‫د کانکرېټو ترکیبي اجزاء‬

‫)‪(Concrete components‬‬

‫عالوه کوونکي‬ ‫اوبه‬ ‫ډکوونکي‬ ‫سمنټ‬

‫)‪(Admixtures‬‬ ‫)‪(Water‬‬ ‫)‪(Aggregates‬‬ ‫)‪(Cement‬‬

‫کوچني ډکوونکي‬ ‫غټ یا لوی ډکوونکي‬

‫(شګه)‬ ‫(کریړ یاجغل)‬
‫)‪(Fine Aggregates‬‬ ‫)‪(Coarse Aggregates‬‬
 ‫سمنټ او د هغې اجزاووي‬
‫)‪(Cement and Cement Components‬‬

‫سمنټ په خپل ترکیب کې الندیني منرالونه لري ‪:‬‬

‫])‪[Tri - Calcium Silicate (3CaO. Si CeS‬‬ ‫‪ .1‬ترای کلسیوم سلیکېت‬
‫]‪[Di - Calcium Silicate (2CaO. SiO2) - C2S‬‬ ‫‪ .2‬ډای کلسیوم سلیکېت‬
‫‪ .3‬ترای کلسیوم الیومینت ]‪[Tri- Calcium Aluminates (3CaO. Al2O3) - C3A‬‬
‫‪ .4‬تیترا کلسیوم الیومین فریت ‪[Tetra-Calcium Alumina Ferrite (4CaO.Al2O3.Fe2O3) - C4AF‬‬
‫دپورتلنډ سمنټو په ترکیب کې په فیصدۍ سره الندې مواد ګډ وي ‪:‬‬
‫‪(60 – 67) %‬‬ ‫‪ .1‬چـــونـه )‪Lime (CaO‬‬
‫‪(17 – 25)%‬‬ ‫‪ .2‬سلیکان اوکساید )‪Silica (SiO2‬‬
‫‪(3 – 8)%‬‬ ‫‪ .3‬الیومین اوکساید )‪Alumina (Al2O3‬‬
‫‪(0.5 – 6)%‬‬ ‫‪ .4‬اوسپنې اوکساید )‪Iron Oxide (Fe2O3‬‬
‫‪(0.1 – 4)%‬‬ ‫‪ .5‬مګنیزیوم اوکساید )‪Manganisia (MgO‬‬
‫‪(1 – 2.75)%‬‬ ‫‪ .6‬سلفر ترای اوکساید )‪Sulphur Tri - Oxide (SO3‬‬
‫‪(0.5 – 1)%‬‬ ‫‪ .7‬القلي (سوډا او پوتاشیم) )‪Alkalis (Soda & Potash‬‬
 ‫دسمنټو ډولونه‬
(Types of Cement)

: ‫( پر بنسټ په الندینیو بېالبېلو ډولونو وېشل شوي دي‬ASTM C-150)‫(سټندرد له مخې پورتلنډ سمنټ د‬ASTM) ‫د‬
(Ordinary Portland Cement) ‫( پورتلنډ سمنټ سمنټ‬Type - I) .1
(Air-Entraining Portland Cement) ‫(پورتلنډ سمنټ‬Type - IA) .2
(Modified Portland Cement)‫( پورتلنډ سمنټ‬Type - II) .3
(Rapid- ‫ پورتلنډ سمنټ‬Air-Entraining Modified Portland Cement) (Type - III) ‫( پورتلنډ سمنټ‬Type - IIA) .4
hardening Portland Cement)
(Air-Entraining Rapid-hardening Portland Cement) ‫(پورتلنډسمنټ‬Type-IIIA) .5
(Low heat Portland Cement) ‫( پورتلنډ سمنټ‬Type - IV) .6
(Sulfate-Resisting Portland Cement) ‫( پورتلنډ سمنټ‬Type - V) .7
‫( پـورتلنډ سمنټ‬White) ‫ سپین‬.8
 ‫دسمنټو د کیفیت تحلیل‬
(Analysis Quality of Cement)

‫فزیکي تحلیل‬ ‫کیمیاوي تحلیل‬

(Physical Analysis) (Chemical Analysis)
 ‫کیمیاوي تحلیل‬
(Chemical Analysis)

‫المونیم موډل‬ ‫سلیکا موډل‬ ‫دچونې د مشبوعیت فکتور‬

Alumina Modulus (AM) Silica Modulus (SM) Lime Saturation Factor (LSF)
 ‫په سلنې سره پـــه پـــورټلنــــډ سمنټــــو کې‬
‫د ترکیبــــي کیمیاوي اجــــزاوو مقدار‬

