‫ﻧﻔﻮذ‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪7‬‬

‫‪ 1-7‬ﻧﻔﻮذ در ﺟﺎﻣﺪات‬

‫ﭘﺪﻳﺪة ﻧﻔﻮذ در ﺟﺎﻣﺪات‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-1‬‬

‫ﻧﻔﻮذ از ﻣﻴﺎن ﻻﻳﺔ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮاي اداﻣﺔ واﻛﻨﺶ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-2‬‬

 ‫‪ 2-7‬ﻧﻔﻮذ و ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬

‫اﻧﺤﻼل ﻛﺎﻣﻞ در ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-3‬‬

‫ﺣﺪ اﻧﺤﻼل در ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-4‬‬

 ‫‪ 3-7‬ﺧﻮد ﻧﻔﻮذي‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اﺗﻔﺎﻗﻲ در ﺧﻮدﻧﻔﻮذي )ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاوﻧﻲ(‬ ‫‪1-3-7‬‬
‫‪n  t‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ n‬ﺗﻌﺪاد ﭘﺮﺷﻬﺎي ﻧﻔﻮذي در زﻣﺎن ‪t‬‬
‫‪ ‬ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﭘﺮش ﻧﻔﻮذي )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪( sec 1‬‬

‫ﭘﺮﺷﻬﺎي اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻳﻚ ذره‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-5‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻃﻲ ﺷﺪه ﭘﺲ از ﻳﻚ ﭘﺮش‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-6‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻃﻲ ﺷﺪه ﭘﺲ از دو ﭘﺮش‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-7‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻃﻲ ﺷﺪه ﭘﺲ از ﺳﻪ ﭘﺮش )در دو ﺑﻌﺪ(‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-8‬‬

 ‫ﺑﺮاي ‪ n  3‬در ﺳﻪ ﺑﻌﺪ اﻳﻨﻄﻮر ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﺮش ﺳﻮم از ‪ X‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻘﻄﺔ ‪ C‬در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ‬
‫)‪ CX‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮاﻧﻨﺪه( ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ )‪ CY‬دور از ﺧﻮاﻧﻨﺪه( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪R32CX  R32CY  AC 2  CX 2  2r 2  r 2  3r 2‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻃﻲ ﺷﺪه ﭘﺲ از ﭼﻬﺎر ﭘﺮش )در دو ﺑﻌﺪ(‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-9‬‬

‫ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر ﭘﺮش در ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد ‪R42  4r 2‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ‪:‬‬
‫‪Rn2  nr 2‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻧﻔﻮذ اﺗﻤﻲ‬

‫ﻧﻔﻮذ در آﻟﻴﺎژ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-10‬‬

‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻴﻦ ﻧﺸﻴﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-11‬‬

 ‫ﻧﺮخ ﻧﻔﻮذ‬

‫ﺷﺎر ﻣﺎده ﺑﻪ داﺧﻞ و ﺧﺎرج اﻟﻤﻨﺖ در ﺟﻬﺖ ‪x‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-12‬‬

‫‪dm‬‬ ‫‪dC‬‬
‫‪J‬‬ ‫‪ D‬‬
‫‪Adt‬‬ ‫‪dt‬‬
‫‪ D‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ) ‪( m 2 / sec‬‬

‫ﺧﻮد ﻧﻔﻮذي‬
‫‪n‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪ n‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ ذرات‬ ‫‪ m‬ﺟﺮم ﻛﻞ ﻣﺎده‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ C ‬ﻳﺎ ‪C ‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪dC‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ در واﺣﺪ ﻃﻮل )ﻣﺘﺮ( در ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ‪:‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪1 dC‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺨﺘﺼﺎت دﻛﺎرﺗﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﻴﻦ‪:‬‬
‫‪6 dx‬‬
‫‪1 dC‬‬
‫‪Rn‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺶ ﻧﺎزك ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ‪) 1×1×Rn‬ﻣﺘﺮ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ‪:‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪dx‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺷﻤﺶ‪Rn m 3 :‬‬
‫‪CRn‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﺗﻤﻬﺎ در اﻳﻦ ﺣﺠﻢ‪:‬‬
‫‪1 d CRn  1 2 dC‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪:‬‬ ‫‪Rn‬‬ ‫‪ Rn‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺮاي ‪ Rn m 3‬در ﻣﺴﺎﻓﺖ ‪: Rn‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪1 dC‬‬
‫‪ Rn2‬‬
‫‪J 6‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪t‬‬
‫‪ n  t‬و ‪ Rn2  nr 2‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ t r 2‬‬
‫‪dC‬‬
‫‪J 6‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪dx‬‬
 dC
J  D 5
dx
‫ ﺿﺮﻳﺐ ﺧﻮد ﻧﻔﻮذي‬D 
1
D   r 2 6
6
 ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻔﻮذ‬

