HỆ THỐNG KIẾN THỨC NGỮ VĂN 11

Tác phẩm Tác giả Phong cách Giá trị nội dung Giá trị nghệ
(chữ viết, năm ra (năm sinh – năm ngôn ngữ thuật
đời, xuất xứ, thể mất)
loại) Tên thật/ hiệu, Phương thức
tự, bút danh biểu đạt
khác
Vào phủ chúa Lê Hữu Trác Nghệ thuật *Giá trị hiện thực sâu - Tài quan sát tinh
Trịnh (1724 – 1791) sắc: tế
(Thuộc Thượng Hải Thượng Lãn Tự sự - Bức tranh sinh động Ngòi bút kí sự chi
kinh kí sự (Kí sự Ông miêu tả về cuộc sống xa hoa, tiết, chân thực, sắc
lên kinh đô), kí sự Quê: Hưng Yên biểu cảm quyền quý nơi phủ sảo
bằng chữ Hán, Sống chủ yếu ở chúa Trịnh.
hoàn thành năm Hà Tĩnh - Thái độ coi thường
1783). danh lợi của tg
Được xếp ở cuối
bộ Hải thượng y
tông tâm lĩnh –
công trình y học
nổi tiếng nhất thời
trung đại VN -
như một quyển
phụ lục
Tự tình II Hồ Xuân Hương Nghệ thuật Bài thơ thể hiện tâm Tài năng độc đáo
trạng vừa buồn tủi vừa của bà chúa thơ
(?-?)
Nằm trong chùm biểu cảm phẫn uất trước duyên Nôm trong nghệ
thơ “Tự tình” gồm Sống vào khoảng miêu tả phận éo le và khát thuật sử dụng từ
3 bài. nửa đầu thế kỉ vọng sống, khát vọng ngữ và xây dựng
Thơ Nôm luật XIX hạnh phúc: gắng hình ảnh
Đường (thể thất Quê: Nghệ An, gượng vươn lên
ngôn bát cú) sống chủ yếu ở nhưng vẫn rơi vào bi
Thăng Long kịch của Hồ Xuân
Hương
Là một nhà thơ nữ
tài năng và cá tính
nhưng có số phận
vất vả, tình duyên
lỡ dở, không trọn
vẹn.
Sáng tác cả chữ
Hán và chữ Nôm
nhưng thành công
ở chữ Nôm.
→ được mệnh
danh là “ bà chúa
thơ Nôm”.
Câu cá mùa thu Nguyễn Khuyến Nghệ thuật Bài thơ thể hiện vẻ + Ngôn ngữ giản
(Thu điếu) đẹp của bức tranh mùa dị, gần gũi, tinh
(1835 - 1909)
Nằm trong chùm biểu cảm thu, tình yêu thiên tế.
Hiệu: Quế Sơn
3 bài thơ thu (Thu miêu tả nhiên, đất nước và
+ Cách gieo vần
vịnh – Vịnh mùa Quê: Hà Nam. tâm trạng thời thế của
“eo”: -> tử vận
thu; Thu ẩm – Đỗ đầu cả ba kì tác giả.
diễn tả một không
uống rượu mùa thi Hương, Hội, gian thu nhỏ dần
thu) Đình -> Tam khép kín phù hợp
Viết trong thời
gian khi Nguyễn nguyên Yên Đổ) với tâm trạng đầy
Khuyến về ở ẩn uẩn khúc của nhà
- Cuộc đời làm
tại quê nhà. thơ.
quan hơn 10 năm.
Thơ Nôm luật
1884 ông cáo + Nghệ thuật tả
Đường (thể thất
quan về ở ẩn và cảnh, tả tình đặc
ngôn bát cú)
quyết không hợp sắc
tác với kẻ thù.
Là một trong
những số ít những
nhà thơ lớn của
VHVN 50 năm
cuối thế kỉ XIX và
10 năm đầu thế kỉ
XX.
Thương vợ Trần Tế Xương Nghệ thuật Bài thơ khắc họa một Bài thơ vừa mang
(1870 – 1907) cách chân thực, xúc đậm chất dân gian
Đề tài : biểu cảm động hình ảnh bà Tú vừa mang đận dấu
Tú Xương
+ Viết về hình ảnh miêu tả đảm đang, tháo vát, ấn riêng, cá tính
bà Tú – vợ của Quê : Nam Định giàu đức hi sinh và riêng của ông Tú
nhà thơ – một đề Cuộc đời vất vả, lòng vị tha. [hình ảnh, từ
tài quen thuộc công danh lận ngữ,...]
Đồng thời tác phẩm
trong thơ ông. đận. Tính tình cũng cho ta thấy bức + Việt hóa thơ
+ Bà Tú được tác ngay thẳng, cương chân dung tinh thần Đường luật thất
giả nói đến trong trực. của chính nhà thơ - ngôn bát cú rất
thơ với tất cả Là một trong một con người bất đắc thành công.
niềm yêu thương, những số ít những chí nhưng nhân cách
+ Bài thơ có sự
trân trọng, cảm nhà thơ lớn của cao đẹp.