‫په سمنټو کې یې په سلنې سره اندازه‬ ‫د پورټلنډ سمنټو ترکیبي اجزاء‬

‫‪20 - 23‬‬ ‫‪SiO2‬‬

‫‪4-8‬‬ ‫‪Al2O3‬‬
‫‪3-5‬‬ ‫‪Fe2O3‬‬
‫‪57 - 63‬‬ ‫‪CaO‬‬
‫‪6.0 max‬‬ ‫‪MgO‬‬
‫‪1-3‬‬ ‫‪SO3‬‬
‫‪0.5 - 1.3‬‬ ‫‪Na2O + K2O‬‬
‫‪0.05 max‬‬ ‫‪CI‬‬
‫‪4.0 max‬‬ ‫‪IR‬‬
 ‫د سمنټو خواص د کېمیاوي ترکیبي اجزاوو د اندازې پورې اړه لري ‪:‬‬

‫‪C3S = 4.07 (% CaO - % CaO2) - 7.6 (%SiO2) - 6.718 (%Al2O3) - 1.43(% Fe2O3) -‬‬

‫)‪2.85 (%SO3‬‬

‫)‪C2S = 2.87(%SiO2) - 0.75 (%C3S‬‬

‫)‪C3A = 2.65 (Al2O3) - 1.692 (%Fe2O3‬‬

‫)‪C4AF = 3.043 (%Fe2O3‬‬

‫‪ S = SiO2, A = Al2O3, F = Fe2O3‬او ‪C = CaO‬‬ ‫دلته‪:‬‬

‫په الندېنې جدول کې د سمنټو خواص د ترکیبي اجزاوو د منرالونو له مخې واضح شوي دي ‪:‬‬
 ‫په الندېنې جــــدول کې د سمنټو د منرالونو اندازه او خواص ښودل شوي دي‬
‫د کتلې سلنه‬
‫‪Minerals‬‬ ‫‪Contribution‬‬ ‫‪Name‬‬
‫(‪)%‬‬
‫آالیت‬ ‫ژر سختېږي‬ ‫‪Tricalcium‬ترای کلسیم سلیکات‬
‫‪30 – 55‬‬
‫)‪Alite (C3S‬‬ ‫‪Early Strength‬‬ ‫‪Silicate‬‬
‫بیالیت‬ ‫په ارامه سختېږي‬ ‫ډای کلسیم سلیکات‬
‫‪20 – 45‬‬
‫)‪Belite (C2S‬‬ ‫‪Later Strength‬‬ ‫‪Dicalcium Silicate‬‬
‫د بهېدنې حالت‬
‫الیومینایت‬ ‫په ارامه سختېږي‬ ‫ترای کلسیم المونات‬
‫‪5 – 12‬‬
‫)‪Aluminite (C3A‬‬ ‫‪Fluxing Phase‬‬ ‫‪Tricalcium Aluminate‬‬
‫‪Later Strength‬‬
‫بهېدنې حالت‬
‫فیرایت‬ ‫تترا کلسیم المونات‬
‫‪Fluxing Phase‬‬ ‫‪6 – 14‬‬
‫)‪Ferrite (C3AF‬‬ ‫‪Tetracalcium Aluminate‬‬

‫په سمنټو کې د چونې د مشبوعیت فکټور )‪ (Lime saturation factor‬یا )‪ (L.S F‬دالندیني فورمول په واسطه پیداکېږي ‪:‬‬

