Document 3
Document 3
[ ]
A (0 1 2) 1 3
0
1
31
2
1 2 3
A 2 3
4 5 6
1 2 3
A 4 5 6 3 3
7 8 9
a 0 0
D 0 b 0
0 0 c
HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY
RAHAT MaTh Corner RMC
a 0 0
G 0 a 0 ; a 0 Note: a bc
0 0 a
1
I
1 0 0
I 0 1 0 3 3
0 0 1
3.
Note:
singular
0 0 0
0 0 0 3 3
0 0 0
[ ]
1 2 3
1 2 2 3 4 5
A 4 5 6 , ,
7 8 9 4 5 5 6 7 8
1 5 3
U 0 7 6
0 0 1
1 0 0
L 2 4 0
3 7 5
* + [ ]
K
A AT A
[ ] [ ]
A T A
[ ] [ ] 3 3
01. [ ]
Solve: [ ] [ ]
[ ]
[ ]
[ ]
[ ] [ ] [ ]
[ ]
[ ] [ ]
[ ] [ ]
[ ] [ ]
A
n
A * + * +
A
* +
A.AT I A
* + * + * +
gyL¨ ev cÖavb KY© (Principal or main Matrix)t [Aij]nn µ‡gi eM© g¨vwUª· n‡j `ywU KY© cvIqv hv‡e| †hB K‡Y© i = J Zv‡K
gyL¨ KY© Ges †hB K‡Y© i J Zv‡K †MŠY KY© e‡j| †hgbÑ
1. Order
2.
3.
4 3 7 8
02. A Ges B n‡j Ges wbb©q Ki|
6 5 1 2
10 12
Solve: A B * +
6 8
Solve: * + * + * + * +
* +
04. [ ] [ ]
[ ] [ ] [ ]
2. A = [ai ]m n
j
Ges B = [bij]n r n‡j hw` AB = [abij]m r nq Z‡e AB g¨vwUª‡·i gvÎv m r n‡e
Math Problems:
05. A 3 2 B 2 2 AB BA
Solve: A 3 2 B 2 2 A.B 3 2.2 2 3 2
Same
BA 2 2.3 2 Same
06.
Solve:
07.
Solve:
( a ) 2 3 ( b ) 3 3 ( c) (d ) 3 5 Ans.C
10. A 2 4 B 4 3 AB
(a ) 2 3 (b) 4 2 (c) 3 2 (d) 3 4 Ans.A
11. A 2 3, B 2 1 AB
(a ) 2 3 (b) 2 2 (c) 2 1 (d ) None Ans.D
12. A 2 5 B 5 2 BA
(a ) 2 2 ( b) 5 5 ( c) 2 5 (d ) 5 2 Ans.B
13.
1 2 3 4 5
A B , AB ?
3 4 6 7 8
1 3 2 6 1 4 2 7 1 5 2 8 15 18 21
Solve: AB 2 3
3 3 4 6 3 4 4 7 3 5 4 8 33 40 47
14. ( ) ( )
16. [ ] * + * +
[ ] * +
17. * + [ ]
* + [ ]
18. [ ] [ ]
[ ]
19. [ ] [ ]
[ ]
20. [ ] [ ] [ ]
[ ]
i –1
21. A =
1 i
,B= Ges i = –1 n‡j AB Gi gvb n‡eÑ
–i 1 –1 –i
ii 1 i 2 0 0
Solve: 2 = Ans.
i 1 i i 0 0
MaTh Corner Special Problems:
22. hw` GKwU eM© g¨vwUª· A Ggb nq †h, 3A3 – 2A2 + 5AI + I = 0 nq, Z‡e A–1 = ?
Now, 3A3 – 2A2 + 5AI + I = 0
I = 2A2 –3A3 –5AI I = A(2A – 3A2 + 5I) A.A–1 = A(2A – 3A2 + 5I) A–1 = 2A – 3A2 + 5I
24. [ ] [ ]
Solve: [ ] [ ] [ ]
[ ] [ ] [ ]
25. * + [ ]
26. [ ] [ ]
27. [ ] [ ]
* + [ ]
28. [ ] [ ] [ ]
29. * + [ ] [ ]
Solve: * + [ ] * +
* + [ ] * +
[ ] [ ] [ ]
* + [ ] * +
30. * + * + [ ]
31. [ ] * + * +
1 2
A A 2 2A 111 ?
5
32.
3
2 1 6 2 10 7 12
1 2 1
A 2
5 3 15 6 25 18 31
3 5 3
7 12 1 2 1 0 7 12 2 4 11 0
A 2 2A 11I 2 11
18 31 3 5 0 1 18 31 6 10 0 11
7 2 11 12 4 0 16 8
Ans.
18 6 0 31 10 11 12 32
33. * + * +
34. * +
* +
35. [ ]
36. [ ] [ ]
a1 b1 c1
b2 c2 a 2 c2 a 2 b2
a 2 b2 c2 A 2 , b1 , c1 ,
b 3 c3 a 3 c3 a 3 b3
a 3 b 3 c3
5 6 7
37. 1 2 3 wbY©vqKwUi 1 Ges 7 Gi Abyivwk †ei Ki |
3 6 9
Step-1: 1 msL¨vwU 1 bs Column Ges 2 bs Row †Z Av‡Q e‡j 1 Column bs Ges 2 Row bs ev` `vI
Step-2: evwK PviwU Dcv`vb w`‡h (2 2) gvGvi wbY©vqK MVb Ki |
6 7
†mwUB Abyivwk| †hgbt 1 Gi Rb¨ Abyivwk →
6 9
Step-3: gvb ‡ei Ki‡Z ej‡j AvovAvwo ¸b K‡i gvb †ei Ki| †hgb- Gi Rb¨ gvb = (6 9 – 7 6) = 12
1 2
7 Gi Rb¨ Abyivwk → 3 6 Ges 7 Gi Rb¨ Abyivwki gvb (1 6 2 3) 0
2 1 5
38. 4 3 2 wbY©vqKwUi –1 Ges 0 Gi Abyivwk †ei Ki|
1 0 6
4 2
Solve: –1 Gi Rb¨ Abyivwk → Ges –1 Gi Rb¨ Abyivwki gvb (4 6 1 2) 26
1 6
2 5
0 Gi Rb¨ Abyivwk → Ges 0 Gi Rb¨ Abyivwki gvb (2 2 4 5) 24
4 2
a1 b1 c1
| | a 2 b2 c2
a 3 b 3 c3
b2 c2 a 2 c2 a 2 b2
a1 , b1 c1 ,
b 3 c3 a 3 c3 a 3 b3
1 2 3
39. A 4 5 6 (0)
7 8 0
1 2 3
1 2
Solve: 4 5 6
4 5
7 8 0
1 2 3
1 2
4 5 6 (5 8) 3 Ans.