‫‪ E ‬‬
‫‪D  Do exp ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪ RT ‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻧﺮژي )و ﺷﺒﻜﻪ( ﺣﻴﻦ ﻧﻔﻮذ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻴﻦ ﻧﺸﻴﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-13‬‬

‫‪ ‬ﺑﺴﺎﻣﺪ ﭘﺮﺷﻬﺎي ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ اﺗﻢ‪  .‬ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻟﺮزﺷﻬﺎي اﺗﻢ‪.‬‬

‫‪ Gm ‬‬
‫‪x   exp ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪ RT ‬‬
‫‪ Gm ‬‬
‫‪  z exp ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪ RT ‬‬
‫‪ z‬ﺗﻌﺪاد ﻧﻘﺎط ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي اﺗﻢ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ‪ . Gm  H m  TS m .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 13‬ﻣﻲ ﺗﻮان راﺑﻄﺔ ‪ 6‬را ﺑﺸﻜﻞ ‪ D   2‬ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫‪6‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﺔ ‪:9‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ S  ‬‬ ‫‪ H m ‬‬ ‫‪ Q ‬‬
‫‪D    2 z exp m   exp ‬‬ ‫‪  Do exp  id ‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪RT‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪RT‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Qid‬اﻧﺮژي ﻓﻌﺎل ﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺟﻬﺶ ﻧﻔﻮذي ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻴﻦ ﻧﺸﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪Qid  H m‬‬ ‫‪11‬‬
‫راﺑﻄﺔ ‪ 10‬در ﻣﻮرد آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧﻔﻮذ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ‬

‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﻴﺪروژن در ﺷﻤﺶ ﻧﻴﻜﻞ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-14‬‬

‫‪dC C 2 H  C1H‬‬
‫‪‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪C H‬‬
‫‪J H  DH‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪l‬‬

‫ﻧﻔﻮذ ﮔﺎزﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻧﺎزك‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻔﻮذ ﻫﻠﻴﻢ از ﻣﻴﺎن ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ‬

‫‪ . p He‬ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ‪ . p He  0‬ﻧﺮخ ﻧﻔﻮذ ﻫﻠﻴﻢ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ‬ ‫ﺻﻔﺤﺔ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 1mm‬در دﻣﺎي ‪ .500˚C‬ﻳﻚ ﻃﺮف ‪ 1 atm‬‬
‫ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫در اﻳﻦ دﻣﺎ ﻣﻴﺰان ﺣﻼﻟﻴﺖ ﻫﻠﻴﻢ در ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ‪1.8  10 6 g / cm 3‬‬
‫‪DHe  10 7 cm 2 / sec‬‬

‫ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻠﻴﻢ در ﺗﻤﺎس اﺳﺖ ﻧﺮخ اﻧﺤﻼل ﻫﻠﻴﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻧﺮخ ﻧﻔﻮذ آن در ﻣﻴﺎن ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪7 1.8  10‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪J He‬‬ ‫‪  DHe‬‬ ‫‪ 10‬‬ ‫‪ 1.8  10 12 g / cm 2 sec‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪0  0.1‬‬

‫‪ : P ‬ﺗﺮاواﺋﻲ‬
 ‫‪ ‬اﻧﺤﻼل ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‬
‫‪H 2  H 2 ‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪H ‬‬
‫‪K 2 ‬‬ ‫‪H 2   Kp H‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪2‬‬
‫‪pH‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ‪ ‬و ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪه در دو ﻃﺮف ورق ‪ p1‬و ‪ p2‬اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪J x  D‬‬
‫‪X 2  X 1 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪Jx  ‬‬
‫‪DK‬‬
‫‪ p2  p1 ‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪‬‬
‫‪X   Kp x‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﺮاواﺋﻲ‪:‬‬
‫‪P   DK‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪p2  p1‬‬
‫‪J x  P‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪‬‬

‫‪ ‬اﻧﺤﻼل اﺗﻤﻲ )ﻣﺜﻼً ﻧﻔﻮذ ﮔﺎز دو اﺗﻤﻲ ﺑﺼﻮرت اﺗﻤﻲ از ﻣﻴﺎن ﻓﻠﺰ(‬
‫‪1‬‬
‫‪X 2  X ‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬

‫‪X   Kp‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪X2‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪p p‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪J x  P‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪20‬‬
‫‪‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫دﻳﺴﻚ ﻧﻴﻜﻞ ﺷﻌﺎع ‪ 2cm‬و ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 3μm‬دو ﻣﺤﻔﻈﻪ را ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮف ﻫﻴﺪروژن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ 0.01bar‬و ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ .0.01bar‬دﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﻓﺸﺎر ﮔﺎزﻫﺎ ﭼﻘﺪر ﻃﻮل ﻣﻲ ﻛﺸﺪ ﺗﺎ ‪ 1mm3‬ﻫﻴﺪروژن از ﻣﺤﻔﻈﺔ اول ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻔﻈﺔ دوم ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﺪ؟‬
‫‪DH  Ni   6  10 9 m 2 / sec‬‬ ‫‪KH‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ Ni ‬‬ ‫‪ 0.063 bar 1‬‬

‫‪1‬‬

‫‪C1  Kp‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪H2‬‬ ‫‪ 0.063  0.01  0.0063 mmH3 / mm Ni‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ 0.0063 mH3 / m Ni‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪C2  0‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪0.0063  0‬‬
‫‪ 6  10 9  0.02  ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪J  DA‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪ 1.58  10 8 m 3 / sec  15.8 mm 3 / sec‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪3  10‬‬
‫‪1‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪ 0.06 sec‬‬
‫‪J‬‬
 ‫ﻧﻔﻮذ از ﻣﻴﺎن ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻫﻤﺴﺎن‬
‫‪ C ‬‬ ‫‪ C ‬‬
‫‪J x   Dx   ‬‬ ‫‪   Dx    ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪  x   ‬‬ ‫‪  x  ‬‬

‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻏﻠﻈﺖ در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ از ﺑﻴﻦ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﺴﺎن‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-15‬‬
 ‫ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻓﻴﻚ‬
‫ﻣﻮازﻧﺔ ﻣﺎده در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﭘﺎﻳﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪12‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻧﻔﻮذ در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ )‪ (x‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺎر ﻣﺎده ﺑﻪ داﺧﻞ – ﺷﺎر ﻣﺎده ﺑﻪ ﺧﺎرج = ﺗﻌﺪاد اﺗﻤﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ در واﺣﺪ زﻣﺎن در ﺣﺠﻢ ‪ dx‬اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺸﻮد(‬
‫‪‬‬ ‫‪ J  C‬‬
‫‪J in   J in ‬‬ ‫‪dx  ‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪22‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ x   t‬‬
‫‪ J C‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪23‬‬
‫‪ x t‬‬
‫‪C‬‬
‫‪J  D‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اول ﻓﻴﻚ‪:‬‬
‫‪x‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪ 2C‬‬
‫‪D 2‬‬ ‫‪24‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪x‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻓﻴﻚ ﺑﺮاي ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ‬

‫‪C‬‬ ‫‪ 2C‬‬
‫‪D 2‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪x‬‬

‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻏﻠﻈﺖ در ﺷﻤﺶ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ – ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻠﻪ اي ﻏﻠﻈﺖ در ﻳﻚ ﺳﺮ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-16‬‬

‫ﺷﺮوط ﻣﺮزي‪:‬‬
‫‪t  0 , x  0  C  C s‬‬
‫‪‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪t  0 , x  0  C  Ci‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
 x
 26
2 Dt
C  Cs
Ci  C s

2 
 exp  2
d  erf   27
 0
Ci  C
 erfC   28
Ci  C s

:‫ﻣﺜﺎل‬
‫ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﺮﺑﻦ در ﺳﻄﺢ‬t = 0 ‫ در زﻣﺎن‬.‫ ﺷﻤﺶ ﺿﺨﻴﻢ آﻫﻦ ﺧﺎﻟﺺ در ﻣﻌﺮض ﮔﺎز ﻛﺮﺑﻮرﻳﺰه ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬1000˚C ‫در دﻣﺎي‬
DC  3  10 11 m 2 / sec .‫ ﻣﻲ رﺳﺪ‬Cs ‫آﻫﻦ ﺑﻪ‬
C
‫ﭼﻘﺪر ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬ ‫ از ﺳﻄﺢ ﻣﻘﺪار‬0.5mm ‫ ﺳﺎﻋﺖ در ﻋﻤﻖ‬1 ‫ﭘﺲ از‬ -‫اﻟﻒ‬
Cs
C
‫؟‬  0.5 ‫ از ﺳﻄﺢ‬8mm ‫ﭘﺲ از ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ در ﻋﻤﻖ‬ -‫ب‬
Cs

 x 
 erfC    erfC 
C
 ‫ ﭘﺲ‬Ci  0 ‫آﻫﻦ ﺧﺎﻟﺺ‬
Cs  2 Dt 
-‫اﻟﻒ‬
 x   5  10 4 
  erfC 0.761
C
 erfC    erfC 

