Luận Văn Xây Dựng Tiến Trình Dạy Học Một Số Kiến Thức Chương Dao Động Cơ Vật Lí 12 Theo Hướng Phân Hóa Hoạt Động Học Tập Nhằm Phát Huy Tính Tích Cực Sáng Tạo Của Học Sinh
Luận Văn Xây Dựng Tiến Trình Dạy Học Một Số Kiến Thức Chương Dao Động Cơ Vật Lí 12 Theo Hướng Phân Hóa Hoạt Động Học Tập Nhằm Phát Huy Tính Tích Cực Sáng Tạo Của Học Sinh
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa có ai công bố trong một công
trình nào khác.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2015
Người viết đề tài
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới PGS.TS Vũ Thị Kim Liên đã tận tình hướng
dẫn và chỉ bảo tôi trong suốt thời gian học tập và quá trình làm luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới các thầy cô phản biện đã đọc và góp ý cho bản
luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên,
Khoa Vật lí và Phòng Đào tạo (Sau đại học) của trường đã tạo mọi điều kiện cho tôi
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới các thầy giáo, cô giáo thuộc tổ bộ môn Phương
pháp giảng dạy khoa Vật lí Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu làm luận văn.
Tôi chân thành cảm ơn các thầy cô giáo giảng dạy bộ môn Vật lí của các
trường THPT Chuyên, THPT Ngô Quyền, THPT Sông Công của tỉnh Thái Nguyên
đã tạo điều kiện cho tôi thực nghiệm sư phạm và thành luận văn này.
Luận văn này được hoàn thành tại Trường Đại học Sư Phạm - Đại học Thái Nguyên.
MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................. i
Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii
Mục lục ........................................................................................................................ iii
Các danh mục kí hiệu, các chữ viết tắt ......................................................................... iv
Danh mục các bảng ........................................................................................................ v
Danh mục biểu đồ, đồ thị, hình và sơ đồ ...................................................................... vi
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3
5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3
8. Những đóng góp của luận văn .................................................................................. 4
9. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 4
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY HỌC PH Ở
TRƯỜNG PHỔ THÔNG THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC,
SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH ................................................................................... 5
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ........................................................................... 5
1.2. Dạy học tích cực .................................................................................................... 6
1.2.1. Thế nào là tính tích cực? ..................................................................................... 6
1.2.2. Thế nào là tính tích cực học tập của học sinh ..................................................... 8
1.2.3. Các biện pháp của kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động học tập của học sinh....... 9
1.3. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực ........................................... 10
1.3.1. Quan niệm về phương pháp dạy học theo hướng tích cực ............................... 10
1.3.2. Những đặc trưng của phương pháp dạy học theo hướng tích cực .................... 10
1.3.3. Kĩ thuật dạy học tích cực cho một bài lí thuyết mới......................................... 11
1.4. Khái niệm về tính sáng tạo ................................................................................. 20
Bảng 3.1. Số liệu học sinh các nhóm thực nghiệm và đối chứng ............................... 77
Bảng 3.2: Kết quả định tính thực nghiệm sư phạm .................................................... 79
Bảng 3.3. Kết quả kiểm tra ......................................................................................... 79
Bảng 3.4. Xếp loại học tập .......................................................................................... 80
Bảng 3.5. Phân phối tần suất ...................................................................................... 80
Bảng 3.6. Phân phối tần suất luỹ tích ......................................................................... 81
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, đổi mới Giáo dục đang được cả xã hội quan tâm.