7
8
0
4 5
| |
2 3 10
40. A 5 0 1 3
4 5 6
HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY
RAHAT MaTh Corner RMC
2 3 10
5 1
2 3 10
5 1
Solve: 5 0 1 Ans. 5 0 1I Ans.
4 6 4 6
4 5 6 4 5 6
(30 4) 26
[ ]
[ ]
[ ] [ ]
[ ]
A B n AB=BA=In=I B A A B
I.
II.
3 4 –1
Solve: A = 1 0 3 A = 3(0 – 15) – 4(–4 – 6) – 1(5 – 0) = –45 + 40 – 5 = – 10
2 5 –4
A Gi mn¸YK¸wj n‡”Q,
–1
A11 =
3
A12 = –
3
A13 =
0
A21 = –
0 1 1 4
5 –4 = –15; 2 –4 = 10 2 5 = 5; 5 –4 = 11
–1 –1 –1
A22 = A23 = –
4
A31 = 3
3 3 4
2 –4 = – 10; 2 5 = –7 0 3 = 12; A32 = – 1 3 = – 10
A33 =
3 4
1 0 = – 4
T
–15 10 5 1 1
Adj(A)= 11 –10 –7 [ ] A–1 = A Adj(A) = –10 [ ]
5 –10 –4
43. [ ]
Solve: [ ] [ ]
| |
| |
[ ]
a b 1 d b
A A 1
c d ad bc c a
(i )
(ii )
(iii )
1 2
44. B B1
3 9
1 9 2 1 9 2
B1
9 6 3 1 3 3 1
Solve:
cos sin
45.
sin cos
cos sin cos sin cos sin cos sin
(a ) (b) (c) (d)
sin cos sin cos sin cos sin cos
1 cos sin cos sin
Ans.C
cos sin sin cos sin cos
2
Solve: 2
7 6
46. A A 1
8 7
Singular
a b
c d ad bc 0
p 4 8
50. P
2 2
Solve: 2( p 4) 8.2 0or 2p 24 0or p 12
m 2 6
51. m
2 m 3
m 2 6
Solve: 0 m 2 3m 2m 6 12 0 m 2 5m 6 0
2 m 3
(m 6) (m 1) 0 m 6,1 Ans.A
p 4 8
52. P
2 p 2
Ans.A
a 2
53. 3 a 5
1 3 1 3
A B
2 4 2 4
x y 1 8 1
55. ( x , y) ?
7 x y 7 2
Solve: xy8 xy2
x 5 y3 (x, y) (5,3)
x 2 y 5 8 x y
56. x 2y a b
2 3 a b
Solve:
| | | |
| | | |
o
57.
Solve: | |
| |
| |
| |
58.
[BUET: 2000-2001)
Solve: [ ] [ ]
[ ] [ ]
59.
Solve: [ ]
[ ]
⌈ ⌉ B
[ ][ ] [ ] [ ] [ ]
wbY©vqK
wbY©vqKt wbY©vqK GKwU we‡kl AvKv‡i wjwLZ wbw`©ó GK cÖKv‡ii ivwk| wbY©vqK‡K mvaviYZ | | Øviv cÖKvk Kiv nq| †hgb-
a 11 a 12 a 13
A a 21 a 22 a 23
a 31 a 32 a 33
wbY©vq‡Ki cÖwZwU Dcv`v‡bi GKwU K‡i wPý Av‡Q| Dcv`v‡bi Ae¯’v‡bi msL¨v¸‡jvi †hvMdj †Rvo n‡j wPý abvZ¥K nq, wKš‘
we‡Rvo n‡j wPý FYvZ¥K nq| †hgb- ' a 11 ' Gi wPý abvZ¥K, wKš‘ ' a 12 ' Gi wPý FYvZ¥K|
g¨vwUª· I wbY©vq‡Ki cv_©K¨ t
Rule-01: Same 0
1 2 1
A 4 5 10 det(A) ?
1 2 1
same 0 det(A) 0 Ans.
Rule-02: Same 0
a m a
M b c2 b
a y a
Solve: same 0 det( M) 0 Ans.