‫‪Ca−0.7SO3‬‬
‫= ‪L.S.F‬‬
‫‪2.8SiO3 + 1.18 Al2 O3 + 0.65Fe2 O3‬‬

‫په سمنټو کې د چونې د مشبوعیت فکټور )‪ (Lime saturation factor‬یا )‪ (L.S F‬اندازه باید د)‪ (0.66‬څخه تر )‪(1.02‬حدونو پورې وي ‪.‬‬
 ‫په الندېنې جدول کې د )‪ (ASTM C-150‬سټندرد له مخې د پورټلند سمنټو الزمي کېمیاوي ځانګړتیاوې ښودل شوي دي ‪.‬‬
‫د پورټلنډ سمڼتو ډولونه‬
‫د ازمایښت‬
‫‪III,‬‬ ‫کېمیاوي ځانګړتیاوې‬ ‫ګڼه‬
‫سټندرد‬
‫‪V‬‬ ‫‪IV‬‬ ‫‪IIIA‬‬ ‫‪II, IIA‬‬ ‫‪I, IA‬‬
‫اعظمي مجازي‬
‫‪C 150‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪35.00‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪( C3S‬د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬ ‫‪1‬‬
‫مقدار‬
‫اعظمي مجازي‬
‫‪C 150‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪40.00‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪( C2S‬د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬ ‫‪2‬‬
‫مقدار‬
‫اعظمي مجازي‬
‫‪C 150‬‬ ‫‪5.00‬‬ ‫‪7.00‬‬ ‫‪15.00‬‬ ‫‪8.00‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪( C3A‬د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬ ‫‪3‬‬
‫مقدار‬
‫اعظمي مجازي‬ ‫)‪(2C3A + C4AF) (C4AF + C2F‬‬
‫‪C 150‬‬ ‫‪25.00‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬
‫مقدار‬ ‫(د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬
‫اعظمي مجازي‬ ‫د سره کېدو له امله د وزن لږوالی‬
‫‪C 114‬‬ ‫‪3.00‬‬ ‫‪2.50‬‬ ‫‪3.00‬‬ ‫‪3.00‬‬ ‫‪3.00‬‬ ‫‪5‬‬
‫مقدار‬ ‫(د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬
‫اعظمي مجازي‬ ‫د پاتې شوي نامحلول مقدار (د سمنټو دوزن‬
‫‪C 114‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪6‬‬
‫مقدار‬ ‫په سلنه) کې‬
‫اصغري مجازي‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪20.00‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪( SiO2‬د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬ ‫‪7‬‬
‫مقدار‬
‫اصغري مجازي‬
‫‪C 114‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪6.00‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪( Al2O3‬د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬ ‫‪8‬‬
‫مقدار‬
‫اصغري مجازي‬
‫‪C 114‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪6.50‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪6.00‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪( Fe2O3‬د سمنټو دوزن په سلنه) کې‬ ‫‪9‬‬
‫مقدار‬
 ‫فزیکي تحلیل‬
(Physical Analysis)

(Effect of Humidity) ‫د رطوبت اغېزه‬

(Effect of Temperature) ‫د تودوخې اغېزه‬

(Fineness of Cement) ‫د سمنټو میده والی یا ظرافت‬

(Consistency of Cement) ‫دسمنټو د اوبو اړتیا‬

(Setting Time of Cement) ‫د سمنټو د جوش خوړلو موده‬

(Soundnessof Cement)‫د سمنټو ښه والی‬

(Compressive Strength of Cement) ‫د سمنټو فشاري مقاومت‬

 ‫د رطوبت اغېزه )‪(Effect of Humidity‬‬
‫د سمنټو په هایدریشن او د فشاري مقاومت په زیادښت کې رطوبت ژوره اغېزه لري ‪ .‬نو د دې لپاره الزمه ده ‪ ،‬چې‬
‫د سمنټو د رطوبت دڅرګندونې لپاره اړینه ده ازمایښتونه یا تجربې اجراشي ‪ ،‬ځکه چې د سمنټو دښه سختیدلو‬
‫او جوش خوړلو لپاره الزمه ده ‪ ،‬چې په لومړنیو څلورویشت ساعتونو کې لږ تر لږه باید ( ‪ ) 90%‬لندبل یا رطوبت‬
‫ولري او دسمنټو نمونه باید په ‪ (27± 2)°C‬تودوخه کې په اوبو کې ډوبه وساتل شي ‪.‬‬

