(Ebook) Effective Team Management with VSTS and

TFS: A Guide for Scrum Masters by Chandrasekara,

Chaminda, Yapa, Sanjaya ISBN 9781484235577,
1484235576install download

https://ebooknice.com/product/effective-team-management-with-
vsts-and-tfs-a-guide-for-scrum-masters-55614712

Download more ebook instantly today at https://ebooknice.com

 Instant digital products (PDF, ePub, MOBI) ready for you
Download now and discover formats that fit your needs...

Start reading on any device today!

(Ebook) Biota Grow 2C gather 2C cook by Loucas, Jason; Viles, James ISBN
9781459699816, 9781743365571, 9781925268492, 1459699815, 1743365578, 1925268497

https://ebooknice.com/product/biota-grow-2c-gather-2c-cook-6661374

ebooknice.com

(Ebook) Beginning Build and Release Management with TFS 2017 and VSTS: Leveraging
Continuous Delivery for Your Business by Chaminda Chandrasekara (auth.) ISBN
9781484228104, 9781484228111, 1484228103, 1484228111

https://ebooknice.com/product/beginning-build-and-release-management-with-
tfs-2017-and-vsts-leveraging-continuous-delivery-for-your-business-5880880

ebooknice.com

(Ebook) Matematik 5000+ Kurs 2c Lärobok by Lena Alfredsson, Hans Heikne, Sanna
Bodemyr ISBN 9789127456600, 9127456609

https://ebooknice.com/product/matematik-5000-kurs-2c-larobok-23848312

ebooknice.com

(Ebook) SAT II Success MATH 1C and 2C 2002 (Peterson's SAT II Success) by Peterson's
ISBN 9780768906677, 0768906679

https://ebooknice.com/product/sat-ii-success-math-1c-and-2c-2002-peterson-s-sat-
ii-success-1722018

ebooknice.com
(Ebook) Master SAT II Math 1c and 2c 4th ed (Arco Master the SAT Subject Test: Math
Levels 1 & 2) by Arco ISBN 9780768923049, 0768923042

https://ebooknice.com/product/master-sat-ii-math-1c-and-2c-4th-ed-arco-master-
the-sat-subject-test-math-levels-1-2-2326094

ebooknice.com

(Ebook) Cambridge IGCSE and O Level History Workbook 2C - Depth Study: the United
States, 1919-41 2nd Edition by Benjamin Harrison ISBN 9781398375147, 9781398375048,
1398375144, 1398375047

https://ebooknice.com/product/cambridge-igcse-and-o-level-history-
workbook-2c-depth-study-the-united-states-1919-41-2nd-edition-53538044

ebooknice.com

(Ebook) Getting Started with Dynamics 365 Portals: Best Practices and Solutions for
Enterprises by Sanjaya Yapa ISBN 9781484253465, 1484253469

https://ebooknice.com/product/getting-started-with-dynamics-365-portals-best-
practices-and-solutions-for-enterprises-50195592

ebooknice.com

(Ebook) Hands-on GitHub Actions: Implement CI/CD with GitHub Action Workflows for
Your Applications by Chaminda Chandrasekara, Pushpa Herath ISBN 9781484264645,
1484264649

https://ebooknice.com/product/hands-on-github-actions-implement-ci-cd-with-
github-action-workflows-for-your-applications-58725786

ebooknice.com

(Ebook) Hands-On Functional Test Automation: With Visual Studio 2017 and Selenium by
Chaminda Chandrasekara, Pushpa Herath ISBN 9781484244104, 1484244109, B07S3G41PX

https://ebooknice.com/product/hands-on-functional-test-automation-with-visual-
studio-2017-and-selenium-53001810

ebooknice.com
Effective Team
Management with
VSTS and TFS
A Guide for Scrum Masters
—
Chaminda Chandrasekara
Sanjaya Yapa
 Effective Team
Management with
VSTS and TFS
A Guide for Scrum Masters

Chaminda Chandrasekara
Sanjaya Yapa
Effective Team Management with VSTS and TFS
Chaminda Chandrasekara Sanjaya Yapa
Dedigamuwa, Kandy, Sri Lanka
Colombo, Sri Lanka

ISBN-13 (pbk): 978-1-4842-3557-7 ISBN-13 (electronic): 978-1-4842-3558-4

https://doi.org/10.1007/978-1-4842-3558-4
Library of Congress Control Number: 2018945102
Copyright © 2018 by Chaminda Chandrasekara, Sanjaya Yapa
This work is subject to copyright. All rights are reserved by the Publisher, whether the whole or
part of the material is concerned, specifically the rights of translation, reprinting, reuse of
illustrations, recitation, broadcasting, reproduction on microfilms or in any other physical way,
and transmission or information storage and retrieval, electronic adaptation, computer software,
or by similar or dissimilar methodology now known or hereafter developed.
Trademarked names, logos, and images may appear in this book. Rather than use a trademark
symbol with every occurrence of a trademarked name, logo, or image we use the names, logos,
and images only in an editorial fashion and to the benefit of the trademark owner, with no
intention of infringement of the trademark.
The use in this publication of trade names, trademarks, service marks, and similar terms, even if
they are not identified as such, is not to be taken as an expression of opinion as to whether or not
they are subject to proprietary rights.
While the advice and information in this book are believed to be true and accurate at the date of
publication, neither the authors nor the editors nor the publisher can accept any legal
responsibility for any errors or omissions that may be made. The publisher makes no warranty,
express or implied, with respect to the material contained herein.
Managing Director, Apress Media LLC: Welmoed Spahr
Acquisitions Editor: Nikhil Karkal
Development Editor: James Markham
Coordinating Editor: Divya Modi
Cover designed by eStudioCalamar
Cover image designed by Freepik (www.freepik.com)
Distributed to the book trade worldwide by Springer Science+Business Media New York, 233
Spring Street, 6th Floor, New York, NY 10013. Phone 1-800-SPRINGER, fax (201) 348-4505, e-mail
[email protected], or visit www.springeronline.com. Apress Media, LLC is a
California LLC and the sole member (owner) is Springer Science + Business Media Finance Inc.
(SSBM Finance Inc.). SSBM Finance Inc. is a Delaware corporation.
For information on translations, please e-mail [email protected], or visit http://www.apress.
com/rights-permissions.
Apress titles may be purchased in bulk for academic, corporate, or promotional use. eBook
versions and licenses are also available for most titles. For more information, reference our Print
and eBook Bulk Sales web page at http://www.apress.com/bulk-sales.
Any source code or other supplementary material referenced by the author in this book is available
to readers on GitHub via the book’s product page, located at www.apress.com/978-1-4842-3557-7.
For more detailed information, please visit http://www.apress.com/source-code.
Printed on acid-free paper
Let this book be the ultimate guide for scrum masters to
make their team run the extra mile . . .
Table of Contents
About the Authors��������������������������������������������������������������������������������ix
About the Technical Reviewer�������������������������������������������������������������xi
Acknowledgments�����������������������������������������������������������������������������xiii
Introduction����������������������������������������������������������������������������������������xv

Chapter 1: Handling Teams�������������������������������������������������������������������1

VSTS and TFS��������������������������������������������������������������������������������������������������������1
Team Project Collections, Team Projects, and Teams��������������������������������������2
Work Items������������������������������������������������������������������������������������������������������3
Iterations/Sprints and Areas����������������������������������������������������������������������������3
Determining the Ideal Size for Teams�������������������������������������������������������������������4
Getting Started������������������������������������������������������������������������������������������������4
Monitoring the Progress of the Teams�����������������������������������������������������������16
Large Teams��������������������������������������������������������������������������������������������������������17
Getting Started with Large Teams�����������������������������������������������������������������18
Monitoring the Progress of Multiple Teams���������������������������������������������������27
Summary������������������������������������������������������������������������������������������������������������27

Chapter 2: Working with a Backlog���������������������������������������������������29

Defining Work������������������������������������������������������������������������������������������������������30
Work That Delivers Value to Clients���������������������������������������������������������������30
Support Work ������������������������������������������������������������������������������������������������31
Spike Items����������������������������������������������������������������������������������������������������31

v
Table of Contents

Backlog���������������������������������������������������������������������������������������������������������������32
Levels of Backlog������������������������������������������������������������������������������������������32
Adding Defects/Bugs to the Backlog�������������������������������������������������������������35
Grooming Your Backlog���������������������������������������������������������������������������������36
Prioritizing the Backlog���������������������������������������������������������������������������������42
Estimating Your Backlog Work�����������������������������������������������������������������������42
Getting Stakeholder Feedback����������������������������������������������������������������������45
Defining a Process����������������������������������������������������������������������������������������������46
Planning with a Small Team��������������������������������������������������������������������������50
Planning with a Large Team��������������������������������������������������������������������������55
Visualizing Your Plan�������������������������������������������������������������������������������������55
The Sprint Zero or the Pre-Sprint������������������������������������������������������������������������56
Summary������������������������������������������������������������������������������������������������������������56

Chapter 3: Working on the Iteration���������������������������������������������������57

Starting the Sprint�����������������������������������������������������������������������������������������������58
Daily Activity�������������������������������������������������������������������������������������������������������60
Planning the Day�������������������������������������������������������������������������������������������60
Choosing Work for the Day����������������������������������������������������������������������������64
Tracking and Resolving Impediments and Other Supportive Work���������������������66
Handling Supportive Work within the Team���������������������������������������������������67
Handling Impediments/Roadblocks���������������������������������������������������������������70
Working with Code����������������������������������������������������������������������������������������������71
Testing the Work�������������������������������������������������������������������������������������������������72
Monitoring the Progress�������������������������������������������������������������������������������������74
Avoiding Defects�������������������������������������������������������������������������������������������������78
Facilitating Unavoidable Changes�����������������������������������������������������������������������81
Handling Disaster Situations�������������������������������������������������������������������������������82

vi
 Table of Contents

Release Stability�������������������������������������������������������������������������������������������������84
Visualizing and Positively Impacting the Team���������������������������������������������������88
Summary������������������������������������������������������������������������������������������������������������92

