Download the Full Version of the Ebook with Added Features ebookname.

com

Dictionary of ancient magic words and spells from

Abraxas to Zoar First U.S. Edition Lecouteux

https://ebookname.com/product/dictionary-of-ancient-magic-
words-and-spells-from-abraxas-to-zoar-first-u-s-edition-
lecouteux/

OR CLICK HERE

DOWLOAD NOW

Download more ebook instantly today at https://ebookname.com

Instant digital products (PDF, ePub, MOBI) available
Download now and explore formats that suit you...

Magic in Western culture from antiquity to the

Enlightenment First Published Edition Copenhaver

https://ebookname.com/product/magic-in-western-culture-from-antiquity-
to-the-enlightenment-first-published-edition-copenhaver/

ebookname.com

Shroom A Cultural History of the Magic Mushroom 1st U.S.

ed Edition Andy Letcher

https://ebookname.com/product/shroom-a-cultural-history-of-the-magic-
mushroom-1st-u-s-ed-edition-andy-letcher/

ebookname.com

Practical Magic for Beginners Exercises Rituals and Spells

for the New Mystic 1st Edition Maggie Haseman

https://ebookname.com/product/practical-magic-for-beginners-exercises-
rituals-and-spells-for-the-new-mystic-1st-edition-maggie-haseman/

ebookname.com

The Pearson Guide to SSC Combined Graduate Level 2nd

Edition Edgar Thorpe

https://ebookname.com/product/the-pearson-guide-to-ssc-combined-
graduate-level-2nd-edition-edgar-thorpe/

ebookname.com
The Gravity of Weight A Clinical Guide to Weight Loss and
Maintenance 1st Edition Sylvia R. Karasu

https://ebookname.com/product/the-gravity-of-weight-a-clinical-guide-
to-weight-loss-and-maintenance-1st-edition-sylvia-r-karasu/

ebookname.com

Biomedical Applications of Extracellular Vesicles 1st

Edition Li

https://ebookname.com/product/biomedical-applications-of-
extracellular-vesicles-1st-edition-li/

ebookname.com

Hydroponics A Practical Guide for the Soilless Grower 2nd

Edition J. Benton Jones Jr.

https://ebookname.com/product/hydroponics-a-practical-guide-for-the-
soilless-grower-2nd-edition-j-benton-jones-jr/

ebookname.com

Managing Diversity in the Global Organization Creating New

Business Values 1st Edition Celia De Anca

https://ebookname.com/product/managing-diversity-in-the-global-
organization-creating-new-business-values-1st-edition-celia-de-anca/

ebookname.com

The Making of Modern Burma 1st Edition Thant Myint-U

https://ebookname.com/product/the-making-of-modern-burma-1st-edition-
thant-myint-u/

ebookname.com
Marx s Revenge The Resurgence of Capitalism and the Death
of Statist Socialism 1st Edition Meghnad Desai

https://ebookname.com/product/marx-s-revenge-the-resurgence-of-
capitalism-and-the-death-of-statist-socialism-1st-edition-meghnad-
desai/
ebookname.com
 Lecouteux
for protection, love, wealth, or healing. He Magic $35.00 U.S.
$40.00 Can.
charts their evolution and derivations through
the centuries, showing, for example, how
DICTIONARY OF
spells that were once intended to put out fires
evolved to protect people from witchcraft. He ANCIENT
reveals the inherent versatility of magic words
and how each sorcerer or witch had a set of
MAGIC WORDS
AND SPELLS

Ancient Magic Words and Spells

stock phrases they would combine to build a
custom spell for the magical need at hand.
Presenting a wealth of material on magical “Lecouteux is a genius. I have been grate-
words, signs, and charms, both ­common and fully following his research—which provides
obscure, Lecouteux also explores the magi- information I have never found in other
cal words and spells of ancient Scandinavia, locations—for years.”
the Hispano-Arabic magic of Spain before Maja D’Aoust, White Witch of L.A.,
the Reconquista, the traditions passed down astrologer, counselor, and coauthor
from ancient Egypt, and those that have of The Secret Source
stayed in use until the present day. From Abracadabra to the now famous spells

Dictionary of
of the Harry Potter series, magic words are
Claude Lecouteux is a no longer confined to the practices of pagans,
former professor of medieval alchemists, witches, and occultists. They have
literature and civilization become part of the popular imagination of
at the Sorbonne. He is the the Western world. Passed down from ancient
author of numerous books Babylon, Egypt, and Greece, these words and
on medieval and pagan the rituals surrounding them have survived
beliefs and magic, including through the millennia because they work. And
The Book of Grimoires, The Tradition of as scholar Claude Lecouteux reveals, often the
Household Spirits, A Lapidary of Sacred more impenetrable they seem, the more effec-
Stones, and The High Magic of Talismans tive they are.
and Amulets. He lives in Paris. Analyzing more than 7,000 spells from
the magical traditions of Europe as well as
the magical papyri of the Greeks and recently
discovered one-of-a-kind grimoires from
France, Germany, and Scandinavia, Lecouteux
has compiled a comprehensive dictionary of
Inner Traditions
ancient magic words, phrases, and spells along
Rochester, Vermont
with an in-depth exploration—the first in
www.InnerTraditions.com
English—of secret magical alphabets, includ-
ing those based on Hebrew letters, Kabbalistic
This book supports the
www.HaciendaRioCote.com symbols, astrological signs, and runes. Drawing
Reforestation Project
upon thousands of medieval accounts and
famous manuscripts such as the Heptameron
of Peter Abano, the author examines the ori-
SFI-00000
gins of each word or spell, offering detailed
Cover design by Peri Swan instructions on their successful use, whether
Cover images courtesy of IngImage and the author

DiAnMa_jacket.indd 1 9/24/15 4:45 PM

This page intentionally left blank.
 Dictiona ry of
A ncien t
M agic Wor ds
a nd Spell s
From Abraxas to Zoar

C l au de L ecou t e u x
Translated by Jon E. Graham

Inner Traditions
Rochester, Vermont • Toronto, Canada

DiAnMa.indd 3 9/18/15 1:32 PM

 Inner Traditions
One Park Street
Rochester, Vermont 05767
www.InnerTraditions.com

Copyright © 2014 by Éditions Imago

English translation copyright © 2015 by Inner Traditions International

Originally published in French under the title Dictionnaire des Formules magiques by
Éditions Imago, 7 rue Suger, 75006 Paris
First U.S. edition published in 2015 by Inner Traditions

All biblical references are from the Latin Vulgate Bible.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or utilized in any form
or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or by
any information storage and retrieval system, without permission in writing from the
publisher.

Library of Congress Cataloging-in-Publication Data

Lecouteux, Claude.
[Dictionnaire des formules magiques. English]
Dictionary of ancient magic words and spells : from Abraxas to Zoar / by Claude
Lecouteux ; translated by Jon E. Graham. — First U.S. edition.
pages cm
Includes bibliographical references and index.
ISBN 978-1-62055-374-9 (hardcover) — ISBN 978-1-62055-375-6 (e-book)
1. Magic—Dictionaries. 2. Incantations—Dictionaries. I. Title.
BF1588.L4313 2015
133.4'303—dc23
2015006234

Text design and layout by Virginia Scott Bowman

This book was typeset in Garamond Premier Pro and Gill Sans.

