Binder 1
Binder 1
welq: evsjv cÎ: cÖ_g welq †KvW: 101 c~Y© b¤^i: 100 ZË¡xq b¤^i: 100 e¨venvwiK b¤^i: 00
Aa¨vq I wkÿvµ‡g DwjøwLZ wkLbdj welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq K¬v‡mi µg gšÍe¨
Aa¨v‡qi (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
wk‡ivbvg
M`¨ 1. bvix cyiæ‡li mgAwaKvi I mggh©v`vi f~wgKv e¨³ Ki‡Z cvi‡e| AcwiwPZv 4 1g-4_©
2. AvPiY, Kv‡R I K_vq bvix-cyiæ‡li mgvbvwaKv‡ii cÖwZ BwZevPK g‡bvfve cÖ`k©b Ki‡e|
3. bvix wkÿv I bvixi ÿgZvq‡bi Zvrch© e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e|
4. my‡hvM I mnvqZv cÖ`v‡bi gva¨‡g bvix wkÿv I ÿgZvq‡b BwZevPK g‡bvfve cÖ`k©b Ki‡e|
M`¨ 1. e¨w³ I mvgvwRK Rxe‡bi Kj¨vYv‡_© bxwZ‡ev‡ai cÖ‡qvRbxqZv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| wejvmx 4 5g-8g
2. b¨vq-Ab¨vq wePvi K‡i b¨vq‡ev‡ai c‡ÿ gZvgZ e¨³ Ki‡Z cvi‡e|
3. b¨vh¨ wm×v‡šÍi c‡ÿ Ae¯’vb MÖnY Ki‡e|
4. gvbweK g~j¨‡ev‡ai ¸iæZ¡ e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e|
M`¨ 1. b¨vq-Ab¨vq wePvi K‡i b¨vq‡ev‡ai c‡ÿ gZvgZ e¨³ Ki‡Z cvi‡e| Avgvi c_ 3 9g-11k
2. b¨vh¨ wm×v‡šÍi c‡ÿ Ae¯’vb MÖnY Ki‡e|
3. PwiÎ MV‡b mr ¸Yvewji f~wgKv we‡kølY Ki‡Z cvi‡e|
4. KvR I AvPi‡Yi gva¨‡g mr ¸Ymg~‡ni weKvk mvab Ki‡e|
M`¨ 1. gvbweK g~j¨‡ev‡ai ¸iæZ¡ e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| gvbe-Kj¨vY 3 12k-14k
2. •ewk¦K †PZbvi cÖ‡qvRbxqZv eY©bv Ki‡Z cvi‡e|
3. AskÖMÖnY I AvPi‡Yi gva¨‡g ¯^í mvg‡_©¨i gvby‡li cÖwZ mn‡hvwMZvc~Y© g‡bvfve cÖ`k©b
Ki‡e|
M`¨ 1. Kv‡R I AvPi‡Y mKj gvby‡li cÖwZ kÖ×v cÖ`k©b Ki‡e| gvwm-wcwm 4 15k-18k
2. AvPiY, Kv‡R I K_vq bvix-cyiæ‡li mgvbvwaKv‡ii cÖwZ BwZevPK g‡bvfve cÖ`k©b Ki‡e
M`¨ 1. fvlv Av‡›`vj‡bi †PZbvq †`k‡cÖg I RvZxqZv‡eva mgybœZ ivLvi ¸iæZ¡ e¨vL¨v Ki‡Z evqvbœi w`b¸‡jv 3 19k-21k
cvi‡e|
M`¨ 1. gyw³hy‡×i †PZbvi Av‡jv‡K †`k I RvwZi cÖwZ gg‡Z¡i ¸iæZ¡ e¨³ Ki‡Z cvi‡e| †iBb‡KvU 4 22k-25k
KweZv 1. cwVZ M`¨/KweZvi g~j e³e¨ ev g~jfve wb‡Ri fvlvq cÖKvk Ki‡Z cvi‡e| †mvbvi Zix 4 26k-29k
2. cwVZ welq‡K †hŠw³Kfv‡e we‡kølY Ki‡Z cvi‡e|
KweZv 1. Amv¤úª`vwqK †PZbvi Zvrch© we‡kølY Ki‡Z cvi‡e| we‡`ªvnx 4 30k-33k
2. K_vq, AvPi‡Y I Kv‡R Amv¤úª`vwqK g‡bvfv‡ei cÖKvk NUv‡Z cvi‡e|
3. RvwZ, ag©, eY©, †MvÎ, †ckv, ÿz`ª b„‡Mvôx wbwe©‡k‡l mKj gvby‡li cÖwZ mggh©v`vi g‡bvfve
e¨³ Ki‡Z cvi‡e|
KweZv 1. cwVZ M`¨/KweZvi g~j e³e¨ ev g~jfve wb‡Ri fvlvq cÖKvk Ki‡Z cvi‡e| cÖwZ`vb 2 34k-35k
Aa¨vq I wkÿvµ‡g DwjøwLZ wkLbdj welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq K¬v‡mi µg gšÍe¨
Aa¨v‡qi (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
wk‡ivbvg
2. Kv‡R I e¨env‡i mvgvwRK g~j¨‡ev‡ai cÖwZ kÖ×v cÖ`k©b Ki‡e|
KweZv 1. wbav©wiZ cvV Abyaveb K‡i Zvi welqe¯‘ ev gg©e¯‘ cÖKvk Ki‡Z cvi‡e| Zvnv‡iB c‡o g‡b 3 36k-38k
2. cvV¨m~wPfz³ mvwnZ¨ cvV K‡i wb‡Ri Abyf~wZ e¨³ Ki‡Z cvi‡e|
KweZv 1. b¨vq-Ab¨vq wePvi K‡i b¨vq‡ev‡ai c‡ÿ gZvgZ e¨³ Ki‡Z cvi‡e| AvVv‡iv eQi eqm 3 39k-41k
2. b¨vh¨ wm×v‡šÍi c‡ÿ Ae¯’vb MÖnY Ki‡e|
3. mvgvwRK g~j¨‡eva msiÿ‡Yi ¸iæZ¡ e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e|
4. PwiÎ MV‡b mr ¸Yvewji f~wgKv we‡kølY Ki‡Z cvi‡e|
5. KvR I AvPi‡Yi gva¨‡g mr ¸Ymg~‡ni weKvk mvab Ki‡e|
KweZv 1. fvlv Av‡›`vj‡bi †PZbvq †`k‡cÖg I RvZxqZv‡eva mgybœZ ivLvi ¸iæZ¡ e¨vL¨v Ki‡Z †deªæqvwi 1969 4 42k-45k
cvi‡e|
2. †`kvZ¥‡ev‡ai Dcv`vb wn‡m‡e gvZ…fvlv PP©vi f~wgKv m¤ú‡K© Av‡jvKcvZ Ki‡Z cvi‡e|
KweZv 1. cwVZ M`¨ / KweZvi g~j e³e¨ ev g~jfve wb‡Ri fvlvq cÖKvk Ki‡Z cvi‡e| Avwg wKse`wšÍi K_v ejwQ 4 46k-
2. gyw³hy‡×i †PZbvi Av‡jv‡K †`k I RvwZi cÖwZ gg‡Z¡i ¸iæZ¡ e¨³ Ki‡Z cvi‡e| 49Zg
সহপাঠ
উপন্যাস 1. e¨w³ I mvgvwRK Rxe‡bi Kj¨vYv‡_© bxwZ‡ev‡ai cÖ‡qvRbxqZv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| লাল সালু 15 50Zg-
2. Kv‡R I e¨env‡i bxwZ‡ev‡ai cÖKvk NUv‡Z cvi‡e| 64Zg
3. b¨vq-Ab¨vq wePvi K‡i b¨vq‡ev‡ai c‡ÿ gZvgZ e¨³ Ki‡Z cvi‡e|
4. b¨vh¨ wm×v‡šÍi c‡ÿ Ae¯’vb MÖnY Ki‡e|
ন্াটক 5. e¨w³ I mvgvwRK Rxe‡bi Kj¨vYv‡_© bxwZ‡ev‡ai cÖ‡qvRbxqZv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| wmivRD‡ÏŠjv 11 65Zg-
6. Kv‡R I e¨env‡i bxwZ‡ev‡ai cÖKvk NUv‡Z cvi‡e| 75Zg
7. b¨vq-Ab¨vq wePvi K‡i b¨vq‡ev‡ai c‡ÿ gZvgZ e¨³ Ki‡Z cvi‡e|
8. b¨vh¨ wm×v‡šÍi c‡ÿ Ae¯’vb MÖnY Ki‡e|
me©‡gvU 75
evsjv wØZxq cÎ
welq †KvW: 102
gvb-eÈb: †gvU b¤^i: 100
e¨vKiY : 30 b¤^i wefvRb
evsjv D”Pvi‡Yi wbqg 5
evsjv evbv‡bi wbqg 5
evsjv fvlvi e¨vKiwYK kã‡kÖwY 5
evsjv kã MVb: DcmM© I mgvm 5
evK¨ZË¡ 5
evsjv fvlvi AccÖ‡qvM I ï× cÖ‡qvM 5
wbwg©wZ: 70 b¤^i
cvwifvwlK kã †_‡K 1wU I Abyev` †_‡K 1wU †gvU 2wU cÖkœ _vK‡e| 1wU cÖ‡kœi DËi w`‡Z n‡e| 10
w`bwjwc wjLb †_‡K 1wU I cÖwZ‡e`b iPbv †_‡K 1wU †gvU 2wU cÖkœ _vK‡e| 1wU cÖ‡kœi DËi w`‡Z n‡e| 10
‣e`y¨wZb wPwV †_‡K 1wU I Av‡e`b cÎ †_‡K 1wU †gvU 2wU cÖkœ _vK‡e| 1wU cÖ‡kœi DËi w`‡Z n‡e| 10
mvivsk †_‡K 1wU I fvem¤úªmviY †_‡K 1wU †gvU 2wU cÖkœ _vK‡e| 1wU cÖ‡kœi DËi w`‡Z n‡e| 10
msjvc †_‡K 1wU I Ly‡` Mí iPbv †_‡K 1wU †gvU 2wU cÖkœ _vK‡e| 1wU cÖ‡kœi DËi w`‡Z n‡e| 10
cÖeÜ-wbeÜ iPbv: 5wU wU weKí _vK‡e: 1wU iPbv wjL‡Z n‡e| 20
Revised Syllabus for HSC Examination 2023due to Covid-19 Pandemic
Subject: English Paper: 1st Subject Code: 107 Full Marks: 100
Unit number Learning outcomes Mentioned in the Topic Lesson No and Lesson No. of Serial of classes Comment
and title Curriculum Title classes
required
Unit: One Follow lectures and take notes Lesson 1: 3 1st, 2nd & 3rd
People or Read and understand, authentic The Unforgettable History
Institutions text Lesson 2: 3 4th, 5th &6th
Making Narrate events and incidents in Nelson Mandela, from
History logical sequence Apartheid Fighter to
Listening for specific information President
Lesson 3: 3 7th, 8th &9th
Two Women
Unit: Two Read, understand, interpret, Lesson 1: 2 10th and 11th
Dreams critically appreciate poems What is a Dream?
Participate in conversation and Lesson: 2 2 12th, 13th
debate Dream Poems
Lesson: 3 2 14th, 15th
I Have a Dream
Unit: Three Describe people, places and Lesson 1: 16th , 17th , 18th
Lifestyle different cultures Manners Around the World
Read, describe and interpret maps, Lesson 2: 19th , 20th
charts, graphs etc. Etiquette Netiquette
Read and tell stories Lesson 3: 21st, 22nd
Food Trends
Lesson 4: 23rd, 24th
Fitness
Lesson 5: 25th, 26th
Spending
Unit: Four Write academic, formal Lesson:1 3 27th, 28th , 29th
Adolescence argumentative text The Storm and Stress of
Read, understand describe and Adolescence
interpret graphs Lesson: 2 3 30th, 31st, 32nd
Read, enjoy and critically analyze Adolescence and some
poem (Related) problems in
Listening for specific information Bangladesh
Lesson 2: 3 33rd, 34th, 35th
Adolescence and some
(Related) Problems in
Bangladesh
Lesson: 3 2 36th, 37th
Why Does a Child Hate
School?
Lesson: 4 3 38th, 39th, 40th
The Story of Shipli
Lesson: 5 4 41st, 42nd, 43rd,
Say `No’ to bullying 44th
Unit: Five Read, understand, enjoy, interpret Lesson 1: 2 45th, 46th
Youthful and critically appreciate stories, Sheikh Kamal: Life of an
Achievers short plays, poems and other Achiever
literary pieces Lesson 2: 2 47th, 48th
Read, understand and critically Affectionate, Lively and
appreciate nonfiction works Always Smiling Sheikh
Write formal, informal, academic, Kamal
professional and other genres of Lesson 3: 2 49th, 50th
texts e.g. descriptive, narrative, Brojen Das: On Conquering
argumentative the English Channel
Lesson 4: 2 51st, 52nd
Scaling a Mountain Peak or
Riding Your Dream?
