Death and Funeral Practices in Poland
Death and Funeral Practices in Poland
in Poland
List of Figures x
List of Tables xii
List of Abbreviations xiii
Contributors xv
Acknowledgments xvii
1 Poland: Introduction 1
ANNA DŁUGOZIMA, ANNA E. KUBIAK, AND
AGNIESZKA WEDEŁ-DOMARADZKA
2 History 4
ANNA E. KUBIAK, AGNIESZKA WEDEŁ-DOMARADZKA,
AND ANNA DŁUGOZIMA
3 Mortality 15
PIOTR SZUKALSKI
5 Governance 44
ANNA DŁUGOZIMA AND
AGNIESZKA WEDEŁ-DOMARADZKA
8 The Funeral 62
ANNA E. KUBIAK
General Characteristics 62
The Principal Components of a Funeral 63
After Death 63
Funeral Arrangements 63
Artifacts 64
Humanizing the Corpse 64
Viewing the Deceased 65
The Traditional Funeral Ceremony 65
At the Cemetery 66
Funeral Meal 66
Polish Savoir Vivre at Funerals 67
Differences Between the Village and the City 67
Economic Differences 68
Humanistic Ceremony 68
Beyond the Framework of Tradition 69
viii Contents
New Technologies 71
Funerals of Motorcyclists 71
Funerals and Cemeteries of Animals 72
9 Funeral Costs 76
ANNA DŁUGOZIMA
11 Cremation 100
ANNA E. KUBIAK AND ANNA DŁUGOZIMA
Index 124
Figures
DOI: 10.4324/9781003207634-1
2 Anna Długozima et al.
Figure 1.1 The location of Poland in the context of Europe, taking into account
the administrative division and the partitions of Poland. Prepared by
the authors using QGIS3 tools.
References
Długozima Anna 2020, “Social Infrastructure of Burial Nature in Poland
by Voivodeships – Conditions and Changes”, Acta Sci. Pol. Administratio
Locorum, 19(1), 21–34
GUS Główny Urząd Statystyczny (Statistics Poland) 2021. https://stat.gov.pl/en/
basic-data/ [21.10.2021]
GUS 2019, “Poland in the European Union. A statistical portrait, Statistical
Products Department”. http://stat.gov.pl [21.10.2021]
Niewiadomski Zbigniew 2003, Planowanie przestrzenne. Zarys systemu (Spatial
Planning. System outline), Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa
NIK 2016, Zarządzanie cmentarzami komunalnymi (Management of municipal
cemeteries). https://www.nik.gov.pl/plik/id,12230,vp,14613.pdf [10.04.2022]
“Poland in the European Union. A statistical portrait, Statistical Products
Department” 2019. http://stat.gov.pl [21.10.2021]
Rogowska Barbara 2014, “Stanowisko władz komunistycznych w latach
siedemdziesiątych XX wieku w zakresie cmentarnictwa wyznaniowego i ko-
munalnego” (The position of the communist regime on the religious and
communal cemeteries in the 1970s.), Annales Universitatis Paedagogicae
Cracoviensis. Studia Politologica XIII, 165, 75–93
Smętkowski Maciej, Wójcik Piotr 2009, “Regiony w Europie Środkowo-
Wschodniej: Tendencje i Czynniki Rozwojowe” (Regional Development in
Central and Eastern European Countries: Trends and Factors), Raporty i
analizy EUROREG, 3, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i
Lokalnych EUROREG, Warszawa. https://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_
euroreg_publications_files/2725/smtkowski,_wjcik_(2009)_regiony_w_ew_-_
tendencje_i_czynniki_rozwojowe.pdf [21.10.2021]
Staszyńska Maria 2020, “Regionalne zróżnicowanie pochówków w Polsce” (The
Regional Diversification of Burials in Poland), Przegląd Socjologii Jakościowej,
16(4), 210–231
Winnicki Zdzisław 2017, “Europa Środkowa czy Europa Środkowo-Wschodnia?
Europejskie kręgi cywilizacyjne” (Eastern or Central-Eastern Europe?