‫د تودوخې اغېزه )‪(Effect of Temperature‬‬

‫لوړه تودوخه د سمنټو د سختید و اندازه لوړوي او ډیره سختیدنه رامنځته کوي او ټیټه تودوخه د سمنټو د‬
‫سختیدلو اندازه راټیټوي ‪ .‬سره له دې چې د تودوخې په لوړیدلو سمنټي نمونې دمتراکم کېدلو له اثره د ایسارې‬
‫شوې هوادغځیدنې المل کېږي ‪ ،‬چې د سمنټو هایدریشن پڅوي ‪ ،‬خو د سمنټو فشاري مقاومت زیادښت مومي‬
‫او په پایله کې د سمنټو وروستنی یا اخري فشاري مقاومت لوړیږي ‪ .‬د سمنټو په سختیدنه کې ټیټه تودوخه‬
‫مثبته اغېزه کو ي ‪ ،‬خو د نه جوش خوړلو له امله د سمنټو سختیدنه په ډیره موده کې سرته رسیږي‪.‬‬
 ‫د سمنټو میده والی )‪(Fineness of Cement‬‬
‫تر هغې چې د سمنټود ذرو د سطحې هایدریشن پیلېږي ‪ ،‬د سمنټو ټوله سطحه د هایدریشن لپاره تیار ه وي‪ ،‬نو له همدې‬
‫امله هایدریشن د سمنټو د ذرو پورې اړه لري ‪ ،‬هر څومره چې د سمنټو د ذرو میده والی )‪ (Fineness‬لوړ وي په هماغه اندازه د‬
‫سمنټو سختېدنه ژر حاصلېږي ‪ .‬میده والــی او ظرافت د سمنټو ډېر اړین خاصیت دی ‪ ،‬چــې د )‪ (ASTM‬او )‪(British Standard‬‬
‫یــا )‪ (BS‬د غــوښتنــو لــه مخــې پــه )‪ (m2/kg‬سره د مشخــصې او ځانګــړې سطــحې لپاره پیداکــېږي ‪ .‬واګـــنر تــربیډیمیتـــر‬
‫)‪ (Wagner Turbidimter‬هغه طریقه ده چې د سټوکس قانون )‪ (Stocke’s Low‬پر بنسټ والړه ده اوپه مستقیمه توګه د سمنټو د‬
‫ذرو اندازه مالوموي ‪ ،‬چې د )‪ (ASTM C 115-93‬په واسطه مشخصه او ځانګړي شوی ده‪ .‬همدارنګه د سمنټو مشخصه او‬
‫ځانګړي سطحه کولی شو دهواد نفوذ مننې طریقې )‪ (Permeability Method‬یا د لیې )‪ (Lea‬او نورس )‪ (Nurse‬طریقې په و‬
‫اسطه پیداکړو ‪ ،‬چې د )‪ (BS 4550‬کود د)‪ (1978‬زکال پــه )‪ (3.3‬بــرخــې کــې تشریح او واضح شــوی ده ‪ .‬د دې طــریقې پرمختللې‬
‫حالت دبلین دهواد نفوذ مننې طریقې )‪ (Blain-Air Permeability Method‬ده ‪ ،‬چې د )‪ (ASTM C 204-92‬کود کې یې بشپړ‬
‫وضاحت شوی دی ‪.‬‬
‫د سمنټو د میده والی د څـــرګنـــدولــو لپاره الزمه ده ‪ ،‬چې د وچــو شویــو سمنټو نمــونه د ‪ (27±2)°C‬تــودوخــې په شرایطــو کې دبلین دهــواد نفــوذ مننې‬
‫طــریقــې )‪(Blain-Air Permeability Method‬په و اسطه سرته رسیږي ‪.‬‬
‫)‪W = ρV (1 – e‬‬ ‫په لومړی قدم کې د سټندرد نمونې د کتلې اندازه د الندېنې فورمول په واسطه پیداکېږي ‪:‬‬
‫دلته ‪:‬‬
‫‪ - ρ‬د موادو کثافت دی ‪ ،‬چې دعادي پورټلنډ سمنټو لپاره) ‪ ( ρ = 3.15kg/m3‬نیول کېږي ‪.‬‬
‫‪ - V‬دسمنټو حجم دی ‪.‬‬
‫‪ - e‬د تل تخلخل (منفذونه) دي ‪.‬‬
‫منفذ لرونکې ډکه شوې حجره د متراکم شوي نل یا مونو کرومتر تیوب سره د )‪ (Monocrometer Tube‬مونوکرومتر لرونکې تیوب سره نښلول کېږي ‪،‬‬
‫چې په یو ځل تخلیه کېږي او د مایع د جریان موده د یوي مشخصې او ځانګړي فاصلې لپاره اندازه کېږي ‪ .‬داازمایښت د نمونې لپاره په ځانګړو شرایطو‬
‫کې تکراریږي او همدا وزن په ټولو ازمایښتونو کې استعمالیږي‪.‬‬

‫‪Ss‬‬ ‫‪Te‬‬
‫=‬ ‫د سمنټو د ظرافت یا میده والی د پیداکولو لپاره د الندېنې فورمول څخه استفاده کېږي ‪:‬‬
‫‪Se‬‬ ‫‪Ts‬‬
‫دلتـــه ‪:‬‬
‫‪ - Te‬په ثانیې سره د ازمایښتي نمونو لپاره موده ده‪.‬‬
‫‪ - Se‬د ازمایښتي نمونو مشخصه سطحه ده ‪.‬‬
‫‪ - Ss‬د سټندرد نمونو مشخصه سطحه ده ‪.‬‬
‫‪ - Ts‬په ثانیې سره د سټندرد نمونو لپاره موده ده ‪.‬‬
.(Blain’s air permeability apparatus) ‫د بلین د هوا د نفوذ مننې آله‬
 ‫د سټندردسمنټو خمیرې لپاره د اوبود اړتیا )‪(Consistency of standard Paste‬‬