Rule 03 : In , log, positive () det 0
(i) †Kvb wbY©vq‡Ki mvwi¸wj Zv‡`i Abyiƒc Kjvg mg~‡n cwiewZ©Z n‡j Ges Kjvg¸wj Zv‡`i Abyiƒc mvwimg†n cwiewZ©Z
n‡j, wbY©vq‡Ki gv‡bi †Kvb cwieZ©b nq bv| †hgb,
a1 b1 c1 a1 a 2 a 3
D a2 b2 c2 Ges D b1 b 2 b3 D = D.
a3 b3 c3 c1 c 2 c3
(ii) †Kvb wbY©vq‡Ki †h †Kvb `yBwU mvwi ev Kjvg ci¯•i ¯’vb wewbgq Ki‡j, wbY©vqKwUi wPý e`‡j hvq wKš‘ wbY©vq‡Ki gv‡bi
a1 b1 c1 b1 a1 c1 a1 b1 c1 a2 b2 c2
†Kvb cwieZ©b nq bv| †hgb, D a 2 b 2 c 2 b 2 a 2 c 2 Ges D a 2 b 2 c 2 a1 b1 c1
a3 b3 c3 b3 a3 c3 a3 b3 c3 a3 b3 c3
a1 b1 0
(iii) †Kvb wbY©vq‡Ki GKwU mvwi ev Kjv‡gi me¸wj Dcv`vb k~b¨ n‡j, wbY©vqKwUi gvb k~b¨ nq| †hgb, D a 2 b 2 0 0
a3 b3 0
a1 1 1 a 1 a 1 c1
(iv) †Kvb wbY©vq‡Ki `yBwU mvwi ev Kjv‡gi Abyiƒc Dcv`vb¸wj Awfbœ n‡j, Zvi gvb k~b¨ nq| †hgb, D a 2 1 1 0 , D a 2 a 2 c2 0
a3 1 1 a 3 a 3 c3
(v) hw` GKwU wbY©vq‡Ki †Kvb mvwi ev Kjvg Gi Dcv`vb¸wj‡K Aci GKwU mvwi ev Kjv‡gi Abyiƒc Dcv`v‡bi mn¸YK Øviv ¸Y
Kiv nq, Z‡e ¸Yd‡ji mgwó k~b¨ nq| †hgb- a2A1 + b2B1+ c2C1 = 0
(vi) †Kvb wbY©vq‡Ki †h †Kvb mvwi ev Kjv‡gi cÖ‡Z¨K Dcv`vb‡K GKB ivwk Øviv ¸Y Ki‡j wbY©vqKwUi gvb‡KI H ivwk Øviv ¸Y
Ki‡Z nq| †hgb,
a1 b1 c1 ka 1 kb1 kc1 ka 1 b1 c1
D k a2 b2 c2 a 2 b2 c 2 ka 2 b2 c2
a3 b3 c3 a3 b3 c3 ka 3 b3 c3
(vii) †Kvb wbY©vq‡Ki †Kvb mvwi ev Kjv‡gi cªwZwU Dcv`vb `yBwU ivwki mgwó wnmv‡e cÖKvwkZ n‡j, wbY©vqKwU†K GKB µ‡gi `yBwU
c„_K wbY©vq‡Ki †hvMdj wnmv‡e cÖKvk Kiv hvq| †hgb,
a1 1 b1 c1 a1 b1 c1 1 b1 c1
D a 2 1 b2 c2 a 2 b2 c2 1 b2 c2
a 3 1 b3 c3 a3 b3 c3 1 b3 c3
Solve: | | [ ]
| | [ ]
1 2
62. 2 1 Gi gvb- ; GK‡Ki GKwU RwUj Nbg~j|
2
1
1 2 1 2 2 0 2
Solve: 2
1 = 2 1 2 /
1 [c1 = c1+c2+c3] = 0 2 1 [ 1 + + 2 = 0] = 0 Ans.
2
1 2 1 1 0 1
a2 ab b2
63. 2a ab 2b
Gi gvb-
1 1 1
2
b2 a ( a b) b( a b) b2
c1 c2 Ges c2 c2 c 3 cÖ‡qvM K‡i]
a ab
Solve: = [ c1
2a ab 2b a b a b 2b
1 1 1 0 0 1
a b b2 a b
= (a b)(a b)(a b) = ( a b) Ans.
3
( a b)(a b) 1 1 2b = (a b)(a b)
1 1
0 0 1
logx logy logz
64. The value of log2x log2y log2z is:
log3x log3y log3z
x y
log log log z
log x log y log z y z 1 1 log z
Solve: x y ' ' x y
log 2x log 2 y log 2z = log log log 2z [C1 = C1 – C2, C2 = C2 – C3] = log y log z 1 1 log 2z = 0
y
log 3x log 3y log 3z z 1 1 log 3z
x y
log log log 3z
y z
0 3 2x 7
65. 2 7x 9 5x 0 n‡j, x Gi gvb-
0 0 2x 5
Solve: 2{3(2x+5) – 0 (2x+7)} = 0 2(6x+15) = 0 6x = – 15 x = 5
2 Ans.
66. | |
Solve: | | | | | | [ ]
| |
67. | |
Solve: | | | | [ ]
| | | |
68. | |
[ ]
69. | |
[ ]
70. | |
Solve: | | | |[ ]
| | | |
| | | |
71. | |
[ ]
72. | |
Solve: | | | |[
| | { } { }
73. | |
xy x y
74. x xz z wbY©vq‡Ki gvb-
y z yz
xy x y
x + y x t x y
Solve: x xz z = x x z z x+z z [C1 = c1 (c2 + c3) cÖ‡qvM K‡i]
y z yz y z z z y + z
0 x y 0 x y 0 x y
z = 2x x y [r2 = r2 r3]
0
= 2z x + z z = 2z 1 x + z
2z z y + z 1 z y + z 1
x z y + z
= 2z
x y
x = 2z( xy xy) = 2z( 2xy) = 4xyz (Ans.)
y
3 1 2
MaTh Corner Technic: wbY©vqKwU‡Z x = 1, y = 2, z = 3 we‡ePbv Ki‡j wbY©vqKwUi AvKvi nq: 1 4 3
2 3 5
= 3(20 9) 1(5 6) + 2(3 8) = 24
GLb †h Option ¸‡jv Av‡Q, Zv‡`i g‡a¨ †hB Option G x=1, y=2 , z = 3 emv‡j 24 cvIqv hv‡e †mwUB Correct Answer.
