Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

उडान शैक्षिक के न्द्र - Udaan Shaikshik Kendra

Bagbazar, kathmandu
Contact: 01-5918042, 9864298042, 9749466516, 9809428970
Import and Export: Q&A Based Discussion By: Tilak Singh Mahara
आयात र क्षनयाात: प्रश्नोत्तरमा आधाररत छलफल
Content/सामग्री
1. What is international trade? How is it important? अन्द्तरााक्षरिय व्यापार भनेको के हो? यो कसरी महत्त्वपर्ू ा छ?
2. Showing the foreign trade structure of Nepal, identify the major challenges that Nepal has been facing in
foreign trade/export promotion. नेपालको वैदक्षे शक व्यापार संरचना प्रस्तुत गदै वैदक्षे शक व्यापार/क्षनयाात प्रवर्द्ानमा नेपालले सामना
गरररहेका प्रमख
ु चनु ौतीहरूको पक्षहचान गनाहु ोस।्
3. What is a trade deficit? Why trade deficit of Nepal has been increasing at a growing rate? What are its
effects on the economy? व्यापार घाटा के हो? नेपालको व्यापार घाटा क्षकन बढ्दै गइरहेको छ? अर्ातन्द्रमा यसको प्रभाव कस्तो
हुन्द्छ?
4. What are the steps that Nepal has taken to manage foreign trade? OR to promote export trade OR to reduce
trade deficit? नेपालले वैदक्षे शक व्यापारलाई व्यवक्षस्र्त गना वा क्षनयाात व्यापार प्रवर्द्ान गना वा व्यापार घाटा कम गना के कस्ता कदम
चालेको छ?
5. बढिरहेको ब्यापार घाटा कम गर्ने अचुक उपाय देशमा उत्पादर्न बिाउर्नु हो। र्नेपालमा आन्तररक उत्पादर्न सुस्त रुपमा भैरहेको पररपेक्षमा
आन्तररक उत्पादर्न बिाएर ब्यापार घाटा कम गर्नन सढकन्छ। आन्तररक उत्पादर्न कसरी बिाउर्न सढकन्छ होला? The surest way to
reduce the growing trade deficit is to increase production in the country. Given the sluggish domestic
production in Nepal, the trade deficit can be reduced by increasing domestic production. How domestic
production could be increased? OR [How to reduce trade deficit? What can be done to increase the export
trade of Nepal?]
6. What are the opportunities and challenges of the foreign trade sector of Nepal? नेपालको वैदक्षे शक व्यापार िेरका
अवसर र चनु ौतीहरु के के छन?्
What is international trade? How is it important? अन्द्तरााक्षरिय व्यापार भनेको के हो? यो कसरी महत्त्वपर्ू ा छ?
Answer/उत्तर
Meaning of International Trade
International trade is the transaction of goods and services between two or more countries. It involves the
exchange of capital, goods, and services across international borders or territories. International trade helps
to make available goods and services that are not produced in the country as well as that are too expensive
in the country. So, it helps to satisfy the diversified needs and wants of countries. अन्द्तरााक्षरिय व्यापार भनेको दईु
वा दईु भन्द्दा बढी देशहरू बीचको वस्तु र सेवाको लेनदेन हो। यो अन्द्तरााक्षरिय क्षसमाना वा िेरहरूमा पूँजू ी, वस्तुहरू र सेवाहरूको

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

आदानप्रदान सगं सम्बक्षन्द्धत छ। अन्द्तरााक्षरिय व्यापारले देशमा उत्पादन नहुने र देशमै महूँगो हुने वस्तु तर्ा सेवा उपलब्ध गराउन मद्दत
गछा । तसर्ा, यसले देशहरूको क्षवक्षवध आवश्यकता र चाहनाहरू परू ा गना मद्दत गदाछ।
According to D.G. Luckett, "The purchase of goods and services by the citizen of one country from the
citizen of another country is called international trade.” International trade has two aspects namely export
and import. Export refers to the sale of domestic products in the international market whereas import refers
to the purchase of foreign products or purchase of domestically unavailable products from abroad. Exporting
earns foreign exchange while importing reduces foreign exchange reserves. डी जी लुकेटका अनसु ार, "एक देशको
नागररकले अको देशको नागररकबाट वस्तु तर्ा सेवाको खररदलाई अन्द्तरााक्षरिय व्यापार भक्षनन्द्छ।" अन्द्तरााक्षरिय व्यापारमा क्षनयाात र आयात
गरी दईु वटा पि हुन्द्छन् । क्षनयाात भन्द्नाले अन्द्तरााक्षरिय बजारमा स्वदेशी उत्पादनको क्षबक्रीलाई बझु ाउूँछ भने आयात भन्द्नाले क्षवदेशी वस्तुको
खररद वा स्वदेशमा उपलब्ध नभएका वस्तुहरू क्षवदेशबाट खररद गनल ाु ाई जनाउूँछ। क्षनयाात गदाा क्षवदेशी मरु ा आजान हुन्द्छ भने आयात गदाा
क्षवदेशी मरु ाको संक्षचक्षत घट्न जान्द्छ।
Importance of International Trade
International trade has got important in every country in the world because of diversified demands and the
impossibility of production of all the goods by a single nation. Similarly, economic prosperity and progress
cannot be imagined in the absence of foreign trade as it requires interdependency between developed and
developing countries. International trade helps to boost the market for domestic products on the one hand
and the other hand, it opens avenues for importing new technology, new methods, and new ideas, and both
dimensions matter to economic prosperity. So, economists consider international trade as an 'engine of
growth. In such regard, the major uses or importance of international trade can be listed as follow. क्षवक्षवध माग
र एउटै रारिले सबै वस्तु उत्पादन गना नसक्ने भएकाले क्षवश्वका हरे क देशमा अन्द्तरााक्षरिय व्यापारको महत्व बढेको छ । त्यसैगरी वैदक्षे शक
व्यापारको अभावमा आक्षर्ाक समृक्षर्द् र प्रगक्षतको पररकल्पना गना सक्षकूँदैन क्षकनभने त्यसका लाक्षग क्षवकक्षसत र क्षवकासोन्द्मख ु
रारिहरूबीचको अन्द्तरक्षनभारता आवश्यक हुन्द्छ । अन्द्तरााक्षरिय व्यापारले एकाक्षतर स्वदेशी उत्पादनको बजार बढाउन मद्दत गछा भने
अकोक्षतर नयाूँ प्रक्षवक्षध, नयाूँ क्षवक्षध र नयाूँ क्षवचार आयात गने बाटो खोल्छ र आक्षर्ाक समृक्षर्द्का लाक्षग दवु ै आयाम महत्वपर्ू ा हुन्द्छन् ।
त्यसैले अर्ाशास्त्रीहरूले अन्द्तरााक्षरिय व्यापारलाई ‘वृक्षर्द्को इक्षन्द्जन’ मान्द्छन।् यस सन्द्दभामा, अन्द्तरााक्षरिय व्यापारको प्रमख
ु उपयोग वा
महत्त्वलाई क्षनम्नानसु ार सचू ीबर्द् गना सक्षकन्द्छ।

 It helps to expand the market of domestic products.

 It helps to use resources efficiently.
 It ensures the continued availability of raw materials as well as goods and services. (Helps to manage
supply chain)
 It helps to increase job opportunities as major economic activities expand with an increase in
international trade.
 It helps to get access to efficient technology
 It helps to boost managerial skills in developing nations.

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 It helps to improve the standard of living of people by offering them diversified goods and services
in the local market
 Helps to remove the shortage of essential goods
 It helps to promote fair competition
 It also helps to increase government revenues.
 It helps to control inflation by ensuring an adequate supply of products in case of pressure by
expanding aggregate demand.
 It helps to develop the economy by ensuring comparative advantages over some products as well as
by ensuring specialized products to the country.
Conclusion
International trade involves the transaction of goods, services, capital, and other things between different
countries. By ensuring access to the global market as well as the availability of required materials,
technology, and foreign products, international trade helps nations to boost their economies and gain
comparative advantages over the production of some key global products.

