Matrix Determinent Student Copy
Matrix Determinent Student Copy
2
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
1 1 1 1 2 1 1. A=
1 2 3
g¨vwUª·wU KZ gvÎv wewkó-
2. A = 2 3 4 Ges B = 6 1 6 n‡j, 3A + 2B 4 5 6
3 2 3 5 10 5 Soln: Avgiv Rvwb †h, †Kvb g¨vwUª· Gi gvÎv: mn.
Ges 3A – 2B wbY©q Ki| †hLv‡b, m = mvwi msL¨v Ges n = Kjvg msL¨v|
5 7 5 1 1 1 cÖ`Ë g¨vwUª· Gi gvÎv 23; KviY mvwi 2 wU I Kjvg 3 wU|Ans.
Ans. 6 11 0 Ges 18 7 24 Note :†Kvb g¨vwUª‡·i mv‡_ †Kvb msL¨v ¸Y Ki‡Z n‡j, cÖ`Ë g¨vwUª‡·i
1 26 1 19 14 19 mKj Dcv`v‡bi mv‡_ msL¨vwU ¸Y Ki‡Z nq|
A=
1 1 ; B = 1 3 0 Ges C = 2 n‡j AB I BC 2. 3 4 g¨vwUª· Gi wbYv©qK KZ?
3. 3 5 6
0 2 2 0 1
4 Soln:wbY©vqK = (18-20) = 2. Ans.
wbY©q Ki|
1 3 1 Ges 4 g¨vwUª· Gi mgZv
Ans.
4 0 2 8
`yBwU g¨vwUª· A = [aij]Ges B = [bij] †K mgvb g¨vwUª· ejv nq hw` I †Kej
4
A=
1 2 3
4. ; B = 6 ; C = 12 5 6 n‡j (AB)C hw` i = jnq Ges cÖwZwUi Dcv`vb AciwUi Abyiƒc Dcv`vb mgvb nq|
4 5 6 1
Ex. a b 5 = 4 5 n‡j (a, b) = KZ?
2 2
4
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
2 0 1 3 5 1
10. 0 2 0 GKwU Ñ 20. A= 4 0 2 n‡j A-2I=? [wm.Õ17]
[iv. †ev. †ev. Õ19]
1 0 2 1 6 4
K)KY© g¨vwUª· √L)cÖwZmg g¨vwUª· 5 5 1 1 5 1
M) †¯‹jvi g¨vwUª· N)e¨wZµgx g¨vwUª· K) 4 2 2 L) 4 −2 2
11. A,BGes C g¨vwUªª·¸wji gvÎv h_vµ‡g 4 x 3,3 x 4 1 6 6 1 6 2
1 3 −1 1 3 −1
Ges7 x 4 n‡j (B+𝐴𝑇 ).𝐶 𝑇 g¨vwUª‡·i gvÎv KZ ? M) 4 0 2 N) 2 −2 0
K) 3 x 4 L) 3 x 7 M) 4 x 3 N) 4 x 7 1 6 4 −1 4 2
2 −3 4 5 3 1 6 𝑥
12. A+B = Ges A-B = n‡j wb‡Pi 21. A= , B= ,X= 𝑦 Ges AX=B n‡j (x,y)=
4 −1 −2 7 2 0 4
KZ ? [iv. †ev. Õ17]
†KvbwU B g¨vwUªª·? [e. †ev. Õ19]
−1 −4 −1 1 K) (2,0) L) (2,2)
K) L)
3 −4 −2 7 M) (2,4) N) (4,-3)
6 2 3 1 1 2 3
M) N)
2 6 1 3 22. P Gi †Kvb gv‡bi Rb¨ 1 2 𝑝 wbY©vq‡Ki gvb k~b¨
3 6
13. K Gi gvb KZ n‡j g¨vwUª·wU e¨wZµgx n‡e ? 3 4 0 [Kz. †ev. Õ19]
5 𝑘 n‡e?
K) -10 L) 0 M) 3 N) 10 −3 3
2 5 𝑥 K) 5 L)5 M) -3 N) 3
14. 2 3 6 𝑦 wbY©vq‡Ki mgvb †KvbwU ? [w`. †ev. Õ19 0 1
23. & Gi gvb †KvbwU ? [h. †ev. Õ17]
4 7 𝑧 2 −1
4 10 2𝑥 4 10 2𝑥 K) -3 L) -2 M) 2 N) 3
K) 6 12 2𝑦 L) 6 12 2𝑦 𝑠 0
24. A= ,∀𝑠 𝜖 ℝ Ges 𝑠 ≠ 0 n‡j 𝐴−1 †KvbwU ?
8 14 𝑧 8 14 2𝑧 0 𝑠
4 7 𝑥+2 2 10 𝑥 1
1
0 0
M) 6 8 𝑦 + 2 N) 3 12 𝑦 K) 𝑠 √L) 𝑠 1
8 9 𝑧+2 4 14 𝑧 0 𝑠 0 𝑠
2 −4 6
1
15. 3 𝑥 −5 = 0 n‡j, x gvb †KvbwU ? [w`. †ev. Õ19] −𝑠 0 −1
0
5 −10 9 M) 1 N) 𝑠
K) -4 L) -6 M) 5 N) 6 0 −𝑠 0 −𝑠
𝑝+1 6 8 −5
16. g¨vwUª·wU e¨wZµgx n‡j , pGi gvb Ñ [mKj. Õ18] 25. A=
[P. †ev. Õ17] n‡j 𝐴−1 =KZ?