Verification: x = 1, y = 2, z = 3:
A. 4xyz = 4.1.2.3 = 24 B. x2yz = 12.2.3 = 6 C. xy2z = 1.22.3 = 12 D. xyz2= 1.2.32 = 18 (Ans. A)
1 x yz
75. 1 y z x Gi gvb-
1 z xy
1 x yz 1 x xyz 1 x 1
1 y z x = 1 y x y z [ c3 c 2 c3 ] = (x + y + z) 1
Solve: y 1 = (x + y + z) 0 = 0 (Ans.)
1 z xy 1 z xyz 1 z 1
Solve: : [ ] | | we`¨gvb|
[ ] * + * +* + * + * +
2. hw` * + Ges * + nq Z‡e B g¨vwUª· Gi Dcv`vbmg~n †ei Ki| [RUET’ 09-10, BUET’ 16-17]
Solve: awi, * +
GLb, * + * +* + * + * + * +
Alternate Solution: * + [ ]
GLb, * + * + * + * +
[ ] * + * +
3. x- Gi mgvavb Kit | | [RUET’ 04-05, KUET’ 04-05, CUET’ 13-14, BUET’ 01-02, 13-14]
Solve: | | [ ] | |
| | [ ] [ ]
Solve: | | | |[ ]
| | | |
Solve: | | | |[ ]
| | | |[ ]
| |
Solve: | | | |[ ]
| | | |[ ]
| |
| | | | | | | |
| |
Solve: [ ][ ] [ ] [ ]
[ ] [ ] [ ]
[ ] [ ] (Ans.)
Solve: | |[ ]
| |
Solve: ( )( ) ( ) ( )
( )( ) ( ) ( )
( )( ) ( ) ( )
( )( ) ( ) ( )
(Showed)
Solve: [ ] [ ] [ ] [ ]
[ ] [ ] (Showed)
Solve: | | | |
| | [ ]
(Proved)
Alternate Way: | |
| |[ ]
{ }
13. I A‡f`K g¨vwUª· n‡j B g¨vwUª· wbY©q Ki: * + * + [RUET’ 03-04]
Solve: * +
* + * +* + [ ] * +
[we. `ªt * + g¨vwUª‡·i Inverse Matrix B n‡”Q B| Gfv‡eI AsKwU Kiv hvq]
weMZ eQ‡ii BwÄwbqvwis Ges wek¦we`¨vj‡qi cÖkœ mg~n Ges Zvi mgvavb
a 2 5
01. A 2 b 3 GKwU eµ cÖwZmg g¨vwU· n‡j a, b, c Gi gvb¸‡jv- [DU 17-18]
5 3 c
A. –2, –5, 3 B. 0, 0, 0 C. 1, 1, 1 D. 2, 5, 3
hw` AT = –A nq ZLb Zv‡K eµ cÖwZmg g¨vwUª· e‡j| †h †Kvb g¨vwUª‡·i eµ cÖwZmg g¨vwUª· †c‡Z n‡j gyL¨ KY© eivei
SOLVE:
Dcv`vb¸‡jv me kyb¨ n‡Z n‡e| myZivs a = 0, b = 0 Ges c = 0. Ans. B
2 2 2 2
02. A B Ges, AB ? [DU 14-15]
2 2 3 3
2 2 0 0 0 0 2 2
A. B. C. D.
2 2 0 0 3 0 2 2
2 2 2 2 2.2 (2).3 2.2 (2).3 4 6 4 6 2 2
AB = = = Ans. A
SOLVE: 2 2 3 3 (2).2 2.3 (2).2 2.3 4 6 4 6 2 2
1 i i 1
04. A = , B= Ges i = 1 n‡j AB Gi gvb n‡e- [DU: 12-13, CU 14-15]
i 1 1 i
1 0 0 0 i 0 i 1
A. B. C. D.
0 1 0 0 0 i 1 i
2 3
12. hw` A nq, Z‡e A2 mgvb- [DU: 04-05]
3 2
5 12 5 12 5 12 5 12
A. B. C. D.
12 5 5
12 12 5 12 5
2 3 2 3 2.2 3.3 2.3 3.2 5 12
SOLVE: A 3 2 . 3
2
Ans. D
2 3.2 2.3 3.3 2.2 12 5
1 0 5 0
13. hw` A , B nq, ZLb AB nq- [DU: 03-04; RU: 06-07]