Trong công cuộc đổi mới Giáo dục, đổi mới PPDH là một trong những nhiệm vụ
trọng tâm. Định hướng quan trọng trong đổi mới PPDH là nhằm phát huy TTC, tự lực
và ST, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. Nói
cách khác, đổi mới PPDH không nằm ngoài mục đích giúp HS đạt hiệu quả cao trong
lĩnh hội tri thức, kĩ năng. Trong những năm gần đây, các trường THPT đã có những
cố gắng trong việc đổi mới PPDH và đã đạt được một số tiến bộ trong việc phát huy
TTC của HS. Hầu hết các GV giờ đây đều nhận thức được rằng, có nhiều PPDH khác
nhau, nhưng không có PPDH nào được coi là duy nhất, và việc vận dụng kết hợp các
PPDH tích cực đang được quan tâm nghiên cứu và ứng dụng trong thực tiễn giảng
dạy. Tuy nhiên, có thể thấy, dù dạy theo cách nào đi nữa thì hoạt động DH chỉ đạt
hiệu quả khi nó phù hợp với mọi đối tượng HS trong một lớp học. Từ đó mà triết lý
“DH PH” và “DH PH đối tượng” được hình thành.
Do là một triết lí, một quan điểm DH, DH PH xuyên suốt và chi phối mọi
PPDH. Đặc thù của DHPH là dạy vừa sức với đối tượng. Cụ thể: HS ở mức độ khá,
giỏi thì dạy sao cho các em hứng thú, đam mê với việc học; Đối với HS trung bình thì
tạo động lực để các em vươn lên; Với HS yếu, kém thì phải bù đắp được chỗ hổng về
kiến thức để lĩnh hội được kiến thức cơ bản.
Mặc dù hiểu được đặc thù của DHPH như đã nói trên nhưng trong thực tế hiện
nay, mức độ thành công về DHPH không cao. Đặc biệt trong các môn khoa học đòi
hỏi nhiều tư duy lôgic và trừu tượng như môn Vật lí.
Vật lí được xem là ngành khoa học cơ bản bởi vì các định luật Vật lí chi phối
hầu hết các ngành khoa học tự nhiên khác và là cơ sở của nhiều ngành kĩ thuật và
công nghệ quan trọng. Những kiến thức của Vật lí có giá trị to lớn trong đời sống và
sản xuất, đặc biệt trong công cuộc CNH - HĐH đất nước. Những kiến thức, kĩ năng
và PP làm việc trong quá trình học môn Vật lí giúp HS phát triển năng lực tư duy như
phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hóa...Rèn luyện những phẩm chất tốt
đẹp của người lao động mới như tính cẩn thận, chính xác, kỉ luật, phê phán và
1
Split by PDF Splitter
ST...Qua đó góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho HS. Tuy nhiên để học
tốt môn Vật lí, HS vừa cần có tư duy trực quan, vừa phải có tư duy lôgic và nắm chắc
công cụ toán học, không phải HS nào cũng có đủ các phẩm chất này, do đó DHPH
trong Vật lí là cần thiết để nâng cao chất lượng học tập của HS. Trong công cuộc cải
cách giáo dục, phát huy tính TTC là một trong các hướng cải cách nhằm đào tạo
những con người lao động sáng tạo, làm chủ đất nước. Nhưng cho đến nay sự chuyển
biến về PPDH ở trường phổ thông vẫn phổ biến là cách dạy thông báo các kiến thức
định sẵn, cách học thụ động, sách vở. Mặc dù ngày càng xuất hiện nhiều những tiết
dạy tốt của các GV giỏi theo hướng tổ chức cho HS hoạt động, tự chiếm lĩnh tri thức
mới nhưng tình trạng chung hàng ngày vẫn là “thầy đọc - trò chép” hoặc giảng giải
xen kẽ vấn đáp tái hiện, giải thích minh họa bằng tranh [27].
Đáp ứng yêu cầu CNH - HĐH chúng ta cần đào tạo nguồn nhân lực cho đất
nước, những con người tự chủ, năng động, sáng tạo phù hợp với thời kì đổi mới thì
nhất thiết phải đổi mới giáo dục cụ thể là đổi mới PPDH. Phải lựa chọn PPDH sao
cho đạt được mục tiêu “Dạy người khác muốn học; dạy người khác biết học; Dạy
người khác kiên trì học tập và dạy người khác học tập có kết quả” [27]. Thực hiện
yêu cầu trên, ngành giáo dục nước ta đã và đang tiến hành đổi mới PPDH theo hướng
tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS trong quá trình học tập.
