0% found this document useful (0 votes)
55 views

Unit 3b (Redox) - TWB (Version 3.0)

This document contains a chemistry unit on redox reactions and electron transfer. It includes definitions of oxidation and reduction, balanced redox equations, and examples of redox reactions involving various species such as permanganate, dichromate, nitrate, and others. Special emphasis is placed on identifying the oxidized and reduced species in redox reactions and balancing redox equations.

Uploaded by

Sumith Sisira
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
55 views

Unit 3b (Redox) - TWB (Version 3.0)

This document contains a chemistry unit on redox reactions and electron transfer. It includes definitions of oxidation and reduction, balanced redox equations, and examples of redox reactions involving various species such as permanganate, dichromate, nitrate, and others. Special emphasis is placed on identifying the oxidized and reduced species in redox reactions and balancing redox equations.

Uploaded by

Sumith Sisira
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 12

Unit 3 – TWB

C H E M I S T R Y
Unit 03|Theory Book
TlaislrK - TlaisyrK

1) TlaislrKdxlh hkq ?

ixfhda.hl we;s hï lsis uQ,øjHl TlaislrKdxlh fidhd .ekSu

a) ¨úia jHqyh u; mokïj TlaislrK wxlh fiùu

✓ nkaOkhl úoHq;a iDK;djh jeä mrudKqjg −1 l TlaislrKdxlhla o úoHq;a iDK;djh wvq


mrudKqjg +1 l TlaislrKdxlhla o ,efnk mßÈ úoHq;a iDK;djh u; tla tla nkaOkh fnod,
wjidkfha i,ld n,k mrudKqjg ,efnk iuia; TlaislrKdxl tl;=j .kshs'
✓ wod, mrudKqj u; wdfrdamKhla mj;skafka kï ,l=K o iu`. th TlaislrKdxlhg tl;= lsÍfuka
wjika TlaislrKdxlh ,nd.kshs' (+ wdfrdamKhla i`oyd (+1)la o − wdfrdamKhla i`oyd (−1)la o
tl;= lrhs')

b) ridhksl iQ;%h u; mokïj TlaislrK wxlh fiùu

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 1


2) my; m%fNao j, kï lr we;s mrudKq j, TZlrKdxl fidhkak'

• K3PO4 ys P = • 2 ys Al =
AlO−

• K2Cr2O7 ys Cr = • MnO4− ys Mn =

• K2MnO4 ys Mn = • NH4+ ys N =

• Cr2O2− ys Cr = • NO2+ ys N =
7

𝐒𝐏𝐄𝐂𝐈𝐀𝐋 POINTS

3) TlaislrKh hkq@

lsishï mrudKqjla bf,lafg%dak msglsÍu TlaislrKh f,i ye`Èkafõ' TlaislrKh ùfï § i,ld n,k
mrudKqjl TlaislrKdxlfha Ok iajNdjh by< hhs' ;j o hï m%fNaohla TlaislrKh ùfï § ta yd iu.dój
fjk;a m%fNaohla TlaisyrKh lrjk neúka th Tlaisydrlhla f,i ye`Èkfõ'

4) TlaisyrKh hkq@

lsishï mrudKqjla bf,lafg%dak ,nd.ekSu TlaisyrKh f,i ye`Èkafõ' TlaisyrKh ùfï § i,ld n,k
mrudKqjl TlaislrKdxlfha Ok iajNdjh my< hhs' ;j o hï m%fNaohla TlaisyrKh ùfï § ta yd iu.dój
fjk;a m%fNaohla TlaislrKh lrjk neúka th Tlaisldrlhla f,i ye`Èkfõ'

