0% found this document useful (0 votes)
29 views

SSC Math (CQ & MCQ) (Bogura) Answer

The document appears to contain mathematical problems and solutions related to angles, geometry, and logarithmic functions. It includes various calculations, diagrams, and reasoning for determining angles and lengths in geometric figures. Additionally, it addresses logarithmic identities and equations, providing specific examples and results.

Uploaded by

Tarikul Chad
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
29 views

SSC Math (CQ & MCQ) (Bogura) Answer

The document appears to contain mathematical problems and solutions related to angles, geometry, and logarithmic functions. It includes various calculations, diagrams, and reasoning for determining angles and lengths in geometric figures. Additionally, it addresses logarithmic identities and equations, providing specific examples and results.

Uploaded by

Tarikul Chad
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 16

www.bigbangbd.

com
cÖavb kvLv: e¸ov kvLv:
myjZvb Avn‡g` cøvRv ivq evnv`yi †jb
32, cyivbv cëb, XvKv-1000 R‡jk^ixZjv, e¸ov
†dvb: 01407076750 †dvb: 01898805440
GmGmwm g‡Wj †U÷-2025
]

welq †KvW : 1 0 9
[2025 mv‡ji wm‡jevm Abyhvqx]

mgq: 30 wgwbU c~Y©gvb–30
1| ev, R = 180 – 30– 75
D
C  R = 75 .
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi N
A B
O 3| GKwU mvgvšÍwiK AvuK‡Z KZwU wbi‡cÿ Dcv‡Ëi cÖ‡qvRb?
BOC Gi c~iK †KvY †KvbwU?
K2 L3
K AOC L DOC M4 N5
M AOD N BOD DËi: L 3
DËi: L DOC e¨vL¨v mvgvšÍwi‡Ki Rb¨ 3wU DcvË Rvbv cÖ‡qvRb|
e¨vL¨v `ywU †Kv‡Yi †hvMdj GK mg‡KvY n‡j †KvY `ywUi mvgvšÍwi‡Ki wecixZ evû mgvb nIqvq, `yBwU evû I GKwU
GKwU‡K AciwUi c~iK †KvY e‡j| †Kv‡Yi gvb Rvbv _vK‡jB mvgvšÍwiK A¼b Kiv hvq|
wP‡Î, OD, AB Gi Dci j¤^| ZvB BOD = GK mg‡KvY| AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L|
 BOD = BOC +  DOC = GK mg‡KvY| 4| GKwU wÎfz‡Ri wZbwU †Kv‡Yi cwigvc h_vµ‡g 30, 60 I
AZGe BOC I DOC ci¯úi c~iK †KvY| 90 n‡j, wÎfzRwU †Kvb ai‡bi wÎfzR?
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L | K ¯’~j‡KvYx L m~²‡KvYx
2| M mg‡KvYx N mgwØevû
A DËi: M mg‡KvYx
e¨vL¨v †`Iqv Av‡Q,
R

B wÎfz‡Ri wZbwU †Kv‡Yi cwigvc h_vµ‡g 30, 60 I 90


E
30 C 105
†h‡nZz wÎfz‡Ri GKwU †KvY mg‡KvY ev 90 ZvB wÎfzRwU
F
D
mg‡KvYx|
wP‡Î R Gi gvb KZ? AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi M|
K 25 L 35
M 45 N 75
DËi: N 75  wb‡Pi wP‡Îi Av‡jv‡K 5 I 6 bs cÖ‡kœi DËi `vI:
e¨vL¨v wPÎ n‡Z, ACB = wecÖZxc FCE = 30 A C

Ges ABD = 1 mij‡KvY E F


ev, ABC + CBD = 180 O

ev, ABC + 105 = 180 B D


ev, ABC = 180 – 105
 ABC = 75 wP‡Î O e„ËwUi †K›`ª Ges BE = 4 †m.wg.|
GLb, ABC-G, wZb †Kv‡Yi mgwó 180| 5| OE = OF n‡j CD = KZ †m.wg.?
 ACB + ABC + BAC = 180 K3 L4
M6 N8
ev, 30 + 75+ R = 180
DËi: b 8
e¨vL¨v DÏxc‡Ki wPÎ Abymv‡i, OE  AB Ges OF  CD 8| e‡M© AšÍwj©wLZ e„‡Ëi ¯úk©‡Ki msL¨v KZ?
Avgiv Rvwb, †K›`ª †_‡K e¨vm wfbœ †Kv‡bv R¨v Gi Ici Aw¼Z K1 L2 M3 N4
j¤^ H R¨v †K mgwØLwÐZ K‡i| DËi: N 4
1 e¨vL¨v e‡M© AšÍwj©wLZ e„‡Ë 4wU ¯úk©K Av‡Q|
 AE = BE = 2 AB A B