Một trong những quan niệm về PPDH nhằm phát huy tính tích cực học tập của
HS đó là “PPDH là cách thức hoạt động của GV trong việc tổ chức, chỉ đạo các hoạt
động học tập nhằm giúp HS chủ động đạt được mục tiêu DH” Thực chất của PPDH
này là GV chỉ là người tổ chức chỉ đạo còn HS tự chiếm lĩnh tri thức, hình thành kĩ
năng, kĩ xảo [27].
Đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu về DH phát huy TTC, ST của HS [1,
2, 5, 8, 16, 17, 23], về DHPH [19, 22, 23], về dao động cơ [5, 6, 8, 10, 26]. Tuy nhiên
nghiên cứu thiết kế tiến trình DH một số kiến thức Vật lí cụ thể theo hướng PH nhằm
phát huy TTC, ST của HS thì còn rất ít các công trình đề cập đến, do đó tôi lựa chọn
đề tài: “Xây dựng tiến trình dạy học một số kiến thức chương dao động cơ (Vật lí
12) theo hướng phân hóa hoạt động học tập, nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo
của học sinh” với mong muốn làm thế nào để tổ chức quá trình DH sao cho phát huy
2
Split by PDF Splitter
được hết khả năng lĩnh hội tri thức của người học, mang đến niềm vui và hứng khởi
cho HS trong việc tiếp thu kiến thức mới, nâng cao chất lượng dạy và học.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu xây dựng tiến trình DH chương DĐ cơ (Vật lí 12) theo hướng PH
hoạt động học của HS nhằm phát huy TTC, sáng tạo của HS.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc đổi mới PPDH trong DH Vật lí.
- Nghiên cứu những yêu cầu chung đối với việc DH PH, đề xuất những biện
pháp nhằm góp phần phát huy TTC, sáng tạo cho HS trong quá trình học tập.
- Tổ chức hoạt động DH một số bài thuộc phần “Dao động cơ” theo hướng
PH hoạt động học tập, phát huy TTC, sáng tạo của HS.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm và rút ra kết luận.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng tiến trình DH chương “Dao động cơ” theo hướng PH, phù hợp với
LL DH hiện đại thì sẽ phát huy được TTC, ST của HS THPT.
5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
5.1. Khách thể nghiên cứu
- Nhiệm vụ, mục đích DH và phương pháp DH Vật lí ở trường phổ thông.
- Tổ chức DH Vật lí ở trường phổ thông.
- Phương pháp và kĩ thuật thực nghiệm Vật lí ở trường phổ thông.
- HS lớp 12 khi học tập phần “Dao động cơ”.
5.2. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu cách thức tổ chức DH phần “Dao động cơ” (Vật lí 12 - Ban cơ
bản) theo hướng PH hoạt động học tập, phát huy TTC, ST của HS.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Phân loại kiến thức phần “Dao động cơ” (Vật lí 12).
- Tổ chức hoạt động DH phần DĐ cơ theo hướng PH hoạt động học tập, phát
huy TTC, ST của HS.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Nghiên cứu mục tiêu đổi mới trong DH nói chung và trong DH Vật lí nói riêng.
3
Split by PDF Splitter
4
Split by PDF Splitter
- Số trang: 105
Cách 1: Thanh toán qua tài khoản ngân hàng quét mã QR thanh toán:
Lưu ý:
• Sau khi hoàn thành chuyển khoản thanh toán qua ngân hàng hoặc momo, quý
khách vui lòng inbox zalo 0974577291, mã qr zalo liên hệ
• hoặc fanpage: https://www.facebook.com/tailieuso369
• với nội dụng chuyển khoản bên trên, trong vòng 5-10 phút
• chúng tôi sẽ gửi tài liệu qua zalo hoặc facebook hoặc email của quý khách.
• Sau khi tải tài liệu, Quý khách có thể chuyển đổi file tài liệu từ PDF sang WORD
miễn phí tại đây
• Nếu cần hỗ trợ liên hệ số zalo: 0974577291 hoặc email: [email protected]
(*) Quý khách lưu ý khi chuyển khoản ghi nội dung chuyển khoản kèm MÃ TÀI LIỆU
theo hướng dẫn