0% found this document useful (0 votes)
7 views

Document 3

The document discusses matrix operations, including definitions of matrix order, examples of different matrix types, and operations such as addition, multiplication, and transposition. It also includes various mathematical problems related to matrices, providing solutions and explanations for each. The content is structured for educational purposes, particularly for HSC students, with concepts explained by Rahat Chowdhury.

Uploaded by

tahsan103562
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
7 views

Document 3

The document discusses matrix operations, including definitions of matrix order, examples of different matrix types, and operations such as addition, multiplication, and transposition. It also includes various mathematical problems related to matrices, providing solutions and explanations for each. The content is structured for educational purposes, particularly for HSC students, with concepts explained by Rahat Chowdhury.

Uploaded by

tahsan103562
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 35

RAHAT MaTh Corner RMC

 a11 a11 ........a / n 


 
A  [a nm ]  a 21 a 22 ........a 2 n 
a n1 a n 2 ........a nm 
 
m Row) n Colum)
order order  

[ ]


A  (0 1 2) 1 3

0 
1 
  31
2

1 2 3
A  2 3
 4 5 6

 1 2 3
A  4 5 6 3 3
7 8 9

 a 0 0
 
D   0 b 0
0 0 c
 
HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY
RAHAT MaTh Corner RMC

 a 0 0
 
G   0 a 0 ; a  0 Note: a bc
0 0 a 
 
 1
I
1 0 0
 
I   0 1 0 3 3
0 0 1
 

Math Corner Information:

3.

Note:


singular
 0 0 0
 
 0 0 0 3 3
 0 0 0
 

 [ ]

1 2 3
  1 2 2 3 4 5
A   4 5 6  ,  ,  
7 8 9   4 5   5 6  7 8
 

1 5 3
 
U  0 7 6 
0 0 1 
 

1 0 0 
L  2 4 0
3 7 5

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

Transpose

* + [ ]

K

A AT  A

[ ] [ ]


A T  A

[ ] [ ] 3 3

01. [ ]

Solve: [ ] [ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ] [ ] [ ]

[ ]

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

[ ] [ ]

[ ] [ ]

[ ] [ ]

 A
n
A * + * +



 A
* +

A.AT I A
* + * + * +
 gyL¨ ev cÖavb KY© (Principal or main Matrix)t [Aij]nn µ‡gi eM© g¨vwUª· n‡j `ywU KY© cvIqv hv‡e| †hB K‡Y© i = J Zv‡K
gyL¨ KY© Ges †hB K‡Y© i  J Zv‡K †MŠY KY© e‡j| †hgbÑ

a11 b12 c13  ‡MŠY KY©


 x21 y22 z23 
 p31 p32 r33  gyL¨ KY©
Note: (1) gyL¨ K‡Y©i Dcv`vb ¸‡jvi †hvMdj‡K ‡Uªm (a + y + r) e‡j|
(2) gyL¨ K‡Y©i Dcv`vb ¸‡jvi ¸Ydj‡K gyL¨c` (ayr) e‡j|
(3) †MŠY K‡Y©i Dcv`vb ¸‡jvi ¸Ydj‡K (pyc) †MŠYc` e‡j|


1. Order

2.
3.
4 3 7 8 
02. A   Ges B    n‡j Ges wbb©q Ki|
6 5 1 2 
10 12
Solve: A  B    * +
6 8

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
03. * + * +

Solve: * + * + * + * +

* +

04. [ ] [ ]

[ ] [ ] [ ]

2. A = [ai ]m  n
j
Ges B = [bij]n  r n‡j hw` AB = [abij]m  r nq Z‡e AB g¨vwUª‡·i gvÎv m  r n‡e


 
Math Problems:
05. A  3 2 B  2 2 AB BA
Solve: A  3 2 B  2 2 A.B  3  2.2  2  3 2
 Same
BA  2  2.3  2 Same

06.
Solve:

07.
Solve:

08. A  pq C  mp AC CA


Solve: AC  p  q.m  p Same
Ca  m  p.p  q Same
09.  A 5 3 B AB
HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY
RAHAT MaTh Corner RMC

( a ) 2  3 ( b ) 3  3 ( c) (d ) 3  5 Ans.C
10. A 2 4 B 4 3 AB
(a ) 2  3 (b) 4  2 (c) 3  2 (d) 3  4 Ans.A
11. A 2  3, B 2 1 AB
(a ) 2  3 (b) 2  2 (c) 2  1 (d ) None Ans.D
12. A 2 5 B 5 2 BA
(a ) 2  2 ( b) 5  5 ( c) 2  5 (d ) 5  2 Ans.B


13.
1 2 3 4 5
A  B , AB  ?
3 4 6 7 8

 1 3  2  6 1 4  2  7 1 5  2  8  15 18 21
Solve: AB      2 3
3  3  4  6 3  4  4  7 3  5  4  8 33 40 47

14. ( ) ( )

 1 0   (1)1  0.3 (1)2  0.4    1  2 


  1 2     
Solve: AB   1 3     1.1  3.3 1.2  3.4    10 14  Ans.
 2  1 3 4   2.1  (1)3 2.2  (1).4    1 0 
     
 1 0 
 1 2  
BA    1 3 
 3 4  2  1
 
15. [ ] * +
[ ]

16. [ ] * + * +

[ ] * +

17. * + [ ]

* + [ ]

18. [ ] [ ]

[ ]

19. [ ] [ ]

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

[ ]

20. [ ] [ ] [ ]

[ ]

i –1 
21. A = 
1 i
,B= Ges i = –1 n‡j AB Gi gvb n‡eÑ
–i 1 –1 –i
 ii  1  i 2  0 0 
Solve:  2  =   Ans.
 i  1 i  i  0 0
 MaTh Corner Special Problems:
22. hw` GKwU eM© g¨vwUª· A Ggb nq †h, 3A3 – 2A2 + 5AI + I = 0 nq, Z‡e A–1 = ?
Now, 3A3 – 2A2 + 5AI + I = 0
 I = 2A2 –3A3 –5AI I = A(2A – 3A2 + 5I)  A.A–1 = A(2A – 3A2 + 5I)  A–1 = 2A – 3A2 + 5I

23. hw` AB = A Ges BA = A n‡jÑ


A. B = I B. A = B = I C. B 2 = I D. A2 = A
Ans. A = B = I
Note:
o A‡f`K g¨vwUª· Øviv †Kvb g¨vwUª·‡K ¸b Ki‡j gvwUª·ª †Kvb cwieZ©b nq bv|†hgb, AI = A
o †Kvb g¨vwUª·‡K Zvi wecixZ g¨vwUª· Øviv ¸b Ki‡j A‡f`K g¨vwUª· cvIqv hvq| †hgb, A.A–1 = I

24. [ ] [ ]

Solve: [ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] [ ]

25. * + [ ]

26. [ ] [ ]

27. [ ] [ ]

* + [ ]

28. [ ] [ ] [ ]

29. * + [ ] [ ]

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

Solve: * + [ ] * +

* + [ ] * +

[ ] [ ] [ ]

* + [ ] * +

30. * + * + [ ]

31. [ ] * + * +

1 2
A    A 2  2A  111  ?
5 
32.
3
2   1  6 2  10   7 12 
 1 2  1
A 2      
5   3  15 6  25  18 31
 3 5  3
 7 12   1 2   1 0   7 12   2 4  11 0 
 A 2  2A  11I     2   11          
18 31  3 5   0 1  18 31  6 10   0 11
 7  2  11 12  4  0  16 8 
      Ans.
18  6  0 31  10  11 12 32 
33. * + * +
34. * +

* +

35. [ ]

36. [ ] [ ]

cix¶vq †hfv‡e Abyivwk †ei Ki‡e:


Step-1: †h ivwk ev msL¨vi Abyivwk †ei Ki‡Z ej‡e wVK †mB ivwk eivei Row Ges Column ev` `vI|
Step-2: evwK Dcv`vb ¸‡jv w`‡q wbY©vqK MVb Ki| †mwUB Abyivwk|
Step-3: gvb ‡ei Ki‡Z ej‡j mvaviY wbq‡g wbY©vq‡Ki gvb †ei Ki‡Z n‡e|

a1 b1 c1
b2 c2 a 2 c2 a 2 b2
a 2 b2 c2 A 2 , b1 , c1 ,
b 3 c3 a 3 c3 a 3 b3
a 3 b 3 c3

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
a1 b1 c1
b2 c2 a 2 c2 a 2 b2
‡hgb: a 2 b 2 c 2 A 2 , b1 , c1 ‡g , I
b 3 c3 a 3 c3 a 3 b3
a 3 b 3 c3

