0% found this document useful (0 votes)
812 views11 pages

Lirthei Khalhtute Hriattur & Road Traffic Sign

T

Uploaded by

jboy2308
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
812 views11 pages

Lirthei Khalhtute Hriattur & Road Traffic Sign

T

Uploaded by

jboy2308
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 11

ESTD 2000

SIAKENG DRIVING SCHOOL DINTHAR, AIZAWL

LIRTHEI KHALHTUTE HRIATTUR

RULES OF THE ROAD REGULATIONS, 1989.


Hrilhfiahna

He dan hi section 118 of the Motor Vehicles Act, 1988(59 of 1988)-a Central sawrkarin Lirthei
khalhtute tana a siam a ni a, hei hi Driving Licence diltute tana hriatfiah a lo awlsam zawk
theihna turin a zulzuia lehlin a ni. Heng dante hi Lirthei khalhtu chuan a hriat nal hle bakah a
zawm ngei ngei tur a ni.

1. He dan hi a hmingah chuan, Rules of the Road Regulations, 1989 tia koh a ni ang.
Ni 1st July, 1989 atanga hman tan a ni.

2. Vei lam neka lirthei khalh.

Lirthei khalhtu zawng zawngin kawng veilam nekin lirhei an khalh vek tur a ni a, kawng
dinglam chu an mahni tawk zawnga lirthei dang lo kalte leh an aia tlanchak duh zawkte
tan a zau thei ang berin an zuah tur a ni.

3. Vei lam emaw Ding lama pen dawnah.

(a) Vei lamah i lo peng duh a nih chuan, Signal i pe anga i kawng tlanna lai atang khan kawng
veilam hnaih thei ang berah i kal ang a, chu mi hnuah a him tawk chuan i peng chauh ang.

(b) Ding lamah i lo peng duh a nih chuan, Signal i pe anga i kalna kawng lai lam chu i pan anga i
va kal duhna kawng ding lama va kal dik chat turin i va pawh tur kawng chu i pan ang.

4. Hmaa mi Ding lam atanga pelh.

Lirthei khalhtu reng reng chuan mahni hmaa lirthei dang kal reng reng chu, veilama inpelh
hun (Regulation 5)-na tiam lovin, dinglam atangin pelh vek tur a ni.

5. Vei lam atanga intlan pelh.

I hmaa mi lirthei tlan chuan kawng lai lam a pana, signal pein, dinglam a pan chuan vei lam
atangin i pel thei ang, tram car emaw lirthei dang, fixed-kawnga tlan chi pawh an tlan lai
chuan vei lam atangin i pel thei ang, amaherawhchu lirthei hmang vetu midangte emaw
tram car-a lawn leh chhuk te tana harsatna a siam dawn chuan, vei lam atanga pelh loh tur.

6. Hmaa mi tlanpelh lohna tur te.

(1) I tlan pelh khan kawng hmang vetu midangte tana remchan lohna leh hlauhawm a siam
thei dawn chuan tlan pelh loh tur.

(2) I hma lam i tlan zelna tur i hmuh chian theih lohna, entirnan: kawng kualah emaw, tlang
pawng emaw thildang vanga i hmalam kawng i hmuh chian theih lohvin.

(3) I hnunga tlan mek chuan lehpelh che a tum ve mek lain, i hmaa mi chu lehpelh it um tur a
ni lo.

(4) I hmaa tlan mek driver chuan, amah pel tura a rawn signal phawt loh che chuan i hmaa mi
chu i tlan pel tur a ni lo.
7. Pelh tumtu che an awma tih miah loh tur.

** Lirthei khalhtu tu pwhin amah pel mektu emaw pelh tumtu an awmin,

(1) Tlan chak sauh loh tur.

(2) Harsatna siam loh tur.

