Chichewa II
Chichewa II
CHIRADZULU DISTRICT
2023 MALAWI SCHOOL CERTIFICATE OF EDUCATION MOCK EXAMINATION
CHICHEWA
11: 30-1: 30 pm
PAPER II
(Malikisi 90)
Malangizo:
1. Onetsetsani kuti pepalali lili ndi masamba khumi Funso Chongani Muno
ndi limodzi. funso ngati musalembemo
2. M’gawo A: Malamulo a Chiyankhulo: Yankhani mwayankha
mafunso onse. (Malikisi 40)
1
2
3. M’gawo B: Kumvetsa Nkhani: Yankhani mafunso 3
onse. (Malikisi 20) 4
4. M’gawo C: Chifupikitso. (Malikisi 15) 5
5. M’gawo D: Kumasulira nkhani (Malikisi 15)
6
7
6. Lembani dzina lanu ndi sukulu pamwamba pa
tsamba lililonse loyankhirapo. TOTAL
7. Muchitebulo chili pamwambachi onetsani funso
lililonse lomwe mwayankha pochonga mubokosi
lomwe lili kutsogolo kwake.
1
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
Malamulo a Chiyankhulo
b. Kodi aperekezi omwe adulidwa mzere m’ziganizo zotsatirazi akugwira ntchito yanji?
______________________________________________ (Malikisi 1)
______________________________________________ (Malikisi 1)
2
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
b. Lembani ziganizo zomveka bwino zomwe zikhale ndi “ndi” yemwe agwire ntchito
zotsatirazi ndipo mudule mzere kunsi kwa” ndi.”
3
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
1. ___________________________________________________________
2. ________________________________________________________
(Malikisi 2)
4
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
5
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
WAKUFA SADZIWIKA
Munthu akakhala wonenepa, wamtali ndi wozuka amatha kudererera mnzake yemwe ali
wochepa thupi ndiponso wamfupi poganiza kuti alibe mphamvu. Koma choyenera kudziwa
n’chakuti mwamuna mnzako m’pachulu, umalinga utakwerapo. Izitu sinkhambakamwa chabe
ayi, mnzanune ndidaziona m’mudzi mwa Tsikula.
A Moya adali munthu wamtali bwino, wakuda. Adali bambo wojintcha zedi ndipo powaona
aliyense amamvetsa kuti apa pagona anthu. Tsiku lina malinga ndi kusowa kwa nkhuni iwo
adapala moto kudambwe. Iwo adakalowa m’munda mwa bambo Fatsani kukadula mtengo
womwe udali wouma bwino. A Moya sadasamale zokapempha chilolezo kwa mwini mundayo.
Chifukwa chake chidali chachidziwikire. Amadziyetsa amphamvu zedi poyerekeza ndi a
Fatsani, eti pongoona maonekedwe. Iwo sanazindikire kuti maonekedwe amapusitsa.
A Moya adagundika kudula mtengo m’munda muja uku akuyimba nyimbo osalabadira zoti
m’mundamo simunali mwawo. Ali pakati posanja nkhunizo kuti amange mitolo, a Fatsani
adatulukira ali pefupefu, diso lili pamtunda. Akuyandikira pa malopo, iwo adati, “Ndiwe yani
ukusimbwa m’munda mwanga?”
Posafuna kusisima, a Moya adati, “Sukuona kuti ndimadula mtengo ndipo tsopano ndikulongeza
nkhunizi kuti ndizipita kumudzi?” Izitu amayankha mtima uli zii. Zoti zimene amachitazo kudali
kulakwa sizidawakhuze m’pang’ono pomwe. Mopsa mtima a Fatsani adanenetsa kuti mtengo
womwe a Moya adadulawo udali wawo. Pachifukwa ichi adati, “Nkhunizi simutenga
achimwene. Mukadakhala ena mukadapempha kaye musanadule mtengowu.”