Lesson 5: 3 53rd, 54th, 55th
The Unbeaten Girls
Unit: Nine Follow lectures and take notes Lesson: 1 3 72nd, 73rd, 74th
Tours and Read, understand and critically Travelling to a Village in
Travels Bangladesh
appreciate nonfiction works 3 75th, 76th, 77th
Lesson: 2
Arriving in the Orient
Lesson: 3 3 78th, 79th, 80th
Eco-tourism
Unit: Twelve Participate in conversation and Lesson: 1 3 81st, 82nd, 83rd
Education and discussion and debates Why Education
Life Carry out study/survey/project, Lesson: 2 3 84th , 85th, 86th
write reports and present the The Parrot’s Tale
findings orally and in writing Lesson: 3 3 87th, 88th, 89th
Civic Engagement
Lesson: 4 2 90th ,91st
A Warrior of Light
Total Number of Classes 91
Marks Distribution for HSC English 1st paper
(Only for the year 2023)
Subject Code-107
The Clause speak, read, and write English accurately main clause, subordinate 8 21st.22nd.
in all aspects of communication. (speaking, clause, coordinate clause, noun 23rd,24th,
reading, writing) read, understand and clause, adjective clause 25th,26th,
follow authentic texts and signs i.e. adverbial 27th,28th
2
instructions, directions, signposts and
notices (reading, listening)
Use of Nouns speak, read, and write English accurately countable uncountable , 3 29th,30th,
in all aspects of communication. (speaking, abstract , common 31st
reading, writing)
Use of Pronouns speak, read, and write English accurately pronoun referencing 3 32nd,33rd,
in all aspects of communication. (speaking, 34th
reading, writing)
Use of Preposition speak, read, and write English accurately selected by the teacher 5 35th,36th,
in all aspects of communication. (speaking, 37th,38th,
reading, writing) 39th
Subject -verb speak, read, and write English accurately selected by the teacher 5 40th,41st,
Agreement in all aspects of communication. (speaking, 42nd,43rd,
Comparison of reading, writing) 44th,
Adjectives and
Adverbs
Study of verbs speak, read, and write English accurately regular and irregular verbs Be 5 45th,46th,
in all aspects of communication. (speaking, verbs finite verbs, non-finite 47th,48th,
reading, writing) verbs transitive and 49th,
intransitive verbs infinitives,
gerund, participles modals
Use of Tenses speak, read, and write English accurately selected by the teacher 10 50th
in all aspects of communication. (speaking, 51st,52nd,
reading, writing) 53rd,54th,
55th,56th
,57th,58t
h,59th
Adverb and speak, read, and write English accurately selected by the teacher 6
Adverbials in all aspects of communication. (speaking, 60th,61st,
reading, writing) 62nd,63rd,
64th,65th,
Direct and Indirect speak, read, and write English accurately selected by the teacher 5 66th,67th,
3
Speech in all aspects of communication. (speaking, 68th,69th,
Special Uses reading, writing) read, understand and 70th, Total
follow authentic texts and signs i.e. number
instructions, directions, signposts and of
notices (reading, listening) classes
Composition write formal, informal, academic, mechanics of writings: topic 5 71st,72nd, 75
professional and other genres of selection, brainstorming, 73rd,74th,
texts e.g. descriptive, narrative, outlining, writing topic 75th
argumentative (writing) sentence, developing ideas,
use references in writing and maintaining cohesion,
making bibliography (reading, coherence, writing conclusions
writing) etc. Types of paragraphs
(paragraph writing by listing,
narration, comparison and
contrast, cause and effect)
Descriptive, narrative,
persuasive/argumentative,
imaginative and creative
writing (such as
telling/completing stories)
Academic writing: taking notes,
analysing graphs and charts,
summary writing, referencing
and making a bibliography
4
Marks Distribution for HSC English 2nd paper
(only for the year 2023)
Subject Code - 108
Test Item/s Marks
Part A: Grammar (60 marks)
1 Gap filling activities without clues (for prepositions) .5x10=05
2 Gap filling activities with clues (special uses: was born, have to/has to, would rather, had better, let 0.5×10=05
alone, as soon as, what’s…like, what does…look like, introductory ‘there’ or ‘it’)
3 Completing sentences (with clauses/ phrases) 10×1= 10
4 Use of verbs (right form of verbs and subject-verb agreement as per context) 0.5×14=7
5
12 Writing paragraph (comparison and contrast/ cause and effect) within 200 words. 15
6
†KvwfW 19 †cÖwÿ‡Z 2023 mv‡ji GBPGmwm cixÿvi cybwe©b¨vmK…Z cvV¨m~wP
welq: Z_¨ I †hvMv‡hvM cÖhyw³ welq †KvW: 275 c~Y© b¤^i: 100 ZË¡xq b¤^i: 75 e¨venvwiK b¤^i: 25
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
fvPz©qvj wi‡qwjwUi aviYv we‡kølY Ki‡Z fvP©yqvj wi‡qwjwU (Virtual Reality)
1 1g
cÖ_g Aa¨vq: cvi‡e cÖvZ¨wnK Rxe‡b fvP©yqvj wi‡qwjwUi cÖfve
Z_¨ I †hvMv‡hvM cÖvZ¨wnK Rxe‡b fvP©yqvj wi‡qwjwUi Z_¨ I †hvMv‡hvM cÖhyw³i mv¤úªwZK cÖeYZv
cÖhyw³ : wek¦ I cÖfve g~j¨vqb Ki‡Z cvi‡e (Contemporary trends of ICT)
evsjv‡`k Z_¨ I †hvMv‡hvM cÖhyw³i mv¤úªwZK AvwU©wdwmqvj BbwUwj‡RÝ (Artificial Intelligence)
cÖeYZv we‡kølY Ki‡Z cvi‡e †iv‡evwUKm (Robotics)
µv‡qvmvR©vwi (Cryosurgery) 1 2q
(AvswkK) gnvKvk Awfhvb (Space Exploration)
AvBwmwU wbf©i Drcv`b e¨e¯’v (ICT dependent
Production)
cÖwZiÿv (Defense)
ev‡qv‡gwUª· (Biometrics)
ev‡qvBbdig¨vwU· (Bioinformatics)
1 3q
†R‡bwUK BwÄwbqvwis (Genetic Engineering)
b¨v‡bv †UK‡bvjwR (Nanotechnology)
KwgDwb‡Kkb wm‡÷‡gi aviYv eY©bv KwgDwb‡Kkb wm‡÷g (Communication system)
wØZxq Aa¨vq : Ki‡Z cvi‡e KwgDwb‡Kkb wm‡÷‡gi aviYv
1 4_©
KwgDwb‡Kkb †WUv KwgDwb‡Kk‡bi aviYv e¨vL¨v †WUv KwgDwb‡Kk‡bi aviYv
wm‡÷gm I Ki‡Z cvi‡e e¨vÛ DBW&_ (Band width)
†bUIqvwK©s †WUv KwgDwb‡Kkb cÖwµqv we‡kølY †WUv UªvÝwgkb †g_W (Data transmission method) 1 5g
Ki‡Z cvi‡e
†WUv UªvÝwgkb †gvW (Data transmission mode)
†WUv UªvÝwgkb †gv‡Wi †kÖwYweb¨vm
Ki‡Z cvi‡e †WUv KwgDwb‡Kkb gva¨g (Medium of data 1 6ô
communication)
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
†WUv KwgDwb‡Kkb gva¨gmg~‡ni g‡a¨ Zvi gva¨g (Wired)
Zzjbv Ki‡Z cvi‡e †Kv-Gw·qvj (Co-axial)
1 7g
†WUv KwgDwb‡Kk‡b AcwUK¨vj UzB‡÷W †cqvi (Twisted pair)
dvBev‡ii ¸iæZ¡ we‡kølY Ki‡Z cvi‡e AcwUK¨vj dvBevi (Optical fiber)
Iq¨vi‡jm KwgDwb‡Kk‡bi wewfbœ Zviwenxb gva¨g (Wireless)
gva¨gmg~n wPwýZ Ki‡Z cvi‡e
†iwWI I‡qf (Radio wave)
wewfbœ cÖR‡b¥i †gvevBj †dv‡bi
gvB‡µvI‡qf (Microwave) 1 8g
†WUvKwgDwb‡Kkb c×wZi g‡a¨ Zzjbv
Iq¨vi‡jm KwgDwb‡Kkb wm‡÷g (Wireless
Ki‡Z cvi‡e
communication System)
Z_¨ I †hvMv‡hvM cÖhyw³i wewfbœ †ÿ‡Î Iq¨vi‡jm KwgDwb‡Kk‡bi cÖ‡qvRbxqZv
Iq¨vi‡jm KwgDwb‡Kk‡bi cÖ‡qvRbxqZv
g~j¨vqb Ki‡Z cvi‡e eø-y Uz_ (Bluetooth)
IqvB-dvB (Wi-fi) 1 9g
†bUIqv‡K©i aviYv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e
IqvB-g¨v· (Wi-Max)
†bUIqv‡K©i ¸iæZ¡ we‡kølY Ki‡Z cvi‡e
wewfbœ ai‡bi †bUIqv‡K©i Kvh©vewj †gvevBj †hvMv‡hvM (Mobile communication)
1 10g
we‡kølY Ki‡Z cvi‡e wewfbœ cªR‡b¥i †gvevBj
