SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS/

NATIONAL SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS

SEPEDI LELEME LA GAE (HL)

LEPHEPHE LA BOBEDI (P2)

2023

MEPUTSO: 80

NAKO: Diiri tše 2½

Palomoka ya matlakala a dipotšišo ke 28.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 2 DBE/2023
SC/NSC

DITAELO LE TSHEDIMOŠO

1. Badišiša ditaelo tše ka šedi pele o thoma go araba dipotšišo.

2. O se ke wa leka go bala lephephe la dipotšišo ka moka. Lebelela diteng

letlakaleng la bone gomme o laetše dinomoro tša dipotšišo tša dingwalo tšeo
o ithutilego tšona lenyaga. Ka morago ga moo, bala dipotšišo tše gomme o
kgethe tšeo o tlogo di araba.

3. Lephephe le le arotšwe ka DIKAROLO TŠE THARO:

KAROLO YA A: Theto (30)

KAROLO YA B: Padi/Dingwalotšhaba (25)
KAROLO YA C: Papadi/Terama/Tiragatšo (25)

4. Araba dipotšišo TŠE TLHANO: TŠE THARO KAROLONG YA A, E TEE

KAROLONG YA B le E TEE KAROLONG YA C ka tsela ye e latelago:

 KAROLO YA A: THETO
DIRETO TŠEO DI BONWEGO: Araba dipotšišo TŠE PEDI.
SERETO SEO SE SA BONWAGO: Araba potšišo ya KGAPELETŠO.

 KAROLO YA B: PADI/DINGWALOTŠHABA
Araba potšišo E TEE ya padi goba E TEE ya dingwalotšhaba.

 KAROLO YA C: PAPADI/TERAMA/TIRAGATŠO
Araba potšišo E TEE.

5. KGETHO YA DIPOTŠIŠO GO KAROLO YA B (PADI/DINGWALOTŠHABA)

LE KAROLONG YA C (PAPADI/TERAMA/TIRAGATŠO)
 Araba dipotšišo ka dipuku tšeo o di badilego FELA
 Araba potšišo E TEE YE TELELE le E TEE YA SETSOPOLWA
o Ge o araba potšišo ye telele KAROLONG YA B, o swanelwa ke go
araba ya setsopolwa KARALONG YA C
o Ge o araba potšišo ya setsopolwa KAROLONG YA B, o swanelwa ke
go araba ye telele KAROLONG YA C
o Šomiša lenanetekolo/lenanetshwayatshwayo go go hlahla

6. BOTELELE BJA DIKARABO

 Go potšišo ye telele ya karolo ya Theto, karabo e be mantšu a 250–300
 Go potšišo ye telele ya dikarolo tša Padi/Dingwalotšhaba le
Papadi/Terama, karabo e be mantšu a 400–450
 Kabo ya meputso e tla šoma bjalo ka tlhahlo ya botelele bja karabo yeo e
letetšwego go dipotšišo tša ditsopolwa
 Balekwa ba ikemišetše go fa karabothwii ka mokgwa wa maleba

7. Latela ditaelo tšeo di hwetšwago mathomong a KAROLO YE NNGWE le YE

NNGWE ka kelohloko.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 3 DBE/2023
SC/NSC

8. Nomora dikarabo tša gago go swana thwii le ka fao dipotšišo di nomorilwego

ka gona ka gare ga lephephe la dipotšišo.

9. Thoma KAROLO YE NNGWE le YE NNGWE letlakaleng LE LEFSA.

10. Nako yeo e ukangwago ya go araba dipotšišo:

KAROLO YA A: Metsotso ye 40
KAROLO YA B: Metsotso ye 55
KAROLO YA C: Metsotso ye 55

11. Ngwala ka bothakga le ka mongwalo wa go balega.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 4 DBE/2023
SC/NSC

DITENG

KAROLO YA A: THETO

Direto tšeo di bonwego: Araba dipotšišo TŠE PEDI fela go tše di latelago:
NOMORO YA POTŠIŠO POTŠIŠO MEPUTSO NOMORO YA
LETLAKALA
1. 'Mpša ya tswetši' Potšišo ye telele 10 6
2. 'Chris Hani' Potšišo ya setsopolwa 10 7
3 'Bjola bophelo ke bo katakatela ka Potšišo ya setsopolwa 10 8
sa morago'
4. 'O llelang?' Potšišo ya setsopolwa 10 9
LE
Sereto seo se sa bonwago (Ke kgapeletšo).
5. 'Kobaobane' Potšišo ya setsopolwa 10 10

ELA HLOKO: Mo KAROLONG YA B le YA C, araba potšišo E TEE ye telele le E TEE ya ditsopolwa. Ge

o arabile potšišo ye telele KAROLONG YA B/C o swanetše go araba ya ditsopolwa go
tšwa go KAROLO YA C/B. O swanetše go araba potšišo E TEE KAROLONG YA B le E
TEE KAROLONG YA C.
KAROLO YA B: PADI/DINGWALOTŠHABA
PADI: Araba potšišo E TEE fela go tše di latelago:
6. Badimo ba boletše Potšišo ye telele 25 11
7. Badimo ba boletše Potšišo ya ditsopolwa 25 11
8. Kgalagalo tša setu Potšišo ye telele 25 14
9. Kgalagalo tša setu Potšišo ya ditsopolwa 25 14
GOBA
DINGWALOTŠHABA: Araba potšišo E TEE fela go tše di latelago.
10. Todi ya batlogolo Potšišo ye telele 25 16
11. Todi ya batlogolo Potšišo ya ditsopolwa 25 18
KAROLO YA C: PAPADI/TERAMA/TIRAGATŠO
Araba potšišo E TEE fela go tše di latelago.
12. O iphihletšeng? Potšišo ye telele 25 20
13. O iphihletšeng? Potšišo ya ditsopolwa 25 20
14. Naga ga di etelane Potšišo ye telele 25 23
15. Naga ga di etelane Potšišo ya ditsopolwa 25 23
16. Lehufa Potšišo ye telele 25 26
17. Lehufa Potšišo ya ditsopolwa 25 26
*ELA HLOKO: Mo KAROLONG YA B le YA C, araba potšišo E TEE ye telele le E TEE ya ditsopolwa.
O se ke wa araba dipotšišo TŠE PEDI tše ditelele goba TŠE PEDI tša ditsopolwa.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 5 DBE/2023
SC/NSC

LENANETEKOLO/LENANETSHWAYATSHWAYO

Dira leswao la () go lenanetekolo le le latelago go kgonthišiša ge e ba o latetše

ditaelo gabotse.

KAROLO NOMORO YA PALO YA DIPOTŠIŠO TSHWAYO

DIPOTŠIŠO TŠEO DI ARABJAGO ()
A: Theto 1–4 2
(Direto tšeo di bonwego.)

A: Theto (Sereto seo se sa 5 1

bonwago)
B: Padi (Potšišo ye telele 6–9
goba ya setsopolwa)
GOBA
1
B: Dikanegelotšhaba 10–11
(Potšišo ye telele goba
ya setsopolwa)
C: Papadi/Terama 12–17 1
(Potšišo ye telele goba
ya setsopolwa)

ELA HLOKO: Mo KAROLONG YA B le YA C, kgonthišiša gore o arabile potšišo E

TEE ye telele le E TEE ya ditsopolwa. O se ke wa araba dipotšišo TŠE
PEDI tše ditelele goba TŠE PEDI tša ditsopolwa.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 6 DBE/2023
SC/NSC

KAROLO YA A: THETO

MONTSHEPETŠABOŠEGO – M Mamabolo

DIRETO TŠEO DI BONWEGO

Araba dipotšišo TŠE PEDI fela.

