Editorial The ‘Idea as Model’ exhibition organised by the Institute for Architecture and Urban

Studies in New York in 1976 addressed a similar concept. In the exhibition catalogue, which
Models was published five years later, Peter Eisenman writes that the model ‘could have an almost
The Idea, the Representation and the Visionary unconscious, unpremeditated, even generative, effect on the design process, that is, a similar
effect to that of a two-dimensional projection to provoke unforeseen “structural” devel-
Anne Holtrop, Job Floris and Hans Teerds opments or even modes of perception in the process of design.’4 He underscores the model’s
(editors of this issue) capacity to render the unimagined visible and to provide space for the unexpected. As a
Bas Princen and Krijn de Koning tribute to this exhibition, this OASE opens with the republication of ‘The Ruins of Represen-
(guest editors) tation’, an essay by the New York-based architect Christian Hubert from the same catalogue.
A second observation is the recognition that in recent decades models have made a
For centuries models have formed a self-evident component of the architectural métier. contribution to architectural discourse that should not be underestimated. We need only cast
They exist in various sorts and sizes, and are deployed at specific points in the design and our minds back to a few of the models by Rem Koolhaas’s OMA bureau. For example, the
construction process. There are models that look precisely like a realised building and two plaster models of the Très Grande Bibliothèque in Paris afforded new insights into
stand in that building’s lobby or in the commissioner’s office. These are scale models that a space that can be read both as mass and as counter-mass, while the model of the cruise
are closely identified with the reality of a building. Other models are used to investigate terminal in Zeebrugge exemplified the power of the iconic form. These are examples of
form, the incidence of light, interrelationships or other spatial principles. They are often architectural objects that exist only and primarily as models.
produced in series: as empiricism in a creative process. Models like these obtain their The final observation is that (architectural) models play an important part in the work of
relevance from a greater whole; they are part of a design process and exist as a metaphori- various artists as well. These models are hardly ever meant to be realised on a different
cal means to communicate about the envisaged structure. scale elsewhere; they work with the dualistic connotations of the model directly. This OASE
There have been moments in the history of architecture that were characterised by a therefore devotes considerable attention to artists who employ models in their work in
model-driven approach. During the De Stijl period, models were not only used exten- any way, shape or form. Although the two disciplines have markedly different motives for
sively, but the architectural elaboration of various realised works also assumed a model-like using models, we are confident that the cross-pollination brought about here will gener-
character. The revolutionary 1960s will always be associated with the models and images ate novel insights about the model’s significance and possibilities. In the visual arts the
of Constant’s utopian New Babylon or Frederick Kiesler’s Endless House. If there is some-
thing that typifies architectural representation today, then it is computer visualisation.
Its influence is unmistakable: it has a huge impact on architecture and architectural (re)
presentation. Nevertheless, the rise of computer visualisation has not affected the model’s
natural place within the architectural métier.1 This possibly has something to do with
the model’s object-like character. Every architectural drawing, computer visualisation, photo
and even film is dominated by perspective and cropping or framing,2 whereas the model
suggests completeness and demonstrates three-dimensionality and substance.3
Models are, however, never completely realistic. Practical and pragmatic adaptations are

Zeebrugge terminal,in ‘Content OMA’, Kunsthal Rotterdam, 2004

necessary in order to be able to produce them to scale: buildings in the immediate surround-

OMA, plaster model of Zeebrugge terminal/gipsmodel van

ings are built from solid wood or blue foam, landscapes are built up using layers of card-
board, and dried twigs serve as trees. It takes but a small step to deliberately manipulate such
a construction in order for it to foreground a particular aspect more emphatically. This
establishes a remoteness from the design’s envisaged reality to present a different reality,
one more perfect or more clear-cut: that of the model itself. In this issue of OASE we discuss
these models, which go a step further than the representation and communication of a
future reality. These models are autonomous objects or structures that evoke associations,
interpretation and imagination. They cannot be reduced to mere instruments in the architec-
tural process but are themselves the product of an architectural or artistic process. In this
OASE the model is pivotal, proceeding from the question of what the model can embody and

photo / foto: Bas Princen

signify, once its essence is expanded beyond its purely representative character.