†bUIqvK© U‡cvjwR e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e Kw¤úDUvi †bUIqvwK©s (Computer Networking)
K¬vDW Kw¤úDwUs Gi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z †bUIqv‡K©i aviYv (Concept of network)
1 11k
cvi‡e †bUIqv‡K©i D‡Ïk¨ (Objectives of network)
K¬vDW Kw¤úDwUs Gi myweav e¨vL¨v Ki‡Z †bUIqv‡K©i cÖKvi‡f` (Types of network)
cvi‡e †bUIqvK© wWfvBm (Network Devices)
g‡Wg, nve, ivDUvi, †MUI‡q, myBP, NIC 1 12k
†bUIqv‡K©i KvR (Functions of Network)
†bUIqvK© U‡cvjwR (Network topology)
K¬vDW Kw¤úDwUs (Cloud computing)Gi aviYv 1 13k
K¬vDW Kw¤úDwUs Gi myweav
msL¨v Avwe®‹v‡ii BwZnvm eY©bv Ki‡Z msL¨v Avwe®‹v‡ii BwZnvm (History of inventing
1 14 k
Z…Zxq Aa¨vq : cvi‡e Numbers)
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
msL¨v c×wZ I msL¨v c×wZi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e msL¨v c×wZ (Number System)
wWwRUvj wWfvBm 1 15 k
msL¨v c×wZi cÖKvi‡f` eY©bv Ki‡Z cÖKvi‡f` (Classification of Number System)
cvi‡e iƒcvšÍi (Conversion of Numbers) 3 16k - 18k
wewfbœ ai‡bi msL¨v c×wZi AvšÍtm¤úK© evBbvwi †hvM we‡qvM (Addition and Subtraction in
wbY©q Ki‡Z cvi‡e 1 19k
Binary System)
evBbvwi †hvM we‡qvM m¤úbœ Ki‡Z
wPýhy³ msL¨v (Signed Numbers) 1 20k
cvi‡e
wPýhy³ msL¨vi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z 2 Gi cwic~iK (2’s Complement) 1 21k
cvi‡e †KvW (Code)
2 Gi cwic~iK wbY©q Ki‡Z cvi‡e †Kv‡Wi aviYv (Concept of Code) 1 22k
†Kv‡Wi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e BCD, EBCDIC, Alphanumeric code, ASCII,
wewfbœ cÖKvi †Kv‡Wi Zzjbv Ki‡Z cvi‡e Unicode
eywjqvb A¨vj‡Reivi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z eywjqvb A¨vj‡Reiv I wWwRUvj wWfvBm (Boolean Algebra
cvi‡e and Digital Device) 3 23k-25k
eywjqvb Dccv`¨mg~n cÖgvY Ki‡Z cvi‡e eywjqvb A¨vj‡Reiv (Boolean Algebra)
jwRK Acv‡iUi e¨envi K‡i eywjqvb eywjqvb Dccv`¨ (Boolean Theorem)
A¨vj‡Reivi e¨envwiK cÖ‡qvM Ki‡Z wW giMv‡bi Dccv`¨ (De Morgan’s Theorem) 3 26k-28 k
cvi‡e mZ¨K mviwY (Truth Table)
eywjqvb A¨vj‡Reivi mv‡_ m¤ú©wKZ †gŠwjK †MBU (AND, OR, NOT gate) 1 29 k
wWwRUvi wWfvBm mg~‡ni Kg©c×wZ
me©Rbxb †MBU (Universal Gate) 3 30k-32k
we‡kølY Ki‡Z cvi‡e
we‡kl †MBU (XOR, XNOR gate) 1 33 k
Gb‡KvWvi (Encoder)
1 34 k
wW‡KvWvi (Decoder)
A¨vWvi (Adder) 2 35 k-36k
†iwR÷vi (Register)
2 37k-38k
KvD›Uvi (Counter)
I‡qe wWRvB‡bi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z I‡qe wWRvB‡bi aviYv (Concept of web page design) 1 39 k
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
PZz_© Aa¨vq : cvi‡e I‡qe mvB‡Ui KvVv‡gv (Web site structure) 1 40k
I‡qe wWRvBb I‡qe mvB‡Ui KvVv‡gv eY©bv Ki‡Z HTML Gi †gŠwjK welqmg~n HTML basics
cwiwPwZ Ges cvi‡e HTML Gi aviYv (Concept of HTML) 1 41k
HTML GBPwUGgGj Gi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z HTML Gi myweav (Advantages of HTML)
cvi‡e
HTML U¨vM I wmb‡U· cwiwPwZ (Introduction
e¨venvwiK 2 42k-43k
toHTML Tags & HTML Syntax)
GBPwUGgGj e¨envi K‡i I‡qe
HTML bKkv I KvVv‡gv †j-AvDU 1 44k
†cBR wWRvBb Ki‡Z cvi‡e
I‡qe mvBU cvewjk Ki‡Z cvi‡e| dig¨vwUs (Formatting) 3 45k-47k
HTML G dig¨vwUs U¨v‡Mi e¨envi 1 48k e¨venvwiK ZvwjKvi
c¨vivMÖvd, †nwWs, Kvjvi Ges web¨v‡mi e¨envi 1 49k 1g, 2q I 3q K¬vm
I‡qe †cBR G ey‡jU Ges bv¤^vwis wj÷ Gi e¨envi 48k, 49k, Ges 50
1 50 Zg Zg K¬v‡m m¤úbœ Ki‡Z
n‡e|
nvBcviwj¼ (Hyperlinks)
1 51 Zg
wPÎ †hvM Kiv (e¨vbvimn)
I‡qe †cBR G Qwe ms‡hvRb Ges Hyperlink Gi e¨envi e¨venvwiK ZvwjKvi
1 52 Zg 4_© K¬vm 52 Zg K¬v‡m
m¤úbœ Ki‡Z n‡e|
†Uwej (Tables) 1 53 Zg
HTML G Table •ZwiKiY Ges WvUv cÖ‡ek 1 54 Zg e¨venvwiK ZvwjKvi
HTML G †d«‡gi e¨envi 5g Ges 6ô K¬vm
1 55 Zg 54Zg I 55Zg K¬v‡m
m¤úbœ Ki‡Z n‡e|
I‡qe †cBR wWRvBwbs (Designing web page)
1 56 Zg
I‡qe mvBU cvewjwks (Publishing a web site)
†cÖvMÖv‡gi aviYv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e †cÖvMÖÖv‡gi aviYv (Concept of Program)
1 57 Zg
†cÖvMÖÖv‡gi fvlv (Programming Language)
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
cÂg Aa¨vq: wewfbœ ¯Í‡ii †cÖvMÖvwgs fvlv eY©bv Ki‡Z †gwkb fvlv (Machine Language)
†cÖvMÖvwgs fvlv cvi‡e A¨v‡m¤^wj fvlv (Assembly Language) 1 58Zg
ga¨g ¯Í‡ii fvlv (Mid Level Language)
e¨envwiK
D”P ¯Í‡ii fvlv (High Level Language)
†cÖvMÖv‡gi msMVb cÖ`k©b Ki‡Z cvi‡e wm (C)
†cÖvMÖvg A¨vjMwi`g I †d¬v PvU© cÖ¯Z
‘ wm++ (C++)
Ki‡Z cvi‡e wfRyqvj †ewmK (Visual Basic)
ÔwmÕ †cÖvMÖvwgs fvlv e¨envi K‡i †cÖvMÖvg Rvfv (Java)
cÖ¯Z‘ Ki‡Z cvi‡e 1 59Zg
IivKj (Oracle)
A¨vjMj (Algol)
†dviUªvb (Fortran)
cvB_b (Python)
PZz_ © cÖR‡b¥i fvlv (4th Generation Language -4GL)
Abyev`K †cªvMÖvg (Translator Program)
K¤cvBjvi (Compiler)
A¨v‡m¤^jvi (Assembler) 2 60Zg-61Zg
B›Uvi‡cÖUvi (Interpreter)
†cÖvMÖv‡gi msMVb (Organization of a Model)
†cÖvMÖvg •Zwii avcmg~n ( Steps of Developing a
Program) 62Zg - 66Zg
5
A¨vjMwi`g (Algorithm)
†d¬vPvU© (Flow Chart)
†cÖvMÖvg wWRvBb g‡Wj (Program Design Model) 1 67Zg
ÔwmÕ †cÖvMÖvwgs fvlv (Programming Language – C)
cÖv_wgK aviYv (Concept)
•ewkó¨ (Characteristics) 1 68Zg
†cÖvMÖvg K¤úvBwjs (Compiling of Programs)
†cÖvMÖv‡gi MVb (Structure of Programs)
†WUv UvBc (Types of Data) 2 69Zg-70Zg
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
aªæeK (Constant)
PjK (Varibles)
ivwkgvjv (Expressions)
2 71Zg-72Zg
Kx IqvW© (Key word)
BbcyU AvDUcyU †÷U‡g›U (Input Output Statements) e¨venvwiK ZvwjKvi
7g K¬vm 75Zg I
4 73Zg-76Zg
76Zg K¬v‡m m¤úbœ
Ki‡Z n‡e|
KbwWkbvj †÷U‡g›U (Conditional Statement) e¨venvwiK ZvwjKvi
8g K¬vm 79Zg I
4 77Zg-80Zg
80Zg K¬v‡m m¤úbœ
Ki‡Z n‡e|
jyc †÷U‡g›U (Loop Statement) e¨venvwiK ZvwjKvi
9g K¬vm 84Zg,
6 81Zg-86Zg
85Zg I 86Zg K¬v‡m
m¤úbœ Ki‡Z n‡e|
A¨v‡i (Array) e¨venvwiK ZvwjKvi
10g K¬vm 88Zg,
2 87 Zg-88 Zg
K¬v‡m m¤úbœ Ki‡Z
n‡e|
dvskb (Function) e¨venvwiK ZvwjKvi
2 89 Zg-90Zg 11k K¬vm 90Zg K¬v‡m
m¤úbœ Ki‡Z n‡e|
me©‡gvU 90
e¨venvwiK ZË¡xq K¬v‡mi mv‡_ mv‡_ DwjøwLZ mg‡qi g‡a¨
1. HTML G dig¨vwUs U¨v‡Mi e¨envi e¨venvwiK K¬vm m¤úbœ Ki‡Z n‡e|
2. c¨vivMÖvd, †nwWs, Kvjvi Ges web¨v‡mi e¨envi
3. I‡qe †cBR G ey‡jU Ges bv¤^vwis wj÷ Gi e¨envi
4. I‡qe †cBR G Qwe ms‡hvRb Ges Hyperlink Gi e¨envi
5. HTML G Table •ZwiKiY Ges WvUv cÖ‡ek
6. HTML G †d«‡gi e¨envi
7. BbcyU AvDUcyU †÷U‡g›U (C Program)
8. KbwWkbvj †÷U‡g›U (C Program)
9. jyc †÷U‡g›U (C Program)
10. A¨v‡i (C Program)
11. dvskb (C Program)
gvb eÈb: cÖ‡kœi aviv I gvb eÈb AcwiewZ©Z _vK‡e|
ক োভবড ১৯ কেভিতত ২০২3 োতরয এআচএভ যীিোয পুনভফ িন্যোকৃত োঠ্যসূভচ
ভফল: দোথ িভফজ্ঞোন ত্র: ১ভ ত্র ভফল ক োড: 174 পূণ িভোন: 100 তত্ত্বী: 75 ব্যোফোভয : 25
ধ্যো ও ভফলফস্তু েতোজনী
ধ্যোতয ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিত ভিনপর ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
(োঠ ও োতঠয ভতযোনোভ) ক্লোতযংখ্যো
ভতযোনোভ
েথভ ধ্যো: ১১. ব্যোফোভয ১ ১ভ
ব্যোফোভয
কবৌতজগত ও o কেতযোভভটোতযয ব্যফোয
o কেতযোভভটোয ব্যফোয তয কগোরী ততরয ফক্রতোয ব্যোফোভয তোভর ো উভিভিত
ভযভো
ব্যোোধ ি ভযভো যতত োযতফ ১ নম্বয োজটি ১ভ ক্লোত
(অংভ ) ম্পন্ন যতত তফ।
1. কবক্টতযয ধভি ব্যোখ্যো যতত োযতফ। কবক্টয ১ ২