5) lsih
s ï mrudKqjlg iajdëkj (;ksj) TZlrKh fyda TZyrKhg ,la úh yels o@

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 2


w¾O m%;sl%shd ;=,s; lsÍfï mshjr

6) my; w¾O m%;sl%shd ;=<s; lrkak'

i. I− I2 xi. C2 O2−
4 CO2 (wdï,sl)

ii. Fe3+ Fe2+ xii. N2 O NO3− (wdï,sl)

iii. CH4 CO2 (wdï,sl) xiii. MnO4− MnO2 (NdIañl)

iv. CO CH4 (wdï,sl) xiv. CrO2−


4 Cr 3+ (NdIañl)

v. NH3 N2 (wdï,sl) xv. C2 O2−


4 CO2 (NdIañl)

vi. N2 N2 O (wdï,sl) xvi. N2 O NO3− (NdIañl)

vii. SO3 SO2 (wdï,sl) xvii. C2 H4 CO2 (NdIañl)

viii. MnO2 Mn2+ (wdï,sl) xviii. H2 S SO2 (wdï,sl)

ix. MnO4− Mn2+ (wdï,sl) xix. NO3− NH3 (NdIañl)

x. Cr2 O2−
7 Cr 3+ (wdï,sl) xx. NO2− NH3 (NdIañl)

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 3


Redox whksl m%;sl%shdjla tljr ;=,s; lsÍfï mshjr

7) my; m%;sl%shd i`oyd ;=<s; whksl iólrK ,shd olajkak'

i. MnO4− + CH4 → CO2 + Mn2+ (wdï,sl) xi. CrO2−


4 + Sn
2+
→ Sn4+ + Cr 3+ (NdIañl)

ii. MnO4− + Fe2+ → MnO2 + Fe3+ (NdIañl) xii. S + HNO3 → SO2 + NO2 (wdï,sl)

iii. Cr2 O2−


7 + SO2 → Cr
3+
+ SO2−
4 (wdï,sl) xiii. C + MnO−
4 → CO2 + Mn
2+
(wdï,sl)

iv. Pb4+ + Cl− → Cl2 + Pb2+ xiv. Fe + Cr2 O2−


7 → Cr 3+ + Fe2+ (wdï,sl)

v. H2 S + HNO3 → S + NO2 (wdï,sl) xv. CrO2− 2−


4 + C2 O4 → CO2 + Cr 3+ (NdIañl)

vi. H2 S + HNO3 → SO2−


4 + NO2 (wdï,sl) xvi. Cr 3+ + Mn2 O5 → Mn3+ + CrO3 (NdIañl)

vii. MnO4− + C2 O2−


4 → CO2 + Mn2+ (wdï,sl) xvii. N2 O5 + P4 → NO + PO3−
4 (NdIañl)

viii. MnO2 + Br − → Br2 + Mn2+ (wdï,sl) xviii. S8 + CrO3 → SO2 + Cr2 O3 (NdIañl)

ix. NO2− + Al → AlO−


2 + NH3 (NdIañl) xix. I − + ClO−
3 → I2 + Cl

(wdï,sl)

x. NO3− + Zn → ZnO2−
2 + NH3 (NdIañl) xx. I2 + S2 O2−
3 → I − + S4 O2−
6

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 4


oaúOdlrK ùu hkq,

oaúOdlrK m%;sl%shdjla ;=,s; lsÍu

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 5


8) my; oaúOdlrK m%;sl%shd i`oyd ;=<s; whksl iólrK ,shd olajkak'

i. S SO2−
4 + S
2−
(wdï,sl) v. P H2 PO2− + PH3 (NdIañl)

ii. N2 NH3 + NO2− (wdï,sl) vi. SO2 S + SO3 (NdIañl)

iii. NO NH3 + NO3− (wdï,sl) vii. ClO− Cl− + ClO−


3 (NdIañl)

iv. Cl2 Cl− + ClO−


3 (NdIañl)