 यसले स्वदेशी उत्पादनको बजार क्षवस्तार गना मद्दत गछा ।

 यसले स्रोत साधनलाई प्रभावकारी रूपमा प्रयोग गना मद्दत गछा ।
 यसले कच्चा पदार्ाका सार्ै वस्तु र सेवाहरूको क्षनरन्द्तर उपलब्धता सक्षु नक्षित गदाछ। (आपक्षू ता श्ृंखला व्यवस्र्ापन गना मद्दत
गदाछ)
 यसले अन्द्तरााक्षरिय व्यापारमा बृक्षर्द्सूँगै प्रमख
ु आक्षर्ाक गक्षतक्षवक्षधहरू क्षवस्तार हुदूँ ा रोजगारीका अवसरहरू बढाउन मद्दत गदाछ।
 यसले कुशल प्रक्षवक्षधमा पहुचूँ प्राप्त गना मद्दत गदाछ
 यसले क्षवकासशील रारिहरूमा व्यवस्र्ापकीय सीपहरू बढाउन मद्दत गदाछ।
 यसले स्र्ानीय बजारमा क्षवक्षवध वस्तु तर्ा सेवाहरू उपलब्ध गराएर जनताको जीवनस्तरमा सधु ार ल्याउन मद्दत गछा
 अत्यावश्यक वस्तक
ु ो अभाव हटाउन मद्दत गछा
 यसले क्षनरपि प्रक्षतस्पधाा बढाउन मद्दत गछा
 यसले सरकारको राजस्व बढाउन पक्षन मद्दत गछा ।
 यसले समग्र माग क्षवस्तार बाट सृक्षजत दबाबको अवस्र्ामा उत्पादनहरूको पयााप्त आपक्षू ता सक्षु नक्षित गरे र माग पिबाट पैदा हुने
मरु ास्फीक्षत क्षनयन्द्रर् गना मद्दत गदाछ।
 यसले के ही उत्पादनहरूमा तुलनात्मक लाभको सक्षु नक्षितताका सार्ै देशलाई क्षवशेषीकृ त उत्पादनहरू सक्षु नक्षित गरे र अर्ातन्द्रको
क्षवकास गना मद्दत गदाछ।

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

क्षनरकषा
अन्द्तरााक्षरिय व्यापारमा क्षवक्षभन्द्न देशहरू बीच वस्तु, सेवा, पूँजू ी र अन्द्य चीजहरूको लेनदेन समावेश हुन्द्छ। क्षवश्वव्यापी बजारमा पहुचूँ
सक्षु नक्षित गनाु का सार्सार्ै आवश्यक सामग्री, प्रक्षवक्षध र क्षवदेशी उत्पादनहरूको उपलब्धता क्षनक्षित गरे र, अन्द्तरााक्षरिय व्यापारले
रारिहरूलाई आफ्नो अर्ातन्द्र सबल र सम्बृद्द बनाउन आवश्यक पने के ही प्रमख ु क्षवश्वव्यापी उत्पादनहरूको उत्पादनमा तल ु नात्मक
लाभहरू प्राप्त गना मद्दत गना सक्दछ।
Presenting the foreign trade structure of Nepal, identify the major challenges that Nepal has been facing in
foreign trade/export promotion. नेपालको वैदक्षे शक व्यापार संरचना प्रस्तुत गदै वैदक्षे शक व्यापार/क्षनयाात प्रवर्द्ानमा नेपालले सामना
गरररहेका प्रमख
ु चनु ौतीहरूको पक्षहचान गनाहु ोस।्
Answer/ उत्तर
Before 1951 AD Nepal's foreign trade was only with India and Tibet. But after the 1950s, Nepal's trade
relationship expanded with many other countries of the world. Nepal's foreign trade is rapidly increasing but
the rate of increase in imports is higher than export and this has become one of the key issues of the Nepalese
economy.
Features of Trend of Nepal's Foreign Trade

 Before the 1950s it was only confined to India and Tibet

 Currently, Nepal's trade has expanded to more than 170 countries but still, the major concentration
remains with India only.
 Import is growing faster than export. So, import is dominant in the total trade of Nepal. On average,
import occupies 90 percent part of total trade.
 Nepal's foreign trade as a whole can be understood in two words import-oriented and India-centric.
 There is a need for trade diversification in terms of country and commodity to improve the foreign
trade in Nepal.
 Major Exporting Destination of Nepal: India, USA, Turkey, Germany, UK, Singapore, China,
France, Italy, Bangladesh, Japan, Canada, Australia, Netherlands, and Denmark are the main
countries for Nepali exports.
 Major Import Partners of Nepal: Nepal's major import partners are India, China, UAE, France,
Indonesia, Argentina, Thailand, Korea, Canada, USA.
 Major imports range from basic goods to luxurious goods while exports are limited only to traditional
items.
सन् १९५१ भन्द्दा पक्षहले नेपालको वैदक्षे शक व्यापार भारत र क्षतब्बतसूँग मारै क्षर्यो । तर सन् १९५० को दशकपक्षछ क्षवश्वका अन्द्य धेरै
देशहरूसूँग नेपालको व्यापाररक सम्बन्द्ध क्षवस्तार भयो। नेपालको वैदक्षे शक व्यापार रुत गक्षतमा बढ्दै गएको छ तर क्षनयाातको तुलनामा
आयात अत्याक्षधक बढेको र यो नेपाली अर्ातन्द्रको प्रमख ु मद्दु ा बनेको छ।

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

नेपालको वैदक्षे शक व्यापारको प्रवृक्षत्तका क्षवशेषताहरू

 सन् १९५० भन्द्दा पक्षहले यो भारत र क्षतब्बतमा मार सीक्षमत क्षर्यो

 हाल नेपालको व्यापार १७० भन्द्दा बढी देशमा फै क्षलसके को छ तर अझै पक्षन मख्ु य के न्द्र भारत मारै रहेको छ ।
 क्षनयाातभन्द्दा आयात तीव्र गक्षतमा बक्षढरहेको छ । त्यसैले नेपालको कुल व्यापारमा आयातको प्रभत्ु व रहेको छ । औसतमा कुल
व्यापारको ९० प्रक्षतशत क्षहस्सा आयातले ओगटेको छ ।
 नेपालको वैदक्षे शक व्यापारलाई समग्रमा आयातमख
ु ी र भारत के क्षन्द्रत गरर दईु शब्दमा बझ्ु न सक्षकन्द्छ ।
 नेपालको वैदक्षे शक व्यापार सधु ार गना देश र वस्तुको क्षहसाबले व्यापार क्षवक्षवधीकरर् आवश्यक छ ।
 र्नेपालको प्रमख ु ढर्नयानत गन्तव्य: भारत, अमेररका, टकी, जमनर्नी, बेलायत, ढसिंगापरु , चीर्न, फ्रान्स, इटाली, बिंगलादेश, जापार्न,
क्यार्नडा, अष्ट्रेढलया, र्नेदरल्याण्ड र डेर्नमाकन र्नेपाली ढर्नयानतका प्रमख
ु देश हुर्न् ।
 र्नेपालका प्रमख
ु आयात साझेदारहरू: र्नेपालका प्रमखु आयात साझेदार भारत, चीर्न, यएु ई, फ्रान्स, इन्डोर्नेढसया, अजेढन्टर्ना,
थाइल्याण्ड, कोररया, क्यार्नडा, अमेररका हुर्न् ।
 प्रमख
ु आयातहरू आधारभतू वस्तदु ढे ख ढवलासी वस्तुसम्मका हुन्छर्न् भर्ने ढर्नयानतहरू परम्परागत वस्तुहरूमा मात्र सीढमत हुन्छर्न।्
Direction and Size of Foreign Trade of Nepal (Based on the Five Years Data from the Year 2073/74 to
2077/78)
Direction of Foreign Trade (Amount in Rs. Billion)
Particular 2074/75 2075/76 2076/77 2077/78 2078/79 Average
Total Exports 81.4 97.1 97.7 141.1 200 123.46
Total Imports 1245.1 1418.5 1196.8 1539.8 1920.4 1464.12
Trade Deficit 1163.7 1321.4 1099.1 1398.7 1720.4 1340.66
Source: Depart of Customs
From the above table, we see that the average export of Nepal over the last five years was Rs. 123.46 billion,
the import was Rs. 1464.12 billion, and the trade deficit was Rs. 1340.66 billion. Major statistics of trade are
associated with India. On average about 65 percent of the total export of Nepal is covered by India, about the
same percent is imported from India and the same percent of the trade deficit is with India. The data also that
the export side of Nepal's foreign trade is weak, and the trade deficit seems to be steadily increasing. The low
increase in production of exportable goods, low quality and low competitiveness of manufactured goods, and
the increasing import of petroleum products and vehicle spare parts have resulted in an increasing import-
export ratio in the nation.
माक्षर्को ताक्षलकाबाट हेदाा क्षवगत पाूँच वषामा नेपालको औसत क्षनयाात रु. १२३ अबा ४६ करोड, आयात रु. १४६४ अबा १२ करोड रहेको
छ भने व्यापार घाटा रू.१३४० अबा ६६ करोड रहेको छ। व्यापारको प्रमख ु तथ्याङ्क भारतसूँग सम्बक्षन्द्धत छन। नेपालको कुल क्षनकासीको
औसतमा ६५ प्रक्षतशत भारतले ओगटेको छ भने कररब सोही प्रक्षतशत भारतबाट आयात हुने गरे को छ भने व्यापार घाटाको सोही प्रक्षतशत
भारतसूँग रहेको छ। नेपालको वैदक्षे शक व्यापारको क्षनयाात पि कमजोर रहेको तथ्यांकले पक्षन व्यापार घाटा क्षनरन्द्तर बक्षढरहेको देक्षखन्द्छ ।

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

क्षनयाातयोग्य वस्तक
ु ो उत्पादनमा न्द्यनू वृक्षर्द्, उत्पाक्षदत वस्तक
ु ो गर्ु स्तरीयता र न्द्यनू प्रक्षतस्पधाात्मक िमता, पेिोक्षलयम पदार्ा तर्ा सवारी
साधनका स्पेयर पाट्ासको बढ्दो आयातले मल ु ुकमा आयात-क्षनयाातअनपु ात बढेको छ ।
Major Challenges/problems of Foreign Trade in Nepal
नेपालको बैदक्षे शक ब्यापार घाटाक्षतर गइरहेको छ। बस्तक ु ो क्षनयाात सस्ु त दरमा बक्षढरहेको छ भने आयात अत्याक्षधक दरमा बक्षढरहेको छ।
आयातमा भएको उच्च बृद्दीका कारर् मल ु ुकले बढ्दो ब्यापार घाटा व्यहोरररहेको छ। यस सन्द्दभामा नेपालले बैदक्षे शक व्यापारको िेरमा
भोक्षगरहेका समस्या तर्ा चनु ौतीहरु क्षनम्नानसु ार रहेका छन।् Nepal’s foreign trade is going towards loss. Exports of goods
are increasing at a slow rate, while imports are increasing at a very high rate. Due to the high growth in
imports, the country is experiencing a growing trade deficit. In this context, the problems and challenges that
Nepal is facing in the field of foreign trade are as follows.