Chapter 4: Work After an Iteration�����������������������������������������������������93

Review����������������������������������������������������������������������������������������������������������������94
Handling Partially Done Stories��������������������������������������������������������������������������96
Moving Partially Completed Work to the Backlog�����������������������������������������������96
Visualizing and Analyzing the Completed Work������������������������������������������������100
Velocity��������������������������������������������������������������������������������������������������������100
Burndown and Burnup��������������������������������������������������������������������������������102
Lead Time and Cycle Time���������������������������������������������������������������������������105
Cumulative Flow������������������������������������������������������������������������������������������106
Planning the Next Iteration�������������������������������������������������������������������������������110
Forecasting Future Work�����������������������������������������������������������������������������112
Planning Capacity for the Next Iteration������������������������������������������������������113
Continuous Improvement����������������������������������������������������������������������������������114
Summary����������������������������������������������������������������������������������������������������������115

Chapter 5: Roadmap/Project Plan and Resources����������������������������117

Creating the Project Plan/Product Roadmap�����������������������������������������������������118
Creating the Project Plan/Product Roadmap�����������������������������������������������118
Business Analysis���������������������������������������������������������������������������������������������137
Office Integration�����������������������������������������������������������������������������������������137
The Mobile Interface�����������������������������������������������������������������������������������������141
Summary����������������������������������������������������������������������������������������������������������142

vii
Table of Contents

Chapter 6: Adapting VSTS/TFS to Your Team’s Process��������������������143

Customizing Shared Resources������������������������������������������������������������������������144
Customizing Team Projects and Processes�������������������������������������������������������144
Customizing VSTS with Template Inheritance���������������������������������������������145
Customizing VSTS with Hosted XML �����������������������������������������������������������154
Customizing with TFS On-premises XML����������������������������������������������������156
Customizing the Access to Work Tracking Tools�����������������������������������������������157
Customizing the Test Experience����������������������������������������������������������������������159
Additional Customization Options���������������������������������������������������������������������159
The Pros and Cons of VSTS vs. TFS�������������������������������������������������������������������160
Summary����������������������������������������������������������������������������������������������������������161

Index�������������������������������������������������������������������������������������������������163

viii
About the Authors
Chaminda Chandrasekara is a Microsoft
Most Valuable Professional (MVP) for Visual
Studio Application Lifecycle Management
(ALM) and a Scrum Alliance® Certified
ScrumMaster (CSM) who believes in
continuous improvement of the software
development lifecycle. He is a Senior
Consultant - DevOps for Tentacle Technologies
MSC Sdn.Bhd., Malaysia, assigned to work for
Jabil Circuit Sdn. Bhd. He is an active Microsoft
Community Contributor (MCC) who is well
recognized for his contributions in Microsoft forums, TechNet galleries,
wikis, and Stack Overflow and he contributes extensions to Visual Studio
Team Services/Team Foundation Server (VSTS/TFS) in the Microsoft
Visual Studio Marketplace. He also contributes to other open source
projects in GitHub. Chaminda published his first book, Beginning Build
and Release Management with TFS 2017 and VSTS (www.apress.com/
in/book/9781484228104), in June 2017, and he blogs about technology
at https://chamindac.blogspot.com and http://devopsbeyondms.
blogspot.com/.

ix
About the Authors

Sanjaya Yapa currently works as a Microsoft

Dynamics CRM consultant at Oaktan Pty
Ltd. in Melbourne, Australia. He has more
than 12 years of experience in the industry
and has been working with various Microsoft
technologies since 2005. Sanjaya possess a
wealth of experience in software development,
team leadership, product management, and
consultancy. He specializes in Microsoft
Dynamics CRM and Visual Studio Application
Lifecycle Management. Sanjaya blogs on
technology and has been sharing his knowledge and expertise via
https://techjukebox.wordpress.com and https://almbox.wordpress.com.

x
About the Technical Reviewer
Mittal Mehta has total 15 years of IT
experience. Currently, he is working as a
configuration manager and is MCP in TFS
2012. He also has experience working in
build-release, DevOps, automation and
configuration area since last 8 years in
Microsoft Technologies.

xi
Acknowledgments
A special thank you must go to Indaka Raigama, who has been a
brilliant CEO, mentor, and leader for us, and who has given us so many
opportunities to research with VSTS/TFS while working for him. It is these
opportunities that laid the foundation for this book. Also, we are thankful
for all the mentors who have encouraged and helped us during our careers
and who have provided us with so many opportunities to gain the maturity
and the courage we needed to write this book.
We would also like to thank our friends and colleagues who have
helped and encouraged us in so many ways. Last, but in no way least, we
owe a huge debt to our families. Not only because they have put up with
late-night typing, research, and our permanent air of distraction, but
also because they have had the grace to read what we have written. Our
heartfelt gratitude is offered to them for helping us make this dream come
true.

xiii
Introduction
Agility in software development is becoming mandatory as technology
rapidly evolves, causing business processes to improve day by day. Because
Visual Studio Team Services/Team Foundation Server (VSTS/TFS) is an
application lifecycle management tool, it has enormous capabilities for
improving the way a software development team works, if it is used wisely.
The project management role in software development projects/
products is now moving toward servant leadership with Agile/Scrum
practices, and thus it functions more as a facilitator than as a manager.
Tools can help empower teams and enable them to deliver software, with
high quality, while rapidly adapting to the changes happening in the tech
world. Effective Team Management with VSTS and TFS: A Guide for Scrum
Masters gives you essential know-how so you can use TFS/VSTS effectively
and also enables you to empower your teams. This text provides a deep
analysis of practical issues and how to overcome them and details the
process of adopting the tool for your style of work.
Rather than just explaining the features, this book describes VSTS/TFS
features as solutions to the challenges of building better Agile teams. It
also discusses how to handle small, ideally sized Agile teams practically
by facilitating large teams to support large-scale projects, by working
with distributed teams in different geographical locations, and so on—all
skills that deepen your ability to get successful project/product outcomes
from your teams. Special focus is given to common pitfalls that you can
unintentionally fall into while using the tool that will prevent you from
creating teams governed by the terms of the tool, as opposed to teams that
find their own better process for creating long-term sustainability.

xv
CHAPTER 1

Handling Teams
Agility in software development is becoming mandatory as technology
rapidly evolves causing business processes to improve day by day. The
project management role in software development projects/products
is now moving toward servant leadership with Agile/Scrum practices,
thus it functions more as a facilitator and delivery enabler, rather than as
a manager. Tools can help empower teams and enable them to deliver
software, with high quality, while providing both accountability and
visibility. The scrum masters or delivery enablers should use these tools
effectively without awakening remnants of the autocratic evil attitude of
“I am the project manager, do as I say,” which can happen as a result of
the overwhelming amount of data and information that is available with a
particular tool.
In this chapter, we briefly discuss key concepts of Visual Studio Team
Services (VSTS), a cloud version of TFS provided as a software as a service
(SaaS), and Team Foundation Server (TFS). Then we dive deep into using
VSTS/TFS effectively to overcome the challenges of empowering small,
large, and geographically distributed teams.

V
 STS and TFS
Because VSTS/TFS is an application lifecycle management (ALM) tool,
it has a wide range of capabilities for improving the ability of a software
development team to deliver higher-quality software products/projects in

© Chaminda Chandrasekara, Sanjaya Yapa 2018 1

C. Chandrasekara and S. Yapa, Effective Team Management with VSTS and TFS,
https://doi.org/10.1007/978-1-4842-3558-4_1
Chapter 1 Handling Teams

a shorter period of time. In this book, you gain essential knowledge and
understanding so that you can use VSTS/TFS effectively to empower your
teams. The following explanations of VSTS/TFS concepts will help you
digest the details we discuss in this and upcoming chapters.
VSTS/TFS offers a collaborative platform on which teams can manage
versioning of software code files, plan and track work, including code
bugs/defects and issues/impediments they face, and automate the process
of building, testing, and releasing software to enable development and
operation (DevOps). For further information on key concepts of VSTS/
TFS, refer to https://docs.microsoft.com/en-us/vsts/user-guide/
concepts?toc=/vsts/user-guide/toc.json&bc=/vsts/user-guide/
breadcrumb/toc.json.

T eam Project Collections, Team Projects,

and Teams
The account in VSTS or a team project collection in on-premises TFS,
is the isolated broad grouping of team projects. A team project can
represent a product/project team or even an entire development team
that is working on multiple projects for an organization. In a team
project, you are provided with a source control repository (or multiple
repositories) and a place in which a team of developers or teams can
plan, collaborate, and track the work they are carrying out. Additionally,
a team project provides build, test, and deploy components for a software
product(s)/project(s). When you create a new team project, a team with
a team project name is created by default. You can add more than one
team inside your team project.
When you connect to VSTS/TFS, you are connecting with an account
or a team project collection. You can define one or more team projects
within that collection. When you create a team project, a team by the
same name is created by default; this is sufficient for smaller teams.

2
 Chapter 1 Handling Teams

In a scenario that includes multiple projects and multiple teams,

you may need to create multiple team projects and teams under a
single account or project collection. For further reading, please refer
to https://docs.microsoft.com/en-us/vsts/user-guide/team-
projects-teams-repos#what-is-a-­team-project. We discuss team
projects and teams in detail, later in this chapter.

W
 ork Items
A work item is any type of work you do as a team member or as a team.
A work item type (WIT) in VSTS/TFS is provided with fields, a layout, and
a specific workflow that allows you to track the work being carried out by
the team. Features, user stories, product backlog items, bugs, tasks, test
cases, and so on are some of the available work item types by default. You
can also introduce your own work item types and alter the behavior of
the existing default work item types. In Chapter 2, we discuss the effective
usage of these work items to facilitate your team needs.