Inner Traditions wishes to express its appreciation for assistance given by the
g­ overnment of France through the National Book Office of the Ministère de la
­Culture in the preparation of this translation.

Nous tenons à exprimer nos plus vifs remerciements au gouvernement de la France et au

ministère de la Culture, Centre National du Livre, pour leur concours dans la préparation
de la traduction de cet ouvrage.

DiAnMa.indd 4 9/18/15 1:32 PM

 ••
To Corinne and Benoît

DiAnMa.indd 5 9/18/15 1:32 PM

 From Reginald Scot, Discoverie of Witchcraft, 1584

DiAnMa.indd 6 9/18/15 1:32 PM

 Contents

Acknowledgments ix
Praeambulus: Words That Possess a Power xi

••
Dictionary of Ancient
Magic Words and Spells 1
From Abraxas to Zoar

••

Appendix One
Use of Caracteres in Magic 354

Appendix Two
Cryptography 381

Appendix Three
List of Magic Words Appearing in the Spells 385

Bibliography 393

DiAnMa.indd 7 9/18/15 1:32 PM

 Elijah conjuring, thirteenth-century manuscript

DiAnMa.indd 8 9/18/15 1:32 PM

 Acknowledgments

It is with great pleasure that I offer thanks to the individuals who

helped me complete this task: Daiva Vaitkevičienė (Vilnius, Lithuania)
and Ronald Grambo (Kongsvinger, Norway), without whose help I
would have been unable to grasp many dialectical turns of phrase in the
Scandinavian grimoires; Emanuela Timotin (Bucharest, Romania), who
introduced me to Romanian charms; Gian Marco Mondino (Torino)
who was able to procure a copy of the Libro de secreto, Ane Ohrvik
(Oslo) and Julien Véronèse (Paris) who sent me their studies on charms.

Magical inscription on a sixteenth-century ring

ix

DiAnMa.indd 9 9/18/15 1:32 PM

This page intentionally left blank.
 Praeambulus

Words That
Possess a Power

From Abracadabra to the Avada Kedavr* and Rennervate used in the

Harry Potter books,1 everyone has become familiar with magic words,
although novels, films, and comic books can provide only a simpli-
fied, distorted version of them. Shouted, whispered, chanted, recited,
or muttered by a magician, sorcerer, or witch—using peculiar and even
incomprehensible words to obtain supernatural effects—these perpetu-
ally evolving spells come down to us from the dawn of time. Thanks
to the efforts of the scholars from a variety of disciplines, we now have
a corpus consisting of tens of thousands of accounts at our disposal.†
These phrases can be found in charms (from the Latin carmen, mean-
ing “song”), orisons, blessings, conjurations, and medical prescriptions.

Some Definitions
Orisons are magic prayers that conceal their true nature behind a
Christian exterior, most often through references to Jesus, Mary, the
evangelists, and so on. Blessings can be pagan or Christian, but either
way they share the same structure: they are used to summon good

*In which we can recognize Abracadabra.

†
The Adolf Spamer Collection at the Humboldt University in Berlin, for example, has
twenty-two thousand.

xi

DiAnMa.indd 11 9/18/15 1:32 PM

 xii Praeambulus

f­ ortune on an individual; they are the opposite of curses. Conjurations

are used to summon supernatural beings whose assistance is required
as well as to perform the exorcisms necessary to banish the malevo-
lent entities embodied in misfortunes. These entities are most often
encountered in remote solitudes and deserted regions where men rarely
travel. As for the short notes still known today as brevets in France, they
are most often found on amulets of parchment or paper that contain
Kabbalistic phrases that have been encrypted through the use of char-
acters known as “Solomonic writing,” “Ephesian letters,”* or “unknown
scripts.Ӡ All these strange signs are called caracteres2 in Latin, a term
I will use to avoid creating any confusion. A scholar wrote this about
Ephesiae litterae in 1717: “They plunge the soul of those who hear
them into terror.”3 Hebrew letters were also used because, according to
the Pseudo–Arnaldus de Villanova,‡ they were the most effective (“Si
habet literas hebraycas, efficassisimum est opera”).4 But Saint Jerome had
already spoken in his own time about magicians who used every means
to impress their customers: the less these customers understood, the
more they found admirable.5

Paganism and Chr istianity

While the bulk of the charms are intended to provide protection and
to heal illnesses affecting men and livestock—and are thus suggestive of
what we might customarily describe as medical prescriptions—some are
truly magical because of the entities they call on through strange phrases
and words. Like the pagans, medieval Christians believed that disease
was sent by the devil or by demons, 6 and they only added the notion
of sin to this concept. God is the great, all-powerful physician, per the
saying “Diabolus ligavit, Angelus curavit, Dominus salvavit” (the devil
bound, the angel cured, God saved).§ The cross and Christ’s wounds
became beneficial aids: “crux et passio Christi sint medicina mei” (the

*It is believed that the name “Ephesian” comes from the Babylonian epêsu, “enchanter.”
†
The original terms are salmoniacas scripturas, Ephesia grammata (or Ephesiae litterae),
barbara nomina, and litterae ignotae. They are also referred to as voces magicae. Thomas
Aquinas called such signs ignota nomina, “unknown words.”
‡
Arnaud de Villeneuve in French.
§
Christ is regarded as a doctor; see Matthew 4:32.

DiAnMa.indd 12 9/18/15 1:32 PM

 Words That Possess a Power xiii

cross and the suffering of Christ are my medicine). An English charm

dating from the second half of the fourteenth century also invokes the
tears of the Virgin, the Three Magi, and the secret names of God:
Sint medicyna mei pia crux et passio Christi
Vulnera quinque dei sint medicyna mei!
Virginis et lacrime mihi sint medicamina trina,
Her mihi portanti succurrant febricitanti! Amen
† A † g. † l. † a. † Jaspar † Melchysar † Baptizar †7
Another account from this same country, a benediction intended to
encourage a good labor and delivery, provides an accurate image of the
blend of the Christian sacred and the pagan profane in this kind of
prescription:
Boro berto briore † Vulnera quinque dei sint medicina mei †
Tahebal †† ghether ††† guthman †††††8
Here the five wounds of Christ are framed by magical pagan phrases.
It can be noted in passing that every affliction is a bond, that
demons are binders, and that the Christian figures undo these bonds.
Sometimes these demons’ names are given to us. They are dwarves and
elves, trolls and gnomes who shoot invisible arrows at you.9 In 348,
Cyril of Jerusalem noted, “As long as man lives within a body, he will
have to fight off countless wild demons,”* and Porphyry stated that the
demons would be free to choose where they wanted to dwell. It was
therefore necessary to find protection as well from their human auxilia-
ries, such as magicians and sorcerers, and to do this, people resorted to
esoteric practices that enlisted invisible beings, the foremost of which
were the gods or God.

The Useful Natur e of the Spells

One of the purposes of magical phrases and words was the protection of
people and property. It involved preventing something from happening or
halting an action already at work—a fire or the effects of a curse, projec-
tiles (arrows, then bullets) or the bite of bladed weapons. An entire series

*This is reminiscent of what Paul expresses in his letter to the Galatians 5:29.

