H÷îng d¨n b i tªp Vi t½ch ph¥n 2

Tu¦n 3

Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021

Sûa BTVN
y 2 sin2 x
11. lim
(x,y)−→(0,0) x4 + y 4
.
Gi£i
y 2 sin2 x
°t f (x, y) = 4
x + y4
.
N¸u y = 0, ta câ f (x, 0) = x04 = 0, v¼ vªy
f (x, y) −→ 0 khi (x, y) −→ (0, 0) theo tröc x
2 sin2 0
N¸u x = 0, ta câ f (0, y) = y y4
= 0.

f (x, y) −→ 0 khi (x, y) −→ (0, 0) theo tröc y

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 2 / 21

Ti¸p theo, ta cho ti¸n v· (0, 0) theo ÷íng th¯ng y = x, x 6= 0.
Khi â 2 2 2  2
x sin x sin x 1 sin x
f (x, x) = = = .
x4 + x4 2x2 2 x
Suy ra
 2
1 sin x
lim = lim
(x,y)−→(0,0) (x,y)−→(0,0) 2 x
 2
1 sin x
= lim
2 x→0 x
1 1
= (1)2 = .
2 2
Giîi h¤n cõa h m f (x, y) kh¡c nhau theo c¡c ÷íng i kh¡c nhau.
y 2 sin2 x
Do â (x,y)−→(0,0)
lim
x4 + y 4
khæng tçn t¤i.

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 3 / 21

46. f (x, y) =
x
x + y2
.
Gi£i
Theo ành ngh¾a
f (x + h, y) − f (x, y)
fx (x, y) = lim
h→0 h
Ta ֖c
 
1 x+h x
fx (x, y) = lim −
h→0 h x + h + y2 x + y2
1 hy 2
= lim
h→0 h (x + h + y 2 )(x + y 2 )
y2 y2
= lim =
h→0 (x + h + y 2 )(x + y 2 ) (x + y 2 )2

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 4 / 21

Theo ành ngh¾a
f (x, y + h) − f (x, y)
fy (x, y) = lim
h→0 h
Ta ֖c
 
1 x x
fy (x, y) = lim −
h→0 h x + (y + h)2 x + y 2
1 −2xyh − xh2
= lim
h→0 h (x + (y + h)2 )(x + y 2 )
−2xy − xh −2xy
= lim = .
h→0 (x + h + y 2 )(x + y 2 ) (x + y 2 )2

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 5 / 21

B i tªp
47 - 50. Sû döng ph²p ¤o h m h m ©n º t¼m ∂z/∂x v ∂z/∂y.
47. x2 + 2y 2 + 3z 2 = 1.
Gi£i
∂ 2 ∂
(x + 2y 2 + 3z 2 ) = (1)
∂x ∂x
∂z
=⇒ 2x + 6z =0
∂x
∂z −x
=⇒ =
∂x 3z
∂ 2 ∂
(x + 2y 2 + 3z 2 ) = (1)
∂y ∂y
∂z
=⇒ 4y + 6z =0
∂y
∂z 4y 2y
=⇒ =− =−
∂y 6z 3z
Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 6 / 21
53-58. T¼m t§t c£ c¡c ¤o h m ri¶ng c§p 2.
53. f (x, y) = x3 y 5 + 2x4 y .
Gi£i
Ta câ:
+ fx (x, y) = (x3 y5 + 2x4 y)x = 3x2 y5 + 8x3 y.
+ fy (x, y) = (x3 y5 + 2x4 y)y = 5x3 y4 + 2x4 .
¤o h m ri¶ng c§p 2.
+ fxx (x, y) = (fx )x = (3x2 y5 + 8x3 y)x = 6xy5 + 24x2 y.
+ fyy (x, y) = (fy )y = (5x3 y4 + 2x4 )y = 20x3 y3 .
+ fxy (x, y) = (fx )y = (3x2 y5 + 8x3 y)y = 15x2 y4 + 8x3 .
+ fyx (x, y) = (fy )x = (5x3 y4 + 2x4 )x = 15x2 y4 + 8x3 .

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 7 / 21

63-70. T¼m c¡c ¤o h m ri¶ng theo y¶u c¦u.
63. f (x, y) = x4 y 2 − x3 y, fxxx , fxyx .
Gi£i
Ta câ
+ fx (x, y) = (x4 y2 − x3 y)x = 4x3 y2 − 3x2 y.
¤o h m cõa fxxx .
+ fxx (x, y) = (fx )x = (4x3 y2 + 3x2 y)x = 12x2 y2 − 6xy
+ fxxx (x, y) = (fxx )x = (12x2 y2 − 6xy)x = 24xy2 − 6y
¤o h m cõa fxyx .
+ fxy (x, y) = (fx )y = (4x3 y2 − 3x2 y)y = 8x3 y − 3x2
+ fxyx (x, y) = (fxy )x = (8x3 y − 3x2 )x = 24x2 y − 6x.

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 8 / 21

101. Cho

3 3
 x y − xy ,

n¸u (x, y) 6= (0, 0)
f (x, y) = x2 + y 2
 0,

n¸u (x, y) = (0, 0)
b. T¼m fx (x, y) v fy (x, y) khi (x, y) 6= (0, 0).
Gi£i
Vîi (x, y) 6= (0, 0). !
∂ x3 y − xy 3 (3x2 y − y 3 )(x2 + y 2 ) − (x3 y − xy 3 )2x
fx (x, y) = =
∂x x2 + y 2 (x2 − y 2 )2

x4 y + 4x2 y 3 − y 5
=
(x2 − y 2 )2 !
x3 y − xy 3 x5 − xy 4 − 4x3 y 2
T÷ìng tü ta t½nh ÷ñc fy (x, y) =
∂
∂y x2 + y 2
=
(x2 − y 2 )2

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 9 / 21

c. T¼m fx (0, 0) v fy (0, 0) b¬ng ành ngh¾a.
Gi£i
Theo ành ngh¾a
f (a + h, b) − f (a, b)
fx (a, b) = lim
h→0 h
Ta ֖c
f (0 + h, 0) − f (0, 0)
fx (0, 0) = lim
h→0 h
 
1 0
= lim −0 =0
h→0 h h2
f (0, 0 + h) − f (0, 0)
fy (0, 0) = lim
h→0 h
 
1 0
= lim −0 =0
h→0 h h2

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 10 / 21

d. Chùng minh fxy (0, 0) = −1, fyx (0, 0) = 1.
Gi£i
fx (0, 0 + h) − fx (0, 0)
fxy (0, 0) = (fx )y = lim
h→0 h
1 04 h + 4(0)2 h3 − h5
= lim .
h→0 h (02 + h2 )2
1 −h5
= lim . = −1.
h→0 h h4
fy (0 + h, 0) − fy (0, 0)
fyx (0, 0) = (fy )x = lim
h→0 h
1 h5 − 4h3 (0)2 − h(0)4
= lim .
h→0 h (h2 + 02 )2
1 h5
= lim . = 1.
h→0 h h4

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 11 / 21

M°t ph¯ng ti¸p xóc v x§p x¿ tuy¸n t½nh

ành ngh¾a kh£ vi

N¸u z = f (x, y) th¼ f kh£ vi t¤i (a, b) n¸u ∆z câ thº ÷ñc biºu thà d÷îi
d¤ng
∆z = fx (a, b)∆x + fy (a, b)∆y + 1 ∆x + 2 ∆y
trong â 1 v 2 −→ 0 khi (∆x, ∆y) −→ (0, 0).
ành lþ
N¸u ¤o h m ri¶ng fx v fy tçn t¤i trong l¥n cªn iºm (a, b) v li¶n töc
t¤i (a, b) th¼ f kh£ vi t¤i (a, b).

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 12 / 21

M°t ph¯ng ti¸p xóc v x§p x¿ tuy¸n t½nh

M°t ph¯ng ti¸p xóc

Gi£ sû f câ ¤o h m ri¶ng li¶n töc. Ph÷ìng tr¼nh ti¸p tuy¸n vîi m°t
z = f (x, y), t¤i iºm P (x0 , y0 , z0 ) l

z − z0 = fx (x0 , y0 )(x − x0 ) + fy (x0 , y0 )(y − y0 )

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 13 / 21

X§p x¿ tuy¸n t½nh
Têng qu¡t, ph÷ìng tr¼nh cõa m°t ph¯ng ti¸p xóc vîi ç thà cõa h m sè f
hai bi¸n t¤i iºm (a, b, f (a, b)) l
z = f (a, b) + fx (a, b)(x − a) + fy (a, b)(x − b)

L(x, y) = f (a, b) + fx (a, b)(x − a) + fy (a, b)(x − b)

÷ñc gåi l tuy¸n t½nh hâa cõa f t¤i (a, b).
X§p x¿
f (x, y) ≈ f (a, b) + fx (a, b)(x − a) + fy (a, b)(x − b)
÷ñc gåi l x§p x¿ tuy¸n t½nh ho°c x§p x¿ m°t ph¯ng ti¸p xóc cõa f t¤i
(a, b).

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 14 / 21

1 - 6. T¼m ph÷ìng tr¼nh cõa m°t ph¯ng ti¸p xóc vîi m°t ÷ñc cho
t¤i iºm cho tr÷îc.
1. z = 3y 2 − 2x2 + x, (2, −1, −3).
Gi£i
°t f (x, y) = − 3y 2 2x2 + x. Khi â
fx (x, y) = −4x + 1 =⇒ fx (2, −1) = −7
fy (x, y) = 6y =⇒ fy (2, −1) = −6
fx v fy i·u l a thùc n¶n li¶n töc.
Ph÷ìng tr¼nh cõa m°t ph¯ng ti¸p xóc t¤i P (x0 , y0 , z0 ) câ d¤ng
z − z0 = fx (x0 , y0 )(x − x0 ) + fy (x0 , y0 )(y − y0 ) (1)
Thay th¸ c¡c gi¡ trà v o (1) ta ÷ñc:
z + 3 = −7(x − 2) − 6(y + 1)
= −7x − 6y + 8

Suy ra
7x + 6y + z − 5 = 0.
Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 15 / 21
2. z = 3(x − 1)2 + 2(y + 3)2 + 7, (2, −2, 12).
Gi£i
°t f (x, y) = 3(x − 1)2 + 2(y + 3)2 + 7. Khi â
fx (x, y) = 6(x − 1) =⇒ fx (2, −2) = 6
fy (x, y) = 4(y + 3) =⇒ fy (2, −2) = 4
fxv fy i·u l a thùc n¶n li¶n töc.
Ph÷ìng tr¼nh cõa m°t ph¯ng ti¸p xóc t¤i iºm (2, −2, 12) câ d¤ng
z − 12 = 6(x − 2) + 4(y + 2)
= 6x + 4y − 4

Suy ra
z = 6x + 4y + 8.

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 16 / 21

11-16. Gi£i th½ch t¤i sao h m sè kh£ vi t¤i iºm ÷ñc cho. Sao â t¼m
tuy¸n t½nh hâa L(x, y) cõa h m sè t¤i iºm â.
12. f (x, y) = x3 y 4 , (1, 1).
Gi£i
Ta câ:
∂ 3 4
fx (x, y) = (x y ) = 3x2 y 4 =⇒ fx (1, 1) = 3
∂x
Do fx = 3x2 y4 l h m a thùc n¶n li¶n töc.
T÷ìng tü
∂ 3 4
fy (x, y) = (x y ) = 4x3 y 3 =⇒ fy (1, 1) = 4
∂y
fy = 4x3 y 3l h m a thùc n¶n li¶n töc.
V¼ fx v fy li¶n töc n¶n f kh£ vi t¤i (1, 1) thuëc tªp x¡c ành.
Tuy¸n t½nh hâa cõa f t¤i (1, 1) l
L(x, y) = f (1, 1) + fx (1, 1)(x − 1) + fy (1, 1)(y − 1)
= 1 + 3(x − 1) + 4(y − 1)
= 3x + 4y − 6.
Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 17 / 21
17. Chùng minh 2x + 3
4y + 1
≈ 3 + 2x − 12y t¤i (0, 0).
Gi£i
°t f (x, y) =
2x + 3
4y + 1
. Ta câ:
 
∂ 2x + 3 2
fx (x, y) = = =⇒ fx (0, 0) = 2
∂x 4y + 1 4y + 1

4y + 1 l h m a thùc, li¶n töc. 2

4y + 1
l ph¥n thùc. Suy ra fx li¶n töc
tr¶n tªp x¡c ành.

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 18 / 21

T÷ìng tü
 
∂ 2x + 3 −4(2x + 3)
fy (x, y) = = =⇒ fy (0, 0) = −12
∂y 4y + 1 (4y + 1)2

−4(2x + 3)
4y + 1, −4(2x + 3) l h m a thùc, li¶n töc. (4y + 1)2
l ph¥n thùc.
Suy ra fy li¶n töc tr¶n tªp x¡c ành.
X§p x¿ tuy¸n t½nh cõa f t¤i (0, 0)
f (x, y) ≈ f (0, 0) + fx (0, 0)(x − 0) + fy (0, 0)(y − 0)

=⇒ f (x, y) ≈ 3 + 2x − 12y

Hay
2x + 3
≈ 3 + 2x − 12y.
4y + 1

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 19 / 21

21. T¼m x§p x¿ tuy¸n t½nh cõaph m sè f (x, y, z) = x2 + y2 + z 2 t¤i
p

(3, 2, 6) v dung nâ º x§p x¿ (3.02)2 + (1.97)2 + (5.99)2 .

Gi£i

∂ p 2 x 3
fx (x, y, z) = ( x + y2 + z2) = p =⇒ fx (3, 2, 6) =
∂x x2 + y 2 + z 2 7

∂ p 2 y 2
fy (x, y, z) = ( x + y2 + z2) = p =⇒ fy (3, 2, 6) =
∂y x2 + y 2 + z 2 7
∂ p 2 z 6
fz (x, y, z) = ( x + y2 + z2) = p =⇒ fz (3, 2, 6) =
∂z x + y2 + z2
2 7

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 20 / 21

Ta ֖c
L(x, y, z) = f (3, 2, 6) + fx (3, 2, 6)(x − 3) + fy (3, 2, 6)(y − 2) + fz (3, 2, 6)(z − 6)
3 2 6
= 7 + (x − 3) + (y − 2) + (z − 6)
7 7 7
3 2 6
= x + y + z.
7 7 7

X§p x¿ tuy¸n t½nh

3 2 6
f (x, y, z) ≈ x + y + z.
7 7 7
Hay p 3 2 6
x2 + y 2 + z 2 ≈ x + y + z.
7 7 7
Vªy
p 3 2 6
(3, 02)2 + (1, 97)2 + (5, 99)2 ≈ (3, 02) + (1, 97) + (5, 99)
7 7 7
≈ 6.9914.

Tuy¸t Nhung H÷îng d¨n b i tªp Ng y 14 th¡ng 6 n«m 2021 21 / 21