 AB = 2BE = 2  4 = 8 †m.wg. wP‡Î, ABCD e‡M©i AšÍwj©wLZ e„Ë n‡Z †`Lv hvq, O

Avevi, OE = OF e‡M©i Pvi evû AB,BC,CD I DA e„ËwU‡K ¯úk© D C

 AB = CD [†K›`ª †_‡K mg`~ieZ©x mKj R¨v ci¯úi mgvb] K‡i|


 CD = 8 †m.wg. AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi N|
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi N| 
9| 2.34 Gi mvaviY fMœvsk †KvbwU?
6| AB = CD Ges OE = 3 †m.wg. n‡j e„ËwUi e¨vm KZ? 211 211
K L
900 90
K4 L5
231 234
M6 N 10 M
90
N
9
DËi: b 10 211
e¨vL¨v DËi: L 90
A C
 234 – 23
e¨vL¨v 2.34 =
E F
90
O
211
=
B D 90
wPÎvbymv‡i, OE  AB| O, A †hvM Kwi| AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L |
OAE mg‡KvYx wÎfyR| 10| ev¯Íe msL¨vi †ÿ‡Î-
 AE = BE = 4 †m.wg. i. 49 GKwU †gŠwjK msL¨v
GLv‡b, AB = CD Ges OE = 3 †m.wg.
ii. 0.03 GKwU cÖK„Z fMœvsk
GLb, mg‡KvYx wÎfyR OAE †_‡K,
OA2 = AE2 + OE2 iii. 2 + 2 GKwU Ag~j` msL¨v
ev, OA2 = (4)2 + (3)2 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
ev, OA2 = 16 + 9 K i I ii L i I iii
ev, OA = 25 M ii I iii N i, ii I iii
DËi: N i, ii I iii
 OA = 5
e„ËwUi e¨vm = 2OA = 2  5 = 10 †m.wg. e¨vL¨v  49 = 7; hv GKwU †gŠwjK msL¨v|
3
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi N|  003 = ; hv GKwU cÖK…Z fMœvsk [ je †QvU, ni eo]
100
 2 + 2 = 2 + 1.414213562 = 3414213562;
7| AwaPv‡c AšÍwj©wLZ †KvY- hv GKwU Ag~j` msL¨v|
K c~iK †KvY L m~²‡KvY AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi N|
M ¯’zj‡KvY N mg‡KvY
DËi: ` m~²‡KvY 11| A = {2, 3, 5, 7} – Gi †mU MVbiƒc †KvbwU?
e¨vL¨v g‡b Kwi, O †K›`ªwewkó e„‡Ë BAC A K {x   : x †gŠwjK msL¨v Ges x  7}
GKwU AwaPvc| BD e¨vm A¼b Kwi| L {x   : x we‡Rvo msL¨v Ges x  7}
A, D †hvM Kwi| D M {x   : x †gŠwjK msL¨v Ges x  11}
B O
O †K›`ªwewkó e„‡Ë BD e¨vm N {x   : x †gŠwjK msL¨v Ges x < 7}
 BAD Aa©e„˯’ †KvY| C DËi: K {x   : x †gŠwjK msL¨v Ges x  7}
 BAD = GK mg‡KvY [ Aa©e„˯’ †KvY GK mg‡KvY] e¨vL¨v †`Iqv Av‡Q, A = {2, 3, 5, 7}
ev, BAD =  BAC + CAD GLv‡b, A †m‡Ui Dcv`vb¸‡jvi cÖ‡Z¨KwU †gŠwjK ¯^vfvweK
ev, BAD > BAC msL¨v Ges msL¨v¸‡jv 7 wKsev 7 Gi †_‡K †QvU|
ev, BAC < BAD  †mU MVb c×wZ‡Z cÖKvk Ki‡j,
ev, BAC < GK mg‡KvY A = {x   : x †gŠwjK msL¨v Ges x  7}
 BAC GKwU m~²‡KvY| AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K|
myZivs AwaPv‡c AšÍwj©wLZ †KvY m~²‡KvY| 12| f(x) = x2  5x + 6 Ges f(x) = 0 n‡j x = KZ?
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L| K 2,3 L 5, 1
M 2, 3 N 1, 5
DËi: K 2,3
e¨vL¨v GLv‡b, f(x) = x2  5x + 6 Ges f(x) = 0 16| GKwU eB‡qi g~j¨ 30 UvKv ev eBwU ˆZwii e¨‡qi 60%|
 x  5x + 6 = 0
2 eBwUi cÖK…Z g~j¨ KZ UvKv?
ev, x2  3x – 2x + 6 = 0 K 50 L 48
M 20 N 8
ev, x(x  3) – 2(x – 3) = 0
DËi: _ 50
ev, (x – 2) (x  3) = 0 e¨vL¨v awi, eBwUi cÖK…Z g~j¨ x UvKv
 x = 2, 3 cÖkœg‡Z, x Gi 60% = 30
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K| 60x
ev, 100 = 30
13| 20 wgUvi j¤^v GKwU gB f~wgi mv‡_ 30 †KvY Drcbœ K‡i 30  100
GKwU †`qv‡ji Qv` ¯úk© K‡i| †`qvjwUi D”PZv KZ wgUvi? ev, x = 60
K 10 L 12  x = 50
M 20 N 40
DËi: _ 10  eBwUi cÖK…Z g~j¨ 50 UvKv|
e¨vL¨v awi, gB AC, AB †`qv‡ji Qv` ¯úk© K‡i| AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K|
ABC-G,
 wb‡Pi Z‡_¨i Av‡jv‡K 17 I 18bs cÖ‡kœi DËi `vI :
AB
sin ACB = logax = 5 Ges loga y = 3
AC A
AB 17| loga(xy) = KZ?
ev, sin 30 = 20 K2 L5
†`qvj
1 AB M8 N 15
ev, 2 = 20 30 DËi: M 8
C
1 B e¨vL¨v loga(xy)
 AB = 20 
2 = logax + logay
= 10 m =5+3=8
A_©vr †`qv‡ji D”PZv 10 m AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi M|
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K|
18| logy x = KZ?
3 5
 wb‡Pi Z‡_¨i Av‡jv‡K 14 I 15bs cÖ‡kœi DËi `vI: K
5
L
3
1 M8 N 15
a+ =4
a 5
DËi: L 3
14| a – a Gi gvb KZ ?
1 2
e¨vL¨v †`Iqv Av‡Q,
K 14 L 12 logax = 5
M6 N4  x = a5 … … … (i)
DËi: L 12 Ges logay = 3
1  y = a3 … … … (ii)
e¨vL¨v GLv‡b, a + = 4 awi, logyx = A
a
ev, x = yA
 a – a = a + a  – 4. a. a
1 2 1 2 1
ev, a5 = (a3)A [ x = a5 Ges y = a3]
= (4)2 – 4 ev, a5 = a3A
= 16 – 4 = 12 ev, 5 = 3A
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L | 5
ev, A = 3
5
 logyx =
3
1 AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L|
15| a3 + 3 = KZ?
a 19| x2  x 56 = 0 mgxKi‡Yi g~jØq wb‡Pi †KvbwU?
K0 L 24 K 8, 7 L 8, 7
M 52 N 76 M 7, 8 N 7, 8
DËi: M 52 DËi: _8,7
1 e¨vL¨v x2  x 56 = 0
e¨vL¨v GLv‡b, a + = 4
a
ev, x2  8x + 7x  56 = 0
1  13
– 3. a. a + 
1 1
 a3 + 3= a+ ev, x(x  8) + 7(x  8) = 0
a  a a a
ev, (x + 7) (x  8) = 0
= (4)3 – 3 . 1. 4
= 64 – 12 = 52  x =  7, 8
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi M| AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K|
 wb‡Pi Z‡_¨i Av‡jv‡K 20 I 21bs cÖ‡kœi DËi `vI : awi, ABC mgevû wÎfy‡Ri mKj evûi ˆ`N©¨ a = 6 ‡m.wg.
sin cos GLb, AD  BC A¼b Ki‡j A
=
x y AD n‡e wÎfyRwUi D”PZv|
x
20| y = 1 n‡j,  = KZ? †h‡nZz mgevû wÎfy‡Ri †Kv‡bv a a
o o kxl©we›`y n‡Z Aci evûi Dci
K 30 L 45 a a
o o Aw¼Z j¤^ H evûwU‡K mgwØLwÛZ 2 2
M 60 N 90 B C
1 D
DËi: ` 45o K‡i ZvB, BD = 2 BC
sin  cos  1
e¨vL¨v †`Iqv Av‡Q, = a=
x y 2
sin  x 1
ev, = = . 6 = 3 ‡m.wg.
cos  y 2
x sin  GLb, mg‡KvYx wÎfyR ABD-†Z wc_v‡Mviv‡mi Dccv`¨ cÖ‡qvM
 = = tan 
y cos  K‡i cvB,
x AB2 = AD2 + BD2
hw`, y = 1 nq Z‡e tan  = 1 n‡e
ev, AD2 = AB2 – BD2
ev, tan  = tan 45
ev, AD = AB2 –BD2
 = 45
ev, AD = 62 – 32
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L|
ev, AD = 36 – 9
21| sin = KZ?
x y
ev, AD = 27
K
x + y2 2 L
x + y2
2  AD = 3 3
x y  D”PZv AD = 3 3 †m.wg.
M 2 2 N 2 2
x –y x –y AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L|
x  wb‡Pi Z‡_¨i Av‡jv‡K 23 I 24bs cÖ‡kœi DËi `vI :
DËi: _
x + y2
2
31- 41- 51- 61- 71-
e¨vL¨v †`Iqv Av‡Q, †kÖwYe¨vwß
40 50 60 70 80
sin  cos 
= MYmsL¨v 4 8 20 12 6
x y
sin  x 23| ga¨K †kÖwYi µg‡hvwRZ MYmsL¨v KZ?
ev, =
cos  y K 12 L 20
x
ev, tan  = y M 25 N 32
j¤^ x
DËi: N 32
w·KvYwgwZK AbycvZ Abyhvqx, tan  = f‚wg = y e¨vL¨v
wc_v‡Mviv‡mi Dccv`¨ Abymv‡i, †kÖwY e¨vwß MYmsL¨v µg‡hvwRZ
(AwZfzR)2 = (f‚wg)2 + (j¤^)2 x MYmsL¨v
ev, (AwZfzR)2 = y2 + x2  31-40 4 4
y 41-50 8 12
 AwZfzR = x2 + y2
51-60 20 32
j¤^ x
Avgiv Rvwb, sin  = AwZfzR = 61-70 12 44
x2 + y2
71-80 6 50
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K| n = 50
22| GKwU mgevû wÎfz‡Ri cwimxgv 18 †m.wg. n‡j wÎfzRwUi n 50
GLv‡b, n = 50 Ges 2 = 2 = 25
D”PZv KZ †m.wg.?
AZGe, ga¨K 25 Zg c` hvi Ae¯’vb (51-60) †kÖwY‡Z|
K 3 L3 3
myZivs, ga¨K †kÖwY (51-60)|
M3 5 N6
 ga¨K †kÖwYi µg‡hvwRZ MYmsL¨v = 32
DËi: L 3 3 AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi N|
e¨vL¨v mgevû wÎfz‡Ri evûi ˆ`N©¨ a n‡j cwimxgv = 3a
24| cÖPziK KZ?
GKK
cwimxgv 18 K 57 L 66
 GK evûi ˆ`N©¨, a = = = 6 †m. wg. M 67.67 N 69.75
3 3
mgevû wÎfy‡Ri †ÿ‡Î cÖwZwU evû ci¯úi mgvb| DËi: K 57
e¨vL¨v GLv‡b, me©vwaK MYmsL¨v 20 Av‡Q (51 – 60) 1 8–1
 avivwUi 8g c` =  (– 2)
†kÖwY‡Z| ZvB BnvB cÖPziK †kÖwY| 2
1 7
L = cÖPziK †kÖwYi wb¤œgvb = 51 =  (– 2)
f1 = cÖPziK †kÖwYi MYmsL¨v – c~e©eZ©x †kÖwYi MYmsL¨v = 20 – 8 = 12 2
6
f2 = cÖPziK †kÖwYi MYmsL¨v – cieZ©x †kÖwYi MYmsL¨v = 20 – 12 = 8 = – ( 2)
h = †kÖwY e¨vwß = 10 = – 23 = – 8
f AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi L|
 cÖPziK = L + f +1 f  h
1 2
12
= 51 +
12 + 8
 10 28| mgevû wÎfy‡Ri cÖwZmvg¨ †iLv KqwU?
K1 L2
12  10
= 51 + M3 N AmsL¨
20
= 51 + 6 DËi: M 3
= 57 e¨vL¨v wÎfyR n‡jv me‡P‡q Kg E

AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K| msL¨K †iLvsk w`‡q MwVZ eûfyR| D B

mgevû wÎfyR n‡jv wZb evûwewkó


25| GKwU `ª‡e¨i µqg~j¨ : weµqg~j¨ = 5 : 6 n‡j, kZKiv jvf KZ? A F C
mylg eûfyR| mgevû wÎfy‡Ri evû I
K 20% L 25% wPÎ: mgevû wÎfyR
†KvY¸‡jv mgvb| myZivs, mgevû
M 30% N 40% wÎfy‡Ri wZbwU cÖwZmvg¨ †iLv _vKv
DËi: _ 20% m¤¢e| cv‡ki wP‡Î cÖwZmvg¨ †iLv¸‡jv
e¨vL¨v awi, µqg~j¨ 5x Ges weµqg~j¨ 6x
†`Lv‡bv n‡jv
 jvf = 6x  5x = x wP‡Î AB, CD I EF n‡jv wZbwU cÖwZmvg¨ †iLv|
jvf
 kZKiv jvf = µqg~j¨  100% AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi M|
x
=  100% 29|
5x
= 20% A F
E D
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K|
26| 2x + y = 1 I x = – 4 mgxKiY؇qi mgvavb we›`y †Kvb
PZzf©v‡M Aew¯’Z? B C

K PZz_© L Z…Zxq wP‡Î, BE || CF, BC || AD Ges AB || CD n‡j


M wØZxq N cÖ_g
i. ABC = ABD ii. ABC = BCD
DËi: M wØZxq iii. BCD = ACF
e¨vL¨v †`Iqv Av‡Q, 2x + y = 1 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
ev, 2(– 4) + y = 1 [ x = – 4]
K i I ii L i I iii
ev, – 8 + y = 1 2q PZzf©vM 1g PZzf©vM
M ii I iii N i, ii I iii
ev, y = 1 + 8 (– , +) (+ , + )
DËi: K i I ii
y=9 (– , –) ( + , –) e¨vL¨v GKB f~wgi Dci Ges GKB mgvšÍivj †iLvhyM‡ji
 (x, y) = (– 4, 9) 3q PZzf©vM 4_© PZzf©vM
g‡a¨ Aew¯’Z mKj wÎfyR‡ÿ‡Îi †ÿÎdj mgvb|
GLb,
(i) ABC = ABD KviY Giv GKB f~wg AB I GKB
wØZxq PZzf©v‡M x FYvZ¥K I y abvZ¥K| ZvB, cÖvß we›`ywU
mgvšÍivj †iLvØq AB I CD Gi g‡a¨ Aew¯’Z|
2q PZzf©v‡M Aew¯’Z|
(ii) ABC = BCD KviY Giv GKB f~wg BC I GKB
AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi M|
mgvšÍivj †iLvØq BC I AD Gi g‡a¨ Aew¯’Z|
1 (iii) BCD  ACF KviY Giv GKB mgvšÍivj †iLvØq
27| – 1+ 2 – ... ... ... avivwUi Aóg c` KZ?
2 BC I AD Gi g‡a¨ Aew¯’Z n‡jI f~wg GKB bq|
K 16 L8 AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi K|
M8 N 32
DËi: L  8 30| wP‡Î MN  XY n‡j
1 L
e¨vL¨v †`Iqv Av‡Q, avivwUi cÖ_g c`, a =
2
–1 X Y
mvaviY AbycvZ, r = 1 = – 2
M N
2
Avgiv Rvwb, ¸‡YvËi avivi n Zg c` = arn–1 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
K LM : LN = LX : XY MX NY
ev, LX = LY [e¨¯ÍKiY K‡i]
L LM : MX = XY : NY
MX + LX NY + LY
M LM : LN = LX : LY ev, = [†hvRb K‡i]
LX LY
N LM : MX = LN : LY LM LN
DËi: M LM : LN = LX : LY ev, LX = LY
e¨vL¨v wÎfy‡Ri †h‡Kv‡bv evûi mgvšÍivj mij‡iLv H LM LX
ev, LN = LY
wÎfy‡Ri Aci evûØq‡K ev Zv‡`i ewa©ZvskØq‡K mgvb
Abycv‡Z wef³ K‡i|  LM : LN = LX : LY
GLv‡b, MN || XY e‡j| AZGe, cÖkœwUi mwVK DËi M|
LX LY
=
MX NY
www.bigbangbd.com
cÖavb kvLv: e¸ov kvLv:
myjZvb Avn‡g` cøvRv ivq evnv`yi †jb
32, cyivbv cëb, XvKv-1000 R‡jk^ixZjv, e¸ov
†dvb: 01407076750 †dvb: 01898805440
GmGmwm g‡Wj †U÷-2025
]

MwYZ
(wjwLZ/iPbvg~jK) welq †KvW : 1 0 9
mgq–2 NÈv 30 wgwbU c~Y©gvb–70
m„Rbkxj cÖkœ (DËi cÎ)

 avivwUi cÖ_g 25wU c‡`i mgwó 2125 [Ans.]