đan xen hai giọng
thông. VHVN 30 năm trữ tình - trào
Thơ Nôm luật cuối thế kỉ XIX và phúng, trong đó
Đường (thể thất 10 năm đầu thế kỉ trữ tình là giọng
ngôn bát cú) XX. chủ đạo.
Khóc Dương Nguyễn Khuyến Nghệ thuật Tình cảm chân thành Giọng thơ tha
Khuê và xúc động của tg đối thiết, chân thành
(nt)
(Vãn đồng niên biểu cảm với bạn. Có sự kết hợp hài
Vân Đình tiến sĩ Nỗi đau xót khi mất hòa giữa điển tích,
Dương Thương miêu tả bạn đột ngột điển cố với ngôn
thư) ngữ bình dân.
1902 Sử dụng linh hoạt
Lúc đầu được viết các bp nghệ thuật
bằng chữ Hán, sau nói giảm, nói
được chính tác giả tránh, ẩn dụ, hoán
dịch ra chữ Nôm dụ, điệp ngữ,…
Thể loại: Văn tế => làm tăng tính
sau khi dịch: song biểu cảm cho lời
thất lục bát thơ.
Vịnh khoa thi Trần Tế Xương Nghệ thuật Bài thơ phác họa một Ngôn ngữ giản dị
hương (nt) phần hiện thực nhốn mà đắc địa, sử
(Lễ xướng danh biểu cảm nháo, ô hợp của xã hội dụng tài tình các
khoa Đinh Dậu) thực dân nửa phong từ láy giàu giá trị
1897 miêu tả kiến những năm cuối gợi hình và biểu
Thơ Nôm luật thế kì XIX, đầu thế kỉ cảm.
Đường (thể thất XX.
ngôn bát cú) Bài thơ còn nói lên Nghệ thuật đối,
tâm sự cảm thấy đau bút pháp chấm
 lòng, tủi nhục trước phá.
tình cảnh đất nước của
nhà thơ
Bài ca ngất Nguyễn Công Nghệ thuật - Bài thơ vẽ lªn h/a Sö dông thÓ
ngưởng Trứ mét con ngêi víi h¸t nãi mét
Lµm sau n¨m biểu cảm c¸i t«i ng¹o nghÔ c¸ch ®iªu
(1778 - 1858)
1848 - n¨m phãng kho¸ng; luyÖn, nhuÇn
tù Tån ChÊt -
«ng c¸o quan miêu tả mét nh©n c¸ch nhuyÔn.
hiÖu Ngé Trai
vÒ hu. vµ mét lèi sèng
- biÖt hiÖu: Hi
cao ®Ñp. Sự kết hợp linh
ThÓ lo¹i: H¸t V¨n.
hoạt giữa các từ
nãi - ca trï - ¶ Bµi th¬ lµ mét
Quê: Hà Tĩnh. Hán Việt, bpnt ẩn
®µo (lµ thÓ ®èi tho¹i ngÇm
dụ. với các từ láy,
lo¹i ®éc ®¸o Là người đầu tiên víi c¸ch sèng,
cách nói khẩu
®¸nh dÊu bíc có công đem đến kiÓu sèng tÇm th-
ngữ,…
ph¸t triÓn cña cho hát nói một êng vµ hÌn kÐm.
nÒn th¬ d©n nội dung phù hợp
téc). với chức năng và
cấu trúc của nó.
Chữ Nôm
Là một trong số ít
những nhà nho tài
tử của văn học
VN thời trung đại
(cuối thế kỉ
XVIII, nửa đầu
thế kỉ XIX.
Bài ca ngắn đi Cao Bá Quát Nghệ thuật Sù ch¸n ghÐt cña TÝnh phãng
trên bãi cát ngêi trÝ thøc ®ối kho¸ng , míi
(1808 - 1855)
(Sa hành đoản biểu cảm với con ®êng mÎ trong c¸ch
ca) tù lµ Chu danh lîi tÇm th- thøc thÓ hiÖn:
Sáng tác năm ThÇn, hiÖu lµ miêu tả êng ®¬ng thêi vµ + H×nh thøc
1837, trên đường Cóc §êng, MÉn niÒm khao kh¸t th¬ cæ thÓ t-
đi thi Hội qua các Hiªn. thay ®æi cuéc ¬ng ®èi tù
tỉnh miền Trung sèng. do.
Quê: Hà Nội
như Nghệ An, + Nhịp thơ
Quảng Bình, Dùng cê khëi - Kh¾c ho¹ h×nh
linh hoạt,
Quảng Trị. nghÜa chèng tîng kÎ sÜ - ngêi
nhiÒu c©u hái
l¹i triÒu ®×nh ®i trªn c¸t - c«
tu từ , c©u
Chữ Hán nhµ NguyÔn - ®éc, lÎ loi, ®Çy
c¶m th¸n.
> chÕt trong tr¨n trë võa
+ Hình ảnh
Thể loại: ca hành 1 trËn ®¸nh quyÕt tâm võa
thơ mang tÝnh
năm 1855. tuyÖt väng trªn
biÓu tîng.
con ®êng ®i
Lµ nhµ th¬ cã t×m ch©n lÝ
tµi n¨ng vµ ®Çy gian tru©n.
b¶n lÜnh hơn Bµi th¬ chøa
người, ®îc ng- ®ùng sù ph¶n
êi ®¬ng thêi kh¸ng ©m thÇm
t«n lµ Th¸nh đối với xh ®¬ng
Qu¸t. thêi.