;=<s; ridhksl iólrK f.dvke.Su

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 6


Answers

6.
(i) 2 I − I2 + 2e

(ii) Fe3+ + e Fe2+

(iii) CH4 + 2 H2 O 8 H + + CO2 + 8e

(iv) 6 H + + CO + 6e CH4 + H2 O

(v) 2 NH3 6 H + + N2 + 6e

(vi) N2 + H2 O 2 H + + N2 O + 2e

(vii) 2 H + + SO3 + 2e SO2 + H2 O

(viii) 4 H + + MnO2 + 2e Mn2+ + 2 H2 O

(ix) 8 H + + MnO4− + 5e Mn2+ + 4 H2 O

(x) 14 H + + Cr2 O2−


7 + 6e 2 Cr 3+ + 7 H2 O

(xi) C2 O2−
4 2 CO2 + 2e

(xii) N2 O + 5 H2 O 10 H + + 2 NO3− + 8e

(xiii) MnO−
4 + 2 H2 O + 3e MnO2 + 4 OH −

(xiv) CrO2−
4 + 4 H2 O + 3e Cr 3+ + 8 OH −

(xv) C2 O2−
4 2 CO2 + 2e

(xvi) 10 OH − + N2 O 2 NO3− + 5 H2 O + 8e

(xvii) 12 OH − + C2 H4 2 CO2 + 8 H2 O + 12e

(xviii) 6 OH − + H2 S SO2 + 4 H2 O + 6e

(xix) NO3− + 6 H2 O + 8e NH3 + 9 OH −

(xx) NO2− + 5 H2 O + 6e NH3 + 7 OH −

7.
(i) 24 H + + 8 MnO4− + 5 CH4 8 Mn2+ + 5 CO2 + 22 H2 O

(ii) 3 Fe2+ + MnO4− + 2H2 O 3 Fe3+ + MnO2 + 4 OH −

(iii) 2 H + + Cr2 O2−


7 + 3 SO2 2 Cr 3+ + 3 SO2−
4 + H2 O

(iv) Pb4+ + 2 Cl− Pb2+ + Cl2

(v) H2 S + 2 HNO3 S + 2 NO2 + 2 H2 O

(vi) H2 S + 8 HNO3 2 H + + 8 NO2 + SO2−


4 + 4 H2 O

fyda

H2 S + 8 HNO3 8 NO2 + H2 SO4 + 4 H2 O

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 7


(vii) 16 H + + 2 MnO4− + 5 C2 O2−
4 2 Mn2+ + 10 CO2 + 8 H2 O

(viii) 4 H + + MnO2 + 2 Br − Mn2+ + Br2 + 2 H2 O

(ix) OH − + NO2− + 2 Al + H2 O 2 AlO−


2 + NH3

(x) 7 OH − + NO3− + 4 Zn 4 ZnO2−


2 + NH3 + 2 H2 O

(xi) 2 CrO2−
4 + 3 Sn
2+
+ 8 H2 O 3 Sn4+ + 2 Cr 3+ + 16 OH −

(xii) S + 4 HNO3 SO2 + 4 NO2 + 2 H2 O

(xiii) 6 H + + 5 C + 4 MnO4− 4 Mn2+ + 5 CO2 + 3 H2 O

(xiv) 14 H + + 3 Fe + Cr2 O2−


7 2 Cr 3+ + 3 Fe2+ + 7 H2 O

(xv) 2 CrO2− 2−
4 + 3 C2 O4 + 8 H2 O 6 CO2 + 2 Cr 3+ + 16 OH −

(xvi) 4 Cr 3+ + 3 Mn2 O5 + 3 H2 O 6 Mn3+ + 4 CrO3 + 6 OH −

(xvii) 12 OH − + 2 N2 O5 + P4 4 NO + 4 PO3−
4 + 6 H2 O

(xviii) 3 S8 + 32 CrO3 24 SO2 + 16 Cr2 O3

(xix) 6 H + + 6 I − + ClO−
3 3 I2 + Cl− + 3 H2 O

(xx) I2 + 2 S2 O2−
3 2 I − + S4 O2−
6

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 8


miq.sh úNd. jHqy.; rpkd m%Yak

01. my; i`oyka jHqyj, wvx.= (Sa yd Sb jYfhka kï lr we;s) tla tla S mrudKq fol yd (Na yd Nb jYfhka
kï lr we;s) tla tla N mrudKq fol i`oyd fjka fjka jYfhka TlaislrK wxlh o ixhqc;djh o wod<
fldgqj ;=< ,shkak.


O
O
− + ..
O Sa Sb O Na Nb

O
O−

TlaislrK TlaislrK
mrudKqj ixhqc;djh mrudKqj ixhqc;djh
wxlh wxlh

Sa Na

Sb Nb

02. Mn2+ ,jKhla, wdï,sl udOHl §, PbO2 iu`. r;a l< úg, oïmeye;s ødjKhla (MnO−
4 ) iEfok w;r, PbO2
Pb2+ j,g mßj¾;kh fõ.

i) wod< ;=,s; w¾O whksl m%;sl%shd my; ,shkak.

ii) Mn2+ yd PbO2 w;r iafgdhslsfhdañ;sh my; ,shkak.