4 8 6 4
K) -8 L) -4 M) 4 N) 6 1 4 5 1 4 5
K) -2 L)2
2 3 −1 6 8 6 8
1 8 5 1 4 −6
17. A= 5 6 0 wbY©vqKwUi (2,3)Zg mn¸YK †KvbwU? M)2 N)2
−2 1 4 6 4 −5 8
K) -8 L) -3 M) 8 N) 17 −4 0 −2 [mKj. †ev. Õ18]
26. 𝑎 Gi gvb KZ n‡j 0 5 𝑎 g¨vwUª·wU cÖwZmg
18. A g¨vwUª‡·i µg 2 x 4 Ges B g¨vwUª‡·i µg 4 x 3 n‡j ,
[P. †ev. Õ17] −2 4 0
ABGi µg †KvbwU ? n‡e? [Xv. †ev. Õ17]
K) 2 x 4 L) 2 x 3 M) 3 x 2 N) 4 x 4 K) -4 L) -2
5 0 1 M) 0 √N) 4
19. −3 2 3 wbY©vq‡K (2,1)Zg fwz³i mn¸YK KZ? 27. wb‡Pi †Kvb wbY©vq‡Ki gvb k~b¨? [e. †ev. Õ17]
6 7 −1 1 0 2 1 0 0
K) -7 L) -3 M) 3 N) 7
K) 2 0 1 L) 0 1 0
1 3 0 0 0 1
4 0 8 0 0 1
M) 2 3 4 N) 1 2 3
1 5 2 0 6 0
5
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
28. A I B `y‡Uv3 x 3 µ‡gi g¨vwUª· n‡j|A-B|=0Gi mg_©KÑ 5 0 0
K)𝐴 = 0𝑚𝑎𝑡 evB=0𝑚𝑎𝑡 35. 0 5 0 GKwUÑ [e. †ev. Õ17]
L)|A|=0 ev |B|=0 0 0 5
i. eM©© g¨vwUª·
M)|A|=0 ev|B|=0
ii. A‡f`K g¨vwUª·
N)A=0𝑚𝑎𝑡
iii. ‡¯‹jvi g¨vwUª·
2 1 [mKj. †ev. Õ18]
29. A= Gi wecixZ g¨vwUª· †KvbwU ? wb‡Pi †KvbwU mwVK? [w`. †ev. Õ17]
4 3
3 −4 1 3 −1 K)iI ii L)iIiii M) ii Iiii N)i ,ii Iiii
K) L)2
−1 2 −4 2 𝛼 0
1 3 −4 1 3 −4 36. A= ,∀𝛼 𝜖 ℕGKwUÑ
M)2 N) − 2 0 𝛼
−1 2 −1 2 i. eM©© g¨vwUª·
𝑝 2 𝑞+𝑟 ii. Ae¨wZµgx g¨vwUª·
30. 𝑞 2 𝑟 + 𝑝 wbY©vqKwUi gvb KZ? [w`. †ev. Õ17]
iii. ‡¯‹jvi g¨vwUª·
𝑟 2 𝑝+𝑞
wb‡Pi †KvbwU mwVK?
K) 0 L) 1
K)iI ii L)iIiii M)i N)i ,ii Iiii
M)pqr N) p+q+r+1
1 0 0 [Xv. †ev. Õ19]
31. KY© g¨vwUª‡·i †ÿ‡Î- [Kz. †ev. Õ17] 37. 0 2 0 GKwUÑ [wm. †ev. Õ17]
i. 𝑎𝑖𝑗 ≠ 0, 𝑖 = 𝑗 , 0 0 3
i i.𝑎𝑖𝑗 = 0 , 𝑖 > 𝑗 i. eM©© g¨vwUª·
i i i.𝑎𝑖𝑗 = 0 , 𝑖 < 𝑗 ii . ‡¯‹jvig¨vwUª·
wb‡Pi †KvbwU mwVK ? iii. KY© g¨vwUª·
K)iI ii L)iIiii M) ii Iiii N)i ,ii Iiii wb‡Pi †KvbwU mwVK ?
3 2 42 K)iI ii L)iIiii M) ii Iiii N)i ,ii Iiii
32. 0 3 6 wbY©vqKwUiÑ 2 3 [iv. †ev. Õ19]
38. A= n‡jÑ [wm. †ev. Õ17]
1 3 0 5 4
i. gvb0 i. |A|Gi gvb-7
ii. (2,3) Zg fzw³i Abyivwk 5 ii. (1,2) Zg fzw³i Abyivwk 5
iii. (2,1) Zg fzw³i Abyivwk 0 iii. (2,1) Zg fzw³i Abyivwk 3
wb‡Pi †KvbwU mwVK ? wb‡Pi †KvbwU mwVK?
K)iI ii L) ii Iiii M)iIiii N)i ,ii Iiii K)iI ii L)iIiii M) ii Iiii N)i ,ii Iiii
2 −4
33. GKwUÑ [Kz. †ev. Õ19]
−4 −8 39. i. cª‡Z¨K AweZµgx g¨vwUª‡·i wecixZ g¨vwUª· we`¨gvb
i. eM©© g¨vwUª·
ii. AI B eM©vKvi Ae¨wZµgx g¨vwUª· n‡j,(𝐴𝐵)−1 =
ii. ewZµgx g¨vwUª·
𝐵 −1 𝐴−1
iii.cÖwZmg g¨vwUª·
i i i. †Kv‡bv wbY©vq‡Ki Abyiƒc mvwi Ges Kjvg mg~n ci¯úi
wb‡Pi †KvbwU mwVK ?
Ae¯’vb wewbgq Ki‡j wbY©vq‡Ki gv‡bi cwieZ©b nq
K)iI ii L) ii Iiii M)iIiii N)i ,ii Iiii
wb‡Pi †KvbwU mwVK ?
4 0 0
34. 0 4 0 GKwUÑ K)iI ii L)iIiii M) ii Iiii N)i ,ii Iiii
[e. †ev. Õ17]
0 0 4 wb‡Pi DÏxc‡Ki Av‡jv‡K 40 I 41bs cÖ‡kœi DËi `vI:
i. eM©© g¨vwUª· 𝑥 0 0
ii. KY© g¨vwUª· 3 −2
A= D= 2 4 1
2 2
iii. ‡¯‹jvi g¨vwUª· 3 −2 0 [P. †ev. Õ19]
wb‡Pi †KvbwU mwVK? 40. 𝐴−1 = ?