Pamene paja padabuka mkangano waukulu zedi. Anthu ena odutsa m’njira adayamba kubwera
pafupi kuti adzamve chomwe chidautsa mapiri pa chigwa. Ena adayetsetsa kuwathandiza
maganizo a Moya. Anthuwo adati chidali chinthu chopambana kugonja popeza iwo adalakwadi
6
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
pokalowa m’munda mwa mwini wopanda chilolezo. A Moya sanagwirike. Adanenetsa kuti
nkhunizo sakanazisiya ndipo ngati idali ndewu ikhalapodi ya fumbi kobo!
Adanena modzitama kuti, “Ngati ndi ndewu ndili wokonzeka koma zakuti nkhunizi ndizisiya
ndiye muyiwale. Munthu wopanda mphamvu ngati iwe sungamalimbane ndi ine ayi.
Sukudzimvera chisoni?”
Podziwa kuti sakadatha kuwayanjanitsa, anthu ena adatsanzika kuti iwo akupita kumudzi. A
Moya adanena modzitamandira kuti anthuwo akapita kumudziko akawauze akazi awo a Fatsani
kuti afufutidwa. Adati, ngati satulukira adzawayang’ane kumunda kwawoko. Ine ndilibe
chibwana. Mukungofuna kunditengetsa tsoka apa.”
A Fatsani adayankha moleza mtima kuti, “Wakufa sadziwika.” Inu mukupita kumudziko
mukangowafotokozera za mkanganowu basi. Mukanene kuti chomwe chinatsitsa dzaye ndi
mtengo wa m’munda mwanga. Awa asadzitame chifukwa wofufuta mnzake sanadziwike.”
“Ukuti chiyani iwe? Makani amenewa ukukuchititsa ndi ufiti kapena chiyani? Kuonda konseko
ungamenye munthu? Kapenatu ukufuna ndingokukhalira?” Apa n’kuti a Moya atagwira a
Fatsani pakhosi.
Anthu omwe adali kuonerera ndewuyo adawasiya osawalanditsa kwa mphindi zingapo kuti
ayambe aonetsana mbwadza. Makamaka adachita dala kuti a Moya azindikire kuti sibwino
kutsogoza mawu. Opambana pa ndewu ngakhalenso pa mpikisano wa mtundu wina uliwonse
amadziwika pomaliza pa ndewuyo kapena mpikisanowo. Apa a Moya adatsimikizadi kuti ‘
wakufa sadziwika.” Adasasanthidwa kwambiri ndi bambo Fatsani womwe sanawaganizire kuti
n’kuwaumbudza.
7
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
MAFUNSO
8
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
_____________________________________________________________________
(Malikisi 1)
Chifupikitso
6. Werengani nkhani yotsatirayi mosamala. Ili ndi mawu 139 ndipo muyifupikitse kuti ikhale
MALONDA
Malonda ndi msintho wa zinthu. Kale malonda amachitika pongosinthana zinthu. Mwachitsanzo,
ngati wina ali ndi nkhuku ndipo akufuna chimanga, ofuna chimanga uja amapeza wina amene
akufuna nkhukuyo ndipo amasinthana naye.
Malonda otere adatha masiku ano. Masiku ano tikati malonda , munthu amaganizira za ndalama
basi. Kupita kumsika opanda ndalama, ndiye kuti sugula kanthu.
Kwa ogulitsa malondawa ndi abwino nthawi zina chifukwa amatha kupeza phindu lochuluka pa
zinthu zawo. Komabe poti masiku sakoma onse, nthawi zina ogulitsawa amalirira ku utsi poona
kuti atha kuyenda tsiku lonse koma osagulitsa.
9
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Chimasuliro
CONSERVING ENVIRONMENT
We need to report poaching cases in protected areas to authorities like Malawi Police
Service and Department of Parks and Wildlife. Poaching is illegal and it leads to extinction
of essential species in this country. Poachers kill elephants and extract ivories and export
10
DZINA: _________________________________ SUKULU: ___________________________
them.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
11