DiAnMa.indd 13 9/18/15 1:32 PM

 xiv Praeambulus

of apotropaic (protective) charms aimed at providing shelter from evil

spells, the sudden death of livestock, and theft, and here a large number
of recipes indicate how to uncover a thief by subjecting him to a magic
test or by forcing him to return his booty. A subcategory of these recipes,
which is suggestive of black magic, teaches how to blind a thief in one
eye from a distance, paralyze him, or otherwise get one’s revenge on him.
The bulk of the spells come from healing charms. Johann Weyer
(1515–1588) provides a good overview of these in his Cinq livres de
l’ imposture des diables, des enchantements, et sorcelleries (Five Books on
the Imposture of Devils, Enchantments, and Sorceries), published in
Paris in 1570, from which I have drawn this example:

There are some who to staunch the flow of blood take a cup of cold
water, into which they drip three drops of blood, and at each drop
say the dominical orison with the angelic salutation. They then give
it to the patient and ask him: “Who will help you?” The patient
answers it will be the Holy Mary. They then say: “sancta Maria hunc
sanguinem firma,” meaning, “Saint Mary, stop this blood flow.”
Others write on the patient’s forehead with the blood that drips out:
“Consummatum est,” meaning: “All is achieved.” Others to stop the
blood flow say these words: “sanguis mane fixus in tua vena sicut
Christus in sua poena: sanguis mane fixus sicut Christus quando fuit
crucifixus.” This means: “Blood remain in your vein like Christ in
his torment; blood remain still like Christ when he was crucified.”
They say this should be repeated three times. Another says “De
latere eius exiuit sanguis et aqua,” meaning, “blood and water come
out his side.” Others think that the flow of blood from several parts
of the body can be stopped with these words: “Christ was born in
Bethlehem and suffered in Jerusalem; his blood is troubled; I tell
you to stop it by the power of God and by the aid of all the saints;
just as in the Jordan in which Saint John baptized our Lord Jesus
Christ, in the name of the Father and the Son and the Holy Ghost.”
Hold the nameless finger in the wound and make three crosses on it;
say five Our Fathers and Hail Marys, and once the Apostles’ Creed
in honor of the five wounds.10

Then there are the spells intended to grant one’s wishes. These range
from desires for wealth—through the discovery of hidden ­treasures!—

DiAnMa.indd 14 9/18/15 1:32 PM

 Words That Possess a Power xv

to catching fish, and doing so with a net or a line is spelled out, to

winning the love of a person one lusts after, by way of curious spells
such as the one that helps a woman weave a blouse, makes her dance, or
makes an entire household dance against its will. Oddly enough, spells
for invisibility rarely accompany magical phrases and words.
The fact that the phrases may have been incomprehensible was irrel-
evant since their use was based on an act of faith, relying first on the
magic and authority of the text, then on the tradition. If they have been
handed down, it is because they work, and the more impenetrable they
seem, the more effective they are! In this regard, we may speak of the
notion of “mystification.”
Let’s look at one example. Who today would guess that XV XR XI
means “Christ is victorious, Christ rules, Christ commands” (imperat)?
Entire phrases are reduced to a series of letters whose meaning generally
escapes us. Only Christian series have been partially deciphered. I am
thinking here of Zacharias’s Benediction against the plague, which con-
tains eighteen uppercase letters, each of which refers to a passage from
a psalm, or of the Charm of Saint Agatha, used against fires, which
includes nine, each of which is the initial for a word.

The R ecour se
The use of spells by this means requires divine or diabolical aid. To get
all luck on one’s side, one would accumulate the names of supernatural
beings based on an extremely ancient belief: to possess the true name of
one of these beings compels their obedience. To name is to master, to lift a
corner of the veil covering the mystery and force the creature or power to
bend to our will because numen est nomen (a spirit’s power is embedded in
its name), an idea that can be found almost everywhere, especially in the
legends of changelings, those children who had been replaced by demons
or fairies.11 If the true name was not known, one would gather together all
the known names to form a veritable litany, in the hopes that the right one
might be among them.* A very fine Greek text recommends this:

*The ancient Egyptians invoked Phnô eai Iabôk this way and the Jews Adonai Sabaôth.
Horus-Knuphi is also called Arbath, Abaoth, and Bakchabre, and in a Greek plant conju-
ration, Chronos, Hera, Ammon, Isis, Zeus, Helion, Osiris, Hermes, Mnevis, Horus, Pan,
Ares, and Athena are all called upon!

DiAnMa.indd 15 9/18/15 1:32 PM

Exploring the Variety of Random
Documents with Different Content
 Sy moeder veeg haar gesig af, van die trane en die sweet.
Bewende sê sy:
—Moenie jammer wees nie, dis nie die moeite werd nie.
—Hoe so? sê Paula verbaas.
—Hulle wil nie van hul dogter skei nie, en daarom glo hul dat hul
haar so danig liefhet.
Paula vra:
—En Alida self?
—Ek het haar nie eens gesien nie. Sy kruip weg—of wel, hulle
steek haar weg. Haar ouers was nie voorberei op my besoek nie.
Hul was verbaas. Marcel moet belowe dat hy in Chamberie sal bly,
dat hy sy betrekking moet neerlê as dit nodig is. Ek het wel goed
gesien dat ’n Marthenay meer na hulle sin sou wees.
—Ba! sê Marcel, en sy oë skiet vonke.
En mevrou Kibert vertel van die vernederende onderhoud wat sy
moes deurstaan. Marcel wil dit nie erken nie, maar hy voel baie pyn,
en dit maak hom ondankbaar; hy laat haar nie uitpraat nie:
—U kon nie behoorlik u woord doen nie—dis seker. U hou nie van
hulle nie en u het dit nie weggesteek nie. U verag die wêreld en u
weet dit nie.
Hy het ’n houding van geringagting aangeneem; trots maak sy
wond nog erger. Sy antwoord hom met sagtheid en diepe droefheid:
—Jou vader het my dié verwyt nooit gemaak nie. Maar, dis waar,
ek verdien dit. Dog ek is tog alte oud om te verander, en die mense
het my nie ontsien nie.
Marcel is kwaad; hy skaam hom, maar hy verlaat die kamer
sonder die woord wat hy gesê het, terug te neem of te versag.
Paula het al die tyd roerloos en spraakloos bly staan. Nou sluit sy
haar bedroefde moeder in haar arms en soen haar met innige liefde.
—Moenie huil nie, ma. O, hoe verag ek daardie mense. En Marcel
is onregvêrdig. Dit was verkeerd van hom om u soiets te sê. Ek is vir
hom ook kwaad.
En oor haar donker oë frons sy haar winkbroue. Haar ma droog
haar trane af en sê:
—Nee, Paula, ons moet niemand verag nie. En wees geduldig met
jou broer. Sien jy nie dat hy smart het nie? Loop soek hom.
 VIII.
PLANNE.