2. দোথ িভফজ্ঞোতনয ভফভবন্ন কবৌত যোভ কবক্টযরূত o ধভি
ে ো যতত োযতফ। o ভচহ্ন
3. ভত ভফতল কবক্টয ব্যোখ্যো যতত োযতফ। কবক্টয ে ো
4. কবক্টয যোভয জযোভভভত কমোজন ভনভ ব্যোখ্যো o ফর
যতত োযতফ।
o ঘুণ িন ফর
5. রম্বোংতয োোতে কবক্টয যোভয কমোজন ও
o তর
ভফতোজন ভফতেলণ যতত োযতফ।
6. এ টি কবক্টযত ভত্রভোভত্র অতো োয ভফস্তোতযয ভফতল কবক্টয ১ ৩
কিতত্র রম্বোংত ভফবোজন যতত োযতফ। o এ কবক্টয
ভিতী ধ্যো: o নোর কবক্টয
7. দুটি কবক্টয যোভয কেরোয ও কবক্টয গুতণয ংজ্ঞোথ ি
কবক্টয ও এতদয ব্যফোয যতত োযতফ। o ফস্থোন কবক্টয
8. দোথ িভফজ্ঞোতন যোরকুরোতয ব্যফোয ও গুরুত্ব o যণ কবক্টয
ব্যোখ্যো যতত োযতফ। কবক্টয যোভয জযোভভভত কমোজন ভনভ ২ ৪থ ি - ৫ভ
9. কবক্টয যোরকুরোতয ধোযণো ব্যোখ্যো যতত োযতফ। রম্বোংতয োোতে কবক্টয যোভয
10. কবক্টয োতযটয ব্যফোয যতত োযতফ। কমোজন ও ভফতোজন
৩. ভনউটতনয গভত সূত্রগুতরোয ভতধ্য োযস্পোভয ম্প ি ভনউটতনয গভত সূতত্রয ব্যফোয ২ ১৩ - ১৪
ব্যোখ্যো যতত োযতফ। o ক োড়োয গোভড়
৪. ভনউটতনয গভত সূতত্রয ব্যফোয যতত োযতফ। o কনৌ োয গুনটোনো
চতুথ ি ধ্যো: o ফন্দুত য গুভর ক োড়ো
5. ভনউটতনয গভত সূতত্রয ীভোফদ্ধতো ব্যোখ্যো যতত o ভোশূতন্য ভবমোন
ভনউটভনোন
োযতফ। ভনউটতনয গভত সূতত্রয ীভোফদ্ধতো
ফরভফদ্যো
ফর, কিত্র ও েোফতেয ধোযণো ১ ১৫
6. ফর, কিত্র ও েোফতেয ধোযণো ব্যোখ্যো যতত োযতফ।
রযভি বযতফতগয ভনতযতো ২ ১৬ - ১৭
7. রযভি বযতফতগয ভনতযতোয সূত্র ব্যোখ্যো যতত
o ধোযণো
োযতফ।
o ংযিণীরতো মোচোআ
৮. র ফস্থো বযতফতগয ংযিণীরতো মোচোআ o ভনউটতনয গভতয তৃতী সূত্র ও
যতত োযতফ। বযতফতগয ভনতযতো
জড়তোয ভ্রোভ ও ক ৌভণ বযতফগ ১ ১৮
ধ্যো ও ভফলফস্তু েতোজনী
ধ্যোতয ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিত ভিনপর ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
(োঠ ও োতঠয ভতযোনোভ) ক্লোতযংখ্যো
ভতযোনোভ
৯. ভনউটতনয তৃতী সূতত্রয োতথ বযতফতগয ভনতযতোয ক ৌভণ বযতফগ ংক্রোন্ত যোভভোরো ২ ১৯ - ২০
ম্প ি ভফতেলণ যতত োযতফ। o ক ৌভণ যণ
o ক ৌভণ কফগ
১০. জড়তোয ভ্রোভ ও ক ৌভণ বযতফগ ব্যোখ্যো যতত o ক ৌভণ ত্বযণ
োযতফ।
ট ি ২ ২১ - ২২
১১. ক ৌভন বযতফগ ংক্রোন্ত যোভভোরো ব্যোখ্যো যতত ট ,ি জড়তোয ভ্রোভ ও ক ৌভণ ত্বযণ
োযতফ। ব্যোফোভয ১ ২৩
১২. ট ি ব্যোখ্যো যতত োযতফ। o এ টি ফ্লোআ হুআতরয জড়তোয ভ্রোভ ব্যোফোভয তোভর ো উভিভিত
ভনণ ি ২ নম্বয োজটি ২৩ ক্লোত
১৩. ট ,ি জড়তোয ভ্রোভ ও ক ৌভণ ত্বযতণয ভতধ্য
ম্পন্ন যতত তফ।
ম্প ি ভফতেলণ যতত োযতফ।
ক ৌভণ বযতফতগয ভনতযতো সূত্র ২ ২৪ - ২৫
14. ব্যোফোভয ক ন্দ্রমুিী ও ক ন্দ্রভফমুিী ফর
o এ টি ফ্লোআ হুআতরয জড়তোয ভ্রোভ ভনণ ি যতত o ধোযণো
োযতফ o ব্যফোয
১৫. োফ িজনীন সূত্র ভততফ ক ৌভণ বযতফতগয ভনতযতো
ব্যোখ্যো যতত োযতফ। ং ল ি ২ ২৬ - ২৭
o ধোযণো
১৬. ক ন্দ্রমুিী ও ক ন্দ্রভফমুিী ফতরয ব্যফোয যতত o ভস্থভতস্থো ও ভস্থভতস্থো
োযতফ। ং ল ি
এ ভোভত্র ভস্থভতস্থো ং ল ি ও
১৭. যোস্তোয ফাঁত ঢোর কদওোয েতোজনীতো ব্যোখ্যো
ভস্যো
যতত োযতফ।
১৮. ভস্থভতস্থো ও ভস্থভতস্থো ং ল ি ব্যোখ্যো যতত
োযতফ।
১৯. দুটি ফস্তুয ভতধ্য এ ভোভত্র ভস্থভতস্থো ং তল িয
ভস্যোয ভোধোন যতত োযতফ।
ধ্যো ও ভফলফস্তু েতোজনী
ধ্যোতয ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিত ভিনপর ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
(োঠ ও োতঠয ভতযোনোভ) ক্লোতযংখ্যো
ভতযোনোভ
১. োজ ও ভিয োফ িজনীন ধোযণো ব্যোখ্যো যতত োজ ও ভিয োফ িজনীন ধোযণো ১ ২৮
োযতফ ফর, যণ ও োজ
ভস্থয ফর এফং ভযফতিনীর ফর ১ ২৯
২. ফর ও যতণয োতথ োতজয কবক্টয ম্প ি ভফতেলণ
যতত োযতফ। ভস্থভতস্থো ফর ও ভব ল ি ফর এফং ১ ৩০
৩. ভস্থয ফর এফং ভযফতিনীর ফর িোযো ম্পোভদত ম্পোভদত োজ
োজ ভফতেলণ যতত োযতফ। গভতভি ১ ৩১
o গোভণভত যোভভোরো েভতোদন
৪. ভস্থভতস্থো ফর ও ভব ল ি ফতরয ভফযীতত o ভস্যো ভোধোন
ম্পোভদত োতজয তুরনো যতত োযতফ।
ভস্থভতভি ১ ৩২
৫. গভতভিয গোভণভত যোভভোরো েভতোদন ও ভস্যো o গোভণভত যোভভোরো েভতোদন
ভোধোতন এয ব্যফোয যতত োযতফ। o ভস্যো ভোধোন
ঞ্চভ ধ্যো: ব্যোফোভয ১ ৩৩ ব্যোফোভয তোভর ো উভিভিত
৬. ভস্থভতভিয গোভণভত যোভভোরো েভতোদন ও
o এ টি ভরং এয ভফবফভি ৩ নম্বয োজটি ৩৩ ক্লোত
োজ, ভি ও ভস্যো ভোধোতন এয ব্যফোয যতত োযতফ।
ভযভো । ম্পন্ন যতত তফ।
িভতো ৭. ব্যোফোভয
o এ টি ভরং এয ভফবফভি ভযভো যতত ভিয ভনতযতোয নীভতয ব্যফোয ১ ৩৪
োযতফ। o উৎভিপ্ত ফস্তুয তফ িোচ্চ উচ্চতো
৮. ভিয ভনতযতোয নীভত ব্যফোয তয ভফভবন্ন ভস্যোয o যর ভিত গভতয ভি
ভোধোন যতত োযতফ।
৯. িভতো, ফর ও কফতগয ভতধ্য ম্প ি ভফতেলণ যতত যর ভিত গভতয ভি ২ ৩৫ - ৩৬
োযতফ। িভতো, ফর ও কফগ
১০. ংযিণীর ও ংযিণীর ফর ব্যোখ্যো যতত ংযিণীর ও ংযিণীর ফর
োযতফ। ভিদিতো
ব্যোফোভয ১ ৩৮
ড়ন্ত ফস্তুয গ্যোভরভরওয সূত্র মোচোআ
1. ড়ন্ত ফস্তুয কিতত্র গ্যোভরভরওয সূত্র ব্যোখ্যো যতত
োযতফ। ি ক রোতযয সূত্র
গ্র্তয গভত ম্পভ ত ২ ৩৯ - ৪০
2. অনত ততর ভোতফ ির গভড়ত ভদত এফং দূযত্ব ও
ভনউটতনয সূত্র তত ক রোতযয সূত্র
ভ ভযভো তয ড়ন্ত ফস্তুয সুত্র মোচোআ যতত ব্যোফোভয তোভর ো উভিভিত
োযতফ। ৪ নম্বয োজটি ৩৮ ক্লোত
3. গ্র্তয গভত ম্পভ ত ি ক রোতযয সূতত্রয গোভণভত ভো লী ধ্রুফ ও ভব ল ি ত্বযতণয ১ ৪১ ম্পন্ন যতত তফ।
যোভভোরো েভতোদন ও ভফতেলণ যতত োযতফ। ম্প ি
4. ভনউটতনয সূত্র ব্যফোয তয ক রোতযয সূতত্রয
গোভনভত যোভভোরো েভতোদন ও ভফতেলণ যতত ভো ল ি সূতত্রয ব্যফোয ২ ৪২ ও ৪৩
োযতফ। o কগোরত য ভতধ্য ও ফোআতয ভফভবন্ন
5. ভো লী ধ্রুফ ও ভব ল ি ত্বযতণয গোভণভত স্থোতন
ম্প ি েভতোদন ও ভস্যোয ভোধোতন এ ম্প ি
লষ্ঠ ধ্যো: ব্যফোয যতত োযতফ। 2 44 ও ৪৫
ভো ল ি
ভো ল ি ও 6. ভো ল ি সূত্র েতোগ যতত োযতফ। o ফর
7. ভো ল ি ফর, ভো ল ি কিত্র েোফে এফং ভো ল ি o কিত্র েোফে
ভব ল ি
ভফবতফয ভযভোণগত ভোন ভনধ িোযণ এফং এতদয ভতধ্য o ভফবফ
গোভণভত ম্প ি ভফতেলণ যতত োযতফ। ভব লী ত্বযতণয ভযফতিন
8. ভব লী ত্বযতণয ভযফতিতনয োযণ ভফতেলণ o উচ্চতো
যতত োযতফ। o অ োয
9. ভব ল ি ক ন্দ্র ব্যোখ্যো যতত োযতফ। o অভহ্ন গভত
10. মুভিতফতগয গোভণভত যোভভোরো েভতোদন ও
ভব ল ি ক ন্দ্র 2 46 -47
ভফতেলণ যতত োযতফ।
11. ভো ল ি সূতত্রয ব্যফোয ফণ িনো যতত োযতফ। মুভিতফতগ
ভো ল ি সূতত্রয ব্যফোয
o েোকৃভত ম্পতদয নুন্ধোন
o কৃভত্রভ উগ্র্তয ভোধ্যতভ
কমোগোতমোগ
o ফস্তু গতফলণো
ধ্যো ও ভফলফস্তু েতোজনী
ধ্যোতয ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিত ভিনপর ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
(োঠ ও োতঠয ভতযোনোভ) ক্লোতযংখ্যো
ভতযোনোভ
1. দোতথ িয অন্তঃঅনভফ ফতরয েকৃভত ব্যোখ্যো যতত দোতথ িয অন্তঃঅনভফ অ ল িণ ও ১ ৪৮
োযতফ। ভফ ল িণ ফর
2. দোতথ িয ভফভবন্ন ে োয ফন্ধন ব্যোখ্যো যতত োযতফ। o ঠিন
প্তভ ধ্যো: 3. অন্তঃঅনভফ ফতরয অতরোত দোতথ িয o তযর
ভস্থভতস্থো অচযণ ব্যোখ্যো যতত োযতফ। o ফোফী
দোতথ িয 4. ভস্থভতস্থো তো ম্পভ ত ি যোভভোরো ব্যোখ্যো যতত
গোঠভন ধভি োযতফ। দোতথ িয ফন্ধন ১ ৪৯তভ
5. হুত য সূত্র ব্যোখ্যো যতত োযতফ। o অভন ফন্ধন
(অংভ ) 6. করিভচতত্রয োোতে ীড়ন-ভফকৃভতয ম্প ি ব্যোখ্যো o ভতমোজী ফন্ধন
যতত োযতফ। o ধোতফ ফন্ধন
7. ভস্থভতস্থো গুণোঙ্ক ব্যোখ্যো যতত োযতফ। o বযোন্ডোযওোর ফন্ধন
8. তনয নুোত ব্যোখ্যো যতত োযতফ।
অন্তঃঅনভফ ফর ও দোতথ িয ২ ৫০তভ- ৫১তভ
ভস্থভতস্থো তো
ভস্থভতস্থো তো ম্পভ ত ি যোভভোরো
o ভস্থভতস্থো তো
o নভনী ফস্তু
o পূণ ি ভস্থভতস্থো ফস্তু
o পূণ ি দৃঢ় ফস্তু
o ভস্থভতস্থো ীভো
o বোয, ীড়ন,
ভস্থভতস্থো ক্লোভন্ত
o ভফকৃভত (দদ িয অ োয,
অতন)
o ীড়ন (দদ িয, অ োয,
অতন)
১. অদি গ্যোতয সূত্র ব্যোখ্যো যতত োযতফ। অদি গ্যো ২ ৬৩তভ -৬৪তভ
o সূত্র
২. ফততরয সূত্র ও চোরিতয সূতত্রয ভন্বত PV=RT
o ভী যণ
ভী যণ েভতষ্ঠো যতত োযতফ।
দভ ধ্যো: গ্যোতয নুয কভৌভর স্বী োম ি ২ ৬৫তভ-৬৬তভ
৪. গ্যোতয নুয কভৌভর স্বী োম ি ফণ িনো যতত োযতফ। গ্যোতয নুয অনভফ গভত তত্ত্ব
অদি গ্যো ও
গ্যোতয গভততত্ত্ব ৫. গ্যোতয নুয কভৌভর স্বী োতম িয অতরোত গ্যোতয
অনভফ গভত তত্ত্ব ব্যোখ্যো যতত োযতফ। গ্যোতয গভত তত্ত্ব ও অদি গ্যোতয ২ ৬৭তভ- ৬৮তভ
সূত্র
৬. গ্যোতয গভত তত্ত্ব ব্যফোয তয অদি গ্যোতয সূত্র
ভিয ভভফবোজন নীভত
ব্যোখ্যো যতত োযতফ।
৭. ভিয ভভফবোজন নীভত ফণ িনো যতত োযতফ।
৮. জরী ফোষ্প ও ফোয়ুয চোতয ম্প ি ভফতেলণ যতত