This specific perspective on the model rests on the intuitive idea that a model unites
different realities in itself in a complex way. That goes beyond the obvious interlinking
of the reality of the model as a concrete and material object on the one hand and the reality
that the model denotes on the other; it is also about the human imagination, which is
given leeway by the model’s inevitable abstraction. This intuitive notion is fed by three
observations:

2 0 2 1
distinction between the reality that is being alluded to and the reality of the model (object) pairing, consists of a very large model based on his memories of the school buildings where
itself lapses; reality and model are never two different things. Something that is ambiguous he was educated. The model is largely composed of abstract volumes, but Kelley has
in architecture is a manifest dualism in art. The representation of architecture that is occasionally introduced cut-away windows and rooftops, which give us insight into details
used in art refers both to real buildings and to the ‘thing’ an sich, by which the work of art and a peek into the interior. He describes it as an incomplete architectural model. This model-
functions in no other manner than what it is at that moment in time, without implications like representation of his own schooling, or what Kelley himself terms ‘a form of mental
for a possible future. The artist appropriates the architectural means, seemingly without a abuse or brainwashing’, primarily depicts the discovery of relatively bizarre details that Kelley
care. However, the artist is accustomed to doing this and is allowed, with all the attendant remembers, while for 80 per cent the buildings are simply no longer to be found in his
risks, to appropriate everything freely. In our opinion it is interesting for the practitioners memory. In contrast with the showcasing of memories, Georges Vantongerloo’s architec-
of architecture to see how this freedom generates fresh insights and meanings for the tural work presents a visionary outlook. As a member of De Stijl he worked wholly in
model’s use, going beyond the solely instrumental. accordance with the group’s mind-set: a prescribed formal idiom, which could serve equally
well as a design for a table as for a skyscraper with an airfield on its roof. Specifically
This issue of OASE is built up from six pairs of articles, plus a closing visual essay. The articles because of his ability to embrace the imagination, Vantongerloo’s works display an inter-
were written separately, but here it is no accident that they are coupled with another text. changeable formal relationship between sculpture, furniture, house and airport.
Most of the sections are comprised of a theoretical article that addresses a particular point, The last pairing is two interviews that address the problematic relationship between the
which is then approached or exemplified from a slightly different angle in the second model and architecture (or the architecture exhibition). After all, the model soon ends up
article, thus adding greater depth, amplifying it or putting it into perspective. The fact that actually representing the architectural project, as a stand-in. Véronique Patteeuw reports on
different perspectives on the model are possible is intrinsic to the essence of the models her informal discussion with Howard Shubert, curator at the Canadian Centre for Archi-
themselves. tecture (CCA), while Job Floris and Hans Teerds interviewed architect Adam Caruso, whose
The first pairing, which consists of this editorial and the tribute to the ‘Idea as Model’ bureau almost never presents models in exhibitions, limiting itself to photoshopped
exhibition, is followed by two reflective articles about models in architecture and in art. images of the models that are employed extensively during the design process.
Christophe Van Gerrewey considers the models in OMA’s oeuvre and ascertains that OMA’s This issue of OASE concludes with a visual essay by the artist and co-guest editor Krijn
models always take on a life of their own, turning into ‘a realisation of what architecture de Koning. He presents a series of his own photos of subjects and objects, ostensibly found
promises, yet can never attain itself’. In Milica Topalovic’s essay she asks herself what it is by chance. Within the context of this issue of OASE, these unmistakably and primarily
that makes a model into a model and, based on work by the artists Guillaume Bijl, Hans conjure up possible buildings. The ‘representation’, which for De Koning is ‘always perfect’,
Schabus and Gregor Schneider, reaches the conclusion that the crucial factor is the ‘reality’ constitutes an agreeable and necessary component of everyday reality for him.