In die tuin van Maupas, waar die rose reeds verwelk, in die
skaduwee van die kastaiingboom, waarvan die blare al geel word,
kyk Marcel Kibert en Jan Berlier na ’n landkaart van Afrika wat op die
klip-tuintafel oopgevou lê.
—Dis die pad wat ons moet neem, sê die kaptein, en hy wys met
sy vinger op ’n lang streep rooi kruisies dwars oor die
Saharawoestyn.
Met jeugdige geesdrif vra Jan:
—Is dit nou seker dat die kommando sal gaan?
—Ja, en ons sal twee jaar wegbly, ten minste as ’n mens vooruit
sou kan sê hoelank so ’n lang en gevaarlike tog wel sou kan duur.
Ek het in die stad die kommandant gesien. Met honderd of
tweehonderd man gaan ons op pad. Maar ek vrees dat ons nie
wegkom voor ander jaar nie. En met ernstige stem lê Marcel haarfyn
uit hoe alles sal gereël word. En met breë gebare verduidelik hy sy
woord oor die onbekende land, so wyd uitgestrek en eentonig,
ondeurgrondelik en geheimsinnig soos die see.
Jan luister, en sy gesig neem ’n uitdrukking aan van aandag en
manlike erns. Hierdie mooi, fyn jonkman, altyd vol lag en grappies, ’n
liefling van die vroue van wie ’n mens by die eerste oogopslag sou
sê dat hy net deug om te „flirt” en mooie meneertjie te speel in die
voorkamer—hy toon, as hy eenmaal in sy natuurlike element en voor
’n ernstige onderneming geplaas word, dat hy ’n manlike geaardheid
besit, ferm en vol durf. Marcel, wat hom beter ken, het dit altyd
geweet; en as hy van Jan hoor praat as van ’n voorkamersoldaatjie,
dan sê hy altyd: Julle ken hom nie.
Mevrou Kibert kom uit op die stoep van die huis.
—Stil! sê Marcel, en lê sy vinger op sy lippe.
—Weet sy nog nie dat ons gaan nie? vra Jan, fluisterend.
 —Nee. Sy sal dit altyd nog te vroeg hoor.
Sy kyk die tuin in, maar sien die twee jonkmans nie. Sy dink dat sy
heeltemal alleen is, haal haar bril af—sy het dit gebruik by een of
ander handwerk—en veeg langsaam haar oë af met haar sakdoek.
Sy is moeg en leun op die houttralie waartussen, soos ’n verwelkte
versiering, die ontblaarde ranke van die blomme gevleg is. En in
gedagte laat sy haar droefgeestige blik gaan oor die welbekende ou
landskap.
Die dalende aand verf pers en rose tinte op die teer-yle lug. Die
frisheid van die lug kondig die nadering aan van die najaar. Die
landskap rondom laat dink aan die teer-bekoorlike glimlag van ’n
sterwende meisie wat nog terugdink aan die lewe. En dit lyk of die
kaal lande en bome en wingerd, nadat hul alles gegee het wat hul
gehad het, nog meer sou wil gee. Onnuttig nou, het die landskap
nog net sy skoonheid behou. Die bosse is half beroof van hul
misterie, en die sterwende aandstrale lê flouerig, dog amper te
swaar op hul geel-groen blare. Langs die muur laat ’n paar rose hul
alte sware blaartjies opehang, en die sagte aandwindjie laat hul
neerstryk op die grond. En bo-op die bult, swart geteken teen die
goud van die aandlug, trek twee osse stadig-stadig in die ploeg—
voorbereidende die oes wat nog moet kom. Oor die kalme afsterwe
van die natuur sweef so die voorspelling van ’n herlewing.
’n Vallende kastaiing, bo uit die bome, laat Marcel opskrik. En as
hy sy liewe ou moeder aankyk, soos sy daar leunende staan, haar
gedagtes vol van haar klompie kinders oor die hele wêreld versprei,
dan is dit of hy meteens besef hoe groot haar liefde moet wees; en
hy voel ook die bygelowige vrees, wat ons somtyds so kan bekruip
en pynig as ons dink aan die swakheid van die wat ons liefhet.
—Arme ou moedertjie! Hoe baiemaal het u al gebewe vir my lewe.
En dit sal weer moet gebeur. Die landkaart hier voor my, onverskillig
en spraakloos, berg die geheim van u toekomstige smarte. Vir die
melk van u bors, wat my gevoed het, vir die lewe wat u lewe my
gegee het, vir my gelukkige kinderjare en jongelingskap—o, wees
daarvoor geseën. Ek het u lief. Maar, as ek wil weggaan, vergewe dit
my!
 Die beeld van ’n blonde meisie kom voor sy gees. Na die weiering
het hy Alida Delourens nog nie weer gesien nie. Verskeie male het
hy al die tralies oorgeklim wat die eikebome van Chenée skei van
die pad. Daar, in die skaduwee, het hy vir haar gewag. Wetende dat
sy hom liefhet, wil hy, tot elke prys met haar praat en haar ewige trou
belowe. Die roem wat hy in verre lande sou behaal, en
geduldoefening, sou haar eindelik wel aan hom gee. Maar of dit nou
toeval was of iets anders, sy het nooit daar na die bos gekom nie.
Sal hy so moet weggaan? Binne weinige dae sal sy verlof om
wees—hy het geweier om verlenging daarvan aan te vra—en dan
moet hy teruggaan na Algiers, met Jan Berlier en sy kommando. Hy
maak allerhande onmoontlike planne, hy herkou op sy onmag soos
’n jong, ongeduldige perd op sy stang.
—Ek wil nou loop, maar eers wil ek jou ma gaan groet.
—Wag nog ’n bietjie, sê Marcel. En meteens tot ’n besluit
komende, sê hy, fluisterend:
—Kyk hier, ek wil met mejuffrou Delourens praat. Wil jy my help?
Daar bestaan ’n innige vriendskap tussen die twee jonkmans, iets
broederliks en rustigs, gebore uit wedersydse vertroue en
ooreenkoms van aard en strewe. Maar hul hartsgeheime deel hul nie
mee aan mekaar nie. Dit verwonder Jan dus dat sy vriend syne nou
so openbaar, al het hy dit al lank agtergekom. As beskeie toeskouer
het hy die spul so aangekyk. Hy ken Marcel se wilskrag en trots; die
groot hartstog boesem hom belang in, al vrees hy vir die wanhoop
wat daarop kan volg—dis so iets anders as sy eie oppervlakkige
vryerytjies vir tydkorting. Hy weet waaraan hy dit moet toeskrywe dat
sy vriend meteens so ’n lus gekry het om met die kommando na
Afrika te gaan, dat hy so ’n opgewonde verlange het na roering en
werk.
Jan maak of hy van niks weet nie, en sê:
—Waarom gaan jy nie self na Chenée nie? Dis die eenvoudigste.
Marcel kyk hom deur en deur en antwoord:
—Jy weet waarom ek nie kan nie.
 En na ’n oomblik stilte laat hy volg:
—Maar ek wil haar darem sien.
—Om met haar weg te loop? sê Jan, met ’n glimlaggie.
Hy wil nog probeer om daar ’n grappie van te maak, maar ’n
stuurse antwoord is al wat hy kry.
—Kyk in haar oë, en jy sal nie meer so praat nie . . . . Ek moet
haar absoluut sien voor ek weggaan, miskien om jarelank weg te bly.
