Grade 6 Mathematics Text Book 61fa0af1e6292 Pages
Grade 6 Mathematics Text Book 61fa0af1e6292 Pages
34
56 + 9
3 ÷ × 6
2 ia:dkSh w.h
fuu mdvu wOHhkh lsÍfuka Tng"
² mQ¾K ixLHdjl tla tla b,lalu msysgk ia:dkhg wod< ia:dkSh
w.h oek .ekSug"
² mQ¾K ixLHdjl tla tla b,lalfuka ksrEmKh jk w.h oek
.ekSug iy
² ì,shk l,dmh f;la ixLHd lshùug yd wl=ßka ,sùug
yelshdj ,efí'
8
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
tkï 3 yd 5 hk tla tla b,lalu msysgk ia:dkh wkqj ,efnk ixLHd
tlsfklg fjkia fõ'
oeka wms ixLHdjl" tla tla b,lalu msysgk ia:dkhg wod< ia:dkSh
w.h;a" tla tla b,lalfuka ksrEmKh jk w.h;a meyeÈ,s lr .ksuq'
² mn¿ ;sia myla f.k oyh ne.ska je,aj,g weuqKQ úg oyfha mn¿
je,a 3la ,efnk w;r" mn¿ 5la b;sß fõ'
tla tla ia:dkh y;/ia fldgqjlska i,l=Kq fldg" 35ys tla tla
b,lalfï ia:dkh my; rEmfha olajd we;'
oiia:dkh tlia:dkh
3 5
oiia:dkfha b,lalu tlia:dkfha b,lalu
9
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
35" .Kl rduqjlska ksrEmKh lruq'
10 tAjd 1 tAjd
tf,i u"
53 = 10 tAjd 5 + 1 tAjd 3 = 50 + 3 o
65 = 10 tAjd 6 + 1 tAjd 5 = 60 + 5 o
99 = 10 tAjd 9 + 1 tAjd 9 = 90 + 9 o fõ'
.Kl rduqjl tla l+rla i|yd fhÈh yels jeä u .Kl ixLHdj
9ls'
10
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksoiqk 1
tu b,lalu msysgk tu b,lalfuka
ixLHdj b,lalu
ia:dkfha ku ksrEmKh jk w.h
45 4 oiia:dkh
''''''''''''''''''''''''''' 40
''''''''''''
45 5 tlia:dkh
''''''''''''''''''''''''''' 5
''''''''''''
30 0 tlia:dkh 0
'''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''
2'1 wNHdih
11
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
túg" —ishh˜ b,lalï Ndú; lrñka ia:dk ;=kla
fhdodf.k 100 f,i ,shkq ,efí'
100 tAjd 10 tAjd 1 tAjd
245ys 5 msygs kafka tlia:dkfha fõ' 245ys 5ka ksrEmKh jk w.h = 1 tAjd 5 = 5
254ys 5 msygs kafka oiia:dkfha fõ' 254ys 5ka ksrEmKh jk w.h = 10 tAjd 5 = 50
s kafka ishia:dkfha fõ' 524ys 5ka ksrEmKh jk w.h = 100 tAjd 5 = 500
524ys 5 msyg
12
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
oeka wms 2" 4" 5" 6 iy 7 hk b,lalï" ia:dk myl fhdoñka ,shk ,o
67524 ixLHdfõ tla tla b,lalu msysá ia:dkh kï lruq'
h
d k h h
y ia: dk dkh dkh a:dk
o ia: ia: ia: i
oi oy ish oi tl
6 7 5 2 4
tlia:dkfha b,lalu
oi oyia:dkfha b,lalu oiia:dkfha b,lalu
oyia:dkfha b,lalu ishia:dkfha b,lalu
ksoiqk 1
5968ys tla tla b,lalfuka ksrEmKh jk w.h ,shkak'
8ka ksrEms; w.h = 1 tajd 8 = 8
6ka ksrEms; w.h = 10 tajd 6 = 60
9ka ksrEms; w.h = 100 tajd 9 = 900
5ka ksrEms; w.h = 1000 tajd 5 = 5000
13
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
2'2 wNHdih
(1) 99601 hk ixLHdfõ"
(i) ol=K; fl<jr isg jï w;g y;rfjkshg fh§ we;s 9ka
ksrEmKh jk w.h lSh o@
(ii) 0 msysá ia:dkhg wod< ia:dkSh w.h lSh o@
(iii) 0ka ksrEmKh jk w.h lSh o@
(iv) ol=K; fl<jr isg jï w;g miafjkshg fh§ we;s 9ka
ksrEmKh jk w.h lSh o@
(2) my; oelafjk j.=j iïmQ¾K lrkak'
ixLHdj b,lalu tu b,lalu msysgk tu b,lalfuka
ia:dkfha ku ksrEmKh jk w.h
7940 9
8095 9
4568 5
1273 7
34856 5
94512 4
94512 5
19085 1
19085 0
5436 5
(3) 4" 5 iy 8 hk tla tla b,lalu tlajrla muKla fhdod .ksñka ,súh
yels ia:dk ;=fka ixLHd ish,a, ,shkak' tu tla tla ixLHdfõ" 8
msysá ia:dkhg wod< ia:dkSh w.h iy 8ka ksrEms; w.h ,shkak'
(4) 2" 4" 5 iy 9 hk tla tla b,lalu tlajrla muKla fhdod .ksñka
,súh yels"
(i) ia:dk y;f¾ úYd,;u ixLHdj ,shkak' tys tla tla b,lalfuka
ksrEmKh jk w.h ,shkak'
(ii) ia:dk y;f¾ l=vd;u ixLHdj ,shkak' tys tla tla b,lalfuka
ksrEmKh jk w.h ,shkak'
14
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
2'3 ixLHd l,dm
15
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
7686975623 hk ixLHdj lshjk wdldrh o úuid n,uq'
m%:ufhka th l,dmj,g fjka lruq'
fuu ixLHdj lshjkq ,nkafka yhish ye;a;E mka ì,shk foish ye;a;E
wg ñ,shk foish wiQ mka oyia yhish ye;a;E yh hkqfjks'
ixLHdjla tlia:dkfha isg jï w;g fufia ia:dk ;=k ne.ska ldKav
lr ,sùu" tu ixLHdj iïu; wdldrhg ,sùu f,i ye¢kafõ'
iïu; wdldrhg ixLHdjla ,sùfï § tla tla l,dmh fjka lr y÷kd
.ekSug l,dm folla w;r l=vd bvla ;nkq ,efí'
ixLHdjla iïu; wdldrhg ,shd .ekSfuka tu ixLHdj myiqfjka
lshjd .; yels jk w;r" tys úYd,;ajh .ek jegySula o ,nd .;
yels h'
igyk # ixLHd ,sùfï § iïu; wdldrh by; oelajQ wdldrhu fõ'
ixLHd ,sùfï § l,dm fjka lsÍug l,dm w;r we;s l=vd bv fjkqjg
fldudjla o fhdod .kakd iuyr wjia:d we;' kuq;a th ixLHd ,shk
iïu; wdldrh fkdfõ'
16
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
idudkH wdldrh iïu; wdldrh