Mn2+ : PbO2 = ………………… : …………………

03.
i) Z hkq f,dayuh uq,øjHhls. wdï,sl udOHl § ZO−
4 whk u`.ska Tlaif,aÜ (C2O4 ) whk, CO2 njg
2−

mßj¾;kh fõ. fuu m%;sl%shdfõ § ZO4− whk, ZO+ whk njg mßj¾;kh fõ. wod< ;=<s; whksl w¾O
m%;sl%shd my; ,shkak.

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 9


ii) C2O2−
4 iy ZO4 whk w;r m%;sl%shdfõ iafgdhslsfhdañ;sh ,shkak .

C2O2−
4 : ZO4 = ……………………………………………………….. : ………………………………………………………..

04. I − whk ujq, 6 la M2O2−


3 whk ujq, tlla iu`. wdï,sl udOHfha § iïmq¾Kfhka m%;sl%shd lr I2 iy M
n+

whk idohs.

i) n ys w.h l=ula o?

ii) M2O2−
3 , M njg mßj¾;kh ùu ksrEmKh lrk w¾O m%;sl%shdj i`oyd ;=,s; iólrKh ,shkak.
n+

05. NH4NO3 r;a l< úg tlu M,hla f,i N2O yd H2O fohs. wod< TlaislrK iy TlaisyrK w¾O m%;sl%shd
i`oyd ;=<s; ridhksl iólrK my; ,shkak.

i) TlaislrK w¾O m%;sl%shdj

ii) TlaisyrK w¾O m%;sl%shdj

06. NdIañl udOHfha § Cr2O3, CrO2−


4 njg mßj¾;kh ùug wod< whksl w¾O m%;sl%shdj i`oyd ;=<s;
iólrKhla ,shkak.

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 10


miq.sh úNd. nyqjrK m%Yak

O
01. weisge,aäyhsâ (CH3 — C — H) ys ldfndkhs,a ldnkaj, TlaislrK wxlh jkqfha,

(i) +2 (ii) 0 (iii) +1 (iv) -1 (v) -2

02. wdï,slD; udOHhl § Cr2O2−


7 iy H2O2 w;r m%;sl%shdfõ § H2O2, O2 j,g TlaislrKh ù Cr2O7 , Cr j,g
2− 3+

mßj¾;kh fõ' fuu m%;sl%shdj i`oyd ksjerÈ iólrKh jkqfha,

(i) Cr2O2−
7 + 8H + H2O2 → 2Cr
+ 3+ + 5H2O + O2

(ii) Cr2O2−
7 + 8H + 3H2O2 → 2Cr
+ 3+ + 7H2O + 3O2

(iii) Cr2O2−
7 + 8H + 5H2O2 → 2Cr
+ 3+ + 9H2O + 5O2

(iv) Cr2O2−
7 + 8H + 7H2O2 → 2Cr
+ 3+ +11H2O + 7O2

(v) Cr2O2−
7 + 8H + 9H2O2 → 2Cr
+ 3+ + 13H2O + 9O2

03. CH2Cl2 ys ldnka mrudKqfõ TlaislrK wxlh yd ixhqc;dj jkqfha ms<sfj,ska,

(i) -2 iy 4 (ii) +2 iy 4 (iii) 0 iy 4 (iv) +4 iy 0 (v) 0 iy +2

04. S2O2−
3 whkfha uOH mrudKqfjys ixhqc;d iy TlaislrK wxlh ms<sfj,ska

(i) 2 iy +4 fõ' (ii) 4 iy +6 fõ' (iii) 6 iy +4 fõ' (iv) 6 iy +2 fõ' (v) 4 iy +4 fõ'

05. my; i`oyka wKqfõ S(1) yd S(2) mrudKqj, TlaislrK ;;a;aj jkqfha ms<sfj,ska
F
F — S(1) — S(2) — F
F

(i) +1 iy +3 (ii) +4 iy +2 (iii) +3 iy +1 (iv) -3 iy -1 (v) +2 iy +2

06. my; i`oyka tajdhska l=uk TlaislrK - TlaisyrK m%;sl%shdjla fõo?