of the model rather than the more obvious reduced scale: ‘Some of them seem to linger on
the edge of reality: they may look too simple or too perfect or even too familiar.’ Models situate themselves somewhere between instrument, representation, object and sculp-
The third coupling consists of an interview with the artist Thomas Demand and a contri- ture. They hold the capacity to represent a diversity of intentions in a very direct manner.
bution by the architect Kersten Geers. On the basis of work by the architect John Hejduk In architecture that representation is characterised by the plausible and lucid rendering of
and the artist Matt Mullican as well as a novel by Jules Romains, Geers demonstrates how original ideas, at a stage that everyday reality has yet to reach. This is how Milica Topalovic
model and reality transform into an interchangeable pair. This interrelationship goes so far encapsulates the model in her contribution: ‘If architecture is a veritable genre of space
that the model replaces reality. Thomas Demand’s work consists of photos of life-size creation, then the model is fictional. If architecture serves to stabilise, reinforce and build
paper constructions that he assembles in front of his camera. He calls these models ‘my up the structure of the real, models can be understood as the architecture of the imaginary.
connection to things around me – intermingled with those I see in existing representations’. If architecture can structure our sense of reality, models can loosen and disrupt that
The works refer to the ‘architecture’ of a scene that is often familiar to us from the news structure – revealing the freedom that we have. . . . On the horizon of reality lies a skyline of
or history, but by showing only the architecture they present us with a completely different, paper volumes, cardboard coulisses and canvas cathedrals: everything reality does not yet
almost commonplace image of these often emotionally charged locations. believe in.’
In the fourth pair of texts, Stefaan Vervoort uses work by the contemporary artists Rita
Nederlandse vertaling op p.25
McBride, Thomas Schütte and Julien Opie to investigate the modus operandi of the
model when it is unfettered by ‘the conundrums of representation haunting it in the archi-
1. Richard Sennett, De ambachtsman (Amsterdam: 3. Juhani Pallasmaa, The Thinking Hand
tectural regime’. What are the meanings and underlying concepts of models when they Meulenhoff, 2008), 52; originally published as The Crafts- (Chichester: Wiley Academy, 2009), 59; Mark Morris,
can be considered in their own right? What quality do models possess if they do not serve man (New Haven, CT: Yale University Press, 2008). Models, Architecture and the Miniature (Chichester:
to represent a building? The photographer Bas Princen, one of this issue’s guest editors, 2. Anthony Vidler, ‘Diagrams of Diagrams: Wiley Academy, 2006), 13.
Architectural Abstraction and Modern Representation,’ 4. Peter Eisenman, ‘Preface’, in: Richard Pommer,
then presents a dummy of the many booklets that he makes when preparing his photos and in: Representations, no. 72 (Berkeley, CA: University Kenneth Frampton and Silvia Kolbowski (eds.), Idea as
books. The scope or context in which the world is presenting itself is often unclear in of California Press, autumn 2000), 7. Model (New York: Rizzoli, 1981), 1.
photos by Princen. His photos therefore seem to escape reality and guide us to the idea
behind that reality. For Princen, a dummy like the one presented here functions like a model:
he uses it to lay bare unexpected relationships.