2,854,375 2 854 375
43,529,644 43 529 644
204,007,800 204 007 800
8,430,000,000 8 430 000 000
ixLHd lsysmhla lshjk wdldrh my; j.=fõ oelafõ' tAjd wl=ßka ,shk
wdldrh o thu fõ'
ixLHdjla wl=ßka ,shk wdldrh fyda lshjk wdldrh fyda tys ixLHd
kduh f,i ye¢kafõ'
uqo,a .kqfokq iïnkaO ,smsf,aLkj, § fuf,i uqo, wl=ßka ,shd
oelaùu nyq, j isÿ fõ'
wu;r oekqug
ixLHdj ixLHd kduh jHjydrfha mj;sk fjk;a kdu
100 000 ishla oyi ,laIh
1 000 000 ñ,shkh oi ,laIh
10 000 000 oi ñ,shkh fldaáh
100 000 000 ishla ñ,shkh oi fldaáh
17
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ls%hdldrlu 1
(1) my; j.=fõ ysia;eka iïmQ¾K lrkak'
2'3 wNHdih
(1) my; olajd we;s tla tla ixLHdj iïu; wdldrfhka ,shkak'
(2) l,dmj,g fjka lr olajd we;s" my; oelafjk ixLHd wl=ßka ,shd
olajkak'
l,dmh ixLHdj
ì,shk ñ,shk oyia tAll wl=ßka
(i) 10 040 500 000
(ii) 4 750 050 000
(iii) 1 010 100 500
(iv) 75 004 350 050
(3) my; olajd we;s ixLHd fhdod f.k j.=j iïmQ¾K lrkak'
(i) 76735 (ii) 864657 (iii) 2769812 (iv) 47867619
(v) 763156561 (vi) 6746971256 (vii) 276523164515
18
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
l,dmh ixLHdj
ixLHdj ì,shk ñ,shk oyia tAll wl=ßka
(4) my; olajd we;s tla tla ixLHdj iïu; wdldrhg ,shd" ixLHd
kduh o ,shd olajkak'
(i) 50800435000 (ii) 43050800500 (iii) 585000430
(iv) 300001283 (v) 299000003 (vi) 272000023
(vii) 100200030000 (viii) 553000000 (ix) 47000005
(5) my; wl=ßka olajd we;s tla tla ixLHdj iïu; wdldrhg ,shkak'
(i) ydrish mka oyi (ii) ;=kaish úismka oyia mkaishh
(iii) y;r ñ,shk wgish oyi (iv) yh ì,shk yeg ñ,shkh
(v) oywg ñ,shk úis y;r oyia mky
(1) fuys olajd we;s tla tla ixLHdj" ksoiqfka oelafjk wdldrhg
ia:dkSh w.h weiqfrka úysÿjd ,shkak'
19
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksoiqk
6745 = 1000 tAjd 6 + 100 tAjd 7 + 10 tAjd 4 + 1 tAjd 5
(i) 24 (ii) 40 (iii) 546 (iv) 7163 (v) 92651
(2) my; j.=j iïmQ¾K lrkak'
tu b,lalu msysgk tu b,lalfuka
ixLHdj b,lalu
ia:dkfha ku ksrEmKh jk w.h
(i) 80 341 3
(ii) 64 592 9
(iii) 200 450 2
(iv) 185 340 8
(v) 4 500 000 4
(3) 8" 6" 5" 3 iy 1 hk b,lalïj,ska" tla b,lalula tla jrla muKla
fhdod.ksñka ,súh yels ia:dk y;f¾"
(i) úYd,;u ixLHdj ,shkak' tys 3ka ksrEmKh jk w.h ,shkak'
(ii) l=vd;u ixLHdj ,shkak' tys 3ka ksrEmKh jk w.h ,shkak'
(4) my; olajd we;s tla tla ixLHdj iïu; wdldrhg ,shd" tAjd lshjk
wdldrh o ,shd olajkak'
(i) 450050 (ii) 37504537 (iii) 212345699
(iv) 8432109640 (v) 2003040050 (vi) 143021000
(5) tlsfklg fjkia jQ b,lalï ;=kla Ndú;fhka ,súh yels" wjika
l,dmh ñ,shk l,dmh jk l=vd;u ixLHdj l=ula o@ tu ixLHdj
wl=ßka o ,shd olajkak'
(6) wjika l,dmh ì,shk l,dmh jk úYd,;u ixLHdj l=ula o@ tu
ixLHdj wl=ßka o ,shd olajkak'
idrdxYh
² ixLHdjl tla tla b,lalu msyá s ia:dkhg wod< ia:dkSh w.h
ms<f
s j<ska ol=Kq w; isg jï w;g 1" 10" 100" 1000" 10 000 wdÈ
jYfhka fõ'
² ixLHdjl tla tla b,lalfuka ksrEmKh jk w.h" tu b,lalu
msysá ia:dkh wkqj ;SrKh fõ'
² ixLHdjla iïu; wdldrhg ,shd .;a úg" tu ixLHdj lshùu yd
wl=ßka ,shd oelaùu myiq fõ'
20
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
3 mQ¾K ixLHd u; .Ks; l¾u
fuu mdvu wOHhkh lsÍfuka Tng"
²²mQ¾K ixLHd tl;= lsÍug"
²²mQ¾K ixLHdjlska Bg jvd l=vd mQ¾K ixLHdjla wvq lsÍug"
²²mq¾K ixLHd .=K lsÍug iy
²²mQ¾K ixLHdjla" mQ¾K ixLHdjlska fn§ug
yelshdj ,efí'
Tn oekg bf.k f.k we;s tl;= lsÍu" wvq lsÍu" .=K lsÍu yd fn§u
hk .‚; l¾u" fuu mdvfï § jvd;a úêu;a j Tng bf.k .ekSug
wjia:dj ie,fia'
21
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
fuu tl;= lsÍu wdldr follska meyeÈ,s lr .ksuq'
(1) .Kl rduq u.ska tl;= lruq'
12 iy 13 ixLHd .Kl rduq foll ksrEmKh lruq'
12 13
fuu tla tla .Kl rduqj, ;sfnk tlia:dkfha .Kl ish,a, fjku;a
oiia:dkfha we;s .Kl ish,a, fjku;a" fjk;a .Kl rduqjlg oeuQ
úg my; wdldrhg ksrEmKh fõ'
22
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
oiia:dkfha b,lalu 2 o tlia:dkfha b,lalu 5 o neúka ms<s;=r
25 fõ' tkï" 12 + 13 = 25
23
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksoiqk 1 ksoiqk 2 ksoiqk 3 ksoiqk 4
1 1 1 1 1 2
6 2 7 1 4 5 8 4 5 6 157 + 26 iq¿ lrkak'
1
+2 8 3 +2 9 2 6 3 7 6 1 5 7
1
9 1 0 4 3 8 4 + 12 0 8 + 2 6
11 10 13 14 2 0 4 0 1 8 3
10 14 20 13
fuys olajd we;s mßÈ tla tla ixLHdfõ" tlia:dkfha b,lalï tl
;Srejlg o oiia:dkfha b,lalï tl ;Srejlg o" ishia:dkfha
b,lalï tl ;Srejlg o wdÈ jYfhka tk mßÈ ixLHd ,shd f.k
tl;= l< hq;-= h'
3'1 wNHdih
(1) iq¿ lrkak'