a cÖ`Ë ¸‡YvËi avivi PZz_© c` = 3 3
(i) GKwU mgvšÍi avivi 13 Zg c` 85 Ges mßg c` = 8
(ii) GKwU ¸‡YvËi avivi 4_© c` 3 3 Ges mßg c` 8 g‡b Kwi, avivwUi cÖ_g c` = a Ges mvaviY AbycvZ = r
(K) 4 + 7 + 10 + ... ... …avivwUi †Kvb c` 181? wbY©q K‡iv| Avgiv Rvwb, †Kvb ¸‡YvËi avivi n Zg c` = arn – 1
(L) (i) bs DÏxc‡Ki mvnv‡h¨ avivwUi 1g 25wU c‡`i mgwó wbY©q K‡iv|  avivwUi PZz_© c` = ar4 – 1 [n = 4 ewm‡q]
(M) (ii) bs DÏxc‡Ki mvnv‡h¨ †`LvI †h, avivwUi cÖ_g 10 wU c‡`i = ar3
Ges avivwUi mßg c` = ar7 – 1 [n = 7 ewm‡q]
781
mgwó = ar6
24(2 3  3)
cÖkœvbymv‡i, ar3 = 3 3 ... ... ... (i)
 mgvavb Ges ar6 = 8... ... ... (ii)
_ cÖ`Ë aviv, 4 + 7 + 10 + ... ... ... mgxKiY (ii) †K (i) bs Øviv fvM K‡i cvB,
GLv‡b, avivwUi cÖ_g c`, a = 4 ar6 8
mvaviY AšÍi, d = 7 – 4 = 10 – 7 = 3 =
ar3 3 3
 GwU GKwU mgvšÍi aviv| m
ev, r6 – 3 =
8  a n = amn
g‡b Kwi, avivwUi n Zg c` = 181
3 3  a 
Avgiv Rvwb, mgvšÍi avivi n Zg c` = a + (n – 1)d 3

=  
 a + (n – 1)d = 181 8 2
ev, r3 =
ev, 4 + (n – 1) 3 = 181 3 3  3
ev, 4 + 3n − 3 = 181 2
r= A_©vr r > 1 [an = bn n‡j, a = b]
ev, 3n + 1 = 181 3
ev, 3n = 181 − 1 (i) bs mgxKi‡Y r Gi gvb ewm‡q cvB,
ev, 3n = 180 3
a.  =3 3
2
 n = 60  3
 avivwUi 60 Zg c` 181 [Ans.] 8
ev, a . =3 3
` g‡b Kwi, mgvšÍi avivwUi cÖ_g c` = a 3 3
mvaviY AšÍi = d 3 3×3 3
 n Zg c` = a + (n – 1)d ev, a =
8
13 Zg c` = a + (13 – 1)d = a + 12d 27
cÖkœg‡Z, a + 12d = 85 ... ... ... (i) a=
8
n 27
Avevi, mgvšÍi avivi n c‡`i mgwó, Sn = {2a + (n – 1)d}
2  avivwUi cÖ_g c`, a =
8
25
 avivwUi cÖ_g 25wU c‡`i mgwó, S25 = {2a + (25 – 1)d} Avgiv Rvwb,
2
25 a(rn − 1)
= (2a + 24d) ¸‡YvËi avivi cÖ_g n msL¨K c‡`i mgwó, Sn = ; hLb, r > 1
2 r−1
25 avivwUi cÖ_g 10wU c‡`i mgwó,
=  2(a + 12d)
2
= 25  85 [(i) n‡Z]
= 2125
10
27  2   1 + x3 + x6
 − 1 a †`Iqv Av‡Q, f(x) = x3
8  3  
S10 = 2 3 2 6
2 1 + (x ) + (x )
−1  f(x2) = 3
3 (x2)
27 1024 1 + x6 + x12
 − 1 =
x6
8  243 
Avevi, f(x–2) = f 2
= 1
2− 3
x 
3
1 +  2 +  2
1 3 1 6
27 781
 x  x 
8 243 =
 12
3
=
2− 3 x 
3 1 1
1 + 6 + 12
27  781 3 x x
=  =
8  243 2 – 3 1
x6
27  781 3× 3
=  [je I ni‡K 3 Øviv ¸Y K‡i] x12 + x6 + 1
8  243 (2 – 3 ) × 3 x12
27  781 3 =
1
= 
8  243 (2 3 − 3) x6
781 x12 + x6 + 1 x6
= [Showed] = 
24 (2 3 − 3) x12 1
6 12
1+x +x
=
x6
–2
 f(x ) = f(x ) [†`Lv‡bv n‡jv]
2

