhlantu hnênah chuan
inhlan ve duhna an hloh a. Nimahsela seng hunah chuan an tuh
ngei chu an seng leh ang.
LALPA chuan ti hian a ti: “Ka ko che u a, in duh lo va, ka
kut ka phar a, tuman in ngaisang lo va; ka remruat zawng zawng
chu engmah lovah in ngai zâwk a, ka zilhna rêng rêng in pawm
duh lova.... In hlauhna thlipui anga a lo thlen a, in vânduaina
thawngaleivir anga a lo thlen a, hrehawmna leh manganna in
chunga a lo thlen hunah. Chutichuan min ko vâng a, nimahsela
ka chhâng lo vang; zîng takah min zawng ang a, nimahsela min
hmu lo vang; hriatna chu an huat a, LALPA \ihna chu an thlan loh
avângin; ka remruat pakhat tê mah an duh lo va, ka zilhna zawng
zawngte chu an ngainêp a. Chuvângin anmahni kawng rah chu
an ei ang a, anmahni suangtuahnain an tlai ang. Ka thu pawm
apiangte erawh chu him takin an awm ang a, thil \ha lo hlau
lovin an awm hlê hlê ang.”14
Israel-hote chu inchhîrin LALPÂ hmâah an inngaitlâwm a.
“Tichuan an zînga hnam dang pathiante chu an dah bo vek a,
LALPÂ rawng chu an bâwl ta a, Israel-hote manganna avâng
chuan a rilru a lungngai ta êm êm mai a.” Aw Pathian chu a
_____
14
Thufingte 1:24-31, 33
588 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

dawhtheiin a va ngilnei tak êm! A mîten an sual a awmpui


theihlohna dah bova an sim chuan an \awng\ainate chu a
ngaihthlâk sak a, an tân a thawhsak \hîn.
Chhanchhuaktu dang lo chhuak leh chu Jeftha, Gileada fapa
a ni a, ani chuan Amon mîte chu a dova a hneh vek a. Kum
sawm leh pariat chhûng Israelte chuan an hmêlmâte awpbehna
an tuar a, chûng hremna an tawrh pawh chu an hre reng lo.
Chutianga an sual kawng bawk an zawh leh chuan LALPA
[559] chuan an hmêlmâ Filistia mîten an tihduhdah chu a phal leh a.
Kum eng emaw zat hun chhûng chu an timangang châmchî a,
tum khat phei chu hêng indo chîng, mi sual takte hian an tlâwm
der nghê nghê a. Hêng milem be mîte nên hian an inchawhpawlh
a, an inzawm a, hlimhlawp leh pathian biaknaah te chuan
anmahni ang maiin an awm a. Hêng an thiante ngei hi anmahni
tâna hmêlma sual ber berte chu an lo ni, an chhiatna tur chu an
zawng ngat ngat a.
Israel-hote ang hian, Kristiante pawh hi khawvêl mîte nên
hian inchawhpawlhin an tihdân leh an awmdân apiangte chu
in\hian thatna din nân an ti ve a, chutiang Pathian mi lote \hian
\hatna chuan a tâwpah hmêlmâ hlauhawm berte an lo ni leh
\hîn. Bible chuan chiang takin min zirtîr a, Pathian mîte leh
khawvêl mîte hi inremna tak tak a awm thei lo tiin. “Unaute u
khawvêlin an huat che u chuan mak ti suh u.”15 Chhandamtu
chuan ti hian a sawi a, “Khawvêlin a huat che u chuan, a huat
hma che u pawhin keimawh mi hua tih in hria e.”16 Setana chu
Pathian ngaihsaklote hmangin a thawk a, \hian \ha tak ang a
changin, Pathian mîte chu suala lût tûra thlêm tûrin, Amah a\anga
a lâkhran theih hunah a aiawhtute chu anmahni bei tûrin a hruai
ang a, an chhiat hlenna chu a zawng a ni.ð

_____
15
1 Johana 3:13; 16Johana 15:18
589
54
SAMSONA

M takten Pathian an phatsan laiin mi rinawm tak tak [560]


I TAM
LALPA chu ring tlata betute an awm; chûngte chuan Israelte
chhanchhuah lehna atân chuan an dîl ngat ngat a. Chhânna chu
a awm mai lova, a kum têlin tihduhdahna chu a nasa tawlh tawlh
a, LALPA chuan anmahni puihna tûr chu a ruahman a. Filistia
mîten an tihduhdahna an \antirh lai khân nausên a lo piang a,
chumi hmang chuan Pathian chuan hmêlmâ chaktakte chu
tihtlâwm a tum a.
Tlângram tâwp a\anga thlîr thlâk chuan Filistia phai ramrîah
chuan khaw pakhat Zora chu a awm a. He khuaah hian Manoa
te chhûngkua chu an chêng a. Dan hnamte zînga Pathian laka
rinawm taka la awm chhunte chu an ni. Manoa nupui chuan fa
a nei lova, LALPÂ vântirhkoh chu a rawn inlâr a, ‘fapa a hring
ang a, chumi hmang chuan LALPAN Israelte chu a chhanchhuak
ang’1 tih a puang a. Hemi chungchângah hian LALPA vântirhkoh
chuan a awmdân turte chu a sawi a, tin a enkawl dân tûrte
pawh a hrilh a, “Chutichuan fîmkhur rawh khai, uain leh zu rêng
rêng in suh la, ei thianglo thil rêng rêng pawh ei hauh suh ang
che.”2 Hetiang khapna bawk hi naupang chungah pawh chuan
neih tûr a ni, hemi bâkah hian a sam chu meh ngai rêng rêng tûr
a ni lova; piantirh a\anga Nazarith mi a dah hran tûr a ni.
Hmeichhia chuan a pasal chu a zawng a, vântirhkoh awmdân
chu hrilhfiahin a thu rawn thlente chu a pasal a hrilh a. An
hlauthâwng hle mai a, chutiang hna pawimawh takah chuan kan
tihsual loh nan tiin a pasal chuan LALPÂ hnênah a dîl a; “Aw
LALPA, khawngaih takin Pathian mi i rawn tirha kha kan hnênah
lo kal leh sela, naupang lo piang tur chu engtin nge kan tih ang
min han zirtîr leh rawh se,”3 a ti a.
LALPÂ vântirhkoh chu a lo lang leh a, Manoa chuan dîlchhût
takin
_____ a zâwt a; “Naupang awmdân tûr chu engtin nge ni ang a,
1
Rorêltûte 13:3,5; 2châng 4; 3châng 8
590 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

eng nge ni a thawh tûr chu ni ang le”? a ti a. A hmaa a thusawi


[561] chu a sawi nawn leh a–“Hmeichhe hnêna ka sawi zawng zawng
kha, ngaihtuah tha mai rawh se, Grep hruia mi rêng rêng chu ei
tûr a ni lo va, uain leh zû rêng rêng pawh a in tûr a ni lo; thu ka
pêk tak zawng zawng kha vawng tha rawh se.”4 a ti a.
Pathian chuan hna pawimawh tak mai Manoa fa lo piang
turah chuan a nei a, a hna thawk tur hian thil pawimawh deuh
mai tih a \ûl a, naupang leh a nu tân hian thil pawimawh tak
zawm tur a awm ve ve a. “A nû chuan uaiin leh ruihtheih thil a
in rêng rêng tûr a ni lo” tih chu vântirhkohin Manoa nupui hnêna
a thupêk chu a ni, “Thil bawlhhlawh rêng rêng pawh a ei tûr a ni
lo. Thu ka pêk ang zawng zawng kha vawng \ha rawh se.”
Naupang chu thil \haah emaw thil \ha lovah emaw a nu
nungchang chuan a thunun dâwn a. Awmdân tha chuan a
inthunun tlat tûr a ni, a fa thatna tur a duh tak tak chuan insûmna
lamah te, mahni hmasialna lamahte a invêng \ha tûr a ni, thurâwn
fing lo tak chuan a duh tinreng tihhlawhtlin duhna a pe ang a,
nimahsela chutiang chu thil dik lo a ni. A nu chu Pathian thupêk
engkim zawmin a awm tûr a ni a, mawhphurhna lian tak mai chu
mahni inthunun theihna hi a ni.
Pa pawh chuan nu ang bawkin mawhphurhna a nei a. Nû
leh pâte chuan anmahni nungchang chu naupangah eng emaw
zat chu an pe a, rilru, taksa leh awmdân hrang hrang leh thil
chaknaahte pawh naupangah chuan an hlan chhawng a. Nû
leh pâte insum lohna avâng hian naupangte chuan, taksa chakna
te, rilru chakna te, awmdân \hate an neih loh phah \hîn. Zu in
mîte, vaihlo hmang mîte chuan thil tha lo tak mai thisen-ah leh
hriatna thazâm lamah an tuh a. Thil \ha lo leh thianghlim lo tak
tihduhnate an nei a, hri\halo takte an fâte chuan an pianpui \hîn.
Naupangte chuan an nu leh pate aiin thlêmna do zawh lohna
nasa zâwk an nei a, chutiang zêl chuan chhuan lo awm zêl chuan
chak lohna deuh deuh chu an nei \hîn. Nû leh pâte hian
insûmtheihlohna leh chakna nasa takah chuah hian mawh an
_____
4
châng 13, 14
SAMSONA 591
phur lova, mi tam takte chak lohnate, bengchhetna te, mitdelna
te, hrisêl lohna te leh mi an lohna te hi nû leh pâte dik lohna
avânga lo thleng thei a ni.
Nû leh pâte sualna rah hi fâte chunga thleng thei a nih avâng
hian, “Kan thlahte keimahni a\anga lo piang tûrte tân hian eng
nge lo thleng thei ang?” tih hi ngaihtuah tûr a ni. Mi tam takten
nû leh pâ avânga thil thleng thei hi an ngaipawimawh lo mai a;
Hebrai nupate chunga Pathianin a hrilh hi ngun em emin vawi
hnih lai sawi nawn a ni, chuvângin Siamtu hian he thil hi a
ngaipawimawh tak zet a ni.
He thutiam naupang hian nu leh pa a\anga ro \ha tak a dawn
satliah chauh a tawk lo. Nungchang tha tak a neih nan ngun
taka thununna pek tûr a ni. Pathian chuan Israelte chhanchhuaktu [562]
tur leh rorêltu chu a naupan têt a\angin insumna lamah khauh
taka training pek dan tur a kawhhmuh a. A piantirh a\angin
Nazarit mi a ni ang a, wine leh ruihtheih thil rêng rêng a in tûr a
ni lo. Insumna zirtîrna te, mahni inphatsanna te, mahni inthununna
te chu nausen a nih a\anga zirtir tûr a ni.
Vântirhkohvin thilkhap a sawi khan, “thil bawlhhlawh rêng
rêng” a ti a. Chaw thianghlim leh thianghlim lo thliarna hi serh
leh sang leh thil khap satliah mai a ni lo, hriselna lam pawh a
huam a ni. Hemia insûmna neite chu han chhui ta ila, Juda
mîten kum sang eng emaw zat lai an lo zawm tawh a\anga an
nunna danglam nasatzia hi. Insûmna kan tih hian ruihtheih thil
mai aia thuiah kan kal a tul a. Chaw taksa tichawlawl leh pai
tawih harsa te hian hriselna hi a tichhe nasa hle mai a, ruih chakna
lam pawh hi a tichhuak a. Insûmna dik tak chu kan taksa hriselna
tipawi thei tinreng a\anga inthiâr fihlîma, thil \hâ pawh fing taka
hman fîmkhur taka nun hi a ni. Mi tam tak chuan an chaw
pawimawhzia te, an hrisêlna te, an nungchang te, khawvêla an
\angkai dân tûr te leh chatuan thil thleng pawhin an chaw hian a
thunun thei a ni tih an hre lo. Kan thil ei duhzawng hian kan
nungchang, kan finna thleng hian a thunun a. Taksa hi
592 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ngaihtuahna thluak hmanga thawk tûr a ni, a ngaihtuahna thluak


hi taksa duh dâna thawk tûr a ni lo.
Manoa chunga Pathian thutiam fapa lo piang tûr chu a lo
piang ta a, a hmingah chuan Samsona an ti a. Naupang chu a
lo \hanlen zêl chuan mi pangngai bâkin a chak a ni tih chu a lang
mai a. Samsona leh a nu leh pate chuan a tihrawl \hatna a
innghat an ni lova, Nazarit mi a ni a, a sam meh loh chu
chhinchhiahna a ni tih an hre chiang a. Samsona hian a nû leh
a pâ angin Pathian thupêkte chu zawm sela chuan a tâwpna chu
a ropuiin a hlim zâwk ang. Nimahsela milem be mîte a kawpna
chuan a tichhe vek a ni. Zora khua chu Filistia mîte ramri depa
awm a ni a, Samsona chuan \hiante angin a va kâwm \hîn a.
A tleirâwl chhuah chuan chung mîte nên chuan an inkâwm ngeih
ta tak tak a, anmahni a\anga nungchang a chher chuan a tichhe
ta vek a ni. Timna khuaa Filistia-ho fanu pakhat chu a lo
ngaizâwng a, nupuiah neih a lo duh ta. A nû leh pâ Pathian \ih
mîte chuan nei lo tûrin theihtâwpin an thlêm a, a chhânna chu
“Ka duh êm a sin mawle, mi neihtîr rawh u,”5 tih a ni. A nû leh
pâ chuan a duhna chu zahin inneihna chu a lo thleng ta.
[563] A lo puitlin khan Pathianin ti tura a tih kha a thawk \an tûr a
ni a–thil dang zawng zawng aia Pathiana a rinawmna leh a tihtur
a tih hun chu a ni–nimahsela Samsona chuan Israelte hmêlmâte
chu a kâwm ngeih zâwk a. Chutianga a duhdan kawng zawha
nupui a neih chuan Pathian a chawimawi ang em tih leh chutianga
a awm chuan a nunkawnga a tih tur chu a tihlawhtling thei ang
em tih chu LALPA a zâwt rêng rêng lo. Amah chu chawimawia
zawng hmasate hnênah chuan, Pathian chuan finna a tiam a;
nimahsela mahni duhdân leh lâwmzâwng zawngtute hnênah chuan
thutiam engmah a awm lo.
Mi engzat hian nge Samsona kawng ang hi thlang le! Pathian
mîte hian sâkhawmi hauhlo te an nei fo thin, an duhdân ringawt
ngaihtuahin nupui pasalte an inthlang \hîn! Heng hian Pathian an
rawn lova, A ropuina tur pawh an thlîr lo. Kristianna hian
_____
5
Rorêltûte 14:3
SAMSONA 593
inneihna hi a thunun tûr a ni. Setana chuan a thiltihtheihna a lo
chak deuh deuh nan Pathian mîte chu a mîte nêna inneih pawlhna
thinlung thianghlim lo a neihtira chak lohna nasa tak nei tûrin a
bei \hîn. Nimahsela LALPA chuan a mîte chu amah hmangaihna
nei lotute nen chuan inzawmna nei lo tûrin A thuah chuan chiang
takin hriattîrna a pe a. “Beliar leh Krista pawhin eng nge
inngeihna an neih? A nih loh leh ring lo leh ringtu chuan eng nge
chan dun an neih? Milemte leh Pathian biak in pawhin eng nge
inremna a neih.”6
An inneihna lawmnaah chuan Samsona chu Israel Pathian
hawtute nên chuan inkawmhona chu an neiin inhriat tawnna an
nei a. Chutianga awmho tlang thei tur chuan inremna leh inpawm
tawnna te chu khawsak dan leh awmdânah chuan neih loh theih
a ni lo. Hun chu khawhral satliah pawh ni lovin \halo takin
hman a ni. Ngaihtuah leh thusawi rêng rêngte chuan dan
thianghlim leh thlarau lam chakna chu tichhiain a tichau a ni.
Samsonan a nupui Pathian thupêk bawhchhiaa a thlan chuan
an inneih lawmna a zawh hma pawh chuan a pasal tâna thil
hlauhawm tak a ti hman a. A tenawmna chu Samsona chuan a
hre tan mai a, chuvâng chuan a kalsan a, Zoraa an inah chuan
amahin a hawng a. A thinrim a reh deuh hnu chuan, a nupui lam
chu a pan leh a, mi dang nupui a lo ni hman tawh a. A phuba
lâknaah chuan Filistia mîte buh hmun leh grêp hmun zawng
zawng chu hâl a ni a, chu chuan Filistia mîte a tithinrim a, a
nupui chu an that a, amah hian an vauna avângin a pasal a lo [564]
bum a, chu chu buaina zawng zawng in\anna chu a ni. Samsona
chakzia chu kut lâwnga sakeibaknei a thahna te, mi sawmthum
Askelon khuaa mîte a thah mai dân te chuan a lantîr a. A
nupui râwng tak maia an thahna chuan a tithinrim êm êm a, mi
tam tak mai Filistia mîte chu a that leh ta. Tichuan Judate
awmna Etam lungpui keh kârah chuan a inthiar fihlîm ta a.
Hemi hmunah hian Juda mi tam takte chuan an rawn ûm a,
an hlauhthawnna avâng zâwkin a hmêlmâte hnênah pek an tum
_____
6
2 Korin 6:15, 16
594 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a. Juda mi sâng thumte chu an han chho va. A mîte chu a ti na


lovang tih beiseiin an han pan ngam chauh a ni. Samsona chuan
Juda mîte chu amah beia that lo tûrin thu a tiamtîr a, tichuan
Samsona chuan amah chu phuara Filistia mîte hnêna pêk chu a
remti a. Hrui thar pahnihin an phuar chu a remti a, tichuan a
hmêlmâte riah bûkah chuan an hruai a, nasa takin an lo lâwm a.
Mipuite chu an hlimin tlâng khâwk rum rumin an auva, “LALPÂ
thlarau chu nasa takin a chungah a lo thleng a, tichuan a bân
phuarna hruizen chu ziza zai kâng chat ang mai a lo ni ta, a
phuarnate chu a kut ata a tla ta tawp mai a. Sabengtung
khaberuh tharlam hi a hmu a, a han ban a, a la a, chu chuan mi
sâng khat a vawhlum a, tichuan Filistia mîte chu hlauvin an
tlânchhe ta a.”7
Israel mîte hian Samsona chu puiin a hnehna chu chhunzawm
sela chuan an hmêlmâ tihrehawmtute hnên a\ang chuan zalênna
hmu mai thei an ni a. Nimahsela an dawizep a, huaisenna an
nei lo. Pathianin ti tûra thu a pêk chu an thlahthlam a, ringlo
mîte chu hneh a, an ramte chu chhuh vek a hnêkin anmahni nên
remna an siam a, an tlawh a, dik lo taka an tih pawhin an tuar
zâwk a. Chutianga mi tihduhdah leh mi thuhnuaia an awm hnu
pawh chuan, Pathian thu chu awihin zawm sela chuan
chhanchhuah an ni mai tûr a ni a, mahse an hmêlmâte chu an
kalsan duh lova an inzawm deuh deuh zâwk a.
Hnehna a chan hnu chuan Samsona chu rorêltuah an siam
a, kum sawmhnih Israelte chungah chuan ro a rêl a. Samsona
[565]
chuan kawng diklo a lo zawh leh ta. Samsona chuan Pathian
thupêk bawhchhiain Filistia mi nupuiah a nei leh a–an zîngah a
cheng a–a hmêlmâ lian berte an ni si–diklo taka a chakna a
hman sualna a thleng leh ta. A chakna chu chhuangin, Filistia
mîte pawh chuan an hlau hlê bawk a, Gaza khuaah chuan a zu
kal a, nawhchizuar chu a zu pâwl a. Chumi khuaa mîte chuan a
awm tih an hriatin phuba lâk ngei an tum a. An hmêlmâ pa chu
an khawpui kulh rinawm taka hung chhûngah a awm a, zîng
_____
7
Rorêltûte 15:12-15
SAMSONA 595
thleng nghâka that mai tûrah an inngai a. Zanlaiah chuan
Samsona chu a tho va. A rilru chhûngril tak maiah chuan inthiam
lohna a nei a, Nazarit mi nia a thutiam zawng zawng chu a
bawhchhia a. Nimahsela a sual chung pawhin, Pathian
khawngaihna chuan a phatsan chuang lo. A chakna chuan a
chhanchhuak leh ta. Kulh kawngkhârah chuan a kal a, khawpui
kulh kawngka chu a ban chawpin a phawi a, Hebron Tlângah
chuan a pu chho daih a.
Hetianga chhanchhuah a ni chung pawhin a sual chu a bânsan
duh chuang lo. Filistia hote nên chuan inchawhpawlh vak lo
mah se, a chhiatna tûr thlentu tîsa châkna chu insûm lo vin a kal
zêl a. A pianna khua a\anga hla vak lo, Sorek ruamâ mi
hmeichhe pakhat a ngaizâwng ta a, a hming chu Delili a ni. Sorek
ruâm hi grêp huanah a hmingthang a, hei hi ‘Nazarit mî’ inti tâna
thlêmna chu a ni; zû inin Pathian nêna thianghlim taka an inthlunna
tûr chu a bawhchhe leh a. Filistia mîte chuan an hmêlma pâ
chêt vêlna zawng zawng chu ngun takin an en reng a, Dilili nêna
an inkawmna a\ang chuan a chhiatna tûr chu thlen ngei an tum a ni.
Samsona chu an man theih nân zawhna tam tak an zâwt a.
Thil tam tak tih tûr hrilhin a lo chaklo mai ang a tihte chu an han
tih chuan a hlawhtling lo zêl a, a bum a ni tih chu a hre zêl a. “I
thinlung hi min pe hlek si lovin, eng tiziaa ka hmangaih che, ti
thei nge maw i nih le? Hei vawi thum tlawng i mi tihderna chu i
tilang tawh a ni a,” a ti a. Vawi thum lai thil a tih tawh a\ang [566]
chuan Filistia mîte nên inzawmna an siam a chhiatna tûr an zawng
tih chu a hre tawh a, mahse Delili-in a beihna a hlawhchham
veleh fiamthu anga a lâksak leh \hin si avângin Samsona chuan
hlauhna chu a ûmbo leh \hîn a.
Delili chuan nî tin maiin a ngen tlût tlût mai a, a thlêm a
thlêm \hin avângin thihna khawp hialin a mang a lo vang ta a.
Tichuan a rilru zawng zawng chu a hrilh ta vek a. “Ka luah hian
bakmehna rêng rêng rawih a la ni ngai lova; ka nu chhula ka
awm lai a\anga Pathian tana Nazarit mia lo awm ka ni a, tunah
596 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hian lo inmet ta ila, ka chakna chu a bo vek mai ang, tichuan mi


dang ang mai bawk ka ni ang,”8 a ti a. Hmanhmawh takin Filistia
lalte-ho hnênah chuan mi a tîr a, muang lova lo kal thuai tûrin an
hrilh a. Tichuan a muthilh lai chuan a sam buk pui mai chu a lu
a\ang chuan a mêt thla ta vek a. Ni danga vawi thum lai a tih
\hîn ang chuan, “Samson Filistia hovin an rawn bei dâwn a che,”
an ti leh a. A lo harh chuan ni dang an bawk khân a chakna a la
awm dâwn emaw a ti a, han tihhlum vek a tum a, nimahsela a
bân chuan chakna rêng a nei ta lo “Jehova chuan a kalsan ta,”
tih a hria a. Delili chuan a lu a meh lai khân a han tina deuh va,
a chakna chu a la awm rêng em tih fiah tûrin; Filistia mîte chuan
a chakna a awm tawh lo tih chiang taka an hriat hma chuan an
rawn pan ngam lova. Tichuan an man a, a mit pahnih chu an
kherchhuah sak a, Gaza khuaah chuan an hruai a. Hetah hian
khaidiatin an hling a, lung inah chuan an khung a, hna hahthlâk
tak tak an thawhtîr a.9
Thil a va inthlâk nasa tehlul êm! Israelte chhuan ber, rorêltu
ni bawk chu chaklo, mitdel, lung in tang, hmuhsita hna hniam
thawhtirin a lo awm ta. Zawi zawiin Pathian a kohna awi lovin
a bawhchhe hret hret a. Pathian chuan hun rei tak a dawhtheihna
a lantîr a, nimahsela a kawng chu zawh zêlin Pathian chu a
phatsan, LALPA pawh chuan a kalsan ta. A samah chauh chuan
a vânneihna chu a awm a ni lo, Pathiana a rinawmna
chhinchhiahna chauh zâwk a ni, a sam zuah chu; nimahsela chu
chhinchhiahna chu insum lohna avâng chuan a lo tibo ta, chu
chhinchhiahna chu a bova, malsâwmna pawh chu a bo ta.
Tihduhdahna leh ennawma siamna chu Filistia mîte hnên a\ang
chuan a tuar ta, tun hma zawng zawng ai khân Samsona chuan
a chak lohna leh dik lohnate chu a hre chhuak a; a tawrhna
chuan inchhîrna tak takah a thlen ta. A sam chu a lo \hang leh
a, a chakna pawh chu a lo nei leh ta, a hmêlmâte chuan khaidiata
thlun engmah titheilo nia an hriat chu a chanchin an hre tak tak lo.
Filistia mîte chuan an hnehna chu Israelte Pathian chunga
_____
8
Rorêltûte 16:17; 9châng 21
SAMSONA 597
hnehna anga ngaia inchawisangin Israelte an hmusit a. An pathian [567]
Dagona hnêna inthawina ropui tak hlan tur leh inchawk hlim
tûrin an pung khâwm chiam a. Ram hrang hrang a\ang chuan
Filistia mîte leh an lalte chu an lo kalkhâwm chiam a. An pathian
betute chu in khat chuan an lo kal a. Hlimna kut a ni a.
Inthawinate an hlan a, rimawi te an tum a, ruaite an \heh a.
Dagona hnehna lantirin Samsona pawh chu an rawn hruai lût a.
Mipuite leh an lalte chuan an ram tichhetu chu hmusitin a
tawrhnate chu an nuihzat a. Hun eng emaw hnuah chuan
Samsona chu chau ni awm takin chu in dotu ban rinchhan chu a
dîl a. Tichuan ngawi rengin a \awng\ai a, “Aw LALPA Pathian,
khawngaih takin mi han hre reng la, khawngaih takin tun \umah
chauh hian mi han tichak la, aw Pathian, ka mit khinghnih phuba
hi Filistia hote chungah hian ka han la thuai teh ang,”10 a ti a.
Tichuan a bân chak tak chuan chu in dotu ban chu a tichim a,
mipui tam tak mai chu a delh ta. Chumi \uma thite chu a
damchhûnga mi a thah zawng zawng aiin an tam zâwk. Milem
betute, puithiam te, loneitu te, sipai te, lalte zawng zawng chu
Dagon temple chim chuan a delhhlum a. An zîngah chuan mi
lian pui mai Pathianin A mîte chhanchhhuak tura a tih a pawh
chu a tel ta a. Chu thil rapthlâk tak mai chu Israel ramah chuan
a thang chhuak a. Israelte pawh chuan an lo hria a, Samsona
chhûngte chu an lo kal a, tuma dal lohvin mi huaisen ruang chu
an la a, “An zawn chho va, Zora leh Estaol inkar a apa Monoa
phûmna hmunah chuan an phûm ta a.”11
Pathian thutiam ang chuan Samsona chuan, “Israelte chu
Filistia mîte kut a\angin a chhanchhuak ang,” tih a ni a, nimahsela
Pathian chawimawina leh hnam dinchhuahna tur ni si a thil thlente
chu a hlauhawmin a va râpthlâk êm! Samsona chu a kohnaah
chuan rinawmin thu chu zawm sela chuan, Pathian thiltum chu
hlenin a awm anga, amah pawh chu zah leh chawimawi a ni ang.
Nimahsela thlemnaah chuan a lo tlu ta a, a mawhphurhna chu a
hlen ta lo. A mah chu hnehin a awm a, salah a tang a, thihna a
_____
10
châng 28; 11châng 31
598 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lo tuar ta a ni.
Samsona chu mihringte zînga chak ber a ni; nimahsela mahni
inthununna-ahte, nghehnaah te, rinawmnaah te mi chaklo berte
[568] zînga mi a ni. Mi tam tak ten chakna sang tak neih hi nungchang
nghet emaw an ti a, a diklo tawp a ni. Mi chakna sang takin a
thunun tlat mai chu mi chaklo ber a ni. Mi a ropuina dik tak
tehna chu a rilru a thunun hi a ni.
Pathian chuan Samsona chu a bîkin a thuam a, thil ropui tak
a tihtur chu a tihzawh theih nan. A tîrah chuan thil \ha leh
vânneihna chuan a hual a, taksa chakna a nei a, finna a nei a,
nungchang mawina nên. Nimahsela mi \ha lote a kawp ta a, a
himna ber Pathian hnên a\ang chuan sualin a tihrang a. Mi
an thiltih tûr rinawm taka ti \hînte chuan thlêmna tawk mah
se Pathianin a \anpui a, a humhim \hîn; nimahsela mîte chuan
anmahni leh mahni thlemnaah chuan an inbarh chuan an tuar
rei lovang.
Pathianin nasa taka Amâ hna bîka a chhawrte chu Setana
chuan a theihpatawpa hruaibo tûrin a bei \hîn. Mîte chak lohna
tak mai chu hriain chutah chuan a thlem a, chuta \ang chuan
mihring chu a thuhnuaiah dah a tum \hîn, he an thlêmsamna hi
an sim loh chuan a hneh dawn tih a inhria. Nimahsela tû mah
hneh mai turah inngai suh se. Mihring chaklo takte hi awlsam
taka hneh tûrin Pathianin a dah mai lo. |anpui ngai leh \anpui
duh apiangte chu \anpuina tiam an ni reng a, an duh leh duh loh
a ni mai. Vântirhkohte lei leh vân inkâra leihlâwn Jakoban
inlârnaa a hmuha chhuk leh chho vântirhkohte chuan \anpui ngai
apiangte chu pui tûrin an inpeih reng a, sâng takah lâwn chhovin
vân thlenga lâwn tûrin an pui thei.ð
599
55
NAUPANG SAMUELA

E LKANA, Levia chîa mi Efraim tlânga mi chu mi hausa leh [569]


awmthei, mi ngaihsan, Pathian zah leh \ih mi a ni a. A nupui
Hani chu, hmeichhe rinawm sâkhaw mi tak a ni. Mi \ha leh
zaidam, mi rinawm, Pathiana rinna nghat tlat mai a ni.
Hebrai mîte malsâwmna ropui bera an ngaih chu he mîte
nupa hian an chang lova; an in chu naupang hlim tak aw a tihhlim
a ni lo–Ni tam takten an tih fo anga hming a daih lohna tûra fa
neih a duh ve tlat avângin–nupui pahnih chu a nei a. Nimahsela
he a thiltih hian Pathian rinna tlâkchhamna a lantîr a, an
chhûngkua chuan an hlim phah chuang lo. Fanû leh fapâte chu
an lo piang nain chu chhûngkua chuan hlimna leh lâwmna âiin
chhûngkua chu hlim lohnaah a thlen zâwk a. A nupui thar, Penini
chu mi rilru zîm leh îtsîkna nei mi a ni a, chapona leh inchhuanna
a nei bawk a. Hani tan chuan nun chu a hlim thei lo, phurritin a
khat; mahse dawhthei takin thlemna chu a tuar hrâm hrâm a.
Elkana chuan rinawm takin Pathian rawng a bâwl a. Shilo-
ah chuan Pathian biakna chu an la nei zêl a, nimahsela mîten
Pathian biakna an neih mumal loh avângin Levia chi a nihna
anga biakbûka rawngbâwlna chu mamâwh a ni lêm lo.
Chutichung pawhin an chhûngkuain Pathian be tûrin inkhâwm
pui hunte chuan an han kal ve ziah \hîn a.
Kût ni a, Pathian hnêna an inhlan nîte pawh chuan an
chhûngkuaah chuan hlim lohna lian tak a awm a. Lâwmna
thawhlawmte an pêk vek hnû chuan chhûngkua chu hlim taka
inzawmkhâwm a ruai\heh tûr an ni a. Hetiang hunah pawh hian
Elkana chuan a nupui leh a fâte tân \heuh chuan an chanpual tûr
chu a siam hnu pawhin a nupui Hani tân chuan chanpual pahnih
chu siam sakin fa nei ang maiin amah chu a hmangaih a ni tihlan
nân a ti \hîn a. A nupui pahnihna chuan îtsîkna a khatin Hani [570]
600 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chungah Pathian a lungni lova, fa pawh a pe ve lo a ni tiin a


hmutsit a. Hetiang hian kumtin Hanin a tawrh zawh loh thlengin
a ti \hîn a. A lungngaihna chu a zêp thei ngang lova, nasa takin
a \ap chhuak a, kûtah pawh chuan a kal duh lova. A pasal
chuan thlamuan a tum a, “Engati nge i \ah? Fapa sawm ai pawhin
i tân ka \ha zâwk lâwm ni?”1 a ti a.
Hani chuan a lungawi lohna chu engmah a sawi chhuak lo.
A phurrit, mihringten an phurhpui theih loh chu Pathian hnênah
a thlen zâwk a. |hahnem ngai takin Pathian hnênah dilin a
hming chhiatna lakiang a, thilpek fapa duhawm tak chu “I
bawihnû hi min theihnghilh lova, i bawihnû hi fapa Amâ tân ngeia,
zirtîr leh enkawl chhoh atâna pe tûrin a ngên a. A ngenna chu
tih hlawhtlin sak a nih chuan a fa chu a pian hma a\angin Pathian
hnênah a hlan ang tih a tiam a, biakbûk kawngkhâr bulah chuan
a lo kal a, rilru mangang em em in “A \awng\ai a, lungchhe
takin a \ap a.”2 |awng ri lovin LALPÂ hnênah chuan thu a sawi
a. Chûng hun \ha lo laiah chuan chutiang \awng\aina urhsun
chu hmuh tur a awm lova. Kut ni pawisakna pawh awm lovin
zu ruih nân an hmang zâwk \hîn a, Elia puithiam lalber chuan
Hani chu a hmuhin zurui emaw a ti a. Zilh ngai niin a ring zâwk
a, “Eng chen nge rui renga i awm dâwn le? I uain chu dah bo
rawh khai,”3 a ti a.
Rilru na leh mak ti takin Hani chuan, “Ka rui lo a sin ka pu,
hmeichhe rilru lungngai tâwpkhâwk ka ni a; uain pawh zupui
pawh ka in hauh lo va; LALPÂ hmâah ka rilru ka phawrh zâwk a
ni. I bawihnu hi Beliala fanuah puh lul suh ang che; Ka rilrua
khat liam ka lungnih lohna leh ka lungngaihna ka sawi a nih hi,”4
tiin a chhâng a.
Puithiam lalber rilru chu a hneh hle a, Pathian mi a ni a,
hauna ni lovin malsâwmna a chhakchhuak ta zâwk a.
“Thlamuang takin kal rawh khai, Israelte Pathian chuan i thil dîl
chu pe che rawh se,”5 a ti a.
Hani \awng\aina chu chhan a ni a; nasa taka a lo dil \hîn chu
_____
1
1 Samuela 1:8; 2châng 11, 10; 3châng 14; 4châng 15, 16; 5châng 17
NAUPANG SAMUELA 601
pekin a awm ta. Naupang chu a lo pian chuan a hmingah chuan
Samuela a vuah a “LALPA ka dîl a ni,”6 tiin. Naupang chu lâk
hran theih a nih veleh chuan a lo tiam tawh ang chuan LALPÂ
hnênah a pe ta a. A fapa chu a hmangaih êm êm a, nuin a fa
chunga a hlan leh a tih theih tur ang zawng zawng chu a ti a, nî
tinin hmangaih takin a enkawl a, a lo \hanglian a, naupang
mamâwh ang zêl chuan englai pawhin a enkawl a. A fapa neih [571]
chhun a ni a, vân a\anga a bîka pêk a ni a; A rohlu, a dawn a ni
a, a petu Pathian tan a fapa chu ui chi niin a ring lo.
Hani chu a pasal rual chuan Siloah chuan a kal a, puithiam
hnênah chuan Pathian hmingin a thilpêk hlu tak mai chu hlanin
hetiang hian a sawi a; “He naupang dîl hian ka \awng\ai a ni a;
LALPA chuan ka dîl chu min pe ta a: chuvângin kei pawhin LALPÂ
hnênah ka hlan a ni: a dam chhûng zawnga LALPÂ tân hlan a
ni,”7 a ti a. Elia chuan chutianga Israel hmeichhia inhlan zawhna
leh rinna a hmuh chuan a rilru a khawih hle a. Ani chu nuamlam
um ching pa a ni a, chutiang nu inhlanzo leh inpe zovin a fapa
neih chhun nên a in\hen daih tura Pathian hnêna a hlan a han
hmuh chuan mak a tiin a inngaihtlâwm phah a. Mahni chauh
inhmangaihna kawngahte chuan a inhmu chhuak a, zah tak leh
inngaitlâwm takin Pathian biain a kûn a.
Nû thinlung chu hlimna leh faknain a khat a, a lawmna zawng
zawng chu Pathian hmâah bun chhuah a duh a. Thlarau
thianghlim pawlna chu a chungah a lo thleng a; “Hani chu a
\awng\ai a, ti hian a sawi chhuak a:
“LALPÂ chungah ka thinlung a lâwm êm êm a,
Ka ki chu LALPA ah chawimawiin a awm;
Ka hmêlmâte chungah ka ka tihzauvin a awm a,
I chhandamnaah chuan ka lâwm êm êm avângin.
LALPA anga thianghlim hi an awm lo;
Nangmah ang reng an awm si lo,
Kan Pathian ang lungpui reng a awm hek lo.
Chuti taka chapovin thu sawi tawh suh ula:
_____
6
châng 20
602 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

In ka a\angin \awng chaltlai rêng rêng chhuak suh se;


LALPA chu finna Pathian a ni si a,
Amahin thiltihte a bûk fel \hîn.
Mi chak thalngulte a titliak a,
Petekte tai chu chaknaa hrenin a awm a.
Tlaipuar thinte chu ei tur zawngin an inhlawhfa ta a,
Ril\âm \hînte chu an châwl ta;
A ni, ching chuan pasarih a hring ta;
Fa tam tak nei nu chu a chau ta.
LALPA chuan a tihlum \hîn a, a tinung bawk \hîn:
Thlanah a chhuktîr \hîn a, a hruai chhuak bawk \hîn.
LALPA chuan a tirethei \hîn a, a hruai chhuak bawk \hîn.
A tilâwm \hîn a, a chawisâng bawk \hîn.
Vaivut ata rethei chu a kaitho \hîn a;
Pachhia chu êkdûr ata a chawikâng \hîn;
Mi liante hnêna a awmtîr theih a,
Ropuina lal\hutthleng an chan theih nân:
Leilung nghahchhan chu LALPÂ ta a ni a,
Khawvêl chu a chungah a nghat ta si a.
A mi thianghlimte ke chu a vêng ang a,
Mi sualte erawh chu thim zîngah tihngawih \hiapin an awm
ang;
Chakna chuan tuman an ngam dawn si lo va;
LALPA beitute chu an keh sawm ang,
[572] Vân a\anga khawpui riin a do vâng a;
LALPA chuan kawlkil thlengin ro a rêl ang a;
A lal chu chakna a pe ang a,
A hriak thiha ki chu a chawimawi ang,”8 tiin.
Hani thuchangte hi zâwlnei thupuan a ni, Davida Israelte lal
rorêltu tûr leh Mesia, LALPÂ Hriakthiha pawh chu. A hmasain
hmeichhe inchhuanna te, mi chungtlakna te induhtâwkna te a
sawi chhuak a, he hla thu hian Pathian hmêlmâte tihchhiat an
nihna te leh a tâwpna A tlansa mipuiten hnehna an la chan tûr
_____
8
1 Samuela 2:1-10
NAUPANG SAMUELA 603
thu a kâwk a ni.
Silo a\ang chuan Hani chu ngawi rengin a in lam Rama-ah
chuan a kîr leh a, naupang Samuela chu Pathian biak ina
rawngbâwl tûr leh kaihruai tûrin a puithiam lalber kutah chuan a
hnutchhiah a. A tîrtê a\angin a fapa chu Pathian zah leh
hmangaih tûrin a zirtîr a, Pathian ta a nihzia pawh hre reng tûrin
a hrilh a. An vela thil eng emaw danglam deuh a hmuh apiangte
chu Siamtu hriatchhuah nân a hmang a. A fa a dah hran pawhin,
a \angkaina chu a bâng chuang lo. Nî tin maiin a \awng\ai sak
\hîn a. Kum tinin Pathian be tura Shilo-a a pasal ruala a kalin
kawrfual mawi amâ tah chu a hmangaihna tilang tûrin a ken sak
ziah \hîn a. A puan a tah sak lai pawhin zai mal tin a rawlh
chuan a \awng\ai sak a, thianghlim leh zahawm leh dik taka a
awm theih nân. A fapa tân chuan khawvêl ropuina a dîlsak
ngai rêng rêng lo. Vânin a hlût ropuina chang tûrin a dîlsak a–
Pathian a zah a, a \hiante malsâwm sak tûrin.
Hani thiltih chu a va ropui êm! A rinawmna chu a entawn
tlakin mi a va fuih nasa êm! Nute hnênah hian hlûtna a man
chhutchhuah zawh rual loh leh tawp nei lova hlu mîte ngaihsakna
chu kawltir an ni a. Nû tân hian an thiltih hi khawvêl malsâwmna
a ni. Chutiang a tih chuan a ma tan hlimna a rawn thlen a. A
fâte tan kawng ngil chu a siam a, nisa-ah leh daihlimah pawh
chunglamâ ropui taka chawisan an nih nan. Chutiang chu a
thlen theih nan amâ nun ngei chuan Krista zirtirna a zui a
pawimawh a ni Kristan a lo siam chu. Khawvêl chuan chhiatna
lam a kâwk a. Incheina te, hnam dânte chuan nasa takin \halaite
a thunun a. Nu in chutiang a fâte a zirtir leh a kaihruai a, a
khuahkhirh loh chuan naupangte chuan thil \halo chu an pawm
ang a, \halam chu an hnuchhawn mai ang. Nu chu a chhandamtu [573]
panin \awng\ai fo teh se. “Naupangte kaihhruai dân min zirtîr
la, engtin nge a tân kan tih ang?” tiin. Pathianin thua zirtîrna a
pêkte chu ngaihven reng rawh se, a mamâwh ang zêlin finna chu
pêk a ni ang.
604 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Naupang Samuela chu a \hang lian zêl a, mihringte leh


Pathian duhsakin a awm a.”9 Samuela chuan a hun chu biak
bûkah chauh hmang mah se, sual huhâng leh entawn tur \halo
lakah chuan a fihlîm bîk chuang lo. Elia fâte chuan Pathian an
hlau lova, an pa pawh an zah bawk hek lo; Nimahsela Samuela
chuan anni chu a kawp lova, an kawng sual pawh chu a zui
bawk lo. Pathian duh ang zawng chauh chu nih a tum tlat a.
Hei hi \halaite hian an ti ve thei \heuh a. Pathian chu naupangte
te-in a rawng an bâwl hian a lawm a ni.
Samuela chu Elia enkawlna hnuaiah chuan a awm a, a
nungchang mawina chuan puithiam upa tawh tak mai hmangaihna
chu a hip a. A ngilnei a, a thilphal a, thuawih leh zahawm takin
a awm bawk a. Elia chu a fâte nungchang leh awmdân chuan a
tihah êm êm a, mahse Samuela kiangah chuan hahchawlhna leh
awm nawmna leh malsâwmna a dawng a. Samuela chu a
\angkai êm êm a, a ngainat awm si a, Elia hian he naupang a
hmangaih ang hian paten an fâte an hmangaih nasa zâwk chuang
lo vang. Hnam pumpui rorêltuin naupang narân ve mai heti
taka a ngainaa a hmangaih thei hi thil awm khat tak a ni ngei
ang. Elia chu upat chak lohna chuan a lo bâwm a, chutih laiin a
fâte sualna chuan a tibuai telh telh a, mahse Samuela chuan a
thlamuan hlê a ni.
Levia chîte hi kum sawmhnih leh panga an tlin hma chuan
biakbûk rawngbâwlnaah hian an inhnamhnawih rih lova, mahse
Samuela hi chu he dân hian a huam velo vang maiin a awm a.
Naupang a nih lai a\ang chuan awm bel (Ephod) chu an hmantir
ve a, a tih theih ang tâwk a thawk a, kum tinin a mawhphurhna
chu an pe tam telh telh a. Naupang ni mah se biakbûka an
rawn hruai a\ang chuan, a tihtheih tâwk tê tê hna mâwl leh
hnuaihnung te chu an thawhtir zel a. Hna hniam leh mâwl tê tê
ni mahse a rilru chhûngril taka lâwmchungin a theih ang tâwka
\hain a thawk zel a. Pathian chhiahhlawh dik takah a inngai a,
a tih apiang chu Pathian hnaah a ngai a. A thiltih apiang chu a
pawmawm a, Pathian hmangaih leh a duhdan ang taka tih a nih
_____
9
châng 26
NAUPANG SAMUELA 605
zêl avângin. Chuti chuan Samuela chu lei leh vâna Pathian
nêna hnathawk dûn an lo ni ta. Israelte tâna hna ropui tak [574]
thawk theiin Pathianin a siam a ni.
Naupangte hnênah hian, an nî tin hna chanvo tlâwm tê tête
hi, an thawh tûra LALPÂ ruatsak anga ngai tûr an ni tih zirtîr an
nih a, chutiang hnâte chu rinawm leh zei taka thawk zêl \hîn tûra
kaihhruai an nih chuan, an hna chanvo chu nuâm leh châwimâwi
tlâk zâwkin a va lang lehzual dâwn êm! LALPÂ hmâa an hna
chanvo rêng anga an hlenna chuan, hna tlâwm ber pawh nuam
taka thawh theihna siamin, leia han thawktûte chu vâna Pathian
ruâhmanna hlentu mi thianghlimte nên a suihzawm \hîn.
He khawvêl nuna hlawhtlinna hi, nakin hnua hlawhtlinna a
ni, rinawmnaah a innghat a, thil te takte pawh ngaihthah lova tih
zêlnaah pawh a innghat a. Thilte takte pawha a \hat chuan, a
lianah pawh a \ha a, chu chu Pathian hna chu a ni. Phul pangpar
chhe hma tak lili parte siamtu kut chuan he khawvêl boruaka
inkhai pawh hi a siam tho a. Pathian chu chutianga \ha famkim
a nih avâng chuan keini pawhin famkimna chu kan nei tûr a ni.
Nungchang mawi leh nghet hi mimal thiltihin a din a. Thilte
takte leh lian tak pawha fîmkhur taka nunna hian nungchang dik
a din a. Thil tê taktêa fîmkhurna, thiltih hrang hranga rinawmna,
ngilneihna thiltih tlêm tê hian nun kawng a tihlim a, he leia kan
hna hi thawh zawh a nih hun chuan, thil tih hrang hranga rinawmna
chuan thil hrang hrangah rah \ha chhuahin–chu rah \ha chu a ral
tawh ngai lovang.
Kan hun laia \halaite pawh hi Samuela ang thoin Pathian
mithmuhah an hlû a ni. An Kristian rinawmna chu rinawm taka
an vawn chuan, siam\hat lehna atana mi \angkai tak te an ni
ang. Chutiang mi chu tûn hunah hian mamâwh an ni. Pathianin
mi tin tân hnâ a nei a. He kan huna Pathian hna leh kan mihring
puite tâna kan thawh theih anga ropui hi tun hunah hian Pathianin
mawhphurhna a pêk rinawm taka thawktûte tân chuan thawh
zawh theih a ni, tûn hmâ zawng zawng huna mi aia nasa zâwk
hial pawhin.ð
606 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

56
ELIA LEH A FAPÂTE

[575]
E LIA chu Israelte puithiam leh rorêltu a ni.Pathian mîte zînga
dinhmun sâng ber leh mawhphurhna sang ber a chelh a.
Mihringte zînga Pathian hna zahawm tak puithiam hna thawk
tura ruat a ni, ramchhûng zawng zawnga rorêlna chu a kutah a
awm a, Israel mîte zawng zawng tâna entawn tûr leh nungchang
\ha mîte lâkchhâwn tûra nung tura beisei a ni. Israel hnamte
chungah thuneihna a nei a. Nimahsela mipuite chunga rorêltu
tûr a ni nain amâ chhûngkua pawh a rel fel lo. Elia chu pa
ngaihsam tak a ni. Muanna leh thil awlsam duh mi a ni a, a fâte
sualna leh châkna sosângte chu zilh a tum ngai lo. Anmahni duh
ang angin a tlattîr a, an awm dân dânah chuan a lungawi mai a,
a hrem ngai lo. A mawhphurhna zînga pawimawh ber pakhat a
fâte zirna chungchangte chu thil te tham leh ho mai maiah a ngai
a. Israel puithiamte leh rorêltûte chu an fâte khuahkhirh leh
kaihhruai \ûlna hrelo tur an ni lo, Pathianin enkawl dân tur chu
an chipchiar takin a pe a. Elia chuan helai hi a ngaihven lova, a
chhan chu a fâte duhdân leh a duhdân a inkalh chuan hrem a
ngai dawn si a, chuvâng chuan a thlahthlam mai a. A hnua a rah
a seng tûr chu a râpthlâk êm êm dawn tih pawh a ngaihtuah lo,
a fâte Pathian hnathawk tûra mi tling zâwk an nihna turte leh an
tihturte chu a ngaihthah a, an duh dân dânin a tlat tîr mai a ni.
Pathian chuan Abrahama chungchâng a sawi a, “LALPÂ
kawng a zawh theih nân a hnua a fâte rorêl anga ti tura thû a
pêk theihna tûrin ani chu ka ruat tawh si a,”1 tiin. Nimahsela
Elia chuan a fâte a inthununtîr zâwk a. Pa ber chu fâte
thuhnuaiah a awm a. A fâte thil \ha lo chîn leh an thil sual tih
ânchhia chu an chunga thleng lo thei lo a ni. Pathian dân
thianghlim leh A nungchang \hatna ngainatna tak tak pawh an
nei lo. A rawngbâwlna chu an tân chuan thil satliah mai mai ang
lekah an ngai. An naupan lai a\angin biakbûk rawngbâwlna
_____
1
Genesis 18:19
ELIA LEH A FAPÂTE 607
chu lo ti \hîn tawh mah sela, a thianghlimna leh zahawmna hriat [576]
a hnekin an ngaihthah a, Pa chuan a thuneihna an pawisak lohna
chu siam \hat a tum lova, biakbûk rawngbâwlna puithu tak an
zah lohna pawh a enfiah lova, an lo puitlin chuan Pathian awm
pawh ringlo hial leh helin an awm ta a.
An hnâah chuan an tling lo chungin Pathian hmaa rawngbâwl
tûrin puithiamah ruat an ni a, biak bûka Pathian rawngbâwlna
khawih tûrin. Inthawina chungchâng rêng rêngah chuan LALPA
chuan chiang takin thiltih dân tûr chu a hrilh vek a; nimahsela
hêng misualte hian Pathian duhdân chu engahmah an pawisa
lova, inthawina dânte chu engah mah an ngai lova, khûn taka
inthawinate chu hman tûr a ni tih chu an pawisa lo. Krista thihna
tur lo entîrtu inthawinate chuan, mipuite rilrua Chhandamtu lo la
kal tûr chu rinnaa a lo thlîrna tûr a ni a; hei hi a pawimawh êm
êm a, LALPAN ti tûra a tih ang zawng zawng chu fîmkhur taka
zawh vek tûr a ni. Remna inthawina chu a bîk takin Pathian
chunga lâwmthu sawi inthâwina a ni a. He inthawinaah hian a
ran thaute chu maichâmah chuan hâl tûr a ni a; eng emaw zât
ruatsa ang chiah chu puithiam chanpuala dah tûr a ni, a tam
zâwk chu thilpêk hlântu hnênah chuan pêk lêt tûr a ni a, amah
leh a \hianten inthawina ruai\hehnaa ei tûr a ni. Mi zawng zawngte
chuan an rilruin khawvêl sualna lâk bona tûra inthawina chu
rinna hlim taka an thlîr theih nân.
Elia fâte chuan heng chhinchhiahna leh hriat reng tûr inthawina
a thianghlimzia leh a ropuizia hriat a hnekin anmahni nawmchen
nân an siam a. An chan tâwk tûra ruatah chuan lungawi lovin,
an dîl belh a; kum tina mipuite inthawina chu puithiamte chuan
anmahni nawmsakna tûr leh an intih hausak nân an hmang a,
mipuite hnên a\ang chuan thil tam tak an la a. An chan aia tam
an lâk bâkah, ran thau maichâma an hâl pawh chu an nghâk duh
lova. An pêk duh loh chuan an duh ang zât zât chu an la lui ang
tiin an vau \hîn a.
Puithiamten hetianga zahna leh puithuna rêng rêng awm lova
608 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an rawngbâwlna hian mipuite rilruah chuan inthawina zahawmna


leh a entîr tum pawh a thawk thei lova, “LALPÂ hnêna inthawina
hlante chu an ngaihnêp phah ta si a.”2
Puithiam rinawm lote chuan Pathian dânte chu an bawhchhia
[577] a, an hna zahawm takte pawh chu zah zo lovin Pathian biak
inah chuan rawngbâwlna zawng zawng chu an tibawrhbâng zo
vek a. Mipui tam tak chuan Hopnia leh Finehasa te khawsak
dân tenawm tak chu an hmuhin Pathian biak hun ruatah pawh
chuan an lo kal duh lova. Misual takte avâng chuan Pathian
biakna leh inthawinate chu hmusitin a awm a, mi sualna
hmangaihtute chuan huaisen takin an sualna kawng chu an
chhunzawm zêl a. Tichuan Pathian hriatlohna te, duh ang anga
nunna te, leh milem biaknaah te mi tak tak an lo lût ta.
Rawngbâwlna thianghlim Elian a fâte a tihtîr hi a tidik lo
nasa a ni. An thiltih diklo leh an awmdân a ngaihthahna chuan,
thil dang dangah ngampatna a neihtîr zêl a; sualna pawh chu
hmu tûrin a mit a del ta, mahse a fâte sualna râpthlâk tak chu a
hmuh loh theih loh hun leh a zêp theih loh hun chu a lo thleng ta.
Mipuite chuan an thiltih \halo tak mai chu an sawisêl a, tichuan
puithiam lalber chu manganna leh lungngaihnain a lo khat ta. A
ngawireng ngam ta lo. Nimahsela a fâte chuan mi dang tû mah
ni lovin anmahni chauh chu thuneituah inngaiin tû mah rêng rêng
an pawisa lova. An pa rilru hahzia chu an hria a, mahse an
thinlung sak tawh tak mai chu engmahin a khawih danglam lo.
A zilh hauna thute chu engahmah an ngai lova, an sualna avânga
a rah an seng tûr thûte pawh chuan an nundân kawng chu a
tidanglam thei chuang lo. Elia hian a fâte sual tak mai chu a nih
dân ang tûr takin ti sela chuan an hna a\anga bântîr chauh ni
lovin tihhlum tûr an ni. Mipuiten an hmusitna leh an duh lohna
tûr chu ngaihtuah lovin an hna chu a thawhtîr zêl a. An sualna
leh thil \halo tih hrang hrang kum eng emaw chhûng pawha hre
thei lo chu Pathian rawngbâwlna thianghlim nên chuan a
chawhpawlhtîr zêl a, Israelte rorêltu tûr berin a tihtur a tih tlat
_____
2
châng 17
ELIA LEH A FAPÂTE 609
loh avâng chuan Pathian chuan Amâ kutah thil chu a la ta zâwk a.
“Elia hnênah chuan Pathian mi pakhat a lo kal a, a hnênah
“LALPA chuan heti hian a ti, ‘Aigupta rama Faroa bawiha an
awm lai khân inthlahtute hnênah khân ka inlâr a ni lâwm ni?
Israela hnam zawng zawng zîng ata ka maichâma kal a, rimtui
hâl a, ka hmaa puithiam kawr ha tûrin ka puithiam atân amah
chu ka ruat a ni lâwm ni? I thlahtute chu Israel mîtee hâlral
thilhlan zawng zawng ka pe a ni lâwm ni? Eng vângin nge ka
awmnaa hlan tura ka ruat ka hnêna inthawina leh ka puala thilhlan
chu in rahbeh a, keimah aia i fâte i chawimawi zâwk a, nangmahni
intihthau nâna ka mi Israelte inthawina a \ha \ha in hman ni?”
Chuvângin LALPÂ Israelte Pathian chuan ‘Kei chuan i chhûngte
leh i pa chhûngte chu kumkhuain ka hmâah in awm ang chu ka
ti ngei mai a,.....In awm tawp lo vang; mi chawimawi apiangte
chu ka chawimawi ang a, mi hmusit apiangte chu ka ngaihnêp [578]
an ni dâwn sî a.....Puithiam rinawm tak ka tân ka din \ha leh
ang a, chu chuan ka thinlung leh ka rilru remzâwngin a ti ang a;
chhûngkaw nghet takah ka din ang a, kumkhuain ka hriat thiha
hmâah chuan a awm ang,”3 tiin.
Pathian chuan Elia chu, ‘keimah aiin i fâte i chawimawi zâwk’
a ti a. Elia chuan Pathianin Israelte tân malsâwmna tura a thil
ruat chu tenawmah a siam a, a fâte thiltih tenawm leh \halo tak
mai chu titâwpa zak taka siam zâwk lovin. An fâte thil tih \halo
hmu duh lova an duh ang anga kaltîr te chuan, hmangaihna
mitdelin an fâte chu an en a, an sualna leh thiltih dik lote zilh a,
siam\hat tum lovin Pathian aiin an fâte chu zahin an dah
chungnung zâwk a ni. Pathian chawimawi aiin anmahni intârlan
an duh zâwk a, Pathian tihlâwm aiin an fâte tihlâwm an thlang
zâwk a; sual anga lang laka inkhuh nan a rawngbâwlna hman an
tum zâwk a ni.
Pathian chuan Elia chu puithiamna hna leh Israelte chunga
rorêlna hna a chelhtîr a, awmdân mawi leh sâkhaw nun an neih
theihna tûrin mawhphurhna a nei a, a bîk takin a fâte nungchang
_____
3
1 Samuela 2:27-30, 35
610 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu mîte tan a pawimawh bîk a. A hmasa berin sual chu a lazam
mai tûr a ni lova, kawngdik an zawhloh chuan, an sualna siam\hatna
tûrin nasa takin a hrem tûr a ni. Misualte a nih dan ang taka a
hrem lohna leh zilh hauna a pek loh avâng chuan Pathian a lawm lo
a ni. Israel fâte thianghlim taka vawnna turah chuan rintlak a ni lo.
Sual siam\hatna tura huaisenna tlêmtê neite, Pathian mîte leh
chhûngkuate tihthianghlimna tura nasa taka thawk lotûte chu an
inthlahdah avânga sualna lo chhuak chungchângah chuan
mawhphurhtîr an ni ang. Mahni hna anga ngaiin nû leh pa kan ni
emaw, pastor kan ni emaw kan thuneihna hmangin mîtee an sualna
tihtâwp tîr chu kan mawhphurhna a ni.
Elia chuan a chhûngkuate chu Pathian dân siam sorkarna ang
chuan a enkawl lova. Amâ rorêl ang angin a rêl a. Pa chuan a fâte
chu duatin an naupan lai a\ang chuan an sualna leh an thiltih diklote
chu hmu duh lovin an lo lian deuh ang a, sual chu an ti duhlo mai
ang a ti a. Mi tam takten hetiang sual bawk hi an ti ve a ni. Pathianin
a thupêk leh a lehkhabua a sawi aia \hain an fâte enkawl theiin an
inngai a. Sual chu chhuanlam siamin an chawm lian a, “Hrem tham
an la ni lo, an len deuh hunah anmahni ngeiin an hrethiam mai ang,”
an ti a. An sual kawng chu zuaha \hantîr zêlin an nungchang a nih
[579] thlengin an thlahthlam a. Naupangte chu khapna leh thununna
awm lovin an \hangliana, nungchang \halo tak an lo pawchhuak a,
mi dangte hnawihpherhtu an lo ni ta \hîn.
|halaite an duh ang anga awmtîr ringawtna aia chhûngkaw
tana chhiatna nasa thlen thei thil a awm lo. Nu leh paten an fâte
duh ang zawng zawng an zawm a, an tana \halo tur pawh an tihtîr
zêl chuan nu leh pa zahna pawh an nei lovang a, Pathian \ihna
pawh an nei lovang a, Setana salah an awm nghal mai ang.
Chhûngkaw invawn \hat lohna hi thil hlauhawm darh chhuak thuai
khawtlang tichhe vek \hîntu a ni. Sual chi hrang hrang chhûngkuaa
awmkhawm chuan khawtlang leh sorkar thlengin a fan chhuak \hîn.
Elia chu dinhmun pawimawh taka awm a ni a, mi satliah mai a
ELIA LEH A FAPÂTE 611
nih aiin tuna a dinhmun chuan mi dangte a thunun nasa zâwk a ni.
A inthlahdahna leh a ngaihsamna leh awlsam nun chuan chhûngkaw
sâng tam tak chungah \halo takin rah a chhuah a, a chhûngkaw
nundan chu Israel ram pumpuiah an entawn tlat avângin. Sâkhaw
rawngbâwltu nu leh pate hian an fâte chu entawn tlak loh misual an
nih hlauh chuan an rawngbâwlna zawng zawng chu Pathian thudik
mîte hmusit tîr tu mai a ni. Kristian \ha fiahna ber chu a chhûngkaw
nunin mîte nun a kaihhruaina \ha hi a ni. Intih sâkhuana mai aiin
thiltih hian thu a sawi nasa zâwk. Sâkhaw lam zirtîrtute hian \hahnem
ngai tak, leh taima tak leh tuarchhel taka bei lova, an fâte leh an
chhûngkua thlahthlam a, sual kawng zawh a, chhûngkaw fel taka
an khawsak theih loh chuan Elia ang chauh niin, Krista mîte hmusitna
leh anmahni leh an chhûngkuate mîte hmusitna mai an thlen chauh a
ni. Nû leh pate rinawm lohna hi kawng tinrengah a hlauhawm hle a
ni, sâkhaw zirtîrtute chhûngkua lek phei chu an pawimawhna hi mi
dangte aiin a let sawm a ni. An chhûngkua a\anga inthunun thei
lova entawn tur \halo an chhuah hlauh chuan mi tam takte an
hruaisual a ni. An dinhmun a pawimawh bîk avângin an thiltih sual
pawh mi dang aiin a lian zâwk a ni.
Thutiam chu Aarona chhûngte chungah chuan kumkhuain ka
hmâah in awm ang tiin siam a ni tak nain; chu thutiam chu, tih tak
zeta biakbûk rawngbâwlna a an in serh thianghlima, kawng tinrenga
Pathian an chawimawia anmahni duhzawng kawng mai an zawh
loh chuan tih thudelhkilha in nghat a ni. Elia leh a fâte chu fiah an ni
a, LALPA chuan Puithiam hna thawk a, amâ rawngbâwl tur chuan
an tlin lovin an tlak lo bawk tih a hria a. LALPA chuan a
rawngbâwltuah chuan, ‘In awm tawp lo vang,’ a ti. Thil \ha chu [580]
an ti thei lova, LALPAN ti tura pawh chu a tipuitling thei bawk lo.
LALPÂ rawngbâwltu thil serh leh thilthianghlim khawihtute chuan
mipuite hnênah Pathian zahawmzia leh tihlungawi loh a hlauhawmzia
hriain entawn tur \ha tak an siam reng tûr a ni. Mihringten
rawngbâwlna an neihin, “Krista aia palai an ni a,”4 mihringte hnêna
Pathian hmangaihna leh inrem lohna thu sawi tur an ni a, hna
_____
4
2 Korin 5:50
612 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thianghlim hawk tura kohna chu mahni hmasial leh mahni nawmsakna
chen nana hman chu Setana aiawh hnathawk \ha taka insiam mai a
ni. Hopnia leh Phinehasa avângin mîte chuan “LALPÂ hnêna
inthawina hlante chu an ngaihnêp phah ta si a.” Hun eng emawti
chhûng chu a rukin mi hriat lohah tithei mah se a tawpah an nihna
dik tak chu tarchhuah a ni, mipuite rinna leh sâkhuana chu tichhiain
sâkhaw lamâ tuina an tibo vek a, sakaw lamâ zirtîrtute rin
lohna mipui rilruah a awm tlat ang. “Hêng mithianghlim
taka ni tûra kan ngaihte hi, an va lo bâwlhhlawh êm,” tihna
rilru an pu tlat ang a. Pathian thu chuan mîte rilruah hna
thawk tûrin chakna a nei thei lovang.
A fâte zilhhauna thu Elian a sawichhuah hi thu zahawm leh
ngaihtuah fo tham–LALPÂ rawngbâwlna thianghlim khawihtuten an
hriat reng fo tur chu a ni– “Mi pakhat mi dang chunga a sual chuan
rorêltûten a ro a rêlsak ang a, amaherawhchu mi, LALPÂ chunga a
sual chuan Pathianin a ro a rêlsak ang a, amaherawhchu mi, LALPÂ
chunga a sual chuan tuin nge ngenpui ang,” tih hi. An thil tihsual
chuan an \hiante chungah thil \halo lo thlen ta se, rorêltûte chuan
inremna siam sakin emaw, a awm tawk hrem dan tur emaw siam
sak emaw, ngaihdamna siam sakin emaw, thil engkim an tifel thei
a, a nih loh leh an rin anga thil an lo tisual lo a nih pawhin inthawina
siamin an tifel thei a. Amaherawhchu an sualna leh Chungnung
bera puithiam anga rawng an bâwlna chu a in belhbawm tlat tawh
a, sual tana inthawinaah chuan, mipui hmâah Pathian hna chu an lo
tikhawlovin an lo tihming chhe tawh a, an sual chu engmahin a rûl
thei tawh lo. Anmahni pa ngei puithiam lalber nimahse an tan sual
thawina a siam ngam lo; Pathian thianghlim thinurna lakah chuan an
sualna chu a hum thei bawk lo. Sual zawng zawng zînga sual ber
chu mihring tlan nana Vânin hmanruaa a hman hmusitute an ni.
Pathian Fapa chu anmahni tân khengbet nawn leha timualpho an
nih avângin.”5 ð