(3) mdi,l msßñ <uhs 486la o .eyekq <uhs 658la o isá;s' tu mdif,a
isák uq¿ <uhs ixLHdj lSh o@
(4) bvul we;s fmd,a .iaj,ska ckjdß udifha § fmd,a f.ä 1846la o
ud¾;= udifha § fmd,a f.ä 1384la o lvk ,È' fuu udi fofla §
lvk ,o uq¿ fmd,a f.ä .Kk lSh o@
24
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(5) im;a;= ksIAmdok wdh;khl ckjdß udifha § im;a;= 1395la o"
fmnrjdß udifha § im;a;= 1426la o ud¾;= udifha § im;a;= 1737la
o ksIamdokh lrk ,È' fï wkqj" udi ;=fka § ksIAmdokh lrk ,o
uq¿ im;a;= ixLHdj lSh o@
(6) jHdmdßlhl= jk ksu,a m<uqjk Èkfha § re 810la o" fojeks Èkfha
§ re 985la o ;=kajeks Èkfha § re 1130la o jYfhka wdodhï ,eî h'
ksu,a fuu Èk ;=fka § u ,enQ uq¿ wdodhu lSh o@
(7) lsß tl;= lsÍfï uOHia:dkhl i÷od Èkhl lsß fnda;,a 974la o"
w`.yrejdod i÷odg jvd lsß fnda;,a 103la o tl;= lf<a kï" i÷od
yd w`.yrejdod Èk fofla § tl;= jQ uq¿ lsß fnda;,a m%udKh lSh o@
fojk rEmfha oe,afjk myka ixLHdj 25ka 12la wvq lsÍfuka o ,nd
.; yels fõ'
25
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
tfla tajd 5ka tfla tajd 2la wvq l< úg tfla tAjd 3ls'
oyfha tAjd 2ka oyfha tajd 1la wvq l< úg oyfha tAjd 1ls'
tA wkqj" ms<s;=frys oyfha tAjd 1la yd tfla tAjd 3la ;sfí'
tkï" ms<s;=r 13 fõ'
ksoiqk 1
iq¿ lrkak'
(i) (ii) (iii)
26
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
mshjr 3 - ishfha tAjd wvq lruq'
1000 100 10 1
tAjd tAjd tAjd tAjd ² ishia:dk ;Srefõ b;sß 6" 8g jvd l=vd fõ'
5 16 14 13 ² tu ksid" oyia:dkfha odfya tAjd 6ka 1la" tkï
6 6 7 4 5 3 ishfha tAjd 10la ishia:dkhg f.k tuq'
-1 8 9 6 ² túg" ishia:dkfha ishfha tAjd 16ls'
8 5 7 ² oyia:dkfha odfya tAjd 5la b;sß fõ' ishfha
tAjd 16ka" ishfha tAjd 8la wvq l< úg ishfha
tAjd 8ls'
1000 100 10 1
tAjd tAjd tAjd tAjd mshjr 4 - odfya tAjd wvq lruq'
5 16 14 13
6 6 7 4 5 3 ² oyia:dkfha b;sß odfya tAjd 5ka" odfya tAjd 1la
-1 8 9 6 wvq l< úg odfya tAjd 4ls'
4 8 5 7
3'2 wNHdih
(1) iq¿ lrkak'
(i) 35 (ii) 478 (iii) 3975 (iv) 72 (v) 576
- 23 - 153 - 2341 - 38 -129
(vi) 352 (vii) 814 (viii) 506 (ix) 602 (x) 700
- 175 - 359 - 273 - 435 - 354
(3) fmd,a f.ä 475la /f.k .sh ksu,a bka fmd,a f.ä 297la úl=Kqfõ
kï" b;sß fmd,a f.ä .Kk fldmuK o@
27
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(4) /iaùulg iyNd.s jQ 300lska" msßñka 192la isáfha kï tys isá
.eyekqka .Kk fldmuK o@
(5) l¾udka; Yd,djl 2013 j¾Ifha §" fudag¾ r: 1450la o 2014 j¾Ifha
§ 2325la o ksmojkq ,eî h' 2013 j¾Ihg jvd 2014 j¾Ifha §
ksIAmdokh lr we;s fudag¾ r: m%udKh fidhkak'
(6) fyaIdka ;u mshdf.ka re 325la o ujf.ka re 430la o ,nd .;af;a h'
tu uqo,aj,ska re 149lg fifrmamq l=Ügula o" re 225lg fmd;la o
ñ, § .;a úg" Tyq <`. b;sß jQ uqo, fidhkak'
rEmfha olajd we;af;a fmar f.ä 5 ne.ska we;s fmar f.dvj,a ;=kls'
fuu fmar f.dvj,a ;=fkys u we;s fmar f.ä .Kk 15 fõ'
5 + 5 + 5 = 15
"mfya tajd ;=kla " hkak" 5 × 3 wdldrhg .=K lsÍula f,i oelafõ'
tkï" 5 × 3 = 15
fï whqßka u" 2 + 2 + 2 + 2 + 2 = 2 × 5 = 10 o
10 + 10 + 10 + 10 = 10 × 4 = 40 o fõ'
28
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
15" ;=fka f.dvj,aj,g my; wdldrhg fjka lruq'
10g wvq mQ¾K ixLHd .=K lsÍu" by; .=Kk j.=j wdOdrfhka l<
yels h' th my; WodyrK u.ska meyeÈ,s lr.kak'
5 × 3 = 15 (
i,l=K n,kak)
7 × 6 = 42 (
i,l=K n,kak)
9 × 8 = 72 (
i,l=K n,kak)
34 × 2ys .=Ks;h by; j.=fjka fl<ska u ,nd .; fkdyels h' tjeks
wjia:dj, .=Ks;h fidhuq'
34 tajd 2la hkq 34 + 34 fõ' tkï" 68 fõ'
fuu ms<s;=r my; wdldrhg o ,nd .; yels h'
34ys tlia:dkfha yd oiia:dkfha we;s b,lalïj, ksrEmKh jk
w.hka fjk fjk u 2ka .=K lr" ,efnk ixLHd tl;= lsÍfuka 68
,efí'
29
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
34ys tlia:dkfha we;s 4" 2ka .=K l< úg tfla tajd 8la ,efí'
34ys oiia:dkfha we;s 3" 2ka .=K l< úg oyfha tAjd 6la ,efí'
tA wkqj" oyfha tAjd 8 + tfla tAjd 6 = 60 + 8 = 68
3'3 wNHdih
(1) by; oelajQ .=Kk j.=j Ndú;fhka" my; tAjdfhys .=‚;hka ,nd
.kak'
(i) 3 × 4 (ii) 7 × 3 (iii) 8 × 0 (iv) 9 × 6
(2) w.h fidhkak'
(i) 42 × 3 (ii) 122 × 4 (iii) 78 × 7 (iv) 96 × 9
30
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
3'5 mQ¾K ixLHd .=K lsÍu ;jÿrg;a
25 × 14 i,luq'
25 × 14 hkq 25 tAjd 14ls' fuu 25 tAjd 14" 25 tAjd 10la yd 25 tAjd 4la
f,i ie,lsh yels h'
25 tAjd 10la hkq 250 ls' 25 tAjd 4la hkq 100ls' tu ksid" 25 tAjd 14la
hkq" 250 + 100 = 350'
tkï" 25 × 14 = 25 tAjd 10 + 25 tAjd 4
= 250 + 100
= 350
fuys § isÿ ù we;af;a 14ys tla tla b,lalfuka ksrEmKh jk w.fhka" 25