In the work of Mike Kelley, the freedom of the model compared to built reality leads to
an inverted approach. His Educational Complex, a work that he elucidates in the fifth

2 2 2 3
geen toeval dat Rem Koolhaas juist Redactioneel de maquette in het architectonisch
daar aan Delirious New York werkte, metier niet aangetast.1 Wellicht heeft
terwijl Peter Eisenman en zijn Maquettes dit te maken met het objectmatige
collega’s de architectuur probeerden Het idee, de karakter van de maquette. Waar elke
om te vormen tot een zuiver verbeelding en architectuurtekening, computervi-
intellectueel en formeel concept. het visionaire sualisatie, foto en zelfs film, gedomi-
‘The Ruins of Representation’ is neerd wordt door perspectief en
een overblijfsel uit een ver verleden, Anne Holtrop, uitsnede,2 suggereert de maquette
maar heeft hopelijk ook enige Job Floris volledigheid en toont ze ruimtelijk-
urgentie behouden. en Hans Teerds heid en materialiteit.3
Vertaling: Bookmakers, (kernredactie) Echter, maquettes zijn nooit
Auke van den Berg Bas Princen en helemaal realistisch. Om op schaal
Krijn de Koning gemaakt te kunnen worden, zijn
(gastredacteuren) praktische en pragmatische aanpas-
singen noodzakelijk. Zo worden
Maquettes vormen sinds eeuwen gebouwen in de omgeving uit massief
een vanzelfsprekend onderdeel van hout of blauw schuim opgetrokken;
het architectonisch metier. Ze zijn landschappen worden in lagen
er in verschillende soorten en maten, karton opgebouwd; gedroogde tak-
en worden ingezet op specifieke ken volstaan voor bomen. Het is
momenten in het ontwerp- en bouw- een kleine stap om een dergelijke
proces. Er zijn maquettes die precies constructie bewust te manipuleren
lijken op een gerealiseerd gebouw. om daarmee een bepaald aspect
Ze staan in de lobby van dat gebouw, sterker naar voren te brengen. Daar-
of op de kamer van de opdracht- mee ontstaat distantie ten opzichte
gever. Het zijn schaalmodellen, die van de beoogde realiteit van het
sterk vereenzelvigd worden met ontwerp, om een andere (volmaak-
de realiteit van een gebouw. Andere tere of duidelijkere) realiteit te
maquettes worden juist gebruikt tonen: die van de maquette zelf.
om vorm, lichtval, onderlinge relaties In dit nummer van OASE bespreken
of andere ruimtelijke principes we deze maquettes, die een stap
te onderzoeken. Ze worden vaak in verder gaan dan de representatie en
reeksen gemaakt: als empirie in communicatie van een toekomstige
een creatief proces. Maquettes als werkelijkheid. Deze maquettes
deze halen hun relevantie uit een zijn zelfstandige objecten of construc-
groter geheel. Ze zijn onderdeel ties, die aanzetten tot associatie,
van een ontwerpproces en bestaan interpretatie en verbeelding. Ze laten
als overdrachtelijk middel om te zich niet reduceren tot instrumen-
communiceren over het beoogde ten in het architectonische proces,
bouwwerk. maar zijn zelf het resultaat van dit
Er zijn momenten in de architec- architectonische of artistieke proces.
tuurgeschiedenis die worden geken- Deze OASE stelt, kortom, de ma-
merkt door modelmatige benade- quette centraal vanuit de vraag wat
ring. Van de periode van De Stijl kan de maquette kan zijn en betekenen,
worden gesteld dat er niet alleen zodra niet enkel haar representatieve
veel met maquettes werd gewerkt, karakter haar essentie is.