K)iI ii L)iIiii M) ii Iiii N)i ,ii Iiii 1 2 2 1 2 −2
K)10 L)10
−2 3 2 3
1 3 2 −2 3
M)10 N)
−2 2 2 2
6
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
41. 𝑥 Gi †Kvb gv‡bi Rb¨|A|= Dn‡e ? P 4 8
5.
2 P 2 g¨vwUª·wU e¨wZµgx n‡e hw` p Gi gvb
√K) -5 L) -1
A. 4, 6 B. 6, 4 C. 4, 6 D. 6, 4
M) 1 N)o P 4 8 g¨vwUª·wU e¨wZµgx nq hw` p Gi gvbÑ
P 2
6.
2
wb‡Pi DÏxc‡Ki Av‡jv‡K 42 I 43bs cÖ‡kœi DËi `vI: A. –6, 4 B. –4, 6 C. –4, 2 D. –2, 4
3 0 0 m 2 6 g¨vwUª·wU e¨wZµgx n‡e hw` mGi gvb: (11-12)
m 3
7.
𝐴= 0 4 0 [Xv. †ev. Õ17] 2
A. 6, –1 B. –4, 6 C. –6, 4 D. 1, –6
0 0 5
42. 𝐴 GKwU- 1 2
8. hw` A nq Z‡e, A–1-
i. cÖwZmg g¨vwUª·
3 4
3 1 4 2
ii . ‡¯‹jvi g¨vwUª· A. 1 4 B.
iii. KY© g¨vwUª·
2 2 1 2 3 1
4 3 2
wb‡Pi †KvbwU mwVK ? C. 1 D. 1 4
2 2 1 2 3 1
K)iI ii L)iIiii M) ii Iiii N)i ,ii Iiii
−1 7 6
43. wb‡Pi †KvbwU 𝐴 ? 9. A = n‡j A–1Gi gvb KZ?
8 7
3 0 0
1 1 8
K) 3 0 0 L)60 0 4 0 A. 7 6
B. 7
8 7 6 7
0 4 0 0 0 5
7 6
D. 7 8
0 0 5
C.
1
0 0 8 7 6
7
3 0 0 3
i 1
10. A =
1 i
1
, B = Ges i = –1 n‡j AB Gi gvb
M) 60 0 4 0 N) 0 4
0 i 1 1 i
0 0 5 1 n‡e- (12-13)
0 0 5 1 0 0 0 i 1
A. B. 0 0 C. i 0 D.
0 1
0 i 1 i
A. 5 0
B.
5 0
C. 2 6
6 0
D.
8 1
2 5 10 5 12 5 ey‡qU/ Kz‡qU/ iæ‡qU/ Pz‡qU
hw` A = 3 2 nq, Z‡e A2 mgvb-
2 -3 1. A, B Ges C g¨vwUª·¸‡jvi gvÎv h_vµ‡g 4 5, 5 4 Ges 4 2 n‡j
2.
(AT + B) C g¨vwUª‡·i gvÎv n‡eÑ [BUET 10-11]
5 12 5 12
A. B. A. 5 4 B. 4 2 C. 5 2 D. 2 5
12 5 12 5
1 0 2 1 x 1
C. 5 12 D. 5 12 2.
1 2
+
0 1
=
1 z x, y Ges z Gi gvb n‡e?
12 5 12 5
2 0 2 3 y 3
[RUET 10-11]
hw` A = 0 - 3 , B = 3 0 nq, Z‡e AB mgvb-
2 0
3.
5 1
3 1 RMbœv_ wek¦we`¨vjq
A. 6 0 B.
15 3 2 5
hw` A 0 3 , B 5 1 nq Z‡e AB mgvb
2 0 3 0
1.
1 2
C.
1 0
D.
2 15 A.
6 0 B.
2 3
0 5 15 3 5 8
5 6
C.
1
D.
6
α 2 2
4.
α 4 g¨vwUª·wU e¨vwZµgx n‡e hw` = ? 5 3 1 2
8
A. 4, 6 B. 6, 4 C. 4, 6 D. 6, 4 2. A 5 2 n‡j A–1 Gi gvb-
3 1
1 3 1
A. B.
1 1 2
5 1 2 11 3 5
C.
1 1 2 1 1 2
D.
11 5 3 3 3 1
7
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
α 3 6 a b
3.
5 α 4 g¨vwUª·wU e¨wZµgx n‡e hw` Gi gvb- 8. GKwU wm½yjvi (Singular) g¨vwUª·. myZivs
c d
A. 6, 7 B. 1, –3 C. 3, –1 D. 7,–6
A. a = 0 B. b = 0
hw` A
3 0 , B 2 0 nq, Z‡e AB mgvb-
4. 0 3 C. c = 0 D. d= 0 E. ad-bc = 0
5 1
9. hw` X = [a b] Ges Y = [b a], Zv n‡j XY n‡e(05-06)
A.
6 0 B.
3 1
A. [2ab] B. [ab ab]
15 13 2 5
ab
C.
6 0 D.
6 0 C. D. [0] E. m¤¢e bq
10 3 10 3 ab
0 1 10. M g¨vwUª· Gi transpose M' Øviv wb‡`©wkZ n‡j det (M') = KZ? (06-
hw` A 1 0 Ges X y nq Zvn‡j AX mgvb- (09-10)
x
5.