(i) R = {(x, y) : x  A, y  A Ges x  y + 2 = 0}


†hLv‡b A = { 3,  2,  1, 0, 1}
1 + x3 + x6
(ii) f(x) = 14 1 1
x3 p , q , r µwgK mgvbycvZx Ges = +
y m n
(K) A †mUwU‡K †mU MVb c×wZ‡Z cÖKvk Ki|
(K) log x 400 = 4 n‡j x Gi gvb wbY©q K‡iv|
(L) R Aš^qwU‡K ZvwjKv c×wZ‡Z cÖKvk K‡i †Wvg R wbY©q Ki|
(M) †`LvI †h, f(x2) = f(x2) (L) cÖgvY Ki †h, p8q8r8 
1 1 1 12 12 12
p12 + q12 + r12 = p + q + r
 mgvavb
y + 7m y + 7n
_ cÖ`Ë †mU, A = {– 3, – 2, – 1, 0, 1} (M) †`LvI †h, + = 2; †hLv‡b m ≠ n
y – 7m y – 7n
 GLv‡b cÖ`Ë †m‡Ui cÖ‡Z¨KwU Dcv`vb c~Y© msL¨v|
 cÖ`Ë †m‡U –3 †_‡K 1 ch©šÍ avivevwnKfv‡e mKj c~Y©msL¨v Av‡Q|  mgvavb
 †mU MVb c×wZ‡Z wb‡Y©q †mU, A = {x   : –3  x  1}
_ †`Iqv Av‡Q, log x 400 = 4
[Ans.]
ev, x4 = 400 [ log a M = x n‡j, M = ax]
` †`Iqv Av‡Q, 2
R = {(x, y) : x  A, y  A Ges x  y + 2 = 0} ev, x4 = (20)
Ges A = { –3, –2, – 1, 0, 1} 2 2
ev, x4 = {(2 5) }
R G ewY©Z kZ© n‡Z cvB, x  y + 2 = 0
4
ev, – y = – x – 2 ev, x4 = (2 5)
y=x+2
 x = 2 5 [ am = bm n‡j, a = b]
GLb, cÖ‡Z¨K x  A Gi Rb¨ y = x + 2 Gi gvb wbY©q Kwi:
x –3 –2 –1 0 1  wb‡Y©q x Gi gvb 2 5 [Ans.]
y 1 0 1 2 3 ` †`Iqv Av‡Q, p, q, r µwgK mgvbycvZx|
GLv‡b, 2 , 3  A , Kv‡RB (0 , 2), (1 , 3)  R
 R = {(– 3 , – 1) , (– 2 , 0), (– 1, 1)} p:q=q:r
 †Wvg R = {– 3, – 2 , – 1} [Ans.] p q
ev,
q = r
 pr = q2 ... ... ... (i) (i) bs I (ii) bs mgxKiY †hvM K‡i cvB,
y + 7m y + 7n 3n + m 3m + n
evgcÿ = p8 q8 r8 
1 1 1  + = +
 p12 + q12 + r12  y  7m y  7n n  m mn
3n + m 3m + n
p 8 q 8 r8 p 8 q 8 r8 p 8 q 8 r8 = +
= + + 12 n  m  (n  m)
p12 q12 r
3n + m 3m + n
q 8 r8 p 8 r8 p 8 q 8 = 
= + 4 + 4 nm nm
p4 q r 3n + m  3m  n
=
4
(q2)  r8 (pr) p8  (q2)
8 4
nm
= + 4 + 2n  2m
p4 q r4
=
8 nm
(pr)4  r8 (q2) p8  (pr)4
= + 4 + [(i) bs n‡Z gvb ewm‡q] 2(n  m)
p4 q r4 =
(n  m)
p4 r4  r8 q16 p8  p4 r4 =2
= + 4 +
p4 q r4 y + 7m y + 7n
 + = 2 ; †hLv‡b, m  n [†`Lv‡bv n‡jv]
= r12 + q12 + p12 y  7m y  7n
= p12 + q12 + r12
= Wvbcÿ
P
 p8 q8 r8 
1 1 1  12 12 12
 p12 + q12 + r12  = p + q + r [cÖgvwYZ]
14 1 1
a †`Iqv Av‡Q, y = m + n
14 m + n O
ev, = L
y mn N
y mn
ev, = [e¨¯ÍKiY K‡i] M
14 m + n
14mn wP‡Î O †K›`ªwewkó PLMN e„‡Ë OL = 5 †m.wg.
y= (K) wP‡Îi e„ËwUi cwiwa I e¨v‡mi AšÍi wbY©q Ki|
m+n
1
14mn (L) DÏxc‡Ki Av‡jv‡K cÖgvY Ki †h, LMN = cÖe„× LON.
GLb, y = 2
m+n (M) DÏxc‡Ki e„˯’ PZzf©yRwUi PM I LN KY©Øq ci¯úi E we›`y‡Z
ev,
y
=
14mn
[Dfqcÿ‡K 7m Øviv fvM K‡i] †Q` Ki‡j cÖgvY Ki †h, MON + LOP = 2 MEN.
7m 7m(m + n)
y 2n  mgvavb
ev, = _
7m m + n
y + 7m 2n + m + n
ev, = [†hvRb-we‡qvRb K‡i]
y  7m 2n  m  n
O
y + 7m 3n + m ... ... ...
 = (i)
y  7m n  m
14mn L
Avevi, y = wP‡Î O †K›`ª wewkó e„‡Ëi e¨vmva©, OL = r = 5 †m.wg.
m+n
Avgiv Rvwb, e„‡Ëi cwiwa = 2r
y 14mn
ev, =
7n 7n(m + n)
[Dfqcÿ‡K 7n Øviv fvM K‡i] = 2  3.1416  5
= 31.42 †m.wg. (cÖvq)
y 2m Ges e„‡Ëi e¨vm = 2r
ev, =
7n m + n
=25
y + 7n 2m + m + n = 10 †m.wg.
ev, = [†hvRb-we‡qvRb K‡i]
y  7n 2m  m  n  e„ËwUi cwiwa I e¨v‡mi AšÍi = (31.42  10) †m.wg.
y + 7n 3m + n ... ... ... = 21.42 †m.wg. (cÖvq) [Ans.]
 = (ii)
y  7n m  n
` ev, LOP = 2LME ....(i)
P
avc-3:
Abyiƒcfv‡e, MN Pv‡ci Dci `Ðvqgvb †K›`ª¯’ MON
D
Ges e„˯’ MLN
 MON = 2MLN
O ev, MON = 2MLE .......(ii)
L N
avc-4:
(i) I (ii) bs mgxKiY †hvM K‡i cvB,
M
we‡kl wbe©Pb: DÏxc‡Ki wPÎ Abyhvqx, O †K›`ªwewkó PLMN GKwU e„Ë LOP + MON = 2(LME + MLE)
 MON + LOP = 2MEN [avc-1 n‡Z ]
Ges Zvi GKB AwaPvc LPN Gi Ici `Ðvqgvb e„˯’ LMN Ges
[cÖgvwYZ]
†K›`ª¯’ LON|
1
cÖgvY Ki‡Z n‡e †h, LMN = cÖe„× LON.
2
o o
A¼b: M , O †hvM K‡i D ch©šÍ ewa©Z Kwi| GKwU †iLvs‡ki ˆ`N©¨ p = 11 †m.wg. Ges `yBwU †KvY x = 60 I y = 45
cÖgvY:
(K) †cwÝj K¤úvm e¨envi K‡i 75 †KvY AvuK|
avc-1:
MOL Gi ewnt¯’ LOD = wecixZ AšÍt¯’ (LMO + MLO) (L) †Kv‡bv wÎfy‡Ri cwimxgv p Gi mgvb Ges f~wg msjMø †KvYØq x I
[wÎfz‡Ri ewnt¯’ †KvY wecixZ AšÍt¯’ †KvY؇qi mgwói mgvb] y n‡j wÎfyRwU AvuK| [A¼‡bi wPý I weeiY Avek¨K]
avc-2:
(M) †Kv‡bv e‡M©i cwimxgv p Gi mgvb n‡j eM©wU A¼b K‡i Gi AšÍe©„Ë
MOL G, OM = OL [GKB e„‡Ëi e¨vmva©]
AZGe, MLO = LMO [mgvb mgvb evûi wecixZ AvuK| [A¼‡bi wPý I weeiY Avek¨K]
†KvY¸‡jvI mgvb]
avc-3:  mgvavb
avc (1) †_‡K,
_ wb‡¤œ †cwÝj I K¤úv‡mi mvnv‡h¨ 75 †KvY A¼b Kiv n‡jv :
LOD = LMO + MLO
= LMO + LMO [avc-2 †_‡K] B
= 2 LMO ... ... ... (i)
avc-4: 75
GKBfv‡e, MON †_‡K NOD = 2 NMO... ... (ii)
O A
avc-5:
(i) bs I (ii) bs mgxKiY †hvM K‡i cvB, `
 LOD + NOD = 2LMO + 2NMO
ev, cÖe„× LON = 2(LMO + NMO)
ev, cÖe„× LON = 2LMN
1
 LMN = cÖe„× LON [cÖgvwYZ] P
2
a we‡kl wbe©Pb: DÏxcK Abyhvqx, O
†K›`ªwewkó e„‡Ë PLMN GKwU AšÍwj©wLZ O
PZzfy©R| PLMN PZzfy©‡Ri PM I LN
KY©Øq ci¯úi E we›`y‡Z †Q` K‡i‡Q| O, P L E N
Ges O, M †hvM Kwi|
M
cÖgvY Ki‡Z n‡e †h, MON + LOP = 2 MEN †`Iqv Av‡Q, GKwU wÎfy‡Ri f~wg msjMœ `yBwU †KvY h_vµ‡g x =
cÖgvY: 60 I y = 45 Ges cwimxgv p = 11 †m.wg.| wÎfyRwU AvuK‡Z
avc-1:
n‡e|
 LME Gi ewnt¯’ MEN = LME + MLE
[wÎfz‡Ri ewnt¯’ †KvY wecixZ AšÍt¯’ †KvY؇qi mgwói mgvb] A¼b:
avc-2: 1| †h †Kv‡bv iwk¥ DF †_‡K DE = p = 11 †m.wg. †K‡U wbB|
PL Pv‡ci Dci `Ðvqgvb †K›`ª¯’ LOP Ges e„˯’ LMP
 LOP = 2LMP [GKB Pv‡ci Dci `Ðvqgvb †K›`ª¯’
†KvY e„˯’ †Kv‡Yi wظY]
1 1
2| DE †iLvs‡ki D I E we›`y‡Z 2 x I 2 y Gi mgvb K‡i (K) hw` PNR = 55 Ges MN = MO nq, Z‡e NMO Gi
gvb wbY©q Ki|
h_vµ‡g EDH I DEG AvuwK| DH I EG ci¯úi A we›`y‡Z (L) cÖgvY Ki †h, MN + MO > 2MD.
†Q` K‡i| (M) cÖgvY Ki †h, 2NRO + NMO = 180
3| GLb, A we›`y‡Z ADE Gi mgvb K‡i DAB Ges  mgvavb
_ M
AED Gi mgvb K‡i EAC AvuwK|
4| AB I AC, DE †K h_vµ‡g B I C we›`y‡Z †Q` K‡i| N O
D
Zvn‡j, ABC-B DwÏó wÎfyR|
P R Q
a †`Iqv Av‡Q, e‡M©i cwimxgv, p = 11 †m.wg. GLv‡b, PNR = ONR = 55PNR = 55
Avgiv Rvwb, e‡M©i cÖwZ evûi ˆ`N©¨ a n‡j cwimxgv = 4a GLb,
cÖkœg‡Z, 4a = 11 MNO + ONR + PNR = 180 [ MNP mij †KvY]
11 ev, MNO + 55 + 55 = 180
ev, a =
4 ev, MNO + 110 = 180
 a = 2.75 †m.wg.  MNO = 180 – 110 = 70
MNO G, MN = MO [†`Iqv Av‡Q]
a Gi mgvb evûwewkó eM©wU A¼b K‡i Gi AšÍe©„Ë AvuK‡Z n‡e|  MON = MNO [wÎfz‡Ri `yBwU evû ci¯úi mgvb n‡j
N
G‡`i wecixZ †KvYØq ci¯úi mgvb]
 MON = 70 [ MNO = 70]
D G C
MNO G,
2.75 †m.wg.
a O NMO + MNO + MON = 180 [wÎfz‡Ri wZb †Kv‡Yi mgwó 180°]
H F ev, NMO + 70 + 70 = 180
NMO = 180 – 140 = 40ns.
A E B M