8. Kawng pengthuam kan thlen dawna kan tihtur.

Kawng pengthuam, kawng pahnih aia tam emaw kawng intawh khawmna leh mihring
kawng kanna (zebra crossing) i lo thlen dawnin, i tlan muang ang a, fimkhur takin kawng
hmang vetu mi dangte tana harstna siam lo thei ang berin kawng pengthuam chu i kal tlang
tur a ni.

9. Kawng pengthuama ‘Give Way’ tih sign a lo awma tih tur.

Kawng pengthuam ven loh/duty awm lohna hmunah ‘Give Way’ sign i hmuh chuan
kawngpuia tlan lai zawkte chu i ngaichang tur a ni.

10. Kangthelh leh Ambulance lirtheite an Light emaw Siren chhi chunga tlan i hmuha tih tur.

Heng lirtheite hi i tlan zawng emaw a tawk zawng emaw a nih chuan, kawng sir veil amah
tlan vatin a tibuai lo thei ang bera kawng lo ken tur a ni.

11. Kawng bik neite tana siam kawng i hmuha awm dan tur.

Heng zebra crossing leh cycle kalna bik tura siam kawngahte hian, lirthei khalhtu ten Police
Officer-in Uniform duty te phalna lo chuan chung kawngahte chuan kal phal a ni ve lo.

12. ‘U’ turn.

Kawng lun laiah leh ‘U’ turn phal lohnaah, lirthei khalhtu reng rengin ‘U’ angin an kual tur
a ni lo. ‘U’ turn hi phal a nih chuan lirthei khalhtuin fel takin signal a pe anga a hnunglam
enna darthlalangah enin a him hunah a kual chauh tur a ni.

13. Lirthei khalhtuin signal a hmanna turte (Hand Signal).

***** Heng a hnuaia tarlan Hand Signal hrang hrangte hi Lirthei khalhtu chuan a hmang thiam
ngei ngei tur a ni. Amaherawhchu Hand Signal-te hi compulsory-a hman tur a ni lo a, a
lirthei khalh laia mi Signal-na hmanruate a chhiat hunah erawh a hmang ngei ngei tur a ni.
Hand Signal-te hi kut dinglam hmanga tih vek tur a ni.
(1) Speed sang atanga tlan muan dawnin: A ban dinglam chu phar chhuakin, kut phahin hnuai
lam a hawi anga chhuk leh chho zawnga vai tur a ni. A hnunga lirthei dang lo kalin a hmuh
chian thlengin a vai tur a ni.

(2) Lirthei khalhtuin a lirthei chu a dintir dawnin: A ban dinglam chu sang taka phar chhuakin,
kut phahin dinglam a hawitir mai tur a ni.

(3) Dinglama a pen dawnin emaw engemaw vangakawng dinglama a kal duhin: A ban ding
lam phar chhuakin, dar nena inzawla ngil taka pharin, kut phahin hma lam a hawi tur a ni.
Kut tih chet loh tur a ni.

(4) Vei lam pen dawnin emaw kawng vei lama kal dawnin: A ban dinglam phar chhuakin, a kut
chu sana vir loh zawngin vai tur a ni.

(5) Lirthei khalhtuin a hnunga lirthei lo kal inpelhtir a duh in: A ban dinglam phar chhuka a dar
nena inzawla pharin, a kutphah chu hma zawng leh hnung zawngin a hui ang.

14. Kal duhna lam hriattir theihna hmanrua.

* Regulation 13-in a a tihlan te hi a lirtheia awmsa Signalna hmanruate hmangin awlsam


zawka tih theih a ni ang.

15. Lirthei Park dan tur chungchang.

* Lirthei khalhtu reng rengin lirthei an park dawnin, an lirthei chuan midangte tan
rokhawlhna emaw harsatna siam lo thei ang berin a park thin tur a ni. Park-na hmun a nih
pawhin park dan tur an lo siam sa angin a park ve mai tur a ni.

** LIRTHEI PARK LOHNA TUR HMUN TE:-

(1) Kawng pengthuam, kawngkawi emaw kawngpawng bulah.

(2) Kea kalte tana siam kawngah (Foot-path)

(3) Traffic light/signal hliahin emaw Zebra crossing dalin.