 Landlocked country
 Open border with India and illegal trade: this reduces the competitiveness of domestic industries,
and the government loses tax revenue, increases corruption, and black-marketing, and reduces the
tax base.
 No competitiveness in the international market because of the low quality of Nepalese products
 Limited foreign trade/trade is concentrated only in India
 Lack of trade diversification in terms of commodities and countries
 Export of limited, agricultural, and low-value goods. This shows the narrow base of Nepal's foreign
trade.
 Lack of identification of commodities that could ensure comparative advantage to Nepal.
 Lack of support from banks and financial institutions as well as the private sector
 Lack of knowledge and research in foreign trade area
 Unstable political environment
 Lack of modernization, commercialization, and automation in agriculture sectors as well as other
sectors related to the production of commodities.
 Inefficient implementation of concerned policies
 भपू ररवेक्षित देश
 भारतसूँग खल ु ा क्षसमाना र अवैध व्यापार: यसले स्वदेशी उद्योगहरूको प्रक्षतस्पधाात्मकता घटाउूँछ र सरकारले कर राजस्व
गमु ाउूँछ, भ्रष्टाचार र कालोबजारी बढ्छ र करको आधार घट्छ।
 नेपाली उत्पादनको गर्ु स्तर न्द्यनू भएकाले अन्द्तरााक्षरिय बजारमा प्रक्षतस्पधाा छै न
 सीक्षमत वैदक्षे शक व्यापार/व्यापार भारतमा मार के क्षन्द्रत छ
 वस्तु र देशको सन्द्दभामा व्यापार क्षवक्षवधीकरर्को अभाव

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 सीक्षमत, कृ क्षष र कम मल्ू यका वस्तहु रूको क्षनयाात। यसले नेपालको वैदक्षे शक व्यापारको साूँघरु ो आधार देखाउूँछ।
 नेपाललाई तल
ु नात्मक लाभ सक्षु नक्षित गना सक्ने वस्तुहरूको पक्षहचानको अभाव।
 बैंक तर्ा क्षवत्तीय संस्र्ा र क्षनजी िेरबाट पक्षन सहयोगको अभाव छ
 वैदक्षे शक व्यापार िेरमा ज्ञान र अनसु न्द्धानको कमी
 अक्षस्र्र राजनीक्षतक वातावरर्
 कृ क्षष िेरका सार्ै वस्तु उत्पादनसूँग सम्बक्षन्द्धत अन्द्य िेरहरूमा आधक्षु नकीकरर्, व्यावसायीकरर् र स्वचालनको अभाव।
 सम्बक्षन्द्धत नीक्षतहरूको प्रभावकारी कायाान्द्वयन
What is a trade deficit? Why trade deficit of Nepal has been increasing at a growing rate? What are its effects
on the economy? व्यापार घाटा के हो? नेपालको व्यापार घाटा क्षकन बढ्दै गइरहेको छ? अर्ातन्द्रमा यसको प्रभाव के छ?
Answer
व्यापार घाटा को अथन /The meaning of trade deficit

 सामान्य सब्दमा व्यापार गदान खररद गरे को मल्ु यभन्दा कम मल्ु यमा मालवस्तुहरू ढबक्री गदान हुर्ने घाटालाई व्यापार घाटा भढर्नन्छ।
तर, राष्ट्रको अथनतन्त्रका सन्दभनमा हेदान यढद बस्तु तथा सेवाहरुको ढर्नयानत रकम भन्दा आयातको मात्रा बिी छ भर्ने त्यस्तो
अवस्थालाई व्यापार घाटा भढर्नन्छ। व्यापार घाटा आयात र ढर्नयानतको तथयािंकहरूलाई तुलर्ना गरे र हेररन्छ। In common
parlance, the trade deficit is a loss that occurs when goods are sold for less than the purchase price.
But, in the context of the national economy, if the volume of imports exceeds the export volume of
goods and services, then such a situation is called a trade deficit. The trade deficit is measured by
comparing the import and export data of a nation.
 देशबाट बाढहर पठाएको अथानत ढर्नकासी वा ढर्नयानत गररएको वस्तु तथा सेवाको मल्ु यभन्दा बाढहर वा ढवदेशबाट देशढभत्र
मगाइएको वा आयात गररएको वस्तु वा सेवाको मल्ु य बिी भएमा अथनतन्त्रमा व्यापार घाटा हुर्ने गदनछ। व्यापार घाटामा देशमा
मगाउर्नु पर्ने वस्तु तथा सेवाका लाढग ढतर्नपनु र्ने ढवदेशी मद्रु ा देशबाढहर पठाएको वस्तु तथा सेवाबाट प्राप्त हुर्नभे न्दा कम भइ ढवदेशी
मद्रु ाको र्नोक्सार्नी हुन्छ। If the value of goods or services exported exceeds the value of goods or services
imported or imported from abroad, the trade deficit occurs in the economy. In a trade deficit, the
inflow of foreign exchange is less than the amount of foreign currency required for goods and
services to be ordered in the country.
 व्यापार मा र्नाफा भयो भर्ने यसले देशलाई समृढि ढतर मागनदढशनत गछन भर्ने ब्यापार घाटा भयो भर्ने यसले देशलाई र्नकारात्मक
ढदशातफन मात्र उन्मखु गराउँछ । Profits from trade lead the country to prosperity and trade deficits lead the
country in a negative direction.
 ब्यापार घाटालाई अको शब्दमा ब्यापार असन्तुलर्न पढर्न भढर्नन्छ । राष्ट्रमा आफूलाई आवश्यक पर्ने वस्तु तथा सेवाको उत्पादर्न
कम हुन्छ भर्ने अपरु ा आवश्यकताका पररपढू तन गर्ननको लाढग आयातमा जोड ढदइन्छ र यसले ब्यापार घाटा ढर्नम्त्याउछ । ब्यापार
घाटाले गदान देशको मद्रु ा बाढहररएर ढसगिं ो राष्ट्रलाई असर पादनछ । Trade deficit is also called trade imbalance. If
the production of goods and services required by the nation is less, then the emphasis is given to

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

imports to meet the insufficient needs and this leads to the trade deficit. Due to the trade deficit, the
country's currency goes out and affects the whole nation.
Causes of Increasing Trade Deficit in Nepal /र्नेपालमा बि्दो व्यापार घाटाको कारण
अथनशास्त्रीय दृढिकोणले आन्तररक रूपमा उत्पादर्न गदान लागत बिी पर्नन जार्ने वस्तहु रूको आयात गररर्नु अर्नपु यक्त
ु माढर्नँदर्नै तर र्नेपालमा
उत्पादर्नर्नै थोरै भएर र कढतपय बस्तुको उत्पादर्नर्नै र्नगरी आयात बढिरहेकाले यो एक ठुलो समस्याको रुपमा रहेको छ। त्यसकारण
आन्तररक रूपमा सहजै उत्पादर्न गर्नन सढकर्ने कृ ढिजन्य उपजहरू र राढष्ट्रय आम्दार्नीको ढहसाबले ढवलाढसताका रूपमा हेररर्ने वस्तुहरूको
समेत आयात बि्दै जार्नु अथनतन्त्रका लाढग उढचत होइर्न।
र्नेपालजस्तो देशमा बि्दो व्यापार घाटाका कारण ढसजनर्ना हुर्न सक्र्ने र्नकारात्मक भक्त ु ार्न सन्तल
ु र्नलाई ढवप्रेिणले भरथेग गरररहेको
अवस्थामा कुर्नै कारणवश ढवप्रेिण आप्रवाहमा समस्या उत्पन्र्न भएमा यसको अल्पकालीर्न असर हाम्रोजस्तो अथनतन्त्रलाई धान्र्न ढर्नकै
कढठर्न हुर्ने ढर्नढित छ जर्नु र्नेपालको अथनतन्त्रले अढहले भोढगरहेको छ। यसो हुर्नक
ु ा कारणहरु यसप्रकार रहेका छर्न। र्नेपालमा ब्यापार घाटा
बि्दै जार्नक ु ा मख्ु य कारण ढर्नम्र्नार्नसु ार देखाउर्न सढकन्छ।