`
A¼b: M
(1) †h †Kv‡bv iwk¥ AM n‡Z AB = a †K‡U wbB|
(2) AB †iLvi A we›`y‡Z AN j¤^ AvuwK|
(3) AN n‡Z AD = a †K‡U wbB|
N O
(4) GLb B I D †K †K›`ª K‡i a Gi mgvb e¨vmva© wb‡q `yBwU e„ËPvc D
AvuwK| e„ËPvcØq ci¯úi‡K C we›`y‡Z †Q` K‡i|
(5) C, D I C, B †hvM Kwi| Zvn‡j ABCD B DwÏó eM©|
(6) A, C Ges B, D †hvM Kwi| AC I BD KY©Øq ci¯úi‡K O P
S
we›`y‡Z †Q` K‡i| we‡kl wbe©Pb: †`Iqv Av‡Q, MNO Gi ND = OD| M, D †hvM
(7) O n‡Z AB Gi Ici OE j¤^ Uvwb| Kwi| cÖgvY Ki‡Z n‡e †h, MN + MO > 2MD
(8) O †K †K›`ª K‡i OE Gi mgvb e¨vmva© wb‡q GKwU e„Ë AvuwK| A¼b: MD †K S ch©šÍ ewa©Z Kwi †hb MD = SD nq| S, O †hvM Kwi|
(9) e„ËwU AB, BC, CD I DA evû¸‡jv‡K h_vµ‡g E, F, G I H cÖgvY:
we›`y‡Z ¯úk© K‡i|
avc-1:
Zvn‡j, EFGH-B wb‡Y©q AšÍe„©Ë|
MND I SDO G,
MD = SD [A¼b Abymv‡i]
ND = OD [†`Iqv Av‡Q]
M Ges AšÍfz©³ MDN = AšÍfz©³ SDO [wecÖZxc †KvY e‡j]
 MND  SDO [evû-†KvY-evû Dccv`¨]
N O  MN = SO
D avc-2:
P R Q MSO G,
wP‡Î, ND = OD, PNR = ONR Ges QOR = NOR MO + SO > MS
[wÎfz‡Ri †h‡Kv‡bv `yB evûi mgwó Z…Zxq evû A‡cÿv e„nËi]
ev, MO + MN > MD + SD [avc-1 n‡Z cvB]
ev, MN + MO > MD + MD [A¼b Abymv‡i, MD = SD]
A = 1 + sin  Ges B = 1  sin .
 MN + MO > 2MD [cÖgvwYZ]
5
(K) sec (90  ) = n‡j sin  Gi gvb wbY©q Ki|
3
a we‡kl wbe©Pb: wP‡Î, PNR = ONR M A.
Ges QOR = NOR| (L) cÖgvY Ki †h, sec  + tan  =
B
N
cÖgvY Ki‡Z n‡e †h, O (M) B  cos  = 0 n‡j,  Gi gvb wbY©q Ki| hLb 0    90.
2NRO + NMO = 180
cÖgvY: P R Q  mgvavb
avc-1: 5
_ †`Iqv Av‡Q, sec (90  ) = 3
PNR = ONR
1 1 5
 ONR = PNO ev, =
2 cos (90  ) 3
A
3
Ges QOR = NOR  cos (90  ) = 
5 5
1
 NOR = QON Avgiv Rvwb,
2 990  
mwbœwnZ evû
avc-2: cos  = AwZfzR B C
3
MNO G, GLb, mg‡KvYx wÎfzR ABC G,
NMO + MNO + MON = 180 [wÎfz‡Ri wZb †Kv‡Yi mgwó `yB
(90  ) †Kv‡Yi mv‡c‡ÿ mwbœwnZ evû, BC = 3 GKK
mg‡KvY ev 180°]
Ges AwZfzR, AB = 5 GKK
avc-3:
NRO G, Avevi,  †Kv‡Yi mv‡c‡ÿ wecixZ evû = BC = 3 GKK
NRO + ONR + NOR = 180 Ges AwZfzR = AB = 5 GKK
[wÎfz‡Ri wZb †Kv‡Yi mgwó `yB mg‡KvY ev 180°] wecixZ evû BC 3
 sin  = AwZfzR = = [Ans.]
1 1 AB 5
ev, NRO + PNO + QON = 180[avc-1 n‡Z]
2 2 ` evgcÿ = sec  + tan 
1
ev, NRO + (PNO + QON) = 180 1 sin 
2 = +
cos  cos 
1
ev, NRO + (NMO + MON + NMO + MNO) = 180 1 + sin 
2 =
[wÎfz‡Ri ewnt¯’ †KvY AšÍt¯’ wecixZ †KvY؇qi mgwói mgvb] cos 
1 (1 + sin )2
ev, NRO + (NMO + MNO + MON + NMO) =180 =
2 cos2
1
ev, NRO + (180 + NMO) = 180avc-2 n‡Z (1 + sin ) (1 + sin )
2 = [ cos2 = 1  sin2]
1  sin2
1
ev, NRO + 90 + NMO = 180 (1 + sin ) (1 + sin )
2
= [ a2  b2 = (a + b) (a  b)]
1 (1 + sin ) (1  sin )
ev, NRO = 180 – 90 – NMO
2 (1 + sin ) (1 + sin )
1 =
ev, NRO = 90 – NMO (1 + sin ) (1  sin )
2
ev, 2NRO = 180 – NMO [Dfqcÿ‡K 2 Øviv ¸Y K‡i] 1 + sin 
=
1  sin 
 2NRO + NMO = 180[cÖgvwYZ]
A
= = Wvbcÿ
B
A
 sec + tan = [cÖgvwYZ]
B
a †`Iqv Av‡Q, B = 1  sin  3 (a2 + 6a + 9) 3 (a2 + 108)
ev, =
GLv‡b, B  cos  = 0 4 4
A_©vr 1  sin   cos  = 0 ev, a2 + 6a + 9 = a2 + 108  Dfqcÿ‡K 4
Øviv ¸Y K‡i
ev, sin  + cos  = 1  3 
ev, a2 – a2 + 6a = 108 – 9
ev, (sin + cos)2 = 12 [Dfqcÿ‡K eM© K‡i]
ev, 6a = 99
ev, sin  + cos  + 2sin cos  = 1
2 2
99
[ (a + b)2 = a2 + 2ab + b2] ev, a =
6
ev, 1 + 2sin   cos = 1 [ sin2 + cos2 = 1]
 a = 16.5 wgUvi
ev, 2sin   cos  = 0
3
ev, sin   cos  = 0 [Dfqcÿ‡K 2 Øviv fvM K‡i]  mgevû wÎfyRwUi †ÿÎdj =  (16.5)2 eM©wgUvi
4
nq, sin  = 0 A_ev, cos  = 0 = 117.89 eM©wgUvi (cÖvq) [Ans.]
ev, sin  = sin 0 ev, cos = cos 90
a †`Iqv Av‡Q, cvB‡ci wfZ‡ii e¨vmva© = 4 †m.wg.
  = 0   = 90
evB‡ii e¨vmva© = 6 †m.wg.
 wb‡Y©q mgvavb:  = 0, 90 [Ans.] Ges D”PZv = 6 wgUvi 6 †m.wg. 4 †m.wg.
= 6  100 †m.wg.
= 600 †m.wg.
1 Nb †m.wg. †jvnvi IRb = 7.2 MÖvg|