Haar geluk sowel as myne is daarmee gemoeid. Was daar van myne
alleen sprake, dan sou ek met my smart kan weggaan, sonder om
om te kyk. Maar sy moet gerusgestel word omtrent haar toekoms, sy
moet verstaan dat die toekoms behoor aan dié wat volhou. Sy sal
my vrou word, as sy wil. Ek wil haar net vra om moed te hou en te
wag.
—Dis die hoogste eis, sê Jan. Hy het nie ’n alte hoë dunk van
Alida haar moed nie.
—Dis die gemaklikste.
—Ja, vir jou, wat heeldag besig gehou sal word met gevare en
hinderpale om te oorkom. Maar sy . . . .?
—As sy my nou liefhet? sê Marcel eenvoudigweg en daar is iets in
sy stem wat alle gedagte aan eiewaan verban.
—Ja, sê Jan, en hy dink by homself: Sy weet nie wat liefde is nie.
Isabella Orlandi trou met meneer Landeau omdat sy graag wil skitter.
Alida Delourens sal met meneer Marthenay trou uit swakheid, en
omdat haar ma begeer om nog eendag ’n adellike kleinseun te sien.
Die jongmeisies van ons dae weet nie meer wat ’n groot liefde
beteken nie, en niemand leer hul dit nie.
Maar hardop durf Jan dit nie te sê nie. Op die breë, ope voorhoof
en in die ernstige oë van sy vriend sien hy die tekens van ’n siel deur
liefde geroer.
—Wil jy haar absoluut sien?
—Absoluut!
 —Jy is al so tuis by die famielie Delourens. Jy kan maklik met die
dogter praat. Ek sou my suster gevra het om dit te doen as sy nog
daarheen kon gaan na die . . . . weiering.
Hy moet sy trots oorwin om die laaste woord te kan uitspreek. En
met ’n sekere minagting hef hy sy hoof op as hy sê:
—So ’n weiering is onregvêrdig. Ouers het geen reg om hul gesag
so te laat geld tot bevrediging van hul eie vooroordeel en selfsug, en
om uit ydelheid die hart van hul dogter te breek nie. Niemand het
soveel eerbied vir ouerlike gesag as ek nie, maar dan moet wysheid
en rede dit lei. Paula het Alida in die kerk gesien, sy was bleek en
kwynend. Ek moet haar sien. Daar is geen troueloosheid in nie, geen
plan om haar met minder eerbied te behandel as ek haar verskuldig
is nie. Dit wou ek jou net sê voor jy my antwoord.
—Dis goed, sê Jan. Na ’n oomblik nadink sê hy verder:
—Ek wil jou eie woorde herhaal, Marcel: Kyk in haar oë, dink aan
die eerlike blou oë, en vra jouself af of sy sal uitloop om jou êrens te
ontmoet.
Marcel staan spraakloos, dan sê hy:
—Dis waar. Ek wil daar nie meer aan dink nie: ek sal weggaan
sonder haar te sien.
Geen ander klag kom oor sy lippe nie. Maar sy vriend word
aangedaan deur dié eenvoudige woorde. Alhoewel hy dink: dis ook
maar beter dat hy weggaan sonder haar te sien, kry hy so jammer,
dat hy tog ’n plan maak:
—Kyk, laat die saak aan my oor: ek sal jou sê as jy haar kan
ontmoet. Sy sal jou sien sonder dat ek haar vooraf iets sê. Dit sal
dan aan jou lê om te hou wat jy het. Dis nie ’n alte mooi manier nie,
maar dié Marthenay vererg my en die Delourens-klomp is windsakke
—daarom ontsien ek nie om hul ’n bietjie te fop nie.
—Jy wou my moeder nog groet, nie waar nie? Kom, ons gaan
binne-toe, sê Marcel.
Mevrou Kibert en Paula sit nog aan hul handwerk, in die
aandskemer. Die moeder se oog verhelder toe sy haar seun sien
binnekom; maar Paula kyk nie op nie.
—Ek kom groet, sê Jan.
—Wag jy nie tot Marcel gaan nie? Gaan jy nou al weg? vra
mevrou Kibert. Want sy hou van die lewenslustige jonkman en
vergeet dat hy somtyds so ligsinnig kan wees. Sy is hom ook
dankbaar dat hy—beter as sy self durf of kan—aan Marcel afleiding
besorg van die droefgeestigheid wat hom druk soos ’n sware rou en
waarvoor sy ’n soort van vrees koester.
—In drie dae tyds gaan ek aan boord, mevrou. My verlof is gouer
om as dié van Marcel.
Paula lig nou haar hoof op. Jan lees in haar donker oë iets van ’n
verwyt, en haar bleekheid verraai dat sy pyn ly. Maar baiemaal is ’n
mens in twyfel oor wat daar spreek uit ’n oog of selfs uit ’n blos op ’n
jeugdige wang. Dis van die snelle en vlugtige uitdrukkings wat vir
ons ’n geheim bêre, wat ons nie graag deurgrond as dit lyk of sulke
uitdrukkings ons ongunstig is of selfs ook maar verleë maak nie.
Hierdie meisie met haar ernstige gesig en bedaarde bewegings, met
haar skuwe bevalligheid, getuiende van groot beslistheid, trek hom
aan en stoot hom af tegelyk. Hy wil haar so graag op ’n lughartige,
vriendskaplike manier hoor praat; maar nou werk haar
terughoudendheid verlammend op hom. Haar toejuiging en agting
sou hom kan verhef en sterk maak; maar hy begryp dat hy dié agting
alleen kan verdien deur groot dinge te onderneem en ’n hoë inbors
te besit; en hy voel ’n inwendige vrees vir wat hy noem „die hoë
dinge.” Hy is veral bang om homself ernstig af te vra waarom sy so
’n dubbelsinnige indruk op hom maak. Hoe baie menselewens gaan
daar nie verby, drywende op die twyfel, sonder die geheim te wil
deurgrond van die verwante gevoelens wat aan hul hele lewe ’n
ander koers sou gegee het, maar waarvoor die meeste mense al
vooruit bang is!
Mevrou Kibert stap ’n entjie saam met Jan, buiten-toe. By die
treedjies fluister sy snel in sy oor:
—Kyk tog ’n bietjie goed na Marcel as hy later ook by julle
kommando kom. Ek vra jou om dit vir my te doen, Jan.
 Hy is aangedaan deur die vertroulike woorde van die ou vrou:
—Ek beloof u dit mevrou, hy is soos ’n ouer broer vir my.
Hy kyk nog ’n keer om en bewonder die fier sy-gesig van Paula in
haar rouklere; sy staan op die stoep, maar sy kyk nie na hom nie,
haar oë is in die verte gevestig—en die rosetinte van die najaar
verbleek op die berge . . . .
Dieselfde aand gaan Jan op Chenée eet, waar hy Isabella Orlandi
ontmoet. Dis kort voor haar troudag, maar nog nooit is sy so
baldadig gewees, en gee sy so min om fatsoenlike maniere nie, as
nou. Ondertussen doen meneer Landeau sy voordeel met die
seldsame opgang van die geldmark; hy maak baie geld deur
toepassing van die moderne misleidingsmiddel, en hy vry so uit die
verte, deur in sy briewe kortliks maar duidelik te laat blyk hoe goed
hy aangaan—hy ken wel die krag van sulke mededelinge.
Dis aand geword; en Isabella gaan by Jan sit op ’n sofa, agter ’n
party varings en palme.
Jan het ’n vrou nodig om sy plan vir Marcel ten uitvoer te bring.
Die plan is eenvoudig om Alida tot ’n wandeling uit te lok—op ’n
