(FREE PDF Sample) Grouping Genetic Algorithms: Advances and Applications 1st Edition Michael Mutingi Ebooks
(FREE PDF Sample) Grouping Genetic Algorithms: Advances and Applications 1st Edition Michael Mutingi Ebooks
com
https://textbookfull.com/product/grouping-genetic-
algorithms-advances-and-applications-1st-edition-
michael-mutingi/
https://textbookfull.com/product/advances-in-metaheuristics-
algorithms-methods-and-applications-erik-cuevas/
textbookfull.com
https://textbookfull.com/product/advances-and-applications-of-
optimised-algorithms-in-image-processing-1st-edition-diego-oliva/
textbookfull.com
https://textbookfull.com/product/genetic-algorithms-in-java-basics-
jacobson-lee-kanber-burak/
textbookfull.com
https://textbookfull.com/product/18th-edition-iet-wiring-regulations-
design-and-verification-of-electrical-installations-scaddan/
textbookfull.com
Routledge handbook of security studies 2nd Edition Myriam
Dunn Cavelty (Editor)
https://textbookfull.com/product/routledge-handbook-of-security-
studies-2nd-edition-myriam-dunn-cavelty-editor/
textbookfull.com
https://textbookfull.com/product/nonduality-in-buddhism-and-beyond-
david-r-loy/
textbookfull.com
https://textbookfull.com/product/business-analytics-data-analysis-
decision-making-6th-edition-s-christian-albright/
textbookfull.com
https://textbookfull.com/product/the-manager-s-legal-handbook-9th-
edition-sachi-barreiro/
textbookfull.com
Comparative Kurdish Politics in the Middle East: Actors,
Ideas, and Interests 1st Edition Emel Elif Tugdar
https://textbookfull.com/product/comparative-kurdish-politics-in-the-
middle-east-actors-ideas-and-interests-1st-edition-emel-elif-tugdar/
textbookfull.com
Studies in Computational Intelligence 666
Michael Mutingi
Charles Mbohwa
Grouping
Genetic
Algorithms
Advances and Applications
Studies in Computational Intelligence
Volume 666
Series editor
Janusz Kacprzyk, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland
e-mail: [email protected]
About this Series
123
Michael Mutingi Charles Mbohwa
Faculty of Engineering Faculty of Engineering and the Built
Namibia University of Science and Environment
Technology University of Johannesburg
Windhoek Johannesburg
Namibia South Africa
and
Recent research trends have shown that industry is inundated with grouping
problems that require efficient computational algorithms for grouping system
entities based on specific guiding criteria. Grouping problems commonplace in
industry include vehicle routing, container loading, equal piles problem,
machine-part cell formation, cutting stock problem, job shop scheduling, assembly
line balancing, and task assignment. These problems have a group structure with
identifiable characteristic features, that is, the need to form efficient groups of
entities according to guiding criteria, and the need to allocate those groups to
specific assignees in order to satisfy the desired objectives. It is interesting to note
that, across all the spectrum of these problems, grouping and allocation criteria are
inherently very similar in nature.
The wide spectrum of real-world grouping problems, the striking similarities
between their features, and the multi-criteria decisions involved are three major
motivating factors behind the research momentum in this area. However, more
challenging issues in this field have appeared in recent researches. First, there is an
ever-growing need to address uncertainties in various grouping problem situations.
Second, decision analysts in the field often call for multi-criteria decision approa-
ches by which multiple criteria can be handled simultaneously. Third, researchers
and decision analysts have realized the need for interactive, population-based
algorithms that can provide alternative solutions rather than prescribe a single
solution to the decision maker. Examples of such approaches are tabu search,
particle swarm optimization, ant colony optimization, simulated evolution algo-
rithm, simulated metamorphosis algorithm, genetic algorithms, and grouping
genetic algorithms. Thus, in sum, recent research has emphasized the need for
development of interactive multi-criteria computational algorithms that can address
grouping problems, even in uncertain or fuzzy environments.
Evidently, notable research has focused on advances in genetic algorithms and
related hybrid approaches, with application in various problem areas. Current
research trends tend to show that there is a high potential for remarkable advances
in genetic algorithms and its variants, specifically in grouping genetic algorithms.