_____
5
Hebrai 6:6
613
57
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM
AN LÂ

V AUKHÂNNA dang Elia chhûngkuaah chuan pêk leh tûr a ni. [581]
Pathian chuan puithiam leh a chhûngte chu a be thei tawh lo;
an sualna chuan chhum chhah tak angin a khuh tlat a, Pathian
thlarau thianghlim chuan a pawl thei tawh lo. Chutiang boruak
kârah chuan naupang Samuela chu rinawm takin vân nen
inzawmna nei tlatin dik takin a awm a, Elia chhûngte hnâwlna
thu chu Samuela hnênah chuan Chungnungbera zâwlnei anga
hmangin thlen a ni a.
“Chûnglai chuan LALPÂ thu chu a hlu hlê mai a; alanga
inlârnate a awm lo va. Heti hi a ni a, chûnglai chuan Elia chu
amâ awmna hmuna a mut laiin, a mit a thim tawh deuh va, khua
a hmu \ha tawh mang lova. Pathian khawnvâr pawh a la mit
hmain, Pathian bâwm awmna LALPÂ biak inah chuan Samuela
chu a han mu a; LALPA chuan Samuela a ko va; a ni chuan,
“Heta hi ka awm,” a ti a. Elia hnênah chuan a va tlan a, a
hnênah, “Heta hi ka awm e, min kova,” a ti a. Ani chuan, “Ka
ko lo va che; va mu leh tawh” a ti a. Tichuan a kal a, a va mu
leh ta a. LALPA chuan Samuela chu a ko leh a. Samuela chu
a tho va, Elia hnênah chuan a kal a, “Heta hi ka awm e; min ko
va,” a ti a. Ani chuan a chhang a, “Ka ko lova che, ka fapa va
mu leh tawh,” a ti a. Vawi thum lai Samuela chu koh a ni a, a
ngai ang zêlin a chhang a. Elia chuan naupang chu LALPAN a
ko a ni tih a hre ta a. LALPA chuan a chhiahhlawh a thlan, lu
\uak vâr vek tawh chu kal kânin naupang chu a be zâwk a.
Hei hi thil tawrh harsa tak a ni: nimahsela Elia leh a chhûngte
hian hei hi an phu a ni.
Elia rilruah chuan îtsîkna leh elrelna pawh a chhuak chuang
lo. Elia chuan Samuela hnênah, “Kal la va mu leh ta la, a koh
leh che chuan ‘LALPA thu sawi rawh, i chhiahhlawhin a ngaithla
614 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

e,’ i ti a ni ang chu,” a ti a. Pathian ropui takin a hnêna thu a


sawi chu a hre reng thei ang em le, Elia tih ang chuan tiin a
hlauthâwng hlê a.
LALPA chuan Samuela hnênah, “Ngai teh, Israel ramah hian
a hria apiangte beng khing hniha \hâwng zâwk khawpin thil ka
ti dâwn a ni. Chû mi nî chuan a chhûngkaw chungchâng thû ka
sawi zawng zawng chu a bul a\angin a tâwp thlengin Elia chungah
[582] ka ti dâwn a ni. A fâten Pathian an sawichhiatna sual hre reng
pawha a khap loh avângin a chhûngkua chu kumkhua atân ka
ngaihtuah dâwn a ni tih ka hrilh tawh sî a. Chuvângin Elia
chhûngkaw hnênah chuan ‘Elia chhûngte bawhchhiatna chu
inthawinain emaw, thil hlanin emaw, eng tikah mah tih kian theih
a ni lo vang’ tiin chhia ka chhan tawh a ni,” a ti a.
He thu Pathian hnên a\anga a dawn hmâ hian, “Samuela
chuan Pathian chu hriatna a la nei rih lova, a hnênah pawh thu a
la sawi rih lova”; zâwlneite hnêna Pathian inlârna leh thusawina
ang chu a la hre ngai lova. A rin loh ang taka a hnêna Pathian
inlârna chu a lo thleng a, Elia chuan mak ti takin tlangvâl hnên
a\ang chuan thil chu a zâwt chhâwng a.
Samuela chuan LALPAN a hnêna thil a sawi chu mak a ti a, a
hlauthâwng bawk a. Zîng a lo nih chuan tûk dang ang bawkin
a hna pângngai chu a chhun zawm leh a, a thinlung la naupang
tak avâng chuan hrehawm tiin rit a ti hle a. LALPA chuan chu
thil râpthlâk tak mai chu sawichhuak tûrin a hrilh lova, ngawi
rengin a awm a, Elia chu a theih ang anga hmulo tura pumpelh a
tum a. A lo hmangaih leh zah êm êm \hin chunga Pathian rorêlna
hlauhawm tak chu mi tuin emaw sawi lo thei lo tûrin a zâwt ang
tih hlauvin a rilru chu a khûr a. Elia chuan amah leh a chhûngkaw
chungchângah chhiatna tur sawichhuah a nih a ring a. Tichuan
Samuela chu a kova, engmah zêp lova rinawm taka Pathianin
thu a hrilh chu sawichhuak vek tûrin a ti a. Tichuan tleirâwl
chuan a thu chu a sawi a, putar pui tawh chuan lukûnin
inngaitlâwm takin a ngaithla a, engkim a hrilhfai vek a. “LALPA
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM AN LÂ 615
a ni alâwm, \ha a tih ang zêlin ti rawh se,” a ti a.1
Elia chuan inchhîrna dik tak rahchhuah engmah a nei chuang
lo. LALPA chuan kum eng emawti chhûng chu a rorêlna thleng
tur chu a titlai a. Chûng kum chhûng zawng chuan hun kal taa
an tihdik loh chu siam\hatna hun a awm a, puithiam upa tawh
tak chuan chûng sual râpthlâk tak biakbûk rawngbâwlna
tihbawlhhlawhna leh Israel mi sang tam tak sual kawnga chhiatna
lam an panna chu a siam\ha chuang lo. Hopnia leh Finehasa-
te chunga Pathian dawhtheihna chuan sim a hnekin sual nasa
zâwk tihnan an hmang a. Pathianin Elia chhûngte chunga a
vaukhanna thu chu Israel mîte zawng zawng chu Elia chuan a
hriattîr a. Chu chuan tun hmaa an dik lohna leh a lo inthlahdahna
chu a siam\hat deuh a beisei a. Mipuite chuan chûng thu an
hriat pawh chuan ‘chûng chu puithiamte tân chauh a ni a lawm’
tiin engahmah an ngai lova. An vêla hnamte pawh chuan Israel
rama ualau taka sualna chu an hai lova, dân bawhchhiat leh
milem biakna lamah chuan an huaisen telh telh a. An sualnaah
chuan tidiklo an nihna pawh an hre lo, Israel mîtee chu an
awmdân tûr ang tak chuan awmsela chuan chutiang chu a ni lo [583]
tûr. Phuba lâkna ni tûr chu a lo hnai telh telh a. Pathian
thuneihna chu engahmah an ngai lova, Amah biakna chu
thlahthlamin an hmusit a, a hming zahawmna leh hriatrengna chu
awm reng tur chuan Pathian chu inrawlh a lo \ûl ta hial a.
“Israel mîte chu Filistia mîte do tûrin an kal chhuak a,
Ebenezer kiangah \anhmun an khuar a; Filistia mîte chuan
Aphek-ah \anhmun an khuar a.” He indona turah hian Israelte
chuan Pathian an rawn lova, Puithiam leh zâwlneite hnên a\ang
pawhin engmah rawnna an siam lo. “Filistia mîte chu Israel
mîte lo dang tûrin an lo inzâr darh a; an han inbeih chuan Filistia
mîte hmâah chuan Israel mîte chu an tlâwm ta a, indona hmunah
chuan sipai sangli emaw lai an that a.” Mipuite riahhmuna an va
kalin Israel upate chuan, “Engvângin nge vawiinah hian Filistia
mîte hmâah LALPA chuan min tihtlâwm ni aw?” an ti a. An
_____
1
1Samuela 3:1-18
616 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hnampum sualna chuan Pathian hremna chu a tawng tawh a,


mahse an sualna chu an hmu lova, an sualna chuan chhiatna a
thlen tih pawh an hre lo. “Kan hnêna awma kan hmêlmâte kut
ata min chhandam tûrin Shilo ata LALPÂ thuthlung bâwm chu i
han la ang u,”2 an ti a. LALPA chuan sipaite chu thuthlunna
bâwm la tûrin phalna a pe lo; nimahsela Israelte chuan hnehna
chu an chan ngei tûra ngaiin thuthlunna bâwmin an riahhmun a
lo thlen chuan Israel mi zawng zawng chu ring takin an au dur
dur mai a, Elia fapate chuan an rawn zâwn a.
Filistia mîte chuan thuthlung bawm chu Israel mîte Pathian
ang maiin an ngai a. Jehovân thil ropui tak tak A mîte tana a
tihsak zawng zang chu thuthlung bâwm vâng chauha awm vekah
an ngai a. Thuthlung bâwm a lo thlen a, an au thawm an hriat
chuan, “Hebrai-ho riahhmuna âu thâwm ri ta dur dur mai chu
engtizia nge ni le?” an ti a. Riah hmunah LALPÂ bâwm a lo
thleng ta a nih chu, an ti a. Kan chung a pik e! Tun hma lamah
chutiang a awm ngai si lo va, kan chung a pik ê! Chûng Pathian
kut chak tak ata chu tuin nge min chhandam ang? Chung
Pathiante chu a ni, Aigupta mîte thlalêra hri chu tinrênga tihlumtu
kha. Aw, nangni Filistia mîte u, in chhiahhlawha an awm ang
khân Hebrai hote chhiahhlawha in awm loh nân chak takin awm
ula, inti mipa ula bei zêl rawh u,”3 an ti a.
Filistia mîte chuan huaisen takin an dova, Israelte chu an
hneh a, an that nasa êm êm mai a. Israel-ho zînga sipai sîng
thum an thi a. Pathian bâwm chu an lâksak a, Elia fapa pahnihte
[584] chu indonaah chuan an that bawk a. Chutiang chuan chanchin
chu tun hnu zêla lo awm turte leh an hriat reng tûrin ziak a ni.
Pathian mi intite sualna khawi site chu hrem lohvin an chhuak
lovang. Pathian duhzâwng hre vek si, zâwm duh silote sualna
chu a râpthlâk zâwk a ni.
Israelte chungah chuan thil râpthlâk theihtawp chu a thleng
ta. Pathian bâwm chu lak sak an ni a, hmêlmâte kutah a awm
ta. Ropuina chuan Israelte chu a chhuahsan a, Jehova an zîngah
_____
2
1Samuela 4:1-3; 3châng 6-9
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM AN LÂ 617
a awm reng a ni tih chhinchhiahna chu an zîng a\angin lâkbo a ni
ta. He bâwm thianghlimah hian Pathian thudik puanchhuahna
leh thiltihtheihna chu a awm a. Tun hma hun tam takah mak tak
maiin hnehna ropui tak an chan phah \hîn a. Rangkachaka
siam vântirhkohte thla chuan a zâr hliah a, shekinah sawi hleih
theih loh khawpa Pathian ropuina entîrtu chu hmun
thianghlimbera bâwm chungah chuan a awm a. Nimahsela tûnah
chuan hnehna a thleng ta lo. Hemi hunah hian vênghim theitu a
ni ta lo, Israelte riah hmun chu lusûnnain a lo khat zo ta.
An rinna chu a hming maia rinna a ni tih an hre lo, Pathian
chakna dawn theihna pawh an nei zo lo. Pathian dân, thuthlung
bâwma awm chu Pathian awmpuina chhinchhiahna a ni;
nimahsela dân chu an hmusit a, zawm \ûlna pawh chu an hmusit
a. LALPÂ thlarau thianghlim chu an tilungngai a, mîten Pathian
dân thianghlim an zawmin, LALPA chu an hnênah a chêng a,
thiltihtheihna a pe a, nimahsela Pathian bâwm chu an en ringawt
a, Pathian awmpuina an dawn si loha amah zahna leh a thu
awihna an neih si loh chuan bâwm chuan hlûtna leh thiltihtheihna
reng a nei lo, thingrem satliah ang lek a ni. Milem betu
hnam dangten an pathian an en angin bâwm chuan chakna
leh chhandamna a nei angin an en a. Pathian dân a chhûnga
mi chu an bawhchhia a, Pathian bâwm an biakna chuan dân
ang mai maia tihna leh vervêkna leh milem biakna lamah a
hruai a. An sualna chuan Pathian hnên a\angin a tihrang a,
an sual inchhîrna leh kalsan duhna an neih hma loh chuan
hnehna chu A chantîr thei lo.
Israelten biakbûk leh Pathian bâwm an neih mai chu a tâwk
lo. Puithiamten inthawina an hlante leh Pathian fâte tia vuah an
nih mai chu a tawk hek lo. Pathian chuan sualna thlah phal lova
thinlunga kawl tlattute dîlna chu engah mah a ngai lo; heti hian
ziak a ni, “Dân ngaithla duh lova hnuchhawntu chu a \awng\aina
pawh tenawm a ni.”4
Khatia sipaite indo tura an chhuah khân Elia, tar khawhmu [585]
_____
4
Thufingte 28:9
618 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thei tawh lo chu Shilo-ah chuan a lo awm reng a. A rilru chu a


mangang hlê a, indona chanchin chu hriat a châk a, “Pathian
bâwm avâng khân a rilruin a khûr a khûr a,” indona a\anga thu
lo thleng chu a nghâk a.
Sipai zînga Benjamin thlah mi pakhat “A puante \et chung
leh a lua lei kai luamin, hmanhmawh takin khawpui lamah chuan
a lo tlân a. Kawng sîra putar chu pawisa lovin khawpuiah a
tlân lût a, chanchin hriat châk taka lo nghâkte hnênah chuan
hnehin an awm a, mi tam takin nunna an chân” tih thu a hrilh a.
Mipui lungngai \ap thâwm chu biak in enkawltu chuan a hre
pha a. Zualko chu a hnênah an rawn hruai a. Elia hnênah
chuan, “Israel mîte chu Filistia mîte hmâah chuan an tlânchhia
a, mipui zîngah inthahna nasa tak a awm bawk a, i fâte pahnih
Hophnia leh Finehasa pawh an thi a.” Elia chuan chung thu chu
râpthlâk teh mah se a la tuar thei a, a rin sa reng a ni a. Nimahsela
zualkovin “Pathian bâwm chu an la ta,” a han tih veleh chuan a
hmêlah chuan lungngaihna sawi hleih theih loh chu a lo lang
chhuak a. A sualna chuan Pathian a chawimawi lova, Israel
hote hnên a\angin A awmpuina chu A hnûkkîr tih a han
ngaihtuah chuan a tuar zo ta lo va, a chakna zawng zawng chu a
bo ta vek a, a tlu a. “A nghâwng a tliak a, a thi ta a.” 5
Finehasa nupui chu a pasal chu mi \ha lo tak a ni chungin
LALPA \ih mi a ni a. A pasal leh a pa thihna bâkah Pathian
bâwm an la ta tih a han hriat chuan a thih phah ta a. Israel hote
tân beisei tur a awm ta lo tih a hriat chuan, lungngaihna darkara
lo piang a fa hmingah chuan Ikaboda “Tlûk chhiatna” tiin a vuah
a; a thi tur chuan, “Ropuina chuan Israel-te chu a chhuahsan ta,
Pathian bâwm chu an lâksak ta si a,”6 a ti a. Nimahsela Pathian
chuan a mîte chu ensanin ring lo mîte hmanga hremna an tawrhte
chu a hawisan hlen mai lo. Filistia mîte chu Israel-te hrem tûrin
a hmang mai a ni, Pathian bâwm chu Filistia mîte hrem nân a
hmang leh ta. Tûn hma hun kal tawh zawng zawngah khân a
mîte chuan thu an awih chuan a awmpui a, chakna a pe reng a.
_____
5
1 Samuela 4:12-18; 6châng 19-22
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM AN LÂ 619
Hmuh theih lova Pathian awmpuina chuan Pathian dân
bawhchhetute tan hlauhna leh chhiatna a thlen \hîn a. Pathian
chuan a mîte a thutiam bawhchhiaa rinawm lote chu hrem nan
an hmêlma sual takte chu hmanruaah a hmang \hîn. Israel-ten
zilhhauhna an tawrh lai chuan an hmêlmate chu hnehna changtuah
hun eng emaw chhûng chu an awm \hîn, nimahsela sual hawtu
Pathian thianghlim chuan anmahni chunga ro a rêl hun chu a lo [586]
her chhuak leh \hîn. Sualna châwm liantute chu dikna Pathian
chuan hrem lohvin a chhuah lovang.
Filistia mîte chuan Pathian bâwm chu an la a, Ebenezer ata
chu Asdod khua an khawpui pangate zînga pakhata an pathian
Dagon inah chuan an dah a. An ngaih dân chuan Pathian bâwm
thiltihtheihna chu an nei ang a, an pathian Dagona thiltihtheihna
nen chuan hneh theih loh chakna nei turah an inngai a. Nimahsela
a tûk zîng taka Asdod khuaa mîte chuan an pathian in an han
tlawh chuan LALPÂ bâwm hmâah chuan Dagona chu a hmaia lei
siin a lo tlu der mai a. Dagona chu an la a, a awmna hmunah
chuan an dah leh a. A tûk leh zîng taka an han thawh chuan,
LALPÂ bâwm hmâah chuan Dagona a hmaia lei siin a lo tlu dêr
mai a; Dagona lû leh a kutphah bâwr khing hnih chhum chu
kawngka bulah chuan a lo lum reng mai a. Dagona taksa a lu
lam chu mihring taksa ang a ni a, a taksa hnuai lam chu sanghâ
ang a ni. A taksa mihring ang chin zawng chu a bung a, sangha
ang chin zawng chu a hmun ngaiah chuan a awm a. Puithiam te
leh mipuite chuan chu thil thleng chu an hmuh chuan an hlau êm
êm mai a, hei hian anmahni leh an milim chu Hebraite Pathian
hmâah chuan tihtlâwm vek an ni dâwn a ni tih entîr lâwknaah an
ngai a. Tichuan Pathian bâwm chu anmahni insakah amah
chauhvin an dah ta a.
Tichuan Asdod khuaa mîte leh a chhevêla mîte chu hri
hlauhawm takin a tlâkbuak ta a. Israelte Pathianin Aigupta mîte
hri-a a hrem kha an hre reng a, mipuite chuan Pathian bâwm an
zînga a awm avângin hremna chu a lo thleng a nih an ring a.
620 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Tichuan Pathian bâwm chu Gath khuaah kalpui tûrin an ti a.


Hri hlauhawm tak chuan a zui zêl a, chu mi khua a mîte chuan
Ekron khuaah an thawn leh a. Ekron khua a mîte chuan an hlau
êm êm mai a, “Israelte Pathian bâwm chu keimahni leh kan
mîte tihlum tûrin, kan hnênah an rawn la ta,”7 tiin an au ta chiam
mai a. An pathian hnênah chuan vênhimna thlen tûrin Gath
khua a mîte leh Asdod khuaa mîte tih ang khân an ti a, nimahsela
khaw pumpuiah chuan thihna khawp buai nuai nuaina a awm a;
Pathian kut chuan chu khua chu a delh hlê mai si a, tichuan chu
khaw âu thâwm chuan vân khi a thleng a. Pathian bâwm mîte
ina dah chu an hlau va, tichuan mipuite chuan khawlaiah an dah
ta a. Tichuan chaichîmte an lo pung leh chiam a, an lova thil
awm leh an buh ina thil zawng zawng chu an ei zova. Tichuan
a ram pumpui mai chuan hri leh \âmna chu an lo hmabâk ta.
LALPÂ bâwm chu Filistia mîte ramah chuan thla sarih a awm
a, hemi hun chhûng zawng hian Israel mîte chuan an ngaihsak
[587] rêng rêng lo. Filistia mîte chuan an zînga bâwm a awm avânga
an thil tawrh chu engtin nge an tihkian theih ang tiin an mangang
ta. Chakna hnâr ni tura an ngaih chu phurrit leh ânchhe bul a lo
ni ta. Nimahsela engtia tih tur nge tih an hre sî lo; Pathian
rorêlna chuan bâwm awmna apiangah a zui si. Mipuite chuan
lal fapate, puithiamte leh aienthiamte chu an ko va. Anni chuan,
“Israelte Pathian bâwm hi in kaltîr dâwn pawhin a ruak chuan
kaltîr hauh suh u, a hnênah bawhchhiat thawina hlan ngei ngei
rawh u, tichuan tihdamin in awm ang a, eng tiziaa a kut chu a
sawnsak loh che u nge ni tih in hria ang,”8 an ti a.
Chûnglai huna ringlo mîte chuan hrite hnawt bo \hîn tur
chuan, rangkachak emaw tangkarua emaw leh thil dangtein hri
thlentu nia an ngaih lim chu an siam \hîn a, chutiang an thilsiam
chu vântlang hmun pawimawh laiahte an tar \hîn a, chu chuan a
dâl thei in an ring \hîn a. Hetiang thil hi ringlo mîte chuan an la
ti reng \hîn. Mîte chuan hri an veiin an pathian lim awmnaah
chuan kalin an thil min siamte chu kengin an pathian hnênah
_____
7
1 Samuela 5:10; 81 Samuela 6:3
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM AN LÂ 621
chuan an hlan \hîn.
Chûng hun laia an puithuna ang chuan Filistia lalte chuan
mipuite chu hri lêng an tuar lai mêk aiawhtu, “Filistia lal zâtin
rangkachak ngawt lem panga leh rangkachak chaichim lem
panga” siam tûrin an ti a, “In zaa chunga hri lêng leh in lalte
chunga lêng chu hmun khat a ni si a,”9 an ti a.
Mi fingte chuan mak taka Pathian bâwm thiltihtheihna ken
chu an hria a, mahse chu thiltihtheihna hman dân chu an hre si
lo. Mipuite chu an milemte kalsana Pathian rawngbâwl tûrin an
hrilh chuang lo. A thuneihna hnuaia kun lo thei lo an ni chung
pawhin Israel-te Pathian chu an la haw cheu va. Chutiang bawk
chuan mi sualte chuan Amah do chu a thlâwn mai a ni a, Pathian
rorêlna chu a dik a ni an ti a, A laka hel chungin A thuneihna
hnuaiah an intulût lo thei lo va. Chutiang intukluhna chuan mi
sual chu a chhandam thei lo. Misual simna chu pawm theih ni
tur chuan a thinlung chu Pathian hnênah a hlân tûr a ni a, Pathian
khawngaihna chu a pawm tûr a ni.
Mi suaksual chunga Pathian dawhtheihzia hi a va ropui êm!
Milem betu Filistia ho leh Israel hnung tawlhhote chuan Pathian
malsâwmna chu inang rengin an dawng a. Zahngaihna hre lovin
hel hmang leh lâwmna châng hrelo te kawngah sângsawm an tlu
mêk a. A malsâwmna dawng chung pawhin a petu chu an
hmangaih chuang si lo. Mihring fapa chunga Pathian [588]
dawhtheihzia hi a ropui a; nimahsela luhlul tak leh dawhtheihna
nei lova an awm hian A vênhimna kut chu a lakiang \hîn.
Pathianin A thilsiam hmanga a sawi te, vaukhanna te, zilhhauna
leh thurâwnte a pêk an ngaihthlâk duh loh hian A rorêlna chu an
chungah a thleng lo thei lo \hîn a ni.
Filistia mîte zîngah chuan Pathian bâwm chu amâ awmna
rama thawn let leh remti lo an awm a. Chutianga Israelte Pathian
thiltihtheihzia hretu nih chu Filistia mîte tân mualpho thlâk niin
an hria a. Nimahsela, “Puithiamte leh aienthiamte” chuan
mipuite chu Faroa leh Aigupta mîte luhlulna anga awm ve lo
_____
9
châng 4
622 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tûrin an rawn a, chutilochu hremna nasa zâwk an chungah a tla


mai ang tiin. An thil ruahman ang chu pawmin hmanhmawh
takin an ti ta a. LALPÂ bâwm leh bawhchhiat thawina thilhlan
rangkachak chu tawlailîrah chuan an dah a, bawhchhiatna
avânga thil hlauhawm zawng zawng chu an khung vek a;
bawngpui pahnih a hnute sawrlai nghâwngkawl la bel ngai hauh
lohte an hnuhtîr a. An note te chu inah khungin bawngpuite
chu an duhna lam lamâ kal tûrin an chhuah a. Bâwm chu Israel-
te hnên lamah Levia chîte khawpui hnai ber Beth-semes lamâ a
kîr chuan, Filistia mîte chuan he thil \ha lo tak mai hi Israel-te
Pathianin a thlentîr a ni tih an pawm ang a, “A kal loh chuan min
hremtu chu amâ kut a lo ni lo tih kan hria ang a, kan chungah a
lo awm ve hrim hrim mai a ni ang,”10 an ti a.
Tichuan, bawngpuite chu an chhuah a, an note te kalsanin
bû chung zêlin Beth-semes pan chuan kawng chu an zawh a.
Mihring kuta kaih lohvin ran dawhthei takte chuan an kawng
chu an zawh ngat ngat mai a. Pathian chuan bâwm chu a awmpui
zêl a, him takin a awmna tur takah chuan a thleng ta a.
Buhseng hun lai a ni a, Beth-semes mîte chuan ruamah hian
buh an lo seng a, “An hawi chho va, bâwm chu an han hmu a,
an lâwm ta hle mai a. Tawlailîr chu Beth-semes khuaa mi
Josua lovah chuan a lo lût a, lungpui lian tak awmna laiah chuan
a ding ta reng a; tawlailîr thing chu an ek a, LALPÂ biak nân
bawngpuite chu hâlral thilhlanah an hmang a. “Filistia lalho,
Pathian bâwm zuitute chuan “Beth-semes ramri thlengin” an zui
a, an lo dawnsawn dân zawng zawngte chu hmu vek a, Ekronah
[589] an kîr leh ta a. Hremna chu a tâwp ta a, an chunga thil \halo lo
thleng chu Israel Pathian hremna a ni tih an pawm ta a.
Beth-semes mîte chuan hmanhmawh takin Pathian bâwm
chu an kutah a lo kîr leh tawh tih an hrilh vel a, a ram vêla mîte
chu a lo kîr lehna lâwm tûrin an fuan khâwm a. Bâwm chu a
hmasa berin lungpui chungah chuan dah a ni a, chu chu maichâma
hman a ni, thilhlante chu LALPÂ hnênah chuan hlan belh zêl a ni
_____
10
châng 6-9
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM AN LÂ 623
a. Amah betute hian an sual chu sim tak tak sela chuan Pathian
chuan mal a sâwm tawh tûr a ni a. Nimahsela rinawm takin A
dân chu an zâwm lova, bâwm a lo kîr leh a, hlim taka an awm
chu thil lâwmawm tak a ni a, mahse a zahawmna leh thianghlimna
chu an hre tak tak lo. A dahna tur hmun remchâng buatsaih
lovin buhsengna hmunah chuan an awmtîr reng a. Bâwm
thianghlim chu mak taka a lo kîr leh dân chu sawiin an thlîr
châmchî a, khawilaiah nge a thiltihtheihna chu a awm ang tih an
suangtuah a. A tâwpah chuan, a khuhna chu an hlim a, a bâwm
chu an hawng ta a.
Israel mi zawng zawngte chu Pathian bâwm zah leh \ih dêk
tûra zirtîr an ni a. Hmun hrang hranga sawn a \ûl pawhin Levia
chîte chuan an en vak tûr a ni lo. Kum khatah vawikhat chauh
Pathian bâwm chu puithiam lal chu hmuhtîr phal a ni. Ringlo
hnam Filistia mîte takngial pawhin a khuhnate an hawng ngam
lo a ni a. Vâna vântîrhkoh hmuh theih lohten a zin kawng
tluanin an vêng reng a. Beth-semes mipuiho zah lo taka
tingamtute chu hrem nghâl an ni a, ‘mi 50070 chu chawplehchilha
tihhlum an ni.’11
A la damte chuan an sualte sima inchhîr lam pan lovin
puithûna lamin bâwm chu an hlau ta êm êm mai a. An zînga
awm reng tûrin an duh lova, mahse an sawn ngam bawk si lo,
Beth-semes mîte chuan Kiriath-jearim mîte hnênah thu an thawn
a, bâwm chu labo tûrin an sâwm a. Chuta mîte chuan lâwm êm
êmin bawm thianghlim chu an lo dawng a. Pathian duhsakna
chu thuawihna leh rinawmna hi a ni tih an hria a. Hlim tak leh
zah takin an khuaah chuan an la lût a. Levia chi Abinadaba
inah chuan an dah a. He mi hian a fapa Eleazara chu enkawltu
bîkah a dah a, chutah chuan kum 20 a awm ta a ni.
LALPAN Hanni fapa, Samuela hnêna zâwlnei hna thawk tura
Amah ngei a inlan a\ang khân a hnam pumpui chuan an lo hre
tawh a. Rinawm takin Elia chhûngte hnênah chuan Pathian
vaukhânna chu a sawi chhuak \hîn a, thusawi harsa leh chakawm
_____
11
châng 19
624 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[590] lo fiah ngai tak thute chu Samuela chuan huaisen leh rinawm takin
Jehova thuchah puangtu rinawm a nihna chu a fiah a, “A hnênah
LALPA a awm zêl a, a thu rêng rêng chu leilungah a luan raltîr lo
va. Tichuan Dan a\anga Beerseba thleng raka Israel mîte zawng
zawng chuan Samuela chu LALPÂ zâwlnei atan tihngheh a ni tih
an hria a,”12
Israel mîte chu sâkhua lo leh milem be hnam an la ni zui zêl a,
Filistia mîte thuhnuaia an awmna chu an hremna tawh chu a ni.
Chunglai chuan Samuela chuan khawpui leh thingtlang khuate chu
a fang a, mipuite chu an thinlung Pathian lamâ hawi tur leh an pute
Pathian thu zawm tûrin a sâwm a, a hnathawh chuan rah \ha a
chhuah zêl a. An hmêlmâten kum sawmhnih zet an awpbeh hnu
chuan Israel-te chuan “LALPA chu an lunglên leh ta a.” Samuela
chuan a zilh a, “In thinlung tak zeta LALPÂ lam lo hawi in nih tak tak
chuan ram dang Pathiante leh Astorethi-te chu in zîng ata dahbo
daih ta che u, in thinlung chu LALPÂ tân buatsaih ula, amâ rawng
chauh bâwl rawh u,”13 a ti a. Hetah hian sâkhaw mi dik tak nihna,
thinlunga sâkhuana chu Samuela chuan Kristan he leia awm laia a
zirtîrna ang chu mîte a zirtîr a. Krista khawngaihna tel lo pawnlam
lan dâna sâkhuana ringawt chu hmanlai Israelte tân pawh hlûtna
nei lo a ni. Tûnlaia Israel-te nên thuhmun reng an ni.
Tunlai pawh hian hmanlaia Israelten thinlung leh tih tak zeta
harhtharna an neih ang chu mamâwh a ni. Simna hi Pathian
lamâ lo kal duhtute zawng zawng tan rahbi hmasa ber a ni. Tû
mahin he hnâ hi mi dangte tân an ti thei lo. Keimahni inngaitlawm
hmasain kan milem biakte chu kan dah bo hmasa tûr a ni. Hemi
kan tih hmasak zet hnu hian LALPA chuan a chhandamna chu
min hmuhtîr ang.
Hnam hrang hrang hotute \âwiâwmnain Mizpehah chuan
khawmpui neih a ni a. Chawngheina khun tak neih a ni a. Mipuite
chuan thu taka inhmuh chhuahna leh inngaihtlawmna neiin an sualte
an puang a, an thu hriatte zawm duhna leh thuawihna dik tak an
neih duhna chu Samuela hnênah chuan an puang chhuak a.
_____
12
1 Samuela 3:20; 131 Samuela 7:3
FILISTIA HOVIN THUTHLUNG BÂWM AN LÂ 625
Filistia mîte chuan an inkhawmna chu indona tura inkhâwmnaah
ngaiin, an thil ruahman an tih tak tak hmaa Israel-te chu tihdarh vek
an tum a. An lo kal chanchin an hriat chuan Israel mîte chuan an
hlau êm êm mai a. Mipuite chuan Samuela hnênah, “Filistia mîte
kut ata min chhandam tura LALPA kan Pathian min auhsak chu
bâng suh khai,”14 an ti a.
Samuela’n hâlral thilhlan atana berâm no a hlan lai chuan Filistia
mîte chu indo tûrin an lo hnai a. Mi thiltithei, Sinai Tlânga mei leh [591]
chhûm leh khawpui zînga lo chhuk a; Tuipui Sen pawh ti\hentu,
Jordan Luia Israelte tâna kawng siamtu khan a thiltihtheihna chu a
rawn lantîr leh ta. Thlipui na tak mai chu sipai hmatâwngte lamah
chuan a tlehtîr a, indo mîte ruang chu a len darh nuai a.
Israel mîte chu ngawi rengin hlâu leh khûr leh beiseina neiin an
ding a. An hmêlmâte Pathianin a rawt lai an hmuh chuan LALPAN
an simna chu a pawm a ni tih an hria a. Indo tûra inbuatsaihna an
nei lo chungin mitthîte râlthuam chu an la a, Filistia mîte chu Bethkar
thlengin an ûm a. Helai hnehna an channa hmun hi kum sawmhnih
kal tawh a, Filistia mîten Israel puithiamte an thah a, Pathian bâwm
an lâksakna hmun chiah kha a ni. Hnam tân leh mimir tân
pawh, Pathian thu zawmna kawng hi himna leh hlimna kawng
a ni, bawhchhiatna chuan chhiatna leh tlawmna mai a thlen
\hîn. Filistia mîten kum tam tak ram an lo lâksak tawh leh
an chunga rawng taka an awm \hin chu tâwpin an ramte pe
lêt leh vekin an tlawm ta der a. Hnam dangte pawh hetiang
bawk hian an awm a, Samuela dam chhûng zawng chuan
Israel-te chu thlamuang leh hlim takin an awm a.
Kha hun kha theihnghilh theih rual a ni lo, Samuela chuan Mizpeh
leh Sen inkârah chuan hriatrengna lung lianpui a phun a. Hei hi
“Ebenezer,” “|anpuina lung”15 tiin a vuah a, mipuite hnênah chuan
“Hetah hian Jehova chuan min \anpui” tiin. ð

_____
14
châng 8; 15châng 12
626 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

58
ZÂWLNEI SIKULTE

I
[592] SREALTE lehkhazir dân tûr chu LALPA ngei chuan a kaihruai
vek a. A kaihhruai dan chu sâkhuanaah chauh a tâwp mai
lo. An rilru leh taksa thunun thei thil zawng zawng pawh chu
Pathian chuan a ngaihtuah vek a, chung zawng zawng chu Pathian
dân chhûngah a khung vek a.
Pathian chuan Israel mîte chu an fâte zirtîr tûra \ûl a tih
zawng zawng an pî leh pûte hnêna a lo zirtîr \hîn chu zirtîr vek
tûrin a hrilh a. Hei hi nû leh pâ zawng zawngten tih tûr a bîka
a tuk chu a ni–ti tûra a tih chu mi dangte rin mai tûr a ni lo.
Ramdang mi leh mi dangte ni lovin nû leh pâ an fâte hmangaihtute
ngei chuan an fâte chu zirtîrna zawng zawng chu an pe zâwk tûr
a ni. Pathian hriat rengna chu nî tin thil an tih leh nun nen chuan
inkaihhnawih reng tûr a ni. Pathianin an mahni mak taka a
chhanchhuah \hin dân leh Chhandamtu tiam an nih dânte chu
Israelte chuan an sawi chhuak fo tûr a ni a; chumi an hriatrengna
tûra thil hman leh entîrtu tûrte chu an thinlung chhûngah chuan
nghet takin a awm tûr a ni. Pathian thudikte leh nakin hnu hun
zêl tura a thiltiamte chu \halaite rilruah chuan nghet takin tuh
tûr a ni. Pathian chu thilsiam a\ang leh A thu puan chhuah
a\angte chuan hmu thei tûra zirtîr an ni a. Vâna arsî a\ang
te, thing leh pangpâr a\ang te, tlâng mawi tak tak leh lui
luang ri mawi takte chu–an vaiin Pathian aw chhuakte an ni.
Biak bûka rawngbâwlna leh pathian biakna khûn tak tak
leh zâwlneite thusawi chhuah zawng zawng chu Pathian inlan
chhuahna vekte an ni.
Chutiang chu Mosia pawhin Gosen ram in te takte a a lo
zirna chu a ni; Samuela pawhin Hani mi rinawm tak a\ang chuan
a lo zir a; Davida pawhin Bethlehem tlangahte chuan a lo zir a;
Daniela pawh chuan a nû leh pâte hnên a\anga lakchhuaha, sal
ZÂWLNEI SIKULTE 627
ringlo mîte zîng a\ang chuan a lo zir a; chutiang chuan Krista
pawhin a naupan lai hun chu Nazaretah a lo hmang a; chutiang
bawk chuan Timothea pawh chuan a naupan laiin a pi Loisi leh
a nû Euniki hnên a\angin1 Pathian thu chu a zir.
Chûng bâkah chuan \halaite zirtîrna tûrin zâwlnei sikulte [593]
pawh siam a ni a. |halaiin Pathian thu thûk zâwka zir a duh a,
chunglam a\anga finna thûk zâwk hria a, Israelte zînga zirtîrtu a
lo nih theih nân hêng sikulte hi din a ni a. Samuela chuan zâwlnei
sikulte chu a din a, hlemhlêtna darh zêl tûr do nan leh \halaite
thlarau lam leh nundân kawnga \ha zâwka an awmna tûr leh an
hnam pumpui an lo hausak zâwkna tûr leh mi \ha hruaitu leh
râwn tûr \ha zâwkte Pathian lamâ hruaitu tûrte an lo awm theihna
tûrin. A thil tum tihhlawhtlin nân Samuela chuan \halai mi
sâkhawmi, mifing leh lehkhazir mîte chu a khâwm a. Hêng mîte
hi zâwlnei fapate an ti a. Pathian thûte, A hnate zira an inserh
hran chuan finna zâwkte kawng dang dangah pêk an ni a. An
zirtîrtute chu Pathian thu hre satliah mai ni lo, Pathian nêna awm
nuamti mi, thlarau thianghlim a bîka dawng mîte an ni a. Mipuite
chuan an ring tawkin an zah êm êm a, zirna lam leh thianghlimnaah
chuan.
Samuela hun lai hian hetiang sikul hi pahnih a awm a–pakhat
chu Ramma-ah a awm a, a dang leh chu Kirjath-jearim-ah,
Pathian bâwm an dahna hmunah khan. Hmun dang dangah
pawh a hnuah chuan an din zêl a.
Hêng sikula chengte hian hna nasa taka thawkin, leileh
lamahte leh khâwl lam thilte enkawlin anmahni an inchâwm a.
Israel ramah hian hêng thil hi ngai hniamâ mak tihna an nei lo, a
dik tak phei chuan naupangte hna \angkai thawk lova enkawl hi
thilsual lianpuiah an ngai zâwk a. Pathian thupêk angin naupang
zawng zawngte chu eizawnna tur eng emaw hna tal an zirtîr vek
a, hna thianghlim thawktu tûrte chenin. Sâkhaw zirtîrtu tam
takte pawh kut hnathawha mahni intodelh thei vekin an awm a.
Apostolte hunah pawh khan Paula te, Aquila-te pawh kha puan
_____
1
2 Timothea 1:5:3:15
628 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

in siamin anmahni an inchawm thei a nih kha.


Hetiang sikula an thil zir ber chu Pathian dân te, Mosia dân
ziak te, hmanlai chanchin thianghlim te, rimawi leh hlate a ni.
Tûnlaia Pathian thu an zirnaa an zirtîr dân nen chuan a danglam
êm êm a ni. Tunlai zirna a zir zote chuan Pathian hriatna leh A
thu hriatna tak tak an nei tlem êm êm a. Hmanlai sikula zirtîrtu
[594] chuan an tum ber mai chu Pathian duh dan hria a, mihring tihtur
ber chu A duhzâwng chu a ni tih hi a ni. Lehkhabu thianghlim
a\angte chuan Jehova duhdânte chu an chhui a, chu kawng zawh
chu an tum a. Thudik hriatna tura entîrtute chu an thlir a, chung
thiltum bulpui chu rinnain man an tum a–Pathian beramno
khawvêl sual kalpuitu tûr chu.
Inhlan zawhna hi an ngaisang a. Zirlaite chu \awng\ai chauh
an zirtîr a ni lova, engtianga \awng\ai tur nge tih te, Siamtu chu
engtianga pan tûr nge tih te, rinna chu engtianga tihlen tûr nge
tih te, engtin nge Thlarau Thianghlim thu awiha hriatthiamna neih
dân tûr tih te an zirtîr vek a. Finna thianghlim chu Pathian
robawm a\ang chuan lakchhuah a, thilhlui leh tharte nên, Pathian
Thlarau Thianghlim chu hrilhlâwkna thu leh hla thianghlim a\ang
chuan a lo chhuak \hîn.
Rimawite chu rawngbâwlna thianghlimahte an hmang a,
ngaihtuahna ti thianghlim a, ti zahawma mi chawisâng tûrin,
thlarau a inpêk zawhna leh Pathiana lawmnaah a tiharh bawk.
Hmanlaia rimawi an hman dân leh tunlai an hman dânte hi han
khaikhin theih a va ni lo tak êm! Mi tam takte chuan Pathian
chawimawina aiin anmahni inchawimawi nân an hmang zâwk a.
Rimawi ngainatna chuan khawvêl hmangaihna leh hlimhlawp
hmangaihnaah an rin loh hlana hruaiin Pathian fâte tâna kal
khapna lamah chuan a hruai zâwk \hîn. Dik taka hman a
malsâwmna ropui tak ni \hîn chu, hmankhawloh a nih chuan
Setana thang leh hmanraw hlauhawm tak a lo ni a, Setana chuan
mîte an tihtur dik tak hai tîrin, chatuan thil ngaihtuahna lam a\ang
chuan a hruai bo \hîn.
ZÂWLNEI SIKULTE 629
Rimawi hian chunglam vâna Pathian biaknaah hian hmun
pawimawh tak a luah a, kan theih ang tâwkin amah kan
chawimawinaah te hian vân zaipawlte mil tûrin \an kan la tûr a
ni. Zirnaah hian kan awte fîmkhur taka kan sawizawi hi a
pawimawh a, thlahthlam tûr a ni lo. Pathian biaknaah hian zai
hi \awng\ainate ang bawka pawimawh a ni. Thinlung hian hla
nihna tak chu a hrechhuak tûr a ni.
Hmânlaia sikula Pathian zâwlneiten an zirtîr leh tunlai kan
sikula zirtîrnate hi a va danglam nasa tak êm! Khawvêl dân leh
kaihhruainain a thunun loh sikulte hi tlêm hlê sela. Serh leh
sang leh inthununna mumal tak tlakchhamna thil pawi takte a
awm zâwk a. Kristian inti si, Pathian thu hre si lote avâng hian
thil hlauhawm tak a chhuak a ni. Sâkhua anga lanna leh thusawi
mai maiin an palzût a. Pathian dikna te, khawngaihna te,
thianghlim mawina te, dik taka titûte lâwmman te, sual rah
hlauhawmzia te leh a rahchhuah tur hlauhawmzia te chu \halaite
rilruah chuan tuh a ni hauh lova. Sual kaihhnawih te chu \halaite [595]
zirtîrin sual lamah, tîsa châkna lam engmah pawisak lohna lamah
a hruai a ni.
Tunlai kan zirtîrtûte hian hmanlai Hebrai mîte sikul a\ang
hian zirtûr an nei lawm ni? Mihring siamtu chuan, taksa, rilru leh
thlarau lamâ a \han chhoh zêlna tur chu a ruahman sa a.
Chuvâng chuan zirna hlawhtling chu Siamtuin a lo ruahmanna
rinawm taka zui chhohnaah hian a innghat a ni.
Zirnain a tum dik tak chu Pathian anna mihringa neihlêt lehna
hi a ni. A tîrin Pathianin mihring hi Amah angin a siam a. Nihna
ropui takin a thuam a. A ngaihtuahnate chu inchawih \ha takin
a siam a, amaha thiltihtheihna zawng zawngte chu inremfel thlap
a ni. Nimahsela a lo tlûk taka chinah chuan hêng zawng zawng
hi a lo danglam zo a. Mihringa Pathian anna zawng zawng chu
a tikhawlo zo ta. Hemi nei lêt leh tur hian chhandamna ruahman
chu siam a ni a, mihring hnênah chuan chumi neih let leh theihna
tur chuan ruahman siam sak a ni. A tîra siam a nihna ang taka
630 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

awm lêt leh theihna tûr chu he damchhûnga thiltum chu mitinte
tân a ni. Nû leh pâ leh zirtîrtute hian \halaite an zirtîrnaah
hian Pathian thiltum hlen chhuak tûrin Amah Pathian nên an
thawk dûn tûr a ni; chutiang an tih chuan, “Pathian
hnathawhpuite”2 an ni ang.
Mihringten thiltihtheihna chi hrang hrang an neih–rilru, thlarau
leh taksa–te hi Pathian pêk an ni a, a \ha thei ang ber leh sang
thei ang bera hman tûr a ni. Nimahsela hei hi mahni hmasialna
atân a ni lo; Pathian anga siamte chhawr leh hmangaihna atan a
ni. Thiltihtheihna leh \hatna kan neih tinrêngte hi Siamtu ropui
nân leh kan mihring puite chawisan nâna hman tûr a ni.
Hetiang a lo nih chuan thianghlimna, ropuina leh hlimna vâwr
tâwp chu a lo thleng ang.
Hêng thil pawimawh takte hi ngaihven leh, a pawimawhna
hriat ni sela chuan tuna kan thil zir dân kawngah hian danglamna
ropui tak a lo awm ang. Mahni hmasialna leh chapona lam ni
lova, entawntlâk nun chhem alhin, \hatna, dikna leh mawina
duhtute chuan \ha ber duhna nun chu a chawk tho vâng. Zirtute
chuan anmahniah Pathian thilpêk chu an hmu chhuak ang a, mi
dangte khumna mai ni lo, Siamtu thiltum, Amah anna nun chu
[596] an zawng zâwk ang. Khawvêl nihphung zawng lovin, chu mi
zawnna chu mahni inchawimawina mai, engmah ni lo, thilte takte
chu hawisanin, Amâ lam hawiin amah ang an lo ni zâwk ang.
“LALPA \ih hi finna bul a ni a, mi thianghlima hriatna hi hriat
thiamna a ni.”3 Nunna kawnga hna ropui ber chu nungchang
siam hna hi a ni a, Pathian hriatna nun hi zirna dik lungphûm chu
a ni. Hemi hriatna dik leh nungchang mila zirtîrna hna hi zirtîrtûte
hna pawimawh ber chu a ni. Pathian dân hi A nungchang
târchhuahna a ni. Sâm ziaktu chuan hetiang hian a sawi a, “I
thupêk zawng zawng chu felna a ni,” “I thununna thute
avângin hriat thiamna ka nei \hîn,” 4 tiin. Pathian chu A
thilsiam a\angte leh A thu a\angtein kan hnênah a inlârchhuak
a. A thu a\angte leh thilsiam lehkhabu a\angte hian Amah
_____
2
1 Korin 3:9; 3Thufingte 9:10; 4Sâm 119:172,104
ZÂWLNEI SIKULTE 631
hriatna chu kan chher chhuak tûr a ni.
Rilru hi chênna tura a zirthiamna hmunah chuan zawi zawiin
a insiam rem \hîn a. Thil ho leh naran mai maiin a luah khah
chuan chak lo leh hmantlak lohvin a awm ang. Thil harsa tak
takte ngaihtuah nâna hman loh chuan a \han zêlna tur chakna
pawh a hloh ang. Chutianga \hantîr zêlna atâna \ha ber chu
Bible thu ngaihtuahna hi a ni, thil dang Bible tluk thei a awm lo.
Pathian thuah chuan rilruin thil thûkber ngaihtuah tur a nei a,
beisei tûr sâng ber pawh a nei bawk a. Bible chuan mihring
neiha zawnga thawnthu zirtîrna a nei \ha ber a ni. Chatuan
thutak tuikhur a\ang chuan englai pawhin a tharin a lo kal reng
a, Pathian kut chuan a thianghlimna chu engpawha chhawr a
tum reng bawk a. Mihring finnain hmanlai thil hmuchhuak tura
an zawna an hlawhchhamnaah te pawh chuan enna ropui tak a
pe a. Pathian thu a\ang chuan leilung innghahna leh vân a
kaihpharhna thiltihtheihna te chu kan hmu thei a. Heta \ang
chauh hian kan hnam chhuina mihring chapona leh rilru kawihnain
a tihbâwlhhlawh chu kan hmu a. Hetah hian indona leh inhnehna
te, hnehna changtu khawvêl miropui berte chanchinte a awm a.
Hetah hian tihtura ruat khirhkhan pui pui leh ruat chhante a inpharh
a. Khawvêl hmuhtheih leh hmuh theih loh tihrangtu puanzâr
chu a awm a, sual leh \ha indonate chu kan thlîr thei a, sual a lo
luh \antîrh a\anga a tâwpa diknain hnehna a chan thlengin, hêng
zawng zawng hi Pathian nungchang puanchhuahna vek a ni.
Zirtuin Thutak chu zah leh duhna nei a, Bible-a awm rêng rêngte
chu hriat tum a, a zir zêl chuan Pathianin hriatna ropui takin a
thuam zêl ang. Chutiang zirna chuan nungchang chu a tiropui [599]
leh tisâng zêl chauh ni lovin, hriatna \hang zêl chu tâwp mai
lovin a siam thei.
Bible zirtîrna hi nun kawnga mihring hmuingilna atâna
pawimawh a ni. Hnam hmasawnna atana a kila lung pawimawh
inkaihhruaina tluanghrui–khawtlang \hatna tura phuartu leh
chhûngkua vênghimtu, chumi tluanghrui tel lo chuan \angkaina,
632 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hlimna leh he damchhûng nuna hlûtna te, nakina boral theilo


nunna te a chan theih loh. Damchhûng nuna dinhmun leh daihriat
tinrêngah hian Bible zirtîrnain pawimawh lohna a nei lo. Mihring
finnain a huam phâk zir tûr zawng zawng aiin Pathian thu zir leh
zawmna hian khawvêla mîte hi chak zâwk leh fing zâwk daihin
a siam a. Nungchang nghet leh dik te, ngaihdân thianghlim leh
fim te a siam sak a, Pathian chawimawitu leh khawvêla
malsâwmna thlentu chu a siam a ni.
Khawvêl finna lam zirna a\ang pawh hian Siamtu hriatna
pawh kan nei thei. Khawvêl finna zawng zawng pawh hi
khawvêlah hian Pathian kutchhuak Amah a inlârchhuahna vek
a ni. Khawvêl finna kan tih pawh hi Pathian thiltihtheihna leh
finna hmuhchhuah thar zêlna mai a ni. Khawvêl thil leh finna leh
Pathian thute dik taka hriat thiamna hian Pathian finna leh a dân
\angkai takte hmanga hna a thawh dan min hriatfiah tîr a ni.
Zirlaite hi Pathian hmufiah a a thilsiam zawng zawngte hre
tura kaihhruai tur an ni. Zirtîrtu ropuia tih dan hi zirtîrtute pawh
hian an entawn ber tûr a ni, Ani chuan hmuhtheih kiang vela
awm a\angin tehkhinthute a siamâ chu chu a ngaihthlatute tân
hriatthiam zung zungna siamin an thinlung nasa takin a hneh zâwk
a. Thing zara sava, mawi taka hram te, phaizawla pangpar
mawi taka vul te, thingzâr mawi tak te, rahchhuah nasa tak ram
te, buh hmun te, ram kawlh vul te, ni kâwla tla engmawi takte–
hêng zawng zawngte hi zirtîrna tura hmanruate chu an ni. Siamtu
kutchhuak hmuhtheihte chu nunna thute nên chuan A thu
ngaithlatuten an hriatthiamna tûr leh thudik an hriatthiamna tûrin
anmahni nen a hmehbel \hîn a.
Pathian pathianna chu a inpuanchhuahna lehkhabuahte chuan
hmuh a ni a, mual champût a\angte, phaizâwl zau rahchhuah
dup a\angte, tuifinriat thûk leh zau tak a\angtea hmuhchhuah a
ni a. Khawvêla thilte chuan Siamtu ropuia hmangaihna chu
mihringte hnênah an hril reng a. Lei leh vâna thil chhiar sen
[600]
lohte chuan Amah leh mihringte chu a inzawmtîr reng a.
ZÂWLNEI SIKULTE 633
Khawvêl hi buaina leh lungngaihna mai a ni lo, “Pathian chu
hmangaihna” tih te chu pangpâr kuhmûmah te, pangpâr mawiah
te, thinghnah tinrengah te chuan ziak a ni a. Sual bawhchhiatna
chuan leiah hian ânchhia thlen mah se, hlîng leh hriam kârah
chuan rose par mawi tak thuhruk a ni ang tho hian hlimna thurûk
chu a awm a. Khawvêl thil zawng zawngah te hian Pathianin
a fâte hmangaih taka a enkawlna A fâte hlim tura a duhna
chu hmuh theihin a awm a. Thil khap leh tilo tura tihna hi A
thuneihna lantîrna tûr mai a ni lo, a fâte an hlim leh an \hat
zâwkna tura a tih an ni zâwk. A thil tihte hian anmahni a
mamâwhna lam ni lovin anmahni \hatna tûr leh Amahah an
awm reng theihna tûr zâwk a ni.
Mi \henkhat, pâwl \henkhatte zîngah sâkhua hi hriselna leh
nun hlimna atânah \angkaina neilo a ni tutute hian an ti diklo ber
a ni. Bible chuan tihian a sawi, “LALPA \ihna chuan nunna a
thlêm a, a nei apiang chu lungawi takin an awm ang.”5 “|hatna
a hmuh theih nâna, nunna duha dam rei ngaina mi chu tunge ni?
I lei chu sual lakah vêng \ha la, i hmui chu tihderna thusawi lo
tûrin vêng \ha rawh. Sual kalsan la, thil \ha ti rawh, remna
zawng la a ûm in ûm rawh.”6 “A hmutute tan nunna a ni a, an
tisa zawng zawng atan hrisêlna a ni si.”7
Sâkhaw dik chuan mihring chu rilru, taksa leh thlarauah
Pathian dân nên inmil thlapin a siam a. Mahni inthunun, dam
thlap, kawng tinrenga insumna a zirtîr a. Sâkhua chuan ngaihdân
puitling, hriatna sâng leh rorêlna thianghlimah a hlang a. Vân
thianghlimna chantîrin, Pathian hmangaihna rinna chuan khawvêl
thil lungkhamna leh phurrit chu a chhâwk a. Thinlung chu, thil
engpawh thleng se, lawmna leh lungawihna in a tikhat a. Sâkhua
chuan hriselna a thlen a, nunna a tisei a, malsâwmna tinreng
pein hlimna a tisang bawk a. Mihring chu hlimna tâwp theilo
dinhmunah a hlang a. Krista thlang duh lotute chuan an thil
zawn fo \hîn aia \ha zâwk chu A pe thei tih an hre lo. Mihringte
hian Pathian kalha a duhdan ni lova an kal hian anmahni chungah
_____
5
Thufingte 19:23; 6Sâm 34:12-14; 7Thufingte 4:22
634 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thil diklo tak leh pawi tak an thlen \hîn. A thilsiamte tan a, \ha
thei ang ber a, ruahmana ti \hîntu duh loh zawng leh khap kawnga
kal tan chuan hlimna tak tak a hmuh theih loh. Bawhchhiatna
hian chhiatna leh buainaah mi a hruai lût \hîn a; “A kawngte chu
nunkhaw nawmna kawng a ni a, a kawng zawng zawng chu
thlamuanna a ni.”8
[601] Taksa lam leh sâkhaw lamâ Hebraite sikula zirna chu manhla
tak a ni. Mahse a hlûtna chu an hre phâk lova. Taksa leh rilru
inlaichîn dan hi a hnai hlê a, rilru lam leh finna lam sang taka
\ang chho zêl tur chuan taksa lam thunun theitu dân chu ngaihven
reng a \ûl a. Nungchang \ha tak leh inchawih tak nei tûr chuan
rilru leh taksa chu sawizawi leh \han chhoh zêl a pawimawh hlê.
|halaite tan chuan Pathianin taksa ropui leh mak tak mai a \han
chhoh zêlna tûr aia thildang pawimawh zâwk chu engmah a awm
lo, taksa hrisela a lo awm theihna tûr chu.
Tunah hian, Israelte hun lai ang bawk khan \halaite chu an
nî tin nuna pawimawh an tihtûr chu zirtîr an ni tûr a ni. Mi tinte
hian kut hnathawh kawng eng emaw tal, ei an hmuh theihna tûr
kawng an zir chu a mamâwh a ni. Hei hi nun lo danglam zêl tûr
humhim nân chauh a pawimawh a ni lova, taksa rilru leh thlarau
lam \hanlen chhoh zêl nan a pawimawh a ni. Miin kut hnathawh
chu a ei zawn nan mamâwh miahlo mah se, kut hnathawh chu
zirtîr tho tûr a ni. Taksa insawizawina tel lo chuan miin hriselna
\ha chu a nei thei hauh lo a ni; \ha taka kut hnathawhna leh
inthununna hi rilru chak tak leh nungchang \ha tak neih theihnan
a pawimawh a ni.
Zirtu rêng rêng hian nî tinin an hun chu hnathawh nân tlêm
tal an hmang \heuh tûr a ni. Chu chuan taihmâkna a thlen ang
a, mahni inrintâwkna leh awm mai mai avânga thil \halo leh
nungchang \halo chhuak tur a\angin a vênghim ang. Hei hian
lehkha zirna a bul a\anga tum bulpui ber vawnhimna leh
taihmâkna leh thianghlimna Siamtu mil nungchang neihtîrtu a ni
ang.
_____
8
Thufingte 3:17
ZÂWLNEI SIKULTE 635
|halaite hian siam an nih chhan chu hrechiang sela, Pathian
zah leh an \hiante tan malsâwmna leh vân Pathianin anmahni a
hmangaihzia hriain tum sâng takin inthununna \ha tak neiin Pathian
fâte an nihna hria a, a duhzâwnga awm tûr a ni tih hre tehse,

=halaite tân chuan zâwlnei sikul chu thil chi hrang hrang zirna a ni a. Ch<ngte chu
thlarau lam inhlanna te, Pathian fâte chanchin leh Pathian thu lam zirnate a ni
636 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sâng tam takte chu mahni hmasialna leh mahni nawmsipna zawnga
Pathian hnuchhawn an awm. Sual huat chu an zirin an hawisan
tûr a ni, lawmman emaw hremna lam vâng emaw ni lovin,
chhûngril tak a\angin nungchang \halo chuan mihringin Pathian
[602] anna tih bawrhbânna leh thiltihtheihna a pêk pawh hniamna mai
a ni tih an hre tûr a ni.
Pathianin \halaite chu tum hniam tak nei tûrin a ti lova.
Mihring zahawm leh hlawhtling ni tûra nungchang siam\hatna
tûra pawimawh te–tukdawl rual lohva thil \ha zâwk duhna, duhna
paukhauh tak, \hahnemngai taka thawhna, bânsan duh lova
beihna–hêngte hi hlamchhiah mai tûr a ni lo. Pathian
khawngaihna azârah an tum chu tum tlatin mahni hmasialna mai
leh mahni tuina satliah mai ni lovin vân aia sang tumna chu an nei
tûr a ni. He leia zirna chu chhunzawm zêlin nakin nunna thar
neih hun thlenga chhunzawm zêl a ni ang. Nî tinin Pathian hna
ropui tak mai chu, A finna lei leh vân siamâ enkawl zêlna te, a
hmangaihna mak tak mai leh finna leh chhandamna ruahman a
siamte chuan thinlung chhûngah chuan mawina thar a hawng
ang. “Mîte hmuh ngai loh, benga hriat ngai loh, mihring rilrua
lût ngai lo, Pathianin a hmangaihtute tan a buatsaih apiang te
chu.”9 He leiah pawh hian a awmpuina leh hlimna vân hlimna
chu kan lo tem lâwk thei a, mah se a hlimna leh lâwmna chu a
kimchangin nakinah chauh kan la chang ang. Chatuan ramah
chauh Pathian thil tum mihringte atîra Pathian anga siam anga
awm leh theihna chu mihringin a la chang ang.ð

_____
9
1Korin 2:9
637
59
ISRAEL LAL HMASA BER

I SRAEL sorkârna chu Pathian thuneihna leh kaihhruaina hnuaiah [603]


Amâ hminga kal vek a ni a. Mosia hnathawhte, upa
sawmsarihte, rorêltu leh puipâte zawng zawng chuan Pathianin
dân a siam tawh sate chu an hmang a, anmahni hnam tân dân
engmah an siam chuang lo. Hetiang hi Israelte lo chhuahna leh
an awmdân hnam anga an awm tawhna leh an kal zêl dan chu a
ni. Kum lo kal zêlah Pathian chuan mihringte chu hmangin
mipuite awmdân tûr leh dân an zawm turte chu a hrilh a.
LALPA chuan Israelte chuan lal an la duh ang tih chu a hmusa
vek a; nimahsela an sorkar kalhmang thlâk chu a remti lova.
Lal chu chungnungbera aiawh a ni a. Pathian chu hnam lu ber
a ni a, A dan chu ramchhûng zawng zawng dan a ni.
Isrealten Kanaan ram an han luah \an khân hetiang dân
Pathian chungnungbera dân hi an hmang a, an hnam chu Josua
kaihhruaina hnuaiah chuan an hmuingîl êm êm a. Nimahsela
mipui chu an lo pung chho zêl a, hnam dangte nên an lo
inchawhpawlh zêl a, thil a lo danglam ta. Mipuite chuan ringlo
mîte tihdân tam tak an la a, an hnam dân thianghlim leh danglam
zâwkte chu an bânsan a. Zawi zawiin Pathian zahna pawh chu
an hloh zêl a, A hnam thlan bîk nih hlûtna pawh chu an ngaisâng
lo tial tial a. Ringlo mi lalte an intihropuina leh an awmdân an
hmuhte chuan an mit a la a, an awmdân chu mawl an tiin an ning
a. Anmahni zîngah chuan inîtsîkna leh elrelna a lo chhuak ta.
Chhûnglamâ inrem lohna chuan a tichaklo \an a; ringlo mi
hmêlmâte chuan an zuamin an rawn run a, inzawmkhâwma chak
zâwk ni tûr chuan a laipui a\anga rorêlna mamâwhin an inhre ta
a. Pathian dân zawmnaa rinawmna hnuchhawn a, Pathian
rorêlna a\anga zalenna chu an zawng a, tichuan Israel
rampumpuiah chuan lal neih ve duhna chu an thehdarh ta.
_____
1
1 Samuela 8:4
638 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Joshua hun lai a\ang tawha thlîr pawhin Samuela hun lai
[604] anga rorêlna fel leh fing leh hlawhtling chu a awm lo. Pathian
ruahman chhawng thum rorêltu, zâwlnei leh puithiamte hmangin
\hahnem ngai leh taima takin mipuite \hatna tur chuan ro relin an
hmuingîl êm êm a. Thuawih takin Pathian ngaihtuah mi, lungawi
takin an awm a. Zâwlnei chu a lo upa deuh deuh a, sorkar
enkawlna chu mi dangte kutah a dah \hen ve a, a fapâte pahnih
chu amah pui tûrin a ruat a. Samuela chuan Rama-ah chuan
rorêlna chu a kengkawh zêl a, a fapâte chu Beersheba-ah
chhimlam ramria mipuite chunga rorêl tûrin a dah a.
Mipuite remtih puiin Samuela chuan a fapâte chu rorêl tûrin
a ruat a, nimahsela an pa beisei ang chu an phâk lo. LALPA
chuan Mosia hmangin Israel lalte chuan dik takin mipuite chungah
ro an rêl tûr a ni a, hmeithaite leh pa neilote chu dik takin an
enkawl ang a, thamna rêng rêng an la tûr a ni lo tih chu a bîk
takin a lo hrilh diam a. Nimahsela Samuela fapâte chuan a
awmdân chu an la ve lova,” sum leh pai an um a, thamna te an
la a, diklo takin ro an rêl a.” Zâwlnei fapate chuan dan an
rorêlna tur chu an ngaithla lova. An pa awmdân thianghlim leh
mahni hmasial lohna chu an nei ve lo. Elia hnêna vauna pêk
khân Samuela rilru khawih tawk lovin a tihtur ang a ti lo. An
fâte chu an duh ang angin a khawsaktîr lûtuk a, an nungchangah
chuan rah \halo a chhuah a.
Hêng rorêltu diklote hian lungawi lohna nasa tak a tichhuak
a, hemi chhuanlamâ hmang hian a hma a\anga an lo suangtuah
rûk tawh chu an sawichhuak ta a. “Israel mîte upaho zawng
zawng an inkhâwm a, Rama khuaah Samuela hnênah an kal a; a
hnênah, Ngai teh i lo upa ta hlê mai a, i fapate lah chuan i awmdân
chu an la ve si lova; hnam dang zawng zawngte ang bawka kan
chunga rorêl tûrin lal min siam rawh khai,”1 an ti a. Mipuite
zînga thil \halo thleng chu Samuela an hrilh lova. A fapate thiltih
diklo chu hria sela chuan tikhawtlai hauh lovin a bân tûr a ni a;
nimahsela a dîltute chuan chu chu an dil tak chu a ni lo. Samuela
_____
2
châng 7; 3Deuteronomi 4:6
ISRAEL LAL HMASA BER 639
chuan an thil tih chhan chu lungawi lohna leh chapona avâng a ni
tih a hmu thei a, chu miin a hrin chu an lo ruahman leh tum fo
tawh dîl chu a ni. An vaiin rorêltu fing leh \ha tak a ni tih
chu an hria a; nimahsela zâwlnei upa tawh tak chuan an dîlna
chu amâ chungah nghat vekin amah dahkian an tumnaah a
[605]
ruat tlat a. Nimahsela a ngaihdân chu a sawilang hauh lova;
lungawi lohna thu pawh a chhakchhuak rêng rêng lo,
nimahsela he thu hi LALPA hnênah \awng\aiin a thlen a, A
hnên a\ang chauhin thurawn lak a tum a.
LALPA chuan Samuela hnênah, “Mipuiten i hnêna an sawi
zawng zawng chu ngaithla rawh; nang duh lo che an ni lo va, an
chunga lal atan keimah mi duh lo an ni zâwk e. Aigupta ram ata
ka hruai chhuah ni a\anga tûn thlenga an thiltih dan zawng zawng,
min hawisan a Pathian dâng rawng te min bâwlsan \hîn ang bawk
hian i chungah an ti a nih hi.”2 Zâwlnei chu amâ chung ngawta
mipuite chu lungawi lo vanga a rinnaah chuan hrilhfiah a ni a.
Amah an zah lohna ni lovin Pathian thiltihtheihna an zah lohna
zâwk a ni, Pathian chuan amah chu an chunga rorêl tura a ruat a
ni si a. Pathian rawng rinawm taka lo bâwl \hîntu mipuiten an
hmusit chu mihring chunga ti chauh an ni lova, a tîrtu LALPA chu
an zah lo a ni. Pathian thu, a zilhhauna chu engmah lovin a
thâmral lo vang. A thuneihna chu an duh lo a ni sî a.
Israelte chuan Jehova chu an Pathian leh Lala an pawm lai
chuan hmuingîl takin an kal a–chung hun lai chuan Pathian dân
leh sorkarna chu hnamdang an vêla awmte zawng zawng aia
ropuiah an ngai a. Mosia chuan hetiang hian LALPÂ thupêk
chungchangah chuan a puang a: “Chutichuan pawm ula, zâwm
rawh u; chu tak chu, heng dân zawng zawngte hria a, “He hnam
ropui tak hi mihring tak leh thil hre mi tak an ni ngei mai,’ titu
hnamte mithmuhah chuan in finna leh thil hre mi in nihna a ni
ang,”3 tiin. Nimahsela Hebrai mipuite chuan Pathian dân chu
an hnuchhawn a, Pathianin a mîte ni tura a duhdân ang chu an
tihlawhtling lova, an sualna avânga thil \ha lo thleng zawng
_____
4
Hosea 13:11; 51 Samuela 8:10; 61 Petera 2:9
640 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawngte chu Pathian sorkarna avângah an puh leh hlauh si a.


