Download the full version of the textbook now at textbookfull.

com

Hydroelectric energy: renewable energy and

the environment 1st Edition Bikash Pandey

https://textbookfull.com/product/hydroelectric-
energy-renewable-energy-and-the-environment-1st-
edition-bikash-pandey/

Explore and download more textbook at https://textbookfull.com

 Recommended digital products (PDF, EPUB, MOBI) that
you can download immediately if you are interested.

Data Science of Renewable Energy Integration: The Nexus of

Energy, Environment, and Economic Growth (Evolutionary
Economics and Social Complexity Science, 30) 1st Edition
Ikeda
https://textbookfull.com/product/data-science-of-renewable-energy-
integration-the-nexus-of-energy-environment-and-economic-growth-
evolutionary-economics-and-social-complexity-science-30-1st-edition-
ikeda/
textbookfull.com

Energy Efficiency and Renewable Energy Handbook Second

Edition D. Yogi Goswami

https://textbookfull.com/product/energy-efficiency-and-renewable-
energy-handbook-second-edition-d-yogi-goswami/

textbookfull.com

Renewable Energy and Climate Change Quaschning

https://textbookfull.com/product/renewable-energy-and-climate-change-
quaschning/

textbookfull.com

The Economics of Electricity Markets 1st Edition Darryl R.

Biggar

https://textbookfull.com/product/the-economics-of-electricity-
markets-1st-edition-darryl-r-biggar/

textbookfull.com
Teaching and Learning Mathematics Online 1st Edition James
P. Howard Ii (Editor)

https://textbookfull.com/product/teaching-and-learning-mathematics-
online-1st-edition-james-p-howard-ii-editor/

textbookfull.com

Patriarchy s Creative Resilience Late Victorian

Speculative Fiction 1st Edition Michael Kramp

https://textbookfull.com/product/patriarchy-s-creative-resilience-
late-victorian-speculative-fiction-1st-edition-michael-kramp/

textbookfull.com

Employees and employers in service organizations emerging

challenges and opportunities 1st Edition Birdie

https://textbookfull.com/product/employees-and-employers-in-service-
organizations-emerging-challenges-and-opportunities-1st-edition-
birdie/
textbookfull.com

A Decolonial Feminism Françoise Vergès Ashley J Bohrer

https://textbookfull.com/product/a-decolonial-feminism-francoise-
verges-ashley-j-bohrer/

textbookfull.com

Principles of Tensor Calculus Tensor Calculus First

Edition Taha Sochi

https://textbookfull.com/product/principles-of-tensor-calculus-tensor-
calculus-first-edition-taha-sochi/

textbookfull.com
Flexible Applications of Cognitive Processing Therapy:
Evidence-based Treatment Methods 1st Edition Tara E.
Galovski
https://textbookfull.com/product/flexible-applications-of-cognitive-
processing-therapy-evidence-based-treatment-methods-1st-edition-tara-
e-galovski/
textbookfull.com
HYDROELECTRIC
ENERGY
Renewable Energy
and the Environment
 ENERGY AND THE ENVIRONMENT
SERIES EDITOR
Abbas Ghassemi
New Mexico State University

PUBLISHED TITLES

Hydroelectric Energy: Renewable Energy and the Environment

Bikash Pandey and Ajoy Karki

Geologic Fundamentals of Geothermal Energy

David R. Boden

Introduction to Bioenergy
Vaughn Nelson and Kenneth Starcher

Introduction to Renewable Energy, Second Edition

Vaughn Nelson and Kenneth Starcher

Environmental Impacts of Renewable Energy

Frank R. Spellman

Geothermal Energy: Renewable Energy and the Environment,

Second Edition
William E. Glassley

Energy Resources: Availability, Management, and Environmental Impacts

Kenneth J. Skipka and Louis Theodore

Finance Policy for Renewable Energy and a Sustainable Environment

Michael Curley

Wind Energy: Renewable Energy and the Environment, Second Edition

Vaughn Nelson

Solar Radiation: Practical Modeling for Renewable Energy Applications

Daryl R. Myers

Solar and Infrared Radiation Measurements

Frank Vignola, Joseph Michalsky, and Thomas Stoffel

Forest-Based Biomass Energy: Concepts and Applications

Frank Spellman

Solar Energy: Renewable Energy and the Environment

Robert Foster, Majid Ghassemi, Alma Cota,
Jeanette Moore, and Vaughn Nelson
HYDROELECTRIC
ENERGY
Renewable Energy
and the Environment

Bikash Pandey
Ajoy Karki
CRC Press
Taylor & Francis Group
6000 Broken Sound Parkway NW, Suite 300
Boca Raton, FL 33487-2742
© 2017 by Taylor & Francis Group, LLC
CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business

No claim to original U.S. Government works

Printed on acid-free paper

Version Date: 20160706

International Standard Book Number-13: 978-1-4398-1167-2 (Hardback)

This book contains information obtained from authentic and highly regarded sources. Reasonable efforts have been
made to publish reliable data and information, but the author and publisher cannot assume responsibility for the valid-
ity of all materials or the consequences of their use. The authors and publishers have attempted to trace the copyright
holders of all material reproduced in this publication and apologize to copyright holders if permission to publish in this
form has not been obtained. If any copyright material has not been acknowledged please write and let us know so we may
rectify in any future reprint.

Except as permitted under U.S. Copyright Law, no part of this book may be reprinted, reproduced, transmitted, or uti-
lized in any form by any electronic, mechanical, or other means, now known or hereafter invented, including photocopy-
ing, microfilming, and recording, or in any information storage or retrieval system, without written permission from the
publishers.

For permission to photocopy or use material electronically from this work, please access www.copyright.com (http://
www.copyright.com/) or contact the Copyright Clearance Center, Inc. (CCC), 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923,
978-750-8400. CCC is a not-for-profit organization that provides licenses and registration for a variety of users. For
organizations that have been granted a photocopy license by the CCC, a separate system of payment has been arranged.

Trademark Notice: Product or corporate names may be trademarks or registered trademarks, and are used only for
identification and explanation without intent to infringe.

Library of Congress Cataloging‑in‑Publication Data

Names: Pandey, Bikash, author. | Karki, Ajoy, author.

Title: Hydroelectric energy : renewable energy and the environment / Bikash
Pandey and Ajoy Karki.
Description: Boca Raton, FL : CRC Press, 2017. | Series: Energy and the
environment | Includes bibliographical references and index.
Identifiers: LCCN 2016017621 | ISBN 9781439811672 (hardcover : acid-free
paper)
Subjects: LCSH: Water-power. | Hydroelectric power plants--Environmental
aspects. | Water resources development.
Classification: LCC TK1081 .P34 2017 | DDC 621.31/2134--dc23
LC record available at https://lccn.loc.gov/2016017621

Visit the Taylor & Francis Web site at

http://www.taylorandfrancis.com
and the CRC Press Web site at
http://www.crcpress.com
Contents
Preface............................................................................................................................................ xiii
Acknowledgments ............................................................................................................................ xv
Authors ...........................................................................................................................................xvii

Chapter 1 Development of Hydropower........................................................................................1

1.1 Ancient History of Waterpower......................................................................... 1
1.1.1 Waterwheel Designs from Ancient Times ........................................... 1
1.1.2 Waterpower in Other Parts of the World in Antiquity .........................5
1.2 Waterpower’s Contribution to the Industrial Revolution ................................... 5
1.2.1 Waterwheel to Water Turbine ...............................................................6
1.2.2 Hydroelectricity ....................................................................................8
1.2.3 Size Classification ................................................................................9
1.3 Drivers of and Deterrents to Hydropower Development ................................. 10
1.3.1 Climate Change .................................................................................. 11
1.3.2 Hydropower for Energy Access.......................................................... 12
Notes .. ............................................................................................................................. 12
References .................................................................................................................. 13

Chapter 2 Basics of Hydropower ................................................................................................ 15

2.1 Hydropower Types and Their Components ..................................................... 15
2.2 Power Output from Hydroelectric Power Plants ............................................. 15
2.3 Types and Components of Hydropower .......................................................... 19
2.3.1 Waterways ..........................................................................................20
2.3.2 Dam or Diversion Weir ......................................................................20
2.3.3 Intake and Headworks ........................................................................ 21
2.3.4 Headrace ............................................................................................. 23
2.3.5 Gravel Trap and Settling Basin ..........................................................24
2.3.6 Spillway ..............................................................................................25
2.3.7 Crossings ............................................................................................26
2.3.8 Forebay ............................................................................................... 27
2.3.9 Penstock Pipe .....................................................................................28
2.3.10 Anchor Block...................................................................................... 29
2.3.11 Support Pier ........................................................................................ 30
2.3.12 Powerhouse ......................................................................................... 31
2.3.12.1 Inside the Powerhouse ........................................................ 32
2.4 Storage Type Hydroelectric Plants .................................................................. 37

Chapter 3 Site Selection and Feasibility Study for Hydropower Projects................................... 39

3.1 Overview ......................................................................................................... 39
3.2 Measurement of Head......................................................................................40
3.2.1 Level Machines, Theodolites, or Total Stations .................................40
3.2.2 Global Positioning System (GPS).......................................................40
3.2.3 Abney Level ....................................................................................... 42
3.3 Measurement Procedure .................................................................................. 43

v
vi Contents

3.3.1 Measurement of River Flows .............................................................44

3.3.2 Flow Measurements Using a Conductivity Meter ..............................44
3.3.2.1 Measurement Procedure ..................................................... 45
3.3.2.2 Discharge Measurement .....................................................46
3.3.2.3 Determination of K Value................................................... 51
3.3.3 Flow Measurements Using a Current Meter ...................................... 53
3.3.3.1 Flow Measurement Procedure ............................................ 54
3.3.3.2 Calibration of Current Meter .............................................. 57
3.4 Flow Measurement Using Float Method ......................................................... 58
3.4.1 Float Method Procedure ..................................................................... 58
3.5 Sizing of a Micro or Mini Hydropower Plant.................................................. 59
3.5.1 Flow Duration Curve.......................................................................... 61
3.6 Site Selection ................................................................................................... 63
3.6.1 Market Study and Licensing .............................................................. 63
3.6.2 Site Selection and Layout ................................................................... 68
3.6.3 Feasibility Study ................................................................................. 69
3.7 Project Implementation Schedule .................................................................... 73