5 6 7
37. 1 2 3 wbY©vqKwUi 1 Ges 7 Gi Abyivwk †ei Ki |
3 6 9
Step-1: 1 msL¨vwU 1 bs Column Ges 2 bs Row †Z Av‡Q e‡j 1 Column bs Ges 2 Row bs ev` `vI
Step-2: evwK PviwU Dcv`vb w`‡h (2  2) gvGvi wbY©vqK MVb Ki |
6 7
†mwUB Abyivwk| †hgbt 1 Gi Rb¨ Abyivwk →
6 9
Step-3: gvb ‡ei Ki‡Z ej‡j AvovAvwo ¸b K‡i gvb †ei Ki| †hgb- Gi Rb¨ gvb = (6  9 – 7  6) = 12
1 2
7 Gi Rb¨ Abyivwk → 3 6 Ges 7 Gi Rb¨ Abyivwki gvb  (1 6  2  3)  0
2 1 5
38. 4 3  2 wbY©vqKwUi –1 Ges 0 Gi Abyivwk †ei Ki|
1 0 6
4 2
Solve: –1 Gi Rb¨ Abyivwk → Ges –1 Gi Rb¨ Abyivwki gvb  (4  6  1 2)  26
1 6
2 5
0 Gi Rb¨ Abyivwk → Ges 0 Gi Rb¨ Abyivwki gvb  (2  2  4  5)  24
4 2


a1 b1 c1
| | a 2 b2 c2
a 3 b 3 c3
b2 c2 a 2 c2 a 2 b2
a1 , b1 c1 , 
b 3 c3 a 3 c3 a 3 b3

1 2 3
39. A 4 5 6 (0)
7 8 0
1 2 3
1 2
Solve: 4 5 6 
4 5
7 8 0
1 2 3
1 2
 4  5 6   (5  8)  3 Ans.
7 
8 
0 
 4 5

| |
2 3 10
40. A  5 0 1 3
4 5 6
HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY
RAHAT MaTh Corner RMC
2 3 10
5 1
2 3  10
 

5 1
Solve: 5 0 1  Ans.  5 0 1I  Ans.
4 6    4 6
4 5 6 4 5 6
 (30  4)  26

[ ]

[ ]

[ ] [ ]

[ ]

 A B n AB=BA=In=I B A A B

MaTh Corner Info

I.

II.

41. hw` A = 3


1 2 –1
4 nq Z‡e A = ?
Solve: Det (A) = 4 – 6 = – 2
Gi mn¸YK¸wj n‡”Q,
–b –2
Adj(A) = ad – bc –c
1 1 d 1 4
A11 = 4, A12 = – 3, A21 = – 2, A22 = 1  A–1 = a  = – 2 –3 1
A

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
3 4 –1
42. A = 1 0 3  n‡j A–1 = ?
2 5 –4

3 4 –1
Solve: A = 1 0 3   A = 3(0 – 15) – 4(–4 – 6) – 1(5 – 0) = –45 + 40 – 5 = – 10
2 5 –4
A Gi mn¸YK¸wj n‡”Q,
–1
A11 = 
3 
A12 = – 
3 
A13 = 
0
A21 = – 
0 1 1 4
5 –4 = –15; 2 –4 = 10 2 5 = 5; 5 –4 = 11
–1 –1 –1
A22 =  A23 = – 
4
A31 =  3
3 3 4
2 –4 = – 10; 2 5 = –7 0 3  = 12; A32 = – 1 3  = – 10
A33 = 
3 4
1 0 = – 4
T
–15 10 5 1 1
Adj(A)= 11 –10 –7 [ ]  A–1 = A Adj(A) = –10 [ ]
5 –10 –4

43. [ ]

Solve: [ ] [ ]

| |

| |
[ ]

 
a b  1  d  b
A  A 1 
c d  ad  bc  c a 


(i )
(ii )
(iii )
1 2
44. B    B1
3 9
1  9  2 1  9  2
B1  
9  6  3 1  3  3 1 
Solve:

 cos  sin  
45.  
  sin  cos  
 cos   sin   cos   sin    cos   sin    cos  sin  
(a )   (b)   (c)   (d)  
  sin  cos    sin   cos    sin  cos    sin  cos  
1  cos   sin    cos   sin  
     Ans.C
cos   sin   sin  cos    sin  cos  
2 
Solve: 2

7 6
46. A    A 1
8 7

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
 7 6   7  8  7  6  7 8
(a )   (b)   (c)   (d)   Ans.C
 8  7  6 7   8 7   6 7
1 2
47. A    A 1
3 4
1  4  3 1  4  2 1  4  3 1  4  2
a   (b)   (c)    (d)    Ans.D
2  2 1  2  2 1  2   2 1  2   2 1 
3 1
48. A    A
9 3
 3  1  3 1   3  9
(a )   ( b)   ( c)   (d )
 9 3   9  3  1 3 
a b  1  d  b
Solve: A    A 1 
c d  ad  bc  c a 
1 3 1
 A 1  Ans.D
999 3
49. If ( ) then
1  4 3 1 4  2 1  4  3 1  4  2
(a )   
( b)  (c)    (d)   
2  2 1  2   3 1  2   2  1  2   3 1 
1 1  4  2 1  4  2
Solve: A      Ans.D
4  6   3 1   2   3 1 

Singular

Singular singular Matrix

a b 
c d  ad  bc  0
 
p  4 8
50.   P
 2 2 
Solve: 2( p  4)  8.2  0or 2p  24  0or p  12

m  2 6 
51.   m
 2 m  3 

m  2 6 
Solve:    0  m 2  3m  2m  6  12  0  m 2  5m  6  0
 2 m  3
 (m  6) (m  1)  0  m  6,1 Ans.A
p  4 8 
52.   P
 2 p  2 
Ans.A
a  2 
53. 3 a  5
 

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
Solve:
a  2 
3 a  5  0  a (a  5)  6  0  a  5a  6  0  a  3,2
2
Ans.C
 
54. * +


1 3  1 3
A  B
 2 4 2 4
 x  y 1  8 1
55.      ( x , y)  ?
 7 x  y  7 2
Solve: xy8 xy2
x 5 y3 (x, y)  (5,3)
 x  2 y 5  8 x  y
56.   x  2y  a  b
 2  3 a  b 
Solve:

| | | |

| | | |

o
57.

Solve: | |

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

| |

| |

| |

58.

[BUET: 2000-2001)

Solve: [ ] [ ]

[ ] [ ]


59.

Solve: [ ]

[ ]

⌈ ⌉ B

[ ][ ] [ ] [ ] [ ]

wbY©vqK

 wbY©vqKt wbY©vqK GKwU we‡kl AvKv‡i wjwLZ wbw`©ó GK cÖKv‡ii ivwk| wbY©vqK‡K mvaviYZ | | Øviv cÖKvk Kiv nq| †hgb-
a 11 a 12 a 13
A  a 21 a 22 a 23
a 31 a 32 a 33
wbY©vq‡Ki cÖwZwU Dcv`v‡bi GKwU K‡i wPý Av‡Q| Dcv`v‡bi Ae¯’v‡bi msL¨v¸‡jvi †hvMdj †Rvo n‡j wPý abvZ¥K nq, wKš‘
we‡Rvo n‡j wPý FYvZ¥K nq| †hgb- ' a 11 ' Gi wPý abvZ¥K, wKš‘ ' a 12 ' Gi wPý FYvZ¥K|
 g¨vwUª· I wbY©vq‡Ki cv_©K¨ t

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
g¨vwUª· wbY©vqK
1. mvwi I Kjvg mgvb n‡ZI cv‡i bvI n‡Z cv‡i| 1. mvwi I Kjvg msL¨v Aek¨B mgvb|
2. g¨vwUª· Gi †Kvb mywbw`©ó gvb †bB, ïay Acv‡iUi wnmv‡e 2. wbY©vq‡Ki mywbw`©ó exRMwYZxq gvb Av‡Q|
KvR K‡i|
3. µg m  n n‡j, fzw³ m.n 3. µg n n‡j, †gvU fzw³ n2
4. g¨vwUª·‡K †Kvb ayªe ivwk Øviv ¸Y Ki‡j Zvi cÖ‡Z¨KwU 4. wbY©vqK‡K †Kvb ayªe ivwk Øviv ¸Y Ki‡j Zvi cÖ‡Z¨KwU
fzw³‡K H ayªe msL¨v Øviv ¸Y Ki‡Z nq| fzw³‡K ¸Y bv K‡i ïaygvÎ †h †Kvb GKwU mvwi ev Kjv‡gi
fzw³¸‡jvi mv‡_ ¸Y Ki‡Z nq|