Cs  2 Dt  11
 2 3  10  3600 
C
 0.282
Cs
-‫ب‬
C  x  x
 erfC    0.5   0.47
Cs  2 Dt  2 Dt
8  10 3
 0.47  t  2414365 sec  670.7 hr
2 3  10 11 t
 ‫زوج ﻧﻔﻮذي ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ در ﻧﻔﻮذ ﺑﻴﻦ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫اﺗﺼﺎل دو ﻗﻄﻌﺔ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي‪:‬‬
‫‪t  0 , x  0  C x , 0   C1‬‬
‫‪‬‬
‫‪t  0 , x  0  C x , 0   C 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪29‬‬
‫‪C ,t   C1‬‬
‫‪C‬‬
‫‪  , 0   C 2‬‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻘﺎرن در ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل‪:‬‬
‫‪C1  C 2‬‬
‫‪ Cs‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪2‬‬
‫‪C  Cs‬‬ ‫‪ x ‬‬
‫‪ erf ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪31‬‬
‫‪C2  Cs‬‬ ‫‪ 2 Dt ‬‬

‫ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻏﻠﻈﺖ در زوج ﻧﻔﻮذي ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-17‬‬

‫ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﭘﺎﻳﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‬

‫ﺷﻤﺶ – ﻣﺨﺘﺼﺎت دﻛﺎرﺗﻲ‬
‫‪C‬‬ ‫‪ 2C‬‬
‫‪D 2‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪x‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ . 2 L‬داراي ﺗﻘﺎرن‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ آﻏﺎزﻳﻦ ‪ . Ci‬ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻄﻮح ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻄﻮر ﭘﻠﻪ اي )ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ( ﺑﻪ ‪ C s‬ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي‪:‬‬
‫‪C x , 0   Ci‬‬
‫‪‬‬
‫‪ C‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪ 0 ,t ‬‬
‫‪C  C‬‬
‫‪  L ,t ‬‬ ‫‪s‬‬

‫ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .   C  C s‬ﭘﺲ ‪ i  Ci  C s‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﺔ ‪ 24‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪:‬‬
‫‪ C  C s 4    1‬‬ ‫‪  2n  1  2 Dt   2n  1 x ‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪exp‬‬ ‫‪ cos‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪33‬‬

‫‪ i Ci  C s  n0  2n  1 ‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪L2  ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L ‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﭘﺎﻳﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ﻣﺎدة ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻏﻠﻈﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ اﺷﺒﺎع ‪ C m‬ﺑﺸﻜﻞ زﻳﺮ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1 L‬‬
‫‪Cm ‬‬ ‫‪ Cdx‬‬
‫‪L 0‬‬
‫‪34‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺶ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪2 L‬‬
‫‪Cm  Cs‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪  2n  12  2 Dt  ‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪exp‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪35‬‬
‫‪Ci  C s ‬‬ ‫‪n 0  2 n  1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاﻧﺔ ﺗﻮﭘﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺨﺘﺼﺎت اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي‪:‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي‪:‬‬
‫‪Cr , 0   Ci‬‬
‫‪‬‬
‫‪ C‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪36‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪‬‬
‫‪C‬‬
‫‪  R ,t   C s‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪:‬‬
‫‪Cm  C s   4‬‬ ‫‪   n2 Dt  ‬‬
‫‪   exp‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪37‬‬
‫‪Ci  C s n1  n2‬‬ ‫‪ R ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪  n‬رﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﺔ ‪ J 0 x   0‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ J 0 x  .‬ﺗﺎﺑﻊ درﺟﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪n  1,2,3,4,5,  n  2.405,5.520,8.654,11.792,14.931,‬‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاﻧﺔ ﺗﻮﭘﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻛﺮوي‪:‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي‪ :‬دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺜﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪:‬‬
‫‪Cm  C s 6   1‬‬ ‫‪  n 2 2 Dt  ‬‬
‫‪   exp‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪38‬‬
‫‪Ci  C s n 2 n1  n 2‬‬ ‫‪ R‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
 ‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ورق ﻓﻮﻻد ﻧﺮم ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 1mm‬در دﻣﺎي ‪ 600˚C‬ﺑﺮاي ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ در ﻣﻌﺮض ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز ﻫﻴﺪروژن‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻦ زﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ اﺷﺒﺎع ﻫﻴﺪروژن؟‬
‫‪D  10 4 cm 2 / sec‬‬ ‫‪L  0.05 cm‬‬ ‫‪t  60 sec‬‬

‫‪Dt 10 4  60‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2.4‬‬
‫‪L2‬‬ ‫‪0.05‬‬‫‪2‬‬

‫‪Dt‬‬
‫ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ – 2‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺶ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ و ‪ 2.4‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪C m  Ci‬‬
‫‪0.9942 ‬‬ ‫‪ 0.9995‬‬
‫‪C s  Ci‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ورق در اﻳﻦ زﻣﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از ﻫﻴﺪروژن اﺷﺒﺎع ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻓﻴﻚ ﺑﺮاي آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ دوﮔﺎﻧﻪ‬