Genetic algorithm-based approaches offer a more user-friendly, flexible, and
vii
viii Preface
Part I Introduction
1 Exploring Grouping Problems in Industry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.1 Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2 Identifying Grouping Problems in Industry . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.2.1 Cell Formation in Manufacturing Systems . . . . . . . . . . . 5
1.2.2 Assembly Line Balancing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2.3 Job Shop Scheduling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.2.4 Vehicle Routing Problem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.2.5 Home Healthcare Worker Scheduling . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2.6 Bin Packing Problem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.2.7 Task Assignment Problem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2.8 Modular Product Design . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.2.9 Group Maintenance Planning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.2.10 Order Batching . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.2.11 Team Formation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.2.12 Earnings Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.2.13 Economies of Scale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.2.14 Timetabling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.2.15 Student Grouping for Cooperative Learning . . . . . . . . . 22
1.2.16 Other Problems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.3 Extant Modeling Approaches to Grouping Problems . . . . . . . . . 23
1.4 Structure of the Book . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2 Complicating Features in Industrial Grouping Problems . . . . . . . . . 31
2.1 Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.2 Research Methodology . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.3 Research Findings. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.4 Complicating Features . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.4.1 Model Conceptualization . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.4.2 Myriad of Constraints . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
ix
x Contents
1.1 Introduction
5 cell 3 7
3
5
Workstation 2
1. Every job operation is performed on one and only one machine at any given
point in time;
2. The processing times of the operations are machine-dependent, and the
machines are independent from each other;
3. Once started, each operation must be performed to completion without
interruption;
4. Setup times are of machines are included in the job processing time of the job;
and
5. The transportation time of jobs between machines are negligible and are
included in the processing times.
Table 1.2 illustrates a job shop problem with 3 machines to process 3 jobs upon
which 8 operations are to be performed. For instance, operation 11, 12, and 13
represent the first, second, and third operations of job 1, respectively. Machines
capable of performing each operation are as shown. The objective is twofold: (i) to
assign each operation to an appropriate machine, which is a routing problem, and
(ii) to sequence the operations on specific machines, which is a sequencing prob-
lem, so that make-span and the total working time of machines (total workload) are
minimized. This becomes a complex multi-criteria optimization problem that
demands significant computational resources.
Figure 1.3 represents a typical solution to the problem, where operations 11, 13,
and 31 are performed on machine m1, operations 21, 23, and 12 are performed on
m2, while 22 and 32 are done on m3. A group representation scheme of the solution
is shown in (b).
Figure 1.3 represents a typical solution to the problem, where operations 11, 13,
and 31 are performed on machine m1, operations 21, 23, and 12 are performed on
m2, while 22 and 32 are done on m3. A group representation scheme of the solution
is shown in (b).
Table 1.2 A job shop problem with 3 machines and 3 jobs with 8 operations
Jobs J1 J2 J3
Operations 11 12 13 21 22 23 31 32
Machines m1, m2, m3 m1, m2 m1, m2, m3 m1, m2, m3 m1, m3 m1, m2, m3 m1, m2, m3 m2, m3
10 1 Exploring Grouping Problems in Industry
m2 m3
13 6
40 20 21
18 12
1 7
21 18
0
w3
1
0
In bin packing, objects of different volumes and shapes must be packed into a finite
number of bins, where each bin has a specific volume. Oftentimes, the goal is to
ensure that the wasted space or number of bins used are minimized as much as
possible (Allen et al. 2011; Pillay 2012). According to computational complexity
theory, the bin packingproblem is a NP-complete problem that is computationally
expensive and highly combinatorial, when formulated as a decision problem (Pillay
2012). Figure 1.6 presents an illustrative example of the bin packing problem and
its group structure. In part (a), the problem shows three bins, that is, b1, b2, and b3,
which are packed with groups of objects (1, 4, 8), (5, 6), and (2, 3, 7), respectively.
This information can be presented conveniently in a group structure as indicated in
part (b).