Chutiang chuan sual chuan an mit chu a tidel hlauh a ni.
Pathian chuan a zâwlneite hmangin Israel chu lal rorêlna
hnuaiah a awm ang tih chu a lo puantîr tawh a; nimahsela Pathian
duhdân sorkarna chu a zawh lova. A mîte chu anmahni kawng
zawh tura an duhthlanna chu a phal sak mai a ni, A kaihhruaina
an pawm duh loh avângin. Hosea chuan ‘Pathianin thinrimin lal
chu a pê’4 tiin a sawi a. Mihringte hian Pathian rawn lova,
anmahni duhdan chauh ngaihtuaha Pathian duhdân kalha an kal
hian, an duhna chu a phalsak mai a, chumi hnua thuawih lohna
[606]
rah kha tak an tem hnu a, an dik lohna hmuchhuaka an sim leh
theih nân. Mihring finna leh chapona chuan hlauhna hmunah a
hruai \hîn. Pathian duhdân kalha mihring duhdân chuan a
tâwpah malsâwmna ni lovin ânchhia a thlen \hîn.
Pathian chuan a mipuite chu, Amah chauh chu chakna leh
dan petu a ni tih hmu tûrin a duh a. Pathian an rinchhan chauhvin,
Amah an hnaih deuh deuh ang. Chutiang chuan an lo sâng telh
telh ang a, an lo thianghlim anga, A mipuite ni tura a kohnaah
chuan an lo tling thei ang. Nimahsela mihringte chu lal\hutphaha
hlankai an nih hian mipuite pawh chu Pathian a\anga hruaibo an
tum \hîn. Mihring chakna chu, Pathian chakna aiin an ring zâwk
a, an lal dik lohna chuan sualah a hruai lût a, Pathian a\angin
hnam pumpui chu a tihrang \hîn.
Samuela chu mipuite duhdân chu phalsak tûrin hriattîr a ni
a, mahse LALPÂ remtihpui loh a nihzia leh nakina an lal avânga
an tawrh tur zawng zawng chu hrilh tûrin tih a ni a. “Samuela
chuan LALPÂ thû zawng zawng chu lal dîltu mipui zawng zawngte
chu a hrilh vek a.”5 Rinawm takin nakina anmahni phurrit tûr a
nihnate chu a hrilh a. Tuna hmuingîl taka phurrit nei lova an
awm dân leh nakina an awm dân tûrte chu a khaikhin vek a.
Lal chuan hnam dangte tihdan entawna inti lal a, an sum leh pai
leh a neihte lâk saka anmahni ngei a hman dân tûr te, an \halai
\ha \hate chu amâ rawngbâwl tûra a duh hun tûr te, a tawlailîr
ISRAEL LAL HMASA BER 641
chuanpui tûr te, a hmaa tlân turte, a sipai hotuah te, a leilettu
atân te, a buh sengtu atan te, a indona hmanraw siamtu atan te,
tawlailîr hmanraw siamtu atân te a hman tûr thute thlengin a
hrilh sa vek a ni. Israel fanûte chu chhang siamtu leh chaw
chhûmtu atan lal inah an la thawk ang a, a lalram enkawlna atan
Jehovân ram \ha tak tak a pêkte chu a la chhuhsak ang tih te a
hrilh a. An chhiahhlawh \ha \ha te, an ran te amâ tân a la ang,
hêng zawng zawng bakah pawh hian, an ram leilung rahchhuah
te, an hlawkna te, an sawma pakhat te pawh chu a la mamâwh
ang. “A chhiahhlawhte in ni ang.” Chumi hunah chuan in la
thlan tûr in lal avângin in la rûm chhuak ang a; nimahsela chu mi
hun chuan LALPAN a chhâng lovang che u” tiin a hrilh a. Chutiang
thil zawng zawng chu lo thleng se, lal chu an lo neih tawh chuan
an duh hun hunah an hnâwl mai thei tawh dâwn lo a ni.
Nimahsela mipuite chuan Samuela thu chu an pawm duh [607]
lova, “A ni lo ve, lal kan nei ngei tûr a ni, tichuan hnam dang te
zawng zawng ang kan lo ni ang a, kan lal chuan ro min rêlsak
ang a, kan hnamte hruaiin râlte min dopui ang,” an ti a.
“Hnam dang zawng zawngte angin,” Israel hnamte hian hnam
dangte ang satliah lovin malsâwmna leh bîk nihna an nei tih an
hre lo. Pathian chuan Israel hnamte chu a tihrang a, a ro hlûte
an ni. Nimahsela he hlûtna hi an hre lova, ringlo mîte nihdân
ang chu nih ve an duh tlat a! Pathian mi nisite zîngah chuan
khawvêl mîte tihdan leh an dânte duh tlatte an awm a. Pathian
a\anga an kalchhuah chuan khawvêl ropuina leh hausakna chu
a ûm huam huam a. Kristian tam takte hian he khawvêl mîte
Pathian dâng betute tihdân hi an lunglên tlat a. Mi tam takte
chuan khawvêl mîte nên inzawmna \ha zâwk nei a, an tih angte
ti vein Pathian mi lote chu thunun theiin an inring a. Nimahsela
hetiang kawng zawhtute zawng zawng chu an chakna bul a\anga
tihhran an ni ang. Khawvêl \hian an nihna chuan Pathian
hmêlmaah a siam a. Khawvêl mi lâr nih an tumnaah chuan
Pathianin a koh chhan ‘thim ata chhuaka, a êng mak taka lût
_____
6
1 Petera 2:9; 71 Samuela 8:22
642 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tûra kotu \hatna entîr theihna chu’6 an chân ta zâwk.


Lungchhe takin Samuela chuan mipuite thusawi chu a ngai
thla a; nimahsela LALPA chuan hetiang hian a hrilh a “An thû
chu pawm la, lal siam sak rawh”7 a ti a. Zâwlnei chuan a tih tur
chu a ti zo tawh. Chiang takin thu a hrilh a, vaukhanna pawh a
pe a, mahse an hnâwl a. Rilru rit takin mipuite chu a hawn tîr a,
tichuan an duh ang sawrkara thlâk tûr chuan a buatsaih ta a.
Samuela nun thianghlim, mahni hmasial lova a thawhna chu
puithiam leh upa mahni hmasialtute leh Israel mipui bâwlhhlawh
leh chapote tân kumkhaw zilhhauna a ni ve ve a. Ropui taka
intârchhuahna nei lo mahse Vân chhinchhiahna chu a hnathawh
chuan a keng tlat a. Khawvêl tlantu chuan a chawimawi a, A
kaihhruaina ang chuan Hebrai mîte ro a rêl a. Nimahsela mipuite
chuan a \hatna leh sâkhaw mi nihna chu an ning a; inngaitlâwm
taka rorêlna chu an hmusit a, lal anga a rorêlna tûr chu an hnâwl a.
Samuela nungchangah chuan Krista nihna ang a langchhuak
a. Chhandamtu nun thianghlimna chuan Setana thinurna chu a
chawk thova. Chu nungchang chu khawvêl êng a ni, chu chuan
[608] mihring thinlung chhûnga sual chu a puang chhuak a. Krista
thianghlimna chuan Amah dotu pathian mi inti rilru suak kawlhsen
ber maite chu a chawk let a. Krista chu khawvêl hmingthanna
leh hausakna nên a lo kal lo, nimahsela a thuneihna rawn pêk
chu khawvêl lalte thiltihtheihna aia ropui zâwk a ni. Judate chuan
an nghawngkawl tihtliah sak tûrin Mesia chu an beisei a, mahse
chu sual chuan an ring an tikhawng si. Krista khân an sualte
thupin an \hatna sawichhuak sela chuan an lalah an pawm tûr a
ni a, nimahsela tim miah lova a zilhhauhna chu an dawng zo lo.
A nungchang duhawmah chuan thil \ha tichakna thianghlimna
chu a lal ber a, huatna a awm lova, sual chauh a hua. Khawvêl
hun tinrengah chutiang chu a ni. Vân a\anga êng lo thleng chuan
chuta kal duh lote chu a hnawl a. A der maia \hate chu Setana
aiawhtte an ni, mi rinawmte tibuaia nghaisak tumtute an ni. “Ani,
tupawh Krista Isuaa Pathian ngaihsaka awm tum apiang chuan
_____
8
2 Timothea 2:12; 91 Samuela 9:2
ISRAEL LAL HMASA BER 643
tihduhdahna an tuar bawk ang,”8
Israelte zînga lal rorêlna tûr chu zâwlneiten lo hrilhlâwk mah
se, Pathian chuan an lal tûr thlanna chu a chanpualah a dah a.
Hebraite chuan Pathian thuneihna chu an zah a, lal thlanna chu
Pathian tih turah an dah tlat a. Krista fapa Benjamina hnam a
mi thlan a ni ta a.
Lal lo awm zêl tûrte mizia leh nihna chu lal neih duhna thinlung
chapo titlai theitu ni tûr a ni. “Israelte zîngah chuan a aia tlâwntlai
\ha reng an awm lova.”9 Mi zahawm leh tlâwntlai \ha, tlangvâl
hmêl\ha leh sâng, a lan dânah pawh thu pe theitu ni awm tak a
ni. Pâwn lamâ lan dana mi hîp thei tak ni mahse, a pawimawh
ber finna dik tlachham mi a ni. A tleirâawl laiin a hmanhmawh
vutna leh rilru let vut a nihna chu tihreh a lo tum ngai lova, Pathian
khawngaihna a rilrua tih thar reng mamâwhna hre lo mi a ni.
Saula chu lal thiltithei leh hausa tak fapa a ni a, mahse an
hun laia an mâwlna angin lo lam enkawltu hna tlâwm tê a thawk
a. A pa ranvulh, tlânga chêngte chu Saula chuan chhiahhlawh
hruaiin a zawng a. Ni thum lai ran an zawng a, Samuela awmna
Rama khua hlat lo takah an kal a, chhiahhlawh chuan an ran
zawn chu hmutheitu râwna hmuh a beisei a. Chhiahhlawh chuan,
“Ngai teh, tangka sekel hmun lia \hena hmun khat chu ka la [609]
keng a; chu chu, kan kalna tur min hrilh manah Pathian mi chu
ka pê ang e,” a ti a. Chutiang chu chûng hun laia an tihdân chu
a ni. Mahni aia ropui zâwkte an hmuh dawnin an zah entîr nan
thilpêk tlêm an pe \hîn.
Khawpui an thlen dâwn \êp chuan nula tui chawi tura lo
chhuak an tâwk a. Hmutheitu chu khawiah nge a awm tih an
zâwt a, anni chuan vawiinah hian “Hmun sângah” mîte an inthawi
dâwn a, puithiam pawh a lo thleng tawh reng a, chumi zawh
veleh chuan ruai \hehna a awm dâwn a, tiin an hrilh a. Samuela
rorêl hun lai hian thil a danglam nasa hlê a. Samuela Pathianin a
koh hun lai khân biak bûk rawngbâwlna pawh hmusit awm a ni
a. “Mîte chuan LALPÂ hnêna inthawina hlante chu an ngaihnêp
_____
10
1 Samuela 2:17; 111 Samuela 9:17, 20; 12châng 21
644 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

phah ta si a.”10 Nimahsela tunah chuan ram pumpuiah Pathian


biakna chu \ha taka neih a ni a, mîte chuan sâkhaw biakna
rawngbâwlna chu an ngaipawimawh a. Biak bûkah chuan
rawngbâwlna awm loh lai pawhin, hmun dangah te neih a ni tho
va; puithiamte leh Levia chite awmna khawpuiah chauh mipuite
chu zirtîrna an pe a, hetiang hmunte hi an thleng a. Khawpuia
hmun sang berte chu chutiang hmun atân chuan an thlang a
chuvâng chuan “hmun sâng” tiin an vuah a.
Khawpui kawngkhâr bulah Saula chu zâwlnei chuan a tâwk
a. Pathian chuan a hma ni chuan Israel lal tura a thlan chu a
tâwk ang tih Samuela chu a lo hrilh tawh a. Chutia
inhmachhawna an din lai chuan, LALPAN Samuela hnênah chuan,
“En teh, i hnêna ka mi sawia kha, ani hian ka mîte chungah thu
a nei ang,” a ti a.
Saula chuan, “Hmutheitu in chu khawiah nge a awm min
hrilh teh khai” a ti a. Samuela chuan, “Keimah hi hmutheitu
chu ka ni,” a ti a. Sabengtung ni thum bo tawh chu ngaihtuah
lova an hmuh tawh thu chu a hriattîr a, hmun sânga kala chumi
nia a hnêna chaw ei tûrin a hrilh a. “Israelte zînga ropuina
zawng zawng chu tu tân nge ni? I tân leh i pa ina mi zawng
zawng tân a ni lâwm ni?’11 a ti a. Zâwlnei thuchhuak a hriat
chuan a ngaithlatu chuan mak a ti hle mai a. Eng nge a awmzia
ni ang tia a ngaihtuah chuan chunglai hun chu hnam pumpui
deuhthâw chuan lal neih an duhna chu a hria a. Saula chuan
hawihâwm tak leh inngaitlâwm takin a chhâng a, “Israel hnam
zînga tê ber, Benjamin hnam ka ni lâwm ni? Kan chhûngkua
pawh Benjamin hnam chhûngkua zawng zawng zînga tê ber
a ni lâwm ni? Engtiziaa hetianga ka hnêna sawi nge i nih
le”? 12 a ti a.
Samuela chuan Saula leh a chhiahhlawh chu mipui
punkhâwmna hmun, khawpui chhûnga mi pawimawhte
[610] awmkhâwmnaah chuan a hruai lût a. An zîngah chuan zâwlnei
hrilh angin \hutna zahawm berah chuan an \huttîr a, ei tur a hran
_____
13
1 Samuela 10:1-6
ISRAEL LAL HMASA BER 645
bîka an dah chu an rawn chhawp sak a. Chaw an eikham chuan
Samuela chuan Saula chu a inah a hruai a, a pindan chungnungah
chuan a awmtîr a, Israel sorkarna thar kaihhruai dân tûr leh din
dân tûr chu a sawipuia chu din hmun sâng atan chuan amah chu
a buatsaih a.
A tûk zîngah chuan Saula chu a kalchhuak a, zâwlnei pawh
chuan a zui ve a. Khawpui an kal pelh hnu chuan chhiahhlawh
chu kal hmasa tûrin a hrilh a. Saula chu a din tîr a, Pathian hnên
a\anga thuchhuak te dawng tûrin. “Chutichuan Samuela chuan
hriak bâwm chu a han phawrh a, a lûah chuan a leih a, a fâwp
a, “LALPA chuan a rochante chunga hotu ni tûrin hriak a thih
che a ni lâwm ni?” a ti a. Chu thiltih chu Pathian kaihhruainaa
tih vek a ni tih a hriat theih nan thil lo thleng turte a hawn kawnga
a tawh turte a sawi lâwk a, Saula chu Pathian Thlarauvin hun lo
thleng tur atan chuan a buatsaih dâwn a ni tih a hrilh a. “LALPÂ
thlarau chu nasa takin i chungah a lo thleng ang a,” tiin zâwlnei
chuan a hrilh a, “Mi danglam daihah i lo chang mai ang.” Hêng
chhinchhiahna hi i chunga a lo awm hunah chuan thil lo awmin a
zir ang zêlin i tih tûr a ni; Pathian i hnênah a awm zêl si a,”13 a ti a.
Saula chu a kal ta zêl a, zâwlnei sawi ang chiah zêl chuan
thil chu a thleng a. Benjamin ramri a thlen chuan an ran zawn
chu hmuh tawh a ni tih an hrilh a. Tabor phai ruamah chuan mi
pathum Bethela Pathian han be turte a tâwk a. Pakhat chuan
kelno pathum a pawm a, pakhat chuan chhangper pathum a
keng a, a pakhat leh chuan uain peng a keng a, an inthawina
tûrin. Saula chu chibai an bûk a, chhang pathum zînga mi
pahnih chu an pe a. Gilbo amâ khawpui an va thlen chuan, a
zâwlnei ho rual “hmun sang” a\anga lo kîr, perhkhuang te,
khuang te, phênglâwng te, \ing\ang te tuma zai dual dualte chu
a tawk a. Chûng mîte Saula’n a tawh chuan LALPÂ thlarau chu
nasa takin a chungah a lo thleng a, an hla saknaah chuan tel vein
thute chu a puang ve a. Thute chu nâl leh thiam takin a sawi a,
fing tak bawkin, an thiltihhonaah chuan khun takin a tel ve a, a
_____
14
châng 24
646 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lo hmu tute chuan, “Saula Kisha fapa pawh chu zâwlnei a ni ve


ta elo?” an ti a.
Chutia Saula chu zâwlneite Pathian biaknaa a rawn tel chuan
Pathiana danglamna nasa tak Thlarau Thianghlim chuan a rawn
thlentîr a. Pathian thianghlimna leh zahawmna chuan a thinlung
thimna chu a ti eng a. Tûn hmaa a nih dan dik tak chu a inhmu
[611] a. Thianghlimna mawina chu a hmû a. Tûnah chuan Setana
leh sualna chu do tura koh a ni a, chutiang a tihchhoh zêl chuan
indona atan chuan a chakna chu Pathian a\angin a lo chhuak zêl
ang. Chhandamna ruahman, tunhmaa a hriat thiam ngailoh thim
leh harsaa a ngaih chu hawn niin a lo hrethiam ta a. Pathian
chuan dinhmun sâng zâwk a neihnaah chuan finna leh huaisenna,
ngilneihna leh thiltih tura tihênna te a pe a.
Saula lal atana hriakthihna chu mipuite hnênah hian puan
zâr a la ni lova. Pathianin a thlan chu pawm mai tûr a ni a.
Hemi atan hian mipuite chu Mizpehah kohkhâwm an ni a.
Pathian kaihhruaina an dîl hnu chuan khun takin \hum an vawr
a. Pâwnah chuan mipuiten ngawi rengin an nghâk \hup a.
Hnam, chhûngkua leh chhûngkaw bîk chu an en zêl a, Saula
Kisha fapa chu an thlan chhuah chu a ni ta. Nimahsela Saula
chu pungkhâwm zîngah chuan a awm lo. Mawhphurhna lian
tak mai a chunga tla tur chu a huphurh a, a rûk tein a kal chhuak
a. Mipui zîngah chuan rawn hruaikîr leh a ni a, an han en chuan
an chhuangin an lungawi hlê a, lal hmêl leh zahawm tak hmêl a
pû a, a sang hle a, mipuite chuan a koki an thleng pha chauh a.
Samuela ngei pawh chuan mipuite hnênah chuan, “LALPÂ mi
ruat hi in hmu em? Mipui zawng zawng zîngah amah ang rêng
rêng an awm lo ve,” a ti a. Mipuite chu an auva, “Pathianin
lalber humhim rawh se,”14 an ti a.
Samuela chuan mipuite chu “Ram awmdân tûr chu a hrilh
a” lal ram chu eng chunga innghat nge ni a, engtianga kal tûr
nge, engtianga rorêl tûr nge tih chu. Lal chu thuneihna zawng
zawng chang vek tûr a ni lova, Chungnungbera Pathian rawn
ISRAEL LAL HMASA BER 647
chunga rorêl tûr a ni a. Hêng thil zawng zawng hi lehkhabuah
chuan ziak a ni a, lalte thiltihtheihna chin te, mimir te chanvo leh
an tihtheih chin te chu. Mipuite chuan Samuela vaulâwkna chu
an hmusit nain, zâwlnei rinwm tak chuan a theih ang tâwkin
mipuite zalênna tûr chu humhim a tum tlat a.
Mipui tam zâwk chuan Saula chu lalah pawm an duh laiin,
mi tam tak hnialkalhtute an awm a. Hnam tlêm ber Benjamin
hnam a\anga lal han thlan chu–Hnam tam zâwk leh thiltihthei
zâwk Juda leh Efraim hnamte han thlauhthlâk tak mai chu–chu
chu an thil hriat thiam loh chu a ni. Saula chu an ngainêp a,
lâwmman rêng rêng an pe duh lova. Hmanhmawh taka lal neih [612]
diltute chu Pathianin an lal tûr a ruat pawm duhlo tute chu an ni.
Mi pawl hrang hrangte chuan anmahni duhzâwng ngei chu lal
tûrin an duh a, hruaitu \henkhatte chuan anmahni ngei chu
lal\hutphahah chuan \hu tûrin an induh a. Elrelna leh itsikna
nasa tak an thinlungah chuan a awm a. Chapona leh tum sanna
chuan beidawnna leh lungawi lohna a thlen a.
Hetiang dinhmunah hian Saula chuan lal nihna han chan chu
tlinin a inhre lo a ni. A hma ang bawka sorkarna chu Samuela
enkawl tûrin Gibeah chuan a kîr leh ta a. Ropui takin thlan a
nihna tihtlang duhtute chuan an vêng a, an zui a, lala siam an tum
tlat a. Amahin lalna chang tûrin engmah tih a tum lo. Benjamin
rama an inah chuan a hawng a, lo neih hna chu a chhunzawm leh
a, thil dang zawng zawng chu Pathian chungah a nghat tawp mai a.
Saula lala ruat a nih hnû lawk chuan Amon mi Nahasa an lal
chu a lo thawk a, Jabes Gilead Jordan Lui chhaklam ram chu a
vau a. Anniho chuan an hlau êm êm a, thuthlun puia Ammon
mîte rawngbâwl mai an duh a. He lal sual tak hian an thil rawt
chu pawm lovin hetiang hian thu a thlung a, mi tinte chu an mit
dinglam a kherchhuak vek ang a, a thuneihna hnuaiah an awm
reng theihna tûrin.
Jabes khuaa upate chuan nisarih ngaichâng rih tûrin an dîl
a. Hei hi Ammon mîte chuan an remti a, hnehna an beisei chu a
_____
15
1 Samuela 11:5, 7; 16châng 11
648 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ropui leh zualna tûrin. Tichuan Jabes mîte chuan mîte an tîr
chhuak a, Jordan Lui thlang lamâ mîte chuan an \anpui theih an
beisei a. Mi tîrhte chuan Gibea chu an lo thleng a, mîte chuan
an hlau êm êm hlawm a. Saula chu lo a\angin zanah bawngte
zuiin a lo thleng a, mîte mangang leh \ap thâwm chu a hria a.
“Engtizia nge mîte chu an \ah le,” a ti a. Thuhriat zahthlâk tak
mai an hrilh chuan a thiltihtheihna muthlu chu tiharh a lo ni ta.
Pathian Thlarau chu Saula chungah chuan a lo thleng ta......nasa
takin a thin chu a ur ta thut a. Chutichuan bawng tuak khat a
talh a, a sa chu a chan sawm vek a, Israel ram zawng zawngah
chuan a sem tîr a, “Tu pawh Saula leh Samuela rawn zui duh lo
apiang an sebawng chu hetianga tih ve hi a ni ang,”15 tiin.
Mipui nuai thum leh sîng thumte chu thukhat vuain Bezek
phaizâwlah chuan Saula thu anga kal tûrin an lo thawk a.
[613] Tichuan zualkote chu hmanhmawh takin an tîra Jabes Gilead
mîte hnênah chuan naktuk hetiang hunah hian chhanchhuah in ni
ang tih thu chu a hrilh a. Chumi ni chu Ammon mîte hnêna an
inpekna ni tûr chu a ni. Hmanmawh takin Saula leh a sipaite
chuan Jordan lui chu an kan a, Jabes chu zîng vên hun lai takin
an riahhmunah chuan an lût a, him êm êm a an inngaih lai hunah
chuan, Amon mîte chu chhun nisat vânglai tak thlengin an that
chiam a, “An thah bangte chu an darh vek a, pahniha awm dûn
pawh an awm rêng rêng lova.”16
Saula a huaisenna leh a hun taka rang taka a thawhna, sipai
rual tam tak kaihruaithei, chutiang chu a ni Israel mipuite chuan
lal ni tura an duh, chutiang chuan hnamdangte pawh an ep ve
thei ang. Tichuan hlim êm êm-in lalah an pawm a, an hnehna
chu mihring thiltihtheihnaah chauh ruatin Pathian thiltihtheihna
tel lo chuan mihring thiltihte chu engmah a ni lo tihte chu an
theihnghilh vek a. An phur êm êm lai chuan a hmaa Saula lala
pawm duhlo tute zawng zawng chu tihhlum vek tur tiin an rawt a.
Nimahsela lal chuan, “Vawiin kher hi chuan tû mah tihhlum tûr a ni
lo ve; vawiinah hian LALPA chuan Israelte zîngah chhandamna a
_____
17
châng 13
ISRAEL LAL HMASA BER 649
rawn thawkchhuak ta si a,”17 a ti a. Hetah hian Saula chuan
danglamna ropui tak a neih chu a lo lang a. Amah inchawimawi
lovin Pathianah ropuina chu a hlân a. Phuba lâk aiin ngaihdamna
leh khawngaihna a lantîr a. Hetiang hi Pathian khawngaihna hai
rual loh mihringte rilrua a lo lanchhuah dân chu a ni.
Samuela chuan hnam pumpuite chu kokhâwm a, Gilgal-ah
chuan Saula chu lal tihngheha vântlang zînga puan a tum a.
Chutiang chuan a ti ta a; chutah chuan LALPÂ hmâah remna
inthawinate an hlân a; tichuan chutah chuan Saula leh Israel mi
zawng zawngte chu an lâwm ta êm êm mai a.
Gilgal hi Israel fâte Ram Tiamah an luha an riahhmun hmasa
ber chu a ni. Hetah hian a ni Josua pawhin Pathian hrilh anga
lung sawm leh pahnih LALPAN a mîte mak tak maia Jordan Luia
leichâra a hruai kai hriat rengna tura a phuntîr ni. Hetah hian
serhtan thuthlung chu an tithar leh a. Hetah hian Kalhlen kût
chu thlalêra an vahvaih leh Kadesha an sual hnuah chuan an
hmang hmasa leh ber a. Hetah hian Manna chu a tla ta lova.
Hetah \ang hian Jeriko leh Ai khua hneh tûrin an kal chhuak a.
Hetah hian Akana chu a sualna avângin hrem a ni a. Hetah hian [614]
Gibeon mîte nên chuan remna an siam a, Israelte chuan Pathian
rawn nachang an hre lova hrem an tawh phah a. Helai hmunah
hian thil tam tak a thleng a, Samuela leh Saula pawh chu an ding
a, mipuiten lal an lâwmna ri chu a reh hnu chuan, Zâwlnei tar
tawh tak mai chuan Israel hnamte rorêltu a nihna tâwpna thuchah
chu a sawi a.
Samuela chuan, “Ngai teh u, ka hnêna in thu sawi zawng
zawng chu ka pawm a, lal tur chu ka siam sak ta che u a. Tûnah
hian ngai teh u, lal chuan a lo kaihhruai ta che u a; kei chu ka lo
tarin ka lûte pawh a lo \uak ta a:.....ka tleirawl a\angin tun thlengin
ka kaihruai che u a. Heta hi ka awm a; LALPÂ hma leh a hriak
thiha hmâah hian min sel teh u le; tu bawngpa nge ka chhuhsak
ngai? Tu sabengtung nge ka chhuh sak ngai? Tunge ka hum
tawh ngai? Tunge ka tihduhdah ngai? ka mit tidel tûrin tu lakah
_____
18
1 Samuela 12:1-3
650 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

nge tham ka lâk ngai? ka rûl leh vek ang che u,”18 a ti a.
Anni chuan a rualin “Mi bum ngai lova, min tiduhdah ngai
hek lo, tuma kut a\angin lâk âwm loh i la ngai hek lo,” an ti a.
Samuela chuan amah insawithiam leh sawi fel chu a tum tak
a ni lova. A hma a\angin mipuite leh lalten an tih tûr leh zui tûr
kaihhruaina chu chiang takin a lo sawi tawh a, chutah chuan
entawn tûr \ha tak a lo hnutchhiah tawh chu zui tûrin a duh a.
A naupan tet a\angin Pathian hna chu a lo thawk \an a, a
damchhûng hun zawng zawngah chuan a thiltum ber chu Pathian
chawimawi leh Israelte hmunsâng leh \ha ber a hlankai chu a ni.
Israelte tâna hmuingîlna leh tluanna awm theih nân chuan
Pathian hmâah sualte sima inchhirna chu a ni. Sualna avângin
Pathian an rinna chu an hloh tawh a, hnam chunga rorêl thei
tûrin A finna leh thiltihtheihna chu an man thei lova, a hna
tihlawhtling tûrin A chaknaah an innghat hek lo. Thlamuanna
dik tak an hmuh hmain an thiltihsualte hmuchhuaka sual puang
thei tura hruai hmasak an \ûl a ni. An duhchhan an sawinaah
chuan, “Kan lal chuan ro min rêlsak anga, kan hmaa kalin
indonate min dosak ang,” tih kha a ni. Samuela chuan Israel
ho chanchin chu a han chhui let pui a, Pathianin Aigupta ram
a\anga a hruai chhuah tîrh a\ang khan, Jehova, lalte Lal chu an
hmâah kal in an hmêlmâte chu a do sak \hînzia a chhût a. An
sualna avâng zâwkin an hmêlmâte kutah an tlu lût leh \hîn a, an
sual kawng an hawisan veleh chuan LALPA chuan khawngaihna
neiin a chhanchhuak leh \hîn a. LALPA chuan Gideona te,
Barak-a te a tîr a, “Jeftha te Samuela te a tîr a, in hmêlma
[615]
lehlam lehlam mîte kut ata a chhanchhuak che u a, him takin in
awm a,” Chutichung pawhin thlaphanna an neih apiangin, “Lalin
kan chungah rorêl se” an ti a, zâwlnei chuan, “Jehova in Pathian
chu in Lal a ni,” an ti a.
Samuela chuan a sawi zêl a, “Ding \hap ula, LALPAN in mit
hmuha thil ropui tak a tih tur hi lo en rawh u. Vawiin hian buh
an seng a ni lawm ni? Khawpui riktîr tur leh ruah sûrtîr tûrin
_____
19
châng 13-24
ISRAEL LAL HMASA BER 651
LALPA chu ka au vânga, tichuan lal in dil thuah hian LALPÂ
mithmuha thil in tihsual hi a nasatzia in hriain in hmu ang,” a ti a.
Huit buh seng hun lai May leh June thla chuan khawchhak lamah
ruah a sûr ngai lo. Vânah chuan chhûm a awm lova, boruakte
chu a vêng hlê a. Mahsela thlipui hlauhawm tak chuan a nuai a,
hlauhnain an khat a. Inngaitlâwmin mipuite chuan an sualte an
puang a–an sualna tak mai chu: “Kan thih loh nân LALPA i
Pathian hnênah chuan i chhiahhlawhte hi min \awng\ai sak rawh,
he thil \ha lo tak, lal kan lo dîl hi, kan sual zawng zawng
belhchhahtu a nih tak hi,” an ti a.
Samuela chuan mipuite chu beidawng takin a hnutchhiah
duh lo, hêng hian nun \ha zâwka an kalna tur chu a dal a hlau a.
Setana chuan Pathian chu ngaihdamna nei lo rawng tak anga
lantîr a tum a, chutiang chuan thlemna tam tak tawhtîr a duh a.
Pathian chu ngilnei, ngaihdamnaa khat englai pawha A mîte
thuawih duhte chu duhsaktu a ni. “Hlau suh,” tih chu Pathianin
a chhiahhlawh hmanga a sawi chu a ni. “He thil \halo tak hi tih
zâwng in ti ngei tak a, mahse LALPA in zui chu pensan chuang lo
ula, in thinlung zawng zawngin LALPÂ rawng chu bâwl zâwk
rawh u; engmaha hnemhnâng lo tûr leh chhanchhuak thei lo che
u zuiin pênsan suh u, engmahlo an ni si a. LALPA chuan a
mipuite chu a phatsan ngai lovang.
Samuela chuan thil engmah a chunga a inbel \hîn chu a sawi
ri lova; A dam chhûng zawnga Israelte tana rawngbâwlna an
lawm lohnaah pawh chuan tû mah a hau lova; an tâna bâng lova
a duhsakna chu a sawi zâwk a; “LALPÂ chunga sual chang pawh
a ni lova, in tana \awng\ai ban a, LALPÂ chunga sual chu kei
atan a hnai lo tâwp mai a ni; kawng \ha leh kawng dik ka
kawhhmuh zêl zâwk ang che u. LALPA chu \ih phawt mai ula,
in thinlung zawng zawngin tih tak zetin a rawng bâwl ula; in tan
thil a tih ropuizia hi ngaihtuah rawh u khai. Amaherawhchu
sual taka thil in la tih cheu chuan in boral ang, nangmahni leh in
lal nên,”19 a ti a.ð
652 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

60
THILTIH SUAL LUIHNA

[616]
G ILGALA an inkhâwm hnû chuan, Saula chuan Amon mîte
tudawl tura sipai a khawm zawng zawng chu a \în darhtîr a.
Sâng hnihte chu Mik mas-ah amâ hova awm tûrin a ti a, sâng
khat chu Gibea-ah Jonathana hnênah an awm a: Hetah hian thil
dik lo tak a ti a. A sipaite chu a hmaa an hnehna chan avâng
chuan beiseina sâng leh huaisennain an khat a; an neih theih nan
Israel hmêlma dangte chu a do leh a.
Chutih lai chuan an \henawm hnam Filistia mîte chu indo mi
takte an ni si a. Ebenezar-a hneh an nih hnû pawh khân Israel
ramah chuan tlângram kulh \henkhatte an la chang fo va; ram
laili takah chuan nghet takin an la awm si a. Filistia mîte chuan
râlthuam leh thil dang engkimah Israelte chungah chuan
chungnunna tam tak an la nei si a. Hun rei tak an chunga
râwng taka ro an rêl chhûng zawng zawng khân Israel mîte
thirden an khap tlat a, chutilo chuan râlthuamte an chher
ang tih an hlau va. Israel-ten hnehna an chan hnu pawh
khân. Indonaah chuan thal leh thalngulte an hmang \hîn a;
hêngte hi Israelte chuan an nei vê a; Saula leh a fapa
Jonathana chauh lo chuan, an zînga tû mahin fei leh ngûnhnâm
an nei lo. khâng nun awlsam leh rilru hniam tak neiin, indona
hmanrua rêng rêng an ngaihsak lo va râlthuam lam chu
Filistia mîte lak a\ang chauh lo chuan an nei thei lo.
Saula kum hnih ro a rêl a\ang khân Filistia mîte chu hneh
tumna an nei chauh a. A hmasa bera hnehna chu lal fapa
Jonathana chuan Geba-a an inchhekna hmunpui a beih chu a ni.
[617] Filistia mîte chuan chu chu an lo hria a, Israelte bei tur chuan an
lo inbuatsaih ta. Saula chuan ram zawng zawngah chuan
tawtawrawt a ham tîr a, mipuite chu Saula hnên Gilgal-ah an
pungkhawm ta chiam a.
THILTIH SUAL LUIHNA 653
Filistia mîte chuan Israel ho bei tûr chuan Mikmas-ah chuan
\anhmun an khuar a – “Tawlailîr sîng thum, sakawr chung
chuang mi sangruk, mihring tuifinriat kama \iau zât zeta tam an
ni.” Chû thu chuan Saula hnên a lo thlen chuan Gilgal-ah chuan
Saula leh a mîte chuan indona ropui tak hmachhawn tûr an nei
a ni tih an hria a. An hmêlmate do tûr chuan an inpeih hauh
lova, mi tam takte chu hlauhnain an khat a, han do chhin pawh
an ngaihtuah ngam lo. A \hen chuan Jordan râl an kai a, a \hen
chu pûkah te, hnim kârah te, lungpui phênah te, kulhah te,
khuarkhurumahte an biru a. In beihna hun tûr a lo hnaih zêl
chuan mi tam takte chu an tlânbo zo a, a tlânbo lote pawh chu
hlauhnain an khat a.
Saula chuan lal atâna hriak thih a nih lai khân Samuela hnên
a\ang chuan hetiang hun a tâna thil tih dân tûr kimchang tak a
dawng a. Zâwlnei chuan hetiangin a sawi a, “Ka kal hmain
Gilgal-ah lo zuk kal la; ngai teh, kei pawh hâlral thilhlante leh
remna inthawinate hlan tûrin i hnênah ka lo chhuk ang a; i hnêna
ka lo kal a, i tih tûr ka rawn hrilh hma che chuan ni sarih i lo
awm tûr a ni ang”1 tiin.
Nî tin maiin Saula chu a inthlahdah a, mipuite chu LALPA a
rinna nghat a, huaisen tûrin a fuih lo. Zâwlneiin ‘a lo kal ang’ a
tih hun pawh chu a lo thleng ta, a lo kal tlai avâng chuan a
beidawngin a vêla thil thlengte chuan a ti hnual a. Mipuite
Samuela lo kal hun atâna buatsaiha tiphûr a hnêkin, rin lohnaah
leh vânduainaah a siam ta. Pathian zawn leh inhmuhchhuahna
hna hi inthawina hlan dâwn hian a mamâwh êm êm a, Pathian
chuan a mîte chu an sualnate zawng chhuaka thinlung taka sima
an awm chuan an thilhlante chu pawmin, A malsâwmnate chu
an hmêlmâte hneh tûr pawhin pêk A tiam a. Nimahsela Saula
chu a awm hlê hlê thei tawh lo; mipuite pawh chuan Pathiana
innghahna lam ngaihtuah lovin, an lal an thlan ngei chuan anmahni
hruaiin a kalpui zêl tûrah an ngai a.
Nimahsela LALPA chuan a la ngaihsak reng a, an chhiatna [618]
_____
1
1 Samuela 10:8
654 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tûrah chuan a kalsan mai rih lo, mihring bân chak lo tak mai
chauh an rinchhan awmchhun a nih lai pawhin. Pathian chuan a
rawn hnaih a, mihring chak lo an rinchhan chu a dik lohzia hria
a, Amah chauh chu \anpui theitu a ni tih an hriatchhuah leh theihna
tûrin. Saula fiahna hun takzet chu a lo thleng ta. Tûnah chuan
Pathianah chuan rinna nghet tak leh dawhthei takin Pathian hrilh
ang chuan a nghâk fan fanin Pathianin A mipuite tana rorêl tûra
mi rintlak a nihna a lantîr dâwn nge, tihngaihna hre lovin nihna
ropui tak a chan chu a hlip kiang dâwn. Israelten lala an lo
thlan tawh chuan, Lal zawng zawngte chunga Rorêltu chu a
ngaithla dâwn em? Chatuan atâna chhanchhuak thei chakna nei
thu chu a ngaithla dâwn nge? Lei sipai chaklo takte lam chu
hawiin an thu chu a ngaithla zâwk dâwn?
Samuela lo thlen hun nghah chu harsa a ti hlê mai, zâwlnei a
lo thlen loh avâng chuan mipuite an zâm a, an tlandarh san a.
Hun tiam chu a lo thleng a, mahse Pathian mi chu a lo lang
bawk si lo. Pathianin a chhiahhlawh chu a titlai a. Saula chuan
a nghâk thei ta lo. Mipuite hlauthâwng lûtuk tireh tur chuan
nghah theih niin a hre lo. Inthawina nei mai tûrin mipuite a kova,
inthawina chuan Pathian \anpuina a ngenchhuah theih a beisei
a. Pathian chuan inthawina chu mi serhhrante chauhvin an hlan
tûr a ni tih chu a hrilh vek tawh a. Nimahsela Saula chuan,
“Halral thilhlan tur chu hetah rawn la rawh u” a ti a; indona
thuamhnaw inbel chung chuan maichâm lam chu a pan a, hâlral
thilhlan chu LALPÂ hmâah a hlân ta a.
“Thil hlân chu a hlân zo chauh va, Samuela chu a lo thleng
ta a; Saula chu chibai bûka amah hmuakin a kal a.”2 Samuela
chuan Saula chuan thil tih dân tûr hrilh a nih ang chu kalhin thil a
ti a ni tih a hre mai a. LALPA chuan A zâwlnei hmangin he
buaina hunah hian enge Israelte chuan an tih tûr tih A hriattîr
ang tiin a lo sawi tawh a. Chûng thil chu Saula chuan a zawm
chuan Pathianin a \anpui ang a, mitlêm tê hmangin ropui takin
chhanchhuah an ni ang tih tiam a ni. Nimahsela Saula chu a
_____
2
1Samuela 13:9, 10
THILTIH SUAL LUIHNA 655
thiltihah chuan inthiam chawpin \ha ti takin zâwlnei tâwk tûrin a
kal a, a hnathawh chu sawisêl lova fak zâwk tûrah a ngai a.
Samuela chu a hmêlah pawh a lungawi lova, \hînrim takin, [619]
“Eng nge i lo tih chu le?” a ti a. Saula chuan a thiltih sual luihah
chuan chuan lam a siam a, “Mipuite chuan mi kal bosan tawh a,
nang lah chu ni ruat niah chuan i lo thleng ta lo va, Filistia mîte
lah chu Mikmas-ah an pung khâwm luih tawh tih ka hre si a.
Chuvâng chuan “Filistia mîte chuan Gilgal-ah min rawn bei dâwn
\êp si a, LALPÂ khawngaihna ka lo dîl sî lo’ ka ti a. Chuvâng
chuan hâlral thilhlan chu hlân lo thei ka ni lo a ni”3 a ti a.
“Samuela chuan Saula hnênah chuan “I thiltih dân hi a âtthlâk
hlê mai; LALPA i Pathian thupêk, thu a pêk che hi i zawm lo a ni:
LALPA chuan Israelte chungah hian i lalna hi kumkhuaa tihngheh
tum zawng a ni a le. Nimahsela i lalna chu a kin tawh ang;
LALPÂ thu pêk che i zawm loh avângin LALPA chuan amâ thinlung
ang pu mi a zawng a, mîte chunga hotu ni tûrin LALPAN a ruat
tawh a ni. Samuela chu a tho va, Gilgal ata chu Benjamin rama
Gibea khuaah chuan a han kal ta a.”4
Israelte chuan Pathian mi an nihna an hloh dâwn nge, Lal an
neih dân tûr ruahman an zui dawn nge, hnam pumpui chu Pathian
rorêl sakin an awm dâwn, a engber emaw hi thlang tûr a ni.
Israelte chu Pathian hnam thlan an nih zêl chuan mihring duhdan
leh khawvêl duhdan zawng zawng chu Pathian thuhnuaiah a awm
vek tûr a ni a, Pathian chu Israelte Rorêltu a ni zêl ang. Lal leh
mipuite chuan Pathian an thlâwp tlat chhûng chuan Ani chu
anmahni vênghimtu a ni tlat ang. Israel ramah chuan lal Pathian
thu thua awm tur an nih hre mi an neih loh chuan lalram chuan
hma a sawn thei lovang.
Saula hian hetiang fiahna hunah hian Pathian duhdan leh ti
tura a hrilhte chu zui zêl sela chuan amah hmangin Pathianin a
duhdan chu a tipuitling tûr a ni a. Nimahsela Pathian duhdan ti
tura a hlawhchhamna chuan Pathian mîte chunga rorêl tûr a
nihnaa a tlak lohna chu a entîr a. Mipuite chu a hruaisual ang a,
_____
3
châng 11, 12; 4châng 13-15
656 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Pathian duh dan ni lovin amâ duhdân ang chuan ro a rêl ang.
Saula chu rinawm sela chuan a lalram chu kumkhua atan din
ngheh a ni ang a, mahse a tlin lohna chuan mi dang Pathian
duhdan anga rorêltu tur ruat a \ûlna a thlen ta. Israelte sorkarna
chu Pathian remruat anga mipuite chunga rorêl theitu lal chungah
chauh a innghat a ni.
Pathianin kan duhdân hi a pawm thei ang em tih lam ni lovin,
Pathian thu a nihna ang taka zawmnaah chauh chuan himna a
awm a ni. A thutiam zawng zawngte hi rinna leh thu zawmnaah
[622] chauh a innghat a, Pathian thuin a sawi awih lohna leh zawm
lohna chuan a thutiam zawng zawng channa a thlen a ni.
Saula chu Pathian duh angin a kal lo, chuti pawhin Pathian
hmâah inngaihtlawmna, inchhîrna a nei chuang lo. A tlin lohna
lai tak chu sâkhaw lamâ a \hahnemngaihna zâwk anga lantîr a
tum tlat a. Saula chuan Israel hnamte hneh an nih dân, Hopnia
leh Finehasa-ten Pathian bâwm riahna hmuna an rawn lâkte chu
hre lo a ni lo, nimahsela heng hi a hre vek chung pawhin bâwm
thianghlim chu a zawntuten rawn la tûrin thu a pe a. Hetiang a
tih chuan sipai tlandarh tawhte pawh khan rintâwkna neiin Filistia
mîte do tur chuan an lo kal khâwm leh a beisei a, chutiang a nih
chuan Samuela tel lovin, zilh hauna leh lâwm lohna zawng
zawngte chu pumpelhin inlâk hran hlauh theih a beisei a.
Saula’n a thinlung tinema hriatthiamna nei leh tûrin Thlarau
Thianghlim hnathawh pawh a dawng. Pathian zâwlnei hnên a\ang
chuan thununna leh zilhhauna pawh a dawng. A ngaih dân chu
a va khirh tak êm! Israel lal hmasa ber a\ang chuan la naupan
deuh laia chîn\han \ha lo neih a hlauhawmzia hmuh tur a awm a.
A tleirawl lai hun chuan Saula chuan Pathian chu a hmangaihin
a hlau hauh lo mai, chu rilru tak mai chu hma taka bânsan tûra
zirtîr a nih lohna chuan Pathian laka helna a neihtîr a. Mi an
tleirâwl lai huna Pathian duhdân pawisa mi leh an tihtûrte an
dinhmun ang zêla rinawm taka ti \hînte chu tûn hun chauhah ni
lo nakin hnu atana hmun sang zâwk atan buatsaih an ni ang.
THILTIH SUAL LUIHNA 657
Nimahsela mihringte hian kum rei tak Pathian thiltihtheihna chu
herh taka zawm duh lova an awm tawh chuan, zawm leh pawh
han tum mahse an thei tawh lova, a nilo zawng daihin an kal
tawh \hîn.
Saula’n mipuite tihphûr tuma a beihna rahin engmah a chhuah
lo. A sipaite chu mi zaruk chauh an ni tawh tih a hriat chuan
Gilgal chu a chhuahsan a, Geba Filistia mîte hnên a\anga an
lâkah chuan a awm ta a. He an hmun khuarna hi Jerusalem
hmar lam mel tam vak lo hmun khawkrawk tak lunghmun a ni a.
Chulai phai ruam a\anga hmarlamah chuan Filistia mîte chuan
Mikmas ah chuan awmhmun an khuar a, hmun hrang hrang lam
pana kal chhuahna hmun remchâng a ni a.
Pathian chuan chhiatna an tawh chu a remti a, Saula rilru [623]
herh tak mai chu zilhhau leh mipuite chu inngaihtlâwmna leh rinna
an neih theihna tura an zir theihna tûrin. Saula’n mahni
inthiamchawpa halral thilhlan a hlan avâng chuan LALPA chuan
Filistia mîte hneha chawimawina chu a chantîr lova. Jonathana
lal fapa Pathian \ihtu chu, Israelte chhanchhuak tuah chuan thlan
a ni ta zâwk a. LALPA chuan Jonathana rilruah chuan hna a
thawk a, a râlthuam kengtu tlangvâl hnênah chuan, “Hawh teh
LALPA chuan thil min tih sak mial mahna, LALPÂ tân chuan a
tam emaw a tlêm êmaw a chhandam chu engmah theih lohna a
awm ve chuang si lova”5 a ti a.
A râlthuam kengtu pawh chu mi sâkhaw mi leh \awng\ai
ngaina mi a ni a, tichuan a ruk tein mipui zîng a\ang chuan an
chhuak dûn ta a, mîte chuan an thil tum chu an khap ang tih an
hlau va. |hahnemngai takin LALPÂ kaihhruaina chu an dil a,
tichuan an rilrua ngaihtuahin, an kal zêl an tura an tih dân tûr chu
rilru thuhmun takin an ngaihtuah chhuak a. Tichuan luiruam thuk
tak sipaite a lehlam ve vea an awmna hmun lamah chuan an
chhuk thla a. An pahnih chuan Filistia mi ralvêngtu sipaite
hmuhah chuan an va in lana, “En teh u, Hebrai mîte an bihrûkna
khuarkhurum ata an lo chhuak ta,” an ti a. Râlvêngtû sipaiho
_____
5
1 Samuela 14:1
658 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

awmnaa mîte chuan Jonathana leh a râlthuam kengtu chu, “Lo


chho ula, thil eng emaw kan lo entîr ang che u,”6 tiin an lo âu va.
An tum dân chuan Israel mi pahnihte chu an lo chhoh ngam
phawt chuan hrem an tum a ni. An tihdân chu Jonathana leh a

Jonathana leh a râlthuâm kengtu chu Pathian ring chunga khâm kârah lâwnin
_____ tlâng chhîp an thleng a, Filistia râlvêng tute chu an hneh ta a
6
châng 11
THILTIH SUAL LUIHNA 659
râlthuam kengtu chuan Pathianin an thil tih tum chu chhinchhiahna
an siam a remtihna a lantîrna a ni tih an hria a. A râlthuam
kengtu nên chuan harsa takin Filistia mîte awmnaah chuan an
lâwn chho va, chulai hmun chu ngun taka vên a ni lo. Tichuan
hmêlmâte kulhah chuan an lût a, kulh vêngtûte chu an that a,
hlauhna leh khurhnain a thawk a, an lo do lêt ngam hauh lo a ni.
Vântîrhkohte chuan Jonathana leh a zuitu chu an hliah khuh
a, nasa takin Filistia mîte chu an dopuia, an that ta chiam a. Lei
chu sakawr chungchuang leh tawlailîr tam takin an rawn
nangchîng ang maiin a nghîng dur dur a. Jonathana chuan
Pathianin a pui a ni tih a hre mai a. Filistia mîte pawh chuan
Pathianin a dopui a ni tih an hria a. Mipuite chu hlauhna chuan
a man a, hmun tina mîte chu an chiai zo vek a. Filistia mîte chu
anmahni leh anmahni an inthat ta chiam mai a.
Indo thâwm chu Israel ho riahbuka mîte chuan an lo hria a. [624]
Lal vêngtu sipaite chuan, Filistia mîte zîngah chuan buaina nasa
tak a thleng chiam a, an tlêm tulh tulh a ni tih an sawi a. Hebrai
sipaite chuan an riahhmun chhuahsan an awm tih pawh an hre
lova. An han inchhiar chian chuan Jonathana leh a râlthuam
kengtu chu an kimlo tih an hre chhuak a, Saula leh a sipaite
pawh chuan indona chu an zawm ve ta a. Hebrai mîte zînga
tlanbova hmêlma lam zawmte pawh chu an lo kîr leh a, Saula
leh Jonathan lamah an pakai a. Biru ho zawng zawngte pawh
chuan Filistia ho an tlânbo tih an hriat chuan anni pawh chuan
an dopui ve ta a, tichuan Saula leh a hote chuan Filistia mîte chu
nasa takin an that a.
Chumi nî chu a hlâwk thei ang bera hmang tûrin Lal chuan a
sipaite zawng zawng chu nilênga chaw ei lo tûrin a vau ta, “Ka
hmêlmâte chunga phubâ ka lâka, khua a lo tlailam hmaa tupawhin
chaw a ei chuan ânchhia dawng rawh se,”7 tiin. Saula hriat
lohah chuan hnehna chu an chang tawh reng a, mahse amah
inchawimawi nân an hmêlmâte chu tihchimit vek an duh a. Chaw
tû mahin eilo tura a tih chu amâ hmasialna avânga tih a ni a. Lal
_____
7
châng 24
660 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chuan a mipuite mamawh chu a ngaihthah a, amah inchawimawia


intih lal a duh vâng mai a ni. A thil khap tinghet tura chhia
chhama mipuite a vauna chuan amâ hma chauh sial a, Pathian a
zah lohzia a lantîr a. A thil tum ber a sawi chhuahnaah hian,
“LALPÂ hmêlmate chunga phuba lâk” lam a ni lova, “Ka
hmêlmâte chunga phubâ ka lâk a” tiin a sawi a.
A thil khap siam hian mipuite chu Pathian thupêk bawhchhe
tûrin a hruai a. Nilêngin khawtlang tân hna an thawk a, an
chauvin an ril a \âm a; A thilkhap hun tiam a lo ral chuan, mipuite
chuan râllâk thil chu a bawhin an bawh a, rante chu talhin a sa
leh thisen chawpin an ei a, thisen ei loh tûr tih chu an bawhchhe
ta hlawm a.
Chhuna an indo lai chuan, Jonathana chuan a pain mipuite
chu chhechhamâ a vauna a hre ve lova; a tiang ken hmâwr chu
khawithlârah chuan a vit lût a, a pir a. Tlailamah chuan Saula
chuan he thu hi a lo hria a. Saula chuan a thupêk bawhchhia
chu an that ngei tûr a ni tiin a puanga; Jonathana chuan a
bawhchhe lui a ni lova, a hriat ve loh vâng zâwk a ni. Pathian
chuan mak takin a nunna chu a humhim a, mahse lal chuan
Jonathana chu a thi ngei tûr a ni a ti tlat a. A fapa nunna zuah
[625] chu diklo tak leh hmanhmawh taka a thil tih diklohzia a hriat
chhuahna tûr a ni a. Mahse hei hian a chapona nasa tak a
nghawng avângin, “Pathianin a tih tihin ti mai sela chu aia nasa
pawhin, i thi ngei tûr a ni, Jonathan,”8 a ti a.
Saula chuan hnehna ropui lâwmawmna pawh chu a hre chang
lo, A thu lo chhakchhuah tawh chu a keng tlang turah a inngai a.
A fapa thihna tûr pawh chu ni se a khua leh tuite chuan lal
thuchhuak chu an zawm turah a ngai a. A hmâ lawkin Gilgal-ah
khân Saula chuan Pathian thu kalhin amâ ngaihdânin puithiam
tihtûr chu a lo ti a. Samuelan a zilhhau khan luhlul takin amah a
inthiam chawp a. Tuna amâ thupêk bawhchhiat a nih chuan–a
thupêk awmze nei lo–hriat loh vânga bawhchhiat–lal, a pa ngei
_____
8
châng 44
THILTIH SUAL LUIHNA 661
chuan a fa chu thi tûrin thu a pê a.
Mipuite chuan chu thupêk tihhlawhtlin chu an phal awzawng
lo mai. LALPÂ thinrim tûr pawh dâwn lovin, hetiang hian an
sawi a, “Israelte zînga he chhandamna ropui tak thawktu
Jonathana hi a thi ang maw? Hnai love, LALPÂ nunna chhâlin
kan sawi a, a samzai khat pawh hi leiah a tla hlek lo vang; vawiin
hian Pathianin a thawhpui a nih hi,”9 an ti a. Lal chapo tak
chuan mipui lungrual tak thil tih chu a dâl ngam lova, tichuan
Jonathan nunna chu humhim a ni ta.
Saula chuan a fapa chu mipuite leh LALPA chuan an thlang
zâwk a ni tih chu a hai lova. Jonathana humhimna chu Saula tân
chuan zilhna nasa tak diklo taka thil a lo tih chungchângah chuan
a ni. Chutianga ânchhe lawhna thu a chhakchhuah chu amâ
chungah ngei chuan a lo let leh in a ring a. Filistia mîte a do
pawh chu a chhunzawm tawh lova, inah a lo kîr a, lungawilo
tak leh lunghnûr takin a awm a.
Mi dangte chunga kutthlâk chak takte hi anmahni sualna
ngei inthiam chawp tlat tuma mi dangte dik lohna hluar taka la
a, hrem duh tute an ni fo. Mi tam takte hian Saula ang bawkin
Pathian zilhhâuna ngaithla lova hnawlin, anmahni chungah LALPÂ
lungnih lohna an thlen \hîn. Pathian chuan anni chu a awmpui lo
tih an hriat hnu pawhin an buaina chu anmahni tih a ni tih chu an
hre duh \hîn lo. Chapona lian tak neiin anmahni aia \ha zâwkte
chungah chuan diklo takin ro an rel \hîn. Chutiang mi, dik lo
taka mi dangte rorêlsaktute tân chuan Krista thu hi ngaihtuah a
\ûl hlê ang; “In sawisêl ang bawkin an sawisêl ang che u; in
tehna ngai bawkin an teh sak leh ang che u”10 tih hi.
Mahni inchawimawi vak tumte hi a tâwpah chuan an
nungchang dik tak chu lanchhuahtîr a ni fo \hîn. Chutiang chiah [626]
chuan Saula chungah pawh hian a thleng a ni. A tihdan hmang
a\ang chuan Lal ropuina leh thuneihna chu rorêl dik leh
zahngaihna te khawngaih thiltih te aiin a ngaihlu zâwk a ni tih
_____
9
châng 45; 10Matthaia 7:2
662 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

mipuite chu hrilh hriatin an awm a. Tûnah chuan mipuite


chuan chiang takin Pathian sorkar chu an hnar a, thil diklo
an ti a ni tih an hmu ta. Zâwlnei duhawm takte an
\awng\ainain hnam tana malsâwmna thlen \hîn aiah chuan,
lal mahni hmâkhua chauh ngaihtuah, mipuite tâna ânchhia
thlentu chu an lo thlang ta zâwk a ni.
Israel mipuite chu Jonathana nunna chhan tûrin nasa takin
\ang lo sela chuan, anmahni chhanchhuaktu chu lal thupêkin
tihhlum ngei tûr a ni. Engang chauhvin nge Saula chuan mipuite
chu a hruai sual dâwn lê! LALPA chuan mihringte kalsualna chu
nasa takin a dawh thei a, an sualte inhre chhuaka sim lehna
hunte a pe a; a chang chuan amah hmusit a, a thu eng
mahlova ngaitute chu hun eng emaw chhûng chu
malsâwmnate pawh a dawntîr a, a hun takah chuan an sualna
chu a puang chhuak tho vang.ð
663
61
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ

S AULA chu hun khirh tak mai Gilgal-ah khân fiah a ni a, LALPÂ [627]
rawngbâwlna chu zah lovin thil a ti a; nimahsela a dik
lohnaah chuan siam\hat leh rual loh a ni chuang lo, Pathian
ring a, a thupêk leh a thûte zawm leh theih nân insiam \hat
lehna hun a pe a ni.
Gilgala zâwlneiin a zilh hauh khân Saula chuan thil sual
tehchiam a tih a hmu lova. Dik lo takin a chungah an ti zâwkin
a ngai a, a thil tihah chuan thiam a inchantîr a, a thiltih dik lohnaah
chuan chhuanlam a siam a. Chumi hun a\ang chuan zâwlnei nên
chuan inhmuhna hun tlêm tê chauh an nei a. Samuela chuan
Saula chu amâ fa ang maiin a hmangaih a, mahse Saula chu mi
thinchhia leh thinbutut deuh a nih avângin, zâwlnei chu ngaisâng
mah se a zilhhauna avâng chuan a haw deuh tlat a, a theih tâwkin
amah chu pumpelh a tum tlat a.
Thuawihnaa LALPÂ tân Israelte hruai tûra tlâk leh tling a nih
leh theihna tûrin, LALPA chuan Saula hnênah chuan a chhiahhlawh
chu thu a va hrilhtîr leh a. Samuela chu lal hnênah chuan a lo
kal a, thu chu a hrilh ta a. Lal chuan Pathian thupêk chu a ngaih
pawimawha a zawm theihna tûrin, Samuela chuan Pathianin a
tîra lala ruattu thuneitu thu thovin a sawi a nih tih a hrilh a; zâwlnei
chuan ti hian a sawi a, “Sipaihote LALPA chuan, ‘Amalek mîten
Israel-hote chunga an thiltih, Aigupta ram ata an lo chhuah laia
an lo dâl dânte kha ka chhinchhiah reng a, Amalek-hote bei
tûrin kal la, an thil neih zawng zawng zuah rêng rêng nei lovin
tiboral vek rawh, a hmei a pa leh nausên te, hnute hne lai te,
bawngpa te, berâm te, sanghâwngsei te, sabengtungte nên tihlum
vek ang che,’ a ti a ni,”1 a ti a. Amalek mîte chu thlalêrah khân
Israel hote do hmasa bertute an ni, hemi an sualna avâng leh,
Pathian nung hmusit a, milem an biak avângin Mosia khân an
_____
1
1Samuela 15:2, 3
664 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chungthu a lo sawi tawh a. Pathian chuan a mi Israelte chunga