European civilization circles), Wschodnioznawstwo, 11, 11–20
Poland
Długozima Anna 2020, Social Infrastructure of Burial Nature in Poland by
Voivodeships – Conditions and Changes, Acta Sci. Pol. Administratio Locorum,
19(1), 21–34
GUS Główny Urząd Statystyczny (Statistics Poland) 2021.
https://stat.gov.pl/en/basic-data/ [21.10.2021]
GUS 2019, Poland in the European Union. A statistical portrait, Statistical Products
Department. http://stat.gov.pl [21.10.2021]
Niewiadomski Zbigniew 2003, Planowanie przestrzenne. Zarys systemu (Spatial
Planning. System outline), Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa
NIK 2016, Zarządzanie cmentarzami komunalnymi (Management of municipal
cemeteries). https://www.nik.gov.pl/plik/id,12230,vp,14613.pdf [10.04.2022]
Poland in the European Union. A statistical portrait, Statistical Products
Department 2019. http://stat.gov.pl [21.10.2021]
Rogowska Barbara 2014, “Stanowisko władz komunistycznych w latach
siedemdziesiątych XX wieku w zakresie cmentarnictwa wyznaniowego i
komunalnego” (The position of the communist regime on the religious and
communal cemeteries in the 1970s.), Annales Universitatis Paedagogicae
Cracoviensis. Studia Politologica XIII, 165, 75–93
Smętkowski Maciej , Wójcik Piotr 2009, “Regiony w Europie Środkowo-
Wschodniej: Tendencje i Czynniki Rozwojowe” (Regional Development in Central
and Eastern European Countries: Trends and Factors), Raporty i analizy
EUROREG, 3, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych
EUROREG, Warszawa.
https://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_euroreg_publications_files/2725/smtkow
ski,_wjcik_(2009)_regiony_w_ew_-_tendencje_i_czynniki_rozwojowe.pdf
[21.10.2021]
Staszyńska Maria 2020, “Regionalne zróżnicowanie pochówków w Polsce” (The
Regional Diversification of Burials in Poland), Przegląd Socjologii Jakościowej,
16(4), 210–231
Winnicki Zdzisław 2017, “Europa Środkowa czy Europa Środkowo-Wschodnia?
Europejskie kręgi cywilizacyjne” (Eastern or Central-Eastern Europe? European
civilization circles), Wschodnioznawstwo, 11, 11–20
History
Act of 17 March 1932 on the burial of the dead and ascertaining the cause of death
(JoL of 1932 No.35 item.359)
Act of 22 November 2018 on graves of veterans fighting for freedom and
independence of Poland (JoL of 2018, item.2529).
Ariès Philippe 1982, The Hour of Our Death. The Classic History of Western
Attitudes Towards Death Over the Last One Thousand Years, Oxford University
Press, Oxford
Basic Sanitary Act of 19 July 1919 (JoL of 1919, 9No.63 item.371).
Biegeleisen Henryk 1930, Śmierć w obrzędach, zwyczajach i wierzeniach ludu
polskiego (Death in the rites, customs, and beliefs of the Polish people), Dom
Książki Polskiej, Warszawa
Burak Marek , Okólska Hanna 2007, Cmentarze dawnego Wrocławia (Cemeteries
of old Wrocław), Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław
Concordat between the Holy See and the Republic of Poland , signed in Rome on
10 February 1925 (ratified in accordance with the Act of 23 April 1925, JoL. of
1925. No.47, item 324). (JoL of 1925 No.72, item.501)
Czartoryska Izabela 1805, Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów
(Miscellaneous thoughts on how to establish gardens), Wilhelm Bogumił Korn print,
Wrocław
Chróścicki Juliusz A. 1974, Pompa Funebris. Z dziejów kultury staropolskiej,
(Pompa Funebris. From the history of Old Polish culture), PWN, Warszawa
Danecka Aleksandra 2004, “Zakłady pogrzebowe w przedwojennej Warszawie”
(Funeral homes in pre-war Warsaw), Memento 1, 15
Dziobek-Romański Jacek , 1998, Cemeteries – outline of historical, legal and
canonical regulations [in:] “Rocznik Historyczno-Archiwalny”, T. XIII, Przemyśl, pp.
3–32.