Language: Dutch
IN DE HOLLANDSCHE
BRANDING
EEN JONGENSBOEK VAN DE ZEE
DOOR
JAN FEITH
ILLUSTRATIES EN BANDTEEKENING
VAN
PIETER DAS
INHOUD
EEN WOORD VOORAF 1
HET VERHAAL VAN EEN LEVENSREDDER 7
IN DEN ONDERZEEËR 25
VAN EEN AMERIKAANSCHEN KAPITEIN EN EEN 39
LEUKEN SCHEEPSDOKTER
HOLLANDSCHE SCHEEPSSPREEKWOORDEN 52
MET DE KONINGIN AAN BOORD VAN EEN ONZER 57
OORLOGSSCHEPEN
'N TOCHTJE MET DE NIEUWE REDDINGBOOT 69
OP EEN "REUZE"-SCHIP 81
STUURSTOEL-OPSCHRIFTEN 94
ALS JE ZEEZIEK BENT 97
EEN OVERLEVENDE VAN SHIMONOSEKI 105
VAN OUDE UITHANGBORDEN 116
DE MILLIOENEN VAN DE LUTINE 119
HET VERHAAL VAN EEN ZEILTOCHT, DAT ZOO 150
VROOLIJK BEGINT EN ZOO DROEVIG EINDIGT
Elken keer, dat ik weer naar zee ging, voelde ik 't als een
blijdschap, als een goede boodschap!
Het is wel natuurlijk, dat ik meer dan eens tot de zee mocht
uitgaan. Als je schrijver van je beroep bent, zooals ik, dan is het
van-zelf-spre-kend, dat je pad niet steeds leidt langs de glad-
geëffende banen van het aard-oppervlak. Even[a20] goed als je je
soms in een vliegtoestel wel hebt te verheffen boven de aarde en
boven het onderwerp, dat je te beschrijven zult hebben voor krant of
boek, — even goed moet je er niet tegen opzien, je in te schepen,
hetzij aan boord van het bottertje van een Zuiderzee-visschersman,
dan wel in het gevolg van H.M. de Koningin, wanneer deze een
bezoek gaat brengen aan een harer oorlogschepen op de reede;
hetzij het een proeftocht geldt met de nieuwe reddingboot van
Nieuwediep, dan wel of je moet afdalen in de nauwe en duistere
diepten van een onzer onderzeeërs; hetzij je als vacantie-uitstapje
een reis-om-de-wereld maakt, met minstens een viertal groote
wereld-zeeën onderweg, dan wel of je naast je schippertje staat
kringetjes te spuwen in het water, samen zeilende op een
gemoedelijk kruistochtje langs onze prachtige Nederlandsche
wateren; hetzij het toeval je in aanraking brengt met een
merkwaardig oud type, die in zijn tijd, een halve eeuw geleden,
jongens! in Japan een der groote heldendaden onzer Nederlandsche
marine meevocht, dan wel of zoo'n verweerde zeerob uit Den Helder
je staat te vertellen de zelf doorleefde gebeurtenis[a21]sen van zijn
half duizend geredde menschenlevens, bij minstens een vier dozijn
schipbreuken.
Zoo ben ik wel een weinig de zee gaan leeren kennen. Ik weet van
onze eigen zeeën; onze prachtige, roerige Noord-Zee, maar ook,
midden in ons land, die soms zoo drieste Zuider-Zee. Ook andere
zeeën heb ik leeren kennen, vele andere, en oneindig veel grootere
dan die daar achter de onze liggen; zoo aanschouwde ik daarginds
ook nieuwe, vreemde, schoone landen, gelegen aan de bonte, volle,
weinig bekende stranden dier zeeën.[a23]
En nu wilde ik mijn Nederlandschen jongens van dit alles gaan
vertellen, een verhaal van hier, een herinnering van daar.
Ik wil jullie óók wat van mijn liefde voor de zee schenken; ik
wensch, dat al onze Nederlandsche jongens de zee kennen; ik
verlang, dat er niet één van jullie zal zijn, die niet heeft leeren
begrijpen welke banden ons land aan de zee binden.
[a24]
Dorus Rijkers heeft me aan het Heldersche station van den
ochtendtrein afgehaald. Hij droeg een paar medailles op z'n jas
geprikt, want daaraan zou ik hem — zooals hij me had geschreven
— herkennen; .... alsof je zoo'n ruigen ringbaard, zoo'n zeewolf op
z'n Zondagsch, zoo'n verweerden zeerob, die daar heel
ongemakkelijk op zijn te nauwe bottines te schommelen staat, niet
zonder dàt in zicht zou gekregen hebben!