Chapter 4 Intake and Diversion Works ....................................................................................... 77

4.1 Overview ......................................................................................................... 77
4.2 Types of Intake ................................................................................................ 78
4.2.1 Side Intake .......................................................................................... 78
4.2.2 Bottom Intake .....................................................................................80
4.2.3 Frontal Intake ..................................................................................... 82
4.2.4 Diversion Weir.................................................................................... 83
4.3 Trash Racks for Intakes ................................................................................... 87
4.3.1 Orifice Design .................................................................................... 87
4.3.2 Use of Gates at Orifice ....................................................................... 91
4.4 River Training Works ...................................................................................... 93
4.4.1 Head Over Weir ..................................................................................94
References .................................................................................................................. 95

Chapter 5 Headrace .....................................................................................................................97

5.1 Overview .........................................................................................................97
5.2 Basic Criteria for Headrace Sizing ..................................................................97
5.2.1 Other Considerations for Headrace Canals ...................................... 101
5.2.1.1 Earthen Canal ................................................................... 102
5.2.1.2 Stone Masonry Canal ....................................................... 103
5.2.1.3 Concrete Canals ................................................................ 104
5.3 Headrace Canal Design ................................................................................. 105
5.3.1 Manning’s Equation ......................................................................... 105
5.3.2 Headrace Canal Design Procedure .................................................. 106
5.4 Spillways........................................................................................................ 112
5.4.1 Location of Spillways ....................................................................... 112
5.4.2 Spillway Design................................................................................ 112
5.4.3 Design of Spillway ........................................................................... 116
5.5 Headrace Pipe ................................................................................................ 116
5.5.1 General ............................................................................................. 116
Contents vii

5.5.2 Design Criteria ................................................................................. 116

5.5.3 Design Procedure ............................................................................. 117
References ................................................................................................................ 122

Chapter 6 Gravel Trap, Settling Basin, and Forebay ................................................................ 123

6.1 Overview ....................................................................................................... 123
6.1.1 Functions of the Structures .............................................................. 123
6.1.2 Location of Structure ....................................................................... 124
6.2 Sediment Transport Capacity of River .......................................................... 126
6.3 Theory of Sedimentation ............................................................................... 126
6.3.1 Stokes Law ....................................................................................... 126
6.3.2 Settling Velocity ............................................................................... 128
6.3.3 Temperature Correction ................................................................... 128
6.3.4 Turbulence in Settling Basin ............................................................ 128
6.3.5 Theory of Sediment Transport ......................................................... 129
6.3.6 Mechanics of Sediment Transport (Tractive Force Theory) ............ 129
6.3.6.1 Shield’s Formula ............................................................... 130
6.4 Gravel Trap .................................................................................................... 132
6.4.1 Components of Gravel Trap ............................................................. 132
6.4.2 Types of Gravel Trap ........................................................................ 133
6.4.3 Design Criteria of Gravel Trap ......................................................... 134
6.4.4 Practical Considerations ................................................................... 135
6.5 Settling Basin ................................................................................................ 135
6.5.1 Components of Settling Basin .......................................................... 136
6.5.1.1 Inlet Zone.......................................................................... 136
6.5.1.2 Settling Zone .................................................................... 137
6.5.1.3 Outlet Zone ....................................................................... 137
6.5.2 Types of Settling Basin .................................................................... 140
6.5.3 Selection of Type of Settling Basin .................................................. 140
6.5.3.1 Ease of Operation ............................................................. 140
6.5.3.2 Water Availability ............................................................. 140
6.5.3.3 Cost of Construction ......................................................... 140
6.5.3.4 Power Requirement........................................................... 140
6.5.4 Design Criteria ................................................................................. 141
6.5.4.1 Settling Capacity .............................................................. 141
6.5.4.2 Storage Capacity ............................................................... 141
6.5.4.3 Flushing Capacity ............................................................. 141
6.5.5 Basic Principles for Design of Settling Basin .................................. 141
6.5.6 Fall Velocity of Sediment and Particle Size ..................................... 142
6.5.7 Settling Basin Design ....................................................................... 144
6.5.8 Efficiency of Settling Basin.............................................................. 144
6.5.9 Camp’s Method ................................................................................ 144
6.5.10 Storage Design ................................................................................. 145
6.5.11 Flushing Design................................................................................ 145
6.6 Forebay .......................................................................................................... 148
6.6.1 Components of Forebay.................................................................... 149
6.6.2 Design Criteria ................................................................................. 149
6.7 Spillway ......................................................................................................... 149
6.8 Structural Design of Settling Basin and Forebay .......................................... 149
References ................................................................................................................ 155
viii Contents

Chapter 7 Penstocks .................................................................................................................. 157

7.1 Overview ....................................................................................................... 157
7.2 Selection of the Penstock Alignment ............................................................ 157
7.2.1 Forebay Location .............................................................................. 157
7.2.2 Practical Ground Slope .................................................................... 157
7.2.3 Minimum Number of Bends ............................................................ 158
7.2.4 Space for Powerhouse Area.............................................................. 158
7.2.5 Stability ............................................................................................ 158
7.2.6 Other Site-Specific Conditions ......................................................... 159
7.3 Profile of the Selected Alignment ................................................................. 159
7.4 Selection of Pipe ............................................................................................ 160
7.4.1 Pipe Materials .................................................................................. 160
7.4.1.1 Steel .................................................................................. 160
7.4.1.2 HDPE ................................................................................ 161
7.4.1.3 GRP .................................................................................. 161
7.4.2 Pipe Diameter ................................................................................... 161
7.4.2.1 Head Loss along the Pipe ................................................. 161
7.4.2.2 Abrasion ............................................................................ 162
7.4.2.3 Cost of Penstock ............................................................... 162
7.4.2.4 Governing Condition of the Turbine/Cost of Turbine
Governor ........................................................................... 162
7.4.2.5 Limitation of Pipe Manufacturers .................................... 163
7.4.3 Pipe Optimization ............................................................................ 163
7.4.3.1 Procedure to Select the Pipe Diameter ............................. 163
7.4.3.2 Calculate Thickness of Pipe ............................................. 167
7.4.3.3 Calculate the Cost ............................................................. 167
7.4.3.4 Select the Pipe................................................................... 167
7.5 Surge Pressure in Penstock............................................................................ 167
7.5.1 General ............................................................................................. 167
7.5.2 Pelton Turbine .................................................................................. 169
7.5.3 Cross-Flow Turbine .......................................................................... 170
7.5.4 Quick Method for Small Schemes with Cross-Flow Turbines ......... 171
7.6 Pipe Wall Thickness ...................................................................................... 171
7.6.1 Positive Internal Pressure ................................................................. 171
7.6.2 Negative Internal Pressure ............................................................... 172
7.6.3 Transportation Requirements ........................................................... 173
7.6.4 Embedded Penstock ......................................................................... 173
7.7 Penstock Accessories ..................................................................................... 173
7.7.1 Air Vents and Air Valves ................................................................. 173
7.7.2 Drain Pipes ....................................................................................... 173
7.7.3 Pressure Relief Valves ...................................................................... 174
7.7.4 Bends and Branches ......................................................................... 174
7.8 Pipe Jointing .................................................................................................. 174
7.8.1 General ............................................................................................. 174
7.8.2 Site Welding ..................................................................................... 175
7.8.3 Flange Connection ........................................................................... 175
7.8.4 HDPE and PVC Pipes ...................................................................... 175
7.9 Pipe Lengths .................................................................................................. 176
7.9.1 Mild Steel Pipe ................................................................................. 176
7.9.2 HDPE and PVC Pipes ...................................................................... 176
Contents ix

7.10 Exposed versus Buried Penstock ................................................................... 177

7.10.1 Expansion Joints ............................................................................... 177
7.10.1.1 Mild Steel Pipes ................................................................ 178
7.10.1.2 HDPE Pipes ...................................................................... 178
7.10.1.3 PVC Pipes ......................................................................... 178
7.10.1.4 Sizing of Expansion Joints ................................................ 178
7.11 Painting .......................................................................................................... 179
7.11.1 Outside Surface of Aboveground Mild Steel Pipes.......................... 179
7.11.2 Outside Surface Pipe Which Will Be Buried or Cast
into Anchor Blocks ........................................................................... 179
7.11.3 Inside Surface of Pipes ..................................................................... 179
7.12 Installation ..................................................................................................... 180
7.13 Maintenance .................................................................................................. 181
7.14 Checklist for Penstock Work ......................................................................... 181
References ................................................................................................................ 184

Chapter 8 Powerhouse ............................................................................................................... 185

8.1 Overview ....................................................................................................... 185
8.2 Classification of the Powerhouse ................................................................... 185
8.3 Equipment and Accessories in the Powerhouse ............................................ 185
8.3.1 Other Components and Accessories................................................. 186
8.4 Layout of Powerhouse ................................................................................... 186
8.4.1 Arrangement of Turbines and Generator ......................................... 187
8.5 Components of Powerhouse Structure .......................................................... 188
8.6 Site Selection of the Powerhouse ................................................................... 189
8.7 Design of the Powerhouse ............................................................................. 189
8.7.1 General ............................................................................................. 189
8.7.2 Sizing of the Powerhouse ................................................................. 190
8.7.3 Examples of Powerhouse Layout...................................................... 190
8.8 Design of Machine Foundation ..................................................................... 192
8.8.1 General Guideline for Machine Foundation .................................... 196
8.8.2 Stability of Machine Foundation ...................................................... 196
8.8.3 Vibration in Powerhouse .................................................................. 197
8.8.4 Analysis of Vibration and Empirical Design Methods .................... 198
8.9 Design of Superstructure ............................................................................... 198
8.9.1 Analysis and Design of Superstructure ............................................ 199
8.10 Construction of Powerhouse .......................................................................... 199
8.10.1 Construction Sequence of Powerhouse ............................................ 199
8.10.2 Guideline for Concrete Works..........................................................200
8.11 Tailrace ..........................................................................................................207
8.11.1 General .............................................................................................207
8.11.2 Design of Tailrace ............................................................................207
References ................................................................................................................207

Chapter 9 Hydraulic Turbines ...................................................................................................209