0 5 2 1
5 0 5 0 6 0 8 1
A. B.
C. D.
2 5 10 5 2 6 12 5
1 0 5 0 5 0 0 0 5 0
SOLVE: AB 0 5 . 2 1 0 10 0 5 10 5
= Ans. B
awi, B = * +
SOLVE:
GLb, AB = * + * +* +=* +
* + * +
[ ]* +* + [ ]* +
SOLVE
=[ a x + hxy hxy + b y ] = [x a + 2xyh + y b]
2 2 2 2
Ans. A
18. x Gi †Kvb †Kvb gv‡bi Rb¨ * + †gwUª·wU GKwU e¨wZµgx (singular) ‡gwUª· n‡e? [KUET’16-17]
A. –15 I –3 B. –15 I3 C. 15 I –3 D. 13 I 5
det (* +) | | Ans. C
SOLVE:
x2 – 12x – 45 = 0
19. I A‡f`K g¨vwUª· n‡j B g¨vwUª· wbY©q Kit * + * + [RUET’ 03-04]
Let, B= * +
SOLVE:
4w+3y=1
* + * +* + 2w+y=0
4x+3z=0
2x+z=1
=[ ] * +
A. * + B. * + C. * + D. None
A= * +
A-1 = | | * + * + * + Ans. C
SOLVE:
A. * + B. * + C. [ ] D. * +
Let, Q be * + PQ = * +* + [ ]
‡h Matrix Gi Kjvg Ges mvwi inter-change Ki‡j Matrix AcwiewZ©Z _v‡K| Zv‡K cÖwZmg Matrix e‡j| Ans. A
SOLVE:
23. wbY©vq‡Ki `yBwU mvwi ev Kjvg m`„k¨ n‡j H wbY©vq‡Ki gvb n‡e- [BUTex’12-13]
A. 1 B. 2 C. 0 D. ‡KvbUvB bv
wbY©vq‡Ki ag© Abymv‡i 2wU mvwi ev Kjvg Awfbœ n‡j Zvi gvb k~b¨ n‡e| Ans. C
SOLVE:
24. kk 2 GKwU ev¯Íe †gwUª·| k Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ †gwUª·wUi wecixZ †gwUª· cvIqv hv‡e bv? [SU 17-18]
2 k
A. –2 B. 2 C. 2 D. 2 E. – 2
g¨vwUª‡·i gvb k‚b¨ n‡j wecixZ g¨vwUª· cvIqv hvq bv|
SOLVE:
kk 2
=0 ev, k2 – 4 = 0 ev k = 2 Ans. Ans. C
2 k
x –1 –1
26. x Gi †Kvb gvb¸wji Rb¨ 0 x –3 g¨vwUª‡·i †Kvb wecixZ g¨vwUª· cvIqv hv‡e bv| [SU 15-16]
x–4 –1 0
A. 6, – 2 B. –6, –2 C. –6, 2 D. –6, 2 E. 6, 4
x –1 –1 x –1 –1
0 x –3 = 0 0 x –3 = 0 x(x) – 4(3 + x) = 0 x2 – 4x – 12 = 0 Ans. A
SOLVE:
x–4 –1 0 –4 0 1
x2 – 6x + 2x – 12 = 0 x(x – 6) + 2(x – 6) = 0 (x – 6) (x + 2) = 0 x = 6, –2
27. hw` A = 9 4
6 3 nq, Z‡e A(AdjA) = ?, †hLv‡b Adj A n‡jv A Gi mnvqK (adjoint) g¨vwUª·| [JNU 17-18]
3 –4 3 –4
A. B.
3 0
C. D.
1 0
–6 9 0 3 –6 9 0 1
3 –4 9 4 3 –4 3 0
Adj(A) =
SOLVE: 6 9 A.Adj(A) = 6 3 –6 9 = 0 3 Ans. B
35. A g¨vwUª·wU cÖwZmg g¨vwUª· n‡j wb‡Pi †KvbwU mwVK? Ans. C [RU 17-18]
A. AT = –A B. A2 = A C. A = AT
D. A 2 = I
36. wb‡Pi †Kvb g¨vwUª·wUi wecixZ g¨vwUª· †bB? [RU 2016-2017] Ans. B
A. 2 1 B. 2 1 C. 3 2 D. 2 2
1 2 4 2 1 4 4 4
1 2 0
37. hw` A = [3 4] Ges B nq Z‡e AB wbY©q Ki- [RU 16-17]
4 5 3
A. [17 14 –13] B. [19 14 –12] C. [18 14 –11] D. [20 14 –10]
1 2 0
0 12 = 19 14 12
SOLVE: AB 3 4.4 5 3 3 16 6 20 Ans. B
38. hw` A GKwU 7 5 gvÎvi Ges B GKwU 5 2 gvÎvi g¨vwUª· nq, Z‡e BA-Gi gvÎv KZ n‡e? [RU 15-16]
A. 2 2 B. 5 5 C. 2 5 D. 5 2
Soln: B-Gi gvÎv 5 2; A-Gi gvÎv 2 5 BA Gi gvÎv (5 5) Ans. B
SOLVE:
39. hw` A I B `yBwU g¨vwUª· nq Ges A + I2 = B nq, Z‡e B-Gi gvÎv KZ? [RU 15-16]
A. 2 3 B. n n C. 3 3 D. 2 2
Avgiv Rvwb, ïaygvÎ GKB gvÎvi g¨vwUª‡·i g‡a¨ †hvM m¤¢e Ges †hvMdjI GKB gvÎvi nq| myZivs I2 Gi gvÎv
SOLVE:
†h‡nZz 2 2, ZvB Gi gvÎvI 2 2 n‡e| Ans. D
10 0 0
40. P 0 10 0 n‡j P Gi gvb KZ? [RU 09-10]
0 0 10
A. 10 B. 102 C. 103 D. 0
10 0 0 1 0 0
P = 0 10 0 10 10 10 0 1
0 10 3 1 10 3 Ans. C
SOLVE:
0 0 10 0 0 1
1 2
41. A n‡j A + 2A -11l Gi gvb KZ?
2
[RU 08-09]
4 3
0 0 1 0 0 1
A. B. C. D. ‡KvbwUB bq
0 0 0 1 1 0
1 2 1 2 1 8 2 6 9 4
A2 = .