Dorus Rijkers heeft me daarna heel de stad door gekoerst naar zijn
huisje achter den hoogen zeedijk; daar ligt-ie bij z'n getrouwde
dochter in den kost, heel knap, heel best, heel naar het genoegen
van den ouwen man, — zoolang 't met de verdiensten wat meevalt.
Want zonder nu te willen weeklagen, sta je toch raar te kijken, hoe
zoo'n kerel, met 'n veertigtal reddingen op z'n naam, met een rits
medailles en getuigschriften, op z'n ouwen dag nog moeite heeft,
met de vletterij uit 't water z'n eerlijke boterham op te halen.
Hij vertelde al, terwijl we daar langs den hoogen, kouden dijk
scharrelden, om zicht te krijgen, door den kijker, op wat er nog te
zien lag aan wrakken op de verre Haaksgronden.
"... Eerst kan ik je dat wel vertelle van de "Turbo"... Dat 's al weer
wat jaartjes gelee', in de winter van 1908... Die liep z'n eige vast op
de Noorder Haaks... Toen 't bericht uit de vuurtore van Huisduin aan
de have van Nieuwediep was overgebracht, hadde de twee
sleepboote al stoom op, en al m'n jonges al in de reddingboot... 't
Was zoo'n vuile nacht — afijn, met mooi weer heb ik ze d'r nooit
hoeve af te hale! — en donker als de hel... Maar nou mot je 's
luistere wat dan zoo'n groot schip van 6000 ton waard is, as de zee
'm goed in z'n body te pakke hèt!.... Laat dat schip nou 's avonds om
zeve uur gestoote hebbe, en late we nou om half nege uur op
sleeptouw van de "Atlas" naar buite gegaan zijn... Toen we d'r om 'n
uur of nege in de buurt van de "Turbo" zitte — want 't is nog 'n knap
eind van de have naar de Haaksgronde — toen leit me die
kanjer[a33] van 'n schuit al in twee!... Maar nou mot je me geloove,
zooas ik je ankijk: niet gewoon met 'n barst over z'n buitewand,
maar gebroke in twee stukke, twee losse helfte, zoodat m'n manne
en ik denke, datte d'r daar twee schuite met mekaar in aanvaring
zijn geweest en dwars op mekaar vast zitte... Maar nog geen half
uur later hêt de zee de twee helfte zoetjes opgenome, en zet ze 'n
twee honderd meter van mekaar... Is maar om je 'n aperpoo te geve
van wat zoo'n stormzee uit 't noordwest kàn!
"Ik ben nog an die redding toe... Ik zal eerst die acht geredde
manne an boord van de "Atlas" afzette, die 'n paar honderd vaam
buiten de felle branding lei...
Maar met die gekke zee, die dol te keer gaat, krijg 'k 'n jens van de
sleepboot en slaat ie met z'n kont m'n helmhout stuk, ... met schaaf
an 't roer, en de helft van onze rieme an splinters, om niet te spreke
van al de verdere[a40] averij... Ik krijg m'n boot toch langszij van de
sleepboot en die geredde kruipe wel an boord... Maar nog acht zitte
d'r op dat voorschip, en de storm wier nog kwajer... Zoo was d'r
geen beginne an... Die arme bliksems moste we in de steek late, en
de "Atlas" sleept onze reddingboot foelspiet naar Nieuwediep.... —
"Reddingboot defek!" roept de kaptein de haven in. Hou nou toch je
mond!" roep ik er overheen. "Ben ik de schipper van de reddingboot,
of jij?" En in nog geen halfuur heb ik m'n schuit weer klaar... Sleept
de "Atlas" ons weer naar buite... Wat zal ik je daar nou veel van
vertelle?... Die andere acht krege we d'r ook af... En de zestien man
van 't achter-schip wete we an boord van de "Herkulus" te
scharrele... Opgeteld hebbe we 's morgens half zeve die heele
ekiepaasje van de "Turbo", met geen mannetje te weinig, an de wal
gebracht...
