ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Xử lý tín hiệu trong truyền thông

TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Biểu diễn hệ thống LTI ở miền thời gian

 Tài liệu được sử dụng
1. Signals and Systems, 2nd Edition, Simon Haykin, Barry Van Veen
2. 2016 Digital Signal Processing, Fourth Edition by John G. Proakis, Dimitris K. Manolakis
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

16:02 2
 Nội dung
› 1. Tín hiệu miền thời gian
› 2. Giới thiệu MATLAB
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

16:02 3
 Advantages of Digital over Analog Signal Processing
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

A digital programmable system allows flexibility in reconfiguring the digital signal processing
operations simply by changing the program (analog systems take time!)
Accuracy considerations also play an important role in determining the form of the signal
processor.
Digital signals are easily stored
The digital signal processing method also allows for the implementation of more sophisticated
signal processing algorithms
In some cases a digital implementation of the signal processing system is cheaper than its analog
counterpart
One practical limitation is the speed of operation of A/D converters and digital signal processors
16:02 4
 Analog-to-Digital and Digital-to-Analog Conversion
xd(n)
9q
8q
7q
6q
5q
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

4q
3q
2q
q n
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

0 Ts 2Ts …

1. Lấy mẫu (Sampling) - This is the conversion of a continuous-time signal into a discrete-time
signal. Thus, if xa(t) is the input to the sampler, the output is xa(nT ) ≡ x(n).

2. Lượng tử hóa (Quantization) - This is the conversion of a discrete-time continuous-valued

signal into a discrete-time, discrete-valued (digital) signal. (a finite set of possible values).
The difference between the unquantized sample x(n) and the quantized output xq(n) is called the
quantization error
3. Mã hóa (Coding) - Each discrete value xq(n) is represented by a b-bit binary sequence.

16:02 5
 Analog-to-Digital and Digital-to-Analog Conversion
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

The process of converting a digital signal into an analog signal is known as digital-to-analog (D/A)
conversion (interpolation)

16:02 6
 The Sampling Theorem
Given any analog signal, how should we select the sampling period T or, equivalently, the
sampling rate Fs?
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

If we know the maximum frequency content of signals, we can specify the sampling rate
necessary to convert the analog signals to digital signals.
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

We must select Fs/2 to be greater than Fmax :

16:02 7
 Biểu diễn tín hiệu dưới dạng tổng
A signal is expressed as a weighted superposition of shifted impulse.
Một tín hiệu được biểu diễn bằng tổng các xung bị dịch chuyển và nhân với hệ số tương ứng.

Xét tín hiệu rời rạc x[n]

ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Ví dụ: x[n] = {-1, 0.5, 1, -0.5} như hình vẽ.

Tín hiệu x[n] có để được biễu diễn bằng tổng các tín
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

hiệu thành phần như sau:

Trong đó: x[k]δ[n-k] là thành phần tín hiệu tại mốc thời gian n=k. Đây là phép nhân giữa giá trị tín
hiệu tại k và xung được dịch chuyển sang phải/trái k đơn vị.
Tổng này có thể được viết lại như sau:

Ví dụ: x[n] = … + x[-1] δ[n+1] + x[0] δ[n] + x[1] δ[n-1] + x[2] δ[n-2] + …
= … + (-1)*δ[n+1] + 0.5*δ[n] + 1*δ[n-1] + (-0.5)*δ[n-2] + …
16:02 8
 Biểu diễn tín hiệu dưới dạng tổng
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM) x[n] = … + x[-2] δ[n+2] + x[-1] δ[n+1] + x[0] δ[n] + x[1] δ[n-1] + x[2] δ[n-2] + …
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

16:02 9
 Convolution sum
Convolution sum: tích chập hoặc tổng chập??? Thường dùng là tích chập
Ứng dụng không chỉ trong viễn thông, mà còn nhiều ngành khác: ví dụ mô hình mạng neural tích
chập (CNN) là 1 trong những mô hình để nhận dạng và phân loại hình ảnh.
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Xét một hệ thống H được đặc trưng bởi đáp ứng xung h[n].
Đáp ứng xung (impulse response) là tín hiệu đầu ra của 1 hệ thống khi tín hiệu đầu vào là một
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

xung delta.
H
h[n]
Giả sử tín hiệu x[n], gồm tổng của nhiều xung, được đưa vào hệ thống H thì tín hiệu đầu ra y[n]
sẽ là gì?
H
x[n] y[n] ???
h[n]

ĐK 1: Linear property

16:02 10
 Convolution sum
H
x[n] y[n] ???
h[n]
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Linear property
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

ĐK 2: Nếu hệ thống Time-invariant (bất biến theo thời gian)

Kết luận: nếu hệ thống là LTI, thì tín hiệu đầu ra y[n] bằng:

Dấu * là tích chập (convolution sum)

16:02 11
 TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

sum
Convolution

16:02
12
 Convolution sum
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

https://www.youtube.com/watch?v=yyTu0SXeW1M
16:02 13
 Ví dụ về kênh truyền đa đường
Anten
Đường 1: delay1 = 0; Power1 = 1 thu
Anten
x[n] cộng y[n] ???
phát
h[n] các tín
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

hiệu

Đường 2: delay2 = 1; Power2 = 0.5

TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Theo đó, tín hiệu y[n] được tính như sau:

Đáp ứng xung h[n] sẽ là: h[n] = {1, 0.5}

Giả sử tín hiệu được phát đi là: x[n] = {2, 4, -2}
Tín hiệu thu được y[n] = x[n]*h[n] = {2, 5, 0, -1}

n = 0: x[0]=2 2 1
n = 1: x[1]=4 4 2
n = 2: x[2]=-2 -2 -1
--------------------------------------
y[n] 2 5 0 -1
16:02 14
 Convolution sum evaluation
Cách tính Convolution sum được dùng phổ biến là reflect and shift (lấy đối xứng và dịch)

Bước 1: lấy đối xứng đáp ứng xung h[n] qua trục tung tại k=0
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Bước 2: dịch tín hiệu nhận được từ trái sang phải

Bước 3: tại mỗi điểm, nhân x[n] và h[n] đối xứng, sau đó lấy tổng.
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Đáp ứng xung h[n] sẽ là: h[n] = {1, 0.5} x[n] = 2 4 -2

h[n] 0.5 1
Giả sử tín hiệu được phát đi là: x[n] = {2, 4, -2} y[0] 2~(1*2)
Tín hiệu thu được y[n] = x[n]*h[n] = {2, 5, 0, -1} h[n] 0.5 1
y[1] 5~(0.5*2+1*4)
n = 0: x[0]=2 2 1 h[n] 0.5 1
n = 1: x[1]=4 4 2 y[2] 0~(0.5*4+1*-2)
n = 2: x[2]=-2 -2 -1 h[n] 0.5 1
-------------------------------------- y[3] -1~(0.5*-2)
y[n] 2 5 0 -1

16:02 15
 Convolution sum evaluation
Cách tính Convolution sum được dùng phổ biến là reflect and shift (lấy đối xứng và dịch)

Bước 1: lấy đối xứng đáp ứng xung h[n] qua trục tung tại k=0
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Bước 2: dịch tín hiệu nhận được từ trái sang phải

Bước 3: tại mỗi điểm, nhân x[n] và h[n] đối xứng, sau đó lấy tổng.
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

https://www.youtube.com/watch?v=O9-HN-yzsFQ&t=0s
16:02 16
 Ứng dụng trong hệ thống Radar
Để xác định khoảng cách từ radar đến vật thể cần xác định (máy bay), ta phát 1 xung tín hiệu đến vật
thể và xử lý tín hiệu phản hồi để đo được thời gian round-trip time delay. Sau đó tính ra khoảng
cách.
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Khi có nhiễu thì phương pháp đo bình thường khó chính xác
=> sử dụng Matched Filter (bộ lọc đồng bộ)

Tín hiệu ở đầu ra bộ lọc là: y(t) = r(t) * hm(t) với * là convolution

16:02 17
 Ứng dụng trong hệ thống Radar
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Tín hiệu ở đầu ra bộ lọc là:

TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

y(t) = r(t) * hm(t)

với * là convolution

Giá trị đỉnh của y(t) nằm đúng vị trí

delay cần tìm.

16:02 18
 Interconnections of LTI systems
1. Tính chất phân phối (distributive)
Khi 2 hệ thống LTI kết nối song song:
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

16:02 19
 Interconnections of LTI systems
2. Tính chất liên kết (associative)
Khi 2 hệ thống LTI kết nối liên tiếp:
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

3. Tính chất giao hoán (commutative)

Thay đổi thứ tự 2 hệ thống: hình a và c

16:02 20
 Interconnections of LTI systems
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Vì sao phải biết các thuộc tính này?

“Divide and conquer” approach: chia những hệ thống phức tạp thành những hệ thống đơn giản hơn

16:02 21
 Memoryless LTI system
Hệ thống LTI được gọi là không nhớ (memoryless) nếu tín hiệu đầu ra y[n] chỉ phụ thuộc vào giá trị
tức thời của x[n], tức là không phụ thuộc vào các giá trị x[n + k] với k ≠ 0.
Hệ thống được gọi là không nhớ nếu đáp ứng xung có dạng
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Thường là 1 phép nhân.

16:02 22
 Causual LTI systems
Hệ thống LTI được gọi là nhân quả (causual) nếu tín hiệu đầu ra y[n] chỉ phụ thuộc vào các giá trị đã
xảy ra hoặc giá trị tức thời của x[n].
Ví dụ: y[n] = 3*x[n] + 5*x[n-1] + 2*x[n-5]
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Tín hiệu đầu ra chỉ xuất hiện khi tín hiệu đầu vào bắt đầu tác động.
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Hệ thống được gọi là nhân quả nếu đáp ứng xung có dạng

16:02 23
 Stable LTI systems
Hệ thống LTI được gọi là ổn định (stable) nếu tín hiệu đầu ra y[n] có các giá trị hữu hạn với các giá
trị đầu vào x[n] hữu hạn.
Hệ thống được gọi là ổn định nếu đáp ứng xung có dạng:
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

16:02 24
 Ví dụ
Không nhớ (memoryless) Nhân quả (causual) Ổn định (stable)
ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)
TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

Phân loại các hệ thống sau:

16:02 25
 Giới thiệu MATLAB
Giới thiệu chung: biến, hàm …

Giới thiệu Digital signal processing Toolbox, 5G toolbox …

ĐH Công nghệ thông tin (VNU-HCM)

Giới thiệu 1 số hàm: conv, …

TS. Nguyễn Tấn Hoàng Phước

16:02 26