POTŠIŠO YA 1: POTŠIŠO YE TELELE

Sekaseka ka fao sereti se dirišitšego poeletšothomi ditemanathetong tša ka tlase.

Botelele bja karabo ya gago e be mantšu a 250–300.

MPŠA YA TSWETŠI – LI Masenya

1 Mong wa gago o na le letsogo la dimpša ke a mo rata,

2 O kgethile lephefo la go hlaletša bana,
3 Wa gana ka bona ge ba bonwa,
4 Wa ba selela o ba beile bodulabahu
5 Madulong a bogoši setulong se se tšhabegago.

6 O mpšampša ga o tšofale, ga o fele pelo, ga o lape,

7 O moremarema ga o ile phoofolo, bana o remela tšohle,
8 Ga o khore, ga o ngwathiše bana, o selela mang?
9 Ga o tšhabe go kgaolwa mogolo malapeng a banna ba bašoro,
10 Gobane mašegogare le ge tadi e amuša o a phiphila.

11 O šohlile malapa wa tsoša lerole baneng ka go ba amoga motswadi,

12 O tshela maope, mawatle, matši le tšona dithaba o gopotše go hula,
13 Etšwe a šupa matšatši o iphepa wa ba wa šupa ka monwana,
14 O tsena ka sa ka mafuri, ga o bonwe o mokgonyana wa lehodu,
15 O lalela ge baoki ba lahla ngana wa hlwaila wa leba ga geno.

16 Nta thekeng ke go topile, o šia tše di itekanetšego

17 Ka go tseba gore di tla go rutela ba bantši,
18 Ka go hwetša go sešo sethotho nka go fega,
19 Gobane ke a tseba o tshephile go gomiša tšeo di alamelago tseleng,
20 Ka tša go nona tšona nka itoma sejabana ge o ka iphepa.
[Letl. 141–142] [10]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 7 DBE/2023
SC/NSC

POTŠIŠO YA 2: POTŠIŠO YA SETSOPOLWA

Bala ditemanatheto tše ka šedi gore o tle o kgone go araba dipotšišo tša go di latela.

CHRIS HANI – MJ Mojalefa

1 E hlabile fase ka lenaka ye kgolo;

2 Mokgapamogolo o wele tuu! ka lefase
3 Dithaga ka fase tša lla bošagašaga;
4 O ile morwa'Hani, o ile

5 Go bile bjalo le go yena,

6 A išwa tlhabong a hloka molato;
7 Le ge a šikere le a rena mahloko;
8 A šitwa go pharela Golgotha ka kua!

9 Bahlokakhutšo ba mo nyaka,
10 Ba mo nyaka, ba mo nyaka,
11 Ba mo nyaka, ba mo hwetša,
12 Ba mo hwetša go sa gopola motho;
13 Sellomadi sa thenkgollwa le ke bahlapetši;
14 Ba gagwe ba lla keledimothopo;
15 Naga ya gešo ya tsenwa ke poifo,
16 Gwa šašarakana, gwa nkga go se go bole;
17 Khutšo ya tsenwa ke poifo le tlepane.

18 Ba e hlekenetša ya ba mohlekemohleke;
19 Tshenyo ya ntšhwa borumolane;
20 Le ge e ile ya kgwathwa ekonomi
21 Fela Modimo o phala ba bošego;
22 Tielelo ya thoma go tielela.
[Letl. 51–52]

2.1 Ngwala mantšu ao a tšweletšago ditlabelatheto tše di latelago temathetong ya

1 go hlatsela moya wa lehu.

2.1.1 Onomatopia

2.1.2 Temepedi (2)

2.2 Akaretša diteng tša temanatheto ya 2 o lebeletše lefetla la Sedumedi. (2)

2.3 Efa setlabelatheto se sereti se se dirišitšego methalothetong ya 9–12 o be o

fe le mohola wa sona. (2)

2.4 Hlatholla setlabelatheto se se dirišitšwego mothalothetong wa 18. (2)

2.5 Maikutlo a gago ke afe mabapi le diteng tša ditemanatheto tše? Fahlela
karabo ya gago. (2)
[10]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 8 DBE/2023
SC/NSC

POTŠIŠO YA 3: POTŠIŠO YA SETSOPOLWA

Badišiša ditemanatheto tše ka tsenelelo le tsinkelo gore o kgone go araba dipotšišo tša
go di latela.

BJOLA BOPHELO KE BO KATAKATELA KA SA MORAGO – M Mamabolo

1 Ka ntakapedi ke bo bone ke thole mahlong a sehlalefi,

2 Dihlaeng tša ka bo nkgalaketše wa sekgopha ke kwele,
3 Go hlwa ke orela sebatama se tee le bjona
4 Ke go ikgogolela matswabadi, bogwahla le boitsholo.
5 Ka mehutahuta a ka mabotlelong ke kuketše,
6 Kgagolamegolo le dintshe ke galampetše nabo,
7 Bophelo bjola ga ke bo sotolle
8 Bankane le methepa bo mpharile ka bona ka leboga,
9 Eupša ba bile dikgenkgerepe tšeo di segago ka leino le tee
10 Mola ka le lengwe di epa.
11 Tša bophelo bjola ke di nyakuretše ka kelohloko,
12 Go katakatela morago go tšona ke go ikadietša ke bone.
13 Lesego le le tamollwago ka fale ke phiri yeo e re dikologago,
14 Menwešano le mekgogišano yela ke bohwirihwiri re diranago,
15 Ke phonkgetše ka gare ga tšona dingalo tša nthuta setho.

[Letl. 96–97]

3.1 Tsopola sekafoko se sereti se se dirišitšego go laetša gore ga se tsefelwe ke

bophelo bjo se bego se bo phela. (1)

3.2 Ka dintlha TŠE THARO laetša ka fao sereti se dirišitšego kgethontšu

mothalothetong wa 6. (3)

3.3 Ngwala setlabelatheto se se tšwelelago methalothetong ya 8–10 o be o fe le

tirišo ya sona. (2)

3.4 Efa mohuta wa morumokwano wo o tšwelelago methalothetong ya 13 le 14 o

be o fe le tirišo ya wona. (2)

3.5 Hlatholla molaetša wo o tšweletšwago ke sereto se. (2)

[10]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 9 DBE/2023
SC/NSC

POTŠIŠO YA 4: POTŠIŠO YA SETSOPOLWA

Badišiša ditemanatheto tše gore o kgone go araba dipotšišo tša go di latela.

O LLELANG? – PM Mashilo

1 O ntšhiile nyanyeng tadimeng ya bophelo

2 Ke kobakoba boka ngwajana wa Thibiri,
3 Mathaka o re o ntshegiša ditšwaramarokgo nyatšabophelo,
4 Motononwa o penapeniša boka sekhwiri
5 Nonyana kokotela ya mahlakeng.
6 O be o mpitša hihi sethothomoloko setlatla,
7 O bolela ge ke tšhaba diboro ke tšhoga go phela sebakeng,
8 O tloga o tiišetša gore ke setlatla sa ditlatla.
9 Lehono o llelang ngwanyana mothepana?
10 Homola boka leswiswi o mone bose bja mogalakane,
11 Goba o ye go nyaka thušo go bago bagwera dikgopana,
12 Gobane ka ga ka go fedile go lekane.
13 Gobane la rena leratorato le llwe ke tshwele,
14 Ge e le wena ka dibita tša mare wa le tshwela ka swele.