"In 1893 had ik ook 'n goeie winter, want de reddingboot haalt er
bij drie verschillende gelegenhede, kort na mekaar, de drenkelinge
van drie schuite, die me door de storm al weer op de Haaksgronde
ware gesmakt; dat ware twee Engelsche boote en een Deen. En van
die laatste Engelschman, de "W a n d d l e", haal ik er 23 af... Toen
kreeg ik 'n boodschap van 't havenkantoor, met de complimente uit
Engeland "en of de schipper van de Nieuwediepsche reddingboot d'r
's wou optelle, hoeveel Engelsche hij al aan wal had gebracht?"
"Nou, wie telt dat zoo precies?... Als 't stormt met stukke water as
kanonschote, en hardstikkend nacht, met die vuile, witte branding
om je heen, dan kijk of vraag je niet of dat 'n Engelschman is, of 'n
Duitscher!... Maar m'n dochter had 't waschlijstje bijgehouwe, en die
gaat aan 't telle, en ze zeit:
"Vader, 't zijn d'r 195, die je d'r van af 1872 met je eige vlet en
later met de reddingboot en[a47] Gods hulp heb magge redde..." —
"Mot je me nou!" vraag ik.
Ook noemt ze me de name van al die schuite, en jawel, dat ware 'r
krek 'n dozijn reddinge, die ik me stuk voor stuk scherp kon
herinnere; want dat cijfer van drenkelinge zal ook wel goed zijn
geweest. Toen kreeg ik weer zoo'n medalje met 'n getuigschrift... Ik
had er vòòr die tijd al een van de Koning van de Belse, 't
burgerkruis, ook met 'n getuigschrift, omdat we zeve man van 'n
Belsche visscherschuit, de smak "F e r d i n a n d e s" — dat is geweest
in 1887 — in 'n vliegende storm van de Haaks hadde afgehaald...
Afijn, ik had d'r al meer van die medaljes met de getuigschrifte d'r
bij, want die heb m'n dochter altijd voor de arigheid bewaard...
"Zoo is d'r een van de manne hier uit De Helder, Dirk heette-ie, en
de meeste reddinge had-ie in m'n reddingboot aan de rieme gezete;
die zit nou in 't Prins-Hendrik-gesticht; wel twintig of dertig groote
reddinge hêt die Dirk samen met me mee gemaakt, maar niks weet-
ie d'r meer van, omdat al z'n getuigschrifte weg benne... Dat 's toch
jammer, want wat hou je d'r anders van[a48] over?... De premies,
die zijn zoo vet niet, dat je daarvan potte kan; dat eet je onder de
hand zoo op... En 'n andere herinnering als zoo'n pampier in 'n lijstje
hou' je dus niet over...
"Met die "N i n a P a t o n" was 't al zóó slim, dat 't water met
brokke over de luike beukte... Maar al de bemanning krijge we in de
reddingboot... Hoewel niet alles in eens, snap je wel?... De groote
moeite heb je trouwens om dan weer uit de buurt van 't wrak te
komme en je geredde mensche an boord van de sleepboot over te
zette... Nou, bij die keer dat we de laatste lading zulle gaan hale,
krijg ik twee vrouwe an boord, de hofmeesteres en 'n zuster van
d'r... Die sla ik 'n touw om d'r middel en ik bind ze achterin de
reddingboot naast me vast... Dat ware 'n paar flinke meide... Geen
kik gave ze...[a52] Want toen hebbe we nog werk gehad om ons
eige lijf te berge... Daar was zóó'n geweld van water om ons heen,
dat ik alleen maar de boot z'n kop recht op de zee kon houe... 't Was
wel klare dag, maar zoo vuil weer, dat de sleepboot ons kwijt is... En
omdat ik ook geen kans meer zie, 'm te bereike, tracht ik op eige
gelegenheid m'n reddingboot tussche de Kapermeule-boei bij de
Onrustplaat, en boei nommer negen van 't Westgat te loodse... Nou,
dat lappe m'n jonges 'm handig, alsof 't God behaagt, zoodat we na
wat tobbe weer knap alleenig thuis komme.