োযতফ। জরী ফোষ্প ও ফোয়ুয চো ২ ৬৯তভ-৭০তভ
o ধোযণো
৯. ভভযোং ও অতভি অর্দ্ িতোয ম্প ি ভফতেলণ
o জরী ফোষ্প ও ফোয়ুয চোতয ম্প ি
যতত োযতফ।
ভভযোং ও অতভি অর্দ্ িতো ৩ ৭১তভ-৭৩তভ
১০. ব্যোফোভয o ধোযণো
o ভভযোং ও অতভি অর্দ্ িতোয
o ভনউটতনয ীতরী যণ সূতত্রয োোতে তযতরয ম্প ি
অতভি তো ভনণ ি যতত োযতফ।
ব্যোফোভয
o ভনউটতনয ীতরী যণ সূতত্রয
২ ৭৪তভ-৭৫তভ ব্যোফোভয তোভর ো উভিভিত
োোতে তযতরয অতভি তো
ভনণ ি ৭ নম্বয োজ ৭৫তভ ক্লোত
ম্পন্ন যতত তফ।
ফ িতভোট ৭৫
ধ্যো ও ভফলফস্তু েতোজনী
ধ্যোতয ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিত ভিনপর ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
(োঠ ও োতঠয ভতযোনোভ) ক্লোতযংখ্যো
ভতযোনোভ
ব্যোফোভয
১. কেতযোভভটোয ব্যফোয তয এ টি কগোরী ততরয ফক্রতোয ব্যোোধ ি ভযভো
২. এ টি ফ্লোআ হুআতরয জড়তোয ভ্রোভ ভনণ ি
তত্ত্বী ক্লোতয োতথ উভিভিত ভতয ভতধ্য ব্যফোভয ক্লো ম্পন্ন যতত
৩. এ টি ভরং এয ভফবফ ভি ভযভো
তফ।
৪. ড়ন্ত ফস্তুয গ্যোভরভরওয সূত্র মোচোআ
৫. এ টি ভরং এয ভরং ধ্রুফ ভনণ ি
৬. ভরংতয োোতে বতযয তুরনো
৭. ভনউটতনয ীতরী যণ সূতত্রয োোতে তযতরয অতভি তো ভনণ ি
১. কযোতধয উয েোভোত্রোয েবোফ ব্যোখ্যো যতে োযতফ। কযোতধয উয েোভোত্রোয েবোফ ১ ১৯
তৃেীয় অধ্যোয়: ২. েভিৎ েফোতয জুতরয েোীয় ভক্রয়োয সূত্র ব্যোখ্যো যতে োযতফ। জুতরয েোীয় ভক্রয়োয সূত্র ১ ২০
চর েভিৎ ৩.ব্যোফোভয ব্যোফোভয
ব্যোফোভয
েোভর োয 1নং,
o েোতয মোভি ভেো ভনর্ িয় ১ ২১
েোতয মোভি ভেো ভনর্ িয় যতে োযতফ। 2নং ও 3নং
োজগুতরো
েতয়োজনীয়
অধ্যোয় ও ভতযোনোভ ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিে ভিনপর ভফলয়ফস্তু ক্লো ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
ংখ্যো
৪. ক োতলয অবযন্তযীর্ কযোধ এফং েভিচ্চোর ফতরয গোভর্ভে ম্প ি ক োতলয ২১, ২৫ ও
ভফতেলর্ যতে োযতফ। o অবযন্তযীর্ কযোধ ও ২৬ ক্লোত
েভিচ্চোর ফর ১ ২২ ম্পন্ন যতে
৫. ফেিনীতে ক োতলয কেভর্ ও ভোন্তযোর ভন্বয় ংতমোগ ব্যোখ্যো যতে o কেভর্ ও ভোন্তযোর ভন্বয় তফ।
োযতফ। ংতমোগ
৬. ভ িতপয সূত্র ব্যফোয তয ফেিনীয েভিৎ েফো ও ভফবফ োর্ ি য ভ িতপয সূত্র
ভনর্ িয় যতে োযতফ। o সূতত্রয ধোযর্ো ২ ২৩ - ২৪
o ফেিনীতে ব্যফোয
৭. ফেিনীতে োতন্টয ব্যফোয ব্যোখ্যো যতে োযতফ। োতন্টয ব্যফোয
৮. ব্যোফোভয ব্যোফোভয
o ভভটোয ভিজ
ভভটোয ভিজ ব্যফোয তয ক োন েোতযয আতভি কযোধ ভনর্ িয় o কোে অভপ ফক্স ২ ২৫, ২৬
যতে োযতফ।
কোে অভপ ফক্স ব্যফোয তয কযোধ ভনর্ িয় যতে োযতফ।
প্তভ অধ্যোয়: ১.েোভিে কচৌে ীয় েযতেয দফভষ্ট্য ব্যোখ্যো যতে োযতফ। েোভিেতচৌে ীয় েযে
েোভিেতচৌে ীয়তেিোভ ২ ২৭ -২৮
কবৌে আতরো ভফজ্ঞোন ২.আতরো েযে েোভিে কচৌে ীয় কেিোতভয অং ব্যোখ্যো যতে
োযতফ। েযেমুি
োইতগতনয নীভে
৩. েযেমুতিয ধোযর্ো ব্যোখ্যো যতে োযতফ।
o ধোযর্ো ৩ ২৯ -৩১
৪. েযেমুি সৃভষ্ট্তে োইতগতনয নীভেয ব্যফোয যতে োযতফ। o েযেমুি
o আতরোয েভেপরন ও েভেযর্
৫. োইতগতনয নীভে ব্যফোয তয আতরোয েভেপরন ও েভেযতর্য সূত্র
ভফতেলর্ যতে োযতফ। আতরোয ব্যভেচোয
o ধোযর্ো ৩ ৩২ -৩৪
৬. আতরোয ব্যভেচোয ব্যোখ্যো যতে োযতফ। o ইয়ং এয ভি-ভচি যীিো
৭. ইয়ং এয ভি-ভচি যীিো ব্যোখ্যো যতে োযতফ। আতরোয অফেিন
আতরোয ভফেিন
৮. আতরোয অফেিন ব্যোখ্যো যতে োযতফ। ২ ৩৫-৩৬
নফভ অধ্যোয়: ১. যভোনু গঠতনয ধোযর্োয ক্রভভফ ো ফর্ িনো যতে োযতফ। যভোনু গঠতনয ধোযর্োয ক্রভফভ ো
যোদোযতপোড ি আরপো র্ো যীিো ১ ৪৭
যভোনুয ভতডর এফং ২. যোদোযতপোড ি আরপো র্ো যীিো ফর্ িনো যতে োযতফ।
ভনউভক্লয়োয
৩. যভোনুয গঠন ম্পিভ ে যোদোযতপোতড িয ভ ব্যোখ্যো যতে
দোর্ িভফজ্ঞোন যোদোযতপোতড িয যভোনু ভতডর
োযতফ।
যোদোযতপোড ি ভতডতরয ীভোফদ্ধেো ২ ৪৮ -৪৯েভ
৪. যোদোযতপোড ি ভতডতরয ীভোফদ্ধেো ব্যোখ্যো যতে োযতফ। কফোতযয যভোনু ভতডর
৫. কফোতযয ভতডতরয োোতে যোদোযতপিোড ভতডতরয ীভোফদ্ধেো
েতয়োজনীয়
অধ্যোয় ও ভতযোনোভ ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিে ভিনপর ভফলয়ফস্তু ক্লো ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
ংখ্যো
অ ণ ব্যোখ্যো যতে োযতফ। ভনউভক্লয়োতয গঠন
৬. ভনউভক্লয়োতয গঠন ব্যোখ্যো যতে োযতফ। ভনউভক্লয়োয দোর্ িভফজ্ঞোতনয গুরুত্বপূর্ ি
েভেবো
৭. ভনউভক্লয়োয দোর্ িভফজ্ঞোতনয ভফভবভন্ন গুরুত্বপূর্ ি েভেবো ব্যোখ্যো যতে o কেজভিয়েো ৩ ৫০েভ -৫২েভ
o িয়
োযতফ। o অধ িজীফন
o গি জীফন
o বযত্রুটি
o ফন্ধন ভি
o ভনউভক্লয়োয ভফভক্রয়ো 3 ৫৩েভ-৫৫েভ
o কচইন ভফভক্রয়ো
o ভনউভক্লয়োযভপউন
o ভনউভক্লয়োয ভপোন
১. ঠিন দোতর্ িয ব্যোন্ড েত্ত্ব ব্যোখ্যো যতে োযতফ। ব্যোন্ড েত্ত্ব
১ ৫৬েভ
দভ অধ্যোয়: ২. ব্যোন্ডেতত্ত্বয আতরোত ভযফোী, অভযফোী এফং কভভ ন্ডোক্টয ব্যোখ্যো ব্যোন্ডেতত্ত্বয আতরোত ভযফোী,
অভযফোী এফং কভভ ন্ডোক্টয
যতে োযতফ।
কভভ ন্ডোক্টয ও ইনভিভি ও এক্সভিভি
ইতরিভনক্স ৩. ইনভিভি ও এক্সভিভি কভভ ন্ডোক্টয ব্যোখ্যো যতে োযতফ। কভভ ন্ডোক্টয
১ ৫৭েভ
ইতর িন ও কোতরয ধোযর্ো
৪. কভভ ন্ডোক্টতয ইতর িন ও কোতরয ধোযর্ো ব্যোখ্যো যতে োযতফ।
৫.ভ-টোই কভভ ন্ডো টয ও এন-টোই কভভ ন্ডো টয দেভয ব্যোখ্যো
যতে োযতফ। ভ-টোই কভভ ন্ডো টয ও এন-
টোই কভভ ন্ডো টয
৬. জোংন ডোতয়োতডয গঠন ও োম িক্রভ ব্যোখ্যো যতে োযতফ। জোংন ডোতয়োতডয োম িক্রভ ৩ ৫৮েভ -৬০েভ
এ মুিী যর্
৭. এ মুিী যর্ (Rectification) ব্যোখ্যো যতে োযতফ।
o ধোযর্ো
৮.ব্যোফোভয o ভিজ কযভক্টভপত ন ব্যোফোভয
ব্যোফোভয েোভর োয 4নং
o ডোতয়োতডয পূর্ ি ভিজ ব্যফোয তয এ টি ভদ ভযফেী েফোত o ডোতয়োতডয োোতে ১ ৬১েভ োজটি 61েভ
এ মুিী েফোত রূোন্তয যতে োযতফ। এ মুিী যর্
েতয়োজনীয়
অধ্যোয় ও ভতযোনোভ ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিে ভিনপর ভফলয়ফস্তু ক্লো ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
ংখ্যো
৯.জোংন িোনভজস্ট্রতযয গঠন ও োম িক্রভ ব্যোখ্যো যতে োযতফ। জোংনিোনভজস্ট্রয(ভএনভ, ক্লোত ম্পন্ন
এনভএন) ২ ৬২েভ -৬৩েভ যতে তফ।
১০.অযোভভপ্লপোয়োয ও সুইচ ভততফ িোনভজস্ট্রতযয ব্যফোয ব্যোখ্যো যতে
o গঠন
োযতফ। o োম িক্রভ
১১.ভফভবন্ন ে োয নেয দ্ধভেয ভতধ্য রূোন্তয ব্যফোয যতে োযতফ। িোনভজস্ট্রতযযব্যফোয
o অযোভভপ্লপোয়োয ২ ৬৪েভ- ৬৫েভ
১২.ফোইনোভয অোতযন ব্যফোয ব্যোখ্যো যতে োযতফ। o সুইচ
১৩.ভফভবন্ন ে োয রভজ কগতটয োম িক্রভ ভফতেলর্ যতে োযতফ। নেযদ্ধভে
o কডভভোর
১৪. ব্যোফোভয o ফোইনোভয ২ ৬৬ে-৬৭েভ
o অক্টোর
o ভভন্বে ফেিনী ব্যফোয তয কগট ফেিনীয োম িক্রভ (িুর্তটভফর)
o কক্সোতডভভোর
মোচোই যতে োযতফ
ফোইনোভয অোতযন
o কমোগ
o ভফতয়োগ ২ ৬৮েভ- ৬৯েভ
o গুন
o বোগ
রভজ কগট
o NOTকগট
o ORকগট
o NORকগট ৩ ৭০েভ ৭২েভ
o X-ORকগট
o ANDকগট
o NANDকগট ব্যোফোভয
ব্যোফোভয
েোভর োয 5নং
কগট ফেিনীয োম িক্রভ (িুর্তটভফর) োজটি ৭৩েভ-
মোচোই ৩ ৭৩েভ-৭৫েভ ৭৫েভ ক্লোত
o AND কগট ম্পন্ন যতে
o ORকগট তফ।
o NOTকগট
েতয়োজনীয়
অধ্যোয় ও ভতযোনোভ ভিোক্রভ/োঠ্যপুস্তত উভিভিে ভিনপর ভফলয়ফস্তু ক্লো ক্লোতয ক্রভ ভন্তব্য
ংখ্যো
(৫ নং ব্যোফোভয )
ফ িতভোট ৭৫
ব্যোফোভয
১। েোতয মোভি ভেো ভনর্ িয় েত্ত্বীয় ক্লোতয োতর্ উভিভিে ভতয়য ভতধ্য ব্যফোভয
ক্লো ম্পন্ন যতে তফ।
২। ভভটোয ভিজ ব্যফোয তয ক োন েোতযয আতভি কযোধ ভনর্ িয়
৩। কোে অভপ ফক্স ব্যফোয তয কযোধ ভনর্ িয়
৪। ডোতয়োতডয পূর্ ি ভিজ ব্যফোয তয এ টি ভদ ভযফেী েফোত এ মুিী েফোত রূোন্তয
৫। ভভন্বে ফেিনী ব্যফোয তয কগট ফেিনীয োম িক্রভ (িুর্তটভফর) মোচোই
12. H2O Zij n‡jI H2S M¨vmxq nIqvi KviY we‡kølY H2O Ges H2S Gi eÜb, nvB‡Wª‡Rb eÜb Ges
Ki‡Z cvi‡e| 1 ৪৮শ
f¨vbWvi Iqvjm e‡ji Zzjbv
cÖ‡qvRbxq
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘
wk¶vµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg)
msL¨v
1.wewµqv msNU‡b wMÖb †Kwgw÷ª aviYv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| ivmvqwbK wewµqv I wMÖb †Kwgw÷ª 1 ৪৯শ
2. wewµqvi w`K-GKgyLx I DfgyLx wewµqv eY©bv Ki‡Z cvi‡e| wewµqvi w`K-GKgyLx I DfgyLx wewµqv 1 ৫০তম
3. DfgyLx ivmvqwbK wewµqvi mvg¨e¯’v Ges MwZkxjZv e¨vL¨v ivmvqwbK wewµqvi mvg¨e¯’v
PZz_© Aa¨vq: Ki‡Z cvi‡e| mvg¨e¯’vi MwZkxjZv 1 ৫১তম
রাmvqwbK cwieZ©b
(AvswkK) 4. jv-kv‡Zwjqv‡ii bxwZ cÖ‡qvM K‡i wewµqvi mvg¨ve¯’vi jv-kv‡Zwjqv‡ii bxwZ