[Letl.125]

4.1 Tsopola methalotheto YE MEBEDI ye e tšweletšago tshwantšhanyo go laetša

phapano gare ga sereti le seretwa. (2)

4.2 Bontšha lenaneo la go ikgetha la morumokwano methalothetong ya 1–8. (1)

4.3 Ngwala kgopolo ye e tšweletšwago ke mothalotheto wa 6. (1)

4.4 Hlaloša tirišo ya setlabelatheto se se dirišitšwego mothalothetong wa 9. (2)

4.5 Re alele moya wo o fokago ka gare ga tshwantšho seretong se. Fahlela

karabo ya gago. (2)

4.6 Na o a dumela gore sereto se ke sonete ya Setareana? Tiiša karabo ya gago

ka mabaka A MABEDI. (2)
[10]

LE

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 10 DBE/2023
SC/NSC

SERETO SEO SE SA BONWAGO (KE KGAPELETŠO)

POTŠIŠO YA 5: POTŠIŠO YA SETSOPOLWA

DIRETO TŠA SESOTHO SA LEBOWA – DM Kgobe

Bala ditemanatheto tše ka tlhokomelo gore o kgone go araba dipotšišo tša go di latela.

KOBAOBANE – HMC Maebela-Mohlala

1 O mošiši, o šišitše.
2 O tladitše todi ya dinose.
3 O sehlephišalebole,
4 Ga o lemoge gore
5 Mohlang ba go topa nta thekeng,
6 Ngwedi o tlile go apogelwa ke maru.
7 Dintšhi di tlile go fofa,
8 O šale o le dikwero le disego.
9 O šale o le lefetwa,
10 O fetilwe ke tšeo di bego di go lebane.
11 O fetilwe ke wa gago monna,
12 A etšwa go nyala o šele,
13 O šale o beile mokganya phatleng,
14 A gago matswiana kolobe e phureditše.
15 Seboko sa tswalo se ile ga ntilatilane,
16 Se tšhabile makgoma makgomelateng,
17 Se ngadišitšwe ke lekokoro la Ramošweu.
18 Mebutlanyana ya gago e bonwe ke ba leloto,
19 Ka tša gago diphuti ba hlomile mešašana,
20 Ba eja bokoma ba le pelotee,
21 Go se lepopodumo ngwana a lla,
22 Gwa hloka sekgopi,
23 Ya ba bohlatse gore di go šiile poweng
24 Tša gago diphuti …

[Letl. 24–25]

5.1 Tsopola metara seretong se o be o laetše sešura. (2)

5.2 Laetša tirišo ya dika methalothetong ya 5 le 6 go thekga molaetša wa sereto

se. (2)

5.3 Ka dintlha TŠE PEDI hlaloša ka mo sereti se dirišitšego dibokantšu go

tšweletša dikgopolokgolo seretong se. (4)

5.4 Akanya maikutlo a a aparetšego sereti. Fahlela karabo ya gago. (2)

[10]

PALOMOKA YA KAROLO YA A: 30

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 11 DBE/2023
SC/NSC

KAROLO YA B: PADI/DINGWALOTŠHABA

Araba potšišo YE TELELE goba YA SETSOPOLWA. Ge o kgetha ditsopolwa

KAROLONG ye gona araba ye telele KAROLONG YA C. Ge o kgetha ye telele
KAROLONG ye gona araba ya ditsopolwa KAROLONG YA C. Botelele bja karabo ye
telele e be mantšu a 400–450.

POTŠIŠO YA 6: POTŠIŠO YE TELELE

BADIMO BA BOLETŠE – MJ Mpepele

Sekaseka tshwantšho ya baanegwa o lebeletše Ditau.

Botelele bja karabo e be mantšu a 400–450. [25]

POTŠIŠO YA 7: POTŠIŠO YA SETSOPOLWA

BADIMO BA BOLETŠE – MJ Mpepele

Badišiša ditsopolwa tše gore o tle o kgone go araba dipotšišo tša go di latela.

SETSOPOLWA SA A

... Mo a bego a šetše a thoma go gonontšha bakgomana ba gagwe ba mošate ke

ge a be a fela a šupa le lefela ka monwana a bobola ka molomo mahlo a tomogile.
'Mokone!'
'Ee, ke theeleditše rangwane.'
'Ke go phošeditše ngwana'a mogolo'aka.' 5
'Bjang, Mokone wa 'ntšhi dikgolo?'
'Mohla wola wa gore o tsoga wa hwetša o išitše dihlogo Bodikelatšatši.'
'E be e le sešupo sa ge go be go direga eng, rangwane?'
'Ke lepheko ngwanamogolo'aka.'
'Lepheko la gore go se direge eng ye bjang? Hlaloša hle, rangwane.' 10
'Lepheko lona la gore o se nyale mosadi, Mokone wa ntšhidikgolo.'
'Bothata bo be bo etšwa kae ge o tla nagana tabanaswana yeo Mokone?'
'Lehufa la go tshwa lekhura leo le lego ka leganong la ka ga bjale.'
'Bjale go tle go thweng? Ka Babinatlhantlhagane …!'
'Tshwarelo Mokone, tshwarelo ngwanamogolo'aka.' 15
'Ke eng bjale seo se go gopoditšego go kgopela yona tshwarelo?'
'Mohu rrago, Tsweke 'a kwadi ya marumo.'
'Bjang bjale ka gore tate yena o iketše boyabatho?'
'O lala le nna kobo e tee ka tšona ditoro, thobela.'
'Aowa, ditlhokwa a di lale Mokone. Dikgomo tšona go hlabana tša 'šaka le tee.' 20

Rašuwa o rile go fetša go ratharatha gona moo ga gagwe, Ditau a emelela a mo

swara ka letsogo. Seo ya nama ya ba sešupo go yena sa gore o swaretšwe.

Afa ruri a ka ba a swaretšwe e le ka nnete morago ga go dira bokoloti bjo bokaaka?

Nna yena ye taba e tloga e nkgonontšha thobela. Motho yena ke bodiba ...

[Letl. 59–61]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 12 DBE/2023
SC/NSC

7.1 Tikologo ya setsopolwa se ke ya segologolo. Fahlela ka dintlha TŠE THARO

go tšwa setsopolweng. (3)

7.2 Efa molwantšhwa le molwantšhi ba padi ye. (2)

7.3 Hlaloša boithekgo bja diteng tša setsopolwa se. (1)

7.4 Ka dintlha TŠE NNE re alele ponelopele ya gago mabapi le tshwarelo ye e

kgopelwago ke Rašuwa go Ditau setsopolweng se. (4)

7.5 Ke thuto efe ye babadi ba e hwetšago go tšwa setsopolweng se? Fahlela

karabo ya gago. (2)

7.6 Na o a dumela gore diteng tša padi ye di sepelelana le morero? Fahlela

karabo ya gago ka dintlha TŠE PEDI. (2)

LE

SETSOPOLWA SA B

... Aowa, go be go tla dirwa eng? Mohlomongwe nonyane yeo e be e rata go mo

thabiša ka ge yena a be a sa rate go thabišwa ke yola Thabišo ka sebele. Mokgekolo o
tšwetše pele ka polelo a bile a dira bjalo morago ga go šunyetša lesola leo le bego le
sa dutše masobelong a lona gona mola gare ga seatla sa gagwe sa letsogo la nngele.