- Bµi th¬ cho
thÊy t©m tr¹ng bi
phÉn cña kÎ sÜ
cha t×m ®îc lèi
ra trªn ®êng ®êi.
§ã lµ t©m tr¹ng
 thùc cña t/g.
Chạy giặc Nguyễn Đình Nghệ thuật Chạy giặc phản ánh Các biện pháp tu
(Chạy Tây) Chiểu hiện thực đau thương từ ẩn dụ, hoán dụ,
Sáng tác vào biểu cảm của nhân dân Nam Bộ nghệ thuật sử
khoảng tháng 2 trong những ngày đầu dụng từ láy và
năm 1859. miêu tả thực dân Pháp xâm phép đối.
lược. Đồng thời, bài
Thơ Nôm luật thơ nói lên nỗi đau và Hình ảnh thơ gợi
Đường (thể thất lòng căm hận của tác hình, gợi cảm.
ngôn bát cú) giả trước tội ác của
giặc; mong ước có Ngôn ngữ thơ tinh
một bậc anh hùng ra tế, giàu cảm xúc.
tay dẹp loạn.
Bài thơ còn thể hiện
tình cảm yêu nước tha
thiết của nhà thơ. Đó
là những giây phút
đau thương trước cảnh
nước mất nhà tan.
Ông đã lên tiếng kêu
gọi những người có
trách nhiệm đứng lên
đánh giặc cứu nước và
thức tỉnh lòng yêu
nước trong mỗi người
dân Việt.
Lẽ ghét thương Nguyễn Đình Nghệ thuật Trong đoạn trích Lẽ Bút pháp trữ tình
Chiểu ghét thương, Nguyễn nồng hậu
(Trích Lục Vân biểu cảm Đình Chiểu đề cập
Tiên) miêu tả đến mối quan hệ giữa Ngôn ngữ bình dị
Truyện thơ Nôm; “ghét” và “thương”,
thể: lục bát. thực ra là hai mặt đối Sử dụng nhiều
Sáng tác vào lập mà thống nhất điệp từ “thương”,
những năm 1851 trong tình cảm của “ghét” ( mỗi từ 12
– 1853. con người. Lời giãi lần )
bày đó thể hiện được
quan điểm đạo đức Sử dụng phép đối
yêu - ghét trước cuộc và phép tiểu đối
đời mà xuất phát của
tình cảm đó là bởi vì
cuộc sống của nhân
dân. Bởi vậy có thế
khẳng định tư tưởng
cốt lõi của đoạn trích
là ở tấm lòng yêu
thương nhân dân sâu
sắc, tha thiết của nhà
thơ.
Văn tế nghĩa sĩ Nguyễn Đình Nghệ thuật Tiếng khóc bi thương Bài văn tế mang
Cần Giuộc. Chiểu của Nguyễn Đình đậm chất trữ tình,
Văn tế biểu cảm Chiểu cho một thời kì với những hình
(1822 - 1888)
Tác giả viết theo lịch sử "khổ nhục ảnh và giọng điệu
yêu cầu của Đỗ Tù: M¹nh miêu tả nhưng vĩ đại" của dân xót thương, ca
Quang, tuần phủ Tr¹ch, hiÖu: tộc trong cuộc đọ sức ngợi những người
Gia Định, để tế Hèi Trai. với kẻ thù xâm lược - nghĩa sĩ nông dân
những nghĩa sĩ đã thực dân Pháp.
Quê: Gia Định
hi sinh trong trận (thành phố Hồ
tập kích đồn quân Chí Minh) Bức tượng đài bất tử Thủ pháp tương
Pháp đêm 16 – 12 về những người nông phản và cấu trúc
lµ mét nhµ
– 1861. dân nghĩa sĩ Cần của thể văn biền
nho giàu bản
Bài văn tế này Giuộc đã dũng cảm ngẫu đã tạo cho
lĩnh, sèng theo
được viết theo thể chiến đấu và hi sinh vì bài văn tế một sự
®¹o nghÜa
phú Đường luật; Tổ quốc. Hình ảnh trang trọng khi soi
cña nd. ¤ng
gồm 4 phần (Lung của những con người chiếu cuộc đời
khởi, Thích thực, kh«ng chØ lµ
ấy hiện lên với vẻ đẹp của những người
Ai vãn và Kết) ngêi con cã
bi tráng - vừa mang nông dân Cần
hiÕu, ngêi
nét bi thương nhưng Giuộc trước đây
thÇy thuốc,
không mất đi vẻ hùng với những nghĩa
thầy giáo mÉu
dũng, gân guốc sĩ Cần Giuộc bây
mùc, mµ cßn
giờ.
lµ mét chiÕn
Lần đầu tiên trong văn
sÜ yªu níc.
học Việt Nam, người Ngôn ngữ vừa
nông dân có một vị trí trân trọng, vừa
trung tâm và hiện ra dân dã, gần gũi
với rất cả vẻ đẹp tâm mang đậm sắc
hồn lẫn phẩm chất của thái Nam Bộ.
họ: Giản dị, chân chất
trong những ngày
thường nhưng lại anh
hùng, bất khuất khi
đứng trước mũi súng
của kẻ thù.