I terations/Sprints and Areas

You should use the iteration/sprint paths to group work into time periods
and this is mapping to Agile/Scrum, iterations and sprints concept. You
can use the area to group the work items for a team, product/project,
or feature/module of a piece of software. To learn more details about
iterations and areas, refer to https://docs.microsoft.com/en-us/vsts/
work/customize/about-areas-iterations. We will discuss these in
further detail later in this chapter.
Now that you have a basic knowledge of VSTS/TFS concepts, let’s
focus on the more important aspects of using this tool. Because you are
a facilitator (you may be thinking, “Am I not the manager anymore?”
The answer is no, you are not the manager any longer. Instead, you are
the delivery enabler, so change your attitude right now!), you may have

3
Chapter 1 Handling Teams

a few different types of projects/products to deliver with the help of

your team(s):

• Short-Term Project: This type of project is developed and

delivered within a short period of time. Ideally you can
handle this project with a small Agile/Scrum team made
up of three to nine members as per latest scrum guide.

• Long-Running or Complex and Large Product/Project:

To deliver this type of project, you will require a large
number of team members, and you may have all of
them in the same geolocation.

• Long-Running or Complex and Large Product/Project:

To deliver this type of project, you will require a large
number of team members, and you may have them in
different geolocations and time zones.

Determining the Ideal Size for Teams

What is the ideal team size? What you need for a small project that can be
completed within three to six months with the short warranty period might
differ from what you need for a long-running product that has a roadmap
for delivering features in very small chunks, which can be facilitated by a
small team. On the other hand you might want to have a large team if it is
required to deliver bulk of work urgently, which we will discuss later in this
chapter. You may encounter many other project/product requirements
that influence team size.

Getting Started
To begin, it is crucial that you make sure that you are underpinning the
right framework for executing the project/product. Let’s dive deep into the
steps that will help you lay the groundwork for a small team using VSTS/
TFS. First you must create the team project for the team.
4
 Chapter 1 Handling Teams

Creating a Team Project

Before creating the team project, you need to make the following decisions:

• Determine the process template.

Out of the box, VSTS/TFS comes with three process

templates: Agile, Scrum, and CMMI (Capability
Maturity Model Integration). The process template
defines the work item types and how they behave
in your project. Each template has its own pros
and cons. Once you have selected the template, it
can be customized, but you cannot change it to a
different default template at a later stage. So, be sure
to discuss this choice with your team and decide
which template is best for your project/product
development. You can find more information at this
link: https://docs.microsoft.com/en-us/vsts/
work/guidance/choose-­process.

• Decide on the version control repository.

Make sure to consult your technical team before you

decide which version control system to use. VSTS/TFS
comes with Team Foundation Version Controlling (TFVC)
and Git (Team Foundation Git). Each of these repositories
has its own advantages and disadvantages. Use this link
to help you decide on the best version control system for
your situation: https://docs.microsoft.com/en-us/
vsts/tfvc/comparison-git-­tfvc.

5
Chapter 1 Handling Teams

Once you have made these two decisions, you can begin creating the
team project. To do so, click the gear icon on top right corner of the home
page of VSTS/TFS. This action takes you to the Administration Overview
page. Click New Team Project to create the new team project.
You can find out more details about creating team projects here:
https://docs.microsoft.com/en-us/vsts/accounts/create-team-­
project?tabs=vsts. As illustrated in Figure 1-1, make sure to provide the
Project Name, the Version Control, and the Work Item Process template.

Figure 1-1. Creating a new project

6
 Chapter 1 Handling Teams

M
 anaging Backlog
Regardless of the process model you use, you should have a list of items
that you need to complete to deliver a successful project/product. This
list of work is made up of product backlog items (PBIs) in Scrum, user
stories in Agile, and requirements in CMMI, or, you might even have your
own terminology. We discuss backlog management in detail in Chapter 2.
Figure 1-2 illustrates a sample backlog.

Figure 1-2. Backlog view

7
Chapter 1 Handling Teams

Isolating the Work of a Small Team

If you are working on a smaller project and you need to deliver it in a short
period of time, you can work with a single team with a backlog. But when
the project becomes complex—for instance, if the project needs support
once it goes live—how do you handle the complexity of working with new
feature development while still supporting production issues?
The challenge here is not to interrupt the ongoing new feature
development while you are catering to client issues and fixing them as
soon as possible. In such scenarios, you must effectively manage both
workloads with full visibility and still require a level of isolation of support
work and new feature development activities.
You can accomplish this easily with the Teams feature inside a team
project of VSTS/TFS. For instance, you can create two different teams in
addition to the default team—one for handling the new development work
and the other for handling the support work. (Creating teams and adding
team members is described here: https://docs.microsoft.com/en-us/
vsts/work/scale/multiple-teams).
One important thing to remember here is that, when you create
these two new teams in the team project, you must create an area that
belongs to each team. You might be wondering what an area is in VSTS/
TFS. Fundamentally, an area enables you to group your work by its team,
product, feature, module, or business functionality. An area not only
provides categorization, but it also controls access to work items. For the
default team that is created for your team project, you get a default area as
well. So, when you create teams, you get the opportunity to select whether
the team requires an area or not (see Figure 1-3). To create a new team,
follow these steps:
1. Click the Settings(gear) icon on the top right corner
of the project portal.

8
 Chapter 1 Handling Teams

2. When you are redirected to the Administration page,

click the New Team option from the Overview tab.

3. In the Create New Team page, enter your team name, select
your permissions, and make sure the Team Area checkbox
is checked. Click Create Team (see Figure 1-3).

Figure 1-3. Creating a new team

9
Chapter 1 Handling Teams

In Figure 1-4, you must select an area for each team you create so you
can organize your backlog and the work items. You can create subareas
under each team area, but make sure you do not create an area structure
that is too complex; because doing so will cause too much overhead in
work item management as well as in permissions management.

Figure 1-4. An area structure for a small team

In addition to creating an area structure, you can configure multiple

teams to share the same work area (see https://docs.microsoft.com/
en-us/vsts/work/scale/set-team-defaults#set-team-default-area-
paths). For instance, in some scenarios, you might want, several teams to
share the default area.
You can also use the area to allocate work specific to each team; for
instance, you can assign the development work to the development team
simply by changing the area path of the work item. Similarly, you can
assign the support work that comes from the client to the support team

10
 Chapter 1 Handling Teams

by selecting the relevant area, as illustrated in Figure 1-5. The root or

default team has visibility across all the teams underneath it when you set
it to include subareas for its own area. (Refer to the link in the previous
paragraph for more details).

Figure 1-5. Backlog view from the default/root team

Work item allocation to the relevant area opens the opportunity to

have dedicated backlogs for each team (Figure 1-6). This way, the ongoing
development work and the support work does not get mixed up. Further,
this also allows team members to work across the teams. In general, a
developer may work in both development and support teams, therefore,
you can share your team resources (developers and testers) on demand to
either of the activities.

11
Chapter 1 Handling Teams

Figure 1-6. Development team backlog view

We have now explored how you can use VSTS/TFS teams and areas
to separate the work within a small team depending on its activity. This
enables you to manage the work as well as for individual action teams
(dev/support) to work without any collisions.

Managing Delivery Cadence

Now that we have set up the teams and the area hierarchy to organize the
backlog, it’s time to come up with a plan for releasing the goods to the end
users. Basically, we need to finalize how often we should do this. We know the
clients would love to see the results of their investments as early as possible.
In theory, with the Agile practice that we incorporate with the project/
product development work, we should release software to the end users in
short iterations. Say you want to have three weeks of iterations; that is, you are
planning to release software at the end of every three weeks or your delivery
cadence is three weeks. Remember, the software delivery cycle time or
delivery cadence might be different based on the complexity of the project.
Once you have decided that the completed work will be released every
three weeks (this can be a different time frame such as one week or a
month depending on your team needs) or, in other words, that the length
of your iterations is three weeks, you can go ahead and set the iterations in
VSTS/TFS (Figure 1-7).

12
 Chapter 1 Handling Teams

Figure 1-7. Managing iterations

As mentioned earlier, you can use the areas to organize work items into
teams, products, features, modules, or business functionalities, and you
can use the iterations to organize your work items based on the release
priority. This is where you build your release cadence. So, by the end of
each iteration, you and your team will be releasing the software to the end
users. But is this actually possible? The reality is that when you kick off the
project, by the end of the first iteration of the cycle, most of the time you do
not yet have anything to deliver to the users. It might take a minimum of
three to four cycles to get something out. What can you do in the meantime
to get things lined up nicely?
You can easily set up a release cycle with a release hierarchy. That is,
you can organize your iterations under releases as illustrated in Figure 1-­8.
In this scenario, you are releasing goods at the end of each release, but not
at each iteration. In other words, you are making sure that the end user
gets a real business value at the end of each release cycle/iteration.

13
Another Random Scribd Document
with Unrelated Content
anderen kant der Zon, als de evenredigheid van de grootte des rads en die
der ware uitmiddelpuntigheid der loopbaan het vereischen. Wij hebben te
voren (§ 28) gezien, hoe Eisinga het zelfde uitwerksel verbeeld heeft, niet
door aan de planeten zelve eene onregelmatige snelheid te geven, maar door
de ongelijkheid der beweging op de graden, welke zij aantoont, te brengen,
dat voor den beschouwer op het zelfde uitkomt.

§ 48.

Het blijkt uit het gezegde, dat ons Franeker planetarium, wat de hoofd-
planeten betreft, voor de andere niet behoeft te wijken; dat het in eenige
opzigten vollediger is, en dat er op de Leidsche sphaera niets meer dan de
beweging der Aarde om hare as, op het planetarium van Desaguliers niets
meer dan de evenwijdige stand van Saturnus ring, en op dat van Wright
niets meer dan enkel de omwentelingen der planeten om hare assen,
vertoond worden. Waarbij komt, dat de schijnbare weg der Zon en hare
declinatie op geen der gemelde stukken aangewezen worden, doch hier
integendeel zeer naauwkeurig.—Ik ga tot de satelliten over.

§ 49.