9.1 Basic Theory..................................................................................................209
9.1.1 Turbine Power Output ...................................................................... 210
9.1.2 Transfer of Energy to the Runner ..................................................... 212
9.1.3 Improving Efficiency of Energy Transfer ........................................ 216
Visit https://textbookfull.com
now to explore a rich
collection of eBooks, textbook
and enjoy exciting offers!
x Contents

9.1.4 Velocity Triangles ............................................................................ 218

9.1.4.1 Velocity Triangles for Reaction Turbines ......................... 225
9.2 Types of Turbines .......................................................................................... 230
9.2.1 Specific Speed .................................................................................. 232
9.2.2 Similar Turbines ............................................................................... 235
References ................................................................................................................ 238

Chapter 10 Impulse Turbines ...................................................................................................... 239

10.1 Pelton Turbines .............................................................................................. 239
10.1.1 Basic Calculations ............................................................................ 239
10.1.2 Nozzles ............................................................................................. 243
10.1.2.1 Spear Valves ..................................................................... 243
10.1.3 Runner .............................................................................................. 245
10.1.3.1 Bucket Design ................................................................... 245
10.1.3.2 RPM of the Runner as a Function of Net Head
and Runner Diameter........................................................ 245
10.1.3.3 Jet Diameter as a Function of Head and Flow ..................248
10.1.3.4 Relationship between Jet Diameter
and Runner Diameter........................................................ 250
10.1.3.5 Relationship between Runner Diameter
and Number of Buckets .................................................... 250
10.1.3.6 Matching Runner Diameter and Flow .............................. 250
10.2 Turgo Turbines ............................................................................................... 252
10.3 Cross-Flow Turbine ....................................................................................... 255
10.3.1 Basic Calculations ............................................................................ 256
10.3.1.1 Flow Path and Blade Geometry ........................................ 257
10.3.1.2 Blade Angle ......................................................................260
10.3.1.3 Inlet Curve ........................................................................260
10.3.1.4 Runner Diameter .............................................................. 261
10.3.2 Part Flow Efficiency ......................................................................... 263
References ................................................................................................................ 265

Chapter 11 Reaction Turbines ..................................................................................................... 267

11.1 Basic Calculations ......................................................................................... 267
11.1.1 Energy Equation ............................................................................... 271
11.1.2 Euler Equation and Nature of Energy Transfer ................................ 274
11.1.3 Degree of Reaction ........................................................................... 277
11.2 Draft Tubes .................................................................................................... 278
11.3 Cavitation....................................................................................................... 282
11.4 Francis Turbine .............................................................................................. 283
11.4.1 Power Output and Efficiency of Francis Turbines............................284
11.4.1.1 Working Proportions ........................................................ 285
11.4.2 Design of the Francis Turbine Runner ............................................. 286
11.4.3 Speed of Francis Turbines ................................................................ 292
11.5 Axial Flow Reaction Turbines: Propeller and Kaplan................................... 294
11.5.1 Propeller and Kaplan Turbines ......................................................... 295
11.5.2 Bulb Turbines ................................................................................... 299
Contents xi

11.6 Governors ...................................................................................................... 299

11.7 Pumps as Turbines .........................................................................................300
11.7.1 Suitable Range of Heads and Flows .................................................300
11.8 Reversible Pump Turbines for Pumped Storage ............................................ 303
References ................................................................................................................ 305

Chapter 12 Very Low Head and River Current Turbines ...........................................................307

12.1 Very Low Head Turbines...............................................................................307
12.1.1 Axial Flow VLH Designs ................................................................307
12.1.2 Natel Energy .....................................................................................309
12.1.3 Archimedes Screw Turbine .............................................................. 310
12.2 Water Current Turbines ................................................................................. 312
12.2.1 Power Available in Flowing Water ................................................... 313
12.2.2 Types of Water Current Turbines ..................................................... 315
12.2.2.1 Axial Water Current Turbines .......................................... 315
12.2.2.2 Tidal Marine Turbines ...................................................... 316
12.2.2.3 Cross-Axis Water Current Turbines ................................. 318
References ................................................................................................................ 321

Chapter 13 Electrical Power ....................................................................................................... 323

13.1 Fundamentals of Electricity and Magnetism ................................................ 323
13.1.1 Electrical Power ............................................................................... 325
13.1.2 Alternating Current .......................................................................... 325
13.1.2.1 Root Mean Square (RMS) ................................................ 326
13.1.2.2 Power Factor ..................................................................... 327
13.1.3 Three Phase AC................................................................................ 334
13.1.3.1 Three-Phase Circuits ........................................................ 334
13.2 Generators ..................................................................................................... 337
13.2.1 Generator Theory ............................................................................. 337
13.2.2 Direct Current Generators ................................................................ 339
13.2.3 Alternating Current Generators .......................................................340
13.2.3.1 Synchronous Generators ...................................................340
13.2.3.2 Induction Generators ........................................................346
13.3 Electronic Control of Hydropower Systems .................................................. 354
13.3.1 Electronic Load Control ................................................................... 354
13.3.1.1 Phase Angle Control ......................................................... 355
13.3.1.2 Relay Switched on Loads.................................................. 356
13.3.1.3 Mark–Space Ratio Controller ........................................... 357
13.4 Transmission and Distribution ...................................................................... 358
13.4.1 Battery Charging Systems ................................................................ 358
13.4.2 AC Transmission and Distribution ................................................... 358
13.4.2.1 Single Phase Two Wire ..................................................... 359
13.4.2.2 Split-Phase (Single-Phase, Three-Wire) ...........................360
13.4.2.3 Three-Phase Star (Four Wire) .......................................... 361
13.4.2.4 Three-Phase Delta (Three Wire) ...................................... 361
13.4.3 Transformers .................................................................................... 362
13.4.4 Conductors........................................................................................364
13.4.5 Insulators .......................................................................................... 369
xii Contents

13.4.6 Poles and Transmission Towers ........................................................ 369

13.4.7 Grounding for Safety and Lightning Protection .............................. 371
References ................................................................................................................ 373

Chapter 14 Economic Analysis of Infrastructure Projects ......................................................... 375

14.1 Financial Analysis of Infrastructure Projects ............................................... 375
14.2 Basic Concepts in Financial Analysis for Hydropower Projects ................... 376
14.2.1 Equivalence of Kind ......................................................................... 376
14.2.2 Production ........................................................................................ 376
14.2.3 Equivalence of Time ........................................................................ 376
14.2.4 Whose Viewpoint? ........................................................................... 377
14.2.5 Incremental Costs and Benefits ........................................................ 377
14.3 Methods of Financial Analysis ...................................................................... 377
14.3.1 Present Worth Comparison .............................................................. 377
14.3.2 Future Worth Comparison................................................................ 380
14.3.3 Benefit–Cost Ratio Comparison ....................................................... 382
14.3.4 Equivalent Uniform Annual Worth Comparison ............................. 382
14.3.5 Internal Rate of Return Comparison ................................................ 383
14.4 Investment Criteria ........................................................................................ 384
14.5 Optimization of Installed Capacity Based on Hydrology and Financial
Analysis ......................................................................................................... 388
14.5.1 What If a Project Is Economically, but Not Financially, Viable? .... 391
14.5.2 Some Complications in Financial Analysis ..................................... 391

Chapter 15 Participatory Processes in Hydropower Development ............................................. 393

15.1 Environmental and Social Impacts of Hydropower Development ................ 393
15.2 Gaining Public Acceptance and Sharing Benefits of Hydropower
with Local Communities ............................................................................... 395
15.2.1 Gaining Public Acceptance .............................................................. 395
15.2.2 Recognizing Entitlements and Sharing Benefits .............................. 396
15.3 Community Mobilization .............................................................................. 396
15.4 Gender Aspects of Village Hydropower Development ................................. 399
15.5 Financing of Community Hydropower Projects............................................ 401
References ................................................................................................................402

Index ..............................................................................................................................................403
Preface
Hydropower generates over 1000 GW globally, producing more than 4000 TWh each year, around
16.5% of the world’s total electricity. This makes it by far the largest source of renewable electric-
ity when the world is racing against time to combat climate change by greening its energy supply.
Although water wheels were utilized by humans as a source of energy since antiquity, industrial-
scale hydropower required the development of modern turbines starting in the first half of the
nineteenth century, building on fundamentals of hydraulic machines spelled out by the great math-
ematician, Euler, half a century earlier. Hydroelectricity saw a period of rapid growth starting late
in the nineteenth century with the discovery and proliferation of alternating current, progress in
manufacturing and metallurgy, and breakthroughs in civil engineering, which enabled the construc-
tion of large dams. By 1940, over 1500 dams supplied 40% of the electricity in the United States.
Construction of new hydroelectric projects slowed in the 1960s when concerns began to grow about
the social and environmental challenges associated with large dams.
Together with other renewable energy technologies, hydroelectricity has a critical role to play
in the ongoing global transition to clean energy. Although starting from a small base and currently
contributing only a small fraction to the world’s electricity supply, wind and solar energy are grow-
ing rapidly, already adding more gigawatts each year than hydroelectricity does. In addition to its
own generation, hydroelectricity helps the growth of all renewables by providing energy storage
as power grids around the world attempt to integrate ever higher percentages of variable renew-
able energy. Investment into pumped storage hydroelectricity is expected to grow alongside other
renewables.
Hydroelectricity provides an alternative to new investment in coal-based generation for indus-
trializing countries whose power needs are growing rapidly. Coupled with other renewables,
hydroelectricity provides these countries a pathway to low-carbon growth. Increased investment
into small hydropower features prominently in planned climate actions of most countries both for
supplying their grids and for providing electricity in regions of the countries that remain under-
electrified. Where resources exist, micro-hydro often provides the lowest cost source of power to
remote communities.
The bulk of this book covers the engineering disciplines of civil engineering, hydrology, hydrau-
lics, and mechanical and electrical engineering as they relate to hydroelectricity. The authors, Bikash
Pandey and Ajoy Karki, have written different chapters based on their areas of expertise. In addi-
tion to technical subjects, they have explored the economics of hydroelectric projects, social and
environmental considerations, and engagement with communities necessary for their development.
Chapter 1 probes the history of water power, the development of hydroelectricity, and its continu-
ing relevance today. Chapter 2 goes into the basic physics of how falling water generates power, and
describes the main types of modern hydroelectric systems in use today and their major components.
Chapter 3 describes how site selection and feasibility studies are carried out. Chapters 4 through 8
explain the principles behind how civil structures of hydroelectric plants are designed, including
the intake, headrace, gravel trap, settling basin, forebay, penstock, and the powerhouse. Chapters 9
through 12 explore the design of different types of hydraulic turbines, which are in use and being
developed. Chapter 13 focuses on the electrical aspects of hydroelectricity including the workings of
generators, controllers, and power transmission and distribution. Chapter 14 discusses the economic
analysis of infrastructure projects. Chapter 15 describes the social and environmental challenges of
hydroelectric project and participatory processes required for sustainable development.