Kvw•LZ cwieZ©b e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| 3 ৫২ - ৫৪তম
wewµqvi mvg¨e¯’vi Dci Zvc, Pvc I Nb‡Z¡i cÖfve
5. fi-wµqv m~Î e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| fi-wµqv m~Î 1 ৫৫তম
wewµqvi mvg¨- aªæeK Kc I Kp
6. wewµqvi mvg¨-aªæeK Kc I Kp Gi MvwYwZK ivwkgvjv
cÖwZcv`b, Ges Kc I Kp Gi m¤úK© e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| Kc I Kp Gi MvwYwZK ivwkgvjv cÖwZcv`b 5 ৫৬ - ৬০তম
Kc I Kp -Gi g‡a¨ m¤úK© I Zvrch©
7. cvwbi AvqwbK ¸Ydj (Kw), Gwm‡Wi we‡hvRb aªæeK cvwbi AvqwbK¸Ydj (Kw), Gwm‡Wi we‡hvRb aªæeK (Ka) 3 ৬১ - ৬৩তম
(Ka) Ges ÿv‡ii we‡hvRb aªæeK (Kb)
Ges ÿv‡ii we‡hvRb aªæeK (Kb) e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| we‡hvRb aªæeK I GwmW – ÿv‡ii ZxeªZv 1 ৬৪তম
8. we‡hvRb aªæeK mvnv‡h¨ GwmW I ÿv‡ii ZxeªZv e¨vL¨v
Ki‡Z cvi‡e| pH I pH †¯‹j ৬৫তম,
2
9. pH I pH †¯‹j e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| ৬৬তম
evdvi `ªeY I evdvi `ªeY cÖ¯w‘ Z
৩ ৬৭ - ৬৯তম
10.evdvi `ªeY I Gi wµqv †KŠkj e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| evdvi `ªe‡Yi wµqv †KŠkj
e¨venvwiK
e¨venvwiK তালিকার
11. e¨venvwiK K¨vjwiwgwZ c×wZ‡Z A·vwjK Gwm‡Wi `ªeY Zvc wbY©q 1 ৩য় কাজটি
K¨vjwiwgwZ c×wZ‡Z A·vwjK Gwm‡Wi `ªeY Zvc wbY©q Ki‡Z ৭০তম ৭০তম ক্লাসে
cvi‡e| েম্পন্ন করসত
হসে।
ঞ্চম Aa¨vq: 1. Lv`¨ wbivcËvq imvq‡bi ¸iæZ¡ g~j¨vqb Ki‡Z cvi‡e| Lv`¨ wbivcËv I imvqb e¨venvwiK
1 ৭১তম
কমমমুখী রোয়ন 2. Aby‡gvw`Z wcÖRv‡f©wUfm&& Gi Lv`¨ msiÿY †KŠkj e¨vL¨v তালিকার 4র্ ম
(AvswkK) Ki‡Z cvi‡e| Aby‡gvw`Z wcÖRv‡f©wUfm&& Gi Lv`¨ msiÿY †KŠkj 1 ৭২তম কাজটি
cÖ‡qvRbxq
Aa¨vq I Aa¨v‡qi welqe¯‘
wk¶vµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm K¬v‡mi µg gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg)
msL¨v
3. AvuL/ †LRy‡ii im †_‡K gë wf‡bMvi cÖ¯Z‘ Ki‡Z cvi‡e| gë wf‡bMvi cÖ¯w‘ Z 1 ৭৫তম ক্লাসে
4. wf‡bMv‡ii Lv`¨`ªe¨ msiÿ‡Yi imvqb e¨vL¨v Ki‡Z ৭৩তম েম্পন্ন করসত
wf‡bMv‡ii Lv`¨`ªe¨ msiÿY †KŠkj
cvi‡e| হসে।
5. Lv`¨`e¨ msiÿ‡Y wf‡bMv‡ii ¸iæZ¡ g~j¨vqb Ki‡Z cvi‡e| Lv`¨`ªe¨ msiÿ‡Y wf‡bMv‡ii ¸iæZ¡ 1 ৭৪তম
e¨venvwiK
e¨venvwiK wf‡bMvi cÖ¯‘লত 1 ৭৫তম
6. B_vbwqK GwmW †_‡K wf‡bMvi cÖ¯Z
‘ Ki‡Z cvi‡e|
me©‡gvU ৭৫
e¨venvwiK
1. Cu2+, Al3+, Na+, NH4+, Cl-, SO42-, CO32- Avq‡bi wm³ cixÿv| তত্ত্বীয় ক্লাসের োসে উল্লিল্লিত েমসয়র মসে
2. Lv`¨ jeY †_‡K weï× je‡Yi †Kjvm •Zwi| e¨venvwiK ক্লাে েম্পন্ন করসত হসে।
3. K¨vjwiwgwZ c×wZ‡Z A·vwjK Gwm‡Wi `ªeY Zvc wbY©q|
৪. wf‡bMvi cÖ¯ল‘ ত|
৪. ev¯Íe M¨vmmg~‡ni Av`k© AvPiY Kivi kZ© e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| ev¯Íe M¨vmmg~‡ni Av`k© AvPiY Kivi kZ© ২ ১০ম, ১১শ
(AvswkK)
e¨venvwiK
9. e¨venvwiK তোলিকোর ১ম
কোজটি ৪৭শ,
wewfbœ †kÖwYi •Re †hЇMi Kvh©Kix g~jK j¨ve‡iUwi cixÿvi
gva¨‡g kbv³ Ki‡Z cvi‡e| ৪৮শ ক্লোয়স
e¨venvwiK ২ ৪৭শ,৪৮শ সম্পন্ন করয়ত
Kvh©Kixg~j‡Ki -OH(alcoholic), -CHO, হয়ে।
>CO, -COOH) kbv³Kvix cixÿv
১.ivmvqwbK MYbvq M¨v‡mi †gvjvi AvqZb e¨envi Ki‡Z cvi‡e| ivmvqwbK MYbv I M¨v‡mi †gvjvi AvqZb ২ ৪৯শ, ৫০তম
২.`ªe‡Yi †gvjvwiwU‡K kZKiv I wcwcGg (ppm) GK‡K cÖKvk †gvjvwiwU‡K kZKiv I wcwcGg (ppm) GK‡K ৫১-৫৩তম
৩
Ki‡Z cvi‡e| iƒcvšÍi
3. A¤ø-ÿvi cÖkgb wewµqv I cÖkgb we›`y e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| GwmW-ÿvi cÖkgb wewµqv I cÖkgb we›`y ৩ ৫৪-৫৬তম
RviY-weRviY wewµqv ১ ৫৭তম
4. RviY-weRviY wewµqv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| RviY-weRviY Aa© wewµqv ৫ ৫৮-৬২তম
Z…Zxq Aa¨vq : 5. RviY-weRviY Aa© wewµqvq B‡jKUªb ¯’vbvšÍi wnmve K‡i
রোসোয়লনক লরেততন wewµqvi
(AvswkK) mgZv Ki‡Z cvi‡e|
২ ৬৩,৬৪তম
wb‡`©kK
6. wewµqvi mgvwß we›`y wbY©‡q wb‡`©k‡Ki f~wgKv e¨vL¨v Ki‡Z e¨venvwiK ১
cvi‡e| †gvjvi NbgvÎvi `ªeY cÖ¯w‘ Z ৬৫তম
7. e¨venvwiK
KwVb I Zij c`v_© cwigvc K‡i wbw`©ó †gvjvi NbgvÎvi `ªeY
cÖ¯Z
‘ Ki‡Z cvi‡e|
e¨venvwiK e¨venvwiK
wkÿv_©xi KvR: UvB‡Uªk‡bi gva¨‡g ARvbv `ªe‡Y ১ ৬৬তম তোলিকোর
GwmW/ÿv‡ii cwigvY wbY©q ২য়, ৩য়
8. e¨venvwiK
e¨venvwiK ও ৪র্ ত
A¤ø-ÿvi UvB‡Uªk‡bi gva¨‡g ARvbv `ªe‡Y GwmW/ÿv‡ii cwigvY কোজগুয়িো
wbY©q Ki‡Z cvi‡e| RviY-weRviY UvB‡Uªk‡bi gva¨‡g `ªe‡Y we`¨gvb
avZe Avq‡bi cwigvY wbY©q ১ ৬৭তম ৬৫-
9. e¨venvwiK ৬৭তম
RviY-weRviY UvB‡Uªk‡bi gva¨‡g `ªe‡Y we`¨gvb avZe Avq‡bi
Aa¨vq I অধ্যায়ের welqe¯‘ প্রয়য়োজনীয়
wk¶vµg/ cvV¨¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj ক্লোয়সর ক্রম gšÍe¨
wk‡ivbvg (cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) ক্লোস সংখ্যো
২. d¨viv‡Wi cÖ_g m~Î cÖ‡qvM K‡i Zworwe‡køl¨ c`v‡_©i cwigvY d¨viv‡Wi cÖ_g m~Î cÖ‡qvM K‡i Zworwe‡køl¨ ২ ৬৯তম,
wbY©q c`v‡_©i cwigvY ৭০তম
eY©bv Ki‡Z cvi‡e|
PZz_© Aa¨vq:
Zwor imvqb ৩. RviY Aa© wewµqv ,weRviY Aa© wewµqv I ZworØvi wefe e¨vL¨v RviY Aa© wewµqv I weRviY Aa© wewµqv ২ ৭১তম,
(AvswkK) Ki‡Z cvi‡e| ZworØvi wefe; ৭২তম
4. Redox wewµqv, †Kvl wefe I cÖgvY †Kvl wefe Gi gvb wbY©q Ki‡Z
Redox wewµqv, †Kvl wefe I cÖgvY †Kvl wefe; ২ ৭৩তম,
৭৪তম
cvi‡e|
5. bvb©÷ mgxKiY e¨envi K‡i †Kvl wef‡ei Gi gvb wbY©q Ki‡Z
ZworØvi Ges †Kv‡li wefe msµvšÍ bvb©÷ mgxKiY; ১ ৭৫তম
cvi‡e|
সর্ বয় াট ৭৫
e¨venvwiK
তত্ত্বীে ক্লায়সর সায়ে উল্লিল্লিত স য়ের য়ধ্য
১. wewfbœ †kÖwYi •Re †hЇMi Kvh©Kix g~jK j¨ve‡iUwi cixÿvi gva¨‡g kbv³ Ki‡Z cvi‡e| e¨venvwiK ক্লাস সম্পন্ন করয়ত হয়র্।
2. KwVb I Zij c`v_© cwigvc K‡i wbw`©ó †gvjvi NbgvÎvi `ªeY cÖ¯Z ‘ Ki‡Z cvi‡e|
৩.A¤ø-ÿvi UvB‡Uªk‡bi gva¨‡g ARvbv `ªe‡Y GwmW/ÿv‡ii cwigvY wbY©q Ki‡Z cvi‡e|
4. RvviY-weRviY UvB‡Uªk‡bi gva¨‡g `ªe‡Y we`¨gvb avZe Avq‡bi cwigvY wbY©q Ki‡Z cvi‡e|
welq: RxeweÁvb cÎ: wØZxq welq †KvW: 179 c~Y© b¤^i: 100 ZË¡xq b¤^i: 75 e¨venvwiK b¤^i: 25
Aa¨vq I cÖ‡qvRbxq
welqe¯‘ K¬v‡mi
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm মন্তব্য
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) µg
wk‡ivbvg msL¨v
1. cÖvwYRM‡Zi wfbœZv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| cÖvwYRMZ
2. cÖvYx‡K wewfbœ †kÖwY‡Z fvM Kivi wfwË I wfbœZv
cÖ_g Aa¨vq: bxwZ e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| 1 1g
†kÖwYKi‡Yi wfwË I bxwZ
cÖvYxi wewfbœZv I 3. wewfbœ ai‡bi cÖvYx‡K †kÖwY‡Z web¨¯Í Kivi
†kÖwYweb¨vm cÖ‡qvRbxqZv we‡kølY Ki‡Z cvi‡e| bb-KW©vUv (cÖavb ce© ch©šÍ †kÖwYweb¨vm)
4. bb-KW©vUv c‡e©i cÖvYx‡K cÖavb ce© ch©šÍ 1 2q
web¨¯Í Ki‡Z cvi‡e| e¨venvwi‡Ki
KW©vUv ( †kÖwY ch©šÍ web¨vm)
5. KW©vUv c‡e©i cÖvYx‡K †kÖwY ch©šÍ web¨¯Í 1 3q ZvwjKvi 1g
Ki‡Z cvi‡e| I 2q KvRwU
6. e¨venvwiK e¨venvwiK 4_© K¬v‡m
o wewfbœ c‡e©i cÖvYx kbv³ I wPÎ A¼b bb-KW©vUvi wewfbœ c‡e©i (†h‡Kv‡bv cuvPwU) I m¤úbœ Ki‡Z
1 4_©
Ki‡Z cvi‡e| fvwU©eªvUvi wewfbœ †kÖwYi (†h‡Kv‡bv cuvPwU) bgybv cÖvYx n‡e|
ch©‡eÿY
1. nvBWªvi MVb eY©bv Ki‡Z cvi‡e| nvBWªv (Hydra)
2. nvBWªvi Lv`¨ MÖnY I cwicvK cÖwµqv eY©bv MVb (†`ncÖvPx‡ii †Kv‡li •ewkó¨mn) 1
5g
wØZxq Aa¨vq: Ki‡Z cvi‡e| Lv`¨ MÖnY I cwicvK cÖwµqv
cÖvYxi cwiwPwZ 3. Pjb I Rbb c×wZ eY©bv Ki‡Z cvi‡e| e¨venvwi‡Ki
4. nvBWªvi wg‡_vRxweZv we‡kølY Ki‡Z cvi‡e| nvBWªv (Hydra) ZvwjKvi
5. e¨venvwiK Pjb I Rbb 1 6ô 3q, 4_©,
o nvBWªv ch©‡eÿY K‡i wPÎ A¼b Ki‡Z wg‡_vRxweZv 5g, 6ô I
cvi‡e| 7g KvRwU
e¨venvwiK
6. Nvmdwos Gi MVb eY©bv Ki‡Z cvi‡e| 1 7g h_vµ‡g