De Maan is de eenigste satelliet, wiens beweging hier gezien wordt,

hetwelk ook op het planetarium van Huigens en het eerste van Roemer
plaats heeft, en wel op de zelfde wijze. Op de Leidsche sphaera en het
planetarium van Wright beweegt zich de Maan, daarenboven, volgens
hare ware helling op de ecliptica, en toont dus hare breedte aan. Doch dit,
hoe fraai het ook in den eersten opslag moge voorkomen, is van weinig
belang, omdat die breedte even weinig als die der hoofdplaneten kan
waargenomen worden (§ 45). Bovendien zijn de Maansknoopen aan eene
zeer snelle beweging onderworpen, die, vermits er in de beschrijving niets
van te vinden is, zekerlijk in de Leidsche sphaera niet aangetoond wordt,
maar wel bij Wright, bij wien ook de helling der Maan veel duidelijker
dan op de Leidsche sphaera vertoond wordt. Doch de beweging van het
verste en naaste punt is bij Wright geheel achtergelaten. Maar al die
ongeregeldheden van de beweging der Maan worden op het derde gedeelte
van het Franeker planetarium zeer naauwkeurig aangewezen.

§ 50.

Maar hierin overtreft de Leidsche sphaera het Franeker planetarium, dat,

namelijk, de satelliten van Jupiter zich daarop in hunne ware tijden om
Jupiter bewegen, en tevens met dezen om de Zon gevoerd worden; en het is
ook, zoo veel ik weet, het eerste stuk van dien aard, waarop deze vertooning
plaats gehad heeft12. Wright heeft de Leidsche sphaera hierin gevolgd, en
bovendien de betrekkelijke bewegingen der satelliten van Saturnus ook
verbeeld; hoewel deze vertooning, wegens de groote helling van vier dezer
satelliten, onvolmaakt is, omdat die helling hier niet vertoond is. Het zoude
niet bezwaarlijk zijn, deze bewegingen nog op het Franeker planetarium
aan te brengen; maar de afstanden der satelliten van Jupiter, en nog minder
die van Saturnus, zouden er, even weinig als op de Leidsche sphaera, hunne
ware betrekkingen met de grootte van hunne hoofd-planeten kunnen
behouden.

1 Men treft er eene plaat en eene zeer korte beschrijving van aan achter den Catalogus
van de Leidsche Bibliotheek. De beschrijving wordt herhaald bij Weidler, Hist. Astron. p.
563. ↑
2 Het planetarium van Desaguliers is beschreven in een daartoe geschikt boekje, dat in
het jaar 1737 te Amsterdam, als een vervolg op den Korten Inhoud der lessen van
gemelden schrijver, uitgegeven is, en daarna, met eenige veranderingen, achter het eerste
deel van zijne Natuurkunde. ↑
3 Zie de beschrijving van dit werktuig in het werk van Vallemont, Description de la
Sphère, suivant les principes de Copernic; waarvan een uittreksel te vinden is in de Acta
Lipsiensia, 1708, p. 80. ↑
4 Zie Hist. de l’ Acad. 1766, p. 162. ↑
5 Zie de plaat en beschrijving in the Description and use of the globes and the Orrery,
by Joseph Harris, the eighth edit. London 1757, 8vo. p. 152–185. ↑
6 Zie het laatste deel der Natuurkundige Lessen van dezen schrijver, alwaar eene zeer
volledige beschrijving en afbeelding van dit werktuig te vinden is. Met planetarium van
Martin, waarop deze Engelschman zoo zeer roemt, was ook voornamelijk ingerigt, om de
verschijnselen van de beweging der Aarde aan te wijzen. Zie het beschreven in de Philos.
Brittann. vol. 3, p. 166. ↑
7 Ik noem het planetarium, dat Roemer te Parijs gemaakt heeft, het eerste; het tweede,
hetwelk hij na zijne terugkomst te Koppenhagen gemaakt heeft, is door Horrebow
beschreven. Zie hier vóór bl. 57, noot (§). ↑
8 Gedeeltelijk maar bij Desaguliers, doch onvolkomen, waarom hij wijzers gebruikt,
die, op de bolletjes der planeten gehecht, de lengte op de ecliptica aanwijzen. ↑
9 Zie Weidler, p. 565, in fine § 163. ↑
10 Descript. autom., in Opp. Reliq. t. 2, p. 159. ↑
11 Anleiting zur Kenntnis des gestirnten Himmels, sect. 3, 2de snede, p. 509. ↑
12 Ik spreek niet van werktuigen, die enkel en alleen tot aanwijzing der verschijnselen
van Jupiters satelliten ingerigt zijn. Desaguliers heeft er een van dien aard vervaardigd,
hetwelk op zijn planetarium kan gevoegd worden; doch hij heeft niet gemeld, dat Roemer,
reeds vijftig jaren te voren, een veel fraaijer en nuttiger werktuig van dien zelfden aard
uitgevonden en gemaakt had. Zie de beschrijving en de teekening in de Basis Astronomiae
van Horrebow, cap. 14, in het derde deel zijner Opera Omnia, p. 115–136. ↑
VIERDE HOOFDSTUK.
 OVER DE ZWARIGHEDEN, WELKE MEN IN HET
VERVAARDIGEN VAN EEN PLANETARIUM
ONTMOET.

§ 51.

Daar het mij meer dan eens is voorgekomen, dat sommige menschen zich
verbeelden, dat er in het bestek van een planetarium te maken niet meer
zwarigheden zijn, dan in dat van een uurwerk, vermits de uitwerksels, in
beide gevallen, door een zeker getal raderen worden voortgebragt, zal het
niet ondienstig zijn, kortelijk aan te toonen, welke de wezenlijke
zwarigheden zijn, welke men in het vervaardigen van dergelijke werken
aantreft. Ik versta hierdoor die zwarigheden, die het werk eigen zijn, en niet
die, welke van plaatselijke omstandigheden afhangen. Eisinga, die zijn
planetarium naar zijn vertrek schikken moest, heeft de zwarigheden van de
laatstgemelde soort zeer dikwijls ondervonden. Dan was er een balk in den
weg, dan weder iets anders. Dus had hij, bij voorbeeld, gaarne alle de
planeten door middel van éénen as, met zes rondsels voorzien, doen
bewegen, zoo als Huigens het ook gedaan heeft; doch de balken hebben
hem daarin verhinderd; weshalve hij drie assen heeft moeten gebruiken. Hij
had het uurwerk zoo ingerigt, dat het traagste rad ééns in 24 uren zoude
omloopen, maar de zoldering der bedstede belette den slinger de noodige
lengte te geven, om de seconden te slaan, waarom men een korter slinger
heeft moeten gebruiken, en den bestemden toestel een weinig veranderen.
In andere omstandigheden zal men dergelijke zwarigheden niet aantreffen.

§ 52.

Doch de wezenlijke zwarigheden, welke het werk zelf eigen zijn, bestaan
voornamelijk hierin, dat men aan ieder rad het getal takken geven moet,
hetwelk noodig is, om de beweging in den vereischten tijd te volbrengen.
Die getallen worden door de omloopstijden, of hunne evenredigheid,
uitgedrukt; doch deze zijn meest alle groote en gebrokene getallen, terwijl
men echter aan de raderen noch eene onbepaalde grootte, noch een getal
takken, dat een gebroken is, geven kan. Een voorbeeld zal de zaak
ophelderen.

De Aarde loopt ééns rond in 8,765.812 u. (§ 14), de Maan, in haren koppel-

omloopstijd (revolutio synodica) ééns in 708.733 u. (§ 33, 87). Dus staan
die omloopstijden tot elkander als 8,765,812 tot 708,733. Maar men kan aan
geen rad een getal van over de acht millioen, of over de zeven maal honderd
duizend tanden geven, waarom er twee kleine en geheele getallen moeten
gevonden worden, die de zelfde evenredigheid als 8,765,812 en 798,733
hebben; dat is, de evenredigheid van 12,36828 tot 1. Eisinga heeft de
getallen 99 en 8 gebruikt1, die, inderdaad, vrij naauwkeurig zijn: want zij
staan tot elkander als 12.37500 tot 1. Dus zoude, volgens die rekening, de
Maan op het planetarium, in honderd duizend jaren 1,237,500 malen
omloopen; doch volgens de waarheid maar 1,236,828 malen; dus 672 malen

te veel in honderdduizend jaren, of gedeelten van eenen omloop te

veel in een jaar. Doch iedere omloop geschiedt in 708.733 u., zoodat de
Maan hier ieder jaar ongeveer 4 u. 45 m. 46 s. vervroegt, of in iederen
omloop ongeveer 23 m. tijds. De getallen 136 en 11 zijn ruim ½
naauwkeuriger dan 99 en 82; ook heeft Eisinga die in een der maanwijzers
gebruikt. Eindelijk zouden de getallen 235 en 19 zoo naauwkeurig zijn, dat
de Maan in iederen omloop naauwelijks eene halve minuut tijds verachteren
zoude, en in twee honderd veertien jaren naauwelijks een dag.

§ 53.

De geheele zaak komt dan op dit vraagstuk uit. „In plaats van twee groote
en gebrokene getallen, twee kleine en geheele te vinden, die in de zelfde
evenredigheid óf naauwkeurig staan, óf zoo ten naasten bij, dat er in langen
tijd geen merkelijk verschil plaats hebbe.” Een moeijelijk vraagstuk,
voorwaar! tot oplossing van hetwelk Huigens, de groote Huigens, zich van
eene nieuwe vinding, die der gedurige breuken (fractiones continuae)
bediend heeft3, en Roemer en Cassini (welke mannen!) van de grootste
naauwkeurigheid afgeweken zijn. Want daar Roemer die getallen in zijn
eerste planetarium berekend, en in het tweede onveranderd gelaten, en
Cassini aangetoond had, dat de bewegingen door dezelve voortgebragt zeer
wel met die der planeten overeenkwamen4, heeft echter Horrebow
aangetoond, dat de omloopstijd van Mercurius 55 m. tekort; die van Venus
1 u. en 50 m. te lang was, en zoo voorts ten aanzien der overige planeten;
weshalve hij andere getallen van Roemer berekend, en in de plaat, naast de
eerstgemelde, gesteld heeft. Ja Huigens zelf, die op zijn planetarium de
getallen 32 en 52 voor het rad en het rondsel van Venus gebruikt had, heeft
naderhand gevonden, dat deze in Venus, in twintig jaren, eene vertraging
van 3 gr. 37 m. te weeg brengen, daar de getallen 43 en 70 in dien zelfden
tijd geen 15 minuten van de waarheid zouden afwijken.