[628] an sualna chu a lo ziak diam a, hetiang hian thû a pê a, “Vân
hnuai chhîna Amalek-ho hriat rengna chu inti bo hlauh tûr a ni;
in theihnghilh hauh tûr a ni lo.”2 He thil hi kum zali zet puan
tawh a ni a, nimahsela Amalek hote chu an sualna a\ang chuan
an hawikîr chuang lo. LALPA chuan hêng misual takte hian theih
sela chuan A mipuite leh Amah biakna chu he khawvêl a\ang
hian tihbo vek an tum tih A hria a. Tûnah chuan hrem tura rêl
hun rei tak lo tihkhawtlai tawh chu hlenin a awm dâwn ta.
Pathianin mi sualte chunga a dawhtheihna chu, mihringte
chuan sual khawih nâna huaisen lehzual nân an hmang \hîn a;
hun rei deuh dawhtheihna entîr a nih pawhin sual hremna râpthlâk
tak chu an pumpelh chuang lovang. “A hna, A hna danglam
chu, a thawh theih nân leh, a thiltih, a thil tih danglam chu, a hlen
theih nân, LALPA chu Perazim Tlângah a tho ang khân a tho
dâwn si a, Gibeon ruamâ a thinur ang khân a thinur dâwn a
ni.”3 Kan Pathian khawngaihnaa khat tân chuan hremna chu
thiltih mak tak a ni. “A nuna ka nun chhûng chu, mi suaksual
thihnaah hian lâwmna rêng ka nei lo va, mi sualin a awm dân a
kalsana a nun hi ka lâwmzâwng a ni zâwk.”4 “LALPA chu, LALPA
chu, Pathian lainatnaa khat, mi khawngaih thei tak, thin nel tak,
ngilneihna leh thutak ngah, mi sang tak tak chunga khawngaihna
lantîr \hîn,...bawhchhiatna te, suahsualna te ngaidam \hîn.
“Nimahsela suahsualna chu hrem lovin a chhuah
lovang.”5....Phuba lâknaah chuan a lâwm lo naa, A dân
bawhchhetute chu hrem lohvin a chhuah lovang. Hei hi lei
mihringte hi tihchhiat hlen hlauhva an awm loh nân tih a \ûl a ni.
Mi \henkhat chhandam tûrin mi \henkhat sual sim duh hauh lote
chu a tihhran a \ûl a ni. “LALPA chu a thin a nel a, nasa taka
thiltithei a ni a, mi sual chu thiam a chantîr rêng rêng lovang.”6
Thil râpthlâk takin felna avângin A dân rahbeh tawh chu tundin
leh a ni ang. Dawhthei taka nghâka hrem duhlohna chuan sual
chu rorêlna hmâah chuan hmêlmâ râpthlâk a nih zia a târ lang
_____
2
Deut. 25:19; 3Isaia 28:21; 4Ezekiela 33:11; 5Exodus 34:6,7; 6Nahuma 1:3
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ 665
ang a, dân bawhchhetute chu hremna râpthlâk tak chuan a nghâk
reng a ni.
Nimahsela A hrem lai pawhin Pathian chuan zahngaihna chu
a hrereng a. Amalek hote chu tichimih vek tur an ni a, Kan
hote an zîngah cheng ve \hînte chu zuah tur an ni. Hêng mîte hi
milem biaknaah chuan an fihlîm vek lo nain Pathian nung betute
an ni ve a, Israelte \hian an ni. Hêng hnamte zîngah hian Mosia
nupuia unau, Hobab-a, Israelte thlalêra an zin chhûng zawnga
zui vetu a awm a, a ram hi a lo hriat tawh avângin nasa taka
\anpuitu a ni.
Mikmas-a Filistiate hneh an nih a\ang khân, Saula chuan
Moab mîte, Amon mîte, Edom mîte chu a dova, Amalek mîte [629]
leh Filistia mîte a do apiang chuan hnehna thar a nei zêl a.
Amalek hote lakah mawhphurhna a nei tih a hriat chuan indona
chu a puang a. A thuneihna leh zâwlnei thuneihna \angkawpin
indo a han puan chuan mipuite chuan an rawn pui ta chiam a.
Indona chu amâ hmingthanna atân a ni lova, Israelte chuan
hnehna leh chawimawina leh an hmêlmâte thil an lâksak chu an
chang tûr a ni lova. Pathianin Amalek mîte chunga a rorêlna
hlenchhuah nân indonaah chuan a thu an awihzia lantîr nân an
kal tûr a ni.
“Saula chuan Amalek mîte chu Havila a\anga Aigupta ram
dep Sur thlengin a bei a. Amalek mîte lal Agaga chu a nungin a
man a, mipui zawng zawngte chu khandaihin a sât hlum vek a.
Amaherawhchu Saula leh mipuite chuan Agaga chu an zuah a,
berâm \ha \ha te, bawngpa \ha \ha te, a thau thau te, berâmno
te, a \ha zawng zawngte nên, chûngte chu a tihlum duh lova; a
\ha lo leh an duh loh apiang erawh chu an tihlum vek a.”7
Amalekte an hneh dân chu, Saulan hnehna a chan tawh
zawng zawngah a ropui ber a, hei hian a rilru chapona chu a ti
alh leh a, hei hi a thiltih dikloh nasa ber amah tiboraltu chu a ni.
Pathianin a hmêlmâte tiboral vek tûra a tih chu tluangtling lo
deuhvin a zawm a. A hnehna ropui tak chu amâ ropuina tûrin
_____
7
1 Samuela 15:7-9
666 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lal a man chu a nungchungin hawn a duh tlat a, Saula chuan


chûnglai vêla hnam dangte tih \hin ang chu Amalekho lal Agaga
chungah chuan tih ve a duh a. Mipuite chuan ran \ha \ha leh a
thau thaute leh ran thil phur thei tûrte chu anmahni tân an duh
avângin an hauhva, an sual khuh nân rante chu LALPÂ tâna
thilhlanah an duh a ni an ti a, hei hi anmahni rante an hum theih
nân an duh a ni.
Saula chuan fiah a nihna hun tâwp chu a thleng ta. Amâ
ngaiha Pathian duhdân nia a ruat chu, amâ thu thu a, rorêla
awm a tumna entîrna chu a lo ni ta, hei hian Pathian aiawha
rorêltu ni tlâk a ni lo tih a tilang chiang a. Chutianga hnehna
changa Saula leh a sipaite chu inlam an pan lai chuan, Samuela
in chhûngah chuan rilru hahna tâwpkhâwk a thleng ta. Pathian
hnên a\ang chuan Samuela chuan lal thil tih dâna a lungawi lohna
[630] thû chu a lo thleng ta, “Saula lala ka lo ruat ta chu ka inchhîr a
ni; a mi zui lai chu mi hnuchhawnin ka thupêk angin a ti si lova,”8
tiin. Zâwlnei chu lal hel tak maiin thil a tih dânah chuan a thin a
rim a, thil râpthlâk tak puan tawh chu tihdanglam leh theih a
nihna tûrin, zankhuain LALPA chu a auva.
Pathian inchhîrna chu mihringte inchhîrna ang a ni lo.
Israelte Chakna-a chu a daw ngai lova, a inchhîr bawk hek lo;
mihring a ni lova, mihring anga inchhîr chî a ni lo.” Mihring
inchhîrna chuan rilru inthlâkna a thlen a. Pathian inchhîrna chuan
thil awmdân zawng zawng leh inzawmna chu a tidanglam a.
Mihring chuan Pathian nena an inlaichînna chu Pathianin a
duhsakna a lantîr avâng emaw, amah ngeiin a duhdanin a
inthlâkin a intihrang \hîn, nimahsela LALPA chu a ngai reng
a, niminah nen, vawiinah nen kumkhua pawhin a pangngaiin
a awm fo vang.”9 Saula thuawilohna chuan Pathian nena an
inzawmna a tidanglam a; nimahsela Pathianin a mîte a
pawmdân chu a danglam chuanglo. Pathianin a thilduhte
chu a pangngai reng a, “Amahah chuan danglamna leh herna
hlim rêng rêng a awm thei lo.”10
_____
8
châng 11; 9Hebrai 13:8; 10Jakoba 1:17
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ 667
Zâwlnei chu rilru na tak chungin a tûkah chuan lal thil tisuala
chu va hmu tûrin a kal a. Samuela chuan Saula chuan a sualnate
hmuchhuakin inchhîra inngaitlâwmin Pathian duhsakna chu chang
leh tûrin a duh êm êm a. Sual kawng zawhnaah hian a vawi
khatnaah chuan kawng chu la awlsam hlein a lang a. Saula
thuawih lohna avânga bawlhhlawh chu a hmuia dâwt puin
Samuela hmu tûr chuan a lo kal a. “LALPAN malsâwm che
rawh se; LALPÂ thupêk ang chuan ka ti ta e,”11 a ti a.
Lal thuawih lo thusawi chu Samuela bengah chuan a
awihawm lo lûtuk a. Zawhna siamin “Chûng berâm bê ka
benga lo lêt leh bawngpa bû ka han hriat te chu eng tizia nge ni
sî?” a ti a. Saula chuan a chhâng a, “Amalek mîte ta an rawn
lâk sak a ni; LALPA i Pathian hnênah inthawi nân mipuiten berâm
\ha \ha leh bawngpa \ha \ha an zuah a ni; a dang zawng zawng
chu kan tihlum vek a ni,”12 a ti a. Mipuite chuan Saula thu chu
an awih a, nimahsela amâ inthup nân a thuawih lohna zawng
zawng chu mipuite dik lohnaah a puh vek a.
Saula hnâwl a nihna chuan sawi hleih theih lohvin Samuela
thinlung chu a ti na a. Israel sipai ho zawng zawng hmâah chuan
puanchhuah tûr a ni, chutianga hnehna chang chapo leh hlim tak
maia an awm lai chuan an lalpa, an hruaitu ber dik lohna chu
puan a \ûl si, Saula chuan Israelte hnehna chu LALPA nên [631]
inzawmna engmah a neihtîr duh lo; chutianga Saula helna chu
Samuelan a han hmuh chuan, chutianga LALPAN nasa taka
duhsakna a pêkin Pathian thupêkte bawhchhia a, Israelte sual
kawnga a han hruai chu a thin a rim êm êm mai a. Samuela chu
lal thusawi pehhêlna chuan a bum lo. Samuela chuan lungngai
leh lungawi lo takin, “Ngai rawh, nizâna LALPAN ka hnêna thu a
sawi ka hrilh ang che.....Nangma ngaihin mi tê tak ni mah la,
Israel hnam hotu atân a siam i ni lâwm ni? LALPA chuan Israelte
lal atân hriak a thih che a ni lâwm ni? Amalek hote chu tiboral
vek tûrin thû a pê che a ni lâwm ni? Engtizia nge LALPÂ thu chu
i âwih loh?” tiin a zâwt nawn leh a.
_____
11
châng 13; 12châng14, 15
668 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Saula chuan inthiamchawp a la tum cheu va: “E, LALPÂ thu


chu ka zâwm a lâwm, LALPA min tirhna lamah chuan ka kal a,
Amalek lal Agaga ka rawn man a, Amalek mîte chu ka tihlum
vek a lâwm. Amaherawhchu, mipuite chuan râllâk thil berâm
leh bâwngpate tihboral tûr zînga a \ha \hate chu Gilgal khuaah
LALPA i Pathian hnênah inthawi nân an rawn la a ni,” a ti a.
Zâwlnei chuan a chunga thurêl chu ti hian a sawi chhuak ta,
“LALPA chuan LALPÂ thu zawm chu a lâwm angin hâlral thilhlante
leh inthawinate hi a lâwm em ni? Ngai teh, inthawina aiin thu
âwih chu a \ha zâwk a, berâmpa thau aiin a thu pawm chu a \ha
zâwk a ni. Helna hi aienthiamna sualte nên a inang a, luhlulna hi
milem biak leh Pathian lem biak tluk a ni. LALPÂ thu i duh loh
avângin Ani pawhin lal atan a duh ta bîk lo che a ni,”13 a ti a.
Lal chuan he a chungchâng thu hlauhawm tak a han hriat
chuan, “Thil ka tisual dêr mai a ni; LALPÂ thupêk leh i thu chu
ka lo bawhchhe reng mai a nih hi; mipuite ka hlauh va, an thu ka
lo awihna lamah hian” tiin. Zâwlnei thuchhuak hlauhawm tak a
hriat avâng chuan Saula chuan a hlau va, a dik lo a ni tiin a sawi
a, a hma chuan luhlul takin a pawm duh lova; chutichung pawhin
mipuite chu a la dem tlat a, anmahni a hlauh vângin a lo sual ta
tih a puang a.
A sualna avânga lungngai a ni lo, hremna a hlauh vâng maiin
Israelte lal chuan Samuela chu, “Ka sual ngaidam la, LALPA ka
biak theih nân min hâwpui leh rawh khai” a ti a. Saula chuan
simna dik tak chu nei sela chuan, a sual chu mipuite hmâah chuan
a puang tûr a ni a; nimahsela a lungkham ber chu thuneihna la
chelh reng a, mipuiten an la rin zêl chu a ni. Samuela awmpuina
chu hnam pumpuite a thunun theihna tichak tûrin a duh mai a ni.
[632] Samuela chuan, “Ka hâwpui tawp lo vang che; LALPÂ thû
chu i duh sî lova, LALPA pawhin Israel-hote lal atân a duh ta
bîk lo che a ni,” a ti a. Samuela chu kal tûra a han her chuan a
puan fêm chu a han chelh a, a thlêr ta a. “Vawiin a\ang hian
LALPAN Israel ram hi a chhuh sak ta che a, i aia \ha zâwk i
_____
13
châng 20-23
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ 669
\henawm a pe ta a ni,”14 Samuela chuan a ti a.
Saula chuan Pathian a chunga a lâwm lohna ai chuan
Samuelan a tuithlârna chuan a tibuai zâwk a. Mipuite chuan
amah aiin zâwlnei chu an ring zâwk tih a hria a. LALPA chuan
lalah mi dang hriak a thih nghâl ang em, thuneihna chu a
kengkawh thei lo tih Saula chuan a hre vek a. Samuela’n a
hnâwl ta si a, mipuite chu a chungah an hel nghâl mai ang em
tihte a hlau va. Zâwlnei hnênah chuan Saula chuan ka mîte upa
leh Israel-hote hmâah hian mi chawimawi leh rawh, LALPA i
Pathian ka biak theih nân min hawpui leh hrâm ang che,” a ti a.
Pathian hrilh angin helna chu a chhuah loh nân, Samuela chuan
Saula hawpui chu a tum a. Nimahsela Pathian biakna chu ngawi
renga hriatpuitu satliah mai a ni.
Thil râpthlâk tak tih tûr a la awm fova. Samuela chuan
Saula chu zilh hauvin mipuite hmâah chuan, Amalek lal chu rawn
hruai tûrin thû a pê a. Israel sipaiten an thah zawng zawngte
aiin Agaga lal chu sual ber leh a râwng ber mai a ni a; Pathian
mîte tihboral tum a, nasa tak a beitu a ni a, amah avâng hian mi
tam takte milem biaktîr an ni a. Zâwlnei thupêk ang chuan
khûr chungin a rawn kal a, thihna kha chu a pumpelh tawhah a
inngai a. Samuela chuan, “I khandaihin hmeichhiate fa nei lova,
a siam angin i nû pawh hmeichhe zînga fa nei lo mi a ni ang,” a
ti a. “Samuela chuan Agaga chu Gilgal khuaah LALPÂ hmâah
chuan a sât sawm ta berh mai a. Samuela chu Rama khuaah a
kal a; Saula chu a inah Gibea khuaah chuan a chho ta a. Chuta
\ang chuan zâwlnei leh lal chu vawi khat mah an inhmu leh tawh
lo.”15
Lal \hutthlênga \hu tura koh a nih khân Saula chuan theihna
a neih chauhzia hriain, zirtîr theih a nih erawh a inring a. Hriatna
a tlachham a, nungchang lamah \hat lohna tak a nei a. Nimahsela
LALPA chuan Thlarau Thianghlim chu amah kaihruai tûr leh \anpui
tûrin A tîra, Israelte chunga rorêl tûra thil mamâwhte hriattîr
tûrin. Inngaitlâwm takin Pathian kaihhruaina leh finna chu zawng
_____
14
châng 25, 26, 28; 15châng 33-35
670 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zêl sela chu chu dinhmun sâng tak maia a tihtur chu ropui tak leh
[633] hlawhtling takin a ti thei zêl tûr a ni a. Pathian kaihhruaina hnuaiah
chuan \hatna leh chakna thil mamâwh zawng zawng chu nei tûr
a nia, sual lam kaihhruaina chu a thi vek tûr a ni. Hetiang hi
LALPAN amaha innghat tak zette chunga a tih tum chu a ni.
Hetiang hian LALPA chuan a hnathawk tûrin mi tam tak a kova,
mi inngaitlâwm leh zirtîr theihte an ni. Amah an zir a, an zui zêl
theihna hmunah chuan a dah a. An nungchang diklohnate chu
a hriattîr a, a \anpuina dîl zêl \hînte hnênah chuan an dik lohnate
tihdik leh theihna chaknate a pê a.
Nimahsela Saula chuan amah a inchawisân zêl theih a ring
a, Pathian chu \ih lo leh, a thu awih lovin a inring lova. Lal
\hutthlênga koh a nih chiah khân inngaitlâwm leh mahnia innghat
lo mi a ni a, mahse hlawhtlinna a han neih khan mahni inrin
tâwkna a lo nei ta. A rorêl chhûnga hnehna ropui tak a chan
hmasak ber a\ang khân chapona a lo chhuak a, chu chu thil
hlauhawm ber rawn thlentu chu a ni ta. Ropui taka sipai lamâ a
thiamna Jabesh-Gilead a a entîrna khân, hnam pumpuite chu a
chawkthovin a tiphûr a. Mipuite chuan lal chu an chawimawi
a, LALPÂ aiawh Pathian ruat a nihna chu an hre chang lo. A
tîrah chuan Saula chuan Pathian a chawimawi a, mahse a hnuah
chuan chawimawina leh ropuina chu amâ tân a la ta vek a.
Pathian avâng chauhva ropui a nihna a hmu ta lova, a rilru chuan
LALPA chu a hrechang ta lo. Chutiang chuan a sualna râpthlâk
tak Gilgala mahni ngaihdân leh inthiamchawpna sual ti tur chuan
hruai a lo ni ta. Chutiang mahni inrin tâwka mitdelna chuan
Samuela zilhhauna pawh chu a pawm duh lova, Saula chuan
Samuela chu Pathian zâwlnei a ni tih chu a hria a, chutiang a nih
chuan a zilhhauna chu a pawm tûr a ni a, amâ sualna chu a hmu
thei lo. A sualna chu hmu duhin a dik lohnate chu puang duh
sela chuan he a sualna hi nakin hnu zêla amah vênghimtu a ni
mai tûr a ni.
LALPA kha a tîr a\angin Saula a\angin intihrang nghâl hlauh
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ 671
ni sela chuan, zâwlneite tîrin a hnênah thu a sawi lovang a, hna
tih tûr pein a lo sual tawhnate chu siam\hat A tum lovang. Mi
Pathian fa inti a, A duhdân zui peih silotu chuan mi dangte chu
LALPÂ thupêk ngaipawimawh lo leh zah lo tûrin a lo thunun a,
mahse rinna leh inngaihtlâwmna nêna Pathian hnêna thinlung
inchhîrna dik tak a, zilhna chu a pawm leh chauhvin a
hlawhchhamna chu hnehnaah a la chang leh thei a ni. Mualpho
taka hneha kan awm hian Pathian puihna tel lo chuan tih theih
kan nei hauh lo tih kan hriat nân malsâwmna a ni hlauh zâwk a ni.
Saula chu Pathian zilh hauna, Thlarau Thianghlim hnathawh [634]
a hawisan khân, amah inthiamchawpnaah chuan luhlul takin a
ngaihtuah a, amah chhanchhuah theihna awm chhun, Pathian
hmanrua pawh chu a lo hnar fihlîm ta. Amâ duh dânin Pathian
a\ang chuan a intihrang ta. A sual puanga Pathian hnêna a lo
kîr leh hma loh chuan Pathian \anpuina leh kaihhruaina chu a
chang thei lo.
Gilgal-ah khân Saula chuan \hahnemngai leh sâkhua mi awm
takin Israel sipaiho hmâah chuan dingin Pathian hnêna hâlral
thilhlan a hlân a. Nimahsela a sâkhuana chu a lem mai a ni.
Pathian hmaa rawngbâwlna, A thupêk kalh si chu Saula kut
tichak lova, Pathian \anpuina dawng pha lova insiamna mai a ni.
Amalekte a va dona chuan, Pathianin ti tûra thu a pêkna
chu a tifamkim vek maiah a ngai a; mahse LALPA chuan thuawihna
tluantling lo chu a pawm lo, a hming maia tih, ni âwm tak ang
chauh chu a pawm bawk lo. Pathian hian mihringte hnênah hian
a thilphût pumpelh theihna a pe lo. LALPA chuan Israelte hnênah
hetiang hian a ti a, “Mi tinin mahni \ha tihzâwng ang maia tuna
kan tih ang hian in ti tûr a ni lo....thû ka pêk ang che hi
ngaichangin in ti tûr a ni.”16 Thil kan tih rêng rêngah hian kan tih
hian a pawi ang em tih lam ni lovin Pathian thu leh duhdân a ni
ang em tih kan zâwt zâwk tûr a ni. “Mi ngaiha kawng dik ni
âwm taka lang a tâwp chu thihna kawng ni si a awm.”17
“Inthâwina âiin thu âwih chu a \ha zâwk.” Thilhlan hi Pathian
_____
16
Deuteronomi 12:8, 28; 17Thufingte 14:12
672 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

mithmuhah amahah hian hlûtna a nei lo. A hlântu tân sual vânga
inchhîrna zawm zêl tûra intiamna a ni. Inchhîrna leh rinna leh
thuawihna tel lo chuan inhlanna chu a thlâwn mai a ni. Pathian
thupêk bawhchhe chung reng a Saulan hâlral thil hlan a tum chu
Pathiana chhiatna thlentu mai, a lang a pauva Pathian thuneihna
chona ang chauh a ni. Chutianga a tih chu vân chona mai a ni.
Saula sualna leh a rah chu hmu reng chung pawhin a thiltih ang
chiah chu mi engzât hian nge chhunzawm ve zêl le. Pathianin ti
rawh u a tihte chu ti duhlovin, a thu hnial tlat chung siin, \hahnem
ngai takin sâkhaw biak dân pângngai chu an chhunzawm tlat a.
Chutiang rawngbâwlna chu Pathian Thlarau chuan a chhâng ngai
rêng rêng lo. A dânte mahni duhthua bawhchhe reng chung siin
\hahnem ngai takin Pathian biaa a rawngbâwlin, inhmang tlût
tlût mah sela Pathian chuan a pawm thei rêng rêng lo.
[635] “Helna hi âienthiamna sual te nên a inang a, luhlulna hi milem
biak leh Pathian lem biak tluk a ni.” Helna hi Setana lak a\anga
chhuak a ni a, Pathian laka helna rêng rêng hi Setana tihchhuah
vek a ni. Pathian sawrkarna dâla dotûte rêng rêng chu kalsualna
dinchhuaktupa thurualpuitute an ni a, a chakna chu fing vervêk
takin chhia leh \ha hriatna leh hriatthiamnate chu hruai sualin a
thunun \hîn. Thil engkim mai hi a diklo zâwngin dik niawm tak
siin a lantîr thiam a. Kan thlahtu hmasa berte pawh kha bumin
bawhchhiatna a\ang chuan hlâwkna an hmu dâwnin a inhriattîr
tlat a nih kha.
Setanan a bum tawhte chu a thiltihtheihna chuan a bual â
tawh tlat a, buma awmte hian Pathian rawng \ha taka la bâwlah
an inngai tlat \hîn. Kora, Dathana leh Abirama te pawh khân
Mosia chunga an hel khân mihring hruaitu satliah ve mai, anmahni
ve ang mai chunga lungni lo ni lovin, an kalkawng chu a dikin
Pathian rawng \ha taka bâwlah an inngai tlat a. Nimahsela
Pathian mi ruât leh thlan hnâwlna chu Krista hnâwltu an ni,
Pathian Thlarau Thianghlim tihlunghnûr an ni. Chutiang bawk
chuan Krista he khawvêla a awm lai pawh khân Juda mîte,
SAULA CHU HNÂWL A NI TÂ 673
lehkhaziaktu leh hruaitute pawh chuan Pathian rawng
\hahnemngai tak bâwlah inngaiin Krista chu an khêng bet a
ni. Chutiang ngaihdân chu Pathian duh dâna rawngbâwl nia
inngaia mahni duh dân zui sîte zîngah hian vawiin ni thleng
hian a la awm.
Saula chuan Samuela chu Pathian mi ruat ngei a nih chu a
ring a. Pathian thupêkte engmah lova ngaia Pathianin a zâwlnei
hmanga a thilsawite chu a rilrua engmah lova a ngai a, amah
inthiamchawpa a kalna chu Setana hnathawh vek a ni. Zilhhauna
a tawh chuan luhlulnaah leh helnaah a thlen a, hei hi Setana zuitu
aienthiam leh dawithiamte tihdân chiah a ni. Pathian Thlarau
sawichhiatna râpthlâk tak a ni, milem betute chu a langin a zawm
ta a ni. Pathian thu leh Thlarau Thianghlim zilhhauna thu
ngaihthlâk lohna hi boralna kawng lamâ pênna hlauhawm tak a
ni. Mi tam takte chu Saula ang hian sual thlêmna lam an pan a,
a tâwpah chuan sual pawh an hre hrang thiam tawh \hîn lo.
Anmahni inthiam chawpin, tum \ha tak neia inngaiin, Pathian an
kalsan chung pawhin engmah tisual lovin an inngai \hîn. Chutiang
chuan Thlarau Thianghlim sâwmna chu an hmusit a, an
duhthlanna, chhiatnaah chuan an luh thlengin an ngaithla duh
lova, chu âw chu an hre thei tawh lo.
Saula chungchângah chuan, Pathian chuan an duh ang ngeiin [636]
Israelte chu lal a pe a, Gilgala lal pêka an awm khân Samuela
chuan tihian a sawi a, “In lal thlan leh dîl chu en teh u; en teh u,
LALPA chuan lal a siam sak ta che u a nih hi.”18 Hmêl\ha tak
mai, pumrua pawh lian mi zahawm leh lal hmêl pu, a lan dânah
chuan an lo suangtuah \hin ang lal zahawmna nei, sipai lamah
pawh chuan a huaina leh a thiam dânah chuan hnamdang mîte
pawhin an zah tur ni âwmin a lang. An lal chuan dik taka rorêl
thei leh nungchang zahawm leh \ha tak a put tûr lam chu an
ngaihtuah rêng rêng lova. LALPA kawng lam chu an thlîr rêng
rêng lova, anmahni duhdân lam chauh chu an ngaihtuah a.
Engang mi nge an chunga rorêltu tûr Pathianin a duhdân râwnna
_____
18
1 Samuela 12:13
674 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

pawh an nei lova, hnam bîk an nihna vawng him tûra a mi bîk
an nihna vawnghim tûr pawhin an ngaihtuah chuang lo. Tichuan
Pathian chuan an duh ang ngei chu a pe a–An nungchang leh a
nungchang inmil tûr chu an ngaihtuah a. An thinlung chu LALPA-
ah an pe lova, an lal tûr pawh chu Pathian khawngaihna ngaina mi
ni tûr pawhin an ngaihtuah lo. An dik lohnate hmuchhuaka Pathian
hnênah chuan rinawmna neia an lo kîr leh theih nân hetiang lal rorêltu
hnuaiah hian an awm a ngai phawt a ni.
LALPA chuan Saula koah chuan lalram mawhphurhna chu a
nghat a, amah chauhvin a hnuchhawn chuang lo. Pathian Thlarau
Thianghlim hnathawh chu Saula chungah chuan a awm a, a chak
lohnate leh LALPA khawngaihna a mamâwhzia te chu hriattîr
tûrin; tichuan Pathian a ring ang a, anin a awmpui ang a. A
duhdân chu Pathian duhdâna a kal a, Thlarau Thianghlim aw a
ngaithlâk chhûng chu, Pathianin a beihna chu a tihhlawhtlin tûr a
ni a. Nimahsela Saula chuan Pathian tel lova nun a thlang ta a,
LALPA chu a hruaitu a ni thei tawh lova, amah chu a hnâwl ta a.
LALPA chuan “Amâ thinlung ang pu mi a zawng a,” mîte chunga
hotu ni tûrin LALPAN a rawt tawh a ni.”19 Nungchanga sualna
nei lo ni lovin, mahni inring mi ni lova Pathian ring mi chu, Pathian
Thlarau Thianghlim kaihhruaia awm mi, a sualna a zilhhau pawha
zilh hâuna leh fuihna pawm mi chu a lal\hutthlêng a \hu tûrin a
ko a ni.ð

_____
19
1 Samuela 13:14
675
62
DAVIDA HRIAKTHIH

J ERUSALEM a\anga chhim lam hla lo te-ah “Lal ropui tak [637]
khawpui” an tih Bethlehem chu ran thlênga nausên Isua,
khawchhak mifingten chibai an bûk hma kum sangkhat aia rei
maha Jesaia fapa Davida lo pianna khua a ni.
Chhamdamtu lo kal hma kum zabi tam takah chuan, Davida
chuan a naupan laiin helai hmunah hian Bethlehem dai vêlah
chuan berâm a lo vêng tawh \hîn a. Berâm vêngtu naupang
mai chuan amâ hla phuahte chu a lo sa \hîn a, a râwlthar aw
mawi tak milin a \ing\ang chu mawi takin a tum \hîn a. LALPA
chuan Davida chu a thlang a, a buatsaih a, hmun khawhar takah
chuan a berâmte vêngin nakin hnu lawka hna pawimawh tak
mawhphurhna a pêk tûr atân chuan a buatsaih a.
Davida chu berâmpu nihna nun tluangtlam takah chuan
inhmanga a chawlh hahdam lai chuan, LALPA chuan a zâwlnei
Samuela chu a bia a. LALPA chuan Samuela hnênah chuan ti
hian a sawi a, “Israelte lal atân ka duh tawh loh hnû Saula avâng
hian eng chen nge maw i lungngaih dâwn le? I kîah hriak thun
khat la, kal rawh, Bethlehem mi Jesaia hnênah ka tîr dâwn che
a ni; a fapate zînga mi lal atân ka ruat tawh reng a ni....Bawng
lâ kâi la, ‘LALPÂ hnêna inthawi tûra lo kal ka ni’ ti la, Jesaia leh
a fapâte chu tithianghlim la, inthawinaah chuan hruai la, thil tih
tûr chu LALPAN a hrilh zêl ang che, a hming ka hrilh tûra che
chu hriak mi thih sak ang che”1 a ti a. Samuela chuan LALPÂ
sawi ang chuan a ti a, Bethlehem-ah chuan a kal ta a. Khuaa
upate chuan khûr chungin an lo hmuak a, “|ha lam thua lo kal
em i nih le?” an ti a. “|ha lam thû-ah ni e; LALPÂ hnêna inthawi
tûra lo kal ka ni; intithianghlim ula inthawinaah lo kal ve rawh
u,”2 a ti a. Jesaia fapate chu a tithianghlim a, inthawinaah chuan
a kova. Maichâm an siam a, inthawina tûr chu peih a ni ta.
_____
1
1Samuela 16:1, 3; 2châng 4, 5
676 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Davida a naupang ber chauh lo chu, Jesaia chhûngte zawng


zawng chu an kim vek a; berâmte vên loha dah chu a him loh
avângin, ani chu berâmte vêng tûrin an awmtîr a.
[638] Inthâwina chu a zawh veleh chaw an ei hmain Samuela chuan
Jesaia fapa duhawm taka langte chu a zâwlnei endikna chu a
\an a. A upa ber Eliaba chuan Saula anna a nei a, a pumruaahte
a hmêl\hat lamahte. A lan dân leh a pumrua chuan zâwlnei chu
a hîp hlê a. Samuela chuan a han thlîr a, lal hmêl pawh a pu
hlein a hria a, “Hei hi Saula aiawh tûr LALPAN lal atân a ruat chu
a ni ngei ang,”3 a ti a. Pathian ruat hriak thih tûr chu a ni em tih
a ngaichâng a. Nimahsela LALPA chuan pâwnlam landân a
thlîr lo. Eliaba chu Pathian \ih mi a ni lo. Lal tûra koh ni ta se,
chapo tak, rorêl khirh tak a ni ang. LALPA chuan Samuela
hnênah, “A hmêl lam emaw, a sân lam emaw en suh; ani hi chu
ka duh lo a ni; LALPA chuan mihring en dân angin a en ve si lo
va; mihring chuan pâwn lamâ lan dân an en \hîn a, LALPÂ erawh
chuan thinlung lam a en zâwk \hîn a ni”4 a ti a. Pâwnlam lan
dân hian mi Pathianah tlinna a pe thei lo. Finna te, \hatna te
nungchanga lang chhuak hian mihring mawina a târlang a; LALPA
hmâah chuan, chhûnglamâ rilru taka \hatna hi a ropui ber a,
pawm theih chu a ni. Keimahni leh mi dangte kan en dân tûr
pawh hetiang hi a ni tûr a ni. Samuela tihsualna a\ang hian zirlai
kan zir ve tûr a ni, hmêl landân leh pumrua a lan dân hi a ni lo.
Mihring finna mai chuan engmah tihtheih a nei lo. Chunglam
a\anga tihenna leh thurâwnte pawm duhna rilru hian hriat thiamna
a siam zâwk a ni. Pathian ngaihtuahna leh a kawng te a thilsiamte
hriat thiam theihna hi mihring ngaihtuahna chunglamâ mi a ni.
Nimahsela mihring fâte hi A hna pawimawh thawk tûrte an ni
si, an hnathawh tûrte ti thei tûr chuan mihring chuan Pathian
duhdâna a inpêk thlap chuan, LALPA chuan mihring tlin lohna
leh hriatthiam lohna chu a thuam famkim mai ang.
Eliaba chu ngun taka enfiah a nih hnû chuan a unau parukte
chu a mal tê têin zâwlnei enfiah tûr chuan an lo kal zêl a, LALPA
_____
3
châng 6; 4châng 7
DAVIDA HRIAKTHIH 677
chuan tû mah a thlang lo. Samuela chuan makti tak leh beidawng
hmêl takin Jesaia hnênah chuan, “Hetah hian i fâte an kim vek
em?” a ti a. Ani chuan a naupang ber a la awm lo, ngai teh
berâm a vêng a ni,” a ti a. Samuela chuan ko nghâl tûra tiin, “A
lo thlen hmâ chu kan kîl lo vang!”5 a ti a.
Berâm vêng khaw har tak mai chuan a rin loh tak maiin an [641]

Naupang chaktak niin, Bethlehem tlangah te chuan Davida chuan a


_____ beram rualte chu a veng \hin a
5
châng 11
678 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

mi tirh chu a hmu thut mai a, Bethlehemah zâwlnei a lo kal a, ko


tûr che in ka lo kal tih chu an sawi lehnghâl a. Mak ti takin
engtizia enge ni ang Israelte zâwlnei leh rorêltu chuan a hmuh
duh ang a ti a, muang lovin an kohnaah chuan a kal ta. “Ani
chu sâr vêng vawng, mit meng mawi tak, hmêl \ha tak mai a ni.”
Samuela chuan hlim takin chu berâm vêngtu naupang hmêl \ha
tak leh fel taka lang chu a en a, LALPA chuan, “Tho la, hriak
thih rawh, hei ngei hi a ni e,” a ti a. Davida chu mi huaisen leh
a hnathawha rinawm tak berâm vêngtu chu a ni, tûnah chuan
LALPA chuan a mipuite enkawltu atân a thlang ta. “Tichuan
Samuela chuan hriak bâwm ki chu a la a, a unaute zîngah chuan
amah chu hriak a thih a; tichuan LALPÂ thlarau chu chu mi ni
a\ang chuan nasa takin Davida chungah a lo thleng ta a.”6
Zâwlnei chuan a hna tihtur chu a zova, Rama khuaah a kal ta a.
Samuela chuan a thiltih chu Jesaia chhûngkuate pawh a
hriattîr lova, Davida hriak thih chu a rûktea tihzawh a ni a. Chu
tlangvâl hnênah chuan thil ropui takin a nghâk reng tih hriattîrna
a ni a, thil hrang hrang a chunga lo thleng leh kum harsa tak lo
thleng zêlah pawh chuan, he thil hian hriattîr nawn rengin
Pathianin amaha thil a tihtum tihlawhtling tûr chuan rinawmna a
siam sak a.
Thil ropui tak Davida chunga nghah chuan chuti tehchiamin
a tidanglam chuang lo. Dinhmun sâng taka hlan tûr ni mah se a
hna pangai chu lungawi takin a chhunzawm zêl a, LALPÂ thil
ruahman lo thleng tûr chu a hun taka thleng tûr chuan a nghâk
mai a. Hriak thih a nih hma ang tho khân inngai tlâwm leh \ha
takin a awm mai a, berâm enkawltu naupang chu tlângah chuan
a kîr leh a, a berâmte chu tunhma aimaha ngunin a enkawl a.
Tichuan hla mawi takte chu a phuah a, a \ing\ang tumin a zai a.
A hmalam han thlîr chuan tlâng mawi tak hring dup mai chu a
awm a. Grep bawr tup maite chu ni êngah chuan an tle sur mai
a. Ngawa thingzârte chu thli chuan a chhêm thle dual dual mai
a. Nî a han thlîr chuan kâwl chu a tiêng sût mai a, moneitu a
_____
6
châng 12, 13
DAVIDA HRIAKTHIH 679
pindan a\anga a lo chhuak ang mai leh mi chak intlânsiak tûra
hlim taka a awm ang maiin. Tlângsâng pui pui mai chuan vân an
tawng a, hla tak maiah chuan Moab tlâng kawlh vul maite chu a
awm a, a chunglehah chuan vân dumpâwl chuan a khuh vek
bawk a. A chung lehah chuan Pathian chu a awm a. Amah chu
a hmu thei lova, mahse a thilsiamte chuan an fak reng a. Ni êng
chuan ngaw te, tlâng te, phûl te, tuite chu mawi takin a en a,
thilmawi leh \ha zawng zawng Siamtu Pa hmêl hmu tûrin a \anpui [642]
a. Siamtu ropui inpuanchhuahna leh inlârna chu hla phuahtu la
naupang tak mai chuan nî tinin fakna leh chawimawina chu a
phuah a. Pathian ngaihtuahna leh a hnathawh hriatna chuan
Davida rilru chu a ti\hangin a tichak zêl a; nakin hnua nunna
tûra a hnathawhnaah pawh. Nî tinin Pathian chu a hnaih
telh telh a. A ngaihtuahna chuan nî tin maiin thûk zâwk
panin hla thar leh mawi tak chu a phuah chhuak zêl a. A aw
mawi tak mai chu boruakah chuan thangkhâwkin tlângahte
chuan vântirhkohten vân a\angin hlim taka an rawn chhawn
ang maiin a ri a.
Chûng hunlaia hmun khawhar tak tlâng kâra hna a thawh
hun kumte chu a hlûtzia tunge hre thiam ang? Thilsiam leh Pathian
nen chuan englai pawha an inpâwlna te, berâm rualte enkawl a,
hlauhawm laka a chhanchhuah leh lungngaih leh lawmlai te,
vânduaina hun te chu Davida nun chhertu chauh a ni lova, Israelte
tana hla ropui tak, hun lo kal zêl tûra tâna fakna hla Pathian
mîte thinlunga hmangaihna lamâ hruai lêt leh \hîn thil engkim
siamtu Amah avânga awm theih chauh kan nihna zu hriat lehna
chu a siam a.
Davida chu a râwlthar chhuah laia a hmêl\hatna leh a
thothâng \hatna chuan, he leia mihring ropui ber dinhmuna ding
thei tur chuan a lo inbuatsaih a. A finnate chu LALPÂ hnên
a\anga thilpêk hlu ber a dawng a ni tih hriain a petu Pathian
chawimawi nân a hmang a. A mah pâwl tûra a awmhranna leh
a mah a pâwl tlatna chuan a ti\hang liana finna leh inpêkzawhna
680 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

neiin vântirhkohte leh Pathian hmangaih theihah a insiam a. A


Siamtu famkimzia a ngaihtuah a, Pathian hmuh chianna zâwk a
nei a. Hriatthiam harsate tihenin a awm a, thil harsate chu a lo
awlsam a, thil khirhte chu a lo awlsam a, eng thar zêl chuan a
chhun eng zêl a, chawimawina hla mawi zâwkte chu Pathian leh
Chhandamtu fak nan a lo chhuak zêl a. Hmangaihna a rilru
khawihtu te, lungngaihna amah tihnualtu te, hnehna ropui a chan
te chuan a ngaihtuahna sâng zâwkah a hlâng a; A nun chhûng
zawng zawnga LALPÂ hmangaihna a han thlîr lêt chuan a rilru
chu hlimna leh chawimawinain a khat a, a aw chu mawi takin a
richhuak a, a \ing\ang pawh mawi zâwkin a richhuak a, berâm
vêngtu naupang chu a lo chak telh telh a, a lo fing telh telh a,
LALPÂ thlarau chu a chungah chuan a awm tlat a.ð
681
63
DAVIDA LEH GOLIATHA

L AL SAULA chuan Pathianin a hnâwl a ni tih thu zâwlneiin a han [643]


hrilh chuan, helna rilru hlîrin a khat a, a beidawng bawk a.
Lal chapo tak chuan simna dik neiin a lu a kûn lo. A sual
inthiamchawpna rilru chuan a thiltih sual chiang taka hriatthiamna
a neihtîr thei lova, a nun siam\hat tumna pawh a nei lova,
Pathianin a rêl diklo a ni ti zawngin a ngaihtuah tlat a, Pathianin
Israelte lal\hutthlêng -a amah leh a thlahte thlenga a chan tûr
chu a hre thiam lova. A in chhûnga chhiatna lo thleng chu englai
pawhin a rilru luahkhattu a ni. Indonaa huaisen taka a hmêlmâte
a dona chuan a sualna leh thu awih lohna chu a tinêp theiin a
ring a. A rilru sual tak mai chuan inngaitlâwm takin Pathian
zilhhâuna chu a pawm thei lo vin, a chhia leh \ha hriatna
hloh \êpa a awm thlengin beidawnna a thlen a. Amah
enkawltute chuan rimawi tum thiam takte zawnga a rilru buai
apianga tireh thei tura tum sak \hîn tur hmu tûrin an rawn a.
Pathian ruahman angin Davida, \ing\ang tum thiam tak mai,
chu lal hmâah chuan an rawn hruai a. Pathian ruatin a
thilthiam chuan rah \ha tak a chhuah a, ramhuaiin Saula chu
a man apiangin Davida chuan a \ing\ang a la a, a tum \hîn a,
Saula thinlung pik chu a lo kiang \hîn a.
Lal Saula ina Davida chu an mamâwh loh lai apiangin a ran
rualte enkawl tûrin tlângah chuan a kîr leh a, rilru hlim takin hnâ
a thawk leh \hîn a. An mamâwh leh hun apiangin lal Saula
enkawl tûrin lal rilru buai chu tiharh tûrin an ko va, tibuaitu
ramhuaiin a kalsan thlengin a \anpui \hîn. Lal Saula chuan Davida
leh a thil tum chu a lâwm hlê chungin, berâm vêngtu râwlthar
chuan lal in chu chhuahsanin tlâng leh phûla hnathawh pângngai
thawk leh tûrin rilru hlim leh thawvêng takin a chhuak \hîn a ni.
Davida chu Pathian leh mihring duhsakna dawngin a
\hanglian zêl a. LALPÂ kawng dik tak zawh zêl tûrin zirtîr a ni
682 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[644] a, tichuan tunhmâ zawng aiin LALPÂ duhzâwng tih chu a
lâwmzâwng a ni zui zêl a. Ngaihtuahna thar tum bîk tlatte a nei
a. Lal rorêlna hmunah chuan a awm a, lal rorêlnaa mawhphurhna
rit tak chu a hmu reng a. Saula rilrua thlêmna lo thleng amah
rawn tihniam \hînte chu a hmuchhuak a, Israel lal hmasain a
nungchang mak tak maia mi a hneh dânte chu a hmu a. Chhah
taka lungngaihna chhûmin a khuh lal ropuina chu a hmu a, Lal
Saula chhûngkua chu an hlim hauh lo tihte a hria a. Hêng thil
zawng zawng hian Israel lal hriakthiha chu a tibuai a ni tih a hria
a. Tichuan Pathian hnênah khûn takin a inhlân a, a thil veite
chu hnawhbo sak tûrin a \ing\ang chu tumin, Engkim Siamtu
lamâ a rilru chu hîp a, tûn hnua thil thleng tûr a rilru tizîngtu chu
a tihkian sak a.
Pathian chuan Davida chu rinawmna a zirtîr a. Mosia a
hnaa zirtîr a nih ang khân, LALPA chuan Jesaia fapa chu a mi
thlante hruaitu ni tûrin a zirtîr a. A berâmte a vênna a\ang
chuan, Berâm Vêngtu Ropuian a berâmte a enkawl dân chu a
\hatzia leh a hlûtzia a hria a ni.
Davida, berâm vênga tlâng reh tak leh luikawr ruamâ a
vahvêlna hmunte chu ramsa kawlhte chênna hmun a ni a. Jordan
Lui kam ramngaw a\angte chuan sakeibaknei ril\âm an lo kal a,
tlâng ram a\angte chuan savawmte an lo chhuaka an ril\âm chuan
ranrualte chu an rawn bei \hîn a. Chunglai huna an râlthuam
neih chhun ang chuan Davida chu virvawm leh berâmpu tiang
chu kentîr a ni a. Chutichung pawh chuan naupangte a la nih lai
a\ang chuan a huaisenna leh a chakna chuan a ranrualte chu a
vênghim thei. Hetiangin a hnuah lal Saula hnênah a sawi chhuak
a, “I chhiahhlawh hian ka pa berâm ka vêng \hîn a; sakeibaknei
emaw savawm emaw a lo kala berâm rual zîng ata berâm no a
lâk te hian, ka ûm a, ka bei a, a ka ata chu ka chhuhsak \hîn
asin; mi bei tura a lo thawh te hian a bak hmulah ka man a, ka
bei a, ka tihlum \hîn a ni,”1 tiin. Hetiang a lo tih \hînna hian
Davida chu a tihuai a, mihuaisen leh chak Pathian rinna nei mî-
_____
1
1 Samuela 17:34, 35
DAVIDA LEH GOLIATHA 683
ah a lo chhuak a.
Saula lal\hutthlêng hmaa koh a nih hma pawh khân
Davida chu a thiltih leh huaisenna chuan mi narân a ni lo tih
a tilang tawh a. La hmaa hruaitu pawh khân hetiangin a
sawi thei a, “Mi huaisen tak, indo mi, a thiltih apianga mi
rintlâk, LALPA neitu a ni”2 tiin.
Israelte chuan Filistia mîte do an puan chuan Jesaia fapa
pathumte pawh chuan Saula sipai chu an zawm ve a; nimahsela [645]
Davida chu inah a awm a. Hun eng emawti hnuah chuan Davida
chuan Saula sipaite awmna chu a va tlawh a. A pa tirh angin
thuchah leh thilpêkte a ûte hnêna pe tûrin leh an hrisêlna te a
\hain an him zêl em tih hre tûrin a kal a. Nimahsela Jesaia hriat
hauh lovin berâm vêngtu tleirawl chu mawhphurhna sang zâwk
pek a lo ni a. Israel sipaite chu an ral tep a, Davida chu LALPÂ
vântirhkohte chuan a mipuite chhanchhuak tûrin an hrilh a.
Davida chuan sipai hote awmna hmun a va hnaih chuan, indona
\an tûr ang maia buai luai luai thawm a hria a. “Indona hmuna
chhuak mêk sipai hote chu inbei tûrin an lo au dur dur a.”3
Israel ho leh Filistia mîte chu inbei tûrin an lo inzâr a, sipai leh
sipai chu an lo inep a. Davida chu sipaite lamah chuan a tlân a,
a ûnaute chu chibai a va bûk a. Anmahni a biak lai chuan,
Goliatha, Filistia mi Gath khua a mi chu a lo chhuak a, Israel
mîte chu hmusit takin a chova, mi pakhat han thlang chhuaka
inmal beih tûrin a cho va. Chumi avâng chuan Davida chuan
Israel-ho zawng zawng chu hlauvin an khat tih a hmu a, nî tinin
Filistia mi chona chuan a dêng tih a hria a, a chotupa han ngawihtîr
tura chak (champion) an awm si lova, a rilru chhûng chu a let
but but a. Pathian nung zahawmna leh mipuite hming\hatna
humhim tûrin a phûrna chuan a tur ta tlût tlût a.
Israel mipuite chu an zâm êm êm a, huaisenna tlêm tê pawh
an nei lo. Israel mîte chuan, “Kha mihring lo chhuak kha i hmu
êm! Israel mîte cho tûr leh hmusit tûrin a lo chhuak a nih kha”4
an ti a. Davida chuan thinrim leh zahthlâk ti takin, “He serhtan
_____
2
1 Samuela 16:18; 31 Samuela 17:20
684 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

loh Filistia mi hi tunge maw a nih a, Pathian nung sipaite a han


cho vei le?”5 a ti a.
Eliaba, an upa ber chuan mîte hnêna thu a sawi lai chu a lo
hria a, chu a thil hriat chuan a rilru a titho thut a. Davida chu
berâm vêngtu naupang tak ni mah se huaisen leh tumruh tak a ni
a, mahse hun remchâng \ha a la nei rêng rêng lo, Samuelan an in
a rawn tlawh thut a, engmah sawi lova ngawirenga a kal leh tâk
daih a\ang khân an unau chuan mak tihna neiin an rilruah chuan
eng emaw tak an ngaihtuah a. Anmahni zawng zawng aia Davida
chu chawimawi a nihna khân îtsîkna rilru a neihtîr a; amah zahna
leh unau hmangaihna ang chu nei lovin an awm a. Berâm vêngtu
naupang satliah maia ngaiin, zawhna a han zawh kha Eliaba
chuan, an dawihzia leh Filistia milian bei tûra an huaisen tâwk
lohna hmusitna lantîrnaah ngaiin, thinrimim “Engah nge i lo chhuk
[646] ve ni? Thlalêra berâm tlêm awmte kha tunge i vêntîr ni? I
chapozia leh rilru \hat lohzia ka hria a ni; indo en tûr tein i lo kal
mai mai a,” a ti a. Davida chuan zah chungin leh tum nei \ha tak
siin a chhâng a, “Eng vânge maw ka tih le? A vâng a awm a ni
lâwm ni?”6 a ti a.
Davida thusawi chu an hriatin lal hnênah chuan an sawi
chhâwng a; ani chuan a kova. Saula chuan mak ti takin berâm
vêngtu thu chu a ngai thla a, “Amah avâng chuan tûmâ rilru zâm
suh se; i chhiahhlawh hian chu Filistia mi chu ka va bei ang e,”7
a ti a. Saula chuan Davida thiltum chu \hulhtîr tûrin a ti a, mahse
chu tlangvâl chuan a thiltum chu a tum ruh êm êm mai a. Saula
hnênah chuan, “I chhiahhlawh hian ka pa berâm ka vêng \hîn a.
A pa berâm a vên laia a thil tawhte chu tlang takin a sawi chhuak
a. “Sakeibaknei kutbâwr ata leh savawm kutbâwr ata mi
chhanchhuaktu LALPA chuan chu Filistia mi kut ata chu mi
chhanchhuak ang,” a ti a, Saula chuan, “Kal teh le, i hnênah
LALPA a awm ang chu,”8 a ti a.
Ni sawmli chhûng lai chu Israel Sipai hote chu Filistia milian
chona avâng chuan hlau leh khûrin an awm a. He milian pui,
_____
4
châng 25; 5châng 26; 6châng 28, 29; 7châng 32; 8châng 37; 8châng 37
DAVIDA LEH GOLIATHA 685
tawng ruk leh khâpa sâng an hmuh chuan an zâm êm êm a, dâr
lukhum khum, âwmphâw ha; a âwmphaw rih lam chu sekel
sangnga a ni a. A ngalah chuan dâr ngalphâw a bun a, a
hnungzângah chuan dâr fei a pai a, “A fei ngul chu themkawl
ang hi a ni a; a fei lû chu a phâw thîr sekel zaruka rit a ni a; a
phâw kengtu chu dâra siam sangha phuhlip ang maia inthuah
kengtu chu a hmâah a kal a.” Zîngah leh tlaiah chuan Israelte
riahbûk lam chu a pan \hîna, aw ring takin a auva, “Engati nge
indo tûra inrawn inzarpharh? Kei Filistia mi, nangni Saula
chhiahhlawh in ni lâwm ni? Mi han inthlang ula min bei tûrin lo
chhuk sela, min hneh theiha min thah theih chuan in
chhiahhlawhah ka \ang anga, keiin ka thah erawh chuan kan
chhiahhlawhah in \ang ang, Israel sipaite hi ka chova, mi rawn
inthlang rawh u,”9 tiin.
Saula chuan Davida chu Goliatha bei tûrin ti mah se a hneh
[647]
theih a ring lo. Lal râlthuam chu inbel tûrin a ti a, dâr lukhum rit
tak chu khumtîrin, âwmphâw hâktîr a ni a, Lal khandaih chu
paiin kal a han tum a, mahse a inhlîp leh vek a. A lo thlîrtûte
chuan Davida chuan chutiang inkhan lo lûtuka inbeihnaa a nunna
chu a chân a hlau emaw an ti a, mahse tlangvâl huaisen rilru nên
chuan a inhlat hlê mai. Saula hnêna a lo kal chuan, râlthuam tel
lova bei tûrin a dîl a. “Ka kalpui thei dâwn hauh lo mai a,
hetiang hian ka la tichhin ngai lo a ni,”10 a ti a. Tichuan lal thuam
tel lo chuan, a tiang chu a keng a, luitea lungmâm thelthawl pangâ
a thlang a, a berâm vên ipteah chuan a pai a; a virvawm chu a
keng a, Filistia mi chu a va pan hnai ta a. Mi lian chu a lo kal
zêl a, Israel mi chakber bei tûr chuan, A hmâah chuan râlthuam
kengtu chu a kal a, tû mah a hmâah chuan ding thei tûr awm lo
ni awm takin a kal a. Davida chu a rawn pan hnaih chuan
râwlthar mai a hmu a, a la naupan avâng chuan ‘mipa naupang’
tiin a ko va. Davida chu sâr vêng vawng tlangvâl hmêl\ha tak
a ni a, fel taka inthuam a, râlthuam pawh a nei lovin Filistia mi
nêna inbei tûr chuan han khaikhin chî niin a lang lo.
_____
9
châng 5-9; 10châng 39
686 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Goliatha chuan mak a tiin a thin pawh a tirim zâwk a, “Ui


emaw ka niha tiangte nêna mi rawn pan chu le?” a ti a. A
pathian hming chhâlin Davida chu ânchhia a lawh a. Nuihzat
bûrin a au va, “Lo kal teh, i sâte kha chunglêng savâte leh ram
sâte ka lo eitîr teh ang,”11 a ti a.
Davida chu Filistia mi hmâah chuan a zâm miah lo. A pan
hnai a, “Nang zawng khandaih te, fei te, feite te kengin i lo
thawk a; kei zawng sipaihote LALPA, Israel sipaite Pathian i
chova hmingin ka lo thawk zâwk a ni. Vawiinah hian LALPAN
nang hi ka kutah min pe dâwn a ni; ka that ang chea, i lû ka tan
sak ang che; Filistia sipaiho ruangte chu vawiinah hian chunglêng
savâte leh ram sâte ka eitîr dâwn a ni; chutichuan, lei chunga mi
zawng zawngah hian LALPA chuan khandaih leh feiin a chhandam
lo tih an hre thei ang; indona chu LALPÂ indona a ni si a, Ani
chuan ka kutah hian nangniho hi min pe dâwn a ni,”12 a ti a.
[648] A hmêlah chuan hlauhna hmêl a awm lova, a âw-ah zâmna
a awm bawk lova, hlim tak leh hnehtu chan chang hmêl a pû a
ni. A âw chu boruakah chuan indo tûra lo kal zawng zawng te
hriatah chuan chiang takin a ri chhuak a, chiang takin an hre vek
a. Chu thû chuan Goliatha chu a tithinrim lûtuk a. A thinrim
lûtuk chuan a lukhum, a chaldâr vênghim tûr chu a chawi chhova,
a hmêlmâ tiboral dêr tûr chuan a tlân a. Jesaia fapa chu a
hmêlmâ bei tûr chuan a inbuatsaih a. “Chutia Filistia mi
chu a lo thawha Divida bei tûra a rawn hnaih chuan Davida
chu sipaiho lamah chuan Filistia mi chu bei tûrin a tlân thuai
a. Davida chuan a ip chu a han zen a, lung a han phawrh a,
a virvawm chuan a han vawm a, Filistia mi chu a chaldâr
takah a han vawm a, a chalah chuan lung chu a lût a, a tlu
bawkkhup ta der mai a.” 13
Sipai pâwl hnih inep tawnte chuan mak an ti hlê mai. Mîte
chuan Davida chu hneh a ni chiangsain an ring; mahse virvawm
chu a han vawma, a chaldâr tak maiah chuan a lût ta dawk mai,
sipai chak tak mai chu a khûr a, a ban a phar a, a mit a del ta
_____
11
châng 44; 12châng 45-47; 13châng 48, 49
DAVIDA LEH GOLIATHA 687
thut ang maiin leiah chuan a tlu ta dur mai a. Davida chu a
muang lo, milian pui tlu thal ruah mai chu a pan a, a khinghnih
chuan a ngûnhnâm chu a phawi sak a, a hma lawka ‘he
ngûnhnâm hian i lû ka tan ang a, i sâte chu chunglêng savâte ka
pê ang’ titu lû zâwk chu a tan ta zâwk a, Israel mipuite chu hlim
takin an au ta dur dur a.
Filistia mîte chuan an hlâu ta êm êm mai a, an chî-âi zo vek
a, a biling a balangin an tlân chhia a. Hebrai mîte hnehna âu
thâwm chu tlâng chhîp thlengin a khâwk rum rum a, an hmêlmâte
tlân chhia chu an um a. “Filistia mîte chu Gath thleng leh Ekron
kulh kawngkhar thleng rawkin an ûm ta a. Filistia mîte zînga
hliamho chu Saaraim kawng tluanin Gath leh Ekron thlengin an
tlu rum mai a ni. Israel thlahte chuan Filistia mîte an um chu an
kîrsan a, an riahhmun chu an suan ta a. Davida chuan Filistia
mi lu chu a la a, Jerusalem-ah a kalpui a, a râlthuam erawh chu
a puan inah a dah a.”14 ð

_____
14
châng 52, 54
688 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

64
DAVIDA A RÂLTLÂN

[649]
G OLIATHA thah a nih hnu chuan Saula chuan Davida chu a
inah a awmtîr a, a pa in lamâ a hâwn chu a phal lova.
Jonathana nunna leh Davida nunna chu a lo inzawm ta chiah mai
a, tichuan Jonathana chuan amâ nunna a hmangaih ang chiahin a
hmangaih ta a. Jonathana leh Davida chuan thu an thlung a,
amâ nunna ang chiaha a hmangaih avângin Jonathana chuan puan
sin lai a hlîp a, Davida a pe a, a thuam leh a khaidaih leh a
thalngul leh a taihrênna lamin a pê a.1 Davida chu mawhphurhna
pawimawh takte pêk a ni a, fel tak leh rinawm takin a che \hîn
a, mi zawng zawng ngaihah leh lal ina rawngbâwltute ngaihah
mi \ha leh ngainatawm a ni.
“Davida chu Saulan a tirhna apiangah a kal \hîn a, fel takin
a che \hîn a, râl kâp mîte hotu atan a siam a.”2 Davida chu
LALPAN a awmpui a ni tih a lang a. Saula chuan enge mawhun
chhûng chu Israelte rorêl tura a tlin lohzia chu a hre chhuak a,
LALPA hnên a\anga hriattîrna dawng reng mi chuan rorêlna chang
se tluang takin a kal ang tih a hria a. Saula chuan Davida chu a
awmpui chuan a tan a him ang tih a hria a. LALPA chuan Davida
chu a hria a, a \anpui a, a hnêna a awm chuan indonaahte pawh
a himna bul a ni ang tih a hria a. Davida leh Saula an awmdun
theihna chu Pathian thil ruahman vek a. Lal ina Davida a lo
awm vena pawh chu nakin hnua thil \angkai tûr a zira a hriat
theihna tûra thil remchang tûr a ni. Chu a lo hriat tawhna chu
hnam pum tana rinawm a nih theihna tûr a ni a. Harsatna leh
buaina a chunga tlate leh Saulan a hmêlmâ anga a enna zawng
zawngte pawh chu Pathian chauh chu rinchhan tûr a nihzia leh
innghahnaa a hman theihna tura thleng a ni. Jonathana nena an
in\hianna zawng zawng hi, nakina Israel lal tur nunna lo humhim
nan a ni. Hêng thil zawng zawngte chu, nakina Israel lal tur
_____
1
1Samuela18:1-4; 2châng 5
DAVIDA A RÂLTLÂN 689
nunna lo humhim nan a ni. Pathian chuan heng thil zawng zawng
hi Davida leh Israel-te tana a lo ruahman a ni.
Saula chu Davida chungah chuan a \ha rei lo. Saula leh [650]
Davida chu Filistia nena an indona a\anga an lo kîr chuan, “Israel
khaw tinah hmeichhiate hla sa leh lam chungin khuangte leh thil
ri theite nên, hlim takin lal Saula hmuak tûrin an lo chhuak a.
Hmeichhiate chuan lâm chungin hlain an inchhâwn a, “Saulan a
sânga sâng a that, Davidan a sînga sîng” an ti a. Îtsîkna ramhuai
thlarau chu Saula thinlungah chuan a lût a. A thin a rim ta,
Davida chu amâ chung daiha hmeichheho hla sate chuan an
chawisan avângin, “Davida chu a singa sing thatah an ngai a,
kei erawh chu a sanga sang chauh thatah min ngai a; ram tih
ngawt loh chu a neih tûr dang eng nge awm tawh?”3 a ti a.
Saula nungchanga thil\halo tak mai chu, thil ngaihtuah chiang
lova remtih zung zungna hi a ni. Hei hian a thiltih leh a
ngaihtuahnaah nasa takin a thawk a; mahni inchawisan leh fakna
a lawm lûtuk a. Thil dik leh diklo ngaihtuah chiang lovin tlema
chawisan a nihin a buai zêl zâwk a. Pathian duhdân ngaihtuah si
lova mihringte tihlawm tum tû mah an him ngai lo. Saula tum
dan chu mihring dah hmasakna lam hlir a ni, Fakna hla an sak
khan, Saula rilruah chuan nghet tak maiin Davida chuan mipuite
a hip ang a, amâ aiah lalah a awm ang tih ngawt a ngaihtuah a.
Saula chuan îtsîkna lamah chuan a thinlung a hawng a, chu
chuan a rilru chu a tichhe vek a. Zâwlnei Samuela hnên a\angin
zir tûr, Pathianin A duh chu A thlang a, tuman an dâl thei lo tih
a hmu tawh chungin lal chuan Pathian ruahman emaw thuneihna
emaw chu a hrethiam chuang lo a ni tih a lang a. Israelte lal
chuan Chinneilova duhdân chu a duhdânin a kalh tlat a. Saula
chuan Israelte tâna rorêl tûr chuan amahah ro a inrêlsak tlat tûr
a ni tih a zir thei lo, a duh ang ang a tih phawt loh chuan. Miin
a duhdân kalh a, thil an tihte hian thinrim tâwp hlei thei lova
awm a ching a. Chutianga a awm chuan lungngai takin a awm
_____
3
châng 7-9
690 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a, ngaih\hat lohna a neia chu chuan a tibuai vek \hîn.


Davida \ing\ang tum chu ngaihnawm a ti êm êm a, chu chuan
ramhuai thlarau te pawh chu a hnawt bo \hîn a; nimahsela nikhat
[651] chu rawlthar chuan \ing\ang tuma Pathian fakna hla mawi tak a
sak lai chuan Saula chuan rimawi tumtu nunna chu lak tumin
feiin a khawh thut a. Pathian lo inrawlhna avângin Davida chu
a him a, hliam tâwk lovin lal thinrimna a\ang chuan a inthiar
fihlîm thei a.
Saula chuan Davida chu a haw deuh deuh va, a nunna lak
theihna tûrin ngun takin a melh reng a, mahse Pathian hriak thih
nunna lak tuma a beihna chu a hlawhtling thei lova. Thlarau sual
thunun atân Saula chu a inpe a. Thlarau sualin Saula a thunun
tlatna chu a kiansan a, Davida erawh chuan LALPA ah rinna a
nghat a, chhanchhuaktu leh finna petu A ni tih a hria. “LALPA
\ih hi finna bul a ni a, mi Thianghlima hriatna hi hriat thiamna a
ni.”4 Davida chu Pathian hnênah a \awng\ai reng a, a hmâah
chuan thianghlim taka a awm theihna tûrin.
A hmêlmâ hma a\anga fimhlim chu a chak a, “lal chuan a
hnên a\angin a insawntîr a, sang chunga a sipai hotuah a siam
a.....Nimahsela Juda leh Israel zawng zawngte chuan Davida
chu an ngaina êm êm a.”5 Mipuite chuan Davida chu mifel tak
leh a thiltih tur chu fing tak leh tling taka ti mi a ni tih chu an hre
êm êm a. Tlângval thurâwn chu a fingin a kaihhruaina chu a
felin a him tih an hria a, Saula rorêlna erawh chu fing lo leh
rintlâk loh tak a ni.
Saula chu Davida tiboral tûr chuan a inring reng a, hun
remchâng a zawng reng a, Pathianin a awmpui tlat a ni tih a hriat
avângin amah chu a hlau hlê si a. Davida nungchang mawina
chuan lal chu a ti thinrim zâwk a; a nundan chuan amah a hek
tlata a hriat avângin, a nungchang nêna han khaikhin chuan \ha
zâwkin a hre lawi si a. Nimahsela Saula chuan îtsîkna a neih
tlat avângin a rorêlna \hutthleng chu a tibuai zo vek a. Hetiang
_____
4
Thufingte 9:10; 51Samuela 18:16
DAVIDA A RÂLTLÂN 691
thil hian khawvêlah hian buaina chhiarsen loh a va thlen nasa
êm! Saula rilruah chuan Kaina rilru tibuaitu ang bawk chu a lo
thawk a, Kaina pawh khan a unaupa Abela chu fel tak leh
rinawm taka a awm a LALPÂ duhsakna a dawn avâng khan a
hua a, amâ thiltih chu a sual si a, LALPAN mal a sawm thei si lo.
Chapona chuan itsikna a hring a, chu chu chawmlen zêl chuan,
huatna a hring a, chu chuan phuba lak duhna leh a tawpa
tualthahna a thlen \hîn. Setana chuan a nungchang dik tak chu
Saula chunga tuhin, Saula chuan amâ chunga engmah sualna
neilo chu tihchhiat a tum ngat ngat a.
Lal chuan Davida chu a enthla reng a, eng emawti zawnga
hun remchâng a hmuh veleh a chunga kut a thlâk theih nân, chu
tlângval nunna a lak hma loh chuan rilru lungawina a nei lo, a [652]
thilsual tihtum chu hnam pumpui mithmuha thiam a chan theih
nan, a chunga amahin kutthlâk lova mi dangte kutthlâktîr dân a
zawng a, Filistia do chu hmanruaa hman a tum a. Filistia mîte
a hneh phawt chuan a fanu upa ber neihtîr a tiam a. He mi thila
Davidan inngaitlawm taka a chhânna chu–“Tunge maw ka niha
ka nunna leh Israelte zînga ka pa chhûngte pawh eng nge maw
an nihna lal mâkpa ka han nihna tûr chu!”6 tih chu. Lal chuan
rinawm lo takin a fanu chu mi dang a neihtîr daih a.
Saula chuan Davida chunga hun remchang a hmuha a thah
theih nan a fanu naupang ber Mikali nei tûrin an hnam hmêlma
eng emaw zât that tûrin a ti a. “Saula chuan Davida chu Filistia
mîte kuta thihtîr a rilrûk tlat a.”7 Nimahsela Pathianin A
chhiahhlawh chu a humhim a. Davida chu hnehna changa lal
mâkpa ni tûrin indona a\ang chuan a lo hâw a, “Saula fanu Mikali
chuan a hmangaih êm êm a.”8 Lalin tihboral a tum chu chawisâna
a lo awm tak zâwk avângin lal chu a thin a rim êm êm mai a.
Hei hi a ni LALPAN amah aia \ha zâwk, amah thlâka Israelte
lal\hutthlêng a rorêl tura a tih chu tih a hrechiang zual a. A
inthup zo ta lova, Jonathana leh officer-te rorêlna hmuna mîte
chu a mi huat tak mai nunna la tûrin thu a pê a.
_____
6
châng 18; 7châng 25; 8châng 20, 28
692 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Jonathana chuan lal thiltum dân zawng zawng chu Davida


hnênah chuan a puang vek a, insasenga biru tûrin a hrilh a, a pa
hnênah chuan Israelte chhanchhuaktu nunna chu zuah tûrin a
ngên dâwn tih a hrilh a. Davida chuan hnam nunna leh
hming\hatna a humhim a, an hmêlmâ ûm darh tûrin Pathianin a
hmang a, mi chutiang han thattu chungah chuan thiam loh channa
a nasa dâwn êm mai tih a pa hnênah chuan a sawi a. Lal rilru
chu a khawih a, a lo nêm ta a. Saula chuan, “LALPÂ nunna
chhâlin ka sawi e, ani chu tihhlum tûr a ni tawp lovang,” a ti a.
Davida chu Saula hnênah chuan an rawn hruaia a hma ang
bawkin lal rawng a bâwl leh a.
Filistia leh Israelte chuan indo an puang leh a. Davida chuan
sipaite chu hmêlmâte do tûrin a hruai leh ta a. Hebrai mîte
chuan hnehna ropui tak an chang leh a, mipui chuan a finzia leh
huaisenzia chu nasa takin an fak a, hei hian Saula thinlung chu
tun hmâ ang bawk khan a ti thawk leh a, a haw leh ta êm êm a.
Chutia \ing\ang mawi taka lal hmaa a tum lai chuan Saula chuan
a fei chu lain rimawi tumtu chu banga khawhbeh a tum leh a,
[653] Pathian vântirhkoh chuan fei hlauhawm tak mai chu a hruaikawi
a, a him leh ta. Davida chu amâ inlamah chuan a tlanchhe leh a.
Saula chuan enthlatute a tîr a, zîng lamâ a lo chhuak chu a thah
theihna tûrin.
Mikali chuan a pa thiltum chu Davida chu a hrilh a. A nunna
chhan him tura tlanchhe tûrin a hrilh a, tukverhah a thlâkthlâ a, a
tlân botîr a. Samuela hnênah chuan a kal a, zâwlnei chuan lal
thinrimna chu a hlau ve rêng rêng lova hlim takin a lo lâwm a.
Samuela in chu hmun ralmuang tak a ni a, lal in ngaihtuah chuan,
helai tlângah hian a ni, LALPÂ rawngbâwltu ropui tak chuan rawng
a bâwl \hîn ni. Hmutheitute chu an awm khawm a, LALPÂ duh
dânte chu ngun takin an zir a, Samuela kâ a\ang chuan
kaihhruaina thu zahawm takte chu an zir \hîn a. Israelte zirtîrtu
hnên a\anga an thu zahawm takte chu an zir \hîn a. Israelte
zirtîrtu hnên a\anga an thu zirte chu a hlu hlê a. Davida chuan
DAVIDA A RÂLTLÂN 693
Samuela leh a hote awmna chu Saula hote chuan tû mahin an
rawn rûn a ring lova. Davida-in Samuela a va zawmna chuan
lal rilruah îtsîkna a tichhuak a, Pathian zâwlnei chu mi zawng
zawngin an zah chuan mîte chu amah haw zui tûrin a thunun ang
tih a ring a. Lal chuan Davida awmna a hriat chuan a officer-te
a tîra Davida chu Gibeah rawn hruai thlen a thah a rilrûk a.
Lal mi tirhte chu Davida nunna lak tum chuan an kal zêl a,
nimahsela Saula aia ropui zâwk chuan a thunun tlat a. Balaama
Israelte ânchhe lawh tuma a kal an lo tâwk ang khân, vântirhkoh
an hmuh theih lohte chuan an lo tâwk a. Anni chuan nakin hnua
thilthleng turte chu an sawi bual bual a, Jehova ropuinate chu an
puang a. Chutiang chuan mihring chhiatna thlen tumte chu a
thunun a, an thilsual ti tur chu a khap tlat a, a chhiahhlawh chu
vântirhkohte chuan an vêng tlat a.
Saula chuan nghâkhlel tak maia Davida a thuhnuaia a awm
tur chu a nghah lai chuan chanchin chu a hnên a lo thleng a.
Pathian thinrimna lam tûr ngaihtuah lovin mi dang a tîr leh ta a.
Hêngho pawh hi LALPÂ Thlarau chuan a thunun a mi dangte
kha an zawm ve leh mai a. A tum thumnaa a mi tîrhte pawh
chuan a hma a mîte chu thupuannaah chuan an zawm ve leh a.
Saula chuan amah ngeia kal a ti tlu a, hmêlmâkna rawngtak a
pai chu a zual telh telh a, a thunun thei lo. Davida that tur chuan [654]
nghah khawtlai theih niin a hre tawh lo; a hnên a lo thlen veleh
chuan amâ kut ngei chuan thah a duh a, engpawh lo thleng se a
pawiti lo.
Nimahsela LALPÂ vântirhkoh chuan kalkawngah a tâwk a,
a thunun tlat a. Thlarauvin a thunun a, hmalam panin a kal a,
Pathian hnêna \awng\aina hla leh thupuan thianghlimte chu a
sawi ve ta bual bual a. Mesia khawvêl chhandamtu tur lo kal
tûrte chu a puang a. Ramaa zâwlnei in a lo thlen chuan, a lal
kawr chu a hlîp a, nilêng leh zankhuain Samuela leh zirlaite zîngah
chuan a mû a, LALPÂ Thlarau Thianghlim chuan a thunun tlat a.
Mipuite chuan makti takin an rawn en a, chu thil thleng lal awmdân
694 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu hmun tinah an sawi darh a. A lal hun tawp lamah chuan,
“Saula pawh chu zâwlnei zîngah a tel ve ta elo maw ni?” tih hi
an chîng hlen ta.9
Sawisak tumtu thiltum chu hnehin a awm leh ta. Davida chu
engmah tih a tum lohzia a hriattîr a, nimahsela Davida chuan lal
inchhîrna chu a ring tak tak thei lova. He hun remchâng hi
inhumhimna tura hman a duh a, chutilo chuan lal chuan a rilru a
hmuh ang khân a thlâk leh thut a ring a. A rilru a nâ a, a \hian
Jonathana chu vawikhat tal hmuh leh a duh a. Lal fapa hnênah
chuan he rilru khawih tak thu hi a sawi a, “Eng nge maw ka tih
le? Eng nge ka bawhchhiat? I pa chungah hian eng nge ka tihsual
a hetia mi thah a tum hi ni le?” a ti a. Jonathana chuan a pa
chuan a rilru thlâkin Davida nunna chu lak a tum tawh lovin a
ring a. Jonathana chuan a hnênah chuan, “I thi tawp lovang;
ngai teh, ka pa chuan min hriattîr lovin engmah rêng rêng lian se
te se a ti ngai lova, engah tehlul nge heng thu hi ka lakah a zep
ang? A zêp tawp lovang,” a ti a. Chutiang khawpa Pathian
thiltihtheihna ropui a lantîr hnu Jonathana chuan a pa chuan
Davida chu tihnat a tum a ring lo, Pathian laka a helna lantîrna
mai niin a hria. Nimahsela Davida chuan a ring zo chuang lo.
Jonathana hnênah chuan hetiangin a sawi a, “LALPA a nun
chhûng leh nang i nun chhûngin, kei leh thihna hi pên khat
chauhvin a dang a ni,”10 tiin.
Thla a lo thar chuan Israelte chuan thla thar inhlanna chu an
hlan a. He hun hi Davida leh Jonathana an inbiak tuk mai chu a
ni. He kûtah hian heng \halai pahnihte hi lal hmâah chuan a
dawhkânah inlan tûr an ni. Nimahsela Davida chuan chuta va
[655] awm chu a hlau va, Bethlehem lama a unaute tlawh a ngaihtuah
a. A lo kîr leh hun chuan lal in a\anga hla vak lo buh hmunah
chuan a biru anga, chumi kut ni thum chhûng chuan Jonathana
chu a pa Saula rilru awmdân hmuhfiah a tum a. Jesaia fapa chu
khawiahnge a awm tih zawh a nih chuan, Jonathana chuan a in
lamah
_____ a hâwnga, an chhûngkua inhlanna nei tûrin tia chhang tûr
9
1Samuela 19:24; 101Samuela 20:1-3
DAVIDA A RÂLTLÂN 695
a ni a. Lal chuan thinrimna a neih hauh lova “A \ha e” a tih
chuan Davida chu lal inah chuan a lo let leh chu a him ang.
Nimahsela a awm loh avânga a thinrim chuan Davida a tlânbo
chu an ti thlu ang, chutiang chuan thil an ruahman diam a.
A ni hmasa berah chuan Davida awm loh chungchângah
zawhna engmah a siam lova; a ni hnihnaah chuan Davida \hutna
chu a ruah leh takah chuan, a zawt ta a, “Engati nge Jesaia fapa
hi niminah leh vawiinah chawhlui kîl tura a lo kal loh?” a ti a.
Jonathana chuan Saula chu a chhâng a, “Davida chuan
Bethlehema kal min dîl a......ka chhûngte chuan khuaah
inthawina an nei dawn a, ka unaute chuan awm ve tûrin min
chah tlat a, ka unaute ka va tlawh ang e’ a ti a chuvâng chuan lal
dawhkânah chuan a lo kal lo a ni,” a ti a. Saula chuan he thu a
hriat hian a thinrimna chu a sûm hlei thei lova, Davida hi a awm
chhûng chuan Jonathana chuan lal\hutthlêng a luah thei lovang
tih a sawi chhuak a, Davida chu rang taka ko haw a that tûrin a
ti a. Jonathana chuan a \hian tân chuan a dîl nawn sak leh a,
“Engah nge maw tihhlum tûr a ni ang le? Eng nge a tih?”11 a ti a.
He dîlsakna hian Setana a anna chu a tizual lehnghâl a, Davida
thahna atana fei a ken chuan a fapa chu a khawh tumin a han
lek a.
Lal fapa chu a thinrimin a lungngai a, ni hnih ni chuan chaw
a kil ve ta lova, lal in chu a chhuahsan a. Lungngai takin Davida
nêna an thil intiamna lam chu a pan a, a pain Davida chunga
thiltih a tum chu chiang takin a hria a. An inhmuh veleh chuan
an infâwp a, nasa takin an \ap dûn a. Lal thiltum \halo tak mai
avâng chuan an lungngaihzia mai chu sawi hleih theih a ni lo. An
in\hen dâwna Jonathan thusawi chu Davida chuan a hre reng a,
“Thlamuang takin kal rawh aw, LALPA chu nang nêna kan kârah
leh ka thlahte leh i thlahte kârah kumkhuain awm rawh se,” tia
LALPÂ hminga chhia kan chham dun tawh kha,”12 tih chu.
Lal fapa chu Gibe-ah chuan a kîr leh a, Davida chu
_____
11
châng 27-32; 12châng 42
696 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