nvBWªvi ¯’vqx ¯øvBW/g‡Wj ch©‡eÿY
7. Nvmdwos Gi cwicvK Zš¿ I cwicvK c×wZ 7g, 10g,
Nvmdwos (Poecilocerux) 17k I
eY©bv Ki‡Z cvi‡e| 1 8g
8. e¨venvwiK MVb (evwn¨K) 19k K¬v‡m
o Nvmdwos Gi gy‡Lvcv½ kbv³ I wPÎ A¼b Nvmdwos (Poecilocerux) m¤úbœ Ki‡Z
Ki‡Z cvi‡e| cwicvKZš¿- gy‡Lvcv½, cwicvK MÖwš’ 1 9g n‡e|
Aa¨vq I cÖ‡qvRbxq
welqe¯‘ K¬v‡mi
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm মন্তব্য
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) µg
wk‡ivbvg msL¨v
o Nvmdwos Gi cwicvKZ‡š¿i wewfbœ Ask e¨venvwiK
kbv³ Ki‡Z cvi‡e| Nvmdwos/Avi‡kvjv Gi gy‡Lvcv½ ch©‡eÿY
9. Nvmdwos Gi msenb c×wZ eY©bv Ki‡Z 1 10g
Nvmdwos/Avi‡kvjvi cwicvKZš¿ I MÖwš’
cvi‡e| ch©‡eÿY
10. Nvmdwos Gi k¦mb c×wZ eY©bv Ki‡Z Nvm dwos
cvi‡e| 1 11k
msenb c×wZ
11. Nvmdwos Gi †iPb c×wZ eY©bv Ki‡Z
Nvm dwos
cvi‡e| 1 12k
k¦mb c×wZ
12. Nvmdwos Gi cÖRbb cÖwµqv I iƒcvšÍi
e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| Nvm dwos
13. Nvmdwos Gi cyÄvÿxi MVb I `k©b †KŠkj †iPb c×wZ 1 13k
eY©bv Ki‡Z cvi‡e| cÖRbb cÖwµqv I iƒcvšÍi
14. iæB gv‡Qi MVb eY©bv Ki‡Z cvi‡e| Nvm dwos Gi cyÄvÿx
15. iæB gv‡Qi i³ msenb Zš¿ eY©bv Ki‡Z MVb 1 14k
cvi‡e| `k©b †KŠkj
16. Ÿ¨venvwiK iæB gvQ (Labeo)
o iæB/UvwK gv‡Qi i³ msenb Zš¿ 1 15k
†`n MVb (evwn¨K)
ch©‡eÿY Ges wPÎ A¼b Ki‡Z iæB gvQ (Labeo)
cvi‡e| i³ msenb Zš¿ 1 16k
17. iæB gv‡Qi k¦mb I evqy_wji MVb eY©bv
Ki‡Z cvi‡e|
e¨venvwiK
18. e¨venvwiK 1 17k
iæB/UvwK gv‡Qi i³ msenb Zš¿ ch©‡eÿY
o iæB gv‡Qi dzjKv I evqy_wj kbv³
Ki‡Z cvi‡e| iæB gvQ (Labeo)
1 18k
19. cÖK…wZ‡Z iæB gv‡Qi cÖRbb I wb‡lK eY©bv k¦mb I evqy_wji MVb
Ki‡Z cvi‡e| e¨envwiK
20. iæB RvZxq gv‡Qi msiÿ‡Yi ¸iæZ¡ iæB gv‡Qi dzjKv I evqy_wj ch©‡eÿY 1 19k
we‡kølY Ki‡Z cvi‡e|
Rxeb Pµ
msiÿY (cÖvK…wZK)
1 20k
Aa¨vq I cÖ‡qvRbxq
welqe¯‘ K¬v‡mi
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm মন্তব্য
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) µg
wk‡ivbvg msL¨v
1. gyLMnŸ‡i Lv`¨ cwicv‡Ki hvwš¿K I gyLMnŸ‡i Lv`¨ cwicvK
ivmvqwbK cÖwµqv eY©bv Ki‡Z cvi‡e| hvwš¿K 1 21k
Z…Zxq Aa¨vq: 2. cvK¯’jxi wewfbœ As‡k msMwVZ hvwš¿K Ges ivmvqwbK
gvbe kvixiZË¡: ivmvqwbK cwicv‡Ki g‡a¨ m¤ú©K ¯’vcb cvK¯’jxi wewfbœ As‡k msMwVZ cwicvK
cwicvK I Ki‡Z cvi‡e| hvwš¿K 1 22k
†kvlY 3. hK…‡Zi mÂqx Ges wecvKxq f~wgKv e¨vL¨v ivmvqwbK
Ki‡Z cvi‡e|
cwicvK MÖwš’i KvR
4. ewntÿiv MÖwš’ wn‡m‡e AMœvk‡qi Kvh©µg
e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| hK…Z 1 23k
5. M¨vmwUªK Rym wbtmi‡Y ¯œvqyZš¿ Ges M¨vmwUªK AMœvkq
ni‡gv‡bi f~wgKv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| cwicv‡K ¯œvqyZš¿ I ni‡gv‡bi f~wgKv 1 24k
6. Lv`¨`ªe¨ cwicv‡K ÿz`ªv‡š¿i wewfbœ As‡ki ÿz`ªv‡š¿ Lv`¨`ª‡e¨i 1 25k
g~L¨ wµqvmg~n (major actions) we‡kølY cwicvK
Ki‡Z cvi‡e| ÿz`ªv‡š¿ Lv`¨`ª‡e¨i
7. ÿz`ªv‡š¿i jy‡gb n‡Z i³RvwjKv Ges wfjvB †kvlY 1 26k
ch©šÍ cwicvKK…Z `ª‡e¨i †kvlY e¨vL¨v
Ki‡Z cvi‡e| e„n`‡š¿i KvR
8. e„n`‡š¿i KvR e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| 1 27k
9. e¨venvwiK e¨venvwiK e¨venvwi‡Ki
o cwicvK mswkøó A‡½i †Kvlmg~n kbv³ ZvwjKvi 8g
hK…r, AMœ¨vkq, cvK¯’jx I ÿz`ªv‡š¿i Aby‡”Q`
I wPÎ A¼b Ki‡Z cvi‡e| 1 28k KvRwU 28k
(section) Gi ¯’vqx ¯øvBW ch©‡eÿY I kbv³KiY
10. ¯’zjZvi aviYv, KviY I cÖwZ‡iva e¨vL¨v K¬v‡m m¤úbœ
Ki‡Z cvi‡e| Ki‡Z n‡e|
¯’zjZv
aviYv
1 29k
KviY
cÖwZ‡iva
1. i³ KwYKv I jwmKv m¤ú‡K© eY©bv Ki‡Z i³ I jwmKv 1 30k e¨venvwi‡Ki
cvi‡e| i³ RgvU evav 1 31k ZvwjKvi 9g
PZz_© Aa¨vq : 2. i³ RgvU evavi KviY e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e|
e¨venvwiK KvRwU 32k
gvbe kvixiZË¡: 3. e¨venvwiK 1 32k K¬v‡m m¤úbœ
i³ KwYKvmg~‡n&i ¯’vqx ¯øvBW ch©‡eÿY
i³ I mÂvjb o i‡³i KwYKvmg~n kbv³ I wPÎ A¼b Ki‡Z n‡e|
ü`wc‡Ûi MVb 1 33k
Aa¨vq I cÖ‡qvRbxq
welqe¯‘ K¬v‡mi
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm মন্তব্য
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) µg
wk‡ivbvg msL¨v
Ki‡Z cvi‡e| nvU©weU, wewfbœ `kv I Gi wbqš¿‡Y SA †bvW, AV †bvW
1 34k
4. ü`wc‡Ûi MVb eY©bv Ki‡Z cvi‡e| Ges cviwKbwR Avu‡ki f~wgKv
5. nvU©we‡Ui `kvmg~n e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| i³Pvc I e¨v‡ivwiwmÞvi Ges AvqZb wiwmÞv‡ii
1 35k
6. nvU©weU wbqš¿‡ণ SA †bvW, AV †bvW Ges f~wgKv
cviwKbwR Avu‡ki (Purkinji fibers) gvbe‡`‡n i³msenb Zš¿
f~wgKv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| wm‡÷wgK msenb 1 36k
7. i³Pvc wbqš¿‡Y e¨v‡ivwiwmÞvi (baro- cvj‡gvbvwi msenb
recptors) Ges AvqZb wiwmÞv‡ii ü`‡iv‡Mi wewfbœ Ae¯’vq KiYxq
(volume recptors) f~wgKv e¨vL¨v ey‡K e¨v_v
Ki‡Z cvi‡e| 1 37k
nvU© GUvK
8. gvbe‡`‡n i³ msenb c×wZi Zyjbv Ki‡Z nvU© †dBwjDi
cvi‡e|
ü`‡iv‡Mi wPwKrmvi aviYv
9. ü`‡iv‡Mi wewfbœ Ae¯’v I KiYxq e¨vL¨v
†cm †gKvi Kvh©µg
Ki‡Z cvi‡e|
I‡cbnvU© mvR©vwi
K‡ivbvwi evBcvm 1 38k
10. ü`wc‡Ûi ¯^vfvweK i³ mÂvj‡b †cm
GbwRIcøvw÷
†gKv‡ii Kvh©µg e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e|
11. I‡cb nvU© mvR©vwi, K‡ivbvwi evBcvm Ges
GbwRIcøvw÷i aviYv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e|
1. gvby‡li k¦mb Z‡š¿i wewfbœ As‡ki MV‡bi k¦mb Z‡š¿i wewfbœ Ask I KvR
1 39k
mv‡_ Kv‡Ri m¤úK© wbY©q Ki‡Z cvi‡e|
cÂg Aa¨vq: 2. e¨venvwiK e¨venvwiK
gvbe kvixiZË¡: o dzmdz‡mi Aby‡”Q` kbv³ I wPÎ A¼b dzmdz‡mi Aby‡”Q‡`i ¯’vqx ¯øvBW ch©‡eÿY 1 40k
k¦vmwµqv I k¦mb Ki‡Z cvi‡e| e¨venvwi‡Ki
ZvwjKvi
cÖkv¦ m-wbk¦vm Kvh©µg I wbqš¿Y
3. gvby‡li cÖkv¦ m-wbk¦vm Kvh©µg (Ventilation 1 41k 10g KvRwU
Mechanism) wbqš¿Y cÖwµqv eY©bv Ki‡Z 40k K¬v‡m
cvi‡e| M¨vmxq cwienb m¤úbœ Ki‡Z
4. i‡³i gva¨‡g Aw·‡Rb I Kve©b WvBA·vBW Aw·‡Rb 1 42k n‡e|
cwienb (Transport) e¨vL¨v Ki‡Z Kve©bWvB A·vBW cwienb
cvi‡e| k¦vm iÄK 1 43k
k¦mbbvwji mgm¨v, jÿY I cÖwZKvi 1 44k
Aa¨vq I cÖ‡qvRbxq
welqe¯‘ K¬v‡mi
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm মন্তব্য
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) µg
wk‡ivbvg msL¨v
5. k¦m‡b ićKi f~wgKv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| mvBbymvBwUm (Sinusitis)
IwUwUm wgwWqv (Otitis media)
6. k¦vmbvjxi †ivM msµg‡bi KviY, jÿY dzmdz‡mi G·-†ii Zzjbv
Ges cÖwZKvi e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| a~gcvqx gvby‡li 1 45k
7. GKRb a~gcvqx I GKRb Aa~gcvqx gvby‡li Aa~gcvqx gvby‡li
dzmdz‡mi G·-†i wP‡Îi Zzjbv Ki‡Z
K…wÎg k¦vmcÖkv¦ ‡mi D‡Ïk¨
cvi‡e|
gyL n‡Z gy‡Li mvnv‡h¨
8. cÖv_wgK ¯^v¯’¨ †mev wn‡m‡e gyL n‡Z gy‡Li 1 46k
mvnv‡h¨ K…wÎg k¦vmcÖkv¦ ‡mi D‡Ïk¨ eY©bv
Ki‡Z cvi‡e|
1. gvby‡li K¼vjZ‡š¿i cÖavb fvMmg~n wPwýZ gvby‡li K¼vjZš¿
1 47k
Ki‡Z cvi‡e| cÖavb fvM
mßg Aa¨vq: 2. Aw¯’ I Ziæbvw¯’i MV‡bi Zzjbv Ki‡Z gvby‡li K¼vjZš¿
gvbe kvixiZË¡: cvi‡e| 1 48k
Aw¯’ I Ziæbvw¯’i MVb
Pjb I A½Pvjbv 3. e¨venvwiK
e¨venvwiK
o gvby‡li K¼vjZ‡š¿i Aw¯’mg~n kbv³ I 1 49Zg
gvby‡li wewfbœ Aw¯’ (g‡Wj) ch©‡eÿY
wPÎ A¼b Ki‡Z cvi‡e|
4. wewfbœ cÖKvi †cwki MVb I Kv‡Ri Zzjbv †cwki MVb I KvR
gm„Y e¨venvwi‡Ki
Ki‡Z cvi‡e| ZvwjKvi
5. †cwk‡Z Uvb c‡o wKš‘ av°v †`qbv e¨vL¨v ü` 1 50Zg
11k I 12k
Ki‡Z cvi‡e | K¼vj
KvR¸‡jv
6. e¨venvwiK h_vµ‡g
o cÖ¯Z ‘ K…Z ¯øvB‡Wi mvnv‡h¨ gm„Y I ü` †cwk‡Z Uvb c‡o wKš‘ av°v †`qbv 1 51Zg
49Zg I
†cwki KvVv‡gvi Zzjbv Ki‡Z cvi‡e| e¨venvwiK 52Zg