 अन्य देशहरूमा ढबक्री गर्ननका लाढग ढबक्रीयोग्य वस्तहु रूको उत्पादर्न र्नहुर्न/ु उत्पादर्न कम हुर्न।ु
 तुलर्नात्मक लाभका वस्तुको पढहचार्नमा समस्या।
 कच्चा पदाथनको आयातमा बिी लागत र समय लाग्र्ने तथा उत्पाढदत वस्तुलाई गन्तव्य बजारसम्म पयु ानतउर्न थप लागत लाग्र्ने
हुदँ ा उत्पादर्न घट्दै जार्नु र उत्पाढदत बस्तुहरुको प्रढतस्पधानत्मक क्षमता अन्तरानढष्ट्रय बजारमा कमजोर रहर्न।ु
 उत्पादर्नमल
ू क उद्योगमा आबद्ध श्रढमकहरूको ज्याला तल ु र्नात्मक रूपमा हाम्रो देशमा कम भए पढर्न उत्पादकत्व ढर्नकै कम
रहेकाले समार्न एकाइ वस्तु अन्य देशले कम मल्ू यमा उत्पादर्न गर्ने गरे का छर्न् र त्यसले गदान र्नेपाढल उत्पादर्न र्नरुचाइर्न।ु
 उद्यमशीलता ढवकासका लाढग सहयोगी ढशक्षा प्रणाली र्नहुर्न।ु
 र्नेपालको कमजोर आढथनक कूटर्नीढत
 पेरोढलयम पदाथन तथा सवारी साधर्नको पाटपजू ानको बि्दो आयात
 उद्योगी र सरोकारवालाबीच समु धरु औद्योक्षगक सम्बन्द्धको अभाव ।
 नेपाली उद्योगमा आयाक्षतत उत्पादनसूँग प्रक्षतस्पधाा गने आत्मक्षवश्वासको कमी छ
 पयााप्त क्षवत्तीय सक्षु वधाको अभाव र क्षवत्तको उच्च लागत
 दि र प्रक्षतबर्द् काया शक्षिको कमी
 आधक्षु नक प्रक्षवक्षध र सधु ाररएका क्षवक्षधको प्रयोगको अभाव
अत्यक्षधक आयात वृक्षर्द् र क्षनयाातमा सस्ु त वृक्षर्द्का कारर् नेपालको व्यापार िेर बढ्दो घाटाको समस्याबाट गक्षु िरहेको छ । क्षनयाातयोग्य
वस्तु तर्ा उद्योगको पक्षहचान र क्षवकास गना नेपालको असिमता, सहज पैसाको उपलब्धता, उच्च स्तरको जीवनयापनको बढ्दो चाहना
र प्रार्क्षमकताका वस्तु तर्ा सेवाका सार्ै नेपालले फाइदा क्षलन सक्ने वस्तहु रू उत्पादन गना लगानीकतााहरूलाई प्रोत्साहन गना नसक्नु
व्यापार घाटा बढ्दै जानक ु ा प्रमख
ु कारर् हुन सक्छ ।
From an economic point of view, it is not considered inappropriate to import goods that cost more while
producing internally, but it is a big problem in Nepal due to low production and increasing import without

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

producing some goods. Therefore, increasing imports of easily and domestically producible agricultural
products and even luxury items in terms of national income is not conducive to the economy.
With remittances filling the negative pressure on the balance of payments created due to the growing trade
deficit in a country like Nepal, if for some reason there is a problem in the flow of remittances, its short-term
impact is sure to be very difficult to sustain an economy like ours. The Nepalese economy is recently facing
the same problem in its balance of payment. So, an unchecked trade deficit is harmful to the economy. The
main reasons for the increasing trade deficit in Nepal can be shown as follows.

 Lack of production/low production of saleable goods for sale in other countries.

 Problems with identification of items of comparative advantage.
 Due to the high cost and time required for the import of raw materials and the additional cost of
transporting the manufactured goods to the destination market, production is declining, and the
competitiveness of the manufactured goods is weak in the international market.
 Although the wages of the workers in the productive industries are comparatively less in our country,
the productivity is very low, so other countries are producing the same unit goods at lower prices
and due to that Nepali products have become less preferable.
 Lack of supportive education system for entrepreneurship development.
 Nepal's weak economic diplomacy
 Increasing import of petroleum products and vehicle parts
 Lack of harmonious industrial relations between industrialists and stakeholders.
 Lack of confidence in Nepalese industries to compete with imported products
 Lack of sufficient finance facilities and higher cost of finance
 Shortage of skilled and committed work power
 Lack of use of modern technology and improved methods
The Nepalese trade sector has been facing the problem of an increasing deficit because of excessive raise in
imports and slower export growth. Nepal's inability of identifying and developing exportable goods, and
industries, availability of easy money, increasing desire of enjoying a higher standard of living, and failure
to encourage investors to produce priority goods and services as well as those goods in which Nepal could
have an advantage may be the major reasons behind maintaining trade deficit.
Effects of Trade Deficit/ व्यापार घाटा को प्रभाव
सामान्यतया व्यापार घाटा कुर्नै पढर्न देशको अथनतन्त्रका लाढग राम्रो माढर्नँदर्नै । तर अथनशास्त्रीहरूका अर्नसु ार अथनतन्त्रलाई चलायमार्न
राख्र्न र दीघनकालीर्न आढथनक वृढद्धलाई आधार प्रदार्न गर्नन ढर्नढित अवढधको व्यापार घाटा आवश्यक हुन्छ। उर्नीहरुका अर्नसु ार वतनमार्न
व्यापार घाटाले भढवष्ट्यमा हुर्ने र्नाफाको आधार तयार पार्ने भएकाले व्यापार घाटालाई एक हदसम्म सकारात्मक रुपमा बझ्ु र्नपु छन । त्यसैले

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

राढष्ट्रय अथनतन्त्रको सन्दभनमा व्यापार घाटालाई यसको प्रकृ ढत र प्रवृढतिकका आधारमा सकारात्मक र र्नकारात्मक रूपमा ढव्े िण गर्नन
सढकन्छ । Generally, the trade deficit is not considered good for any country's economy. But according to
economists, fixed-term trade deficits are essential to keep the economy afloat and support long-term
economic growth. According to them, the current trade deficit will lay the groundwork for future profits, so
trade deficits need to be understood in a positive way up to a certain extent. Therefore, in the context of the
national economy, the trade deficit can be analysed positively and negatively based on its nature and trend.
Positive Effects of Trade Deficit/व्यापार घाटाको सकारात्मक प्रभाव
The import of raw materials, equipment, and machinery required for the large-scale industries of the country
established for long-term production and employment enhances the efficiency of the citizens and improves
the education and health facilities in the interest of the country. This will also increase the deficit and create
problems in foreign exchange management for the time being. However, for a country like Nepal, even with
a lack of necessary resources for long-term resource mobilization and economic development, even by
importing, the necessary provisions can be fulfilled, and therefore trade deficit is considered necessary. The
major benefits of certain deficit trade can be pointed out below.

 Supplies inputs for industries

 Helps to increase the productivity of industries by ensuring the availability of technology.
 Helps to increase the competitiveness of domestic production.
 The country can concentrate on developing infrastructure without wastage of resources in the
production of high-cost products
 It encourages to employ of available resources in an optimum way.
Thus, such a trade deficit can be interpreted as a positive trade deficit.
दीघनकालीर्न उत्पादर्न र रोजगारीका लाढग स्थापर्ना भएका देशका ठूला उद्योगका लाढग आवश्यक पर्ने कच्चा पदाथन, उपकरण र मेढसर्नको
आयातले दक्षता अढभवृढद्ध गर्ननक ु ा साथै देशको ढहतमा हुर्ने ढशक्षा र स्वास्थय सढु वधामा समेत सधु ार हुन्छ। यसले पढर्न घाटा बिाउर्नेछ र
तत्कालका लाढग ढवदेशी मद्रु ा व्यवस्थापर्नमा समस्या ढसजनर्ना गछन । तर, र्नेपालजस्तो मलु क
ु का लाढग दीघनकालीर्न स्रोत पररचालर्न र समग्र
राष्ट्रको आढथनक ढवकासका लाढग आवश्यक श्रोत र्नहुदा आयात गरे र भएपढर्न सोको लाढग आवश्यक प्रावधार्न पररपढू तन गर्नन सढकन्छ र
त्यसकारण ब्यापार घाटा आवश्यक माढर्नन्छ । त्यसैले यस्तो व्यापार घाटालाई सकारात्मक व्यापार घाटाको रूपमा व्याख्या गर्नन सढकन्छ।
त्यसकारर् यसप्रकारको ब्यापार घाटका फाइदाहरु क्षनम्न बदु ामा देखाउन सक्षकन्द्छ।