xiii
Acknowledgments
We are indebted to our colleagues at Winrock International and Sanima Hydro & Engineering (P.)
Ltd., Nepal, for the insight and feedback they have provided. We especially acknowledge the contri-
bution by Nirmal Raj Joshi, senior engineer, Sanima Hydro & Engineering (P.) Ltd., who proofread
the civil engineering chapters and assisted us in preparation of questions at the end of their chapters.
Similarly, Chandan Shakya, civil engineer, Sanima Hydro & Engineering (P.) Ltd., has drafted the
majority of drawings in this textbook. Last, and far from least, we would like to express our unre-
served gratitude to our respective families that have put up with the dozens of weekends we spent
working on the book.

xv
Authors
Bikash Pandey is the innovations lead for clean energy at Winrock International, based in
Washington, DC. His work experience encompasses 25 years in policy design, review, and imple-
mentation of a range of clean/renewable energy and climate change projects in Asia, Africa, and
Latin America. His current areas of work include clean energy finance, low emission development,
last mile electrification through mini-grids, community-based electrification, and powering agricul-
ture. Mr. Pandey is one of the pioneers of mobilizing independent power producer (IPP) investment
into hydroelectricity and establishing a micro-hydro sector in Nepal to electrify rural communities.
He has designed hydropower programs and trained practitioners in over a dozen countries in the
proper design of hydropower systems. Mr. Pandey is also actively involved in global discussions
around sustainable development of hydroelectricity. He participated as a member of the forum that
set up the World Commission on Dams. Mr. Pandey holds an MS degree from the Energy and
Resources Group at the University of California, Berkeley, and an SB degree in electrical engineer-
ing from MIT.

Ajoy Karki is a water resources engineer with over 22 years of experience in management, design,
and studies of hydropower, rural electrification, and renewable energy projects. He has worked as a
hydropower engineer in 15 countries covering South Asia, Central Asia, and East and West Africa.
He completed his MS degree in hydraulic engineering at IHE-UNESCO, The Netherlands, in 2000.
He also holds degrees in civil engineering from the University of Iowa and physics (cum laude) from
Coe College, Iowa. Mr. Karki has published a number of papers as both the lead author and a coauthor
in the South Asian Energy Journal, Pakistan; Asian Institute of Technology (AIT), Thailand; World
Resource Foundation, UK; and Earthscan, UK. He has also provided extensive training courses in
hydropower design in various countries in Asia and Africa, and has prepared training manuals and
guidelines such as the Manual for Survey and Layout Design of Private Micro-Hydropower Plants
for International Centre for Integrated Mountain Development (ICIMOD), Nepal (1999; coauthor).

xvii
 1 Development of Hydropower

1.1 ANCIENT HISTORY OF WATERPOWER

The history of waterpower dates back more than 2000 years to the use of waterwheels by Greeks and
Romans, placed along streams for grinding grains and for irrigation. This first development likely
took place during the technically advanced and scientifically minded Hellenistic period between the
third and first centuries BC. The British historian of technology M. J. T. Lewis [1] dates the appear-
ance of both the vertical-axle and horizontal water mills to third century BC with Byzantium and
Alexandria as the likely places of their invention.
For the first time in human history, waterwheels provided people with the ability to use an inani-
mate power source for mechanized agricultural processing and basic industrial applications. The
smallest grain-grinding water mills of around half a horsepower would mill around 10 times as fast
as traditional hand-powered quern-stone milling. The labor savings could be significant. A modest
two to three horsepower mill saved the time of 30 to 60 women doing the tedious task of grinding
grain by hand [2].

1.1.1 WaterWheel Designs from ancient times

Three main water power designs from antiquity have proven durable through the centuries and can
be seen today—sometimes still in use in the same or slightly modified form or relatively recently
abandoned for more sophisticated machines.

a. Horizontal Norse wheel. The simplest design from ancient times is the vertical shaft Norse
wheel, which continues to operate to this day—often with minimal improvement to the
ancient technology—in tens of thousands mountainous, rural areas from West Asia to
Southeast Asia next to streams where vertical drops of 3–5 m are easily available. Water
flows ranging from 30–200 liters per second (lps) are directed from streams along a short
canal to develop the drop. The water is accelerated down a steeply inclined wooden chute
from the top canal and hits paddles, which are placed obliquely on a wooden hub below the
millhouse with a significant velocity. The horizontal runner is connected through the verti-
cal shaft to rotate the top stone grind wheel as shown in the diagram below. This arrange-
ment enables the runner to directly drive the grindstone at a speed of around 100–150
revolutions per minute (RPM) without the need for any gearing. The mills make use of the
1–2 horsepower (hp) produced [3] to grind maize, wheat, millet, barley, and other grains
into flour for local consumption (Figure 1.1).
Although it would seem that this straightforward design should have been the first to
be developed and disseminated within the Roman Empire, records covered to date do not
show this to be the case. Instead, Wikander [4] notes that there are no certain records of
the horizontal wheel technology until the seventh century AD.
b. Undershot waterwheel. A description of the first undershot waterwheels is provided by
the first century BC Roman architect and chronicler of Roman technology, Vitruvius. He
describes the waterwheel as having its lower end immersed in the watercourse so that the
paddles could be driven by the velocity of the running water. Vitruvius’s account is of a
geared watermill to mill grain that combines two separate Greek inventions of the toothed
gear and the waterwheel (Figure 1.2).

1
Visit https://textbookfull.com
now to explore a rich
collection of eBooks, textbook
and enjoy exciting offers!
2 Hydroelectric Energy

2
1
3
4
5

6 10
7
8
9

1 Chute, delivering the water 6 Shaft, metal

to the side of the wheel 7 Hub, wood (thick shaft)
behind the shaft 8 Wheel or tirl, with obliquely
2 Hopper (basket) set paddles on thick shaft
3 Bird (vibrator to keep the 9 Metal pin and bottom piece
grain moving) 10 Lever, lifting device to adjust
4 Rynd (forged metal piece) gap between grinding stones
5 Grinding stones

FIGURE 1.1 Traditional horizontal water mill. (From Saubolle, B. R., and Bachmann, A., Mini Technology I,
Sahayogi Press, Kathmandu, 1978.)

Grain

Runner
stone
Bedstone
Undershot
waterwheel

Axle
tree

Gear mechanism

FIGURE 1.2 Roman water-powered grain mill (Vitruvius).

Development of Hydropower 3

Being a river current machine, the undershot waterwheel gets all of its power from the
velocity of the stream and none from water falling from any height. This limits the total
power available from an undershot wheel typically to a few horsepower.* As explained in
Chapter 9, the power available from the river current is modest compared to utilizing the
energy in falling water. For example, the kinetic energy from a stream flowing at 1.5 m/s
is equivalent to the potential energy of water dropping only half a meter. The undershot
waterwheel would thus require a large “sweep area”—that is, large paddles as well as fast
flow of water to produce more than a few horsepower.
Islamic engineers added a number of innovations to overcome the limitations of under-
shot wheels and significantly increased their output power. They mounted waterwheels on
the piers of bridges to take advantage of increased river flow and made adjustments for
them to operate at varying water depth. This overcame the problem of paddles ceasing
to be immersed in the lower water levels in the dry season when water wheels were fixed
to the banks of rivers. They also mounted undershot wheels on the sides of ships moored
midstream to achieve this same effect. There are reports that in the 10th century ship mills
made of teak and iron installed on the rivers Tigris and Euphrates could produce 10 tons
of flour every day.†
Arab engineers used undershot waterwheels to harness energy from the flow of a river
for irrigation and water supply by powering a noria‡ to lift water into an aqueduct at the
top of the wheel. The waterwheel did not drive any gears or millstones in the case of a
noria, which typically lifted water with pots attached to its outer rim. The diameter of
waterwheels driving the noria could be as high as 50–80 feet (15–25 m), providing a cor-
responding level of lift. Norias constructed by the 10th century could lift more than 40 lps
of water to these heights.
c. Overshot and breast shot wheels. The overshot and breast shot waterwheels were exten-
sively used by the Greeks and Romans for waterpower. These horizontal-axle machines
were significantly more powerful than the undershot wheel because they were able to uti-
lize potential energy as the weight of water dropped from a height in addition to kinetic
energy from its velocity as the water hit the paddle (Figure 1.3). This additional power
output of the waterwheel, which could easily add up to several kilowatts per wheel, was
used for grain and saw milling. The Romans also used waterwheels in mining projects—
typically reverse overshot waterwheels to dewater deep underground mines.

The best known of the Roman water mills is Barbegal located in present day Arles in Southern
France where around the second century AD [4] a series of overshot waterwheels reportedly pow-
ered a total of 16 flour mills to grind sufficient grain for an estimated 12,500 individuals [5]. The
waterwheels, each of a diameter of around 2.1 m and width of 0.7 m, were constructed in two rows
of cascades of eight, one placed below the other as shown in Figure 1.4. Hodge quotes in his article
in Scientific American (1990) an estimation by Robert Sellin of the University of Bristol, that the
total output power of the waterwheels must have been around 2 kW each derived from Sellin’s
approximation of the total flow in the aqueduct to be 0.3 m3/s and an efficiency of each waterwheel
to be 65%. This estimation is not unreasonable and would put the total cumulative mechanical
power output of the 16 waterwheels at around 32 kW—a significant amount of power at a single
location for the times.