(i) 2CrO4− + 2H+ → Cr2O2−


7 + H2O (iv) Ca(COO)2 → CaCO3 + CO
(ii) CaCO3 → CaO + CO2 (v) CO2 + H2O → H2CO3
(iii) N2O4 → 2NO2

07. H2O2, wdï,slD; MnO4− iu`. m%;sl%shd lr O2, Mn2+ iy H2O muKla ,nd fohs' wdï,slD; udOHhl § H2O2
ujq,hla iu`. m%;sl%Shdj i`oyd wjYH MnO4− ujq, ixLHdj,

(i) 0.4 (ii) 0.8 (iii) 2.0 (iv) 2.5 (v) 5.0

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 11


08. 2NO2(g) + H2O(l) → HNO3(aq) + HNO2(aq) hk m%;sl%shdfõ §,

(i) khsg%cka TlaislrKhg muKla Ndckh fõ'


(ii) khsg%cka TlaisyrKhg muKla Ndckh fõ'
(iii) khsg%cka TlaislrKhg fukau TlaisyrKhg o Ndckh fõ'
(iv) khsg%ckaj, TlaislrK wjia:dfõ fjkila isÿ fkdfõ'
(v) c,h, Tlaisldrlhla jYfhka o Tlaisydrlhla jYfhkao l%shdlrhs'

09. I − whk ujq, tlla TlaislrKh lsÍu i`oyd jeäu ujq, ixLHdjla wjYH jkafka my; i`oyka l=ulska o?

(i) Cl2 (ii) K2CrO4 (iii) K2Cr2O7 (iv) FeCl3 (v) KMnO4

10. my; ±lafjk whkfha khsÜrcka yd i,a*¾ mrudKqj, TlaislrK wxl ms<sfj,ska
.. .. ..
H—N—S=O ..

H O
..
..

..

(i) -3 iy +2 (iii) -3 iy +4 (v) +3 iy +6


(ii) -3 iy +6 (iv) +1 iy +4

11. laIdÍh udOHhl § ld¾ñl wmc,h OCl− iu`. msßhï lsÍfuka wm c,fhys wvx.= ihkhsâ whk my;
i`oyka iólrKhg wkqj N2 iy ldnfkaÜ whkj, mßj¾;kh fõ'
2CN− + 50Cl− + 2OH − → 2CO2− −
3 + N2 + 5Cl + H2 O
fuu m%;sl%shdj iïnkaOj my; i`oyka l==uk m%ldY(h) ksjerÈ o?

(a) OCl− ys Tlaisckaj, TlaislrK wxlh 0 isg -2 olajd fjkia fõ'


(b) ldnkaj, TlaislrK wxlh +2 isg +4 olajd fjkia fõ'
(c) khsg%ckaj, TlaislrK wxlh -3 isg 0 olajd fjkia fõ'
(d) laf,daÍkaj, TlaislrK wxlh +1 isg -1 olajd fjkia fõ'

12. tl u ridhksl úfYaIh tlúg TlaislrKhg fukau TlaisyrKhg o Ndckh jk m%;sl%shdjla


oaúOdrlrKh hkqfjka ye`Èkafõ' my; i`oyka m%;sl%shd j,ska l=ula/ l=uk tajd oaúOdlrK/ oaúOdlrKhla
fõo?

(a) 2H2O2 → 2H2O + O2 (c) Cu2+ + Zn → Cu + Zn2+


(b) Cl2 + OH − → HOCl + Cl− (d) 2CuCl → CuCl2 + Cu

13. my; i`oyka mßj¾;k j,ska l=uk tl/ tajd TlaislrKhla fyda TlaisyrKhla fyda fkdfõ o?

(a) N2O3 → N2O (c) OCl− → Cl−


(b) 4 → Cr2O7
CrO2− 2−
(d) SO3 → SO2−
4

14. TlaislrK m%;sl%shdjla iy TlaisyrK m%;sl%shdjla ish`:u ridhksl m%;sl%shd oaúOdlrK m%;sl%shdfõ'
iEu úg u iu.dój isÿ fõ'

wñ, oikdhl | wdidfjka bf.k.kak 12

You might also like