§ 54.

Dit zij genoeg om aan te toonen, hoe moeijelijk het is, deze getallen met de
vereischte naauwkeurigheid te vinden. Doch die moeite wordt merkelijk
grooter, wanneer het werktuig door een uurwerk bewogen wordt; vermits
men dan geen meester meer is, om aan het rad der Aarde, of aan het
rondsel, dat dit rad in beweging brengt, een willekeurig getal tanden te
geven; maar men dan dit getal zoodanig met de raderen van het uurwerk
paren moet, dat dit de Aarde in 365 d. 5. u. 48 m. 45 s. ééns doe omgaan5,
dat zeer moeijelijk is, omdat het getal 365.242187, dat den omloopstijd der
Aarde in dagen uitdrukt, niet gemakkelijk in andere, vooral geheele,
getallen deelbaar is. Men stelle, dat het rad van het uurwerk, dat de
beweging aan de Aarde mededeelt, in 24 uren ééns omgaat, zoo zal de
omloopstijd van dat rad tot dien van de Aarde staan, als 1 tot 365.242187.
Er moet dan een rad en een rondsel, of liever, vermits dit onmogelijk is, een
zoodanig zamenstel van raderen en rondsels gevonden worden, dat de
omloopstijd van het eerste rad tot dien van het laatste zij, als 1 tot
365.242187; dat is, dit getal moet in eenige geheele getallen gedeeld
worden, die met elkander vermenigvuldigd, of 365.242187, of eene
vermenigvuldiging daarvan uitmaken, hetgeen niet gemakkelijk is6.
 § 55.

Het blijkt dan uit het gezegde, dat die berekeningen vrij moeijelijk zijn, en
dat zij, in haren aard, vrij wat verschillen van die, welke noodig zijn, om
een gewoon uurwerk, dat de uren, minuten, sekonden, dagen, de Maan enz.
aanwijst, te berekenen, vermits al de getallen alsdan geheel en gemakkelijk
te deelen zijn.

§ 56.

Eindelijk dient men aan te merken, dat al die berekeningen op dit kunststuk
veel moeijelijker geweest zijn, dan op eenig ander planetarium, vermits dit
stuk niet afzonderlijk staat, maar nog met een Hemelsplein en met
Maanwijzers verbonden is: want daar men, om zoo weinig raderen als
mogelijk was te gebruiken, eenige derzelve zóó ingerigt heeft, dat zij de
beweging, én naar het planetarium én tot het hemelsplein, én tot de
Maanwijzers overbrengen, heeft men het getal takken zoo moeten
uitzoeken, dat het tot alle die einden voldoende was.

1 Roemer, van wiens verrigtingen, zoo als gezegd is, Eisinga niets wist, heeft de zelfde
getallen gebezigd. ↑
2 De getallen, door Huigens gebezigd, zijn nog naauwkeuriger; maar Huigens heeft tot
de beweging der Maan vijf raderen, een groot en vier kleine, gebruikt; doch naderhand een
eenvoudiger zamenstel van maar vier raderen uitgevonden. Mudge, een der beroemdste en
kundigste Engelsche horologiemakers dezer eeuw, heeft eene zeer vernuftige wijze
uitgevonden, om raderen in bepaalde omloopstijden, met de grootste naauwkeurigheid te
doen bewegen. Maggellan heeft deze beschreven en op het voorbeeld van de gemiddelde
beweging der Maan toegepast, in zijne beschrijving van het zeehorologie van Mudge,
welke te vinden is in het Journal de Physique de l’abbé Rozier, Juin 1778, tom. 11, p. 541.
Doch vermits er; om de gemiddelde beweging der Maan voort te brengen, 6 raderen, 4
rondsels en 2 schroeven zonder eind gebruikt worden, blijkt het, dat het planetarium, het
hemelsplein en de maanwijzers ongemeen zamengesteld zouden moeten zijn, indien men
voor al deze stukken te zamen, en ieder der planeten in het bijzonder, de gemelde wijze
gebruikte. ↑
3 Gedurige breuken zijn dusdanige, waarin de noemer altoos uit een geheel getal en

breuk bestaat, bij voorbeeld ↑

4 Du Hamel, Histor. Acad. 1680, p. 192. ↑
5 Hoewel Huigens, in het berekenen der evenredigheden van de omloopstijden der
planeten met dien van de Aarde, dezen altijd op 365 d. 5 u. 50 m. gesteld heeft, voleindt
echter de Aarde hare loopbaan op zijn planetarium in 365 dagen: want (p. 166, plaat 3) het
rad P, dat in 4 dagen omgaat, werkt met 4 tanden op bet rad O van 45 tanden; het rondsel Q
van het rad O werkt met 9 tanden op het rad L van 73 tanden. Wanneer L ééns rond gaat,
gaat de Aarde ééns rond: dus is de omloopstijd van P tot dien van L, zoo als 4 maal 9 lot 45
maal 73, of 4 tot 5 maal 73, of 4 tot 365. Maar P loopt ééns rond in 4 dagen: dus L, en bij
gevolg de Aarde, ééns in 365 dagen. Waarom Huigens dit liever dan 365 d. 5 u. 50 m.
verkozen heeft, is mij onbekend. Op de Leidsche sphaera is de omloopstijd 365 d. 6 u.
ongeveer. ↑
6 Ziehier tot voorbeeld, om het gezegde op te helderen, hoe men het, onder anderen,
zoude kunnen doen.
Aan het rad A, dat in 24 u. eens omgaat, voegt men een rondsel a van 13 tanden; dit werkt
op het rad B van 49 tanden, waarvan het rondsel b met 10 tanden op het rad C van 51
tanden werkt; dit heeft een rondsel c van 5 tanden, dat op het rad D van 95 tanden werkt;
dan zeg ik, dat de omloopstijden van A en D ongeveer zullen zijn als 1 tot 365.242187:
want die tijden zijn zoo als het product der rondselen tot dat der raderen; die producten zijn
als 13 maal 10 maal 5 tot 49 maal 51 maal 95, of als 13 maal 10 tot 49 maal 51 maal 19, of

als 130 lot 47481, of als 1 tot 365.238460, hetwelk gedeelten van de waarheid

verschilt, of ieder jaar gedeelten van eenen dag, dat is 5 m. 22 s., te klein zoude
zijn, en dus in 300 jaren iets meer dan een dag van het ware zoude verschillen. Deze
rekening strekke alleen tot een voorbeeld: want men kan zekerlijk nog nader bij de
waarheid komen. ↑
VIJFDE HOOFDSTUK.
 BESCHRIJVING VAN HET HEMELSPLEIN EN DE
ZONWIJZERS.

I. Van het Hemelsplein.

§ 57.

Gelijk een eigenlijk gezegd planetarium de bewegingen der planeten

vertoont, en zeer dienstig is, om zich een waar denkbeeld van dezelve te
vormen, zoo ook vertoont een hemelsplein de bewegingen der vaste sterren,
den schijnbaren loop der zon en het achtereenvolgend lengen en korten der
dagen, waarvan de jaargetijden afhangen. Het is dan een onafscheidelijk
stuk van de volmaakte vertooning van het hemelsgestel, en echter is het,
zoo veel ik weet, bij geen planetarium gevoegd, dan alleen, en dat nog zeer
onvolmaakt, bij het eerste planetarium van Roemer, zoo als wij het straks
nader zullen aantoonen.

Doch, om de fraaiheid van dit hemelsplein duidelijker voor te stellen, is het

volstrekt noodzakelijk, eenige algemeene bedenkingen, over de
verschijnselen des sterrenhemels, te laten voorafgaan.

§ 58.

Wanneer wij den sterrenhemel, bijna als een halve kloot, van de kimmen af
tot boven ons hoofd uitgestrekt, beschouwen, schijnen alle de sterren zich
van het oosten, door het zuiden, waar zij hare grootste hoogte boven de
kimmen verkrijgen, naar het westen te bewegen. Die beweging is enkel
schijnbaar, en toe te schrijven aan de omwenteling der Aarde om hare as.
Wij schrijven aan de sterren eene beweging toe, welke wij zelve hebben,
maar niet gevoelen; en het komt, ten aanzien der verschijnselen, op het
zelfde uit, of de sterrenhemel zich in vier-en-twintig uren eens omwentele,
en de Aarde stil sta, dan of de hemel onbewegelijk blijve en de Aarde zich
bewege.

§ 59.

Dit is dan het eerste verschijnsel, dat wij, alle nachten de sterren cirkels om
het aspunt der Aarde zien beschrijven, en, of altijd boven de kimmen
blijven, of, op eenen bepaalden tijd, in het oosten zien opkomen, en in het
westen ondergaan. De Zon zelve, de Maan en al de planeten leveren de
zelfde verschijnselen op, met dit eenig verschil, dat zij niet, zoo als de vaste
sterren, bestendig de zelfde plaats van den hemel behouden.

Indien de Aarde zich niet jaarlijks om de Zon bewoog, of, dat op het zelfde
uitkomt, de Zon zich niet om de Aarde scheen te bewegen, zoude het
gemelde eerste verschijnsel nimmer aan eenige verandering onderhevig
zijn: de Zon en de vaste sterren zouden alle dagen op den zelfden tijd
opkomen en ondergaan, en de zelfde plaatsen aan den hemel beslaan; wij
zouden altijd de zelfde sterren zien. Maar, vermits de Aarde zich om de Zon
beweegt, schijnt de Zon van standplaats te veranderen, en hieruit spruiten
nieuwe en gewigtige verschijnsels voort.

§ 60.