 Rule-01: Same 0
1 2 1
A  4 5 10 det(A)  ?
1 2 1
same 0 det(A)  0 Ans.
 Rule-02: Same 0
a m a
M  b c2 b
a y a
Solve: same 0 det( M)  0 Ans.
 Rule  03 : In , log, positive () det  0
(i) †Kvb wbY©vq‡Ki mvwi¸wj Zv‡`i Abyiƒc Kjvg mg~‡n cwiewZ©Z n‡j Ges Kjvg¸wj Zv‡`i Abyiƒc mvwimg†n cwiewZ©Z
n‡j, wbY©vq‡Ki gv‡bi †Kvb cwieZ©b nq bv| †hgb,
a1 b1 c1 a1 a 2 a 3
D  a2 b2 c2 Ges D  b1 b 2 b3  D = D.
a3 b3 c3 c1 c 2 c3
(ii) †Kvb wbY©vq‡Ki †h †Kvb `yBwU mvwi ev Kjvg ci¯•i ¯’vb wewbgq Ki‡j, wbY©vqKwUi wPý e`‡j hvq wKš‘ wbY©vq‡Ki gv‡bi
a1 b1 c1 b1 a1 c1 a1 b1 c1 a2 b2 c2
†Kvb cwieZ©b nq bv| †hgb, D  a 2 b 2 c 2   b 2 a 2 c 2 Ges D  a 2 b 2 c 2   a1 b1 c1
a3 b3 c3 b3 a3 c3 a3 b3 c3 a3 b3 c3
a1 b1 0
(iii) †Kvb wbY©vq‡Ki GKwU mvwi ev Kjv‡gi me¸wj Dcv`vb k~b¨ n‡j, wbY©vqKwUi gvb k~b¨ nq| †hgb, D  a 2 b 2 0  0
a3 b3 0
a1 1 1 a 1 a 1 c1
(iv) †Kvb wbY©vq‡Ki `yBwU mvwi ev Kjv‡gi Abyiƒc Dcv`vb¸wj Awfbœ n‡j, Zvi gvb k~b¨ nq| †hgb, D  a 2 1 1  0 , D  a 2 a 2 c2  0
a3 1 1 a 3 a 3 c3
(v) hw` GKwU wbY©vq‡Ki †Kvb mvwi ev Kjvg Gi Dcv`vb¸wj‡K Aci GKwU mvwi ev Kjv‡gi Abyiƒc Dcv`v‡bi mn¸YK Øviv ¸Y
Kiv nq, Z‡e ¸Yd‡ji mgwó k~b¨ nq| †hgb- a2A1 + b2B1+ c2C1 = 0
(vi) †Kvb wbY©vq‡Ki †h †Kvb mvwi ev Kjv‡gi cÖ‡Z¨K Dcv`vb‡K GKB ivwk Øviv ¸Y Ki‡j wbY©vqKwUi gvb‡KI H ivwk Øviv ¸Y
Ki‡Z nq| †hgb,
a1 b1 c1 ka 1 kb1 kc1 ka 1 b1 c1
D  k a2 b2 c2  a 2 b2 c 2  ka 2 b2 c2
a3 b3 c3 a3 b3 c3 ka 3 b3 c3
(vii) †Kvb wbY©vq‡Ki †Kvb mvwi ev Kjv‡gi cªwZwU Dcv`vb `yBwU ivwki mgwó wnmv‡e cÖKvwkZ n‡j, wbY©vqKwU†K GKB µ‡gi `yBwU
c„_K wbY©vq‡Ki †hvMdj wnmv‡e cÖKvk Kiv hvq| †hgb,
a1  1 b1 c1 a1 b1 c1 1 b1 c1
D  a 2  1 b2 c2  a 2 b2 c2  1 b2 c2
a 3  1 b3 c3 a3 b3 c3 1 b3 c3

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
13 16 19
60. 14 17 20
15 18 21
13 16 19
Solve: 14 17 20  0(Ans.)
15 18 21
1  2
61.  2 1
2 1 

Solve: | | [ ]

| | [ ]

1  2
62.  2 1 Gi gvb- ;  GK‡Ki GKwU RwUj Nbg~j|
 2
1 

1  2 1    2  2 0  2
Solve:   2
1 =   2  1 2 /
1 [c1 = c1+c2+c3] = 0 2 1 [ 1 +  + 2 = 0] = 0 Ans.
 2
1  2  1   1  0 1 

a2 ab b2
63. 2a ab 2b
Gi gvb-
1 1 1
2
b2 a ( a  b) b( a  b) b2 
 c1  c2 Ges c2  c2  c 3 cÖ‡qvM K‡i]
a ab
Solve: = [ c1
2a ab 2b a b a b 2b
1 1 1 0 0 1
a b b2 a b
= (a  b)(a  b)(a  b) = ( a  b) Ans.
3
 ( a  b)(a  b) 1 1 2b = (a  b)(a  b)
1 1
0 0 1
logx logy logz
64. The value of log2x log2y log2z is:
log3x log3y log3z
x y
log  log  log z
log x log y log z y z 1 1 log z
Solve:  x   y  ' '  x  y
log 2x log 2 y log 2z = log  log  log 2z [C1 = C1 – C2, C2 = C2 – C3] = log y log z  1 1 log 2z = 0
y
log 3x log 3y log 3z   z 1 1 log 3z
x y
log  log  log 3z
y z
0 3 2x  7
65. 2 7x 9  5x  0 n‡j, x Gi gvb-
0 0 2x  5
Solve: 2{3(2x+5) – 0 (2x+7)} = 0  2(6x+15) = 0  6x = – 15  x = 5
2 Ans.

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

66. | |

Solve: | | | | | | [ ]

| |

67. | |

Solve: | | | | [ ]

| | | |

68. | |

[ ]

69. | |

[ ]

70. | |

Solve: | | | |[ ]

| | | |

| | | |

71. | |

[ ]

72. | |

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

Solve: | | | |[

| | { } { }

73. | |

xy x y
74. x xz z wbY©vq‡Ki gvb-
y z yz

xy x y
x + y  x  t x y 
Solve: x xz z = x  x  z  z x+z z  [C1 = c1  (c2 + c3) cÖ‡qvM K‡i]
y z yz  y  z  z z y + z

 0 x y  0 x y  0 x y 
z  = 2x  x y  [r2 = r2  r3]
0
=  2z x + z z  =  2z 1 x + z
 2z z y + z 1 z y + z  1 
x z y + z
= 2z 
x y
x = 2z( xy  xy) =  2z( 2xy) = 4xyz (Ans.)
y
3 1 2
MaTh Corner Technic: wbY©vqKwU‡Z x = 1, y = 2, z = 3 we‡ePbv Ki‡j wbY©vqKwUi AvKvi nq: 1 4 3
2 3 5
= 3(20  9)  1(5  6) + 2(3  8) = 24
GLb †h Option ¸‡jv Av‡Q, Zv‡`i g‡a¨ †hB Option G x=1, y=2 , z = 3 emv‡j 24 cvIqv hv‡e †mwUB Correct Answer.
Verification: x = 1, y = 2, z = 3:
A. 4xyz = 4.1.2.3 = 24 B. x2yz = 12.2.3 = 6 C. xy2z = 1.22.3 = 12 D. xyz2= 1.2.32 = 18 (Ans. A)
1 x yz
75. 1 y z  x Gi gvb-
1 z xy

1 x yz 1 x xyz 1 x 1

1 y z  x = 1 y x  y  z [ c3  c 2  c3 ] = (x + y + z) 1
Solve: y 1 = (x + y + z)  0 = 0 (Ans.)
1 z xy 1 z xyz 1 z 1

1. hw` [ ] nq, Zvn‡j, Gi gvb wbY©q Ki| [BUET 18-19]

Solve: : [ ] | | we`¨gvb|

[ ] * + * +* + * + * +

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
* +

2. hw` * + Ges * + nq Z‡e B g¨vwUª· Gi Dcv`vbmg~n †ei Ki| [RUET’ 09-10, BUET’ 16-17]

Solve: awi, * +

GLb, * + * +* + * + * + * +

mgvavb K‡i cvB, * +

Alternate Solution: * + [ ]

GLb, * + * + * + * +

[ ] * + * +

3. x- Gi mgvavb Kit | | [RUET’ 04-05, KUET’ 04-05, CUET’ 13-14, BUET’ 01-02, 13-14]

Solve: | | [ ] | |

| | [ ] [ ]

4. gvb wbY©q Kit | | [RUET’ 07-08, 08-09, 12-13, 13-14]

Solve: | | | |[ ]

| | | |

5. cÖgvY Ki †h, | | [RUET’ 11-12]

Solve: | | | |[ ]

| | | |[ ]

| |

6. cÖgvY Kit | | [RUET’ 10-11]

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

Solve: | | | |[ ]

| | | |[ ]

| |

7. wbY©q‡Ki mvnv‡h¨ mgvavb Kit


Solve: We know,

| | | | | | | |

| |

8. hw` [ ] nq, gvb wbY©q Kit [KUET’ 05-06]

Solve: [ ][ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] (Ans.)