07)
A. det (M) B. 1/2 det (M)
A. X
x B. X
y
C. 2 det (M) D. det (M') E. †Kvb ï× DËi †bB
y
x
a b a c
y Soln: [A] Let M = . Then M =
C. X D. X
x
y x c d b d
6. †Kvb g¨vwUª·wUi wecixZ g¨vwUª· †bB?(12-13) Now, Det (M) = ad – bc and Det (M) = ad – bc. So we can
conclude, Det (M) = Det (M)
2 1 2 1 3 2 2 2
A. B. C. D. Note: The det of any matrix and its transpose are equal.
1 2 4 2 1 4 4 4 3 0 0 x 9
11. g¨vwUª·wU mgvavb Ki‡j = KZ? (06-07)
PÆMÖvg wek¦we`¨vjq 0 2 0
y 4
0 0 5
z 15
a b A. (0, 0, 0) B. (3, -2, 3)
1. M n‡j Mx = †KvbwU?
0 c C. (3, -2, -3) D. (0, -2, 0) E. (0, 0, 3)
12. hw` `ywU g¨vwUª· A I B h_vµ‡g mn Ges np µghy³ nq Ges A I
ax b a bx ax b ax bx
A. B. C. D. B Gi ¸Ydj‡K AB g¨vwUª· Øviv m~wPZ Kiv nq Z‡e AB g¨vwUª‡·i
o cx o c o c o cx µghy³ n‡e-(06-07)
2. hw` a b 1 c 1 2 3 Zv n‡j- A. nm B. mn
A.a = -1, b=-3, c=3 B.d = -1, b =3, c = 3 C. np D. pn E. mp
C.a = -1, b = -3, c = -3 D.a = 1, b = 3, c = 3 2 1 1
1 0 3
b 13. g‡b Ki A B 0 1 3 AB = KZ?
Ges
3. hw` x a b Ges y , Zv n‡j xy n‡e- 3 1 1
a 1 0 4
ab 5 3
A. 2ab 5 1 13
B. A. B. 1 1
ab 3 1 1
C. ab ab D. m¤¢e bq 13 1
5 1 3 3 1 2
4. g¨vwUª· X GKwU singular g¨vwUª· n‡e hw` X GKwU- 5 13
A. eM©vKvi g¨vwUª· C. D. 3 2 1 E. 2 3 1 .
3 1
B. AvqZvKvi g¨vwUª· 2 1 5 5 5 12
C. eM©vKvi g¨vwUª· hvi wbY©vq‡Ki gvb k~b¨
D. eM©vKvi g¨vwUª· hvi wbY©vq‡Ki gvb k~b¨ bq 1 1
14. A = n‡j A–1 = KZ?
2 3 1 0 1 1
5. hw` X Ges Y Zv n‡j XY=?
4 5 0 1 1 1
1 1
A.-X B.X C.Y D.-Y A. 2 2 B.
1 1 1 1
1 1
6. M n‡j M 2 n‡e- 2 2
0 1 1 1 1
1 1 1
D. 2 2 E. 2 2
A.2 B.4
C.
1 2 1 2 1 1 1 1 1 1
C. D.
2 2
2 2
0 1 0 1
2 2 4
2
7. g¨vwUª· A 1 3 4 n‡j A Gi gvb n‡e-
1 2 3
A. –A B. 0
C. 2A D. A E. I
8
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
2 1 3 2 1. A Ges B g¨vwUª· `ywUi gvÎv (order) h_vµ‡g 23 Ges 35 n‡j
15. A , B n‡j AB n‡e: (09-10) wb‡Pi †KvbwU mZ¨?
3 5 1 5
A. BA msÁvwqZ n‡e B.ABmsÁvwqZ n‡e
5 3
A. B. 7 1 C. AB Gi gvÎv n‡e 52 D. AB Gi gvÎv n‡e 33
4 31
4 31 ivRkvnx wek¦we`¨vjq
4 3 5 9 1
C. D. E. 7 5 7 1 3 2 1
5 31 hw` A 1
31 5 4 31 1.
2 3 , B 2 3 2 nq, Z‡e AB =
4 2 16 1 5 1
3 2 x 5
16. n‡j x Ges y Gi gvb KZ? (09-10) 2 6 8
1 2 y 7 2 6
8
A. 2 11 0 B. 2 11 0
A. –3, 2 B. 3, –2 8 78 16 8 78 16
C. 3, 2 D. 2, 3 E. ï× DËi †bB
2 6 8
C. 2 4 0 D. †KvbwUB bq
1 2 3 4
17. A , B n‡j A –B = KZ? (09-10) 8 78 16
4
3 6 7
1 2 3 2 3 5 n‡j A + B =
2. A Ges B
A. 2 2 B. 2 2
5 1 4
1 4 6
2 10 2 10
2 2 5
2 2 2 2 A. B. 3 1 8
C. E.
2 2
2 10 D. 1 2 4 6 5 10
2 10 2 10
1 3 4
0 1 1 C. D. †KvbwUB bq
18. hw` A Ges B Z‡e AB Gi gvb KZ? (10-11) 5 6 7
1 2 2
0 1 1
2 1 3. A Ges B n‡j AB = KZ?
A. B. 1 2 2
5 2 1 2 2 0
A. B. C. D.
0 1 5
C. D. E. 5 5 3 5
1 3 2 0 2 2
3 2 x 5 Soln: [B] AB = = 5 Ans.
19. n‡j x Ges y Gi gvb KZ? 1 4
1 2 y 7
1
A. x = –2, y = 3 B. x = 2, y = –3 4. A Ges B 2 3 n‡j †hvMdj KZ?(08-09)
C. x = 2, y = 3 D. ï× DËi †bB E. mgvavb m¤¢e bq 6
1 2 3 4 3
X , Y A. B.[3 9]
20. n‡j XY = KZ? (11-12) 9
4 3 6 7
C.[8 4] D. †hvM Kiv hv‡e bv
2 2 2 2
hw` A
A. B. 1 2 1 0 2
2 10 2 10 5. , I nq Z‡e A +2A11l n‡e-(09-10)
4 3 0 1
2 2 2 2 2 2
0 0 1 1 0 0
A.
C. D. E. . 1 0
2 10 2 10 2 10 0 1
B.
0 1 C.