SOLVE: 4 3 4 3 4 12 8 9 8 17
9 4 1 2 1 0 9 2 11 4 4 0 0 0
A2+2A11I = 24 3 110 1 8 8 0 17 6 11 0 Ans. A
8 17 0
42.
cosθ sinθ Gi wecixZ g¨vwUª·-
sinθ cosθ [RU 15-16, DU 13-14]
cosθ sinθ
A. sinθ cosθ B.
cosθ sinθ C.
cos θ sinθ D.
cos θ sinθ
sinθ cosθ sin θ cosθ sin θ cosθ
a b 1 d b
then A 1
SOLVE: if A c d
ad bc c
; ad bc 0.
a
1 cos sin cos sin
wecixZ g¨vwUª· Ans. Ans. C
cos sin sin cos sin cos
2 2
x y 1 8 1
46. n‡j, (x, y) = ? [RU: 12-13, DU: 02-03]
7 x y 7 2
A. (5, 3) B. (5, 3) C. (5, 3) D. (5, 3)
x y 1 8 1
n‡j, x y = 8 ...... (i)
SOLVE: 7 x y 7 2
Ges x + y = 2 ...... (ii) GLb (i) I (ii) bs mgxKiY mgvavb K‡i cvB- (x, y) = (5, 3) Ans. B
x3
47. x Gi gvb KZ n‡j
2
g¨vwUª· e¨wZµwg n‡e? [JU 17-18]
5 x
A. 2, 5 B. –2, 5 C. –2, –5 D. 2, –5
g¨vwUª·wU e¨wZµgx e‡j, (x + 3) (x) 10 = 0 Ans. D
SOLVE:
x + 3x 10 = 0
2
(x + 5) (x – 2) = 0 x = 2, 5 Ans.
48. g¨vwUª· M Gi AvKvi 4 3 Ges N Gi AvKvi 3 5 n‡j MN Gi AvKvi †KvbwU? Ans. B [JU 17-18]
A. 4 4 B. 4 5 C. 3 5 D. 3 4
5 2
50. A n‡j A1 Gi gvb-
1
[JU 15-16, JNU 07-08]
3
3 1 1 2 1 2 1 2
A. 1 B. 1 C. 1 D. 1
5 1 2 11 3 5 11 5 3 3 3 1
1 2 1 1 2
A1= 1 Ans. Ans. B
SOLVE: 5 6 3 5 11 3 5
2x y 5 6 5
51. hw` nq Z‡e x Gi gvb KZ?
y 3 2
[JU 15-16]
3
A. 0 B. 1 C. 2 D. 3
2x – y = 6 2x + 2 = 6 y = –2; x = 2 Ans. C
SOLVE:
3 4 x 5
52. n‡j x I y Gi gvb KZ? [JU 14-15]
4 6 y 7
A. 1, – 2 B. – 1, 2 C. –1, – 2 D. 2, – 1
3 4 x 5 3x 4 y 5
ev,
SOLVE: 4 6 y 8
4x 6 y 8
3x + 4y = –5 Ges 4x + 6y = –8; myZivs mgxKiYØq mgvavb K‡i cvB, x = 1 Ges y = – 2. Ans. A
1 2
56. A Ges B = |2 3] n‡j Zv‡`i †hvMdj KZ? Ans. D [KU 12-13]
4 3
1 5
A. B . 1 2 C. 1 5 D. †hvM Kiv hv‡e
4 3 2 0 2 0
2
58. gvb wbY©q Ki- [4 5 6] 3 [KU 09-10]
- 1
8
A. [8 15 6] B. [17] C. 15 D. [ 18 ]
- 6
2
4 5 6 3 8 15 6 17 Ans Ans. B
SOLVE:
1
2 3 Ges
x 3
2
59. g‡b Ki B . A = B–1 n‡j x = KZ?
1
A [CU 17-18]
4 5 2
5 2 2
A. B. 1 C. D.
2 3 5
–3
x – 3
1
1 1 – 2
3
2 (x – 3)
SOLVE:
–1
B =
x–3 = –2
x – 3
x
–2 x
x–3
1 5
†h‡nZz A = B–1; †m‡nZz –2 = x – 3 ev, x = 2 Ans. Ans. A
60. M 1 2 n‡j, M–1 bv _vKvi k‡Z© x-Gi gvb KZ? [CU 16-17]
x 4
A. 2 B. 1 C. 1 D. –2
2 2
Singular matrix does not have any inverse matrix. Ans. D
SOLVE:
4 + 2x = 0 or, x = –2 Ans.
1 2 4
65. 3 a 2 g¨vwU·wUi Trace-Gi gvb 7 n‡j a Gi gvb KZ? [IU 17-18]
1 0 4
A. 0 B. 1 C. 2 D. 4
g¨vwUª‡·i ‡Uªm = 1 + a + 4 = 5 + a kZ©vbymv‡i, 5 + a = 7 ev, a = 2 Ans. Ans. C
SOLVE:
66. †h eM© g¨vwUª‡·i wbY©vq‡Ki gvb Ak–Y¨ Zv‡K e‡j- Ans. B [IU 17-18]
A. e¨vwZµgx g¨vwUª· B. Ae¨wZµgx g¨vwU· C. cÖwZmg g¨vwUª· D. GKK g¨vwUª·
A. A =
2 3+i
B. A =
2 3
C. A =
0 1
D. A =
1 1
i 6 –2 6 1 0 1 1
73. `yywU g¨vwUª· A I B Gi gvÎv h_vµ‡g 3 2 I 4 3 n‡j BA gvÎv n‡e- Ans. A [IU: 13-14, 05-06, 02-03]
A. 4 2 B. 2 4 C. 3 2 D. 4 3
74. †h eM© g¨vwUª‡·i K‡Y©i Dcv`vb¸‡jv Ak–b¨ I mgvb Ges Ab¨vb¨ Dcv`vb¸‡jv kyb¨ Zv‡K ejv nq? [IU 10-11, RNU 12-13, IU 08-
09, IU 04-05] Ans. C
A. KY B. BDwbU g¨vwU· C. †¯‹jvi g¨vwU· D. eM© g¨vwUª·
1 1 1
75. k Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ 1 k k wbY©vqKwUi gvb k–b¨ n‡e bv?