(4) Kawngpuiah emaw lirthei chak tak taka an tlanna hmunah.

(5) Kawngpui lehlamah lirthei lo in park tawh sa an awmin emw lirthei dang tan
harsatna a siam dawn chuan park loh tur.

(6) Lirthei lo in-park tawh sa thlawp/thuah zawngin.

(7) Kawngah line vara chhinchhiahna rin, a chhumbung emaw inzawm mar pat i
hmuhin.

(8) Bus stand bul hnaiah, School emaw Hospital luhna dalin, Traffic sign tar lai hliahin
emaw kangthelh motor tui lakna dalin emaw mi compound-a lut leh chhuak tur
dalin park loh tur.

(9) Mahni side lo lamah. (Ding lamah)

(10) Park phal lohna hmunah.

(11) Kea kal nana siam (Foothpath) hnaih lutuka park loh tur.
16. Lirtheia eng (Light) vuah leh Registration no. tar.

(1) Lirtheia eng (light) emaw Registration no. leh thildang, danina tar lan tura a tih te,
lirthei thil phurh bungruain emaw thil dangin emaw a hliah tur a ni lo.

(2) Danin a phut anga tar lan tura a tih Registration no. bakah thil dang te, engtik lai
pawhin a fiah fai s reng tur a ni.

17. Hawi zawng nei kawng (One Way) Sign i hmuhin.

(1) Danin kawng khat hawi zawng chauha tlan a phalna-ah phal loh lam hawi zawnga
tlan loh tur.

(2) One Way a, a ni lo zawng (reverse)-a kal hi dan kalh a ni.

18. Kawng thlur neia kal (Lane Driving).

(1) Kawng thlur nei (lane traffic)-a i kalin thlur chhung (lane)-ah chauh tlan tur, i tlanna
thlur i thlakdawnin tha takin signal pe phawt ang che.

(2) Kawngah a eng (yellow line)-a rin i hmuh chuan i hmaa mi i tlanpel duh a nih pawhin,
rin eng chu i pel tur a ni lo.

19. Kawngah Stop sign i hmuhin.

(1) Kalkawng chhuatah rin a lo awmin, mihring kawng kannaah, kawng intawh
khawmnaah emaw kea kalna tur chinah, Police Officer emaw Traffic control light
emaw Traffic Sign hmanga ding tura tih kan nihin kan lirthei-in englai mahin
chu line chu a pel tur a ni lo.

(2) He chhinchhiahna hi 50 centimeter aia te lovin ziah tur a ni a, line hi a var emaw, a
dum emaw, a eng (yellow)-in emaw ziah thin tur.

20. INHNUH.

Lirthei eng pawh amaha kal thei loa a chhia emaw a khawl kim lo a nih chauhin a hnuk
thiang a ni. LIRTHEI THA PANGNGAI chu hnuh thiang a ni lo, phalna nei trailer leh side car
te chu huam lovin. Hei hian lirthei hralh tura pek chhuahna lam pana hnuh leh a chhe siam
tura workshop pana hnuh te a huam lo bawk.

(1) Lirthei hnuh lai lirtheiah chuan Driving licence nei a thu ngei tur a ni, a nih loh chuan
hnuhlai lirthei chu, a ke hmalam chu lei atanga khaikan-in a awm tur a ni, Recovery
van-ina a khai ang hian a khai kang tur a ni.

(2) Inhnuh nana hman hrui chu kawng hmang vetu dangte tana hmuh awlsam tak a ni
tur a ni. A hnuktu mawng lam leh ahnuha hma lam inkar hlat zawng chu meter 5 aiin
a tam tur a ni lo.

(3) Inhnuk reng rengte chuan plate varah rawng dumin ‘ON TOW’ tih langsar takin a
hnuh lai Motor hnung lamah an tar tur a ni. ‘ON TOW’ tih hi millimetre 75 aia hniam
loah tar tur a ni.