0 1 D. 0 0
1 0
21. hw` A 2
nq Z‡e A g¨vwUª·wU †ei Ki| (11-12) Soln: [D] Use calculator
3 4 0 1 1
1 0 1 15
6. A Ges B n‡j AB Gi gvb KZ?(09-10)
A. B. 1 2 2
15 16 0 16 2 3
A. 0 C.
5
B. D.
15 16 0 1 1 0 5 5 2 5
C. D.
E.
1 0 16 12 13 12 Soln: [B] Use calculator
1 2 2 1 3 6 0 3
1 0 2
7. A Ges B 3 3 1 n‡j (A+B) Gi
22. hw` A Ges 2 3 Z‡e AB-Gi gvb KZ? (11- 3 6 4
0 1 3 3 1 gvb-(09-10)
12) A.
3 4 1 B.
4 5 6
2 3 6 7 9 10
A. 48 B. 36
C. 30 D.12 E. 24
Soln: [C] use calculator. C.
8 1 0 D.
8 1 0
6 9 5 6 9 5
kvnRvjvj weÁvb I cÖhyw³ wek¦we`¨vjq Soln: [C] Use calculator
9
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
0 1 2
Soln: [B]
8. A n‡j A Gi gvb KZ?(09-10) Lyjbv wek¦we`¨vjq
1 0
1 0 p 4 7
C.
0 1 g¨vwU·wU singular n‡e hw` P Gi gvb nq- (11-
A. 1 B. +1 D. 1.
p 5
1 0 0 1 8
n 12)
Sol : [D] †Kvb Identity matrix†K squareKi‡j Zvi gvb GKB
A. 3, 12 B. 3, 12 C. 4, 5 D. 4, 5
_v‡K|
Soln: [A] Matrix wU singular n‡e hw` Gi Determinate zero nq|
1
9. A , B 3 2 g¨vwUª· `ywUi ¸Ydj n‡e-(10-11) (P – 4) (P – 5) – 56 = 0
6 By using calculator P = –3, 12
A. 18 12 B. 3 2 wbY©vqK
3 2 18 12
wbY©vqK: wbY©vqK GKwU we‡kl AvKv‡i wjwLZ wbw`©ó GK cÖKv‡ii ivwk|
3 6
C. D. 9 6 wbY©vqK‡K mvaviYZ Lvov `yÕwU †iLv A_©vr, | | Øviv cÖKvk Kiv nq|
3 6
9 12 a11 a12 a13
Soln: [B] Use calculator
†hgb- A a 21 a 22 a 23
1 2 0
10. A = [2 1] Ges B n‡j AB= ?(10-11) a31 a32 a33
4 5 3
wbY©vq‡Ki cÖwZwU Dcv`v‡bi GKwU K‡i wPý Av‡Q| Dcv`v‡bi Ae¯’v‡bi
A. [6 1 3] B. [2 1 3]
msL¨v¸‡jvi †hvMdj †Rvo n‡j wPý abvZ¥K nq, wKš‘ we‡Rvo n‡j wPý
C. [6 4 3] D.[1 1 2]
Soln: [A] AB = [2 + 4 – 4 + 5 0 – 3] = [6 1 –3] FYvZ¥K nq| †hgb- ' a11 ' Gi wPý abvZ¥K, wKš‘ ' a12 ' Gi wPý
FYvZ¥K|
Rvnv½xibMi wek¦we`¨vjq Note: g¨vwUª· AvqZvKvi ev, eM©vKvi n‡Z cv‡i, wKš‘ wbY©vqK memgq
1. hw` A GKwU mn AvKv‡ii g¨vwU· Ges B GKwU n p AvKv‡ii g¨vwUª· eM©vKvi nq A_©vr, mvwi Ges Kjvg msL¨v mgvb nq|
nq Zvn‡j Zv‡`i ¸Ydj AB Gi AvKvi n‡e (09-10) Abyivwk (Minor): wbY©vq‡Ki cÖwZwU Dcv`v‡bi GKwU K‡i Abyivwk
A. n n B. n p C. m p D. m m Av‡Q| †Kvb Dcv`v‡bi Abyivwk †ei Ki‡Z n‡j H Dcv`vbwU †h Kjvg
Soln: [C] Matrix A Gi gvÎv m n I B Gi gvÎv n p n‡j AB Gi Ges †h mvwi‡Z Aew¯’Z Zv ev` w`‡q †h Dcv`vb¸‡jv Aewkó _v‡K,
gvÎv n‡e m p Zv‡`i wb‡q MwVZ wbY©vqK‡K H Dcv`vbwUi Abyivwk e‡j|
a11 a12 ..... ..... a1n 1 2 3
a a 22 ..... ..... a 2 n GB g¨vwUª·wU †Kvb cÖK…wZi? (09-10) †hgb- A 4 5 6 G '5' Dcv`v‡bi Abyivwk n‡jv:
2. 21
..... ..... ..... ..... ..... 7 8 9
a n1 a n 2 ..... ..... a nn
1 3
A.KY© g¨vwUª· B. eM© g¨vwUª· (9 21) 12 .
7 9
C. †¯‹jvi g¨vwUª· D. A‡f`K g¨vwUª·
Soln: [B] ‡hg¨vwUª‡·imvwi, Kjvg mgvb Zv‡K eM© g¨vwUª· e‡j| mn¸YK (Co-factor): wbY©vq‡Ki cÖwZwU Dcv`v‡bi GKwU K‡i mn¸YK
3 1 Av‡Q| †Kvb Dcv`v‡bi mn¸YK †ei Ki‡Z n‡j H Dcv`v‡bi Abyivwki
2. [1 2] = ? (11-12) Av‡M H Dcv`v‡bi Ae¯’v‡bi h_vh_ wPý emv‡jB mn¸YK cvIqv hvq|
1 2 1 2 3
3 2 †hgb- G '6' Dcv`v‡bi mn¸YK
A. B. [5 4] C. [5 5] D. [3 2] A 4 5 6
1 4 7 8 9
3 1 2
Soln: [C] 1 2 3 2 1 4 5,5
1
n‡jv: (8 14 ) 6.