'Ditau ngwanaka ke go tswetše ke mmago.' 5

'Ke mang yo a rego ga go bjalo mma?'
'Ke wena ka noši Mokone.'
'Ke nna ka noši ge ke hlomana bjang bjale?'
'Ge go be go se bjalo gona o be o tla ntshekegela tsebe ka mehla ge ke bolela le
wena, wa ba wa fetša ka gona go hlompha mantšu a mohu tatago. Go sego bjalo gona 10
o sa tla go kgopša le ke ditete wa ba wa lora o wela le ka mangopeng.'
'Moo gona mma nka upša ka wela ka mangopeng. Thabišo ga ke mo rate.'
'Le ge go le bjalo Mokone fela o tsebe gore ga go fetoge Thabišo ke yena moditi wa
kgoro ya Bakone.'
'Mma, ke le botše bjang le gona gakae gore Thabišo yo wa lena ga ke mo rate?' 15
'Namakgapeletšwa yona e phuma pitša, fela o se lebale gore lentšu la mohu lona ga
le tshelwe.'
'Mma ruri ge le ka fela le mpotša ka taba yona ye, gona ke tla le tšwela motse.'
'Le ge o ka dira bjalo ngwanaka, efela o tsebe gore lentšu la mohu lona le a lotwa.'

[Letl. 147–148]

7.7 Tsopola mantšu a go laetša gore:

7.7.1 Ditau ke motho wa go ba le kgang.

7.7.2 Komanyi ke motho wa maele. (2)

7.8 Laetša thulanontle ye e tšwelelago setsopolweng se. (1)

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 13 DBE/2023
SC/NSC

7.9 Bontšha gore Thabišo o tswalana bjang le baanegwa ba ba lego

setsopolweng se. (2)

7.10 Ka dintlha TŠE THARO hlaloša tebelelo ya mongwadi pading ye. (3)

7.11 Na o bona mongwadi a atlegile go tšweletša thekniki ya tekolapejana

setsopolweng se? Fahlela karabo ya gago. (1)

7.12 Ntšha maikutlo a gago mabapi le sephetho sa Ditau sa go gana go nyala

Thabišo. Fahlela karabo ya gago ka lebaka. (2)
[25]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 14 DBE/2023
SC/NSC

POTŠIŠO YA 8: POTŠIŠO YE TELELE

KGALAGALO TŠA SETU – MS Machitela

Sekaseka tshwantšho ya baanegwa o lebeletše Molatelo.

Botelele bja karabo e be mantšu a 400–450. [25]

POTŠIŠO YA 9: POTŠIŠO YA SETSOPOLWA

KGALAGALO TŠA SETU – MS Machitela

Lekodišiša ditsopolwa tše gore o kgone go araba dipotšišo tša go di latela.

SETSOPOLWA SA C

Tšatši lela Mojagobedi a go hlwa a ipshina le Fiona kua GaSekgopo, o rile ge a fihla
lapeng la gagwe a hwetša Molatelo a thabile kudukudu ebile a iphošonkile a
swanelwa. Ka ge a be a šetše a tlwaetše mekgwa yeo ya mogatšagwe ya go fela a
thaba kudukudu le go fo homola ge a ratile, o ile a se makale. Letšatši le be le dutše
thaba ka marago ge Yaris e ema ka karatšheng, gomme mmino go kwagala 'Up All 5
Night' ya monnamogolo Lee Oskar.

Ka ge le yena Mojagobedi a be a thabišitšwe ke tša mo a tšwago, o ile a se tenege a

fo segasega ge a bona mogatšagwe a ntšha la mohlagare – lona lela la go se
fihlelelwe ke poratšhe. Ge a tsena ka phapošeng ya bodulo ke ge a bapadiša dinotlelo
tša sefatanaga ka seatleng mola ka molodi a sa opela 'Up All Night'. Go be go kwagala 10
monko wo monate wa dijo go tšwa ka mola boapeelong.

Mantšibueng ao ka lapeng la Mojagobedi e ile ya ba lethabong, gwa lewa felo gotee ka

nako e tee e le gore dijo di be di apeilwe le go solwa ke Molatelo. Aowa, ka morago ga
dijo ba ile ba bogela thelebišene mmogo. Molatelo o ile a lla mmele go lapa, gomme a
yo ithobalela. Motho le morwa ba ile ba šala ba bogetše thelebišene, Mojagobedi a re 15
go bona Matome a thoma go potuma a mo iša ka phapošeng ya gagwe gore a robale.
O rile go robatša Matome a leba ka phapošeng ya bohlapelo go yo itšhelatšhela ka
meetse.

[Letl. 54]

9.1 Tikologo ya setsopolwa se ke ya sebjalebjale. Fahlela ka dintlha TŠE THARO

go tšwa setsopolweng se. (3)
9.2 Efa molwantšhwa le molwantšhi ba padi ye. (2)
9.3 Hlaloša boithekgo bja diteng tša setsopolwa se. (1)
9.4 Ka dintlha TŠE NNE re alele ponelopele ya gago mabapi le maitshwaro a
Molatelo setsopolweng se. (4)
9.5 Ke thuto efe yeo babadi ba e hwetšago go tšwa setsopolweng se? Fahlela
karabo ya gago. (2)
9.6 Na o a dumela gore diteng tša padi ye di sepelelana le morero? Fahlela
karabo ya gago ka dintlha TŠE PEDI. (2)
LE

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 15 DBE/2023
SC/NSC

SETSOPOLWA SA D

'Ke go bolaiša disego ka eng?'

'A ke re o monna?'
'Ee, ke monna.'
'Le nna ke mosadi o a mpona.'
'O lebišitše kae ge o realo?' 5
'Ga o nkwešiše?'
'Ga ke go kwešiše.'
'Se itire ngwana hle! O a tseba gore ke a go rata Mojagobedi. Ke lekile go itshwara,
eupša …'
'Hei mosadi wa batho, napa o eme gona fao! Ke eng tšona tšeo o di bolelago? O ka re 10
mola o tseba gore mosadi wa ka ke Molatelo, wa bolela ditšiebadimo bjalo? Kgane o
hloma bjang?'
'Wena o hloma bjang? Kgane Molatelonyana yoo wa gago o na le eng yeo nna ke se
nago nayo?'
'Se bolele bjalo ka mosadi wa ka.' 15
'Mosadi wa gago? Ge nkabe o tseba tše nna ke di tsebago ka yena o be o ka se bolele
bjalo.'
'O bolela ka eng?'
'O nkwele. Goba o nyaka gore ke bolele gape? Ke re ge nkabe o tseba tše nna ke di
tsebago ka yena o be o ka se bolele bjalo.' 20
'Wena motho wa batho, ntšwele motse!'
'Ke boele GaMaupa e le bošego bjalo? Ke tla sepela ka eng? Gape dithekisi di fedile.'
'Wena ge o etla mo o be o gopotše bjang?'
'Ke be ke sa gopola bjang, ke be ke gopotše wena. Ke itire eng nna ge ke go rata?'
'Bona, emelela ke go iše gae.' 25
'O reng o sa re ke robale ka phapošeng ya baeng ke tla tsoga ke tloga gosasa?'
'Ye taba o ka se e bone. Ke go iša gae gona bjale. Emelela … A re ye!'
[Letl. 110–111]

9.7 Tsopola mantšu a go laetša gore:

9.7.1 Mojagobedi ke motho wa go ba le nnete.

9.7.2 Mphapantšhi ke motho wa go ba le lenyatšo. (2)

9.8 Laetša thulanontle ye e tšwelelago setsopolweng se. (1)

9.9 Bontšha gore Molatelo o tswalana bjang le baanegwa ba ba lego

setsopolweng se. (2)