fjk fjk u .=K lr" ,efnk ixLHd tl;= lr ms<;
s r
= ,nd .ekSu hs'
fï wkqj 25, 14ka .=K lsÍu my; wdldrhg o ,súh yels h'
ksoiqk 1 ksoiqk 2
64 × 36ys w.h fidhkak' 157 × 52ys w.h fidhkak'
31
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
3'4 wNHdih
(4) Yd,djl tla fm<l mqgq 57 ne.ska fma<s 35la we;' Yd,dfõ we;s mqgq
ixLHdj fldmuK o@
(5) iy,a u,a,l ñ, re 1225la fõ' tn÷ iy,a u¨ 75l ñ, fldmuK o@
(6) mdi,a nia r:hl .uka l< yels Wmßu isiqka .Kk 55ls' tjeks
nia r: 6l .uka l< yels Wmßu isiqka .Kk fldmuK o@
(7) mdi,a isiqjl=g wNHdi fmd;a 8la wjYH h' wNHdi fmd;l ñ,
re 48ls' mka;sfha isák isiqka .Kk 35ls' isiqka 35 fokdg u wjYH
wNHdi fmd;a m%udKh ñ, § .ekSug wjYH uq¿ uqo, fldmuK o@
32
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
3'6 mQ¾K ixLHdjla ;j;a mQ¾K ixLHdjlska fn§u
fjr¿ f.ä 10la risl yd iór hk ñ;=rka fofokd w;r iufia fnod
.;a úg tla whl=g ,enqKq fjr¿ m%udK rEmfha oelafõ'
iórg ,enqKq fjr¿ f.ä .Kk 5 hs' rislg ,enqKq fjr¿ f.ä .Kk 5 hs'
rislg fjr¿ f.ä 5la o iórg fjr¿ f.ä 5la o ne.ska ,efí' fufia
fofokd w;r fjr¿ fnok wdldrh úia;r lrkq ,nkafka" 10 fn§u
2 f,i hs'
fuh 10 ÷ 2 f,i ,shkq ,efí'
tA wkqj" 10 ÷ 2 = 5'
fuh my; wdldrhg o meyeÈ,s lr .; yels h'
10g mfya f.dvj,a 2ls' tkï" 10 = 5 « 2'
tu ksid" 10 iudk f.dvj,a follg fn¥ úg" tla f.dvl myla ;sfí'
tkï" 10 ÷ 2 = 5'
oeka" wms fnd;a;ï 7la hy¿jka fofokl= w;r
iudk j fnouq' fuys § tla whl=g 3 ne.ska
,efnk w;r 1la b;sß fõ'
tkï" 7 ÷ 2 hkq 3 hs b;sß 1 hs'
7 ÷ 2, §¾> fn§fï l%ufhka lrk wdldrh my; oelafõ'
33
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
3'7 mQ¾K ixLHdjla" 10ka" 100ka yd 1000ka fn§u
ta wkqj"
� ol=Kqmi w.g ìkaÿ 1la fh§ we;s ixLHdjla 10ka fn¥ úg" ixLHdfõ
tu ìkaÿj bj;a lsÍfuka ms<s;=r ,efí'
� ol=Kqmi w.g ìkaÿ 2la fh§ we;s ixLHdjla" 100ka fn¥ úg"
ixLHdfõ tu ìkaÿ 2 bj;a lsÍfuka ms<s;=r ,efí'
� ol=Kqmi w.g ìkaÿ 3la fh§ we;s ixLHdjla" 1000ka fn¥ úg"
ixLHdfõ tu ìkaÿ 3 bj;a lsÍfuka ms<s;=r ,efí'
igyk
´kE u ixLHdjla ìkaÿfjka 0" ìkaÿj fkdjk ´kE u ixLHdjlska fn¥
.=K l< úg ms<s;=r 0 fõ' úg ms<s;=r 0 fõ'
2×0=0 0÷ 2=0
28 × 0 = 0 0 ÷ 13 = 0
412 × 0 = 0 0 ÷ 971 = 0
kuq;a" lsisu ixLHdjla 0ka fn§u l< fkdyels h'
34
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
3'8 mQ¾K ixLHd fn§u ;jÿrg;a
§¾> fn§fï l%ufhka 75 ÷ 5ys w.h fidhuq'
15
57 5 mshjr 3 - tfla tAjd 25" 5ka fnouq'
5
25 túg" tfla tAjd 5 hs b;sß ke;'
25 5 « 5 = 25
0 tkï" 75 ÷ 5 ys w.h 15 fõ'
20 ÷ 5 ys w.h fidhuq'
35
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksoiqk 1 -
iq¿ lrkak'
(i) 470 ÷ 10 (ii) 253 ÷ 11 (iii) 419 ÷ 13
47 23 32
10 470 11 253 13 419
40 10 « 4 = 40 22 11 « 2 = 22 39 13 « 3 = 39
70 33 29
70 10 « 7 = 70 33 11 « 3 = 33 26 13 « 2 = 26
0 0 3
3'5 wNHdih
(1) ysia;eka iïmQ¾K lrkak'
(i) 40 ÷ 10 = '''''''' (ii) 720 ÷ 10 = ''''''''
(iii) 600 ÷ 100 = '''''''''' (iv) 1300 ÷ 100 = '''''''''
(v) 5000 ÷ 1000 = ''''''''' (vi) 12 800 ÷ 10 = ''''''''''
(vii) 19 000 ÷ 1000 = '''''''''' (viii) 8300 ÷ ''''''''' = 83
(ix) 24 380 ÷ 10 = ''''''''' (x) 31 000 ÷ ''''''''' = 3100
(2) §¾> fn§fï l%ufhka iq¿ lrkak'
(i) 525 ÷ 7 (ii) 240 ÷ 9 (iii) 416 ÷ 13
(iv) 625 ÷ 25 (v) 448 ÷ 14 (vi) 2244 ÷ 17
(vii) 2772 ÷ 21 (viii) 1980 ÷ 15 (ix) 3696 ÷ 24
(x) 2052 ÷ 19
(3) 16 fokl= hk jEka r:hlg wh lrkq ,nk .dia;=j re 10 800ls' tu
.dia;=j myf<dia fokl= w;r iu j fnod .kafka kï" tla whl=
f.úh hq;= uqo, lSh o@
(4) mqgq 6480la mdi,a 20lg iu fia fnod Èh hq;= j we;akï tla mdi,lg
,efnk mqgq ixLHdj lSh o@
(5) inka leg 25la ne.ska we;s fmÜá 12l we;s inka leg" fiajlhka
myf<dia fokl= w;r iudk j fn¥ úg tla whl=g ,efnk inka
leg .Kk lSh o@
36
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ñY% wNHdih
(1) Ñ;% m%o¾Ykhla keröu i|yd m<uqjk Èkfha ñksiaiq 1320la o
fojk Èkfha ñksiaiq 1567la o ;=kajk Èkfha ñksiaiq 1624la o
meñ‚hy' fuu Èk ;=k ;=< § meñ‚ uq¿ msßi lSh o@
(2) fhda.Ü ksIamdokh lrkq ,nk l¾udka; Yd,djla ;=< m<uqjk
i;sfha fhda.Ü 3 788la o fojk i;sfha fhda.Ü 4 124la o ksIamdokh
lrk ,È' m<uqjk i;shg jvd fojk i;sfha ksIamdokh lrk ,o
fhda.Ü m%udKh lSh o@
(3) mqia;ld,hl tl iudk rdlal 10la we;' tA tla rdlalhl ;Ügq
5la ne.ska we;' tla ;Ügqjl fmd;a 30la ne.ska wiqrkq ,efí'
mqia;ld,fha fuu rdlal 10 ;=< we;s uq¿ fmd;a .Kk fldmuK o@
(4) ñksil=g fmd,a me< 152la isgqùug wjYH fõ' tfy;a Èklg
isgqúh yelafla me< 8la mu‚' fmd,a me< 152 isgqùug Èk lShla
.; fõ o@
(5) isfuka;s úl=Kqï uOHia:dkhlg isfuka;s fldÜg 740la f.k