[656] hmanhmawh takin Nob Benjaminte khawpui tlêma hla deuh


thleng tûrin a kal a. Shiloh a\ang chuan hetah hian biak bûk chu
sawn a ni a, hetah hian puithiam lal Ahimeleka chuan rawng a
bâwl a. Davida chuan hmundang khawiah mah inhumhima tlanna
tur a hre lova Pathian chhiahhlawh hnênah chauh lo chuan.
Puithiam chuan mak ti takin a lo en a, hmanhmawh taka amah
chauhva a lo kal avângin, a hmêlah chuan lungngai leh veinei
hmêl a pu si a. Engtiziaa chuta lo kal nge tih a zâwt a. Tlângval
chuan hmuhchhuah hlau rêng rênga khawsa a nih avângin dâwt
thu a sawi phah ta. Davida chuan puithiam hnênah lalin a ruk
tein a tîr a, chu thil chu tihthuai a \ul niin a sawi a. Hetah hian
rinna a mamâwhzia a lang a, he a sualna hian puithiam thihna a
thlen a ni. Thudik tak chu chiang taka sawi ni sela chuan
Ahimeleka chuan humhim tur chuan engtia tih tûr nge a hre mai
ang. Pathian chuan a mîte chu hun hlauhawm takah pawh thudik
sawi tûrin a duh a ni. Davida chuan chhangpêr panga a dîl a.
Chhang narân chu a awm lova, chhang thianghlim chauh a awm
tih a hrilh a. Davida chuan a inthiam lohna chu inthiam chawpin
a ril\âmna tireh tûr chuan chhang chu a la a, a ei ta a.
Thil hlauhawm tak a awm, Deoga chu Saula ran vêngtu zînga
a hotu ber a ni a, Hebraite rin ang ringve inti a ni a, chumi ni
chuan Pathian biaknaah chuan a awm ve a. Hemi a hmuh veleh
hian Davida chuan hmun râlmuang a kal a duh a, hmanhmawh
takin amah inhumhimna atana \ûl tak râlthuam a mamâwh a.
Ahimeleka chu ngûnhnâm a dîl a, Goliatha ngûnhnâm chauh lo
kha chu Temple-ah engmah an neih loh thu a sawi a, chu chu
thil vawn\hat atâna an tih a ni a. Davida chuan, “Chu lo liam,
min pe rawh khai”13 a ti a. Chu ngunhnam Filistia mi chhuan
ber thah nâna a lo hman tawh a han belh leh chuan a huaisenna
chu a lo chang leh a.
Davida chu a thova Saula hlauvin, Gath lal Akis hnênah
chuan a kal a, hmêlmate ram chu Saula lalram chhûng ai chuan
himin a ring a. Nimahsela Akisa hnênah chuan Davida chu kum
_____
13
1Samuela 21:9
DAVIDA A RÂLTLÂN 697
eng emaw kal ta a, Goliatha thattu kha a ni tih an hrilh a, tûnah
chuan Israelte hmêlma zînga himna a zawng chu thih hlauhawmah
a awm tih a inhria a. Nimahsela a â der a, a hmêlmate chu
bumin a tâl chhuak ta a.
Davida thiltih sual hmasa chu Nob-ah khân Pathiana rinna a
neih loh vâng a ni a, a pahnihna chu Akisa a bumna kha a ni.
Davida chu nungchang zahawm tak leh rilru \hatna nei a nih [657]
avângin mipuite rilru chu a hneh hle a, nimahsela fiahna hun a
thlen chuan a mihrinna chu a lo chhuak a, a rinna chu a nghîng a,
mitin mai chu ringhlelin enthlatu angin a hmu leh \hîn a. Davida
chuan rinnaa Pathian a thlîr chuan, Filistia milian chu a hneh a,
Pathian a ring a, a hmingin a thawk a. Nimahsela mîte chuan
an um a, an pel reng a, tihduhdahna, beidawnna, lungngaihna
chuan Vâna a Pa a thlîrna chu a hliah zo lek lek \hîn a ni.
Hêng Davidan a kal tlang zawng zawngte hian finna a pe a;
hei hian a chak lohna a hriat chhuahtîrin Pathiana innghah tlat a
\ûlzia a hriattîr bawk a. Pathian Thlarau Thianghlim thununna hi
a va pawimawh tak êm! Mi beidawng leh lungngaite tân thinlung
a tithar leh a, mi chaklote chu a tichak lehin LALPÂ chhiahhlawhte
chu a fuih thar leh \hîn a. Aw, kan Pathian hi a va ropui tak
êm, mi kalsualte chu zaidam takin a chhawmchhuak leh a, a
dawhtheihna leh ngilneihna chu lungngaihna neite hnênah chuan
a lantîr, lungngaihna chhûmin a hual vêl lai pawhin.
Pathian fâte hlawhchhamna chhan ber chu rinna tlâkchham
vâng a ni. Thimnain mihringte a tuam laiin, eng leh kaihhruaina
an mamâwh lai hian chunglam an hawi chho ang a; thim piah
lamah chuan eng an hmu ang. Davida chuan hun reilote chhûng
pawh rinhlelhna a nei hman lo. Pathian chu ring tlat tûr a nihna
chhan chu Pathian hriakthih a ni a, hlauhawm lakah pawh
vântirhkohten an humhim zêl a, thil ropui tak tithei tura thuam a
ni, a rilru hrehawmna a\anga a ngaihtuahna chu chhawk a nih
chuan, Pathian thiltihtheihna leh ropuina a ngaihtuah zâwk anga,
thihna hlimkawr ruamah pawh thlamuanna a nei thei ang. “Tlâng
698 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

liante chu an kal bo vang a, tlâng tê te chu sawnin an awm


bawk ang; ka ngilneihna erawh hi chu i lak ata a kalbo lo vang
a, ka remna thuthlung chu sawnin a awm hek lovang.”14
Juda tlângramahte chuan Davida chuan Saula laka himna a
zawng a. Adullam pûkah chuan a tlân ta a, chutah chuan mi
tlêm tê chauh an awm thei a, a ûnaute leh a pa chhûngkua zawng
zawng chuan himin an inhre lova, Davida chhûngte an nih avângin
eng hunah pawh Saula chuan ringhlelin a rawn bei ang tih an
hlau va. Tûnah chuan Israel mîte zawng zawngin an hriat–
[658] Pathian chuan a mîte chunga ro la rêl tûrin hriak a thih tih an hre
si a, amâ hnênah pûkah chuan râltlân ni rih mahse an him zâwk
ang tih an inhria, lal îtsîknaa khat lak a\ang chuan.
Adullam pûkah chuan chhûngkua chu inkhawngaih leh
inlainat tawnin an awmkhawm a. Jesaia fapa chuan a \ing\ang
leh zaiin hla mawi tak a phuah a. Ngai teh, unaute inngeih dial
diala awm khawm hi a va \hain a va nuam êm!”15 tihte hi. A
ûnauten an rin lohna leh a chunga an sualna chu a lo tuar tawh a;
hetah hian râltlâna a awmnaah hian inrem a hlûtzia a hria Sâm
57-na hi hetah hian Davida chuan a phuah leh a.
Hun rei vak lo chhûng chuan Davida chu mi, lal chunga lung
nih lohna neite leh a hnêna awm duhlote chuan an rawn zawm
zêl a. Israel lal chunga rinna neilo tam tak an awm a, Pathian
Thlarauvin a kaihruai tawh lo a ni tih an hria a. Mangang apiang
te, leibat nei apiang te, lungnih lohna nei apiang te a hnênah
chuan an kal khâwm a; tichuan, an hotuah a awm ta a; a hnênah
chuan mi zali emaw lai awm ta a. Hetah hian Davida chuan
amâ lalram tak tak chu a din a, chutah chuan thuawih leh fel
takin an awm a. Helai tlângah pawh hian ralmuanna tak tak chu
a awm lova, lal chuan a tualthah tumna rilru chu a la bansan lo
tih hriatna a nei a.
A nû leh pâte chu Moab lal inah chuan a awmtîr a, LALPÂ
zâwlneiin hlauhawm a\anga inthiar tur a tih avângin Hareth
_____
14
Isaia 54:10; 15Sâm 133:1
DAVIDA A RÂLTLÂN 699
ngâwah chuan an biru a. Davida-in hêng harsatna a kal tlangte
hi \angkai lo leh rahchhuah lo a ni lo. Hêng zawng zawng hi
Pathian chuan sipai lal fing tak leh lal ngilnei tak a nih theih nan
a kal tlangtîr a. A râltlân puite nên chuan Saula hnathawh
chhunzawmna tura training-na a ni. Tualthah a chak tlatna te,
khua a hmuh lohna te, a bawlhhlawhna te chu lal tlâk a nih lohna
chu a ni. Mihringte chuan Pathian thurâwn hnâwla, a kaihhruaina
pawm duh lovin Pathian hnên a\anga finna leh kaihhruaina fel
chu an chang thei lo. Mihringten finna an tih zui avânga, atna
hlauhawm tak, beisei bo vekna ang hi Pathian finnaa kaihhruaina
zawh duh lohna avânga awm a ni.
Saula chuan Davida chu Adullam pûkah a awm tih a hriat
chuan man ngei tûrin a inbuatsaih a, Saula chuan Davida chuan
puk a kalsan leh tawh tih a hriat chuan a thin a rim nasa mai a.
Davida tlanchhuah dân chu Saula tân chuan thilmak hriatthiam [659]
theih loh a ni. A tlanchhuah theih chhan chu amâ zînga mi
rinawm lovin Jesaia fapa chu thu an hrilh a nih a ringtlat a.
Amâ mîte zîngah Davida \hiana siamâ amah phiarru an awm
niin a ring tlat a, chu chu hriat chhuah a nih chuan lawmman \ha
tâwk tak leh dinhmun sâng pêk a tiam a. Doega Edom mi chu
thusawituah a \ang ta. A dinhmun duhna leh sualna leh puithiam
a huatna a sual hmuchhuaktu a nih avângin, Davidan Ahimeleka
a tlawh a thil thleng chu a sawi vek a, chu chuan Saula thinlung
chu Pathian mi lakah chuan tialh a. Lei tenawm takin thu a
chhakchhuah chuan meidîl mei chu tialhin, lal Saula thinlung sual
tak mai chu a tithova, thinrimna chuan a ti a zova, puithiam leh a
chhûngte zawng zawng chu thah vek tûr thu a pe a. A thupêk
chu an bawhzui a, Ahimeleka chauh ni lovin a pate chhûng zawng
zawng puan zai sin puithiam kawr ha mi sawmriat leh panga lal
thupêkin Edom mi Doega chuan a that a.
Nob, puithiam khua chu khandaihin a bei a, a hmei a pain
naupang leh hnute hne laite lamin, bawng te, sabengtung te,
700 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

berâm te nen khandaihin a sâthlum vek a. Hei hi Setana thununna


avânga Saulan a tih chu a ni. Pathianin Amalek hote sualna
chuan a vâwrtâwp a thlen avângin tih chimih vek tûr tiin thû a
pê a, mahse chutianga a Pathian thupêk mah nise thah vek chu
a ngilneih loh thlâk lûtukin a hria a, zuah a nei ta a. Tûnah
erawh chuan Pathian thupêk ni lo Setana thununnain, Pathian
puithiamte chu a that a, Nob khuaa mîte zawng zawng chu a
tichimit a. Chutiang chu mihring Pathian thurâwn te hnâwla kalte
awmdân chu a ni.
He thil thleng hian Israel mîte chu a tihlau êm êm a. An lal
anmahni thlan ngei chu chutiang thil titu chu a ni, hnam dang
lalte Pathian hlau lote thiltih ang chu a ti ve a. Pathian
bâwm chu an hnênah a awm a, mahse bâwm enkawltu tûrte
chu khandaihin an that vek si a. Eng thil nge a dawtah lo
thleng ang le? ð
701
65
ZAHNGAITHEI DAVIDA

S AULAN râwng taka puithiamte a thah hnû chuan, “Ahituba [660]


fapa Ahimeleka fapate zînga pakhat, a hming Abiathara chu
a tlân chhuak a, Davida hnênah a tlân a. Abiathara chuan
Saulan LALPÂ puithiamte a thah thû chu Davida a hrilh a. Davida
chuan Abiathara hnênah chuan, Edom mi Doega chuta a awm
nî ngei khân Saula a hrilh ngei ngei ang tih ka hre sa reng a ni; i
pa chhûngkua zawng zawngte chu keimah avânga thî an ni a.
Nang chu ka hnênah awm la, hlau suh; kei mi thah tum chuan
nang pawh thah an tum ang che; ka hnêna i awm erawh chuan i
him ang,”1 a ti a.
Lal chuan a la zawng zêl a, Davida chuan chawlhna leh himna
hmun a hmu lo va. Keila khua chu Filistia mîte kut a\angin a
chhanhim a, mahse, an chhan chhuahte zîngah pawh an him
chuang lo. Keila a\ang chuan Zip Thlalêr lam an pan ta a.
He mi hun, Davida tana kawng eng a lan loh lai hian, a rin
loh taka a bihrukna hmun rawn zawng chhuaka Jonathanan a
rawn tlawh avângin a lawm êm êm a. |hian dûn an han inkawm
lawkna hun chu hlu tak a ni. An thil tawh hrang hrangte an
inhrilh a, Davia chu Jonathanan a fuih a, “Hlau hauh suh, ka pa
Saula kut chuan a zawng chhuak lovang che, Israelte lalah i
awm ang a, kei i dawttu ka ni ang; chu pawh chu ka pa Saula
hian a hre reng a ni,” a ti a. Pathianin mak taka Davida a
enkawl \hîn dante an sawi lai chuan, thah tura zawn lai, ral tlana
chu a tha a tho thar hle a. “An pahnih chuan LALPÂ hmâah thu
an thlung a; Davida chu ramhnuaiah a awm reng a, Jonathana
chu a in lamah a haw ta a.”2
Jonathanan a tlawh hnu chuan, Davida chuan fakna hlatein
a thinlung a infuih a, a \ing\ang nên a zai a:
_____
“LALPA-ah chuan ka rinna ka nghat \hîn. [661]
1
1Samuela 22:23; 21Samuela 23:17
702 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Engtizia nge ka nunna hnênah hian,


“In tlângah chuan, sava angin, thlawk bo rawh u.
En teh u, thinlung dik tak pu thim hnuaia an kah theihna tûrin,
Mi suaksualte chuan thal ngul an kuai a,
An thal chu a hruiah an vuah diam saw.
Lungphûmte chu tihchhiata a awm chuan,
Mi felin eng nge a tih theih ang?” in tih ni?
LALPA chu a biak in thianghlimah a awm a,
LALPA chu, a lal\hutphah zawng vânah a awm;
Mihring fâte hi a mitin a en a, an thiltihte a hmu,
LALPA chuan mi fel chu a fiah \hîn a:
Mi suaksual leh nunrâwnna ngaina erawh chu a nunnain a
haw \hîn.”3
Keila a\anga a tlan chhiatna ram, Zip-hote chuan Gibe khuaa
Saula hnênah Davida bihrûkna lai an hria a, a awm falna hmunah
chuan an hruai thei tih an hrilh a. Nimahsela, Davidan an thil
tum chu a hriatin Maon leh Tuipui Thi inkâra tlângah bihrûkna a
zawng a.
Saula hnênah thu an thawn leh a, “Ngai teh, Davida chu En-
gedi Thlalêrah a awm e, tiin an hrilh a. Chutichuan Saula chuan
Israel ram zawng zawngte zîng ata thlan \hiau mi sangthum a
hruai a, sathârte chênna lungpui zîngah lam chuan Davida leh a
mîte zawngin an kal ta a.”4 Davida pawlte chu mi zaruk chauh
an ni a, Saula chuan mi sangthum nên a ûm a. Kawng laka
pûkah chuan Jesaia fapa leh a hote chuan engti anga awm tur
nge tia rawnin Pathian hruaina an nghâk a.
Saulan tlâng lam chu a nawr zêl laiin a pêng a, Davida leh a
thuihruaite awmna pûkah ngei chuan amahin a lût a. Davida
mîten chu chu an hmuh chuan tihlum tûrin an hotupa chu an
nawr a. Lal chu an thuneihna hnuaia a awm vâng chuan, Pathian
ngeiin an hmêlmâ chu an tihhlum theih nân an kutah ka pe anga
tih hun kha a nih an ring a. Davida tan chuan han tih mai a
chakawm a; nimahsela chhia leh \ha hriatnain a hnênah a sawi
_____
3
Sâm 11:1-5; 41Samuela 24:1, 2
ZAHNGAITHEI DAVIDA 703
a, “LALPÂ hriak thih mi chu tawk suh,” tiin.
Davida mîte chuan Saula hima chhuahtîr chu an remti lo hle
a, an hotupa hnênah chuan Pathian thuchhuak chu an sawi leh
a; “Ngai teh, ‘i hmêlma chu i kutah ka pe anga, a chungah \ha i
tih angin ti ang che a tih ni kha a nih tâk hi’ an ti a. Chutichuan
Davida chu a tho va, a rûk tein Saula puanfêm chu a va hlep
a.”5 Nimahsela lal silhfên a tihhmêlhem avâng chuan a rilru a
hrehawm zui ta hle a.
Saula chu pûk a\ang chuan a zawn lai chhunzawm leh tûrin [662]
a chhuak a; a thin ti \hawng zâwk thei, “LALPA, ka lalpa” tia au
rî a hria a. Tu nge amah rawn kotu chu tia a han hawi chuan,
ngai teh! Jesaia fapa thah tuma rei tak a lo zawn chu a ni. Davida
chuan a pu a nitih hre rengin lal chu a hmaia lei siin chibai a buk
a. Saula hnênah: “Ngai teh, Davidan i chhiatna a zawng a ni,
tia mîten i hnêna an sawi chu engah nge i awih \hîn? Ngai teh,
vawiinah hian LALPAN pûkah hian ka kuta a hlanzia che hi i mit
ngeiin i hmu a; \henkhat chuan tihlum tur chein min tîr a; nimahsela
ka zuah chea; Ka LALPÂ hriak thih a ni si a, ka ti a. Chu chauh
pawh ni lovin, han en teh, hei i puan ka hleh theih si a, ka tihhlum
loh cheah hian ka kutah hian thil \ha lo leh bawhchhiatna a awm
lo tih leh ka nunna lâk tumin mi zawng mi zawng mah la, i chungah
ka sual lo tih hre ngei ngei rawh khai,”6 a ti a.
Saulan Davida thu a han hriat chuan, a tlawm a, an rinawmzia
chu a hria a. A nunna lak tuma a zawn chuan a duh duhin a lo
ti thei a ni tih a han hriat chuan a lung a chhia a. Davida chu a
hmâah engmah tihsual nei lovin a ding a. Rilru nem takin Saula
chuan, “I âw elo ni, ka fapa Davida?” a ti a, Saula chu aw
chhuah meuhvin a \ap a.” Davida hnênah chuan i fel zâwk êm
êm a ni, nang zawngin ka chungah thil \ha i ti a, kei erawh chuan
thil \ha lo ka ti a ni......Miin a hmêlmâ hmu ang sela, tlâng takin
a chhuah duh ang em? Chuvângin vawiina ka chunga i thiltihah
LALPAN thil \hain rûl che rawh se. Ngai teh, lal i la ni ngei dawn
a ni tih ka hre ta e,”7 a ti a. Davida chuan, chu chu a lo thlen
_____
5
châng 4; 6châng 8-11
704 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

hunah Saula thlahte chu \ha takin a ti ang a, a hming chu a tiboral
lo vang tiin Saula hnênah thuthlung a siam a.
Saula tih fo dan a hria a, Davida chuan lal thusawi chu a
ring zo lova, a inchhîrna pawh chuan rei a awh a beisei lo.
Chutichuan Saula chu a inah a haw a, Davida chu tlânga kulhahte
chuan a awm reng a.
Setana lam \angten Pathian chhiahhlawhte an hmêlmâkna
chu a chang chuan inremna neih puiin duhsaknate an han neiin
an rilru a \ha \hîn a, mahse he danglamna hian rei a awh \hîn lo.
[663] Rilru sual pu mîten Pathian chhiahhlawhte sawi chhia a, thil \ha
lo tak an tih hnuah a chang chuan pawi tihna thuk tak an nei a.
LALPÂ Thlarauvin hna a thawk a, Pathian hmâah leh tihchhiat
an tumte hmâah chuan intihniamin an awmdân chu an thlâk \hîn
a. Nimahsela, mi sual pa thlemna atan kawngka an hawng leh
a, an rinhlelhna hlui chu nei thar lehin hmêlmâkna a lo tho
leh a, an sim tawh hnu kha ti leh tûrin an hawikir leh a,
rauhsanin an awm \hîn. Inngaitlawm bera an sual an
puannate chungah chuan a chhe thei ang berin an khawsa a,
thu \ha lo pui puiin an \awng khum leh \hîn a. Heng mîte
hian eng lian zâwk laka an tihsual avângin Setanan a hma
aia thiltihtheihna chak zâwk neiin a siam thei a.
“Samuela chu a thi ta a; Israel mi zawng zawng chu an inko
khâwm a, an \ah a. Rama khuaa a inah chuan a phûm ta a.”8
Israel hnam tân Samuela chu siam \hat theih loh channa a ni.
Zâwlnei ropui leh \ha, rorêl thiam chu a thi ta a, mipuite
lungngaihna chu a thukin an thin a nâ a. A naupan lai a\angin
Samuela chu rilru dik tak neiin Israelte hmâah a chetla \hîn a;
Saula lal a ni nain a thuneihna a chak zâwk a, a chhan chu,
rinawmna, thuawihna leh inhlanna a neih vâng a ni. A dam
chhûngin Israelte ro a rêl,” tih kan chhiar a.
Mipuite chuan Saula leh Samuela kawng an han khaikhin a,
lal neih an châk kha an lo tisual dêr a ni tih an hmu a. An
sâkhua lohna leh Pathian mi lohna chu dawidimin a chiah chak
_____
7
châng 16-19; 81Samuela 25:1
ZAHNGAITHEI DAVIDA 705
khawpa, mi tam takin khawtlâng nun an thlîrin an thla a bar a.
An lal khawsak dân chuan a fan zau si a. Israelte chuan Samuela,
LALPÂ zâwlnei thihna chu an sûn tak zet a ni.
Skul thianghlim dintu leh a president chu hnamin a chan ta,
chuti mai pawh a ni hlei nêm. Buaina nasa a lo awma mipuiin
an pan \hîn–a mîte \hatna zawnga englai pawha Pathian rawn
sak \hîntu chu–hnamin a chân ta. Samuela \awng\aina chuan
ngaih\hatna a thlen \hîn; “Mi fel \awng\aina chuan thil nasa
tak a tih \hîn” 9 avângin. Tûnah chuan mipuite chuan
Pathianin a thlauthla tain an inhria a. Lal lah chu mi a ang
mai a ni si. Rêldikna chu a khawlo zo tawh a, thupêkte
pawh a buai zo tawh.
Hnamin ram chhûng buaina a tawh lai a ni a, Pathian hlauhna [664]
nei Samuela thurawn dam diai mai kha a mamâwh ber hunah
Pathianin A chhiahhlawh upa tawh chu a chawlhtîr ta a. A
chawlhna hmun reh ruai chu an han thlîr chuan mipuite chu a
dêng let sawk mai a, an rorêltu atana hnawla thil âtthlâk tak an
lo tih kha an hre reng a, Vân nên inzawmna nghet tak a neih
avângin Israel zawng zawng chu Jehova lal\hutthlêng nêna phuar
khawm vek niin tunah chuan a thi tawh a, mipuite chuan an lal
Setana zawmtu, vân leh Pathian lak a\anga tihrangtu nunrâwng
hnuaiah an awm tih an hria a.
Samuela phûmnaah Davida chu a tel ve thei lo, mahse fapa
rinawmin pa, inhlan zo mi a sûn theih dân anga thûk leh duhawm
ber angin a sûn a. Samuela thihna chuan phuarna dang pakhat–
Saula chêtna khuahkhirhna–chu a tichat tel bawk. Davida chuan
zâwlnei dam lai ai khân a him lo lehzual ta tih a hria a. Saulan
Samuela a sun hun chhûng chu Davidan remchângah hmangin
hmun him zâwk a zawng a, Paran thlalêr lamah a tlânchhia a.
He lai hi Sâm 120 leh 121-na a phuahna hmun a ni. Chûng lai
ram khawharah chuan zâwlnei chu a thi tawh a, lal chu a hmêlmâ
a ni tih hre rengin a zai a:
“Mi \anpuina tur chu LALPA
_____
9
Jakoba 5:16
706 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Lei leh vân Siamtu hnêna mi a lo thleng ang.


Ani chuan i ke chu tihsawn a phal lo vang a:
Nangmah vêngtu chu a muthlu lo vang.
Ngai teh, Isrel-ho vêngtu chu
A muthlûin, a muhîl hek lo vang.
LALPA chu nangmah vêngtu a ni a:
LALPA chu i ding lamâ hliahtu che a ni.
Chhunah niin a em lo vang chia,
Zânah thlain a em hek lo vang che.
LALPA chuan sual tinreng lakah a vêng ang chia;
I nunna chu a vêng ang.
LALPA chuan i chhuak leh i lût chu a vêng ang che,
Tun a\anga kumkhuain.”10
Davida leh a mîte Paran ramhnuaia an awm lai chuan Nabala,
mi hausa, chu lai ram zau tak neitu, ran rual leh berâmte chu
suamhmangte lakah an vên him sak \hîn a. Nabala chu Kaleba
thlaha mi a ni a, mi tawh khirh leh mi sual tak a ni.
Berâm hmul meh hun a ni a, mikhualte pawh an thlen theih
lai a ni a. Davida leh a mîten ei tur an tla-chham a, chung lai
huna an tihdân angin, Jesaia fapa chuan Nabala hnênah tlângval
[665] sawm a tîr a, an hotupa anga chibai han bûk tûrin a hrilh a.
“Mi neinung taka hnênah chuan heti hian han sawi ang che u, i
chungah te, i chhûngkua te chungah te, i neih zawng zawng
chungah te thlamuanna awm rawh se. I berâm hmul mêttute an
awm tih ka lo hria a; i berâm vêngtute chu ka hnênah hian an
awm \hîn a, an pawi engmah kan khawih lo va, Karmel Tlânga
an awm chhûng rêng rêngin an engmah an chan lo va. I tlângvalte
zawt la an hrilh mai ang che: chutichuan tlângvalte hi lo
khawngaih ang che; a remchan ni takin kan lo thleng a ni; i neih
ang ang chu i chhiahhlawhte leh i fapa Davida hi lo pe teh ang
che, a ti e, va ti rawh u,”11 a ti a.
Davida leh a mîte chu Nabala ran vêngtûte tân chuan
chhanhimna bang ang an ni a; a tâna hna \angkai tak thawktute
_____
10
Sâm 121:2-8; 111Samuela 25:6-8
ZAHNGAITHEI DAVIDA 707
ril\âm tihreh nan chuan a thil ngah rei rui chu hlan tura ngen a ni
a. Davida leh a mîte chu an ran leh berâmte pawh chuan an inti
tlai thei a, mahse chu chu an ti lo. Rinawm takin an khawsa a
ni. Nabala chungah an rinawm tak meuh va, Davida a chhanna
hian a nungchang chu a tilang a: “Davida chu tunge maw ni le?
Jesaia fapa chu tunge maw ni le? Tûn lai hian chhiahhlawh tam
tak pute tlan bosan hmang an tam mai a. Ka chhang te, ka tui
te leh ka berâm hmul mêttute tâna ka talh chu tute nge an ni tih
pawh hriat hleih lohte hi ka pe tehlul ang maw?”12 a ti a.
Tlângvalte chu kut ruakin an lo kir a, thil awmdân Davida
an hrilh chuan thinrimin a khat ta a. Ralthuam inbela han bei
tûrin a mîte chu a ti a; a phu ve reng a lo pek phal loh avâng leh
a lo hmusitna avâng chuan chu pa chu hrem a tum a. Davida
thinthawk chu Saula aiin a hlauhawm zâwk a; amaherawhchu,
Jesaia fapa chuan harsatna skulah dawhtheihna a zir a la ngai a ni.
Davida tlângvalte Nabalan a kîrtîr hnu chuan a chhiahhlawh
pakhatin Abigaili, Nabala nupui hnênah chuan thil thleng chanchin
chu a hrilh thuai a. “Ngai teh, Davida chuan thlalêr a\angin ka
pu chibai bûk tûrin mi a rawn tîr a, ani chuan a lo hau va.
Nimahsela chu mîte chu kan chungah an \ha hle mai a, kan
pawi engmah an khawih lo va, phula kan awm laia kan awmho
chhûng zawng zawng khan engmah kan hloh lo va: berâm vênga
an hnêna kan awm chhûng zawng zawngin chhun leh zan kan [666]
tân kulh an ni ngawt mai a. Chuvângin eng nge i tih dâwn ngun
takin ngaihtuah teh khai; kan pu chungah leh a chhûngkua zawng
zawngte chungah hian thil \ha lo tih tum an awm a ni,”13 a ti a.
A pasal berâwn lo leh a tihtur pawh hrilh lovin Abigaili chuan
ei tur tam tawk chu sabengtung a phurhtîr a, a chhiahhlawhte a
zuitîr a, amah pawh Davida te chu hmu tûrin a chhuak a.
Tlângah chuan a tâwk a. “Davida a hmuh chuan a sabengtung
ata chu a chhuk thuai a, Davida hmâah chuan a hmaia lei siin
chibai a bûk a. A ke bulah chuan a bawkhup a, Keimah, ka
pu, keimah ngeiin khawlohna chu ka hlawh mai ang e, tin, i
_____
12
châng 10, 11; 13châng 14-17
708 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chhiahhlawhnu hian i beng hriatah thu sawi sela,” tiin Abigaili


chuan zah takin Davida chu lal ropui ber angin a bia a. Nabala
chuan nuihzat bûr takin “Tunge maw Davida chu le?” a lo ti
tawh a, Abigaili erawh chuan “Ka L ALPA ” tiin a kova.
|awngkam nêm takin a thinrim tihreh dân chu a zawng a, a
pasal atan a ngen sak bawk a. Uanthuanna leh chapona tel
hauh lo, Pathian hmangaihna leh finnaa khatin Abigaili chuan a
chhûngkaw tâna a inhman zawh dante a sawi lang a; a pasalin
ngaihtuah lawkna nei lo leh zah pahna awm lova, \ha lo taka a
lo tih kha lawmna nei lo leh mahni hmasial mi a nih vâng mai a
nihzia a sawi a.
“Chuvângin tûnah hian ka pu, LALPÂ nunna leh i nunna
chhalin ka sawi e, ka hmu lo tak meuh a ni. LALPAN thisen
chhuah lo tur leh i kuta phuba la lo tûrin a siam si che a, i
hmêlmâte leh ka \hat lohna zawngtute chu Nabala ang hi ni mai
rawh se,” a ti a. Davidan tih nghâl rap a tumna Abigailin a
sawh sawntîr chu amâ tiha dah lovin Pathian chungah
chawimawina leh fakna a hlan zâwk a. Ei tur \ha tam tak a ken
chu Davida hnênah remna thilhlan angin a hlan a, lal thinrimna
chu amah vâng a ni tiin ngaihdam a dîl a.
“I chhiahhlawhnu sualna hi ngaidam ang che; LALPA chuan
ka pu chu chhûngkaw nghet tak a din ngei ngei anga, ka pu chu
Lal indonate do a ni si a; i dam chhûng zawng zawngin
nangmahah chuan sualna rêng rêng hmuh tur a awm lo vang,” a
ti a. Abigaili chuan Davida kawng zawh turte a sawi lang a.
LALPÂ indona chu a bei dawn a, mi mal sualnaah chuan phuba
a la tûr a ni lo va, phatsantu angin a hrem tûr a ni lo. A sawi
zawm zêl a, “Nangmah ûm tûr leh i nunna tibo tûrin mîte lo
[667] thawk mah sela, ka pu nunna chu LALPA i Pathian nena tel zînga
tel a ni ang,.....Heti hi a ni anga, LALPAN i chungchang thua a
thil\ha tiam ang zawng zawng ka pu chungah a tih huna Israelte
lala a siam hun che chuan, a vâng awm lova thisen i chhuah loh
va, ka pu chuan phubâ i lâk hek loh hi i tân lungngaihna rêng
ZAHNGAITHEI DAVIDA 709
rêng a ni lo vang a, ka pu tân lungngaih lohna rêng rêng a ni hek
lo vang; LALPAN ka pu chunga thil \ha i tih hunah chuan i
chhiahhlawhnu hi hre reng ang che,”14 a ti a.
Vân a\anga finna dawngtu hmui a\ang chauhvin heng thute
hi a chhuak thei a ni. Abigaili nungchang \hatna chu pangpar
rimtui angin hriat lohvin, hmelah leh thu leh thiltihin a lang chhuak
a. Pathian Fapa Thlarau Thianghlim chu a nunah a cheng a.
Khawngaihna tel, ngilneihna leh remna nena a thusawi chuan
vân huhang a tidarh a. A rilru thawk thut chu a zuai ta a, be le
buta a tihtum chuan hnu leh a neih dan tur a ngaihtuah chuan
Davida chu a khur a. “Remna siamtute chu an eng a thawl e;
Pathian faa vuahin an la awm dawn si a.”15 He Israel hmeichhia
anga thinrim tinem leh rilru thawk thut dang bet thei, \awngka
nêm leh fing taka sual lian tudai theitu hi mi tam zâwk awm tak
maw. Kristian nun thianghlim chu enna leh thlamuanna te remna
te tidarhtu a ni a; thianghlimna, mi biak vêl dân thiamna te,
khawsa mâwl thiam leh mi \angkai nihna a ni. Kristain a khat
a, a neitu chuan a kalna apaingah eng hnuhma a hnutchhiah a.
Abigaili chu mi zilh thiam mi a ni. A thununna leh zilhnaah
chuan Davida thinrimna a kiang a. Kawng dik lo zawhin a rilru
a lo thunun zo lo a ni tih a inhre chhuak thei a ni.
Amâ thu nena inremin zilhhauna chu rilru inngaitlawmin a
dawngsawng a, “Mi fel chuan mi vaw rawh se, khawngaihna a
ni ang; mi zilhau rawh se, lua hriak thih ang a ni ang.”16 Fel taka
thu a rawn avângin lawmthu sawi nan mal a sawm a. Mi tam
tak zilna tawkte chuan zilhhauhna chu an tuar theih hram chuan
a \ha a lawm an ti a, mahse mi tlêm têin lâwm takin zilhna chu an
dawng a; kawng dik lo an umna a\anga chhandamna zawn
saktute chungah an lâwm êm êm \hîn a.
Abigaili chu ina a hawn chuan Nabala leh a mikhualte chuan
[668]
hlimna ruai \hehin zu an lo rui bûng bûng a. A tûk leh zîngah
chauh Davida a hmuh thu chu a hrilh theih a. Nabala chu rilru
dawih mi a ni a; a suahsualna avângin thih thutna a tawk \ep a ni
_____
14
1 Samuela 25:29-31; 15Matthaia 6:9; 16Sâm 141:5
710 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tih a hriat chuan zeng angin a awm ta a. Davidan phuba lak a la


tum fo ang tih hlauvin a khat a, engmah hre lovin a let der a. Ni
sawm hnuah a thi ta a. Pathianin nunna a pêk chu khawvêl tân
ânchhia mai a ni. Hlimhlawp a chen lai takin tehkhin thua mi
hausa hnêna A sawi ang khân Pathianin a hnênah, “Mi â, zâninah
hian i thlarau an lâksak dâwn che a ni,”17 a ti a.
Chu mi hnu chuan Davidan Abigaili chu nupuiah a nei a.
Hmeichhie pakhat pasal a ni tawh a, mahse a hun laia an hnam
dan chuan a rilru a tikawi a, pawisak lohna a neihtîr a. Mi ropui
leh \hate pawh hi khawvêl tihdan ang ti vein an intikhawlo \hîn
a. A dam chhûng zawng zawngin nupui tam tak a neihna rah
chu a tuar a.
Samuela thih hnu thla tlêm te chhûng chuan Davidan muanna
a nei a. Zip-ho zîngah a rawl a; mahse hêng hmêlmâte hian lal
duhsakna dawn beiseiin Davida bihrûkna chu an hrilh a. Ramhuai
hnathawh Saula thinlunga lo muhîl lai chu hêng thuthawntute
hian an tiharh leh ta a. A râldo mîte khâwmin Davida chu a
zawng leh ta a. Amaherawhchu a \hian \ha enthlatuten Jesaia
fapa hnênah, “Saula leh a mîten an zawng” tih an hrilh a, Davida
leh a mîte chuan hmêlmâte awmna chu an enthlâ a hrilh a. Zânah
lal leh a vêngtute \anhmun chu an pan a. An muthilh vek avângin
engmah an hre lo va. Davida chuan hmêlmâte zînga kal tûra a
\hiante chu sâwmin “Saula \anhmunah chuan tunge ka hnênah
kal ve ang?” a han tih chuan Abisaian, “Keimah i hnênah chuan
ka zuk kal ve ang e,” a ti a.
Tlâng hlim thim hnuaiah Davida leh a vêngtu chuan an hmêlmâ
\anhmun chu an lût a. An hmêlma zât hriat tuma an vâk vêl
chuan Saula muhîl chu an hmu a, a lu bula fei vih phun leh tuithâwl
an hmu bawk a. A bulah a sipai lalber Abnera a awm a, sipai
hual vêltute chu an muhîl vek a. Abisaia chuan a fei a lek
chhova, Davida hnênah, “Vawiin hian Pathianin i hmêlma chu i
kutah a pe a nih hi; chuvângin fei hian vawi khatah leiah hian ka
[671] han chhun bet tlat mai teh ang aw, ka chhun nawn leh tawh
_____
17
Luka 12:20
ZAHNGAITHEI DAVIDA 711
lovang,” a ti a. Tihphalna a nghah lai chuan a rawn hrilh ru a,
“Tiboral suh, LALPÂ hriak thih chunga kut thlâka thiam chang
thei tunge awm thei chu?.....LALPÂ nunna chhalin ka sawi e,
LALPA chuan a chungah kut a thlâk ang chu: a nih loh vek leh a
thih ni a lo la thleng mai anga, a boral mai ang. LALPÂ hriak
thiha chungah chuan kut ka thlâk loh tûrzia mai chu! A lu bula
fei leh tuithâwl kha erawh chu la ta che aw, tichuan i kal ang,” a
ti a. LALPA chuan awlsam takin mi chak ber chu a tichak lo
thei a, mi fing ber finna a lâksak a, invêngthâwng thei ber thiamna
pawh a tihngaihna hre lovin a siam thei a ni!
Hmun râl muang an thlen chuan mipuite leh Abnera chu ring
takin a ko va, “Mi huaisen i ni lâwm ni? Israelte zîngah hian
nang ang tunge awm? Engtizia nge lal i pu i vên loh ni? Lal i pu
chu tiboral tûrin tu emaw a lo kal kha le. I thiltih dân hi a \ha lo
a ni. LALPÂ nunna chhâlin ka sawi e, LALPÂ hriak thih i pû chu
i vên \hat loh avângin thi mai tlâk i ni e. Lal lu bula fei leh
tuithâwl awm kha khawiah nge a awm tâk han en teh reng,” a ti
a. Saula chuan Davida âw chu a han hria a, chu i âw elo ni, ka
fapa Davida? A han ti a. Davida chuan, “Aw LALPA , ka pu,
ka âw a ni e,” a ti a. “Eng vângin nge ka pu hian a chhiahhlawh
hi a um ni? Eng thil nge ka tih? Ka kutah thil sual eng nge awm?
Chuvângin LALPA, ka pu chuan a chhiahhlawh thû hi ngaithla
teh se,” a ti a. Lal chu a inhre chhuak leh ta a. “Thil ka lo tisual
dêr mai a ni; ka fapa Davida, lo hâw leh rawh: i mithmuhah ka
nunna hi vawiinah hian a hlût êm avângin engmah rêng rêng ka
tih tawh hauh lo vang che; ngai teh, thil âtthlâk tak ka lo ti ta a,
ka lo tisual dêr mai a nih hi,” a ti a. Davida chuan a chhâng a,
“Aw, lalpa, fei hi han en teh, tlângval pakhat lo kal sela han la
rawh se,” a ti a. “Engmah rêng ka tih tawh hauh lo vang che,”
tiin Saula chuan thu tiam mahse, Davida chu a inpe lo va.
Davidan lal nunna a zahna a lantîr \um hnihna chuan Saula
thinlung a khawih thûk zâwk sauh va, a dik lohna hriain
inngaihtlâwmna a nasa zâwk bawk a. Chutiang ngilneihna [672]
712 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lantîrna chu mak a tiin amah a tudawl a. An in\hen dâwn lai


chuan Davida hnênah, “Ka fapa Davida, malsâwmin awm
rawh khai; thil ti thei takin i awm anga, i ngam zêl ang,” a ti
a. Nimahsela, Jesaia fapa chuan a rilru chu lal chuan a put
rei a beisei lo.
Davida chuan Saula nên inrem ni an neih theih a beisei ta lo
va. Lal chuan a chhiatna a zawng reng si a, a tâwpah zawng a
la tuar nge nge dâwnin a hria a, Filistia mîte hnênah himna zawn
a rilrûk ta a. A mi zarukte nên Gath lal, Akisa chu a pan a.
Davidan Saula chuan mi thah a tum hi a la hlawhtling ngei
ang a tih lai khân Pathian a râwn miah lo va. Saula chuan phiar
rûin a boralna tûr zawng zawng mahse LALPAN Davida tân lalram
chu a hum reng a. Mihring mita hmuh theih loh tûrin thuruk chu
khuhin awm mahse Pathianin A tum chu a hlen \hîn. Miin
Pathian kawngte chu an hre thiam thei lo va, pawn lamâ lan
dan an en a, Pathianin an tana \ha lo tûrin tuarna leh fiahna
a thlentîr niin an hria a, chu chuan anmahni a tichhe zâwk
ang. Chutiang chuan Davidan Pathian thutiam thlîr lovin
pawn lam lan dan a en a, Lal\hutthlêng chu a chan a ring
tawh lova. Rei tak hrehawmna chuan a rinna a tingui a, a
dawhtheihna a bo zo tawh a.
Israel hmêlmâ sual ber Filistia mîte hnêna himna zawng tûrin
LALPAN Davida chu a tîr lo. He hnam hi a tawp thleng a, a
hmêlmâ ngawhngawl ber an ni dawn a, a ni lah chu a mamâwh
avângin, an hnênah \anpuina zawngin a tlan lût a. Saula leh a
rawngbâwltute chungah rinna a nghat thei tawh lo va, a mîte
hmêlmâ zahngaihnaah an invawm lût ta a ni. Davida chu sipai
huaisen a ni a, ral beih thiam tak a ni tih pawh hriat a ni a,
nimahsela, Filistia zîngah a tlan luh hnu chuan amâ duh ang ni
lovin a thawk ta a. Pathianin Judai ram chu awp tûrin a ti a,
LALPÂ thupêk ni hauh lovin rinna a tlakchham avâng zâwkin a
hna thawh tur chu a kalsan a.
ZAHNGAITHEI DAVIDA 713
Davida rin lohna avângin Pathian hming chu chawimawi
lohvin a awm a. Filistia mîte chuan Davida chu Saula sipaite
aiin an hlau zâwk a; chutia Filistia mîte hnêna himna a zawn lai
chuan Davida chuan amâ mîte chak lohzia chu a hmu chhuak a.
Chung hmêlmâ rawng takte chu Israelte rapbet tûrin a fuih a.
Davida chu Pathian mîte vênghim tura hriak thih a ni a; LALPA
chuan A mîte chak lohna chu mi sualhote hriattîr tûrin emaw an [673]
\hat lohna ngaihtuah tûrin emaw A chhiahhlawhte chu a fuih lo
vang. Chu lo pawh chu, a ûnauten an hriat dânin Davida chu
ringlo mîte hnêna kalin an pathiante rawng chu a bâwl nî tinin a.
He mi thû-ah hian a tumdân an hre sual tih a hrilh a, mi tam
takin a chungah rilru dik lo an pu a ni a ti a. Setanan ti sela a
duh hliah hliah chu ti tura hruai a ni ta a; Filistia mîte zînga himna
a zawn avângin Pathian leh A mîte hmêlmâte ropuina tur chu a
siam sak ta a ni. Davidan Pathian biak chu a bânsan lova, A
hna atana a inhlanna pawh a titâwp lo; mahse a sa himna tur
ngaihtuahin Amah a rinna chu a lo hlan ta zâwk a. Pathianin
nungchang dik leh rinawm A chhiahhlawhten neih tura a phut
chu a lo hminghliau ta a.
Filistia lal chuan Davida chu a lawm hle a. Heti taka lawmna
hi kawng khatah chuan amah a ngaihsan vâng a ni a, a \henah
chuan Hebrai miin himna a rawn zawng chu a chapo pui a ni.
Akisa ram chhûngah chuan Davida chuan him tawkin a inhria a.
Davida leh a mîte chuan an nupui fanaute leh an chhûngkuate
chu an hruai a, Filistia rama awmhmun khuar nghet tur angin an
lang a. Hei hian Akisa chu a tilawm a, Israel raltlan zawng
zawngte chu venhim a tiam a.
Davidan insawn a dil a, lal chuan lungngawi takin Ziklag
chu pek a remti a. Davida chuan amah leh a mîte tan milem
biate thuhnuaia awm chu hlauhawm a ti a. Anmahnia a hrang
hlauhva an awm chuan zalen zâwkin Pathian an be thei anga,
Gath-a an awm reng chuan milem biak dan chi hrang hrangte
chu sualna bul leh zar buaitu a ni lo thei lo vang.
714 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A hranga an awm tak hnû chuan Davidan Gesur mi te, Girzi


mi te, Amalek mi te a do va, Gath khuaa chanchin hrilh tûr
tûmah awm lovin a that vek a. Indona a\anga a lo kîr chuan
Akisa hnênah amâ chi, Juda hote a rûn a ni tiin a hrilh a. Hetia
a thupna hi Filistia mîte kut tihchakna a ni a, lal pawhin “Amâ
mi Israelte chu a inhuattîr ta hlê mai a; chuvângin kumkhuain ka
chhiahhlawhah a awm ang,” a tih phah a. Davida chuan chûng
milem be hnam tihboral chu Pathian duh dân a ni tih a hria a,
chumi hna thawk tura ruat a ni a; amaherawhchu bumna thil a
tih chuan Pathian thurâwn angin a kal lo a ni.
[674] “Heti hi a ni a, chung lai chuan Filistia mîte chuan an sipaite
chu Israel mîte beia do tûrin an khâwm chiam mai a. Akisa
chuan Davida hnênah, “Nang leh i mîte chu sipaiho zîngah ka
hnênah in kal ngei dâwn a ni tih hre rawh,” a ti a. Davida chuan
a mîte chunga kut thlâk chu tumna a nei lova; thil awmdânin a
tihtur a hrilh hmâ loh chuan eng kawng nge zawh tûr chu a hre
lo. Lal chu a bum a, heti hian a ti a, “Aw le, i chhiahhlawh thil
tih theih dân chu i hre mai ang,” a ti a. Akisa chuan indona lo
awm turah puih a tiam niin a hria a, chawimawina ropui tak leh
lal rorêlnaa hna \ha tak pek a tiam a. Pathian thutiamah chuan
Davida rinna chu han petek \hîn mah se Samuelan Israel lal
atân hriak a thih kha a hre reng a. Hun kal tawha Pathianin a
hmêlmâte a hnehsak dante kha a ngaihtuah kir a. Saula kut
a\anga Pathian zahngaihna ropui takin a vênhim dânte kha a
thlîr lêt a, a rinna thianghlim chu phatsan a tum lo. Israel lal
chuan a nunna chu zawng mah se a mîte hmêlma lamâ \an chu a
duh lo.ð
715
66
SAULA THIH THÛ

F ILISTIA mîte leh Israelte chu an indo leh ta a. “Filistia mîte [675]
chu an pungkhâwm a. Sunem-ah chuan \anhmun an va khuar
a,” chu chu Jezreel phaitual hmâr lamâ awm a ni a; chuta \anga
hla vak lovah Saula sipaite chu phaitual chhim lam ramri hrûla,
Gilboa Tlâng bul\hut chu an \anhmun a ni. Hemi phaitual hi
Gideona leh mi zathumten Midian sipaite an tlânchhiattîrna hmun
kha a ni. Amaherawhchu Israelte chhanchhuaktu thlarau chan
chu tuna lal thinlung hawlh buaitu thlarau nên a inang lova.
Gideona chu Jakoba Pathian chakna ringin a chhuak a; Saula
thung chu mal inti takin vêngtu nei lo nia inhriain a chhuak a,
Pathianin a hawisan tawh vâng a ni. Filistia mîte a han hmuh
chuan, “A hlau va, a rilru a khûr zawih zawih mai a.”1
Saula chuan Davida leh a sipaite Filistia lamah an \ang tih a
hria a, Jesaia fapa chuan a lo tihhrehawm tawhna phuba lâkna
remchâng atân a hmangin a ring a. Lal chu a mangang êm êm
a. Amâ ngaihtuahna fîm lo leh Pathian mi thlan chu tihhlum
duhna a neih avângin a ram chu a lo chhe zo ta a. Davida ûma
a rilru a pêk zawh avângin a ram vênhimna hna a ngaihthah a.
Filistia mîten ram vên \hat loh chu remchâng lâk nâna hmangin
a ram laili an lo thleng hial tawh a. Setanan Saula chu Davida a
tihboral theih nân a theihna zawng zawng hmang tûra a nawr lai
chuan, chu thlarau sual bawk chuan Filistia mîte chu Saula
chhiatna tûr leh Pathian mîte paih thlâk nân hun remchâng a lo
zawntîr bawk a. Hmêlma lalpa chuan a tum pangngai chu vawi
engzât tak hmang tawh mâw! Mi \hen khat thinlung taka inhlanna
nei \ha lote chu kohhranah îtsîkna leh innghirnghona a chawh
chhuahtîr a, tichuan Pathian mîte zînga in\hendarhna lo awm ta
chu remchanga hmangin an chhiatna thlen tûrin a hnathawktute
chu a chawk tho \hîn a.
_____
1
1Samuela 28:1, 5
716 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A tûkah chuan Saula chu Filistia mîte bei tûr a ni a. Chhiatna


lo thleng tûr hlim chu a chungah a inzâr a; \anpuitu leh kaihruaitu
[676]
a thlahlel êm êm a. Pathian a rawn lahin chhânna a hmu si lo.
“LALPA chuan mumangin emaw Urimin emaw, zâwlnei emawin
a chhâng lo rêng rêng a.”2 Inngaitlâwma A hnêna tih tak zeta
kalte chu LALPAN a hnar ngai lo. Engtizia nge Saula chu a hnar
le? Lal chuan amâ thiltih ngeiin Pathian biak rawnna kawng
zawng zawng chu a lo tichat tawh a. Zâwlnei Samuela thurâwn
a hnâwl tawh a; Pathian thlan Davida a hnawt chhuak a, LALPÂ
puithiamte a that tawh a. Vânin inbiak pawhna kawng a siamte
chu a tihchah vek hnuin Pathianin a chhan a beisei ang maw?
Khawngaihna Thlarau a sual bosan tawh hnuin mumang leh
inlarnain LALPÂ chhânna chu a dawng thei tawh dâwn em ni?
Saula chuan inchhîr leh inngaitlâwmin LALPA lam a hawi lo,
Pathian nêna inremna leh ngaihdamna a zawng lo, a dorâlte laka
chhanchhuahna chauh a ni a zawn ni. A luhlul leh a helna chuan
Pathian a\angin amah a tihrang a. Thinlung inchhîr leh simna lo
chuan kîr lehna a awm thei lova; lal chapo chuan a manganna
leh lungngaihnaa \anpui theitu tûr mi dang zawn a tum ta a ni.
“Chutichuan Saula chuan a chhiahhlawhte hnênah chuan,
‘Ramhuai âienthiam zâwl hmeichhia, a hnêna ka kala ka râwn
tûrin min zawn sak rawh u,’ ”3 a ti a. Saulan mitthi thlarau
biakna nunchan chu a hre fai vek a. LALPAN a khap hmiah a,
chutiang thiltih thianghlim lo tih chîngte rêng rêng chu thah vek
tûr tih a ni a. Samuela dam laiin Saulan ramhuai âienthiam leh
dawithiamte chu thah vekna tûr thû a lo pe tawh a, mahse tûnah,
mangang lûtuka a awm lai chuan chutiang ti mi, bawlhhlawh a
tih tawh hnu kha rin chhanah a nei leh sî a.
Endor khuaah âienthiam zâwl nu hmun fianrialah a awm tih
lal chu an hrilh a. He hmeichhia leh Setanan thu an lo thlung
dûn tawh a, Setana thû thûa awmin a tum a hlensak anga, sual
lal fapa chuan thilmak tak tak a tih sak anga, thil inthupte a puan
sak ang.
_____
2
châng 6; 3châng 7
SAULA THIH THÛ 717
Saula chu a inbâwl danglam a, zânah a vêngtu pahnihte nên
ramhuai âienthiam chu zawng tûrin an chhuak a. Aw, a va
khawngaih thlâk êm! Israel lal chu amâ duhnain Setana sal tang
a ni tâ! Pathian Thlarau awmpuina duh lova, mahni duhthlanna
kawng zawhtu ke pên chu a va thim êm! Lal nunrâwng ber–
mahni leh mahni bawiha intântîr chu a râpthlâk teh ê! Pathian
ring a, A thu awihna chu Saula, Israel leh a nih theihna chhan [679]
chu a ni a. A lal chhûng zawngin he thuah hian rinawm sela
chuan a lalram chu a him tûr a ni a; Pathian chu a hruaitu a ni
anga, Engkimtitheia chu a phâw a ni ang. Pathianin Saula chu a
dawh reng a; a helna leh ngawltâwtna chuan a thinlungah Pathian
âw chu ngawihtîr rih mah se, simna hun remchâng chu a la awm
tho va. Nimahsela, a hlauh hunah chuan Pathian hawisanin
Setana pâwlte hnên a\anga êng dawn a tum a, a Siamtu nêna
phuar zawmna hnuhnung ber chu a tichat ta a, ramhuai
thiltihtheihna kum khâ chen amaha lo thawk \hîntu thuhnuaiah a
indah ta hmiah a, chu chuan boralna ko tlângah a dah ta a.
Saula leh a vêngtute chuan thim hnuaiah phaitual chu kânin
Filistia hote chu him takin an pêl a, tlâng dungte an kân a, Endor-
a ramhuai âienthiam zâwlnu in fâl tak chu an va thleng a. Hetah
hian hmeichhia chu a ramhuai zâwl nên chuan a rûktea a zâwl
hla bawlhhlawh chu la ti zawm zêl tûrin a lo awm rû a. A inbâwl
danglam chung pawhin a pumrua sâng thlerh thlawrh leh a
hawiher duhawmna chuan sipai narân a ni lo tih a tilang a.
Hmeichhia chuan a inlêng chu Saula a nih ring a, a thilpêk tam
tham tak chuan a rinna chu a belhchhah a. A ngenna, “Ramhuai
âienna chuan ai mi en sak la, i hnêna a hming ka lam apiang chu
mi koh chhuah sak ang che,” a tih chu chhângin hmeichhia chuan,
“Ngai teh, Saula thiltih chu i hria a, a rama ramhuai âienthiam
leh dawithiamte chu a tibo zo tawh a, engati nge ka thihna tûrin
ka nunna thang i kam dâwn ni le?” a ti a. Tichuan, “Saula
chuan LALPÂ hming chhâlin, ‘LALPÂ nunna chhâlin ka sawi e,
hemi thil avâng hian i chungah hremna a thleng lovang,’ a ti a.
718 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Tunge ka han koh chhuah sak ang che?” a ti a; ani chuan


“Samuela,”4 a ti a.
A dawi hla a han chham zawh chuan, “ ‘Lei a\anga pathian
lo chhuak ka hmu.....Putar pui hi a lo chhuak a, kawrfual a hâ,’
a ti a. Saula chuan Samuela a ni tih a hria a, a hmaia lei siin
chibai a bûk a.”5
Ramhuai âienthiam zâwl hla avâng chuan Pathian zâwlnei
thianghlim chu a lo chhuak lovang, chutiang thlarau sual huai
zîngah chuan Samuela chu a awm lovang. Chu tîsa thiltihtheihna
piah lam lo lang chu Setana thiltihtheihnaa lo chhuak a ni.
Thlalêra Krista a thlêm laia êng vântîrhkoha invuah chu Samuela
angah sam takin a chang thei leh mai a ni.
[680] A zâwl a han chhuaha hmeichhiain a sawi hmasak ber chu,
‘Engati nge mi bum? Saula i ni reng si a?’6 tih a ni. Chutiang
chuan thlarau sual chu zâwlnei lemah a rawn chang a, a rûkin
hmeichhe sual chu a rawn bia ang a, bumna thil a lo tih avângin
amah chu a vau hmasa a. Zâwlnei anga rawn chang chuan
Saula hnênah chuan, “Engati nge hetianga mi koh chhuah buai
ni?’ a ti a. Saula chuan a chhâng a, ka mang a ang êm êma tin
a ni. Filistia mîte chuan min do va, Pathian lah chuan min hawisan
a, zâwlnei emaw, mumang emaw pawhin min chhâng ta lo rêng
rêng a; chuvâng chuan ka tih tûr min hrilh tûrin ka ko ta che a
ni,”7 a ti a.
Samuela dam laia a thurâwn kha a âwih duh lova, a zilhnate
a haw \hîn a. Nimahsela, tûnah chhiatna leh lungngaihna kârah
hian zâwlnei kaihhruaina kha a beiseina awm chhun a ni tih hriain
Vân palai biak a tum a, mahse meidîl palai thufûn \an chhan nei
lo thu chu a dawng zâwk â! Saula chu Setana thu hnuaiah a
inphah thlap a, Setana chuan manganna leh boralna thlentîr chu
a lâwmna a ni a, lal hlimna nei tawh lo chu tiboral tûrin remchâng
a zawng a. Saula rilru na taka a dîlna chu thu râpthlâk takin
zâwlneia invuah chuan a rawn chhâng a.
_____
4
châng16-19; 5châng 13, 14; 6châng 12; 7châng 15
SAULA THIH THÛ 719
“Chutia LALPAN a hawisan chea i hmêlma a lo ni ta tih hre
reng chung si chuan engah nge thu mi zawh? Keimah hmanga a
sawi ang khân LALPA chuan i chungah a ti ta a nih chu! LALPA
chuan i kut ata ram chu a chhuhsak a, i \henawm, Davida ngei
chu a pe ta a ni. LALPA thû i awih loh avâng leh Amalek ho
chungah a thinurna nasa tak ang khân i hlen loh avângin tûnah
hian i chungah he thil hi a ti ta a nih hi. Chu lo pawh chu, LALPA
chuan nangmah leh Isrel-hote pawh chu Filistia mîte kutah a pe
ang,”8 tiin.
Helna kawng a zawh chhan hi Setana fakderna leh bumna
vâng a ni. LALPA vaukhânna leh tihtheihna laka rilru mit tihdel
te, bawhchhiatna kawng tih îtawm leh siam awlsam te, sualna
lâknêp te hi thlêmtu hnathawh a ni. Setana âikaihnain Saula chu
Samuela zilhna leh vaukhânnate chu a huattîr a. Mahse, tûnah
a tâwpkhâwkah chuan a pan a, lungngaihnaa a khalh luh theih
nân a sual zozai leh ngaihdân beiseiawm tawh lo chu a hmuhtîr
a. A huaisenna hlohtîr a, a rilru fîm tihbuai saka, chhiatna leh [681]
boralnaa khalh luh aia thlan tûr \ha zâwk engmah a awm ta lo.
Saula chu lungkham avâng leh chaw a nghei bawk nên a
chau chhia a, a hlauvin a hriatna chu a chau va. Thu sawilâwk
hlauhawm tak a han hriat chuan a ruangam chu thlipui na takin
sasaw thing a chhêm angin a sawi hlawk hlawk a, leiah
bawkkhupin a tlû a.
Ramhuai âienthiam chu hlauvin a khat a. Israel lalpa chu
mitthi ang maiin a hmâah a mû a. Lo tho kânga chaw te ei tûrin
a ngên a, a chhiahhlawhte chuan an lo pui a, a tâwpah Saula
chuan tih chu a tum ta a, hmeichhia chuan ran châwm thau leh
chhang dawidim telh loh chu a buatsaih thuai a, a hlui a.
Khaw ên hmain a vêngtûte nên chuan indona \an tûrin
Israelte \anhmunah an kîr a. Thimna thlarau râwnin Saula chu
amah a intiboral ta a. Lungngaihna râpthlâkin a tlâkbuak a, a
sipaite pawh a fuih thei lo va. Chakna Hnâr nên an in\hen
_____
8
châng16-19
720 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

avângin Israelte chu \anpuitu atâna Pathian lam thlîr tûrin an


rilru a hruai thei lo. Chutiang chuan sual hrilhlâwkna chuan a
hna a zo ta a.
Sunem phaitual leh Gilboa Tlâng pangah chuan Filistia leh
Israel sipaite chu intawhchilh tûrin an inhnaih a. Endor pûka
thil râpthlâk khân a beiseina zawng zawng a hnawt bo tawh
chungin Saula chuan a lal\huthlêng leh a lalram tân theihpatâwpin
a bei a, mahse, a thlâwn mai a ni. “Israel mîte chu Filistia mîte
lakah chuan an tlânchhia a, Gilboa Tlângah chuan thahin an awm
ta zul mai a.” Lal fapa pathum mi huaisente chu a sîrah an thî a.
Thal kâp mîte chuan Saula chu an ûmpha ta a. A sipai tlûte leh
a fapate ngûnhnâma an sâthlum laite chu a hmû a. Amah pawh
hliamin a awm a, a tlânbo thei sî lo, a bei thei tawh bawk sî lo.
Tlân chhuah ngaihna a awm ta lova, Filistia mîten a nung chunga
an man chu a duh lova, a râlthuam kengtu hnênah chuan, “I
khandaih phawi la, mi han chhun tlang rawh,” a ti a. Ani chuan
[682] LALPÂ hriak thih chunga kut a thlâk duh loh avângin Saula chuan
a ngunhnâm bawhin a thi ta a.9
Chutiang chuan Israel lal hmasa ber chu mahni inthatin a
boral ta a. A nun chu nun hlawhchham, Pathian duhdân kalha
a nun herh avângin a hniam tial tial a, a chhe zo ta a.
An tlâwmna thu chu a darh chhuak a, Israel mi zawng zawng
chu an mangang a. Mipuite chuan khawpui an tlân chhuahsan
a, Filistia mîte chuan ro thil humhalh loh chu an la a. Saula
rorêlna, Pathian lak a\anga inlahrang chuan a mîte chhiatna chu
a hmu ta a ni.
A tûkah chuan Filistia mîten an mi thahte thil neihsak tumin
indona mual an fang a, Saula leh a fapâte pathum ruang chu an
hmu a. An hnehna tihchian nân Saula lû chu an tan a, a râlthuam
thisen rim nam huam chu an hlîp a, hnehna lawm nân Filistia
ramah chuan an thawn kual a, “Chanchin chu an milem biakna
inah leh mîte hnêna puang tûrin.” “Râlthuam chu Astorethi inah
_____
9
1Samuela 31:1-4
SAULA THIH THÛ 721
an dah a,” a lû chu Dagon-a biak inah an târ a.10 Chutiang
chuan hnehna ropui chu pathian tak ni lote thiltihtheihna tihah an
puh a, Jehova hming chu tihtlâwmin a awm a ni.
Saula leh a fâte ruang chu Jordan Lui kiang, Gilboa a\anga
hla lo te, Bethsan thlengin an hnûk a. Hetah hian sava châw
atan an khai tlar a. Nimahsela, Jabesh-gilead-a mi huaisenten
Saulan a lal tirh, a la hlim laia, an khawpui a chhanchhuah sak
kha hre rengin tûnah hian an lâwmna entîr nân lal leh lal fapâte
ruang Bethsan kulh bang ata chu an lâ a, Jabes-a tamârisk thing
hnuaiah an phûm a, ni sarih châw an nghei a. Chutiang chuan
tunhma kum sawmlia thil ropui tihsakna avâng chuan tlâwmna
leh chak lohna dârkâr thimah chuan Saula leh a fapâte chu dîm
takin khawngaihna kuta phûm an ni ta a ni.11 ð