9.10 Ka dintlha TŠE PEDI hlaloša tebelelo ya mongwadi pading ye. (3)

9.11 Na o bona mongwadi a atlegile go tšweletša thekniki ya tekolapejana pading

ye? Fahlela karabo ya gago. (1)

9.12 Ntšha maikutlo a gago mabapi le sephetho sa Mojagobedi sa go bušetša

Mphapantši gae mola yena a be a tlile ka maikemišetšo a go lala. Fahlela
karabo ya gago ka lebaka. (2)
[25]
GOBA

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 16 DBE/2023
SC/NSC

DINGWALOTŠHABA
Araba potšišo YE TELELE goba YA SETSOPOLWA.
POTŠIŠO YA 10: POTŠIŠO YE TELELE
TODI YA BATLOGOLO – M Makgopa, BMT Makobe le AP Nkadimeng
Sekaseka melaetša ya dingwalotšhaba tše di latelago:
NONWANE

MOHLARE WA SEMAKA – AP Nkadimeng

E rile e le nonwane!
Keleketla!
Kgalekgale kua nageng ya Maaparankwe go be go na le mohlare wo mongwe wa go
dira mehlolo. Batho ba fao ba be ba se ba dumelelwa go o kgwatha goba go o
batamela. O be o batamelwa feela mohla wa dipula ge ba eya go wona go ya go 5
kgopela pula. Kgoši Kgokong le Ngaka Mahlomahubedu ke bona fela ba bego ba eta
lesolo la pula pele. Ka ntle ga kgoši, Ngaka Mahlomahubedu o be a se a dumelelwa go
ya fao a nnoši ka ge badimo ba moo ba tseba Kgoši Kgokong.
[Letl. 85]

SERETO

ROLIHLAHLA MADIBA MANDELA – PT Tjale

1 ... Ke ra wena kobo borutho sealelabana khutšo
2 Khoro le khutšo re di tsebile ka wena Madiba
3 Re bomojaalahla lehono
4 Re jela kua le kua
5 Rolihlahla Madiba Mandela
6 Rolihlahla hlahlatha o fihle le kua
7 Bahlalerwa le bona ba tsebe khoro thobela
8 Re golele serobadikala
9 Setšhaba sa Thulare se a go hloka, thobela!
[Letl. 107]

KOŠA

KE DINAKO – MT Makobe
Mohlabeledi: Ela … ke dinako!
Bagwabi: Wa tšekatšeka, ijoo …, Botha!
Mohlabeledi: Botha o a gana na?
Bagwabi: Wa tšekatšeka, ijoo …, Botha!
Mohlabeledi: Botha o a babja na?
Bagwabi: Wa tšekatšeka, ijoo …, Botha!

Mohlabeldi: Ela … ke dinako!

Bagwabi: Wa tšekatšeka, ijoo …, Botha!
Wa tšekatšeka, ijoo …, Botha!
[Letl. 158]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 17 DBE/2023
SC/NSC

SEEMA

NI Phala le AP Nkadimeng

Mosadi ke tšhwene o lewa mabogo.

[Letl. 166]

THAI

NI Phala le AP Nkadimeng

Thai! Mahlophaasenya.
Nyepollo: Pula

[Letl. 175] [25]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 18 DBE/2023
SC/NSC

POTŠIŠO YA 11: POTŠIŠO YA SETSOPOLWA

TODI YA BATLOGOLO – M Makgopa, BMT Makobe le AP Nkadimeng

Bala ditsopolwa tše ka tsenelelo le tsinkelo gore o tle o kgone go araba dipotšišo tša
go di latela.

SETSOPOLWA SA E

MMADILLO O LLELANG? – AP Nkadimeng

E rile e le nonwane!
Keleketla!
Kgalekgale mola maswika a sa tematema go be go na le mosadi yo mongwe a hloka
bana. E be e le yena fela motseng wa gabo yo a se nago bana. O be a fetogile selo sa
go bapadiša motseng wa gabo. Mang le mang ge a mmona o be a hiralala ka disego 5
ba mo tšea bjalo ka motho yo a sego a felela. Mmadillo o be a dula motseng wa
Marakane ga Kgoši Magapu. O be a hloka bagwera ka gore batho bohle ba be ba mo
gapa mogofe. Mmadillo o be a hlwela sello ka lebaka la go thonkgega maikutlo. Ge a
eya nokeng goba kgonyeng o be a sepela a nnoši go se na motho yo a tlošanago le
yena bodutu. 10

Ruri ke nnete madimabe ga a hlapše ka gore le ge a hweditše sekgalabjana se be se

sa dule ka lona lebaka la go hloka thari. Kgoši Magapu le yena o be a sa hlwe a mo
kwa bose. O be a bile a mo tšhošetša ka go mo raka motseng wa gagwe. Ka le lengwe
la matšatši Mmadillo a re a robetše a kwa lentšu le mo tlela ditorong.

'Mmadillo, o llelang? Phumola megokgo o lebe kua Sedibeng sa Tilo. Ge o fihla o 15

hlape mahlo ka moo Sedibeng,' gwa realo lentšu la motho wa mosadi.
Mmadillo o ile a phakgama borokong a fegelwa mo a bego a laetša a tšhogile. O be a
thothomela mo nkego o bone selo sa go tšhoša.

[Letl: 15]

11.1 Efa matseno a nonwane ye. (2)

11.2 Ngwala leina la molwantšhwa wa nonwane ye. (1)

11.3 Ka dintlha TŠE THARO efa semelo sa Mmadillo go ya ka diteng tša

setsopolwa se. (3)

11.4 Ka dintlha TŠE PEDI hlaloša bohlokwa bja nonwane ye. (2)

11.5 Na nonwane ye ke ya mohuta mang? Fahlela karabo ya gago. (2)

11.6 Hlatholla ka fao moanegi a rarollotšego bothata ka gona nonwaneng ye. Efa
dintlha TŠE PEDI. (2)

11.7 Ahlaahla molaetša wa nonwane ye ka dintlha TŠE THARO. (3)

LE

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 19 DBE/2023
SC/NSC

SETSOPOLWA SA F

MAPHUNGUBWE (MOŠATE WA MATHOMO WA TLHABOLOGO, KGWEBO LE

BOTHO) – BMT Makobe
1 Ke thaba sekatafola moeding wa dinokakgolo tše pedi,
2 Limpopo le Shashe, noka tša badimo le Modimo,
3 Magahlanong a dinagabotse tša Afrika ya ka Borwa;
4 Moo di nošanago meetse a mokgako gona,
5 Moo di botšišanago wa mesepelo meetseng di fetilego,
6 Moo di rerago tselakgolo, tselatelele monepenepe,
7 Go thulamela lebaleng la naga ya Mozambique,
8 Go be go fihlelela di re ka lewatleng la India, phuu … šwalala …!
9 Ke thababotse, thaba mpatlakana
10 Mola dithaba bontši di tumile ka hlogo tša dintsutswana,
11 Ke thaba sereledi, bodula magošimagolo a bohlale bja go hlompha tlhago,
12 Ke thaba sebopša ka gauta, tshipi le koporo,
13 Thaba seduladithakgathakga tša basadi ba diroto,
14 Bomma badiri ba dipheta tše bekenyago wa naledi le letšatši,
15 Thabakgolo selotaphiri tša bohlale bja Maafrika,
16 Boruatšhukudugauta ya dimaka, dimakatša ditšhabatšhaba.
17 Go wena go phetše bagale ba bohlale bja ngwedi le dinaledi,
18 Ka ge bja letšatši bo be bo ka re tološa,
19 Go wena go phetše mehlobohlobo ka leratorato la Seafrika,
20 Go wena go tswetšwe kgwebišano ya Maindia, Machina, Maphesia,
Maegepeta le Bathobaso,
21 Go wena go ruilwe maphoofolo ohle a emelago Afrika sefaleng sa botse bja
tlhago lefaseng,
22 Mola melapong ya gago go huba mojo wa temo,
23 Bana ba gago ba ipshina ka maswetheswethe a mokhora,
24 Ba thekerekiša theka lenanana, sethabiša pelo tša boratedu.
[Letl. 91–92]