Dąbrowska Joanna 2006, Charakterystyka cmentarzy i usług pogrzebowych na
terenie Gdyni w latach 1920–1939 (Characteristics of cemeteries and funeral
services in Gdynia between 1920–1939), Master Thesis, University of Gdansk
Długozima Anna 2020, How might landscapes be better designed to accommodate
increasing cremation practices in Europe? Vol. 87, Landscape Online, 1–31
Fisher Adam 1921, Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego (Funeral customs of the
Polish people), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów
Gajewska Magdalena 2009, Prochy i Diamenty. Kremacja ciała zmarłego
człowieka jako zjawisko społeczne i kulturowe (Ashes and Diamonds. Cremation of
the body of a dead person as a social and cultural phenomenon), Nomos, Kraków
Janiszewska-Jakubiak Dorota 2020, “Zachować pamięć” (Preserve the memory)
(in:) Czyż A. S. , Gutowski B. (eds) Podręcznik do inwentaryzacji polskich
cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju (Manual for the inventory of Polish
cemeteries and tombstones abroad), Wydawnictwo Polonika, Warszawa, 3–8
Kolbuszewski Jacek 1996, Cmentarze (Cemeteries), Wydawnictwo Dolnośląskie,
Wrocław
Krzywobłocka Bożena 1986, Stare i nowe obyczaje (Old and new customs), IWZZ,
Warszawa
Kubiak Anna E. 2015, Pogrzeby to nasze życie (Funerals are our lives), IFiS PAN,
Warszawa
“List Episkopatu Polski w sprawie kremacji” (Letter of the Polish Episcopate on
cremation). http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/news.php?id=40254&s=opoka
[21.11.2012].
Łuka Alicja 1956, Kultura Pomorska na Pomorzu Wschodnim (Pomeranian Culture
in Eastern Pomerania), Muzeum Pomorskie, Gdańsk
Lewandowski Henryk 1939, “O większą kulturę w cmentarnictwie. Z rozważań i
doświadczeń przy zakładaniu cmentarzy” (For More Culture in Cemeteries. From
Cemetery Establishment Considerations and Experiences), Teologia Praktyczna,
Vol. 1–3, 225–236
Majdecka-Strzeżek Anna 2016, “Ogrody wiecznej pamięci w krajobrazie
kulturowym” (Memorial gardens in the cultural landscape), Kwartalnik Architektury i
Urbanistyki, No. 3, 23–36
Majdecki Longin 2008, Historia ogrodów (Gardens history), PWN, Warszawa
Ordinance of the Minister of Internal Affairs of 23 October 1936 issued in
agreement with the Ministers of Military Affairs and Social Welfare on the
implementation of the Act of 28 March 1933 on war graves and cemeteries (JoL
No.85, item.595).
Mórawski Kazimierz 1989, Przewodnik historyczny po cmentarzach warszawskich
(Historical Guide to Warsaw Cemeteries), Wydawnictwo PTTK “Kraj”, Warszawa
Ordinance of the Minister of Social Welfare of 30 November 1933 on the burial of
the dead and ascertaining the cause of death, issued in agreement with the
Minister of the Interior and the Minister of Religious Denominations and Public
Enlightenment. https://sip.lex.pl/#/act/16836594/86666/chowanie-zmarlych-i-
stwierdzanie-przyczyny-zgonu?cm=RELATIONS.
Ordinance of the Ministry of Public Health of 6 May 1920 On the transportation and
exhumation of corpses (JoL of 1920 No.42, item.257).
Rogowska Barbara 2014, “Stanowisko władz komunistycznych w latach
siedemdziesiątych XX wieku w zakresie cmentarnictwa wyznaniowego i
komunalnego” (The position of the communist regime on the religious and
communal cemeteries in the 1970s.), Annales Universitatis Paedagogicae
Cracoviensis Studia Politologica, XIII, Folia 165, 75–93
Rudkowski Tadeusz 2003, “Jak wyprowadzono cmentarze z miast polskich na
przełomie XVIII i XIX wieku” (How cemeteries were moved out of Polish cities at
the turn of the 18th and 19th centuries) [in:] Studium Urbis Charisteria Teresiae
Zarębska Anno Iubilaei Oblata, Wydawnictwo Książkowe “Linia”, Gdańsk, 189–194
Stachowiak Andrzej 2015, “Niemieckie cmentarze na Ziemiach Zachodnich jako
miejsca niepamięci” (German Cemeteries in the Western Lands as the Places of
Oblivion), Prace Etnograficzne, 43 (2), 123–140
Mortality
GUS 2014, “Prognoza ludności” (Population forecast). Prognoza ludności - Baza
Demografia - Główny Urząd Statystyczny [04.02.2023].