1 2 7 8
3. hw` g¨vwUª· A = [2 1 3] nq Ges I GKwU 3 3 BDwbU g¨vwU· nq Note: In the above determinant, the cofactor of the element
Zvn‡j AI=(11-12) ‘6’ may be expressed in different styles like:
A. 0 B. [0 0 0] C. [2 1 3] D. AmsÁvwqZ 1 2 1 2 1 2
Soln: [C] †h †Kvb g¨vwÆ· †K BDwbU g¨vwÆ· Øviv ¸Y Ki‡j GKB _v‡K| or, or,
7 8 7 8 7 8
4. g¨vwUª· A Gi gvÎv 24 Ges g¨vwU· B Gi gvÎv 43 n‡j, AB-Gi 1 2 1 2
gvÎv (11-12) or , or , or , 6.
7 8 7 8
A. 2 3 B. 4 2 C. 3 2 D. 3 4
Soln: [A] Matrix A Gi gvÎv m n I B Gi gvÎv n p n‡j AB wbY©vq‡Ki †gŠwjK ¸Yvejx:
i) †Kvb wbY©vq‡Ki mvwi¸wj Zv‡`i Abyiƒc Kjvg mg~‡n cwiewZ©Z n‡j Ges
Gi gvÎv n‡e m p
Kjvg¸wj Zv‡`i Abyiƒc mvwimg~‡n cwiewZ©Z n‡j, wbY©vq‡Ki gv‡bi
Bmjvgx wek¦we`¨vjq †Kvb cwieZ©b nq bv| †hgb,
1. hw` A, B I C wZbwU g¨vwUª· GesAB = AC nq Z‡e (11-12) a1 b1 c1 a1 a2 a3
A. B= C n‡eB B. B = C bvI n‡Z cv‡i D = a2 b2 c2Ges D= b1 b2 b3
C. C, B Gi we¤^ (Transpose) g¨vwUª· n‡e a3 b3 c3 c1 c2 c3
D. †KvbwU bq D = D
10
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
ii) †Kvb wbY©vq‡Ki †h †Kvb `yBwU mvwi ev Kjvg ci¯úi ¯’vb wewbgq Ki‡j, 1 2
wbY©vqKwUi wPý e`‡j hvq wKš‘ wbY©vq‡Ki gv‡bi †Kvb cwieZ©b nq bv | 2. gvb wbY©q Ki: 2 1 ; GLv‡b, GK‡Ki GKwU RwUj Nbg~j|
†hgb, 2
1
a1 b1 c1 b1 a1 c1
D = a2 b2 c2 = b2 a2 c2 1 2
2
a3 b3 c3 b3 a3 c3 Soln: 2 1 2 /
1 [c1 = c1+c2+c3]
a1 b1 c1 a2 b2 c2 2 1 1
D = a2 b2 c2 = a1 b1 c1
a3 b3 c3 a3 b3 c3 0 2
= 0 2 1 [ 1++2=0] = 0 Ans.
iii) †Kvb wbY©vq‡Ki GKwU mvwi ev Kjv‡gi me¸wj Dcv`vb k~b¨ n‡j, 0 1
wbY©vqKwUi gvb k~b¨ nq| †hgb,
a1 b1 0 x y x y
D = a2 b2 0 = 0 3. x xz z wbY©vqKwUi gvb-
a3 b3 0 y z yz
iv) †Kvb wbY©vq‡Ki `yBwU mvwi ev Kjv‡gi Abyiƒc Dcv`vb¸wj Awfbœ n‡j, 0 x y
Zvi gvb k~b¨ nq| †hgb, Soln: 2 z xz z [ c1 c1 c2 c3 ]
a1 1 1 a1 a1 b1 2z z yz
D = a2 1 1 =0 ev, a2 a2 b2 = 0
a3 1 1 a3 a3 b3 0 x y
= 2z 1 x z z
v) hw` GKwU wbY©vq‡Ki †Kvb mvwi ev Kjvg Gi Dcv`vb¸wj‡K Aci GKwU 1 z yz
mvwi ev Kjv‡gi Abyiƒc Dcv`v‡bi mn¸YK Øviv ¸Y Kiv nq, Z‡e
¸Yd‡ji mgwó k~b¨ nq| 0 x y
†hgb - a2A1+b2B1+c2C1=0 = 2z 0 x - y [ r2 r2 r3 ]
vi) †Kvb wbY©vq‡Ki †h †Kvb mvwi ev Kjv‡gi cÖ‡Z¨K Dcv`vb‡K GKB ivwk 1 z yz
Øviv ¸Y Ki‡j wbY©vqKwUi gvbI H ivwk Øviv ¸Y nq| †hgb-
a1 b1 c1 ka1 kb1 kc1 = 2z ( xy xy) 4xyz Ans.
k a2 b2 c2 = a2 b2 c2
a3 b3 c3 a3 b3 c3 1 1 1
4. Drcv`‡K we‡kølY Ki: b c ca ab
vii) †Kvb wbY©vq‡Ki †Kvb mvwi ev Kjv‡gi cªwZwU Dcv`vb `yBwU ivwki mgwó
wnmv‡e cÖKvwkZ n‡j, wbY©vqKwU†K GKB µ‡gi `yBwU c„_K wbY©vq‡Ki b c c a a2 b2
2 2 2 2
11
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
1 x 1 28 29 30
= (x+y+z) 1 y 1 ( x y z ) 0 = 0 Ans. 2. 31 33 35 Gi gvb- Ans: 0
1 z 1 34 37 40
a2 ab b2 1 1 1
6. Gi gvb-
2a ab 2b 3. 1 p
2 2
p 2 Gi gvb- Ans: p(p–1) (p –1)
1 1 1
1 p2 p4
a2 ab b2 a ( a b) b( a b) b2
Soln: a2 ab b 2
2a ab 2b = a b a b 2b
2a a b 2b Gi gvb- Ans: (a b)
3
4.