afgesproke uur—na die eikebos, waar sy dan meteens vir Marcel
Kibert sou aantref. Maar hy kan Alida nie vra om alleen met hom uit
te gaan nie, hy moet ’n betroubare bondgenoot hê. Jan kyk skuins
na Isabella, en dink:
—Hierdie een miskien, maar kan ek op haar reken?
Hy het nie ander keus nie, dus moet hy maar probeer:
—Wat dink jy van hom, sê hy, terwyl hy ’n hoofbeweging maak na
die kant van Marthenay, wat voor mevrou Delourens ’n vertoning
staan te maak, terwyl die arme Alida, om hom nie te sien nie, in ’n
boek sit en prentjies kyk, sonder ’n blad om te slaan.
Isabella lag:
—Wie, Marthenay? Hy is Alida se meneer Landeau. Elke een het
haar eie.
—Wil jy my help om hom ’n streek te speel?
 —Ja, seker! Dit sal ons weer laat dink aan die blommefees se
slag.
—Nou ja, kom môreagtermiddag om vieruur hiernatoe—ek sal dan
hier wees.
—As jy hier is, kom ek ook; dit spreek vanself.
—Alida is ’n bietjie bleek die laaste dae, jy sal aan haar sê: „Jy
moet afleiding hê, ’n bietjie meer in die buitelug gaan, jy bly te veel in
die huis.” Ons neem haar na die eikebos, en, op ’n teken van my,
laat ons haar daar alleen. En as jy dan iets sien, sal jy dit vir jouself
hou?
—Maar ek begryp van die hele affêre niks nie.
—So moet dit ook wees.
—Sê my ten minste wie ek sal sien.
—Nuuskierige Eva! kan jy ’n geheim bewaar?
—As jy my dit vertel, ja.
—Die geheim is nie myne nie. As ek dit vertel, is ek ’n verraaier.
Sy kyk die jonkman aan met haar wellustige, skone swart oë:
—My liewe Jan, ek is nie veel werd nie, en jy reken my vir nog
minder as ek is. Om jou plesier te doen, sal ek gevare tart . . . . en
selfs welvoeglike maniere.
—Veral „welvoeglike maniere” as jy nie omgee nie.
—Maar seker. O, as jy wil, volg ek jou tot die end van die wêreld.
—Sonder iets te besit? vra hy, met ’n twyfelagtige glimlaggie.
Sy antwoord met ’n mat laggie, wat haar wit tande laat sien.
—Met net so min as hier op my hand is.
’n Rilling loop oor Jan se lyf, by die gewaagde onbeskaamde
woorde, en hy voel ’n soort van verdriet in teenwoordigheid van die
skone, verleidelike liggaam. Voordat sy haar in haar huwelik werp,
soos in ’n aaklige afgrond, het sy daar ’n soort van baldadige plesier
in om op die rand daarvan te baljaar.
 Hy is stil, maar sy merk wel wat ’n mag sy nog oor hom uitoefen.
Sy waag dit om boweop nog sy hand te neem en in Italiaans te sê—
om haar onbeskaamdheid half te bemantel:
—Ek hou van jou.
Jan dink nie meer aan Marcel nie. Maar omdat sy so seker lyk van
haar oorwinning, voel hy hom tot teenstand geprikkel, want in die
grond van sy natuur is hy fyngevoelig, trouhartig en byna
teruggetrokke. En so gee hy tog nie die antwoord wat sy verwag nie:
—So, dus sal jy meneer Landeau laat staan om vir my te neem?
Sy vind hom ’n bietjie onnosel, en sê dat hy maar net in skyn iets
durf waag, dat sy danige durf net alles grootpraat is. Dog hy behaag
haar om dié rede nog meer. Op die grond van haar wellustige hart
voel sy selfs ook nog ’n weifeling, omdat die bederf nog maar begin
—dis die oorblyfsel van haar kinderlike onskuld, en sy voel
aangedaan deur die onverwagte eerbaarheid van Jan. Maar oor dié
opwelling is sy gou weer heen, en haar antwoord is:
—Ek sal niks laat staan nie. Ons sal ons nie laat hinder deur die
ou veertigjarige man van my nie.
En sy laat weer die dubbelsinnige laggie hoor.
Hy begryp haar en kan nie help om ’n kleur te kry nie. Dit erg haar.
Deur die plante, van agter die sofa, kan hul Alida sien binnekom. Sy
stap oor die vloer met starende gevestigde oë of sy in haar slaap
loop. Sy het ’n rok aan van wit kamerdoek: dit staan goed by haar
blonde haar. Eén oogopslag is vir Isabella genoeg om die rok in alle
besonderhede op te neem. Jan het haar kwaad gemaak, en sy sê:
—Dis duur goed wat sy dra, en kyk hoe volmaak is die snit
daarvan. Sal jy my net sulkes kan gee, meneertjie, as ek met jou sou
trou?
—Wat, uit my klein salaris? sê hy.
—Ja, ek hou nou eenkeer van goed wat mooi is.
—Al wat blink, is nie goud nie.
—Reg so, daar is ook nog diamante en ander edelgesteentes.
 Half minagtend sê hy:
—Ja, elke een draai sy rug toe aan die lewe en probeer dit te
vergeet. Jou ma het haar hond, Pistache, my oom het sy rose, en jy
het jou klere. Die liefde moet maar sukkelend agteraan kom.
—Dit lyk my jy word nou soet, Jan.
Jan begin nou weer oor sy plan vir môre:
—Dus sal jy jou mond hou as jy môre iets gewaar?
—Ek sweer! Is jy nou tevrede? Kom vertel my nou wat dit is.
Hy weifel eers nog, maar sê dan:
—My vriend, Marcel Kibert, het iets te sê aan Alida. Hy sal vir haar
wag in die eikebos.
—So, so! sê Isabella, vol belangstelling. Maar daarby is ons nie
nodig nie.
—Luister: Alida weet daar niks van nie. As sy weet, sal sy nooit
gaan nie.
—So ’n stommerik!
—Sy is ’n bangerige en teruggetrokke kind.
—Ja, te nougeset. Maar sy is ryk, sy kan vir haar ’n man uitsoek.
Dis in hierdie tyd ’n seldsame voorreg. Hoe sou sy nie die voorkeur
kan gee aan kaptein Kibert nie, in plaas van aan die lawwe,
verwaande Marthenay? Ek hou self ook baie van die kaptein—
amper so veel as van jou. Net, hy maak my bang. Ek verwag altyd ’n
knor van hom.
—As jy dit nou verdien?
—Ek verdien dit. Knor jy my—maar nie te hard nie. Marthenay is
onnosel; en as ’n mens onnosel is, dan is hy dit vir ’n lang tyd.
Mevrou Delourens dink dat die twee nou lank genoeg alleen gesit
het. Sy kom nader en vra:
—Is Alida nie by julle nie?
 —Sy het uit die kamer gegaan, mevrou; maar daar kom sy net
terug.
Sy gaan weg van hulle; en Jan sê haastig, om nou ’n end aan hul
gesprek te maak:
—Jy moet weet dat mevrou Delourens haar dogter nie van haar
weg wil laat gaan nie.
—Ag, sê Isabella. Dan sal die arme Alida met meneer Marthenay
moet trou. Sy het net so veel wilskrag as ’n hoender in ’n reënbui.
En op komieke toon voeg sy daarby:
—Laat ons die ongeoorloofde liefde steun. En wat sal jy my gee
vir die hulp?
—Vra, en ek sal gee.
Sy kyk hom skelmrig aan, om hom te oorwin:
—’n Soen van jou lippe, meneer.
Jan is weer in haar mag, en voleindig haar sin:
—Op joue, juffrou!
Hulle lag albei half verleë, en ming dan met die ander mense in
die kamer.
 IX.
AFSKEID.