taug wjYH fõ' isfuka;s fldÜg /f.k tk jdykfha /f.k wd
yels Wmßu isfuka;s fldÜg .Kk 24ls' tA wkqj fuu jdykfhka
lS jdrhla isfuka;s f.k wd hq;= o@
idrdxYh
² mQ¾K ixLHd tl;= lsÍï yd wvq lsÍïj, §" tAjdfha tlia:dkh"
oiia:dkh wdÈ jYfhka tla tla ia:dkfha b,lalñka ksrEmKh
jk w.h i,lñka tu .‚; l¾uh isÿ l< hq;= h'
² mQ¾K ixLHd folla .=K lsÍfï §" my; mshjr wkq.ukh l< yels h'
-- tla ixLHdjl" tla tla b,lalfuka ksrEmKh jk w.h ,nd
.ekSu'
-- tu tla tla ksrEmKh jk w.fhka" wfkla ixLHdj fjk
fjku .=K lsÍu'
-- tu .=‚; tlg tl;= lsÍfuka wjika ms<s;=r ,nd .ekSu'
² mQ¾K ixLHdjla ;j;a mQ¾K ixLHdjlska fn§ug §¾> fn§fï
l%uh fhdod.; yels h'
37
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
4 ld,h
fuu mdvu wOHhkh lsÍfuka Tng"
²²ld,h uksk tAll y÷kd .ekSug"
²²ld,h uksk tAll w;r iïnkaO;d y÷kd .ekSug"
²²ld¾hhla i|yd .; jQ ld,h fiùug"
²²fõ,dj meh 24 Trf,daiqfjka m%ldY lsÍug iy
²²Èkh iïu; wdldrhg ,sùug"
yelshdj ,efí'
z yß ueo iú lr we;s lgq ;=fkka" flá u lgqj meh lgqj fõ' fuys
r;= mdáka olajd we;s isyska u lgqj ;;amr lgqj fõ' wfkla lgqj
ñks;a;= lgqj fõ'
z Trf,daiq uqyqKf;a wxl ms<sfj<ska jeä jk w;g lgq ;=k u
lerlefjhs'
z meh lgqfõ ;=v tl wxlhl isg B<Õ wxlh olajd hEug .; jk
ld,h meh tlls'
z ñks;a;= lgqfõ ;=v" tla flá brl isg B<Õ flá br olajd hEug
.; jk ld,h ñks;a;= tlls'
z ;;amr lgqfõ ;=v tla flá brl isg B<Õ flá br olajd hEug
.; jk ld,h ;;amr tlls'
z mehl ld,h ;=< ñks;a;= lgqj iïmQ¾K jghla .uka lrhs'
meh 1 = ñks;a;= 60
38
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
z ñks;a;=jl ld,h ;=< ;;amr lgqj iïmQ¾K jghla .uka lrhs'
ñks;a;= 1 = ;;amr 60
(1) my; tla tla Trf,daiq uqyqKf;a oelafjk fõ,dj meh" ñks;a;= iy
;;amr weiqfrka ,shd olajkak'
39
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
²²fmrjre yd miajre y÷kd .ekSu
40
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
tA wkqj fuu WodyrKfha"
WoEik 7'00 fõ,dj" fm'j' 7'00 f,i i|yka lrkq ,efí'
^fmrjre" fm'j' f,i flá lr oelafõ'&
yji 7'00 fõ,dj" m'j' 7'00 f,i i|yka lrkq ,efí'
^miajre" m'j' f,i flá lr oelafõ'&
oji wdrïN ù ñks;; a = 30la f.ù .sh úg fõ,dj olajkafka 00:30 f,isk's
fm'j' 10'30 olajkafka 10:30 f,isks'
uOHdyak 12'00 olajkafka 12:00 f,isks'
m'j' 1'00 olajkafka 13:00 f,isks'
m'j' 6'00 olajkafka 18:00 f,isks'
41
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
tlu Èkl fjkia fõ,djka lsysmhla wka;¾cd;sl iïu; l%uhg
igyka lrk wdldrh my; j.=fõ oelafõ'
ksoiqk 1
m'j' 2'35" wka;¾cd;sl iïu; wdldrhg ,shkak'
ms<s;=r 14:35 fõ'
42
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
4'2 wNHdih
msg;a jk fõ,dj
meh 12 l%uhg iïu; wdldrh
.ukdka;h fõ,dj olajk
wdldrh
lajd,d,ïmQ¾ fm'j' 7'05 '''''''''''''''''''
;%sfõkaøï ''''''''''''''''''' 08:25
isx.mamQrej m'j' 7'10 '''''''''''''''''''
kj È,a,sh ''''''''''''''''''' 19:15
fpkakdhs fm'j' 10'30 '''''''''''''''''''
lrÉÑ ''''''''''''''''''' 19:55
vqndhs m'j' 6'45 '''''''''''''''''''
meßia ''''''''''''''''''' 08:00
,kavka fm'j' 11'10 '''''''''''''''''''
nexfldla ''''''''''''''''''' 20:30
ud,Èjhsk m'j' 1'25 '''''''''''''''''''
44
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksoiqk 1
ñks;a;= 8" ;;amrj,ska olajkak'
ñks;a;= 1 = ;;amr 60
ñks;a;= 8 = ;;amr 60 « 8
= ;;amr 480
4'3 wNHdih
^1& my; i|yka tla tla ld,h" ;;amrj,ska olajkak'
^i& ñks;a;= 1 ^ii& ñks;a;= 8 ^iii& ñks;a;= 30
^iv& ñks;a;= 20 ^v& ñks;a;= 38 ^vi& ñks;a;= 48
² ;;amrj,ska olajd we;s ld,hla ñks;a;=j,ska oelaùu
;;amr 60 = ñks;a;= 1 neúka"
;;amr 120 = ñks;a;= 2
;;amr 180 = ñks;a;= 3
tkï" ;;amrj,ska § we;s ld,hla" ñks;a;=j,ska oelaùug tu ld,h §
we;s ;;amr .Kk 60ka fnÈh hq;= h'
ksoiqk 1 ksoiqk 2
;;amr 360" ñks;a;=j,ska ;;amr 150" ñks;;
a j
= ,ska iy ;;amrj,ska
olajkak' olajkak'
;;amr 60 = ñks;a;= 1
;;amr 60 = ñks;a;= 1 ;;amr 150 = ;;amr 120 + ;;amr 30
;;amr 360 = ñks;a;= 360 ÷ 60 ;;amr 120 = ñks;a;= 2la neúka"
= ñks;a;= 6 ;;amr 150 = ñks;; a = 2 hs ;;amr 30 hs'
4'4 wNHdih
(1) ;;amrj,ska § we;s my; i|yka tla tla ld,h" ñks;a;=j,ska m%ldY
lrkak'
^i& ;;amr 60 ^ii& ;;amr 120 ^iii& ;;amr 240
^iv& ;;amr 300 ^v& ;;amr 1200 ^vi& ;;amr 3600
45
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
^2& ;;amrj,ska § we;s my; i|yka tla tla ld,h" ñks;;
a = iy ;;amrj,ska
olajkak'
ksoiqk 1
meh 8" ñks;a;=j,ska olajkak'
meh 1 = ñks;a;= 60
meh 8 = ñks;a;= 60 × 8
= ñks;a;= 480
4'5 wNHdih
(1) meh 1l we;s ;;amr .Kk ,nd .ekSu i|yd lrk ,o mßj¾;k