7. K¼v‡ji cÖavb Kvh©µg ÔiWm I wjfv‡iiÕ cÖ¯Z ‘ K…Z ¯øvB‡Wi mvnv‡h¨ gm„Y I ü`†cwki 1 52Zg K¬v‡m m¤úbœ
GKwU Zš¿ wn‡m‡e KvR K‡i we‡kølY Ki‡Z KvVv‡gvi Zzjbv Ki‡Z n‡e|
cvi‡e| K¼v‡ji Kvh©µg I ÔiWm I wjfviÕ Zš¿ 1 53Zg
8. gvby‡li nvUz mÂvj‡b Aw¯’ I †cwki mgš^q
nvUz mÂvj‡b Aw¯’ I †cwki mgš^q 1 54Zg
e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e|
Aw¯’f½ (Fractures of bone) Ges cÖv_wgK
9. wewfbœ ai‡bi Aw¯’f½ Ges G‡`i cÖv_wgK wPwKrmv 1 55Zg
mvaviY(Simple)
Aa¨vq I cÖ‡qvRbxq
welqe¯‘ K¬v‡mi
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm মন্তব্য
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) µg
wk‡ivbvg msL¨v
wPwKrmv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| †hŠwMK (Compound)
RwUj (Complex)
10. wewfbœ ai‡bi Aw¯’mw܇Z AvNvZ Ges G‡`i mwÜi AvNvZ Ges cÖv_wgK wPwKrmv
cÖv_wgK wPwKrmv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| ¯’vbPz¨wZ (Dislocation) 1 56Zg
gPKv‡bv (Sprain)
1. †g‡Ûwjqvb Bb‡nwiU¨vÝ m~Îvejx e¨vL¨v †g‡Ûwjqvb Bb‡nwiU¨vÝ
2 57Zg I 58Zg
Ki‡Z cvi‡e| †g‡Û‡ji cÖ_g I wØZxq m~Î
GKv`k Aa¨vq: 2. Bb‡nwiUvÝ Gi †µv‡gv‡Rvg ZË¡ e¨vL¨v Bb‡nwiU¨vÝ Gi †µv‡gv‡Rvg ZË¡ 1 59Zg
RxbZË¡ I weeZ©b Ki‡Z cvi‡e|
3. †g‡Û‡ji m~‡Îi e¨wZµgmg~n e¨vL¨v Ki‡Z †g‡Û‡ji m~Îmg~‡ni e¨wZµg 1 60Zg
cvi‡e| Am¤ú~Y© cÖKUZv
4. cwj‡RwbK Bb‡nwiU¨vÝ e¨vL¨v Ki‡Z mgcÖKUZv 1 61Zg
cvi‡e| wj_vj wRb 1 62Zg
5. wj½ wba©viY bxwZ we‡kølY Ki‡Z cvi‡e| cwic~iK wRb 1 63Zg
6. †m·wj¼W wWmAW©vi Gi KviY e¨vL¨v GwcmUvwmm 1 64Zg
Ki‡Z cvi‡e|
cwj‡RwbK Bb‡nwiU¨v›Um 1 65Zg
7. i‡³i eskMwZRwbZ mgm¨vi KviY we‡kølY
Ki‡Z cvi‡e| wj½ wba©viY (XX-XY, XX-XO) bxwZ 1 66Zg
8. weeZ©bZ‡Ë¡i aviYv e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| †m· wj¼W wWmAW©vi-
3 67Zg-69Zg
9. weeZ©‡bi gZev`mg~n we‡kølY Ki‡Z cvi‡e| eY©vÜZv, wn‡gvwdwjqv, gvmKz¨jvi wWmUªwd
10. weeZ©‡bi c‡ÿ cÖgvY e¨vL¨v Ki‡Z cvi‡e| ABO i³MÖæc I Rh d¨v±‡ii Kvi‡Y m„ó mgm¨v
11. cÖRvwZi avivevwnKZv iÿvq weeZ©‡bi i³ mÂvj‡b RwUjZv
1 70Zg
Ae`vb Dcjwä Ki‡Z cvi‡e| Mf©avibRwbZ RwUjZv (Gwi‡_ªveøv‡÷vwmm
wdUvwjm)
weeZ©bZ‡Ë¡i aviYv 1 71Zg
weeZ©‡bi gZev`
j¨gvwK©Rg
2 72Zg I 73Zg
WviDBwbRg
be¨ WviDBbev`
weeZ©‡bi cÖgvYvw` 2 74Zg I 75Zg
me©‡gvU 75
Aa¨vq I cÖ‡qvRbxq
welqe¯‘ K¬v‡mi
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K DwjøwLZ wkLbdj K¬vm মন্তব্য
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) µg
wk‡ivbvg msL¨v
e¨venvwiK:
e¨venvwiK e¨venvwiK
18. †iLv wef³Kvix we›`yi ¯’vbv¼ wbY©q Ki‡Z e¨venvwiK
18. †iLv wef³Kvix we›`yi ¯’vbv¼
ZvwjKvi 1 †_‡K
cvi‡e| 1 24k
6 bs e¨vnvwiK
19. kxl©we›`yi ¯’vbv‡¼i gva¨‡g wÎfy‡Ri 19. kxl©we›`yi ¯’vbv‡¼i gva¨‡g wÎfy‡Ri KvR¸‡jv 24k-
†¶Îdj wbY©q Ki‡Z cvi‡e| †¶Îdj 26k K¬v‡m m¤úbœ
20. mij‡iLvi mgxKi‡Yi †jLwPÎ A¼b Ki‡Z Ki‡Z n‡e|
cvi‡e| 20. mij‡iLvi mgxKi‡Yi †jLwPÎ 1 25k
21. †jLwPÎ n‡Z mij‡iLvi mgxKiY wbY©q 21. †jLwPÎ n‡Z mij‡iLvi mgxKiY
Ki‡Z cvi‡e|
22. Aÿ‡iLvi mv‡c‡ÿ we›`y I †iLvs‡ki
22. Aÿ‡iLvi mv‡c‡ÿ we›`y I †iLvs‡ki cÖwZ”Qwe
cÖwZ”Qwe wbY©q Ki‡Z cvi‡e| 23. wbw`©ó †iLvi mv‡c‡ÿ we›`y I †iLvs‡ki 1 26k
23. wbw`©ó †iLvi mv‡c‡ÿ we›`y I †iLvs‡ki cÖwZ”Qwe
cÖwZ”Qwe wbY©q Ki‡Z cvi‡e|
1. †K›`ª g~jwe›`y wewkó e„‡Ëi mgxKiY mbv³ 1. g~jwe›`y‡Z †K›`ªwewkó e„‡Ëi mgxKiY
Ki‡Z cvi‡e| 2. †K›`ª g~jwe›`ywewkó e„‡Ëi mgxKiY 2 27k I 28k
2. †K›`ª g~jwe›`ywewkó e„‡Ëi mgxKiY A¼b A¼b I Aÿ؇qi mv‡_ †Q`we›`y
PZz_© Aa¨vq: Ki‡Z cvi‡e I Aÿ؇qi mv‡_ †Q`we›`y wba©viY
wba©viY Ki‡Z cvi‡e| 3. wbw`©ó †K›`ª I e¨vmva©wewkó e„‡Ëi 1 29k
e„Ë 3. wbw`©ó †K›`ª I e¨vmva©wewkó e„‡Ëi mgxKiY mgxKiY
wbY©q Ki‡Z cvi‡e| 4. †cvjvi ¯’vbv‡¼ e„‡Ëi mgxKiY wbY©q 30k
4. †cvjvi ¯’vbv‡¼ e„‡Ëi mgxKiY wbY©q Ki‡Z 1
cvi‡e|
Aa¨vq I welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K D‡jøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
wk‡ivbvg
5. e„˯’ †Kv‡bv we›`y‡Z ¯úk©K I Awfj‡¤^i 5. e„‡Ëi ¯úk©K I Awfj‡¤^i mgxKiY
1 31k
mgxKiY wbY©q Ki‡Z cvi‡e|
6. e„‡Ëi ewnt¯’ †Kv‡bv we›`y ‡_‡K Aw¼Z
¯úk©‡Ki mgxKiY wbY©q Ki‡Z cvi‡e| 6. ¯úk©‡Ki mgxKiY
1 32k
7. ewnt¯’ †Kv‡bv we›`y ‡_‡K Aw¼Z ¯úk©‡Ki
‣`N©¨ wbY©q Ki‡Z cvi‡e| 7. ¯úk©‡Ki ‣`N©¨ 1 33k
8. `yBwU e„‡Ëi mvaviY R¨v Gi mgxKiY wbY©q
Ki‡Z cvi‡e| e¨venvwiK
8. `yBwU e„‡Ëi mvaviY R¨v Gi mgxKiY 1 34k
e¨venvwiK wbY©q ZvwjKvi 7 bs
9. ( ) ( ) e¨venvwiK e¨vnvwiK KvRwU
mgxKi‡Yi †jLwPÎ A¼b Ki‡Z cvi‡e 9. ( ) ( ) 35k K¬v‡m m¤úbœ
1 35k
Ges †K›`ª I e¨vmva© wbY©q Ki‡Z cvi‡e| mgxKi‡Yi †jLwPÎ (gy³n‡¯Í I MÖvd Ki‡Z n‡e|
†ccv‡i)
mßg Aa¨vq: 1. mshy³ †Kv‡Yi w·KvYwgwZK AbycvZ wbY©q 1. mshy³ †Kv‡Yi w·KvYwgwZK AbycvZ 2 36k I 37k
I cÖ‡qvM Ki‡Z cvi‡e|
mshy³ 2. †h․wMK †Kv‡Yi w·KvYwgwZK AbycvZ wbY©q 2. †h․wMK †Kv‡Yi w·KvYwgwZK AbycvZ 3 38k-40k
†Kv‡Yi I cÖ‡qvM Ki‡Z cvi‡e|
w·KvYwgwZK 3. wÎfy‡Ri mvBb (sine) m~Î 3 41k-43k
3. wÎfy‡Ri mvBb (sine) m~Î cÖgvY I cÖ‡qvM
AbycvZ Ki‡Z cvi‡e| 2 44k I 45k
4. wÎfy‡Ri †KvmvBb (cosine)m~Î
4. wÎfy‡Ri †KvmvBb (cosine)m~Î cÖgvY I
e¨venvwiK
cÖ‡qvM Ki‡Z cvi‡e|
ZvwjKvi 8 †_‡K
e¨venvwiK
5. wÎfy‡Ri evû¸‡jvi •`N©¨ †`Iqv Av‡Q e¨venvwiK 11 bs e¨vnvwiK
5. wÎfy‡Ri evû¸‡jvi •`N©¨ †`Iqv n‡j 1 46k KvR¸‡jv 46k I
BwáZ †Kv‡Yi gvb wbY©q Ki‡Z cvi‡e|
6. wÎfy‡Ri †Kv‡Yi cwigvc †`Iqv Av‡Q BwáZ †Kv‡Yi gvb 47k K¬v‡m m¤úbœ
evû¸‡jvi •`‡N©¨i AbycvZ wbY©q Ki‡Z 6. wÎfy‡Ri †Kv‡Yi cwigvc †`Iqv _vK‡j Ki‡Z n‡e|
evû¸‡jvi •`‡N©¨i AbycvZ
Aa¨vq I welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K D‡jøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
wk‡ivbvg
cvi‡e| 7. wÎfy‡Ri †h‡Kv‡bv `yBwU †Kv‡Yi gvb
7. wÎfy‡Ri †h‡Kv‡bv `yBwU †Kv‡Yi gvb Ges Ges GK evûi •`N©¨ †`Iqv Av‡Q,
GK evûi •`N©¨ †`Iqv Av‡Q,BwáZ evûi BwáZ evûi •`N©¨ wbY©q
•`N©¨ wbY©q Ki‡Z cvi‡e| 8. wÎfy‡Ri †h‡Kv‡bv `yB evûi •`N©¨ 1 47k
8. wÎfy‡Ri †h‡Kv‡bv `yB evûi •`N©¨ Ges Ges GKwU †Kv‡Yi gvb †`Iqv Av‡Q
GKwU †Kv‡Yi gvb †`Iqv Av‡Q, BwáZ BwáZ †Kv‡Yi gvb wbY©q
†Kv‡Yi gvb wbY©q Ki‡Z cvi‡e
me©‡gvvU 75
Aa¨vq I welqe¯‘ cÖ‡qvRbxq
Aa¨v‡qi wkÿvµg/cvV¨cy¯Í‡K D‡jøwLZ wkLbdj K¬v‡mi µg gšÍe¨
(cvV I cv‡Vi wk‡ivbvg) K¬vm msL¨v
wk‡ivbvg
e¨venvwiK
1. †iLv wef³Kvix we›`yi ¯’vbv¼ wbY©q
2. kxl©we›`yi ¯’vbv‡¼i gva¨‡g wÎfy‡Ri †¶Îdj wbY©q
3. mij‡iLvi mgxKi‡Yi †jLwPÎ AsKb
4. †jLwPÎ n‡Z mij‡iLvi mgxKiY wbY©q
5. Aÿ‡iLvi mv‡c‡ÿ we›`y I †iLvs‡ki cÖwZ”Qwe wbY©q
ZË¡xq K¬v‡mi cvkvcvwk DwjøwLZ mg‡qi g‡a¨ e¨venvwiK
6. wbw`©ó †iLvi mv‡c‡ÿ we›`y I †iLvs‡ki cÖwZ”Qwe wbY©q
K¬vm¸‡jv Kiv‡Z n‡e|
7. ( ) ( ) mgxKiY †jLwPÎ(gy³n‡¯Í I MÖvd‡ccv‡i) AsKb Ges †K›`ª
I e¨mva© wbY©q
8. wÎfy‡Ri evû¸‡jvi •`N©¨ †`Iqv n‡j BwáZ †Kv‡Yi gvb wbY©q
9. wÎfy‡Ri †Kv‡Yi cwigvc †`Iqv _vK‡j evû¸‡jvi •`‡N©¨i AbycvZ wbY©q
10. wÎfy‡Ri †h‡Kv‡bv `yBwU †Kv‡Yi gvb Ges GK evûi •`N©¨ †`Iqv Av‡Q, BwáZ evûi •`N©¨
wbY©q
11. wÎfy‡Ri †h‡Kv‡bv `yB evûi •`N©¨ Ges GKwU †Kv‡Yi gvb †`Iqv Av‡Q BwáZ †Kv‡Yi gvb
wbY©q
12. wbw`©ó we›`yi mwbœK‡U dvskbwUi †jL‡K Avmbœfv‡e H we›`y‡Z ¯úk©‡Ki †jL Øviv ¯’vbxqfv‡e
cÖwZ¯’vcb
13. dvsk‡bi †jL‡K Avmbœfv‡e ÿz`ª ÿz`ª mij‡iLvs‡ki mgš^‡q MwVZ †jL Øviv cÖwZ¯’vcb
14. ¯^vaxb PjK I Aaxb Pj‡Ki AšÍi‡Ki ga¨Kvi m¯ú©K wbY©q
15. ( ) mgxKi‡Yi †jL I -A¶ Øviv Ave× †¶‡Îi †¶Îd‡ji Avmbœ gvb wbY©q