Dis ’n dag later, en alles gebeur soos voorsien was:

Isabella Orlandi en Jan Berlier lei Alida Delourens na die eikebos,
waar Marcel haar afwag. By die draai van ’n paadjie staan Alida
meteens voor Marcel. Die twee verlaat haar daar en wandel verder
onder die bruingekleurde najaarsblare.
Alida is verskrik en lê haar hand op haar bors. Haar eerste
gedagte is om te vlug, maar sy voel haar bene knik en haar asem is
weg.
—Wag, asseblief ’n bietjie, sê Marcel met ’n ernstige en haastige
stemsuitdrukking—wat hy nouliks as sy eie herken. Vergeef my
waagstuk; ek gaan weg na Algiers, en ek het die moed nie gehad
om dit te doen voor ek jou eers gesien het nie.
—O! sê sy, bleek en bewend. Wat sal ma daarvan sê?
Die gedagte aan haar ma maak Marcel jaloers; hy frons sy
winkbroue, dog gaan voort, op dieselfde sagte manier:
—Alida, ek wil jou vertel dat ek jou liefhet. Paula sê dat jy my ook
liefhet. Is dit so? Ek wil dit uit jou eie mond hoor.
Hy sien hoe sy beef en met albei hande aan haar hals vat, net of
sy wil verstik. Al die bloed is weg uit haar wange, en haar oë is
gevestig op die dooie blare op die grond, maar sy sien niks nie.
Die eiketakke ritsel in die windjie met ’n droefgeestige geluid. Die
rosegloed van die lug, deur die regop stamme van die ou bome,
kondig al die end van die dag aan.
Soos ’n sag-tere klag kom die woorde oor haar lippe:
—Ek kan jou dit nie sê nie.
Dis die aanvallige en reine bekentenis van haar tingerige siel.
 Bewoë tot in die binneste van sy hart, kyk hy nou met ander oë na
die vreesagtige kind, soos sy daar op enkele treë afstands van hom
staan, met ’n wit tjalie oor haar skouers, soos ’n geesverskyning
onder die hoë gewelf van die laning. Die lang ooghare lê half oor
haar hemelblou oë. Agter haar, tussen die takke deur, sien hy die
son laer sink, soos ’n groot brand, waarteen die swart boomstamme
skerp afsteek. En deur die blare priem vurige, wrede strale van goud
en bloed.
—Alida, sê hy, as jy my liefhet soos ek vir jou, beloof my dan dat jy
my vrou sal word.
Eindelik kyk sy op in die fiere gelaat van die jonkman. Sy sien dat
hy deur haar gely het, en daar kom trane in haar oë.
—Ek kan nie . . . . Marcel . . . . My ouers . . . . Verder kan sy nie
kom nie; haar trane verkondig wat sy wil sê.
Hy kom nader en neem haar hand. Sy trek dit nie terug nie.
Met ferme, oortuiende stem sê hy verder:
—Moet jou nie ongerus maak nie, Alida, jy sal hulle toestemming
verkry. Hou maar moed, en wag. Die tyd sal alles reg maak. Ek vra
jou net om geduldig te wees. Wat my betref, ek sal groot dinge verrig
om jou te kry. Ek gaan met ’n kommando na die binneland van
Afrika. Met my oorwinninge sal ek jou ook wen.
Vrees vir sy lewe verraai haar liefde vir hom:
—Nee, nee, ek wil dit nie hê nie. Jy moet jou lewe nie so blootstel
nie. O, as jy . . . . my liefhet, sal jy nie gaan nie.
—Ek sal gaan omdat ek jou liefhet, Alida.
—Jy ken my nog nie. Ek is banghartig. Ek is bang vir alles. Ek is
maar ’n armsalige wesentjie. O, wat ’n hoofpyn het ek!
Die hand wat hy nie vashou nie bring sy aan haar voorhoof en
haar bors.
—Hoe swaar voel my hart! fluister sy.
 —Alida! sê hy hartstogtelik, moet vir niks bang wees nie! Ek het
jou lief, ek sal jou beskerm!
Hy buig hom vooroor en raak met sy lippe die handjie aan wat hy
vashou. Die kus laat haar bewe. Sy sê, met ’n suggie:
—Laat ons binne-toe gaan, dis verkeerd wat ons doen.
—O, nee! Ek het jou so lief. Is ek dan nie jou verloofde nie?
Sy sê weer:
—Dis verkeerd.
Hulle kyk mekaar in die oë. Die kleure verbleek aan die aandlug;
’n blou waas skuiwe tussen die boomstamme deur en oor die
grasperke. Dis die geheimsinnige uur wanneer dit lyk of alles huiwer
vir die naderende dood. Die dag draal nog, maar dis ’n swakkerige
daglig, mat en sag wegkwynend. En die voetpad wat hom onder die
bome verloor, word afwisselend rooskleurig en violet.
Die ondergaande son spieël hom af in die oë van die meisie—die
hele droefgeestigheid van die sterwende Natuur.
Nog nooit het hy so ’n besef gekry van haar tingerigheid nie. Nog
nooit het sy so sterk die kuise behoefte gevoel om haar te steun op
sy jeugdige krag nie. Nogtans, as hy haar nadertrek en vooroorbuig
om haar ’n kus te gee, stoot sy hom saggies weg met haar hande en
sê, vir die derde maal:
—Nee, jy mag nie, dis verkeerd!
Die vreesagtige deugsaamheid, wat tog nie haar liefde kan
verberg nie, vervul hom met eerbied en ontroering.
—Alida, sê hy nog ’n keer, sweer my dat jy my vrou sal word.
Maar haar antwoord is weer dieselfde:
—Ek kan nie. My ouers wil nie.
Dit verbaas hom dat hy nog maar nie verder gevorder het as dit,
van die begin af van hierdie onderhoud, waar hy so vurig na verlang
het en waarvan hul toekoms sou afhang. Beslis neem hy weer die
woord, sterk in sy liefde en seker dat hy haar sal oorhaal:
 —Alida, Alida, ek gaan weg, miskien vir ’n paar jaar. Maar wat
beteken twee of drie jaar as ’n mens iemand liefhet? Liefde duur vir
altyd. Ek wil jou woord hê om met my mee te neem; dit sal ’n
beskermende hand oor my hou en dit sal my moed gee. Alida, ek het
jou meer lief as my eie lewe, of liewer, ek het my lewe nie lief sonder
jou nie. Moeilikhede is niks as ’n mens liefhet nie. Sweer my dat jy
jou hart vir my sal bewaar solank as ek weg is, en hierdie handjie,
wat jy my gegee het, en wat so yskoud in myne lê.
Maar sy is onder ’n verbod, en sy bly roerloos en spraakloos
staan. Sy het nooit in haar lewe iets uit haar eie gedoen nie. Sy weet
nie of sy ’n eie wil het nie. Selfs haar liefde het haar oorrompel en
pynig haar op ’n manier wat haar oordrewe en ongeoorloof lyk.
So sien hy haar staan, bleek en swak; al wat hy wil is om haar te
beskerm teen die slae van die noodlot. Maar terwyl sy nog maar