_____
10
châng 9, 10; 11châng 11-13
722 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

67
HMÂNLAI LEH TÛNLAIA RAMHUAI
BIAKNA

[683]
T HÂWKKHUM Thu Thianghlima ‘Saulan Endor hmeichhia a tlawh
thû’1 hi Bible zirtu tam takin an buaipui leh a ngaihna an hriat
loh a ni a. |henkhat chuan Saula hian Samuela hi a be ngei a ni
an ti a, mahse Bible vêkin a nih lohzia a sawilang a. Lo ni ta se,
an ngaihdân chuan Samuela chu vâna awm tûr a ni a, chuta\ang
chuan Pathian thiltihtheihnain emaw, Setana theihnain emawa
koh thlâk tûr a ni. Hmeichhia ensan tawh hnu dawi hla avâng
chuan Pathian zâwlnei thianghlim chu vân a\anga ko thla tûrin
Setanan thil tih theihna neiin tû mahin an ring lo vang. Pathianin
Samuela chu ramhuai biakna bâwl hmuna kal tûrin a sâwm kan
ring thei lo bawk ang; “LALPAN Saula chu mumang leh Urim te,
zâwlneite emaw hmangin a be duh tawh sî lova.”2 Hêngte hi
Pathianin Amah biak pawh nâna a hman an ni a, Setana hna
thawktute hmangin thuchah chu a hlân chhâwng lo vang.
Thuchah hian a tum chu a ti lang chiang tâwk a ni. A tum
tak chu Saula chu inchhîrna lamâ hruai lo vin tlâkchhiatna lamah
a nawr zâwk a; hei hi Pathian hnathawh dân a ni lo va, Setana
tihdân a ni zâwk. Chubâkah, Saulan âienthiamnu a râwn chhan
chu Pathianin a hnâwl tawh a, boral tûra ensan a ni tawh tih
Bible-in a sawi a: “Chutichuan Saula chuan LALPÂ thu a pawm
duh lova, LALPÂ chunga a bawhchhiat avâng leh LALPA chu
râwn lova ramhuai zâwl âienthiam chu âientîra a râwn avângin a
thî a ni; chuvâng chuan a ni, a tihhlum a, ram pawh chu Jesaia
fapa Davida chu a pêk tâk ni.”3 Hetah hian Saula chuan LALPA
râwn lovin ramhuai zâwl âienna a râwn zâwk tih fiah takin sawi
a ni. Pathian zâwlnei Samuela chu a be lo; ramhuai zâwl hmangin
Setana a be zâwk a. Setanan Samuela tak tak chu a ko thei
lova, a bumna hna thawk tûrin Samuela lemchang a tîr a ni.
_____
1
1Samuela 28; 2châng 6; 31 Chronicles 10:13,14
HMÂNLAI LEH TÛNLAIA RAMHUAI BIAKNA 723
Hmânlai ramhuai biakna leh dawithiam te, mitthi biakna te [684]
chu rinna thuhmun a innghat deuh vek an ni. Mitthi thlarau biakna
hmang \hînte chuan thlarau kal chhuak ta kha va be thei leh,
nakina thil lo thleng tûrte hre theiin an inchhâl a. He mitthi biak
dân hi Isaia hrilhlâwknaah a awm: “Miin, ‘ramhuai âienthiam
zâwl leh dawithiam hrâm chuap chuap leh phun nuah nuahte
chu râwn rawh u,’ an tih hunah che u chuan heti hian chhâng
rawh u: ‘Mîten an Pathian chu an râwn zâwk tûr a ni lâwm ni?
Mi nungte tân chuan mitthi an râwn tûr em ni?”4
He mitthi biakna rinna chiah hi milem biaknaa innghahna a
ni. Milem biate pathian chu an mi ngaihsân thi tate thlarau a ni
a, an sâkhua chu mitthi biakna a ni. Hei hi Pathian thuin chiang
takin min hrilh a. Peor hmuna Israelte sualna chungchâng kha
hetianga sawi a ni: “Israel-ho chu Sittim-ah an awm a, Moab-
ho fanute chu an pâwl ta hlawm a; an pathiante hnêna an
inthawinaah chuan an sâwm a; tichuan an ei a, an pathiante chu
chibai an bûk ve a. Israel-ho chuan Peor hmuna Baal chu an
pawm ve ta a.”5 Sâm ziaktuin eng ang pathian hnênah nge
inthawina chu an hlan tak tih min hrilh a. Israelte kalsualna thu
bawk chu a sawi a, “Baal-Peor lamah chuan an bet a, mitthi
hnêna thilhlante chu an ei ve ta a,”6 hei hi mitthi hnêna inthawina
tihna a ni.
Mitthi biakna hi sâkhaw mumal nei lote (ramhuai biate)
pathian biak dân langsâr ber a ni a, ngaihruata mitthi nêna inbiak
pawhna chu, Pathiante chuan mihringte hnênah an duhdân
chu an hrilh anga, râwn an nih hunah thurâwn pe tûr nia rin
an ni. Hetiang hi Grik leh Rome-a an pathian biak dân
hmingthang tak chu a ni.
Kristian rama inchhâlnaah pawh mitthi biakna chu a awm a
nih hi. Thlarau biakna hmangin thi tawh hnute thlarau va be
pawpa inchhâlna chu a darh zau ta hlê mai. Mi, an hmangaih
thlânmuala phûm tâte chuan an lainatna an chelh tlatna chu a ni.
Thlarau chu a châng chuan an \hian thi tawhte hmêl angin a
_____
4
Isaia 8:19; 5Nambar 25:1-3; 6Sâm 106:28
724 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

rawn inlâr a, an nuna thil thlengte rawn sawi chhuakin, an dam


laia an awmdân angin an rawn lang \hîn a. Chutiang chuan an
\hian thi tawhte chu vântirhkoh niin an ring a, anmahni chu rawn
[685] vêng a, rawn bia niin an ring a. Chutiang mitthîte thlarau ni a
vuahna chu milem biakna kawng a lo ni ta a, an thu chu mi tam
tak tân chuan Pathian thu aiin a bûk a rit zâwk a.
Thlarau biakna hi bumna lek a ni tiin mi tam takin an ngai a.
Tîsa khawvêl piah lam nungchang neia inchhâla a intâr chhuahna
chu bumnaah puh a ni. Amaherawhchu, bumna vek a ni tia han
nuai bo dâwn chuan tîsa khawvêl piah lam thiltihtheihna chu a
lo lang sî a. Mi tam takin thlarau biakna chu mihring thiam thil
leh fin vervêkna thil a ni tia an hnâwl laiin a inlârna an han
hmachhawn meuh chuan an sawifiah leh thei si lova, a dik nia
hriatna lamah hruaiin an awm zâwk a.
Tûnlaia thlarau biakna leh hman laia dawithiamna leh milem
biakna chu an thurin bulpui–thi tawh hnû biak pawhna–Edena
Setanan Evi a bumna dâwt thû– “Thi teh suh e, in ei ni apang
chuan.....Pathian ang in ni dâwn tih Pathianin a hre reng a ni,”7–
tihah a innghat vek a ni. Dâwt thu, chatuana châwm len fo,
dâwtpa a\anga chhuak vek a ni.
Hebrai mîte chu mitthi be (der) tu ni ve lo Tura khap an ni.
Pathianin hetiang hian kawng a khâr hmiah a: “Mitthi erawh
chuan engmah an hre lo va, ....ni hnuaia thiltihahte hian chanvo
rêng a nei tawh ngai hek lo.’8 “A thâwin a chhuahsana, ani chu
a leilungah a kîr leh a.”9 LALPAN Israelte hnênah hei hi a puang
a: “An laka uire Tura ramhuai âienthiam zâwlte leh dawithiamte
pantu chungah chuan ka hmai ka thuar ang a, a chipuite zîng ata
ka tiboral ang,”10 tiin.
“Dawithiam leh zâwlnei hrâm chuap chuap leh phun nuah
nuah” te chu mitthi thlarau an ni lo, vântîrhkoh sual, Setana
tîrhkohte an ni. Kan hriat tawh angin mitthi biate leh anmahni
be pawp niawm taka tihderna hmangtute chu hmânlaia milem
biakna chu a ni a, chu chu Bible-in ramhuai biakna a tih chu a
_____
7
Genesis 3:4,5; 8Thuhriltu 9:4-6; 9Sâm 146:4; 10Leviticus 20:6
HMÂNLAI LEH TÛNLAIA RAMHUAI BIAKNA 725
ni. Tirhkoh Paulan a ûnaute chu milem betute milem biaknaa
inhnam hnawih hauh lo tûrin vaukhânna a pe a, “Jentailte
inthâwina chu Pathian lakah ni lovin, ramhuaiho lakah an inthawi
\hîn a ni tih ka sawi zâwk a ni; nangni zawngin ramhuaiho in [686]
\âwmpui ka duhsak lo che u asîn.”11 Sâm ziaktu chuan Israelte
chu “Ramhuai hnênahte chuan an fapâte an fanûtein an inthawi
a,” a ti a, a chang dawt lehah chuan “Kanaan ram milemte hnênah
an inthawi,”12 tih a sawi leh a. Mitthîte an biakna chu a tak
takah chuan ramhuai an bia a ni.
Tûnlaia thlarau biakna leh hmânlaia Pathianin âienthiam leh
ramhuai biakna a hnâwl leh khap kha an innghahna chu thuhmun
a ni. Pathian thu chuan heti hian a lo sawi lâwk a, “Ni
hnuhnungah chuan, mi \henkhatte chu mi dawtheite vervêkna
avângin hruai bona thlaraute leh ramhuaite zirtîrna thu ngaihsakin,
rinna chu an la bânsan ang.”13 Paulan Thesalonika mîte hnêna a
lehkhathawn pahnihnaah Krista lo kal vawi hnihna hmâ lawkin
thlarau biaknaa Setanan a bîk taka hna a thawh tûr a sawi a.
Krista lo kal lehna tûr thu a sawinaah, “Dân bawhchhepa chu
Setana chakna nên a lo kal anga, thiltihtheihna tinrêng te,
chhinchhiahna tinrêng te, dâwt thilmak tinrêng te nên a lo thawk
ang.”14 Peteran ni hnuhnungah kohhran tâna hlauhawm lo awm
thei tûr sawi fiahin, Israelte suala hruai lûttu zâwlnei derte thû a
sawi a, zirtîrtu derte pawh an lo chhuak dâwn a, “Anni chuan
anmahni leitu Krista meuh chu phatsanin, mi tichhe thei
rinhrannate a rûkin an rawn luhpui anga,.......Mi tam takin an
hurna lam thiltihte chu an chîng ve ang.”15 Hetah hian tirhkoh
hian thlarau biak zirtîrtûte ze danglam zînga pakhat a rawn sawi
chhuak a. Krista chu Pathian Fapa a ni tih an hre duh lo. Chûng
zirtîrtûte chu hmangaih Johanan heti hian a ti: “Isua chu Krista
a ni tih awih lotu a liamâ dawthei tunge awm? Krista dodâltu
chu Pa leh Fapa awih lotu hi a ni. Tupawh Fapa awih lo chuan
Pa pawh a pawm chuang lo.”16 Krista phata thlarau biakna
chuan Pa pawh a phat a, Fapa pawh a phat a ni, chu chu Bible-
_____
11
1 Korin 10:20; 12Sâm 106:37, 38; 131 Timothea 4:1; 142 Thesalonika 2:9; 152
Petera 2:1, 2; 161 Johana 2:22, 23
726 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

in Krista der lo lanna a tih chu a ni. Endor hmeichhe hmanga


Saula chhiatna tûr sawilâwkna hi Setanan Israel mipuite awhna
tûr thang a kamna a ni. Ramhuai zâwl chungah rinna nghat leh
râwn fo tawh tûrin a beisei a. Chutiang chuan Pathian chu
râwn tawh lovin an hawisan ang a, Setana kaihhruainaah an
innghat tawh ang. Thlarau biaknaa tawktarh atâna a hman
mipui hîptu chu, thiltihtheihna neia hmalam hun khuhna hawng
thei leh, Pathian thil thup hailang theia inchhâlna chu a ni.
Pathianin A thuin kan hmaa thil ropui thleng tûr–kan tâna hriat
[687] tûr pawimawh zawng zawng chu–A hriattîr a, hlauhawm kârah
kan kête a vênghim a; mahse Setana chuan miin Pathian an rinna
chu tihchhiat sakin an nundân pangngai chu duhtâwk lovin
Pathianin fing taka a thup sak chu hriat a duhtîr a, A Thu
Thianghlimin a hriattîr chu a hmuhsittîr \hîn a.
Thil lo awm tûr an hriat theih loh avânga awm hlê hlê thei lo
an tam a. Thil mumal lohna chu chhel takin an tuar thei lo va, an
dawh theih loh avângin Pathian chhanchhuahna an dawn tûr chu
an nghâk duh lo va. Hlauhna sualin a tichî-âi a. Helna rilru
pûin nasa taka lungngaiin la puanchhuah rih loh chu buaipuitu
tûr zawngin an tlân vêl ruai a. Pathian chauh ringin invêngin
\awng\ai sela, Pathian thlamuanna an dawng tûr a nih vei nên.
Pathian pâwlna chuan an rilru a tifîm ang. Isua hnên lam an pan
chauhvin an thlarau phurrit nghahna an hmû ang a; mahse an
thlamuan nâna Pathian ruat chu ngaihsak lovin Pathianin a khêk
khal chu hriat an beisei a, Saula sualna ang chu an khawih a,
tichuan sual hriatna chauh chu an chang a.
He thil hi Pathianin a lâwm lova, chiang takin a sawi lawk a.
Hma lam khuhna tithlêr tûra hmanhmawh ruai hi Pathiana rinna
tlâkchhamna tilangtu a ni, thinlung chu bumna hotupa rawtna
lamah a inhawng a, Setana chuan ‘dawithiam hrâm chuap chuap
leh phun nuah nuah râwn tûrin’ mîte a hruai a; tûnhma lam thil
tihlan lohte rawn târlangin, thil lo thleng tûr sawilâwk theihna
nei niin a rintîr a. Kum rei tak a lo thawh tawh avângin thil lo
HMÂNLAI LEH TÛNLAIA RAMHUAI BIAKNA 727
awm chhan leh a rahte a ring dik a, thil lo thleng tûrte a
sawilâwk dik fû \hîn a. Chutiang chuan rilru pan leh
hruaikawi awlte chu a thuhnuaia awm tûrin a bum thei ta a,
a duh duhin a hruai thei ta \hîn a.
Pathianin a zâwlnei hmangin vaukhânna min pe a: “Miin,
‘ramhuai âienthiam zâwl leh dawithiam hram chuap chuap leh
phun nuah nuahte chu rawn rawh u,’ an tih hunah che u chuan:
Mîten an Pathian chu an râwn zâwk tûr a ni lâwm ni? Mi nungte
tân chuan mitthi an râwn tûr em ni? Dân thû leh hriattîrna thû
chu râwn tûr a ni tiin. Chumi thû ang zêla an sawi loh chuan,
anmahniah êng a awm loh vâng a ni.”17
Keini Pathian thianghlim, finna leh thiltihtheihna tâwp nei lo [688]
neitute hi dawithiam ho, kan LALPÂ hmêlmâ hnên a\anga hriatna
dawngtute hnênah chuan kan kal tûr em ni ang? Pathian ngei
chu A mîte tân êng a ni a; Ani chuan mihring hmuh theih loh
ropuinaah chuan an rinna mit chu a fûktîr a. Felna Ni zung
êngmawi tak chuan an thinlung a chhun êng a; Vân lal\hutthlêng
a\anga êng an dawng a, Setana tîrhkoh chu pan tûrin êng bulpui
chu an hawisan duh tawh lo a ni.
Saulan ramhuai thu a dawn chu sual demna lam leh phuba
lâkna tûr hrilhlâwkna a ni chung pawhin amah a siam \ha lova,
chhiatna leh boralnaah a khalh lût zâwk a. Thlêmtu tum ber
chu beiseina dik lo chu fakder a, mihringte chhiatna tûr tawktarh
siam chu a ni. Hman laia ramhuai pathiante zirtîrna chu hurna
bawlhhlawh ber chi lam a ni. Pathian dânin sualna a dem te,
felna a kenkawhte chu sîrah hnâwlin, thu tak chu an ngai
pawimawh lova, zahmawh lam chu an phalrai chang ni lovin an
tihluihtîr zâwk a. Thlarau biakna chuan thihna a awm lo, sual
te, rorêlna te, phuba lâkna te a awm lo; “Mihring chu tlu thei lo
pathian tluk thâwthâng an ni,” chu chu dân \ha ber a ni a, mihring
chu amâ chungah amah chauhvin mawh a phur a ni tiin a puang
a ni. Pathianin thutak leh thianghlimna leh zahawmna humhalhna
bang a hung chu tichimin mi tam takin thil sual tih an huai ta a.
_____
17
Isaia 8:19, 20
728 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Hetiang zirtîrna hi ramhuai biakna nên a lo chhuah \anna a inang


chiah lo maw?
Kanaan mîte tenawmna, thlarau bawlhhlawh nêna inzawmna
rahte kha LALPAN Israelte hmâah a pharh a; hmangaihna dik nei lo,
milem bia, uirê, tualthat leh ngaihtuahna bawlhhlawh pu leh thil
ngeiawm ti \hîn an ni. Mihringte hian an rilru pawh an hrethiam lo;
“Thinlung hi thil zawng zawng aiin bumhmang ber, chhe lailet dêr”18
a nih vângin. Nimahsela, Pathianin mihring nungchang khawlo
awmdân chu a hria a. Tûnah hian Setana chuan Israelte tân helna
chhan tûr remchâng a zawng reng a, Kanaan mîte anga Pathian
tâna huatthlalaa an insiam ve theihna tûr chu. Thlarau hmêlmâ
chuan keimahnia sualna a luan luhna kawng a dap reng a, kan chhiat
veka, Pathian hmaa demawma kan awm hi a duh hliah hliah a ni.
Setanan Kanaan ram chu chan reng a tum a, Israel fâten an
han luah a, Pathian dân chu an ram dâna an han siam tak avâng
chuan Israelte namân lovin a hua a, an boralna tûrin a phiar ru reng
a. Thlarau sual hnathawhna hmangin Pathian dâng a rawn pu lût a;
[689]
a tâwpah bawhchhiatna avâng chuan mi thlante chu Ram Tiam a\ang
chuan an darh ta a. Hei hi Setana chuan kan hun lai hian rawn
thlen tîr a tum nasa tial tial a. Pathianin A mîte chu khawvêl sual
a\angin A dân an zawm theih nân a hruai chhuak a; hemi avâng
hian “Kan ûnaute hêktu” thinurna chu hriat phâk loh khawp a ni.
“Diabola chu hun tlêm tê chauh a nei tih a inhriat avânga thin ur êm
êma in hnêna a lo chhuk tak avângin.”19 Ram tiam, a tak tak chu,
kan hmâ maiah a awm ta a. Setana chuan Pathian mîten an roluah
tûr chu chang lova tihboral a tum rân a. Zilhna thu “Thlêmnaa in
luh loh nân inring rengin \awng\ai rawh u,”20 tih hi tun lai aia a
pawimawh hun a awm lo.
Hmân laia Israelte hnêna LALPAN thu a sawi angin tûn laia A
mîte hnênah hian a sawi a: “Ramhuai âienthiam zâwlte chu pan suh
ula, dawithiamte pawh in bawlhhlawh phahna tûrin anni chu zawng
chhuak suh u,” “Hêng thil ti mi apiangte hi LALPA ngaihin mi tenawm
an ni si a.”21 ð
_____
18
Jer. 17:9; 19Thupuan 12:10,12; 20Marka 14:38; 21Lev.; 19:31; Deut. 18:12
729
68
ZIKLAG-AH DAVIDA

D AVIDA leh a hote chu Filistia mîte zîngah râl do tûrin an chhuak [690]
ve naa Saula leh Filistia mîte inbeihnaah chuan an tel ta lo
va. Sipai pâwl hnihte an inep lai chuan Jesaia fapa chu dinhmun
khirh takah a ding tih a inhmu a. Filistia mîte dopui tûra beisei
a ni. A \anna hmun tûr chu kalsanin indo mual a kîrsan chuan
mi dâwihzep tia a hming chhiatna a insiam chauh a ni lo vang a,
amah thukru leh vênghimtu Akisa chu tilungni lo leh phatsan a ni
bawk dâwn si a. Chu chuan a nihna a tihniam ang a, a hmêlmâte
thinurna chu Saula aiin a hlauhawm zâwk mah dâwn a. Israelte
beih loh chu a duh dân a ni. Hei hi a tih chuan ram phatsantu
nih leh Pathian leh A mîte hmêlmâ nihna a ni ang. Indonaah
chuan Saula chu lo thi ta se, Davida thah anga puh a ni ang a,
Israel lal\hutthlêng chu a chang thei lo vang.
Davida chuan kawng zawh sual niin a inhria a. Jehova leh
A mîte hmêlmâte rem ai chuan, Pathian kulh ropui tlângahte
himna a lo zawn \hin kha a \ha zâwk daih a. Mahse, LALPAN
A zahngaihnain A chhiahhlawh kawng dai sual chu a hrem mai
lo va, Davida chuan Pathian chaknaa innghah leh rinawmna
kawng chu han hloh deuh mahse, a rilru chu Pathiana rinawm fo
a tum tlat a. Israel leh Pathian hmêlmâte Pathian hawisantu lal
do tum tlat te chu Setana leh a pâwlte chuan \anpui Tura an lo
buai lai chuan LALPÂ vântîrhkohte chuan Davida chu a tlûkna
hlauhawm a\anga chhanchhuahna hna an lo thawk a. Davida
leh a sipaite chu ral rama kal phal lo tûrin Vân mîte chuan Filistia
lalte thinlung chu an lo tûr a.
Filistia lalte chuan Akisa tai zawngin, “Hêng Hebrai-hote [691]
hian eng nge an tih?” an ti a. Akisa chuan anmahni puitu mi
\angkai takte chuan an kalsan ang tih hlauvin, he Davida, Israel-
te lal, Saula chhiahhlawh, hei leh chen ka hnêna awm tawh a,
ka hnêna a lo tlukluh a, tûn thleng pawha a sualna ka hmuh
730 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

lohva chu a ni lawm ni?”1 a ti a.


Nimahsela, lalte chu an \ang tlat a: “Chu mi chu i hmun
ruatsakah khân haw tûrin kîrtîr la, indonaah kan hnênah zuk
kal ve suh se; chutilochuan indonaah kan hmêlma lamah a \ang
mai dah ang e. Kan mîte lû a la ang a, a pu nên an inrem loh
hlauh sî ang e. He Davida hi a ni lâwm ni, lam chunga ‘Saulan
a sânga sâng a that, Davidan a sînga sîng,’ tia a chungchang thu
hlaa an saka kha,’ an ti a.”2 Mi tam tak thata Israel mîten hnehna
an chan lai kha Filistia lalte rilruah chuan a la thar reng a.
Davidan amâ chîte a do theih an ring lo va, do pawh ni se, indo
vânglai takin an lamah a \ang ang a, Saula sipai zawng zawng
beihna aiin ani chu a hlauhawm zâwk daih dâwn a ni.
Chutianga an tihluih avâng chuan Akisan Davida chu a ko
va, a hnênah, “LALPÂ nunna chhâlin ka sawi e, mi dik tak i lo ni
a, sipaihote zînga ka hnênah i kal leh i haw \hîn te chu ka
mithmuhah chuan a \ha hlê mai a; ka hnêna i lo kal ni ata vawiin
thlengin i chungah engmah \hat lohna rêng rêng ka hmu hauh lo
mai a ni; nimahsela lalhote hian an ngaina lo che a ni,”3 a ti a.
Davida chu bumna hnuaia a kûn avângin Jehova chhiahhlawh
tlâk tlai lo niin a inhria a, Akisa chhânna chu zahthlâk leh inchhîr
awm tak tûr a ni. Mahse, lal chuan, “Ka mithmuhah chuan
Pathian vântirhkoh ang maiin i \ha a; nimahsela Filistia lalhote
hian, ‘Indonaah kan hnênah a han kal ve lo vang’ an ti tlat mai
a. Chuvângin i hnêna kal ve i pu chhiahhlawhte nên hian zîng
takah tho ula; zîng takah in thawha khua a en veleh chuan kal
ang che u,”4 a ti a. Chutiang chuan Davida awhna thang chu a
chat a, a chhuak ta hlauh va.
[692] Ni thum an kal hnu chuan Davida leh a mi zarukte chuan
Ziklag, an Filistia khua chu an thleng a. Nimahsela, khua chu a
lo \iau vek a. Davida leh a sipaite kalbo lai changin Amalek
hovin an ram a rûn avâng khân phubâ an lo lâ a. Khawpui vên
lohva awm chu an \hâwng thut a, an tichhia a, an hâl a, hmeichhia
leh naupang zawng zawng chu sal atan an man a, râllâk sum tam
_____
1
1Samuela 29:3; 2châng 4, 5; 3châng 6; 4châng 7-9
ZIKLAG-AH DAVIDA 731
tak nên an hâwnpui a.
Davida leh a mîte chu khaw kâng vâp vek chuan a râp lûtuk
a, hlau leh mak tiin an \awng thei lo va. |iauna râpthlâk avângin
râl hrât-ho chuan “An âw an chhuah a, \ap hlei thei tawh lo
khawpin an \ap a.”5
Helaiah pawh rinna tlâkchham vânga Filistia mîte zînga a lo
intah luh avângin tih retheihna a tâwk leh ta a. Pathian leh A
mîte hmêlmâ zîngah chuan engang himna nge awm tih a hre
ta a. Davida hnung zuitute chuan an chhiatna mawh chu
amahah an bel a. Amalek-ho a rûn avângin phuba lâk duhna
an nei a; hmêlma kârah a khua chu vên lohvin a kalsan a.
Lungngaihna leh thinrimnain a tih-ât, a sipaite chuan lunga
denhlum an tum ta hial a.
Davida chuan mihring laka himna rêng a hmu ta lo. Leia a
thil hlu neih chhun chu an liam zo ta. Saulan a ram a\angin a
hnawtchhuak a; Filistia mîten an rammutna a\angin an hnarkîr
a; Amalek-hovin a khawpui an rûn a, a nupui leh a fâte salah an
hruai a; a \hiante zawng zawngin an hransan a, tihhlumah an vau
hial a. He hun hrehawm tâwpah hian Davida chuan a rilru
chêntîr duh lovin Pathian puihna chu \hahnem ngai takin a zawng
a, “LALPA Pathianah chuan a inti chak a.”6 A hun kal tawha thil
thleng tawhte a thlîr lêt a. Engtik laiin nge LALPAN a thlauh
thlâk ngai le? Pathian duhsakna tam tak a dawnte ngaihtuah
lêtin a rilru a lo harh leh ta a. Davida zuituten an lungawi lohna
leh dawhtheih lohna avângin lungngaihna an insiam chawp a;
mah se Pathian mi, lungngaihna chhan tûr tam tak neitu chu a
inti pachang a. “Ka hlauh châng apiangin nangmah ka ring ang
che”7 tih chu a rilruin a sawi \hîn. Harsatna piah lam chu amân [693]
hmu thei lo mahse Pathianin a hmu thei a, tihtûr a hrilh zêl ang.
Puithiam Abiathara, Ahimaleka fapa chu a kohtîr a, Davidan
LALPA a râwn a, “Chûngho chu ûm ila ka la ûmphâ ang em le?”
a ti a. Chhânna chu, “Ûm rawh, i ûmpha ngei ngei ang a, i
chhanchhuak vek ngei ngei ang,”8 tih a ni.
_____
5
1Samuela 30:4; 6châng 6; 7Sâm 56:3; 81 Samuela 30:8
732 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

He thu hian thlabârna a titâwp ta a. Davida leh a sipaite


chuan an râlte chu an ûm a. Hmanhmawh takin an kal a, Besor
Lui Gaza kiang Mediterranean Tuipuia luang lût, bulah chuan
sipai zahnihte chu an chau va, an châwl ta a. Davida leh mi zali
dangte erawh chu tîm hauh lovin an tlân zêl a.
A tlân zêl laiin Aigupta mi sal chu chau leh ril\âmin a lo thi
lek lek an hmû a. Chaw leh tuite a dawn hnu chuan a lo harh
chhuak leh a, a pu, Amalek mi indonaa tel ve chuan nunrâwng
takin thi mai tûrin a lo kalsan tih an hre ta a. An beih dân leh an
rûn dân chanchin a hrilh a, a pu hnêna pe lêt tawh lo tûr leh, that
lo Tura thu an tiam hnu chuan Davida pâwlte chu an hmêlmâte
riahbûkah a hruai a.
Riahbûk an thlen chuan nuam tâwla lo awm luih luih an hmu
a. Hnehna lawm nân ruai an lo \heh a. “Filistia ram leh Judai
rama râllâk tam tak an lâk avângin ruai an \heh a, an eiin an in
a, an lo awm darh nuaih mai a.”9 Beihna tûr thupêk a chhuak
a, a ûmtûte chuan huaisen takin an bei a, Amalek-hote chuan a
ngaihna hre lovin an buai a. Chumi zankhua leh a tûk thlengin
an inbei a, an that zo lek lek a. Mi zalîte chauh chu an
sanghâwngseia chuangin an tlân chhuak thei a. LALPÂ thû chu
a lo thleng dik a. “Davida chuan Amalek mîten an lâk zawng
zawng chu a la leh vek a; Davida chuan a nupui pahnihte chu a
chhan chhuak a. Chutichuan, a lian a tein, an fapâte, an fanûte,
an râllâk leh an thil lâk rêng rêng engmah chân a nei lo va, Davida
chuan a lâksak leh vek a.”10
Davidan Amalek ram a rûn \um khân a hmaa chhuak zawng
zawng chu khandaihin a tithlu a. Pathian chakna chuan
[694] khuahkhirh lo sela chuan Ziklag mîte chu phuba lâk nân that
vek tûr an ni a. An hnehna chu a tihropui theih zâwk nân an
mante chu a nunga thlen veka, a hnua sal atan hralh an tum a.
Chutiang chuan hre hauh si lovin Pathian thiltum chu
tihhlawhtlingtu an lo ni a; an salte chu tû mah that lovin an pasal
leh an pa hnênah pêktîr an ni leh ta.
_____
9
châng 16; 10châng 18
ZIKLAG-AH DAVIDA 733
Leia thiltihtheihna zawng zawng hi Chin-lêm-neilova thû thûa
awm a ni. Lal thiltithei ber leh awpbettu nunrâwng ber hnênah,
“Heti thleng chauh hian lo kal la, pêl hauh suh,”11 a ti a. Sual
beih nân Pathian thiltihtheihna a che \hîn a; an boral nân ni lovin
anmahni siam \hat nân leh an chhelna atân a thawk \hîn.
Hnehtute chu hlim leh lâwmin an haw ta a. An \hian
châmbâng hote awmna an thlen chuan mi zali, mahni hmasial leh
thunun theih lohte chuan indonaa kal lote chu an râllâk sum pêk
vê an remti lo va, ‘an nupui leh an fâte chang sela a tâwk e,’ an
ti a. Mahse Davida ngaihdân a ni lo, “LALPA, min hum saka
min do tûra lo thawkho kan kuta petu thil min pêkte chu
chutiang chuan in ti lovang.....Indonaa zuk kalte chan ang
bawk chu bungraw vênga lo awmte chuan an chang ve tûr a
ni a lâwm; inang vekin chan tûr a ni,” 12 a ti a. Chutiang
chuan thû a titlû a, Israelte dân atan, indo tûra chhuak tawh
phawt chuan a bei tak taktûte nên inang rengin râllâka sum
an insem tûr a ni tih a ni ta a ni.
Davida leh a pâwlte chuan Ziklag a\anga an lâk an chhuh
sak chauh ni lovin Amalek-ho ran rual tam tak an lâksak a.
Hêng hi “Davida râllâk” tiin an vuah a; Ziklag an thlen chuan
Juda hnam zînga upate hnênah râllâk thilpêk chu a thawn a. A
\hiante, tlâng leh mual tina a nun chhanhim Tura tlânbopui \hîntûte
chu a thawn a. An ngilneihna leh lainatnate chu a hre reng a ni.
Davida leh a râl kâptûten Ziklag an thlen hnu ni thumah chuan
an in chhiate thuam \haa Israel leh Filistia indo chanchin hre [695]
châk taka an thlîr laiin, mi pakhat “A puante pawtthlêrin a lû-a
lei kai luam hi”13 a lo thleng phut a. Davida hnênah an hruai
nghâl a, zahna chibai a bûk a, lal fapa thiltithei a nihzia leh a
duhsakna dawn châk dânte a sawi lang a. Davida chuan indona
chanchin hriat châkin a zâwt a. Tlânchhepa chuan Saula chu
hneh a ni a, Jonathana nên tihhlum an nih thu a hrilh a. Chumi
bâk pawh chu thil dang a la sawi a. Chû pa chuan zuai lai nei
lova Davida chuan tiduhdahtu chu ani pawhin a hmêlmâk ngei
_____
11
Joba 38:11; 12châng 23-25; 132Samuela 1:1, 2
734 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ang a, lal thattu a nih thu a hrilh chuan chawimawina a pêk a beisei
a. Uangthuang takin indonaah Israel lalpa chu râlin an hnaih chilh
lûtuk tawh laia hliam tuara a hmuh thû leh, a ngenna angin amah
chuan a that ta a ni tih a sawi a. A lû-a lallukhum leh a bân-a
banbunte chu Davida a pe a. A thu ken chuan hlimna ropui tak
thlenin lâwmman \ha tâwk tak dawn a inbeisei a ni.
Nimahsela, “Davida chuan a silhfênte chu a chelh a, a pawtthlêr
ta a; chutiang bawk chuan a hnêna mi awm zawng zawng chuan an
ti a; tichuan Saula leh a fapa Jonathana leh LALPÂ mîte leh Israela
chhûngte chu, khandaiha tihhlum an nih tâk avângin an sûn a, an
\ah a, tlai lam thlengin châw an nghei a.”14
Thu râpthlâk takin engmah ngaihtuah thei lova a siam hnu chuan
Davidan mikhual thusawi chuan amah thiam loh a inchantîr tih a
hrilh a. Lal chuan tlangvâl hnênah chuan, “Khawi lam mi nge i
nih?” a ti a. Ani chuan, Ram dang mi, Amalek mi fapa ka ni a ti a,
a chhâng a. Davida chuan a hnênah, “LALPÂ hriak thih tiboral
Tura a chunga kut thlâk chu engtiziaa hlau lo nge i nih le?” a ti a.
Vawi hnih Davida chu Saula that theiin a awm tawh a; mahse that
Tura an nawr pawhin Israel chunga rorêl Tura Pathianin a serh
hran chungah a kut a thlâk lo va. Amalek mi erawh chuan Israel
lal a that tih a uanpui ngam a. Amah chu thi tlâkah a insiam a, a
hremna chu chawpleh chilhin a hmu nghâl a. Davida chuan, “I
thisen chu nangma lu chung ngeiah awm rawh se; nangma kâ ngeiin,
‘LALPÂ hriak thih chu ka that a ni,’ tiin a puang si a,”15 a ti a.
Saula thihna chunga Davida lungngaihna chu tih tak zet niin a
thûk hlê a, nungchang ropui tak a lantîr a. Israel lal\hutthlêng a a
[696]
\hutna dâltu chu tihbo a ni ta a, mahse, hemi chungchângah hian a
hlim lo. Thihna chuan Saula rinhlelhna leh nunchhiatna hriat rengna
chu a nuai bo ta a, a chanchinah chuan a lalna leh mi zahawm a
ni tih chauh lo chu hriat tûr a awm lo. Saula hming a rîk chuan
Jonathana, \hian duk tak leh mahni hmasial lo hming chu a lo lang
nghâl \hîn.
A rilru sawi chhuahna hla Davidan a siam, a mîte leh kumkhuaa
_____
14
châng 11, 12; 15châng 13-16
ZIKLAG-AH DAVIDA 735
Pathian mîte tâna a siam ro hlu chu:
“Aw Israel, i ropuina chu i hmun sângahte an that a,
Mi liante an tlûk tak hî!
Gath-ah chuan hril suh ula,
Askelon kawtthlêrahte chuan puang suh u;
Chutilochuan Filistia fanute an lâwm ang a,
Serhtan leh fanuho hlimin an au dah rual ang e.
Nangni Gilboa Tlângte u,
In chungah dai leh ruah tla suh se, thilhlan tûrte chhuah hek suh;
Chutah chuan mi lian phâw chu mualpho takin an paih
si a,
Saula phâw, hriak thih loh mi phâw ang maiin.
Thahte thisen a\ang leh mi lian thau a\angin
Jonathana thal chu a lêt lo va,
Saula khandaih chu a thlâwnin a lêt ngai lo.
Saula leh Jonathana nun dân chu a duhawmin a mawi a,
An thih pawhin an in\hen lo,
Mupuite aiin an chak zâwk a,
Sakeibakneite aiin an chak zâwk.
Nangni Israela fanûte u, Saula chu \ah rawh u,
Puan sen mawite a bân che u a,
In puanahte rangkachaka cheimawinate beltu che u chu!
I hmun sângahte Jonathana an that ta.
Ka unaupa Jonathan, i chung thû-ah hian ka mangang a ni;
Ka chungah i \ha êm êm \hîn a,
I mi hmangaihna chu a mak a,
Hmeichhe hmangaihna a khûm a ni.
Mi liante chu an tlû a,
Indona thuamhnâwte pawh a boral zo tâ!”16 ð

_____
16
2 Samuela 1:19-27
736 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

69
DAVIDA LAL|HUTTHLÊNGAH

[697]
S AULA thihna chuan Davida râltlânna chu a titâwp a, amâ ram
lamâ kîr lehna hun a lo hawng ta a. Saula leh Jonathana
sûnna hun a lo tâwp chuan, “Davida chuan, Judai rama khawiah
emaw ka han kal ang em” tiin LALPA a râwn a. LALPA chuan a
hnênah, “Han kal rawh khai,” a ti a. Davida chuan, ‘Khawiah
nge ka han kal ang?’ a ti a. Ani chuan, “Hebron-ah,”1 a ti a.
Hebron chu Beer-seba a\anga hmâr lam mêl sawmhnihah,
nakina a khawpui la inhunna tûr Jerusalem nêna inkâr lai takah
a awm a. A tîra a hming chu Kirjath-arba a ni a; Anaka pa,
Arba khawpui a ni. A hnuah ‘Mamre’ tia vuah a ni a, hetah
hian thlahtute thlân, “Makpela pûk” a awm a. Hebron chu
Kaleba chanpual a ni a, tûnah chuan Juda khawpui a ni. Ram
\ha tak, thlai thar tamna ber chu a ramri hrûlah a awm a, thing
leh olive kûng leh thei kûngte a tam êm êm a.
Davida leh a hnung zuitute chuan Pathianin a kawhhmuh
chu zawm nghâl tûrin an inbuatsaih a. Râlthuam nei mi zaruk
leh an nupui leh an fâte, an ran rualte nên Hebron chu an pan
thuai a. Khual zinte chuan khawpui an va luh chuan Juda mîte
chuan Israel lal a nihna angin Davida chu an lo lâwm a.
Lallukhum an khumtîr nghâl a, “Juda mîte chunga lal atân hriak
an thih a.”2 Nimahsela hnam dangte a thu hnuaia dah tûrin
tihluihna a hmang lo.
Lal thar thiltih hmasak ber chu Saula leh Jonathana hriat
rengna atâna thu a sawi chu a ni. An hruaitu tlâwm tate ruang
chuha huaisen taka an lo phûm avângin Davidan Jabes mîte
[698] hnênah palai tîrin thu a thawn a, “In pu Saula chu in
khawngaihzia tilangin in lo phûm avângin L ALPA chuan
malsâwm che u rawh se. Tichuan LALPA chuan in chungah
ngilneihna leh thutak lantîr sela; hêng thil in tih avâng hian
_____
1
2Samuela 2:1,2; 2châng 4
DAVIDA LAL|HUTTHLÊNGAH 737
kei pawhin ngilneihna man chu ka rûl ang che u,”3 tiin. Juda
leh lal\hutthlêng a luah tak thû sawiin anni pawhin rilru dik
taka an hnêna rawn intulût tûrin a sâwm a.
Judaten Davida lala an \huttîr chu Filistia mîte chuan an do
lo. Davida tlânchhiat lai khân Saula lalram zar buai tûr leh tichak
lo tûrin \hianah an lo siam tawh a, tûnah amah a lo lal ta a, an
tân ham\hatna tûr awmin an ring a. Nimahsela, Davida ram chu
buaina lakah a zalên hauh lo mai. Davida chu Pathianin Israel
lal atân a thlang a, dik lo taka lal\hutthlêng luah a nih loh vângin
hnialna tûr leh rin lohna tûr a awm lo. Amaherawhchu Abnera
huaihawt avânga Isbosetha, Saula fapa chu lala puan a nih a,4
Davida chu Israel lal\hutthlêng eptu a nih avângin Juda mî tam
takte chuan a thuneihna chu an bengkhawn vak lo.
Lalram mawhphurhna chelh tûrin Davida chu mi tling
chungchuang a nih laiin Isbosetha chu Saula chhûngkaw aiawha
mawhphurhna la tlâk lo leh chak lo a ni a. Saula sipai lalber ni
\hin Abnera chu, Israel rama mi langsâr ber a ni a. Abnera
chuan Davida chu Israelte lal atân LALPÂ ruat a ni tih a hria a,
mahse hun rei tak thah tuma a lo ûm \hîn Jesaia fapain Saula
lalna ram a han luah mai tûr chu a ngai ngam lo a ni.
A dinhmun chuan Abnera ze dik tak, a tumna leh a mumal
neih lohna chu a rawn tilang a. Saula nên chetla dûn fo an nih
avângin Israel lal tûra Pathian ruat chu hmuhsitna rilru a nei ve
a. An rammutnaa a muthilh hlâna lal fei leh tuithâwl a lo lâk laia
Davida a hauhna khân a huatna a tizual a. Israel mîte leh lal
hriat ngei Tura Davidan, “Mi huaisen i ni lâwm ni? Israelte zîngah
hian nang ang tunge awm? Engtizia nge lal i pu i vên loh ni....I
thiltih dân hi a \ha lo a ni. LALPÂ nunna chhâlin ka sawi e, [699]
LALPÂ hriak thih i pu chu i vên \hat loh avângin thi mai tlâk i ni
e,”5 a tih kha a hre reng a. Chu vauna chu tawrh hlelhawm a ti
a, phuba lâk nân Israel ram chu \hen darh a, chanvo \ha deuh
eng emaw chan a beisei a. Mipuiin Jonathana an duh tih a hria
_____
3
châng 5, 6; 4châng 8-10; 51Samuela 26:15, 16
738 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a; amah chu an hre reng a, Saulan indona a hneh hmasak ber


\um te kha sipaite chuan an la theihnghilh lo. Chhan \ha zâwk
siamin he hruaitu helhmang hian a tum chu tihtlang a tum rân a.
Jordan râla Mahanaim chu lal chênna atân thlan a ni a, Davida
emaw Filistiain emaw an dona laka hmun him \ha lai ber a ni.
Hetah hian Ishbosetha chu lallukhum khumtîr a ni. A tîrah
chuan Jordan chhak lamâ hnamte chauhvin lalah an pawm a, a
tâwpah chuan Judate chauh lo chuan an pawm ta vek a. A
khawpui fianrial reih rawihah chuan Saula fapa chu kum hnih a
lal hman a. Nimahsela, Abneran Israel zawng zawng chunga
thuneihna chan a duh avângin indona a chawk chhuak a.
Tichuan, “Saula chhûngte leh Davida chhûngte chu rei tak an
indova; Davida chu a lo chak tial tial a, Saula chhûngte erawh
chu an chak lo tial tial a.”6
A tâwpah chuan mi chhiatna duh vânga lal\hutthlêng din
chu suahsualna bawkin a paihthla a. Abnera, Ishbosetha chak
lohna leh tlin lohna avânga thinur chuan Davida hnênah Israel
hnam zawng zawng hruai luh intiamin a hransan a. Lal chuan a
rawtna chu a pawmsak a, a tih tum ti tûr chuan ngaihngam takin
a kaltîr a. Nimahsela, Davida sipai lal Joaba chuan chu râlhrât
khawkhêng lawm luhna chu îtsîkna a nei a. Israel leh Juda
indonaa Abneran Joaba nau Asahela a thah avâng khân an
inkârah thisen chhuah duhna khawp inhuatna a awm a. Tûnah
hian Joaba chuan a nau phuba lâkna hun remchâng hmuin Abnera
chu a that a.
Davidan chu inbeihna bawlhhlawh chu a lo hriatin, “Nera
fapa Abnera thisen chhuah thû-ah hian kei leh ka ram chu LALPÂ
mithmuhin kan thiang kumkhua ang a, Joaba lu chungah tla sela,
a pa chhûngte zawng zawng chungah nên,”7 a ti a. Lalram la
ngialnghet lo thlîrin, tualthattu dinhmun leh thiltihtheihna te–a
[700] unaupa Abisaian Joaba a thlâwpna nên Davida chuan phuba
lâkna tûr chîah a ngai thei lova, thisen chhuahna a huatzia chauh
_____
6
2Samuela 3:1; 7châng 28
DAVIDA LAL|HUTTHLÊNGAH 739
a puang chhuak a. Mipuiin zah takin Abnera chu an phûm a.
Sipaite chuan an hotupa Joaba hovin sûnna inkhâwmna chu an
kaihruai a, kawr pawt thlêrin saiip puan an sin a. A phûm nî
chuan a lungngaihna entîr nân lal chuan châw a nghei a; nasa
taka \apin ruang chu a zui a; thlân an thlen chuan tualthattute
dem zâwng takin hetah hla hi a chham a:
“Abnera chu mi â thihin a thi dâwn em ni?
I kut chu phuar a ni lo va, i ke chu kawl bun a ni hek lo,
Mi suaksual fâte hmaa mi a tlu anga i tlûk tak mai le?”8
A hmêlma sual ber chunga a zahngaihna lo lang avângin
Israel mi zawng zawngin Davida chu an ngainain a chungah rinna
an nghat ta a. “Chu chu mi zawng zawngin an hriatin an lâwm
êm êm a, lal thiltih apiang chuan mipui zawng zawngte chu a
tilâwm zêl a. Chutichuan mipui zawng zawng leh Israel mi zawng
zawng chuan chu mi nî chuan Nera fapa Abnera thah chu lal
thû a ni lo tih an lo hre ta a.” A puipa leh amah vêngtute a rin
deuh deuhte hnênah sualna chungchâng chu sawiin tualthattute
chu amân a hrem thei lo va, Pathian rêl atan a dah tih a sawi a.
“Vawiin hian Israel mi lian, mi ropui tak a thî tih in hre na nge?
Lal atâna hriak thih ni mah ila, vawiinah hian ka chak lo a ni;
hêng mi Zeruii fapâte hi ka tân tuar an har lûtuk a ni; LALPAN
thil \ha lo titua chu a sualzia ang zêlin thungrûl rawh se,”9 a ti a.
Abneran Davida laka a rawtna leh a lemchanna chu a ti tak
zet a, amaherawhchu a tih chhan chu mahni hmasialna thil a ni.
Amâ tân chawimawina hûi a tum avângin Pathian ruat lal chu
nasa takin a do va. Kha leh chen a lo thawh tawhna bânsan
tâk mai chu thil zahthlâk leh hrehawm tak tûr a ni a; Davida
hnên lamâ a pakai tâkna chhan hi dinhmun sâng ber chan a
beisei vâng a ni. A tumna hi hlawhtling sela chuan a theihna leh
a tumruhna te a huhâng lenna leh Pathian ngaihsak anga lan a
duhna te hi Davida lal\hutthlêng leh hnam hmuingîlna leh muanna
tichhetu a ni ang.
_____
“Saula fapain Hebron-ah Abnera a thi tih a lo hriat chuan a
8
châng 33, 34; 9châng 36, 37, 39
740 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

kutte a lo zâwi ta a, Israel mîte zawng zawng chu an zâm ta


10
[701] a.” Lalram chu a ding rei dâwn lo tih a lang ta a. Thil \ha lo
tak dangin lalna chuai mêk chu a titlâwm hlen ta a. Ishbosetha
chu a sipai hotu pahnihin dik lo takin an that a, a lû chu an tan a,
Juda lal hnênah duhsakna an dawn theih nân an pe a.
Davida hmâah thisen kai luamin an inlan a, “Ngai teh, hei,
nangmah thah tum, i hmêlmâ Saula fapa Is-bosetha lû; LALPA
chuan ka lalpa phubâ chu vawiinah hian Saula leh a thlah lakah
a lâksak ta a ni,” an ti a. Nimahsela, Davida lal\hutphah chu
Pathian ngeiin a dina, a hmêlmâte lakah a chhanchhuak a; a
chakna tinghet tûrin thil tenawm titute puihna a pawm châk
lo. Saula thah rawn uanpuitu chan kha tualthattute chu a lo
hrilh a. ‘Mi fel, amâ inchhûng luma, a khum laizâwl ngeia
mi, mi sualin an thah thisen man chu in lakah ka phût leh
zualin leilung ata hi ka va tibo dâwn tehlul che u êm!’ a ti a,
chutichuan Davida chuan a tlangvâlte chu thû a pe a, anni
chuan an that a, Is-bosetha lû erawh chu an la a, Hebrona
Abnera thlânah an phûm ta a.”11
Is-bosetha a thih tâk hnû chuan Israel hruaitu puipate chuan
Davida chu hnam zawng zawng chunga lal tûrin an ti ta a.
“Chutichuan Israel chi zawng zawng chu Hebron-a Davida
hnênah an lo kal a, ‘Ngai teh, i thisen zawmpui kan ni e,.....Israel
hruai chhuak leh hruai lûttu i ni \hîn a; LALPA chuan i hnênah,
Ka mi Israelte chungah hotuah i awm ang’ a ti a,’ an ti a.
Chutichuan Israel upa zawng zawng chu Hebron-ah lal hnênah
an kal a; lal Davida chuan Hebron-ah chuan LALPA hmâah an
hnênah thu a thlung a.”12 Chutiang chuan Pathian remruatnain
lal\hutthlêng a luah theih nân kawng chu atân a inhawng a. Amân
engmah a ti lo va, ropuina a chan hi amân a zawna a hmuh a ni lo.
Aarona thlahte leh Levia fâte sangriat aia tamin Davida chu
an lo nghâk a. Mipuite rilru chu a danglam ta. Buaina nêna
sorkar inthlâk chu a thâwm a lo dai ta a. Saula mîte maktaduai
_____
10
2Samuela 4:1; 11châng 8, 11, 12; 122Samuela 5:1-3
DAVIDA LAL|HUTTHLÊNGAH 741
chanve dâwn chu Hebron leh a chheh vêlah an lo kal khâwm a.
Tlâng leh ruamte chu mipuiin an khat a. Lallukhum khum nî
chu an tiam a; Saula lal in a\anga hnawhchhuah, tlâng lian leh [702]
tlângte te bela, pûkahte biru \hîn chu amâ mîten an hlan theih
chawimawina sâng ber chu a dawng dâwn ta. Puithiam leh
upa, an silhfên thianghlim inbel te, sipai leh an hotute lukhum leh
fei tle zawr zawr nên, leh hla tak a\anga mikhual lo kalte chuan,
lal thlan lallukhum khum chu hriatpui tûrin an ding a. Davida
chu lal thuamin a inthuam a. Hriak thianghlim chu puithiam
lalberin a lû-ah a thih a, Samuela’n hriak a thih khân lal a nihna
lawmna a la awm tûr thu hrilhlâwk a. A hun chu a lo thleng a,
Davidan Pathian mi lian hnâ a thawhna chu ropui taka hlan
thianghlim a ni a. Laltiang chu a kutah an pe a. A thuneihna dik
tak thuthlung chu ziak a ni a, a mîten rinawmna thu an tiam a. A
lû-ah lallhukhum an khumtîr a, lallukhum khumna inkhâwmna
chu a tâwp ta a. Israelte chuan Pathian pêk ngei lal an nei a ni.
Dawhthei taka Pathian thutiam nghâktu chuan Pathian thutiam
thlen famkimna chu a hmu a. “Tichuan Davida chu a lo ropui
ta deuh deuh va, LALPA, Sipai hote Pathian chu a hnêna a awm
zêl avângin.”13 ð

_____
13
châng 10
742 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

70
DAVIDA RORÊLNA

[703]
D AVIDAN lal\hutthlêng a luah vêleh a khawpui atâna hmun
remchâng \ha deuh zâwk tûr a zawng a. Hebron a\anga
mêl 20 vêlah nakina a lalram chhûnga khawpui ber la ni tûr
hmun chu a thlang a. Joshua hova Israel sipaiten Jordan râl an
kai hmaa a hming chu Salem a ni. Hemi hmun kiang lawkah
hian Abrahaman Pathian chunga a rinawmna a lo tilang tawh a.
Davida lallukhum khum hma kum zariat vêlah khân hemi hmun
hi Melkizedeka, Chungnungbera puithiam awmna1 a lo ni tawh
\hîn a. A ram chhûnga hmun lâilî leh hmun thengthaw, tlâng
hual vêla awm a ni. Benjamin leh Juda hnam inkâra awmin
Efraim chu a hnaih ber a, hnam dang zawng zawng nên pawh
intlawh tawn awlsam tak a ni.
Helai hmun luah tûr hian Hebrai hote hian Kanaan ram an
hneh bâng, Zion leh Moria Tlânga kulh nghet tak nei chu an
hneh phawt tûr a ni. Chu kulh chu Jebus an ti a, chuta chêngte
chu Jebus mîte an ti a. Kum za tam tak a\angin Jebus chu hneh
beiseiawm lova ngaih a ni a; mahse a huaisenna avânga Israel
sipai hotuber nihna chang ta Joaba hruaiin Hebrai mîte chuan
an la a. Jebus chu ram khat khawpui ber a ni ta a, a hming
hmasa chu thlâkin ‘Jerusalem’ vuah a ni.2 Mediterranean Tuipui
kianga khawpui hausa tak mai Tura khaw lal Hirama chuan Israel
lal nêna inzawmna siamin Jerusalema Davidan lal in a sak chu a
\anpui a. Tura a\anga ram palai thawnte chu insak thiamte leh
hnathawktute nên thing man to chi leh cedar thingte, hmanrua
hlu tak chîte phurin an inzui duah duah a.
Davida hnuaia Israelte chakna lo pung tual tual, Jebus kulh
lâksakna te leh Tura lal Hirama nêna an \anrualna chuan Filistia
mîte huatna a tichhuak a, tichuan sipai chak tak mai chuan ram
[704] chu an do leh ta a, Jerusalem bul lawk Rephaim ruam chu an
_____
1
Genesis 14:18; 22Samuela 5:6-9
DAVIDA RORÊLNA 743
luah leh ta a. Davida leh a sipai, indo thiamte chu Zion kulhah
Pathian thu nghâkin an châwl a. “Davida chuan, ‘Filistia mîte
bei tûrin ka han chho va ngem? Ka kutah hian anniho chu i pe
dâwn em?’ tiin LALPA a râwn a.”3
Davida chuan hmêlmâte chu a bei leh a, a hneh a, a that a,
an hnehna entîr nân an pathian rawn kente chu an lâksak a.
Filistia mîte chuan hneh nihna leh tlâwmna an chan avângin an
thinurin an zak bawk a. Sipai tam zâwk an khâwm leh ta a,
“Rephaim ruamah an inzâr leh a.” Davidan LALPA a râwn leh a;
Awma chuan Israel sipaite chu tihdân tûr a kawhhmuh leh a.
“Pathianin Davida hnênah, ‘Han chho suh; an hnung lamah
kal hual la, thingtheihmu kûng zâwnahte han bei rawh. Heti hi a
ni ang a, thingtheihmu lêra kal thâwm ang ri \hup \hup i hriat
chuan, che rawh! Filistia sipaite bei tûrin i hmâah LALPA a chhuak
ta tihna a ni ang,’ a ti a.” Davida chu Saula anga mahni kawng
zawh lui ve chu ni sela, hlawhtlinna chu a lo thleng lo vang.
Nimahsela, LALPÂ thupêk angin a ti a, “Filistia sipaite chu Gibeon
a\anga Gezer thlengin an bei a. Tichuan ram tinah Davida
hming chu a lo thang ta a; LALPAN hnam tin amah a \ihtîr ta a.”4
Tunah chuan Davida lal\hutthlêng chu a lo nghet ta a,
hmêlmâ, rûntu tûr a nei ta lo va, thiltih a châk et et \hîn–Pathian
bâwm Jerusalema dah chhoh chu a tum ta a. Kiriat-Jearim,
mêlkua chauhva hlaah kum tam tak a lo awm tawh a, Pathian
awmpuina tihlanna chu hnam khawpuiah tih ropui nâna han dah
chu a inhmeh a.
Davida chuan Israel zînga hruaitu sîngthum a sâwm khâwm
a, chumi hun chu hlimna nasa taka sawngbâwl a rilrûk a. Mipuite
chuan a sâwmna chu lâwm takin an chhâng a. Puithiam lalber
leh a unau a rawngbâwl puite, lal fapa leh hruaitu pawimawhte
chu Kiriatjearim-ah chuan an kal khâwm ta a. Davida chu a
phûr khawp mai a. Bâwm chu Aminadaba in a\ang chuan an
rawn la chhuak a, bawngtawlailîr tharah chuan an dah a,
Aminadaba fapa pahnihten an vêng a.
_____
3
châng 19; 41 Chronicles 14:16-17
744 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Israel mîte chu an âu dur dur a, hlimna hla sain rimawi nêna
[705] awiin an zui a. “Davida leh Israel mi zawng zawngte chuan hla
sain, \ing\ang te, perhkhuang te, khuangte te, dârbenthek te,
tawrawrâwt te nên, Pathian hmâah an lâm bûng bûng a.”5
Israelten chutiang hnehna lâwmna an neihna chin chu rei tawh
tak a ni. Lâwm tak leh urhsûn takin khawpui Thianghlim lam
pan chuan an kal dûl dûl a.
Nimahsela, “Nakona hruih zâwl an thlen chuan Uza chuan
Pathian bâwm chu a han ban a, a chelh a; sebawng chu a pai a
pai vângin. LALPÂ thin chu Uza chungah chuan a ur ta thut a, a
thil tih dik loh avâng chuan Pathianin chutah chuan a tihlum a,
Pathian bâwm kiangah chuan a thi ta a.”6 Hlima âuthâwm zîngah
chuan hlauva \ê tuar tuarna a lo awm ta a. Davida chuan mak
a tiin a hlauthâwng êm êm a, a rilruin Pathian rêl dikna chu a
zâwt a. Pathian awmpuina chhinchhiahna bâwm chu chawimawi
dân a zawng mêk a ni a. Engtizia nge lâwmna hun ropui chu
lungngaih leh lusûn hun ni tûra rorêlna \ihbawiawm chu a thlen
tâk mai? Davida chuan Pathian bâwm hnaiha awm chu him lova
a hriat avângin a awmnaah chuan awm nghâl tûrin a ti a. A
kiang lawka Hit mi Obed-edoma inah chuan an dah ta a.
Uza chunga thil thleng hi thupêk chiang faka sawi lan tawh
zawm loh vânga Pathian hremna lo thleng a ni. Mosia hmangin
LALPAN bâwm dahsawn dân tûr entîrna a bîkin a lo pe tawh a.
Aarona thlah puithiamte chauh lo chuan an tawk tûr a ni lo va,
khuh loh chu en pawh an en tûr a ni lo. Pathian zirtîr dân chu,
“Awmhmun sawn dâwn apiangin Kohatha fapâte chu a zâwn
tûrin an lo thawk \hîn ang a; nimahsela thil thianghlimte chu an
khawih tûr a ni lo, an khawih zawngin an thi ang.”7 Puithiamte
chuan bâwm chu an khuh ang a, chutah bâwm panga a khângah
chuan zâwnfung an rawlh ang a, Kohath mîte chuan an zâwn
ang a, a khawih sawn hauh tûr a ni lo. Gersona thlahte leh
Meraria thlahte chu biak in puanzâr leh a ban rem khâwm chu
an chanpual a ni a, Mosian tawlailîr leh bawngpate a pe a.
_____
5
2Samuela 6:5; 1Chronicles 15:28; 62Samuela 6:6, 7; 7Nambar 4:15
DAVIDA RORÊLNA 745
“Kohatha fapâte erawh chu a pe ve lo; hmun thianghlim hna
chu an pual a ni a, a zâwna zâwn \hîn an ni.”8 Chutia Kiriath-
jearim a\anga bâwm an lak chhoh lai chuan LALPA kawhhmuhna
chu a fiahin ngaih sual tûr a awm hauh lo.
Davida leh a mîte hna thianghlim thawk tûra lo kalkhâwm
chu an hlim êm êm a, an thinlung takin an châk a, mahse LALPAN [706]
an hnathawh chu a pawm lo. A kawhhmuh dân an zui loh
avângin, Filistia mîten Pathian dân hre lova Israel rama an rawn
thawnkîr lai chuan bâwm chu tawlailîrah an dah a, an thiltih chu
LALPAN a pawm a. Nimahsela, Israelte chuan hetiang thil
chungchâng a Pathian kawhhmuhna chu an kawl reng a, zirtîrna
an ngaihthahna chuan Pathian a chawimawi lova. Sual tih luihna
mawh chu Uza chungah a tla ta a ni. Pathian dân a bawhchhiatna
chuan a thianghlimna chu a ngaihnêptîr a, Pathian thil khap chu
zah lo leh a sual chu puang lovin Pathian awmna chhinchhiahna
chu a khawih lui ngam ta a. Pathian chuan thuawih famkim
lohna chu a pawm thei lo, A dân zawmna kawngah inthlahdulna
a awm lo bawk a. Chutiang chuan mi pakhat thihna chuan
mipuite chu a simtîr ang a, sang tam tak hremna tuar tûr chu a
su kiang bawk ang.
Pathian hmuhin a rilru a thianghlim zo lo tih hriain Davida
chuan Uza thih thut dân a hmuh chuan bâwm chu a hlau va, ani
pawh sualna \henkhat nei ve a nih avângin rorêlna chu a chungah
a thleng ve ang. Mahse, Obed-edoma chuan hlau leh lâwm
bawk siin thuawihte chunga Pathian duhsakna tiam chhinchhiahna
thianghlim chu a pawm a. Israel mi zawng zawng chuah Git mi
leh a chhûngkua chu an ngaihven hlê a, an chungah engangin
nge a thawh ang tih an thlîr reng a. “Obed-edoma chhûngkua
leh a in leh lo zawng zawng LALPAN mal a sâwm a.” 9 Davida
chunga Pathian zilhauna chu a zo ta a. Pathian dân thianghlimna
leh khauh taka zawm a ngai tih tun hmaa a hriat hauh loh chu
hriattîr a ni. Obed-edoma chhûngkuain malsâwmna an dawn
avângin Davida chuan bâwm chuan amah leh a mîte chu
_____
8
Nambar 7:9; 92Samuela 6:1
746 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

malsâwmna a rawn thlen ve a beisei a ni.