‫د سمنټو دخمیرې لپاره د اړینو اوبو د پیدا کولود ازمایښت لپاره د ویکیټ آلې )‪ (Vicat Apparatus‬څخه کار اخیستل کېږي ‪ ،‬چې د‬
‫)‪ (10mm‬ملي متره یا )‪ (3/8 in‬انچه قطر لرونکې پلنجر )‪ (Plunger‬د خپل وزن له امله دسمنټو په خمیره کې د ښکته کېدنې یا ډوبېدنې له‬
‫امله بیداکېږي ‪ .‬کله چې ستنه د سمنټو په خمیره کې دننه کېږي ‪ ،‬نو د اوبو مقدار د وچو سمنټو د وزن له )‪ (26%‬سلنې څخه تر )‪(33%‬‬
‫سلنې پورې په پام کې نیول کېږي ‪.‬‬
‫دا ازمایښت دخالصو سمنټو اود اوبوڅخه د جوړې شوې خمیرې ‪ ،‬چې دوچو سمنټو د وزن له )‪ (26%‬سلنې څخه تر )‪ (33%‬سلنې پــه وزن‬
‫په کې اوبــه ګــډې شوې وي ‪ ،‬په ‪ (27± 2)°C‬درجې سانټیګریډتودوخې او ‪ (65±5)%‬سلنې لند بل یا رطوبت کې سرته رسیږي ‪ .‬دسمنټو‬
‫دا جوړه شوې خمیره په منظمه توګه په پوره غور او دقت سره په ویکیټ قالب )‪ (Vicat mould‬کې اچول کېږي ‪ .‬د دې ازمایښت د اجرا‬
‫کولو لپاره د ویکیټ آله چې په هغې کې پلنجر )‪ ، (Plunger‬چې په قالب کې اچول شوې خمیرې کې په تد ریجي توګه ښکته کېږي ‪ .‬کله چې‬
‫پلنجرد قالب د ښکته څخه د)‪ (5mm‬ملي مترو څخه تر )‪(7mm‬ملي مترو پورې په ژوروالي کې ودریږي ‪ ،‬دا ازمایښت تر هغه پورې‬
‫تکراریږي ‪ ،‬تر څو مطلوبه موخه الس ته راوړل شي ‪ ،‬نو د دغه حالت له مخې د سمنټو د خمیرې د برابرولو لپاره د اوبو د اړتیا فیصدي ټاکل‬
‫کېږي ‪.‬‬
(Vicat Apparatus) ‫د ویکټ آله‬
 ‫دسمنټو د سختېدو (جوش خوړلو) وخت )‪(Setting Time‬‬