9. gvb wbY©q Kit | | [RUET’ 06-07, 05-06]


( ) ( )

Solve: | |[ ]

[1g mvwii mv‡c‡ÿ we¯Ívi K‡i]


| | | |

| |

10. hw` ( ) ( ) Ges ( ) nq Z‡e †`LvI †h, [KUET’04-05]

Solve: ( )( ) ( ) ( )

( )( ) ( ) ( )

( )( ) ( ) ( )

( )( ) ( ) ( )
(Showed)

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

11. [ ] ‡`LvI †h, GKwU †gwUª·| [KUET’ 03-04]

Solve: [ ] [ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] (Showed)

12. cÖgvY Ki †h, | | ( ) [KUET’13-14]

Solve: | | | |

| | [ ]

(Proved)

Alternate Way: | |

| |[ ]

{ }
13. I A‡f`K g¨vwUª· n‡j B g¨vwUª· wbY©q Ki: * + * + [RUET’ 03-04]

Solve: * +

* + * +* + [ ] * +

A_©vr, [mgvavb K‡i] [ ] (Ans)

[we. `ªt * + g¨vwUª‡·i Inverse Matrix B n‡”Q B| Gfv‡eI AsKwU Kiv hvq]

weMZ eQ‡ii BwÄwbqvwis Ges wek¦we`¨vj‡qi cÖkœ mg~n Ges Zvi mgvavb
a 2 5
01. A   2 b  3 GKwU eµ cÖwZmg g¨vwU· n‡j a, b, c Gi gvb¸‡jv- [DU 17-18]
 
 5 3 c 
A. –2, –5, 3 B. 0, 0, 0 C. 1, 1, 1 D. 2, 5, 3
hw` AT = –A nq ZLb Zv‡K eµ cÖwZmg g¨vwUª· e‡j| †h †Kvb g¨vwUª‡·i eµ cÖwZmg g¨vwUª· †c‡Z n‡j gyL¨ KY© eivei
SOLVE:
Dcv`vb¸‡jv me kyb¨ n‡Z n‡e| myZivs a = 0, b = 0 Ges c = 0. Ans. B
 2  2  2 2
02. A    B   Ges, AB  ? [DU 14-15]
 2 2   3 3
  2 2  0 0  0 0  2  2
A.   B.   C.   D.  
  2 2  0 0   3 0  2 2 
 2  2  2 2   2.2  (2).3 2.2  (2).3   4  6 4  6   2  2
AB =    =   =      Ans. A
SOLVE:   2 2  3 3   (2).2  2.3 (2).2  2.3    4  6  4  6   2 2 
 1 i  i  1
04. A =   , B=   Ges i =  1 n‡j AB Gi gvb n‡e- [DU: 12-13, CU 14-15]
 i 1  1  i 
1 0 0 0  i 0 i 1
A.   B.   C.   D.  
0 1  0 0  0 i  1 i 

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
 1 i   i  1  i  i  1  i 2  = 0 0 
AB =      =  0 0  Ans. B
SOLVE:  i 1  1  i   i  1
2
ii   
 2 1 
06. hw` A    nq, Z‡e A1 mgvb- [DU: 10-11]
 3 / 2  1 / 2 
1 3 1 0 3 4 1 2
A.   B.   C.   D.  
 2 4 0 1 1 2 3 4
 a b 1  d  b 
if A    then A 1   ; ad  bc  0.
SOLVE:
 c d  ad  bc   c a  
1   1/ 2  1  1 2
 A 1     Ans. Ans. D
1  3 / 2   3 / 2  2   3 4 

07. p  4 8  g¨vwUª·wU e¨wZµgx nq hw` p Gi gvb-


  [DU: 09-10]
 2 p  2 
A. 6, 4 B. 4, 6 C. 4, 2 D. 2, 4
g¨vwUª·wU e¨wZµgx e‡j, (p + 4) (p  2)  16 = 0
SOLVE:
 p2 + 2p  24 = 0  (p + 6) (p  4) = 0  p = 6, 4 Ans. Ans. A
7 6 1
08. A =   n‡j A = ? [DU: 08-09]
8 7
 7 6   7  8  7  6  7 8 
A.   B.   C.   D.  
 8  7  6 7  8 7   6  7 
SOLVE:
 a b 1  d  b 
if A    then A 1   ; ad  bc  0.  A 1  1  7  6    7  6  Ans. C
 c d ad  bc   c a   49  48   8 7    8 7 
2 0  3 0
11. hw` A =  , B    nq, Z‡e AB mgvb- [DU: 05-06, JNU: 05-06]
 0  3  5 1
 6 0   3  1  1 0 1  2
A.   B.   C.   D.  
  15  3   2  5   2 15  0 5 
2 0  3 0  2.3  0.5 2.0  0.1  6 0 
SOLVE: AB   0  3 . 5 1    0.3  3.5 0.0  3.1     15  3 
Ans. A

 2  3
12. hw` A    nq, Z‡e A2 mgvb- [DU: 04-05]
3 2 
  5 12   5  12   5 12    5  12 
A.   B.   C.   D.  
  12 5  5 
  12  12  5   12  5 
 2  3  2  3   2.2  3.3  2.3  3.2    5  12 
SOLVE: A   3 2 . 3   
2
Ans. D
2   3.2  2.3  3.3  2.2   12  5 
1 0 5 0
13. hw` A    , B    nq, ZLb AB nq- [DU: 03-04; RU: 06-07]
0 5 2 1 
 5 0  5 0  6 0  8 1
A.   B. 
 C.   D.  
 2 5 10 5   2 6 12 5 
1 0  5 0  5  0 0  0  5 0
SOLVE: AB   0 5  .  2 1   0  10 0  5   10 5 
= Ans. B

14. hw` A = * + Ges AB =* + nq Z‡e B g¨vwUª· Gi Dcv`vbmg~n †ei Ki| [BUET’16-17]

awi, B = * +
SOLVE:
GLb, AB = * + * +* +=* +

* + * + 

mgvavb K‡i cvB, B=* +

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

Alternate Solution: A = * +  A-1 = [ ]

GLb, AB = * +  A-1. AB = A-1. * +

 I.B = B = A-1. * + * +=[ ] * + * +

15. wZbwU g¨vwU· [ ]* + * + Gi ¸Yd‡ji gvb n‡e- [BUET’12-13]

A. [x2a+xyh xyh+y2b] B. [x2a+2xyh+y2b] C. [ ] D.[x2a+xyh+2y2b]

[ ]* +* + [ ]* +
SOLVE
=[ a x + hxy hxy + b y ] = [x a + 2xyh + y b]
2 2 2 2
Ans. A

Shortcut: a,b, h, x, y Gi B‡”QgZ gvb wb‡q Zv wb‡q calculator G calculate Ki|


16. A, B Ges C g¨vwUª·¸‡jvi gvÎv h_vµ‡g 4  5, 5  4 Ges 4  2 n‡j (AT + B)C g¨vwUª‡·i gvÎv n‡e- [BUET’10-11]
A. 5  4 B. 4  2 C. 5  2 D. 2  5
AT Gi gvÎv 5  4, (AT + B)C Gi gvÎv 5  4 (AT + B)C Gi gvÎv 5  2 Ans. C
SOLVE
 A2 +4I = 0 (Showed)

18. x Gi †Kvb †Kvb gv‡bi Rb¨ * + †gwUª·wU GKwU e¨wZµgx (singular) ‡gwUª· n‡e? [KUET’16-17]

A. –15 I –3 B. –15 I3 C. 15 I –3 D. 13 I 5

det (* +) | | Ans. C
SOLVE:

 x2 – 12x – 45 = 0
19. I A‡f`K g¨vwUª· n‡j B g¨vwUª· wbY©q Kit * + * + [RUET’ 03-04]

Let, B= * +
SOLVE:
4w+3y=1
* + * +* + 2w+y=0
4x+3z=0
2x+z=1
=[ ] * +

A_©vr [mgvavb K‡i]  B = [ ] (Ans.)

[we:`ª: * + g¨vwUª‡·i Inverse Matrix B n‡”Q B| Gfv‡eI AsKwU Kiv hvq|]

20. A-1 wbY©q Ki: A= * + [RUET’13-14]

A. * + B. * + C. * + D. None

A= * +

 A-1 = | | * + * + * + Ans. C
SOLVE:

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
21. hw` P = * + Ges P  Q = nq Z‡e g¨vwUª· Q KZ? [RUET’13-14]

A. * + B. * + C. [ ] D. * +

P is a 2  2 matrix & P  Q is a 2  1 matrix. Ans. A


SOLVE:
The dimention of Q will be 21.