 उद्योगहरूको लाक्षग इनपटु हरू/कारकहरु आपक्षू ता गदाछ

 प्रक्षवक्षधको उपलब्धता सक्षु नक्षित गरी उद्योगहरूको उत्पादकत्व वृक्षर्द् गना मद्दत गदाछ।
 स्वदेशी उत्पादनको प्रक्षतस्पधाात्मक िमता बढाउन मद्दत गछा ।
 देशले उच्च लागतका उत्पादनहरूको उत्पादनमा स्रोतको बबाादी नगरी पवू ााधारको क्षवकासमा ध्यान क्षदन सक्छ।
 यसले उपलब्ध स्रोतसाधनको अक्षधकतम उपयोग गना प्रोत्साहन गछा ।

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

व्यापार घाटाको नकारात्मक प्रभाव/ Negative Effects of Trade Deficit

Generally, a trade deficit negatively affects the economy if it is increasing rapidly. Nepal's export trade is
less likely to increase rapidly because of inadequate trade infrastructures, lack of an industrial environment,
and failure to enhance the domestic production capacity, and the deficit has been increasing rapidly. The
major problems or adverse effects of trade deficits are listed below.
सामान्द्यतया, व्यापार घाटा तीव्र गक्षतमा बढ्दै गएमा अर्ातन्द्रमा नकारात्मक असर पछा । अपयााप्त व्यापाररक पवू ााधार, औद्योक्षगक
वातावरर्को अभाव र आन्द्तररक उत्पादन िमता अक्षभवृक्षर्द् गना नसक्दा नेपालको क्षनयाात व्यापार रुत गक्षतमा बढ्न नसक्दा घाटा तीव्र
गक्षतमा बढ्दै गएको छ । व्यापार घाटाका प्रमख
ु समस्या वा प्रक्षतकूल प्रभावहरू तल सचू ीबर्द् गना सक्षकन्द्छ। In general, if the trade
deficit increases rapidly, the economy will have a negative effect. Due to inadequate business infrastructure,
lack of industrial environment, and failure to increase domestic production capacity, Nepal's export trade is
not growing rapidly, and the deficit is increasing rapidly. Major problems or adverse effects of trade deficit
can be listed below.

 बढ्दो व्यापार घाटाले मरु ास्फीक्षत, आम्दानीको स्तर, क्षवक्षनमय दर, ब्याज दर, र भि
ु ानी सन्द्तुलन जस्ता धेरै समक्षष्ट आक्षर्ाक
चरहरूमा प्रक्षतकूल प्रभावहरू क्षसजाना गरे र अर्ातन्द्रलाई खराब बनाउूँछ। Increasing trade deficit worsens the
economy by creating adverse effects on many macroeconomic variables such as inflation, level of
income, exchange rate, interest rate, and balance of payment.
 व्यापार घाटाले घरे लु कामदारको आम्दानी घटाउूँछ र बेरोजगारी क्षसजाना गछा क्षकनभने व्यापारीहरूले उत्पादनको सट्टा आयातमा
आफ्नो स्रोत के क्षन्द्रत गछा न।् / Trade deficit reduces the incomes of domestic workers and creates
unemployment as traders focus their resources on imports rather than production.
 यसले राक्षरिय बचत र सम्पक्षत्त संकलनमा प्रक्षतकूल प्रभाव पाछा । It creates adverse effects on national savings and
wealth accumulation.
 यसले भिु ानी सन्द्तुलन घाटा बनाई बाह्य िेरहरूमा प्रक्षतकूल प्रभाव पाछा । It brings unfavorable effects on external
sectors by making the balance of payment deficit.
 घाटा सीक्षमत गना र स्र्ाक्षयत्व ल्याउन सरकारले क्षनयन्द्रर् उन्द्मख
ु नीक्षतगत हस्तिेप गनाु पने भएकाले यसले आक्षर्ाक गक्षतक्षवक्षधमा
संकुचन क्षनम्त्याउूँछ। यसरी क्षवकास उन्द्मख
ु उद्देश्यहरूको कुनै अर्ा नहुन सक्दछ। It invites contraction in the economic
activities as the government has to impose control-oriented policy intervention to limit deficit and
bring stability. Thus growth-oriented objectives have no meaning.
 यसले क्षवदेशी मरु ा सङ्कलन घटाउूँछ र अर्ातन्द्रको बाह्य िेरको ममातमा दबाब ल्याउूँछ। यसले अन्द्ततः रारिको जीवनस्तर
घटाउूँछ। It reduces foreign currency accumulation and brings pressure on the maintenance of the
external sector of an economy. This ultimately reduces the living standards of the nation.
 बढ्दो व्यापार घाटा र घट्दो क्षवदेशी मरु ा सक्षचचक्षतमा देशले आफ्नो क्षनयक्षमत क्षक्रयाकलाप सचचालन गना पक्षन ऋर् क्षलनपु ने
अवस्र्ा आउूँ सक्ने र ऋर्को जालमा फस्ने जोक्षखम बढ्न सक्छ । With an increasing trade deficit and reducing
foreign exchange accumulation, the country may have to take loans even to finance its regular
activities and increase the risk of the debt trap.

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

यसप्रकार बढ्दो ब्यापार घाटाले एकाक्षतर अर्ातन्द्रलाई क्षबक्षभन्द्न आयामहरुबाट नकारात्म्म्क रुपमा असर गरररहेको हुन्द्छ भने अको तफा
आयाक्षतत क्षवलासी बस्तु उपभोगको बाक्षन बढ्दै जाने हुन्द्छ। उपभोगमख ु ी संस्कार बढ्दै जाूँदा आन्द्तररक उत्पादनहरू झन-् झन् खक्षु म्चूँदै
जाने, परक्षनभारता बढ्दै जाने र अन्द्ततः देशको आक्षर्ाक अवस्र्ा नराम्रो हुन् गइ जीवन कस्टकर हुने खतरा रहन्द्छ। तर देशको उत्पादन
बढाउन टेवा पयु ााउने बस्तु तर्ा प्रक्षबक्षध आयात गदाा भएको ब्यापार घाटाले देशलाई दीघाकालमा सकारात्मक रुपमा सहयोग गना सक्दछ।
In this way, the growing trade deficit is affecting the economy negatively from various dimensions on the
one hand, and on the other hand, the consumption of imported luxury goods is increasing. There is a danger
that domestic products will shrink more and more, dependence will increase and eventually the economic
condition of the country will become worse and life will become difficult as the consumption-oriented culture
increases. But the trade loss caused by the import of goods and equipment that helps to increase the
production of the country can help the country positively in the long run.
What are the steps that Nepal has taken to manage foreign trade? OR to promote export trade OR to reduce
trade deficit? नेपालले वैदक्षे शक व्यापारलाई व्यवक्षस्र्त गना वा क्षनयाात व्यापार प्रवर्द्ान गना वा व्यापार घाटा कम गना के कस्ता कदम
चालेको छ?
Answer/उत्तर
Meaning of foreign trade (please see above)
Efforts to Manage Trade Deficit/Promote Export Trade or Reduce Foreign Trade Dificit/ नेपालमा व्यापार घाटा
व्यवस्र्ापन गना/व्यापार प्रवर्द्ान गना वा व्यापार घाटा कम गना भएका प्रयासहरू
Institutional Efforts / सस्िं थागत प्रयास/ रारि बैंकको प्रयास
 Nepal Rastra Bank (NRB) has been promoting investments in small and cottage industries by making
it compulsory for commercial banks to invest a certain percentage of total loan investment in
productive sectors including hydropower, agriculture, and small and cottage industries.
 NRB has also been promoting investments in micro-enterprises, agriculture, livestock business, and
renewable energy in the form of deprived sector lending.
 Investments in hydropower sectors are provided a general refinance facility. Refinance facility is
also available to small and cottage industries.
 NRB directly supports export by providing special refinance for exports of cardamom, and other
goods. Similarly, export refinance is provided to banks to forward the loan at a minimum interest
rate to export business firms/companies.
 The government of Nepal has arranged various organizations for business promotion such as the
Board of Trade, Business Promotion Foundation, Special Economic Zone and Export Processing
Zone, Trade Policy Analysis Mechanism, Service Business Promotion Council, etc. in the business
policy.