lsysmhla my; oelafõ' ysia fldgqj,g .e<fmk ixLHd ,shkak'
meh 1 = ñks;a;= = ;;amr
(1) mehj,ska olajd we;s my; i|yka tla tla ld,h ñks;a;=j,ska
olajkak'
^i& meh 1 ^ii& meh 2 ^iii& meh 3
^iv& meh 5 ^v& meh 12 ^vi& meh 24
46
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
² ñks;a;=j,ska § we;s ld,hla mehj,ska oelaùu
ksoiqk 1 ksoiqk 2
ñks;a;= 720" mehj,ska ñks;a;= 200" meh iy ñks;a;=j,ska
olajkak' olajkak'
ñks;a;= 60 = meh 1 ñks;a;= 60 = meh 1
ñks;a;= 720 = meh 720 ÷ 60 ñks;a;= 200 = ñks;a;= 180 + ñks;a;= 20
= meh 12 = meh 3 ñks;a;= 20
4'6 wNHdih
(1) ñkss;a;=j,ska olajd we;s my; i|yka tla tla ld,h mehj,ska
olajkak'
^i& ñks;a;= 60 ^ii& ñks;a;= 180 ^iii& ñks;a;= 540
^iv& ñks;a;= 300 ^v& ñks;a;= 360 ^vi& ñks;a;= 600
47
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
tfiau" meh 24 = Èk 1la neúka"
meh 48 = Èk 2
meh 72 = Èk 3
tkï" mehj,ska § we;s ld,hla" Èkj,ska oelaùug" tu ld,h § we;s
meh .Kk 24ka fnÈh hq;= h'
ksoiqk 1 ksoiqk 2
ksoiqk 3
meh 37" Èkj,ska iy mehj,ska olajkak'
meh 24 = Èk 1
meh 37 = meh 24 + meh 13
= Èk 1 hs meh 13 hs
4'7 wNHdih
48
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(4) Èkhlg we;s ;;amr ixLHdj ,nd .ekSu i|yd isiqjl= úiska lrk
,o tAll mßj¾;k mshjr my; oelafõ'
Èk 1 = meh = ñks;a;= = ;;amr
tla tla fldgqjg .e<fmk ixLHdj ,shkak'
(5) tlu ld,hla oelafjk hq., hd lrkak'
;;amr 110 Èk 4
ñks;a;= 75 ñks;a;= 3
;;amr 180 Èk 5
ñks;a;= 180 meh 72
meh 4 meh 3
meh 120 ñks;a;= 1 ;;amr 50
Èk 3 meh 1 ñks;a;= 15
meh 96 ñks;a;= 240
4'5 .; jQ ld,h
oeka wms fõ,djka folla weiqfrka .; jQ ld,h fidhuq'
iqñ;af.a uj m'j' 2'00g lvhg hEug msg;a jQjd h' uj wdmiq meñ‚fha
m'j' 3'30g h' iqñ;af.a uj lvhg f.dia ksjig tAug .; jQ ld,h
fidhuq'
49
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
m<uq l%uh
ksoiqk 1
iñ;af.a wlald jdr úNd.hg iQodkï ùu i|yd Bfha m'j' 7'30 isg
m'j' 10'15 olajd mdvï l<d h' wlald mdvï l< ld,h fidhkak'
mdvï lr wjika jQ fõ,dj = m'j' 10'15
mdvï lsÍu wdrïN l< fõ,dj = m'j 7'30
tlu jrejla ;=< isÿ jQ isÿùï 2ls' tneúka mdvï lsÍug .; jQ ld,h
fiùug" mdvï lsÍu wjika l< fõ,dj;a mdvï lsÍu wdrïN l<
fõ,dj;a w;r fjki fidhuq'
50
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
meh ñks;a;= ² ñks;a;= 15ka ñks;a;= 30la wvq lsÍug fkdyels
10 15 ksid meh 10ka meh 1la tkï" ñks;a;= 60la
-7 30 ñks;a;= ;Srhg f.k tuq'
2 45 ² túg" ñks;a;= .Kk = ñks;a;= 15 + 60 =
ñks;a;= 75' oeka ñks;a;= 75ka 30la wvq lruq'
túg" ñks;a;= 45ls'
² oeka meh ;Srfha b;sß meh 9ka 7la wvq lruq'
túg" meh 2ls'
² tu ksid" ms<s;=r meh 2 hs ñks;a;= 45la fõ'
ksoiqk 2
4'8 wNHdih
(1) iór m'j' 3'00 isg m'j' 7'00 olajd jQ ld,h .; l< wdldrh § we;'
Trf,daiq uqyqK;a u.ska tla tla ld¾hh wdrïNl yd wjidk fõ,djka
oelafõ' tla tla ld¾hh i|yd Tyq .; l< ld,h ñks;a;=j,ska
fidhkak'
51
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(i)
(ii)
(iii)
52
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(iv)
wjika jQ
ld¾hh wdrïN jQ fõ,dj .; jQ ld,h
fõ,dj
mdif,a m<uq
fm'j' 7'30 fm'j' 8'10 ''''''''''''''''''''''''''''
ld,Éfþoh
mdif,a úfõl
fm'j' 10'45 fm'j' 11'00 ''''''''''''''''''''''''''''
ld,h
.=jka úÿ,shg ijka
fm'j' 5'25 fm'j' 6'05 ''''''''''''''''''''''''''''
§u
jHdhdu lsÍu fm'j' 6'10 fm'j' 6'25 ''''''''''''''''''''''''''''
mdi,g hEu fm'j' 6' 10 ''''''''''''''''''''''' ñks;a;= 35hs ;;amr 30hs'
mdvï lsÍu fm'j' 10'30 ''''''''''''''''''''''' meh 2hs ñks;a;= 25hs'
rEmjdysks keröu m'j' 8'30 ''''''''''''''''''''''' ñks;a;= 28hs ;;amr 15hs'
53
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(3) l=reKE., isg wkqrdOmqrhg hd yels ud¾. folls'
54
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
4'6 ld,h iïnkaO tl;= lsÍï ;jÿrg;a
ksoiqk 2 ksoiqk 3
ñks;a;= ;;amr Èk meh
3 20 2 10
+ 2 30 + 1 12
5 50 3 22
55
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksoiqk 4 ;;amr ;Srfha ;;amr .Kka tl;= lruq'
;;amr 45 + ;;amr 30 = ;;amr 75
ñks;a;= ;;amr ;;amr 75 = ;;amr 60 + ;;amr 15
3 45 ;;amr 60 = ñks;;a = 1 neúka"
+5 30 ;;amr 75 = ñks;;
a = 1 + ;;amr 15
9 15 ;;amr 15 ;;amr ;Srfha ,shuq'
ñks;; a = 1" ñks;;a = ;Srhg f.k f.dia"
ñks;; a = ;Srfha ñks;; a = .Kka tl;= lruq'
1 + 3 + 5 = 9 tkï" ñks;; a = 9ls'
ms<;
s r
= ñks;; a = 9 hs ;;amr 15 hs'
meh ;Srfha meh .Kka tl;= lruq'
ksoiqk 5
meh 20 + meh 15 = meh 35
Èk meh meh 35 = meh 24 + meh 11
2 20 meh 24 = Èk 1la neúka"
+ 3 15 meh 35 = Èk 1 + meh 11
6 11 meh 11 meh ;Srfha ,shuq' Èk 1" Èk ;Srhg f.k