GUS 2022. Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Roczniki
statystyczne / Roczniki Statystyczne / Rocznik Demograficzny 2022 [04.02.2023].
Szukalski Piotr 2021, “Czy Covid-19 wpłynął na zmianę miejsca zgonu Polaków?”
(Did Covid-19 affect the change in the place of death of Poles?), Demografia i
Gerontologia Społeczna. Biuletyn Informacyjny, No. 1,
http://hdl.handle.net/11089/37729 [01.02.2023].
Wróblewska Wiktoria 2019, “Zmiana liczby zgonów i trwania życia w latach
2016–2018. Przyczynek do analizy zgonów w Polsce” (Change in deaths and life
expectancy from 2016 to 2018. A contribution to the analysis of deaths in Poland),
Studia Demograficzne, No. 1(175), 9–25. 10.33119/SD.2019.1.1 [01.02.2023].
Governance
Act of 12 March 2004 On social assistance (JoL of 2021, item. 2268).
Act of 28 March 1933 on war graves and cemeteries (JoL of 2018, item. 2337).
Deloitte 2014, Polish Construction Companies 2013 – key players, development
and diversification prospects. https://www2.deloitte.com/ [12.04.2022].
Lis Piotr 2019, Negotiations, expropriation and compensation for establishing
cemeteries in Poland an overview of the subject matter, Acta Universitatis
Lodziensis Folia Geographica Socio-Oeconomica, 35, 47–57.
Niewiadomski Zbigniew 2003, Planowanie przestrzenne. Zarys systemu (Spatial
planning. Legal framework), LexisNexis, Warszawa.
NIK 2016, Zarządzanie cmentarzami komunalnymi (Municipal cemeteries
management). https://www.nik.gov.pl/plik/id,12230,vp,14613.pdf [12.04.2022].
The Funeral
Howarth Glennys 1996, Last rites. The work of the modern funeral director,
Baywood Publishing Company, Amityville, New York.
Kubiak Anna E. 2015, Pogrzeby to nasze życie (Funerals are our lives), IFiS PAN,
Warszawa.
Kultura Pogrzebu 2012, 8, 19.
Laderman Gary 2003, Rest in Peace. A cultural history of death and the funeral
home in twentieth-century America, Oxford University Press, Oxford.
Memento 2006, 1, 17–19.
Memento 2007, 4, 11.
Memento 2007, 6, 36.
Ostrowska Antonina 1997, Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa
(Death in the experience of the individual and socjety), IFiS PAN, Warszawa.
Walter Tony 2001, “Sekularyzacja” (Secularization), in: Parkes C. , Laungani P. ,
Young B. (eds.), Przemijanie w kulturach. Obyczaje żałobne, pocieszenie i
wsparcie (Passing in Cultures. Mourning customs, consolation and support),
Astrum, Wrocław, 232–261.
Funeral Costs
Franczyk Adam 2017, “Pochówek nomen nominandum” (Nomen nominandum
burial), Memento. Dwumiesięcznik Funeralny, 4, 16–19.
Grodziska Beata 2019, “Sprawienie pochówku przez gminę w świetle orzecznictwa
sądów administracyjnych” (Conducting a burial by the commune in the light of the
judicature of administrative courts), Studenckie Prace Prawnicze,
Administratywistyczne i Ekonomiczne, 28, 221–234.
Kubiak Anna E. , 2015, Pogrzeby To Nasze Życie (Funerals Are Our Lives), IFIS
PAN, Warszawa.
Lewandowicz-Machnikowska Monika 2015, “Zasiłki pogrzebowe i inne świadczenia
na pokrycie kosztów pogrzebu i upamiętnienia osoby zmarłej” (Death grants and
other allowances aiming at covering of funeral and commemoration costs) (in:)
Gołaczyński J. , Mazurkiewicz J. , Turłukowski J. , Karkut D. (eds), Non omnis
moriar: osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka: zagadnienia
wybrane, Oficyna Prawnicza Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 554–566
https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/79431/edition/77872?langu
age=pl [12.04.2022].
NIK 2016, Zarządzanie cmentarzami komunalnymi (Management of municipal
cemeteries). https://www.nik.gov.pl/plik/id,12230,vp,14613.pdf [12.04.2022].
Omega , 2020, Raport branżowy. Industry report, Magazyn Omega. Idea book dla
branży pogrzebowej, No. 1, 10–14.