2
[DU 17-18]
1 k2 k4
A. k = 1 B. k = –1 C. k = 3 D. k = 0
1 1 1 1 0 0 1 0 0
1 k k2 = 0 ev, 1 k–1 k2–k = 0 ev, (k–1)(k2–1) 1 1 k = 0
SOLVE:
1 k2 k4 1 k2–1 k4–k2 1 1 k2
ev, (k–1)(k2–1)(k2–k) = 0 ev, k = 1, –1, 0 k = 3 Gi Rb¨ wbY©vqKwUi gvb k–b¨ n‡e bv| Ans. C
0 3 2x 7
77. 2 7 x 9 5x 0 n‡j, x Gi gvb- [DU 13-14]
0 0 2x 5
9 7 5
A. B. C. D. 0
5 2 2
2{3(2x+5) – 0 (2x+7)} = 0 2(6x+15) = 0 6x = – 15 x = 5 Ans. C
SOLVE: 2
a 1 bc
78. b 1 c a Gi gvb KZ? [DU: 12-13, JnU: 11-12]
c 1 ab
A. abc B. 0 C. abc (a+b) (b+c) (c+a) D. (a+b) (b+c) (c+a)
a = 1 , b = 2, c= 3 n‡j = 0 Ans. Ans. B
SOLVE:
1 bc bc(b c)
79. wbY©vqK 1 ca ca(c a ) Gi gvb KZ? [DU: 10-11]
1 ab ab(a b)
A. abc(a+b) (b+c) (c+a) B. abc (a+b+c) C. 1 D. 0
1 bc bc(b c) a abc abc(b c) a 1 bc
1
1 ca ca (c a ) = b abc abc(c a ) = abc b 1 c a c1=c1+c3
SOLVE: abc
1 ab ab(a b) c abc abc(a b) c 1 ab
abc 1 bc 1 1 bc
= abc a b c 1 c a = abc (a+b+c) 1 1 c a = 0 Ans. Ans. D
abc 1 ab 1 1 ab
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB|]
A. 0 B. 1 C. D. 2
Ans. A
xy x y
81. wbY©vqK x xz z Gi gvb- Ans. A [DU 08-09, 05-06, IU 14-15, JnU 06-07, RU 05-06]
y z yz
A. 4xyz B. 3xyz C. 2xyz D. xyz
a 3 1
82. wbY©vqKwUi gvb k–b¨ n‡j a Gi gvb- [DU: 07-08]
8 a4
A. 4 or 5 B. 5 or 4 C. 3 D. 10
a 3 1
0 (a 3) (a + 4) 8 = 0 a2 + a 20 = 0 a = 4 or 5 Ans. A
SOLVE: 8 a4
2
84.
1
wbY©vqKwUi gvb 0 n‡j, Gi gvb KZ? [DU: 01-02]
5 4
A. 5 A_ev 0 B. 6 A_ev 2 C. 5 A_ev 3 D. 1 A_ev 3
2 1
= 0 ( 2) ( + 4) + 5 = 0 2 + 2 3 = 0 = 1 or 3 Ans. D
SOLVE: 5 4
10 11 12
85. 20 21 24 Gi gvb KZ? [DU: 98-99]
10 10 10
A. 10 B. 20 C. 1 D. 0
10 11 12 1 1 12 c c c 1 1
10 10 (3 1) 20
1 1 2
= 1 3 24 Ans. B
SOLVE: 20 21 24 c2 c 2 c 3 1 3
10 10 10 0 0 10
2 1 5
86. 4 3 2 wbY©qKwUi Ô0Õ Gi mn¸YK KZ? [DU: 97-98]
1 0 6
A. 18 B. 24 C. 16 D.24
Ô0Õ Gi mn¸YK = 2 5
24 Ans. D
SOLVE: 4 2
5 6 7
87. 1 2 3 wbY©qKwUi gvb KZ? [DU: 97-98; RU: 06-07]
3 6 9
A. 2 B. 0 C. 1 D. 12
5 6 7 1 1 7
c1 c1 c 2
1 2 3 = 1 1 3 =0 Ans. B
SOLVE: c2 c 2 c 3
3 6 9 3 3 9
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB] Ans.
91. hw` 1 Gi GKwU RwUj Nbg~j nq, Z‡e wb‡Pi wbY©vqKwUi gvb KZ? | | [BUET’10-11; KUET’ 06-07;
SUST’08-09]
A. 4 B. 2 C. 3 D. None of the above
| |=
SOLVE:
Ans. D
92. x- Gi †Kvb †Kvb gv‡bi Rb¨ wb¤œwjwLZ wbY©vq‡Ki gvb k~Y¨ n‡e? | | [BUET’05-06, KUET’ 10-11]
| | | | x = 0, 2 Ans. D
SOLVE:
A. log B. 0 C. log D. 1
( ) ( )
| |
| | ( ) ( ) [c = c1- c2, c2 = c2- c3]
SOLVE: | | 1
( ) ( )
= log ( ) ( )| | [wbY©vq‡Ki `yBwU Kjvg GKB nIqvq wbY©vqKwUi gvb k~Y¨] Ans. B
= | | =( )2 | |
A. a+b+c B. 0 C. 1 D. abc
| | | |[ ]
SOLVE:
= (a + b + c) | | Ans. B
ω ω ω2
98. GK‡Ki GKwU RwUj Nbg–j n‡j ω 2
ω 2
1
wbY©vq‡Ki gvb KZ? [SU 08-09]
ω 3
1 ω
A. 1 B. C. 2 D. 0
?