11.8 Efa tšeo di latelago go tšwa temanathetong ya 1:

11.8.1 Sebokantšu sa go laetša sebopego sa Mapungubwe.

11.8.2 Onomatopia ya go laetša modumo wo o hlolwago ke dinoka ge di

tšhela meetse ka lewatleng la India. (2)

11.9 Ngwala moko wa sereto se ka dintlha TŠE PEDI. (2)

11.10 Bontšha mohuta wa poeletšo ye e tšwelelago methalothetong ya 11 le 12 o

be o fe le mohola wa yona. (2)

11.11 Efa tirišo ya setlabelatheto se se tšweletšwago ke methalotheto ya 17 le 18? (2)

11.12 Ke moya ofe wo o fokago seretong se? Fahlela karabo ya gago. (2)
[25]

PALOMOKA YA KAROLO YA B: 25

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 20 DBE/2023
SC/NSC

KAROLO YA C: PAPADI/TERAMA/TIRAGATŠO
Araba potšišo YE TELELE goba YA DITSOPOLWA. Ge o kgethile ditsopolwa
KAROLONG YA B gona araba ye telele KAROLONG ye. Ge o kgethile ye telele
KAROLONG YA B gona kgetha ya ditsopolwa mo go KAROLO ye. Botelele bja karabo
ye telele e be mantšu a 400–450.
POTŠIŠO YA 12: POTŠIŠO YE TELELE
O IPHIHLETŠENG? – LT Maphoso
Sekaseka tikologo ya papadi ye.
Botelele bja karabo e be mantšu a 400–450. [25]

POTŠIŠO YA 13: POTŠIŠO YA DITSOPOLWA

O IPHIHLETŠENG?– LT Maphoso
Bala ditsopolwa tše ka tsenelelo le tsinkelo gore o tle o kgone go araba dipotšišo tša
go di latela.
SETSOPOLWA SA G

(Ka ntle Mosegare Lapeng)

REBONE: (O nyamile) Mahlogonolo mogwera, gape o ka re nka tšea thapo ka

itekeletša.
HLOGI: (O a mo kgothatša) O se bolele bjale, Rebone. Bophelo ga bo felele
mo. 5
REBONE: Ke a go duma ka gore wena ka morago ga mengwaga e se mekae, o
tla be o le se o nyakago go ba sona. Ge e le nna ditoro tša ka tša
bongaka, di padile.
HLOGI: Etse o re morutišigadi Kgoroši o re pasari e padile?
REBONE: (O itlhobogile) Le ge a emaema mosadi wa Modimo, ke bona e ka ke 10
go itshenyetša sebaka ka gore tate a ka no gana ke eya le ge nka
humana pasari yeo.
HLOGI: Bjale o tla bona o dirileng?
REBONE: Ke tla ba ka ipha banna ba dilori gore ke ikgobokeletše tšhelete.
HLOGI: Aowa, mogwera, moo o tla be o itshenya (Go lla mogala). 15
Tšhiwana ye e sa hwego e leta monono.
REBONE: Bjale ke senywe ke tate?
HLOGI: Mogala wa gago ke woo o a lla, Rebone.
REBONE: Hallo.
SARINKI: (Filthara) Rebone mogadibo, ke nna Sarinki. 20
REBONE: (Ka go tenega) Ke a go thuša, Sarinki?
SARINKI: Ke be ke duma go go bona ka tšhoganetšo, mogadibo.
REBONE: Nna nka se kgone Sarinki. Ke swaragane le dilo tše dingwe tša
bohlokwa kudu.
SARINKI: Ao! Hle, mogadibo. 25
REBONE: Le gona ga ke kwešiše, Sarinki.
SARINKI: Ga o kwešiše eng?
REBONE: Hleng o mpitša mogadibo mola buti Benjamene a sešo a go nyala?
Pulamadibogo
[Letl. 28–29]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 21 DBE/2023
SC/NSC

13.1 Laetša tswalano ya babapadi ba ba latelago:

13.1.1 Hlogi le Rebone
13.1.2 Sarinki le Rebone (2)
13.2 Ka dintlha TŠE PEDI bontšha bohlokwa bja ditšhupasefala setsopolweng se. (2)
13.3 Na molwantšhwa wa papadi ye ke mang? Fahlela ka mabaka A MABEDI. (3)
13.4 Hlaloša bohlokwa bja dielemente tše di latelago tša papadi ye ya seyalemoya:
13.4.1 Mminoratho
13.4.2 Mminorathwana (2)
13.5 Hlatholla ka mo thekniki ya tekolapejana e tšweletšwago ke dipolelo tša
Rebone setsopolweng se. Efa dintlha tše PEDI. (2)
13.6 Ke maikutlo a mohuta mang a a go aparelago ge o theeleditše poledišano ya
Sarinki le Rebone? Fahlela ka ntlha E TEE. (2)
LE
SETSOPOLWA SA H
(Ka ntle Mosegare Sethokgweng)
MAHUNELA: (O a bala) …masometharo. Masometharotee…Hai, gape menwana ya
ka ya maoto ga e felele. Dikgomo tše tša ka di a hlaela. Gape go hlaela
menwana ye ya leoto la nngele di hlakana le tše tharo tša ka leotong la
go ja. E re ke ye go di lebelela mola sethokgweng sa gaRamahlodi 5
(O a sepela) Ke nyaka gore ke no fa Rebone tšhelete ya gagwe a ikele
sekolong. Bjale Ngaka Thokgola yena ke … (Go lla mogalamorabana)
O a tseba mola ba nthekelago mogala wo ga ke sa na le nako ya go
khutša. Bjale ke mang? Hallo ke nna Matsemela Mahunela. Ke bolela
le mang? 10
MPOTI: (Filthara) Ke nna Mpoti.
MAHUNELA: Agaa! o dirile gabotse wa letša. Ke kgale ke go nyaka.
MPOTI: Na Rebone o kae, ke palelwa ke go bolela le yena ka mogala?
MAHUNELA: Ke sona seo ke bego ke go nyakela sona. Rebone o tsena sekolo.
MPOTI: O lefeletšwe ke mang? 15
MAHUNELA: Ke ba go mo rata. A ke re wena o tletše ka metlae?
MPOTI: Ke re na ke mang yo a mo lefetšego sekolong?
MAHUNELA: Ke ge e ka ba mang ge e se mogatšagwe, Phaswane.
MPOTI: Phaswane ka moka wa lephodisa?
MAHUNELA: Šemo o a mo tseba. Yena yo. 20
MPOTI: (Ka pefelo) Phaswane a ka se ntšeele mosadi. Phaswane ka moka wa
setlaela?
MAHUNELA: O sa mmitša setlaela? Gomme ke yena mokgonyana wa ka yo mofsa.
MPOTI: Bjale ke a le botša ge. Ge e le gore o rekišitše Rebone mosadi wa ka,
ga le di gadikele go di phura (O tima mogala). 25
MAHUNELA: (O a mo tšhošetša) O bolela le nna bjang mošaa? Mpoti! Mpoti! Hallo!
Halow! Se e kgaotše setlatla sela. (O bolela a le noši) Hee banna! Na
hleng eka dilo tše ke ditoro? (O fegelwa ka lethabo) Lehono gona ka tla
ka sepela gabotse. Ke re di be di tloga di gwaile. (Ditete di a rotha)
Hehehee …! 30
Mminorathwana
[Letl. 60–61]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 22 DBE/2023
SC/NSC