(4) Inhnuh reng rengin lirthei chu darkar khatah kilometer sawmhnih pali (24 kmph)
aia chakin a tlan tur a ni lo.
21. Bengchheng siam leh horn tih rik chungchanga Lirthei khalhtuin a hriat tur te.

(1) Tul lova bengchheng taka horn tih rik.

(2) Silence zone / horn tihrik lohna tur hmunah bengchheng siam tura horn hmeh.

(3) A silencer ti pawp/siam danglam hmanga ri bengchheng tak siam.

(4) Mi tiphu emaw mi tihlau thei chi leh ri sin leh thum bengchheng hriat hrehawm lutuk
pe chhuak thei chi horn pakhat aia tam hman.

(5) Lirthei a tlan zawnga bengchheng nasa lutuk siam chhuak thei, mipui zinga khalh.

(6) Lirthei silencer, mi tiphawklek leh ngaihthlak nuam lo khalh.

22. TRAFFIC SIGN LEH TRAFFIC POLICE.

Lirthei khalhtu reng reng chuan:-

(1) Police Officer emaw danina thuneihna a pektein a kalna lamtur an kawhhmuhna
lamah an kal ngei ngei tur a ni.

(2) Thuneitutena kalna tur lam an kawhhmuhna road sign emaw signal an zawm ngei
ngei tur a ni.

(3) Kawng intawhkhawmna hmunah khawl hmanga kalna lam tur kawhhmuhtu pawh
an zawm ngei tur a ni.

23. HMAA KALTE NENA KAN INKAR.

Lirthei kan inzui reng rengin kan hmaa mite an din thut emaw an tlan muan thut pawha va
su lo tawk turin kar awl kan siam reng tur a ni.

24. BRAKE HMAN THUT.

Nunna atana hlauhthawnawm a nih loh chuan lirthei khalhtu tu pawhin na takin a brake
an hmang thut tur a ni lo.

25. CHHO ZAWNGA KAL MEKTE DUHSAK.

Kawng chho-ah chhuk zawnga kal zawkin chho zawnga lo kalte kan duhsak zawk tur a ni,
thawl taka kan inpel thei lo a nih dawn chuan chhuk zawnga kal chuan dingin kawng a lo
kian tur a ni.

26. Lirthei khalhtu dipa awm.

Lirthei khalhtu reng rengin a lirthei khalhna (control mechanism) dipin engthil mah a
hungin emaw a dah tur a ni lo.

27. Tlan chak zawng bitukna hmun.

Lirthei khalhtu tupawhin mipui kawng zawh, sipai rual emaw police rual a tawk zawngin
emaw a tlan pel dawnin emaw kawng chhe siamtute hnathawk lai a hmuh chuan darkar
khatah kilometer sawmhnih panga (25kmph) aia chakin a tlan tur a ni lo.
28. Tractor leh Bungraw phur chi lirthei.

* Tractor khalhtu, tu pawhin a tractor-ah mihring a phur ve thiang lo bungraw phur chi lirthei
khalhtuin a lirtheiah, a registration certificate-in a phurh phal chin inziak aia tam a phur
thiang lo. Bungraw phur chia register lirthei reng reng pwisa emaw, hlawh neiin emaw,
mihring a phur thiang lo.

29. Thil phurh chungchang.

* Lirthei reng rengin mite tana hlauhawm theiin bungrua a phur tur a ni lo, a thil phurh chu
motor aia seiin, a hma lamah emaw hnung lamah emaw danin a phal chin aia seiin a lawr
tur a ni lo.

30. Mihring tana hlauhawm thei phurh.

* Amah lirtheia a hman tura petrol/diesel leh a tul atana hman tur greese vel a nih loh chuan,
lirtheiah heng thilte hi a phur tur a ni lo, hlawh neia hman chi lirthei-ah reng reng puak thei
thil leh kang sam chi a phur tur a ni lo.