6 wgUvi
(i) GKwU mgevû wÎfz‡Ri cÖ‡Z¨K evûi ˆ`N©¨ 3 wgUvi evov‡j †ÿÎdj
Avgiv Rvwb,
27 3 eM©wgUvi †e‡o hvq| †ej‡bi AvqZb = f~wgi †ÿÎdj  D”PZv
(ii) GKwU †jvnvi cvB‡ci wfZ‡ii I evB‡ii e¨vmva© h_vµ‡g 4 †m.wg.
= r2  h
I 6 †m.wg. I cvB‡ci D”PZv 6 wgUvi| †hLv‡b,  = 3.1416
(K) GKwU wÎfz‡Ri `yBwU evûi ˆ`N©¨ h_vµ‡g 18 wg. I 16 wg. Ges r = †ej‡bi e¨vmva©
G‡`i AšÍf©y³ †KvY 30 n‡j, †ÿÎdj wbY©q Ki| h = †ej‡bi D”PZv
(L) mgevû wÎfzRwUi †ÿÎdj wbY©q Ki|
 cvB‡ci wfZ‡ii AvqZb =   42  600 Nb †m.wg.
(M) 1 Nb †m.wg. †jvnvi IRb 7.2 MÖvg n‡j, cvB‡ci †jvnvi IRb wbY©q Ki|
= 3.141616600 Nb †m.wg.
 mgvavb = 30159.36 Nb †m.wg.
_ g‡b Kwi, wÎfz‡Ri GKwU evûi ˆ`N©¨, a = 18 wg. Ges cvB‡ci evB‡ii AvqZb =   62  600 Nb †m.wg.
Aci GKwU evûi ˆ`N©¨, b = 16 wg. = 3.1416  36  600 Nb †m.wg.
Ges evû `ywUi AšÍf©y³ †KvY,  = 30 = 67858.56 Nb †m.wg.
1 GLb, cvB‡ci †jvnvi AvqZb = evB‡ii AvqZb – wfZ‡ii AvqZb
 wÎfzRwUi †ÿÎdj = ab sin 
2 = (67858.56 – 30159.36) Nb †m.wg.
=   18  16  sin 30 eM© wg.
1 = 37699.2 Nb †m.wg.
2  †h‡nZz, 1 Nb †m.wg. †jvnvi IRb = 7.2 MÖvg
=   18  16   eM© wg.
1 1  37699.2 Nb †m.wg. †jvnvi IRb = (37699.2  7.2) MÖvg
2 2
= 271434.24 MÖvg
= 72 eM© wg. [Ans.] 271434.24
= wK‡jvMÖvg
` g‡b Kwi, mgevû wÎfyRwUi cÖ‡Z¨K evûi ˆ`N©¨ = a wgUvi 1000
3a2 [ 1000 MÖvg = 1wK.MÖvg]
 mgevû wÎfyRwUi †ÿÎdj = eM©wgUvi = 271.43 wK‡jvMÖvg (cÖvq)
4
cÖ‡Z¨K evûi ˆ`N©¨ 3 wgUvi evov‡j, evûi ˆ`N©¨ nq (a + 3) wgUvi  wb‡Y©q cvB‡ci †jvnvi IRb 271.43 wK‡jvMÖvg (cÖvq) [Ans.]
3 (a + 3)2 3 (a2 + 6a + 9)
 wÎfyR †ÿ‡Îi †ÿÎdj = = eM©wgUvi
4 4
cÖkœg‡Z,
3 (a2 + 6a + 9) 3a2
= + 27 3
4 4
3 (a2 + 6a + 9) 3 a2 + 108 3
ev, =
4 4
 AB = 1500  x ... ... ... (ii)
A (i) bs I (ii) bs n‡Z cvB,
P
M 45 60 N 3x = 1500  x
ev, 3x + x = 1500
R
ev, ( 3 + 1)x = 1500
60
1500
M B N
S 15 wg. Q ev, x =
A 3+1
wPÎ-1: MN = 1500 wg.
wPÎ-2 1500 ( 3  1)
ev, x =
MN || MN ( 3 + 1) ( 3  1)
(K) GKwU Mv‡Qi D”PZv I Qvqvi AbycvZ 3 : 1 n‡j, Mv‡Qi DbœwZ [je Ges ni‡K ( 3  1) Øviv ¸Y K‡i]
†KvY wbY©q Ki| 1500 ( 3  1)
ev, x =
(L) 1bs wPÎ n‡Z AB Gi ˆ`N©¨ wbY©q Ki| (3  1)
(M) 2bs wPÎ n‡Z PQ LuywUi D”PZv wbY©q Ki| 1500 ( 3  1)
ev, x =
2
 mgvavb
ev, x = 750 ( 3  1)
_ †`Iqv Av‡Q, Mv‡Qi D”PZv I Qvqvi AbycvZ 3 : 1  x = 549.04 [cÖvq]
ABC-G  †Kv‡Yi mv‡c‡ÿ GLv‡b, x Gi gvb (i)bs mgxKi‡Y ewm‡q cvB,
w·KvYwgwZK AbycvZ n‡Z cvB, Mv‡Qi D”PZv AB
Mv‡Qi Qvqv BC AB = 3x = 3  549.04 = 950.97 wgUvi (cÖvq) [Ans.]
j¤^
tan  = f‚wg Mv‡Qi DbœwZ‡KvY 
a †`Iqv Av‡Q, SQ = 15 wg.
3 Ges PR = SR P
ev, tan  =
1 mg‡KvYx SRQ-G
ev, tan  = tan 60 [ tan 60 = 3] SQ R
sin SRQ =
  = 60 SR 60