* From Chapter 12, Ps = 0.5ρAsVs3Cp where ρ is the density of water = 1000 kg/m3, A is the sweep area, V is the water
velocity, and C is the coefficient of performance or the efficiency. For example, if the river current is 1.5 m/s, and C is
estimated at 20% for a rudimentary machine, the shaft power would be 330 W for every square meter of sweep area where
the sweep area is the area of the wheel pushed by the current and would roughly be the area of each paddle.
† http://home.swipnet.se/islam/articles/HistoryofSciences.htm
‡ Noria is an Arabic word for a machine using buckets attached to a wheel or a rope, which is used to lift water into an

aqueduct and can be powered by animals, wind, or a river.

4 Hydroelectric Energy

Water flow

Flume

Wheel
rotation

Tail race

FIGURE 1.3 Overshot waterwheel.

FIGURE 1.4 An artist’s representation of water mills of Barbegal. (Courtesy of Connexions, http://cnx.org
/contents/bd6bf3d4-a285-48fd-bec9-08aa607cd84e@1.)

Scholars had until recently sought to explain what appeared to be the relatively slow spread of
waterpower in antiquity with the dominant discourse that waterpower was not widely used within
the Greek and Roman empires on account of the availability of low-cost labor, both slave and
free. This view was supported by the writing of Vitrivius, which listed waterpower among those
“machines which are rarely employed” when he was describing technological development late in
the first century BC. Archaeological findings, such as the Barbegal site in the 1930s, and research
Development of Hydropower 5

particularly after the 1980s point to larger scale adoption, particularly of vertical waterwheels for
milling, than had originally been thought. Wikander writes, for example, that the “advent and tri-
umph of the watermill” was already in full swing in different parts of the Roman Empire by the
first century AD with some cities having a collegium of water millers by around 200 AD [4]. By the
end of the first millennium, water-powered mills for grain, timber, and stone cutting were running
in most large settlements in Europe. The Domesday Book recorded 6500 mills in England alone.

1.1.2 WaterpoWer in other parts of the WorlD in antiquity

There is evidence that water mills spread to parts of the world outside the Roman Empire starting
around the third century. The earliest water mills found in Iraq, Arabia, and Iran have been dated
between the third and eighth centuries, and there are references to travelers from the Roman Empire
engaged in the construction of water mills and baths in India around 325 AD [4]. There is also evi-
dence that applications of waterpower were developed independently outside the Roman Empire.
Some writers have suggested that waterpower was used more extensively in China in ancient
times than in Europe and to power more sophisticated applications. This includes the British sci-
entist, historian, and sinologist Joseph Needham, who is known for his writings on the history of
Chinese science. Roger Hansen, a current writer on the subject of water mills, summarizes this view
as follows: “But while for centuries Europe relied heavily on slave- and donkey-powered mills, in
China the waterwheel was a critical power supply … Both the trip hammer and edge runner were
not used in Europe until eight centuries later.”* These writers have suggested that waterpower was
being used widely in China to power trip hammers to mill rice, to grind mineral ore, and to power
large bellows to supply oxygen to burn coal and charcoal to smelt ore.
Wikander [4, p. 394] contests the view that hydropower was used more extensively in China
than in Europe, arguing that although there is evidence of water-powered trip hammers and bel-
lows being used in China, no certain evidence exists for water-powered grain mills there until the
fifth century. He also presents evidence that cam-operated saws and trip hammers were in use in
Europe, including water-powered marble saws in Northern Gaul and water-powered stone saws in
Asia Minor during the fourth century AD. Lewis [1] presents additional evidence of the use of cam-
operated trip hammers in Europe during this period used for pounding grain to flour.
Arab engineers adopted the waterwheel as early as the seventh century and both improved upon
it and spread it across the Islamic world for industrial applications, including for grain milling, saw
milling, sugar mills, hulling rice, and for lifting water and crushing ore. By the 11th century, it is
thought that industrial watermills were in widespread use throughout the Islamic world from North
Africa to the Middle East and Central Asia.
Additional evidence in the form of more accurate records of historical development of applica-
tions of waterpower in different parts of the world is likely to surface in the coming years given the
attention that researchers have recently focused on this subject.

1.2 WATERPOWER’S CONTRIBUTION TO THE INDUSTRIAL REVOLUTION

Waterwheel designs evolved, both in efficiency and size, to meet the accelerated growth in power
requirements with the onset of the industrial revolution.
Its ability to produce higher power output meant that the vertical wheel, particularly the overshot
wheel, was used to supply motive power to a variety of industrial processes. Between 1000 AD
and 1800 AD, a range of applications had already been developed to be powered by vertical water-
wheels, including to full cloth, produce hemp, saw wood, pump water, bore pipes, crush ore, and
tan leather. As a result of its ability to produce high power output, the vertical waterwheel became
the first choice in European heavy industry by the end of the medieval period and remained the
mainstay well into the 19th century [2].

* http://www.waterhistory.org/histories/waterwheels/
6 Hydroelectric Energy

During the Middle Ages, large wooden waterwheels were developed with a maximum power
output of about 50 hp. The modern, large-scale waterwheel owes its development to the British civil
engineer John Smeaton, who first built large waterwheels out of cast iron around 1759.* During
the industrial revolution, large waterwheels generated tens of kilowatts of power to run cloth mills
and mining operations. The largest waterwheels constructed in the 1800s were more than 20 m in
diameter and produced several hundred kilowatts of power.
Alongside the steam engine, waterpower played an important role in powering the Industrial
Revolution. It gave impetus to the growth of the textile, leather, and machine-shop industries in the
early 19th century. Although the steam engine had already been developed, waterpower remained
in high demand where resources were available because coal was scarce and difficult to transport
and wood was often unsatisfactory as a fuel. Availability of waterpower became a major determi-
nant in the development of early industrial cities in Europe and the United States until the open-
ing of the canals provided cheap coal around the middle of the 19th century. Because waterpower
resources were not evenly distributed, it had a major influence on the location of industry and popu-
lation centers in Europe and America. Availability of waterpower determined the location of textile
mill towns in the United States, for example.

1.2.1 WaterWheel to Water turbine

The waterwheel was used, along with windmills, for close to 2000 years as the first major inanimate
prime mover to provide power for industrial applications. This was challenged by the steam engine
after James Watt patented the steam engine in 1781. The steam engine gained quick acceptance for
industrial applications to expand many of the same sectors that had first been established due to
availability of waterpower. In addition, steam engines found application in new sectors, such as for
traction engines to pull locomotives, where hydropower could not be used. The steam engine over-
took waterwheels as the dominant prime mover in the initial phase of the industrial revolution due
to two main reasons: (a) its advantage over waterpower of being able to be sited where it was needed
and wherever coal and wood fuel could be transported and (b) the power output of steam engines
was quickly scaled up, increasing from the initial patented unit of around 10 hp to 10,000 hp within
the relatively short span of a century.
The development of the modern water turbine, starting in the early 19th century and around
50 years after the steam engine, allowed for the development of hydropower as a large-scale source of
power to compete with steam engines wherever water resources were available. The turbine, named
so by French engineer Claude Burdin, was developed to efficiently extract energy from water through
the use of scientific principles, manufacturing methods, and advances in metallurgy developed during
the industrial revolution. Using several designs, the modern water turbine was able to generate power
efficiently by exploiting hydropower resources covering a large range of head and flow situations.
The waterwheel had been able to make use of larger heads of water and higher water flows by
increasing its diameter and width. This put a practical limit on pressure heads and water flows and
corresponding output horsepower, which could be utilized for power generation. The large-size
wheel also resulted in low speed, which required significant gearing up, especially for electrical
power generation. Penstock pipes, which could channel large heads of water to make the entire
pressure available right at the turbine, allowed a relatively small runner wheel to transfer a large
amount of power to its shaft by rotating at high speed. The first practical modern turbines, known
as reaction turbines, were developed to extract power directly from water under pressure in the
period 1827–1837, building on the mathematical fundamentals of operation of hydraulic machines
developed by Euler in the 1750s. This breakthrough was followed by the development of impulse
turbines, which were able to extract power efficiently from high-velocity jets of water hitting the tur-
bine runner. Table 1.1 lists timelines for the development of the most well-known designs of modern

* http://www.ieahydro.org/What_is_hydropower’s_history.html
Random documents with unrelated
content Scribd suggests to you:
The Project Gutenberg eBook of Lord Lister No. 0008:
In de Catacomben van Parijs
 This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and
most other parts of the world at no cost and with almost no
restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
under the terms of the Project Gutenberg License included with this
ebook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
United States, you will have to check the laws of the country where
you are located before using this eBook.

Title: Lord Lister No. 0008: In de Catacomben van Parijs

Author: Kurt Matull

Theo von Blankensee

Release date: January 23, 2022 [eBook #67236]

Most recently updated: April 5, 2022

Language: Dutch

Original publication: Netherlands: Roman- Boek- en Kunsthandel

Credits: The Online Distributed Proofreading Team at

https://www.pgdp.net/ for Project Gutenberg

*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK LORD LISTER NO.

0008: IN DE CATACOMBEN VAN PARIJS ***
[Inhoud]

[1]

[Inhoud]

☞ Elke aflevering bevat een volledig verhaal. ☜

UITGAVE VAN DEN „ROMAN-BOEKHANDEL VOORHEEN A. EICHLER”, SINGEL 236,—
AMSTERDAM.

[Inhoud]
IN DE CATACOMBEN VAN PARIJS.
EERSTE HOOFDSTUK.
 DE VLUCHT.
Een dikke mist, die als een ondoordringbare sluier steden en dorpen
omhult, hing boven de straten van Londen.

Hij drong de huizen binnen en de groote overkapping van het Victoria

station scheen deze zware wolken te willen opzuigen, zoodat zelfs het
heldere schijnsel der electrische booglampen niet in staat was, het perron
te verlichten.

Het was acht uur in den morgen.

De trein, die naar Dover rijdt in aansluiting op de booten welke naar

Frankrijk varen, stond voor het vertrek gereed.

Het voorste gedeelte van den trein verdween in het halfdonker van den
mist, die op dit oogenblik nog zwaarder scheen te zijn geworden en die als
een beschermende sluier twee mannen omhulde, welke met vlugge
schreden over het perron liepen.

De oudste der twee, een slanke elegante persoonlijkheid met een vollen
blonden baard, wierp zijn citybag in een openstaande coupé eerste klasse.
Daarop wendde hij zich tot zijn metgezel, tot wien hij op zachten, maar
beslisten toon sprak:

„Charly, ik waarschuw je! Keten je jong leven niet aan het avontuurlijke
bestaan, dat mij wacht!”