Let, Q be * +  PQ = * +* + [ ]

 By the condition, [ ] * +  4x – 6y = 5............. (i); –2x + 8y = 0............. (ii)

Sloving (i) & (ii) we get, x =2; y = 0.5 Q = * +

22. Matrix * + Gi gvb- [BUTex’ 14-15]

A. cÖwZmg B. Transpose C. e¨wZµgx D. Scalar

‡h Matrix Gi Kjvg Ges mvwi inter-change Ki‡j Matrix AcwiewZ©Z _v‡K| Zv‡K cÖwZmg Matrix e‡j| Ans. A
SOLVE:
23. wbY©vq‡Ki `yBwU mvwi ev Kjvg m`„k¨ n‡j H wbY©vq‡Ki gvb n‡e- [BUTex’12-13]

A. 1 B. 2 C. 0 D. ‡KvbUvB bv
wbY©vq‡Ki ag© Abymv‡i 2wU mvwi ev Kjvg Awfbœ n‡j Zvi gvb k~b¨ n‡e| Ans. C
SOLVE:

24.  kk 2  GKwU ev¯Íe †gwUª·| k Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ †gwUª·wUi wecixZ †gwUª· cvIqv hv‡e bv? [SU 17-18]
 2 k 
A. –2 B. 2 C.  2 D. 2 E. – 2
g¨vwUª‡·i gvb k‚b¨ n‡j wecixZ g¨vwUª· cvIqv hvq bv|
SOLVE:

kk 2 
=0 ev, k2 – 4 = 0 ev k =  2 Ans. Ans. C
 2 k 
 x –1 –1 
26. x Gi †Kvb gvb¸wji Rb¨  0 x –3  g¨vwUª‡·i †Kvb wecixZ g¨vwUª· cvIqv hv‡e bv| [SU 15-16]
 
 x–4 –1 0 
A. 6, – 2 B. –6, –2 C. –6, 2 D. –6, 2 E. 6, 4
 x –1 –1   x –1 –1 
 0 x –3  = 0   0 x –3  = 0  x(x) – 4(3 + x) = 0  x2 – 4x – 12 = 0 Ans. A
SOLVE:    
 x–4 –1 0   –4 0 1 
 x2 – 6x + 2x – 12 = 0  x(x – 6) + 2(x – 6) = 0  (x – 6) (x + 2) = 0  x = 6, –2
27. hw` A =  9 4
 6 3  nq, Z‡e A(AdjA) = ?, †hLv‡b Adj A n‡jv A Gi mnvqK (adjoint) g¨vwUª·| [JNU 17-18]
3 –4  3 –4 
A.  B. 
3 0
C.  D. 
1 0
 –6 9  0 3  –6 9  0 1
3 –4   9 4   3 –4   3 0 
Adj(A) = 
SOLVE:  6 9   A.Adj(A) =  6 3   –6 9  =  0 3  Ans. B

29. †Kvb g¨vwUª·wUi wecixZ g¨vwUª· †bB [JNU 12-13]


2 1 2 1 3 2  2  2
A.   B.   C.   D.  
1 2  4 2 1 4 4 4 
Singular matrix does not have any inverse matrix. Answer. (B) Ans. B
SOLVE:
 0  1 x
30. hw` A    Ges X    nq Zvn‡j AX mgvb- [JNU 09-10]
1 0   y
  x   y   x   y
A. X    B. X    C. X    D. X   
 y   x  y  x 

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
0  1  x   0.x  1.y    y 
AX=   .      Ans. D
SOLVE: 1 0   y  1.x  0.y   x 

31. hw` A   3 0 , B   2 0  nq Z‡e AB mgvb- [JNU 08-09]


 5 1  0  3
   
6 0   3 1 6 0   6 0
A.   B.   C.   D.  
 15  3   2  5 10  3  10 3 
 3 0   2 0   3.2  0.0 3.0  0.3   6 0 
AB =   .     5.2  1.0 5.0  1.3   10  3  Ans. C
SOLVE:  5 1   0  3     

34. †KvbwU wecixZ g¨vwUª‡·i •ewkó¨ bq? Ans. B [RU 17-18]


A. (A–1)–1 = A B. (AB)–1 = A–1B–1 C. (AT)–1 = (A–1)T D. (BA)A–1 = B

35. A g¨vwUª·wU cÖwZmg g¨vwUª· n‡j wb‡Pi †KvbwU mwVK? Ans. C [RU 17-18]
A. AT = –A B. A2 = A C. A = AT
D. A 2 = I
36. wb‡Pi †Kvb g¨vwUª·wUi wecixZ g¨vwUª· †bB? [RU 2016-2017] Ans. B
A. 2 1  B.  2 1  C. 3 2 D.  2  2 
1 2   4 2 1 4 4 4 
     
1 2 0
37. hw` A = [3 4] Ges B nq Z‡e AB wbY©q Ki- [RU 16-17]
4 5  3
A. [17 14 –13] B. [19 14 –12] C. [18 14 –11] D. [20 14 –10]
1  2 0 
0  12 = 19 14  12
SOLVE: AB  3 4.4 5  3  3  16  6  20 Ans. B

38. hw` A GKwU 7  5 gvÎvi Ges B GKwU 5  2 gvÎvi g¨vwUª· nq, Z‡e BA-Gi gvÎv KZ n‡e? [RU 15-16]
A. 2  2 B. 5  5 C. 2  5 D. 5  2
Soln: B-Gi gvÎv 5  2; A-Gi gvÎv 2  5  BA Gi gvÎv (5  5) Ans. B
SOLVE:
39. hw` A I B `yBwU g¨vwUª· nq Ges A + I2 = B nq, Z‡e B-Gi gvÎv KZ? [RU 15-16]
A. 2  3 B. n  n C. 3  3 D. 2  2
Avgiv Rvwb, ïaygvÎ GKB gvÎvi g¨vwUª‡·i g‡a¨ †hvM m¤¢e Ges †hvMdjI GKB gvÎvi nq| myZivs I2 Gi gvÎv
SOLVE:
†h‡nZz 2  2, ZvB Gi gvÎvI 2  2 n‡e| Ans. D
10 0 0 
40. P   0 10 0  n‡j P Gi gvb KZ? [RU 09-10]
 0 0 10 
 
A. 10 B. 102 C. 103 D. 0
10 0 0  1 0 0
P =  0 10 0   10  10  10 0 1 
0   10 3  1  10 3 Ans. C
SOLVE:
 0 0 10  0 0 1 
  
1 2
41. A   n‡j A + 2A -11l Gi gvb KZ?
2
[RU 08-09]
4  3
0 0  1 0 0 1
A.    B.  C.  D. ‡KvbwUB bq
0 0  0 1 1 0
 1 2   1 2   1  8 2  6   9  4 
A2 =  .   
SOLVE: 4  3  4  3  4  12 8  9   8 17 
 9  4 1 2  1 0  9  2  11  4  4  0 0 0
A2+2A11I =    24  3  110 1   8  8  0 17  6  11  0 Ans. A
  8 17         0

42. 
cosθ sinθ  Gi wecixZ g¨vwUª·-
 sinθ cosθ  [RU 15-16, DU 13-14]

cosθ sinθ
A.  sinθ cosθ  B. 
cosθ sinθ  C. 
cos θ sinθ  D. 
cos θ sinθ 
   sinθ cosθ   sin θ cosθ   sin θ cosθ 
 a b 1  d  b 
 then A 1 
SOLVE: if A   c d 

ad  bc   c
; ad  bc  0.
a  
1  cos   sin    cos   sin  
 wecixZ g¨vwUª·     Ans. Ans. C
cos   sin   sin  cos    sin  cos  
2 2

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
m  2 6 
43.   g¨vwUª·wU e¨wZµgx n‡e hw` m Gi gvb- [RU 17-18, DU: 11-12]
 2 m  3 
A. 6, 1 B. 4, 6 C. 6, 4 D. 1, 6
g¨vwUª·wU e¨wZµgx e‡j, (m2) (m3) 12 = 0
SOLVE:
 m2  5m  6 = 0  (m  6) (m + 1) = 0 m = 6, 1Ans. Ans. A
p  4 8 
44.   g¨vwUª·wU e¨wZµgx n‡e hw` p Gi gvb- [RU 17-18, DU 07-08, DU: 05-06]
 2 p  2 
A. 4, 6 B. 6 C. 4, 6 D. 6, 4
g¨vwUª·wU e¨wZµgx e‡j, (p  4) (p + 2)  16 = 0
SOLVE:
 p2  2p  24 = 0  (p  6) (p + 4) = 0  p = 6, 4 Ans. Ans. A
1 2 1
45. hw` A =   nq Z‡e A = ? [RU 15-16, RU: 12-13, DU: 06-07; JNU: 06-07]
3 4
 4  3  4  2  4  3  4  2
A. 1   B. 1   C.  1   D.  1  
2   2 1  2   3 1  2  2 1  2   3 1 
1 1  4  2 1  4  2
SOLVE: A  4  6   3 1    2   3 1 
Ans. D