f.dia" tu ;Srfha Èk .Kka tl;= lruq'
1 + 2 + 3 = 6 tkï" Èk 6 hs'
ms<;
s r
= Èk 6 hs meh 11 hs'
4'9 wNHdih
56
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
^7& ^8& ^9&
meh ñks;a;= meh ñks;a;= meh ñks;a;=
3 15 4 10 3 45
+4 45 +3 +2 25
50
(15) ñksfila .uklska fldgila nia r:fhka .sh w;r tA i|yd meh
1 hs' ñks;a;= 45la .;úh' .ufka b;sß fldgi mhska hEu i|yd
ñks;a;= 35la .; jQfha kï, Tyqg .ukg .; jQ uq¿ ld,h fidhkak'
57
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
4'7 ld,h iïnkaO wvq lsÍï ;jÿrg;a
ksoiqk 1 ksoiqk 2
ñks;a;= ;;amr meh ñks;a;=
4 30 5 35
- 2 15 - 2 25
2 15 3 10
4'10 wNHdih
^1& ^2& ^3&
ñks;a;= ;;amr ñks;a;= ;;amr ñks;a;= ;;amr
5 40 20 55 10 30
- 3 10 - 10 45 - 5 50
58
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(4) ksu,ag mdif,a isg mdmeÈfhka ksjig
meñŒug ñks;a;= 25 hs ;;amr 30la .; ù
;sì‚' Tyq meñfKk w;ru`. § mdmeÈh
kj;d fjf<|i,lg f.dia" tys ñks;a;=
3hs ;;amr 45la .; lf<a h' Tyq mdmeÈh
meof.k meñKs ld,h fidhkak'
(5) m'j' 7'00 isg m'j' 7'30 olajd ld,h ;=< úldYkh jk rEmjdyskS
jevigykl § fjf<| oekaùï m%pdrh i|yd fjka lrk ,o ld,h
ñks;a;= 12 hs ;;amr 40ls' rEmjdyskS jevigyk fmkajQ ld,h
fidhkak'
^6& ^7& ^8&
meh ñks;a;= meh ñks;a;= meh ñks;a;=
5 35 6 12 12 18
- 2 25 - 3 20 - 10 20
idrdxYh
² wka;¾cd;sl iïu; wdldrhg meh 24 Trf,daiqfjka fõ,dj ,shkafka
my; wdldrhg hs'
meh : ñks;a;= : ;;amr
fuys §" meh" ñks;;a = iy ;;amr .Kk b,lalï follska oelaúh hq;= h'
² Èkh iïu; wdldrhg ,shkafka my; wdldrhghs'
wjqreÿ - udih - Èkh
yyyy - mm - dd
fuys § j¾Ih b,lalï y;rlska o udih b,lalï follska yd Èkh
b,lalï follska o olajkq ,efí'
² ;;amr" ñks;a;=" meh iy Èk ld,h uekSug Ndú; lrk tAll lsysmhla
fõ' tAjd w;r my; iïnkaO;d we;'
;;amr 60 = ñks;a;= 1
ñks;a;= 60 = meh 1
meh 24 = Èk 1
60
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
5 ixLHd f¾Ldj
fuu mdvu wOHhkh lsÍfuka Tng"
²²ixLHd²f¾Ldj y÷kd .ekSug"
²²RK ixLHd y÷kd .ekSug"
²²ksÅ, y÷kd .ekSug"
²²ixLHd f¾Ldj u; ksÅ, ksrEmKh lsÍug iy
²²ksÅ, ixikaokh lsÍug
yelshdj ,efí'
61
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ls%hdldrlu 1
mshjr 1 - fldaÿjlA Ndú;fhka rEmfha oelafjk mßÈ f¾Ldjla w¢kak'
0 1 2 3 4 5 6
mshjr 4 - f¾Ldfõ ol=Kq wka;fhys B ysila fhdokak'
0 1 2 3 4 5 6 ²²²²²²²²
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
ksoiqk 1
k.r lsysmhl WIaK;ajh fi,aishia wxYlj,ska oelaùu i|yd fhdod
.; yels ixLHd f¾Ldjla my; oelafõ'
0 8 16 24
0 8 16 24
A k.rfha WIaK;ajh
C k.rfha WIaK;ajh
5'1 wNHdih
(1) my; § we;s ixLHd f¾Ldj msgm;a lr .kak' th u; 1" 2 iy 5 hk
ixLHd i,l=Kq lrkak'
0 1 2 3 4 5 6
(2) my; olajd we;s ixLHd f¾Ldj u; i,l=Kq lr we;s ixLHd ,shd
olajkak'
0 1 2 3 4 5 6
63
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(3) ixLHd f¾Ldfõ we;s úfYaI ,laIK folla ,shd olajkak'
(4) ixLHd f¾Ldjla u; 4" 7 iy 2 hk ixLHd i,l=Kq lrkak'
(5) ksu,af.a jhi wjqreÿ 8ls' Tyqf.a ke.‚hf.a jhi wjqreÿ 5ls' ixLHd
f¾Ldj u; fuu w.hka i,l=Kq lr olajkak'
(6) my; ixLHd f¾Ldfõ i,l=Kq lr we;s ixLHd ,shkak'
10 15 20 25
(7) my; ixLHd f¾Ldfõ .S;df.a yd ksu,af.a oeka jhi wjqreÿj,ska
olajd we;'
ksu,af.a jhi
0 5 10 15 20
.S;df.a jhi
(i) .S;d yd ksu,a w;=ßka jeäuy,a jkafka ljqreka o@
(ii) .S;df.a oeka jhi lSh o@
(iii) .S;df.a jhi wjqreÿ 10 jk úg ksu,af.a jhi lSh o@
5'2 RK ixLHd
ls%hdldrlu 2
mshjr 1 - my; rEmfha oelafjk mßÈ ixLHd f¾Ldjla w¢kak'
0 1 2 3 4 5 6
mshjr 2 - fldaÿjla Ndú;fhka f¾Ldj ìkaÿfjka jï mig È.= lr
my; rEmfha wdldrh ,nd.kak'
0 1 2 3 4 5 6
mshjr 3 - ixLHd f¾Ldfjys olajd we;s mr;r fkdfjkia jk mßÈ" 0ka
jï mig o iudk mr;r ,efnk fia ia:dk ,l=Kq lrkak'
0 1 2 3 4 5 6
mshjr 4 - ìkaÿfõ isg jï mig tla mr;rhla .uka l< úg yuq jk
ia:dkhg wod< ixLHdjg RK tl he hs lshkq ,efí' th
-1 f,i ixfla;j;a flf¾' zz-ZZ i,l=Kg" RK ,l=K
he hs lshkq ,efí'
-1 0 1 2 3 4 5 6
64
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
fuys §" ìkaÿfõ isg 1g we;s ÿr;a ìkaÿfõ isg -1g we;s ÿr;a tlsfklg
iudk h' fuf,i u ìkaÿfõ isg jï mig mr;r folla .uka l< úg
yuq jk ,laIHhg wod< ixLHdjg RK fol hehs lshkq ,efí' th -2
f,i ixfla;j;a flf¾' fuys§ o ìkaÿfõ isg 2g;a ìkaÿfõ isg - 2g;a
we;s mr;rh iudk fõ'
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5
igyk
65
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
RK ixLHd Ndú; lrk wjia:d fndfyda we;' tjeks tla wjia:djla
my; úia;r flf¾'
WIaK;ajh" fi,aishia wxYl ìkaÿjg jvd my< nisk ia:dk o f,dalfha