‫اﻟﻤﻨﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﺮاي آﻟﻴﺎژ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-18‬‬

‫اﻟﻤﻨﺖ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ x‬‬

‫ﺷﺎر ورودي در ﻣﻘﻄﻊ ‪J A :1‬‬
‫‪ J A‬‬
‫‪J A ‬‬ ‫ﺷﺎر ﺧﺮوﺟﻲ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ x :2‬‬
‫‪x‬‬
‫ﻫﻤﺎن روش ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻌﺎدﻟﺔ دوم ﻓﻴﻚ‪:‬‬
‫‪CA‬‬ ‫‪ J‬‬
‫‪ A‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪x‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ﺷﺎر ‪ A‬ﻣﺠﻤﻮع دو ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪CA‬‬
‫‪J A   DA‬‬ ‫‪ .1‬ﺷﺎر ﻧﻔﻮذي‬
‫‪x‬‬
‫‪v  CA‬‬ ‫‪ .2‬ﺷﺎر ‪ A‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺻﻔﺤﺎت ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻟﻤﻨﺖ‬

‫ﺷﺎر ﻛﻠﻲ ‪:A‬‬

‫‪CA‬‬
‫‪J A   D A‬‬ ‫‪ v  CA‬‬
‫‪x‬‬
‫‪XA‬‬
‫‪ . v  D A  DB ‬ﭘﺲ‪:‬‬ ‫ﻣﻲ داﻧﻴﻢ‬
‫‪x‬‬
‫‪ CA‬‬ ‫‪XA‬‬
‫‪J A   D A‬‬ ‫‪ D A  DB ‬‬ ‫‪CA‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪CA‬‬ ‫‪dC A‬‬
‫‪ . X A ‬ﭘﺲ‪:‬‬ ‫‪ dX A ‬‬ ‫ﻣﻲ داﻧﻴﻢ‬
‫‪Co‬‬ ‫‪Co‬‬
‫‪CA‬‬ ‫‪C C‬‬
‫‪J A   D A‬‬ ‫‪ D A  DB  A A‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ x Co‬‬
‫‪CA‬‬
‫‪ .‬ﭘﺲ‪:‬‬ ‫‪ XA‬‬ ‫ﻣﻲ داﻧﻴﻢ‬
‫‪Co‬‬
‫‪ CA‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪J A   D A‬‬ ‫‪ D A  DB  A X A‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
  CA
J A   DA  D A X A  DB X A 
x
:‫ ﭘﺲ‬.1  X A  X B ‫ﻣﻲ داﻧﻴﻢ‬
CA
J A  D A X B  DB X A 
x
~
: D ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻢ ﻧﻔﻮذي‬
~
D  D A X B  DB X A
:‫ﭘﺲ‬
~  CA
J A   D
x
~  CA ~ C
J B   J A  D  D B
x x
‫ﻣﻌﺎدﻟﺔ دوم ﻓﻴﻚ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ در آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ دو ﺟﺰﺋﻲ – ﻣﻌﺎدﻟﺔ دارﻛﻦ‬
CA  J   ~  CA 
 A   D 
t x   CA   x 
  
~  CA  t x
J A   D
 x 

~
D ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار‬
 C  C 2   C1  C 2   x 
C  1    erf  
 2   2   ~ 
 2 Dt 

‫ ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‬DB ‫ و‬DA ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ دو ﻣﺠﻬﻮﻟﻲ‬
XA 
v  D A  DB 
 x 
D  D A X B  DB X A 
~
~
.‫ را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‬v ‫ و‬D ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬

‫ﭘﺪﻳﺪة ﻛﺮﻛﻨﺪل‬ -19 ‫ﺷﻜﻞ‬

‫رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﻧﻔﻮذ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺲ – ﻧﻴﻜﻞ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-20‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻄﺎ‬ ‫ﺟﺪول ‪-1‬‬
 ‫ﻧﺴﺒﺖ اﺷﺒﺎع ) ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ( ﺑﺮاي ﺷﻤﺶ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ‪ ،‬اﺳﺘﻮاﻧﺔ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ‪ ،‬و ﻛﺮه در ﺣﻴﻦ ﻧﻔﻮذ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪-2‬‬
‫‪C m  Ci‬‬
‫‪ F ‬ﻧﺴﺒﺖ اﺷﺒﺎع‬
‫‪C s  Ci‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ در زﻣﺎن ‪Cm = t‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﻴﻪ ) ﻣﻘﺪار ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺴﻢ ( = ‪Ci‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻄﺤﻲ ) ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ( = ‪Cs‬‬
‫‪ L‬ﺷﻌﺎع اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻳﺎ ﻛﺮه ‪ ،‬و ﻳﺎ ﻧﺼﻒ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺷﻤﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪C m  Ci‬‬
‫‪L2‬‬ ‫‪C s  Ci‬‬
‫ﺷﻤﺶ‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬ ‫ﻛﺮه‬
‫‪0.005‬‬ ‫‪0.078‬‬ ‫‪0.157‬‬ ‫‪0.226‬‬
‫‪0.01‬‬ ‫‪0.110‬‬ ‫‪0.216‬‬ ‫‪0.310‬‬
‫‪0.02‬‬ ‫‪0.161‬‬ ‫‪0.302‬‬ ‫‪0.421‬‬
‫‪0.03‬‬ ‫‪0.195‬‬ ‫‪0.360‬‬ ‫‪0.500‬‬
‫‪0.04‬‬ ‫‪0.227‬‬ ‫‪0.412‬‬ ‫‪0.560‬‬
‫‪0.05‬‬ ‫‪0.251‬‬ ‫‪0.452‬‬ ‫‪0.604‬‬
‫‪0.06‬‬ ‫‪0.275‬‬ ‫‪0.488‬‬ ‫‪0.648‬‬
‫‪0.08‬‬ ‫‪0.320‬‬ ‫‪0.550‬‬ ‫‪0.720‬‬
‫‪0.10‬‬ ‫‪0.357‬‬ ‫‪0.606‬‬ ‫‪0.774‬‬
‫‪0.15‬‬ ‫‪0.438‬‬ ‫‪0.708‬‬ ‫‪0.861‬‬
‫‪0.20‬‬ ‫‪0.503‬‬ ‫‪0.781‬‬ ‫‪0.916‬‬
‫‪0.25‬‬ ‫‪0.560‬‬ ‫‪0.832‬‬ ‫‪0.948‬‬
‫‪0.30‬‬ ‫‪0.612‬‬ ‫‪0.878‬‬ ‫‪0.969‬‬
‫‪0.40‬‬ ‫‪0.702‬‬ ‫‪0.9316‬‬ ‫‪0.988‬‬
‫‪0.50‬‬ ‫‪0.764‬‬ ‫‪0.9616‬‬ ‫‪0.9957‬‬
‫‪0.60‬‬ ‫‪0.816‬‬ ‫‪0.9785‬‬ ‫‪0.9984‬‬
‫‪0.70‬‬ ‫‪0.856‬‬ ‫‪0.9879‬‬ ‫‪0.9994‬‬
‫‪0.80‬‬ ‫‪0.887‬‬ ‫‪0.9932‬‬ ‫‪0.9998‬‬
‫‪0.90‬‬ ‫‪0.912‬‬ ‫‪0.9960‬‬ ‫‪0.9999‬‬
‫‪1.00‬‬ ‫‪0.931‬‬ ‫‪0.9979‬‬
‫‪1.50‬‬ ‫‪0.980‬‬ ‫‪0.9999‬‬
‫‪2.00‬‬ ‫‪0.9942‬‬
‫‪3.00‬‬ ‫‪0.9995‬‬

‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎه‬

‫‪Dt‬‬
‫‪ 0.0851  0.933 log1  F  1.128 Dt‬‬
‫ﺷﻤﺶ‬
‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪Dt‬‬
‫‪ 0.0851  0.933 log1  F ‬‬ ‫‪Dt‬‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬
‫‪F  2.256‬‬
‫‪L2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪Dt‬‬
‫‪ 0.0851  0.933 log1  F ‬‬ ‫‪Dt‬‬ ‫ﻛﺮه‬
‫‪L2‬‬ ‫‪F  3.385‬‬
‫‪L‬‬
 ‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎدة ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺮﻛﺰ ﺷﺊ ﺑﺮاي ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪-3‬‬
‫‪C s  Ci‬‬
‫‪M‬‬ ‫= ‪Cc‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎدة ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺷﺊ‬
‫‪C s  Ci‬‬
‫= ‪Cs‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ در ﺳﻄﺢ ) ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ (‬ ‫= ‪Ci‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﻴﻪ ) ﻣﻘﺪار ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺴﻢ (‬
‫‪C s  Ci‬‬ ‫‪C  Ci‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻫﻨﺪﺳﻲ‬
‫‪M‬‬ ‫‪1 c‬‬
‫‪C s  Ci‬‬ ‫‪C s  Ci‬‬
‫)‪C (Dt/r2‬‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﺔ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ‬
‫)‪C (Dt/r2)  S (Dt/a2‬‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﺔ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫)‪S (Dt/a2‬‬ ‫ﺷﻤﺶ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ‬
‫)‪S (Dt/a2)  S (Dt/b2‬‬ ‫ﻣﻴﻠﺔ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ‬
‫)‪S (Dt/a2)  S (Dt/b2)  S (Dt/c2‬‬ ‫ﺷﻤﺶ ﻣﺸﺨﺺ‬