‫د سمنټو د سختېدنې یا جوش جوړولو وخت ‪ ،‬هغه موده ده چې په هغې کې د سمنټو خمیره کلکېږي ‪ .‬څرګنده ده چې سختېدنه یا جوش‬
‫خوړل د سمنټو خمیره د مایع حالت څخه کلک حالت ته اړوي ‪ .‬په بنسټیزه تــوګه د سمنټــې خمیرې سخــتېدنه او جـــوش خــوړل المل په‬
‫سمــنټو کې د )‪ (C3A‬او )‪ (C3S‬د شتـــون او په سمنټــې خــمیره کې د تـــودوخــې د را پیداکـــېدنې پـــورې تــړلی دی ‪ ،‬چــې لـــومـــړنۍ‬
‫سختېــدنه یـــا جـــوش خــوړل )‪ (Initially Setting‬ډېــر ژر رامنځته کېدونکي تودوخې او وروستنۍ یا نهایې سختېدنه یا جوش خوړل‬
‫)‪ (Finally Setting‬د نهایې تودوخې په رامنځته کېدنې پورې اړه لري ‪ .‬لومړنۍ او وروستنۍ یا نهایې سختېدنه او جوش خوړل باید د‬
‫هغې سختېدنې او جوش خوړلو سره چې ځینې مهال د اوبو په ګډولو سره په څو دقیقو کې د دروغجنې سختېدنې یا جوش خوړلو المل‬
‫رامنځته کېږي ‪ ،‬توپیر شي‪.‬‬
‫د سمنټو د خمیرې د لومړنۍ او وروستنۍ سختېدنې یا جوش خوړلووخت د ازمایښت لپاره سمنټ د اوبو سره د نورماله اوبواړتیا د (‪85%‬‬
‫) سلنې په اندازه مخلوط کېږي او د اوبو د ګډولو سره سم د سمنټو د خمیرې سختېدنه پیلېږي ‪ ،‬د سمنټو د خمیرې قالب باید د( ‪) 90%‬‬
‫سلنې څخه په لږ رطوبت کې ونه ساتل شي ‪.‬‬
‫د سمنټو د خمیرې لومړنۍ او نهایې سختېدنه یا جوش خوړل د ویکټ آلې )‪ (Vicat Apparatus‬په واسطه ازمیښت او پیداکېږي ‪.‬‬
‫دویکیټ ستنې‪ ) (Vicat needle‬چې )‪(1mm‬ملي متره یا )‪ (0.04 in‬انچه قطر لري ‪ ،‬لومړنۍ سختیدنه (جوش خوړلو) ازمایښت او‬
‫وروستنۍ یا نهایې سختیدنې (جوش خوړل) د وخت د ازمایښت لپاره دایروي حلقه تړل کېږي ‪ .‬هغه مهال چې په هغې کې ستنه د قالب د‬
‫الندینۍ خوا څخه ‪ (5 ± 0.5)mm‬ملي متره حساب شي ‪،‬د سمنټود لومړنۍ سختېدنې (جوش خوړلو) وخت ازمایښت ‪(Initially setting‬‬
‫)‪time test‬لومړنۍ سختېدنې (جوش خوړلو) موده ورته ویل کېږي او هغه وخت چې په هغې کې په ویکیټ آلي په ستنه کې د تړل شوي‬
‫دایروي حلقې په خمیره کې نه د ننه کېږي ‪ ،‬د سمنټو وروسنتی یا نهایې سختیدنه یا د جوش خوړلو وخت )‪(Finally setting time test‬‬
‫ورته ویل کېږي ‪ .‬د پورتنلډ سمنټو لومړنۍ سختېدنه د )‪ (ASTM C 150-92‬سټندرد له خوا اصغري وخت )‪ (60 min‬دقیقې ښودل شوی‬
‫دی ‪ .‬همدارنګه د پورټلنډ سمنټو لپاره د وروستنې یا نهایې سختېدنې وخت د )‪ (BS‬کود په واسطه )‪ (10 hours‬ساعتونه ‪ ،‬چې د‬
‫)‪ (ASTM‬یا امریکایې کود او سټندرد په واسطه هم )‪ (10 hours‬ســاعتـــونــه ښــودل شــوی دی ‪ ،‬خــو یــوه بـله طریقه چې دګیلمور طریقې‬
‫)‪ (Gillmore Method‬نومېږي او دامریکایې )‪ (ASTM C 266-89‬سټندرد په واسطه یې څرګندونه شوی ده‪ ،‬د سمنټو خمیرې لومړنۍ او‬
‫وروستنۍ سختېدنه ازمېیل کېږي ‪.‬‬
 ‫د سمنټو د خمیرې د لومړنۍ او وروستنۍ سختېدنې د وختونواړیکې د الندیني فورمول په واسطه قایمېږي ‪:‬‬

‫]‪ Initially time in min‬لومړنی وخت په دقیقې [ ‪ (Final Time in min) = 90 + 1.2‬ورستنې وخت‬

‫پورتنې فورمول د لوړ المونیم لرونکو سمنټو لپاره نه کارېږي ‪ .‬دا چې تودوخه د سمنټو په خمېرې اغېزه کوي ‪ ،‬نو‬
‫لـــه دې املــه د لــــومـــړنۍ او وروســــتنۍ سخــــــتېدنې د وختونود د پیداکولو لپاره د سمنټو خمېرې تودوخه د‬
‫)‪(20 ± 2º C‬درجې سانټیګریډیا)‪ (68 ±4ºF‬درجې فارنهایټ پورې اوپه )‪ (65%‬سلنه اصغري لندبل یا رطوبت کې‬
‫او همدارنګه د سمنټو خمیره په )‪(20±1ºC‬درجې سانټیګریډ یا )‪ (68 ± 2º F‬درجې فارنهایټ تودوخې او )‪(90%‬‬
‫سلنه اعظمي لندبل یا رطوبت کې باید وساتل شي‪.‬‬
 ‫دسمنټولـــومـــړنۍ سختېــدنه یـــا جـــوش خــوړل )‪ (Initially Setting of Cement‬ازمایښت په الندې ډول تر سره کېږي ‪:‬‬