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 र्नेपाल राष्ट्र बैंकले वाढणज्य बैंकहरूले आफ्नो ऋर् लगानीको क्षनक्षित प्रक्षतशत रकम जलढवद्यतु , कृ ढि, सार्ना तथा घरे लु
उद्योगलगायत उत्पादर्नमल ू क क्षेत्रमा लगार्नी गर्नपनु र्ने बाध्यता बर्नाएर सार्ना तथा घरे लु उद्योगमा लगार्नी प्रवद्धनर्न गदै आएको छ
।
 राष्ट्र बैंकले लघु उद्यम, कृ ढि, पशपु ालर्न व्यवसाय र र्नवीकरणीय ऊजानमा समेत ढवपन्र्न वगनलाई कजान प्रवाह गदै आएको छ ।
 जलढवद्यतु क्षेत्रमा लगार्नीको लाढग सामान्य पर्नु ढवनतिक सढु वधा व्यवस्था गररएको छ । पर्नु ढवनतिक सढु वधा सार्ना तथा घरे लु उद्योगका
लाढग पढर्न उपलब्ध छ ।
 रारि बैंकले अलैंची लगायतका बस्तुहरु क्षनकासीमा क्षवशेष पनु का जाा उपलब्ध गराएर प्रत्यि क्षनयाातलाई सहयोग गदै आएको
छ। त्यसैगरी, क्षनयाात गने व्यापाररक फमा/कम्पनीहरूलाई ऋर् प्रवाह गना बैंकहरूलाई क्षनयाात पनु का जाा उपलब्ध गराइदै आएको
छ।
 नेपाल सरकारले ब्यापार प्रवद्दानका लाक्षग क्षबक्षभन्द्न सस्ं र्ाहरु जस्तै बोडा अफ िेड, व्यापार प्रवद्दान प्रक्षतिान, क्षवशेस आक्षर्ाक िेर
तर्ा क्षनयाात प्रशोधन िेर, व्यापार नीक्षत क्षवशेल्षर् संयन्द्र, सेवा ब्यापार प्रवद्दान पररषद, आक्षद को ब्यापार नीक्षतमै व्यवस्र्ा
गरे को छ।
Investments in these sectors help to promote hydropower, small and medium enterprises, replace imports of
petroleum, agriculture products, and several traditional goods as well as exports. यी क्षेत्रहरूमा लगार्नीले जलढवद्यतु ,
सार्ना तथा मझौला उद्योगहरूलाई प्रवद्धनर्न गर्नन, पेरोढलयम, कृ ढि उत्पादर्नहरू र परम्परागत वस्तुहरूको आयात र ढर्नयानतलाई प्रढतस्थापर्न
गर्नन मद्दत गदनछ।
मौक्षरक नीक्षत २०७९/८० मा भएका व्यवस्र्ाहरु/Arrangements in monetary policy 2079/80

 मौक्षरक नीक्षत २०७९/८० ले साना, घरे ल,ु लघु तर्ा मध्यम उद्यमहरुको लाक्षग कजाा पहुचूँ बढाई कजााको अक्षधके न्द्रीकरर्क्रमशः
कम गने नीक्षतमा जोड क्षदएको छ। यसले आन्द्तररक उत्पादन बढाई ब्यापार घाटा कम गना मदत गना सक्दछ। The monetary
policy 2079/80 has emphasized on the policy of gradually reducing over-centralization of credit by
increasing access to credit for small, domestic, small and medium enterprises. It can help reduce the
trade deficit by increasing domestic production.
 त्यसैगरी मौक्षरक नीक्षतले उत्पादनशील र व्यापाररक िेरमा जाने कजााको ब्याजदरमा क्षभन्द्नता ल्याइने क्षबषय उल्लेख गरे को छ।
हाललाई बैंक तर्ा क्षवत्तीय सस्ं र्ाले खाद्यान्द्न उत्पादन, पशपु ि ं ी, मत्स्यपालन, क्षनयाातजन्द्य र शतप्रक्षतशत स्वदेशी कच्चा
पदार्ामा आधाररत उत्पादनमल ू क उद्योगका लाक्षग रु.२ करोडसम्मको कजाा प्रवाह गदाा आधार दरमा अक्षधकतम २ प्रक्षतशत
क्षबन्द्दसु म्म क्षप्रक्षमयम र्प गरी ब्याजदर क्षनधाारर् गना पाउने व्यवस्र्ा गरे को छ । यसले पक्षन देशमा उत्पादन बढाई ब्यापार घाटा
कम गना मदत गना सक्दछ। Similarly, the monetary policy has mentioned the difference in the interest rate
of loans going to the productive and commercial sectors. Currently, the bank and financial
institutions when providing loans up to Rs. 2 cores for food production, livestock, fisheries, export,
and manufacturing industries based on 100 percent domestic raw materials, can fix interest rates by
adding a maximum of 2 percent premium in the base rate. It can also help reduce the trade deficit by
increasing production in the country.

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 स्टाटा–अप व्यवसायमा कजाा पहुचूँ बढाउन बैकक्षल्पक क्षवत्तका स्वरुपहरु जस्तै Peer-to-Peer Lending, Crowdfunding
सम्बन्द्धमा अध्ययन गररने ब्यबस्र्ा रहेको छ। To increase access to credit in a start-up business, alternative
forms of finance such as Peer-to-Peer Lending, Crowdfunding are being studied.
 आक्षर्ाक बषा २०७९\८० को बजेट बमोक्षजम सहुक्षलयतपर्ू ा कजाा र आन्द्तररक उत्पादन बढाउन उल्लेख गररएका कायाक्रमहरु
कायाान्द्वयनको लाक्षग पहल गने। According to the budget of the financial year 2079/80, take the initiative
to implement the programs mentioned to increase the subsidized credit and domestic production.
Government's Efforts / सरकारको प्रयास
 The government has introduced a Trade policy and made timely amendments as per requirements to
adapt to the changes. Trade policy has strategies to create a conducive environment for making trade
competitive at the international level, promoting export as well as creating employment opportunities
within trade.
 Special Economic Zones (SEZ) are being established in several places and SEZ Act has been
introduced to govern SEZ. Exemptions on tax, VAT, custom duties exemptions, and many privileges
are provided to industries established within SEZ and it is a completely strike-restricted zone. Export
promotion zone is established within SEZ to establish export-oriented industries.
 Similarly, National Trade Integration Strategy (NTIS) 2016 was formulated to address challenges of
competitiveness being encountered by the country’s trade sector. The strategy was dedicated to
Strengthening trade and trade and export enabling environment, focusing on product development
and strengthening the supply capacity of priority products, strengthening institutional capacity, trade
negotiation, and inter-agency coordination; and building and enhancing trade-related infrastructures.
 Customs Reform and Modernization strategy and Action Plan 2017-21 have been implemented by
the Ministry of Finance realizing the vital role that customs play in facilitating export
competitiveness.
 Procedures have been made to honor and appreciate outstanding exporters, investors, employers and
businessmen, and foreign importers.
 सरकारले व्यापार र्नीढत तजनमु ा गरी समयसापेक्ष पररमाजनर्न गदै आएको छ । व्यापार र्नीढतले अन्तरानढष्ट्रय व्यापारलाई प्रढतस्पधी
बर्नाउर्न अर्नक
ु ू ल वातावरण ढसजनर्ना गर्ने रणर्नीढतहरू राखेको छ।
 धेरै ठाउँमा ढवशेि आढथनक क्षेत्र (सेज) स्थापर्ना भइरहेका छर्न् र सेजलाई सञ्चालर्न गर्नन ढवशेि आढथनक क्षेत्र ऐर्न ल्याइएका छर्न्
। SEZ ढभत्र स्थाढपत उद्योगहरूलाई कर, मल्ू य अढभवृढद्ध कर, भन्सार शल्ु कमा छुट र धेरै ढवशेिाढधकारहरू प्रदार्न गररन्छ र यो
पणू न रूपमा स्राइक ढर्निेढधत क्षेत्र हो। ढर्नयानतमख
ु ी उद्योग स्थापर्ना गर्नन सेजढभत्र ढर्नयानत प्रवद्धनर्न क्षेत्र स्थापर्ना गररएको छ ।
 त्यस्तै, देशको व्यापार क्षेत्रले सामर्ना गरररहेको प्रढतस्पधानत्मक चर्नु ौतीलाई सम्बोधर्न गर्नन राढष्ट्रय व्यापार एकीकरण रणर्नीढत
(NTIS) २०१६ तजनमु ा गररएको ढथयो।
 भन्सार सधु ार तथा आधढु र्नकीकरण रणर्नीढत तथा कायनयोजर्ना कायान्वयर्न गरर ढर्नकासी सहज र प्रढतस्पधानत्मकता बर्नाउर्न
भन्सारले खेल्र्ने महत्वपणू न भढू मकालाई बोध गर्ने खालाक कायनक्रम अथन मन्त्रालयले गदै गरे को छ।

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 उत्कृ स्ट क्षनयाातकताा, लगानीकताा, रोजगारदाता तर्ा व्यवसायीहरुलाई र क्षवदेशी आयातकताालाई सम्मान र कदर गने कायाक्षवक्षध
बनाइएको छ।
Role of BFIs to Reduce Trade Deficit