31. Hnungtawlh zawnga lirthei khalh leh inher (Turning) chungchang.

* Lirthei khalhtuin kawng a felfai tih leh mi dangte tan hrasatna a thlen dawn lo tih a hriat
chian phawt loh chuan a lirthei chu hnung zawngin a kaltir tur a ni lo.

** Inher tura thui lutuk hnungtawlh leh inher tura hun a duh rei lutuk dawn chuan hmun
remchang leh zau zawkah inher tur a ni.

32. Endik tura lehkha pawimawh (Documents) pai tur te.

*** Lirthei khalhtu chuan, engtik lai pawhin a lirtheiah,

(1) Driving licence, Certifcate of Registration, Road tax pekna receipt (kan ramah chuan tax
pekna hi certificate of registration-ah tihlan nghal a ni). Insurance certificate leh Pollution
Under Control test certificate. Hei bakah hian man chawia hawh theih lirthei (Commercial
vehicles)-ah chuan Passenger & Good tax receipt, Plying Permit leh Certifcate of fitness a
pai tel tur a ni.

(2) Heng lehkha hi a tul hunah Police Officer uniform ha in emaw Lirthei enkawltu deptt.-a
thawk uniform hain emaw mi dang sawrkarin lirthei en dik thei tura a ruat ten an endik duh
a nih chuan lirthei khalhtuin endik turin a pe thei tur a ni.

(3) A chunga tarlan tak leh lehkha engber emaw a vain emaw en tur a neih loh chuan, heng
lehkhate hi officer tupawh attested theituin a attested chu a endiktu officer hnehah ni 15
chhungin en theih turin a pe emaw registered in dakah a thawn thei ang.

33. LIRTHEI KHALHTU ZAWNG ZAWNG TEN:-

Motor Vehicle Act, 1988-a sections 112, 113, 121, 122, 125, 132, 134, 185, 186, 194 leh 207
te hi a hrechiang hle tur a ni.
112. Tlan chak zawng khuahkhirhna.

* Khawi hmunah pawh sawrkarin tul a tih chuan he khuahkhirhna dan hi a hmang thei ang.

** Leihlawnah emaw fimkhur ngaihna bik kawngah te danin khuahkhirh aia chak emaw
khuahkhirh aia muangin emaw chakin tumahin a lirthei chu a khalh tur a ni lo.

113. Phur rih zawng phal chin.

Sawrkarin kawng bika phurh a phal zat emaw i lirthei phurh rih zwng phal chin (registration
certificate-ah a in ziak), aia rit phurh phal a ni lo.

121. Signal leh signal pekna hmanrua.

* Kawngin a zir loh vang leh tul bikna hmunah, sawrkarin signal pek ngei ngeina hmun a
siamah, lirthei khalhtu in signal a pe ngei tur a ni. Vei lam emaw ding lama thua khalh chi a
ni emaw, signal pekna hmanrua electric hmang emaw mechanical hmang emaw, lirtheiah
chuan a awmin a tha ngei tur a ni.

122. Hlauhawm taka lirthei hun.

* Lirthei khalhtu reng reng chuan a lirthei chu kawng hmang vetu midang tana hlauhawm,
dipdal emaw harsatna siam zawngin a park ngai tur a ni lo.

125. Lirthei khalhtu dip.

* Lirthei khalhtu tupawhin a lirthei khalh lai dipin mihring emaw bungrua emaw awm a phal

tur a ni lo.

132 Lirthei khalhtu din ngei ngeina tur te.

* Police sub-inspector chin aia hniam lovin tul thilah entirnan accident-ah a inhnamhnawih
nia a hriatin emaw a ran phurh hlauhlawp a awm emaw a lirthei chu a thunun thei lo nia a
ngaihin, Lirthei chu darkar 24 aia reilo a dintir thei ang.