13.7 Laetša semelo sa Mahunela se se utollwago ke diteng tša setsopolwa se ka

dintlha TŠE THARO. (3)

13.8 Efa mmapadihlaedi papading ye. (1)

13.9 Bapetša khwelelo le tšwelelo go ya le ka fao di dirišwago ka gona papading

ye. (2)

13.10 Hlatholla ka mo leina la papadi le nyalelanago le diteng tša yona. Efa dintlha
TŠE THARO. (3)

13.11 Ka dintlha TŠE THARO sekaseka ka fao mongwadi a tlemollotšego lehuto ka

gona papading ye. (3)
[25]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 23 DBE/2023
SC/NSC

POTŠIŠO YA 14: POTŠIŠO YE TELELE

NAGA GA DI ETELANE – MS Serudu

Sekaseka tikologo ya papadi ye.

Botelele bja karabo e be mantšu a 400–450. [25]

POTŠIŠO YA 15: POTŠIŠO YA DITSOPOLWA

NAGA GA DI ETELANE – MS Serudu

Badišiša ditsopolwa tše gore o tle o kgone go araba dipotšišo tša go di latela.

SETSOPOLWA SA I

HUNADI: (O leka go mo rapela) A re boele ka ntlong o nke o yo mpotša

gabotse.
MPHAKA: Ke yo go botšang? (O bolelela godimo)
HUNADI: Tlogela go hlaba lešata o tla re bakela mahlo a baagelane.
MPHAKA: (O kgathotše mahlong) Mahlo a baagelane ga ke na le taba le ona 5
nna.
HUNADI: (O kwatama pele ga gagwe) Ke a go rapela hle Tholo a re tsene ka
ngwakong.
MPHAKA: Sepela ke tla tle ke go hwetša.
HUNADI: Ga o nape wa tloga le nna hle, mogatšaka. O sa šalela eng? 10
MPHAKA: (O ema ka go ikgoga le go ngaletša) A re ye ge!
(Hunadi le Mphaka ba šalane morago ba gomela ka ngwakong. Ba re
go fihla ba dula fase)
HUNADI: Tatago Raisibe, a nke o mpotše hle, mogatšaka, gore o tshwenywa
ke eng moyeng? 15
MPHAKA: (O mo hlaba ka mpa' leihlo) Ke go botše ga kae?
HUNADI: O mpoditše eng, neng?
MPHAKA: Ke go boditše gore ga go seo se ntshwenyago.
HUNADI: Sa go go tsogediša go kotama ka kua tšhengwaneng sona ke eng?
MPHAKA: O reng o fela o ntlhotla ditaba ke go boditše gore ga go seo se 20
ntshwenyago?
HUNADI: Na toro yeo o letšego o e lora e napile e go ferehlile mogopolo?
MPHAKA: A nke o ntebale o ye kerekeng le bana ba gago.
HUNADI: Basadi! O napile o rerešitše ge o re ga o sa ya?
MPHAKA: Botša moruti ke tla tla Sontaga se se tlago. 25
HUNADI: E le gore o hlanamišwa ke eng?
MPHAKA: (O fela pelo) O sefowa na mosadi tena? Ke re ga ke sa ya.
HUNADI: Ijo! Seo o mphihlelago sona ruri ke se segolo.
MPHAKA: (O a ema o tlogela Hunadi a sa dutše) Motho a ka ya le lena basadi a
ka ba a ikhwetša e le lešilo. 30
[Letl. 22]

15.1 Laetša tswalano ya babapadi ba ba latelago:

15.1.1 Mphaka le Tokari

15.1.2 Hunadi le Mphaka (2)

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 24 DBE/2023
SC/NSC

15.2 Ka dintlha TŠE PEDI bontšha bohlokwa bja ditšhupasefala setsopolweng se. (2)

15.3 Na molwantšhwa wa papadi ye ke mang? Fahlela ka mabaka A MABEDI. (3)

15.4 Thulano ye e tšwelelago setsopolweng se ke ya mohuta mang? Tiiša karabo

ya gago. (2)

15.5 Ka dintlha TŠE PEDI hlatholla ka mo toro ya Mphaka e tšweletšago thekniki

ya tekolapejana papading ye. (2)

15.6 Ke maikutlo a mohuta mang a a go aparelago mabapi le taelo ya go re

Mphaka a tliše bana gae pele mmagwe a hlokofala? Fahlela ka ntlha E TEE. (2)

LE

SETSOPOLWA SA J

MPHAKA: (Ka kantorong Yunibesithing) Bjale gona di ntšhitile. Le mo ke bego ke

holofetše gore ke amogetšwe šefa ke ntšhwa ka dikgoro. Go fetela
dileteng tše dingwe go ka se sa nthuša selo. Bokaone ke gomele
Bonwatau. Šefa ke tla be ka fetša lefase ka moka. Le ge go thwe ke
šebešebe phukubje e fula le dinku kua Bonwatau, ba tla nkamogela? Go 5
tšofala le gona go nkakatletše. Ke tsošitše ditšhaba ke bjetše peu yeo nka
se jego mabele a yona. Gagešo ke tla e hloka ka ge ke sa hlwe ke na le
maatla a makaalo. Aowa, ke tla phurollela Hunadi mafahla a ka mme ka
kwa gore yena o di bona bjang tša go gomela Bonwatau.
(Morago ga dithuto Mphaka o napile o leba gae ka pelo e boima) 10
MPHAKA: Mosadi, di šitile Phaahla go ahlola lehono.
HUNADI: Ka mokgwa mang?
MPHAKA: Lengwalo šeleo ipalele.
HUNADI: (O bala lengwalo) A rena re a di bona!
MPHAKA: O a e kgolwa bjale toro yela ya ka? 15
HUNADI: Ke tla be kae kgolwa mogatšaka. Mphaka, ge go dirweng ge ditaba di le ka
sebopego se?
MPHAKA: Go boela ka pitšeng.
HUNADI: O ra go hwa lehu o itebeletše?
MPHAKA: Re šetše re le melora, re sa le tšhabelang? 20
HUNADI: Aowa, Tholo, re ka mpe ra hwela nageng.
MPHAKA: O a belaela ge ba re bjale phiri e robala le dinku?
HUNADI: Go wena e tla ba phiri ye e gagolago. E tla go tlereganya.
Bana ba re tla dirang ka bona?
MPHAKA: Raesibe o tla no šala ka ge a šetše a forane le morwa Nkono. 25
HUNADI: Ga se gona go belegela fase ruri. Sebola o llwe ke tša Mušiwathunya.
Raisibe o šala mo. Re išang gae Tholo?
MPHAKA: Hlogo tše le marapo. Ge e le go di kwa ke di kwele. Go hwa bjalo ka mpša
ke seo ke se boifago ruri.
HUNADI: Joo! Selo sela botšofadi ke namanetona. Wa be wa gapeletšega go boela 30
Bonwatau o itše o ka se tsoge o le beile? Ke gore bjale o a dumela gore
dikgopolo tša gago di bitlelwe?
MPHAKA: Peu ye ke e bjetšego ya khutšo le kagišo o reng ka yona mogatšaka?