[a54]
Maar ik denk er niet aan, in jullie boek over de zee een beschrijving
te geven van al hetgeen een onderzeeër al voor nuttigs en voor
kwaads heeft uitgericht in de betrekkelijk weinige jaren, sedert dit
scheepstype in gebruik is genomen.[a57]
Toch wil ik jullie jongens iets vertellen over de inrichting van zoo'n
onderzee-vaarder, en als jullie naar me wilt luisteren wil ik jullie ook
vertellen van een tocht, welken ik aan boord van een onzer
Nederlandsche duikbooten onder water heb meegemaakt.
Het best laat zich een onderzeeër vergelijken met een reusachtige,
holle sigaar, maar een, waarin zich menschen bevinden, om de
verschillende werktuigen te bedienen en om torpedo's onder water
af te schieten.
Buiten het bereik van den vijand zal echter een onderzee-boot
gewoonlijk boven water varen; dan doet ze het meest denken aan
het scheepstype, dat torpedoboot heet. In dit geval worden de
schroeven door petroleum-motoren gedreven. Doch zoodra de boot
zich heeft laten zakken onder het water-oppervlak, wordt zoo'n
manier van voortbewegen bezwaarlijk; deze heeft dus plaats door
middel van electriciteit.
Voordat de boot gaat duiken, wordt alles wat aan dek staat, als
hekwerk, luchtkokers, enz. zooveel mogelijk opgeborgen. De
bemanning, welke beperkt is tot de hoogst-noodige hulpkrachten,
verdwijnt in de boot. Alle openingen worden zorgvuldig luchtdicht
gesloten.
"Welkom aan boord van den "Luctor"!... en u gaat dus zoo 's
mee?... en toch ook o n d e r water?"
Daardoor kwam er van boven geen licht meer; boven mijn hoofd
hoorde ik tegen de stalen dekplaten de pruttelende geluidjes van
klotsend water. Ik begreep, dat de duikboot al zinkende moest zijn.
De bevelen van den commandant volgden elkaar snel en scherp op.
Dit duurde een half uur, een uur, anderhalf[a66] uur?... Ik weet het
niet meer. Doch het scheen eindeloos. Tot dan eindelijk een korte,
driftige machine-bel tingde, en dadelijk stond de motor stil. Tegelijk
klonken weer de korte bevelen van den commandant naar het
bedieningspersoneel.
De matrozen werkten haastig en handig; ... het siste door de dikke
buizen langs de wanden; ... in de peilglazen daalde het water; ...
met zenuwachtige stoten schokte de naald over het wijzerbord, dat
ik nog steeds bestaarde.
Maar dan klonk er boven me, in het nauwe torentje, een zacht
geknars; daar tuimelde een eerste schemerende lichtstraal van
omhoog; en ook een frissche luchtstoot streek van boven tot ons
neer.
Toen, vlak over den rand van het dek-torentje, zag ik haar weer: de
zee!
"Daar beken je weer kleur!... Je had straks toch geen last van
zeeziekte?"
Neen, ik weet zeker, dat het ditmaal geen zeeziekte geweest was;
maar ik jokte er maar liever om, en antwoordde hem, dat ik me
straks een beetje onpleizierig had gevoeld. Ik zei dit maar, omdat
het wat dwaas zou geweest zijn, tegenover dien wakkeren
zeeofficier, over een gevoel van angst te hebben moeten spreken.
Daar zag ik van het dek van den "W a j a n g" wat er nu gebeurde
aan boord van m'n onderzeeër. Eerst kwamen de matrozen uit het
torentje gekropen, takelden het verschansinkje af, gaven de koperen
stangen naar omlaag; dan verdwenen ze één voor één van het
dekje; het laatst wipte de commandant zijn zeelaarzen over den
rand van het torentje, daalde in het nauwe kokertje af. Dan sloot
weer langzaam het deksel boven hem dicht.
Eenige minuten bleef de onderzeeër zoo varen, een streep van het
glimmende dekje boven water, het eenzame torentje er boven-uit,
met een klein vlokkig schuimkopje voor den boeg, en wat wild water
achter zijn schroef. Het leek aldus een vreemd en geheimzinnig,
eigenlijk een onbeheerd vaartuig, een schepping van Jules Verne,
zooals dit vaartuig daar nu zonder menschelijk leven erop of erin,
voort schoof door de zee.
Nu begon langzaam het torentje te zakken; het dekje was het eerst
verdwenen, dan dompelde ineens het torentje onder, ... een smal wit
randje, — en niets meer.