1 1 1 0 0 1
1 1 1
c1 c2 Ges c2 c2 c 3 cÖ‡qvM K‡i]
[ c1
x2 yz zx z 2
2
a b b 2 2 2
5. x 2 xy y2 zx Gi gvb- Ans. 4 x y z
(a b)( a b) 1 1 2b
xy y 2 yz z2
0 0 1
a b a b 2c a b
= (a b)( a b) Gi gvb- Ans. 2(a b c)3
1 1
6. c b c 2a b
= (a b)(a b)(a b) c a c a 2b
= (a b) 3 Ans. a bc 2a 2a
7.
2b bca 2b
Gi gvb-Ans. (a b c) 3
logx logy logz
2c 2c ca b
Ex. The value of log2x log2y log2z is:
log3x log3y log3z 2a ab ac
8. ba 2b b c Gi gvb-Ans. 4(a b)(b c)(c a)
log x log y log z
n ca c b 2c
Sol : log 2x log 2 y log 2z
(b c) 2 a2 a2
log 3x log 3y log 3z 9. Gi gvb-Ans. 2abc(a b c)3
b2 (c a ) 2 b2
x y ( a b) 2
log log log z c2 c2
y z
x y z
x y
= log log log 2z 10. x 2
y 2
z 2 Gi gvb-Ans: ( xyz 1)( x y)( z x)
y z
x y x3 1 y3 1 z 3 1
log log log 3z
y z wbY©vq‡Ki mvnv‡h¨ mgvavb wbY©q
[C1' = C1 – C2, C2' = C2 – C3]
1 1 log z 1 1 1
= log log 1 1 log 2z = 0
x y
y z 1. x a b 0 Gi mgvavb-
1 1 log 3z
x2 a2 b2
1 2 3
0 0 1
Ex. 4 3 12 wbY©vq‡Ki gvb- c1 / c1 c 2
Soln: xa ab b 0 /
c 2 c 2 c3
3 1 9
1 2 3 1 2 1 x a a b b2
2 2 2 2
n
Sol : 4 3 12 3 4 3 4 0 0 1
3 1 9 3 1 3 Or, (xa) (ab) 1 1 b 0
†Kvb GKwU wbYv©q‡K `ywU Kjvg ev mvwii Abyiƒc Dcv`vb¸‡jv GK n‡j Gi x a a b b2
gvb k~Y¨| Or, (xa) (ab) (a+b xa) = 0
Practice Problem: Or, (xa) (ab) (bx) = 0
7 17 29 x = a , b Ans.
1. 11 19 31 Gi gvb- Ans: 36
13 23 37
12
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
a a x 8 3 3
2. c c c 0 Gi mgvavb-
3. 3 8 5 wbY©vqKwUi gvb-
b x b 5 5 8
A. 1 B. 1 C. 0 D. 2
0 a x
c c 0 [c1 = c1c2]
n /
Sol : 0
1 1 1
bx x b 4. hw` x a b = 0 n‡j x Gi gvb KZ ?
Or, (bx) (acxc) = 0 x = a, b Ans. x2 a2 b2
3. 5x 3y =32, 2x + 5y =19 Gi mgvavb- A. a ev b B. a ev b C. a evb D. a ev b.
5 3 xy x y
Soln: D 25 6 31
2 5 5. x xz z wbYv©qKwUi gvb-
32 3 y z yz
Dx 160 57 217
19 5 A. 4xyz B. x2yz C. xy2z D. xyz2
5 32
Dy 95 64 31 a 3 1
2 19 6. wbY©vqKwUi gvb k~Y¨ n‡j a Gi gvb-
8 a4
Dx 217 D y 31
x 7 y 1 A. 4 or 5 B. 5 or 4 C. 3 D. 10
D 31 D 31
x y x y
wb‡Y©q mgvavb: (x, y) = (7, 1) Ans.
7. wbY©vqK x xz z Gi gvb-
Practice Problem:
1. 2x + 3y = 4, x - y = 7 Gi mgvavb- Ans.x = 5, y = - 2 y z yz
13
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
2 0 0 bc a
4. 4 6 12 = 0 n‡j x-Gi gvb KZ n‡e- [CUET 5. wbY©vqK D c a b Gi gvb n‡e-
x 8 x 3 x 10 ab c
10-11] A. abc+ B. 0
A. 4 B. –16/3 C. 17 D. None of these
C. (b-c)(c-a)(a-b) D. E. abc
abc
RMbœv_ wek¦we`¨vjq 1 x yz
6. 1 y z x ? (05-06)
2 α2
1. Gi gvb k~b¨ n‡j Gi gvb- x y
α4 8 1 z
A. 6, –4 B. –6, 4 C. 6, 4 D. –6, –4 A. 1 B. 3 C. x+y+z D. 3(x+y+z) E. ï× DËi †bB
xy x y 3 4
2. wbY©vqK x xz z Gi gvb- 7. hw` wbY©vqK Gi gvb k~b¨ nq, Zv n‡j a Gi gvb n‡e-
5 2a
y z yz
A. -10/3 B. 6/5 C. 15/8 D. 10/3 E. 5/6
A. 4xyz B. 1+x+y+z C. 0 D. 2xyz
1 2 3
10 20 30 8. wbY©vqK 4 5 6 Gi gvb n‡jv-
3. 40 50 60 wbY©vqKwUi gvb-
20 40 60 7 8 9
A. 5 B. –5 C. 20 D. 0 A. 25 B. 87 C. 179 D. 0 E. ‡KvbwUB bq
50 60 70 1 x yz
4. 10 20 30 wbY©vqKwUi gvb- 9. = KZ?