x  y 1  8 1 
46.   n‡j, (x, y) = ? [RU: 12-13, DU: 02-03]
 7 x  y 7 2
A. (5, 3) B. (5, 3) C. (5, 3) D. (5, 3)
x  y 1  8 1
 n‡j, x  y = 8 ...... (i)
SOLVE:  7 x  y 7 2
Ges x + y = 2 ...... (ii) GLb (i) I (ii) bs mgxKiY mgvavb K‡i cvB- (x, y) = (5, 3) Ans. B
x3
47. x Gi gvb KZ n‡j 
2
g¨vwUª· e¨wZµwg n‡e? [JU 17-18]
 5 x 
A. 2, 5 B. –2, 5 C. –2, –5 D. 2, –5
g¨vwUª·wU e¨wZµgx e‡j, (x + 3) (x)  10 = 0 Ans. D
SOLVE:
 x + 3x  10 = 0
2
 (x + 5) (x – 2) = 0  x = 2, 5 Ans.
48. g¨vwUª· M Gi AvKvi 4  3 Ges N Gi AvKvi 3  5 n‡j MN Gi AvKvi †KvbwU? Ans. B [JU 17-18]
A. 4  4 B. 4  5 C. 3  5 D. 3  4
 5 2
50. A    n‡j A1 Gi gvb-
1 
[JU 15-16, JNU 07-08]
 3
 3  1 1  2  1 2  1  2
A. 1   B. 1   C.  1   D. 1  
5 1 2 11  3 5  11  5  3  3 3 1
1  2 1 1  2
A1= 1     Ans. Ans. B
SOLVE: 5  6 3 5  11  3 5 
2x  y 5  6 5 
51. hw`   nq Z‡e x Gi gvb KZ?
y  3  2
[JU 15-16]
 3
A. 0 B. 1 C. 2 D. 3
2x – y = 6  2x + 2 = 6  y = –2; x = 2 Ans. C
SOLVE:
 3 4  x    5 
52.       n‡j x I y Gi gvb KZ? [JU 14-15]
 4 6  y    7 
A. 1, – 2 B. – 1, 2 C. –1, – 2 D. 2, – 1
 3 4   x    5  3x  4 y    5 
ev,
SOLVE:  4 6   y     8      
 4x  6 y    8 
 3x + 4y = –5 Ges 4x + 6y = –8; myZivs mgxKiYØq mgvavb K‡i cvB, x = 1 Ges y = – 2. Ans. A

53. A   3 1 I  4 2  Gi g‡a¨ †KvbwU e¨wZµgx (Singular) g¨vwUª·-


 B 
[JU 13-14]
  4 1  2  1
A. A B. B C. A I B DfqB D. †KvbwUB bq
†h g¨vwUª‡·i gvb k–b¨ Zv‡K e¨wZµgx g¨vwUª· e‡j| †h‡nZz A I B Gi g‡a¨ B Gi gvb k–b¨ ZvB B g¨vwUª·wUB e¨wZµgx
SOLVE:
g¨vwUª·| Ans. B

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
54. hw` g¨vwUª· A=[2 1 3] nq Ges I GKwU 3  3 BDwbU g¨vwU· nq Zvn‡j AI = ? [JU 11-12]
A. 0 B. [0 0 0] C. [2 1 3] D. AmsÁvwqZ
1 0 0
 2 1 3 0 1 0   2  1 3 Ans. C
SOLVE:
0 0 1
55. hw` A GKwU m  n AvKv‡ii g¨vwU· Ges B GKwU n  p AvKv‡ii g¨vwUª· nq Zvn‡j Zv‡`i ¸Ydj AB Gi AvKvi n‡e| [JU
09-10] Ans. C
A. n  n B. n  p C. m  p D. m  m

1 2 
56. A  Ges B = |2 3] n‡j Zv‡`i †hvMdj KZ? Ans. D [KU 12-13]
4  3

1 5 
A.  B . 1 2  C.  1 5 D. †hvM Kiv hv‡e
 4  3 2 0  2 0
     
2
 
58. gvb wbY©q Ki- [4 5 6]  3  [KU 09-10]
- 1
8
 
A. [8 15  6] B. [17] C. 15  D. [ 18 ]
- 6
2
4 5 6  3   8  15  6  17 Ans Ans. B
SOLVE:
 1

  2 3  Ges
x 3
2
59. g‡b Ki B    . A = B–1 n‡j x = KZ?
1 
A    [CU 17-18]
 4  5 2
5 2 2
A. B. 1 C. D.
2 3 5
–3
x – 3 
1
1  1 – 2
3
2 (x – 3)
SOLVE:
–1
B =
x–3 =  –2 
x – 3 
x
 –2 x 
x–3
1 5
†h‡nZz A = B–1; †m‡nZz –2 = x – 3 ev, x = 2 Ans. Ans. A

60. M   1  2  n‡j, M–1 bv _vKvi k‡Z© x-Gi gvb KZ? [CU 16-17]
x 4 
 
A. 2 B. 1 C.  1 D. –2
2 2
Singular matrix does not have any inverse matrix. Ans. D
SOLVE:
 4 + 2x = 0 or, x = –2 Ans.

1 2 4
65. 3 a 2 g¨vwU·wUi Trace-Gi gvb 7 n‡j a Gi gvb KZ? [IU 17-18]
1 0 4
A. 0 B. 1 C. 2 D. 4
g¨vwUª‡·i ‡Uªm = 1 + a + 4 = 5 + a  kZ©vbymv‡i, 5 + a = 7 ev, a = 2 Ans. Ans. C
SOLVE:
66. †h eM© g¨vwUª‡·i wbY©vq‡Ki gvb Ak–Y¨ Zv‡K e‡j- Ans. B [IU 17-18]
A. e¨vwZµgx g¨vwUª· B. Ae¨wZµgx g¨vwU· C. cÖwZmg g¨vwUª· D. GKK g¨vwUª·

67. wb‡Pi †KvbwU Complex Matrix? [IU 17-18]

A. A = 
2 3+i 
B. A = 
2 3
C. A = 
0 1
D. A = 
1 1
i 6  –2 6  1 0  1 1 

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
Ans. A
70. A, B, C g¨vwUª· Mywji gvÎv h_vµ‡g 4  5, 5  4, 4  2 n‡j (AT + B)C Gi gvÎv n‡e- [IU 16-17]
A. 4  5 B. 5  4 C. 5  2 D. 4  2
Ans. C
 4 0   x  =  12  n‡j x I y Gi gvb-
 –2 3   y   3 
71. [IU 15-16]
–3
A.   B.   C. 
3
D. 
2 4
3 3 3 3
 4 0   x  =  12  [ ] = 
12 
 4x = 12 x=3
SOLVE: –2 3   y   3  – 3
 y = 3  
x  3
Ges –2x + 3y = 3  –6 + 3y = 3  3y = 9
y 3
= Ans. C

73. `yywU g¨vwUª· A I B Gi gvÎv h_vµ‡g 3  2 I 4  3 n‡j BA gvÎv n‡e- Ans. A [IU: 13-14, 05-06, 02-03]
A. 4  2 B. 2  4 C. 3  2 D. 4  3

74. †h eM© g¨vwUª‡·i K‡Y©i Dcv`vb¸‡jv Ak–b¨ I mgvb Ges Ab¨vb¨ Dcv`vb¸‡jv kyb¨ Zv‡K ejv nq? [IU 10-11, RNU 12-13, IU 08-
09, IU 04-05] Ans. C
A. KY B. BDwbU g¨vwU· C. †¯‹jvi g¨vwU· D. eM© g¨vwUª·

1 1 1 
75. k Gi †Kvb gv‡bi Rb¨  1 k k  wbY©vqKwUi gvb k–b¨ n‡e bv?
2
[DU 17-18]
 
 1 k2 k4 
A. k = 1 B. k = –1 C. k = 3 D. k = 0
1 1 1  1 0 0  1 0 0 
 1 k k2  = 0 ev,  1 k–1 k2–k  = 0 ev, (k–1)(k2–1)  1 1 k  = 0
SOLVE:      
 1 k2 k4   1 k2–1 k4–k2   1 1 k2 
ev, (k–1)(k2–1)(k2–k) = 0 ev, k = 1, –1, 0  k = 3 Gi Rb¨ wbY©vqKwUi gvb k–b¨ n‡e bv| Ans. C
0 3 2x  7
77. 2 7 x 9  5x  0 n‡j, x Gi gvb- [DU 13-14]
0 0 2x  5
9 7 5
A.  B.  C.  D. 0
5 2 2
2{3(2x+5) – 0 (2x+7)} = 0  2(6x+15) = 0  6x = – 15  x = 5 Ans. C
SOLVE: 2
a 1 bc
78. b 1 c  a Gi gvb KZ? [DU: 12-13, JnU: 11-12]
c 1 ab
A. abc B. 0 C. abc (a+b) (b+c) (c+a) D. (a+b) (b+c) (c+a)
a = 1 , b = 2, c= 3 n‡j = 0 Ans. Ans. B
SOLVE:
1 bc bc(b  c)
79. wbY©vqK 1 ca ca(c  a ) Gi gvb KZ? [DU: 10-11]
1 ab ab(a  b)
A. abc(a+b) (b+c) (c+a) B. abc (a+b+c) C. 1 D. 0
1 bc bc(b  c) a abc abc(b  c) a 1 bc
1
1 ca ca (c  a ) = b abc abc(c  a ) = abc b 1 c  a c1=c1+c3
SOLVE: abc
1 ab ab(a  b) c abc abc(a  b) c 1 ab
abc 1 bc 1 1 bc
= abc a  b  c 1 c  a = abc (a+b+c) 1 1 c  a = 0 Ans. Ans. D
abc 1 ab 1 1 ab
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB|]