De andere scheen deze woorden nauwelijks te hooren en met nog meer

overtuiging vervolgde de spreker:

„Blijf hier, Charly, ik neem het je niet kwalijk.…”

Hij wilde nog meer zeggen, maar de jongste, in wiens baardeloos, bleek
gelaat twee donkere oogen schitterden, viel hem in de rede:
„Wat beteekent dit? Ik ga mee en daarmee uit!”

Hij zette zijn reistaschje op de bank naast dat van zijn reisgezel.

Daarop namen beiden zonder een woord te spreken plaats.

Het was twee minuten voor het tijdstip van vertrek en reeds sloten de
conducteurs de coupé-deuren, toen plotseling verscheiden
courantenjongens voor den gereedstaanden [2]trein verschenen en, terwijl
zij de extra-nummers der morgenbladen in de hoogte hielden, luid
schreeuwden:

„Raffles is ontdekt!”

„1000 pond belooning!”

„Raffles is dezelfde als Lord Edward Lister!”

„Een Engelsch edelman als misdadiger!”

„Raffles is ontsnapt!”

Ook de beide juist ingestapte reizigers hoorden deze uitroepen, maar

alleen Charly scheen zich hierover te verontrusten, zijn oudere vriend
luisterde slechts met een spotachtig lachje naar de nieuwtjes der
courantenjongens.

Hij stond op en opende het raampje der coupédeur.

Terwijl hij twee geldstukjes uit zijn zak te voorschijn haalde, riep hij een
der jongens, die juist uit den nevel voor hem opdook, en kocht een
courant.

Daarop klonk het sein tot vertrek en de trein zette zich in beweging.

En terwijl nog het geroep: „Raffles is ontdekt!” „Duizend pond belooning!”

over het perron weerklonk, verliet Lord Edward Lister, alias Raffles,
dezelfde voor wiens inhechtenisneming de Londensche politie die hooge
som had uitgeloofd, vergezeld door zijn vriend en secretaris Charly Brand,
de Engelsche hoofdstad om zichzelf aan gene zijde van het kanaal in
veiligheid te brengen.

De „Senegambia”, een kleine, onooglijke stoomboot, die niet in staat

scheen te zijn om de gevaren van het kanaal te trotseeren, verliet de reede
van Dover.

De dikke mist scheen te zullen optrekken. De krijtrotsen der Engelsche

kust waren nog zichtbaar, toen het bloote oog reeds de havenwerken van
Calais kon onderscheiden.

Lord Lister was alleen aan boord gegaan en Charly Brand had den
overtocht op het schip aanvaard, alsof hij den ander in het geheel niet
kende.

Men moest op alles zijn voorbereid en hoewel Raffles geen grooten dunk
had van de speurkunst der hem vervolgende Engelsche politie, liet hij toch
niet na, zijn spoor zooveel mogelijk uit te wisschen.

Hij kon er wel zeker van zijn, dat de havenautoriteiten der Vereenigde
Koninkrijken langs telegrafischen weg op de hoogte waren gebracht van
een zeer volledig signalement van den vluchteling en zijn vriend.

In dit opzicht had Lord Lister echter zijn maatregelen genomen.

Een valsche baard, die op zeer kunstige wijze was vervaardigd en

bevestigd en een parafine-inspuiting, die het mogelijk maakte, zijn neus
een anderen vorm te geven, hadden hem zoo verschillend gemaakt van
het signalement, dat zijn eigen moeder hem niet herkend zou hebben.

Hij was bovendien in het bezit van een Amerikaansche pas, die hem
legitimeerde als burger der Vereenigde Staten, Harrison en het viel Raffles
gemakkelijk, de woorden zoo uit te spreken als dat den Yankees eigen is.

Toen de trein in Dover was aangekomen, hadden Raffles en Charly de

coupé verlaten als twee elkaar vreemde menschen, die toevallig een
eindweegs hebben samengereisd.
Bij den uitgang van het perron had Lord Lister de politiebeambten
opgemerkt, die alle passagiers met wantrouwende blikken opnamen.

Op gerekten Amerikaansch-Engelschen toon had hij een kruier geroepen

en hem bevolen, zijn bagage aan boord te brengen.

Hij onderhield zich nog eenigen tijd in Yankee-dialect met den man, die;
zijn reistasch dragend, naast hem voortliep en kwam zoo ongehinderd
langs de spiedende beambten.

Even gemakkelijk was Charly hen gepasseerd, want zijn signalement was
niet opgegeven en niemand lette dus op hem.

De boot doorkliefde met tamelijke snelheid de golven van het kanaal.

Lord Lister bevond zich op het achterdek en, als onverschillig

ronddrentelend, naderde Charly hem. [3]

Dicht bij zijn vriend bleef hij staan om met groote belangstelling in het
water te kijken.

Het achterdek was geheel verlaten en niemand was getuige van het
gesprek, dat beide vrienden, zonder elkaar aan te zien, samen voerden.

De Lord sprak:

„Ik heb er ernstig over nagedacht, wij moeten voorloopig van elkaar
scheiden.”

„Is dat dringend noodig?” klonk het van Charly’s lippen.

„Ja,” antwoordde Lord Lister. „De couranten vermelden, dat Raffles met
zijn secretaris is gevlucht, maar van jou is geen signalement opgegeven.

„Ik moet voorzichtig zijn en zal mij in Parijs zoolang verbergen, totdat mijn
valsche baard door een echten vervangen is. Met behulp van parafine-
inspuitingen zal ik mijn neus dezen vorm laten behouden en met mijn
sterken baardgroei kan ik stellig over drie weken zonder vrees weer
opduiken.”

„En wat moet ik in dien tijd doen?” vroeg Charly.

„Ik leg hier op de bank de portefeuille met de 50,000 pond, die ik de

verzekeringmaatschappij heb afhandig gemaakt. Als ik wegga, neem jij ze
op, je neemt in Calais een andere coupé dan ik en reist naar Parijs. Daar
neem je je intrek in het Hotel Regina onder den naam Mc. Allan en je geeft
je uit als een rijke Schot, die voor zijn pleizier voor een paar weken naar
Parijs is gekomen. Je leeft daarnaar, betoont je zeer vrijgevig en
bekommert je verder niet om mij.”

„En wat gebeurt er met jou?” informeerde Charly Brand op angstigen toon.

„Ik heb nog 2000 pond bij mij, dat is meer dan voldoende om in die drie
weken alles in het werk te stellen om alle mogelijke sporen uit te
wisschen.”

En zonder verder eenig antwoord af te wachten, legde Lord Lister de

zwarte portefeuille, die de banknoten bevatten, op een der houten
stoeltjes vlak bij hem en wandelde naar de kajuitstrap, die naar het kleine
rooksalon leidde.

Charly naderde het vouwstoeltje, nam de portefeuille op en stak deze in

zijn borstzak.

Als mijmerend bleef hij een paar minuten zitten, starend naar de zich
steeds meer verwijderende Engelsche kust.

Daarop stond hij op en begaf zich naar het middendek, waar meerdere
passagiers het zich op breede ruststoelen gemakkelijk hadden gemaakt.

Op een dezer stoelen rustte een jong meisje; haar slanke gestalte was in
een plaid gehuld, die haar tegen den frisschen zeewind beschutte.

Haar gezichtje, dat ondanks het lichtblonde haar zeer interessant was,
werd overschaduwd door een breede Engelsche reispet, die door een
langen, onder de kin vastgeknoopten sluier, werd vastgehouden.

Charly kon niet nalaten zijn oogen eenigen tijd op het aantrekkelijke
wezentje te laten rusten.

Een groote bekoring ging van deze geheele verschijning uit. Uit de plaid,
die de japon bedekte, kwamen twee kleine laarsjes te voorschijn, welke
een paar allersierlijkste voetjes nauw omsloten. Een plotselinge windruk
liet af en toe de fijne enkels zien en wanneer dan de hand van onder de
plaid te voorschijn kwam, ontdekte men onder den dunnen zijden
handschoen de sierlijke, slanke vingers.

De dame, die tot nu toe rustig in haar stoel had gelegen, scheen te voelen,
dat zij de opmerkzaamheid trok.

Zij keek op en een lange, uitdagende blik van haar donkere oogen, die
zeldzaam afstaken bij het blond der haren, viel op Charly.

Deze wendde zich nu af, als vreesde hij, door het aanknoopen van galante
avonturen hier de attentie te trekken.— — —

De „Senegambia” liep de haven van Calais binnen en op zeer korten

afstand van de aanlegplaats stond reeds de trein naar Parijs gereed.

Raffles stond al voor een eerste klasse coupé in de zijgang van den trein
en hij kon niet nalaten te glimlachen, [4]toen hij zag, dat zijn vriend Charly
Brand in de aangrenzende coupé plaats nam, te zamen met de pikante
schoonheid, die ook hem aan boord reeds was opgevallen.

De trein zette zich in beweging.

Lord Lister trok zich terug in de coupé. Als Mc. Allan misschien van plan
was om zijn rol als rijke Schot in Parijs te spelen met behulp van een
galante dame, had hij daar niets tegen. Hij gunde den armen jongen,
wiens aanhankelijkheid hem trof, gaarne dat pleizier.

In Amiens, het eerste station van beteekenis, kocht Lord Lister het
Parijsche morgenblad, dat aan het station werd verkocht en tot zijn groote
voldoening zag hij, dat de Parijsche pers zich niet minder dan de
Londensche verdiepte in gissingen omtrent het geheimzinnige bestaan van
Raffles—Lord Lister.

Hij gevoelde zich nog veiliger toen hij bemerkte, dat het signalement der
Fransche bladen even weinig met zijn vermomd uiterlijk overeenstemde als
dat der Engelsche.

De trein stoomde het reuzenstation St. Lazare te Parijs binnen, waar het
licht der electrische lampen schitterde.

Lord Lister had het perron verlaten en was juist van plan, in een rijtuig
plaats te nemen, toen hij nog eens om zich heen keek om zijn vriend in de
menschenmassa te zoeken.

Hij zag hem en weer vloog een glimlach over zijn gelaat.