Thla thum hnuah bâwm lâk tumna a nei leh ta a. LALPAN a
kawhhmuh ang chiaha tih a tum a. Milian hote chu koh khâwm
an ni leh ta a, Git mi chênna hmunah chuan an pungkhâwm leh
ta \euh mai a. Zah takin bâwm chu Pathian ruatte kokiah chuan
an nghat a, mipuite chu an intlar a, rilru khûr chungin kawng chu
an zawh \an leh ta a. Pên ruk an pên apianga chawlhna tûr
tawtawrâwt an hâm a. Davida tih angin “Sebawngpa leh ran
châwm thauvin” inthawina chu hlan a ni zêl a. Hlauhna leh
[707]
manganna chu tunah chuan hlimnain a thlâk ta. Lal chuan a lal
kawr a hlîp a, puan zai sin puithiam kawr a hâ a. Puithiam hna
a thawk a ni lo va, chumi kawr chu puithiam chauh lo pawhin an
ha ve \hîn a ni. He rawngbâwlna thianghlimah hian, Pathian
hmâah, a khua leh tuite nên ang khata awm a duh a. Hemi nîah
hian Jehova chu chawimawi ber tûr a ni a, zah taka chawimawi
tûr a ni.
Kawng an zawh \an leh ta a, au ri nasa tak nên, \ing\ang te,
perhkhuang te, khuangte te, tawtawrâwt bi nei te, darbenthek
te an tum a. Hla sak rem zêlin hlim takin “Davida chu a
theihtâwpin LALPÂ hmâah a lâm a.”10
Davida Pathian hmaa hlim leh zah taka an lam hi tûnlaia
nawmsip bâwl mîten an lâmna hi \hiam inchantîr tumin an sawi
chhuak \hîn a, mahse \anfung engmah a awm lo. Tûnlai kan
huna, lâmnate chu thil bawlhhlawh leh zanlaia suahsual bâwlna
mai a ni. Hrisêlna leh rilru fîm chu nawmsip bâwl nân hlan a ni
a. Lâmna hmun tlawh cheh mîte chuan Pathian zahna leh ngaih
pawimawhna an nei lo. Hêng hi khaikhin chî pawh a ni lo.
Intihhlimna lam thil serh ngainatna tichautu leh Pathian rawngbâwl
hlimna tinêp thei thil chu Kristianten zawn tûr a ni lo. Intihhlimna
lam thil serh ngainatna tichautu leh Pathian rawngbâwl hlimna
tinêp thei thil chu Kristianten zawn tûr a ni lo. Bâwm zâwn laia
Pathian fakna rî leh lâmna leh rimawite chuan tûnlaia nuam tâwla
lâmna nên inanna chhetê mah a nei lo. Pakhat chu Pathian hriat
_____
10
châng 14
DAVIDA RORÊLNA 747
rengna leh A hming thianghlim chawimawina a ni a. A dang
chu Setana hmanrua mîte hnêna Pathian theihnghilh leh A hming
tichhe tûra thawktu a ni.
Hnehna kawng zawh chuan khawpui chu a pan zêl a, an
Lalber hmuh theih loh chhinchhiahna ropui chu zui zêlin.
Tichuan, kulh vêngtute hnêna Khawpui Thianghlim kulh kawngka
hawng tûra ngenna chu hlain a lo puak chhuak a:
“Aw kulh kawngkâte u, in lu chungte kha chawi sâng ula;
Nangni kawngkhâr hlunte u, inkhai sâng rawh u;
Tichuan ropuina Lal hi a lo lût dâwn nia.
A zaiho leh a tumtu hote chuan an chhâng a:
“Ropuina Lal chu tunge ni?” tiin,
Pâwl dangin an lo chhâng leh a:
“LALPA chak tak leh thiltithei tak,
LALPA, indona thiltithei tak chu a ni.”
Tichuan mi za tam tak chuan hnehna hla thunawn chu an sa [708]
rual a:
“Aw kulh kawngkâte u, in lu chungte kha chawi sâng ula,
Nangni, kawngkhâr hlunte u, chawi sang rawh u;
Tichuan ropuina Lal hi a lo lût dâwn nia.”
Thu zawhna hlimawm tak chu a lo ri leh ta a, “Chu ropuina
Lal chu tunge ni?” tiin. Mipui tam tak aw chu “Tui tam tak rî
ang maiin” a lo chhâng a:
“Sipaihote LALPA chu,
Amah ngei hi ropuina Lal chu a ni,”11 tiin.
Kulh kawngkâ chu zau takin a lo inhawng a, kawng zawhtute
chu an lût ta a, zah takin bâwm chu a awmna tûr lo buatsaih
lâwk diamah chuan nghah a ni ta a. Bâwm serh chhin tlat hma
lamah chuan rimtui hâlna maichâm chu a awm a; remna inthawina
leh hâlral inthawina khû te, rimtui khû te leh Israelte dîlna leh
fakna chu vân lamah a chho va. Inkhâwmna chu a tâwp dâwn
ta a, lal chuan a mîte tân bânna malsâwmna a siam a. Lal chaw
chu phal takin a sem a, chaw leh uaiin a pe hlawm a.
_____
11
Sâm 24:7-10
748 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

He inkhâwmnaah hian hnam tin a\anga aiawhte an awm vek


a, he thil pawimawh ber mai an buatsaih hi Davida lalna
chhinchhiahna a ni. Lal chu Thlarau Thianghlimin a pâwl a, tlai
lam ni tla tûrin bâwktê chu a chhun ên sur lai chuan Pathian
awmpuina chhinchhiahna chu lal\hutphah bula a awm tak avângin
lâwm takin Pathian lamah a thinlung chu chawichhohvin a awm a.
Inngaihtuah chungin Davida chu “A chhûngte malsâwm
tûrin” a lal in lamah chuan a hâw a. Nimahsela, Davida thlarau
chan nêna inang lo tak mai rilru pu, chumi hlimna huna thil
awmdân lo hmu rengtu pakhat a awm a. “LALPÂ bâwm chu
Dvida khuaa a luh lai chuan, Saula fanu Mikali chuan tukverh
a\angin a lo thlîr a, LALPÂ hmaa Davida zuang leh lâm chu a han
hmu a, a hmusit rilru ta a.” A rilru khâkna avâng chuan Davida
lal ina a lo lût chu nghâk zo lovin amah tâwk tûrin a chhuak a,
hlim taka Davidan a lâwmna chu thu \ha lo pui puiin a lo \awng
khum a. A \awng chu a ramin a bung hlê a.
“Vawiina Israel lal chu a va ropui ve le, mi ho tak zahna
châng hre lo saruaka awm ang maiin vawiinah a chhiahhlawh
nulâte mithmuhah saruakin a awm kha le!” a lo ti a.
[709] Davidan Pathian rawngbâwlnaa a ngaih chu Mikalin a
hmusitin a endawng avâng chuan rum takin a chhâng a: “I pa
leh a chhûngte zawng zawng aia mi thlang a, LALPÂ mi, Israelte
chunga lala mi ruattu LALPÂ hmâah a sîn! LALPÂ hmâah chuan
lâm âwm rêng ka ni a lâwm, keimah pawh ka la insit cheu vang;
amaherawhchu chûng chhiahhlawh nula i sawite chawimawiin
ka awm ang,” a ti a. Davida kamkhatna chu LALPAN a
belhchhah a; a chapona leh chaltlaina avângin Mikali chuan “A
thih thlengin fa a nei lo va.”12
Bâwm dah sawn nâna hun serh urhsûn tak hmanna chuan
Israel mipuite rilru a luah thûk hlê a, hmun thianghlim
rawngbâwlna chu an ngai pawimawh ta sawt a, Jehova tân
\hahnem ngaihna an nei nasa ta sauh va. Hei hian an thinlung a
luah thûk deuh deuh theih nân Davida chuan a theih dân kawng
_____
12
châng 20-23
DAVIDA RORÊLNA 749
tinrêng a dap a. Inkhâwmnaa hla sak tûrte leh hla dang tam
tak a phuah a, puithiamin an rawngbâwlnaa an sak tûr chauh ni
lovin, mipuiten an kum tin kûtnaa inhlan tûra an zin kawnga sak
tûrte a phuah a. A huhâng chu a chak ta hlê a, a mîte chuan
milem biak an hawisan phah a. An vêla mi tam tak chuan
Israelte hmuingîlna chu hmuin A mîte tâna thil ropui tak tihsaktu
Israelte Pathian chu an chawisâng a.
Mosia biak in sak chu Pathian bâwm tel lovin a behbâwm
zawng zawng nên Gibea-ah a la awm reng a. Jerusalem chu an
hnam hmunpui ber atan Davidan siam a tum a. Amâ tân lal in
a sa tawh a, Pathian bâwm, puan ina awmtîr reng chu inhmeh
lo a ti a. An lalber Jehova awmpuina chuan hnam ropuina
a thlen avângin Israelte lâwmna entîr nân biak in mawi ropui
sak chu a tum a. Zâwlnei Nathana a han hrilh chuan, “I
rilrua awm ang tak chuan va ti rawh, LALPA i hnênah a awm
a lawm,”13 tiin a fuih a.
Nimahsela chumi zânah chuan Nathana hnênah Davida
hnêna hrilh tûr LALPÂ thu a lo thleng a. Davida chuan Pathian
in chu a sa thei lo vang; amaherawhchu amah leh, a thlahte leh
Israel lalram chuan Pathian duhsakna an dawng ang. “Sipaite
LALPA chuan heti hian a ti a ni, ‘Berâm tlatna hmun ata i berâm
vêng lai chu ka mi Israel mîte chunga hotu atan ka la che a, i [712]
kalna a piangah i hmêlmâate ka tibo zel a; leia mi ropui takte
hming ang hming ropui tak ka siam ang che. Ka mi Israelte tan
hmun ka ruat anga, anmahni pual hmunah an awma an insuan
tawh loh nân anni chu ka phun anga; tun hmâ ang khân
suahsualna fâten an ti rethei tawh lo vang,” a ti a.
Davidan Pathian in sak a chak lai chuan thutiam chu pêk a
ni, “Chhûngkua chu LALPAN a din sak ang che tih a hrilh che a
ni....I hnua i thlah, i rîla rah tûr chu ka tungding ang a. Ani
chuan ka hming atan in a sa anga, a ram lal\hutthlêng chu
kumkhua atân ka tinghet ang.”
Davidan biak in a sak theih loh chhan chu hei hi a ni: “Nang
_____
13
2Samuela 7:2, 3
750 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawngin thisen i chhuah nasa êm a, indote i uar êm avângin ka


hming atan in i sa lo vang. Ngai teh, fapa i la nei anga, ani chu
remna duh mi a ni anga, a vêl rama a hmêlmâte zawng zawng
lakah chuan ralmuanna ka pe ang: a hming chu Solomona
(Remnaduh) a ni anga, amâ chhanah chuan Israel-hote chu
râlmuang leh thlamuang takin ka awmtîr ang; ani chuan Ka hming
atân in a sâ ang,”14 a ti a.
A rilrua tih a châk et et \hin chu hnialsak ni mah sela Davida
chuan thu chu lâwm takin a dawng a. “Aw LALPA Pathian,
tunge maw ka nih a, ka chhûngte pawh tunge maw an nihna heti
chen chen min hruai? Aw LALPA Pathian, chûng pawh chu nanga
mithmuhah chuan thil tê tham mai zawng a ni a; nimahsela i
chhiahhlawh chhûngkaw lo awm dân tûr thu chu kum tam tak
chhûng atân i lo sawi tawh bawk a,”15 a ti a. Pathian hnênah a
thuthlung chu a tithar leh a.
Davidan tih a lo tum rilru chu ti thei sela, a hming a mawiin a
sorkar chuan ropuina a khum dâwn tih a hria a, mahse Pathian
duhdâna kal mai tûrin a inpeih fo va. Hetianga lâwm taka
bânsan mai theihna hi hmuh tûr a vâng êm êm a ni, Kristiante
zîngah pawh hian mîte an tum rilrûk, tithei ngei tûra an beisei,
titlâk lova ngaih an ni fo mai hi chu âw! A zâwlnei hmanga Davida
hnêna hrilh a ni ang hian, miin tih an châk zek zek chu an tih tûr
a ni lo tiin Pathianin a hrilh a ni. Mi dangin an tihhlawhtlin tûr lo
buatsaih sak chu an chan a ni. Pathian kawhhmuh chu zui mai
[713] lovin mi tam tak chuan an tih châk chu an tih theih loh avângin
an tih theih reng pawh an ti lo \hîn a. Tam tak chuan an tlin loh
tûr tih tumin an bei a, an tih theih chin chu an ngaihthah leh si a.
Thawh hona an tlâkchham avângin hna pawimawh zâwk chu tih
lohvin a awm \hîn a ni.
Davidan Jonathana hnênah thu a lo thlung tawh a, a hmêlmâte
a hneh hun chuan Saula chhûngte chungah ngilneihna lantîr a
tiam a. A lo hlawhtlin hnu chuan a thuthlun chu hre rengin lal
chuan zawhna a siam a: “Jonathana avânga khawngaihna kan
_____
14
1 Chronicles 22:8-10; 151 Chronicles 17:16, 17
DAVIDA RORÊLNA 751
tihlan theihna tûrin Saula chhûngte zînga mi awm an la awm em
aw?”16 A ti a. Jonathana fapa, Miphibosetha, a naupan lai
a\anga kebai a awm tih an hrilh a. Jezreel-a Filistia mîten Saula
an hneh lai khân nau awmtuin tlân bopui a tumnaah a thlauh va,
dam chhûnga piangsual a lo ni ta a. Davida chuan tlangvâl chu
lal inah chuan a ko lût a, a khawngaih êm êm a. Saula ram
zawng zawng chu a chhûngkua enkawl nân a pekîr leh a;
Jonathana fapa erawh chu lal dawhkânah nî tin chaw eia lal
hnêna khawsa tûr a ni ta a. Davida hmêlmâten Mephibosetha
chuan Davida chu dik lo taka lalna changa huatna pai reng angin
an hrilh a; nimahsela lalber thilphalna leh hawihhâwmnate, lainatna
a lantîr zui zêlnate chuan tlangvâl rilru pawh chu a hneh ta a;
Davida chu nghet takin a vuan a, a pa Jonathana ang bawkin
Pathian ruat lal nên chuan rilru hmunkhatin an awm a.
Davida lal\hutphah chu a ngheh tak hnu chuan a ram chu
râlmuang takin a awm a. An vêla mîte chuan lalram chakna leh
an inzawmkhâwmna an hmuh chuan helna an tichhuak ngam lo
va, Davida chuan a ram chungah fel taka rorêlin indona lian
tham a chhuak ta lova. A tâwpah a hmêlma hlui Filistia mîte
leh Moab mîte chu a do va, a hneh ve ve a, chhiah a chawitîr a.
Nakinah chuan a vêla hnam intiam rualte chuan indona an
chawk chhuak a, a hneh vek a, a ram chu a zau sawt a. Hêng
inzawmkhâwmte hian Davida a lo chaka a lo ropui deuh deuhna
chu an îtsîk vâng a ni a, a chawhchhuah hmasak a ni lo. A lo [714]
chhuah dân chu hei hi a ni:
Jerusalem-ah Amon lal Nahasha thih thu a lo thang a, ani hi
Saula thinurna laka Davida a tlânchhiat laia lo khawngaihtu kha
a ni a. Tûnah hian a mangan laia lo \anpuitu chunga \hat chhuah
a duh avângin Davida chuan sorkar aiawha mi tîrin Amon lal
thlâktu tûr Hanuna hnênah chuan lainatna thu a thawn a. Davida
chuan, “A pa chuan mi lo khawngaih angin kei pawhin Nahasa
fapa Hanuna chu ka khawngaih ve ang,”17 a ti a.
Nimahsela, hawihâwm taka thu a thawn chu an lo ngaikawi
_____
16
2Samuela 9:1; 172Samuela 10:2
752 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

a. Amona thlahte chuan Pathian dik chu an hua a, Israel hmêlmâ


sual ber an ni. Nahasan Davida a lo khawngaih pawh kha Israel
lal, Saula a huat vâng chauh a ni. Davida thuthawn chu Hanuna
puipate chuan an lakawi a, a hnênah, “Davida hian i pa a zah
avângin i hnênah thlamuantu a rawn tîr niin i ring em ni? Davida
hian a mîte hi khua te rawn tichhe tûra thlithlai leh enthla tûrin i
hnênah a rawn tîr a ni lawm ni?”18 an ti a. Kum zabi chanve
liam tawhah a puipate rawnna angin Nahasa chuan Amon mîten
Jabes-gilead an hneh lai khân inremna thuthlung rawng tak mai
an lo siam tawh a. Nahasa chuan an mitmu dinglam kher chhuah
sak tûrin a phût a nih kha. An remruat rawng tak chu Israel
lalin a lo dâl a, mualpho taka an sawisakte a lo chhanchhuah
dân kha Amon mîte chuan chiang takin an la hre reng a, Israelte
chu an la haw reng a. Davida thuchah chu an dawngsawng thei
lova. Setanan mi rilru a hneh chuan awhna leh rinhlelhna a lo
chhuak a, thil \ha ber pawh an ngaisual tawh \hîn a ni. A puipate
thu lain Hanuna chuan Davida laka an nungchang dik tak chu
hailan a ni ta. Israelten ring lo mi, mi tenawm an lungrual pui
chu Pathian duh dân a ni lo.
Hmânlai chuan, tûn lai ang bawk hian, sorkar palaite hna
chu a rûk tea thawh a ni a, vênhimna pêk an ni a. Palai ram
aiawha dingte chuan deusawhna an tawh chuan phuba lâk nghâl
[715] a ni \hîn a. Israelte an diriamna avâng chuan phubâ an lâk an
ring a, indo tûrin an lo inbuatsaih a. “Amona thlahten Davida
huatzâwng an lo ni ta tih an lo inhriat chuan, Hanuna leh Amona
thlahte chuan Mesopotamia rama mîte, Aram-maaka-a mi te,
Zoba-a mi te, tawlailîr leh sakawr chung chuang mîte rawih nân
tangkaraw talent sang khat an thawn a.....Amona thlahte chu
an khua a\angte chuan an chhuak a, an pung khâwm a, indo
tûrin an thawk ta a.”19
Inzawmkhâwmna muanawm lo tak a ni. Eufrates Lui leh
Mediterranean Tuipui inkâra chêngte chuan Amon mîte chu an
rawn zawm a. Kanaan chhak lam leh hmâr lamte chu râlthuam
_____
18
châng 3 191 Chronicles 19:6, 7
DAVIDA RORÊLNA 753
nên an hual a. Israel lalram nuai chimit tumin an intêlkhâwm a.
Hebrai mîte chuan an ram an rawn do hun tûr chu an nghâk
mai lo. An sipaite chuan Joab kaihhruainain Amon mîte khawpui
bei tûrin Jordan Lui chu an kân a. Hebrai sipai hotu chuan a
sipaite fuih nân heti hian a sawi a, “Huai takin awm ula, kan
mîte leh kan Pathian khuate chhanin i intipachang ang u; LALPAN
\ha a tih ang zêlin ti rawh se,”20 a ti a. Inzawmkhâwm pâwlte
chu inbeihna hmasa berah chuan hnehin an awm a.
Amaherawhchu, an indona chu bânsan mai an tum lo, a kum
lehah chuan indo chu an thar thawh leh a. Suria lal chuan a
sipaite khâwmin sipai chak tak nên Israelte chu a vau va. Davida
chuan he inbeihna hi pawimawh nia hriain amah ngei chuan indona
hmunah a hruai a, tichuan Pathian malsâwmnain hmêlmâte chu
nasa takin an hneh a. Suria mîte, Lebanon a\anga Eufrates
thlenga awmte chuan indo an bânsan mai ni lovin Israel ram
bungkhatah an lo tel phah ta zâwk a. Amon hote chu an kulhte
lâksaka Israel thu hnuaia dah an nih thlengin Davida chuan chak
takin a nawr zui zêl a.
A lalram chhiat theihna khawp hlauhawm hnuaia awm chu,
Pathian vênhimna hnuaiah a hma aia ropui zâwkin a lo awm
phah ta a. Chhanchhuahna ropui tak mai lâwm nân Davida
chuan he hla hi a sa a:
“LALPA chu a nung reng e; ka lungpui chu fakin awm sela;
Mi chhandamtu Pathian chu chawimawiin awm rawh se;
Phubâ mi lâksaktu leh,
Mi tin ka hnuaia tudawltu Pathian ngei chu. [716]
Ani chuan mi dotute lakah mi chhanchhuak a;
A ni, nangin mi beitute chung lamah chuan mi chawi kâng a;
Mi nunrâwng lak ata chu mi chhanhim \hîn a.
Chuvângin, aw LALPA, hnam tin zîngah chuan lâwmthu
ka hrilh ang che a,
I hming fakin ka zai bawk ang.
Ani chuan chhandamna ropui tak a lal siam hnênah a pe \hîn a;
_____
20
1 Chronicles 19:13
754 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A hriak thiha chungah, Davida leh a thlahte chung ngeiah


chuan,
Kumkhuain a ngilneihzia a lantîr ang.”21
Davida hlâte chuan a mîte hnênah Jehova chu an chakna leh
chhanchhuaktu a ni tih a hriattîr a.
“Lal rêng rêng hi sipaiho tam vâng ngawta chhandamâ awm
an awm ngai lo;
Mi chak hi chak êm êm vâng ngawtin chhanhim an ni ngai lo.
Sakawr hi inchhandam nân engmah a ni lo va;
A chak êm êm avâng maiin tû mah a chhanhim hek lo vang.”22
“Aw Pathian, nang chu ka Lal i ni:
Jakoba chhanhim nân thu pe ang che.
Nangmah avângin min dotute chu kan si tlû ang a;
I hming avângin min beitute chu kan chîl nek ang.
Ka thal ngul hi ka ring dâwn si lo va,
Ka khandaih hian mi chhandam hek lo vang.
Min dotute lakah chuan nangin min chhandam ta zâwk a,
Min hawtute chu i timualpho ta bawk a.”23
“|henkhatin tawlailîrte an ring a, \henkhatin sakawrte an ring.
Keini erawh chuan LALPA kan Pathian hming chu kan lam
zâwk ang.”24
Israel lalram chuan Abrahama hnêna thutiam leh, a hnua
Mosia hnêna tiam nawn, “He ram hi, Aigupta Lui a\anga Lui
lian pui (Eufrates Lui) thlengin i thlahte ka pe tawh,”25 tih chu a
lo tawng ta. Israel chu hnam chak tak, a vêla mîte zah leh \ih a
lo ni ta. A ram chhûngah chuan Davida thiltihtheihna a ropui
tak zet a. A kumkhaw thuah a mîte laka hmangaihna leh sorkara
rinawmna a dawn ang hi lal tlêm tê chauhvin an dawng ang.
Pathian a chawimawi tawh a, tûnah Pathianin a chawimawi a ni.
Nimahsela, hmuingîlna hi hlauhawmin a chang ru a. Lang
theia hnehna ropui ber a chan laiin Davida chu hlauhawm
râpthlâk bera awmin mualphona zahthlâk ber a tawng si a ni.ð

_____
21
Sâm 18:46-50; 22Sâm 33:16, 17; 23Sâm 44:4-7; 24Sâm 20:7; 25Genesis 15:18
755
71
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA

B IBLE hian mîte fakna a sawi tlêm hlê a.Mi piang tawh zînga [717]
\ha berte pawh an thiltih \hat chhûtnain hmun a luah zîm
khawp a. Hei hian tum a nei lo a ni lova, zirtîr neilo a ni hek lo.
Miin \hatna an neih zawng zawngte hi Pathian thilthlâwnpêk a ni
a; an thiltih \hate pawh Krista zâra Pathian khawngaihnaa thawh
a ni. An nihna leh an tih engkim chu Pathian ropui nâna an bat
vek avângin A ta an ni a; A kuta hmanrua mai an ni. Hei aia la
pawimawh leh zâwk–Bible-in a zirtîr chu mihring fak leh
chawimawi hi thil hlauhawm a ni; a chhan chu miin Pathiana
innghahna chu a hloh daih a, amâ chakna a rin chuan a tlu ngei
ngei dâwn a ni. Mihringin amah aia chak zâwk hmêlmâte a do
va, “Kan buante hi tîsâ leh thisen an ni sî lo, lalna te leh,
thuneihna te leh, he thim chunga khawvêl rorêltûte leh, vân
hmunahte thlarau sualho awmte an ni zâwk e.”1 Keimahni
chaknain harsatna kan sukiang thei lo, Engpawh Pathian hnên
a\anga rilru la pêngtu leh, mahnia din tumna leh mahni
inchawimawina lam rêng rêng chu kan tlûkna thlentu a ni.
Bible tum ber chu mihring chaknaa innghat lova Pathian
thiltihtheihnaa innghat tûra fuih hi a ni.
Mahni inrintâwkna leh mahni inchawimawina chu Davida
tlûkna in\anna a ni. Fakderna te, nawmsipbawl chakna leh
ropui duhna te chu a chungah hnathawh nei lovin a awm lo. An
vêla hnam dangte nêna inchawhpawlhna pawhin sualna a thlen
a. Khawchak mîte dânah chuan khua leh tuite sualna an ngaih
zam theih loh ang chu lal tân chuan thiam loh channa a ni ve lo
va; khua leh tuite chu khuahkhirhna hnuaiah an awm angin lalber
chu a awm ve lo. Hêngte hian Davida chu sualna a ngaihnêptîr
sawt a ni. Jehova chaknaa inngaitlâwma innghah aiin a finna leh
a theihnaah a innghat \an ta a. Chakna hnâr awm chhun Pathian
hnên
_____ a\anga a rilru Setanan a tihhran theih vêleh mihring pianpui
1
Efesi 6:12
756 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[718] sualna, chakna thianghlim lo chu a lo tho leh a. Hmêlmâ
hnathawh chu vawilehkhata tinghal thut lovin, a rûk tein awmdân
\ha tluang hrui kulh chu a tinghîng a. A tîrah chuan thil tê tham
tê angin a lang a, Pathian chunga rinawmna leh Amaha innghahna
pumhlûm chu thlahthlamin khawvêl tihdân leh awmdân zawm
duh zâwkna a lo awm \hîn a ni.
Ammon mîte dona chu a tâwp hmain Davida chuan sipaite
chu Joaba kuta dahin Jerusalemah a kîrsan a. Suria mîte chu
Israelten a tudawl tawh a, Ammon hote pawh an hneh ngei dâwn
tih a chiang tawh a. Hnehna lukhawng leh rorêltû thiltithei leh
fing a nihnaa chawimawina chuan Davida chu a hual vêl a. Tûnah
âwlthâwng leh inthlahdaha a awm lai tak chuan bumtu chuan a
rilru luahna hun remchâng a lo zawng a. Pathianin Davida chu
hnaih chilh a, duhsakna a chunga a lantîr chhan chu, a nungchang
sawisêl bo chu vawng him reng thei tûra chakna a neih nân a ni.
Nimahsela chutia lungkham nei lo leh khawsa thei tâwka a inhriat
lai chuan Pathian a vawnna chu thlahin Davida chuan sual
bawlhhlawh kai chu a nunah a lo thlen ta a. Vânin a ruat hnam
hruaitu Pathianin A dân kengkawh tûra A thlan chuan thu ruatte
chu a lo rapbet a. Thil sual tih tumte leh tih\haihtu ni zâwk tûr
chuan an kutte a tichak sak ta zâwk a.
Tûn hma lam chuan hrehawmna kâra a awm laite chuan
rinawm taka awmin a thu chu Pathian hnênah a thlen \hîn a. A
ke atana thang chhiar sên loh kam chu pêl thei tûrin LALPÂ kutin
a hruai \hîn a. Mahse tûnah, thil tisual bawk, zêp bawkin a
sualnain a kaihhnawihna laka tal chhuahna tûr zawngin a buai a.
Bethsabi, lal tibuai map khawpa hmel\ha chu, Davida sipai lal
rinawm ber leh huaisen ber Hit mi Uria nupui a lo ni reng mai a.
Dân bawhchhiatna chu hailan ni ta se eng nge lo thleng ang tih
tuman an hmu lâwk thei lo. Pathian dânah chuan uirê chu tihhlum
tûr a ni a, chutiang sipai thothâng \ha leh chhuanawm tak mai
chu zahthlâk taka a pawi khawih sak a nih avâng chuan lal chu
a that duh mai thei a, a nih loh leh helnain hnamte chu a khawih
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 757
chhe thei a ni.
Davidan a thil sualtih khuh a tumna zawng zawng chu a
hlawhchham a. Setana thiltihtheihnaah amah a inpe a; hlauhawmin
a hual a, a tân chuan thihna aiin hmingchhiatna chu a \ha lo ta
zâwk a. Pehhêlna kawng pakhat a lo lang a, a mangan avâng [719]
chuan uirena chu tualthahin a belhchhah nghâl a. Chhiatnaa
Saula hungtu chuan Davida tân chhiatna a zawng zêl a. An
thlêmna tawh chu chi hrang nimahsela Pathian dân
bawhchhiatnaa hruai luh an ni ve ve a. Davida chuan heti
hian a ngaihtuah a–Uria chu hmêlmâ kuta a thih chuan, a
thihna mawh chu lal in thleng thleng chuan chhui luh a ni lo
vang a, tichuan Bethsabi chu zalên takin Davida nupui a ni
thei tawh ang a; rinhlelhna chu a lo kiang anga, lal ropuina
chuan ngai a awh ang, tiin.
Amâ thihna tûr thupek ngei chu Uria chu kentîr a ni a. Lal
hnên a\anga lehkha Joaba hnêna a hlan chu hei hi a ni. “Uria
chu râl zualna lai berah hmatâwntîr ula, an thaha a thih hlauh
nân thlahthlam rawh u,” |um khat Joaban a chhan awm lova
tual thata a intihbawlhhlawh tawh avângin lal thu chu a zawm
hreh lo va, tichuan Uria chu Ammon mîte ngunhnâma tihhlum a
ni ta a.
Tûn hmâ chuan Davida chu rorêltû \ha, lal dang tluk loh a ni
\hîn a. A chanchin pawh heti ang hian ziak a ni, “A mi zawng
zawngte chungah chuan fel takin ro a rêl a.”2 A \hatna avângin
a mîte rinna leh chawimawina a dawng a. Nimahsela Pathian
kalsana sualna lamâ a thlêk avângin chutih lai chuan Setana
hnathawktu a lo ni a; Pathianin a pêk thuneihna leh dinhmun chu
a la chelh cheu avâng hian a dinhmun chu a hlauhawm chung
pawhin thuawihah a inchhâl a. Joaba, Pathian aia lal chunga
rinawm thlang zâwktu chuan lal thupêk avângin Pathian dân a
bawhchhe bawk a.
Pathianin Davida hnêna thuneihna a pêk hi Pathian dân rem
_____
2
2 Samuela 8:15
758 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

zawng chauhva hmang tûr a ni. Pathian dân kalh zawnga a


thupek zawmna chu sual a ni. “Rorêltûa awmte hi Pathian ruat
an ni,”3 nimahsela, Pathian dân kalh zawng a nih chuan kan
zawm tûr a ni lo. Tirhkoh Paulan Korin mîte hnêna a ziak hi
awmdân \ha kan zawm tûr kawhhmuhin “Mi zirtu ni rawh u, kei
pawh Krista zirtu ka ni ang bawk hian,”4 a ti a ni.
A thupêk tihhlawhtlinna thu Davida hnêna thawn chu Joaba
emaw lal emaw inkaihhnawihna tel hauh lo vang tûra fîmkhur
taka siam a ni a. Joaba chuan “A mi tirh chu, Lal hnêna indo
[720] chanchin zawng zawng i sawi zawh a, a thin a ur thut.... chuan,
‘I chhiahhlawh Hit mi, Uria pawh kha a thi asîn,’ ti ang che, a ti
a. Tichuan, a mi tirh chu a kal ta a, a va thleng a, Joaban a tirh
chhan zawng zawng chu Davida a hrilh a.”
Lal chuan heti hian a chhâng a, “Joaba hnênah chuan heti
hian va sawi rawh, ‘Hêng hian i rilru tilâwm lo chuang suh se,
khandaih chuan tû mah a thlei si lo, nasa lehzualin khua chu bei
ula, tichhe rawh u,’ tiin fuih rawh.”
Bathsebin dân anga a pasal sûnna hunbi a hman zawh chuan,
“Davida chuan a inlamah a hruaitîr a, a nupuiah a nei ta a.”
Chhia leh \ha hriatna thiang hmanga, amâ nunna ngei zawngtu,
LALPÂ hriakthih ngaihhlûtna neia kut thlâk duh lotu khân a sipai
zînga huaisen leh rinawm ber chungah thil sual a ti a, a tihlum
bawk a, a sualna lâwmman chu tû ma tihbuai lohva chen a beisei
a. Ka rei maw! Rangkachak thianghlim chu a lo thîm ta! Eng
emaw tiin rangkachak \ha mi chu a lo danglam zo ta!
A tîr a\angin Setana chuan mîte hnênah dân bawhchhiatna
chuan hlâwkna a nei \hîn tih a sawi a. Vântirhkohte chu sual
tûrin a thlêm thlûin, chutiang chuan Adama leh Evi chu sualah a
thlêm thlû a. Pathian thu awih lohnaah mipuite chu a la hruai fo
va. Dân bawhchhiatna kawng chu \ha awm taka lang, “A
tâwpna chu thihna kawng ni sî a awm.”5 Hemi kawnga kal a,
sualna rahte a khâkzia tem tawh a, a hun taka kîr lehte chu an
_____
3
Rome 13:1; 41 Korin 11:1; 5Thufingte 14:12
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 759
hlim \hîn. Pathianin A zahngaihnain Davida chuan bumna sual
rah chu boral pui der tûra thlêma awm tûrin a hnutchhiah lo va.
Israelte avâng liau liauvin Pathian chu a rawn inrawlh a \ûl
a. Hun a lo kal zêl a, Bathsebi laka Davida chêtsualna chu
hriat chhuah a lo ni a, Uria thihna tûr kha a lo ruahman lâwk a
nih rinna a awm a. LALPA chu tihhminghliauvin a awm a. Davida
chu a duhsakin a chawimawi \hîn a, Davida sualna chuan Pathian
nungchang a chhe zâwngin a tilang a. A hming chu hmusit awmin
a siam a. Israelte chu Pathian mi an nihna dinhmun a tihniam a,
mi tam tak thinlungah sual tenna a tihkiam sak a; Pathian
hmangaih lo leh \ih lotuten dân bawhchhiat an ngampat phah a ni.
Davida zilh tûrin zâwlnei Nathana chu tirh a ni a. Thuchah
thin \hawng tak a ni. Lalber chutiang hauhna tâwktu chuan a
hautu chu enge maw kawnga tihlum lova chhuahtu chu tlem te
an ni ang. Nathana chuan tîm lovin Pathian thu tihtlûkna chu a
sawi a. Vân finna hmangin lal chhia leh \ha hriatna leh lainatna [721]
a neih chu tihthawh sak a ni a, a hmui chuan amah ngeiin thihnaa
hremna chu a tuar ang tih a sawi chhuak a. Davida hnênah a
mîte chanpual dik tak vên \hatsak tûra Pathian ruat a nihna chu
\anchhanin zâwlnei chuan thawnthu–mi pakhat tihchhiat leh
nêksâwra awm, zângna dawm ngai thu a sawi a. “Khaw
pakhatah hian mi pahnih an awm a; pakhat chu mi hausa a ni a,
pakhat chu mi rethei a ni a. Mi hausa chuan berâm rual tam tak
leh ran rual tam tak a nei a: mi rethei erawh kha chuan beram
no a nu te tak te pakhat a lei, a vulh pakhat chauh lo chu engmah
a nei lo va: a hnênah a fâte nêna puitling an ni a; a thlâng zenpui
leh a no \âwmpui, a ângchhûnga awm, a fanu ang chiaha a ngaih
a ni a. Mi hausa hnênah chuan khualzin pakhat hi a va thleng a;
a hnêna mikhual lo thleng chu amâ berâm leh ran chu talh phal
lovin mi rethei berâm no chu a chhuhsak a, a hnêna lo kalpa tân
a talh a,” a ti a.
Lal thin chu a lo thawk ta phut a, heti hian a ti a, “LALPÂ
nunna chhâlin ka sawi e, chu thil titu chu tihhlum mai tlak a nih
760 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

chu; hetiang thil a tih avâng leh khawngaihna a neih loh avângin
a berâmno chu a leh lîin a rûl tûr a ni ang,” tiin.
Nathanan lal chu a en reng a, tichuan, a kut ding lam chu
vân lamah a phar chhova, urhsûn takin, “Nangmah hi i ni a lâwm,
Engati nge LALPÂ thupêk chu ngainêp a, a mithmuha thil \ha lo
i tih mai?” a ti a. Thil tisualtute chuan Davida ang hian mi hmuh
lova an sual chu khuhbo an tum a, kumkhuaa mihringte hmuh
loh leh hriat lohva thil \halo an tih phûm bona an zawng \hîn a,
nimahsela, “Kan chanchin kan thlenna tûra mithmuhah chuan
engkim saruak leh inhawng sain a awm zâwk a ni.”6 “Lang lo
tûra thuhrûk engmah a awm si lo, hriat loh tûra zêp pawh engmah
a awm hek lo.”7
Nathana chuan, “Israelte Pathian chuan heti hian a ti, ‘Israelte
lal atân hriak ka thih che a, Saula kut ata ka chhan chhuak che
a; i pu in ro chu ka luahtîr che a, i pu nupuite chu i ângchhûngah
ka dah a, Israela chhûngte leh Juda chhûngte chu ka pe che a;
chûng chu a la tlêm luattuk chuan thil dangte pawh ka pêk belh
tûr che a lawm. Engati nge LALPÂ thu chu ngainêp a, a mithmuha
thil \ha lo i tih mai? Hit mi Uria chu khandaihin i tihlum a, a
nupui chu i nupui atan i neihsak a, Amona thlahte khandaihin i
that a. Chuvâng chuan khandaih chuan i chhûngkua chu a
kiansan tawp lo vang; nang chuan min ngainêpin Hit mi Uria
nupui chu i nupui atân i chhuhsak ta si a. LALPA chuan heti hian
a ti a ni, ‘Ngai teh, nangma chhûngkaw zîng a\ang ngeiin i chungah
thil \ha lo ka chhuahtir ang a, i mithmuh ngeiah i nupuite chu ka
lâksak ang che a, i vêngte ka pe anga, chhûn ênah i nupuite an
mutpui ang. Nang chuan a rûkin i ti a, kei erawh chuan Israel
mîte zawng zawng mithmuhah chhûn ênah ka ti ang,’ a ti a.”
[722] Zâwlnei zilhna chuan Davida thinlung a khei hlê a; a chhia
leh \ha hriatna a tiharh a; a dik lohna zawng zawng chu a lo lang
a. Inchhîrin Pathian hmâah a kûn a. Hmui khûr chungin,
“LALPÂ chungah thil ka tisual ta a ni,” a ti a. Mi chunga thil \ha
_____
6
Hebrai 4:13; 7Matthaia 10:26
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 761
lo tih zawng zawng hi a tuartu hnên a\angin Pathian hnênah a lo
kîr \hîn a. Davida chuan sual râpthlâk tak a lo khawih ta a,
Uria leh Bethsebi chunga a sualna chu a hre chiang êm êm mai,
mahse, Pathian chung ngeia tisual a ni.
Israel ramah LALPÂ hriak thih hrem leh tihlumtu tûr tû mah
an hmu zo lo na chungin Davida chu hlauvin a khûr a, thiam
chang lo leh ngaihdam lohvin Pathian rorêlna chuan a paihthla
nghâl mai thei a. Nimahsela, zâwlnei hmangin thû chu thawn a
ni a; “LALPA pawhin i sual chu a dah bo ve ta e, i thi lo vang,”
tiin. Rorêl dikna chu tundin tûr a ni. Davida chunga thihna
hremna chu sual a hrin a fa chungah sawn a ni ta. Chutiang
chuan lal chu simna hun remchâng pêk a ni a; a tân chuan a
fa tuarna leh thihna, a hremna tuar saktu chu, amâ thihna
tuar aiin a na zâwk daih a ni. Zâwlnei chuan,
“Amaherawhchu, he i thiltih hian Pathian sawichhiatna
remchâng tak LALPÂ hmêlmâte tân i siam avângin naupang i
laka piang chu a thi ngei ngei ang,” a ti a.
A fa a lo dam loh chuan Davida chuan chaw ngheiin
inngaitlâwm takin a dam nân a dîl a, A lalkawr a hlîp a, a
lallukhum a dah a, leiah a tâl a tâl a, a thinlung keha lungngaiin
sualna nei si lo amâ sual avânga tuartu tân chuan a ngên a ngên
a. “A chhûngte zînga upate chu an tho va, lei a ta chu kaitho
tûrin a kiangah an ding a, nimahsela a tho duh lo va.” Mihringte
emaw khawpuite emaw chu hrem tûra puan a nih hian
inngaihtlâwmna leh simnain vuakna chu a tikiang \hîn. He
ngaihtuahna hian Davida chu a tichak a, naupang nunna zuah
tûrin a \awng\ai ngat ngat a. A thih thu a han hriat chuan ngawi
rengin Pathian thuneihnaah chuan a intulût a. Phuba lâkna
hmasaber, lo thleng nghâl ta, amah pawhin dik tia a puanah
khân Davida chu Pathian khawngaihnaa innghatin thlamuanna
nei lovin a awm lo.
Mi tam tak Davida tlûkna chanchin chhiartûten “Engah nge
762 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

he thu hi an ziah lan ve chu aw?” Engtizia nge Vânin ropui taka
a chawimawi mi nun thim lai hi Pathianin khawvêlah hian a pharh
chu le?” tiin an zâwt \hîn a. Zâwlneiin Davida a zilh hauna
chungchângah khân heti hian “Pathian sawichhiatna remchâng
tak LALPÂ hmêlmâte tân i siam avângin,” tiin a sawi a. Chhuan
[723]
lo awm zêlah Kristian sâkhaw ring lo mîten Davida nungchang
bâl ber lai hi kâwk chhuakin, hnehna chang leh hmusit chungin,
“He mi hi Pathian rilru ang pû a nih hi!” an ti \hîn a. Chutiang
chuan sâkhaw demna a lo chhuak a, Pathian leh A thu chu
sawichhiatin a awm a, rin lohnain rilrûte chu a tisak a, mi tam
takin, sâkhuana kawr hain sual tih an huai ta a.
Nimahsela, Davida thawnthu hian sual tihngamna a pe lo.
Pathian zilhna anga a kal lai chuan ‘Pathian thinlung ang pu mi’
tia vuah a ni mai a. A lo sual a, LALPÂ hnêna inchhîra a kîr leh
hmâ loh chuan a chungchâng thu dik chu a tâwp a. Pathian
thuin fiah takin a sawi a, “Davida thiltih chu LALPÂ mithmuhin
sual a ni.”8 LALPAN zâwlei hmangin Davida hnênah thu a sawi
a, “LALPÂ thupêk chu i ngaihnêp a, a mithmuha thil \ha lo i tih
avâng chuan khandaih chuan i chhûngkua chu a kian san tawp
lo vang,” tiin. Davida chuan a sual sima ngaihdamna changin
Pathianin pawm mah sela amah ngeiin a chi tuh rah, lungngaihna
chu a seng a. Amah leh a chhûngte chunga rorêlna lo tla chu
Pathianin sual a huatzia nemnghettu a ni.
Tunhma chuan Davida chu a hmêlmâte phiar rûkna a\ang
tein Pathianin a hum \hîn a, Saula pawhin a chungah engmah a ti
thei lo. Nimahsela, Davida bawhchhiatna chuan Pathian nên
an inzawmna a tidanglam ta a. LALPAN engti kawng zawng
mahin thil dik lo tih a phal thei lo. Saula laka a vêng ang khân
Davida chu a sual rah seng lo tûrin A thuneihna A hmang thei lo.
Amah Davida chungah pawh danglamna nasa tak a lo awm
ta a. A sual hriatna avângin leh a sualna rah râpthlâk tak avângin
a thinlung a keh a. A khua leh tuite hmuhah pawh a tlâwm a.
_____
8
2 Samuela 11:27
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 763
A huhâng pawh a nêp ta a. Tûn hun thleng hi chuan a hmuingîlna
chu LALPÂ thupêk uluk taka a zawmna vâng niin a puh a.
Nimahsela, a khua leh tui, a sualna hretute chu, zalên zâwka
sual lamâ hruaiin an awm dâwn ta. A ina a thuneihna te, a fâten
a thu an awihna leh an zahnate chu a zuai ta a. An sualnaa a
zilh an \ûl pawhin a sual inhriatna avângin ngawih mai a chuh ta
a, a inchhûnga dikna tungding tûrin a bân a chak ta lo va. Entawn
tûr \ha lo tak siamin, a fâte chungah nghawng a nei a. A sualnain
a nghawng chu dang tûrin Pathian a inrawlh lo va, an nih dân
ang ang chu chang mai tûrin Pathianin a thlentîr a; tichuan Davida
chuan Pathian hremna chu nasa takin a tuar a ni.
A chêtsual a\anga kum khat pumhlûm chu Davida thlamuang
takin a awm a, Pathian lâwm lohna engmah hmuh tûr a awm lo
va. Nimahsela, Pathian thutlûkna chu a chungah a inkhai a. [724]
Rorêlna nî leh phuba lâkna rang taka thleng ngei tûr, engang
simna mahin a khawih her theih loh, zahna leh lungngaihnain a
hring nun pum pui tithim tûr chu. Davida awmdân kawk chhuak
a, an sual thiam loh channa tihnêp tumtute chuan Bible-a chuang,
dân bawhchhiatna kawng hrehawmzia hi zir rawh se. Davida
ang hian an sualna leh sual rahte a\angin hawikîr mah se, he
dam chhûngah pawh hian, thil hrehawm leh thil kha chu tawh
tûr an nei a ni.
Davida tlûkna chanchin hi Pathian malsâwmna leh duhsakna
ropui taka dawngtuten him tâwka inngai mai lova, inring renga
\awng\ai an thlahthlam loh nâna Pathian vaulâwkna a ni.
Pathianin zir tûr a lo duan chu inngaitlâwmna nên zir an lo tum
tawh tih finfiah a ni. |hangthar sang tam tak lo awm zêl tûrte
chuan thlêmtu chakna laka an dinhmun hlauhawmzia an hriat
phah bawk a. LALPAN ropui taka a lo chawimawi tawh Davida
tlûkna chuan mahnia rinna nghat lo tûrin a tiharh bawk a. Rinna
avângin Pathian chauhvin A thiltihtheihnain a vawng thei a ni tih
an hre ta a. An himna tûr leh an chakna chu Amahah chauh a
awm tih hriain, Setana kawngah chuan pên khat pên luh pawh
764 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

an hlau tawh a ni.


Davida chunga Pathian thutlûkna chu puan a nih hmâ pawhin
bawhchhiatna rah chu a seng \an tawh a. A chhia leh \ha hriatna
chuan chawlhna a hmu lo. A thlarau lungngaihna chu Sâm 32-
naah a sawi chhuak a:
“A bawhchhiatna ngaihdamâ awma,
A sualna hliahkhuha awma chu, a eng a thâwl e.
Mi, LALPAN khawlohna neia a ruat lohva,
A thlarauva tihderna rêng rêng awm lova chu, a eng a thâwl e.
Ka ngawih reng lai khân, nilênga ka rûm \hinna lamah
Ka ruhte hi a chang zo vek a ni.
A chhûn a zânin i kutin mi delh si a;
Ka taksa hnâwnna pawh, \hâl rumin thil a tidanglam angin,
A lo danglam tak hiâl kha.”9
Sâm 51-na hi Davida inchhîrna thu, LALPÂ zilhhauhna thuchah
a lo thlen lai a, a au chhuahpui a ni:
“Aw Pathian i ngilneih êm avângin mi khawngaih la;
I lainatna nasat avângin ka bawhchhiatnate hi thai bo vang
che.
[725] Ka khawlohnate hi mi silfai sak var la,
Ka sual hi mi tlenfaisak ang che.
Ka bawhchhiatnate hi ka hre ta si a;
Ka sual hi ka hmâah a awm fo \hîn a ni.
I chungah, i chung chauhvah thil ka tisual a,
I mithmuha thil sual chu ka lo ti ta a;
Thû i sawiin thiam i chan theih a,
Ro i rêlin sawisêlbo i nih theih nân.
Ngai teh, khawlohna dinin ka awm a;
Ka nun sualin mi pai a.
Ngai teh, chhûngril lamahte hian takna i duh \hîn a;
Tichuan lang lo lamah hian finna mi hriattîr ang.
Husop-in mi tifai la, tichuan ka fai ang;
_____
9
Sâm 32:1-4
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 765
Mi silfai la, tichuan vûr aiin ka vâr ang.
Hlimna leh lâwmna chu bengin mi hriattîr ang che;
I ruh tihtliahte hi a hlim theih nân.
Ka sualnate lakah hian i hmai thup la,
Ka khawlohna zawng zawng thai bo vâng che.
Aw Pathian, keimahah hian thinlung thianghlim tak siam la;
Ka kawchhûngah hian thlarau dik tak siam thar leh ang che.
I hnên ata hi mi paih bo suh la;
I thlarau thianghlim hi mi lâksak suh ang che.
I mi chhandam hlimna chu mi pe leh la;
Thlarau tihnuamin mi chelh reng ang che.
Chutichuan bawhchhetute chu i kawng chanchinte ka zirtîr
ang a;
Tichuan, mi sualte chu i lamah an hawi leh ang.
Aw Pathian, nang mi chhandamtu Pathian, thisen chhuahnate
lakah mi chhanhim ang che;
Tichuan ka lei hian i felna thu hi hlim takin hlaah a sa ang.”10
Hetiang hian a mîte pungkhawmho zîngahte leh lal ina–
puithiamte leh puipa te, lal fâte leh indo mîte–zînga hla serh an
sak fo tûrah chuan, chhuan hnuhnung berte pawhin a tlûkna thu
an hriat theihna tûrin Israel lal chuan a sualna te, a simna te,
Pathian khawngaihna avânga ngaihdamna a beiseinate chu a sawi
chhuak vek a. A sual thup bo ai chuan a tlûkna chanchin hian
mîte zirtîr thei se tih a duh zâwk a.
Davida simna chu a thûkin a dik a. A sualna sawi nêp
tumna a awm lo. Hremna pumpelh tumna awm lo hi a
\awng\aina tiropuitu a ni. Pathian chunga a sualna tamzia chu a
hmû a; a rilru bawlhhlawhna leh a sualna chu a ten a. Sual
ngaihdamna chauh a dîl lo va, rilru thianghlim a neih nân a
\awng\ai a. Theihtâwp chhuaha a beihna chu Davidan
beidawngin a titâwp lo. Misual sim leh chunga Pathian thutiamah
chuan a sual ngaihdamna leh pawm a nih lehna a hmu a.
_____
10
Sâm 51:1-14
766 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“Inthawina chungah lâwmna i nei si lo va; chuti ni suh sela


chuan ka pê ang;
Hâlral thilhlan chungah lungawina rêng i nei lo ve.
Pathian duhzâwng inthâwinate chu thlarau lungchhia hi a ni.
Aw Pathian, thinlung lungchhia leh inchhîr ngawih ngawih hi
i hmusit lo vang.”11
[726] Davida chu a tlu tak naa Pathianin a kaitho leh a. Tûnah
chuan a tlûk hmâ aiin Pathian a rempui tawh zâwk a, a mihring
puite khawngaihna a ngah sawt a. Tichuan hlim leh lâwmin a
zai a:
“Ka sualna chu i hnênah ka puang a,
Ka khawlohna chu ka zêp ta lo va:
‘Ka bawhchhiatna chu LALPÂ hnênah thuphâ ka châwi tawh
ang’ ka ti a;
Tichuan ka sual khawlohna chu i lo ngaihdam tâk kha.....
Nang chu ka bihrûkna hmun i ni a; nang chuan manganna
lakah mi humhim anga;
Chhandamna hlâtein mi hual vêl tîr ang.”12
Davida nunna zuah a nih chungchângah Pathian chu hleih
neia puhin Saula paihthlâkna chhan chu a nêp zâwk a, sualna
rimtui niin a lang e, tiin mi tam tak an phunnawi a. Nimahsela
Davida chuan a sual puangin a inngaitlâwm a, Saula erawh chuan
zilhna chu ngainêpin sim lovin a rilru a tikhauh va.
Davida chanchin hi mi sual sim lehte tân awmze nei tak vek
a ni. Mihringa thlêmna lo awm leh theihtâwp chhuaha beihna
te, Pathian chunga simna zîktluak leh kan LALPA Isua Krista
rinna kawnga entawn tûr rilru khawih thei ber zînga mi a ni.
Thlarau sualnaa tlû leh sual phurrit hnuaia bei tâlh tâlhte tân
fuihna \ha ber a ni kumkhua dâwn a ni. Pathian fa sang tam
takte suala bo pil tawh a, bânsan duh lehtûte chuan Davida
simna dik tak leh Pathian hnêna a inpuanna chu pawm sak a
ni tih an hre reng a; a bawhchhiat avângin a tuar ngei a,
_____
11
Sâm 51:16, 17; 12Sâm 32:5-7
DAVIDA SUALNA LEH INCHHÎRNA 767
mahse sim tûra huaisenna neiin Pathian dân kawng chu zawh
an tum phah a ni.
Tû pawh Pathian zilhhauhna hnuaia awm chuan, sual sima
inpuang leh inngaitlâwmin Davida tihdân ang hian beiseina a awm
tih a hre chiang ang. Rinnaa Pathian pawm duhtu chuan
ngaihdamna a hmu ang. Sim tak taktu chu LALPAN tû mah a
hnawt chhuak ngai lo. He thutiam hi a pe tawh a: “Kei min rem
duh chuan ka ângchhûngah lo tlu lût se, mi rem rawh se.”13
“Mi suaksual chuan a awmdân chu bânsan sela, mi fel lo chuan
a ngaihtuahte chu bânsan bawk rawh se; LALPÂ hnênah kîr leh
rawh se, tichuan Anin a lo khawngaih ang; kan Pathian hnênah
kîr leh rawh se, Anin a ngaidam nasa khawp dâwn sî a.”14 ð

_____
13
Isaia 27:5; 14Isaia 55:7
768 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

72
ABSALOMA HELNA

[727]
Z ÂWLNEINathana tehkhinthu a ngaihthlâk laia Davidan
ngaihtuah lêm lova “A lêt lîin a rûl tûr a ni ang”1 tia amâ
chungchâng a lo sawi chhuah chu a chungah a tla dâwn a ni. A
fapâte palî chu an thî anga, an pâ sual vânga thî an ni vek ang.
Amnona, a fatîr chuan thil sual zahpuiawm tak mai a tih lai
khân Davidan hrem lo leh hau lovin a chhuah a. Dân chuan uire
chu tihhlum tûr a ti a, sualna pângngai lo tak Amnonan a tih
bawk avângin thuah hnihin thiamloh channa a nei a ni. Davida,
mahni sualna avânga inthiamlohna nei chuan dân bawhchhetu
chu hrem lohvin a chhuah a ni. Kum hnih pumhlûm Absaloma
chuan a farnu dik lo lûtuka tihchhiat chu a enkawl a, phuba lâk
a tumna chu a zêp reng a, a tâwpah a puak chhuak ta a. Lal
fapâte chaw an eiho laiin a farnu tibawlhhlawhtu, Amnona zu
rui lai chu a ûnaupa thupêkin an tihlum ta a.2
Hremna let hnihna chu Davida tuartîr a ni ta a. A hnênah
thu râpthlâk tak a lo thleng a, “Absaloman lal fapâte zawng
zawng chu a that ta vek mai a, pakhat mah a zuah lo.” Chutichuan
lal chu a tho va, a silhfênte a pawtthlêr a, leiah a mu ta a; a
chhiahhlawh zawng zawngte chu an silhfênte pawtthlêrin a
kiangah an ding a.” Lal fapâte hlauhlawpa Jerusalema lo
kîrte chuan an pa chu thudik an hrilh a; Amnona chauh thah
a nih thû chu; tichuan, “An âw chhuah meuhvin an \ap a; lal
pawh chu a chhiahhlawhte nên chuan an \ap ta vak vak mai
a.” Absaloma erawhchu a tlân bo va, Gesur lal Talmaia, a
pû (a nû pa) hnênah a kal a. 3
Davida fapa dangte ang bawkin Amona chu mahni duh ang
anga tâl theia thlahthlam a ni. A thinlungin a ngaihtuah chu tih
zêl a duh a, Pathianin eng nge a phût tih a ngaihtuah lo. A thil
sual tih chu lian hlê mah se Pathianin a zuah rih a. Kum
hnih chhûng simna hun pêk a ni a; mahse a sual zui zêl a,
_____
1
2Samuela 12:6; 22Samuela 13:23, 29; 3châng 36, 37
ABSALOMA HELNA 769
amâ thiamlohna ngeia tihhlum a ni a, rorêlna ni râpthlâk chu
a nghâk ta a.
Davida chuan Ammona thiltih sual hremna tûra a tihtûr [728]
chu a ngaihthah a, lal leh pa rinawm lohna leh fapa sim duh
lohna avâng chuan L ALPAN an chan tûr chu an chungah a
thlentîr a, Absaloma chu a khuahkhirh lo a ni. Nû leh pâin
emaw rorêltûten emaw thiltisual hrem tûr an ngaihthah chuan
Pathianin a ti mai a ni. A khuahkhirhna chu lâk sawn a nih
chuan sual chu sual bawkin a thungrûl zut zut mai a ni.
Amnono, Davidan a duat sualna rah \ha lo chu a tâwp
ta mai lo, Absaloma leh a pa intuithlârna chu a in\an ta a.
Gesur-a a tlânchhiat hnu chuan, a fapa sualna chu Davidan
a hrem nân a lo kîr leh a phal lo va. Hei hian sual phelh
theih loh LALPA ngei pawh khawih ve tûr chu tihnêp ahnehin
a punlun ta a. Absaloma, mi chak leh tumruh leh invawng
\halo mi chu lalram chungchânga inrawlhin thiltum hlauhawm
deuh mai chu a nei ta vat a.
Kum hnih a ral hnu chuan Joaba chuan pa leh fapa inkâra
inrem lohna chu siam\hat a tum a. Joaba hrilh angin hmeichhia
chu Davida hnênah chuan a kal a, pasal sûn a ni a, a fapâte
pahnih chauh chu amah châwmtu leh thlamuantu an ni tih a sawi
a. An insualnaah a fapa pakhat chuan a pakhat zâwk chu a
that a, an chhûngkua leh laichînte zawng zawng chuan a la dam
zâwk chungah chuan thisen phubâ chu lâk an duh a. “Chutiang
chuan ka meiling la awma chu an timit anga, ka pasal chu hming
nei lo leh lei chungah thlah rêng rêng nei lovin a awm mai dâwn
a ni,”4 a ti a. He ngenna hian lal chu a khawih khawp mai a,
hmeichhe hnênah chuan a fapa chu lal vênhimna a dawng ang
tih a hrilh a.
Tlangvâl sahimna tûr pe ngei tûra lal a intiam nawntîr mawlh
mawlh hnû chuan lal zahngaihna a ngên a. A fapa, a
hnawhchhuah chu a hruai haw leh loh avângin thil tisual \awnga
\awngah a puh a. “A chhan chu kan thi tûr a ni, tui, leia leihbuak,
_____
4
2Samuela 14:7
770 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

ruh leh theih tawh loh ang kan ni si a. Pathianin mihring a thliâr
hrang lo, mahse, a hnên a\anga a hnawhchhuahte, amâ lamâ kîr
leh thei tawh lo tûrin ruahmanna a siam ngai lo” a ti a. Pathianin
misualte tâna a hmangaihna, nêm leh lungkuai taka tihlanna-
Joaba, sipai hawihhâwm lo tak a\anga hetiang a lo chhuak hi,
Israel mîte tlanna thu dik ropui nêna an inchûlnêlna tilang fiahtu
chiang tak a ni. Amah ngei pawhin Pathian zahngaihna a
mamâwh a ni tih a hriain, he ngenna hi lal chuan a hnâwl thei lo.
[729] Joaba hnênah chuan thupêk chhuahin, “Kal la, tlangvâl
Absaloma chu rawn hruaikîr leh rawh”5 a ti a.
Absaloma chu Jerusalem-a kîr leh phal sak a ni a, mahse a
pa hmu tûra lal ina kal chu phal sak a ni lo. Davida chuan a fâte
a duat sualna rah \halo chu a hmu \an a, a fapa hmêl\ha leh
duhawm tak a hmangaih êm êm Absaloma leh mipuite chuan
dân bawhchhiatna sual tenawmzia chu an zir atân tihlan a duh a.
Absaloma chu amâ inah kum hnih a chêng a, lal in a tlawh chu
phal a ni lo. A farnu chu a kiangah a awm a, siam \hat theih
tawh lohva tihchhiat a nihna chu hriat rengin a awm a. Mipui
vântlâng thlîr dân chuan lal fapa chu dân bawhchhia ni lovin,
pasal\ha niin a lang zâwk a. Hei hi remchânga siamin mipuite
rilru hîpsak tûrin a inbuatsaih a. A pianhmang mawina chuan
amah thlîrtute duhsakna a dawntîr a ni. “Israel zawng zawng
zîngah Absaloma ang rênga hmêl \hata fak kai tû mah an awm
lo va; a ke lêr a\angin a chhîp thlengin sawisêlna rêng rêng a
awm lo va.”6 LALPÂ tân chuan Absaloma nungchang–tumruh,
viak \ha leh lainatna nei mi lungawi lohna neia inngaihtuah tûra
kum hnih ngawt dah chu a finthlâk loh a ni. Davidan Jerusalem-
a a lo kîr chu rem a ti a, mahse a hnêna a lâkluh si loh avângin
mipuite khawngaih chu a hlawh a ni.
Pathian dân a bawhchhiatna a rilrua châm reng avângin
Davida chu a rilru a zeng niin a lang a, a chak lovin thu a
pawtchat thei lo va, a sual hmaa huaisen leh thu titlu thuai \hîn a
nih nên, mipuite chunga a huhâng pawh a chau ta a. Hei hian a
_____
5
châng 21; 6 châng 25
ABSALOMA HELNA 771
fapa mi pângngai lo tak ruahman chu a tihhlawhtling a.
Joaba avângin Absaloma chu a pain a pawm leh ta a, mahse
pâwn lângah chuan inremna chu a awm na a, a thiltih tum chu a
chhunzawm zêl a. Tûnah chuan lalram zawng zawng deuh thâw
chu a chang tawh a, a hmâah mi sawmnga leh tawlailîr leh
sakawrte a tlantîr a. Lal chu hahchawlh leh fianriala awm a lo
chak \an lai chuan Absaloma chuan taima takin mipui duhsakna
a cho chhuak a.
Davida nguaina leh thatho lohna avângin a hnuaia mîte pawhin
fel taka rorêl chu an thlahdah a. Absaloma chuan amâ ham\hatna
atân thil fel tâwk lo lai chu fing takin a dap a. Nî tin maiin he
mipa hawiher zahawm tak mai hi khawpui kulh kawngka bulah
chuan hmuh theihin a awm \hîn a, thupawi sawi tûr neite chu a
lo dawngsawng \hîn a. Absaloma chuan an lungawi lohna chu [730]
a lo ngaihthlâk sak a, sorkar chaklohna chu pawi a tihzia a lo
sawi lang a, an harsatnaah chuan a khawngaihzia te a lo hrilh
\hîn a. Israel mîte chu an chanchin a ngaihthlâk hnu chuan heti
hian a sawi \hîn a, “I e, i thu chu a \hain a dik a, nimahsela
ngaihtuahtu tûr lalin tû mah a ruat lo.” “Kei hi he mi ram rorêltuah
mi siam sela ka va ti êm ve âw! Chutichuan fel takin ka rêlsak
\hîn tûr,” te a lo ti bawk \hîn a. Hetiang pawh hian a ti a,
tupawh amah chibai bûk tûra han hnaih apiangte chu a lo ban a,
a chelh a, a lo fâwp \hîn a.”7
Lal fapain fing taka a sawithawina chuan a chhe lamin a
chawk nung a, sorkar chunga lungawi lohna chu chak takin a
darh ta a. Mi tinin Absaloma an fak a. Lalram chu chang tûra
ngaih a ni a, chu hmun sâng chu luah tlâk a ni bawk a,
lal\hutthlêng chu luah thuai se tih an duh a. “Chutichuan
Absaloma chuan Israel mîte thinlung chu a hîpsak a.”8 A fapa
a duhsakna avânga mitdel lal chuan engmah hlauhthawn tûr a
nei hauh lova. Lal fapain ram a lâk pawh chu Davida chuan
amâ rorêlna chawisânna leh inremna lâwmna entîrna tûrah a
ngai mai a.
_____
7
2Samuela 15:2-5; 8châng 6
772 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Mipuite thinlung chu amah zui tûrin a lo inpeih tawh a, helna


chu puang tûrin Absaloma chuan hnam tin hnênah mi thlan bîkte
chu a rûkin a thawn darh a. Tûnah chuan sâkhuana kawrfual
chuan ram phatsan a tumna chu a khuh a. Rei tak a ni tawh a,
a tlânbo laia Hebron-a thutiam a neih chu a hlen tûr a ni.
Absaloma chuan lal hnênah, “Hebron khuaa LALPÂ hnêna ka
thutiam hlen tûrin min kaltîr rawh khai. I chhiahhlawh hian
Suria rama Gesur-a ka awm lai khân, ‘LALPAN Jerusalem-a
min hruai leh phawt chuan LALPÂ rawng ka bâwl ang’ tiin thu
ka lo tiam tawh a ni,’ a ti a.”9 A pa amah ngaina hliah hliahtu
chu a fapa sâkhaw mî-na chuan a thlamuan a, malsâwmnain a
thlah a. Phiar rûkna chu tûnah chuan a puitling ta. Absaloman
vervêk tak a lalna chan tuma a beihna chuan a pa mit a tidel
chang ni lovin, mipuite mit tlungah a siam bawk a. Tichuan,
Pathian mi ruat lal ber laka hel tûrin mipuite chu a hmin thei ta a ni.
Absaloma chu Hebron-ah a kal a, “A hnênah chuan sawm
bîk, mi zahnih Jerusalem a\angin an kal ve a, rilru \ha tak puin
an kal a, engmah an hre ve lo.”10 Absaloma zuitute chuan fapa
an hmangaihna chuan pa chunga helnaah a hruai a ni tih an hre
rêng rêng lo. Hebron a thlen vêleh Absalom chuan Ahitofela,
Davida rorêlpui chu a ko nghâl a, mi fing a ni a, a ngaihdân chu
him leh fing bera ngaih a ni. Ahitofelan phiarrutûte a han zawm
[731]
chuan Absaloma chu hlawhtling ngei tûrin a lang a, ram tin a\ang
mi huhâng neite chu a hîp sî a. Helna tawtawrâwt a han rîk
chuan, lal fapain enthlatu a thawnte chuan Absaloma chu lal a ni
tiin an puang a, mi tam tak a hnênah an lo kal khâwm a.
Chumi lai chuan Jerusalem-ah lal hnênah chuan râlkhêl thu
chu a lo thleng a. Davida chu a lal\hutthlêng bul maia helna lo
chhuak ta chu hmu tûrin tihharhin a awm ta thut mai a. Amâ
fapa, a hmangaih leh a rin lallukhum chhuhsak tumtu chuan a
nunna ngei a lâk pawh a rinhlelhawm loh. A hrehawmna nasa
tak avângin a lungngaihna rei tak a chunga la châm reng chu a
thingthla a, a \hat lai huna a rilru chu puin rîkrum thil chu bei
_____
9
châng 7, 8; 10châng 11
ABSALOMA HELNA 773
tûrin a inbuatsaih a. Absaloma chuan mêl sawmhnih chauha hla
Hebron-ah chuan a sipaite chu a ko khâwm a. Helho chuan
Jerusalem kulh an lo thleng mai dâwn a ni.
A lal in a\ang chuan Davidan a khawpui a thlîr a– “A sânzia
mawi tak, khawvêl zawng zawng hlimna chu,.....Lal ropui tak
khawpui chu.”11 Inthahna hmun ni tûr leh tih\iau a ni mai tûr
ngaihtuahna chuan a tihkhûr a. A khua leh tuite rinawm taka la
awm fote chu sâwmin khawpui chu an luah reng dâwn nge?
Jerusalem chu thisena luang tûrin a pe mai em ni ang? Thu a
pawtchat a. Indona \ihbaiawm chu khawpuiah a thleng tûr a ni
lo. Jerusalem chu a chhuahsan anga, a mîte rinawmna chu fiah
a ni anga, amah \an tûra an kal khâwm theihna hun pêk an ni
ang. Hêng buaina hunah hian Pathian leh a khua leh tuite chunga
thuneihna Vânin a pêk chu a hmang tûr a ni. Harsatna a lo
chhuahin Pathian chungah a innghat ang.
Mualpho leh lungngaiin Davida chuan Jerusalem kulh
kawngka chu a kân a–a lal\hutthlêng, a lal in leh Pathian bâwm
a\anga hnawh bo a ni, a fapa duhlaiin helna a siam chhuak ta si
a. Mipui lungngai tak kawng zawh inzui duah duah chu mitthi
vui ang mai an ni. Davida vêngtu, Kerit mîte, Pelet mîte leh Git
mi zaruk Gath a\anga lo kal Itaia hruaite chuan lal chu an zui a.
Nimahsela, Davida, mahni hmasialna nei lo chuan mikhual mai
an la ni a, a chhiatna chu \âwmpui ve tûrin a duh lo va. A tân an
inpe phal a ni tih a hria a. Lal chuan Git mi Itaia hnênah chuan,
“Eng tizia nge nang hi i lo kal ve? Kîr leh la, lal hnênah awm
rawh; nang chu mikhual ram danga mi i ni bawk si a, nangma [732]
hmun lamah kîr leh rawh khai. Nimin lawka lo kal i ni a, vawiinah
hian kan hnêna a chhuk a chhova min zui tûrin ka tih ve tûr che
i ni em ni? Ka kal theih theihnaah ka kal dâwn a ni a, nang chu
kîr leh la, i ûnaute zawng zawng hi hruai kîr rawh; khawngaihna
leh thutak i hnênah awm rawh se,” a ti a.
Itaia chuan a chhâng a, “LALPÂ nunna leh lal, ka pû nunna
chhâlin ka sawi e, lal, ka pu hi i awmna tawh phawtah chuan,
_____
11
Sâm 48:2
774 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

thih leh thih a ni anga, dam leh dam a ni anga, i chhiahhlawh hi a


awm ve zêl ang,”12 a ti a. Hêng mîte hi ramhuai bia a\anga
Jehova biaa inlet an ni a, an lal leh an Pathian chunga an rinawmna
an rawn lantîr a ni. Davida chuan boral thei mai dinhmuna a
din laia an inpêkna chu lâwm takin a pawm a, thlalêr lam panin
an vaiin Kidron Lui chu an kai a.
An kal lai chu an ding leh ta a. Bâwm thianghlim zâwntuten
an rawn zui a ni. “Ngai teh, Zadoka te chu Pathian thuthlung
bâwm zâwnin Levi-ho zawng zawngte nên a hnênah an kal ve
a.” Davida zuitute chuan chu chu thil hlimawm lo thleng tûr ang
neiin an thlîr a. Anni ngaihdân chuan chu chhinchhiahna
thianghlim awmpuina chu chhanchhuahna leh hnehna tâwp ber
an channa tûra tiamkamna a ni. Mipuite chu huaisen taka lal
hnêna kal khâwm tûrin a tithatho thar ang a. Jerusalem a awm loh
sanna chuan Absaloma zuitute hnênah manganna a thlen ang.
Bâwm a hmuh chuan Davida chuan rei lote chhûng chu
hlimna leh beiseina a nei a. Mahse ngaihtuahna dang a lo kal
thuai a. Pathianin rorêltû atan a ruat a ni a, mawhphurhna
zahawm tak a nei a. Mimal tuina lam ni lovin, Pathian ropuina
tûr leh mipuite \hatna tûr chuan Israelte lal rilru luah khattu a ni
tûr a ni. Cherub (vântirhkoh) te inkâra chêng Pathian chuan
Jerusalem chu heti hian a sawi a, “Hei hi kumkhua atâna ka
chawlh hmun tûr a ni.”13 Pathian thu lo chuan puithiamin emaw,
lalin emaw A awmpuina chhinchhiahna chu dah sawn theihna
an nei lo. Davida chuan a nun leh a ngaihtuahna chu Pathian
dân nên a inrem tûr a ni tih a hria a, chuti a nih loh chuan bâwm
chuan hlawhtlinna aiin chhiatna a thlen dâwn a ni tih a hria a. A
sualna nasa tak chu a hmâah a awm reng a. He phiarrûkna
pawh hi Pathian rorêlna dik a ni tih a hria a. A in chhuahsan lo
tûr ngûnhnâm chu a pai ata phawisain a awm reng a. Buaina
chuan eng nge a thlen dâwn a hre lo. Dân thu ziak thianghlim,
an vân Lalber duhdân a taka lantîrtu, a ram dânpui inthlunna leh
a hmuingîlna innghahna chu Israel khawpui a\anga lâksawn chu
_____
12
châng 19, 20; 13Sâm 132:14
ABSALOMA HELNA 775
a tihtûr a ni \huai lo a ni.
Lal chuan Zadoka chu thu a pe a, “Pathian bâwm chu [735]
khawpui chhûngah zâwn hâw leh rawh u; LALPÂ mittlunga ka
awm chuan mi hruai hâw leh anga, Pathian bâwm leh a awmna
chu min hmuhtîr leh anga; amaherawhchu, ‘Nangmahah lâwmna
reng ka nei lo,’ a tih chuan ngai teh, heti mai hi ka ni a, \ha a tih
ang angin ka chungah hian ti mai rawh se,” a ti a.
Davida chuan heti hian a ti bawk a, “Hmu theitu i ni lâwm
ni? I fapâte pahnih, i fapa Ahimaaza leh Abiathara fapa
Jonathana nên thlamuang takin khawpuiah haw leh rawh u. Ngai
teh, kei chu chanchin min rawn hriattîr hmâ loh chu thlalêra lui
kaiahte hian ka lo awm ang e.”14 Khawpuiah chuan puithiamte
chuan helhote chêtdân leh an tum dân hriain atân rawng an bâwl
\ha thei zâwk anga, a rûkin an fapâte, Ahimaaza leh Jonathana
chuan chanchin an hrilh zêl thei ang.
Puithiamte Jerusalema an kîr hnu chuan tlânchheho chungah
thimna chhah zâwk a lo thleng leh ta. An lal râltlân, anmahni
hnawhchhuaha awm, Pathian bâwmin a kalsante an hma lam
chu thil râpthlâk leh vânduaina thim hnuaiah a awm a.
“Chutichuan Davida chu Olive Tlâng chhohnaah chuan a lâwn
chho va, chhoh pah chuan a \ap zêl a; a lû a khum a, ke lâwngin
a kal a, a hnêna mi awm zawng zawngte chuan lû an khum
\heuh va, \ap chung zêlin an chho va. Mi tuin emaw Davida
chu, Ahithophela chu Abaloma lamah \angin phiartûte zîngah a
tel ve tiin a hrilh a, Davida chuan a sual avângin a chungah
chhiatna a lo thleng a ni tih a hre nawn leh ta a. Ram hruaitu
fing vervêk leh thiltithei ber Ahithophela a chunga a rinawm
lohna chhan chu Bathsebi chunga thil dik lo a tih khân an
chhûngkua kha a khawih tel a, a tunu a ni sî a.
“Davida chuan, ‘Aw LALPA, Ahitofela remruat chu âtnaah
chantîr tûrin ka ngên a che,’ a ti a.”15 Tlâng chhîp a thlen chuan
lal chu \awng\aiin a kûn a, a rilru phurrit chu Pathian hnênah
hlânin, inngaitlâwmin Pathian khawngaihna a dîl a. A
_____
14
châng 25, 26; 15châng 31
776 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