Wolicki Krzysztof 2018, Petycja w sprawie podwyższenia kwoty zasiłku
pogrzebowego do wysokości 6000 zł (Petition to increase the amount of funeral
benefit to PLN 6000). https://www.polskiestowarzyszeniepogrzebowe.pl
[12.04.2022].
Cremation
Ariès Philippe 1989, Człowiek i śmierć (The hour of our death), PIW, Warszawa.
Building Law Act, JoL 1994, No.89, item. 414.
Długozima Anna 2020, How might landscapes be better designed to accommodate
increasing cremation practices in Europe?, Landscape Online, vol. 87, 1–31.
Gajewska Magdalena 2009, Prochy i Diamenty. Kremacja ciała zmarłego
człowieka jako zjawisko społeczne i kulturowe (Ashes and Diamonds. Cremation of
the body of a dead person as a social and cultural phenomenon), Nomos, Kraków.
Jasiński Andrzej 2012, “O zjawisku dematerializacji formy architektury
współczesnej” (On dematerialization of forms of contemporary architecture),
Czasopismo Techniczne . Architektura, vol. 5-A/2, 240–245.
Kolek Antoni , Lang Grzegorz , Kozłowski Łukasz 2019, Branża pogrzebowa w
Polsce (The funeral industry in Poland), Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki
Ekonomicznej, Warszawa.
Polish Classification of Building Facilities, JoL 1999, No. 112, item. 1316.
Polish Classification of Products and Services, JoL 2015, item. 1676.
Zamasz Jan 2007, “Architektura cmentarza komunalnego w Świdniku k. Lublina.
Autorskie doświadczenie projektowo-realizacyjne” (Architecture of the municipal
cemetery in Swidnik by Lublin. Project and constructing experience of the author),
Teka Komisji Arch.-Urb. i Studiów Krajobrazowych, vol. 3, 189–202.
Commemoration and Memoralisation
Act of 2 July 1947 on the commemoration of the martyrdom of the Polish Nation
and other Nations in Auschwitz (JoL No. 52, item. 265, as amended).
Act of 24 February 2022 on the protection of national heritage related to the names
of public space objects and monuments (Journal of Laws, item. 857).
Act of 28 March 1933 on war graves and cemeteries (Ct. JoL 2018, item. 2337).
Act of 7 May 1999 on the protection of the sites of former Nazi extermination
camps (JoL 2015, item. 2120).
Bykowski Damian , Bober Dariusz 2015, “System geolokalizacji i upamiętnienia
miejsc pochówku” (The web application for geolocalisation and commemoration a
burial place), Informatyka, Automatyka, Pomiary w Gospodarce i Ochronie
Środowiska, 5(3), 19–26.
Długozima Anna , Kosiacka-Beck Ewa 2020, How to Enhance the Environmental
Values of Contemporary Cemeteries in an Urban Context, Sustainability, 12(6),
1–19.
Jabłońska Lilianna , Sobczak Wioleta 2011, “Rynek chryzantem w Polsce w
okresie Święta Wszystkich Świętych” (Polish market of chrysanthemum during the
period of All Saints Day), Roczniki Nauk Rolniczych, 98(4), 66–76.
Kubica Grażyna 1986, All Souls’ Day in Polish Culture: Sacred or Secular?,
Journal of the Anthropological Society of Oxford, XVII (2), 110–125.
Landowski Roman 2000, Dawnych obyczajów rok cały. Między wiarą, tradycją i
obrzędem (Ancient customs a whole year. Between faith, tradition and ritual),
Bernardinum, Pelplin.
Ogrodowska Barbara 2007, Ocalić od zapomnienia. Polskie tradycje i obyczaje
rodzinne (To save from oblivion. Polish family traditions and customs), Sport i
Turystyka Muza SA, Warszawa.
Pietkiewicz Igor , 2012, Burial rituals and cultural changes in the polish community
– A qualitative study, Polish Psychological Bulletin, 43(4), 291–312.
Przybylska Lucyna , 2022, Krzyże powypadkowe przy drogach w Polsce (Memorial
crosses along roads in Poland), Bernardinum, Pelplin.
Tanaś Sławoj 2020, “Sfera profanum Dnia Wszystkich Świętych wobec
społecznego aspektu cmentarzy” (The profane sphere of All Saints’ Day and the
social aspect of cemeteries), Turyzm, 30/2, 103–112.