Charly Brand stond op korten afstand van hem, voor een geopend rijtuig
en hielp de blonde dame instappen. Daarop riep hij den koetsier een adres
toe, dat de Lord door het lawaai om hem heen niet kon verstaan, nam bij
de dame plaats en het rijtuig rolde weg.

Lachend steeg Raffles in zijn huurrijtuigje en reed naar het hotel, dat hij
den koetsier had opgegeven. [5]

[Inhoud]
TWEEDE HOOFDSTUK.
 GESTOLEN GOED GEDIJT NIET.
Reeds vier dagen was Raffles in Parijs. Reeds vier dagen lang genoot hij in
het steeds groeiende gevoel van veiligheid, dat zich van hem meester
maakte bij het lezen der courantenberichten over zijn eigen
aangelegenheden.

Hij had in Montparnasse een kamer gehuurd in een tweederangs hotel.

Lord Lister stond voor den smallen ingang van zijn hotel en dacht er over
na, hoe hij den avond zou doorbrengen.

Hij verveelde zich en het speet hem, voor zoo langen tijd het gezelschap
van Charly te moeten missen.

Het was halfvijf en de eerste avondbladen moesten reeds zijn verschenen.

Raffles liep naar de naastbijzijnde courantenkiosk en ontvouwde, langzaam

voortloopende, het daar gekochte blad, terwijl zijn blik langs de kolommen
vloog.

Plotseling bleef hij staan.

Zijn oog bleef rusten op het met vette letters gedrukte opschrift van een
klein stadsbericht, waarvan de inhoud hem sterk interesseerde.

Daar stond in dikke letters:

Poging tot zelfmoord in Hotel „Regina”.

Een rijke Schot wordt bij een galant

avontuur geplunderd en tracht, uit
 wanhoop, zich van het leven te
berooven.

Raffles had moeite om zichzelf te beheerschen.

Geen twijfel mogelijk, deze rijke Schot, van wien hier sprake was, moest
Charly Brand zijn.

Met koortsachtige haast vloog hij het artikel door, dat zijn vermoeden
bevestigde.

De Schot heette Mc. Allan, hij had getracht, zich een kogel door het hoofd
te jagen en was zwaar gewond naar het St. Louis hospitaal gebracht.

Raffles aarzelde geen oogenblik. Hij sprong in een rijtuig en 20 minuten

later bevond hij zich aan den ingang van het ziekenhuis.

Zonder veel moeite gelukte het hem, aan het bed van Charly te worden
toegelaten.

De ongelukkige was bij zijn volle bewustzijn. De kogel, die in het

achterhoofd was gedrongen, was door de doktoren reeds verwijderd en
het levensgevaar geweken.

Toen Raffles binnentrad, kwamen Charly Brand de tranen in de oogen.

De jonge dokter, die Raffles had binnengebracht, verwijderde zich

bescheiden en nauwelijks waren de beide vrienden alleen, toen Charly
snikkend vertelde, wat er met hem was gebeurd.

Hij had zich aangesloten bij de vrouw, die hem was opgevallen aan boord
der „Senegambia”.

Nadat zij eerst herhaaldelijk had geweigerd, had zij den tweeden dag er in
toegestemd, met hem naar het theater te gaan.

Charly had minder het plan gehad om galante avonturen te zoeken dan
wel om de hem door Lord Lister [6]opgedragen rol van overmoedigen
rijkaard goed te spelen.

Na het einde der voorstelling had de auto der dame op hem gewacht.
Charly was ingestapt en glimlachend had de blonde dame hem uit een
gevulde bonbonnière gepresenteerd. Met haar welgevormd blank handje
had zij hem een der bonbons in den mond geduwd.

Verder wist Charly niet wat er met hem gebeurd was.

Hij moest in het rijtuig zijn ingeslapen en om vijf uur in den morgen vond
een agent van politie hem op den hoek van de Rue Rivoli, in de buurt van
zijn hotel.

Hij lag daar op de straatsteenen, tegen een muur geleund.

De portefeuille met 49,000 pond erin, was verdwenen, andere voorwerpen

van waarde en eenige biljetten van honderd francs, die hij in zijn vestzak
droeg, had men in zijn bezit gelaten.

Nadat men hem in het hotel had gebracht, was hij eerst tot het volle besef
gekomen van hetgeen met hem was voorgevallen.

Het ontzettende feit stond hem helder voor oogen: hij had den hem
toevertrouwden schat verloren.

Wanhoop greep hem aan, hij wilde zichzelf een kogel door het hoofd
jagen, maar het schot faalde en bracht hem slechts een verwonding toe,
zonder hem te dooden.

Raffles had naar het verhaal van Charly geluisterd, zonder hem in de rede
te vallen.

„Goddank!” riep hij uit, „dat je hand beefde en je je plan dus niet hebt
kunnen volvoeren! Hoe kan men zoo dom zijn, mijn jongen, zich om een
beetje geld van het leven te willen berooven!”

Met vochtige oogen keek Charly hem aan.

„Je vergeeft mij dus, Edward?”

„Och kom, er valt niets te vergeven,” antwoordde Raffles. „Ik voel

verbazend veel lust om in dit speciale geval de rol van Sherlock Holmes te
spelen om die nobele dame en haar medeplichtigen, want die moet zij
hebben, op te sporen en hun, als het kan, weer een deel van het geroofde
af te nemen.

„Je weet zeker niet, welken weg de auto nam?”

„Neen, ik heb er geen flauw vermoeden van, want ik ben blijkbaar

onmiddellijk na het gebruik van den bonbon ingeslapen,” sprak Charly.

„Nu, ik heb de schoone dame aan boord gezien en zou haar onder elke
vermomming terugkennen. Mocht het toeval mij op haar weg brengen, dan
kan je er zeker van zijn, dat ik het broeinest van ongerechtigheden
opspoor.”

„Wat wil je gaan doen?” vroeg Charly angstig.

„Voorloopig niets!” antwoordde Lord Lister.

„Ik zal alleen zorgen, dat ik op een dergelijk toeval ben voorbereid en niet
het slachtoffer word van haar slaapmiddeltjes. Daarbij zou ik niet gaarne
willen dat de politie zich met mij bemoeide. Voorloopig zou ik liever niets
met die heeren te maken hebben.”

Charly glimlachte.

„Heeft men je reeds ondervraagd?” vroeg Raffles plotseling.

„Neen, nog niet,” sprak de patiënt, „maar dat zal vanavond geschieden.
Men heeft mij het bezoek van den commissaris al aangekondigd.”

Raffles scheen een oogenblik ernstig na te denken.

„Vertel hem wat je wilt,” zei hij eindelijk, „maar in geen geval de waarheid;
breng hem zoover mogelijk van het spoor, want ik wil zelf deze zaak
ongestoord en op mijn gemak uitpluizen. Begrepen?”

Charly knikte.

Een zucht van verlichting ontsnapte den jongen man, nu zijn vriend hem
geen enkel verwijt had gemaakt.

„Ik ga nu heen en kom je morgen weer bezoeken,” sprak Raffles,

opstaande.

Daarop drukte hij Charly met eenige vriendelijke woorden de hand en

vertrok.

De Acacia-allée in het Bois de Boulogne is des morgens tusschen 11 en 12

de verzamelplaats van de [7]elegante leegloopers van beiderlei kunne,
welke in Parijs talrijker zijn dan ergens ter wereld.

Dames uit den goeden stand begeven zich hierheen slechts in gezelschap
van heeren, terwijl de vertegenwoordigsters der demi-monde en van de
tooneelwereld hier alleen of vergezeld door haar luxehondjes flaneeren.

Het gewirwar van menschen was heden bijzonder druk in de Acacia-allée.

Ruiters en wandelaars passeerden elkaar in bonte rijen, terwijl elegante
voertuigen heen en weer ratelden over den met herfstbladeren bedekten
rijweg.

Op een der gehuurde stoelen, die aan weerskanten van den weg gereed
stonden, zat een eenzaam toeschouwer.

De naar Yankee-mode verzorgde baard, de zware wenkbrauwen en de

groote neus met te breede punt verrieden duidelijk den Amerikaan, terwijl
de degelijke en tevens elegante kleeding het type voltooide.

De man maakte den indruk, zeer geblaseerd en rijk te zijn en wie hem
daar zoo vol aandacht met zijn heldere, grijsblauwe oogen de voorbij
wandelende dames zag opnemen, moest wel denken, dat hij hierheen
gekomen was om aangenaam, vrouwelijk gezelschap te zoeken.
Daar naderde aan het einde van de laan een elegante equipage.

De dame, die de paarden mende, een typische blondine, wier opvallend

eenvoudig toilet haar fijnen smaak verried, scheen in deze omgeving nog
onbekend te zijn, want, in tegenstelling met de andere vrouwen, groette
niemand haar.

Toch scheen zij de algemeene attentie te trekken en toen de Amerikaan

vanuit zijn stoel de schoone wagenbestuurster opmerkte, stond hij op, om
haar beter te kunnen zien.

De blondine sprong, toen zij tot in het midden der allee was gereden, met
een sierlijke beweging uit het rijtuig. Zij wierp den groom, die op de
achterbank zat de teugels toe en begaf zich naar het wandelpad.

De eenzame toeschouwer hield zijn blikken onafgewend op haar gevestigd.

Met gespannen aandacht volgde hij al haar bewegingen en zag hij, hoe zij
onderzoekend naar de heeren keek, die haar glimlachend voorbijgingen.

Geen hunner scheen haar echter te kunnen bekoren en zoo was zij den
Amerikaan genaderd, die haar met een langen blik en bijna onmerkbaar
glimlachje in de oogen keek, terwijl hij beleefd zijn hoed voor haar afnam.

Een knikje en een aanmoedigende blik uit de donkere oogen was zijn
belooning.

Hij naderde haar en in onberispelijk Fransch, met een licht Amerikaansch

accent, sprak hij:

„Madame, ik ben u dankbaar, voor de wijze waarop gij mijn onbeleefden

groet beantwoordt.”

„Ah! Gij zijt een Amerikaan,” antwoordde de dame glimlachend en nog

voordat hij haar had kunnen antwoorden, vervolgde zij:

„Als gij wilt, gaan wij samen in „Café de Madrid” dejeuneeren.”