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
1  2
80.  2 1  hw` 1 Gi GKwU RwUj Nbg–j nq, Z‡e cÖ`Ë wbY©vqKwUi gvb - [DU: 09-10; SUST: 09-10; CU: 07-08]
 2
1 

A. 0 B. 1 C.  D. 2
Ans. A
xy x y
81. wbY©vqK x xz z Gi gvb- Ans. A [DU 08-09, 05-06, IU 14-15, JnU 06-07, RU 05-06]
y z yz
A. 4xyz B. 3xyz C. 2xyz D. xyz
a 3 1
82. wbY©vqKwUi gvb k–b¨ n‡j a Gi gvb- [DU: 07-08]
8 a4
A. 4 or 5 B. 5 or 4 C. 3 D. 10
a 3 1
0  (a  3) (a + 4)  8 = 0  a2 + a  20 = 0  a = 4 or 5 Ans. A
SOLVE:  8 a4

2
84.
1
wbY©vqKwUi gvb 0 n‡j,  Gi gvb KZ? [DU: 01-02]
5 4
A. 5 A_ev 0 B. 6 A_ev 2 C. 5 A_ev 3 D. 1 A_ev 3
2 1
= 0  (  2) ( + 4) + 5 = 0  2 + 2  3 = 0   = 1 or 3 Ans. D
SOLVE:  5   4
10 11 12
85. 20 21 24 Gi gvb KZ? [DU: 98-99]
10 10 10
A. 10 B. 20 C. 1 D. 0
10 11 12  1  1 12 c  c  c  1 1
  10   10  (3  1)  20
1 1 2
=  1  3 24  Ans. B
SOLVE: 20 21 24 c2  c 2  c 3  1  3
10 10 10 0 0 10
2 1 5
86. 4 3  2 wbY©qKwUi Ô0Õ Gi mn¸YK KZ? [DU: 97-98]
1 0 6
A. 18 B. 24 C. 16 D.24
 Ô0Õ Gi mn¸YK =  2 5
 24 Ans. D
SOLVE: 4 2
5 6 7
87. 1 2 3 wbY©qKwUi gvb KZ? [DU: 97-98; RU: 06-07]
3 6 9
A. 2 B. 0 C. 1 D. 12
5 6 7 1 1 7
c1  c1  c 2 
1 2 3 = 1 1 3   =0 Ans. B
SOLVE:  c2  c 2  c 3 
3 6 9 3 3 9
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB] Ans.

90. x Gi mgvavb Ki | | [BUET’01-02, 13-14, RUET’ 04-05, KUET’04-05]

| | [C1 = C1- C2]  (x + 1) | |


SOLVE:

 (x + 1) | | [r1=r1+r2+r3]  (x + 1) [(x + 7)(x + 1) – 40] = 0

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
 (x + 1) (x + 8x – 33) = 0
2
 (x + 1)(x + 11)(x – 3) = 0; x= – 1 – 11, 3 (Ans.)

91. hw` 1 Gi GKwU RwUj Nbg~j nq, Z‡e wb‡Pi wbY©vqKwUi gvb KZ? | | [BUET’10-11; KUET’ 06-07;

SUST’08-09]
A. 4 B. 2 C. 3 D. None of the above

| |=
SOLVE:

Ans. D

92. x- Gi †Kvb †Kvb gv‡bi Rb¨ wb¤œwjwLZ wbY©vq‡Ki gvb k~Y¨ n‡e? | | [BUET’05-06, KUET’ 10-11]

| | | |   x = 0, 2 Ans. D
SOLVE:

93. The value of | | is- [BUET’09-10, RUET;11-12, KUET’07-08]

A. log B. 0 C. log D. 1

( ) ( )
| | 
| | ( ) ( ) [c = c1- c2, c2 = c2- c3]
SOLVE: | | 1
( ) ( )

= log ( ) ( )| | [wbY©vq‡Ki `yBwU Kjvg GKB nIqvq wbY©vqKwUi gvb k~Y¨] Ans. B

94. gvb wbY©q Kit | | [RUET’07-08, 08-09, 12-13, 13-14]

| | | | [c1 = c1- c2; c2 = c2- c3]


SOLVE:

= | | =( )2 | |

= (1 – p)2 (p2 + p3 – p – p2) = (1 – p)2 (p3 – p) = p(1 – p)2(p2 – 1)

95. | | Gi gvb KZ? [RUET’ 12-13, KUET’ 08-09, 10-11, 17-18]

A. 4xyz B. xyz C. xyz D. 11xyz

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC

| | G (x,y,z) = (1,2,3) ewm‡q cvB | | Ans. A


SOLVE:

A. 4xyz= 4.1.2.3 = 24 B. xyz = C. xyz = D. 11xyz=11.1.2.3=66

96. | | n‡j Gi gvb KZ? [BUTex’16-17]

A. 4abc B. abc C. 4a2b2c2 D. a2b2c2

D=| | | | a2b2c2 | | 4a2b2c2 Ans. C


SOLVE:

97. | | wbY©q‡Ki gvb KZ? [BUTex’15-16]

A. a+b+c B. 0 C. 1 D. abc


| | | |[ ]
SOLVE:

= (a + b + c) | | Ans. B

ω ω ω2
98. GK‡Ki GKwU RwUj Nbg–j  n‡j ω 2
ω 2
1
wbY©vq‡Ki gvb KZ? [SU 08-09]

ω 3
1 ω
A. 1 B.  C. 2 D. 0
?
  2 1  2 1    2  2

SOLVE: 3 
2 2
1   2 1   1    2 2 1 c1  c1  c2  c3 
 1   2
1  1    2
1 

0  2
=(1++2) 0 2 1  (1    2 )  0  0 Ans. Ans. D
0 1 
a a x
100. hw`   m m n nq, Z‡e Δ = 0 mgxKi‡Yi gyj n‡”Q- [SU 05-06]
b x b
A. x = a, x = m B. x = b, x = m C. x = a, x = b D. †KvbwUB bq
a a x 0 a x
 m m n  0 m n c1  c1  c 2 
SOLVE:
b x b bx x b
a x an
= b  x   (b  x ) (an  mx )    0  (b  x )(an  mx )  0  x  b, Ans. Ans. D
m n m
2
x x 2
101.x-Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ 3 1 1  = 0 n‡e? [IU 17-18]
 
0 0 –5 
A. 0, – 3 B. 0, 3 C. 2, 0 D. 0, –2
x2(–5 – 0) – x(–15 – 0) + 2(0 – 0) = 0 ev, –5x2 + 15x + 0 = 0
SOLVE:
ev, x2 – 3x = 0 ev, x(x – 3) = 0 ev, x = 0, 3 Ans. Ans. B

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
a 0 1
103.hw` 3 2 5  4 nq, Z‡e ‘a’ Gi gvb KZ? [CU 15-16]
4 0 3
A. 3 B. 2 C. 5 D. 6 E. 7
 a 0 1 
3 2 5 = 4  2(3a – 4) = 4  6a – 8 = 4  6a = 12 a=2 Ans. B
SOLVE: 
4 0 3 
Ans. B
1 0 0 1 0 0
106. a 0 1 0 b 0  1 0 =0 n‡j- [CU 12-13, CU 08-09]

0 0 1 0 0 1
A. a + b = 0 B. a b = 0 C. ab = 0 D. a/b = 1
1 0 0 1 0 0
SOLVE: 0 1 0  b 0 1 0 0ab0 a b
a Ans. B
0 0 1 0 0 1
1 2 3
109. 4 5 6 = KZ? [CU 14-15, CU 09-10, 06-07, 03-04]
7 8 9
A. 0 B. 1 C. 2 D. 3 E. 4
1 2 3 1 1 3
 c1  c1  c 2 
SOLVE: 4 5 6   1  1 6 c2  c 2  c 3 
=0 Ans. A
7 8 9 1 1 9  
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB| ]
10 0 0
110. D  0 10 0 n‡j D Gi gvb KZ n‡e? [CU 08-09]
0 0 10
A. 10 B. 102 C. 103 D. 0 E. c–e©eZ©x †KvbwUB bq
10 0 0 1 0 0
D= 0 10 0  10  0 1 0  103 Ans.
3
Ans. C
SOLVE:
0 0 10 0 0 1

1 1 x
112. x Gi gvb KZ n‡j 2 2 2  0 n‡e? [CU 07-08]
3 4 5
A. 2 B. 5 C. 2 D. 3 E. 1
1 1 x 0 1 x
2 2 2 0  0 2 2  0 c1  c1  c2   (2  2x) = 0 x =1 Ans. E
SOLVE:
3 4 5 1 4 5
bc α a
113. wbY©vqK D  c  a α b Gi gvb n‡e- [CU 05-06]
ab α c