De tijd, die tusschen twee middagen verloopt, dat is, tusschen twee
achtereenvolgende verschijningen der Zon in den meridiaan of middaglijn,
wordt een dag genoemd, en in 24 gelijke deelen, of Zonne-uren, verdeeld.
Gedurende dien tijd gebeuren er twee dingen. Vooreerst heeft de Aarde zich
ééns om hare as gewenteld, of, dat op het zelfde uitkomt, de Zon heeft in
schijn 360 gr. doorgeloopen; ten tweeden is de Aarde zelve, of in schijn de
Zon, in hare jaarlijksche loopbaan voortgegaan: en vermits deze in 365
dagen en 6 u. ongeveer volbragt wordt, heeft de Zon, in die 24 uren, 59 m. 8
s. afgelegd. Dus schijnt de Zon in die 24 uren doorgeloopen te hebben 360
gr. (voortspruitende uit de omwenteling der Aarde om haren as), en dan nog
59 m. 8 s. (voortspruitende uit de jaarlijksche beweging der Aarde om de
Zon), dat is in het geheel 360 gr. 59 m. 8 s. Waaruit volgt, dat de 360 gr.
doorgeloopen geweest zijn in 23 u. 56 m. 4 s., en dat dus de Aarde zich om
hare as omwentelt, en al de vaste sterren tot hare zelfde standplaatsen
terugkeeren, in 23 gemiddelde Zonne-uren, 56 m. 4 s. en dus in 3 m. 56 s.
tijds minder, dan de Zon noodig heeft, om van den eenen middag tot den
anderen te komen.

Dit is dan het tweede verschijnsel, dat, daar er 24 gemiddelde Zonne-uren

verloopen tusschen twee achtereenvolgende verschijningen der Zon in den
meridiaan, er maar 23 dergelijke uren met 56 m. 4 s. verloopen, tot aan de
terugkomst der vaste sterren op de zelfde plaats als des daags te voren.

§ 61.

Het derde verschijnsel, dat onmiddellijk uit het tweede volgt, is, dat de
komst der vaste sterren tot den meridiaan, het tijdstip van haren op- en
ondergang, dagelijks 3 m. 56 s. vervroegt, en dat wij derhalve niet altijd de
zelfde sterren zien. Want wij zien alleen die sterren, welke door den glans
der Zon niet verdoofd worden, dat is, die, welke, ten opzigte der Zon, aan
den anderen kant des Aardbols zijn; doch zoo eene ster in December b.v. ten
6 u. des avonds opkomt, en ten 6 u. des morgens ondergaat, en dus den
geheelen nacht door zigtbaar is, zal zij na 183 dagen, dat is in Junij, 183
maal 3 m. 56 s., of 12 uren, vroeger opkomen en ondergaan, dat is, ten 6 u.
des morgens opkomen en ten 6 u. des avonds ondergaan, en bij gevolg, ter
oorzaak van de tegenwoordigheid der Zon boven de kimmen, geheel
onzigtbaar zijn.

§ 62.

Het vierde verschijnsel is het lengen en korten der dagen. Dit hangt van
twee oorzaken af: 1. van de verschillende declinatie der Zon (§ 31) op
verscheidene tijden des jaars; 2. van de verschillende ligging der plaatsen
op den aardkloot zelven.
Indien de Zon altijd in den aequator of evennachtslijn was, zouden de
dagen en nachten altijd gelijk zijn, zoo als inderdaad in het begin van de
lente en van den herfst plaats heeft. Maar de Zon beweegt zich in eene op
den aequator hellende baan, de ecliptica (§ 31); dus is de Zon in de lente en
zomer boven den aequator verheven, en in den herfst en winter onder dezen
gedaald; voor zoo verre hangt de zaak van de Zon af.

§ 63.

De breedte eener plaats op den Aardkloot is haar afstand van de

evennachtslijn; dus is de breedte van Franeker 53 gr. 15 m. en die der pool,
of van het aspunt, 90 gr., omdat de cirkelboog, die door het aspunt en
Franeker loodregt op de evennachtslijn getrokken wordt, van den aequator
af, maar 53 gr. 15 m. tot Franeker, en 90 gr. tot de pool toe, beslaat.

§ 64.

Het toppunt (zenith) is het punt, dat loodregt boven ons verheven, en dus 90
gr. van den gezigteinder af is; maar het toppunt van Franeker is 53. gr. 15
m. ten noorden van de evennachtslijn gelegen (§ 63); dus ligt onze
gezigteinder 36 gr. 45 m. ten zuiden van de evennachtslijn, en bij gevolg is
het noorderaspunt der Aarde aan den zuidkant 36 gr. 45 m. plus 90 gr. of
126 gr. 45 m. en aan den noordkant maar 53 gr. 15 m., boven den
gezigteinder verheven. De gezigteinder van Franeker (en zoo ook van alle
plaatsen, die tusschen de evennachtslijn en het aspunt zijn) ligt dan schuins
ten aanzien van de evennachtslijn; maar vermits al de sterren zich
evenwijdig aan de evennachtslijn bewegen, bewegen zij zich schuins ten
opzigte van den gezigteinder, dat is, zij beschrijven cirkels, die met den
gezigteinder schuinsche hoeken maken.

§ 65.

Hoe meer nu eene ster in hare standplaats boven de evennachtslijn verheven

is, hoe hooger zij boven den gezigteinder staat; hoe grooter boog zij dus
moet beschrijven, om van den gezigteinder weder tot den gezigteinder te
geraken; hoe langer zij bij gevolg daarboven blijft of langer zigtbaar is.
Maar de Zon is des zomers 23 gr. 28 m. boven, en des winters 23 gr. 28 m.
beneden de evennachtslijn; dus blijft de Zon hier des zomers langer boven
de kimmen dan des winters en de dagen zijn in den zomer langer dan in den
winter.

§ 66.

Hieruit blijkt ook, dat al de sterren, die meer dan 36 gr. 45 m. boven de
evennachtslijn verheven zijn, te Franeker den gezigteinder nimmer raken,
en dus nooit ondergaan; zoo als b.v. de groote en kleine Beer, Cassiopoea
enz., en dat de sterren, die meer dan 36 gr. 45 m. beneden de evennachtslijn
zijn, nooit boven onzen gezigteinder verschijnen, maar altijd onzigtbaar
blijven.

§ 67.

Ons toppunt is 53 gr. 15 m. boven de evennachtslijn verheven; des winters

is de Zon 23 gr. 28 m. beneden die lijn, dus 76 gr. 43 m. van het toppunt af;
maar des zomers is zij 23 gr. 28 m. boven de evennachtslijn, dus maar 29 gr.
47 m. van het toppunt verwijderd. De Zon nadert dan het toppunt
allengskens, van den 21 December tot den 21 Junij; en verwijdert zich dan
van daar, van den 21 Junij tot den 21 December. Dit is het vijfde
verschijnsel.

§ 68.

Ziedaar de vijf voornaamste verschijnselen, welke de beweging der vaste

sterren en der Zon ons opleveren. Ik zal ze hier beknoptelijk in een tafereel
voordragen.

I. De sterren beschrijven dagelijks bepaalde cirkels om den as des

Aardkloots, en komen, op bepaalde tijden, op bepaalde standplaatsen (§
59).

II. De tijd, die tusschen twee achtereenvolgende middagen, of komsten der

Zon in den meridiaan, verloopt, is 24 uren; maar de vaste sterren komen in
23 gemiddelde Zonne-uren 56 m. en 4 s. op de zelfde plaatsen (§ 60).

III. De tijd der verschijning van iedere ster op eene bepaalde plaats
vervroegt dagelijks 3 m. 56 s., en dus zien wij niet altijd de zelfde sterren
op alle tijden des jaars (§ 61).

IV. De dagen worden allengskens langer van het begin des winters tot het
begin des zomers, gedurende den tijd, dat de Zon de teekenen Capricornus
enz. tot Cancer doorloopt; maar zij korten van het begin des zomers tot het
begin des winters, of gedurende dat de Zon de teekenen Cancer enz. tot
Capricornus beschrijft (§ 65).

V. Gedurende den eerstgemelden tijd nadert de Zon ons toppunt

allengskens; gedurende den laatstgemelden verwijdert zij zich van hetzelve,
en komt nader aan den gezigteinder (§ 67).

Dit zijn de vijf verschijnsels, welke een bewegelijk hemelsplein op

derzelver behoorlijke tijden, moet aanwijzen; en hieraan voldoet het stuk,
hetwelk wij thans nader beschrijven zullen, ten volle.

§ 69.

Het hemelsplein is een cirkelvlak van ongeveer 28 duimen in middellijn. De

voornaamste sterren, die ooit te Franeker kunnen gezien worden (§ 66), zijn
er op geteekend. De evennachtslijn is in graden verdeeld. De ecliptica, die
hier, zoo als het op een dergelijk stuk behoort, uitmiddelpuntig aan de
evennachtslijn is, snijdt haar in de teekens Aries en Libra, en is in teekenen
verdeeld; doch zij maakt eene sleuf in het hemelsplein, zoodat hetzelve uit
twee stukken bestaat: het buitenste, dat van den rand tot aan de ecliptica
komt; het binnenste, dat aan de ecliptica begint, en het overige, tot aan het
middelpunt, behelst. Deze twee stukken zijn wederom aan elkander
gehecht, om maar één bord uit te maken; maar de sleuf is voor de beweging
der Zon, die op een stijltje, dat door de sleuf gaat, gehecht is, noodzakelijk.
Vervolgens is het aspunt der ecliptica ook op dit plein 23½ gr. uit het
middelpunt, naar Capricornus of de Steenbok, geplaatst; uit hetzelve gaat,
naar het begin van ieder teeken, eene kromme lijn; dus wordt het plein door
die lijnen, welke de lengte der Zon en der sterren te kennen geven, in twaalf
deelen gedeeld. De lijn, die door den Kreeft en den Steenbok gaat, is alleen
regt, en gaat, zoo als het behoort, door het middelpunt van het plein.
Eindelijk zijn de beide keerkringen (tropici) en de noorder-poolcirkel op het
plein geschilderd.

§ 70.

Het hemelsplein wordt door een cirkelvlak van 19 duimen omringd; dit vlak
verbeeldt den gezigteinder, zoodat men alleen die sterren ziet, welke op het
oogenblik, dat men het stuk beschouwt, boven de kimmen zijn.