‫=‪r‬‬ ‫ﺷﻌﺎع اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬

‫=‪a‬‬ ‫ﻃﻮل اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻳﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺷﻤﺶ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﻳﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻴﻠﺔ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ‬
‫=‪b‬‬ ‫ﻋﺮض ﻣﻴﻠﺔ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﻳﺎ ﻋﺮض ﺷﻤﺶ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫=‪c‬‬ ‫ﻃﻮل ﺷﻤﺶ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫=‪L‬‬ ‫‪ r‬ﻳﺎ ‪a , b , c ,‬‬
‫راﺑﻄﺔ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ C‬و ‪ S‬ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2‬ﺑﺎ ‪Dt/L2‬‬
‫‪Dt / L2‬‬ ‫] ‪ c )2‬ﻳﺎ ‪S [ Dt / ( a , b ,‬‬ ‫) ‪C ( Dt / r2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1.00000‬‬ ‫‪1.00000‬‬
‫‪0.01‬‬ ‫‪0.99919‬‬ ‫‪1.00000‬‬
‫‪0.02‬‬ ‫‪0.97516‬‬ ‫‪0.99999‬‬
‫‪0.03‬‬ ‫‪0.91755‬‬ ‫‪0.99953‬‬
‫‪0.04‬‬ ‫‪0.84580‬‬ ‫‪0.99627‬‬
‫‪0.05‬‬ ‫‪0.77231‬‬ ‫‪0.98710‬‬
‫‪0.06‬‬ ‫‪0.70220‬‬ ‫‪0.97054‬‬
‫‪0.07‬‬ ‫‪0.63722‬‬ ‫‪0.94697‬‬
‫‪0.08‬‬ ‫‪0.57776‬‬ ‫‪0.91772‬‬
‫‪0.09‬‬ ‫‪0.52363‬‬ ‫‪0.88436‬‬
‫‪0.10‬‬ ‫‪0.47449‬‬ ‫‪0.84836‬‬
‫‪0.12‬‬ ‫‪0.38953‬‬ ‫‪0.77293‬‬
‫‪0.14‬‬ ‫‪0.31976‬‬ ‫‪0.69798‬‬
‫‪0.16‬‬ ‫‪0.26248‬‬ ‫‪0.62692‬‬
‫‪0.18‬‬ ‫‪0.21546‬‬ ‫‪0.56126‬‬
‫‪0.20‬‬ ‫‪0.17687‬‬ ‫‪0.50145‬‬
‫‪0.22‬‬ ‫‪0.14519‬‬ ‫‪0.44755‬‬
‫‪0.25‬‬ ‫‪0.10798‬‬ ‫‪0.37684‬‬
‫‪0.30‬‬ ‫‪0.06592‬‬ ‫‪0.28249‬‬
‫‪0.35‬‬ ‫‪0.04024‬‬ ‫‪0.21161‬‬
‫‪0.40‬‬ ‫‪0.02457‬‬ ‫‪0.15849‬‬
‫‪ c )2 ] = 0.10491 - 4.28631 Dt / L2‬ﻳﺎ ‪log S [ Dt / ( a , b ,‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ‪:‬‬
‫‪log C ( Dt / r2 ) = 0.204654 - 2.51161 Dt / L2‬‬
 ‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎدة ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪه در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﻮاﻧﻪ و ﺷﻤﺶ‬ ‫ﺟﺪول ‪-4‬‬
‫‪C m  Ci‬‬
‫=‪C‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎدة ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪه در ﻓﺎﺻﻠﺔ ‪ x‬از ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻳﺎ ﺷﻤﺶ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫‪C s  Ci‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﻴﻪ ) ﻣﻘﺪار ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺴﻢ ( = ‪Ci‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ در ﺳﻄﺢ ) ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ( = ‪Cs‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ در زﻣﺎن ‪Cm = t‬‬
‫‪x/L‬‬ ‫‪0.95‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪C m  Ci‬‬ ‫‪ L‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ C  C i‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫‪C s  Ci‬‬ ‫‪C s  Ci‬‬

‫‪0.1‬‬ ‫‪0.435‬‬ ‫‪0.097‬‬ ‫‪0.006‬‬ ‫‪0.001‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪0.000‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.726‬‬ ‫‪0.475‬‬ ‫‪0.112‬‬ ‫‪0.025‬‬ ‫‪0.010‬‬ ‫‪0.002‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪0.000‬‬
‫‪0.3‬‬ ‫‪0.823‬‬ ‫‪0.653‬‬ ‫‪0.363‬‬ ‫‪0.160‬‬ ‫‪0.059‬‬ ‫‪0.016‬‬ ‫‪0.001‬‬ ‫‪0.000‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.875‬‬ ‫‪0.755‬‬ ‫‪0.525‬‬ ‫‪0.330‬‬ ‫‪0.185‬‬ ‫‪0.095‬‬ ‫‪0.023‬‬ ‫‪0.003‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.908‬‬ ‫‪0.821‬‬ ‫‪0.647‬‬ ‫‪0.483‬‬ ‫‪0.342‬‬ ‫‪0.230‬‬ ‫‪0.095‬‬ ‫‪0.035‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪0.931‬‬ ‫‪0.864‬‬ ‫‪0.732‬‬ ‫‪0.605‬‬ ‫‪0.483‬‬ ‫‪0.378‬‬ ‫‪0.228‬‬ ‫‪0.140‬‬
‫‪0.7‬‬ ‫‪0.950‬‬ ‫‪0.901‬‬ ‫‪0.805‬‬ ‫‪0.712‬‬ ‫‪0.619‬‬ ‫‪0.535‬‬ ‫‪0.405‬‬ ‫‪0.320‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪0.968‬‬ ‫‪0.937‬‬ ‫‪0.873‬‬ ‫‪0.811‬‬ ‫‪0.750‬‬ ‫‪0.695‬‬ ‫‪0.605‬‬ ‫‪0.541‬‬
‫‪0.9‬‬ ‫‪0.984‬‬ ‫‪0.968‬‬ ‫‪0.937‬‬ ‫‪0.904‬‬ ‫‪0.874‬‬ ‫‪0.847‬‬ ‫‪0.800‬‬ ‫‪0.767‬‬

‫‪ C  C i‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫‪ L2‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺶ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ‬

‫‪C s  Ci‬‬

‫‪0.1‬‬ ‫‪0.703‬‬ ‫‪0.435‬‬ ‫‪0.100‬‬ ‫‪0.020‬‬ ‫‪0.004‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪0.000‬‬ ‫‪0.000‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.842‬‬ ‫‪0.688‬‬ ‫‪0.420‬‬ ‫‪0.223‬‬ ‫‪0.105‬‬ ‫‪0.045‬‬ ‫‪0.007‬‬ ‫‪0.000‬‬
‫‪0.3‬‬ ‫‪0.890‬‬ ‫‪0.787‬‬ ‫‪0.590‬‬ ‫‪0.420‬‬ ‫‪0.282‬‬ ‫‪0.180‬‬ ‫‪0.063‬‬ ‫‪0.015‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.918‬‬ ‫‪0.842‬‬ ‫‪0.690‬‬ ‫‪0.550‬‬ ‫‪0.422‬‬ ‫‪0.320‬‬ ‫‪0.177‬‬ ‫‪0.090‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.935‬‬ ‫‪0.874‬‬ ‫‪0.754‬‬ ‫‪0.640‬‬ ‫‪0.536‬‬ ‫‪0.443‬‬ ‫‪0.305‬‬ ‫‪0.223‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪0.950‬‬ ‫‪0.902‬‬ ‫‪0.807‬‬ ‫‪0.718‬‬ ‫‪0.633‬‬ ‫‪0.558‬‬ ‫‪0.447‬‬ ‫‪0.376‬‬
‫‪0.7‬‬ ‫‪0.963‬‬ ‫‪0.928‬‬ ‫‪0.856‬‬ ‫‪0.788‬‬ ‫‪0.724‬‬ ‫‪0.667‬‬ ‫‪0.582‬‬ ‫‪0.530‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪0.976‬‬ ‫‪0.951‬‬ ‫‪0.905‬‬ ‫‪0.860‬‬ ‫‪0.817‬‬ ‫‪0.780‬‬ ‫‪0.720‬‬ ‫‪0.687‬‬
‫‪0.9‬‬ ‫‪0.987‬‬ ‫‪0.975‬‬ ‫‪0.951‬‬ ‫‪0.929‬‬ ‫‪0.908‬‬ ‫‪0.890‬‬ ‫‪0.861‬‬ ‫‪0.843‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ اﺷﺒﺎع ) ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ( ﺑﺮاي ﺷﻤﺶ ‪ ،‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ ‪ ،‬و ﻛﺮه‪ .‬ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈـﺖ اوﻟﻴـﻪ ﻣﻌـﺎدل‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-21‬‬
‫‪ Ci‬و ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻄﺢ ‪ Cs‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ Cm .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ در زﻣﺎن ‪ t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺶ ﻧﻔـﻮذ‬
‫ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺖ ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎع ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