„Ik voeg mij natuurlijk naar al uw wenschen,” antwoordde de galante
Amerikaan.

De dame keerde zich om, de equipage werd door den groom tot aan den
rand van het voetpad gestuurd, zij nam plaats en greep de teugels.

Met een welsprekende handbeweging noodigde zij den Amerikaan uit, de

plaats aan haar zijde in te nemen.

Raffles, want hij was het, reed met de avonturierster, die hij dadelijk had
herkend als de schoone van de „Senegambia”, naar het „Café de Madrid”.

De maaltijd was afgeloopen.

De kellners, die op geruischlooze wijze de gasten van het dure Café de

Madrid bedienden, plaatsten de Mokkakopjes op het tafeltje, waaraan
Raffles en zijn elegante dame hun maaltijd hadden gebruikt.

Het onderhoud vlotte uitstekend, maar Raffles had alle reden om zich te
verbazen. Elke poging die hij [8]aanwendde om het gesprek een min of
meer pikant tintje te geven, leed schipbreuk.

Raffles stond voor een raadsel.

Deze vrouw, die zich door hem had laten aanspreken als een geslepen
demi-mondaine, gedroeg zich nu als een dame uit de beste kringen. En
toch was hij er zeker van dezelfde persoon tegenover zich te hebben, die
Charly tot haar slachtoffer had gemaakt.

Haar uitnoodiging echter, om des avonds de opera met haar te gaan

bezoeken, verdreef zijn twijfel weer. Hij beloofde het haar en beiden
stonden op om heen te gaan.

Zijn aanbod om haar naar huis te mogen geleiden, wees zij af, evenals zijn
voorstel om haar des avonds af te halen. Zij verzocht hem, tegen acht uur
bij de trap der groote opera op haar te willen wachten.
Daarop nam zij in de sierlijke equipage, die buiten wachtte, plaats, nam de
teugels uit de handen van den groom en na een gracieus hoofdknikje der
dame verwijderde het rijtuig zich en was weldra uit de oogen van den
verbaasden Raffles verdwenen. [9]

[Inhoud]
DERDE HOOFDSTUK.
 IN HET HOL VAN DEN LEEUW.
De voorstelling in de Groote Opera was afgeloopen.

In het heldere licht der electrische lampen bewoog zich een onafzienbare
menschenmenigte langs den boulevard, zoodat de groote stroom
operabezoekers, die het gebouw verliet, zich onmerkbaar hierin oploste.

Lord Lister schreed door de middelste vestibule aan de zijde van zijn
laatste verovering.

Een wijde zwarte avondjas hing over zijn schouders en bedekte slechts
weinig van het keurige avondtoilet, dat zijn rijzige gestalte zeer voordeelig
deed uitkomen.

Zijn gezellin, wier prachtige japon zichtbaar was onder den losjes
omgeslagen witten theatermantel, wendde zich nu tot haar nieuwen
vriend.

„Ik heb mijn automobiel besteld en als gij er lust in hebt, soupeeren wij in
mijn huis, ik heb alles in gereedheid laten brengen.”

Met een vriendelijken glimlach nam Raffles de uitnoodiging aan.

Hij voelde, dat het beslissende oogenblik gekomen was en dat men hem
een dergelijk lot had toegedacht als zijn vriend Charly ten deel was
gevallen, die nu reeds 14 dagen geleden, volkomen hersteld, het hospitaal
had verlaten.

Lord Lister had zijn vriend niet medegedeeld, dat hij de rooveres op het
spoor was.

„Hier staat mijn auto,” sprak de dame, op een der vele gereedstaande
motorwagens wijzende.
„Naar huis!” riep zij tot den kleinen, mageren chauffeur; galant opende
Lord Lister de coupédeur en hielp haar instijgen.

Hij overtuigde zich ervan, met een greep in zijn jaszak, dat zijn pistool daar
tot zijn beschikking was, daarop nam hij naast de dame plaats en de auto
sloeg den weg naar de Champs Elysées in.

Raffles haalde een gouden cigaretten-étui uit zijn vestzak en sprak tot de
schoone blondine:

„U permitteert zeker wel, dat ik een cigarette rook?”

„O, ik wilde u mijn bonbons juist aanbieden,” antwoordde zij en een kleine
bonbonnière werd te voorschijn gehaald.

Lord Listers hart bonsde, want nu was het kritieke moment gekomen.

„Laat ons ruilen, Madame. Ik neem uw bonbon, als gij met uw klein
mondje een paar trekjes aan mijn cigarette doet”

„Als gij het graag wilt,” klonk het lachend en twee rijen paarlen schitterden
tusschen haar lippen. Hij stak een cigarette tusschen haar lippen en gaf
haar vuur. Terwijl zij den tabaksrook met lange trekken opzoog, namen
haar met ringen getooide, blanke vingers een bonbon uit het sierlijke
doosje en hielden deze aan den mond van haar cavalier.

Raffles kende de uitwerking van deze snoeperij. Voorzichtig hield hij de

bonbon tusschen zijn tanden en terwijl hij zich boog om de hand van zijn
dame te kussen, liet hij het gevaarlijke verdoovingsmiddel in zijn
rechterhand vallen.

Met leegen mond zette hij nog eenige oogenblikken de kauwbeweging

voort.

Met groote voldoening zag hij, dat de dame zijn cigarette alle eer bewees.
[10]
Daarop leunde hij in de kussens terug en sloot schijnbaar de oogen, den
blik echter tusschen de nauwelijks geopende oogleden onafgewend op zijn
gezellin gevestigd houdende.

Hij zag duidelijk, hoe zij met een duivelsch lachje naar hem keek.

Een oogenblik wachtte zij nog, toen stond zij op, draaide het electrische
licht, dat in de auto brandde, uit en gaf door een telkens herhaald kloppen
tegen een der vensters, den chauffeur een teeken.

Het rijtuig had intusschen de Place de la Concorde bereikt en sloeg nu den

weg in naar de Champs Elysées.

De cigarette, die een sterk werkend slaapmiddel bevatte, moest nu

spoedig gaan werken om het plan van Raffles te doen gelukken, want hij
had geen flauw vermoeden, hoelang de rit nog kon duren.

Nu bemerkte hij opeens, dat de dame achteroverleunde en in die houding

onbeweeglijk bleef liggen.

Om zekerheid te hebben, trapte hij, schijnbaar in diepen slaap verzonken,

op haar voet, maar zij bewoog zich niet.

Nu stond hij op en boog zich over haar heen; zij was vast ingeslapen en
Raffles wist, dat zij in de eerste tien uur niet zou ontwaken.

Vastberaden trok hij zijn wijde avondjas uit; de revolver bracht hij in veilige
bewaring in een zijner broekzakken.

Hierop nam hij haar den lichten theatermantel van de schouders en sloeg
zijn jas om haar heen, waarin hij haar zoodanig hulde, dat haar japon
geheel bedekt was. Haar mantel sloeg hij losjes om, zoodat hij het
kleedingstuk elk oogenblik zonder eenige moeite van zich af zou kunnen
werpen.

Nu keek hij door het raampje naar buiten.

De auto was juist een der breede lanen van het Bois de Boulogne
ingereden en Raffles begreep uit de verminderde snelheid, dat zij het doel
van den tocht naderden.

Aandachtig keek hij naar buiten en kon, ondanks de onvoldoende

verlichting, de huisnummers onderscheiden.

De auto bleef staan; een enkele blik vertelde Raffles, dat het huis, voor
welks tuinhek zij zich bevonden, het nummer 117 droeg.

De chauffeur gaf met zijn hoorn een teeken, het hek scheen zich
automatisch te openen en de auto reed langzaam naar binnen tot vlak
voor de hooge, ruime poort van het gebouw.

Raffles zag, hoe de gedaante van een ouden man uit de geopende deur te
voorschijn kwam en hij kon duidelijk hooren, dat de chauffeur den ouden
man toefluisterde:

„Hij is verdoofd, Tatiana heeft mij het teeken gegeven.”

De auto was nu door de poort naar binnengereden, de breede deuren

waren weer dichtgevallen en Raffles kon bij het licht der beide
autolantaarns zien, hoe de chauffeur van den bok sprong en met den oude
het portier naderden.

Het beslissende oogenblik was gekomen.

Raffles rechterhand omklemde krampachtig zijn revolver en terwijl hij met

de linker van binnen de deur opende, fluisterde hij met gedempte stem:

„Pst, zachtjes aan!”

Bij deze woorden tilde hij de in zijn jas gehulde vrouwengestalte in de

armen der beide mannen.

Doordat het licht in de auto niet meer brandde, was het hun beiden
onmogelijk, iets van het bedrog te ontdekken. Zij waren onmiddellijk
gereed om hun prooi mee naar binnen te nemen en juist hadden zij met
hun vermeend slachtoffer den lichtcirkel der beide rijtuiglampen bereikt,
toen een donderende stem hun toeriep:

„Halt!”

Vol ontzetting keken zij om.

Verlamd van schrik lieten zij hun last vallen.

Voor hen, geleund tegen de auto, stond een man, in rok gekleed, die hun
met dreigend gebaar zijn revolver voorhield. [11]

Een enkele blik op de gestalte die aan hun voeten lag, verklaarde hun wat
er was gebeurd!

Voordat nog een enkel woord over hun lippen was gekomen, klonken op
gebiedenden toon Raffles’ bevelen:

„Neemt die vrouw op en draagt haar in huis, ik volg u en bij den minsten
tegenstand schiet ik u beiden neer. Dit wapen is voldoende om er zeven
schurken het levenslicht mee uit te blazen.”

De oude man trachtte op stamelenden toon iets te antwoorden, maar

reeds klonk het:

„Geen woord, of ik schiet. Vooruit, doet, wat ik u beveel!”

Bevend van angst namen de mannen het roerlooze lichaam op en, door
Raffles gevolgd, die het pistool in de eene en zijn electrische zaklantaarn in
de andere hand hield, zette de groep zich zwijgend in beweging.

Zij gingen een trapje op, dat naar een glazen deur leidde. Hierdoor
kwamen zij in een vestibule, welke flauw verlicht was door een enkel
electrisch lichtje.

Op deze vestibule, die met dikke tapijten was belegd en waaraan

gemakkelijke Engelsche clubstoelen een zekerde behaaglijke gezelligheid