[Letl. 99–100]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 25 DBE/2023
SC/NSC

15.7 Laetša semelo sa Mphaka se se utollwago ke diteng tša setsopolwa se ka

dintlha TŠE THARO. (3)

15.8 Efa mmapadihlaedi papading ye. (1)

15.9 Ka dintlha TŠE PEDI hlaloša bohlokwa bja polelonoši setsopolweng se. (2)

15.10 Hlatholla ka mo leina la papadi le nyalelanago le diteng tša yona. Efa dintlha
TŠE THARO. (3)

15.11 Ka dintlha TŠE THARO sekaseka ka fao mongwadi a tlemollotšego lehuto ka

gona papading ye. (3)
[25]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 26 DBE/2023
SC/NSC

POTŠIŠO YA 16: POTŠIŠO YE TELELE

LEHUFA – P Mothupi

Sekaseka tikologo ya papadi ye.

Botelele bja karabo e be mantšu a 400–450. [25]

POTŠIŠO YA 17: POTŠIŠO YA DITSOPOLWA

LEHUFA – P Mothupi

Bala ditsopolwa tše ka go kitimiša mahlo, tsenelelo le tsinkelo gore o tle o kgone go
araba dipotšišo tša go di latela.

SETSOPOLWA SA K

(Lapeng la Ntshepe)

(Ke mantšibua. Ge seširo se bulega re bona Ntshepe le Ntlogeleng ba dutše tafoleng

ba eja dilalelo. Sefahlego sa Ntshepe se šišitše ka manyami)

NTSHEPE: (O bolela ka methamo) Mogatšaka, go na le tabanyana ye ke

nyakago gore re e lokiše. 5
NTLOGELENG: Wena le mang?
NTSHEPE: E lokišwe ke nna le wena. Gape e ama nna le wena. Le gona ke
wena mosadi wa ka.
NTLOGELENG: (Ka swele) Go thoma neng nna le wena re le monna le mosadi?
NTSHEPE: (Ka tlabego) Kgane ga se wena mosadi wa ka? 10
NTLOGELENG: O se nyake go ntlabela lefeela, Ntshepe. Nna ke ile ka ba mosadi wa
gago? A ke re gonabjale o hweditše yo mofsa?
NTSHEPE: Go tloga neng ke na le mosadi yo mofsa? Gona ke mo nyaletšwe ke
mang?
NTLOGELENG: Go reng o botšiša nna? 15
NTSHEPE: Kgane go bolela mang?
NTLOGELENG: (Ka swele) Ga ke tsebe.
NTSHEPE: Mogatšaka, tlogela go nkgalakela ka mehla ge ke re ke bolela le
wena. A ga o bone gore o fokodiša lerato, tlhompho le kagišano ya
rena? 20
NTLOGELENG: A ke re ke kgale lerato la rena le tsenwe ke mpshikela!
NTSHEPE: O a rereša, le nna ke dumelelana le wena. Eupša re swanetše go
alafa mpshikela woo.
NTLOGELENG: A go tlo kgonega.
NTSHEPE: Go sa kgonege go itšeng, hleng batho ka moka ba a kgona? 25
NTLOGELENG: Le ge ba kgona eupša nna le wena re ka se kgone.
NTSHEPE: Go reng re ka se kgone? Kgane bona ba kgona ka dihlare?
NTLOGELENG: O botšiša mang? O reng o sa botšiše lesolela lela la gago go thwego
Lerato?
NTSHEPE: (O šikinya hlogo) Lerato e šetše e le lesolela? 30
NTLOGELENG: O nkwele!
NTSHEPE: Go go kwa gona ke go kwele eupša ga se ka go kwešiša.
[Letl. 24]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 27 DBE/2023
SC/NSC

17.1 Laetša tswalano ya babapadi ba ba latelago:

17.1.1 Lerato le Ntshepe

17.1.2 Ntlogeleng le Ntshepe (2)

17.2 Ka dintlha TŠE PEDI bontšha bohlokwa bja ditšhupasefala setsopolweng se. (2)

17.3 Na molwantšhwa wa papadi ye ke mang? Fahlela ka mabaka A MABEDI. (3)

17.4 Thulano ye e tšwelelago setsopolweng se ke ya mohuta mang? Tiiša karabo

ya gago ka lebaka. (2)

17.5 Ka dintlha TŠE PEDI hlatholla ka mo dipolelo tša Ntlogeleng di tšweletšago

thekniki ya tekolapejana papading ye. (2)

17.6 Ke maikutlo a mohuta mang a a go aparelago mabapi le maitshwaro a

Ntlogeleng papading ye? Fahlela ka ntlha E TEE. (2)

LE

SETSOPOLWA L

RADITHEKISI: (O tsena sefatanageng o a se dumiša) Ke re ke tlo boa le yena mo ka

kgang.Yo a ka rego o tsena ditaba tša ka ke mo romela badimong ka
sethunya se. (O fihla kerekeng) Aga, ke fihlile bjale. A ke tlogele
sefatanaga se mo kgojana gore ba se ke ba mpona ke sa tla kgole.
(O a fologa o batamela kereke) Ke swanetše go mo tšea ba rapela 5
goba ba opela. (O fihla mojako) ebile ke na le mahlatse ka gore ba a
rapela. A ke nape ke bule mojako ka go iketla. (O bula mojako o a
tsena) Aga, ke tsene bjale. Lerato šole mola kgauswi le mosadi yola.
A ke nape ke mo kgwathe re sepele. (O kgotla Lerato ka monwana)
LERATO: (O a tšhoga ebile o bula mahlo) Kgane ke ... 10
RADITHEKISI: (O mo tswalela molomo ka seatla ebile o a sebaseba) A re sepele
gonabjale.
LERATO: (O tšhogile ebile o maketše) Aowa, mogatšaka, batho ba tlo ...
RADITHEKISI: Ge o sa nyake gore ke tsoše kutuku ka mo kerekaneng ya lena a re
sepele. A re sepele ba sa rapela. 15
LERATO: (O a ineela o tšwa le yena) A re sepele ge.
RADITHEKISI: (Ge ba fihla sefatanageng) Tsena ka pela re sepele.
LERATO: (O a tsena ba a sepela) Mogatšaka, o reng o ntatelela mo kerekeng?
RADITHEKISI: (Ka bogale) Hee, wena moitshwarahlephi tena! Tlogela go mpolelela
ka tsebeng. Ke tlo ba ka go tswalela molongwana wo ka ntahle. Le 20
gona ga ke na taba le kerekana ye ya lena.
LERATO: Batho ba tlo reng ge ba bula mahlo ba hwetša ke se gona?
RADITHEKISI: Ba tlo re ga o gona, kgane? Gona go reng batho bao ba gago ba sa
makalele go tšama o hlobolela banna ba ka moka?
[Letl. 58]

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sepedi Leleme La Gae (HL)/P2 28 DBE/2023
SC/NSC

17.7 Laetša semelo sa Radithekisi se se utollwago ke diteng tša setsopolwa se ka

dintlha TŠE THARO. (3)

17.8 Efa mmapadihlaedi papading ye. (1)

17.9 Ka dintlha TŠE PEDI hlaloša bohlokwa bja polelonoši setsopolweng se. (2)

17.10 Hlatholla ka mo leina la papadi le nyalelanago le diteng tša yona. Efa dintlha
TŠE THARO. (3)

17.11 Ka dintlha TŠE THARO sekaseka ka fao mongwadi a tlemollotšego lehuto ka

gona papading ye. (3)
[25]

PALOMOKA YA KAROLO YA C: 25
PALOMOKA YA TLHAHLOBO: 80

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe