HỘI CƠ HỌC VIỆT NAM

NĂM
OLYMPIC CƠ HỌC
TOÀN QUỐC
1989-2013

CƠ HỌC KẾT CẤU

(1991-2013)
ĐỀ THI – ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM

NHÀ XUẤT BẢN XYZ

 HỘI CƠ HỌC VIỆT NAM

25 NĂM
OLYMPIC CƠ HỌC TOÀN QUỐC
1989-2013
c¬ häc kÕt cÊu
(1991-2013)
§Ò thi - §¸p ¸n - Thang ®iÓm

Biªn so¹n: GS.TS. LÒu Thä Tr×nh

GS.TS. NguyÔn M¹nh Yªn
PGS.TS. Ph¹m §×nh Ba
PGS.TS. D­¬ng V¨n Thø
GVC. NguyÔn Xu©n Ngäc
GVC. Vò TiÕn Nguyªn
TS. §ç V¨n B×nh

Nhµ xuÊt b¶n

Hµ Néi - 2013
 lêi nãi ®Çu

S¸ch giíi thiÖu c¸c ®Ò thi, ®¸p ¸n cïng thang ®iÓm cña m«n
C¬ häc kÕt cÊu trong khu«n khæ c¸c kú thi Olympic C¬ häc toµn
quèc ®­îc tæ chøc hµng n¨m, liªn tôc tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m
2013.
Néi dung cuèn s¸ch bao gåm:
● Ch­¬ng tr×nh C¬ häc kÕt cÊu ¸p dông trong c¸c kú thi
Olympic C¬ häc toµn quèc.
● C¸c ®Ò thi C¬ häc kÕt cÊu ®· ®­îc sö dông lµm ®Ò chÝnh
thøc tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 2013.
● C¸c ®¸p ¸n vµ thang ®iÓm t­¬ng øng víi c¸c ®Ò thi chÝnh
thøc tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 2013.
Theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ Olympic C¬ häc toµn quèc, c¸c
®Çu ®Ò thi, ®¸p ¸n vµ thang ®iÓm mçi n¨m ®­îc Ban Tæ chøc
Olympic C¬ häc toµn quèc biªn so¹n trªn c¬ së tham kh¶o c¸c ®Ò
cña c¸c thµy c« gi¸o ®ang gi¶ng d¹y m«n C¬ häc kÕt cÊu t¹i c¸c
tr­êng §¹i häc kü thuËt ®· göi tíi Ban Tæ chøc cuéc thi, ®­îc
tuyÓn chän víi møc ®é, yªu cÇu phï hîp víi Ch­¬ng tr×nh C¬
häc kÕt cÊu ¸p dông trong c¸c kú thi Olympic C¬ häc toµn quèc.
Khi thùc hiÖn, chóng t«i còng ®· sö dông mét sè lêi gi¶i hay
cña c¸c thÝ sinh ®¹t kÕt qu¶ cao trong c¸c kú thi, ®ång thêi ghi râ
xuÊt xø cña c¸c lêi gi¶i dã.
Ban biªn so¹n tr©n träng c¶m ¬n sù ®ãng gãp nhiÖt t×nh cña
c¸c nhµ gi¸o cã uy tÝn vµ giµu kinh nghiÖm, gi¶ng d¹y m«n C¬
häc kÕt cÊu t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc: PGS. TS. Lª §øc ChØnh; ThS.
§inh NghÜa Dòng; TS. NguyÔn TiÕn Dòng; ThS. Phan §×nh Hµo;
2
PGS. TS. NguyÔn Ngäc Oanh; TS. NguyÔn V¨n Ph­îng; ThS.
§oµn H÷u Quang; GVC. Lª V¨n Quý; TS. Lý Tr­êng Thµnh; TS.
Lª V¨n Thµnh.
Ban biªn so¹n xin c¶m ¬n GV.ThS. Vò TiÕn Ch­¬ng;
GV.ThS. Hoµng §øc Minh; TS. Hoµng ChÝnh Nh©n ®· ®ãng gãp
nhiÒu c«ng søc trong suèt qu¸ tr×nh hoµn thµnh b¶n th¶o cuèn
s¸ch nµy.
Ban biªn so¹n hoan nghªnh vµ tiÕp thu söa ch÷a bæ sung
mét vµi néi dung mµ c¸c b¹n ®äc gãp ý kiÕn tõ nh÷ng cuèn xuÊt
b¶n nh©n dÞp kû niÖm 10 n¨m vµ 20 n¨m Olympic C¬ häc toµn
quèc. Trong lÇn xuÊt b¶n nµy, rÊt mong tiÕp tôc nhËn ®­îc ý kiÕn
®ãng gãp cña c¸c b¹n ®äc.

Ban biªn so¹n

3
 Ch­¬ng tr×nh c¬ häc kÕt cÊu
¸p dông trong c¸c kú thi Olympic c¬ häc toµn quèc

1. Ph©n tÝch cÊu t¹o h×nh häc cña c¸c hÖ ph¼ng.

2. C¸c gi¶ thiÕt vµ nguyªn lý céng t¸c dông.
3. C¸ch x¸c ®Þnh néi lùc vµ c¸ch vÏ biÓu ®å néi lùc trong c¸c hÖ ph¼ng tÜnh
®Þnh (dÇm, khung, hÖ ba khíp, dµn dÇm, dµn ba khíp, hÖ cã hÖ thèng
truyÒn lùc, hÖ ghÐp, hÖ liªn hîp) chÞu t¸c dông cña:
● T¶i träng bÊt ®éng.
● T¶i träng di ®éng (ph­¬ng ph¸p ®­êng ¶nh h­ëng vµ c¸ch vËn dông).

4. C¸ch x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ trong c¸c hÖ ph¼ng tÜnh ®Þnh (dÇm, khung, hÖ ba
khíp, dµn dÇm, dµn ba khíp, hÖ cã hÖ thèng truyÒn lùc, hÖ ghÐp, hÖ liªn
hîp) chÞu t¸c dông cña c¸c nguyªn nh©n sau:
● T¶i träng bÊt ®éng
● Sù thay ®æi nhiÖt ®é
● ChuyÓn vÞ c­ìng bøc cña c¸c liªn kÕt.
● Sù chÕ t¹o kh«ng chÝnh x¸c cña c¸c cÊu kiÖn.

5. C¸ch vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p lùc, ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ, ph­¬ng
ph¸p hçn hîp, ph­¬ng ph¸p liªn hîp ®Ó x¸c ®Þnh néi lùc vµ chuyÓn vÞ
trong c¸c hÖ ph¼ng siªu tÜnh, siªu ®éng (khung, vßm, dµn, dÇm liªn tôc,
hÖ ghÐp, hÖ liªn hîp) chÞu t¸c dông cña c¸c nguyªn nh©n:
● T¶i träng bÊt ®éng.
● Sù thay ®æi nhiÖt ®é.
● ChuyÓn vÞ c­ìng bøc cña c¸c liªn kÕt.
● Sù chÕ t¹o kh«ng chÝnh x¸c cña c¸c cÊu kiÖn.
6. C¸c biÖn ph¸p ®¬n gi¶n ho¸ khi tÝnh c¸c hÖ ph¼ng siªu tÜnh, siªu ®éng.

4
 Chó ThÝch

1. C¸c bµi thi ®­îc thùc hiÖn víi thêi l­îng quy ®Þnh 180
phót.
2. KÕt qu¶ ®­îc tÝnh theo thang ®iÓm nh­ sau:
Thang ®iÓm 10: tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 1998.
Thang ®iÓm 40: tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2013.
3. Trong tµi liÖu nµy thèng nhÊt dïng c¸c ký hiÖu vÒ ®é
cøng chÞu kÐo nÐn EA vµ ®é cøng chÞu uèn EI (thay
cho c¸c ký hiÖu EF vµ EJ ®· dïng tr­íc ®©y).
4. Trong c¸c ®Ò bµi thi th­êng cung cÊp cho thÝ sinh c¸c
sè liÖu tham kh¶o. §Ó tr¸nh lÆp l¹i nhiÒu lÇn, trong tµi
liÖu nµy c¸c sè liÖu tham kh¶o ®­îc tr×nh bµy chung
trong c¸c Phô lôc; trong c¸c ®Ò bµi thi chØ ghi chän sè
liÖu tham kh¶o theo sè hiÖu trong c¸c Phô lôc.

5
 §Ò thi 1991 - 2013
1. N¨m 1991
Bµi 1. Cho hÖ nh­ trªn h×nh 1.1. Yªu cÇu:
1. Khi hÖ chÞu t¶i träng bÊt ®éng (xem h×nh 1.1):
a) VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ biÓu ®å lùc c¾t.
b) X¸c ®Þnh lùc däc trong thanh BH.
c) T×m gãc xoay t­¬ng ®èi gi÷a hai tiÕt diÖn D vµ E. cho biÕt c¸c ®é
cøng EI = const.
2. Cho lùc P = 1, cã ph­¬ng th¼ng ®øng h­íng tõ trªn xuèng d­íi, di
®éng trªn ABCDE, vÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn, lùc c¾t t¹i c¸c tiÕt
diÖn m vµ k.

q=8 kN/m
A k B C D
m E
1m
4m

F G H

4m 2m 2m 2m 2m

H×nh 1.1
Bµi 2. Cho hÖ nh­ trªn h×nh 1.2. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng däc
trôc vµ biÕn d¹ng tr­ît so víi biÕn d¹ng uèn. Yªu cÇu:
1. Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña hÖ, ®­a hÖ vÒ s¬ ®å tÝnh ®¬n gi¶n t­¬ng
®­¬ng.
2. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ ngang t¹i A khi k = 1.
Cho k biÕn thiªn tõ 0 ®Õn ¥, m« men uèn trong c¸c thanh ®øng thuéc tÇng

7
d­íi thay ®æi nh­ thÕ nµo?

3. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ k ®Ó sao cho trong mçi thanh ®øng thuéc tÇng
trªn, m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn ë ®Çu trªn vµ ®Çu d ­íi b»ng nhau
vÒ trÞ sè tuyÖt ®èi. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ
ngang t¹i A t­¬ng øng víi gi¸ trÞ k võa t×m ®­îc.

16 kN A kI kI EA=¥ kI kI

6m
I 2I I I 22I I
16 kN EI=¥ EI=¥ EA=¥ EI=¥ EI=¥

6m
I 2I I I 2I I

6m 6m 6m 6m 6m
H×nh 1.2

2. N¨m 1992
Bµi 1. Cho hÖ nh­ trªn h×nh 2.1a. Yªu cÇu:
a) 2a a a a a a
A 3 B 2 C D E F 1 G
a a/2 a/2
3a/4

EA EA
H
EI=const
3a/4

EA
I
qa2 qa2 qa2 qa2
M
b) a/2 3 8 2

qa2 qa2 Parabol bËc 2

Parabol bËc 2 4 3
H×nh 2.1

1. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng cña m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2,3 vµ ®­êng
¶nh h­ëng lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn 3 khi lùc th¼ng ®øng P = 1, h­íng tõ trªn
xuèng d­íi, di ®éng trªn c¸c thanh ngang.
8
 2. T­¬ng øng víi biÓu ®å m«men uèn trªn c¸c thanh ngang cho trªn
h×nh 2.1b vµ s¬ ®å hÖ trªn h×nh 2.1a, vÏ biÓu ®å lùc c¾t, t×m s¬ ®å t¶i
träng vµ x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i C.
3. T­¬ng øng víi biÓu ®å m«men uèn trªn h×nh 2.1b, t×m mét s¬ ®å hÖ
kh¸c víi s¬ ®å trªn h×nh 2.1a vµ s¬ ®å t¶i träng phï hîp.
Bµi 2. Cho hÖ ph¼ng gåm 2n thanh bè trÝ ®èi xøng qua AA’ (h×nh 2.2).
Mçi thanh thø i cña hÖ cã ®é cøng khi uèn EIi = EI0 / sinai vµ ®é cøng khi
kÐo hoÆc nÐn EAi = EI0sinai / h2 víi EI0 lµ ®é cøng cho biÕt. Gi¶ thiÕt cã xÐt
®Õn ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn vµ biÕn d¹ng däc trôc (chØ bá qua ¶nh
h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît).
A
P

h
an ai aj a1 a1 aj ai an
n i j 1 A' 1 j i n
Tr¸i ®Êt
H×nh 2.2

Khi hÖ chÞu lùc P nh­ trªn h×nh 2.2. Yªu cÇu:

1. LËp c«ng thøc x¸c ®Þnh m«men uèn, lùc c¾t vµ lùc däc trong thanh thø
j khi c¸c thanh ®­îc nèi víi nhau t¹i A vµ nèi víi tr¸i ®Êt b»ng liªn kÕt
hµn.
2. LËp c«ng thøc x¸c ®Þnh lùc däc trong thanh thø j khi c¸c thanh ®­îc
nèi víi nhau t¹i A vµ nèi víi tr¸i ®Êt b»ng liªn kÕt khíp.
Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 2 trong Phô lôc 2.

3. N¨m 1993
Bµi 1. Cho hÖ chÞu t¶i träng nh­ trªn h×nh 3.1a. Yªu cÇu:

1. VÏ biÓu ®å m«men uèn.

9
 2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i tiÕt diÖn 1 vµ 2 t­¬ng øng víi hai
tr­êng hîp sau:
a) khi lùc th¼ng ®øng P = 1, h­íng xuèng, di ®éng trªn trªn CDEFGH;
b) khi lùc th¼ng ®øng P = 1 , h­íng xuèng,di ®éng trªn AB.

3. Sö dông c¸c ®­êng ¶nh h­ëng ®Ó x¸c ®Þnh m«men uèn t¹i tiÕt diÖn 1
vµ 2 t­¬ng øng víi c¸c t¶i träng ®· cho.

15kN/m
10kN/m
B
A
30kN
2m

1 2 30kN
C D
1,5 1,5 E F

1m
G H
4m

2m
3m 3m 1,5 1,5 3m 1,5 1,5 3m

H×nh 3.1

4. Bá qua ¶nh h­ëng cña

biÕn d¹ng däc trôc vµ P EI=¥
K
biÕn d¹ng tr­ît so víi
EIo EIo
a

¶nh h­ëng cña biÕn P EI=¥

d¹ng uèn, x¸c ®Þnh gãc
EIo EIo
a

xoay t­¬ng ®èi gi÷a hai EIo EIo

EIo
tiÕt diÖn C vµ B.
Cho biÕt : EI = const;
a

cosa = 15/16 = 0,9375.

a 2a a
Bµi 2. Cho hÖ chÞu t¶i träng
nh­ trªn h×nh 3.2. H×nh 3.2

Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi ¶nh
h­ëng cña biÕn d¹ng uèn. Yªu cÇu:

10
 1. VÏ c¸c biÓu ®å m«men uèn, lùc c¾t, lùc däc.

2. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ ngang t¹i K.

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 3 , 5 trong Phô lôc 2

4. N¨m 1994
Bµi 1. Cho sơ đồ hÖ nh­ trªn h×nh 4.1a. Yªu cÇu:

1. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2,3 vµ ®­êng ¶nh
h­ëng lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn 3,4 khi lùc th¼ng ®øng P = 1, hướng xuống,
di ®éng trªn c¸c thanh ngang.

2. T­¬ng øng víi s¬ ®å hÖ trªn h×nh 4.1a vµ biÓu ®å lùc c¾t trªn h×nh
4.1b, t×m s¬ ®å t¶i träng vµ biÓu ®å m«men uèn phï hîp. Cho biÕt t¶i
träng chØ bao gåm c¸c lùc tËp trung hoÆc ph©n bè t¸c dông th¼ng
®øng.
3. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i A t­¬ng øng víi s¬ ®å t¶i träng t×m
®­îc ë c©u 2. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng däc trôc vµ biÕn d¹ng
tr­ît so víi biÕn d¹ng uèn.

a) a/2 a/2 a/2 a/2 a/2 a/2 a/2 a a/2 a

A 2
1 2 3 4
a

EI = const

b) 3qa
qa qa qa

2qa 2qa qa qa 0
qa

H×nh 4.1

Bµi 2. HÖ trªn h×nh 4.2 cã c¸c liªn kÕt bÞ lón theo ph­¬ng th¼ng ®øng nh­
sau: c¸c gèi C, D, E, F bÞ lón xuèng b»ng D, ngµm A lón xuèng b»ng 2D.
Ngµm B kh«ng bÞ lón. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng däc trôc vµ biÕn
d¹ng tr­ît so víi biÕn d¹ng uèn. Yªu cÇu:

11
 1. VÏ biÓu ®å m«men uèn.

2. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng vµ chuyÓn vÞ ngang t¹i K.

a a a a
K
2I
I I

a
E F
H×nh 4.2 I 2I I
I D
I

a
C D
I 2I I
D I I D

a
A B
2D E=const

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 2, 3, 4, 5, 6 trong Phô lôc 2

5. N¨m 1995

Bµi 1. Cho hÖ chÞu t¶i träng nh­ trªn h×nh 5.1. Yªu cÇu:

1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ biÓu ®å lùc c¾t.

2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng lùc c¾t t¹i c¸c tiÕt diÖn 1, 2, 3, 4 vµ ®­êng ¶nh
h­ëng lùc däc t¹i tiÕt diÖn 5 khi lùc th¼ng ®øng P = 1, hướng xuống, di
®éng trªn c¸c thanh ngang tõ A ®Õn G.
3. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît, x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ toµn phÇn
t¹i C. Cho biÕt c¸c thanh cã EI = const; EA = EI / a2 víi a = 4m

10kN 10kN/m 10kN/m 16kN/m 10kN

A 1 E F G
B C D 2 3 4
40kNm
4m

H I 5
K
2m 2m 2m 2m 3m 3m 2m 2m

H×nh 5.1
Bµi 2. Cho hÖ chÞu t¶i träng nh­ trªn h×nh 5.2; c¸c thanh ngang tõ A ®Õn B
cã ®é cøng b»ng v« cïng; c¸c thanh ®øng vµ thanh BC cã EI = const;

12
EA = EI / a2. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît, vÏ biÓu ®å m«men uèn
trong thanh BC vµ trong c¸c thanh ®øng; x¸c ®Þnh gãc xoay t¹i tiÕt diÖn bªn
tr¸i gèi C t­¬ng øng víi c¸c tr­êng hîp sau:
1. ChØ xÐt ®Õn ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn.

2. XÐt ®Õn ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn vµ biÕn d¹ng däc trôc.

a a a a
P A B C
a

H×nh 5.2
Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 2, 3, 4 trong Phô lôc 2

6. N¨m 1996

Bµi 1. Cho hÖ trªn h×nh 6.1 Yªu cÇu:

q
qa
A B C D E
qa2 F
2
a

1
32
a a a a a/2 a a/2
H×nh 6.1

1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ biÓu ®å lùc c¾t.

2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2,3 vµ ®­êng ¶nh
h­ëng lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn 2 khi lùc th¼ng ®øng P = 1, hướng xuống, di
®éng trªn ABCDEF.
3. VÏ ph¸c d¹ng ®­êng ®µn håi (chuyÓn vÞ th¼ng ®øng) cña c¸c thanh
ngang trªn ABCDEF.

13
 Bµi 2. Cho hÖ trªn h×nh 6.2; trong ®ã: c¸c ®o¹n AB, BC, CI cã ®é cøng
b»ng EI; đoạn IH có độ cứng bằng ¥; đoạn HD có độ cứng bằng 2EI. Bá
qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît so víi ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn.
1. Khi hÖ chÞu t¶i träng th¼ng ®øng, h­íng xuèng, ph©n bè ®Òu víi
c­êng ®é q (h×nh 6.2), vÏ biÓu ®å m«men uèn vµ x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ
th¼ng ®øng t¹i C.
2. Cho mét trong c¸c gèi tùa trªn ®o¹n AC lón xuèng phÝa d­íi b»ng D;
t×m vÞ trÝ gèi tùa bÞ lón vµ gi¸ trÞ D phï hîp ®Ó sao cho néi lùc trong c¸c
®o¹n dÇm CD b»ng kh«ng, khi hÖ chÞu t¸c dông ®ång thêi cña q vµ D.
T×m chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t­¬ng øng t¹i C .
q
A B C I EI1=¥ H D
EI EI E EI F EI G EI 2EI
4a a 4a a a 2a 2a 4a
H×nh 6.2

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 2, 3, 4 trong Phô lôc 2

7. N¨m 1997

Bµi 1. Cho hÖ trªn h×nh 7.1 Yªu cÇu:

1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ biÓu ®å lùc c¾t.

10kN 16kN/m 30kN/m
25kN
10kN/m m 12
K E D C G H
3m

4m

A
B
3m 3m 3m 4m 4m

H×nh 7.1

2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng lùc däc trong thanh AE; ®­êng ¶nh h­ëng
m«men uèn, lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn 1 vµ 2 khi lùc th¼ng ®øng P = 1 hướng
xuống, di ®éng trªn c¸c thanh ngang tõ K ®Õn H.

14
 3. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi
¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn, tÝnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i khớp C
Cho biết: các thanh ngang có EI = const; các thanh đứng và thanh xiªn
cã:EA = EI / a2 víi a = 2 3m .

Bµi 2. Cho hÖ cã kÝch th­íc,

®é cøng vµ chÞu t¶i träng nh­ P
trªn h×nh 7.2. Thanh c¨ng CD
EI EI

3m
cã EA = kEI. Bá qua ¶nh h­ëng
2P EA=kEI
cña biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn D
C
d¹ng dọc trôc so víi ¶nh h­ëng

3m
EI EI
cña biÕn d¹ng uèn. Yªu cÇu: 2P EI1 = ¥
B
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ

3m
x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ ngang t¹i 2EI 2EI 2EI
A
tiÕt diÖn C t­¬ng øng víi c¸c
4m 4m
tr­êng hîp sau:
H×nh 7.2
a) khi k = 0;
b) khi k = ¥.
2. T×m gi¸ trÞ cña k (0 £ k £ ¥ ) ®Ó sao cho m«men uèn lín nhÊt trong
c¸c thanh BC vµ AB b»ng nhau vÒ trÞ sè tuyÖt ®èi. VÏ biÓu ®å m«men
uèn t­¬ng øng.
Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 2, 3 trong Phô lôc 2

8. N¨m 1998
Bµi 1. Cho hÖ chÞu t¶i träng nh­ trªn h×nh 8.1, chiÒu dµi D ®­îc xem lµ v«
cïng bÐ. Yªu cÇu:
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn.
2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2,3 vµ ®­êng ¶nh
h­ëng lùc c¾t, lùc däc t¹i tiÕt diÖn 3 khi lùc th¼ng ®øng P=1, hướng
xuống, di ®éng trªn ABCDEF.

15
 3. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi
¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn, tÝnh chuyÓn vÞ ngang t¹i E vµ gãc xoay
t­¬ng ®èi gi÷a hai tiÕt diÖn bªn khíp K. Cho biÕt c¸c thanh cã EI =
const.
q
B C D E qa

1 2
2a

q
3 a F
A G H a a
K
a/2 a/2 D 2a a a 2a a/2 a/2
H×nh 8.1

Bµi 2. Cho hÖ trªn h×nh 8.2: c¸c

thanh ®øng vµ thanh ngang KM cã 2qa
®é cøng EI, c¸c thanh ngang kh¸c K M
EI
cã ®é cøng EI1 = ¥. HÖ chÞu t¶i
EI EI
a
träng vµ chuyÓn vÞ c­ìng bøc t¹i EI1 EI1
ngµm B theo ph­¬ng ngang,
EI EI EJ
a

qa 4 EI1 EI1
h­íng vÒ bªn ph¶i b»ng D =
6 EJ
EI EI EJ
a

. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng 2q

EI1 EI1
tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi
¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn. EI
EI EI
a

D
Yªu cÇu:
A a B a C
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn.
H×nh 8.2
2. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ ngang t¹i
K.
Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)
Cung cÊp c¸c sè liÖu 4, 7 trong Phụ lục 1 và 2, 4 trong Phô lôc 2
9. N¨m 1999

Bµi 1. Cho hÖ chÞu t¶i träng nh­ trªn h×nh 9.1. Yªu cÇu:

16
 1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ biÓu ®å lùc c¾t.

2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn vµ ®­êng ¶nh h­ëng lùc c¾t t¹i c¸c
tiÕt diÖn 1 (bªn ph¶i C) vµ 2 khi lùc th¼ng ®øng P = 1 di ®éng trªn c¸c
thanh ngang tõ A ®Õn I.

30kN 4kN/m 10kN/m

A B C1 D E 2 F G I
H

4m
K L M
1m 3m 3m 3m 3m 3m 1,5m 1,5m 4m
H×nh 9.1
3. Bá qua ¶nh h­ëng của biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi
¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn, x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i khíp
D. Cho biÕt: c¸c thanh ngang cã EI = const; c¸c thanh BK, CL, LE vµ
MF cã EA = EI/a2 víi a = 6m.
Bµi 2. Cho hÖ chÞu t¶i träng nh­ trªn h×nh 9.2. Bá qua ¶nh h­ëng cña
biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn.
VÏ biÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng víi c¸c tr­êng hîp sau:
1. Khi thanh GG' cã P
EA=¥; c¸c thanh cßn H H'
l¹i cã ®é cøng khi uèn

a
kh«ng ®æi lµ EI. P EA=¥ P
P G G' P a
2. Khi thanh GG' cã
C C'
EA=¥; c¸c thanh BC, A B B' A'
a

GC, CF, FE, B'C', G'C',

F F'
C'F', F'E' cã ®é cøng K
a

khi uèn b»ng v« cïng;

E E'
c¸c thanh cßn l¹i cã ®é
a

cøng khi uèn kh«ng ®æi D D'

lµ EI a a a a a a

H×nh 9.2

17
 Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 3 trong Phụ lục 1 và 2, 3 trong Phô lôc 2

10. N¨m 2000

Bµi 1: Cho hÖ như trªn h×nh 10.1. Yªu cÇu:

1. Kh¶o s¸t cÊu t¹o h×nh häc cña hÖ.
2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2,3,4 vµ 5 khi
lùc th¼ng ®øng P = 1, hướng xuống, di ®éng tõ ®Çu ®Õn cuèi hÖ.
3. VÏ biểu ®å m«men uèn trong hÖ.
Chó ý: TÊt c¶ c¸c liªn kÕt ®Æt nghiªng ®Òu cã gãc a=450 so víi ph­¬ng
n»m ngang; d nhá kh«ng ®¸ng kÓ.

P1=2qa q a
a
a a2 3 a a
a

1 4 5 P2=2qa 2
a

a a a d a a a d a a a a a a a=45o

H×nh 10.1
P

a
K
P

a
a/2 a/2

A B C D E F G H
P a

a a a a a a a
H×nh 10.2
Bµi 2. Cho hÖ khung trªn h×nh 10.2. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît
vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn, vÏ biÓu ®å
m«men uèn trong hÖ tương ứng với c¸c tr­êng hîp gi¶ thiÕt d­íi ®©y:

18
 1. C¸c thanh ngang của khung cã ®é cøng EI = ¥ ; c¸c thanh ®øng cã
®é cøng EI = const.
2. Khung kh«ng cã c¸c thanh AB, CD, EF, GH, c¸c thanh ngang cã ®é
cøng EI = ¥ ; c¸c thanh ®øng cã ®é cøng EI = const.
3. TÝnh chuyÓn vÞ ngang t¹i nót K tương ứng với tr­êng hîp 2.

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 2 trong Phụ lục 1 và 2 trong Phô lôc 2.

11. N¨m 2001

Bµi 1. Cho hÖ chÞu t¶i träng nh­ trªn h×nh 11.1. Cho biÕt: P = qa. Yªu cÇu:

1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ biÓu ®å lùc c¾t.

2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng víi ®­êng xe ch¹y chän sao cho cã thÓ
vËn dông ph­¬ng ph¸p ®­êng ¶nh h­ëng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®¹i l­îng sau:
m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn I, k; lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn G (thuéc thanh xiªn);
lùc däc trong c¸c thanh A-B, D-R vµ a-b.

a a a a a a a a a
P P P P P P P P
a b

a
R S q

B
K D E F G a
a

A C H
a/2
a

I
a a a 1,5a 1,5a a a a
H×nh 11.1

Bµi 2. Cho hÖ chÞu t¶i träng vµ chuyÓn vÞ xoay c­ìng bøc t¹i ngµm A nh­
trªn h×nh 11.2. Bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn d¹ng däc

19
trôc so víi ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn. Cho biÕt: EA = ¥;
qa 3
EI1 = 2 EI ; EI 2 = ¥; j = .
2 EJ
1. VÏ biÓu ®å m«men
D
uèn.
EI1 EI1
2. T×m gãc xoay t¹i

a
C. T×m gi¸ trÞ vµ 2q D D'
EA=¥
ph­¬ng cña chuyÓn
EI EI

a
2qa EI EI
vÞ th¼ng toµn phÇn B'
B C EI2=¥ C'
t¹i C.

a
EI1 EI1
Sè liÖu tham kh¶o A A'
(nÕu cÇn) j
a a a a
Cung cÊp c¸c sè liÖu 4
trong Phụ lục 1 và 1, 2, H×nh 11.2
3, 4 trong Phô lôc 2.

12. N¨m 2002

Bµi 1: Cho s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 12.1. Yªu cÇu:
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ lùc c¾t cho hÖ.
2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn E, H, G vµ lùc c¾t
t¹i G khi t¶i träng th¼ng ®øng P = 1 h­íng xuèng, di ®éng tõ A ®Õn D.
3. Dïng ®­êng ¶nh h­ëng thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ trÞ m«men uèn vµ lùc c¾t
t¹i G.

P M = Pa/2 P a=45o
A a B C D
a H G a a
a a a a a a 2a

H×nh 12.1

Bµi 2. Cho s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 12.2 Yªu cÇu:

20
 1. X¸c ®Þnh lùc däc trong c¸c thanh cã khíp ë hai ®Çu vµ vÏ biÓu ®å
m«men uèn trong phÇn khung víi gi¶ thiÕt:
a) Khi n = 1
b) Khi n = 0

2. TÝnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i K khi n = 1

EA= nEI/a2
EA EA
1,5a

EA EA EA EA

EI EI EI EI
EI=¥ EI=¥ EI=¥ EI=¥ q EI=¥
a

EI EI K EI EI

2a a a a a 2a
H×nh 12.2

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 4 trong Phụ lục 1 và 2, 3 trong Phô lôc 2.

13. N¨m 2003

Bµi 1. Cho s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 13.1. Yªu cÇu:

q = 2kN/m q = 2kN/m
P = 4kN M =32kNm
A
B
1 2 3 4 2m

1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 2m
H×nh 13.1
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ lùc c¾t trªn toµn hÖ.
2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2,3 vµ 4 khi P=1

21
 th¼ng ®øng, h­íng xuèng d­íi, di ®éng tõ A ®Õn B.

3. Dïng ®­êng ¶nh h­ëng

t­¬ng øng, tÝnh gi¸ trÞ q EI = ¥
m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn
1,2,3 do t¶i träng bÊt ®éng I I

a
®· cho g©y ra.
EI = ¥
Bµi 2. Cho s¬ ®å tÝnh nh­ trªn
h×nh 13.2 Yªu cÇu: I 2I I

a
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn I I
trong hÖ khi hÖ chÞu t¶i träng I K
2I I

a
q vµ ngµm bªn ph¶i bÞ xoay
b»ng a = qa3/ 6EI. EI = ¥ EI = ¥

2. Gi¶ thiÕt bá qua ¶nh h­ëng I

2I

a
I
cña biÕn d¹ng tr­¬t vµ biÕn
d¹ng däc trôc so víi ¶nh a a a
h­ëng cña biÕn d¹ng uèn,
t×m chuyÓn vÞ ngang t¹i K. H×nh 13.2

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 4, 7, 8, 9 trong Phụ lục 1 và 1, 2, 4 trong Phô lôc 2.

14. N¨m 2004

Bµi 1. Cho s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 14.1. Yªu cÇu:

1. VÏ c¸c biÓu ®å: m«men uèn; lùc c¾t vµ lùc däc.
2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn; lùc c¾t vµ lùc däc t¹i c¸c tiÕt
diÖn 1,2 t­¬ng øng víi hai tr­êng hîp sau:
a) Khi P = 1 th¼ng ®øng, h­íng xuèng d­íi, di ®éng trªn HIJK.
b) Khi P = 1 th¼ng ®øng, h­íng xuèng d­íi, di ®éng trªn ABCDEFG.

3. Dïng c¸c ®­êng ¶nh h­ëng ®· vÏ, tÝnh l¹i c¸c gi¸ trÞ m«men uèn; lùc
c¾t vµ lùc däc t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2. So s¸nh víi kÕt qu¶ t×m ®­îc ë
b­íc 1.

22
 20kN 10kN/m
A B C D E F G

10kN/m

3m
2 1
H I J K
3m 3m 3m 3m 3m 3m
H×nh 14.1

Bµi 2. Cho s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 14.2. Gi¶ thiÕt bá qua ¶nh h­ëng cña
biÕn d¹ng tr­¬t vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn,
yªu cÇu:
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn khi k = k1 = ¥; k2 = 1 vµ k3 = 2.
19 EI
2. VÏ biÓu ®å m«men uèn khi k1 = ¥; k2 = 1; k3 = 2 vµ k = .
12l 3
2P EI=¥

EI 2EI

l
P k1EI k1EI
H×nh 14.2
q=2P/l k2EI k3EI 2EI
EI

l
k
2l l l/2 l/2
Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 4 trong Phụ lục 1 và 1, 2, 3, 4 trong Phô lôc 2.

15. N¨m 2005

Bµi 1. Cho s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 15.1. Yªu cÇu:

1. VÏ biÓu ®å: m«men uèn cho phÇn hÖ chÞu uèn vµ tÝnh lùc däc trong
c¸c thanh kh«ng chÞu uèn.
2. Cho t¶i träng P = 1 th¼ng ®øng, h­íng xuèng d­íi, di ®éng trªn ®­êng
1234567, vÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng cña c¸c ®¹i l­îng sau:
a) M«men uèn t¹i tiÕt diÖn 1-3

23
 b) Ph¶n lùc t¹i gèi tùa ë 8

c) Lùc däc trong c¸c thanh 6-8 vµ 5-6

EI
3. TÝnh ®é vâng t¹i m¾t 6. Cho biÕt EI = const vµ EA =
10a2
P=qa P=qa

a
a a a a a a

H×nh 15.1

Bµi 2: Cho s¬ ®å
tÝnh víi c¸c thanh EA = ¥
ngang cã ®é cøng

a
EI EI
b»ng v« cïng vµ
c¸c thanh ®øng cã EI = ¥
®é cøng EI = const EI EI

a
(h×nh 15.2), gi¶ thiÕt
bá qua ¶nh h­ëng EI = ¥ EI = ¥
cña biÕn d¹ng tr­ît
vµ biÕn d¹ng däc EI EI EI
trôc trong tÝnh to¸n EI = ¥ EI = ¥ a
kÕt cÊu, yªu cÇu:
1. VÏ biÓu ®å EI EI EI
a

m«men uèn
trong hÖ.
2D

2. Lµm thay ®æi nhiÖt a a D=

®é trong thanh KL
sao cho m«men uèn H×nh 15.2
t¹i tiÕt diÖn I cña
thanh IJ b»ng

24
 m«men uèn t¹i tiÕt diÖn I cña thanh IH vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi.H·y tÝnh to,
cho biÕt hÖ sè gi·n në v× nhiÖt a = 125x10-7

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 1, 3 q

trong Phô lôc 2 vµ d¹ng biÓu
®å m«men uèn trªn ®o¹n
thanh chÞu t¶i träng ph©n bè H×nh 15.3
bËc nhÊt nh­ trªn h×nh 15.3.

16. N¨m 2006 l/2 l/2

Bµi 1. Cho hÖ cã s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 16.1. Yªu cÇu:

1. Chøng minh hÖ bÊt biÕn h×nh.

2. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ lùc c¾t.

3. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1, 3, 4 vµ ®­êng
¶nh h­ëng lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn 2 khi lùc th¼ng ®øng P=1, h­íng xuèng,
di ®éng dÇm.

a = 45o k = EI /a3
P P P P
a 1 a 2a 3 a/2 a 4 a a
a/2 k a/2
a/2 a a a a a a a a/2

H×nh 16.1

Bµi 2. Cho hÖ víi c¸c thanh ®øng vµ thanh xiªn cã ®é cøng b»ng v«
cïng. C¸c thanh cßn l¹i cã ®é cøng cho trªn h×nh 16.2. Bá qua ¶nh h­ëng
cña biÕn d¹ng tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc so víi ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng
uèn. Yªu cÇu:
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ lùc c¾t.
2. TÝnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i K.
3. Trõ c¸c thanh cã ®é cøng b»ng v« cïng, cÇn ®iÒu chØnh tû lÖ ®é cøng
cña c¸c thanh cßn l¹i nh­ thÕ nµo ®Ó chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i K b»ng

25
 1,5 lÇn chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i L. NÕu cã nhiÒu c¸ch ®iÒu chØnh th×
tr×nh bµy c¸ch mµ anh (chÞ) cho lµ ®¬n gi¶n nhÊt.

P q=P/a P
4EI L EI K EI 4EI
EI
EI=¥ EI=¥ EI=¥ EI=¥ EI=¥ EI=¥
a

EI 3EI 3EI EI

D
P 2P P
a a a a a a a a
D = Pa3 / 3EI
H×nh 16.2

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp c¸c sè liÖu 4, 10 trong Phụ lục 1 và 2, 3 trong Phô lôc 2.

17. N¨m 2007

Bµi 1. Cho kÕt cÊu nh­ trªn h×nh 17.1. Yªu cÇu:
1. Ph©n tÝch cÊu t¹o h×nh häc cña hÖ
2. VÏ biÓu ®å m«men uèn trong hÖ.
3. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1, 2, 3 vµ 4 khi lùc
P = 1 th¼ng ®øng, h­íng xuèng, di ®éng tõ A ®Õn L.

q 2q q

A 1 C E F H L
a

B 4 K
2 3
a

D G
a a a a a a a a a

H×nh 17.1

Bµi 2. Cho kÕt cÊu nh­ trªn h×nh 17.2. Gi¶ thiÕt bá qua ¶nh h­ëng cña

26
 biÕn d¹ng däc trôc vµ biÕn d¹ng tr­ît trong c¸c thanh chÞu uèn, yªu cÇu:
152EI
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn trong hÖ t­¬ng øng víi: k =
a3
2. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ th¼ng t­¬ng ®èi gi÷a hai tiÕt diÖn A vµ B.
3. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ k sao cho:
a) M«men uèn t¹i tiÕt diÖn C gÊp hai lÇn m«men uèn t¹i tiÕt diÖn D vÒ
gi¸ trÞ tuyÖt ®èi.
b) M«men uèn t¹i c¸c ngµm b»ng kh«ng.
Cho biÕt: EI = const; EI1 = ¥ ; EA1 = ¥ ; P = qa.
q

A
EI B EI
EI a/2 EI
a

2P EI1 EI1
C
EI EI EI EI
a

2P EI1 EA1 EI1

k k
EI EI EI EI
a

a a a

H×nh 17.2

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp sè liÖu 2 trong Phụ lục 2

18. N¨m 2008

Bµi 1. Cho hÖ nh­ trªn h×nh 18.1. Yªu cÇu:

1. Ph©n tÝch cÊu t¹o h×nh häc cña hÖ

27
 2. Cho P=1 th¼ng ®øng, h­íng xuèng, di ®éng trªn ®­êng ABCDS. VÏ
c¸c ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn vµ lùc c¾t t¹i c¸c tiÕt diÖn k vµ m.
3. VÏ biÓu ®å m«men uèn do t¶i träng g©y ra trong hÖ.

k m

H×nh 18.1

Bµi 2. Cho kÕt cÊu nh­ trªn q M= qa2

h×nh 18.2. Gi¶ thiÕt thanh AB A EI1 B
cã ®é cøng EI1 b»ng v« EI EI
cïng, c¸c thanh cßn l¹i cã EI EI

a
®é cøng lµ EI, bá qua ¶nh EI EI EI
h­ëng cña biÕn d¹ng däc
trôc vµ biÕn d¹ng tr­ît trong q EI EI q

a
tÝnh to¸n. Yªu cÇu:
1. VÏ c¸c biÓu ®å
a a a
m«men uèn, lùc c¾t
vµ lùc däc. H×nh 18.2
2. TÝnh chuyÓn vÞ ngang
t¹i A.

Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp sè liÖu 4, 7, 10 trong Phụ lục 1; 1, 2, 3, 5 trong Phụ lục 2.
19. N¨m 2009

Bµi 1. Cho hÖ nh­ trªn h×nh 19.1. Yªu cÇu:

1. Chøng minh hÖ bÊt biÕn h×nh vµ ®ñ liªn kÕt.
2. TÝnh vµ vÏ biÓu ®å m« men uèn, biÓu ®å lùc c¾t cña hÖ.

28
 3. Gi¶ thiÕt lùc P = 1 cã ph­¬ng th¼ng ®øng, h­íng xuèng, di ®éng trªn
c¸c thanh ngang bªn trªn (A-B), h·y vÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng m«
men uèn vµ lùc c¾t t¹i c¸c tiÕt diÖn 1, 2, 3.

H×nh 19.1
Bµi 2. Cho hÖ cã s¬ ®å tÝnh nh­ h×nh 19.2, gi¶ thiÕt bá qua ¶nh h­ëng cña
biÕn d¹ng däc trôc vµ biÕn d¹ng tr­ît trong tÝnh to¸n c¸c thanh chÞu uèn,
yªu cÇu:
1. H·y chøng tá hÖ ®· cho lµ ®èi xøng.
2. VÏ c¸c biÓu ®å m« men uèn vµ lùc c¾t.
√
3. §iÒu chØnh chiÒu dµi hai thanh c¨ng cã ®é cøng = ®Ó
chuyÓn vÞ ®øng t¹i K vµ K’ cã gi¸ trÞ b»ng kh«ng. H·y tÝnh gi¸ trÞ
chiÒu dµi ®iÒu chØnh d.

H×nh 19.2
Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)

Cung cÊp sè liÖu 8 trong Phô lôc 1 vµ sè liÖu 1, 3, 4 trong Phô lôc 2.

29
20. N¨m 2010
Bµi 1. Cho hÖ cã s¬ ®å tÝnh nh­ h×nh 20.1. Yªu cÇu:
1. Chøng minh hÖ bÊt biÕn h×nh ®ñ liªn kÕt.
2. TÝnh vµ vÏ c¸c biÓu ®å néi lùc: m« men uèn, lùc c¾t vµ lùc däc.
3. TÝnh gi¸ trÞ m« men uèn t¹i K b»ng ®­êng ¶nh h­ëng, so s¸nh víi kÕt
qu¶ ë c©u 2.

H×nh 20.1
Bµi 2. Cho hÖ cã s¬ ®å tÝnh nh­ h×nh 20.2, biÕt gi¸ trÞ c¸c hÖ sè ®µn håi cña
liªn kÕt tùa k1=EJ/l3 vµ k2=EJ/l, gi¶ thiÕt bá qua ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng
tr­ît vµ biÕn d¹ng däc trôc trong tÝnh to¸n. Yªu cÇu:
1. VÏ biÓu ®å m« men uèn cho hÖ.
2. X¸c ®Þnh c¸c thµnh phÇn chuyÓn vÞ t¹i K.

H×nh 20.2
Sè liÖu tham kh¶o (nÕu cÇn)
Cung cÊp sè liÖu 6 trong Phô lôc 1.
30
21. N¨m 2011
Bài 1. Cho hệ có sơ đồ tính như hình 21.1. Cho a=45o. Yêu cầu:
1. Vẽ biểu đồ mô men uốn và lực cắt của hệ.
2. Tính giá trị mô men uốn và lực cắt tại tiết diện K bằng cách dùng
đường ảnh hưởng tương ứng.

a a a

Hình 21.1
Bài 2. Cho hệ có sơ đồ tính như hình 21.2. Cho P=4qa; D=3qa4/(8EI).
Không kể đến ảnh hưởng biến dạng dọc trục và trượt, yêu cầu:
1. Vẽ biểu đồ mô men uốn.
2. Tính chuyển vị tại K.

Hình 21.2
Số liệu tham khảo (nếu cần)
Cung cấp số liệu 4, 8 trong Phụ lục 1 và số liệu 1, 2, 3 trong Phụ lục 2.
22. N¨m 2012
Bài 1. Cho hệ kết cấu có vòm là nửa đường tròn bán kính 5a như hình
22.1. Yêu cầu:

31
 1. Chứng minh hệ đủ liên kết và bất biến hình.
2. Tính và vẽ biểu đồ mô men uốn cho toàn hệ ( chấp nhận trong phần
vòm vẽ đúng dạng với một số tung độ được tính tối thiểu).
3. Tính giá trị mô men uốn và lực cắt tại tiết diện K bằng đường ảnh
hưởng tương ứng.

Hình 22.1
Bài 2. Cho hệ khung như hình 22.2 có hai gối đàn hồi độ cứng C=EI/a3,
có một số thanh đứng và ngang cứng vô cùng được chỉ trên hình vẽ, các
thành còn lại có EI = const: Cho phép bỏ qua ảnh hưởng của biến dạng
trượt và biến dạng dọc trục trong tính toán. Yêu cầu:
1. Vẽ biểu đồ momen uốn và lực cắt cho hệ.
2. Tính chuyển vị thẳng đứng tại K.

Hình 22.2
Số liệu tham khảo (nếu cần)

Cung cấp số liệu 4, 8 trong Phụ lục 1 và số liệu 1, 2, 5 trong Phụ lục 2.

32
23. N¨m 2013
Bài 1. Cho hệ như trên hình 23.1. Yêu cầu:
1. Vẽ biểu đồ mômen uốn và lực cắt cho hệ.
2. Cho P=1 thẳng đứng, hướng xuống dưới, di động trên thanh ngang
A-B, vẽ các đường ảnh hưởng mômen uốn tại các tiết diện 1, 2, 3
và 4.
3. Xác định các giá trị mômen uốn tại các tiết diện đó theo các đường
ảnh hưởng tương ứng.

Hình 23.1
Bài 2. Cho hệ chịu lực như trên hình 23.2. Cho biết EJ1=∞ và các thanh
còn lại có EJ=const. Giả thiết bỏ qua ảnh hưởng của biến dạng dọc trục
và biến dạng trượt đến uốn. Yêu cầu:
1. Vẽ biểu đồ mômen uốn cho hệ.
2. Tính chuyển vị thẳng tương đối giữa hai tiết diện C và D.

Hình 23.2
Số liệu tham khảo (nếu cần)

Cung cấp số liệu 4, 8 trong Phụ lục 1 và số liệu 1, 5 trong Phụ lục 2.

33
 §¸p ¸n vµ thang ®iÓm
1. N¨m 1991
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. TÝnh hÖ chÞu t¶i träng bÊt ®éng
¨ Ph¶n lùc [0,5 ®iÓm] (h.1.1.1a). HÖ ®· cho lµ hÖ ghÐp, hÖ phô DE, bé
phËn cßn l¹i lµ hÖ chÝnh ®­îc xem nh­ hÖ ba khíp: khíp A, khíp F,
khíp gi¶ t¹o lµ giao ®iÓm cña KB vµ BH. KÕt qu¶:
HA = 20 kN; HF = 20 kN; VA = 18 kN; VF = 10 kN.
¨ BiÓu ®å m«men uèn [1 ®iÓm] (h.1.1.1b).
¨ BiÓu ®å lùc c¾t [0,75 ®iÓm]: (h.1.1.1c)
¨ Lùc däc trong thanh BH [0,25 ®iÓm]: NBH = -30 kN.
¨ Gãc xoay t­¬ng ®èi gi÷a hai tiÕt diÖn D vµ E [0,5 ®iÓm]. Tr¹ng th¸i
”k” vµ biÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 1.1.1d. KÕt qu¶:

1 é 1 ql 2 2 ql 2 ù 5 ql 3 40
j DE = ( M ) ( M k ) = ê l + l ú ´ 1= = rad ,
EI êë 2 3 3 16 úû 24 EI 3EI

(cïng chiÒu xoay víi c¸c Mk trªn h×nh 1.1.1d).

2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng
¨ §.a.h. Mm [0,25 ®iÓm] (h.1.1.2b)
¨ §.a.h. Q m [0,25 ®iÓm] (h.1.1.2c)
¨ §.a.h. MK [0,5 ®iÓm] (h.1.1.2d)
tr
¨ §.a.h. Qk (k ë bªn tr¸i khíp) [0,5 ®iÓm] (h.1.1.2e)
ph
¨ §.a.h. Qk (k ë bªn ph¶i khíp) [0,5 ®iÓm] (h.1.1.2f)

Víi c¸c ®.a.h. néi lùc t¹i k, khi P di ®éng trªn hÖ chÝnh, nªn thùc hiÖn
nh­ sau:

34
 a) HA=20 kN q=8 kN/m
K B CD
A E
VA =18 kN

HF=20 kN
F G H
b) V F =10 kN 16 22/3=7,333

ql2/3=10,667
72 60 M
(kNm)

18 18
- 8 + 8
c) 6 Q
22 22
(kN)

+ 30

10 Pk=1 Pk=1
d)
Mk
1 1

H×nh 1.1.1

● NhËn d¹ng ®­êng ¶nh h­ëng: gåm hai ®o¹n th¼ng, mét ®o¹n tõ A ®Õn
k, mét ®o¹n tõ k ®Õn C (víi ®.a.h. lùc c¾t, hai ®o¹n nµy song song víi
nhau)
● §Æt lùc P = 1 t¹i k vµ t¹i C ®Ó t×m c¸c néi lùc, suy ra c¸c tung ®é cÇn
thiÕt t­¬ng øng cña ®­êng ¶nh h­ëng.
Bµi 2 [5 ®iÓm]
1. S¬ ®å tÝnh ®¬n gi¶n t­¬ng ®­¬ng nh­ trªn h×nh 1.2a [1 ®iÓm].
2.a. BiÓu ®å m«men uèn khi k = 1 [1,5 ®iÓm]. V× thanh BE cã EI =¥ nªn:
● Thanh BC lµm viÖc nh­ thanh cã hai ®Çu ngµm chÞu chuyÓn vÞ ngang
t¹i B, m«men uèn b»ng kh«ng t¹i tiÕt diÖn ë gi÷a thanh, biÓu ®å
m«men uèn ®­îc vÏ theo lùc c¾t b»ng 4 kN ®Æt t¹i tiÕt diÖn ë gi÷a
thanh.

35
 A k B C D m E
a)

1m

F G H
4m 2m 2m 2m 2m
®.a.h.Mm
b) 1
1
®.a.h.Qm
c)
1
®.a.h.Mk
d) 4

6
8 9 9
®.a.h. Qktr
e)
1
0,5
1,5
2,25 2,25
2,75 2,75
ph 1,5
®.a.h. Qk
f) 0,5

H×nh 1.1.2
● Trong c¸c thanh BAD, biÓu ®å m«men uèn ®­îc vÏ theo s¬ ®å 1.2b,
thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p lùc víi c¸c biÓu ®å cÇn thiÕt nh­ trªn h×nh
1.2c,d.
Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: d 11 X 1 + D1 P = 0;
1 æ9 ö 63 108 12
d11 = ç + 54 ÷ ; k hi k = 1, d11 = ; D1P = - ; ® X1 = kN .
EI è k ø EI EI 7
KÕt qu¶ vÏ trªn h×nh 1.2e.
BiÓu ®å m«men uèn khi k = 1 trªn s¬ ®å tÝnh ®¬n gi¶n vÏ ë h×nh 1.2f
vµ trªn nöa tr¸i cña hÖ ®· cho vÏ ë h×nh 1.2h.

36
 a) 3m b) c) d)
D 2 kN 2 kN
2 kN I D 1
A kI A
X1=1

6m
I I
EI=¥ E B
2 kN 1 12
B
I
M1 MPo

6m
C (kNm)
e) f) g)
36/7 36/7
Xk=1

48/7 48/7 12 6
M Mko
(kNm)
12

h) i)
5,143 5,143 5,143 6 12 6
EI=¥ EI=¥
10,286

12 24 12 6 12 12 24 12
5,143 13,714 6,857

12 24 12 12 24 12
M M
(kNm) H×nh 1.2 (kNm)

2.b. ChuyÓn vÞ ngang t¹i A [0,5 ®iÓm] bao gåm:

● ChuyÓn vÞ ngang t¹i B t×m theo ®iÒu kiÖn: 6EJxB/62=12kNm.
● ChuyÓn vÞ ngang t­¬ng ®èi gi÷a A vµ B (xAB) t×m ®­îc b»ng c¸ch nh©n
hai biÓu ®å trªn h×nh 1.2e vµ 1.2g.

12.62 1 é 6 2 6 1 ù 864
x A = xB + x AB = + êë 48 2 × 3 × 6 - 36 × 2 × 3 × 6 úû = 7 EI m
6 EI 7 EI
(h­íng vÒ bªn ph¶i)

37
 2.c. Qua c¸ch tÝnh thùc hiÖn ë ®iÓm 2.a, nhËn thÊy khi k biÕn thiªn tõ 0
®Õn ¥, m«men uèn trong c¸c thanh ®øng thuéc tÇng d­íi kh«ng ®æi
[0,25 ®iÓm].
3.a. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ k [0,5 ®iÓm]: ®Ó tho¶ m·n yªu cÇu cña ®Ò bµi, thanh
AB ph¶i lµm viÖc nh­ thanh cã hai ®Çu bÞ ngµm chÞu chuyÓn vÞ th¼ng
t­¬ng ®èi theo ph­¬ng ngang, do ®ã k = ¥.
3.b. BiÓu ®å m«men uèn [0,75 ®iÓm]: thùc hiÖn cho c¶ hai tÇng t­¬ng tù
nh­ víi tÇng d­íi cña c©u 2.a. KÕt qu¶ trªn nöa tr¸i cña hÖ vÏ trªn h×nh
1.2.i.
3.c. ChuyÓn vÞ ngang t¹i A [0,5 ®iÓm]: thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ ë c©u 2.b.

12.62 6.62 108

x A = xB + x AB = + = m (h­íng vÒ bªn ph¶i).
6 EI 6 EI EI
2. N¨m 1992
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng:
¨ ®.a.h. M1 [0,4 ®iÓm] (h.2.1b).

¨ ®.a.h. M2 [0,4 ®iÓm] (h.2.1c).

¨ ®.a.h. M3 [0,6 ®iÓm] (h.2.1d). Khi P di ®éng trªn BC, ®iÓm kh«ng H'
øng d­íi ®iÓm H t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 2.1a.

¨ ®.a.h. Q3 [0,6 ®iÓm] (h.2.1e). Khi P di ®éng trªn BC, ®iÓm kh«ng I'
øng d­íi ®iÓm I t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 2.1a.

2. BiÓu ®å lùc c¾t [0,75 ®iÓm] (h.2.1f) vµ s¬ ®å t¶i träng [0,75 ®iÓm]
(h.2.1g) t×m ®­îc theo c¸c liªn hÖ vi ph©n gi÷a ngo¹i lùc vµ néi lùc.
ChuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i C [0,75 ®iÓm]. BiÓu ®å m«men uèn ë tr¹ng
th¸i “k” nh­ trªn h×nh 2.1h. KÕt qu¶:
35 qa 4
yC = .
36 EI
3. T×m mét s¬ ®å t¶i träng phï hîp [0,75 ®iÓm]. Cã nhiÒu lêi gi¶i kh¸c
38
 nhau, trªn h×nh 2.1i lµ mét vÝ dô.
K
a a a a a a a
2 C 1
a)
A 3 B D E F G
H

3a/4 3a/4
I
song song 2a/3
a/2

®.a.h.M1
b)
a/2
a/2
c) ®.a.h.M2 +
2a a/2
d) ®.a.h.M3 H' +

®.a.h.Q3 3 4a
e + I'
) qa + 1 1
f) qa/3 + Q
qa qa/3 qa
2q qa/3 q
g) qa2/3

h)
3a 2a Mk a
Pk =1
C
2q qa/3 q qa2/2
qa2 /3
i)
2qa/3 2qa/3 qa
Bµi 2 [5 ®iÓm]
1. Tr­êng hîp nèi b»ng liªn kÕt hµn. HÖ ®èi xøng chÞu lùc t¸c dông ph¶n
xøng ®èi víi trôc AA', nót A chØ tån t¹i chuyÓn vÞ xoay vµ chuyÓn vÞ
ngang.
¨ HÖ c¬ b¶n theo ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ (h.2.2a) vµ c¸c biÓu ®å ®¬n vÞ
[0,5 ®iÓm].

Trªn c¸c h×nh 2.2b,c chØ vÏ biÓu ®å M1 vµ M 2 cho cÆp thanh thø i.
39
 H×nh 2.2d lµ s¬ ®å chuyÓn vÞ do Z2 = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n, tõ ®ã
x¸c ®Þnh ®­îc:
· ChuyÓn vÞ th¼ng t­¬ng ®èi gi÷a hai ®Çu thanh theo ph­¬ng vu«ng
gãc víi trôc thanh thø i b»ng sinai, vÏ ®­îc biÓu ®å M 2 (h.2.2c) vµ
x¸c ®Þnh ®­îc lùc c¾t Q 2i1 (kÕt qu¶ ghi trªn h×nh 2.2e).

· ChuyÓn vÞ däc trôc thanh thø i b»ng cosai, theo ®Þnh luËt Hooke x¸c
®Þnh ®­îc lùc däc N 21 (kÕt qu¶ ghi trªn h×nh 2.2e).

a) b)
Z1 4EIsinai /h=4EIo/h
Z2 Z1=1
P A

4EIo/h
h M1
2EIo/h
ai ai ai
2EIo/h
n i 2 1 A 1 2 i n
Z2=1 r22
c) d) e) ai
Q2i Q2i
cosai sinai
N2i N2i
6EIosin2ai/h2 ai ai
EI0
M2 1 N2i = 3
sin2aicosai
h
6EIisinai /li2=6EIosin2ai/h2 12EI
Q2i = 3 0 sin3ai
H×nh 2.2 h

LËp hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c [1®iÓm]:

C¸c sè h¹ng tù do R1P = 0; R2P = -P.
C¸c hÖ sè (h.2.2e) phôc vô cho viÖc x¸c ®Þnh r22:
n
EI EI 0
r11 = 8n 0 ,
h
r12 = r21 = -12
h 2 å sin 2 ai ;
i =1
n
2 EI o
r22 =
h 3 å sin 2 ai (12sin 2 ai + cos2 ai ).
i =1
HÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
40
 EI o EI o é n ù
8n Z1 - 12 2 ê å sin 2 a i ú Z 2 = 0;
h h ëê i =1 ûú
EI o é n ù EIo é n ù
-12 ê å
h 2 ëê i =1
sin 2
a i ú Z1 + 2 ê å
h3 êë i =1
sin 2
a i (12 sin 2
a i + cos 2
a i Z 2 = 0.
ú
ûú ûú
¨NghiÖm [0,5 ®iÓm]:
3Ph 2 n nPh3
Z1 = å sin 2 ai ;
4 EI o D i =1
Z2 =
2 EI o D
.

2
n æ n ö
víi D = nå sin a i (12sin a i + cos a i ) - 9 ç å sin 2 a i ÷ .
2 2 2
ç ÷
i =1 è i =1 ø
¨Néi lùc trong thanh thø j:

· M«men uèn t¹i A [0,5 ®iÓm]:

4 EI o æ 6 EI o ö 3Ph é n ù
ê n sin a j - å sin a j ú .
2 2 2
MA j = - Z1 + ç 2 sin a i ÷ Z 2 =
h è h ø D êë i =1 ûú
· M«men uèn t¹i ngµm [0,5 ®iÓm]:

2 EI o æ 6 EI ö 3Ph é n ù
Z1 + ç 2 o sin 2 a i ÷ Z 2 = ê å sin a i - 2 n sin a j ú .
2 2
M0 j =
h è h ø 2 D êë i =1 úû

· Lùc c¾t [0,5 ®iÓm]:

M Aj - M 0 j 3P é n ù
Qj = sin a j = sin a j ê 4n sin 2 a j - 3å sin 2 a i ú .
h 2D êë i:=1 úû
· Lùc däc [0,5 ®iÓm]:
EI o nP
Nj = 3
sin 2 a j cos a j = sin 2 a j cos a j .
h 2D
2. Tr­êng hîp nèi b»ng liªn kÕt khíp [1 ®iÓm]. T¹i A chØ tån t¹i chuyÓn
vÞ ngang Z2, trong c¸c thanh chØ tån t¹i lùc däc. Tõ c¸c sè liÖu t×m ®­îc
ë c©u 1, chØ gi÷ l¹i c¸c sè h¹ng cã liªn quan ®Õn lùc däc, sÏ ®­îc:

41
 Ph3
Z2 = n
;
2 EI o å sin 2 a i cos 2 a i
i =1
2
P sin a j cos a j sin a j sin 2a j
Nj = n
=P n
.
2å sin 2 a i cos 2 a i å sin 2 2ai
i =1 i =1

3. N¨m 1993
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. BiÓu ®å m«men uèn [1,5 ®iÓm] (h.3.1a).
2. §­êng ¶nh h­ëng cña m«men uèn t¹i tiÕt diÖn 1 vµ 2:
¨ ®.a.h. M1 khi P di ®éng trªn CDEFGH [0,75 ®iÓm] (h.3.1b). VÞ trÝ
cña c¸c ®iÓm kh«ng I', K', L' øng d­íi c¸c ®iÓm I, K, L t×m ®­îc nh­
trªn h×nh 3.1a.
¨ ®.a.h. M1 khi P di ®éng trªn AB [0,5 ®iÓm] (h.3.1c): AB thuéc phÇn
hÖ bªn tr¸i tiÕt diÖn 1 do ®ã cã thÓ suy tõ ®.a.h. M1 khi P di ®éng trªn
CDEFGH b»ng c¸ch kÐo dµi phÇn ®­êng ¶nh h­ëng bªn tr¸i tiÕt diÖn 1
tíi ®iÓm øng d­íi B.
¨ ®.a.h. M2 khi P di ®éng trªn CDEFGH [0,75 ®iÓm] (h.3.1d). VÞ trÝ
cña c¸c ®iÓm kh«ng I', K', L' øng d­íi c¸c ®iÓm J, K, L t×m ®­îc nh­
trªn h×nh 3.1a.
¨ ®.a.h. M2 khi P di ®éng trªn AB [0,5 ®iÓm] (h.3.1e): suy ra tõ ®.a.h.
M2 khi P di ®éng trªn CDEFGH, thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp
®­êng ¶nh h­ëng M1 khi P di ®éng trªn AB.

3. X¸c ®Þnh m«men uèn t¹i tiÕt diÖn 1 vµ 2 theo ®.a.h. [0,5 ®iÓm]:
1 1 1
M1 = 30 ( -0, 75 ) + 30 ( -0, 75 ) + 10.18. .4,5 + 5.18. .4,5 = 427,5kNm;
2 2 3
1 1 1
M 2 = 30 ( -0, 75 ) + 30 ( -0, 75 ) - 10.18. .4,5 - 5.18. .4,5 = -472,5kNm.
2 2 3

42
 f = 2025/4 = 506,25
a) 1890 B
A

I J M
C1 945 K (kNm)
2 D 90 L
1035 855 E 686,25 F
G H
228,75kN 30kN
258,75kN 30kN
28,5kN 315kN
2m 2m 2m
0,75 K' 0,75 0,75 ®.a.h.M1
b) I' L'
+ + + (P trªn CH)
1,5 0,375 0,375 0,375
c) ®.a.h.M1
0,375 +
4,5 (P trªn AB)
2m 2m 1m 2m
0,75 ®.a.h.M2
d) J' + 0,375 + K' L' +
(P trªn CH)
0,375 1,5 0,75 0,375 0,75
0,75 4,5 ®.a.h.M2
e) (P trªn AB)
1
1
1 Mk = 1
f) Mk
1
Mk = 1

H×nh 3.1
4. Gãc xoay t­¬ng ®èi gi÷a hai tiÕt diÖn C vµ B [0,5 ®iÓm]. Tr¹ng th¸i “k”
vµ biÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng vÏ trªn h×nh 3.1f.
1890.2.1 1 é1890 18 2 10 2 18
jCB = + .1 - . 18 -
EI EI êë 2 cos a 3 8 cos a

2 5 18 ù 15444
- . 182 = rad (cïng chiÒu víi c¸c Mk).
3 16 cos a úû EI

43
 Bµi 2 [5 ®iÓm]
1. VÏ c¸c biÓu ®å néi lùc:
¨ Ph©n tÝch bµi to¸n [0,5 ®iÓm]

§­a bµi to¸n ®· cho vÒ bµi to¸n t­¬ng ®­¬ng (h.3.2.1a): hÖ ®èi xøng
chÞu nguyªn nh©n bÊt kú víi chó ý ph¶n lùc R cßn lµ ®¹i l­îng ch­a
biÕt, chuyÓn vÞ ngang t¹i mäi tiÕt diÖn trªn ABCD b»ng kh«ng. TiÕp
®ã, ph©n tÝch t¶i träng vµ ph¶n lùc R thµnh c¸c nguyªn nh©n ®èi xøng
vµ ph¶n xøng, ®­a vÒ hai bµi to¸n:
· HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng (h×nh 3.2.1b): tho¶ m·n
®iÒu kiÖn chuyÓn vÞ ngang t¹i mäi tiÕt diÖn trªn ABCD b»ng kh«ng,
trong c¸c thanh chØ tån t¹i lùc däc, kÕt qu¶ tÝnh ghi trªn h×nh 3.2.1b.
· HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng (h×nh 3.2.1c): cÇn thùc
hiÖn tÝnh to¸n.
a) b) c)
P P/2 P/2 P/2 P/2
N=-P/2
P = P/2 P/2 + P/2 P/2
N=-P/2 R/2
R R/2 R/2 R/2
A B C D N=R/2 A B C D
N= 0 N= 0
M=0
Q=0
H×nh 3.2.1
♦ Ph©n tÝch bµi to¸n hÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng
(h.3.2.1c):
· S¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ tho¶ m·n ®iÒu kiÖn chuyÓn vÞ ngang t¹i mäi
tiÕt diÖn trªn ABCD b»ng kh«ng nh­ trªn h×nh 3.2.2a. C¸c thanh FG,
HI cã EI = ¥ nªn c¸c thanh ®øng HF, FB lµm viÖc nh­ thanh cã hai
®Çu bÞ ngµm tr­ît (hoÆc ngµm), chÞu chuyÓn vÞ th»ng t­¬ng ®èi
vu«ng gãc víi trôc thanh. Do ®ã, cã thÓ gi¶i bµi to¸n theo ph­¬ng
ph¸p chuyÓn vÞ víi mét Èn lµ Z1: hÖ c¬ b¶n, c¸c biÓu ®å M 1 vµ M Po
lÇn l­ît vÏ trªn c¸c h×nh 3.2.2b,c,d. [1 ®iÓm].

Khi vÏ biÓu ®å M 1 (h.3.2.2c), xem BF nh­ thanh cã ®Çu d­íi bÞ

ngµm, ®Çu trªn bÞ ngµm tr­ît. BiÓu ®å M Po (h.3.2.2d) ®­îc vÏ theo
44
 lùc c¾t t¹i trung ®iÓm cña c¸c thanh ®øng víi QHF =P/2 vµ QFB = P.
a) a b) c) d)
P/2 I P/2 P/2 Pa/4
H
Io i = EIo/a

a
P/2 P/2 P/2 Pa/2
G
F Pa/4
Io Z1 4i i
a
Io Io E
A B Pa/2
2i 3i
a

I
2 o
HÖ c¬ b¶n M M Po
a a 2i

Pa/4 Pa/4 f) P/4 P/2

e) P/2
19Pa/24 Pa/4
Pa/4 P 19P/24 P
13Pa/24 Pa/12

Pa/12 P/8
Pa/6 Pa/8 Pa/6 P/4 P/4
P 2/8
M Q
Pa/12 Pa/12
P/2 h) Pk= K' K
g)
P/4 P/4
P/2 a
2a
2P/3 25P/24
P/3 2a
19P 2/24
N Mko
H×nh 3.2.2

· Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c [0,5 ®iÓm] (h.3.2.2a):

r11 Z 1 + R1 P = 0 ;

12 EI o Pa Pa 2
- =0 ® Z1 = rad . .
a 2 24 EI o
· BiÓu ®å m«men uèn [0,75 ®iÓm] (h.3.2.3a): M = M 1 Z 1 + M P0

45
 · BiÓu ®å lùc c¾t [0,5 ®iÓm] (h.3.2.3b), suy tõ biÓu ®å M.

· BiÓu ®å lùc däc [1 ®iÓm]. Tõ biÓu ®å lùc c¾t trªn h×nh 3.2.3b, suy ra
biÓu ®å lùc däc cho hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng vµ x¸c ®Þnh
®­îc lùc däc trong thanh AB b»ng P/3, chÝnh lµ gi¸ trÞ cña ph¶n lùc
R/2 (xem h×nh 3.2.1c). Suy ra R = 2P/3 vµ cã thÓ hoµn thiÖn ®­îc
biÓu ®å lùc däc trong hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng (h.3.2.1b). Céng
hai biÓu ®å nãi trªn sÏ ®­îc biÓu ®å lùc däc trong hÖ cho ban ®Çu
(h.3.2.3c).

2. ChuyÓn vÞ ngang t¹i K [0,75 ®iÓm]: chuyÓn vÞ nµy b»ng chuyÓn vÞ

ngang t¹i K’. Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ biÓu ®å m«men t­¬ng øng vÏ trªn
h×nh 3.2.3d.
Nh©n c¸c biÓu ®å trªn h×nh 3.2.3a vµ 3.2.3d, ®­îc kÕt qu¶:
7 Pa3
xK = (h­íng vÒ bªn ph¶i).
48 EI o

Chó thÝch: Trªn c¸c thanh cã ®é cøng EI = ¥, c¸c biÓu ®å néi lùc ®­îc
vÏ b»ng ®­êng ®øt nÐt. ThÝ sinh kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i vÏ biÓu ®å néi
lùc trong c¸c thanh ®ã.

4. N¨m 1994
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. C¸c ®­êng ¶nh h­ëng: víi c¸c tiÕt diÖn 2,3 cã thÓ vÏ theo c¸ch vÏ
®­êng ¶nh h­ëng trong hÖ ba khíp ACB trong ®ã khíp A ë xa v« cïng theo
ph­¬ng th¼ng ®øng (h.4.1a).
¨ ®.a.h.M1 [0,5 ®iÓm] (h.4.1.1b).
¨ ®.a.h.M2 [0,5 ®iÓm] (h.4.1.1c).

¨ ®.a.h.M3 [0,5 ®iÓm] (h.4.1.1d).

¨ ®.a.h.Q3 [0,5 ®iÓm] (h.4.1.1e).

¨ ®.a.h.Q4 [0,5 ®iÓm] (h.4.1.1f).

46
 a) a/2 a/2 a/2 a/2 a/2 a/2 a/2 a a/2 a
C
1 2 3 4

a B
A a/2
a/4 ¥ ®.a.h M 1
b) -
a/2 + +
a/4 a/2 a/2
- ®.a.h M 2
c)
+
a/2 a/2
a/4 - ®.a.h M 3
d) + a/2
0,5 1
e) - 1 - ®.a.h Q3
+
0,5
f) - 1 ®.a.h Q4

H×nh 4.1.1
2.
2qa 2q qa q
a)

B
qa2 qa2 qa2/2
qa2/8
b)
qa2/4
qa2
M
B
Pk=1
c) a/2

Mk

H×nh 4.1.2

47
 2. S¬ ®å t¶i träng [0,75 ®iÓm] (h.4.1.2a) vµ biÓu ®å m«men uèn [1 ®iÓm]
(h.4.1.2b) t×m ®­îc theo s¬ ®å hÖ vµ biÓu ®å lùc c¾t qua c¸c liªn hÖ vi ph©n
gi÷a ngo¹i lùc vµ néi lùc.
3. ChuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i A [0,75 ®iÓm]. Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ biÓu
®å m«men uèn t­¬ng øng vÏ trªn h×nh 4.1.2c.
qa 4
yA = ( M ) ( M k ) = (h­íng xuèng).
8 EI
Bµi 2 [5 ®iÓm]
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn.
¨Ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n thµnh hai tr­êng hîp [0,5 ®iÓm]:
· HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng: c¸c liªn kÕt bÞ lón ®Òu b»ng
D. Trong hÖ kh«ng tån t¹i néi lùc. ChuyÓn vÞ theo ph­¬ng th¼ng ®øng
t¹i mäi ®iÓm ®Òu b»ng D (h­íng xuèng d­íi).
· HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng (h.4.2.1a): s¬ ®å tÝnh víi
nöa hÖ nh­ trªn h×nh 4.2.1b. Khi x¸c ®Þnh néi lùc chØ cÇn thùc hiÖn
tÝnh to¸n víi s¬ ®å trªn h×nh 4.2.1c.
a) c)

a a

EI 2EI
EI
EI 2EI a
EI
a
D
D D D
H×nh 4.2.1

¨ Chän ph­¬ng ph¸p tÝnh hÖ trªn h×nh 4.2.1c [1,5 ®iÓm]. Víi c¸c sè
liÖu cho biÕt cã thÓ chän ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ víi hÖ c¬ b¶n siªu
®éng nh­ trªn h×nh 4.2.2a; trong ®ã chØ ®Æt thªm c¸c liªn kÕt m«men
ng¨n c¶n chuyÓn vÞ xoay, c¸c nót vÉn cã chuyÓn vÞ ngang tù do. Víi
hÖ c¬ b¶n nµy, bµi to¸n chØ cã hai Èn sè Z1 vµ Z2, c¸c thanh ®øng lµm
viÖc nh­ thanh cã hai ®Çu bÞ ngµm tr­ît (hoÆc ngµm). Khi mét ®Çu cã
48
 chuyÓn vÞ xoay, chuyÓn vÞ th¼ng t­¬ng ®èi gi÷a hai ®Çu thanh ®øng
vÉn tån t¹i nh­ng kh«ng g©y ra néi lùc, thanh ®øng chÞu uèn do riªng
chuyÓn vÞ xoay g©y ra vµ ®­îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu ®· cung cÊp. C¸c
biÓu ®å cÇn thiÕt vÏ trªn h×nh 4.2.2b,c,d.

a) Z2 b)
EI 2EI
EI 3EID/a2 6EID/a2

a
EI Z1
2EI
EI

a
o
HÖ c¬ b¶n MD
D D
a a
3EI/a Z2=1
c) EI/a d)
6EI/a
3EI/a Z1=1 EI/a

6EI/a M2
EI/a M1
a Pk=1
e) f) a
3

435 438
a

426 456 MD o
Mk
33 ´EID/109a 2 2a
1 2a
H×nh 4.2.2 1
¨ ThiÕt lËp vµ gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c [1,25 ®iÓm]:

11EI EI 3EI
Z1 - Z 2 + 2 D = 0;
a a a
EI 10 EI 3EI
- Z1 - Z 2 + 2 D = 0.
a a a

49
 33 D 36 D
NghiÖm Z1 = - rad ; Z2 = - rad .
109 a 109 a

¨ BiÓu ®å m«men uèn [0,75 ®iÓm]. Trªn h×nh 4.2.2e vÏ biÓu ®å cho nöa
bªn tr¸i cña hÖ ®· cho, nöa bªn ph¶i ®­îc suy ra theo tÝnh chÊt ph¶n
xøng.

2. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ

¨ X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i K [0,25 ®iÓm] lµ chuyÓn vÞ t­¬ng
øng trong hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng: yk = D (h­íng xuèng).

¨ ChuyÓn vÞ ngang t¹i K [0,75 ®iÓm] lµ chuyÓn vÞ t­¬ng øng trong hÖ

chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng. BiÓu ®å m«men uèn M k0 vµ ph¶n lùc
liªn kÕt R jk0 ë tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” trong hÖ c¬ b¶n tÜnh ®Þnh bÊt kú
suy ra tõ hÖ ®· cho nh­ trªn h×nh 4.2.2f.

( )
xK = ( M D ) M k0 - å R 0jk Z j = -
j
51
109
D - 1´ D = -
160
109
D.

(h­íng vÒ bªn tr¸i).

Chó thÝch: ThÝ sinh Hå Hång Phóc (§¹i häc B¸ch khoa §µ N½ng), ®­îc
gi¶i nh×, ®· cã lêi gi¶i kh¸c ®¸p ¸n: ¸p dông ph­¬ng ph¸p lùc ®Ó tÝnh hÖ
4.2.1c víi hÖ c¬ b¶n chän nh­ trªn hinh 4.2.3a. §Ó vÏ biÓu ®å M 1 , M 2
(h.4.2.3b, c) dÔ dµng nhËn thÊy lùc c¾t trong c¸c thanh ®øng b»ng kh«ng
do ®ã m«men uèn trong c¸c thanh ®øng chØ do c¸c lùc Xi = 1 g©y ra,
m«men uèn trong c¸c thanh ngang ®­îc x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c c©n
b»ng nót. §Ó vÏ biÓu ®å M D0 (h.4.2.3d) cÇn l­u ý m«men uèn trong c¸c
thanh ®øng b»ng kh«ng, m«men uèn trong c¸c thanh ngang ®­îc x¸c
®Þnh theo nguyªn t¾c c©n b»ng nót, gi¸ trÞ 4EID/a2 ®­îc x¸c ®Þnh b»ng
c¸ch gi¶i bµi to¸n phô theo ph­¬ng ph¸p lùc hoÆc ph­¬ng ph¸p chuyÓn
vÞ (mét Èn sè). KÕt qu¶:
X1 = - 3EID/109a2; X2 = - 33EID/109a2.
BiÓu ®å m«men uèn t×m ®­îc ®óng víi ®¸p ¸n (h.4.2.2e).

50
 a) b) 2/3
EI 2EI
EI 1/3
K X1 1 X1=1

a
EI EI 2EI 1/3
EI
2/3
X2

a
M1
EI
D
a a
c) d)

4EID/a2

2/3
1/3
4EID/a2
X2=1
M2 MoD
1
H×nh 4.2.3

5. N¨m 1995
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn [1,5 ®iÓm] (h.5.1b) vµ biÓu ®å lùc c¾t [0,5
®iÓm] (h.5.1c). Thùc hiÖn theo nguyªn t¾c tÝnh hÖ ghÐp.
2. VÏ ®­êng ¶nh h­ëng theo nguyªn t¾c tÝnh hÖ ghÐp:
♦ ®.a.h. Q1 [0,4 ®iÓm] (h.5.1d)

♦ ®.a.h. Q2 [0,4 ®iÓm] (h.5.1e)

♦ ®.a.h. Q3 [0,4 ®iÓm] (h.5.1f)

♦ ®.a.h. Q4 [0,4 ®iÓm] (h.5.1g)

♦ ®.a.h. N5 [0,4 ®iÓm] (h.5.1h)

51
 a) 10 kN 10 kN/m 16 kN/m 10 kN
1 C 2 3 4
40 kNm

4m
5
2m 2m 2m 2m 3m 2m 2m
44
20 30
5
b) M
40 20 20 (kNm)
f =(10+16)22/16
=14,625 14
0 20
10 10 10 10
c) + + Q
10 10 (kN)
6.3/8=2,25 49
1 1/2
d) ®.a.h.Q1
e) ®.a.h.Q2
1
f)
1 ®.a.h.Q3
g) ®.a.h.Q4
1
1 1 ®.a.h.N5
h)
2 Py=1
i)
C My
+1/2 -3/2

k) Px =1
C Mx

H×nh 5.1

3. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ toµn phÇn t¹i C:

52
 ♦ ChuyÓn vÞ th¼ng ®øng [0,5 ®iÓm]. Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ biÓu ®å
m«men uèn t­¬ng øng vÏ trªn h×nh 5.1i. KÕt qu¶:

( )
yC = ( M ) M y =
60 120 1890
+
EI EA
=
EI
m (h­íng xuèng).

♦ ChuyÓn vÞ ngang [0.5 ®iÓm]. Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ biÓu ®å m«men
uèn t­¬ng øng trªn h×nh 5.1k. KÕt qu¶:
112
xC = ( M ) ( M x ) = - m (h­íng vÒ bªn tr¸i).
EA
♦ ChuyÓn vÞ toµn phÇn:
1983,1651
DC = xC2 + yC2 = m (h­íng xuèng, vÒ bªn tr¸i).
EI

Bµi 2 [5 ®iÓm]
Chän ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ, sè Èn n = 2: Z1 vµ Z1 lÇn l­ît lµ chuyÓn vÞ
ngang vµ chuyÓn vÞ xoay cña thanh tuyÖt ®èi cøng AB. HÖ c¬ b¶n vÏ trªn
h×nh 5.2b.
1. Tr­êng hîp chØ xÐt ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn:
Z2 = 0; r11 Z1+ R1p = 0.
¨BiÓu ®å m«men uèn [1,5 ®iÓm]:
· BiÓu ®å m«men uèn do t¶i träng g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn
h×nh 5.2b. T¸ch phÇn hÖ quanh A ®Ó xÐt c©n b»ng, ta ®­îc:
R1P = - P .

· BiÓu ®å m«men uèn do Z1=1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh
5.2c. T¸ch phÇn hÖ bao quanh c¸c thanh ngang ®Ó xÐt c©n b»ng, ta
®­îc: r11= 36EI/a3.

Pa3
· Tõ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: r11 Z 1 + R1P = 0 suy ra Z1 = .
36 EI

· BiÓu ®å m«men uèn cÇn t×m: M = M1Z1 + M Po . KÕt qu¶ nh­ trªn
h×nh 5.2d.
53
 a) a a a a
P A D E B C

a
F G H
P Z2
b)
Z1

r11 Q1 1 Q1 1 1 M1
c)
Q1=12EI/a3
Z1=1 M1 M1
M1 =6EI/a2
P Pa/6 Pa/6 Pa/6
d)
M

Pa/6 Pa/6 Pa/6

4EI/a 4EI/a 4EI/a D=3a; j=1 M2
e)
a 2a
3EI 3EI 12EI
+ .3a =
2EI/a 2EI/a 2EI/a a a 2 a
r22 EA 2EA 3EA
f)
4EI/a 4EI/a 4EI/a
EA 2EA 3EA 12EI/a2
r21
g)
6EI/a2 6EI/a2 6EI/a2
31Pa/195=0,159Pa M*
h)
6Pa/65 = 0,0923 Pa

34Pa/195=0,174 Pa Mk=1
i)
1 Mko

1
H×nh 5.2
¨ ChuyÓn vÞ xoay t¹i C [0,25 ®iÓm]: t¹i nót B chØ tån t¹i chuyÓn vÞ
ngang nªn: jC = 0.

54
 Chó thÝch: cã thÓ gi¶i bµi to¸n ng¾n gän h¬n b»ng c¸ch ph©n phèi ®Òu lùc
P cho ba lùc c¾t t¹i trung ®iÓm c¸c thanh ®øng.
2. Tr­êng hîp xÐt ®Õn ¶nh h­ëng cña biÕn d¹ng uèn vµ biÕn d¹ng däc
trôc. HÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
r11 Z 1 + r12 Z 2 + R1 P = 0 ;
r21 Z 1 + r22 Z 2 + R2 P = 0.
♦ VÏ c¸c biÓu ®å m«men uèn ®¬n vÞ [1 ®iÓm] (h.5.2c,e). §Ó vÏ biÓu ®å
M 2 , cho thanh tuyÖt ®èi cøng ADEB xoay thuËn chiÒu kim ®ång hå
mét gãc b»ng ®¬n vÞ, biÕn d¹ng trong hÖ sÏ nh­ sau:
· Trong c¸c thanh ®øng DF, EG, BH: t¹i ®Çu trªn còng bÞ xoay thuËn
chiÒu kim ®ång hå mét gãc b»ng ®¬n vÞ vµ g©y ra m«men uèn; ®ång
thêi trong thanh cßn chÞu biÕn d¹ng nÐn däc trôc lÇn l­ît b»ng a, 2a,
3a vµ g©y ra lùc däc lÇn l­ît b»ng EA, 2EA, 3EA (x¸c ®Þnh theo ®Þnh
luËt Hooke).
· Trong thanh ngang BC: t¹i ®Çu tr¸i bÞ xoay thuËn chiÒu kim ®ång hå
mét gãc b»ng ®¬n vÞ; ®ång thêi thanh cßn chÞu chuyÓn vÞ th¼ng
t­¬ng ®èi vu«ng gãc víi trôc thanh b»ng 3a. Tæ hîp c¸c sè liÖu mÉu
t­¬ng øng víi hai nguyªn nh©n nµy sÏ vÏ ®­îc biÓu ®å m«men uèn
trong thanh.

♦ ThiÕt lËp vµ gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c [1 ®iÓm]. C¸c ®¹i l­îng r11

vµ R1P ®· x¸c ®Þnh ë c©u 1.

· T×m r22, t¸ch mét phÇn hÖ nh­ trªn h×nh 5.2f ®Ó kh¶o s¸t c©n b»ng:
60 EI EI
r22 = + 14 EAa = 74 .
a a
· T×m r12 = r21, t¸ch mét phÇn hÖ nh­ trªn h×nh 5.2g ®Ó kh¶o s¸t c©n
b»ng:
6 EI EI
r21 = -3 ´ 2
= -18 .
a a2
· T×m R2P: R2P = 0.

55
 · NghiÖm cña hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
37 Pa3 Pa 2
Z1 = - ; Z2 = - .
1170 EI 130 EI
¨ BiÓu ®å m«men uèn cÇn t×m [0,5 ®iÓm]: M * = M 1 Z 1 + M 2 Z 2 + M P0
(h.5.2h)
♦ ChuyÓn vÞ xoay t¹i C [0,75 ®iÓm]. Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ biÓu ®å
m«men uèn t­¬ng øng vÏ trªn h×nh 5.2i. KÕt qu¶:
Pa 2 Pa 2
( )( )
jC = M k0 M * =
26 EI
= 0, 0385
EI
(ng­îc chiÒu kim ®ång hå).

6. N¨m 1996
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. BiÓu ®å néi lùc. Sau khi tÝnh hÖ phô EF, thay thÕ hÖ phô b»ng m«men
tËp trung ®Æt t¹i D víi gi¸ trÞ b»ng qa2/2; hÖ cßn l¹i ®­îc xem nh­ hÖ ba
khíp AHD, ®èi xøng, chÞu t¶i träng ®èi xøng.
¨ Ph¶n lùc [0,5 ®iÓm]. KÕt qu¶ ghi trªn h×nh 6.1a.
¨ BiÓu ®å m«men uèn [1,25 ®iÓm] (h.6.1b).
¨ BiÓu ®å lùc c¾t [0,75 ®iÓm] (h.6.1c).

2. §­êng ¶nh h­ëng cña néi lùc ®­îc vÏ theo thø tù nh­ sau:
a) Khi P di ®éng trªn hÖ chÝnh:
· Gi¶ thiÕt P di ®éng trªn GHI, vÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng c¬ b¶n nh­
trong hÖ dÇm [tiÕt diÖn 3] hoÆc nh­ trong hÖ ba khíp AHD [tiÕt diÖn
1(vÏ theo lùc x«), tiÕt diÖn 2 (vÏ theo néi lùc)].
· Khi P di ®éng trªn ABCD: ®­êng ¶nh h­ëng lµ ®­êng th¼ng liªn tôc
tõ A ®Õn D v× ABCD lµ mét miÕng cøng kh«ng chøa tiÕt diÖn kh¶o
s¸t. Theo nguyªn t¾c trong hÖ thèng truyÒn lùc, c¸c ®­êng th¼ng nµy
®i qua hai tung ®é cña ®­êng ¶nh h­ëng c¬ b¶n øng d­íi B vµ C.

b) Khi P di ®éng trªn hÖ phô EF: ®­êng ¶nh h­ëng lµ ®­êng th¼ng ®i
qua ®iÓm kh«ng, øng d­íi gèi L, song song víi ®­êng ¶nh h­ëng khi
P di ®éng trªn ABCD.

56
 qa2/2 q qa
a) A D E L
F
qa/2 qa/2 qa/2 qa/2 qa

a
G 1 H I
qa/2 3 2 k
a a a a/2 a a a/2
qa/2
qa2/16 qa2/6 qa2/16 qa2/2 qa2/2
qa2/2
b)
5qa2/48
M
qa2/2 qa2/2
qa/8 3qa/8 qa
qa/2
c) qa/2
3qa/8 qa/8
qa/2
qa/2 Q
qa/2 qa/2
a/2 a/2 ®.a.h.M1
d) (®.a.h. H)´a
2a

a a/2
e) a/8
a/2 ®.a.h.M2
a/4 a/4 a/4
a
a/8
f) ®.a.h.M3
a a/2 a/4 a/4
3a/4
1/4 1 1/4
g) 1/2 ®.a.h.Q2
1 1/4 1/2 1/8
h) D¹ng ®­êng
®µn håi
H×nh 6.1

c) Khi P di ®éng trªn DE: ®­êng ¶nh h­ëng lµ ®­êng th¼ng nèi hai tung
®é øng d­íi D vµ E cña hai phÇn ®­êng ¶nh h­ëng t×m ®­îc ë a) vµ b).
¨ ®.a.h.M1 [0.5 ®iÓm] (h.6.1d).

¨ ®.a.h.M2 [0.5 ®iÓm] (h.6.1e).

¨ ®.a.h.M3 [0.5 ®iÓm] (h.6.1f).

¨ ®.a.h.Q2 [0.5 ®iÓm] (h.6.1g).

57
 3. D¹ng ®­êng ®µn håi cña c¸c thanh ngang trªn ABCDEF [0.5 ®iÓm].
C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn liªn kÕt vµ chiÒu c¨ng cña biÓu ®å m«men uèn
(h.6.1b), vÏ ph¸c ®­îc d¹ng ®­êng ®µn håi nh­ trªn h×nh 6.1h.

Bµi 2 [5 ®iÓm]
1. Khi hÖ chÞu t¶i träng ph©n bè ®Òu víi c­êng ®é q: Gi¶i bµi to¸n theo
ph­¬ng ph¸p lùc, hÖ c¬ b¶n siªu tÜnh (h.6.2.1a), sè Èn n = 1; ph­¬ng tr×nh
chÝnh t¾c:
d 11 X 1 + D1 p = 0 (a)
♦ BiÓu ®å m«men uèn do t¶i träng g©y ra trong hÖ c¬ b¶n [0.5 ®iÓm]
(h.6.2.1b).
♦ BiÓu ®å m«men uèn do X1 = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n [1 ®iÓm]; phÇn
ABC lµ tÜnh ®Þnh; phÇn CD siªu tÜnh nªn cÇn gi¶i bµi to¸n phô theo
ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ, mét Èn sè.
r11 Z 1 + R1 X = 0. (b)

· HÖ c¬ b¶n theo ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ vµ biÓu ®å M x0 nh­ trªn h×nh

6.2.1c. Sè h¹ng tù do R1 x = 1.

· BiÓu ®å m«men uèn M Z do Z1 = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n theo

ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ: tõ Z1 = 1 suy ra gãc xoay j = 1/2a cña
thanh tuyÖt ®èi cøng IH, biÓu ®å m«men uèn trong ®o¹n thanh KI
t×m ®­îc b»ng c¸ch tæ hîp hai nguyªn nh©n Z1 vµ j. KÕt qu¶ nh­
trªn h×nh 6.2.1d.
2 EI
HÖ sè: r11 = .
a3

NghiÖm cña ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c theo ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ:
a3
Z1 = - .
2 EI
· BiÓu ®å m«men uèn do X1 = 1 g©y ra trªn toµn hÖ c¬ b¶n cña ph­¬ng
ph¸p lùc t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 6.2.1e.
58
 q X1 EI
a) B EI 2EI D
A
EI E F K I H
4a a 4a a a 2a 2a 4a
2qa2
b) 2qa2
MPo
X1=1 a
3/4 1/4
c)
R1X=1 MoX
a/2
3EI/2a2 EI/a2
d) I EI=¥ H Z1=1 j
EI/a2 MZ
3EI/4a3r11 EI/2a2
3EI/2a2 j=1/2a
SMH=0 ® r11=2EI/a3
a
X1=1 a/4 a/4
e) M1
1/4 X1 =1 a/2
a
5/4
2qa2

4qa2/9
qa2/9 qa2/9
f) M
4qa2/9 2qa2/9

a Pk=1
2qa2
g) Mko
1/4 5/4
H×nh 6.2.1
4qa 4
¨ Sè h¹ng tù do cña ph­¬ng tr×nh (a) [0,5 ®iÓm ]: D1P = - .
3EI
3a 3
¨ HÖ sè cña ph­¬ng tr×nh (a) [0,5 ®iÓm]: d1P = .
EI
4
NghiÖm cña (a): X 1 = qa .
9
¨ BiÓu ®å m«men uèn trong hÖ ®· cho, khi hÖ chÞu t¶i träng ph©n bè
®Òu víi c­êng ®é q [0,5 ®iÓm]: M = M 1 X 1 + M P0 (h.6.2.1f).

59
 ¨ ChuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i C [0,75 ®iÓm]. BiÓu ®å m«men uèn ë tr¹ng
th¸i kh¶ dÜ “k” trong hÖ c¬ b¶n tÜnh ®Þnh bÊt kú chän nh­ trªn h×nh
6.2.1g. KÕt qu¶:
16 qa 4
(
yC = M K0 )(M ) = 27 EI
= 0 (h­íng xuèng).

2. Khi cho mét trong c¸c gèi tùa trªn ®o¹n AC lón xuèng phÝa d­íi b»ng
D; víi hÖ c¬ b¶n siªu tÜnh trªn h×nh 6.2.1a, ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c khi hÖ
chÞu t¸c dông ®ång thêi cña q vµ D cã d¹ng:
d 11 X 1 + D1P + D1D = 0. (c)

§iÒu kiÖn néi lùc trong c¸c ®o¹n dÇm CD b»ng kh«ng sÏ ®­îc tho¶ m·n
khi X1 = 0, tõ (c) suy ra:
4qa 4
D1D = -D1P = > 0.
3EI
MÆt kh¸c, c«ng thøc x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ do mét chuyÓn vÞ c­ìng bøc t¹i
gèi j g©y ra trong hÖ c¬ b¶n 6.2.1a, cã d¹ng:
D1D = - R j 1 D j .

Cã ba kh¶ n¨ng:
· j t¹i gèi A: gèi A thuéc bé phËn tÜnh ®Þnh cña hÖ ®· cho nªn chuyÓn
vÞ t¹i A kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn néi lùc trong hÖ;

· j t¹i gèi F: R j 1 =
5
4
(¯) vµ D j ( ¯ ) ® D1D < 0 : Kh«ng phï hîp, lo¹i
bá.

· j t¹i gèi E R j 1 =
1
4
(-) vµ D j ( ¯ ) ® D1D > 0 : Phï hîp, chän.
KÕt qu¶:
♦ VÞ trÝ gèi tùa bÞ lón [0,5 ®iÓm]: gèi E.
4
é 1 ù 4qa 16 qa 4
♦ Gi¸ trÞ D [0,5 ®iÓm]: D1D = - ê- D ú = ®D= .
ë 4 û 3EI 3 EI

60
 ♦ ChuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i C t­¬ng øng [0,25 ®iÓm]:

BiÓu ®å m«men uèn khi X1 = 0 chÝnh lµ biÓu ®å M 0p trªn h×nh 6.2.1b.

BiÓu ®å m«men uèn ë tr¹ng th¸i “k” trong hÖ c¬ b¶n tÜnh ®Þnh bÊt kú
M k0 nh­ trªn h×nh 6.2.1g.
4
1 16qa 4
yC = M K0 ( )( ) é 1 ù 4 qa
M P0 - ê D ú = - ´
ë 4 û 3 EI 4 3EI
= 0.

Chó thÝch: ThÝ sinh Bïi V¨n Vò (§¹i häc Thuû lîi), ®­îc gi¶i nhÊt, ®· cã
lêi gi¶i kh¸c ®¸p ¸n: Tõ nhËn xÐt thanh HD kh«ng chÞu t¶i träng,
m«men uèn lu«n b»ng kh«ng t¹i ®iÓm ë c¸ch ngµm D mét kho¶ng b»ng
mét phÇn ba chiÒu dµi thanh nªn cã thÓ chän hÖ c¬ b¶n theo ph­¬ng
ph¸p lùc nh­ trªn h×nh 6.2.2. ChÊp nhËn hai Èn sè nh­ng hÖ c¬ b¶n lµ
tÜnh ®Þnh, dÔ vÏ c¸c biÓu ®å. KÕt qu¶: X1 = 4qa/9; X2 = - qa/12. BiÓu ®å
m«men uèn t×m ®­îc ®óng víi ®¸p ¸n (h.6.2.1f).
q X1 X2
B D
A
E F K I H 4a/3
4a a 4a a a 2a 2a 4a

H×nh 6.2.2

7. N¨m 1997
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. BiÓu ®å néi lùc
Ph¶n lùc t¹i A vµ B ®­îc x¸c ®Þnh nh­ ph¶n lùc trong hÖ ba khíp ACB.
Trªn h×nh 7.1a ghi kÕt qu¶ tÝnh ph¶n lùc vµ lùc däc trong c¸c thanh AE,
AD, BC, BG.
♦ BiÓu ®å m«men uèn [1,5 ®iÓm] (h.7.1b).
♦ BiÓu ®å lùc c¾t [0,5 ®iÓm] (h.7.1c).

3. §­êng ¶nh h­ëng

♦ ®.a.h. NAE [0,5 ®iÓm]: khi P di ®éng trªn KEDC (hÖ chÝnh), vÏ theo
®­êng ¶nh h­ëng ph¶n lùc trong dÇm ®¬n gi¶n kª trªn hai gèi E vµ I;

61
 khi P di ®éng trªn CH (hÖ phô), vÏ theo nguyªn t¾c hÖ ghÐp. KÕt qu¶
nh­ trªn h×nh 6.1d.
♦ ®.a.h.Q1 [0,5 ®iÓm]: thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ khi vÏ ®.a.h. NAE. KÕt qu¶
nh­ trªn h×nh 6.1e.

EI=const ; EA=EI/12
a) 10kN 16kN/m I 30kNm 25kN
10kN/m
1 2
K E D C G H
3m

-82,67 41,48 41,48 -50

4m
29,33kN A 29,33kN
53,33kN B
20,67kN
3m 3m 3m 4m 4m
84 100
b) 11,625 M
17 (kNm)
30
33,67
27,25 4,33 25 25 Q
c)
10 (kN)
2,25 49 25
d) 5/3
1/3 ®.a.h.NAE
1 1/3
2/3
1 1/3
e)
2/3 1 1/3 ®.a.h.Q1
1/3 1m
1/3 1/3
f) ®.a.h.Q2
1/3 1
2/3 1/3
1
g) 1 ®.a.h.M1
1 1
3 Pk=1 ®.a.h.M2
1
h)

+1/3 -2 2 /3 -2 2 /3 0
Mk
H×nh 7.1

62
 ♦ ®.a.h.Q2 [0,5 ®iÓm]: vÏ theo ®­êng ¶nh h­ëng trong hÖ ba khíp ACB.
KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 6.1f.
♦ ®.a.h.M1 vµ ®.a.h.M2 [0,5 ®iÓm]: vÏ theo ®­êng ¶nh h­ëng trong dÇm
®¬n gi¶n kª trªn hai gèi E vµ I hoÆc theo ®­êng ¶nh h­ëng trong hÖ ba
khíp ACB. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 6.1g.

3. ChuyÓn vÞ ®øng t¹i khíp C [1 ®iÓm]: Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ kÕt qu¶
t×m néi lùc t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 7.1h.
7 1 é 5645,11
yC = - - ë82, 67 + 273, 75 2 ùû = - m (h­íng lªn).
EI EA EI
Bµi 2 [5 ®iÓm]
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ ngang t¹i tiÕt diÖn C.
* Ph©n tÝch hÖ [0,25 ®iÓm], ®­a vÒ hai bµi to¸n:
· HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng (h.7.2.1a).
· HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng (h.7.2.1b).

a) 0,5P 0,5P b)

P P P P

P P P P

H×nh 7.2.1

* TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng [1,5 ®iÓm]: víi mäi tr­êng hîp
k, s¬ ®å tÝnh cho nöa hÖ nh­ trªn h×nh 7.2.2a.
· HÖ c¬ b¶n chän nh­ trªn h×nh 7.2.2b. Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
d 11 X 1 + D1P = 0. (a)
63
 · BiÓu ®å M 1 do X1 = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 7.2.2c.

224
HÖ sè: d11 = ( M1 )( M1 ) = .
3EI
· BiÓu ®å M Po do t¶i träng g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 7.2.2d.
Thanh BH cã EJ =¥, nªn c¸c thanh ®øng AB, GH lµm viÖc nh­ thanh
cã hai ®Çu ngµm (AB) hoÆc mét ®Çu ngµm, mét ®Çu khíp (GH) chÞu
chuyÓn vÞ th¼ng t­¬ng ®èi theo ph­¬ng ngang lµ xB. Theo c¸c sè liÖu
®· cung cÊp, vÏ ®­îc d¹ng biÓu ®å m«men uèn theo xB. Tõ ®iÒu kiÖn
c©n b»ng gi÷a lùc c¾t trong c¸c thanh ®øng víi t¶i träng, ta cã:
æ 24 EI 3EI ö 5P
QBA + QDC = ç 3 + 3 ÷ xB = 2,5 P ® xB = .
è 3 3 ø 2 EI

BiÕt xB, t×m ®­îc gi¸ trÞ cña m«men uèn trong c¸c thanh ®øng.

a) b) 05,P c) d) 0,5P
0,5P
X1 X1=1
EI
P 1,5P
P M1 P MPo
C
4
EI xB
P P 3EIxB/32
P
B H 4 6P QBA QHG
EI EI
A G 12EIxB/32
e) f) g)

1,446P N=0 1,446P P Pk=1

K Mko

3,333P 1,667P 3,333P P

3,054P 3,054P 3 B

Mpx
3,333P 3,333P
H×nh 7.2.2

64
Sè h¹ng tù do: ( )
D1P = ( M1 ) M P0 = -
55P
EI
.
165
· NghiÖm cña (a) X1 = P = 0 ,7366 P.
224
· BiÓu ®å m«men uèn khi hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng nh­ trªn
h×nh 7.2.2e.

* BiÓu ®å m«men uèn vµ chuyÓn vÞ ngang t¹i K trong hÖ cho ban ®Çu
khi k =¥ [0,75 ®iÓm]:
· TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng: s¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ nh­ trªn
h×nh 7.2.2f. HÖ cã nót kh«ng chuyÓn vÞ th¼ng, chÞu lùc tËp trung ®Æt
ë nót nªn m«men uèn b»ng kh«ng trªn toµn hÖ.
· BiÓu ®å m«men uèn trong hÖ cho ban ®Çu khi k = ¥ chÝnh lµ biÓu ®å
Mpx trªn h×nh 7.2.2e.

· ChuyÓn vÞ ngang t¹i K b»ng chuyÓn vÞ xK trong hÖ chÞu nguyªn nh©n

ph¶n xøng, bao gåm: chuyÓn vÞ xB ®· biÕt vµ chuyÓn vÞ t­¬ng ®èi xKB
gi÷a K vµ B. BiÓu ®å M k0 ®Ó t×m xKB nh­ trªn h×nh 7.2.2g.

xK = xB + xKB =
5P
2 EI
( ) ( M px ) = 9, 4912 EIP (h­íng vÒ bªn ph¶i).
+ M ko

* BiÓu ®å m«men uèn vµ chuyÓn vÞ ngang t¹i K trong hÖ cho ban ®Çu
khi k = 0 [1,5 ®iÓm].
· TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng: s¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ nh­ trªn
h×nh 7.2.3a. HÖ c¬ b¶n vµ c¸c biÓu ®å cÇn thiÕt vÏ trªn h×nh
7.2.3b,c,d. ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
d 22 X 2 + D12 P = 0. (b)

d 22 = ( M 2 )( M 2 ) =
78
EI
; ( )
D2 P = ( M 2 ) M Po , dx = -
45 P
2 EJ
.

45
NghiÖm cña (b) X2 =P = 0 ,2885 P .
156
BiÓu ®å m«men uèn trong hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng (h.7.2.3e)
65
 · BiÓu ®å m«men uèn trong trong hÖ cho ban ®Çu khi k = 0: tæng cña
biÓu ®å Mpx trªn h×nh 7.2.2e vµ biÓu ®å M®x trªn h×nh 7.2.3e. KÕt qu¶
nh­ trªn h×nh 7.2.3f.
· ChuyÓn vÞ ngang t¹i K: thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ ë tr­êng hîp trªn.

xK = xB + xKB =
5P
2 EI
( )
+ M ko ( M o ) = 12, 0007
P
EJ
(h­íng vÒ bªn ph¶i).

a) b) c) d)
X2 X2=1

P P P
3
P P P
6 3P
M2 M Po ®x

e) f)

0,855P 0,855P 2,312P 0,581P

3,333P 1,667P 3,333P

1,269P 1,269P 4,323P 1,784P
Mo ®x Mo
3,333P 3,333P
H×nh 7.2.3

a) b) c) d)

P P 0,8654 P
X3= 0,8654
X3
P P P
1,269 1,269
M3 M1P
H×nh 7.2.4

2. T×m gi¸ trÞ k ®Ó cho m«men uèn lín nhÊt trong c¸c thanh BC, AB

66
 b»ng nhau vÒ trÞ sè tuyÖt ®èi vµ vÏ biÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng.
* T×m gi¸ trÞ k [0,75 ®iÓm]:
· HÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng: kh«ng phô thuéc gi¸ trÞ k.
· HÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng: s¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ nh­ trªn h×nh
7.2.4a. §Ó sö dông c¸c kÕt qu¶ t×m ®­îc ë c©u trªn (h.7.2.3e), chän
hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 7.2.4b. C¸c biÓu ®å cÇn thiÕt vÏ trªn h×nh
7.2.4c,d. Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
d 33 X 3 + D32 P = 0.
é 1 4ù
d 22 = ( M 3 )( M 3 ) + ( N3 )( N3 ) =
êë 2,5094 + k úû ;
EI

( )
D 2 P = ( M 3 ) M 1P = 2,5094 .
P
EI
kP
NghiÖm cña (a): X3 = - .
k + 1,5940
· §iÒu kiÖn x¸c ®Þnh k: trÞ tuyÖt ®èi cña m«men uèn t¹i ®Çu B thuéc
thanh BC trong hÖ ®· cho b»ng trÞ tuyÖt ®èi cña m«men uèn t¹i hai
®Çu thanh AB (trong hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng: 3,3333P)
é kP ù
M BC = 1,2692 ê- ú + 1,2692 P + 3 ,0536 P = 3 ,3333 P.
ë k + 1,5940 û
Suy ra: k = 5,6393 vµ X3 = - 0,7796.
* BiÓu ®å m«men uèn tæng céng khi k = 5,6393 [0,25 ®iÓm] (h.7.2.5)

1,6731P 1,2257

3,333P 1,667P 3,333P

3,333P 2,774P

3,333P 3,333P
H×nh 7.2.5

67
8. N¨m 1998
Bµi 1 [5 ®iÓm]
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn [2 ®iÓm]: Ph©n tÝch hÖ ghÐp (h×nh 8.1a) thµnh
c¸c hÖ chÝnh (CDGH) vµ hÖ phô (ABC, DEF). C¸c ph¶n lùc vµ biÓu ®å
m«men uèn nh­ trªn h×nh 8.1b.
2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng:
· §.a.h. M1 [0,4 ®iÓm]: vÏ theo kiÓu hÖ ba khíp ABC, ®iÓm kh«ng cña
®­êng ph¶i cña ®­êng ¶nh h­ëng øng d­íi B (h×nh 8.1c).
· §.a.h. M2 [0,4 ®iÓm]: vÏ theo kiÓu hÖ ba khíp DEF, ®iÓm kh«ng cña
phÇn ®.a.h. khi P=1 di ®éng trªn E2 øng d­íi E (h×nh 8.1d).
· §.a.h. M3 [0,4 ®iÓm]: h×nh 8.1e
· §.a.h. Q3 [0,4 ®iÓm]: h×nh 8.1f
· §.a.h. N3 [0,4 ®iÓm]: h×nh 8.1g
C¸c ®.a.h t¹i tiÕt diÖn 3 t×m ®­îc b»ng c¸ch x¸c ®Þnh c¸c tung ®é
t­¬ng øng víi khi P=1 ®Æt t¹i B, C, D, E.
3. X¸c ®Þnh c¸c chuyÓn vÞ:
· ChuyÓn vÞ ngang t¹i E [0,25 ®iÓm]: xE = xD; tr¹ng th¸i kh¶ dÜ "k" ®Ó
t×m xD cã biÓu ®å M k ph¶n xøng nªn xD = 0. KÕt qu¶ xE = 0.

· Gãc xoay t­¬ng ®èi gi÷a hai tiÕt diÖn bªn khíp K [0,75 ®iÓm]: Tr¹ng
th¸i kh¶ dÜ “k” t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 8.1h.
2 é 1 qa 2 2 1 qa 2 2 2 qa 2 ù qa 3
j = (M )(Mk ) = - ê × 2 a × ×1 + × a ×1 - ×1 - a ×1ú = -
EI êë 2 2 3 2 2 3 3 8 úû EI
(ng­îc chiÒu c¸c M k =1 ®· gi¶ thiÕt).
Bµi 2 [5 ®iÓm]
* Ph©n tÝch hÖ ®· cho (h×nh 8.2.1a) thµnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng
vµ hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng [0,5 ®iÓm].
* TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng. S¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ vµ biÓu ®å
t­¬ng øng (M®x) nh­ trªn h×nh 8.2.1b [0,75 ®iÓm].
* TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng. S¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ vÏ trªn
h×nh 8.2.1c. VËn dông ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ, ba Èn chuyÓn vÞ ngang.

68
● HÖ c¬ b¶n vµ biÓu ®å ( M Po ,D ) nh­ trªn h×nh 8.2.1d.

a) q EI=const
C D E qa
B
a/2 a/2

2a
1 q 2
A 3 a F
G H a
K
a D 2a a a 2a a

B qa2/2 C qa qa D
b) E qa
2qa o
2qa2 C 2qa D
qa N=3qa/4 qa M
A F
qa qa2/2 0
H
0 G 0
3qa qa2/8 qa
c) ®.a.h.M1
a/2
a a/2
d ®.a.h.M2
a/2 a/2
a/2
e) ®.a.h.M3
a/2 a/2
a
1/2
1/4 1/4 ®.a.h.Q3
f)
1/4 1
g) ®.a.h.N3

h)
Mk

Mk=1
1 1
H×nh 8.1

§Ó cã ®­îc c¸c ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c ®éc lËp (rik=0), ph©n tÝch c¸c

69
 chuyÓn vÞ ngang thµnh nhãm Èn. C¸c biÓu ®å m«men uèn ®¬n vÞ vÏ
trªn h×nh 8.2.1e,f,g. VËn dông c¸c mÆt c¾t I-I. (h 8.2.1e), mÆt c¾t II-II
(h 8.2.1f) vµ III-III (h 8.2.1g), t×m ®­îc c¸c hÖ sè chÝnh:
18 EI 27 EI
r11 = r22 = 2 ; r33 = .
a 2 a2
● C¸c sè h¹ng tù do ®­îc x¸c ®Þnh t­¬ng tù nh­ trªn, theo biÓu ®å
( M Po ,D ) (h 8.2.1d). KÕt qu¶:
R1( P,D ) = R2( P,D) = 2,5qa; R3( P,D) = 1,5qa .
● NghiÖm cña hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
5 qa 4 1 qa 4
Z1 = Z 2 = - ; Z3 = -
36 EI 9 EI
● BiÓu ®å m«men uèn (Mpx) t­¬ng øng víi khi hÖ chÞu c¸c nguyªn nh©n
ph¶n xøng, vÏ cho nöa hÖ nh­ trªn h×nh 8.2.1h [2,50 ®iÓm].
* BiÓu ®å m«men uèn trong hÖ cho ban ®Çu nh­ trªn h×nh 8.2.2a. [0,75
®iÓm].
2. TÝnh chuyÓn vÞ ngang t¹i K:
xk = Z1 + Z2 + Z3 + D*k
(D*k chuyÓn vÞ ngang t­¬ng ®èi gi÷a K,N. Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” t­¬ng
øng vÏ trªn h×nh 8.2.1b).
æ 5 5 1 ö qa 4 1 1 3 2 2 37 q a 4 (h­íng vÒ bªn tr¸i).
xK = ç + + ÷ + a × qa × a =
è 36 36 9 ø EI EI 2 8 3 72 EJ

Chó thÝch:
Còng cã thÓ gi¶i bµi to¸n trùc tiÕp trªn hÖ cho ban ®Çu b»ng c¸ch:
øng víi mçi tÇng, thùc hiÖn mÆt c¾t qua c¸c thanh ®øng t¹i vÞ trÝ dÔ t×m lùc
c¾t vµ m«men uèn, x¸c ®Þnh lùc c¾t vµ m« men uèn do chuyÓn vÞ ngang
t­¬ng ®èi gi÷a hai ®Çu c¸c thanh ®øng vµ do c¸c nguyªn nh©n bªn ngoµi g©y
ra, tõ ®iÒu kiÖn c©n b»ng theo ph­¬ng ngang x¸c ®Þnh chuyÓn vÞ ngang
t­¬ng ®èi, tiÕp ®ã suy ra c¸c néi lùc cÇn t×m.
* TÇng 4: xÐt phÇn hÖ trªn h×nh 8.2.2c:
6 EI qa q 4
D4 = 3 ® D4 = a
a3 4 8EI
70
 * TÇng 3: xÐt phÇn hÖ trªn h×nh 8.2.2d:
EI 3 q 4
( 24 + 3) D 3 = 2 q ´ a Þ D3 = a .
a3 2 9 EI
* TÇng 2: xÐt phÇn hÖ trªn h×nh 8.2.2e
36 EI 5 5 qa 4
D 2 = 2q a ® D2 = .
a3 2 36 EI
a) b) qa c) d)
2qa
2q q q
K M
1/16 1
a

EI1=¥ 1/8
N 1/8 1/2
1/12 1/24 1/12
EI/2 1/24
a

EI1=¥ EI1=¥
1/12 1/12
1/24 EI/2 1/24
a

EI1=¥ EI1=¥ 1/2

1/12 1/12
1/24 EI/2 1/24
a

D D
M®x MPoD
A B C 1/12 x qa2 1/12 1/2 x qa2
a a
e) f) g) h)
M1 M2 M3 MPD
(x EI/a2) (x EI/a2) (x EI/a2) (x qa2)
Z1=1 Z2=1 Z3=1 1/8
III 6 III 7/12
1/2
1/8
II 6 3 II 9/12 5/12 1/6
6 3/2 3/4
1/8
I 6 3 I 9/12
6 3 11/12 5/12
1/8
6 3
11/12 11/12
r11=18EI/a3 r22=18EI/a3 r33=27EI/a3
H×nh 8.2.1

71
 a) b) c) 2qa d) 2qa
Pk=1 2q
1 1/8 3EID4/a3 3qa/4 3EID3/a3
2/3 1/2
5/8 a
3/8
1/8 2qa 12EID3/a3
f) 2q
5/6 5/6 2/3 qa2/12
2/3 1/3 5/6
1/8 e) 2qa
2q
5/6 11/6 2/3
5/6 5/6 1
1/8

5/6 11/6 1
12EI/a3
M
(x qa)
qa2/12 qa2/12
12EID/a3=2qa 12EID2/a3

H×nh 8.2.2

* TÇng 1: xÐt phÇn hÖ trªn h×nh 8.2.2f:

36 EI 7 5 qa 4
D1 = 2q a - 2qa ® D1 = .
a3 2 36 EI
Sau khi biÕt c¸c Di, x¸c ®Þnh lùc c¾t trong c¸c thanh ®øng cho mçi tÇng
vµ vÏ ®­îc biÓu ®å m«men uèn. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 8.2.2a.
ChuyÓn vÞ ngang t¹i K:
37 q a 4
xK = D1 + D 2 + D3 + D 4 = (h­íng vÒ bªn tr¸i).
72 EI
9. N¨m 1999
Bµi 1 [20 ®iÓm]
1. VÏ c¸c biÓu ®å m«men uèn vµ lùc c¾t [8®iÓm]:
HÖ ®· cho lµ hÖ ghÐp, dÇm H1 lµ hÖ phô ®­îc tÝnh riªng biÖt vµ kh«ng
truyÒn ¸p lùc sang hÖ chÝnh ADG (h 9.1a). §Ó tÝnh hÖ chÝnh, chØ cÇn x¸c
®Þnh ph¶n lùc t¹i B. NhËn xÐt: phÇn hÖ DEFG kh«ng cã t¶i träng, cã thÓ thay

72
thÕ t¸c dông cña nã lªn phÇn hÖ ACD b»ng lùc ®Æt t¹i D cã ph­¬ng song
song víi c¸c thanh EL, FM. XÐt c©n b»ng phÇn hÖ ABCD vµ lËp ph­¬ng
tr×nh c©n b»ng:
SMo = N1.4,5 - 30.1,5 = 0; ® N1 = 10 kN (h­íng xuèng).
BiÓu ®å m«men uèn nh­ trªn h×nh 9.1b.
BiÓu ®å lùc c¾t nh­ trªn h×nh 9.1c.
2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng néi lùc [10 ®iÓm]:
* T¹i tiÕt diÖn 1: VÏ theo ®­êng ¶nh h­ëng néi lùc trong hÖ ba khíp;
gèi khíp R (giao ®iÓm cña KB vµ LC); khíp D vµ gèi ë xa v« cïng
theo ph­¬ng song song víi hai thanh LE, MF.
· §­êng ¶nh h­ëng M1: ®iÓm kh«ng cña ®­êng ph¶i (khi P ®i ®éng tõ
I ®Õn D) lµ giao ®iÓm S cña ®­êng R1 víi ®­êng kÎ tõ D song song
víi ph­¬ng cña hai thanh LE, MF. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 9.1d.
· §­êng ¶nh h­ëng Q1: ®iÓm kh«ng cña ®­êng ph¶i (khi P di ®éng tõ
1 ®Õn D) lµ giao ®iÓm T cña ®­êng RT kÎ tõ R vu«ng gãc víi tiÕt diÖn
1 vµ ®­êng DT kÎ tõ D song song víi ph­¬ng cña hai thanh LE, MF.
KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 9.1e.
* T¹i tiÕt diÖn 2: khi P=1 di ®éng trªn DEFG, ph¶n lùc t¹i D ph¶i cã
ph­¬ng RD. Do ®ã cã thÓ vÏ ®­êng ¶nh h­ëng néi lùc t¹i 2 nh­ trong
hÖ ba khíp: gèi khíp U (giao ®iÓm cña RD víi LE); khíp F vµ khíp
M.
· §­êng ¶nh h­ëng M2: ®iÓm kh«ng cña ®­êng ph¶i (khi P di ®éng tõ
2 ®Õn G) lµ giao ®iÓm V cña ®­êng U2 vµ ®­êng NF. KÕt qu¶ nh­
trªn h×nh 9.1f.
· §­êng ¶nh h­ëng Q2: ®iÓm kh«ng cña ®­êng ph¶i (khi P di ®éng tõ
2 ®Õn G) lµ giao ®iÓm W cña ®­êng kÎ tõ U vu«ng gãc víi tiÕt diÖn 2
vµ ®­êng MF. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 9.1g.
3. X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i D [2 ®iÓm]:
Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ néi lùc t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 9.1h.
Tr¹ng th¸i “m” vµ biÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 9.1b.
73
 a) R T
30kN V

4m
4kN/m 10kN/m
A B C 1 D E 2 F G
N2 U W H I
N1 S N3
N4

4m
1,5 2 1 1 1
K L M
1m 3m 3m 3m 3m 3m 1,5 1,5 4m
10KN 60
30 M
b) f=14 48
(kNm)
10
10 10 10 10 Q
c) 11
10 10 20 (kN)
20 f=3 28
1,5 1
d) 1/3 1 ®.a.h.M1
3
1/3 1/3 1
e) 1/9 ®.a.h.Q1
1 1/3
2/3 2 1
1 4m 0,5
f) 2 ®.a.h.M2
1/6
1/4
4
2m 2,5m
5/12=0,417 ®.a.h.Q2
1/18 2/3 1
g)
1/3 1 1/3
1 Pk=1 2
h) Mk
1/3 -5/6 -5/4 5/12

H×nh 9.1

Lùc däc trong c¸c thanh ë tr¹ng th¸i “m”: N1 = +10 kN; N2 = - 25 kN;
N3= -37,5 kN; N4 =+12,5 kN.

74
 1 é 30 × 3 2 60 × 3 2 60 × 6 2 ù
yD = ê 2× × ×1 + × 2+ × 2 +
EI ë 2 3 2 3 2 3 úû
1 é 1 5 5 5 ù 420 4535
+ ê10 × × 4 + 25 × 5 + 37,5 × 5 + 12,5 × × 5ú = + =
EA ë 3 6 4 12 û EI 12 EA
14025 389,58
= hay (h­íng xuèng).
EI EA
Bµi 2 [20 ®iÓm]
HÖ QHIH'G' lµ hÖ ba khíp, tÜnh ®Þnh nªn dÔ dµng vÏ ®­îc biÓu ®å
m«men uèn. ChØ cÇn xÐt phÇn bªn d­íi nh­ trªn h×nh 9.2.1b [1 ®iÓm].
1) Khi EI = const; EA = ¥ [11 ®iÓm]:
* TÝnh hÖ chÞu c¸c nguyªn nh©n ®èi xøng (h 9.2.1c): Chän ph­¬ng ph¸p
chuyÓn vÞ, mét Èn lµ chuyÓn vÞ xoay t¹i nót C. BiÓu ®å m«men uèn do
t¶i träng g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 9.2.1d. BiÓu ®å m«men
uèn do Z1=1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 9.2.1e. C¸c hÖ sè, sè
h¹ng tù do vµ nghiÖm cña ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
19 EI Pa 3P 2
r11 = ; R1P = ; Z 1 = - R1P = - a .
3 a 4 r11 76 EI

BiÓu ®å m«men uèn cÇn t×m: (M dx ) = (M 1) Z 1 + M 0p . ( )

KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 9.2.1f.
* TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng (h×nh 9.2.1g): Chän ph­¬ng
ph¸p hçn hîp: Èn Z1 lµ chuyÓn vÞ xoay t¹i nót C vµ Èn X2 lµ ph¶n lùc t¹i
K. C¸c biÓu ®å m«men uèn ( M Po ) vµ ( M 1 ), ( M 2 ) nh­ trªn c¸c h×nh
9.2.1h, i, k.
HÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
r11Z 1 + r&12 X 2 + R1P = 0;
d& 21Z 1 + d 22 X 2 + D 2 P = 0.
C¸c sè h¹ng tù do vµ hÖ sè t×m ®uîc nh­ sau:
10 EI
R1P = - Pa; D 2 P = 0; r11 = ; r&12 = d& 21 = 0 .
3 a
75
 a) H P H' b)

P P/2 P/2 P/2 P/2

a
EA=¥ P
P G G' P P P P
P

a
C C'
A B K B' A'

a
F F'

a
E E'

a
D D'
a a a a a a

c) P/2 d) P/2 e) f)
P/2 P/2
Pa/4 P 2 0,2895 0,1184 0,1710
P Pa/4
C 3 0,0526
Pa/4 1 4/3
0,2698

MPo M1 M®x 0,0263

(x EI/a) (x Pa)
H×nh 9.2.1
Tõ ph­¬ng tr×nh thø hai cña hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: 22X2 = 0 suy
ra X2 = 0 (kh«ng cÇn tÝnh 22)

R1P = 3P a 2 .
Z1 = -
r11 10 EI

BiÓu ®å m«men uèn cÇn t×m ( M px ) = ( M 1) Z 1 + M P0 . ( )

KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 9.2.2e.
* BiÓu ®å m«men uèn trªn toµn hÖ nh­ trªn h×nh 9.2.2f.
2. Tr­êng hîp cã c¸c thanh víi EI = ¥ [8 ®iÓm]:
* TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng (h 9.2.3a).
NhËn xÐt: PhÇn hÖ cã EI = ¥ kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn vÞ, c¸c ®Çu
thanh ®øng yªn nªn biÓu ®å m«men uèn trong tr­êng hîp hÖ chÞu c¸c
nguyªn nh©n ®èi xøng (M®x) = 0.

76
a) b) c) d)
P P
2 Z1=1
Pa
1 4/3 5a/9
4a/9
a X2=1
MPo M1 M2
2/3 a/3
(x EI/a)

e) f) 0,5 0,5

0,6 1,1184 0,771 0,5895

1 0,8816
0,3474
0,3 0,4 0,0105 0,1197 0,4526 0,4290 0,4198

Mpx
M
(x Pa) 0,2 0,1737 0,2263
(x Pa)
H×nh 9.2.2

* TÝnh hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng

PhÇn hÖ cã EI = ¥ cã kh¶ n¨ng chuyÓn vÞ xoay, hÖ c¬ b¶n vµ biÓu ®å
m«men uèn do t¶i träng g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 9.2.3b.
Ta thÊy RP1= — Pa. BiÓu ®å m«men uèn do chuyÓn vÞ Z1=1 g©y ra
trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 9.2.3c.
C« lËp phÇn hÖ cã EI = ¥ (h 9.2.3d), lËp ph­¬ng tr×nh åMC = 0, ta t×m
107EI P 2
®­îc: r11 = ; chuyÓn vÞ Z 1 = a .
a 107 EI
BiÓu ®å m«men uèn trong tr­êng hîp hÖ chÞu c¸c nguyªn nh©n ph¶n
xøng t×m theo biÓu thøc:

( )
M px = ( M 1) Z 1 + M P =
0 Pa 2
107 EI
( )
( M 1) + M P0 . ( )
* BiÓu ®å m«men uèn vÏ cho toµn hÖ nh­ trªn h×nh 9.2.3e.
77
 a) P/2 b) c) d)
P/2 P
P 10 Z1=1 18EI/a2
R1P C r11
Pa 8
10EI/a
R1P= - Pa 3EI/a
3
30EI/a2
16
M®x MPo M1
14 16EI/a
(x EI/a)

e) 0,5 0,5

0,0995 0,2617
1 0,0748
0,0748
0,7383 0,0280 0,0953

0,4571
0,4299 0,1495

0,1308
M
(x pa)
H×nh 9.2.3

10. N¨m 2000

Bµi 1 [20 ®iÓm]
1. Kh¶o s¸t cÊu t¹o h×nh häc cña hÖ [2 ®iÓm]: ®©y lµ hÖ ghÐp tÜnh ®Þnh cã
tÝnh chÊt truyÒn lùc nh­ hÖ ba khíp, hÖ chÝnh lµ khung BCG ®­îc nèi víi
tr¸i ®Êt b»ng khíp cè ®Þnh G vµ mét thanh kh«ng ®i qua khíp. HÖ phô bªn
tr¸i lµ dÇm AB, c¸c hÖ phô bªn ph¶i lÇn l­ît lµ c¸c dÇm CD vµ EF. C¸c hÖ
nèi víi nhau vµ víi tr¸i ®Êt lÇn l­ît b»ng ba thanh kh«ng ®ång quy, vËy toµn
hÖ ghÐp lµ bÊt biÕn h×nh, ®ñ liªn kÕt.
2. Tõ sù ph©n tÝch cÊu t¹o nh­ trªn, b»ng c¸ch x¸c ®Þnh ®iÓm kh«ng cña
®­êng ph¶i cña tõng ®­êng ¶nh h­ëng nh­ trªn h×nh 10.1 a, cã thÓ vÏ ®­îc
c¸c ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn t¹i c¸c tiÕt diÖn 1,2,3,4 vµ 5. Riªng ®­êng

78
¶nh h­ëng M4 cßn cã thÓ vÏ theo c¸ch xÐt c©n b»ng nót:
®.a.h. M4 = ®.a.h. M3- ®.a.h. M2.

a) q 5'
a=45o
P1=2qa D E
F
23 3'≈ 4'

a
A 1 4 5 P2=2 2 qa
B C
a 1' G
4'
2'
3'
a a a  a a a  a a a a a a

b) 1,5a a/2 a/2

®.a.h.M1
0,5a
c) 2,5a
a
®.a.h.M2
0,5a 2a
d) 1,5a 0,5a a a
®.a.h.M3

2a 2a
a a
0,5a ®.a.h.M4=``
e)
a 0,5a =®.a.h.M3`-®.a.h.M2
2a
M2 M3
M4 2a
a
f) ®.a.h.M5

a
4qa2
2qa2 R= 2 qa
g) qa2 qa2 qa2
2qa2
o M
R 3qa2 2R o 2R
2R 4qa
3qa qa
H×nh 10.1

79
 KÕt qu¶: ● §.a.h. M1 (h 10.1b) [1 ®iÓm].
● §.a.h. M2 (h 10.1c) [2 ®iÓm].
● §.a.h. M3 (h 10.1d) [4 ®iÓm].
● §.a.h. M4 (h 10.1e) [4 ®iÓm].
● §.a.h. M4 (h 10.1b) [2 ®iÓm].
3. BiÓu ®å m«men uèn vµ c¸c ph¶n lùc liªn kÕt tùa cÇn thiÕt t×m ®­îc nh­ trªn
h×nh 10.1g [5 ®iÓm].
Bµi 2 [20 ®iÓm]
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn trong hÖ khi ®é cøng chÞu uèn cña c¸c thanh
ngang b»ng v« cïng (h 10.2.1a) [5 ®iÓm]. VËn dông ph­¬ng ph¸p ph©n phèi
lùc c¾t theo tØ lÖ ®é cøng cho c¸c thanh ®øng vµ ph©n tÝch hÖ cho ban ®Çu vÒ
hai hÖ:
* HÖ cã ®Æt c¸c liªn kÕt thanh ng¨n c¶n chuyÓn vÞ ngang ë c¸c dÇm sµn
t¹i c¸c tÇng (h×nh 10.2.1b).
* HÖ ®­îc th¸o bá c¸c liªn kÕt ng¨n c¶n chuyÓn vÞ ngang, chÞu c¸c lùc
b»ng ph¶n lùc cña c¸c liªn kÕt víi chiÒu ng­îc l¹i (h×nh 10.2.1c).
VÏ biÓu ®å m«men uèn cho hÖ 10.2.1c theo c¸ch x¸c ®Þnh lùc c¾t t¹i c¸c
®iÓm cã m«men uèn b»ng kh«ng (t¹i ®iÓm gi÷a cña c¸c thanh ®øng),
biÓu ®å m«men uèn t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 10.2.1c.
BiÓu ®å m«men uèn tæng céng cña tr­êng hîp 1 cho trªn h×nh 10.2.1d.
2. VÏ biÓu ®å m«men uèn khi lo¹i bá mét sè thanh ngang nh­ trªn h×nh
10.2.2a [12 ®iÓm].
Ph©n tÝch hÖ nµy thµnh hai hÖ:
* HÖ cã ®Æt liªn kÕt thanh ng¨n c¶n chuyÓn vÞ ngang ë dÇm sµn tÇng 2
nh­ trªn h×nh 10.2.2b.
* HÖ ®­îc th¸o bá c¸c liªn kÕt ng¨n c¶n chuyÓn vÞ ngang, chÞu c¸c lùc
b»ng ph¶n lùc cña c¸c liªn kÕt víi chiÒu ng­îc l¹i (h 10.2.2c).
BiÓu ®å m«men uèn trong hÖ 10.2.2b: sö dông sè liÖu cung cÊp (sè liÖu
2 trong Phô lôc 1). KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 10.2.2b.
BiÓu ®å m«men uèn trong hÖ 10.2.2c ®­îc thùc hiÖn nh­ sau:
● T¸ch tÇng 3 tÝnh riªng theo ph­¬ng ph¸p ph©n phèi lùc c¾t. KÕt qu¶
nh­ trªn h×nh 10.2.2d.
80
 EI=¥
a) P
EI

a
K EI=¥
P EI

a
EI=¥

P EI

a
a a a a a a a
P
b)
Pa/8 P/2

P Pa/8
P
Pa/8
P Pa/8
Mb
Pa/8
2 2 2 2 2 2 2 2 P
c)
3 3 3 3 3 3 3 3 P/2
2 2 2 2 2 2 2 2
5 5 5 5 5 5 5 5 P
3 3 3 3 3 3 3 3
Mc
5 (x Pa/32)
5 5 5 5 5 5 5
2 2 2 2 2 2 2 2 P
d)
2 1 3 3 3 3 3 3 3 P/2
8 2 2 2 2 2 2 2
1 5 5 5 5 5 5 5 P
7
8 3 3 3 3 3 3 3
M
9 5 5 (x Pa/32)
5 5 5 5 5
M = Mb + Mc
H×nh 10.2.1

81
 a) P

a/2
P
a
P
a/2

P
b)
3Pa/8 K P

P
Pa/8 Mb
P

3Pa/8
P
c)

Mb

26 26 26 26 26 26 26 26 P
d)
M3
26 26 26 26 26 26 26 26 (x Pa/416)

e) 2P

H×nh 10.2.2

82
 Do=1 Do=1
6K 6K 6K 6K 3K 3K

Z1=1
6K 6K r11 R1D 3K 3K
6K 6K 3K 3K
K=EI/a2
M1 MoD MD
6K 6K 3K 3K
H×nh 10.2.3

● Hai tÇng cßn l¹i tÝnh theo s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 10.2.2e. VËn dông
ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ víi hÖ c¬ b¶n siªu ®éng. §Ó vÏ biÓu ®å ®¬n
vÞ cÇn ph¶i chuÈn bÞ tr­íc biÓu ®å mÉu cho khung hai tÇng, mét nhÞp
chÞu chuyÓn vÞ c­ìng bøc Do nh­ trªn h×nh 10.2.3a.

Trong bµi to¸n nµy, biÓu ®å M1o nh­ trªn h×nh 10.2.3b. BiÓu ®å
m«men uèn M Do nh­ trªn h×nh 10.2.3c. Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
o o
r11Z1 + R1oD = 0 .
Thùc hiÖn c¸c mÆt c¾t bao quanh c¸c thanh ngang thuéc tÇng d­íi ®Ó
xÐt c©n b»ng, ta t×m ®­îc:
48 EI 24 EI 1
o
r11 = 3
; R1oD = - 3
; suy ra: Z1o = .
a a 2
BiÓu ®å m«men uèn trong hÖ trªn h×nh 10.2.3a t×m ®­îc nh­ trªn
h×nh 10.2.3d.
Trë l¹i tÝnh tÇng hai vµ ba víi hÖ c¬ b¶n siªu ®éng nh­ trªn h×nh
10.2.4a. Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
r11Z1+R1P = 0.
Sö dông kÕt qu¶ t×m ®­îc trªn h×nh 10.2.3d, vÏ ®­îc biÓu ®å m«men
uèn do Z1=1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n siªu ®éng nh­ trªn h×nh 10.2.4b.
BiÓu ®å m«men uèn do t¶i träng g©y ra trong hÖ c¬ b¶n siªu ®éng
b»ng kh«ng. Thùc hiÖn c¸c mÆt c¾t bao quanh c¸c thanh ngang thuéc
tÇng thø hai ®Ó xÐt c©n b»ng, ta t×m ®­îc:

EI 2 Pa3 2 Pa EI
Z11 = 39 R1P = -2 P Z1 = = víi K=
a 3 39 EI 39 k a2
83
 Z1

Z1=1
1,5K 3K 3K 3K 3K 3K 3K 1,5K

3K 3K 3K 3K 3K 3K
3K 3K 3K 3K 3K 3K

M1
1,5K 3K 3K 3K 3K 3K 3K 1,5K
1/13 2/13 2/13 2/13 2/13 2/13 2/13 1/13 P

2/13 2/13 2/13 2/13 2/13 2/13

2/13 2/13 2/13 2/13 2/13 2/13
M*
(x Pa)

1/13 2/13 2/13 2/13 2/13 2/13 2/13 1/13

26 26 26 26 26 26 26 26

124 26 64 64 64 64 64 64 32
26 26 26 26 26 26 26
68
64 64 64 64 64 64
64 64 64 64 64 64 M
36 (x Pa/416)

188 64 64 64 64 64 64 32
H×nh 10.2.4
BiÓu ®å m«men uèn (M*) trong tÇng 1 vµ 2 t×m ®­îc theo biÓu thøc:

84
 (M*) = M1Z1
KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 10.2.4c.
BiÓu ®å m«men uèn cña tr­êng hîp 2 t×m ®­îc b»ng c¸ch ghÐp biÓu ®å
cña tÇng 3 (h 10.2.2d) vµ biÓu ®å (M*) trong tÇng 1 vµ 2 (h 10.2.4c) sÏ
®­îc kÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 10.2.4d.
3. TÝnh chuyÓn vÞ ngang t¹i K cña tr­êng hîp 2 [3 ®iÓm]: DÔ dµng nhËn
thÊy chuyÓn vÞ cÇn t×m chÝnh lµ chuyÓn vÞ ngang Z1 cña tÇng 2 ®· ®­îc x¸c
®Þnh:
2 Pa3
xK = Z1 =
39 EI (h­íng vÒ bªn ph¶i).

11. N¨m 2001

Bµi 1 [20 ®iÓm]
* X¸c ®Þnh c¸c ph¶n lùc [2 ®iÓm]:
Tõ ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña hÖ dµn bªn trªn, x¸c ®Þnh ®­îc:
A*= 2P; B*= 3P; NOR= -3P; NFS= 0. (xem h×nh 11.1a).
Tõ c¸c ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña phÇn hÖ bªn d­íi: Tæng m«men ®èi víi
®iÓm H cña c¸c lùc t¸c dông trªn phÇn BD vµ tæng m«men ®èi víi ®iÓm
E cña c¸c lùc t¸c dông trªn phÇn BDEFCH (h×nh 11.1a) ta t×m ®­îc:
2 2 223 2
N AB = qa = 0,943qa ; NCD = - qa = -8, 760qa.
3 36
* VÏ biÓu ®å m«men uèn [4 ®iÓm]: kÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1b.
* VÏ biÓu ®å lùc c¾t [2 ®iÓm]: kÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1c.
* §.a.h. MI vµ t×m MI theo ®­êng ¶nh h­ëng [2 ®iÓm]: vÏ víi ®­êng xe
ch¹y trªn BDEFGHI. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1d.
5 5 5 æ 1 qa 1 qa ö 55
M I = 3qa. a + qa ´ qa + ç .1, 25a - .1, 25a ÷ = qa 2
9 2 9 è2 9 2 9 ø 18
* §.a.h. MK vµ t×m MK theo ®­êng ¶nh h­ëng [2 ®iÓm]: vÏ víi ®­êng xe
ch¹y trªn BDEFGHI. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1e.
a a æ a 5a ö 1 é 1 5a 5a 1 7 a 7 a 1 5a æ 7a a ö ù 11
M K = 3qa × + q ç + ÷ × + q ê × × - × × - × ç + ÷ ú = - qa 2 .
6 2 è 6 12 ø 2 ë 2 6 12 2 6 12 2 2 è 12 6 ø û 24

85
 a a a a a a a a a
P P P P P P P P P = qa
a) -3P -6P

a
3P 6P S 0
R -3P
q

a
A*=2P B O B*=3P
K D E G
a/3 a/4 F

a
C H
A
8,760qa

a
0,943qa I
a a 1,5a 1,5a a a a
25/32 55/18
7/6
1/8 9/32
b)
M
(x qa2)

55/36 55/18
1/36
c) 2/3
55 2 /36
5/3
89/36 Q
1,25a (x qa)
5a/9 a
5a/9 5a/9
d) ®.a.h.MI

a/3 a/3 7a/12

a/6
e) ®.a.h.MK
a/6
5a/12 5a/6 5 2 /18
f) ®.a.h.QG
5 2 /18
5 2 /18 2 2 /9
3a/5 4 2 /3 7a/6
g) 7 2 /6 ®.a.h.NAB
2 /2 1 1 2 /3
h) ®.a.h.NDR
2/3 2/3 2/3
i) 1/3 1
®.a.h.Nab
H×nh 11.1

86
 * §.a.h. QG vµ t×m QG theo ®­êng ¶nh h­ëng [2 ®iÓm]: vÏ víi ®­êng xe
ch¹y trªn BDEFGHI. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1f.
5 2 æ 5a 5 2 1 5a 5 2 1 5a 5 2 ö 55 2 2
QG = 3qa × + q çç × + × × - × × ÷÷ = qa .
18 è 2 18 2 4 18 2 4 18 ø 36

* §.a.h. NAB vµ t×m NAB theo ®­êng ¶nh h­ëng [2 ®iÓm]: vÏ víi ®­êng xe
ch¹y trªn BDEFGHI. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1g.
æ 2ö é 1 4 4 2 1 7a 7 2 1 5a æ 7 2 2 öù 2 2
N AB = 3qa × çç - ÷÷ + q ê - × a × + × × + × çç + ÷ú = qa .
è 3 ø êë 2 3 3 2 6 6 2 2 è 6 3 ÷ø ûú 3

* §.a.h. NDR vµ t×m NAB theo ®­êng ¶nh h­ëng [2 ®iÓm]: vÏ víi ®­êng xe
ch¹y ë biªn trªn cña hÖ dµn. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1h.
NDR= P[-1-1-1] = - 3P.
* §.a.h. Nab vµ t×m Nab theo ®­êng ¶nh h­ëng [2 ®iÓm]: vÏ víi ®­êng xe
ch¹y ë biªn trªn cña hÖ dµn. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.1i.
é 1 2 1 2 1 2ù
N ab = P ê - - - - - - ú = -3P = -3qa .
ë 3 3 3 3 3 3û
Bµi 2 [20 ®iÓm]

1. Ph©n tÝch bµi to¸n [2 ®iÓm]: Ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n, ®­a vÒ hai bµi
to¸n:
* HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng (h×nh 11.2.1a).
* HÖ ®èi xøng chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng (h×nh 11.3.2a).
a) E b) c)
EI1 EI1
a

D EA=¥ D
q q q 1/8 1/8
EI EI 1/2 3/8
a

qa EI EI qa qa 1/2
C EI2=¥ C 1/8 1/8
B EI1 EI1 B
a

j/2 j/2 j/2 M®x

A a a a a A 1 1
(x qa2)
H×nh 11.2.1

2. VÏ biÓu ®å (M®x) [3 ®iÓm]: S¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ t­¬ng ®­¬ng nh­ trªn

87
h×nh 11.2b. C¸c nót cña hÖ kh«ng cã chuyÓn vÞ, biÓu ®å (M0®x) trong hÖ c¬
b¶n cña ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ chÝnh lµ biÓu ®å cÇn t×m nh­ trªn h×nh
11.2.1c.
3. VÏ biÓu ®å (Mpx): S¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ t­¬ng ®­¬ng t×m ®­îc nh­ trªn
h×nh 11.2.2b. Chän ph­¬ng ph¸p hçn hîp, hÖ c¬ b¶n nh­ trªn h×nh 11.2.2c
a) b) c)
E E
EI1 EI1 X1
EA=¥
a

q q q D q D
Z2
EI EI
qa EI EI qa qa B qa B G
a

G
EI2=¥ C C
EI1 EI1
a

j/2 j/2
a a a a A j/2 A j/2

d) e) f) g)
X1=1
a Z2=1 Z2=1
1/8 1/2 1 C1 G 6 C
B1
a C1 G1 10
o 1 8 16/a
Mpx M1 A 2 16 M
2
(x qa2) (x EI/a2)
h) k) l)
C 5
B G r22 5 56
5 51 5
5 5 21 15 10 10 21 35
6 9 2 u 16 15 21 20 5
i) (x EI/a3)
C 15 15 10
21
qa B qa G
Mpx 36 Mtc
u 12 51 12
52 28
16qa (x qa2/40) (x qa2/40)
3 2 qa/4
H×nh 11.2.2

* BiÓu ®å m«men uèn do c¸c nguyªn nh©n P, j g©y ra trong hÖ c¬ b¶n

[2 ®iÓm]; KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.2.2d.
* BiÓu ®å m«men uèn do lùc X1=1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n [1 ®iÓm]
(h 11.2.2e).
* BiÓu ®å m«men uèn do chuyÓn vÞ Z2=1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n
[3 ®iÓm]: s¬ ®å chuyÓn vÞ do Z2=1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n nh­ trªn

88
 h×nh 11.2.2f. Nót C cã chuyÓn vÞ xoay b»ng gãc xoay cña thanh tuyÖt
®èi cøng CG vµ b»ng 1/a (ng­îc chiÒu kim ®ång hå); chuyÓn vÞ th¼ng
theo ph­¬ng ngang b»ng 1; chuyÓn vÞ th¼ng theo ph­¬ng th¼ng ®øng
b»ng 1 nh­ trªn h×nh 11.2.2f. Do ®ã, khi vÏ ( M 2 ) cÇn l­u ý tæ hîp hai
nguyªn nh©n: chuyÓn vÞ th¼ng theo ph­¬ng vu«ng gãc víi c¸c trôc
thanh vµ chuyÓn vÞ xoay t¹i nót C.
* X¸c ®Þnh c¸c hÖ sè, sè h¹ng tù do vµ gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c
[3 ®iÓm]:
4a3 é 1 ù
d11 = ( M1 )( M1 ) = ; d&12 = - å R j1Z j1 = - ê - × a + 1 ×1ú = 0 ;
3EI j ë a û
qa 4
( )
D1P = ( M1 ) M Po ,j = -
6 EI
; r&21 = -d&12 = 0 .

§Ó t×m r22 vµ R(2P,j), tõ c¸c biÓu ®å ( M 2 ) vµ ( M P0 ,j ) ta t¸ch mét phÇn

hÖ nh­ trªn h×nh 11.2.2h, i vµ lËp ph­¬ng tr×nh c©n b»ng h×nh chiÕu lªn
ph­¬ng u. KÕt qu¶:
EI 7
r22 = 40 3 ; R2 P ,j = - qa
a 2
qa 7 qa 4
Gi¶i ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: X 1 = ; Z2 = .
8 80 EI
* VÏ biÓu ®å ( M px ) [2 ®iÓm]: KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.2.2k.
* VÏ biÓu ®å m«men uèn tæng céng [2 ®iÓm]: (M tc ) = (M dx ) + (M px ) .
KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 11.2.2l.
4. TÝnh chuyÓn vÞ t¹i C [2 ®iÓm]:
1 7 qa3
* Gãc xoay: j c = Z 2 = (ng­îc chiÒu kim ®ång hå).
a 80 EI
7 qa 4
* ChuyÓn vÞ th¼ng: ● theo ph­¬ng ngang: xc = Z 2 = ( ®) ;
80 EI
● theo ph­¬ng ®øng: y c = Z 2 × 1 =
7 qa 4
80 EI
¯ ; ()
7 2 qa 4
● chuyÓn vÞ toµn phÇn (45o): D = .
80 EI
89
12. N¨m 2002
Bµi 1 [20 ®iÓm]
* Ph©n tÝch: hÖ lµ hÖ ghÐp, FBCD lµ hÖ chÝnh, AE lµ hÖ phô.
* TÝnh pHh¶n lùc gèi tùa [4,5 ®iÓm]:
P 2
● t¹i hÖ phô: RA = = 0,707P ; MF = 0 ;
2
3P P 2
● t¹i hÖ chÝnh: R B = = 1,5P ; RC = RD = = 0,354.
2 4
* VÏ biÓu ®å m«men uèn trªn toµn hÖ [3 ®iÓm]. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh
12.1b.
* VÏ biÓu ®å lùc c¾t [2 ®iÓm]. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.1c.
* VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng. Thùc hiÖn theo c¸ch x¸c ®Þnh ®iÓm kh«ng
cña ®­êng ¶nh h­ëng nh­ trªn h×nh 12.1a:
● ®.a.h. ME [1,5 ®iÓm]. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.1d;
● ®.a.h. MH [1,5 ®iÓm]. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.1e;
● ®.a.h. MG [3 ®iÓm]. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.1f;
● ®.a.h. QG [3 ®iÓm]. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.1g.
* VËn dông ®­êng ¶nh h­ëng t­¬ng øng ®Ó tÝnh gi¸ trÞ MG, QG do t¶i
träng ®· cho g©y ra:
æ a ö Pa æ 20 3 ö æ 2 a ö Pa
MG = P ç - ÷ + ç ÷ + Pç ÷ = [0,5 ®iÓm ];
è 2ø 2 è a ø è 3 ø 2
æ 1 ö Pa æ -1 3 ö æ 1ö
QGph = P ç ÷ + ç ÷ + P ç - ÷ = 0 [0,5 ®iÓm ];
è 2ø 2 è a ø è 3ø
æ 1 ö Pa æ -1 3 ö æ2ö
QGtr = P ç ÷ + ç ÷ + P ç ÷ = + P [0,5 ®iÓm ].
è2ø 2 è a ø è3ø
Bµi 2 [20 ®iÓm]
* Chän hÖ c¬ b¶n siªu tÜnh nh­ trªn h×nh 12.2.1a [2 ®iÓm].
90
 P F M = Pa/2 P
a) A H C D
E B G
RA=0,707P D
1 RB=1,5P Rc=0,53P RD=0,53P
a/2 a/2 a/2 a/4 a/4

D2 Pa
D3 Pa/2
b) M
Pa/2 Pa/2 Pa/2
a/2 D4
c) P/2 P P
P/2 Q
P/2 P/2 P/4 P/4
d) a/2 D1
a/2 ®.a.h.ME
3a/2
a
e)
D2 a/2 ®.a.h.MH

7a/6 4a/3
f) a/3
D3
a/6 a a/3 ®.a.h.MG
2a/3

g) D4 1/2 1 1/3
1/2
1 ®.a.h.QG
5/6 2/3 2/3
H×nh 12.1

Do tÝnh ®èi xøng nªn Èn sè lùc däc trong hai thanh 5-1, 5-2 b»ng nhau.
* Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: d11 X1 + D1P = 0

* BiÓu ®å m«men uèn vµ lùc däc do lùc X1 = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n

[3 ®iÓm] ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: T¸ch c¸c m¾t 1, 2 x¸c ®Þnh ®­îc lùc
däc trong c¸c thanh 1-3, 1- 4, 2- 6, 2-7. VËn dông ph­¬ng ph¸p ph©n
phèi lùc c¾t, vÏ biÓu ®å m«men uèn cho hÖ bªn d­íi chÞu c¸c lùc: lùc
h­íng xuèng b»ng 6/5 ®Æt t¹i 4 vµ 5; lùc h­íng lªn b»ng 6/5 ®Æt t¹i 5
(hîp lùc cña hai lùc X1=1. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.2.1a.

91
 * BiÓu ®å m«men uèn do t¶i träng g©y ra trong hÖ c¬ b¶n siªu ®éng
®­îc vÏ nh­ sau: Theo nguyªn lý céng t¸c dông ta cã thÓ biÓu thÞ:
M Po = M qo + M Ro

M qo - biÓu ®å m«men uèn do t¶i träng ph©n bè q ®· cho g©y ra trong

hÖ cã ®Æt thªm c¸c liªn kÕt thanh ng¨n c¶n chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i
a, b, c (h 12.2.1b), ®­îc vÏ theo c¸c sè liÖu cung cÊp (sè liÖu 4, Phô
lôc 1). KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.2.1b [1 ®iÓm].
M Ro - biÓu ®å m«men uèn do c¸c lùc th¼ng ®øng ®Æt t¹i a, b, c cã gi¸
trÞ b»ng ph¶n lùc R=qa trong c¸c liªn kÕt thanh ®Æt thªm vµo nh­ng
ng­îc chiÒu, ®­îc vÏ theo ph­¬ng ph¸p phèi lùc c¾t nh­ trªn h×nh
12.2.1c [2 ®iÓm].
BiÓu ®å tæng céng M P0 t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 12.2.1d.

* X¸c ®Þnh hÖ sè d11 vµ sè h¹ng tù do D1P [3 ®iÓm]:

d11 = ( M1 )(M1 ) + ( N1 )(N1 ) = 1 ×16 æç 1 × 3a × a ö÷ æç 2 × 3a ö÷ +
EI è 2 20 2 ø è 3 20 ø
1 é æ 6 öæ 6 ö ù 6a 3 358a
+ ê ( 2,5a.1)(1) .4 + 1,5a ç - ÷ç - ÷ ´ 2 ú = + ;
EA ë è 5 øè 5 ø û 100 EI 25 EA
1 æ 1 3qa 2 a ö æ 2 3a ö
D1P = ( M1 )(M qo ) + ( M1 )(M Ro ) = 0 - ç × × ÷ç × ÷´8 -
EI çè 2 8 2 ÷ø è 3 20 ø

1 æ 1 qa 2 a ö æ 2 3a ö qa 4
- çç × × ÷ç × ÷´8 = - .
EI è 2 8 2 ÷ø è 3 20 ø 10 EI
qa 4
D1P 10 EI
* Gi¶i ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: X1 = - = .
d11 6a 3
358a
+
100 EI 25 EA
n qa
Thay EA = EI , ta ®­îc: X 1 = .
a 2 6 1432
+
10 10n
10qa
● Khi n = 0: X1= 0. ● Khi n=1 : X 1 = .
1438
92
 1 2
a)
X1=1 X1=1
N13=1 N14= -6/5 N26= -6/5 N27=1
3 4 c c 6 7
5
c c
A B M1
c
VA=3/5 c=3a/20 VB=3/5
qa qa qa
b)
a b c
q qa /12 qa2/12 qa2/12
qa2/12 qa2/12 2
Mqo
qa2/24 qa2/24 qa2/24 qa2/24
qa/2 qa/2
qa qa
qa2/8 qa2/8 qa
c)
MRo
3qa2/8 qa2/8 3qa2/8
qa2/83qa /8 3qa /8 qa2/8
2 2

3qa2/8 qa2/8 3qa2/8 3qa/2

3qa/2
3/8 1/8 1/8 3/8
d)
3/8 1/8 3/8 MPo
11/24 11/24
5/24 1/8 1/8 5/24
1/24 1/8
1/8 7/24 7/24

0,37 0,12 0,12 0,12 0,37

e) 0,37 0,37 M
0,46 0,21 0,21 0,46 (x qa2)
1/8
1/8 0,04 0,29 1/8
0,29
Pk=1
f) Mko
a
H×nh 12.2

93
 * TÝnh lùc däc trong c¸c thanh cã khíp ë hai ®Çu:
● Khi n=0: tÊt c¶ c¸c thanh ®Òu cã lùc däc b»ng kh«ng.
10qa
● Khi n=1: N15 = N 25 = N13 = N 27 = ;
1438
qa
N14 = N 26 = - .
1438
* VÏ biÓu ®å m«men uèn
● Khi n=0: BiÓu ®å m«men uèn cÇn t×m lµ biÓu ®å trªn h×nh 12.2e
[2 ®iÓm].
● Khi n=1: BiÓu ®å m«men uèn cÇn t×m ®­îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc:

(M) = ( M1 )X1 + ( M Po ).

KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 12.3a [4 ®iÓm].

* X¸c ®Þnh chuyÓn vÞ [1 ®iÓm]: Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ "k" ®­îc t¹o ra trong
hÖ c¬ b¶n tÜnh ®Þnh bÊt kú suy ra tõ hÖ siªu tÜnh ®· cho. §¬n gi¶n nhÊt
lµ hÖ chän nh­ trªn h×nh 12.2f (sau khi ®· lo¹i bá c¸c phÇn hÖ kh«ng
cÇn thiÕt):
2qa 2 éæ a öæ 2 a ö æ 2 öæ 1 a ö æ 1 öæ 1 a öù
DK = êç 0, 29 × 2 ÷ç 3 × 2 ÷ + ç 3 × 0,125a ÷ç 2 × 2 ÷ - ç 2 0, 46a ÷ç 3 × 2 ÷ú +
EI ëè øè ø è øè ø è øè øû
2
+ 2qa éêæç 1 0, 04.a ö÷ æç a + 2 a ö÷ + æç 2 × 0,125a ö÷ 1 æç a + a ö÷ -
EI ëè 2 øè 2 3 2 ø è 3 ø2è 2ø
2
qa 4
æ1 ö æ a 1 a öù 2qa
- ç 0, 21a ÷ ç + × ÷ú =
è2 ø è 2 3 2 øû EI
(
0, 0308a 2 + 0, 0091a 2 = 0, 0798
EI
)

(h­íng xuèng).
13. N¨m 2003
Bµi 1 [20 ®iÓm]
* Ph©n tÝch [2 ®iÓm]: hÖ lµ hÖ ghÐp, hÖ chÝnh ABCE lµ hÖ ba khíp, hÖ phô
EFG lµ hÖ khung.

94
* X¸c ®Þnh ph¶n lùc tùa [2 ®iÓm]: kÕt qu¶ ghi trªn h×nh 13.1a.
* BiÓu ®å m«men uèn [5 ®iÓm] nh­ trªn h×nh 13.1b; biÓu ®å lùc c¾t
[2 ®iÓm] nh­ trªn h×nh 13.1c.

2 kN/m 4kN
32 kNm 2 kN/m
a) 3 4 E F
1 C 2 D1 12 D 2
6
12

2m
6
A HA=4 kN B1 B2 G
VA=6 kN XG=2 kN
1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 2m
8 1 8
b) 4
3 4 1 M
24 (kNm)

6 2 + 10 + 4 +
c) + +
Q
_ _
(kN)
4 2
H×nh 13.1.1
* §­êng ¶nh h­ëng M1 [2 ®iÓm] (h 13.1.2b):
● Khi P di ®éng trªn ACDEF: vÏ theo ®.a.h. néi lùc trong hÖ ba khíp
(khíp G, C vµ hai thanh song song DI, EK); ®iÓm kh«ng cña phÇn
®.a.h. t­¬ng øng víi khi P di ®éng trªn 1C øng d­íi giao ®iÓm O1 cña
®­êng G1 vµ ®­êng kÎ tõ C song song víi DI, EK (h 13.1.2a).
● Khi P di ®éng trªn FB: ®.a.h. lµ ®o¹n th¼ng cã tung ®é - 0,5 øng d­íi
F vµ cã ®iÓm kh«ng øng d­íi giao ®iÓm cña ®­êng kÎ tõ F vu«ng gãc
víi ®­êng GC vµ ®­êng trôc cña liªn kÕt thanh t¹i H (khi ®ã ph¶n lùc
t¹i G b»ng kh«ng vµ m«men uèn t¹i 1 sÏ b»ng kh«ng).
* §­êng ¶nh h­ëng M2 [2 ®iÓm] (h 13.1.2c):
● Khi P di ®éng trªn ACDEF: vÏ theo ®.a.h. néi lùc trong hÖ ba khíp
(khíp G, C vµ hai thanh song song DI, EK); ®iÓm kh«ng cña phÇn

95
 ®.a.h. t­¬ng øng víi khi P di ®éng trªn C2 øng d­íi giao ®iÓm O2 cña
®­êng GC vµ ®­êng kÎ tõ 2 song song víi DI, EK (h 13.1.2d).
● Khi P di ®éng trªn FB: ®.a.h. lµ ®o¹n th¼ng cã tung ®é 0,5 øng d­íi F
vµ cã ®iÓm kh«ng øng d­íi giao ®iÓm cña ®­êng kÎ tõ F vu«ng gãc
víi ®­êng GC vµ ®­êng trôc cña liªn kÕt thanh t¹i H (khi ®ã ph¶n lùc
t¹i G b»ng kh«ng vµ m«men uèn t¹i 2 sÏ b»ng kh«ng).
* §­êng ¶nh h­ëng M3 [2 ®iÓm] (h 13.1.2d):
● Khi P di ®éng trªn CDEF: vÏ theo ®.a.h. néi lùc trong hÖ ba khíp
(khíp M lµ giao ®iÓm cña GC vµ DI); ®iÓm kh«ng cña phÇn ®.a.h.
t­¬ng øng víi khi P di ®éng trªn 3F øng d­íi giao ®iÓm O3 cña ®­êng
M3 vµ ®­êng EK (h 13.1.2a).
● Khi P di ®éng trªn FB: ®.a.h. lµ ®o¹n th¼ng cã tung ®é - 0,5 øng d­íi
F vµ cã ®iÓm kh«ng øng d­íi giao ®iÓm I cña ®­êng kÎ tõ F vu«ng
gãc víi ®­êng EK vµ ®­êng trôc cña liªn kÕt thanh t¹i H (khi ®ã, tõ
®iÒu kiÖn ®ång quy cña ba lùc t¸c dông trªn miÕng cøng C34F, ph¶n
lùc t¹i khíp gi¶ M cã ph­¬ng M3 nªn m«men uèn t¹i 3 sÏ b»ng
kh«ng).
● Khi P di ®éng trªn AC: vÏ theo nguyªn t¾c hÖ cã hÖ thèng truyÒn lùc.
* §­êng ¶nh h­ëng M4 [2 ®iÓm] (h 13.1.2d):
● Khi P di ®éng trªn ACDEF: vÏ theo ®.a.h. néi lùc t¹i tiÕt diÖn ë ®Çu
thõa (h 13.1.2a).
● Khi P di ®éng trªn FB: ®.a.h. lµ ®o¹n th¼ng cã tung ®é - 1 øng d­íi F
vµ cã ®iÓm kh«ng øng d­íi giao ®iÓm cña ®­êng kÎ tõ F qua tiÕt diÖn
4 (®Ó cho m«men uèn t¹i 4 sÏ b»ng kh«ng) vµ ®­êng trôc cña liªn kÕt
thanh t¹i H, Nh­ vËy, ®iÓm cÇn t×m ë xa v« cïng vµ ®.a.h. song song
víi ®­êng chuÈn.
* VËn dông ®­êng ¶nh h­ëng t­¬ng øng ®Ó tÝnh gi¸ trÞ m«men uèn t¹i
c¸c tiÕt diÖn 1, 2, 3:
æ1 4 ö æ 1 2 ö æ 1 ö
M1 = 2 ç × × 0, 25 ÷ + 2 ç - × × 0,5 ÷ + 4 ( -0,5 ) - 32 ( 0 ) + 2 ç - × 2 × 0,5 ÷ =
è2 3 ø è 2 3 ø è 2 ø

= - 3 kNm [1 ®iÓm];

96
 æ 1 ö æ1 ö
M 2 = 2 ç - × 2 × 0,5 ÷ + 4 ( 0,5 ) - 32 ( 0 ) + 2 ç × 2 × 0,5 ÷ = +2 kNm [1 ®iÓm];
è 2 ø è 2 ø
æ 1 ö æ 1 + 0,5 ö æ 1 + 0,5 ö
M 3 = 2 ç - × 2 × 0,5 ÷ + 4 ( 0,5 ) + 32 ç ÷ - 2ç ÷ 2 = 14 kNm [1 ®iÓm].
è 2 ø è 3 ø è 2 ø
N

M
01
a) 02
1 2 3 4 0"
A B
C D E 03 F

1/3 1/2
G I K H
0,5 0,5
b) ®.a.h.M1
01
1 0,25
0,5
c) ®.a.h.M2
02
0,5 0,5
0,5 M I 0,5 1 ®.a.h.M3
d)
2 03
1 1 1
e) ®.a.h.M4

H×nh 13.1.2
Bµi 2 [20 ®iÓm]
* Ph©n tÝch hÖ ®· cho (h.13.2.1a) thµnh hai hÖ [2 ®iÓm]:
● HÖ trªn h×nh 13.2.1b cã ®Æt thªm c¸c liªn kÕt thanh ng¨n c¶n chuyÓn
vÞ ngang t¹i c¸c tÇng sµn, chÞu c¸c nguyªn nh©n ®· cho.
● HÖ trªn h×nh 13.2.1c d· lo¹i bá c¸c liªn kÕt thanh ng¨n c¶n chuyÓn vÞ
ngang t¹i c¸c tÇng sµn, chÞu c¸c lùc ®Æt t¹i c¸c tÇng sµn cã gi¸ trÞ b»ng
ph¶n lùc ®­îc x¸c ®Þnh tõ hÖ 13.2.1b víi chiÒu ng­îc l¹i.
* TÝnh hÖ 13.2.1b [2 ®iÓm]: hÖ cã c¸c nót kh«ng chuyÓn vÞ th¼ng vµ
kh«ng chuyÓn vÞ xoay (kÓ c¶ c¸c nót C, N, H). Sö dông c¸c sè liÖu cung
cÊp (sè liÖu 4, 7 Phô lôc 1) sÏ vÏ ®­îc biÓu ®å (Mb) nh­ trªn h×nh

97
 13.2.1b.
* TÝnh hÖ 13.2.1c: C¸ch thùc hiÖn nh­ sau:
● TÝnh tÇng thø t­ [2 ®iÓm]: DÇm sµn tÇng 3 vµ 4 cã ®é cøng b»ng v«
cïng nªn cã thÓ t¸ch riªng tÇng 4 ®Ó tÝnh theo s¬ ®å khung mét tÇng,
mét nhÞp víi c¸c thanh ngang cøng v« cïng nh­ trªn h×nh 13.2.2a. Sö
dông c¸ch tÝnh theo ph­¬ng ph¸p ph©n phèi lùc c¾t sÏ t×m ®­îc biÓu
®å m«men uèn nh­ trªn h×nh 13.2.1a.
a) b) c)
E EI=¥ F
EI EI q R4=3qa/8 3qa/8
1/8
D EI=¥ G 1/8
q 0 1/12 R3=9qa/8 9qa/8
EI 2EI EI
C 1/8
H
N 1/12 qa
EI 2EI EI R2=qa
B EI=¥ I 1/8
1/3
k M 1/12
R1=2qa 2qa
EI 2EI EI 1/8
1/12 a
A L K a Mb 2/3
(x qa2)
H×nh 13.2.1

● TÝnh tÇng thø nhÊt [1 ®iÓm]: DÇm sµn tÇng 1 còng cã ®é cøng v« cïng
lín nªn tÇng d­íi cña khung ba tÇng hai nhÞp cßn l¹i cã thÓ ph©n tÝch
nh­ khung mét tÇng hai nhÞp ABMIKL cã dÇm ngang cøng v« cïng
nh­ trªn h×nh 13.2.2b. VËn dông ph­¬ng ph¸p ph©n phèi lùc c¾t ®Ó t×m
biÓu ®å m«men uèn. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 13.2.2b.
● TÝnh hai tÇng gi÷a [8 ®iÓm]: cã thÓ ®­a vÒ tÝnh theo s¬ ®å khung hai
tÇng hai nhÞp ®èi xøng chÞu t¶i träng t¹i c¸c nót G vµ H nh­ trªn h×nh
13.2.2c. Ph©n tÝch hÖ thµnh hai hÖ: hÖ chÞu nguyªn nh©n ®èi xøng vµ
hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng. M«men uèn trong hÖ ®èi xøng b»ng
kh«ng. ChØ cÇn gi¶i bµi to¸n hÖ chÞu nguyªn nh©n ph¶n xøng.
VËn dông triÖt ®Ó tÝnh ®èi xøng, ®­a bµi to¸n hÖ chÞu nguyªn nh©n
ph¶n xøng vÒ s¬ ®å tÝnh ®¬n gi¶n nhÊt nh­ h×nh 13.2.2d. ¸p dông
ph­¬ng ph¸p lùc víi hÖ c¬ b¶n siªu tÜnh chän nh­ trªn h×nh 13.2.2e. Sö
dông c¸c sè liÖu cung cÊp (sè liÖu 8 trong Phô lôc 1 vµ sè liÖu 5 trong

98
 Phô lôc 2) sÏ vÏ ®­îc c¸c biÓu ®å M 1 vµ M P0 nh­ trªn c¸c h×nh 13.2.2f
vµ 13.2.2g.
a) b)
E EI=¥ F 2b 3qa/8 B c EI=¥ c c R=R +R +R +R =
1 2 3 4
M I
= 4,5qa
b D 2b G c A L c K
b=3qa2/4 c=9qa2/10
c) d) e) f) g)
2d O 4d R3+R4=1,5qa 3qa/8 2d 3qa/8 3qa/8 7d/2
D G 2d D
a/4 M1 MPo
2d 3d 3d R2=qa 2d qa/4 qa/4
d 3d
3d 3d 4d d 2d d d/2
3d a/4 X1=1
B M I B a/4
3d 6d 3d d=qa2/8 3d 9d/2 d=qa2/8
H×nh 13.2.2

Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: 11 X1 + D1P = 0.

C¸c hÖ sè vµ sè h¹ng tù do:
1 é1 a a 2 a a a ù a3
d11 = × × ×
êë 2 2 2 3 2 + 2 ×a = ;
EI 4 4 úû 6 EI

1 éæ 7 1 ö 2 a a æ 9 1 ö 2 a a ù qa 4
D1P =- êç 16 + 16 ÷ qa × 2 4 + ç 16 - 16 ÷ qa × 2 × 4 ú = - 8 EI .
EI ëè ø è ø û
D IP 3
KÕt qu¶ gi¶i ph­¬ng tr×nh: X1 = - = qa .
d11 4

BiÓu ®å m«men uèn vÏ cho mét phÇn t­ hÖ nh­ trªn h×nh 13.2.2d. ¸p
dông hai lÇn tÝnh chÊt ph¶n xøng cña biÓu ®å m«men uèn sÏ vÏ ®­îc
biÓu ®å m«men uèn trong tÇng hai vµ tÇng ba nh­ trªn h×nh 13.2.2c.
KÕt hîp biÓu ®å m«men uèn trong hÖ 13.2.1b víi c¸c biÓu ®å trªn c¸c
h×nh 13.2.2a, b, c, sÏ ®­îc biÓu ®å m«men uèn trªn toµn hÖ 13.2.1a nh­
trªn h×nh 13.2.3a [2 ®iÓm].
* TÝnh chuyÓn vÞ ngang t¹i K [3 ®iÓm]: Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k" vµ biÓu ®å
99
 m«men uèn t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 13.2.3b.
1 é1 æ2 ö qa
2
2 qa 2 a ù 3qa 4
D K = (M )( M k0 ) = ê × a × a × ç (118 + 98 ) - 98 ÷ - ×15 × a× ú =
EI êë 2 è3 ø 120 3 120 2 úû 20 EI

(h­íng vÒ bªn tr¸i).

a) 18 b)
15 M Mko
(x qa2/120)
20 60 30
24 18
15
20 30 45 45
25 30
45 45 60 15
15
55 98 108 68 Pk=1 K
90 45
15

28
118
H×nh 13.2.3

14. N¨m 2004

Bµi 1 [20 ®iÓm]
* Ph©n tÝch: hÖ lµ hÖ ghÐp, hÖ chÝnh HIJ nèi víi tr¸i ®Êt b»ng ba liªn kÕt
thanh (hai gèi di ®éng t¹i H, I vµ thanh JK) kh«ng ®ång quy; hÖ phô
HBCDE lµ hÖ ba khíp (khíp H, C, D); EFG lµ hÖ phô nèi víi c¸c hÖ
trªn b»ng khíp E vµ thanh FK.
* C¸c biÓu ®å néi lùc [9 ®iÓm] nh­ trªn c¸c h×nh 14.1.1a, b, c.
* C¸c ®­êng ¶nh h­ëng néi lùc t¹i tiÕt diÖn 1 vµ 2 khi P=1 di ®éng trªn
®­êng HIJK [2 ®iÓm]:
● Lùc P=1 kh«ng g©y ra néi lùc t¹i tiÕt diÖn 1 vµ lùc däc t¹i tiÕt diÖn 2.
Do ®ã c¸c ®­êng ¶nh h­ëng nµy trïng víi ®­êng chuÈn (h 14.1.1d)
● §­êng ¶nh h­ëng m«men uèn vµ lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn 2 ®­îc vÏ theo
®­êng ¶nh h­ëng néi lùc trong dÇm ghÐp. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh
100
 14.1.1e, f.

a) 60 60
B 120 C E F 9,370 G
A 60 D
20,265 30

3m
M
2 1 I J K (kNm)
H
120 20kN
20kN 20kN
3m 3m 3m 3m 3m 3m
20
b) 5
20 20 8,75 15 11,25
40 40 Q
20 (kN)

40
c)
40 40 20 N
(kN)

d) ®.a.h.M1, N1, Q1, N2

1,5 M
e) ®.a.h.M2
3 M
1,5
0,5 0,5
f) ®.a.h.Q2
1 M
0,5
H×nh 14.1.1
M
* C¸c ®­êng ¶nh h­ëng néi lùc t¹i tiÕt diÖn 1 vµ 2 khi P=1 di ®éng trªn
®­êng ABCDEFG [6 ®iÓm]: vÏ theo ®­êng ¶nh h­ëng cña lùc x« vµ
cña thµnh phÇn ph¶n lùc th¼ng ®øng trong hÖ ba khíp HCDE. KÕt qu¶
t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 14.1.2b, c, d, e, f, g.
* X¸c ®Þnh néi lùc t¹i tiÕt diÖn 1 vµ 2 theo c¸c ®­êng ¶nh h­ëng [2
®iÓm]:
T×m theo c¸c ®­êng ¶nh h­ëng khi P=1 di ®éng trªn ®­êng
ABCDEFG:
M1 = 20.(-3) + (- 60).(3/3) = - 120 kNm.

101
 Q1 = 20.(-1) + (- 60).(1/3) = - 40 kN.
N1 = 20.(0) + (- 60).(2/3) = - 40 kN.
M2 = 20.(1,5) + (- 60).(-1,5/3) = 60 kNm.
Q2 = 20.(0,5) + (- 60).(-1/6) = 20 kN.
N2 = 20.(- 1) + (- 60).(1/3) = - 40 kN.

a) A B D E F G
3m

2 1

3m 3m 3m 3m 3m 3m
3 3
b) ®.a.h.M1

6 3
3
1
c) 1
®.a.h.Q1
2 1 1
1 2
d)
®.a.h.N1
2
e) 3 1,5 1,5
®.a.h.M2
1,5
1,5
0,5
f) 1 0,5
®.a.h.Q2
0,5
0,5
g) 1
®.a.h.N2
2 1 1
1
H×nh 14.1.2

Bµi 2 [20 ®iÓm]

1. Khi k = k1 = ¥; k2 = 1 vµ k3 = 2. S¬ ®å tÝnh t­¬ng øng nh­ trªn h×nh
14.2.1a [5 ®iÓm]. Ph©n tÝch bµi to¸n thµnh hai tr­êng hîp:
* HÖ chÞu t¶i träng cã s¬ ®å tÝnh nh­ trªn h×nh 14.2.1b: c¸c tÇng sµn cã
®Æt liªn kÕt thanh ng¨n c¶n chuyÓn vÞ th¼ng theo ph­¬ng ngang. DÔ
102
dµng vÏ ®­îc biÓu ®å m«men uèn Mb trong hÖ theo c¸c sè liÖu cung
cÊp (sè liÖu 3, Phô lôc 1). TiÕp ®ã t×m ®­îc ph¶n lùc trong c¸c liªn kÕt
thanh ®Æt thªm vµo hÖ tõ ®iÒu kiªn c©n b»ng cña c¸c phÇn hÖ bao
quanh c¸c tÇng sµn.
a) 2P
3 4
EI 2EI

l
P EI=¥ 9 8 EI=¥
2 5
q=2P/l 2EI 2EI
EI EI

l
1 7 6
10
2l l l/2 l/2
b) 3P
2P 1
1.5
P 3P
1
1.5
q=2P/l
Mb
1
(x Pl/6)
c) 3 6 3P

4 4 3P
3
6 4

Mc
4 4 8
(x Pl/6)
d) 2 6

1,5
10
4 3 4
6 4
1,5
M
5 4 8
(x Pl/6)
H×nh 14.2.1

103
 * HÖ kh«ng cã liªn kÕt thanh ng¨n c¶n chuyÓn vÞ th¼ng theo ph­¬ng
ngang t¹i c¸c tÇng sµn (h 14.2.1c), chÞu c¸c lùc b»ng ph¶n lùc t×m
®­îc trong hÖ 14.2.1b nh­ng ng­îc chiÒu: vÏ biÓu ®å m«men uèn Mc
trong c¸c thanh ®øng theo ph­¬ng ph¸p ph©n phèi lùc c¾t. Do chiÒu
cao cña c¸c thanh ®øng kh«ng ®æi nªn lùc c¾t ®­îc ph©n phèi vµo c¸c
thanh ®øng tû lÖ víi ®é cøng:
● TÇng hai: Q23 = P ; Q45 = 2P .
● TÇng mét: Q12 = Q9-10 = 4P/3 ; Q78 = 8P/3; Q56 = 2P/3.
KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 14.2.1c.
* BiÓu ®å m«men uèn M1 cÇn t×m trong tr­êng hîp 1: M1 = Mb + Mc,
KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 14.2.1d.
19 EI
2. Khi k1 = ¥; k2 = 1; k3 = 2 vµ k = [15 ®iÓm].
12l 3
S¬ ®å tÝnh t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 14.2.2a. Chän ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ
víi hÖ c¬ b¶n siªu ®éng, mét Èn lµ chuyÓn vÞ theo ph­¬ng liªn kÕt lß so nh­
trªn h×nh 14.2.2b.
* Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c: r11* Z1* + R1*P = 0 .
§Ó x¸c ®Þnh c¸c hÖ sè vµ sè h¹ng tù do, cÇn t×m c¸c biÓu ®å M1* vµ
M P* trong hÖ c¬ b¶n siªu ®éng:
● BiÓu ®å M P* ®· t×m ®­îc tõ tr­êng hîp 1 (h 14.2.1d).
● §Ó t×m biÓu ®å M1* do chuyÓn vÞ Z1* = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n siªu
®éng ta vËn dông ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ víi hai Èn lµ Z1 vµ Z2
(h 14.2.2c, d). HÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
r11 Z1 + r12 Z2 + R1D = 0 ;
r21 Z1 + r22 Z2 + R2D = 0 .
C¸c biÓu ®å m«men uèn ®¬n vÞ do Z1 vµ Z2 t×m ®­îc nh­ trªn h×nh
14.2.2c, d.
Nguyªn nh©n D = 1 g©y ra trong hÖ tr¹ng th¸i biÕn d¹ng nh­ ®­êng
®øt nÐt trªn h×nh 14.2.3a:
● C¸c thanh ®øng 1-2, 9-10, 7-8 kh«ng bÞ biÕn d¹ng uèn.
104
● Thanh ®øng 2-3 lµm viÖc nh­ thanh cã hai ®Çu bÞ ngµm, ®Çu 3 bÞ
xoay thuËn chiÒu kim ®ång hå mét gãc b»ng 1/4l.
● Thanh ®øng 5-6 lµm viÖc nh­ thanh cã mét ®Çu bÞ ngµm, mét ®Çu
khíp, ®Çu 5 bÞ xoay thuËn chiÒu kim ®ång hå mét gãc b»ng 2/l.

a) 2P EI=¥

EI 2EI

l
P EI=¥ EI=¥

q=2P/l EI EI 2EI 2EI

l
k
2l l l/2 l/2
b) 2P EI=¥

EI 2EI
P EI=¥ EI=¥

q=2P/l EI EI 2EI 2EI

k
Z1* =1

c) 6 12 r11
i = EI/ l Z1=1

6 r21
12
M1
(x i/l)

d) 6 12 r12
i = EI/ l
Z2=1
6 6 12 12
6 r22

M2
6 6 (x i/l)
12
H×nh 14.2.3
105
 ● Thanh ®øng 4-5 lµm viÖc nh­ thanh cã hai ®Çu bÞ ngµm, ®Çu 4 bÞ
xoay thuËn chiÒu kim ®ång hå mét gãc b»ng 1/4l, ®Çu 5 bÞ xoay
thuËn chiÒu kim ®ång hå mét gãc b»ng 2/l.

a)
3 10 4
1
j2=1/4l
9 8 12 5 17
2 1/2 j1=2/l MoD
6 (x i/l)
1 10 7 k D=1

b) 3,75 0,5
3,75

4,25 1,33 1,33 2,66 10,67 7,5

18,17 M1*
1,33 1,33 2,66 (x i/l)

c) 4,223 5,703

1,5
5,494 3,790 4,790 10,581
2,324
1,553
1,5 M
5,790 4,790 (x Pl/6)
10,581
H×nh 14.2.3

Trªn c¬ së c¸c biÕn d¹ng võa t×m ®­îc, sö dông c¸c sè liÖu cung cÊp
sÏ vÏ ®­îc biÓu ®å m«men uèn do chuyÓn vÞ D=1 g©y ra trong hÖ c¬
b¶n. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 14.2.3a.
Sau khi thùc hiÖn c¸c mÆt c¾t bao quanh c¸c thang ngang ®Ó xÐt c©n
b»ng ta t×m ®­îc:
106
 r11 = 36 i/l2 ; r12 = r21 = - 36 i/l2 ; r22 = 90 i/l2 ;
R1D = — 28,5 i/l2 ; R2D = 16,5 i/l2 .
HÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c sau khi ®· ­íc l­îc cho i/l2 cã d¹ng:
36 Z1 — 36 Z2 — 28,5 = 0;
— 36 Z1 + 90 Z2 + 16,5 = 0.
KÕt qu¶ gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh: Z1 = 73/72 ; Z2 = 2/9.
BiÓu ®å M1* do chuyÓn vÞ Z1* = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n siªu ®éng t×m
®­îc theo biÓu thøc:
( M1* ) = ( M1 ) Z1 + ( M 2 ) Z 2 + (M Do ) .

KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 14.2.3b.

* *
* X¸c ®Þnh r11 vµ R1P theo c¸c biÓu ®å ( M1* ) vµ ( M P* ) ®· t×m ®­îc trªn
c¸c h×nh 14.2.3b vµ 14.2.1d b»ng c¸ch xÐt c©n b»ng cña phÇn hÖ bao
quanh thanh ®øng 4-5-6 víi chó ý ®Õn ph¶n lùc trong liªn kÕt thanh
®µn håi. KÕt qu¶:
* i æ 19 ö i i
r11 = (36,334 (36,334 - 0,8125) 2 + k = ç 35,522 + ÷ 2 = 37,105 2 ;
l è 12 ø l l
* æ 2 + 6 10.2 ö Pl 11
R1P = -ç + ÷ =- P.
è 4l l ø 6 3
R1*P Pl 2
* NghiÖm cÇn t×m: Z1* =- *
= 0,529
r11 6i
* BiÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng víi tr­êng hîp thø hai t×m ®­îc theo
biÓu thøc:
M = ( M1* ) Z1* + ( M P* ).

KÕt qu¶ t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 14.2.3c.

15. N¨m 2005
Bµi 1 [20 ®iÓm]
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn:

* Ph©n tÝch [2 ®iÓm]: hÖ lµ hÖ ghÐp, thanh 1-2 vµ dµn 6-7-8-9 lµ hÖ

107
 chÝnh, khung 2-3-4-5-10 lµ hÖ phô, d¹ng ba khíp (khíp 2. 4 vµ hai
thanh song song 5-6, 10-9.

H2 2 H10 8 H8
a) 10
H10 9
V2 q

a
H2 P H5 H5
V2 3 4 5 6 7

b) a a a a a a

23qa2/6 2 10 -qa/6 9 -qa/6 8

5qa2/6 -qa qa 2
-qa
M 5 2qa qa
1 3 qa2/16 4 qa2/6 6 7
qa2/16
c) 2 10 9 8

2 -1
"k" 5 -1
3 4 6 7
1 Pk=1
H×nh 15.1.1

* TÝnh c¸c ph¶n lùc liªn kÕt [3 ®iÓm]: Tõ ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña hÖ phô
(hÖ 3 khíp 2-3-4-5-10):
1
SM2 = H5.a - q.2a.2a = 0; suy ra H5 = 2qa.
2
1 1 1
S M 4ph = H10.a - qa. a = 0; suy ra H10 = qa.
2 3 6
1 11
SX = H5 - H10 - H2 = 0 suy ra H2 = 2qa - qa = qa;
6 6

108
 1
SY = V2 - q.2a = 0 suy ra V2 = qa.
2
* VÏ biÓu ®å m«men uèn cho phÇn khung chÞu uèn [4 ®iÓm] vµ x¸c
®Þnh lùc däc trong c¸c thanh chÞu kÐo, nÐn [2 ®iÓm].
KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 15.1.1b.
2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng:
* §.a.h. M1 [1,2 ®iÓm] (h 15.1.2b):
● Khi P trªn hÖ chÝnh 1-2: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn trong dÇm c«ng
x«n,
● Khi P trªn hÖ dµn chÝnh: ®.a.h. trïng víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn 2-3-4: ®iÓm kh«ng cña ®.a.h. øng d­íi giao ®iÓm cña
®­êng kÎ tõ 4 song song víi hai thanh 5-6, 9-10 vµ ®­êng kÎ tõ 2 qua
tiÕt diÖn 1 (®Ó cho m«men uèn t¹i 1 b»ng kh«ng).
● Khi P trªn 4-5: miÕng cøng 2-3-4 chÞu t¸c dông cña hai lùc ®Æt t¹i 2
vµ 4 nªn cã ph­¬ng 2-4. §Ó cho m«men uèn t¹i 1 b»ng kh«ng th× hai
lùc ®Æt t¹i 2 vµ 4 ph¶i b»ng kh«ng. Do ®ã, vÞ trÝ cña lùc P trªn 4-5
ph¶i ®i qua giao ®iÓm cña hai thanh 5-6, 9-10 tøc lµ ë xa v« cïng.
§.a.h. t­¬ng øng kÎ tõ tung ®é 3a øng d­íi 4, song song víi ®­êng
chuÈn.
● Khi P trªn 5-6: ®.a.h. lµ ®­êng nèi theo nguyªn t¾c hÖ thèng truyÒn
lùc.
* §.a.h. M3 [1,2 ®iÓm] (h 15.1.2c):
● Khi P trªn hÖ chÝnh 1-2 vµ trªn hÖ dµn chÝnh: ®.a.h. trïng víi ®­êng
chuÈn.
● Khi P trªn 2-3-4-5: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn trong hÖ ba khíp
(khíp 2, 4 vµ hai thanh song song 5-6, 9-10).
● Khi P trªn 5-6: ®.a.h. lµ ®­êng nèi theo nguyªn t¾c hÖ thèng truyÒn
lùc.
* §.a.h. H8 [1,2 ®iÓm] (h 15.1.2d):
● Khi P trªn hÖ chÝnh 1-2: ®.a.h. trïng víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn hÖ dµn chÝnh: vÏ theo ®.a.h. ph¶n lùc trong hÖ dµn dÇm

109
 ● Khi P trªn 4-5: ®iÓm kh«ng cña ®.a.h. øng d­íi giao ®iÓm 4 cña
®­êng 2-4 vµ ®­êng kÎ tõ 4 song song víi ph­¬ng cña 5-6, 9-10.
● Khi P trªn 5-6: ®.a.h. lµ ®­êng nèi theo nguyªn t¾c hÖ thèng truyÒn
lùc.

a)

3a 3a
2a
a)
b) a
®.a.h. M1

a a
c) ®.a.h. M3
a

1
d) ®.a.h. H8

1
e) ®.a.h. N6-8

2
f)
®.a.h. N5-6
1 2
3
H×nh 15.1.2

* §.a.h. N6-8 [1,2 ®iÓm] (h 15.1.2e):

● Khi P trªn hÖ chÝnh 1-2 vµ trªn hÖ dµn chÝnh: ®.a.h. trïng víi ®­êng
chuÈn.
● Khi P trªn hÖ dµn chÝnh vµ trªn hÖ phô 2-3-4-5: t¸ch m¾t 6 víi l­u ý
lµ lùc däc trong thanh 6-9 lu«n lu«n b»ng kh«ng.
* §.a.h. N5-6 [1,2 ®iÓm] (h 15.1.2f):
110
 ● Khi P trªn hÖ chÝnh 1-2 vµ trªn 6-7: ®.a.h. trïng víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn hÖ phô 2-3-4-5: xÐt c©n b»ng phÇn phô, lËp ph­¬ng tr×nh
c©n b»ng m«men ®èi víi khíp 2.
3. TÝnh ®é vâng t¹i m¾t 6 [3 ®iÓm]: Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ "k" vµ néi lùc t­¬ng
øng chØ tån t¹i trong ba thanh dµn 6-8, 6-7, 7-8 t×m ®­îc nh­ trªn h×nh
15.1.1c. VËn dông c«ng thøc tÝnh chuyÓn vÞ trong dµn, ta cã:
1 é
y6 = qa 2. 2.a 2 + (- qa )(-1)a + qa (-1)a ùû =
EA ë
20qa 4 2 qa 4
= = 28, 284 (h­íng xuèng).
EI EI
Bµi 2 [20 ®iÓm]
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn:
* Ph©n tÝch hÖ ®· cho thµnh ba hÖ trªn c¬ së nguyªn lý céng t¸c dông [2
®iÓm]:
● HÖ cã ®Æt thªm c¸c liªn kÕt ng¨n c¶n chuyÓn vÞ ngang t¹i c¸c tÇng
sµn, chÞu t¶i träng ®· cho nh­ trªn h×nh 15.2.1a.
● HÖ cã ®Æt thªm c¸c liªn kÕt ng¨n c¶n chuyÓn vÞ ngang t¹i c¸c tÇng
sµn, chÞu chuyÓn vÞ c­ìng bøc t¹i c¸c ngµm nh­ trªn h×nh 15.2.1b.
● HÖ chÞu c¸c lùc b»ng c¸c ph¶n lùc t¹i c¸c liªn kÕt ®Æt thªm vµo hai
hÖ trªn nh­ng ng­îc chiÒu (h 15.2.1c).
* TÝnh hÖ 15.2.1a [1 ®iÓm]: C¸c thanh trong hÖ kh«ng bÞ biÕn d¹ng uèn
nªn m«men uèn b»ng kh«ng.
* TÝnh hÖ 15.2.1b [6 ®iÓm]: C¸c nót trong hÖ kh«ng cã chuyÓn vÞ th¼ng.
C¸c thanh ngang l-m, j-k bÞ nghiªng víi gãc j1=D/2a ng­îc chiÒu kim
®ång hå; c¸c thanh ngang g-h, d-e bÞ nghiªng víi gãc j2=2D/a ng­îc
chiÒu kim ®ång hå; c¸c thanh ngang h-i, e-f bÞ nghiªng víi gãc
j3=D/a thuËn chiÒu kim ®ång hå. ChuyÓn vÞ xoay cña c¸c thanh
ngang tuyÖt ®èi cøng g©y ra biÕn d¹ng gãc t¹i c¸c nót hÖ nªn c¸c thanh
®øng sÏ bÞ biÕn d¹ng uèn. VËn dông c¸c sè liÖu cung cÊp (sè liÖu 1 vµ
3 trong phô lôc 2) víi chó ý tæ hîp c¸c nguyªn nh©n ta sÏ t×m ®­îc
m«men uèn t¹i c¸c ®Çu thanh ®øng nh­ sau:
3EI 3EI D 3EI Pa3 3Pa
● Mjl = Mkm = ´ j1 = ´ = ´ =
a a 2a a 2a.EI 2
(c¨ng bªn tr¸i).

111
 a) b) c)
P T4=P l m H4 R4=H4+ T4

P T3= -P j k H3 R3=H3+T3

4P T2=4P g h i H2 R2=H2+T2
d
T1= -P d e f H1 R1=H1+T4

a b c
2D D
HÖ a HÖ b HÖ c
H×nh 15.2.1

4 EI 2 EI 4 EI D 2 EI 2D 6 EI Pa3
● Mjg = j1 + j2 = + = ´ = 6Pa
a a a 2a a a a 2a.EI
(c¨ng bªn ph¶i).

2 EI 4 EI 2 EI D 4 EI 2D 9 EI Pa3
● Mgj= j1 + j2 = + = ´ = 9Pa
a a a 2a a a a 2a.EI
(c¨ng bªn tr¸i).
4 EI 2 EI 4 EI D 2 EI D
● Mki = j1 - j3 = - =0.
a a a 2a a a
2 EI 4 EI 2 EI D 4 EI D 3EI Pa3
● Mik = j1 - j3 = - =- ´ = -3Pa
a a a 2a a a a a.EI
(c¨ng bªn ph¶i).

4 EI 2 EI 6 EI 2D 12 EI Pa3
● Mgd = j2 + j2 = = ´ = 12Pa
a a a a a a.EI
(c¨ng bªn ph¶i).

4 EI 2 EI 6 EI 2D 12 EI Pa3
● Mdg = j2 + j2 = = ´ = 12Pa
a a a a a a.EI
(c¨ng bªn tr¸i).

112
 4 EI 2 EI 6 EI D 6 EI Pa3
● Mif = - j3 - j3 = - =- = -6 Pa .
a a a a a aEI
(c¨ng bªn tr¸i).
2 EI 4 EI 6 EI D 6 EI Pa3
● Mfi = - j3 - j3 = - =- ´ = -6 Pa
a a a a a a.EI
(c¨ng bªn ph¶i).

4 EI 4 EI 2D 8 EI Pa3
● Mda = j2 = = ´ = 8 Pa (c¨ng bªn ph¶i).
a a a a a.EI
2 EI 2 EI 2D 4 EI Pa3
● Mad = j2 = = ´ = 4 Pa (c¨ng bªn tr¸i).
a a a a a.EI
4 EI 4 EI D 4 EI Pa3
● Mfc = - j3 = - = ´ = -4 Pa (c¨ng bªn tr¸i).
a a a a a.EI
2 EI 2 EI D 2 EI Pa3
● Mcf = - j3 = - =- ´ = -2 Pa (c¨ng bªn ph¶i).
a a a a a.EI
BiÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 15.2.2a. Tõ biÓu ®å
m«men uèn, sau khi thùc hiÖn c¸c mÆt c¾t bao quanh c¸c thanh ngang
sÏ t×m ®­îc ph¶n lùc trong c¸c liªn kÕt ®Æt thªm vµo hÖ, kÕt qu¶ ghi
trªn h×nh 15.2.2a.
* TÝnh hÖ 15.2.1c [5 ®iÓm]: HÖ chÞu c¸c lùc ngang ®Æt t¹i c¸c nót ë bªn
ph¶i hÖ nh­ ®· ghi trªn h×nh 15.2.2b. VËn dông nguyªn t¾c ph©n phèi
lùc c¾t t¹i mçi tÇng ta t×m ®­îc:
● Qjl = Qkm =- 2P; ● Qgj= Qki =- 6P;
● Qgd= Qif =- 8P; ● Qhe= Qeh = 0;
● Qda= Qfc =- 3P; ● Qeb=- 3P.
BiÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 15.2.2b.
* BiÓu ®å m«men uèn cÇn t×m [1 ®iÓm]: Céng c¸c biÓu ®å trªn c¸c h×nh
15.2.1a, 15.2.2a, 15.2.2b, ®­îc kÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 15.2.2c.
2. T×m nhiÖt ®é cÇn ®iÒu chØnh trong thanh KL [5 ®iÓm]:
Thay ®æi ®Òu nhiÖt ®é trong thanh KL sÏ lµm thay ®æi chiÒu dµi thanh,
®Çu K cã chuyÓn vÞ th¼ng ®øng b»ng ata; c¸c thanh ngang do cã ®é

113
 cøng EI=¥ nªn sÏ bÞ xoay t¹i c¸c nót cøng ë tÇng thø hai víi gãc xoay:
a ta
j= = at
a

a) 3P b) 4P

6 9P 3 3 8P
1,5 1,5 2 2

12 6 0 4 4 4P
9 3 3 3

8 4 6P 2 2 7P
12 6 4 4

4 2
2D D 2 1 2
Mb (x Pa) Mc (x Pa)
c) d)

0,5 3 3 0,5 2 2
j=at
6 8 10 j=at 4 K 4 H
6
4 4
ata

8 6 6 10
I
2 L 2

2 1 4 J

M (x Pa) Mt (x EIat/a)
H×nh 15.2.2

Gi¶ sö lµm gi¶m nhiÖt ®é ®Ó ®Çu K cã chuyÓn vÞ th¼ng h­íng xuèng

114
 d­íi, c¸c gãc j sÏ g©y ra m«men uèn trong c¸c thanh ®øng nh­ trªn
h×nh 15.2.2d.
Gi¸ trÞ nhiÖt ®é t ®­îc x¸c ®Þnh theo ®iÒu kiÖn sau:
M IH = M IJ . (*)

§èi chiÕu biÓu ®å m«men uèn cña hÖ ch­a ®iÒu chØnh (h 15.2.2c) vµ
biÓu ®å m«men do sù thay ®æi nhiÖt ®é t g©y ra (h 15.2.2d), ®iÒu kiÖn
(*) ®­îc cô thÓ hãa nh­ sau:
2 EI
10 Pa - a t = 6 Pa .
a
é 4 Pa
2
ê t = 16.10
2 EI EI
Tõ ®ã suy ra: 10 Pa - a t = ±6 Pa ® ê
a ê 4 Pa
2
êt = 64.10
ë EI
V× ®iÒu kiÖn rµng buéc ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi b»ng
nhau nªn t cã thÓ mang gi¸ trÞ d­¬ng hay ©m.

16. N¨m 2006

Bµi 1 [20 ®iÓm] :
1. Chøng minh hÖ bÊt biÕn h×nh [2 ®iÓm] (h 16.1.1a):
* §iÒu kiÖn cÇn: HÖ ®ñ liªn kÕt.
* §iÒu kiÖn ®ñ: HÖ ®· cho lµ hÖ ghÐp, phÇn ACB lµ hÖ chÝnh cã d¹ng hÖ
ba khíp (AC nèi víi tr¸i ®Êt b»ng khíp O1 ë xa v« cïng; CB nèi víi
tr¸i ®Êt b»ng khíp gi¶ O2; AC vµ CB nèi víi nhau b»ng khíp C; c¸c
khíp kh«ng th¼ng hµng). PhÇn BDE lµ hÖ phô, d¹ng ba khíp (BD nèi
víi hÖ chÝnh b»ng khíp O3 ë xa v« cïng; DE nèi víi tr¸i ®Êt b»ng
khíp gi¶ O4 ë xa v« cïng; BD vµ DE nèi víi nhau b»ng khíp D; c¸c
khíp kh«ng th¼ng hµng).
KÕt luËn: hÖ bÊt biÕn h×nh, ®ñ liªn kÕt, tÜnh ®Þnh.
2. VÏ c¸c biÓu ®å néi lùc:
HÖ lµ tÜnh ®Þnh nªn ®é ®µn håi cña liªn kÕt t¹i L kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn
kÕt qu¶ t×m néi lùc, gèi ®µn håi ®­îc xem nh­ gèi cøng.
* X¸c ®Þnh ph¶n lùc [3 ®iÓm]: vËn dông c¸ch t×m ph¶n lùc trong hÖ ba
kbíp. KÕt qu¶ ghi trªn h×nh 16.1.1c.
115
 * VÏ biÓu ®å m«men uèn [4 ®iÓm]: KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 16.1.1b.
* VÏ biÓu ®å lùc c¾t [2 ®iÓm]: KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 16.1.1c.

a) ¥
O3 a=45o
C B D E
A
a a a G a a a
F G
O1 O4
O2
¥ ¥

b) 2Pa
M
P
P Pa/2 2Pa/3 P Pa/2 P

c) Q
P P
P/2
P/2
P
P 0
2,121P 0,707P 2P 0,707P 2,121P

H×nh 16.1.1
3. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng:
* §.a.h. M1 [2,5 ®iÓm] (h 16.1.2a, b):
● Khi P trªn hÖ chÝnh: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn trong hÖ ba khíp
(giao ®iÓm O1 ë xa v« cïng cña hai thanh song song, khíp C, khíp
gi¶ O2 trªn h×nh 16.1.1a). §iÓm kh«ng cña ®.a.h. trªn ®o¹n 1C øng
d­íi D1 lµ giao ®iÓm cña ®­êng 1O1 vµ ®­êng CO2 (h 16.1.2a).
● Khi P trªn BD: ®iÓm kh«ng cña ®.a.h. øng d­íi giao ®iÓm E1 cña
®­êng kÎ tõ O2 song song víi hai thanh t¹i liªn kÕt B vµ ®­êng kÎ tõ
D song song víi hai thanh song song nèi DE víi tr¸i ®Êt. Khi ®ã lùc
®Æt t¹i C trªn miÕng cøng AC sÏ b»ng kh«ng nªn m«men uèn t¹i 1
b»ng kh«ng.
● Khi P trªn DE: ®.a.h. t­¬ng øng kÎ tõ tung ®é a/6 øng d­íi D, song
song víi ®­êng chuÈn.
116
a) a/2 a a/3 2a/3 a a a a/2 a/2 a a a/2
D1 E1
A 1 C B D E

2/3
b) O2 a/6
§.a.h. M1
1,5a
a/3 a/3 a/6

a/2 a/2
E2
C 2 B D E
c) A

D2
1/3 1/2 O2
d) 1/3 1/6 §.a.h. Q2
1/3
1/6
1

1/2
a/4 a/8
4x(a/2) 3a/4 7a/8
e) E3
A*
C 3 B D E
A
O3
G 7a/12
2a/3
f)
a/6 §.a.h. M3
a/2 a/12
a/3
a
a/2 a/4

g) A C B 4 D4 E
D
a/4
h) §.a.h. M4
a/4

H×nh 16.1.2

117
 * §.a.h. Q2 [2,5 ®iÓm] (h 16.1.2c, d):
● Khi P trªn hÖ chÝnh: vÏ theo ®.a.h. lùc c¾t trong hÖ ba khíp (O1, C,
vµ O2). §iÓm kh«ng cña ®.a.h. trªn ®o¹n C2 øng d­íi D2 lµ giao
®iÓm cña ®­êng CO1 vµ ®­êng kÎ tõ O2 vu«ng gãc víi tiÕt diÖn 2.
● Khi P trªn BD: ®iÓm kh«ng cña ®.a.h. øng d­íi giao ®iÓm E2 cña
®­êng kÎ tõ O2 song song víi hai thanh t¹i liªn kÕt B vµ ®­êng kÎ tõ
D song song víi hai thanh nèi DE víi tr¸i ®Êt. ThËt vËy, tõ ®iÒu kiÖn
c©n b»ng cña AC, lùc ®Æt t¹i C cã ph­¬ng song song víi hai thanh
nèi AC víi tr¸i ®Êt; CB chÞu c¸c lùc: lùc ®Æt t¹i C, lùc ®Æt t¹i giao
®iÓm O2 vµ lùc ®Æt t¹i B cã ph­¬ng song song víi hai thanh t¹i liªn
kÕt B; ®Ó cho lùc c¾t t¹i 2 b»ng kh«ng th× lùc ®Æt t¹i C ph¶i b»ng
kh«ng, ®iÒu nµy sÏ ®­îc tháa m·n nÕu lùc ®Æt t¹i B ®i qua O2.
● Khi P trªn DE: ®.a.h. t­¬ng øng kÎ tõ tung ®é 1/6 øng d­íi D, song
song víi ®­êng chuÈn.
* §.a.h. M3 [2,5 ®iÓm] (h 16.1.2e, f):
● Khi P trªn CB: lùc ®Æt t¹i C cã ph­¬ng song song víi hai thanh nèi
AC víi tr¸i ®Êt nªn cã thÓ vÏ ®.a.h. M3 theo ®.a.h. m«men uèn trong
hÖ dÇm CB víi gèi gi¶ A* vµ gèi ®µn håi G.
● Khi P trªn AC: ®.a.h. t­¬ng øng kÎ tõ tung ®é a/6 øng d­íi C, song
song víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn BD: ®iÓm kh«ng cña ®.a.h. øng d­íi giao ®iÓm E3 cña
®­êng kÎ tõ O3 (giao ®iÓm cña ®­êng A*3 víi gèi ®µn håi G) song
song víi hai thanh t¹i liªn kÕt B vµ ®­êng kÎ tõ D song song víi hai
thanh nèi DE víi tr¸i ®Êt. ThËt vËy, ®Ó cho m«men uèn t¹i 3 b»ng
kh«ng th× ph¶n lùc t¹i A* ph¶i ®i qua tiÕt diÖn 3, ®iÒu nµy sÏ ®­îc
tháa m·n nÕu lùc ®Æt t¹i B ®i qua O3.
● Khi P trªn DE: ®.a.h. t­¬ng øng kÎ tõ tung ®é 7a/12 øng d­íi D,
song song víi ®­êng chuÈn.
* §.a.h. M4 [1,5 ®iÓm] (h 16.1.2g, h):
● Khi P trªn hÖ chÝnh: ®¹i l­îng M4 thuéc hÖ phô nªn ®.a.h.t­¬ng øng
trïng víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn hÖ phô BDE: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn trong hÖ ba khíp
118
 BDE. §iÓm kh«ng cña ®.a.h. trªn ®o¹n 4D øng d­íi D4 lµ giao ®iÓm
cña ®­êng kÎ tõ 4 song song víi hai thanh t¹i liªn kÕt B vµ ®­êng kÎ
tõ D song song víi hai thanh nèi DE víi tr¸i ®Êt.
Bµi 2 [20 ®iÓm]:
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn vµ lùc c¾t:
* NhËn xÐt [3 ®iÓm]:
● HÖ lµ siªu tÜnh néi nªn chuyÓn vÞ D cña gèi tùa kh«ng g©y ra néi lùc.
C¸c t¶i träng t¸c dông ®èi xøng nªn khi x¸c ®Þnh néi lùc cã thÓ ®­a
hÖ trªn h×nh 16.2.1a vÒ s¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ t­¬ng ®­¬ng nh­ trªn
h×nh 16.2.1b.
● D­íi t¸c dông cña t¶i träng ®· cho, hÖ bÞ biÕn d¹ng theo ®­êng ®øt
nÐt nh­ trªn h×nh 16.2.1c. C¸c thanh ®øng vµ thanh xiªn cã ®é cøng
b»ng v« cïng nªn c¸c nót C, D, L, K chØ cã kh¶ n¨ng chuyÓn vÞ th¼ng
theo ph­¬ng th¼ng ®øng. NÕu gäi Z1 vµ Z2 lµ chuyÓn vÞ th¼ng ®øng
t¹i c¸c nót C vµ D th× ta cã thÓ t×m ®­îc chuyÓn vÞ t¹i c¸c ®Çu thanh
kh¸c vµ tõ c¸c sè liÖu ®· cung cÊp, dÔ dµng vÏ ®­îc biÓu ®å m«men
uèn trong hÖ theo Z1 vµ Z2.
* VÏ biÓu ®å m«men uèn víi gi¶ thiÕt Z1 vµ Z2 ®· biÕt [3 ®iÓm]:
● BiÓu ®å m«men uèn trong thanh KS vÏ theo sè liÖu cung cÊp (sè liÖu
10, Phô lôc 1).
● C¸c thanh AC, GL lµm viÖc nh­ thanh cã mét ®Çu ngµm mét ®Çu
khíp chÞu chuyÓn vÞ th¼ng theo ph­¬ng vu«ng gãc víi trôc thanh
b»ng Z1 nªn theo sè liÖu ®· cung cÊp (sè liÖu 4, Phô lôc 2), ta cã:
3(4 EI ) 3EI 3EI
M LG = 2
Z1 = 2
Z1 ; M CA = Z1 .
(2a ) a a2
3EI
§Æt: M1 = Z1 ta cã: MLG = MCA = M1. (a)
a2
● C¸c thanh KL vµ DC lµm viÖc nh­ thanh cã hai ®Çu ngµm, cïng chÞu
chuyÓn vÞ th¼ng t­¬ng ®èi gi÷a hai ®Çu vµ vu«ng gãc víi trôc thanh
lµ (Z2 - Z1).Theo sè liÖu ®· cung cÊp (sè liÖu 2, Phô lôc 2), ta cã:
6 EI 6(3EI ) 6 EI
M KL = 2 ( Z 2 - Z1 ); M DC = 2
( Z 2 - Z1 ) = 2 ( Z 2 - Z1 ).
a (3a ) 3a

119
 6 EI
§Æt: M2 = MDC = ( Z 2 - Z1 ) ta cã: MKL= 3MDC = 3M2. (b)
3a 2
BiÓu ®å m«men uèn vÏ theo M1, M2 nh­ trªn h×nh 16.2.1d.

a) q=P/a P
G 4EI EI EI 4EI N
L K EI=¥ H M
EI=¥ EI=¥
a

A C D E B
H=0 EI 3EI 3EI EI
P

D
P
VA=4P a a a a a a a a
VB=4P

P q=P/a
b) S
G 4EI EI
L K EI
EI=¥
EI=¥
a

A C D
H=0 EI 3EI
P
VA=4P a a a a

P q=P/a
c) S
G L K

Z2
P Z1 Z2
A C D
Z1
Z2

q=P/a
d) 3M2 P 2
1
K Pa/6 S
G L
P M1 3M2 M
A M2 D
C M2
1 M1 2

H×nh 16.2.1

* X¸c ®Þnh c¸c ®¹i l­îng M1, M2 vµ Z1 , Z2 [2 ®iÓm]:

● Tõ biÓu då m«men uèn (h 16.2.1d), x¸c ®Þnh gi¸ trÞ lùc c¾t trong c¸c
thanh:

120
 QGL = + M1/2a; QAC = + M1/2a;
QKL = + 6M2/a ; QDC= + 2M2/(3a).
● Thùc hiÖn mÆt c¾t 1-1 qua c¸c thanh AC vµ GL (h 16.2.1d), lËp
ph­¬ng tr×nh c©n b»ng h×nh chiÕu lªn ph­¬ng ®øng cña c¸c lùc t¸c
dông trªn phÇn bªn tr¸i mÆt c¾t:
QGL + QCA = 4P hay: (M1/2a) + (M1/a) = 4P .
8 8 Pa3
Suy ra: M1 = Pa; Z1 = . (c)
3 9 EI
● Thùc hiÖn mÆt c¾t 2-2 qua c¸c thanh LK vµ CD (h 16.2.1d), lËp
ph­¬ng tr×nh c©n b»ng h×nh chiÕu lªn ph­¬ng ®øng cña c¸c lùc t¸c
dông trªn phÇn bªn tr¸i mÆt c¾t:
QKL + QDC = 4P - P-P = 2P hay: 6M2/a + 2M2/(3a) = 2P.

3 187 Pa3
Suy ra: M2 = Pa; Z2 = . (d)
10 180 EI
* VÏ biÓu ®å m«men uèn cÇn t×m [2 ®iÓm]:
Tõ c¸c gi¸ trÞ M1 vµ M2 t×m ®­îc, vÏ l¹i biÓu ®å m«men uèn cho nöa
hÖ bªn tr¸i, tiÕp ®ã suy ra cho toµn hÖ theo tÝnh chÊt ®èi xøng. KÕt qu¶
nh­ trªn h×nh 16.2.2a.
* VÏ biÓu ®å lùc c¾t [1 ®iÓm]:
Tõ biÓu ®å m«men uèn trªn h×nh 16.2.2a, suy ra biÓu ®å lùc c¾t. KÕt
qu¶ nh­ trªn h×nh 16.2.2b.
2. TÝnh chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i K [4 ®iÓm]:
Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ ®Ó t×m chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i K nh­ trªn h×nh
16.2.2c.
XÐt víi tõng nguyªn nh©n:
* ChuyÓn vÞ c­ìng bøc D t¹i gèi tùa B: ¸p dông c«ng thøc:

æ 3 ö 3 3Pa3 Pa3
DKD = - å R jk D jm = - ç - D ÷ = D = = .
è 8 ø 8 8.3EI 8 EI
* T¶i träng: chÝnh lµ chuyÓn vÞ Z2 ®· t×m ®­îc theo c«ng thøc (d):

121
 a) 9/10 1/3 1/3 9/10

9/10 1/6 9/10

8/3 8/3 M
3/10 3/10
(x Pa)
8/3 3/10 8/3
b) 9/5
4/3 1
9/5 4/3
8/3 Q
1
1/5 (x P)
1/5

8/3
c) Pk=1

K "k"

d) Pk=1 R jk =3/8

1/4
e) 320 EI P q=P/a P 320 EI
G 27 EI EI 27 N
L K EI=¥ H M
EI=¥ EI=¥
a

A C D E B
80 EI 3EI 3EI 80 EI
27 P 2P P 27
a a a a a a a a

H×nh 16.2.2

187 Pa3
DKP = Z2 = .
180 EI
* KÕt hîp hai nguyªn nh©n:

122
 Pa3 187 Pa3 419 Pa3
yK = + = (h­íng xuèng d­íi).
8 EI 180 EI 360 EI
3. Thay ®æi ®é cøng ®Ó ®¹t ®­îc ®iÒu kiÖn yK =1,5yL [5 ®iÓm]:
Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ ®Ó t×m chuyÓn vÞ th¼ng ®øng t¹i L nh­ trªn h×nh
16.2.2d.
XÐt víi tõng nguyªn nh©n:
* ChuyÓn vÞ c­ìng bøc D t¹i gèi tùa B: ¸p dông c«ng thøc:

æ 2 ö 2 2 Pa3 Pa3
DLD = - å R jk D jm = -ç- D÷ = D = = .
è 8 ø 8 8.3EI 12 EI
Nh­ vËy, ta thÊy thµnh phÇn nµy ®· tháa m·n yªu cÇu cña bµi to¸n:
DKD = 1,5DLD.
Do ®ã, chØ cÇn xÐt yªu cÇu ®Ò ra víi nguyªn nh©n t¶i träng.
* Nguyªn nh©n t¶i träng: Cã nhiÒu c¸ch, ®¬n gi¶n h¬n c¶ lµ gi÷
nguyªn ®é cøng cña thanh KL vµ CD, thay ®æi:
● §é cøng cña c¸c thanh AC vµ EB b»ng nEI.
● §é cøng cña c¸c thanh GL vµ MN b»ng 4nEI.
CÇn t×m gi¸ trÞ cña n.
Víi c¸ch thay ®æi ®é cøng nh­ trªn th× c¸c gi¸ trÞ trªn biÓu ®å
m«men uèn vÉn kh«ng ®æi v× tû lÖ ®é cøng gi÷a c¸c thanh AC vµ LG
b»ng 4 kh«ng thay ®æi.
Theo yªu cÇu cña bµi to¸n: DK = 1,5DL (e)
Trong c©u 1 ta ®· ®Æt: DL = Z1; DK = Z2 .
Thay vµo (e) ta cã: Z2 = 1,5 Z1 suy ra: Z2 - Z1 = 0,5 Z1 . (f)
● XÐt thanh GL, sö dông sè liÖu cung cÊp (sè liÖu 4, Phô lôc 1), tõ
néi lùc ®· biÕt ta t×m ®­îc chuyÓn vÞ Z1 t­¬ng øng:

3(4nEI ) 8 8 Pa3
M LG = Z1 = Pa suy ra: Z1 = . (g)
(2a ) 2 3 9 nEI
● XÐt thanh LK, sö dông sè liÖu cung cÊp (sè liÖu 2, Phô lôc 1), tõ
néi lùc ®· biÕt ta t×m ®­îc chuyÓn vÞ: Z2 - Z1 t­¬ng øng:
123
 (6 EI ) 9 3 Pa3
M KL = ( Z 2 - Z1 ) = Pa suy ra: Z 2 - Z1 = . (h)
a2 10 20 EI
4 20 80
Thay (g) vµ (h) vµo (f) ta cã: n = = .
9 3 27
Sù thay ®æi ®é cøng cña toµn hÖ ®­îc thÓ hiÖn trªn h×nh 16.2.2e.

17. N¨m 2007

Bµi 1 [20 ®iÓm] :
1. Ph©n tÝch cÊu t¹o h×nh häc cña hÖ [3 ®iÓm] :
* §iÒu kiÖn cÇn: HÖ ®ñ liªn kÕt.
* §iÒu kiÖn ®ñ: HÖ ®· cho lµ hÖ ghÐp, phÇn FGHKL lµ hÖ chÝnh cã d¹ng
hÖ ba khíp (khíp H, khíp G vµ khíp ë xa v« cïng lµ giao ®iÓm cña hai
liªn kÕt thanh song song nèi víi tr¸i ®Êt t¹i K; c¸c khíp kh«ng th¼ng
hµng). PhÇn ABCDE lµ hÖ phô, d¹ng ba khíp (khíp C, gèi khíp B vµ
khíp gi¶ t¹o ë xa v« cïng t¹o thµnh tõ thanh D vµ EF song song víi
nhau; c¸c khíp kh«ng th¼ng hµng).
KÕt luËn: HÖ bÊt biÕn h×nh, tÜnh ®Þnh.
2. VÏ biÓu ®å m«men uèn [9 ®iÓm]:
* TÝnh ph¶n lùc theo nguyªn t¾c t×m ph¶n lùc trong hÖ ba khíp, kÕt qu¶
ghi trªn h×nh 17.1a.
* VÏ biÓu ®å m«men uèn: KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 17.1a.
3. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng:
* §.a.h. M1 (h 17.1c) [2 ®iÓm]:
● Khi P trªn FHL: tiÕt diÖn 1 thuéc hÖ phô nªn ®.a.h. M1 t­¬ng øng
víi phÇn hÖ chÝnh FHL trïng víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn hÖ phô ACE: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn trong hÖ ba khíp
(B, C, vµ khíp gi¶ t¹o ë xa v« cïng t¹o thµnh tõ thanh D vµ EF song
song víi nhau). §.a.h. øng víi ®o¹n 1C cã ®iÓm kh«ng ë d­íi B.
§.a.h. øng víi ®o¹n A1 trïng víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn EF: ®.a.h. lµ ®­êng nèi tung ®é - a øng d­íi E víi tung
®é b»ng kh«ng øng d­íi F.
* §.a.h. M2 (h 17.1d) [2 ®iÓm]:

124
a) q 2q q
3
1 N= -2q 1
4
A 2 C E 0,5 F H L
2 3
a

1 5qa/2
B
M 9
qa 4 2 2 1 K
3qa (x qa2/2) 9qa2/2
a

D qa G qa/2
3qa
a a a a a a a a a

b) 04
1 C E F 03 H L
A 02

01 B a/5
2 3 4
K
B' D G

c) a a
§.a.h.M1
a
d)
a §.a.h.M2

3a a a
1,5a
a/2
e)
§.a.h.M3
a/2
f) a a/2 a/2

§.a.h.M4
a
2a

H×nh 17.1

125
 ● Khi P di ®éng tõ A ®Õn F: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn trong hÖ ba
khíp B'EF víi B' lµ khíp gi¶, giao ®iÓm cña ®­êng CB víi liªn kÕt
thanh t¹i D (h 17.1a). §iÓm kh«ng cña ®.a.h. t­¬ng øng víi P di
®éng trªn 2E lµ giao ®iÓm 02 cña ®­êng B'2 víi ®­êng EF. §iÓm
kh«ng cña ®.a.h. t­¬ng øng víi P di ®éng trªn C2 ë t¹i B'.
* §.a.h. M3 (h 17.1e) [2 ®iÓm]:
● Khi P trªn hÖ chÝnh FHL: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn hoÆc theo ®.a.h.
lùc x« trong hÖ ba khíp G, H vµ ngµm tr­ît t¹i K.
● Khi P di ®éng tõ A ®Õn E: lùc P chØ truyÒn ¶nh h­ëng vµo hÖ chÝnh
th«ng qua lùc däc trong thanh EF. Trªn phÇn hÖ F3GH chÞu c¸c lùc:
lùc ®Æt t¹i F vµ lùc ®Æt t¹i H cïng cã ph­¬ng n»m ngang trªn cïng
mét trôc nªn tõ ®iÒu kiÖn c©n b»ng ta thÊy ph¶n lùc t¹i G b»ng
kh«ng. Do ®ã, m«men uèn t¹i 3 b»ng kh«ng vµ ®.a.h. t­¬ng øng
trïng víi ®­êng chuÈn.
● Khi P trªn EF: ®.a.h. lµ ®­êng nèi tung ®é a/2 øng d­íi E víi tung
®é b»ng kh«ng øng d­íi F.
* §.a.h. M4 (h 17.1f) [2 ®iÓm]:
● Khi P trªn hÖ chÝnh FHL: vÏ theo ®.a.h. m«men uèn hoÆc theo ®.a.h.
lùc x« trong hÖ ba khíp G, H vµ ngµm tr­ît t¹i K.
● Khi P di ®éng trªn EF: PhÇn hÖ F4GH chÞu c¸c lùc: lùc ®Æt t¹i F,
ph¶n lùc t¹i G vµ lùc ®Æt t¹i H. Lùc ®Æt t¹i H cã ph­¬ng n»m ngang
vµ g©y ra m«men uèn t¹i 4. NÕu lùc ®Æt t¹i F cã ph­¬ng FG th× lùc
®Æt t¹i H b»ng kh«ng vµ m«men uèn t¹i 4 sÏ b»ng kh«ng. PhÇn hÖ EF
chÞu c¸c lùc: lùc ®Æt t¹i F, lùc ®Æt t¹i E cã ph­¬ng EB' vµ lùc P. Nh­
vËy, khi lùc P ë t¹i giao ®iÓm 04 cña ®­êng EB' vµ ®­êng FG th×
m«men uèn t¹i 4 sÏ b»ng kh«ng. §iÓm kh«ng cña ®.a.h. t­¬ng øng
víi ®o¹n EF lµ ®iÓm øng d­íi 04.
● Khi P di ®éng trªn CE: ®.a.h. lµ ®­êng nèi tung ®é 2a øng d­íi E
víi tung ®é b»ng kh«ng øng d­íi gèi gi¶ B'.
● Khi P di ®éng trªn AC: ®.a.h. lµ ®­êng nèi tung ®é a øng d­íi C víi
tung ®é b»ng kh«ng øng d­íi gèi B.
Bµi 2 [20 ®iÓm]:
1. VÏ biÓu ®å m«men uèn [10 ®iÓm]: Thùc hiÖn tÝnh cho tõng phÇn
khung theo thø tù tõ tÇng 3, 2 ®Õn tÇng 1.
126
* TÇng 3 lµ hÖ ba khíp ABE, tÜnh ®Þnh, cã khíp gi÷a E lµ ngµm tr­ît
theo ph­¬ng ngang nªn lùc x« H = 0 khi chÞu t¶i th¼ng ®øng, biÓu ®å
m«men uèn t×m ®­îc nh­ dÇm ®¬n gi¶n. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 17.2.1.
* TÇng 2 lµ khung c¸ch nhÞp cã thanh ngang víi ®é cøng b»ng v« cïng:
● Khung thuéc nhÞp 1 chÞu t¶i träng ngang 2P t¹i C. M«men uèn trong
hai thanh ®øng ®­îc x¸c ®Þnh theo quy t¾c ph©n phèi lùc c¾t gi÷a hai
thanh ®øng. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 17.2.1.
● Khung ë nhÞp 3 kh«ng chÞu t¶i träng ngang nªn m«men uèn trong
hai thanh ®øng b»ng kh«ng.
E

1/8

1/2 A 1/2 B
C

3/25 3/25 3/25 3/25

1/2 1/2

3/25 D 3/25 3/25 3/25

M (x qa2)
H×nh 17.2.1

* TÇng 1 lµ hÖ khung ba nhÞp, ®­îc t¸ch ra ®Ó tÝnh nh­ s¬ ®å trªn h×nh

17.2.2a. Do c¸c thanh ngang cã ®é cøng b»ng v« cïng nªn khi bá qua
biÕn d¹ng däc trôc trong c¸c thanh ®øng th× c¸c m«men Pa/2 kh«ng
g©y ra m«men uèn ®èi víi hÖ xÐt. Hai lùc c¾t P truyÒn tõ tÇng 2 xuèng
cã thÓ xem nh­ t¶i träng ®Æt ë nót cïng víi lùc 2P ®· cho. S¬ ®å tÝnh
t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 17.2.2b.
TÝnh khung nµy theo ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ, mét Èn. HÖ c¬ b¶n nh­
trªn h×nh 17.2.2b. Ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
127
 r11 Z1 + R1P =0.
T¶i träng kh«ng g©y ra biÕn d¹ng uèn trong hÖ c¬ b¶n nªn biÓu ®å
( M Po ) = 0 . BiÓu ®å m«men uèn do Z1 = 1 g©y ra trong hÖ c¬ b¶n t×m
®­îc nh­ trªn h×nh 17.2.2c.
Thùc hiÖn c¸c mÆt c¾t bao quanh c¸c thanh ngang nh­ trªn h×nh
17.2.2d ®ång thêi chó ý ®Õn lùc däc ph¸t sinh trong c¸c thanh xiªn ta
t×m ®­îc:
48EI k 2 48 EI
r11 = 3 + 2 = 3 +k ; R1P = - 4P = - 4qa.
a 2 2 a
4qa
Suy ra: Z1 = .
48 EI
+k
a3
152EI qa 4
Khi k = ; Z1 = .
a3 50 EI
BiÓu ®å m«men uèn ®­îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc:
( M ) = ( M1 ) Z1 + ( M Po ) víi ( M Po ) = 0 .

KÕt qu¶ t×m ®­îc nh­ trªn h×nh 17.2.2e. §­a kÕt qu¶ nµy vµo s¬ ®å
chung cña toµn hÖ ta ®­îc biÓu ®å m«men uèn cÇn t×m nh­ trªn h×nh
17.2.1.
2. TÝnh chuyÓn vÞ th¼ng t­¬ng ®èi gi÷a A vµ B [5 ®iÓm]:
* ChuyÓn vÞ theo ph­¬ng th¼ng ®øng: dÔ dµng nhËn thÊy
yA-B = 0.
* ChuyÓn vÞ theo ph­¬ng ngang: Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ biÓu ®å
m«men uèn t­¬ng øng nh­ trªn h×nh 17.2.3. BiÕn d¹ng uèn chØ ph¸t
sinh tõ tÇng 2 trë lªn.
1 éæ 2 qa 2 ö æ 1 qa 2 a ö 2 a ù qa 4
y A- B = êç × × a ÷÷ a + 4 çç × × ÷ × ú=
EI êëçè 3 8 ø è 2 2 2 ÷ø 3 4 úû 6 EI
(h­íng theo chiÒu cña c¸c lùc ®· gi¶ thiÕt trªn h×nh 17.2.3).
3. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ k [5 ®iÓm]:
* M«men uèn t¹i C gÊp ®«i m«men uèn t¹i D vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi:
§iÒu kiÖn x¸c ®Þnh: MC = 2 M D .
128
a) Pa/2 Pa/2
P P
EI=¥ EI=¥ EI=¥
k k
EI EI EI EI

b)
4P EI=¥ EI=¥ EI=¥
Z1

HÖ c¬ b¶n
c) 6EI 6EI 6EI 6EI Z1=1
a2 a2 a2 a2

- k k
2 2
M1
6EI 6EI 6EI 6EI
a2 a2 a2 a2

d) r11

12EI 12EI 12EI 12EI

k k
a2 a2 - a2 a2
2 2
e) 1 1 1 1

M
(x 3qa2/25)
1 1 1 1

H×nh 17.2.2

129
 Pk=1
a a
a a
Pk=1

1 1
a/4 1 1 a/4
a/4 a/4

Mk

a/4 a/4 a/4 a/4

H×nh 17.2.3

æ ö
qa 2 æ 6 EI ö æ 6 EI ö ç 4qa ÷
hay: = 2 ç 2 ÷ Z1 = 2 ç 2 ÷ ×ç ÷.
2 è a ø è a ø ç 48EI + k ÷
ç 3 ÷
è a ø
48EI
Suy ra: k=
a3
* M«men uèn t¹i ngµm b»ng kh«ng khi Z1 = 0. Suy ra k = ¥.
18. N¨m 2008
Bµi 1 [20 ®iÓm] :
1. Ph©n tÝch cÊu t¹o h×nh häc cña hÖ [1,5 ®iÓm] :
* §iÒu kiÖn cÇn: HÖ ®ñ liªn kÕt.
* §iÒu kiÖn ®ñ: §©y lµ hÖ ghÐp tÜnh ®Þnh gåm hai phÇn (h×nh 18.1.1):
· PhÇn chÝnh lµ hÖ ba khíp: khíp thùc I vµ hai khíp gi¶ t¹o M, N.
· PhÇn phô ABC lµ hÖ ba khíp cã thanh c¨ng nèi víi phÇn chÝnh t¹i
khíp C vµ liªn kÕt di ®éng A.
Nh­ vËy hÖ ®· cho bÊt biÕn h×nh.
130
2. VÏ c¸c ®­êng ¶nh h­ëng m«men uèn vµ lùc c¾t t¹i tiÕt diÖn k vµ m.
¨ §.a.h Mk vµ ®.a.h Qk [1,5´2 = 3 ®iÓm]: TiÕt diÖn k thuéc phÇn phô
nªn c¸c ®­êng nµy ®­îc vÏ theo c¸ch vÏ ®.a.h. trong hÖ ba khíp A, B,
C. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.1.1b, c.
¨ §.a.h Mm [1,5 ®iÓm]: ®­îc vÏ theo c¸ch vÏ ®.a.h. trong hÖ ba khíp M,
I, N víi ®iÓm kh«ng cña ®­êng ph¶i lµ OMm. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh
18.1.1d.
¨ §.a h Qm ®­îc chia thµnh hai tr­êng hîp: m ë bªn ph¶i vµ bªn tr¸i
tiÕt diÖn trªn khíp E.
· §.a.h Qmp [1,5 ®iÓm]: ®­îc vÏ theo c¸ch vÏ ®.a.h. trong hÖ ba khíp M,
I, N víi ®iÓm kh«ng OQmp. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.1.1e.
· §.a.h Qmt [1,5 ®iÓm]: ®­îc vÏ theo c¸ch vÏ ®.a.h. trong hÖ dÇm cã ba
liªn kÕt thanh: t¹i H, LE vµ NI. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.1.1f.
3. VÏ biÓu ®å m«men uèn cho toµn hÖ [11 ®iÓm]:
NhËn xÐt: chuyÓn vÞ c­ìng bøc t¹i gèi tùa S kh«ng g©y ra néi lùc trong
hÖ tÜnh ®Þnh, do ®ã chØ cÇn vÏ víi t¶i träng bÊt ®éng ®· cho.
§Ó ph©n tÝch bµi to¸n ®­îc dÔ dµng, nªn t¸ch thµnh hai tr­êng hîp:
¨ TÝnh hÖ chÞu t¶i träng t¸c dông trªn toµn hÖ trõ t¶i träng q trªn ®o¹n
LP.
· Víi hÖ phô: Ph¶n lùc t¹i gèi A vµ khíp C ®­îc x¸c ®Þnh nh­ ph¶n lùc
trong dÇm AC. Sau khi biÕt hai ph¶n lùc nµy, dÔ dµng vÏ ®­îc biÓu
®å m«men uèn trong hÖ phô. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.1.2a.
· Víi hÖ chÝnh: C¸c ph¶n lùc ®­îc x¸c ®Þnh nh­ ph¶n lùc trong hÖ ba
khíp MIN (h×nh 18.1.1a). Sau khi biÕt ph¶n lùc th¼ng ®øng t¹i H, S
vµ lùc x« trªn ®­êng t¸c dông MN, vÏ ®­îc biÓu ®å m«men uèn
trong hÖ chÝnh. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.1.2a.
¨ TÝnh hÖ chÞu riªng t¶i träng t¸c dông trªn ®o¹n LP: T¶i träng nµy
kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn hÖ phô ABC.
· T¸ch phÇn hÖ nh­ trªn h×nh 18.1.2b, thay thÕ phÇn hÖ bªn tr¸i b»ng
ph¶n lùc R. Tõ ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña toµn phÇn hÖ ®ang xÐt t×m
®­îc thµnh phÇn th¼ng ®øng t¹i L. Tõ c¸c ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña

131
 OQm
a) OQk
OMk E
k m OMm

b) OMk ®.a.h. Mk

c) OQk ®.a.h. Qk

d)
OMm

®.a.h. Mm

e)
®.a.h. Qkp

f)

®.a.h. Qkt

H×nh 18.1.1

132
 a)

b) R c)

d)

H×nh 18.1.2

phÇn LPJ vµ phÇn IS, t×m ®­îc c¸c thµnh phÇn cña ph¶n lùc t¹i L, J,
S, I. TiÕp ®ã vÏ ®­îc biÓu ®å m«men uèn trªn toµn phÇn hÖ ®ang xÐt.
· Sau khi biÕt c¸c thµnh phÇn ph¶n lùc t¹i J, dÔ dµng vÏ ®­îc biÓu ®å
m«men uèn trong phÇn hÖ HIL. KÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.1.2c.
¨KÕt qu¶ cuèi cïng: céng biÓu ®å m«men uèn trªn h×nh 18.1.2a víi
biÓu ®å m«men uèn trªn h×nh 18.1.2c, ®ù¬c biÓu ®å m«men uèn trªn
toµn hÖ nh­ trªn h×nh 18.1.2d.

Bµi 2 [20 ®iÓm]:

1. VÏ biÓu ®å m«men uèn, lùc c¾t vµ lùc däc
NhËn xÐt [5 ®iÓm]: dÇm AB cã ®é cøng b»ng v« cïng, hai gèi C vµ D lµ
gèi di ®éng theo ph­¬ng ngang nªn: c¸c tiÕt diÖn A, B kh«ng cã chuyÓn
vÞ xoay, phÇn dÇm ngang CABD cã vai trß nh­ ngµm tr­ît ®èi víi phÇn
khung bªn d­íi. ChuyÓn vÞ ngang cña c¸c ®iÓm A, B, C, D nh­ nhau vµ

133
 lµ chuyÓn vÞ däc trôc nªn kh«ng g©y ra m«men uèn trong thanh ngang
CABD. Do ®ã ta cã thÓ vÏ c¸c biÓu ®å néi lùc t­¬ng øng víi hai tr­êng
hîp: 1) trªn thanh ngang CABD; 2) trong phÇn khung bªn d­íi theo s¬
®å trªn h×nh 18.2.1c..
¨ BiÓu ®å m«men uèn trªn phÇn CADB [1,5 ®iÓm]: vÏ theo c¸c sè liÖu
®· cung cÊp, kÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.2.1a.
¨ BiÓu ®å lùc c¾t trªn phÇn CADB [0,5 ®iÓm]: t×m ®­îc theo biÓu ®å
m«men uèn, kÕt qu¶ nh­ trªn h×nh 18.2.1b.

a) c)
A B

b) R = 4qa

G q q H

d) A B e) A B

R/2 R/2 R/2 R/2

G H q q H

H×nh 18.2.1

¨ Ph©n tÝch phÇn bªn d­íi:

T¶i träng truyÒn tõ c¸c thanh ngang xuèng phÇn d­íi chØ lµ hai lùc tËp
trung th¼ng ®øng t¹i nót A, B vµ chØ ph¸t sinh lùc däc trong khung nªn
khi vÏ biÓu ®å m«men uèn kh«ng cÇn xÐt ®Õn. Thay liªn kÕt ngang t¹i
H b»ng ph¶n lùc R (h×nh 18.2.1c) ®­îc x¸c ®Þnh theo ®iÒu kiÖn c©n
b»ng h×nh chiÕu lªn ph­¬ng ngang R=4qa. §­a bµi to¸n trªn h×nh
18.2.1c vÒ hai bµi to¸n:
· Bµi to¸n ®èi xøng (h×nh 18.2.1d): trong hÖ kh«ng ph¸t sinh m«men
uèn; chØ ph¸t sinh lùc däc b»ng -R/2 = -2qa trong c¸c thanh ngang
GH.

134
 EI1= ¥
a) b) c)

H×nh 18.2.2

a)

b) c)

H×nh 18.2.3

· Bµi to¸n ph¶n xøng (h×nh 18.2.1e): s¬ ®å tÝnh víi nöa hÖ nh­ trªn
h×nh 18.2.2a. Chän ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÞ: 1 Èn sè; c¸c biÓu ®å M1
vµ M Po nh­ trªn h×nh 18.2.2b, c; ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c:
r11.Z1 + R1P = 0.

135
 HÖ sè vµ sè h¹ng tù do: r11 = 10EI/a; R1P = qa2/16.
qa3
NghiÖm: Z1 = - .
60 EI
BiÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng ®­îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc:
(M)**= ( M1 )Z1 + ( M Po ).
◊ BiÓu ®å m«men uèn trªn toµn hÖ [7 ®iÓm]: KÕt hîp biÓu ®å (M)**
víi biÓu ®å (M)* trªn h×nh 18.2.1a ta ®­îc kÕt qu¶ nh­ trªn h×nh
18.2.3a.
◊ BiÓu ®å lùc c¾t [2 ®iÓm]: vÏ theo biÓu ®å m«men uèn (h×nh 18.2.3b).
◊ BiÓu ®å lùc däc [2 ®iÓm]: vÏ theo biÓu ®å lùc c¾t (h×nh 18.2.3c).

2. TÝnh chuyÓn vÞ ngang t¹i A [2 ®iÓm].

Tr¹ng th¸i kh¶ dÜ “k” vµ biÓu ®å m«men uèn t­¬ng øng trong hÖ c¬ b¶n
tÜnh ®Þnh nh­ trªn h×nh 18.2.4.
o qa 2 éæ 3 7 ö a 2a æ 2 1 ö a 7 aù
D nA = ( M k )( M ) = êç 20 + 20 ÷ ´ 2 ´ 3 + ç 3 8 ÷ a ´ 2 - 20 ´ a ´ 2 ú =
EI ëè ø è ø û
qa 4
= (chuyÓn vÞ sang ph¶i).
30 EI

Pk=1
a

Mko

H×nh 18.2.4

136
19. Năm 2009
Bài 1 [20 điểm]
1. Chứng minh hệ BBH [4 điểm]:
Điều kiện cần:
Chọn số miếng cứng D = 6 gồm (ABC, BL, DL, CDEM, MFGHN,
HKPI) khi đó ta có: T = 1; K = 6; H = 0; Co = 5
3D = T + 2K + 3H + Co
3x6 = 1 + 2x6 + 3x0 + 5 = 18 Þ đủ liên kết hệ có khả năng BBH.
Điều kiện đủ:
Phân tích hệ như hình 19.1a, đây là hệ ghép tĩnh định.
Kết cấu chính là miếng cứng MFGHN được nối với đất bằng 2 liên
kết tựa tại M, N và một thanh tương đương nằm ngang HKIP.
Miếng cứng CDEM nối với kết cấu chính bằng khớp tại M và thanh
EF không đi qua khớp.
Điểm L nối vào phần đã BBH bằng bộ đôi gồm miếng cứng LD và
liên kết tựa loại 1 tại L.
Miếng cứng ABC được nối tiếp vào bằng khớp tại C và thanh tương
đương BL.
Vậy hệ đã cho là BBH đủ liên kết.
2. Tính và vẽ biểu đồ mô men uốn [7 điểm] và biểu đồ lực cắt [3 điểm]
Xác định phản lực và vẽ biểu đồ M và Q như trên hình vẽ 19.1b,
19.1c.
3. Vẽ các đường ảnh hưởng mô men uốn và lực cắt tại các tiết diện 1, 2
và 3 như trên các hình vẽ 19.1d, 19.1e, 19.1g, 19.1h, 19.1k và 19.1l
[6 điểm].

Bài 2 [20 điểm]

1. Chứng minh hệ đối xứng [3 điểm]:
Dùng giả thiết của phương pháp chuyển vị chứng minh hệ đã cho
không có chuyển vị ngang, sự hiện diện của liên kết tựa ngang
không có vai trò gì, xem như không có nên hệ hoàn toàn đối xứng.

138
Hình 19.1
139
 2. Vẽ biều đồ mô men uốn và biểu đồ lực cắt: Thực hiện tính trên nửa
hệ theo sơ đồ tính thay thế (hình 19.2a) với 2 ẩn số chuyển vị thẳng.
Hệ cơ bản và các biểu đồ cần thiết ( ), ( )& ( ) như các
hình 19.2b, c, d và e.
Phân tích tính các hệ số và số hạng tự do như trên hình 19.2h.
Phương trình chính tắc:
6 6
− =0
6 21 2
− + + =0
3

2
⇒ = =− ∙ (↓)
45
* Biểu đồ mô men (M) [6 điểm] cho nửa hệ vẽ trên hình 19.2g.
* Biểu đồ lực cắt (Q) [3 điểm] cho nửa hệ suy từ biểu đồ mô men
như trên hình 19.2i.
3. Điều chỉnh chiều dài thanh căng để chuyển vị đứng tại K và K’ bằng
không tức là Z2 = 0 [8 điểm].
Khi chịu tải trọng như đã cho, K và K’ có chuyển vị xuống dưới, có
xu hướng kéo dài thang căng vì vậy muốn Z2 =0 thì phải điều chỉnh
thu ngắn thanh căng một đoạn d (chế tạo hụt).
Cho d là nguyên nhân gây ra nội lực của hệ để tính ra Z2d và cho Z2d
= Z2 đã xác định ở trên sẽ tính được d. Muốn vậy chỉ cần vẽ mới
biểu đồ (Mdo) và tính R2d.
Việc xác định này được thực hiện trên hình 19.2k.
2 2
=0; =2 ; = = =− ⇒ =− (ℎụ )
15 45 3

140
Hình 19.2

141
20. Năm 2010

Bài 1 [20 điểm]

1. Chứng minh hệ đã cho là BBH đủ liên kết [4 điểm]:

Quan niệm hệ gồm 3 miếng cứng như hình 20.1. Trong hệ có 6
thanh tạo thành 3 khớp tương hỗ không thẳng hàng (đất được quan niệm
là liên kết thanh đặt theo đường nối AB). Vậy hệ 3 khớp đủ liên kết và
bất biến hình.

Hình 20.1
2. Vẽ biểu đồ mô men uốn [8 điểm], lực cắt [3 điểm] và lực dọc [1
điểm]:
Nhận xét: Thanh ngang bên trên có ngàm trượt E tại chính giữa lại
chịu tải đối xứng (riêng với thanh này) nên biểu đồ mô men uốn có cực
đại tại E, phản lực toàn phần = , = .

∑ = 0 → phản lực toàn phần = √3

Từ → ( )đ →( )

Biết ( ) →( ) bằng cách xét cân bằng ∑ ở các mặt cắt

từng đốt.

Biết ( ) →( )

142
 Biết ( ), ( ) của toàn hệ sẽ suy ra ( ) dễ dàng.

Các biểu đồ ( ), ( ), ( ) vẽ trên các hình 20.2 a, b, c.

Hình 20.2
3. Tính MK bằng cách dùng đường ảnh hưởng MK [4 điểm]:
Vì có tải trọng tác dụng cả dầm ngang trên và dưới nên phải vẽ hai
đường ảnh hưởng MK tương ứng với P=1 thẳng đứng chạy trên và
chạy dưới như trên hình 20.3.

143
 Hình 20.3
, . , ( , ). ,
= ê + . ướ = − − −
( , ). ,
− 4,5 − =2

Kết quả phù hợp với tính

toán ở câu 2.

Bài 2 [20 điểm]

* Vẽ biểu đồ mô men uốn [16
điểm]:
a) Chọn hệ cơ bản siêu động
như hình 20.4
Phương trình chính tắc:
+ + ∆ =0
+ + ∆ =0
b) Xác định các hệ số và số
hạng tự do: Hình 20.4

144
 Biểu đồ ( ), ( ) và ,∆ vẽ trên các hình 20.5.a, 20.5.b và
20.5.c bằng cách cộng tác dụng của 2 trường hợp: Hệ cơ bản xác
định động + Hệ cơ bản siêu động chỉ chịu lực ngang (phản lực liên
kết tựa ngang của hệ cơ bản xác định động).

Hình 20.5.a

Hình 20.5.b

Cân bằng từng liên kết theo các biểu đồ ( ), ( ) và ,∆ sẽ tính

được các hệ số và số hạng tự do.

4 4 5
= + = + =

145
 = /

2 2 3
= + = + =

= /

13
,∆ =−
9

,∆ =−

Hình 20.5.c
c) Giải hệ phương trình chính tắc:
5 13 ⎧ 5
+ − =0 ⎪ = ≈ 0,238
9 21
⇒
3 ⎨ 16
+ − =0 ⎪ = ≈ 0,254
⎩ 63
d) Vẽ biểu đồ mô men uốn:

146
 Hình 20.6
* Tính chuyển vị tại K [4 điểm]:
Trạng thái “k” chọn như hình 20.7. a, b, c cho từng thành phần
chuyển vị.

Hình 20.7
2 19 2 5
∆đ = ∙ − − (−1. ∆) = = ≈ 0,238 (↓)
63 2 3 2 3 21

19 2 19 0,1
∆ = = ≈ (→)
63 2 3 189

19 2 2 2
= − = ≈ 0,095 (↻)
63 2 3 23 21

Có thể tính chuyển vị thẳng đứng và chuyển vị góc xoay như sau:

∆đ = ≈ 0,238 (↓)

∆− 5 2
= = − / = ≈ 0,095 (↻)
3 21 21

147
21. Năm 2011

Bài 1 [20 điểm]

1. Biểu đồ mô men uốn [7 điểm] và lực cắt [4 điểm] được vẽ trên các hình
21.1a, 21.1b, 21.1c, 21.1d, 21.1e bao gồm sơ đồ tính đã ghi các giá trị và
chiều của các phản lực liên kết cần thiết cho tính toán.

a=45 o

a a a

Hình 21.1
2. Để tính giá trị mô men uốn và lực cắt tại K ta vẽ đ.a.h MK và đ.a.h QK với
P=1 thẳng đứng, hướng xuống chạy trên các dầm nằm ngang bên trên và
bên dưới (dựa theo cách vẽ đ.a.h hệ có mắt truyền lực) [8 điểm].
Kết quả thực hiện ghi trên các hình 21.2a, 21.2b, 21.2c, 21.2d và
21.2e.
148
 45o
45 o 45 o 45 o

g
g

Hình 21.2
Tính giá trị nội lực bằng đ.a.h tương ứng [1 điểm]:

149
 = (do tải trọng đặt bên dưới)+ (do tải trọng đặt bên trên)

3 1 5
= 2 + ∙ + ∙ + − =
2 4 2 2 3 4 2 24

(đúng với kết quả đã tính ở câu 1)

= (do tải trọng đặt bên dưới)+ (do tải trọng đặt bên trên)

3 1
1+2 +1
= − ∙ − 3 ∙
2 2 2 2

2 1
+ − ∙1 + − 2 + (3 − 2)
2 3 2 3
2 1
+ 1 + (2 − 1) + 2 + (3 − 2) =−
2 3 3 2

(đúng với kết quả đã tính ở câu 1)

Bài 2 [20 điểm]
* Vẽ biểu đồ mô men uốn [16 điểm]:
Chọn phương pháp liên hợp và hệ cơ bản siêu động như trên hình
21.3.

150
 Hình 21.3
Vì thanh ngang KL có = ∞ nên 2 tầng trên không phát sinh nội
lực do tải trọng q, chuyển vị cưỡng bức Z1 và D nên có thể tách ra tính riêng
theo sơ đồ khung đối xứng chịu tải trọng ngang tại các nút, bằng cách phân
tích tính chất đối xứng ta đưa về tính theo sơ đồ tính đơn giản như hình
21.4.

Hình 21.4
Dùng phương pháp chuyển vị chỉ xét hai chuyển vị xoay của 2 nút
và các nút làm việc như ngàm trượt ngang (hình 21.5a)

Hình 21.5 a, b, c, d
Hệ phương trình:
+ + =0
+ + =0
Trong đó:

151
 7 8
= ; = ; = =−
3
=− ; =−
2 2
Giải hệ phương trình:
0,1 0,2
= ; =

Hình 21.5e

Hình 21.6

152
 Từ đó ta có:
( )=( )
+( ) +( )
Kết quả biểu đồ mô men uốn trên hình 21.5e.
Sau đó tính lực cắt tại các tiết diện ngàm vào thanh = ∞ để truyền
xuống tính phần khung còn lại như hình 21.6a. Kết quả thể hiện trên hình 21.6d.
39 17,5
= ; , ∆ = −17,5 ⟹ =
39
( )=( ) +( , ∆)
Biểu đồ mô men uốn của toàn hệ trên hình 21.7.
* Tính chuyển vị tại K [4 điểm]: Do thanh ngang KL có = ∞ và không
xét đến ảnh hưởng của biến dạng dọc trục và biến dạng trượt nên tại K chỉ
có chuyển vị ngang bằng đúng ẩn số Z1 đã biết kết quả.
17,5
= (→)
39

Hình 21.7
20. Năm 2012

Bài 1 [20 điểm]

1. Xét cấu tạo hình học

a. Điều kiện cần [1 điểm]:

153
 Hệ có 5 miếng cứng gồm: 2 đoạn dầm AE, EB; 2 đoạn vòm CF, FD
và đất.
Số bậc tự do: 3( − 1) = 3(5 − 1) = 12
Số liên kết trong hệ: + 2 + 3 = 10 + 2 × 1 + 0 = 12
Như vậy + 2 + 3 = 3( − 1) → hệ vừa đủ liên kết.

Hình 22.1
b. Điều kiện đủ [3 điểm]: Dùng phương pháp tải trọng bằng không.
Giả sử trên hệ không có tải trọng tác dụng, tách riêng hệ vòm CFD
bằng cách thay thế bốn thanh hai đầu khớp nối vòm và dầm bằng bốn lực
dọc: N1, N2, N3 và N4 như hình 22.1.
Để dùng cho cả câu sau, ta chứng minh khi trên vòm không có tải
trọng tác dụng thì N1=N2 và N3=N4 → Hệ vòm là hệ đối xứng. Thật vậy:
Xét cân bằng mô men với điểm F riêng phần vòm:
ò
=0→ = =
Xét cân bằng hình chiếu lên phương của thanh N3 đối với nửa trái
của vòm:
+ ( + ) cos 45 = 0 (1)
Xét cân bằng hình chiếu lên phương của thanh N4 đối với nửa phải
của vòm:
+ ( + ) cos 45 = 0 (2)
So sánh (1) và (2) ta có = → điều phải chứng minh.
Đặt phản lực tại A là VA=x (-) làm ẩn số. Vì liên kết nối đất tại C
154
và D nghiêng 45o và phần vòm là đối xứng nên = = = .
Dùng mặt cắt thẳng đứng qua EF chia hệ thành phần trái và phần
phải. Lần lượt xét cân bằng từng phần hệ theo phương đứng:
=0→ = = (↓) → = (←); = (→)

=0→ = (↑)
Xét cân bằng toàn hệ theo phương ngang và tổng mô men đối với
điểm F:
à ệ
=0→ =0
à ệ
=0→ .8 = .6 → 8 = 6 → =0
Từ đây suy ra phản lực trong mọi liên kết trong hệ bằng không do đó
nội lực trong toàn hệ bằng không.
c. Kết luận: Hệ đủ liên kết và bất biến hình.

3. (câu 2 làm sau câu 3 để tận dụng kết quả câu 3) Tính MK; QK bằng
đ.a.h [6 điểm]
Do tính chất của ngoại lực tác dụng lên hệ đã cho, chỉ cần vẽ đ.a.h với
P=1 thẳng đứng, hướng xuống, chạy từ A đến B. Có thể vẽ đ.a.h MK và
đ.a.h QK bằng nhiều cách: Vẽ trực tiếp theo điểm không; Vẽ bằng cách đặt
P=1 vào từng vị trí cần thiết rồi tính tung độ tại đó; Vẽ đ.a.h phản lực tại C
rồi suy ra đ.a.h nội lực tại K hoặc vẽ đ.a.h MK rồi suy ra đ.a.h QK. Các cách
vẽ khác nhau đều cho chung kết quả như Hình 22.2a, 22.2b và 22.2c.
. = (−2 ) + 2 (5 − 7 ) − (−1) = −5
0,1
. = (−0,2) + 2 (0,5 − 0,7) − (− ) = −0,5
1
. = (−1,4) + 2 (5 − 4,9) − (− ) = −0,2
2. Vẽ biểu đồ mô men [10 điểm]:
Câu này làm sau câu 3 để tận dụng kết quả của câu 3.
Từ = −5 đã tính được bằng đ.a.h, ta tính phản lực :
= −5 = . − .3
} → = 2,5 (↑) → = 2,5 (→)
=
Do hệ vòm là hệ đối xứng (đã chứng minh ở câu 1) nên ta có:
= = 2,5 (↑) ; = 2,5 (←) ; = 2,5 (→)

155
 Dùng mặt cắt thẳng đứng qua EF chia hệ thành phần trái và phần phải,
xét cân bằng hình chiếu lên phương đứng của từng phần:

Hình 22.2
á
=0→ = 0,5 (↑)
ả
=0→ = 0,5 (↓)
Xét cân bằng mô men với điểm G riêng đoạn dầm AGE:
=0→ = 0,5 = (ự é )

156
 Các phản lực khác không cần tính, dễ dàng vẽ được biểu đồ mô men
như Hình 22.3.

Hình 22.3
Bài 2 [20 điểm]
1. Vẽ biểu đồ mô men
Nhận xét [4 điểm]: Liên kết tại điểm E nối hai đầu của hai thanh ngang
có độ cứng vô cùng không cho phép hai đầu thanh đó có góc xoay tương đối
nhưng cho phép chuyển vị thẳng tương đối theo phương đứng và phương
ngang. Khi làm việc, hai trục thanh luôn song song. Hệ khung là đối xứng,
đưa bài toán đã cho về tổng hai bài toán (đối xứng+phản xứng). Biến đổi sơ
đồ tính tương đương để tính trên nửa hệ và suy ra cho nửa hệ còn lại.
a. Bài toán đối xứng (hình 22.4) [4 điểm]
Nhận xét: Các thanh ngang cứng vô cùng trong bài toán đối xứng không
có độ võng nên chuyển vị thẳng đứng của tiết diện K bằng 0. Chiều dài các
thanh này không ảnh hưởng đến kết quả biểu đồ mô men. Lực tập trung tại
A và B chỉ sinh ra lực dọc trong thanh AB.
Nửa hệ tương đương như hình 22.5a, tại D có liên kết ngăn cản chuyển
vị xoay (liên kết mô men).
Dùng phương pháp chuyển vị có 1 ẩn số. Biểu đồ (M ) và (M ) vẽ trên
hình 22.5b và 22.5c.
157
 Phương trình chính tắc: + =0
Từ (M ) → = 3,5 / ; Từ (M ) → = /6
Giải phương trình ta được:
=−
21

Hình 22.4
Vẽ biểu đồ mô men ( )đ = ( ) +( ). Kết quả trên hình 22.5d.

Hình 22.5
158
 b. Bài toán phản xứng (hình 22.6) [6 điểm]

Hình 22.6
Tính trên nửa hệ bằng phương pháp chuyển vị có 2 ẩn (hình 22.7a).
Từ (M ), (M ) và (M ) vẽ trên hình 22.7b, 22.7c và 22.7d ta lập được
hệ phương trình chính tắc như sau:
5,5
+ + =0 − − =0
→
+ + =0 2
− + − =0
3
⎧ =
→ 10
⎨ 13
⎩ = 20
Biểu đồ mô men ( ) = ( ) + ( ) + ( ). Kết quả trên hình
22.7e.
Kết quả cuối cùng:
- Biểu đồ mô men tổng cộng của 2 bài toán vẽ trên hình 22.8
[2 điểm].
- Biểu đồ lực cắt vẽ trên hình 22.9 [2 điểm].
2. Tính chuyển vị thẳng đứng tại K [2 điểm]:
∆đ chỉ có trong bài toán phản xứng được tính theo hình học với giả thiết
tgZ1=Z1:
3 3
∆đ = = = (↓)
10 10

159
 Hình 22.7

160
 Hình 22.8

Hình 22.9
23. Năm 2013

Bài 1 [20 điểm]

- Hệ đã cho là hệ ghép tĩnh định. Hệ chính là hệ ba khớp có 1 khớp giả ở

vô cùng. Kết quả được ghi trên hình 23.1 [10 điểm].

161
 Hình 23.1
- Vẽ các đường ảnh hưởng trên hình 23.2 [7,5 điểm].
- Tính mô men uốn tại các tiết diện theo các đ.a.h [2,5 điểm]:
4 1 1 2
= 2 0,25 ∗ ∗ + 2 ∗ ∗ (−0,5) + 4 ∗ (−0,5) + (−32 ∗ 0) + 1
3 2 2 3
1 1
∗ (−0,5) + ∗ 3 ∗ 2 ∗ − ∗ 0,5 = −3 ( )
2 3
1 1
= 2 ∗ (−0,5) ∗ 2 + 4 ∗ 0,5 + (−32 ∗ 0) + 1 ∗ 0,5 + ∗ 3 ∗ 2
2 2
1
∗ ∗ 0,5 = 2 ( )
3
1 1 + 0,5 1
= 2 ∗ − ∗ 0,5 ∗ 2 + 4 ∗ 0,5 + (−32) − + 1 ∗ (−0,5) +
2 3 2
2
∗ 3 ∗ 2 ∗ −0,5 + ∗ (−0,5) = 14 ( )
3
1
= −32 ∗ 0 + 1 ∗ (−2) + ∗ 3 ∗ 2 ∗ (−2) = −8 ( )
2
2 1
= −32 ∗ − + 1 ∗ (−2) + ∗ 3 ∗ 2 ∗ (−2) = 24 ( )
2 2
So sánh đúng bằng các giá trị tương ứng trên biểu đồ mômen uốn.

162
 Hình 23.2
Bài 2. [20 điểm]

- Phân tích hệ siêu tĩnh: Hệ đã cho là hệ siêu tĩnh nội, do chịu tải trọng
đứng đối xứng nên phản lực ngang tại gối cố định bằng 0, phản lực đứng tại
hai gối bằng nhau (RA=RB=13qa). Như vậy hệ có tính chất đối xứng, có
thanh đứng cứng vô cùng trùng trục đối xứng. Đưa về sơ đồ tính cho nửa hệ
như hình 23.3a (quay một góc 90o) [4 điểm].

Hình 23.3

163
- Phân tích tính nửa hệ theo nguyên lý cộng tác dụng: Hệ 23.3a = Hệ 23.3b
+ Hệ 23.3c
- Hệ 23.3b là hệ xác định động nên có thể tính và vẽ biểu đồ nội lực bằng
cách tra bảng. Kết quả biểu đồ mômen cho trên hình 23.4.

Hình 23.4
- Hệ 23.3c là khung chịu lực ngang tại các tầng có thanh ngang cứng vô
cùng nên có thể chuyển việc tính hệ 23.3c về tính 3 hệ khung nhỏ giống
nhau như hình 23.5 (tương ứng với tầng 3, 2 và 1 trên hình 23.3c).

Hình 5
- Nhận thấy 3 hệ khung này có sơ đồ giống nhau, tải trọng thay đổi theo tỷ
lệ 1:2:3. Ta tính 1 khung tùy chọn rồi suy ra kết quả của hai khung còn lại.
Ở đây chọn tính khung trên hình 23.5c, hệ này tương đương với hệ phản
xứng trên hình 23.6a. Sơ đồ nửa hệ tương ứng trên hình 23.6b và được giải
theo phương pháp chuyển vị. Tính toán và kết quả cho trên hình 23.6 [4
điểm].

164
 + = ; = = → =
Hình 23.6
- Từ đó suy ra biểu đồ mômen cho hệ trên hình 23.3c. Kết quả trên hình
23.7.
- Kết quả cuối cùng của hệ trên hình 23.3a cũng là của nửa hệ đề bài cho
được vẽ trên hình 23.8 [9 điểm].
( ) =( ) +( )
ệ

Hình 23.7
- Tính chuyển vị thẳng tương đối giữa C và D [3 điểm]:
o Chuyển vị thẳng tương đối theo phương ngang bằng 0.

165
 Hình 23.8

Hình 23.9
o Chuyển vị thẳng tương đối theo phương đứng chính bằng chuyển vị
ngang tuyệt đối của thanh ngang trên của khung hình 23.5b.
Trạng thái “k” và biểu đồ mômen cho trên hình 23.9a; biểu đồ (MP)
tương ứng trên hình 23.9b. Như vậy:
1 2 1 1 2 1
∆ = ∗ ∗ ∗ ∗ 16 − ∗ 20 + ∗ ∗ ∗ ∗ 4 − ∗ 8 + ∗
2 3 3 2 3 3
1 4
∗ ∗ (8 − 4) = (→)
2 9 9

166
 Phô lôc
Phô lôc 1. Néi lùc trong c¸c phÇn tö mÉu cã d¹ng thanh th¼ng,
tiÕt diÖn kh«ng ®æi, chÞu c¸c d¹ng t¶i träng kh¸c nhau

TT S¬ ®å Mo M1 Qo Q1
l
Qo a MP b M1
1 M MM Pab
2 Pa b
2
Pb
2
Pa
2
Mo - -
2
´(l + 2a) - ´ (3l - 2a)
Q1 2 l 3 3
l l l
Pab
l
l
Qo a P P
M a M1
M M
2 M M -
Pa
(l - a ) P -P
Mo Q1
l

Pa
l
Qo a
MMb M1
M M Mb
(2a-b)
Ma
(a-2b) -
6Mab
3 Mo Q1 2 2 3
l l l

l
M
q =const
4 Qo 2 2 ql ql
M1 ql ql
- - -
2 2
Mo ql 2 12 12
8 Q1

167
 Phô lôc 1 (tiÕp)
TT S¬ ®å Mo M1 Qo Q1
l Pb 2
´ Pa
a P b - ´
Qo M -
Pab
´ 2l
2l
2
5 M M 2l
2 0 é b2 ù
Pab
´ é3 - ù
´ ê3 - a
Mo ´(2l-a) ú ëê l ûú
l Q1 ë l2 û

l
a
Qo Mb 3M 2
6 M MM M é 3b2 ù -
2
(l - b )
ê1- ú
2 ë l2 û
0 2l
3
Mo
Q1
M

l
M
q =const
Qo 2
7 ql 0 5ql 3ql
ql 2 - -
Mo 8 Q1 8 8 8

l
Qo a P b M1
M Pa é aù Pa
2
8 M M -
2 êë
2-
l úû
P 0
Mo 2l
Pab/l

l
Qo M M1
M -
Mb Ma
0
9 M a b l l
o
M
M M

l
Qo 2 2
M
q =const M1 ql ql
10 - ql 0
3 6
Mo ql 2
8

168
Phô lôc 2. Néi lùc trong c¸c phÇn tö mÉu cã d¹ng thanh th¼ng,
tiÕt diÖn kh«ng ®æi, chÞu chuyÓn vÞ c­ìng bøc t¹i c¸c liªn kÕt.

TT S¬ ®å vµ biÓu ®å m«men uèn Mo M1 Qo = Q1

l
Qo
Z=1 MEI M1
4EI 2EI 6EI
Mo M - -
1 Q1 l l l2

l
Qo
Z=1 M M1
2 6EI 6EI 12EI
Mo M EI
Q1
- - -
l2 l2 l3

l
Qo
Z=1 ME I
3
Mo
M M 3EI 0
-
3EI
Q1 l l2

Qo
l
Z=1 M
4 M EI -
3EI 0 3EI
Mo
M Q1 l2 l3

l
Qo M1
5
Z=1 MEI EI EI
0
Mo M l l

169
 Phô lôc 2 (tiÕp)
TT S¬ ®å vµ biÓu ®å m«men uèn Mo M1 Qo = Q1

Mo l
EI EI
6 Z=1 M EI M1 0
M l l
Q1

Chó thÝch:
1. Trong tr­êng hîp 1 vµ 2, nÕu ngµm bªn ph¶i lµ ngµm tr­ît d­íi d¹ng hai thanh song
song nh­ng kh«ng song song víi trôc thanh nh­ tr­êng hîp 5, kÕt qu¶ tÝnh m«men
uèn vµ lùc c¾t kh«ng thay ®æi.
2. Trong tr­êng hîp 3 vµ 4, nÕu gèi tùa bªn ph¶i kh«ng th¼ng ®øng mµ nghiªng mét
gãc bÊt kú, kÕt qu¶ tÝnh m«men uèn vµ lùc c¾t kh«ng thay ®æi.

170
 Môc lôc
Lêi nãi ®Çu 2
Ch­¬ng tr×nh c¬ häc kÕt cÊu ¸p dông trong c¸c kú thi
Olympic C¬ häc toµn quèc 4
Chó thÝch 5
§Ò thi 1991 - 2013 7
1. N¨m 1991 7
2. N¨m 1992 8
3. N¨m 1993 9
4. N¨m 1994 11
5. N¨m 1995 12
6. N¨m 1996 13
7. N¨m 1997 14
8. N¨m 1998 15
9. N¨m 1999 16
10. N¨m 2000 18
11. N¨m 2001 19
12. N¨m 2002 20
13. N¨m 2003 21
14. N¨m 2004 22
15. N¨m 2005 23
16. N¨m 2006 25
17. N¨m 2007 26
18. N¨m 2008 27
19. N¨m 2009 28
20. N¨m 2010 30
21. N¨m 2011 31
22. N¨m 2012 31
23. N¨m 2013 33

171
 §¸p ¸n vµ thang ®iÓm c¸c ®Ò thi 1991 - 2007 34
1. N¨m 1991 34
2. N¨m 1992 38
3. N¨m 1993 42
4. N¨m 1994 46
5. N¨m 1995 51
6. N¨m 1996 56
7. N¨m 1997 61
8. N¨m 1998 68
9. N¨m 1999 72
10. N¨m 2000 78
11. N¨m 2001 85
12. N¨m 2002 90
13. N¨m 2003 94
14. N¨m 2004 100
15. N¨m 2005 107
16. N¨m 2006 115
17. N¨m 2007 124
18. N¨m 2008 130
19. N¨m 2009 138
20. N¨m 2010 142
21. N¨m 2011 148
22. N¨m 2012 153
23. N¨m 2013 161
Phô lôc 167

172