De rand van die vlakte, of van den gezigteinder, is in 24 uren verdeeld;

doch er zijn er maar 17 geschilderd, omdat de Zon nimmer meer dan 17
uren boven de kimmen is. De uren van den middag tot middernacht zijn met
Romeinsche letters, van boven, of van het zuider gedeelte af, aan de
regterhand geteekend; die van middernacht tot den middag staan aan de
linkerhand, van het noorder gedeelte van den meridiaan, tot boven, of tot
den middag.

§ 71.

Het middelpunt van den gezigteinder verbeeldt ons toppunt; dit is derhalve
36 gr. 45 m. boven het middelpunt van het hemelsplein, of het aspunt der
Aarde, geplaatst, opdat dit aspunt aan den noordkant maar 53 gr. 15 m. en
aan den zuidkant wel 126 gr. 45 m. van den gezigteinder zoude af zijn, zoo
als de standplaats van Franeker zulks vereischt (§ 64).

§ 72.
Door het toppunt gaat, van 12 u. des middags tot 12 u. middernacht, eene
regte lijn, die den meridiaan verbeeldt; uit hetzelve gaan naar den
gezigteinder eenige kromme lijnen, die de acht hoofdstreken van het
kompas aanduiden, opdat men gemakkelijk zoude weten, in welk gedeelte
des hemels de Zon of de sterren, op verschillende tijden des daags of des
nachts, zijn. Eindelijk gaan er uit dat punt van den meridiaan, hetwelk met
het middelpunt van het hemelsplein, of het aspunt der Aarde, overeenkomt,
17 regte lijnen naar de uren, die op den gezigteinder geteekend zijn. Doch,
vermits de Zon nooit digter dan 66½ gr. aan het aspunt komt, gaan al die
lijnen niet verder dan tot den 60sten graad van het aspunt af, en rusten alle
op eenen cirkelboog. De uurlijnen geven te kennen, hoe laat het is, als de
Zon zich achter dezelve bevindt. Deze lijnen, het zij regte, het zij kromme,
worden alle door zeer dunne koperdraadjes verbeeld, die het plein niet
raken, om zijne bewegingen niet te belemmeren.

§ 73.

Het hemelsplein draait eens rond in 23 u. 56 m. 4 s.: dus ziet men al de

sterren in haren waren tijd bewegen, opkomen en ondergaan, of in den
meridiaan komen, zoo als de hierboven aangestipte verschijnselen het
vereischen.

Het bord, op hetwelk het stijltje, dat, door de sleuf van de ecliptica gaande,
de Zon draagt, vast is, beweegt zich in 24 u. Dus schijnt de Zon zich
dagelijks met den sterrenhemel te bewegen, haren dagboog af te leggen,
naar mate der standplaats, waarin zij zich bevindt; komt op den
behoorlijken tijd op, vervolgens in den meridiaan en gaat onder.

Ten tweeden gaan de sterren dagelijks 3 m. 56 s. rasser dan de Zon, en

vervroegen zoo veel; hetwelk het zelfde is alsof de Zon zich, in den
tegengestelden zin, van het westen naar het oosten, dagelijks gedurende 3
m. 56 s, bewoog; vermits zij zich, door die vervroeging der sterren,
dagelijks 59 m. 8 s. verder, volgens de orde der teekenen, op de ecliptica
bevindt, en dus dezelve in één jaar doorloopt.
Men ziet dan, hoe de schijnbare dagelijksche beweging der sterren en der
Zon, en bovendien de jaarlijksche beweging der Zon te gelijk, naauwkeurig
op dit hemelsplein vertoond worden.

§ 74.

De ecliptica is, zoo als wij gezegd hebben (§ 69), uitmiddelpuntig aan de
evennachtslijn op het plein geteekend, en het plein uitmiddelpuntig aan den
gezigteinder, of het toppunt, bewegelijk; dus bevinden de verschillende
teekens der ecliptica zich, in hunne dagelijksche omwentelingen, op
verschillende afstanden van het toppunt. Het teeken Capricornus is er het
verst van af, en dus het digtst aan den zuidelijken rand van den
gezigteinder; integendeel is Cancer het naast aan het toppunt, en het meest
van den gemelden rand verwijderd. Wanneer dan de Zon, in het einde van
Junij, in Julij enz. tot het einde van December, van Cancer naar
Capricornus gaat, verwijdert zij zich van het toppunt; doch nadert hetzelve,
als zij zich in het einde van December, in Januarij enz. tot het einde van
Junij, van Capricornus naar Cancer begeeft. Zij beschrijft dan in het eerste
geval kortere en in het tweede langere dagboogen. Het lengen en korten der
dagen en de jaargetijden worden dus ook, op hunnen behoorlijken tijd,
aangewezen (§ 67, 68).

§ 75.

Wanneer de Zon opkomt, of ondergaat, wijst zij op den oostelijken, of

westelijken, rand van den gezigteinder het uur van haren op- of ondergang;
vervolgens wijst zij, door de verschillende uurlijnen, het uur des dags.
Doch, om ook des nachts den tijd der verschijnselen te onderscheiden, is er
vlak over de Zon een wijzertje, dat, zoodra de Zon onder is, boven den
gezigteinder komt, en boven denzelven de plaats en de beweging aantoont,
welke de Zon onder den gezigteinder heeft, en bij gevolg ook het uur des
nachts op de uurlijnen aanwijst. Men weet derhalve altijd, hetzij des daags,
hetzij des nachts, hoe laat het is, en dus op welk uur iedere ster op- of
ondergaat, of in den meridiaan komt, of op eene bepaalde plaats is.
 § 76.

Uit het bijgebragte blijkt, hoe vernuftig hier alles vervaardigd is, om de
verschijnselen des sterrenhemels naauwkeurig aan te toonen. Ik kan echter
niet voorbij aan te merken, dat al de uren, welke hier aangewezen worden,
gemiddelde Zonne-uren zijn, omdat de Zon hier eene éénvormige
beweging, volgens hare middelbare snelheid, heeft. Doch de Zon beweegt
zich sneller, wanneer zij in haar naaste, dan wanneer zij in haar verste punt
is; in het eerstgemelde geval doorloopt zij wel 61 m. 11 s. op de ecliptica, in
het tweede maar 57 m. 11 s., in plaats van 59 m. 8 s., zoo als wij, volgens
de middelbare snelheid, ondersteld hebben (§ 60). Doch men telt in de
zamenleving altijd maar 24 u. tusschen den eenen middag en den anderen,
hetzij dat de Zon 61 m. 11 s., hetzij dat zij 57 m. 11 s. in dien tijd
doorloope; en men zegt altijd, dat het 12 u. is, wanneer de Zon in den
meridiaan komt. Dit noemt men den waren tijd. Wanneer de Zon 61 m. 11
s. doorloopt, verloopen er meer dan 24 gemiddelde Zonne-uren; in deze,
immers, legt de Zon maar 59 m. 8 s. af; en bij gevolg is het reeds meer dan
12 u. gemiddelde tijd, wanneer de Zon in den meridiaan komt, of wanneer
het 12 u. ware tijd is; dus verachtert de Zon ten opzigte van den
gemiddelden tijd. Maar, wanneer de Zon maar 57 m. 11 s. doorloopt,
verloopen er minder dan 24 gemiddelde Zonne-uren, en bij gevolg is het
nog geen 12 u. gemiddelde tijd, wanneer de Zon in den meridiaan komt;
dus vervroegt dan de Zon op den gemiddelden tijd. Waaruit blijkt, dat de
ware en de gemiddelde tijd meest altijd van elkander verschillen.

Bij deze eerste oorzaak van het verschil tusschen den waren en den
gemiddelden tijd, voegt zich eene tweede: de helling van de ecliptica op de
evennachtslijn: want de weg, dien de Zon aflegt, wordt op de ecliptica, en
de tijd op de evennachtslijn gerekend; dus moet de gemelde Zonneweg tot
de evennachtslijn overgebragt worden; maar uit oorzaak der helling van de
ecliptica, zal het zelfde getal graden van dezen cirkel dan eens een grooter
(zoo als in Capricornus en Cancer), dan eens (zoo als in Aries en Libra)
een kleiner getal graden op de evennachtslijn uitmaken, dus eenen
grooteren of kleineren boog op dezelve beslaan, en bij gevolg, zelfs met
uitsluiting van de reeds gemelde eerste oorzaak, den tijd van den eenen
middag tot den volgenden grooter of kleiner doen zijn, en een verschil
tusschen den waren en den gemiddelden tijd te weeg brengen.

Dit zijn de twee te zamen, doch somtijds tegenstrijdig werkende oorzaken

van het verschil, hetwelk meest altijd tusschen den waren en den
gemiddelden tijd plaats heeft, en van de gelijkheid, die viermaal in het jaar,
namelijk tegen den 23 December, 14 April, 15 Junij en 31 Augustus,
tusschen dezelve gevonden wordt.

§ 77.

De sterrekundigen zijn gewoon tafels te gebruiken, in welke het verschil

tusschen den waren en den gemiddelden tijd, hetwelk men vereffening des
tijds (aequatio temporis) noemt, voor iederen dag, in minuten en seconden,
berekend is, omdat alle de uurwerken, eenige kunststukken uitgezonderd,
niet dan den gemiddelden tijd kunnen aanwijzen1. Er moet dan ook, om den
waren tijd der verschijnselen door dit hemelsplein te kennen, eene
dergelijke tafel gebruikt worden, ten zij dat Eisinga te eeniger tijd
goedvond, middelen te beramen, om de Zon op zijn hemelsplein den waren
tijd te doen aanwijzen. En waarlijk, hij heeft reeds zoo vele zwarigheden,
welke mij veel aanmerkelijker voorkomen, overwonnen, dat ik niet twijfel,
of hij zal die, welke zich hier mogten opdoen, ook gemakkelijk te boven
komen, zoodra hij er maar op denken zal.

II. Vergelijking van dit Hemelsplein met eenige andere.

§ 78.