 बैंक तथा ढवतिकीय सस्थािंहरुले उत्पादर्नशील क्षेत्रमा आफ्र्नो लगार्नी बिाइ सपु ररवेक्षण गर्ने कायनतफन तादारुकताका साथ लाग्र्नपु र्ने
देढखन्छ ।
 बैक तथा ढवतिकीय सिंस्थाहरुले उत्पादर्नशील क्षेत्रमा ढक्रयाशील उद्यमीलाई कजानमा सहुढलयत प्रदार्न गररर्नपु दनछ ।
 उत्पादर्नशील क्षेत्रमा ढक्रयाशील उद्यमीलाई बैंक तथा ढवतिकीय सस्थािंहरुले अढधढवकिनको सढु वधाको कायनक्रमलाई बिावा गर्ननु
पदनछ।
 स्थार्नीय उत्पादर्नलाई प्रोत्साहर्न ढदर्ने कायनक्रम सञ्चालर्न गर्ने ।
 अन्तराढष्ट्रय बजारमा देशमा उत्पाढदत वस्तु प्रचार तथा प्रवद्र्दर्नका लाढग सम्बढन्धत ढर्नकायसँग समन्वय गररढदर्ने ।
 ढर्नयानतजन्य वस्तुमा अर्नदु ार्न तथा प्रोत्साहर्न प्रदार्न गर्नन भढु मका खेल्र्ने ।
 अन्तरबैंढकङ कायनक्रम र ढवढभन्र्न मन्त्रालयसँग समन्वय कायम गर्ने ।
 ढवप्रेिण आयलाई ढवढभन्र्न आयमल
ु क तथा उत्पादर्नमल
ु क ढक्रयाकलापमा खचन गर्ने भढर्न हेल्प डेक्सको प्रयोग गर्ने ।
 Banks and financial institutions need to be more proactive in increasing their investment in the
productive sector.
 Banks and financial institutions should provide loan concessions to entrepreneurs working in the
productive sector.
 Entrepreneurs working in the productive sector should be promoted by banks and financial
institutions by providing overdraft facilities
 To run programs to promote local production.
 To coordinate with the concerned agencies for the promotion of the goods produced in the country
in the international market.
 To play a role in providing subsidies and incentives for export-oriented goods.
 To establish an interbank program and coordinate with various ministries.
 To use the help desk to spend the remittance income on various income-generating and productive
activities
बढिरहेको ब्यापार घाटा कम गर्ने अचुक उपाय देशमा उत्पादर्न बिाउर्नु हो। र्नेपालमा आन्तररक उत्पादर्न सुस्त रुपमा भैरहेको पररपेक्षमा
आन्तररक उत्पादर्न बिाएर ब्यापार घाटा कम गर्नन सढकन्छ। आन्तररक उत्पादर्न कसरी बिाउर्न सढकन्छ होला? The surest way to
reduce the growing trade deficit is to increase production in the country. Given the sluggish domestic
production in Nepal, the trade deficit can be reduced by increasing domestic production. How domestic
production could be increased? OR [How to reduce trade deficit? What can be done to increase the export
trade of Nepal?]

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

मर्नु ाफा आजनर्न गर्ने उद्देश्यले गररर्ने वस्तु तथा सेवाको उत्पादर्न र ढबक्री ढवतरणलाई व्यापार भढर्नन्छ । व्यापारले आढथनक गढतढवढधहरूलाई
चलायमार्न बर्नाउर्ने कामसमेत गदनछ । एउटा देशले अरु देशहरुसँग गर्ने ब्यापार वैदढे शक व्यापार हो र यो आयात र ढर्नयानत गरी व्यापार दईु
प्रकारको हुन्छ। ढर्नयानतको तल ु र्नामा आयात बिी हुर्नलु ाई व्यापार घाटा भढर्नन्छ।
र्नेपालमा ढर्नयानतको तल
ु र्नामा आयात उच्च हुदँ ा व्यापारघाटा ढर्नरन्तर बढिरहेको छ र यसले अथनतन्त्रलाई चर्नु ैती थप्दै गएको छ। ढर्नरन्तर
बढिरहेको व्यापार घाटा कम गदै देशको ढवदेशी मद्रु ा सिंढचढत र भक्त ु ार्नी सन्तल
ु र्नमा अर्नक
ु ु ल प्रभाव पार्नन आन्तररक उत्पादर्न बिाउर्नु उतिकम
ढवकल्प हो। त्यसकारण उत्पादर्न बदाउर्न अपर्नाउर्नु पर्ने उपायहरु यसप्रकार रहेका छर्न।्

 औद्योढगक, वाढणज्य तथा व्यापार र्नीढतको अक्षरशः कायानन्वयर्न गर्ने,

 लगार्नीमैत्री वातावरण ढर्नमानण गरी औद्योढगक उत्पादर्न बिाउर्ने,
 आधढु र्नक प्रढवढध अवलम्बर्न गरी र्नवीर्नतम वस्तु तथा सेवाको उत्पादर्न गर्ने,
 कम तौल र बिी मूल्यका वस्तु उत्पादर्न गर्ने,
 स्थार्नीय स्रोतसाधर्नको अढधकतम पररचालर्न गर्ने,
 ढवदेशी बजारमा प्रढतस्पधान गर्नन सक्र्ने गणु स्तरीय वस्तु उत्पादर्नमा जोड ढदर्ने,
 र्नेपाललाई आकिनक लगार्नी स्थलका रूपमा ढवकास गर्ने,
 आढथनक कूटर्नीढतका माध्यमबाट र्नेपाली उत्पादर्नको अन्तरानढष्ट्रय बजार प्रवद्र्धर्न गर्ने,
 तुलर्नात्मक लाभका वस्तुको पढहचार्न र उत्पादर्नमा जोड ढदर्ने,
 ठूला–ठूला उद्योग कलकारखार्नाहरू स्थापर्ना गर्ने,
 उपभोगमख ु ी सोच र व्यवहार कम गर्ने,
 ढवप्रेिण आयालाई उत्पादर्नको क्षेत्रको पररचालर्न गरर उत्पादर्न बिाउर्न प्रेररत गर्ने
उपभोगमख ु ी उत्पादर्न, उपभोगमख ु ी सोच, र बि्दो आयातले आढदले गदान र्नेपालले चरम व्यापार घाटा व्यहोरररहेको छ। व्यापार घाटालाई
कम गर्नन लगार्नी र उत्पादर्न बिाई आयात प्रढतस्थापर्न र ढर्नयानत प्रवद्र्धर्न गर्ननु अपररहायन छ र यसो भएमा मात्र स्वाधीर्न र आत्मढर्नभनर
अथनतन्त्रको ढर्नमानण भई समृद्ध र्नेपाल सख
ु ी र्नेपालीको र्नाराले साथनकता पाउर्ने देढखन्छ ।
The production and sale of goods and services for the purpose of making a profit is called trade. Trade also
drives economic activity. One country's trade with other countries is foreign trade and there are two types of
trade, import and export. An increase in imports over exports is called trade deficit.
With imports higher than exports to Nepal, the trade deficit continues to rise, adding to the challenges facing
the economy. Increasing domestic production is the best option to reduce the growing trade deficit and have
a favorable effect on the country's foreign exchange reserves and balance of payments. Therefore, the
measures to be taken to increase production are as follows.

 Implementing industrial, commercial, and trade policy,

 Increase industrial production by creating an investment-friendly environment,
 Production of the latest goods and services by adopting modern technology,

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 Production of goods that weigh less and are more valuable,

 Maximize the utilization of local resources,
 Emphasis on quality products that can compete in foreign markets,
 Develop Nepal as an attractive investment destination,
 Promoting the international market of Nepali products through economic diplomacy,
 Emphasis on identification and production of goods of comparative advantage,
 Establishment of large-scale industries,
 Reducing consumption-oriented thinking and behavior,
 Motivate remittance earners to increase production by mobilizing the production sector
Due to consumption-oriented production, consumption-oriented thinking, and increasing imports, Nepal is
running an extreme trade deficit. To reduce the trade deficit, it is essential to increase investment and
production, promote import substitution and export, and only then the slogan of "Prosperous Nepal, Happy
Nepal" will be meaningful by building an independent and self-reliant economy.
Causes of Weak Export of Nepal
र्नेपालको कुल व्यापारमा ढर्नयानत व्यापारको असिं कम रहेको छ र यसको अपेढक्षत वृढद्ध हुर्न सके को छै र्न। चालू आढथनक विनको बैसाख
सम्मको तथय हेदान १७७८ अबनको कुल बस्तु बैदढे शक ब्यापारमा ढर्नयानत व्यापारको ढहस्सा जम्मा ९.७५ प्रढतशत रहेको छ भर्ने व्यापार
घाटा १४३१.३० अबन पगु क े ो छ। सो अबढधसम्म १६0४.६५ अबन बराबाराको बस्तु आयात गररएको छ भर्ने १७३.३५ अबन बराबरको
बस्तु ढर्नयानत गररएको छ। ढर्नयानतको अवस्था कमजोर भई आयात बिेर देशको बाह्य क्षेत्रमा यसले प्रढतकुल ्रभभाव पदै आइरहेको मा
ढबगतका २ बिनमा कोरोर्ना रोकथाम का लाढग गररएको बन्दाबढिं दमा दढबत माग अचार्नक र अस्वाभाढवक रुपमा बि्र्न जादा ब्यापार घाटा
थप बि्दै गैरहेको छ। यसको प्रत्यक्ष असर ढबदेशी मद्रु ा सिंढचढत, ढवढर्नमय दर र भक्ु तिकार्नी सन्तुलर्नमा परे को छ। यसले र्नेपालको ढर्नयानत
व्यापारको आधार झर्नै कमजोर बर्नाएको छ। खासगरे र ढबगत देढखर्नै र्नेपालको ढर्नयानत व्यापार बि्र्न र्नसक्र्नक ु ा मख्ु य कारण ढर्नम्र्नअर्नसु ार
व्यक्त गर्नन सढकन्छ।