swyg, sê hy weer:
—Alida, ek het jou lief. Dit word laat, jy moet binne-toe gaan. Die
lug word al koud. Sal jy my laat vertrek sonder ’n woord, sonder
enige hoop?
Dis die aangrypende uur van die dag wanneer dit lyk of alles ’n
oomblik in gedagte bly staan, alvorens in die nagskaduwee te
verdwyn, te sterwe. Die laaste lig van die westerhemel val nog op
die reine engelgelaat, op die goue hare; en haar wit tjalie steek af
teen die donkerte onder die bome. Sy bly so staan: spraakloos en
roerloos. Terselfdertyd dink sy aan die onmoontlike stryd teen haar
ma en die onmoontlike huwelik met meneer Marthenay. Sy weet nie
wat ons van ons lewenslot kan maak as ons die moed het om dit te
lei met ’n hand wat nie beef nie. Die liefde maak die deure van die
lewe wyd ope vir haar. Verskrik durf sy nie binnegaan nie. Wat het sy
tog misdrewe teen die Heer dat Hy haar keus van haar alleen laat
afhang? Waarom is haar pad tog nie gelyk en gemaklik nie? En so
verlam die vrees haar, dat sy geen keus kon doen nie.
Waarom praat hy nie van sy smart nie? Dit sou haar so aandoen,
dat sy die verlangde belofte sou gee. As hy dan sou probeer om
haar, soos vantevore, nader te trek na hom, sou sy hom nie weer
afstoot nie, sy sou eindelik haar hoof neerlê op ’n dapper bors.
 Maar hy wil hê dat sy, in antwoord op sy aansoek, haar uit haar
eie moet gee. Hy wag nog maar daarvoor, en namate dit langer duur,
soveel te meer bejammer hy die arme wankelmoedige kind. Nee, dis
nòg skamerigheid, nòg natuurlike teruggetrokkenheid wat oorsaak is
dat sy nie praat nie. Die omstandighede is te ernstig dan dat sy sou
aarsel om te praat as sy voel dat sy moet. Die moeilikhede wat hulle
skei, is maar net die struikelblokke van ydelheid en selfsug, wat
gemaklik te oorwin is. Sy het hom lief, en tog bly sy stil.
Hy voel dat hulle weë alte veel verskil. Fier en verontwaardig rig
hy hom tot sy volle lengte op teenoor haar. Om haar te kan groet,
oorwin hy egter sy trots en hy sê, met toegeeflike ontferming:
—Nee, Alida, beloof maar liewer niks nie. Jou woord wat jy aan
Paula gegee het vir my, gee ek jou terug. Jy is te swak om lief te hê.
En terwyl hy die klein, koue hand loslaat, wat hom nie versit nie,
sê hy nog daarby, duidelik en ferm:
—Dag, juffrou, ons sal mekaar nooit weer sien nie.
Sy sien hoe hy haastig verdwyn in die laning, waar die skaduwees
van die invallende nag al rondsluip. Hy kyk nie om nie. Nou is hy nie
meer te sien nie, en sy soek hom nog met haar oë. Die boomblare
bewe in die aandwindjie. Een van die blare gaan los, en raak Alida
haar hare in sy val. By dié aankondiging van die winter voel sy die
dood om haar heen en in haar. Soos twee huppelende, vrolike
skimme verskyn Isabella en Jan weer. Hulle kry haar beweegloos
staan op dieselfde plek waar Marcel haar verlaat het. Hulle wil met
haar praat, dog sonder ’n woord loop sy huis-toe om haar verdriet te
verberg. Sy dink daar nie aan om Jan Berlier in vertroue te neem nie
—hy sou haar nog uit haar ongeluk kan red. Sy is in haar kamer,
bêre haar gelaat in haar hande, en ween. Maar selfs in haar verdriet
dink sy nie aan stryd nie; sy gee haarself oor aan die wrede noodlot,
wat in haar oë onvermydelik is.
Alida het weggevlug, en Jan en Isabella kyk mekaar verwonderd
aan:
—Ek begryp daar niks van nie, sê hy.
 —Ek verstaan, sê sy. Dis nog ’n bange! Ons is almal eners in ons
dae: Ons wil geniet, maar niks waag nie. Ek weet net van een wat vir
liefde tot aan die end van die wêreld sal gaan in ’n rok van ’n paar
dubbeltjies.
—Wie?
—Paula Kibert.
Voordat sy die naam nog uitgespreek het, sien hy meteens in
gedagte die fiere sy-gesig, die reine gedaante van Paula in haar
rouklere. Isabella merk wel wat daar in sy gedagtes omgaan. Jaloers
kom sy nader en sê, op haar mees vleiende toon:
—En die loon vir my medepligtigheid? Het jy dit al vergeet?
Sy bied haar lippe aan. Hy onthou nou weer wat hy beloof het; en
terwyl ’n mistigheid die tinte van die aand bedek, gee hy haar, daar
onder die bome, haar betaling . . . .
Marcel kyk eers om as hy naby Maupas is. Hy sien Chenée onder
in die donkerte, terwyl op die berge bo nog die glans van die aandlig
lê. ’n Lang vlokkige wolk, soos ’n verskeurde doek, sweef op halwe
hoogte die bergwande verby; die strale van die son, wat al onder is,
giet daar ’n fyn rose tint oor, so teer, dat dit lyk soos ’n blou geaderde
berggodin, half verberg in gaas en neteldoek.
Hy skep behae in sy selfpyniging, en hy kyk, tot die opkruipende
skaduwee oor die toppe gaan, die heerlikheid uitwis en die skat van
kleure laat verbleek. Dit lyk vir hom of hy makliker asemhaal in die
versomberde natuur. Met ligter stap gaan hy die bos deur; die bome
is al half ontblaar, en deur die takke sien hy bloedkleurige wolkveë.
Die uile—soos onheilspelende geeste van die aand en die najaar—
roep mekaar met noodkrete, soos die doodsangstige hulpgeroep van
slagoffers, wat die hart van ’n late verbyganger laat stilstaan.
By die hek van Maupas ontmoet hy sy suster; sy was ongerus en
het kom kyk of hy al aankom. Sodra Paula hom sien, weet sy wat die
uitslag is van sy tog.
—Ag! sê sy eenvoudig.
Een woord van hom verklaar die saak.
 —Sy is bang vir die lewe: sy en ek is nie van één soort nie.
Sy neem sy arm en wil hom soen, dan sê sy meteens, bewend:
—Luister!
—Dis maar die uile—die bome is vol van hulle.
—Laat ons gou weggaan. Hulle maak my bang. Die boermense sê
hul kondig die dood aan.
Hy maak ’n beweging van onverskilligheid met sy arm . . . .
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade

Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.

Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and

personal growth!

ebookname.com