Wanneer men dit hemelsplein met eenige andere wil vergelijken, dient men
op de teekening daarvan niet te letten; deze, immers, behelst niets nieuws,
en dergelijke treft men veelvuldig aan.
Op een hemelsplein vertoont men op een vlak, wat wij inderdaad binnen
eenen halven kloot zien. Dit kan niet geschieden, zonder de gedaanten,
afstanden enz. der voorwerpen meer of min te vervormen; en deze
vervorming, welke men, in dit geval, projectio stereographica noemt,
geschiedt volgens wiskundige regelen, welke men bij vele schrijvers, en
naar het mij voorkomt, zeer bevattelijk bij Varenius, voorgesteld vindt2.
Maar ik kan tevens niet voorbij aan te merken, dat Eisinga, dit hemelsplein
zullende vervaardigen, zelfs van het bestaan dier regelen niets wist, en dat
hij zich echter, met behulp van eene globe en herhaalde passingen, zoo
heeft weten te redden, dat het hem gelukt is de waarheid voor te stellen.
Wanneer men de geschiedenis der wetenschappen nagaat, ziet men de
uitvinders dus trapswijze, en dikwerf onwis, voortgaan. Door de herhaalde
vragen, welke ik Eisinga hieromtrent gedaan heb, heb ik het vermaak
genoten van de geheele reeks der trapswijze ontwikkeling zijner gedachten
over dit stuk te leeren kennen; en ik heb meermalen de zelfde verrukking
ondervonden, als in het lezen van de geschiedenis der sterrekunde van
Bailly, in welke die vermaarde en kundige schrijver het tafereel van des
menschen verstand, in het uitvinden der sterrekunde, overheerlijk, en, zoo
als ik nu uit ondervinding zie, naar waarheid, ontvouwt.

§ 79.

Maar, wat dit hemelsplein boven alle andere, mij bekende, doet uitmunten,
is de dubbele beweging der Zon; vooreerst, in 24 u., met den sterrenhemel,
en dan nog, bovendien, in één jaar op de ecliptica, waaruit al de
bovengemelde verschijnselen ontstaan (§ 68). Een dergelijk stuk is, zoo
veel ik weet, nimmer bij een planetarium gevoegd. Roemer had wel zijn
eerste planetarium zoo ingerigt, dat de planeten zich op de eene oppervlakte
van de doos, waarin het raderwerk besloten was, bewogen, en er een
hemelsplein op de andere geteekend was; maar 1o was het hemelsplein
onbewegelijk; 2o had het niets met de beweging der planeten gemeen; 3o
konde de cirkel, die den gezigteinder verbeeldde, op de as van het plein
draaijen, en in den zelfden tijd draaide de Aarde op het planetarium ééns
om: zoodat een jaar op het planetarium een dag op het hemelsplein
verbeeldde, daar hier, integendeel, een dag een dag is; 4o om iets op het
hemelsplein van Roemer te kunnen zien, moest men eerst den uurcirkel,
welke, afzonderlijk bewogen konde worden, op den graad plaatsen, in
welken de Zon, op den dag, dien men verkiest, is, om vervolgens, door de
beweging des gezigteinders, de sterren, welke men op deze of gene uren
zien kan, gewaar te worden. Er wordt dan, inderdaad, door dit hemelsplein
niets meer, dan door alle andere, die bekend zijn, aangewezen, onder welke
dat van Bode, een vermaard sterrekundige te Berlijn, zekerlijk uitmunt3, dat
in geen opzigt voor het schoone planisphaerium van Cassini behoeft te
wijken, en, tot oplossing van al de vraagstukken, ruim zoo gemakkelijk kan
gebruikt worden4. Ons bewegelijk hemelsplein kan even gemakkelijk tot
die zelfde oplossing dienen, wanneer men het geheele werktuig met de
hand, zoo als boven gezegd is (§ 11), laat bewegen.

§ 80.

Dit hemelsplein overtreft dan al, en verre weg al, wat mij van dien aard
door boeken bekend is; en ik zoude durven zeggen, dat dit stuk, in zijne
eenvoudigheid, en de natuurlijke wijze, op welke alles vertoond wordt, een
geheel nieuw stuk is, indien ik mij zelven niet bewust ware, te weinig
gelezen te hebben, om over hetgene, dat volstrekt nieuw of niet nieuw is, in
het stuk van uitvindingen, behoorlijk te kunnen oordeelen; en indien ik
daarenboven niet wist, dat de loop der Zon ook wel eens, op het een of
ander kunststuk is verbeeld geworden5, en dat er op de astronomische
uurwerken van Straatsburg en Lyon iets dergelijks, als hier, plaats heeft. Ik
zal opgeven, wat er mij van bekend is.

Op het astronomisch uurwerk van Straatsburg is, volgens de beschrijving

van Du Mont, eene globe, waarop de Zon en Maan haren dagelijkschen
loop om den zodiak (of dierenriem) volbrengen; maar er wordt niet
bijgevoegd, of zij tevens haren jaarlijkschen en maandelijkschen loop
afleggen. Verder is er een groot tafereel, waar zich een sterrewijzer
vertoont, die den loop des hemels aanwijst. Uit de teekening blijkt, dat het
een hemelsplein is, waarop een horizont afgebeeld is; doch ik kan, noch uit
de teekening, noch uit de beschrijving opmaken, of de Zon er zich in 24 u.
met den hemel, en bovendien in een jaar afzonderlijk op de ecliptica
beweegt.

§ 81.

Het astronomisch uurwerk van de stad Lyon is in dit opzigt vollediger. Zie
hier, wat Du Mont er van zegt, voor zoo verre het ons betreft6:

„Het eerste, dat men beschouwt, is een groot hemelsplein, op hetwelk de

bewegingen des hemels zoo wel verbeeld zijn, dat men er den loop der
sterren, en, in het algemeen, den staat des hemels, op ieder uur des daags,
duidelijk en naauwkeurig kennen kan. De Zon verschijnt er op den
dierenriem, in den graad des teekens, waar zij zijn moet, en toont, alle
dagen, haren op- en ondergang, de lengte der dagen en der nachten, en zelfs
van het schemerlicht, met eene verwonderlijke naauwkeurigheid aan. De
Maan, die er nooit verlicht schijnt, dan aan den kant, welke naar de Zon
gekeerd is, wijst daardoor, even als door den wijzer, haren ouderdom,
ongevoeligen aanwas en afgang, en eindelijk hare volheid aan.

„Een groote wijzer (alidade), welke over het geheele plein ligt, verbeeldt de
beweging des hemels (le premier mobile), geeft de beweging der Zon op de
ecliptica te kennen7, en met hare uitersten de 24 uren des dags aan
wijzende, toont zij tevens de maand, den loopenden dag en den graad des
teekens, welken de Zon op dien dag doorloopt, aan. Maar het
verwonderlijkste is, dat, terwijl die wijzer zijne beweging van het oosten
naar het westen in 24 uren volbrengt, het geheele zamenstel en al deszelfs
deelen hunne bijzondere bewegingen behouden, en dat al de bijzondere
omwentelingen, ieder op haren tijd, zonder wanorde of verwarring, volbragt
worden.

„Het grootste gedeelte der vaste sterren zijn op hare ware standplaatsen
gesteld, zoodat men ieder uur kan zien, welke boven of beneden den
horizont zijn.”

Hoe uitvoerig dit alles ook zij, het blijkt, dat daar niets, uitgezonderd de tijd
van het schemerlicht, vertoond wordt, dan hetgeen op ons kunststuk, hetzij
op het hemelsplein zelf, hetzij op het planetarium, hetzij op de
Maanwijzers, van welke wij straks spreken zullen, even goed, en, zoo veel
men uit de teekening en beschrijving van Du Mont oordeelen kan,
duidelijker, naauwkeuriger en natuurlijker aangewezen wordt.

§ 82.

Dit werkje was niet alleen geheel opgesteld, maar zelfs tot aan deze
bladzijde toe gedrukt, wanneer ik, den eersten dezer maand Junij, het
kunststuk met eenige liefhebbers uit Leeuwarden en Harlingen
beschouwende, door een derzelver onderrigt werd, dat de kundige
horologiemaker Tjeerd Radsma, te Harlingen, eenige uurwerken
vervaardigd had, op welke de dagelijksche en jaarlijksche bewegingen der
Zon vertoond worden. Er werd mij tevens gelegenheid gegeven, om twee
dezer stukken te zien, hetwelk ik niet in gebreke gebleven ben zoo spoedig
mogelijk te doen. Deze stukken komen zeer na met ons hemelsplein
overeen. Boven de gewone uurplaat is er een ring, die, even als de horizont
van ons hemelsplein (§ 70), in uren verdeeld is. In denzelven beweegt zich
een hemelsplein, op hetwelk de sterren en de ecliptica, naar behooren,
geteekend zijn. Op den rand van hetzelve zijn de namen der maanden en der
teekenen, zoo als ook de graden en dagen, gesneden. Een Zonnetje, dat op
een stijltje gehecht is, draait alle 24 u. ééns rond; maar, vermits het met het
stijltje rijzen en dalen kan, derwijze, dat het altijd op de ecliptica blijft.
Vermits nu het plein eene beweging heeft, waardoor het alle 24 u. ééns
ronddraait, en bovendien eene andere, door welke het nog dagelijks
ongeveer een graad doorloopt, blijkt het, dat het Zonnetje dagelijks met den
sterrenhemel op- en ondergaat, en, bovendien, de ecliptica in een jaar
beschrijft. Het midden van het hemelsplein wordt door een vlak, van eene
bepaalde grootte en gedaante, tot op eenen zekeren afstand van het
middelpunt bedekt. Dit vlak verbeeldt den gezigteinder. Het Zonnetje is er,
op den middag, des Zomers meer van verwijderd, dan des winters; raakt
hetzelve dagelijks, zoo des morgens als des avonds, in eene, naar de
verschillende jaargetijden, meer of min van den middag verwijderde, plaats;
en komt dus op, en gaat onder, op den behoorlijken tijd. In dit vlak is een
gat, waardoor men de lichtgestalten der Maan gewaar wordt.
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade

Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.

Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and

personal growth!

ebooknice.com