 र्नेपालको ढर्नयानत व्यापार परम्परागत र सीढमत वस्तुहरु गलै ँचा, तयारी पोसाक, वर्नस्पढत ढघउ, तेल आढद मात्र के ढन्द्रत हुर्न।ु
तुलर्नात्मक लाभ तथा प्रढतस्पधी क्षमता भएका मल्ू यवार्न वस्तु जस्तै पाँचऔले, यासानगम्ु बा, अन्य जडीबटु ी, कृ ढिजन्य अरू
वस्तु सस्िं थागत रूपमा ढर्नकासी हुर्न र्नसक्र्न।ु
 र्नेपाली वस्तुको प्रमखु ढर्नयानत बजार भारत रहर्न।ु ढबगत ५ बिनको तथयाङ्क हेदान र्नेपालको कुल ढर्नयानतको औसतमा ६५.२
प्रढतशत ढर्नयानत भारतमा मात्र भएको पाइन्छ। त्यसैगरी चालु आढथनक बिनको १० मढहर्नामा पढर्न कुल बस्तु ढर्नयानतको ७२.९
प्रढतशत ढर्नयानत भारत सँग भएको छ।
 समद्रु पारसम्म ढर्नयानत व्यापार बि्र्न र्नसक्र्न।ु
 ढवश्व बजारमा प्रढतस्पधान गर्नन सक्र्ने गणु स्तरीय वस्तु उत्पादर्न गर्नन र्नसक्र्न।ु
 देशगत र वस्तगु त व्यापार ढवढवधीकरण हुर्न र्नसक्र्न।ु
 ढर्नयानत व्यापारमा ढर्नजी क्षेत्रको भढू मकालाई सिंस्थागत रूपमा स्थाढपत गर्नन र्नसढकर्न।ु

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 ढर्नकासी व्यापारमा सहयोग पग्ु र्ने गरी व्यापार सहजीकरण एविं पवू ानधार ढवकास हुर्न र्नसक्र्न।ु
 ढर्नयानतयोग्य वस्तुको व्यावसाढयक उत्पादर्न र ढतर्नको बजार प्रवद्र्धर्न हुर्न र्नसक्र्न।ु
 मल
ु ुकढभत्र औद्योढगक वातावरण तयार हुर्न र्नसक्र्न,ु आन्तररक उत्पादर्नको क्षमता कमजोर रहर्नु ।
The share of export trade in Nepal's total trade has been low and it has not been able to grow as expected.
Export of merchandise trade accounted for 9.75 percent of the total foreign trade of Rs.1778 billion. During
the same period, imports amounted to Rs. 1604.65 billion and exports amounted to Rs.173.35 billion. The
trade deficit has been widening due to the sudden and unnatural increase in suppressed demand of people
due to the ban on corona in the last two years and that has made the condition of exports weaker even more.
This has harmed foreign exchange reserves, exchange rates, and balance of payments. This has further
weakened Nepal's export trade base. In particular, the main reasons why Nepal's export trade has not been
able to grow over time can be expressed as follows.

 Nepal's export trade focuses on traditional and limited commodities such as carpets, readymade
garments, vegetable ghee, polyester yarn, oil, etc. Similarly, the lack of institutional export of
valuable commodities with comparative advantage and competitiveness such as Marsh orchids,
Yarsagumba, other herbs, and other agricultural commodities may be one of the key reasons.
 India is the major export market for Nepalese goods. Looking at the statistics of the last five years,
it is found that 65.2 percent of Nepal's exports have been exported to India. Similarly, in the first ten
months of the current Fiscal Year, India accounted for 72.9 percent of the total merchandise exports
of Nepal.
 Overseas export trade not growing.
 Not being able to produce quality goods that can compete in the world market.
 Trade diversification in terms of commodity and country is not being applied so far.
 Failure to institutionalize the role of the private sector in export trade.
 Lack of trade facilitation and infrastructure development to support export trade.
 Lack of commercial production of exportable goods and their market promotion.
 Lack of industrial environment in the country, weak capacity of domestic production.
What are the opportunities and challenges of the foreign trade sector of Nepal? नेपालको वैदक्षे शक व्यापार िेरका
अवसर र चनु ौतीहरु के के छन?्
Foreign trade in Nepal has both challenges as well as opportunities. The major opportunities and challenges
are listed as follows.
Challenges/चनु ौतीहरू

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 Diversification of foreign trade in terms of country and commodities to promote export,

 Increase the productivity of factors by installing innovative technology.
 Increase in production of agricultural goods with exportable capacity,
 Limiting imports by ensuring production and use of alternative goods,
 Earning foreign exchange by exporting energy and service business including tourism,
 Converting remittance inflow from consumption use to use in production,
 Inviting and welcome of foreign investment for production growth in the areas of national priority,
 Maintaining a surplus balance of payment, and sufficient foreign exchange reserve to support foreign
trade and fulfill diversified demand without external pressure.
 क्षनयाात प्रवर्द्ान गना देश र वस्तुको क्षहसाबले वैदक्षे शक व्यापारको क्षवक्षवधीकरर् गने
 नवीन प्रक्षवक्षध स्र्ापना गरे र उत्पादनका साधनहरुको उत्पादकत्व बढाउन।ु
 क्षनयाातयोग्य िमता भएका कृ क्षष वस्तुको उत्पादनमा वृक्षर्द् गना सक्न।ु
 वैकक्षल्पक वस्तुहरूको उत्पादन र प्रयोग सक्षु नक्षित गरी आयात सीक्षमत गना सक्न।ु
 पयाटन लगायतका उजाा तर्ा सेवा व्यापार क्षनयाात गरी क्षवदेशी मरु ा आजान गना सक्न।ु
 रे क्षमट्यान्द्स आप्रवाहलाई उपभोग प्रयोगबाट उत्पादनमा प्रयोगमा रूपान्द्तरर् गदै रोजगारी सृजनाम सहयोग गने।
 राक्षरिय प्रार्क्षमकताका िेरमा उत्पादन वृक्षर्द्का लाक्षग क्षवदेशी लगानीलाई आह्वान र स्वागत गने।
 क्षबदेशी मरु ा सक्षं चक्षतको अक्षतररि सन्द्तुलन कायम गदै, र क्षवदेशी व्यापारलाई समर्ान गना र बाह्य दबाब क्षबना क्षवक्षवध माग परू ा
गना पयााप्त क्षवदेशी क्षवक्षनमय सक्षचचक्षत कायम गना सक्न।ु
Opportunities/अवसरहरू

 Creation of a favorable investment environment,

 Access to big marketplaces
 The possibility of increasing agricultural and industrial products and exporting them to developed
countries including the neighboring ones,
 Higher potential for producing hydroelectricity to export to the global market,
 Increase in tourism infrastructure and tourism developing schemes to earn foreign exchange,
 Possibilities are alive to increase the inflow of remittance by enhancing the skills and efficiency of
migrant workers,
 High possibility to attract foreign investment in the priority areas such as energy, tourism, minerals,
and industrial production.
 लगानीको अनक
ु ू ल वातावरर्को क्षनमाार्,

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516
 Nepal bank level 4, ADBL 4&5, Important Question and answer @udaan Shaikshik Kendra

 क्षवश्व बजारहरूमा पहुचूँ

 कृ क्षष तर्ा औद्योक्षगक उत्पादन बढाउने र क्षछमेकीलगायत क्षवकक्षसत मल
ु ुकमा क्षनयाात गने सम्भावना,
 जलक्षवद्यतु उत्पादन गरर क्षवश्व बजारमा क्षनयाात गना उच्च सम्भावना,
 क्षवदेशी मरु ा आजान गना पयाटन पवू ााधार र पयाटन क्षवकास योजनामा वृक्षर्द् गना सक्षकने अवसर,
 आप्रवासी कामदारहरूको सीप र दिता अक्षभवृक्षर्द् गरी रे क्षमट्यान्द्स आप्रवाह बढाउने सम्भावनाहरू,
 ऊजाा, पयाटन, खक्षनज र औद्योक्षगक उत्पादन जस्ता प्रार्क्षमकताका िेरमा क्षवदेशी लगानी आकक्षषात गने उच्च सम्भावना छ।

:::BEST WISHES:::

Udaan Shaikshik Kendra, Bagbazar Kathmandu. Ph: 01-5918042, 9864298042, 9809428970, 9749466516