;sfí' lsishï Èkl §" f,dalfha rgj,a lsysmhl m%Odk k.r myl
Wmßu yd wju WIaK;ajh my; i|yka j.=fõ oelafõ'
k.rh ksõfhda¾la meÍish fgdalsfhda fudialõ mSlsx
WIaK;ajh
Wmßu w.h 15 oC 18 oC 0 oC -2 oC 2 oC
wju w.h -2 oC -5 oC -12 oC -10 oC -8 oC
0 oC f,i .kafka hï iïu; WIaK;ajhls' fuu j.=fjys -2 oC, -5 oC,
-10 oC jeks WIaK;aj oelaùfï §" ixLHdjg bÈßfhka RK ,l=K
fhdod we;af;a" tu w.h by; iïu; WIaK;ajhg jvd wvq WIaK;ajhla
nj oelaùug h'
fuf,i u" WIaK;ajh uekSu i|yd Ndú; lrkq ,nk
WIaK;ajudkj, o 0 oC oelafjk WIaK;ajhg jvd wvq
WIaK;aj oelaùug" ixLHdjg bÈßfhka RK ,l=K Ndú;
lr we;'
ksoiqk 1
66
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
5'2 wNHdih
-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3
67
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksÅ, folla ixikaokh lsÍfï §" fuu ixfla; fhdod .; hq;af;a
my; oelafjk mßÈ h'
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5
-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5
68
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ksoiqk 1
- 4 yd 1 hk ixLHd ixikaokh lrkak'
ixLHd f¾Ldjla we| th u; - 4 yd 1 ,l=Kq lruq'
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3
ixLHd f¾Ldj u; 1 we;af;a - 4g ol=Kq misks' tu ksid my; ´kE u
wdldrhlg ksÅ, ixikaokh bÈßm;a l< yels h'
1" - 4g jvd úYd, fõ hkak 1 > - 4 f,i oelaúh yels h'
- 4" 1g jvd l=vd fõ hkak" - 4 < 1 f,i oelaúh yels h'
ksoiqk 2
6" 11 iy 13 hk ixLHdj,ska iqÿiq ixLHdj fhdod my; ysia;eka
mqrjkak'
(i) 11 < '''''' (ii) 11 > '''''' (iii) 11 = ''''''
(i) 11 <''''''
13 (ii) 11 >''''''
6 (iii) 11 =''''''
11
5'3 wNHdih
(1) wiudk;d ,l=Kq Ndú;fhka ksÅ, folla ixikaokh lr" my;
olajd we;' tu tla tla wjia:dj" jpkfhka úia;r jk wdldrh
,shkak'
wiudk;dj jpkfhka úia;r jk wdldrh
(i) 6>2 yh" folg jvd úYd, fõ'
(ii) 25 > 12
(iii) 4>0
(iv) 0<7
(v) 15 < 50
(vi) 0 > -3
(vii) -1 > -8
(viii) - 6 < -2
69
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(2) my;" § we;s iïnkaO;d yß o jerÈ o hkak ,shkak'
(i) - 5 > -8 (ii) -3 < 2 (iii) - 7 > 0
(iv) - 2 = 2 (v) 8 < - 9 (vi) 6 < - 4
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
ixLHd f¾Ldfjys jï mi isg ol=Kq mig ixLHdjkays w.h l%ufhka
jeä fõ' tu ksid" by; ixLHd l%ufhka w.h jeä jk fia ,shQ úg -3"
-1" 0" 3 fõ'
5'4 wNHdih
(1) my; § we;s ixLHd f¾Ldj u; i,l=Kq lr we;s ixLHd wdfrdayK
mámdáhg ,shd olajkak'
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5
(2) ixLHd f¾Ldj Ndú;fhka" § we;s ksÅ, wjfrdayK mámdáhg
,shkak'
-4" 0" -2" 2
(3) ixLHd f¾Ldj Ndú;fhka" § we;s ksÅ, wdfrdayK mámdáhg ,shd
olajkak'
0" -1" 2" - 4" - 2
70
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(4) <uhska ;sfokl=f.a jhi wjqreÿj,ska ksrEmKh l<" my; oelafjk
ixLHd f¾Ldj i,lkak' tA wkqj my; m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'
ókdf.a jhi iS;df.a jhi rd‚f.a jhi
0 1 2 3 4 5 6 7 8
4 5 6 7 8 9 10 11 12
fuf,i" wkqhd; fkdjk ksÅ, folla w;r we;s ksÅ, ixLHd f¾Ldj
u.ska myiqfjka y÷kd.; yels h'
71
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
ixLHd f¾Ldj weiqfrka my; § we;s ksÅ, hq., w;r mj;sk ksÅ,
ish,a, ,shd olajuq'
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5
5'5 wNHdih
ñY% wNHdih
72
12
34
56 + 9
3 ÷ × 6
(4) ixLHd f¾Ldjl --6" --2" --1" 0" 1" 3" 5 hk ixLHd i,l=Kq lrkak'
^i& i,l=Kq l< ixLHdj,ska úYd,;u ksÅ,h l=ula o@ l=vd;u
ksÅ,h l=ula o@
^ii& < fyda > wiudk;d ,l=K ksjerÈ j fhdoñka my; ysia;eka
mqrjkak'
^a& - 6 ''''''' 3 ^b& - 2 ''''''' - 1 ^c& 0 ''''''' - 2
^d& 5 ''''''' - 1 ^e& - 1 ''''''' - 6
^iii& - 6 iy 5 w;r we;s ish¨u ksÅ, wjfrdayK mámdáhg ,shd
olajkak'
^iv& - 1 yd 1 w;r ksÅ, lShla ;sfí o@
^v& 0 yd 5 w;r RK ksÅ, ;sfí o@
^vi& - 6 yd 0 w;r Ok ksÅ, ;sfí o@
^vii& - 1 yd 1 w;r Ok fyda RK fyda ksÅ, ;sfí o@
idrdxYh
² iudk mr;r iys; j ol=Kq mig l%ufhka w.h jeä jk fia ixLHd
ksrEmKh lr we;s my; wdldrfha f¾Ldjla ixLHd f¾Ldj kï fõ'
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
² ixLHd f¾Ldfjys ìkaÿfjka jï mi we;s ixLHd RK ixLHd fõ'
²' ''" -3" -2" -1" 0" 1" 2" 3" '''' hk ixLHd ksÅ, fõ' ìkaÿj Ok fyda
RK fyda fkdjk ksÅ,hls'
² ksÅ, hq.,la ixikaokfha § jvd úYd, nj oelaùug —>˜ixfla;h
o jvd l=vd nj oelaùug —<˜ ixfla;h o fhdod .kS'
² ixLHd f¾Ldjla u; jQ ixLHd folla iei£fï §" iEu úg u tys
ol=K;a miska we;s ixLHdj ju;a miska we;s ixLHdjg jvd úYd, h'
² ixLHd f¾Ldj weiqfrka wkqhd; fkdjk ksÅ, folla w;r we;s
ksÅ, myiqfjka y÷kd.; yels h'
73