‫د سمنټو د خمیرې د لومړنۍ او وروستنۍ سختېدنې یا جوش خوړلووخت د ازمایښت لپاره سمنټ د اوبو سره د‬
‫نورماله اوبواړتیا د (‪ ) 85%‬سلنې په اندازه مخلوط کېږي او د اوبو د ګډولو سره سم د سمنټو د خمیرې سختېدنه‬
‫پیلېږي ‪ ،‬د سمنټو د خمیرې قالب باید د ( ‪ ) 90%‬سلنې څخه په لږ رطوبت کې ونه ساتل شي ‪ .‬د سمنټو د خمیرې لومړنۍ‬
‫او نهایې سختېدنه یا جوش خوړل د ویکټ آلې )‪ (Vicat Apparatus‬په واسطه ازمیښت او پیداکېږي ‪ .‬دویکیټ‬
‫ستنې‪ ) (Vicat needle‬چې )‪(1mm‬ملي متره یا )‪ (0.04 in‬انچه قطر لري ‪ ،‬لومړنۍ سختیدنه (جوش خوړلو) ازمایښت‬
‫او وروستنۍ یا نهایې سختیدنې (جوش خوړل) د وخت د ازمایښت لپاره دایروي حلقه تړل کېږي ‪ .‬هغه مهال چې په‬
‫هغې کې ستنه د قالب د الندینۍ خوا څخه ‪ (5 ± 0.5)mm‬ملي متره حساب شي ‪،‬د سمنټود لومړنۍ سختېدنې (جوش‬
‫خوړلو) وخت ازمایښت )‪ (Initially setting time test‬لومړنۍ سختېدنې (جوش خوړلو) موده ورته ويل کېږي او هغه‬
‫وخت چې په هغې کې په ويکيټ آلي په ستنه کې د تړل شوي دايروي حلقې په خميره کې نه د ننه کېږي ‪ ،‬د سمنټو وروسنتی يا‬
‫نهايې سختيدنه يا د جوش خوړلو وخت )‪(Finally setting time test‬ورته ويل کېږي ‪ .‬د پورتنلډ سمنټو لومړنۍ سختېدنه د‬
‫)‪ (ASTM C 150-92‬سټندرد له خوا اصغري وخت )‪(60 min‬دقيقې ښودل شوی دی ‪ .‬همدارنګه د پورټلنډ سمنټو لپاره د‬
‫وروستنې يا نهايې سختېدنې وخت د )‪ (BS‬کود په واسطه )‪ (10 hours‬ساعتونه ‪ ،‬چې د )‪ (ASTM‬یا امریکایې کود او‬
‫سټندرد په واسطه هم )‪ (10 hours‬ســاعتـــونــه ښــودل شــوی دی ‪ ،‬خــو یــوه بـله طریقه چې دګیلمور طریقې ‪(Gillmore‬‬
‫)‪ Method‬نومېږي او دامریکایې )‪ (ASTM C 266-89‬سټندرد په واسطه یې څرګندونه شوی ده‪ ،‬د سمنټو خمیرې‬
‫لومړنۍ او وروستنۍ سختېدنه ازمېیل کېږي ‪.‬‬
Le-Chatelier Apparatus) ‫د لیچاټلیرآله‬
( Autoclave Apparatus) ‫د اوتو کلیو آله‬
‫دسمنټونهایې سختېــدنه یـــا جـــوش خــوړل )‪ (Finally Setting of Cement‬ازمایښت په الندې ډول تر سره کېږي ‪:‬‬
 ‫د )‪ (ASTM C-150‬سټندرد له مخې د پورټلند سمنټو الزمي فزیکي ځانګړتیاوې‬
‫د ازمایښت‬ ‫د پورټلنډ سمڼتو ډولونه‬
‫فزیکي ځانګړتیاوې‬ ‫ګڼه‬
‫سټندرد‬ ‫‪V‬‬ ‫‪IV‬‬ ‫‪III‬‬ ‫‪II‬‬ ‫‪I‬‬
‫دتوربودیامتر‬
‫‪C 115‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪160‬‬
‫ازمایښت‬ ‫مخصوصه سطحه )‪(m2/kg‬‬
‫‪1‬‬
‫(اصغري مجازي مقدار)‬
‫د هوا د نفوذ‬
‫‪C 204‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪280‬‬
‫ازمایښت‬
‫اعظمي‬ ‫د اتوکالو په طرېقه د غځېدنې‬
‫‪C 151‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪2‬‬
‫(په سلنې) مجازي مقدار‬ ‫ازمایښت‬
‫د ویکا د ازمایښت په طریقه‬
‫اصغري‬
‫‪C 191‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫لمړنۍ سختېدنې وخت‬ ‫‪3‬‬
‫مجازي مقدار‬
‫(په دقېقه)‬ ‫غځېدنې‬
‫د ویکا د ازمایښت په طرېقه‬
‫اصغري‬
‫‪C 191‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫نهایې سختېدنې وخت‬ ‫‪4‬‬
‫مجازي مقدار‬
‫(په دقېقه)‬ ‫غځېدنې‬
‫اصغري‬ ‫د هوا دمقدار انډول (دحجم په‬
‫‪C185‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬
‫مجازي مقدار‬ ‫سلنه کې)‬
 ‫د )‪ (ASTM C-150‬سټندرد له مخې د پورټلند سمنټو الزمي فزیکي ځانګړتیاوې‪.‬‬