 Mv‡Qi DbœwZ †KvY 60 [Ans.] 15 S Q


ev, sin 60 = 15 wg.
SR A
` †`Iqv Av‡Q, MN = 1500 wg.
15
MN || MN  SR =
sin 60
awi, BN = x wg.
15 
 sin 60 = 
3
 BM = (1500  x) wg. 3  2
=
ANB = GKvšÍi NAN = 60 2
Avevi, AMB = GKvšÍi MAM = 45 2
= 15 
ABN n‡Z cvB, 3
AB 30
tan ANB = = wgUvi
BN 3
AB 30
ev, tan 60 = Avevi, SR = PR = wgUvi
BN 3
AB Avevi, mg‡KvYx SRQ-G
ev, 3 =
x
[ tan 60 = 3]
SQ
 AB = 3x ... ... ... (i) tan 60 =
RQ
AMB n‡Z cvB, 15
AB
ev, 3 =
RQ
[ tan 60 = 3]
tan AMB =
BM 15
 RQ = wgUvi|
AB 3
ev, tan 45 =
1500  x
AB
ev, 1 = [ tan 45 = 1]
1500  x
LuywU PQ Gi D”PZvi = PR + RQ Avgiv Rvwb,
30 15 f1
= + cÖPziK = L + h GLv‡b,
3 3 f1 + f2
L = cÖPziK †kÖwYi wb¤œgvb = 51
30 + 15 5
= = 51 +  10 f1 = cÖPziK †kÖwYi MYmsL¨v – c~e©eZ©x
3 5+3 †kÖwYi MYmsL¨v = 13 – 8 = 5
5 f2 = cÖPziK †kÖwYi MYmsL¨v – cieZ©x
=
45 = 51 +  10
8 †kÖwYi MYmsL¨v = 13 – 10 = 3
3
50 h = †kÖwY e¨vwß = 10
45 3 = 51 +
= [je Ges ni‡K 3 Øviv ¸Y K‡i] 8
3 3 = 51 + 6.25
45 3 = 57.25
=
3  wb‡Y©q cÖPziK = 57.25 [Ans.]
= 15 3
a MYmsL¨v eûfzR A¼‡bi Rb¨ mviwY:
= 25.98 wgUvi (cÖvq)
IRb(‡KwR) Awew”Qbœ †kÖwYmxgv ga¨gvb MYmsL¨v
A_©vr LyuwU PQ Gi D”PZv 25.98 wgUvi (cÖvq) [Ans.] 31-40 30.5-40.5 35.5 6
41-50 40.5-50.5 45.5 8
51-60 50.5-60.5 55.5 13
61-70 60.5-70.5 65.5 10
9g †kÖwYi 50 Rb wkÿv_©xi IR‡bi mviwY wb¤œiƒc:
71-80 70.5-80.5 75.5 8
IRb (†KwR) 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 81-90 80.5-90.5 85.5 5
wkÿv_©xi msL¨v 6 8 13 10 8 5
MYmsL¨v eûfzR A¼b:
Y
(K) µg‡hvwRZ MYmsL¨v mviwY ˆZwi Ki|
15
(L) mviwY n‡Z cÖPyiK wbY©q Ki|
(M) weeiYmn mviwY n‡Z MYmsL¨v eûfzR A¼b Ki|
 mgvavb 10

_ wb‡¤œ µg‡hvwRZ MYmsL¨v mviwY ˆZwi Kiv n‡jv:


MYmsL¨v

IRb(‡KwR) MYmsL¨v µg‡hvwRZ MYmsL¨v 5

31-40 6 6
41-50 8 14
51-60 13 27
60.5

70.5

80.5

90.5
50.5
40.5
30.5

X O X
5

61-70 10 37 Y Awew”Qbœ †kªwYe¨vwß


71-80 8 45 wPÎ: MYmsL¨v eûfzR
81-90 5 50 x-Aÿ eivei QK KvM‡Ri cÖwZ Ni‡K Awew”Qbœ †kÖwYmxgvi `yB GKK a‡i
Ges y-Aÿ eivei QK KvM‡Ri cÖwZ `yB Ni‡K MYmsL¨vi GK GKK a‡i
cÖ`Ë MYmsL¨v wb‡ek‡bi AvqZ‡jL AuvKv n‡q‡Q|
AvqZ‡j‡Li AvqZmg~‡ni f~wgi wecixZ evûi ga¨we›`y ev †kÖwYi ga¨we›`y
wPwýZ Kwi Ges †iLvsk Øviv †hvM Kwi| g~jwe›`y n‡Z 30.5 ch©šÍ
` cÖPziK wbY©‡qi mviwY: Ni¸‡jv Av‡Q †evSv‡Z †Q` wPý ( ) e¨eüZ n‡q‡Q| cÖ_g †kÖwYi
cÖvšÍwe›`y I †kl †kÖwYi cÖvšÍwe›`yØq‡K †kÖwY e¨eavb wb‡`©kK x-A‡ÿi
IRb(‡KwR) MYmsL¨v
mv‡_ hy³ K‡i MYmsL¨v eûfzR A¼b Kiv n‡jv|
31-40 6
41-50 8
51-60 13
61-70 10
71-80 8
81-90 5
MYmsL¨v me©vwaK 13 Av‡Q (51-60) †kÖwY‡Z|
 (51-60) n‡jv cÖPziK †kÖwY|
Avgiv Rvwb,
GLv‡b,
ga¨K = L +  – Fc 
n h
L = ga¨K †kÖwYi wb¤œmxgv = 60
`kg †kÖwYi wkÿv_©x‡`i MwYZ wel‡q cÖvß b¤^i wb‡P †`qv nj:
2  fm n = MYmsL¨v = 35
70, 55, 30, 70, 80, 75, 100, 75, 85, 90, 35, 85, 45, 65,
= 60 +  – 13 
35 6 Fc = ga¨K †kÖwYi c~e©eZ©x †kÖwYi
55, 60, 50, 40, 45, 35, 80, 85, 95, 70, 60, 70, 75, 100, 2  5 µg†hvwRZ MYmsL¨v = 13
40, 65, 95, 60, 40, 45, 55. h = †kÖwY e¨vwß = 6
6
(K) DÏxc‡Ki Z‡_¨i cwimi wbY©q Ki| = 60 + (17.5 – 13)  fm = ga¨K †kÖwYi MYmsL¨v = 5
5
(L) †kÖwY e¨eavb 6 a‡i MYmsL¨v mviwY ˆZwi K‡i ga¨K wbY©q Ki|
6
(M) cÖ`Ë DcvË n‡Z mswÿß c×wZ‡Z Mo wbY©q Ki| = 60 + 4.5 ×
5
 mgvavb = 60 + 5.4
_ GLv‡b, me©wb¤œ b¤^i = 30 Ges m‡e©v”P b¤^i = 100 = 65.4
 wb‡Y©q ga¨K = 65.4 [Ans.]
 cwimi = (m‡e©v”P gvb  me©wb¤œ gvb) + 1
= (100  30) + 1 a mswÿß c×wZ‡Z Mo wbY©‡qi mviwY:
= 70 + 1 avc wePz¨wZ, MYmsL¨v 
= 71 [Ans.] †kÖwY ga¨gvb, MYmsL¨v,
xi – a avc wePz¨wZ,
e¨vwß xi fi ui =
` ÔKÕ n‡Z cÖvß cwimi = 71 h fiui
71 30-35 32.5 3 –5 – 15
 †kÖwY e¨eavb 6 a‡i †kÖwY msL¨v = = 11.83  12
6 36-41 38.5 3 –4 – 12
†kÖwY e¨eavb 6 a‡i ga¨K wbY©‡qi MYmsL¨v wb‡ekb mviwY: 42-47 44.5 3 –3 –9
†kÖwY e¨vwß
U¨vwj wPý
MYmsL¨v µg‡hvwRZ 48-53 50.5 1 –2 –2
MYmsL¨v 54-59 56.5 3 –1 –3
30-35 ||| 3 3 60-65 62.5 a 5 0 0
36-41 ||| 3 6 66-71 68.5 4 1 4
42-47 ||| 3 9 72-77 74.5 3 2 6
48-53 | 1 10 78-83 80.5 2 3 6
54-59 ||| 3 13 84-89 86.5 3 4 12
60-65 5 18 90-95 92.5 3 5 15
66-71 |||| 4 22 96-101 98.5 2 6 12
72-77 ||| 3 25 n = 35 fiui = 14
78-83 || 2 27 Avgiv Rvwb,
84-89 ||| 3 30 fiui GLv‡b,
Mo, x = a + h a = AvbygvwbK Mo = 62.5
90-95 ||| 3 33 n
14 n = †gvU MYmsL¨v = 35
96-101 || 2 35 = 62.5 +  6
35 fiui = MYmsL¨v  avc wePz¨wZ
n = 35
= 62.5 + 2.4 = 14
n 35
GLv‡b, n = 35 Ges = = 17.5  18 = 64.9 h = †kÖwY e¨vwß = 6
2 2
AZGe, ga¨K n‡jv 18 Zg c‡`i gvb| 18 Zg c‡`i Ae¯’vb n‡”Q  wb‡Y©q Mo = 64.9 [Ans.]
(60-65) †kÖwY‡Z| myZivs ga¨K †kÖwY n‡e (60–65)|

You might also like