134 Lirthei avanga inhliam emaw accident tawhin a khalhtu mawh.

Lirtehi avanga inhliam emaw mi thil a lo tih chhiatin emaw a khalhtu emaw

Motor neitu chuan:-

* Mipui thinrim vang emaw chhan dang vang a nih loh chuan, a theih angin hliam chu
a enkawl anga a tul chuan damdawi in pan thlengin hma a la tur a ni. Doctor emaw
damdawi in duty chuan rang takin leh a tul angin hma a la nghal tur a ni.

** A theih anga rangin (24 hrs chhung talin) Police Station hnai berah chu Accident
thil thleng chu a report tur a ni.

*** Insurance Company lamah a tul anga inhriattir leh vat tur a ni.
185. Zu emaw Drugs rui chunga lirthei khalh hremna.

Mahni lirthei khalh lai thunun tha thei lo khawpa zu emaw drugs rui chu:-

Man vawikhatna-ah Cheng 2000/- leh thla ruk (6) chhung lung in tan. Kum thum (3)
chhunga man nawn leh a nih chuan Cheng 3000/- leh kum hnih lung in tang tura hrem theih
a ni.

186. Thluak lam emaw taksa lama harsatna nei chunga lirthei khalh.

Tu pawh thluak lam leh taksa lama harsatna neia lirthei khalha accident emaw hlauhawm
theia mipui zinga lirthei khalhtu chu cheng 200/- atanga cheng 500/- thleng chawi tura
hrem theih a ni.

194. Lirthei phurh phal aia rit phurh.

Tu pawh lirtheiin a phurh phal aia rit phur emaw phurh phaltu chu,Rs 2000/- chawitir bakah
tonne khat zeal a rih belhna kha cheng sangkhat (1000/-) chawitir bawk tur a ni. Hlan thlak
tirna man a chaw bawk ang. Lirthei khalhtu a lirthei weight lift-a buktir duh lo chu cheng
sangthum (3000/-) thleng chawitir theih a ni.

207. Lirthei emaw lehkha pawimamwh hren theihna.

(1) Police Officer emaw he danin thuneihna a pek ten, he danin a phut anga registered
loh nia arinhlelh emaw, chu kawng bik tana kal phalna (Plying Permit) nei loa a
rinhlelh chuan a hreng thei ang.

(2) A chunga lirthei hrensak an nihin, a neituin thuneitu sang zawkin hrem tlak a tih
chuan a tul ang a chawi ang emaw engmah chawi lovin a chhuah ang.
LIRTHEI KHALH LAIA HRIAT TUR PAWIMAWH TE:
Nunna hi a hlu a ni tih kan hriat chuan heng a hnuaia hriat tur pawimawh tlemte tarlan hi
zawm tlat tur a ni.

(1) Kawng pengthuam emaw peng kan thlen dawn reng rengin muang leh fimkhur, din
thut a tul pawha ding thut thei turin peng kan pan tur a ni.

(2) Two wheeler khalhtu chuan a lirthei a khalh chhuah apiangin Helmet (ISI mark
chuang ngei) a khum thin tur a ni.

(3) Kawngpui hi mi dangte nena intawm kan nih tih hriain mi dangte ngaichang ran
chungin lirthei kan khalh thin tur a ni.

(4) Driving Licencne leh Documents felfai tel lo chuan engtik lai mahin lirthei kan khalh
tur a ni lo.

(5) Kum tling lo lirthei khalh tir hi dan Dan bawhchhiatna a ni.

(6) Lirthei khalh chhuah dawnin heng: a Horn, Brake leh Light te hi a bikin a that leh
that loh kan chian hmasa thin tur a ni.

(7) Lirthei khalh hi in fiamna tur a ni lo a, kawngsira ke a kalte leh lirthei khalh vetute
kan fiam mai msai tur a ni lo.

(8) Sawrkar in Dan kengkawh tura a ruatte thu kan ngaichang thin tur a ni.

(9) Accident kan tawh palhin thuneitute kan hriattir vat tur a ni.

(10) Rilru fim lo leh taksa a chak loh lain lirthei kan khalh chhuak tur a ni lo.

“Dan zawm la Nunna chhanhim rawh”


THE END

You might also like