maar dat ook de architectonische Dit specifieke perspectief op
uitwerking van verschillende gerea- de maquette steunt op het intuïtieve
liseerde werken een maquette- idee dat een model op een com-
achtige karakteristiek hebben gekre- plexe wijze verschillende realiteiten
gen. De revolutionaire jaren zestig in zichzelf samenbrengt. Dat gaat
blijven voor altijd verbonden met de niet alleen over de voor de hand
maquettes en beelden van Constant’s liggende verknoping van de realiteit
utopische Nieuw Babylon of Frede- van de maquette als concreet en
rick Kiesler’s Endless House. Als materieel object enerzijds en de
iets vandaag de dag de architectoni- realiteit waarnaar de maquette ver-
sche representatie kenmerkt, dan wijst anderzijds, maar ook over
is het wel de computervisualisatie. de menselijke verbeelding, die door
De invloed daarvan is onmiskenbaar; de onvermijdelijke abstractie van
ze heeft een enorme impact op de het model de ruimte krijgt. Dit
architectuur en de architectonische intuïtieve idee is gevoed door drie
(re)presentatie. Desondanks heeft observaties:
de opkomst van de computervisuali- De in 1976 door het Institute for
satie de vanzelfsprekendheid van Architecture and Urban Studies in

2 5
New York georganiseerde tentoon- scheid tussen de werkelijkheid waar- verkleinde schaal de cruciale factor lijkheid leidt in het werk van Mike objecten die, ook en vooral door de
stelling Idea as Model adresseert min naar gerefereerd wordt, en de is, maar eerder de ‘realiteit’ van Kelley tot een omgekeerde benade- context van deze OASE , ondubbel-
of meer hetzelfde idee. In de catalo- werkelijkheid van het model (object) het model: ‘some of them seem to ring. Zijn werk Educational Complex, zinnig aan mogelijke gebouwen
gus van deze tentoonstelling, die vijf zelf. Werkelijkheid en model zijn linger on the edge of reality: they door hemzelf toegelicht in het doen denken. De ‘verbeelding’, die
jaar later werd gepubliceerd, schrijft in de beeldende kunst nooit twee might look too simple or too perfect vijfde koppel in deze OASE, bestaat in zijn woorden ‘altijd perfect’ is,
Peter Eisenman dat de maquette verschillende dingen. Wat in de archi- or even too familiar’. uit een zeer grote maquette die vormt voor hem een aangenaam
‘could have an almost unconscious, tectuur ambigu is, is in de kunst Het derde koppel bestaat uit gebaseerd is op zijn herinneringen en noodzakelijk onderdeel van de
unpremeditated, even generative, een manifest dualisme. De represen- een interview met de kunstenaar aan de schoolgebouwen waarin alledaagse werkelijkheid.
effect on the design process, that is, tatie van architectuur die in de kunst Thomas Demand en een bijdrage van hij werd onderwezen. De maquette
a similar effect to that of a two- wordt gehanteerd, verwijst zowel de architect Kersten Geers. Geers bestaat voor een groot gedeelte Maquettes situeren zich tussen instru-
dimensional projection to provoke naar reële bouwwerken, als naar het demonstreert, aan de hand van het uit abstracte volumen, maar af en toe ment, representatie, object en
unforeseen “structural” developments ‘ding’ an sich, waarbij het kunst- werk van architect John Hejduk, heeft Kelley opengewerkte ramen sculptuur. Ze bevatten het vermogen
or even modes of perception in werk op geen enkele andere manier kunstenaar Matt Mullican en een en daken aangebracht, die ons inzicht om op een zeer directe manier uit-
the process of design’.4 Hij benadrukt functioneert, dan als wat het op roman van Jules Romains, hoe model geven in details en in het interieur. eenlopende intenties te verbeelden.