Bài ca phong Chu Mạnh Trinh Nghệ thuật Tác phẩm thể hiện Sử dụng từ ngữ
cảnh Hương Sơn tình yêu quê hương, giàu tính tạo hình.
(1862 – 1905)
(Hương Sơn biểu cảm đất nước hòa quyện
phong cảnh ca) Tự: Cán Thần với tâm linh, hướng Giọng thơ nhẹ
Sáng tác khoảng Hiệu: Trúc Vân miêu tả con người tới niềm tự nhàng, ngữ điệu
năm 1898 hào về đất nước. tự do, phù hợp với
Thể loại: hát nói Quê: Hưng Yên tư tưởng của bài
Bài ca thể hiện thế
Đỗ Tiến sĩ năm thơ.
giới tâm hồn của thi
Chữ Nôm 1892. nhân: tình yêu mến
Phối hợp linh hoạt
Vừa có tài làm thơ cảnh đẹp gắn với tình
nhiều kiểu câu
vừa có tài kiến yêu quê hương đất
khác nhau: câu kể,
trúc nước của tác giả
ta; câu cảm; câu
hỏi tu từ.
Chiếu cầu hiền Ngô Thì Nhậm Chính luận Bµi chiÕu thÓ T¸c phÈm xuÊt
(Cầu hiền chiếu) hiÖn tÇm nh×n s¾c, tiªu biÓu
(1746 - 1803)
Nghị luận chiÕn lîc, tư tưởng cho lo¹i v¨n
Viết vào khoảng Quê: Hà Nội. dân chủ tiến bộ, tấm
b¶n nghÞ luËn
năm 1788 – 1789. ®ç tiÕn sÜ biểu cảm lòng hết lòng vì dân vì
Thể loại: chiếu
năm 29 tuổi. nước cña vua trung ®¹i:
Chữ viết: Hán. Miêu tả Quang Trung - LËp luËn
Tác phẩm viÕt Có nhiều đóng trong viÖc nhËn chÆt chÏ, lêi
theo lÖnh cña góp cho phong thøc vÒ vai trß
vua Quang trào Tây Sơn. v¨n ng¾n gän,
cña ngêi hiÒn tµi
Trung. víi ®Êt níc. chân thành.
Chuyên lo việc
Bµi chiÕu ra soạn thảo các giấy - Giọng văn: võa
®êi nh»m tờ, văn bản hành ®Ò cao, võa
môc ®Ých chính ngoại giao
thuyÕt phôc thuyÕt phôc
®éi ngò trÝ cho triều đại của ngêi hiÒn; võa
thøc cña triÒu vua Quang Trung. rµng buéc,
®¹i cò (Lê, võa më con
Trịnh) ra céng
®êng cho ng-
t¸c víi triÒu
®¹i T©y S¬n. êi hiÒn ra gióp
®êi.

Xin lập khoa luật Nguyễn Trường Chính luận Với cái nhìn tiến bộ Lập luận chặt chẽ
(Trích Tế cấp bát Tộ và đầy tinh thần trách
điều) Nghị luận nhiệm, tác giả đã chỉ Dẫn chứng xác
(1830 – 1871)
TrÝch tõ b¶n rõ vai trò của luật thực
®iÒu trÇn sè XuÊt th©n pháp đối với sự ổn
27 TÕ cÊp b¸t trong mét gia định của xã hội. Bản Lời lẽ mềm dẻo,
®iÒu (t¸m ®×nh c«ng điều trần đã nói rõ tư có sức thuyết
viÖc ph¶i lµm gi¸o, ë NghÖ tưởng canh tân của phục.
gÊp) viÕt An Nguyễn Trường Tộ
ngµy nhằm đổi mới đất
- ¤ng häc ch÷
20/10/1867 nước. Đặt trong hoàn
H¸n tõ nhá,
n¨m Tù §øc cảnh lúc bây giờ, khi
uyªn th©m vÒ
thø hai m¬i. chế độ phong kiến
Nho häc, nhng
nước ta còn bảo thủ,
ThÓ lo¹i: kh«ng ®i thi
trì trệ, thì tư tưởng
mµ më trêng
+ §iÒu trÇn canh tân của ông càng
d¹y häc. ¤ng
(thời phong kiến) đáng ghi nhận.
cã c¬ héi sím
thuéc lo¹i v¨n
häc tiÒng
b¶n mµ cÊp d-
Ph¸p vµ tiÕp
íi ®Ö tr×nh
xóc víi v¨n
lªn cÊp trªn
minh T©y ¢u
nh»m tr×nh
nªn cã tÇm
bµy nh÷ng
nh×n xa tr«ng
®iÒu chÝnh
réng h¬n
sù (x· héi
nhiÒu Nho sÜ
chÝnh trÞ).
®¬ng thêi.
+ V¨n b¶n ¤ng sím nhËn
®iÒu trÇn cßn ra cÇn ph¶i
gäi lµ: tÊu canh t©n ®Êt
biÓu, tÊu níc. Tríc c¶nh
nghÞ, tÊu sí, níc ta mÊt dÇn
tÊu kh¶i, tÊu vµo tay thùc
tr¹ng... Gäi d©n Ph¸p,
chung lµ tÊu, «ng lÇn lît
tÊu th, sí. d©ng 58 b¶n
®iÒu trÇn lªn
+ ThÊt tr¶m sí
vua Tù §øc vµ
(Chu V¨n An)
triÒu ®×nh
thuéc lo¹i tÊu
nhµ NguyÔn,
Sí; V¨n b¶n
®Ò nghÞ c¶i
cña NguyÔn
tæ ®Êt níc vÒ
Trêng Té
kinh tÕ, v¨n
thuéc lo¹i tÊu
ho¸, x· héi ;
biÓu.
nhng tiÕc thay
®Òu kh«ng
®îc chÊp nhËn
Hai đứa trẻ Thạch Lam Nghệ thuật Giá trị hiện thực: Là một truyện
Truyện ngắn (1910 -1942) Cuộc sống quẩn ngắn trữ tình, đặc
Chữ: quốc ngữ Tự sự quanh, bế tắc của trưng cho phong
tên khai sinh là
Viết năm 1937 Miêu tả những kiếp người cách nghệ thuật
Nguyễn Tường
Xuất bản năm Biểu cảm ngheo khổ như chị em của Thạch Lam,
Vinh (sau đổi
1938, rút từ tập Liên và An, của mẹ với những câu
thành Nguyễn
Nắng trong vườn. con chị Tí, của bác chuyện không có
Tường Lân), ông
phở Siêu, của bà cụ cốt truyện, với
sinh tại Hà Nội,
Là truyện ngắn Thi điên,...nơi phố những cảm xúc
nhưng có một thời
xuất sắc, tiêu biểu huyện buồn tẻ. Cuộc mong manh, mơ
gian lúc còn thơ
cho phong cách sống của họ quanh đi hồ mà bất cứ ai
ấu sống với gia
nghệ thuật của quẩn lại cũng chỉ có trong chúng ta
đình ở huyện cẩm
Thạch Lam. Tác bằng ấy con người, cũng đã từng gặp,
Giàng, tỉnh Hải
phẩm thuộc loại bằng ấy câu chuyện. ít nhất một lần
Dương.
truyện ngắn trữ Bóng tối bao trùm lên trong đời.
tình, qua tâm tất cả khiến cho chính
trạng của hai đứa Thạch Lam sở họ cũng không biết Nghệ thuật miêu
trẻ và cảnh sống trường về thể cuộc sống, ánh sáng tả tâm lí nhân vật
nghèo cực của truyện ngắn. Ông của họ đang ở đâu. trong khoảng thời
những người dân sáng tạo ra một lôi
gian từ khi hoàng
nơi phố huyện nhà truyện ngắn riêng:
Giá trị nhân đạo hôn buông xuống
văn đã thể hiện loại truyện tâm
đến khi đêm về
những tư tưởng tình. Không có cốt
Sự xót thương đối với kết hợp với không
nhân đạo sâu sắc truyện đặc biệt.
những kiếp người gian nghệ thuật
về thân phận con Chú trọng đi vào
nghèo đói, quẩn hẹp nhưng cụ thể
người. nội tâm nhân vật
quanh, bế tắc tác giả đã để cho
với những tình
các nhân vật của
cảm, cảm xức,
Ca ngợi khát vọng về mình xuất hiện và
cảm giác mơ hồ,
cuộc sống mới mẻ, đủ bộc lộ mình
mong manh. Mỗi
truyện là một bài đầy qua hành động
thơ trữ tình đầy đợi chuyến tàu đêm Ngôn ngữ đơn
xót thương. Sau của những gương mặt giản, súc tính,
những hình ảnh, quen thuộc nơi phố giàu tính tạo hình
những dòng chữ huyện. Họ chờ đợi
là một tâm hồn một ánh sáng rực rỡ,
đôn hậu, tinh tế, ánh sáng trưng của
nhạy cảm, một con tàu từ Hà Nội chứ
trái tim nhân hậu, không phải là thứ ánh
yêu thương của sáng le lói, nhạt nhòa
Thạch Lam. nơi phố huyện này

Thạch Lam là nhà

văn xuất sắc của
nền văn học Việt
Nam, ông đã có
những đóng góp
lớn lao, ông
thường viết những
truyện không có
chuyện, ông chủ
yếu lấy đề tài từ
văn hóa nội tâm
của con người.

Văn của Thạch

Lam trong sáng
giản dị mà trầm
 lắng, sâu sắc.
Chữ người tử tù Nguyễn Tuân Nghệ thuật Khắc họa thành công Cách xây dựng
nhân vật Huấn Cao , tình huống truyện
(1910 -1987)
Truyện ngắn Tự sự người nghệ sĩ tài hoa độc đáo với màu
Quê: Hà Nội Miêu tả tài tử có thiên lương sắc, không khí cổ
Lúc đầu có tên Biểu cảm trong sáng và tiêu xưa tạo ra những
là Dòng chữ cuối biểu cho kiểu người đặc sắc cho câu
cùng, in năm 1939 chỉ còn vang bóng chuyện
trên tạp chí Tao trong những tác phẩm
đàn và sau đó đặc sắc của Nguyễn Thủ pháp đối lập
được tuyển in Tuân trước cách được đẩy lên đến
trong tập truyện mạng. đỉnh cao: giữa kẻ
Vang bóng một tử tù với viên
thời và đổi tên Qua đó, ta cũng thấy quản ngục, đặc
thành Chữ người được quan niệm thẩm biệt là trong cảnh
tử tù. Vang bóng mĩ của nhà văn cho chữ cuối
một thời khi in lần Nguyễn Tuân. Đó là truyện, khi vị trí
đầu (1940) gồm việc lựa chọn những của các nhân vật
11 truyện ngắn, là con người để đưa vào trong tác phẩm
tác phẩm kết tinh tác phẩm của mình, hoàn toàn bị đảo
tài năng của phải là những con lộn để nâng cao vị
Nguyễn Tuân người tài hoa, tài tử, thế của Huấn Cao
trước Cách mạng, khí phách hiên ngang - đại diện cho
được nhà phê bình mang vẻ đẹp vang thiên lương trong
Vũ Ngọc Phan bóng thời xưa trong sáng, trong chốn
nhận xét là "một thời kì trước cách ngục tù tăm tối,
văn phẩm đạt gần mạng và là con người bẩn thỉu, tà ác.
tới sự toàn thiện, lao động bình dị,
toàn mĩ". thuần thục, nhuần Tác giả đã sử
nhuyễn với công việc dụng ngôn ngữ
của mình thời kì sau góc cạnh, giàu
cách mạng. tính tạo tình để
dựng nên những
hành động, lời
nói, khung cảnh
mang đậm nét cổ
xưa, cũng là để
tạo cơ hội cho
nhân vật Huấn
Cao bộc lộ hết khí
khái, bản chất của
mình.
Hạnh phúc của Vũ Trọng Phụng Nghệ thuật Qua đoạn trích, người Nghệ thuật trào
một tang gia đọc thấy được bản phúng sắc bén,
(1912-1939)
(Trích “Số đỏ”) Tự sự chất lố lăng, đồi bại sâu cay:Tình
Tiểu thuyết Số đỏ Quê: Hưng Yên, Miêu tả của xã hội "thượng huống trào phúng
được đăng ở Hà sống chủ yếu ở Biểu cảm lưu" thành thị những vô cùng độc đáo:
Nội báo từ số 40 Hà Nội. năm trước Cách mạng Cái chết của cụ
ngày 7 - 10 -1936 Bút danh: Thiên tháng Tám năm 1945. Tố cố Hồng lại là
và in sách lần đầu Hư Đó là bộ mặt của lũ niềm hạnh phúc
năm 1938. con cháu giả dối, khốn cho lũ con cháu.
nạn, mất nhân tính khi Đây chính là
Đây là cây bút có
Đoạn trích Hạnh chúng mong mỏi cái phông nền cho lũ
sức sáng tạo dồi
phúc của một tang chết của cụ Tổ cố con cháu bộc lộ
dào. Không đày
gia, thuộc chương Hồng để thành toàn suy nghĩ và bản
mười năm viết
XV của tiểu cho nguyện ước của chất đồi bại, khốn
văn ông đã có một
thuyết Số đỏ, nhan mình: khối tài sản nạn của mình
 kếch sù, để được
đề đã được lược khối lượng tác người ta chỉ trỏ, bàn Nhân vật trào
bớt (nhan đề đầy phẩm đồ sộ, tiêu tán; được lăng xê phúng: Vũ Trọng
đủ của chương biểu là các phóng những bộ cánh mốt Phụng đã xây
XV là: Hạnh phúc sự: Cạm bẫy mới cho gia đình có dựng thành công
của một tang gia - người (1933), Kỹ tang, để chứng minh một hệ thống các
Văn minh nữa nghệ lấy Tây mình vẫn còn một nửa nhân vật trào
cũng nói vào - (1934), Cơm thầy chữ "trinh". phúng cả bên
Một đám ma cơm cô (1936); trong tang quyến
gương mẫu). các tiểu thuyết: Đó còn là bộ mặt của lẫn bên ngoài tang
Giông tố, Số đỏ, những kẻ ngoài tang quyến. Mỗi người
Vỡ đê (1936). Lấy quyến với những con một mục đích,
nhau vì tình người không mảy may một suy nghĩ khi
(1937), Trúng số thương xót cho người đến đám tang
độc đắc (1938). vừa nằm xuống mà nhưng đều là
chỉ đến để tìm kiếm những suy nghĩ
Sáng tác của Vũ cơ hộ đặt chân vào ích kỉ, đê hèn cho
Trọng Phụng toát giới thượng lưu, đề lợi ích cá nhân
lên niềm căm khoe râu, khoe huân chứ không hề mảy
phẫn mãnh liệt cái chương,... may thương xót
xã hội đen tối, cho người vừa
thối nát đương nằm xuống kia
thời. Có thể nói,
bằng một tài năng Cảnh tượng trào
lớn và phong cách phúng: Cảnh hạ
nghệ thuật độc huyệt ở cuối đoạn
đáo. Vũ Trọng trích đã hoàn tất
Phụng đã có bức tranh của xã
những đóng góp hội thương lưu giả
đáng kể vào nền dối, thối nát.
văn học Việt Nam
hiện đại.
Chí Phèo Nam Cao Nghệ thuật Giá trị hiện thực Xây dựng thành
công nhân vật
(1917 -1951)
Truyện ngắn Tự sự Sự đàn áp, bóc lột và điển hình bất hủ,
Quê: Hà Nam Miêu tả tàn ác của bọn thực đặt trong một xã
Lúc đầu nhà văn Biểu cảm dân, phong kiến đối hội điển hình để
đặt tên là Cái lò Con người Nam với những người nông người đọc có thể
gạch cũ; khi in Cao nhìn bề ngoài dân trong xã hội xưa. nhận rõ được tính
thành sách lần đầu có vẻ vụng về ít cách, số phận của
(NXB Đời mới, nói (ông tự giễu Số phận của người nhân vật, của cả
Hà Nội, 1941), mình là “cái mặt nông dân Việt Nam một lớp người mà
nhà xuất bản tự không chơi trước cách mạng thê nhân vật ấy làm
đổi thành Đôi lứa được”), nhưng đời thảm, bần cùng và trở đại diện.
xứng đôi. Đến khi sống nội tâm lại thành lưu manh. Họ bị
in lại trong tập phong phú, luôn đẩy vào con đường Nghệ thuật trần
Luống cày (Hội sôi sục, có khi tha hóa, lưu manh hóa thuật linh hoạt, tự
văn hóa cứu quốc căng thẳng. Bình nhiên mà vẫn nhất
và cái chết là điều tất
xuất bản, Hà Nội, sinh, Nam Cao yếu để giải thoát họ quán, chặt chẽ với
1946), tác giả đặt thường day dứt, khỏi những đau khổ. giọng điệu có vẻ
lại tên là Chí hối hận lấy làm thờ ơ, lạnh lùng,
Phèo. xấu hổ về những Giá trị nhân đạo khách quan song
việc làm, những ý đằng sau đó là sự
Chí Phèo là một nghĩ mà ông cho Lời kết án đanh thép xót thương, cảm
kiệt tác trong văn là tầm thường của xã hội tàn bạo đã phá thông của tác giả
xuôi Việt Nam mình. Người trí cả thể xác và tâm hồn với nhân vật.
hiện đại, một thức “trung thực
truyện ngắn có giá
trị hiện thực và vô ngần” (Tô người nông dân lao Ngôn ngữ (người
giá trị nhân đạo Hoài) ấy luôn đấu động hiền lành, chất kể chuyện, hội
sâu sắc, mới mẻ, tranh với chính phác. Chân dung của thoại giữa các
chứng tỏ trình độ mình để thoát những kẻ như Bá nhân vật) đặc sắc.
nghệ thuật bậc khỏi lối sống tầm Kiến, như bà cô Thị
thầy của một nhà thường nhỏ nhen, Nở, như những người Bút pháp miêu tả
văn lớn. khao khát vươn dân làng Vũ Đại chính tâm lí và diễn biến
tới tâm hồn trong là hình ảnh thu nhỏ tâm lí tinh vi, sắc
sạch. Gía trị to lớn của cả một xã hội với sảo. Nam Cao đã
nhất của sáng tác tất cả các tầng lớp lách sâu ngòi bút
Nam Cao, nhất là trong xã hội Việt Nam của mình vào thế
những tác phẩm lúc bấy giờ. giới nội tâm của
viết về người trí nhân vật để nhận
thức nghèo, gắn Niềm cảm thông, chia thấy những thay
liền với cuộc đấu sẻ, đau xót khi chứng đổi dù là nhỏ nhất
tranh bản thân kiến những con người của họ.
trung thực, âm hiền lành, lương thiện
thầm mà quyết bị dày vò, tha hóa
liệt trong suốt thành con quỷ dữ của
cuộc đời cầm bút cả làng Vũ Đại. Kể cả
của ông. khi Chí Phèo đã khao
khát quay trở về làm
Nam Cao là người người lương thiện thì
có tấm lòng thật xã hội ích kỉ, hẹp hòi
đôn hậu, chan kia cũng sẽ không
chứa yêu thương. chừa chỗ lại cho hắn.
Ông gắn bó sâu Hắn chỉ còn một con
nặng, giàu ân tình đường duy nhất là cái
với quê hương và chết để giữ lại sự
những người lương thiện cuối cùng
nghèo khổ bị áp trong con người mình
bức khinh biệt
trong xã hội cũ. Khẳng định niềm tin
Ông quan niệm, của tác giả vào bản
không có tình chất lương thiện của
thương đồng loại những người nông
thì không đáng là dân, ngay cả khi họ bị
con người (Đời vùi dập, mất cả nhân
thừa). Đó là một hình lẫn nhân tính thì
trong những lý do khao khát được sống,
dẫn Nam Cao đén được yêu thương và
với con đường hạnh phúc cũng chưa
nghệ thuật hiện bao giờ bị dập tắt
thực “vị nhân trong họ
sinh” và tạo nên
những tác phẩm Lời cảnh báo của tác
thấm đượm tư giá với số phận của
tưởng nhân đạo những người nông dân
sâu sắc. Việt Nam trước Cách
mạng, nếu không thay
đổi thì cuộc sống của
họ cũng sẽ bế tắc,
tuyệt vọng, tha hóa,
lưu manh hóa và cái
chết sẽ là điều không
thể tránh khỏi. Điều
 ấy được thể hiện qua
chi tiết Thị Nở nhìn
nhanh xuống dưới
bụng và lời dự báo về
một Chí Phèo con sẽ
ra đời.