A. abc+ B. 0 C.  (bc)(ca)(ab) D. E. abc
abc
bc  a abc  a
D = ca  b  a  b  c  b c1  c1  c3 
SOLVE:
ab  c abc  c

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
1 1 a
=  ( a  b  c) 1 1 b = (a  b  c)  0  0 Ans. B
1 1 c
3 4
114. hw` wbY©vqK Gi gvb k–b¨ nq, Zv n‡j a Gi gvb n‡e- [CU 05-06]
5 2a
A. 10/3 B. 6/5 C. 15/8 D. 10/3 E. 5/6
3 4 10
 6a20 = 0 a =
SOLVE: 5 2a  0
Ans. Ans. D
3
1 1 1
115. 1 2 3 wbY©vqKwUi gvb 2; k Gi gvb KZ? [CU: 12-13, RU: 12-13, DU: 00-01; SUST: 04-05]
1 4 k
A. 9 B. 8 C. 7 D. 6
1 1 1
1 2 3  2  1(2k 12)1(k  3) + 1(4  2) = 2  k = 9 Ans. A
SOLVE:
1 4 k

116. 3 x wbY©vqKwUigvb(–1)n‡j x Gigvb KZ? [KU 16-17]


2 1
A. –2 B. 0 C. 2 D. 4
3 x
= –1 Or, 3 – 2x = –1 Or, 2x = 4 Or, x = 2 Ans. C
SOLVE: 2 1
12 16 19
117. 14 17 20 Gi gvb KZ? [KU 13-14, KU 03-04]
15 18 21
A. 3 B. 10 C. 15 D. 20
12 16 19 12 4 3
C   C 2  C1 
14 17 20 = 14 3 3  2 
SOLVE:  C3  C3  C 2 
15 18 21 15 3 3
= 12 (9 – 9) – 4(42 – 45) + 3 (42 – 45)
= 12.0 – 4.(–3) + 3.(– 3) = 0 + 12 – 9 = 3 Ans. A
 5 1 3
118.M =  –3 2 6  n‡j |M| = †KvbwU? [JU 17-18]
 
 2 3 9
A. 1 B. –1 C. 0 D. 2
wbY©vq‡Ki gvb = 5(18–18) – 1(–27–12) + 3(–9–4) Ans. C
SOLVE:
= 5.0–1.(–39) + 3.(–39) = 39–39 = 0 Ans.
119.†Kvb wbY©vq‡Ki `ywU mvwi ev Kjvg m`„k n‡j, H wbY©vq‡Ki gvb n‡e- [JU 15-16]
A. 1 B. 0 C. 2 D. 3
Ans. B
1 1 1
120. bx‡Pi wbY©vqKwUi gvb KZ? a b c [JU 13-14, KU 06-07; RU 06-07]
a  bc b  ca c  ab
2 2 2

A. 2 B. abc C. 0 D. a2b2c2
Ans. C
3 4 5
121. 6 7 8 Gi gvb KZ [JU 12-13]
0 2 0
A. 6 B. 12 C. 6 D. 12
wbY©vq‡Ki gvb = 3(0–16) – 4(0–0) + 5 (12–0) = 3.(–16)–4.0 + 5.12 Ans. D
SOLVE:

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
= – 48 – 0+60 = 12
1 2 3
122. 4 3 12 wbY©vq‡Ki gvb- [JU 11-12]
3 1 9
A. 0 B. 1 C. 2 D. 3
wbY©vq‡Ki gvb = 1  (27  12)  2  (36  36)  3  (4  9)  0 Ans. A
SOLVE:
1 1 yz
123. 3.1 1 z  x wbY©vqKwU gvb KZ? [JU 09-10]
1 1 xy
A. 3 + x + y + z B. 3 (x+y+z) C. 3 D. ‡KvbwUB bq
1 1 yz
3. 1 1 z  x  0 [†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB|] Ans. D
SOLVE:
1 1 xy
1 2 2
124. 3 5 6  ? [JU 09-10]
2 9 4
A. 0 B. 15 C. 1 D. †KvbwUB bv
1 2 2
3 5 6 =1 (2054)2(1212)+2(2710)= 0 Ans. A
SOLVE:
2 9 4
1 1 1
125. 1 1  a 1 Gi gvb- [RU 15-16, KU 03-04]
1 1 1b
A. ab B. 1–ab C. a + b + 1 D. 0

1 1 1 0 0 1
 c1  c1  c 2   a a
1 1 a 1  a a 1c  c  c  = 0  ab Ans. A
b
1 1 1 b 0  b 1 b  2 2 3

126.wbY©vq‡Ki mvwi I Kjvgmg–n ci¯•i ¯’vb wewbgq Ki‡j wbY©vq‡Ki gvb Ans. B [RU 15-16]
A. k–Y¨ n‡e B. cwieZ©b n‡e bv C. cwieZ©b n‡e D. wecixZ wPýwewkó
128. †Kvb wbY©vq‡Ki GKwU mvwi ev Kjv‡gi Dcv`vb¸‡jv‡K C Øviv ¸Y K‡i wbY©vqKwUi Aci GKwU mvwi †_‡K we‡qvM Kiv n‡j
wbY©vqKwUi gvb n‡e- Ans. D [RU 2013-2014]
A. C ¸Y †ekx B. C cwigvY †ekx C. k–b¨ D. AcwiewZ©Z _vK‡e
1  3  4 
 
129. A  2 1 0 n‡j bx‡Pi †KvbwU mwVK? [RU 12-13]
 
3  2 5 
A. det(A) =3 B. det(A)=0 C. det(A) = 63 D. det(A) wbY©q Kiv m¤¢e bq
det (A) = 1(5 – 0) – (–3) (10 – 0) + (– 4) (– 4 – 3) Ans. C
SOLVE:
= 5 + 30 + 28 = 63 Ans.
10 13 16
131. 11 14 17 wbY©vq‡Ki gvb- [JNU 10-11, RU 10-11]
12 15 18
A. 0 B. 1 C. 10 D. 5
10 13 16  3  3 16
 c  c1  c 2 
11 14 17   3  3 17  1
c2  c 2  c 3 
=0 Ans. A
SOLVE: 
12 15 18  3  3 18
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB| ]
13 16 19
132. 14 17 20 wbY©vq‡Ki gvb [JnU 09-10]
15 18 21

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY


RAHAT MaTh Corner RMC
A. 1 B. 10 C. 20 D. 0
13 16 19  3  3 19
 c  c1  c 2 
14 17 20   3  3 20  1
c  c 2  c 3 
=0 Ans. D
SOLVE:
15 18 21  3  3 21  2
[†h‡nZz wbY©vq‡Ki cvkvcvwk `yBwU Kjv‡gi Dcv`vb GKB| ]
2 2
134. Gi gvb ïb¨ n‡j  Gi gvb- [JNU 05-06]
4 8
A. 6, –4 B. – 6, 4 C. 6, 4 D. – 6, –4
2  2
SOLVE:   4  0 16  (  4)( + 2) = 0 Ans. A
8
 24  2 + 2 = 0  = 6 or 4 Ans.
1  a2  b2 2ab  2b
135. 2ab 1  a2  b2 2a = (1+a2+b2)3 [h: †ev: 2002; iv: †ev: 2002; wm: †ev: 2002]
2b  2a 1a b 2 2

DËi : cÖgvY Ki‡Z n‡e †h,


1  a 2  b2 2ab  2b
2ab 1 a  b2 2
2a = (1+a2+b2)3
2b  2a 1  a 2  b2
cÖgvY : g‡b Kwi,
1 a 2  b 2 2ab  2b 1 2ab  2b
D= 2ab 1 a  b 2 2
2a = (1+ a + b ) 0 1  a  b
2 2 2 2
2a
2b  2a 1 a  b 2 2
b  2a 1 a 2  b2
1 0  2b
2
= (1+ a + b ) 0 2
1 a  b 2 2
2a [ c1 = c1bc3 cÖ‡qvM K‡i]
b  a (1  a  b ) 1  a  b
2 2 2 2

1 0  2b
2 2 2
= (1+a +b ) 0 1 2a [c2 = c2 + ac3 cÖ‡qvM K‡i]
b  a 1  a 2  b2
= (1+a2+b2)2 [ 1{1a2b2  a(2a)}  0  2b{0b}] [cÖ_g mvwi mv‡c‡¶ we¯vi K‡i]
= (1+a2+b2)2{1a2b2+2a2+2b2}= (1+a2+b2)2 (1+a2+b2) = (1+a2+b2)3
1  a 2  b2 2ab  2b
A_©vr, 2ab 1 a  b
2 2
2a = (1+a2+b2)3
2b  2a 1  a 2  b2
136. .wbY©vq‡Ki mvnv‡h¨ mgvavb Ki : x+y+z =1, 2x+4y–3z = 9, 5x–4y+z = 0
 wb‡b©q mgvavb, (x,y,z) = (1,1,–1) (Solved)

------------
Rahat Chowdhury
Physics [SUST]

HSC-24 Concept written by RAHAT CHOWDHURY

You might also like