2 1 2 1 2 2
SOLVE: 3
2 2
1 2 1 1 2 2 1 c1 c1 c2 c3
1 2
1 1 2
1
0 2
=(1++2) 0 2 1 (1 2 ) 0 0 Ans. Ans. D
0 1
a a x
100. hw` m m n nq, Z‡e Δ = 0 mgxKi‡Yi gyj n‡”Q- [SU 05-06]
b x b
A. x = a, x = m B. x = b, x = m C. x = a, x = b D. †KvbwUB bq
a a x 0 a x
m m n 0 m n c1 c1 c 2
SOLVE:
b x b bx x b
a x an
= b x (b x ) (an mx ) 0 (b x )(an mx ) 0 x b, Ans. Ans. D
m n m
2
x x 2
101.x-Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ 3 1 1 = 0 n‡e? [IU 17-18]
0 0 –5
A. 0, – 3 B. 0, 3 C. 2, 0 D. 0, –2
x2(–5 – 0) – x(–15 – 0) + 2(0 – 0) = 0 ev, –5x2 + 15x + 0 = 0
SOLVE:
ev, x2 – 3x = 0 ev, x(x – 3) = 0 ev, x = 0, 3 Ans. Ans. B
0 0 1 0 0 1
A. a + b = 0 B. a b = 0 C. ab = 0 D. a/b = 1
1 0 0 1 0 0
SOLVE: 0 1 0 b 0 1 0 0ab0 a b
a Ans. B
0 0 1 0 0 1
1 2 3
109. 4 5 6 = KZ? [CU 14-15, CU 09-10, 06-07, 03-04]
7 8 9
A. 0 B. 1 C. 2 D. 3 E. 4
1 2 3 1 1 3
c1 c1 c 2
SOLVE: 4 5 6 1 1 6 c2 c 2 c 3
=0 Ans. A
7 8 9 1 1 9
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB| ]
10 0 0
110. D 0 10 0 n‡j D Gi gvb KZ n‡e? [CU 08-09]
0 0 10
A. 10 B. 102 C. 103 D. 0 E. c–e©eZ©x †KvbwUB bq
10 0 0 1 0 0
D= 0 10 0 10 0 1 0 103 Ans.
3
Ans. C
SOLVE:
0 0 10 0 0 1
1 1 x
112. x Gi gvb KZ n‡j 2 2 2 0 n‡e? [CU 07-08]
3 4 5
A. 2 B. 5 C. 2 D. 3 E. 1
1 1 x 0 1 x
2 2 2 0 0 2 2 0 c1 c1 c2 (2 2x) = 0 x =1 Ans. E
SOLVE:
3 4 5 1 4 5
bc α a
113. wbY©vqK D c a α b Gi gvb n‡e- [CU 05-06]
ab α c
A. abc+ B. 0 C. (bc)(ca)(ab) D. E. abc
abc
bc a abc a
D = ca b a b c b c1 c1 c3
SOLVE:
ab c abc c
A. 2 B. abc C. 0 D. a2b2c2
Ans. C
3 4 5
121. 6 7 8 Gi gvb KZ [JU 12-13]
0 2 0
A. 6 B. 12 C. 6 D. 12
wbY©vq‡Ki gvb = 3(0–16) – 4(0–0) + 5 (12–0) = 3.(–16)–4.0 + 5.12 Ans. D
SOLVE:
1 1 1 0 0 1
c1 c1 c 2 a a
1 1 a 1 a a 1c c c = 0 ab Ans. A
b
1 1 1 b 0 b 1 b 2 2 3
126.wbY©vq‡Ki mvwi I Kjvgmg–n ci¯•i ¯’vb wewbgq Ki‡j wbY©vq‡Ki gvb Ans. B [RU 15-16]
A. k–Y¨ n‡e B. cwieZ©b n‡e bv C. cwieZ©b n‡e D. wecixZ wPýwewkó
128. †Kvb wbY©vq‡Ki GKwU mvwi ev Kjv‡gi Dcv`vb¸‡jv‡K C Øviv ¸Y K‡i wbY©vqKwUi Aci GKwU mvwi †_‡K we‡qvM Kiv n‡j
wbY©vqKwUi gvb n‡e- Ans. D [RU 2013-2014]
A. C ¸Y †ekx B. C cwigvY †ekx C. k–b¨ D. AcwiewZ©Z _vK‡e
1 3 4
129. A 2 1 0 n‡j bx‡Pi †KvbwU mwVK? [RU 12-13]
3 2 5
A. det(A) =3 B. det(A)=0 C. det(A) = 63 D. det(A) wbY©q Kiv m¤¢e bq
det (A) = 1(5 – 0) – (–3) (10 – 0) + (– 4) (– 4 – 3) Ans. C
SOLVE:
= 5 + 30 + 28 = 63 Ans.
10 13 16
131. 11 14 17 wbY©vq‡Ki gvb- [JNU 10-11, RU 10-11]
12 15 18
A. 0 B. 1 C. 10 D. 5
10 13 16 3 3 16
c c1 c 2
11 14 17 3 3 17 1
c2 c 2 c 3
=0 Ans. A
SOLVE:
12 15 18 3 3 18
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB| ]
13 16 19
132. 14 17 20 wbY©vq‡Ki gvb [JnU 09-10]
15 18 21
1 0 2b
2 2 2
= (1+a +b ) 0 1 2a [c2 = c2 + ac3 cÖ‡qvM K‡i]
b a 1 a 2 b2
= (1+a2+b2)2 [ 1{1a2b2 a(2a)} 0 2b{0b}] [cÖ_g mvwi mv‡c‡¶ we¯vi K‡i]
= (1+a2+b2)2{1a2b2+2a2+2b2}= (1+a2+b2)2 (1+a2+b2) = (1+a2+b2)3
1 a 2 b2 2ab 2b
A_©vr, 2ab 1 a b
2 2
2a = (1+a2+b2)3
2b 2a 1 a 2 b2
136. .wbY©vq‡Ki mvnv‡h¨ mgvavb Ki : x+y+z =1, 2x+4y–3z = 9, 5x–4y+z = 0
wb‡b©q mgvavb, (x,y,z) = (1,1,–1) (Solved)
------------
Rahat Chowdhury
Physics [SUST]