‫د پورټلنډ سمڼتو ډولونه‬

‫د ازمایښت سټندرد‬ ‫فزیکي ځانګړتیاوې‬ ‫ګڼه‬
‫‪V‬‬ ‫‪IV‬‬ ‫‪III‬‬ ‫‪II‬‬ ‫‪I‬‬
‫دتوربودیامتر‬
‫‪C 115‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪160‬‬
‫ازمایښت‬
‫مخصوصه سطحه )‪(m2/kg‬‬
‫‪1‬‬
‫(اصغري مجازي مقدار)‬
‫د هوا د نفوذ‬
‫‪C 204‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪280‬‬
‫ازمایښت‬

‫اعظمي مجازي‬ ‫د اتوکالو په طرېقه د غځېدنې ازمایښت‬

‫‪C 151‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪2‬‬
‫مقدار‬ ‫(په سلنې)‬

‫اصغري مجازي‬ ‫د ویکا د ازمایښت په طریقه لمړنۍ‬

‫‪C 191‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪3‬‬
‫مقدار‬ ‫سختېدنې وخت غځېدنې (په دقېقه)‬

‫اصغري مجازي‬ ‫د ویکا د ازمایښت په طرېقه نهایې‬

‫‪C 191‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪4‬‬
‫مقدار‬ ‫سختېدنې وخت غځېدنې (په دقېقه)‬

‫اصغري مجازي‬
‫‪C185‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫د هوا دمقدار انډول (دحجم په سلنه کې)‬ ‫‪5‬‬
‫مقدار‬
 ‫دسمنټو دفشاري مقاومت )‪(Compressive Strength of Cement‬‬
‫د سمنټو د سختېدنې میخانیکي مقاومت په هغومره موادو پورې اړه لري ‪،‬چې له هغو څخه جوړېږي ‪ .‬دا د تعجب خبره ځکه نه ده چې د‬
‫سمنټو ټول مشخصات او ځانګړتیاوې د ازمایښتونو له مخي څرکندېږي ‪.‬‬
‫د مسالې یا کانکرېټو مقاومت د سمنټې خمیرې د سریښناکۍ یا چسپاناکۍ پورې تړلی دی ‪ ،‬چې د ډکوونکو ذرې سره نښلوي او د‬
‫ډکوونکو د ذرو ترمنځ یې مقاومت ډاډمن کوي‪.‬‬
‫فشاري مقاومت د دسمنټو د نوعیت او په دقیقه توګه په هغې دترکیب او نرمۍ پورې اړه لري ‪ ،‬چې د هغې له مخې د مقاومت اصغري‬
‫حدټاکي ‪ .‬خو ډېری د سمنټو تولیدونکي په ډېره اسانۍ سره د ځانګړي شوې یا مشخص شوې اصغري مقاومت څخه د سمنټو په فني‬
‫ځانکړتیاوو کې زیادښت راولي ‪ ،‬نو د دې له مخې باید داسې فرض نه شي چې د سمنټو په مخلوط کې بې له نسبتونو له بدلون څخه ‪ ،‬د دوه‬
‫ډوله سمنټو چې لږ تر لږه یوشانته خواص لري ‪ ،‬یوشانته مساله او کانکرېټ جوړ او په الس راوړل شي ‪ .‬نو د دې لپاره اړینه ده چې د هــر ډول‬
‫سمنټو فشاري مقاومت په ځانګړي توګه ازمایښت او مطالعه شي ‪.‬‬