de mogelijkheid van het model dat moment is, zonder consequenties en realiteit tot een uitwisselbaar paar Hij noemt het zelf een incompleet In de architectuur wordt die ver-
om het ongedachte zichtbaar te ma- naar een mogelijke toekomst. De verworden. Die relatie gaat zo ver, architectonisch model. Deze model- beelding gekenmerkt door het aan-
ken en ruimte te bieden aan het kunstenaar eigent zich schijnbaar dat het model de realiteit vervangt. matige verbeelding van zijn eigen nemelijk en inzichtelijk maken
onverwachte. Als hommage aan deze zorgeloos de middelen van de archi- Thomas Demand’s werk bestaat scholing, of om met Kelley zelf te spre- van oorspronkelijke ideeën, waar de
tentoonstelling opent deze OASE tectuur toe. De kunstenaar is dat uit foto’s van levensgrote constructies ken, ‘een vorm van geestelijk mis- realiteit van alledag nog niet aan
met de herpublicatie van het essay echter gewend en mag zich, met alle van papier, die hij voor zijn camera bruik of hersenspoelen’, verbeeldt toe is. Zo vat Milica Topalovic in deze
‘The Ruins of Representation’ van risico’s van dien, alles vrijelijk toeëi- in elkaar zet. Zelf noemt hij deze vooral de ontdekking van relatief OASE de maquette samen: ‘Als de
de New Yorkse architect Christian genen. Voor de architectuur is het, modellen ‘mijn relatie met dingen bizarre details die Mike Kelley wel architectuur zelf het non-fictie genre
Hubert uit dezelfde catalogus. ons inziens, interessant om te zien om me heen – vermengd met dingen onthouden heeft, terwijl 80 procent is van het maken van ruimte, kan
Een tweede observatie is de hoe deze vrijheid nieuwe inzichten die ik in bestaande representaties van de gebouwen domweg niet de maquette het fictieve genre inne-
onderkenning dat maquettes een niet en betekenissen voor het gebruik zie’. De werken verwijzen naar meer in zijn geheugen terug te vin- men. Waar de architectuur onze
te onderschatten bijdrage hebben van de maquette genereert, voorbij- de ‘architectuur’ van een scene, die den is. In tegenstelling tot het tonen realiteit structureert en er op door
geleverd aan het architectonisch gaand aan het enkel instrumentele. we vaak vanuit het nieuws of de van herinneringen toont Georges bouwt, kan de maquette die reali-
discours van de afgelopen decennia. geschiedenis kennen, maar die ons, Vantongerloo in zijn architectonisch teit oprekken en doorbreken, om
Als voorbeeld hoeven we maar Dit nummer van OASE is opgebouwd door alleen de architectuur te tonen, werk juist een visionaire blik. Als alleen al een verschil te maken.
enkele maquettes in herinnering te uit zes artikelparen, plus een afslui- een geheel ander en bijna alle- lid van De Stijl werkte hij geheel in de Op de horizon van de realiteit ligt
roepen van Rem Koolhaas’ bureau tend beeldessay. De artikelen zijn los daags beeld geven van de vaak bela- De Stijl mind set: een voorgeschreven een skyline van papieren massa’s,
OMA. Zo hebben de twee gipsen van elkaar geschreven, maar worden den locaties. vormentaal, die zowel dienst kon kartonnen coulissen en canvas kathe-
modellen van de Très Grande Biblio- hier niet bij toeval gekoppeld aan In het vierde koppel onderzoekt doen als ontwerp voor een tafel als dralen... alles waar de realiteit nog
thèque in Parijs een nieuw inzicht een andere tekst. Veelal bestaat Stefaan Vervoort aan de hand van voor een wolkenkrabber met vlieg- niet in gelooft.’
gegeven in een ruimte, die zowel een sectie uit een theoretisch artikel, werk van de hedendaagse kunste- veld op het dak. Juist door zijn vermo-
als massa en als contramassa gelezen waarin een bepaald punt wordt ge- naars Rita McBride, Thomas Schütte gen de verbeelding te omarmen, 1. Richard Sennett,
kan worden. Het model van de adresseerd, dat in het tweede artikel en Julien Opie wat de modus tonen de werken van Vantongerloo De ambachtsman (Amsterdam:
cruiseterminal in Zeebrugge heeft net vanuit een ander gezichtspunt operandi is van de maquette, als ze een uitwisselbare relatie in vorm Meulenhoff, 2008), 52.