Vi hành Nguyễn Ái Quốc Nghệ thuật Tác phẩm có sức Hình thức bức thư
Truyện ngắn được (1890 – 1969) chiến đấu mạnh mẽ: gửi cô em gái, tạo
viết bằng tiếng (về tác giả, xem sự khách quan,
Pháp, đăng trên bài Tuyên ngôn Tự sự - Tố cáo chế độ
tăng tính tự nhiên,
báo Nhân Đạo, số độc lập, phần tác chính sách dã man,
giả) chân thật cho tác
Miêu tả bịp bợm của thực dân
ra ngày phẩm.
Biểu cảm
19/2/1923. - Lên án chính sách
- Tác phẩm tiêu
- Tác phẩm được ngu dân, đầu độc
biểu cho bút pháp
đăng báo đúng người dân bằng thuốc
văn xuôi hiện đại.
vào dịp vua Khải phiện, rượu.
Định được chính - Tình huống
- Bản chất của
phủ Pháp đưa truyện độc đáo
những tên thực dân
sang dự cuộc đấu lừa bịp, mang danh - Cách kể truyện
xảo thuộc địa ở khai hóa nhưng thực tự nhiên, hóm
Mác – xây. chất cướp nước hỉnh, kết hợp giữa
kể và tả
- Tố cáo chế độ nhà
tù giam cầm người
yêu nước trên khắp
đất Pháp.

Tinh thần thể dục Nguyễn Công Nghệ thuật Vạch rõ tính chất bịp Nghệ thuật xây
Truyện ngắn Hoan bợm của “phong trào dựng tình huống
Tự sự thể dục thể thao” truyện (từ phiến
(1903 – 1977)
Đăng trên báo Miêu tả đương thời mà thực trát của quan
Tiểu thuyết thứ Quê: Hưng Yên Biểu cảm dân Pháp cổ động rầm huyện) và dựng
bảy, số 251, ra Ông là một trong rộ để đánh lạc hướng cảnh (5 cảnh của
ngày 25 – 3 – bốn nhà văn tiêu thanh niên. truyện giống như
1939. biểu nhất của văn các hồi của một
học hiện thực phê vở kịch)
phán Việt Nam.
Ngôn ngữ thoại tự
nhiên, giản dị, gần
với lời ăn tiếng
nói hàng ngày.

Giọng điệu vừa

nghiêm túc, mỉa
mai vừa bông đùa,
hóm hỉnh.
Vĩnh biệt Cửu Nguyễn Huy Nghệ thuật Ca ngợi tài hoa hiếm Ngôn ngữ kịch
Trùng đài Tưởng có của kiến trúc sư Vũ điêu luyện, có tính
(Trích Vũ Như Như Tô và hoài bão tổng hợp cao.
(1912 -1960)
Tô) cao đẹp của ông
Bi kịch lịch sử nhưng cũng phê phán Hành động dồn
 Quê: Hà Nội sai lầm trong nhận
Vũ Như Tô là vở thức của ông. dập, giàu kịch
Ông có thiên
kịch lịch sử năm Tự sự tính.
hướng khai thác
hồi viết về một sự Miêu tả Đoạn trích đặt ra vấn
đề tài lịch sử và
kiện xảy ra ở Biểu cảm đề có ý nghĩa muôn Nhịp điệu lời
có đóng góp nổi
Thăng Long thuở về cái đẹp: mối thoại nhanh; tính
bật ở thể loại tiểu
khoảng năm 1516 quan hệ giữa nghệ cách tâm trạng
thuyết và kịch.
– 1517, dưới triều thuật với cuộc sống, nhân vật bộc lộ rõ
vua Lê Tương Từ vở kịch 3 hồi giữa lí tưởng nghệ nét qua ngôn ngữ
Dực. đăng trên Tạp chí thuật cao siêu, thuần hành động.
Tác phẩm được Tri tân năm 1943 túy của muôn đời với
nhà văn viết xong – 1944, được sự lợi ích thiết thân và Các lớp kịch
vào mùa hè năm góp ý của một số trực tiếp của nhân được chuyển tự
1941, đề tựa tháng nhà văn tiến bộ, dân,… nhiên, linh hoạt và
6 năm 1942. tác giả đã sửa lại liền mạch.
Đoạn trích "Vĩnh thành vở kịch 5 Đồng thời, tác giả bày
biệt cửu trùng hồi. tỏ niềm cảm thông,
đài" thuộc hồi V, trân trọng đối với
hồi cuối cùng của Cùng với Lưu những người nghệ sĩ
tác phẩm. Quang Vũ, ông là tài năng, giàu khát
một trong những vọng nhưng lại rơi
nhà viết kịch xuất vào bi kịch.
sắc nhất của văn
học hiện đại Việt
Nam.