30 60 90 1 y zx
1 z x y
A. 1 B. 2 C. 3 D. 0
13 16 19 A. 0 B. 1
5. 14 17 20 wbY©vq‡Ki gvb- (09-10) C. xyz D. x+y+z E. (x+y+z)2
15 18 21 1 1 x
A. 1 B. 10r C. 20 D. 0 10. x- Gi gvb KZ n‡j 2 2 2 0 n‡e?
10 13 16 3 4 5
6. 11 14 17 wbY©vq‡Ki gvb- (10-11)
12 15 18 A. 2 B.5 C.-2 D. 3 E.1
1 2 5
A. 0 B. 1 C. 10 D. 5
11. 1 3 4 wbY©vqKwUi gvb KZ?
a 1 bc
7. b 1 c a Gi gvb KZ?(11-12) 1 6 1
c 1 ab A. 7 B. 12 C. 16 D. 8 E. 0
A. abc B. 0 b c
2 2
ab ca
C. abc(a + b) (b + c) (c + a) D. (a + b) (b + c) (c + a) 12. ab c a2
2
bc ? (09-10)
PÆMÖvg wek¦we`¨vjq ca bc a b2
2
A. 0 B. 1
1 1 1
C. 4abc D. 4(a2+b2+c2) E. 4a2b2c2
1. wbY©vqK 2 1 2 Gi gvb KZ? 1 2 a
3 1 3 13. 4 5 6 a Gi gvb KZ n‡j wbY©qKwU singular n‡e? (10-11)
A.10 B.9 C.0 D. -8 7 8 9
a1 a2 a3 A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 E. 5
2. wbY©vqK b1 b2 b3 †Z b2Gi mn-¸b‡Ki gvb kvnRvjvj weÁvb I cÖhyw³ wek¦we`¨vjq
c1 c2 c3
ω ω ω2
A.a1c2-a2c1 B.–a1c3+a3c1 C.a1c3– a3c1 D.a1b3-a3b1 1. GK‡Ki GKwU RwUj Nbg~j n‡j ω 2 ω 2 1 wbY©vq‡Ki gvb
3. †Kvb wbY©vqK X Gi cÖ_g mvwi Ges cÖ_g ¯Í¤¢‡K ci¯ú‡ii wewbgq Kiv
nj; b~Zb wbY©vq‡Ki gvb n‡e ω 3
1 ω
A.X Gi gv‡bi wecixZ B.0 KZ?
C.X Gi gv‡bi wØ-¸b D.X Gi gv‡bi mgvb A. 1 B. C. 2 D. 0
10 3
1 1 1 1 1
2. 1 2 3 wbY©vqKwUi gvb 2 n‡j k Gi gvb-
4. 10 4 2 10 Gi gvb‡K ai‡j, 1 4 k
10 5 3 10 2
A.9 B.8 C.7 D.6
A.> 0 B.< 0 C. Gi gvb bvB D. = 0
14
Selim Reza- 01737983766
REZA M@THS
a a x Kzwgjøv wek¦we`¨vjq
3. hw` m m n nq, Z‡e Δ = 0 mgxKi‡Yi g~j n‡”Q: (05-06)
1 2 3
b x b 1. 4 5 6 wbY©vqKwUi gvb KZ?
A. x = a, x = m B. x = b, x = m
3 6 9
C. x = a, x = b D. †KvbwUB bq
A. 1 B. 10 C. 0 D. –2
ivRkvnx wek¦we`¨vjq 7 5 8
2. 3 2 1 wbY©vqKwUi gvb KZ?
28 29 30
?(10-11) 9 6 3
31 33 35
1.
34 37 40 A. 1 B. 3 C. 0 D. 2
A. 0 B. 1 C. 5 D.9
2. wbY©vq‡Ki 2wU Kjvg ev mvwi Awfbœ n‡j †KvbwU mZ¨? Rvnv½xibMi wek¦we`¨vjq
A. wbY©vq‡Ki gv‡bi wP‡ýi cwieZ©b nq 1 1 yz
B. wbY©vq‡Ki gvb k~b¨ nq 1. 3.1 1 z x wbY©vqKwU gvb KZ?(09-10)
C. wbY©vq‡Ki gvb abvZ¥K nq 1 1 xy
D. wbY©vq‡Ki gvb mgvb nq
A. 3 + x + y + z B. 3 (x+y+z)
3. GKwU wbY©vq‡Ki `yBwU Kjvg mgvb n‡j Gi gvb KZ? C. 3 D.†KvbwUB bq
A.1 B. –1 C.0 D.2 3 1 9
1 2 2. 3 2 9 ? (09-10)
4. 2 1 = KZ ? 3 6 9
A. 27 B. 0 C. 54 D. 12
2 1
1 2 3
A. –2 B. –4 C. –3 D. †KvbwUB bq
3. 4 3 12 wbY©vq‡Ki gvb- (11-12)
87 42 3
5. 45 18 7 3 1 9
59 28 3 A. 0 B. 1 C. 2 D. 3
A. 14 B. 60 C. 84 D. †KvbwUB bq
2 a bc
6. 2 b c a Gi gvb KZ?(09-10)
2 c ab
A. 0 B. 1 C. 1 D. 2
10 0 0
7. P 0 10 0 n‡j P Gi gvb KZ?(09-10)
0 0 10
A. 10 B. 102 C. 103 D. 0
1 1 1
8. 1 2 3 wbY©vqKwUi gvb 2 n‡j, k Gi gvb- (12-13)
1 4 k
A. 9 B. 8 C. 7 D. 6
1 3 4
9. A 2 1 0 n‡j bx‡Pi †KvbwU mwVK? (12-13)
3 2 5
A. det(A) =3 B. det(A)=0
C. det(A) = 63 D. det(A)
wbY©q Kiv m¤¢e bq
RvZxq wek¦we`¨vjq
1 1 1
1. hw` f(x)= x 1 2 nq, Z‡e f(x) Gi Drcv`K-
x2 1 4
A.x + 1 B.x – 1 C.x – 2 D. x + 2
15
Selim Reza- 01737983766