op zijn beurt de kracht van de iconi- wordt benaderd of geconcretiseerd, geen ‘last heeft van de raadsels tussen sculptuur, meubel, huis en 2. Anthony Vidler, ‘Diagrams of
sche vorm verduidelijkt. Het zijn en daardoor verdiept, versterkt rond representatie, waardoor ze in vliegveld. Diagrams: Architectural Abstraction
voorbeelden van architectonische of juist gerelativeerd. Dat op de de context van de architectuur Het laatste paar bevat twee and Modern Representation,’ in:
objecten die enkel en voornamelijk maquette verschillende perspectieven wordt geplaagd’. Wat zijn de beteke- interviews, waarin de problematische Representations, no. 72 (Berkeley,
als maquette bestaan. mogelijk zijn, behoort tot de essentie nissen en concepten van maquettes, relatie tussen het model en de CA:, University of California Press,
Ten slotte de constatering dat van de maquettes zelf. als ze op zichzelf beschouwd kun- architectuur(tentoonstelling) wordt najaar 2000), 7.
ook in het oeuvre van verschillende Na het eerste koppel, bestaande nen worden? Wat is de kwaliteit van behandeld. Het model immers komt 3. Juhani Pallasmaa, The Thinking
kunstenaars (architectonische) uit dit redactioneel en de hommage maquettes, als ze niet dienen een al snel vóór het architectonische Hand (Chichester: Wiley Academy,
maquettes een belangrijke rol spelen. aan de Idea as Model-tentoonstelling, gebouw te representeren? Vervol- project te staan. Véronique Patteeuw 2009), 59; Mark Morris, Models,
Deze maquettes zijn bijna nooit volgen twee beschouwende artike- gens toont fotograaf Bas Princen, doet verslag van haar informele Architecture and the Miniature
bedoeld om elders op een andere len over maquettes in de architectuur een van de gastredacteuren van dit gesprek met Howard Shubert, con- (Chichester: Wiley Academy, 2006), 13.
schaal gerealiseerd te worden; en in de kunst. Christophe Van nummer, een dummy van de vele servator van het Canadian Centre for 4. Peter Eisenman, ‘Preface’, in:
ze werken direct met de dualistische Gerrewey beschouwt de maquettes boekjes die hij maakt voorafgaand Architecture (CCA); Job Floris en Richard Pommer, Kenneth Frampton
connotaties van de maquette. In in het oeuvre van OMA en consta- aan zijn foto’s en boeken. In de Hans Teerds interviewden architect and Silvia Kolbowski (eds.), Idea
deze OASE is er daarom relatief teert dat OMA’s modellen altijd een foto’s van Princen is vaak onduide- Adam Caruso. Zijn bureau laat as Model (New York: Rizzoli, 1981), 1.
veel aandacht voor kunstenaars die eigen leven ontwikkelen, waarbij lijk, in welke omvang of relatie nauwelijks maquettes zien op ten-
in hun oeuvre op enigerlei wijze de maquette verwordt tot ‘een reali- de wereld zich toont, waardoor de toonstellingen, maar volstaat met
maquettes hanteren. Hoewel beide satie van wat de architectuur wel foto’s aan de werkelijkheid lijken bewerkte beelden van de in het
disciplines de maquette vanuit belooft, maar nooit zelf kan bereiken’. te ontsnappen en ons voeren naar ontwerpproces veelvuldig gebruikte
onderling sterk verschillende motie- Milica Topalovic vraagt zich in haar het idee achter die werkelijkheid. modellen.
ven inzetten, zijn we ervan over- bijdrage af wat een maquette tot Een dummy, zoals hier getoond, Het nummer besluit met een
tuigd dat de kruisbestuiving die hier maquette maakt, en komt aan de werkt voor Princen als een maquet- beeldessay van de kunstenaar en
plaatsvindt nieuwe inzichten over hand van werk van de kunstenaars te: hij legt er onverwachte relaties mede-gastredacteur Krijn de Koning.
de betekenis en mogelijkheden van Guillaume Bijl, Hans Schabus en mee bloot. Hij laat een door hem gemaakte
de maquette zal genereren. In de Gregor Schneider tot de conclusie De vrijheid van het model ten serie foto’s zien van schijnbaar
beeldende kunst vervalt het onder- dat niet de voor de hand liggende opzichte van de gebouwde werke- toevallig gevonden voorwerpen of

2 6