\awng\aina chu chhân nghâl mai niin a lang a. Ark mi Husaia,


rorêltû fing leh thiltithei tak Davida \hian rinawm nia inchhâl chu
kawr pawhthlêr hâ a, a lua lei kai luamin lal râltlân, leh
lal\hutthlêng chhuhsaka chanvo chu chanpui tûrin a lo kal a.
Davida chuan, Pathian hriattîrnain chu mi chu, mi rinawm leh
rilru dik pu, khawpuia rorêlnaah chuan lal \hatna tûr zawnga
\angkai thei tûr a ni tih a hria a. Davida ngennain Husaia chu
Absaloma rawngbâwl tûr leh Ahithophela thurâwn tenawm chu
paihthla tûrin Jerusalem-ah a kîr leh ta a.
[736] Thim tham êng mang lovah chuan lal leh a hnung zuitute chu
Olivet chhuah lam awih pang chu zawh thlain, lungpui hmun leh
ram chhengchhia, kawr thûk leh lung hmun kawng awihah Jordan
panin an chhuk a. “Lal Davidan Bahurim a thlen chuan ngai
teh, Saula chhûngte zînga mi Gera fapa a hming Simeia a lo
chhuak a; ânchhe lawh chung zêlin a lo chhuak a. Davida chu
lungin a dêng a, lal Davida chhiahhlawh zawng zawngte pawh
chu, mipui zawng zawng leh sipai huaisen zawng zawngte chu a
ding lamah leh a vei lamah an awm a. Simeian ânchhe lawh
chungin heti hian a ti a, ‘Kal bo daih rawh, kal bo daih rawh,
nang thisen chhuah hmang leh Beliala mihringpa, a rorêl ai i rêl
tak Saula chhûngte thisen chu LALPAN i chungah a lo pe tawh a,
ngai teh, thisen chhuah hmang mi i nih avângin nangmaha pawi i
khawih chawp a ni,’ a ti a.”16
Davida chan \hat lai chuan Simeian khua leh tui rinawm lo a
nihna chu \awngkamin emaw thil tihin emaw a tilang lo va.
Nimahsela, lalin harsatna a tawh hian a nungchang dik tak chu a
lo lang ta a. A lal\hutthlêng ah Davida chu a zah a, a tlâwm
laiin ânchhia a lawh a. Bawlhhlawh leh mahni hmasialin a
nungchang ang chu mîten an pu ve ve emaw tiin Pathianin a
\hatna tûra a hrema chungah chuan a huatna chu a lo hrithlâ a.
Miin harsatna an tawh laia lo chung tlâk leh lo dêu a lo
tihhrehawm hi Setana tih dân a ni.
Simeian Davida a puhna chu dâwt muhlûm, tlawhchhan neilo
_____
16
2 Samuela 16:5-8
ABSALOMA HELNA 777
leh sawi chhiatna mai a ni. Saula leh a chhûngte chungah Davidan
sualna reng a nei lo. Saula a kuta a awm a, a thah theih reng lai
pawhin a kawfual fêm a hlep chauh a ni a, chu pawh chu LALPÂ
hriak thih zah lohna lantîra inngaiin a inchhîr a ni.
Davidan mihring nunna a ngaihhlûtzia chu, ramsa in an seh

Saula chhûngte zînga mi Simeia chuan Davida chanchhiat lai denchhenin ânchhia
a lawh a, lungtein a dêng vêl
778 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tûr an pêl ang maia pela a awm lai khan a lang chiang hlê a ni.
Ni khat chu Adulam pûka a bihrûk laiin, naupang a la nih laia
nun zalên tak a neih laite a ngaihtuah chhuak a, mi vâkvaia chuan,
“Aw, Bethlehema tuichhunchhuah tui, kulh kawngkhâr kianga
mi kha in tûra mi pe han awm teh sela âw!”17 a ti a. Chûnglai
chuan Bethlehem chu Filistia mîte kutah a awm a, nimahsela
Davida mi huaisen pathumten râlvêngtu chu paltlangin
Bethlehem-a tui chu an pu an chawi sak a. Davida chuan a in
[737] thei lo. “Hei hi ka tih loh tûrzia mai chu! thih huamâ kalte thisen
chu ka in dâwn em ni?” a ti a. Pathian hnêna tui thilhlan atan
zah takin a leihbua a. Davida chu ‘Indo mi’ a ni a, a hun tam
zâwk chu tharum thawhna hmuna hmang ni mahse, hêng
hrehawmna kaltlangtute zîngah hian Davida anga indona chuan
rilru a tihsak theih dan leh a khawihchhaitna a pawizia hretu an
tam lo hlê a ni.
Davida tupa Abisaia, sipai hotu huaisen ber chuan Simeia
vauna chu a ngaithei ta lo va. “Engati nge he ui thisâwn hian
LALPA ka pu chu ânchhia a lawh mai? A lu ka va tan teh mai
ang aw?” a ti a. Nimahsela lal chuan a khap a, “Ngai teh u, ka
fapa....ngei chuan min thah a tum a ni a; he Benjamin mi hian a
va tum nasa lehzual dâwn em? Engmah tih suh ula, ânchhia chu
lawh mai rawh se; LALPÂ tihtîr a ni si a. LALPA chuan ka
hrehawmzia hi a rawn hmû anga, LALPA chuan vawiina ânchhe
mi lawh hi a \ha lamin min rûl leh mai pawh a ni thei e,”18 a ti a.
Davida rilru chu a naa, mualpho thlâk pawh a ti hlê a.
Vânduaina a lo thleng ta phut mai chu a khua leh tui rinawmte
chuan mak an ti a, lal tân chuan a mak lo. Hetiang hun angte hi
chu a tâwk fo tawh a ni. Pathianin a sualna a dawhtheihzia leh
phuba lâkna A tikhawtlai fo hi mak a ti zâwk. Tichuan, lungngai
takin a tlân chhia a, ke ruakin a kal a, a lalkawr chu saiip kawrin
a thlâk a, a zuitute nêna an \ap rî chuan tlângte chu a khâwk a,
a khawpui duhawm chu a ngaihtuah a, a sual khawihna hmun te
chu–Pathian \hatna leh dawhtheihna a hre reng a, beiseina neilo
_____
17
2 Samuela 23:13-17; 18châng 9, 12
ABSALOMA HELNA 779
chuan a awm lo. LALPA chuan zahngaihnain a dawm reng a ni
tih a hria. Thiltisualtu tam takin Davida tlûkna hi chhuanlam
siam nan an kawk chhuak \hîn a, mahse Davida anga simna leh
inngaihtlâwmna nei chu mi tlêm tê chauh an awm. Mi engzatin
nge hauhna leh phuba lâknaah chuan amah anga dawhtheihna
leh \hatna chu lantîr thei ang? A sual chu a sim tawh a. Pathian
chhiahhlawh rinawm niin kum tam tak a hnâ chu a lo thawk
tawh a; a lalram \hatna tûrin a thawkrim \hîn a, a lal hmain
hetianga hmuingîlna leh chakna hi ramin a tawng ngai lo. Pathian
in sak nân bungrua man to chi a lâkhawm \euh tawh a, mahse
tûnah hian a dam chhûnga a thawh chhuah zawng zawng chu
len bovin a awm dâwn ta em ni? |hahnemngaia a thawh chhuah
zawng zawng te, fing tak leh taima taka a ram a awp \hinte chu
a fapa pawisak nei lo leh helhmang, Pathian ropuina leh Israel
hmuingîlna tûr ngai pawimawh lotu kutah a awm dâwn ta em ni [738]
ang? He buaina hunah hian Davida tan chuan Pathian laka phun
nawi mai a awl hlê ang le!
Nimahsela, a hrehawmna chu a sualnain a rawn thlen tih a
hria a. Zâwlnei Mika thu hian Davida rilru a luah a, “Thima ka
\hut pawhin LALPA chu ka tân eng a ni ang. LALPÂ chungah
thil ka tisual tâk avângin, a lungnih loh êm êmna chu ka phur
ang, ka chung thu mi sawipuia, ka tân rorêlna chu a hlen hmâ
loh chuan.”19 LALPAN Davida a kalsan lo. He thil tawn tlângah
hian hmusitna nunrâwng ber hnuaiah pawh inngaihtlâwmna,
mahni hmasial lohna, ngilneihna leh intukluhna a lantîr hi a daihriat
tawhte zînga amah tiropuitu ber a ni. Pâwn lam lan dâna a
tlâwm ber hun lai ang hian Vânin a thlîr dânin Israel lal chuan a
ropuina dik tak a la chang ngai lo.
Davida chuan a sualna leh Pathian dân a bawhchhiatna
avânga zilhhauna chu tâwk lovin, a lal\hutthlêng ah thlamuang
leh hmuingîl takin awm reng sela chuan Kristian sâkhaw
awihlotu leh ringhleltûten Davida chanchin hi remchânga hmangin
Bible sâkhua hêk nân an hmang dâwn a ni. Nimahsela, Davida
_____
19
Mika 7:8, 9
780 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A paltlangtîr hi LALPAN sualna a ngaihtheih lohzia leh chhuanlam


siam a theih lohzia a kawhhmuhna a ni. Davida thawnthu a\angin
sualna hi a tâwpah Pathianin engtin nge a tih dawn tih min
hriattîr a, hremna hrehawm ber kaltlang a, A zahngaihna leh
\hatna kan chhui theihna tûr a ni. Davida chu thîr A suttîr
a, mahse A tiboral lova; rawhtuina chu tithianghlimtu a ni a,
kang raltu a ni lo. L ALPA chuan a sawi a, “Ka thuruat an
bawhchhiat a, ka thupêkte an vawn \hat loh chuan, an
bawhchhiatnate chu tiangin ka rawn kan anga, an
khawlohnate chu vuakin ka rawn kan ang.”20
Davida chuan Jerusalem a chhuahsan vêleh Absaloma leh
sipaiten Jerusalem kulh chu harsa lovin an la a. Husaia chu lal
thar chibai buk hmasa bertu a ni a, a pa \hian leh a rorêl puituin
a va pawh avâng chuan lal fapa chuan mak a tiin a lâwm hle a.
Absaloma chuan hlawhtlin a inbeisei phah sawt a. A thil
ruahman chu a la kal tluang zêl a, a lalna tihchak nân leh a chîte
rinna a hui theih nân Husaia chu a rorêlnaa tel tûrin a sawm a.
Tûnah chuan Absaloma chu râlbei tûrte chuan an hual mup
[739]
a, mahse râl beih thiam chu an awm meuh lo va, harsatna pawh
an la tâwk ngai lo. Ahitofela chuan Davida dinhmun chu beiseibo
a ni lo tih a hria a. A chîte a chungah an la rinawm a; an lal
chunga rinawm, râlkâp thiamte chuan an hual vêl a, sipai lal
thiltithei leh râl bei tam tawhten sipai chu an hruai bawk a.
Ahitofela chuan lal thar chu phûr taka an lâwm hnu lawka a
vuaklêt tûr chu a hria a. Helna chu lo zuai leh ta sela Absaloma
chu a pa nên an inrem leh thei mai anga; chutah Ahitofela, rorêltû
lu ber chu helnaah chuan thiam loh a chang ber dâwn a; a
chungah hremna rip ber a tla ang. Absaloma chuan a hnu a
chhui lêt loh nân hnam pum pui hmuha inremsiamna awm leh
thei tawh lo tûra ti tûrin Ahitofela chuan a râwn a. Sual takin
chu rorêl thiam fing vervêk leh khawsa mawi lo tak chuan
Absaloma chu helna tipunlun tûrin chhûngkaw hnai inngaihna
sualah a luhtîr a. Israel zawng zawng mithmuhah a pa hmeite
_____
20
Sâm 89:31-33
ABSALOMA HELNA 781
chu a awmpui anga, khawchhak mîte tihdânin chu chuan a pa
lal\hutphah chu a luah ta tih a entîr dâwn a ni. Tichuan
Absaloma chuan chu rawtna tenawm chu a kalpui ta a. Chutah
chuan zâwlnei hmanga Davida hnêna Pathian thu chu a lo thleng
famkim a, “Ngai teh, nangma chhûngkaw zîng a\ang ngeiin i
chungah thil \ha lo ka chhuahtîr anga, i mithmuh ngeiah i nupuite
chu ka lâksak ang chea, i vêngte ka pê anga, chhûn ênah i nupuite
chu an mutpui ang. Nang chuan a rûkin i ti a, kei erawh chuan
Israel mîte zawng zawng mithmuhah chhûn ênah ka ti ang.”21
Hêng suahsualna thil hi Pathianin a hmawrhmuh a ni lova, Davida
sualna avângin A thiltihtheihna chuan a khap lo a ni.
Ahitofela chu a fin avângin ngaihsân hlawh mah se
Pathian a\anga tih ênna a chang lo. “LALPA \ih hi finna bul
a ni.”22 Hei hi Ahithophelan a nei lova, chhûng hnai inngaihna
chuan helna chu a tihlawhtling har viau ang. Mi rilru
bawlhhlawhte chuan suahsualna an phiar rû a, an ruahman
chu dâltu a awm lo emaw tiin; nimahsela, “Vâna \hua chu a
nui anga: LALPA chuan anniho chu a nuihzabûr ang.”23 LALPA
chuan a sawi a, “Ka remruat pakhat tê mah an duh lo va, ka
zilhna zawng zawngte chu an ngainêp a. Chuvângin anmahni
kawng rah chu an ei anga, anmahni suangtuahnain a titlai
ang. Mi mawlte hnungtawlhna chuan anmahni a that anga,
mi âte hlawhtlinain anmahni a tiboral ang.”24
Amâ himna zawngin Ahitofela chuan Absaloma chu Davida
chunga kutthlâk thuai tûrin a ti a. “Mi sîng khat leh sâng hnih [740]
ka thlang chhuak anga, zaninah hian Davida ûmin ka thawk ang
e; a chauh lai leh a chak loh lai tak ka va nangchîng anga, ka va
tihlau ang e; tichuan a hnêna mi awm zawng zawng chu an tlân
bo ang a, tichuan lal chauh chu ka va that mai ang e; mipuite chu
i hnênah ka rawn hruai kîr vek ang,” a ti a. Lal rorêltute chuan
a remruat chu an pawmpui a, chu chu tizui nghâlin LALPAN ani
chu hum lo sela chuan, Davida chu an that ngei ang. Nimahsela,
hnâwl hnu Ahitofela aia finna sâng zâwk chuan thil a thlentîr a.
_____
21
2 Samuela 12:11,12; 22Thufingte 9:10; 23Sâm 2:4; 24Thufingte 1:30-32
782 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

“LALPA chuan Ahithophela remruat \ha tak chu letthla tûrin a lo


ruat tawh reng a ni.”25
Husaia chu rorêlnaah telh a ni lo va, sâwm a nih loh chuan
tel a tum lo bawk a; chutilo chu enthlatua rin a ni thei mai dâwn
a; mahse inkhâwmna a zawh hnuah Absaloma, a pa rorêlpui
ngaisâng taktu chuan, Ahitofela remruatna chu a hrilh a. Husaia
chuan an ruahman chhin chu an zawm chuan Davida chu tihboral
a ni dâwn tih a hria a, heti hian a ti a, ‘Tûn \uma Ahitofela
remruat hi a \ha lo a ni,’ a ti a. Husaia chuan, “I pa leh a mîte
chu i hria a, sipai huai tak, mi kawlhsen tak, phûla savawm, a
no lâksak ang mai an ni a; i pa chu indo mi a ni a, mipui zîngah
a riak kher lo vang. Ngai teh, tûnah pawh khawii lai
khuarkhurumah emaw, khawi hmunah emaw a biru reng a ni,”
a ti a. Absaloma sipaiten Davida an ûm chuan lal chu an man
lovang; an tuar lêt hlauh zâwk anga, an zâm anga, Absaloma
tân thil hlauhawm a thleng ang tiin a hnial a. “Israel mi zawng
zawng lah chuan i pa chu sipai huai tak a nih leh a hnêna mi
awmte chu mi huaisen tak tak an nih an hre vek si a,” a ti a.
Mahni hmasial leh mi peveu, ropuina tihlan châk mi tak hîp nâna
\ha tak remruatna a siam a. “Keia remruat ve dân chu, Israel
mîte zawng zawng chu Dan a\angin Beer-seba thleng rawkin
tuifinriata \iau zât zetin i hnênah lo kal sela, an zîngah, nangmah
meuh kal ve la. Chutichuan khawii hmunah pawh kan tawn
fuhna apiangah leia dai tla ang maiin kan bawh anga; amah leh a
hnêna mi awm zawng zawngte chu pakhat mah kan zuah lo vang.
Chu lovah pawh, khuaah a luh chuan Israel mi zawng zawng,
hruizên kengin chu mi khuaah chuan kan va kal anga, lung te
tak tê pawh awm hauh lo khawpin luiah kan hnûk thla vek ang.
[741] “Tichuan Absaloma leh Israel mi zawng zawngte chuan,
‘Ark mi Husaia remruat chu Ahitofela remruat ai chuan a \ha
zâwk,’ an ti ta a.”26 Amaherawhchu, Absaloma thiltih sualnaa
\ha lo tak lo awm tûr hretu, mi pakhat bum theih loh a awm.
Ahitofela chuan helho chu an tlâwm dâwn tih a hria a. Lal fapa
_____
25
2Samuela 17:1-3, 14; 26châng 8-14
ABSALOMA HELNA 783
chan chu engpawh lo ni ta se, a bawhchhiatna râpthlâk \an
chhuaktu, a rorêl puia tân chuan beisei a bo a ni tih a hria a.
Ahitofela chuan Absaloma chu helna chawkchhuak tûrin a fuih
a ni a; suahsualna tenawm ber, a pa tlâwmna tûr thilti tûrin a
râwn a; Davida that tûrin a râwn a, a hlawhtlinna tûr a ruahman
a; lal nên an inrem leh theihna tûr a tichat a; tûnah thu dang rawt
a ni a, chu chu Absaloma ngei pawhin a thlang zâwk a. Îtsîkna,
thinurna leh beidawnna nên Ahithophela chu “A khaw lamah a
hâw a, a chhûngte khawsak dân tûr a ruatsak diam a, a
inâwkhlum ta a; a thi ta a ni. “Mi fing leh pianpui duhawmna
neiten Pathian chu an rorêltûa an hman loh chuan, chu chu a rah
a ni. Setana chuan thutiamin mîte a tlawn a, nimahsela a
tâwpah nunna tin rêngin a chan chu hei hi a ni, “Sual man
chu thihna a ni.”27
Husaian lal rilru nghet lo chuan a thurâwn chu a pawm
ngei ang tih a rin ngam loh avângin Davida chu muang lova
Jordan kân tûrin a ti a. An fâte tîrtu tûr puithiamte hnênah
Husaia chuan thu a thawn a, “Chutiang khatiang chuan
Ahitofela chuan Absaloma leh Israel upate rem a ruatsak a;
keiin chutiang khatiang chuan rem ka ruat a. Chuvângin,
zanin chu thlalêra lui kaiahte riak tawh lovin kân ngei ngei
rawh; chutilochuan lal leh a hnêna awm zawng zawngte chu
an tiboral vek dah ang e,” tiin.
Tlangvâlte chuan rinhlelh leh ûm an tâwk a, mahse an hna
hlauhawm tak chu an ti hlawhtling a. Davida, a tlânchhiat ni
khatnaah lungngai leh chau takin thu a han dawng a, chumi zân
chuan Jordan chu a kân tûr a ni, a fapain a nunna a zawng si a.
Pa leh lal, rawng taka pawikhawih saka chuan he thil
hlauhawm râpthlâkah hian engtin nge rilru a put ang? “Sipai
huai tak,” indo mi, lal, a thu chu dân ni \hîn kha, a fapa, a
hmangaih leh a duh duha a tâltîr \hîn chuan a phatsan lai leh a
khua leh tui chawimawina hlan \hîntuten an kalsan lai chuan
Davidan a rilrua a ngaihtuah chu engtin nge a sawi chhuah le?
_____
27
Rome 6:23
784 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Fiahna hun thim berah Davida thinlung chu Pathianah a chêng


a, a zai a:
[742] “LALPA, mi dotute hi an va pung ta êm!
Mi beitute hi tam tak an ni.
Ka chungchâng thu an sawi a, Pathianin a pui lo vang an ti a.
Nimahsela, aw LALPA nang chu ka vêlin ka phâw i ni a;
Ka ropuina leh ka lu dawm kângtu i ni e.
Ka awin LALPA chu ka au va,
A tlâng thianghlim a\angin mi chhâng \hîn a.
Kei zawng ka mû chu ka lo muhîl ta a;
Ka han harh leh a; LALPA chuan mi lo chelh reng \hîn a ni.
Mi dova, mi hual vêltu,
Mi sîngkhat pawh hi ka hlau lo vang;
Aw LALPA, tho la; aw ka Pathian, mi chhandam rawh;
Mi dotute zawng zawng chu an biang ruhah i vaw si a;
Mi suaksualte hâ chu i tibal a.
Chhandamna hi LALPÂ tâ a ni:
I malsâwmna chu i mîte chungah awm rawh se.”28
Davida leh a pâwlte-indo thiam leh rorêl thiam, upa leh \halai
te, hmeichhia leh naupang te chuan zân thimah lui luang lai thûk
tak mai chu an kân a. “Khua a lo vâr chuan pakhat mah lui kân
lo an awm lo.”
Davida leh a sipaite chuan Mahanaim an lo thleng a, chu
chu Isbosetha lalna hmun a ni. Hei hi khawpui kulh nghet nei,
tlângin a hual vêl leh indo laia chawlh hmun remchâng a ni a. A
ram a hausa a, a mîte chu Davida chungah an \ha hlê a. Hetah
hian mi tam takin an lo zawm a, chuta mi chêng hnam hausa
takte chuan ei tûr tam tak leh an mamâwh dangte an lo hlân a.
Husaia thurâwn chu a hlawhtling a. Davidan pumpelhna
remchâng a hmu a, amaherawhchu lal fapa, a biling a balanga
che \hîn chu khapbeh hleih theih a ni lo va, a pa ûm tûrin a
chhuak ta a. “Absaloma chuan a hnêna Israel mi zawng zawngte
nên Jordan Lui an kân a.” Absaloman Amâsa, Davida farnu
_____
28
Sâm 3:1-8
ABSALOMA HELNA 785
Abigaili fapa chu sipai hotuah a dah a. A sipaite chu an tam hlê
mai a, mahse thunun \hat loh leh inpuahchahna nei \ha lo chuan
a pa sipai râlbeih thiam rual chu an bei dâwn a ni.
Davidan a sipaite chu hmun thumah a \hen a, Joaba, Abisaia
leh Git mi Itaia-ten an ho va. Indona mualah amah ngeiin sipaite
chu hruai a tum a, sipai hotute, rorêltûte leh mipuite chuan an
remti lo tawp mai a. ‘Kal ve lo ve; keiniho hi chu tlân bo ta
pawh ni ila, pawi an ti lo vang a; a chanve lai pawh hi va thi mah
ila, pawi an ti lovang a; nang chu keiniho sîng tlukin i hlu si a;
chuvângin khawpui a\anga min \anpui tûra inpeih renga i lo awm [743]
chu a \ha zâwk a ni,’ an ti a. Lal chuan an hnênah, ‘|ha in tih
ang apiang chuan ka ti ang,’ a ti a.”29
Khawpui kulh vêla helho sipai rual intlar pût chu an lang
thei reng a. Dân lo vanga luahlantua chu sipai rualte chuan an
zui duah duah a, a pa sipaite chu uihûm lek an ni. Nimahsela
lalin amah dotûte a han thlîr chuan a rilru chu lallukhum leh lalram
emaw, amâ nunna, indonaa innghat emaw chungah chuan a dah
lo. Pa thinlung chu a fapa hel khawngaihna leh hmangaihnain a
luah khat a. Khawpui pâwna an intlar laia Davidan a sipaite a
fuih lai chuan Israelte Pathian hnehna petu chunga innghat tûrin
a hrilh a. Hetah pawh hian Absaloma a hmangaihna chu dan
theih rual a ni lo. Joaba chuan pâwl hmasa ber chu a hruai a, a
lal, indona tam tak lo hneh tawh chu a kal pelh dâwn lai chuan
lalber thu hnuhnung, aw khûra a sawi chu ngaithla tûrin chapo
takin a lu chu a kûn a: “Keimah vângin, tlangvâl, Absaloma
chu dîm takin va ti ang che u,” a tih chu. Abisaia leh Itaia pawh
“Keimah vângin, tlangvâl, Absaloma chu dîm takin va ti ang
che u,” tiin thu chu chah an ni. Nimahsela, lal lungkham ber,
Absaloma chu a lalramte, a khua leh tui rinawmte aia hlu zâwka
a lantîrna chuan sipaiten fapa mak sak tak an huatna chu a tizual a.
An indona chu Jordan kianga thing hmun a ni a, chu chu
Absaloma sipaite tâna \an rem lohna hmun a ni. Ramngaw pik
leh chirh dûpah chuan Absaloma hote chu an che thei ta lo va.
_____
29
2 Samuela 18:3, 4
786 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Tichuan, “Davida mîte hmâah chuan Israel mîte chu an tlâwm


ta a, chutah chuan chumi nî chuan mi sîng hnih zet an that a.”
Absaloma chuan a tlâwm dâwn tih a hriatin tlân bo a tum a, a lû
chu thing zârah a tâng a, a sabengtungin a tlânsan sî a, a hmêlmâte
man theih tûrin a uai ta reng mai a. Chutia a awm lai chu sipai
pakhatin a hmu a, lal pawisawi a hlauh avângin Absaloma chu a
zuah a, Joaba hnênah a thil hmuh chu a hrilh a. Joaba chuah
tihhreh a nei lo. Absaloma chu \hianah a siam tawh \hîn a,
Davida nêna \um hnih inremna a siam sak tawh a, a thiltih chu
zahna nei hauh lovin a phatsan a. Joaba sawipuina vânga
Absaloman remchânna a dawn avâng chuan helna râpthlâk tak
chu chhuak thei pawhin a mawi lo va. Tûnah chuan Joaba kutah
a awm a, thil \ha lo zawng zawng \an chhuaktu chu tiboral tûrin
[744] thuneihna a nei a. “Fei pathum a keng a,—Absaloma thinhnûn
takah chuan a chhun a. Absaloma ruang chu an la, ngâwah
khuarkhurum thûk takah chuan an paih a, a chungah chuan lung
an tiang khâwm thûr a.”
Tichuan Israel rama helna chawkchhuaktu chu a lo boral ta
a. Ahithophela chu a inâwkhlum tawh a. Lal fapa, Absaloma,
a hmêl\hatna Israel mîte chapo pui chu, a vânglai taka tih hlum
a ni ta a, a ruang chu kawrah an paih a, kum khuaa demna atân
lung an tiang vûm thûr a. A dam laiin Absaloma chuan LALPA
ram rai \ha lai takah sum tam tak sêngin hriatrengna amâ tân a
lo siam tawh a, a thlân chhinchhiahna erawh chu thlalêra lung
tian khâwm thûr chu a ni.
Helho hruaitu a thi ta bawk a, Joaba chuan tawtawrâwt
hâmin râl ûm tûte chu a ko khâwm a, lal hnêna chanchin thar
thlen tûrin zualkote a tîr bawk a.
Kulha râlvêngtu chuan indona hmun a thlîr a, mi pakhat amah
chauhva lo tlân a hmu a. A pahnihna pawh a lo lang nghâl a. A
hmasa zâwk chu a lo hnaih chuan râl vêngtu chuan Davida, kulh
kawngka a\anga lo nghâk rengtu, hnênah chuan “A hmasa
ABSALOMA HELNA 787
zâwka tlân dân chu Zadoka fapa Ahimaaza tlân dân ang hlein
ka hria” a ti a. Lal chuan ‘Ani chu mi \ha tak a ni a, chanchin
\ha a rawn thlen dâwn a ni ang,’ a ti a. Ahimaaza chuan a au
va, lal hnênah, “A fel vek e,” a ti a. A hmaia lei sîin lal hmâah
chuan chibai bûkin a kûn a, “LALPA, ka pu beih tuma kut thlâk
tumtûte dangchattu LALPA i Pathian chu fakin awm rawh se,” a
ti a. Lalin nghâkhlel taka, “Tlangvâl Absaloma chu a dam a
lâwm maw?” tia a zawhna chu Ahimaaza chuan mumal nei lovin
a chhâng a.
Zualko pahnihna chu au chungin a lo kal a, “LALPA ka pu
tân chanchin ka rawn thlen a; i chunga helho zawng zawng phubâ
chu vawiin hian LALPAN a lâksak ta che a ni,” a ti a. Pa hmui
a\anga zawhna lo chhuak chu, “Tlangvâl Absaloma chu a dam
a lâwm maw?” tih a ni leh a. Chanchin thar rip tak chu zêp thei
lovin zualko chuan, “LALPA ka pu hmêlmâte leh i chhiatna
zawngtute zawng zawng chu chu tlangvâl ang chuan awm vek
rawh se,” a ti a. A tâwk ta. Davidan engmah dang a zawh
belh lo, a lû a kûn a, “Kulh kawngka pindanah chuan a chho
va, a \ap a, a chhoh pah chuan, “Aw ka fapa, Absalom, ka
fapa, ka fapa Absalom, i aiah han thi teh zâwk ila aw, aw
Absalom, ka fapa, ka fapa!” a ti a.
Hnehna chang sipai rual indona hmun a\anga khawpui pana [745]
lo hâwte âu thâwm chu tlângah a thang khâwk rum rum a.
Nimahsela, khua an lo thlen chuan an puanzâr an hnûkthla a; lal
chu anmahni lâwm tûra lo chhuak lovin kulh chunga pindana a
\ap rî an hriat avâng chuan hnehtu ni lovin hnehate ni zâwk ang
maiin an ngui ruai a. “Aw, ka fapa Absalom, ka fapa Absalom,
i aiah han thi teh zâwk ila aw, aw Absalom, ka fapa, ka fapa!”
tiin a \ap a.
“Tichuan chu mi nîa an hnehna chu mi zawng zawng tân
sûnna a lo ni ta zâwk a. Lal chu a fapa avâng chuan a lungngai
êm êm mai, an tih chu chu mi nî chuan mipuite chuan an lo hre ta
788 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

sî a. Mipuite chu indonaa mi an tlân bo an zawh avânga a rûka


an kal bo angin chu mi nî chuan a rûkin khawpuiah an lût a.”
Joaba chu a thinrim êm êm a. Israel rama helna lian ber chu
nuai rehin Pathianin hnehna leh lâwmna a rawn thlen a, a sual
avânga mi huaisen sâng tam thinsen chhuaka hnehna chu amah
sûnna atan a lo chang ta si a. Sipai hotu hawihhâwm lo leh
bung tak mai chu lal hnênah chuan a kal a, “I nunna te, i fapâte
leh i fanûte....nunna chhanhimtute chu vawiinah hian zak takin i
siam tâk hi; nangmah hawtûte chu i hmangaih a, nangmah
hmangaihtute i huat tlat maiah hian. Hotûte leh sipaite chu i tân
engmah ni lo vangin vawiinah hian i tilang ta a; Absaloma chu
dam sela, keini zawng zawng hi vawiinah hian thi ta vek zâwk ni
ila, chu chu i lâwmzâwng tak ni âwmin vawiinah hian ka hria a
ni. Chuvângin tho la, chhuak mai rawh, i mîte tilungawi zâwng
takin thu sawi rawh; i chhuah loh chuan LALPA chhâlin chhia ka
chham a ni, mi pakhat mah zaninah hian i hnênah an awm lo
vang; chu chu i tân i tleirâwl ata tûn thlenga i chunga thil \ha lo
lo thleng zawng zawng ai mahin a \ha lo zâwk ang,”30 a ti a.
Lal rilru na ngawih ngawih mai hauhna \awng ri bengkhawrh
tak chu Davida chuan a ngai haw lo. A sipai lal chuan a tidik a
ni tih hriain kulh kawngkaah chuan a chhuk a, a sipai, chibai
bûktûte chu, fuihna leh fakna thuin chibai a bûk a.ð

_____
30
châng 5-33; 19:1-7
789
73
DAVIDA HUN HNUHNUNG

A BSALOMA tlâwm hnû chuan muanna tak tak chu a thleng nghâl [746]
lova. Helna chu mi tam takin an zawm avângin Davida chu
a khawpuiah chuan lo hâw leh a, lalna chu rawn chang leh tûr
chuan amâ chîte hovin sâwmna an siam a ngai dâwn a ni.
Absaloma chu hneha a awm tak avângin a chî-âi a, chuvâng
chuan LALPA chu koh leh nghâl vat lohvin a awm a; a tâwpah
Juda hovin an hruaikîr hnu chuan inîtsîkna a lo awm a; helnate
pawh a chhuak a. Mahse chu chu tihreh thuai a ni a, Israel
ramah chuan muanna a awm ta a.
Mihringten kan thlâkhlelh ber mai, khawvêla hmingthanna
leh hausak te, thiltihtheihna te hi nunna atâna hlauhawmna thlentu
a nihzia hi Davida chanchin hi a nemnghehna rilru dik ber zînga
pakhat a ni. Mi tlêmtêin hetiang fiahna hi an hneh thei a. Davida
nuna naupan laia berâmpu ni a zâwldawh a zirna te, tlâng hmun
khawharahte nungchâte nêna inpâwlna a neihna leh, rimawi leh
hla lam ngainatna a lo neih tâkna te, Siamtu ngaihtuahna lama
hîp a nih takzia te, thlalêra hun rei tak khuahkhirh a nih avânga
huaisenna, chhelna, dawhtheihna leh Pathian rinna lamâ hruaia
a lo awm tâkna te chu Israel lal\hutthlêng a \hu tûra LALPAN a
lo buatsaih lâwkna a lo ni a. Davida chuan Pathian hmangaihna
hriatna hlu tak mai chu a lo chang tawh a. A Thlarau Thianghlimin
nasa takin a thuam a; Saula a\angin mihring finna mai chu a
tlâktlai lohzia a lo hmu tawh a. Khawvêl hlawhtlinna leh
chawimawina chuan Davida nungchang pawh chu a hnûk hniamin
thlêmna chuan a hneh châmchî a ni.
Ringlo mîte nêna khawsakhona chu an hnam dân zawmpui
leh khawvêl ropuina chan duhnain a zui a. Jehova mîte an nih
avângin Israelte chu ropui tûr an ni a; mahse, chapona leh
induhtâwknate a lo pung a, mi chung chuang an nihna maiah
790 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE
[747] chuan an lo lungawi tâwk ta lo va. Hnam dangte zînga an lan
sarhna chu an ngaihtuah ta ber a. Ram dang hneh belh zêl a
duh avângin Davida chuan kum tling tawh phawt chu sipaia lût
tûrin a tilui a. Chu mi avâng chuan chhiarpui neih a ngai ta a.
He thil han tih rap mai hi lal chuan a chapo pui a. Hetia mipuite
chhiar a nih hi Davida lal\hutphaha a \hut tirh a, lalram chak
lohzia leh ro a rêl hnua a chakna leh hmuingîlna lantîrtu a ni a.
Lal leh mipuiten induhtâwkna lian lûtuk tak mai an lo neih tawh
chu hei hian a belhchhah bawk a ni. Thâwkkhum Thu chuan a
sawi, “Setanan Israelte chu a bei ta a, Davida chu Israelte chhiar
duhna a neihtîr a.”1 Davida hnuaia Israelte hmuingîlna chu a lal
thiltihtheihna leh a sipaite chakna avâng ni lovin Pathian
malsâwmna vâng zâwk a ni. Nimahsela lalram chuan sipai a
ngah tâk hlê hnû chuan an vêla hnam dangte chuan Jehova
thiltihtheihna vâng ni lovin a sipai ngah vângin Israel chu a lo
nghet ta niin an ngai a.
Israel mipuite chuan an hnam ropuina chu an chhuang na
chungin Davidan sipai tihpun a duhthawhna chu an thlâwp
tehchiam lo va. Hming ziah luh pawh a tam tâwk lo va; tûn hma
a\anga chhiarpui hna thawk \hîn puithiamte leh rorêltûte dinhmun
chu sipai hotuten an chang mai ang tih rinna a awm a. Pathian
leh sâkhaw lal berna ram nên chu chu thil inrem lo a ni bawk a.
Joaba pawhin tun hma lamâ amân a lo tih tawh hnu a ni bawk a,
a hnial \auh \auh va. ‘LALPAN a mîte hi a lêtza pawhin tipung
sela, LALPA, ka pu, ka pu mîte vek an ni lâwm ni? Ka puin chu
chu engah nge maw hriat a châk le? Eng atân nge Israelte thiam
loh chan phahna a nih ang le?’ a ti a. Nimahsela lal thû chuan
Joaba chu a hneh ta a. Chutichuan Joaba chu a chhuak a, Israel
ram zawng zawngah chuan a kal a, Jerusalem-ah a hâw leh a.”2
Chhiarpui chu a zawh hmain Davida chu a sualnaah chuan thiam
loh a inchantîr a. Mahni indemin hei hi a sawi a, “He ka thil lo
tihah hian nasa takin ka sual ta a ni; nimahsela i chhiahhlawh
khawlohna hi khawngaih takin ngaidam ang che, âtthlâk takin
_____
1
1Chronicles 21:1; 2châng 3, 4
DAVIDA HUN HNUHNUNG 791
ka lo ti ta a ni e,” tiin. A tûk zîngah chuan, Davida hnênah
zâwlnei Gada chuan thu a rawn thlen a, “LALPAN heti hian a ti,
‘A eng nge i duh thlang rawh; kum thum \âm tlâk nge, i hmêlmâte
khandaiha ûmphâka awma thla thum i hmêlmâte tihtlâwm nge,
ni thum chhûng hri lên, LALPÂ khandaiha LALPÂ vântirhkohvin [748]
Israel ram zawng zawnga mi tihboral zel?” Zâwlnei chuan “Mi
tîrtu chu engtin nge ka chhân dâwn inngaihtuah la, mi hrilh rawh
khai,” a ti a.
Lal chhânna chu “Ka mang a ang hlê mai a; LALPÂ kutah tlu
lût phawt mai ila; a zahngaihna hi a nasa hlê si a; mihring kutah
chuan min tlûk luhtîr lul suh ang che,”3 tih hi a ni.
Ram chu hrîin a suasam ta a, Israel mi sîng sarih an thî a.
Hremna chuan khawpui a thlen hmâ deuh lawkin “Davida chu a
han dâka, LALPÂ vântirhkoh, khandaih phawi sa a Jerusalem
lam tina, lei leh vân inkâra ding a hmu a. Chutichuan Davida
leh upaho chuan saiip puan sinin leiah an bawkkhup ta a.”
Lal chuan Pathian hnênah Israel tân a dîl a, “Keimah hi a ni
lawm ni, mipuite chhiar tûr tih thu petu chu? Keimah hi a ni,
thil lo tisual a, suak sual taka thil lo ti ta chu; hêng berâmte
hian eng thil nge an tih ve? Aw LALPA ka Pathian, keimah
leh ka chhûngte chungah i kut thlâk zâwk la, i mîte hian hri
hi tuar tawh lo se,” a ti a.
Mipuite chuan chhiarpui neih chu an duh lêm lo naa, Davida
sualna ang chî chu an nei ve tho va. Absoloma sualna avânga
LALPAN Davida chunga rorêlna a thlen ang bawkin Davida thiltih
dik loh avângin Israelte an sualnaah A hrem a ni.
Tichhetu vântirhkoh chu Jerusalem pâwnah a che a. Moria
Tlângah “Jebus mi Ornana hrui bulah chuan a ding a.” Zâwlnei
sawi ang chuan Davida chu tlângah chuan a kal a, LALPÂ tân
maichâm a siam a, “Hâlral thilhlante leh remna thilhlante a hlân
a. Chutichuan LALPA chu an ram chungah chuan a lungawi a,
Israel ram ata hri chu a kiang ta a.”4
_____
3
châng 8-13; 4châng 16-26; 2Sam. 24:17-25
792 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Maichâm hûnna, hmun thianghlim anga an ngaih takna hmun


chu lal hnênah Ornanan a thlâwna a pêk a ni a. Lal chuan a
pawm mai duh lo va. “ ‘Man lovin i ta chu LALPÂ tân ka la lo
vang a, hâlral thilhlan pawh ka hlân lo vang’ a ti a.” Chutichuan
Davidan chu mi hmun lei nân chuan Ornana chu rangkachak
[749] sekel zaruk a pe a.” He hmun hi Abrahaman a fapa hlan tûra
maichâm a siamna hmun a ni a, tûnah chhanchhuahna ropui tak
avângin tihthianghlim a ni leh a, a hnu lehah Solomonan biak in
sakna hmun atân a thlang leh ta a.
Davida hun hnuhnung lamah chuan hlim dangin a rawn zâr
leh ta a. Kum sawmsarih mi a ni tawh a. Harsatna zawng
zawng leh, a hun hmasa lamâ thlalêra a vahvaihna te, indona
tam tak te leh upat lam chak lohnate chuan a nunna tuikhur chu
an lo hne kang tawh a. A rilru chu a fîmin a la chak nain tar
chaklohna avânga inkiltawih a duh tawhna chuan ram chhûnga
thil lo thlengte a hriattîr vat thei tawh lo va, lal\hutphahah ngei
chuan helna a lo chhuak leh ta a. Davidan fa duat a thiam lohna
a lo lang leh ta a. Lal\hutthlêng luah tumtu chu Adonija, “hmêl\ha
tak” a ni a, mahse, ngaihsam leh pawlawh mi a ni a. A tleirâwl
laite pawhin khuahkhirh êm êm loh a ni a; “A pa lah chuan
englai mahin, ‘Engati nge hetiangin i tih?’ tiin a tilungni lo ngai si
lova.”5 Tûnah chuan Solomona lal\hutthlêng a \hu tûra ruattu
Pathian chunga hel a ni. Israel chunga rorêl tûr chuan pianpui
duhawmna leh sâkhuana lamah Solomona chu a û aiin a \ha
zâwk a; amaherawhchu Pathianin a thlan tawh chu chiang taka
kawhhmuh nimahsela Adonija chuan duhsaktu a tlachham lo
khawp mai. Joaba chuan pawi tam tak lo khawih \hîn mah se a
hnuah lal chungah chuan a rinawm leh tawh a; mahse tûnah chuan
puithiam Abiathara ang bawkin Solomona phiar rûkna chu a
zawm ve a.
Helna chu a lo chhuak a; phiar rutûten khawpui pâwnah
ruai ropui tak \heh a, Adonija chu lala puan an tumna chu
puithiam Zadoka leh zâwlnei Nathana te Solomona nu Bat-sebi
_____
5
1 Lalte 1:6
DAVIDA HUN HNUHNUNG 793
leh mi rinawm tlêmtê chêt nghâl vatna chuan a bawh buai ta a.
Ram aiawhin lal hnênah an kal a, Pathianin Solomona
lal\hutthlêng a luahtu tûra a ruat thu kha an sawi chhuak a.
Davida chuan Solomona a duhsakna chu a puang nghâl a, hriak
thiha lal atâna puang nghâl tûrin. Phiar rûkna chu a keh ta a. A
tân chhuaktute chu thah tûr a ni a. Abiathara nunna chu zuah a
ni, a hna a zahawm avâng leh tûn hmaa Davida chunga a lo
rinawmna avângin; mahse puithiam lalber nih chu a tling ta lo
va, Zadoka hnêna pêk a ni ta a. Joaba leh Adonija chu thah
nghâl an ni lova, mahse Davida thih hnuah an sual man thihna
chu an tuar a. Davida fapa chunga hremna tla chuan pa sualna [750]
Pathianin a huatzia hriattîrna tûra a lêt lîa hremna chu a tifamkim
ta chiah a.
Davida chuan lal a nih chiaha a thiltih chak ber chu LALPÂ
tâna biak in sak a ni. A thil tih tum chu phalsak a ni lo chung
pawhin a \hahnem ngaihna leh a tumna chu a nêp chuang lo va.
Hmanrua man to tak tak–rangkachak, tangkarua, lunghlû leh
lung mawi rawng chi hrang hrangte, sailungvâr leh thing man to
ber chî te chu a la khâwm \euh va. Tûnah chuan ro hlu tam tak
a lâk khâwm sa chu, Pathian bâwm, Pathian awmpuina
chhinchhiahna sa tûr chuan mi dang hnêna hlan tûr a lo ni ta.
A hun tâwp a hnai ta tih hriain lal chuan a ram chhûnga
rorêltûte leh aiawhtute a ko khâwm a, ro luah inhlan chhâwnna
hriatpui tûrin. Hna ropui tak thawh tûr chu lungruala thawkho
tûrin ngen a duh a. A chauh tawh avângin inhlannaah chuan
amah a tel theih pawh a beisei awm lova, mahse Pathian \anpuiin
a phûrna leh a theihna chu tihchakin a awm a, a tâwpna atân a
mîte hmâah thu a sawi thei leh ta a ni. Amah ngeiin biak in sak
a chak dân leh, LALPAN a fapa Solomona sak atâna a ruat dânte
a sawi a. Pathianin fiah takin a hrilh a, “I fapa Solomonan ka in
leh ka kawtlaite chu a din ang; ka fapa atân ka thlang tawh a,
tichuan a pa ka ni ang. Ka thupêkte leh ka rorêlte a pawm reng
chuan–tûnah in tih reng ang hian a ram chu kumkhua atân ka
794 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

tinghet ang,” a ti a. Davidan “Chutichuan LALPÂ mipui, Israel-


ho zawng zawng mithmuhah leh kan Pathian hriatah hian LALPA
in Pathian thupêk zawng zawngte hi pawm tûr leh ngaihven tûrin
ka fuih a che u; tichuan he ram \ha tak hi in luah anga, in hnua in
thlahte kumkhua atân in rochun chhâwntîr zêl ang,”6 a ti a.
Amâ paltlang tawh a\angin Davida chuan Pathian hawisantu
kawng hrehawmzia a hre vek tawh a. Dân bawhchhiat avânga
thiam loh changin a awm tawh a, bawhchhiatna rah pawh a seng
tawh bawk a; chuvângin Israel hruaitute chu Pathian chunga
rinawm tûrin a rilrû takin a duh a, Solomona chuan Pathian dân
zâwm sela, sualna a pa thuneihna tichaklotu, a nunna tikhatu leh
Pathian hming hliauna thlentu chu hawisan sela a duh a ni. Davida
chuan Solomonan thinlung inngaihtlâwmna leh Pathiana innghah
[751] hmiahna nun a mamâwh tih leh, a dinhmun ropui tak avânga
thlêmna lo awm ngei ngei tûr chu dâwl zo tûra invên reng a
pawimawhzia a hria a; chumi nungchang ngei chu Setana fei
danna \ha bîk a ni. Lal\hutthlêng luahtu a nih tûr chu puan a nih
tawh angin a fapa lam chu a hawi a, Davida chuan, “Nang ka
fapa Solomon, i pa Pathian hi hria la, thinlung \ha famkim leh
rilru phûr takin a rawngbâwl ang che; LALPA chuan thinlung a
en \hîn a, rilrua suangtuah zawng zawngte hi a hre vek a ni;
amah i zawn chuan i hmû anga, i hawisan erawh chuan
kumkhuain a thlau thla ang che. Fîmkhur rawh khai; hmun
thianghlim in sa tûrin LALPAN a lo ruat tak che hi; chak takin
awm la, bei rawh,”7 a ti a.
Davida chuan Pathianin a hriattîr angin Solomona hnênah
biak in sak dân tûr kaihtawia ziak a pe a, a bung hrang hrangte
leh a hmanrua \heuh tûrte nên. Solomona chu a la naupang hlê
a, Pathian mîte chunga rorêlna leh temple sakna tûra
mawhphurhna rit tak mai han dawn chu a tîm hlê a. Davida
chuan a fapa hnênah chuan, “Chak tak leh huai takin awm la,
bei rawh; hlâu suh la, zâm hek suh; LALPA Pathian, ka Pathian
hi i hnênah a awm e; LALPA in lam hna zawng zawng hi peih vek
_____
6
1Chronicles 28:6-8; 7châng 9, 10
DAVIDA HUN HNUHNUNG 795
a nih hmâ loh chuan a kalsanin a thlahthlam lo vang che,”8 a ti a.
Davidan mipuite hnênah hei hi a sawi leh a: “Pathian thlan
chhuah ka fapa Solomona hi a la naupangin engmah a la hre rih
lo va, a thawh tûr lah chu a ropui si a; biak in chu mihring tân a
ni lo va, LALPA Pathian tân a ni zâwk si a.” “Ka Pathian in atân
chuan theihtâwpin ka lo buatsaih tawh a,” tiin hmanrua a lo lâk
khâwm tawh zâtte chu a sawi a. Chumi bâk pawh a la sawi zêl
a, “Ka Pathian in hi ka duhsak êm êm mai a, keima sum
rangkachak leh tangkaruate pawh, in thianghlim atâna ka lo
buatsaih zawng zawng tiam lo hian, ka Pathian in atân ka pê a
ni; chu chu bangte luan nân Ophir rangkachak, rangkachak talent
sâng thum leh tangkaraw talent sâng thum leh tangkaraw
thianghlim talent sâng sarih...” “Vawiinah hian LALPÂ tâna lâwm
taka pe phal tunge awm le?”9 tiin mipui an thil pêkte hlântute
hnênah chuan a zâwt a.
Pungkhâwmhote hnên a\ang chuan chhânna chu a awm sa
reng a. “Chhûngkaw puipate, Israel hnam hotu te, sâng hotu te
leh za hotu te, lal hnathawkho hotute nên lâwm takin an pe a;
Pathian in sak nân rangkachak talent sâng nga leh darik sîng [752]
khat, tangkarua talent sîng khat leh dâr talent sîng khat leh sang
riat, thîr talent nuai khat an pe a....Tichuan mipuite chu an hlim
êm êm mai a, rilru hmun khat pua lâwm taka LALPA an pêk
avângin; lal Davida pawh hlim namân lovin a hlim a.”
“Chutichuan Davidan mipui zawng zawng hmâah chuan
LALPÂ hnênah lâwm thû a sawi a; ‘Aw LALPA, kan pu Israela
Pathian, chatuana fakin awm rawh. Aw LALPA, ropuina te
thiltihtheihna te, chawimawina te, hnehna te, lalna te hi i ta a ni
a, mi zawng zawnga chungnung ber i ni. Hausakna leh
chawimawina te hi i hnêna mi a ni a, engkim chungah thu i nei a;
thiltihtheihna i kutah a awm a; i kutah hian mi zawng zawng
tihropuina leh chakna pêk theihna a awm. Chutichuan kan
Pathian, lâwm thu kan hrilh chea, i hming ropui hi kan fak e.
_____
8
châng 20; 91Chronicles 29:1-5
796 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Nimahsela tunge maw ka nih a, ka mîte pawh hi eng nge maw


an nih a, hetiang te lâwm taka kan lo hlan theih ni le? Thil zawng
zawng hi i hnên a\anga chhuak a ni a, i ta chu kan rawn pe leh
mai che a ni si a. Kan pî leh pûte ang khân keini zawng i
hmâah hian mikhual, mi hnêna khawsa ve mai ang kan ni; leilunga
dam chhûng nîte chu hlim ang chauh a ni a, beisei tûr reng a
awm lo. Aw LALPA kan Pathian, i hming thianghlim atâna in ka
saksakna tûr chea hêng thil kan lo buatsaihna zawng zawngte hi
nangmâ kutchhuak a ni a, i tâ vek a ni e. Kan Pathian, nangin
thinlungte i fiah \hîn a, felna te i lâwm \hîn tih ka hre bawk.”
“Kei zawngin rilru tak takin hêng thil zawng zawng hi lâwm
takin ka rawn hlân a, heta i mîte pawh lâwm taka i hnêna rawn
hlântu ka hmuh hian ka lâwm êm êm a ni. Aw LALPA, kan pu
Abrahama te, Isaka te, Israela-te Pathian, i mîten hetiang rilru
an put reng theihna tûrin an rilrute hi i tân tinghet la; ka fapa
Solomona hi i thupêk te, i thuhriattîr te, i dân te zâwma, chûng
zawng zawng ti tûr leh ka lo buatsaih lâwk in sa tûr hian rilru
famkim han puttîr ang che. Davidan mipui zawng zawng hnênah
chuan, ‘Khai le, LALPA in Pathian chu fak rawh u,’ a ti a. Tichuan
mipui zawng zawng chuan LALPA, an pî leh pûte Pathian chu an
fak a, an kûn a, LALPA leh lal chu chibai an bûk a.”10
Biak in sak nân leh a cheimawi nân lal chuan thil \ha chi
[753]
ngat a lo lakhâwm tawh a. Nakin hnua a kawt zâwla la sak tûr
hnam hla ropui tak a lo phuah sa bawk a. Lal leh Israel hotuten
a ngênna urhsûn taka chhângin an hmaa hna pawimawh tak chu
thawk tûra an inpêkna avâng chuan a thinlung chu Pathian
chungah a lâwm êm êm a. Tam leh zual pe zêl tûrin an inpeih a.
An thawhlâwm te an pun a, an neih sum chu thawhlâwm bâwmah
an chhûng a. Davidan Pathian in sak nâna hmanrua lo lakhâwm
tûrin a tlâk lo a ni tih a inhre chiang a, a ram chhûnga mi
pawimawhten an neih thil Jehova hnêna hlân tûr leh, A
rawngbâwl tûra an inpêkna chuan a tilâwm êm êm a. Nimahsela,
Pathian chauh a ni A mîte hnêna he thilphalna petu hi. Mihring
_____
10
châng 10-20
DAVIDA HUN HNUHNUNG 797
ni lovin Amah chu chawimawi tûr a ni. Amah chu mîte hnêna
lei hausakna vûrtu chu a ni a, A Thlarau chu a ni biak in sak
nâna an thil hlûte rawn pêktîrtu chu. LALPÂ tih vek a ni; mipui
rilru chu dek lo sela, lalber beihna chu a thlâwn a ni anga, biak
in chu sak a ni ngai rêng rêng lo vang.
Pathian malsâwmna miin a dawn zawng zawng chu Pathian
ta vek a la ni tho va. Pathianin lei thil mawi leh thil hlu mihringte
kuta a dah te hi Amah an hmangaihna A duhsakna, an hlût thiam
dân engtia thûk nge tih fiahna vek a ni. Sum leh pai ngahna
emaw, finvârna emaw, phal takin, Isua ke bulah dah tûr an ni a;
a petu in Davida hmangin, “Thil zawng zawng hi I hnên a\anga
chhuak a ni a, i tâ chu kan rawn pe leh mai che a ni si,”11 a ti a ni.
A thi dâwn hnai ta tih a hriat chuan Solomona leh Israel
lalram chungchângah Davidan rilru phurrit a la nei cheu va, a
ram hmuingîlna chu a lal rinawmnaah a innghat sî a. Solomona
hnênah, “Leilung zawng zawng dân angin ka kal ve dâwn ta a
ni; tichuan chak takin awm la, patling takin awm rawh; i thiltih
apiang leh, i hawina lam apianga i hmuingîl theih nân... LALPA i
Pathianin a kawngte zawh tûr leh, a thuruat te, a thupêk te, a
rorêlte leh a thuhriattîrte pawm tûra thu a pêkte hi zâwm rawh.
LALPAN ka chungchâng thua, “I thlahten an thinlung tak leh, an
rilru taka ka mithmuha thutaka awm tûra an awm dâna an
fîmkhur chuan Israelte lal\hutthlêng a \hu tûr i hmâi lo vang,” tia
a sawi kha a tinghet dâwn nia,”12 a ti a.
Davida “Thusawi hnuhnung” chhinchhiahte chu hla an ni a– [754]
rinna hla, rinna chuai thei lo leh rinna tluanghrui fei ber:
“Jesaia fapa Davida,
Sâng taka chawi sâna,
Jakoba Pathian hriak thiha,
Israelte hla mawi tak phuahtu chuan a sawi a;
LALPÂ thlarau chuan keimah mi hmangin a sawi a;
A thu chu ka leiah a awm a.
_____
11
châng 14; 121 Lalte 2:1-4
798 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

Israelte Pathian chuan a sawi a,


Israelte lungpui chuan;
‘Mi chunga fel taka rorêl \hîna,
Pathian tih chunga rorêl \hîna chu,
Ni a lo chhuaha chhûm awm hauh lo
Zîng êng ang hi a ni ang a.
Ruah sûr hnua khaw lo thianga
Leia hlobet chawr no dep ang hi a ni ang.
Kan chhûngkua chu Pathian hnêna mi a ni lâwm ni?
Chatuan thuthlung chu ka hnênah a thlung a,
Engkim fel leh tinghet tlatin;
Ka chhandamna kim leh duhthuâm kim,
A chawr chhuahtîr lâwng maw?”13
Davida bawhchhiatna chu a lian êm êm a, a inchhîrna a thûk
êm êm bawk a, a hmangaihna chu a nghetin a rinna a chak bawk
a. “A sual tam tak chu ngaihdamin a awm ta a, ani pawhin a
hmangaih ta êm êm a nih hi.”14
Davida hlâ (Sâm) te hian a huap zau hlê a, sual vânga
lungngaihna leh mahni inthiam lohna thûk tak a\anga Pathian
pawhna ropui ber leh rinna sâng ber chu a huap a ni. A chanchin
ziakna buin a târlang a–sualna chuan zahna leh lungngaihna chauh
a thlen a, mahse Pathian hmangaihna leh zahngaihna chuan
thûkna thûk ber a thleng phâk a, rinna chuan mi sual sim leh chu
Pathian fâte roluah pui tûrin a khai chhuak ang. Pathian thuin a
fûn thutiamte zîngah Pathian rinawmna, dikna leh zahngaihna
thuthlung chu hriattîrna chak leh ropui ber a ni.
Mihring chu “Hlimthlâ angin a thlâwk bo va, a awm hlen
lo,” “Nimahsela, kan Pathian thû erawh chu chatuanin a awm
reng ang.” “LALPÂ ngilneihna erawh chu amah \ihtûte chungah
chuan chatuan ata chatuan thlengin a awm ang a, A felna pawh
an tuchhuan thlengin a awm ang; A thuthlun zâwm apiangte leh,
A thuhrilh âwih tuma hre reng apiangte chungah chuan.”15
_____
13
2Samuela 23:1-5; 14Luka 7:48; 15Joba 14:2; Isaia 40:8; Sâm 103:17,18
DAVIDA HUN HNUHNUNG 799
“Pathianin a tih apiang chu a awm hlen ang.”16
Davida leh a chhûngte chunga thutiam pêk chu a ropui a,
thutiam chatuan daih, a famkimna chu Krista-ah an hmû.
LALPAN heti hian a puang chhuak a:
“Ka chhiahhlawh Davida hnênah chhia ka chham ta a....Ka [755]
kut hi a hnênah tihnghehin a awm ang a. Ka bân hian ani chu a
tichak ang....Ani hnênah erawh chuan ka rinawmna leh ka
ngilneihna chu a awm anga; Ka hming avângin a kî chu
chawimawiin a awm bawk ang. A kut chu tuifinriatah chuan ka
nghahtîr anga, a kut ding lam chu luipuiah te chuan ka nghahtîr
anga, a kut dinglam chu luipuiah te chuan. Ani chuan, ‘Nang
chu ka pa, ka Pathian, ka inchhandamna lungpui i ni,’ tiin mi au
vâng. Keiin ani chu fatîrah ka siam anga, leia lalte zîngah
chungnungberah ka siam ang. Ka ngilneihna chu kumkhuain a
tân ka vawn \hatsak ang a, ka thuthlun chu a hnênah a awm
nghet ang.”17
“A chi thlahte chu kumkhuain ka awmtîr ang a,
A lal\hutphah chu vân awm chhûng ni chenin ka awmtîr bawk
ang.”18
“Ani chuan mi zînga retheite chu ro a rêlsak ang a,
Pathian fâte chu a chhandam ang a,
Hnehchhiahtu erawh chu a tisâwn ang.
Ni khi a awm chhûng chuan an hlau vâng che,
Thla awm chhûng zawng pawhin, chhuan awm chhûng zawng
zawng chuan....
A dam lai chuan mi felte chu an duah hluah hluah anga,
Thlamuanna nasa tak chu a duah hluah hluah bawk ang, thla
awm loh hmâ loh chuan.
Ani chuan tuifinriat a\anga tuifinriat dang thleng pawhin thû a
nei bawk ang,
Luipui a\anga kâwlkil thleng pawhin.
“A hming chu kumkhuain a dai lo vang a;
_____
16
Thuhriltu 3:14; 17Sâm 89:3-28; 18Sâm 89:29
800 THLAHTUBULTE LEH ZÂWLNEITE

A hming chu ni a awm chhûng chuan dai lovin a awm zêl ang a;
Mîte chu amahah chuan malsâwmin an awm ang a;
Hnam tinrêngin amah chu nihlawh an ti ang.”19
“Kan tân Naupang a lo piang a, Fapa pêkin kan awm ta a;
rorêlna chu A kokî-ah a chuang ang a; A hmingah chuan ‘Maka,
Remruattua, Pathian Chaka, Chatuan Pa, Remna Lal’ an ti dâwn
sî a.” “Ani chu mi lian a la ni anga, Chungnungbera Fapa an ti
ang; Lal Pathianin a hnênah a thlahtu Davida \hutphah chu a pê
ang a, Jakoba thlahte chungah chatuanin A lal anga, A ramin
kin nî a nei lo vang.”20ð

_____
19
Sâm 72:4-8, 17; 20Isaia 9:6; Luka 1:32, 33

You might also like