Luận Văn Sử Dụng Các Kĩ Thuật Dạy Học Tích Cực Trong Dạy Học Một Số Nội Dung Kiến Thức Chương Mắt Các Dụng Cụ Quang Vật Lí 11
Luận Văn Sử Dụng Các Kĩ Thuật Dạy Học Tích Cực Trong Dạy Học Một Số Nội Dung Kiến Thức Chương Mắt Các Dụng Cụ Quang Vật Lí 11
ĐOÀN LỆ CHUNG
ĐOÀN LỆ CHUNG
Luận văn: "Sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học nội
dung kiến thức chương “Mắt. Các dụng cụ quang” - Vật lý 11 " được thực
hiện từ tháng 8 năm 2014 đến tháng 8 năm 2015.
Tôi xin cam đoan:
Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các
thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn
đúng quy định.
Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và
chưa được sử dụng để bảo vệ trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào.
Đoàn Lệ Chung
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng sau đại học, Khoa Vật
lí - Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên.
Tôi chân thành cảm ơn các thầy cô trong Tổ bộ môn Phương pháp đã
giảng dạy Vật lí đã luôn động viên, quan tâm và tạo điều kiện cho em trong quá
trình học tập và thực hiện luận văn.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới cô giáo
PGS.TS Đỗ Hương Trà đã tận tình hướng dẫn, động viên, giúp đỡ tôi trong
suốt thời gian ngiên cứu. Mặc dù bận nhiều công việc, nhưng cô vẫn nhiệt tâm,
khích lệ chỉ dạy em để em có đủ tự tin, say mê hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng, xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, bạn bè, đồng ngiệp và các
học viên cao học cùng lớp đã động viên, giúp đỡ tôi trong thời gian ngiên cứu.
Đoàn Lệ Chung
MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục các từ viết tắt trong luận văn ............................................................. iv
Danh mục các bảng.............................................................................................. v
Danh mục các hình và đồ thị .............................................................................. vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Giả thiết khoa học ............................................................................................ 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ...................................................................... 3
6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
7. Dự kiến đóng góp của luận văn ....................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG
KỸ THUẬT DẠY HỌC TÍ CH CỰC TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ ............... 5
1.1. Kĩ thuật dạy học tích cực .............................................................................. 5
1.1.1. Phân nhóm kĩ thuật dạy học tích cực......................................................... 5
1.1.2. Một số kĩ thuật dạy học tích cực................................................................ 6
1.2. Tính tích cực, tự lực, sáng tạo của học sinh trong học tập ......................... 16
1.2.1. Tính tích cực nhận thức ........................................................................... 16
1.2.2. Tính tự lực nhận thức .............................................................................. 18
1.2.3. Năng lực nhận thức sáng tạo của học sinh trong học tập ........................ 20
1.2.4. Kĩ thuật dạy học tích cực với việc phát huy tính tích cực, tự chủ và
sáng tạo của học sinh ......................................................................................... 22
1.3. Thực tiễn vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học vật lí ở
trường phổ thông ............................................................................................... 24
Kết luận chương 1.............................................................................................. 26
Chương 2: THIẾT KẾ TIẾN TRÌ NH DẠY HỌC MỘT SỐ NỘI DUNG
KIẾN THỨC CHƯƠNG “MẮT. CÁC DỤNG CỤ QUANG” .................... 28
2.1. Phân tích nội dung chương “Mắ t. Các du ̣ng cu ̣ quang”. ............................ 28
2.1.1. Chuẩn kiến thức, kĩ năng ......................................................................... 28
2.1.2. Sơ đồ tiến trình khoa học xây dựng kiến thức ......................................... 29
2.2. Thiế t kế tiến trình hoạt động dạy học mô ̣t số nô ̣i dung kiế n thức
chương “Mắ t. Các du ̣ng cu ̣ quang” ................................................................... 31
Kết luận chương 2.............................................................................................. 56
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ...................................................... 57
3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ...................................... 57
3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 57
3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm ............................................................................ 57
3.2. Đối tượng và nội dung của thực nghiệm sư phạm ..................................... 57
3.2.1. Đối tượng thực nghiệm ............................................................................ 57
3.2.2. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 57
3.3. Tiến trình thực nghiệm sư phạm................................................................. 58
3.3.1. Chuẩn bị thực nghiệm sư phạm ............................................................... 58
3.3.2. Lập kế hoạch thực nghiệm sư phạm ........................................................ 59
3.3.3. Tiến hành thực nghiệm sư phạm theo kế hoạch ...................................... 59
3.3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm .................................................. 60
Kết luận chương 3.............................................................................................. 74
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 76
1. Kết luận .......................................................................................................... 76
2. Kiến nghị ....................................................................................................... 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 78
PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang sống trong Thế kỉ 21 - Thế kỉ của sự bùng nổ về công
nghệ thông tin và khoa học kĩ thuật. Những thành tựu của nó gần như được áp
dụng ngay lập tức vào tất cả các lĩnh vực, là động lực thúc đẩy sự phát triển
mạnh mẽ về mọi mặt của đời sống, xã hội. Để đáp ứng yêu cầu phát triển ngày
càng cao của xã hội, đòi hỏi con người không ngừng học hỏi nâng cao tri thức
và kĩ năng của mình. Sứ mệnh đó đã đặt lên vai ngành giáo dục một trọng trách
lớn lao: đào tạo con người đáp ứng yêu cầu xã hội ngày càng phát triển.
Trong xu thế đó, mục đích giáo dục ở nước ta và trên thế giới không chỉ
dừng lại ở việc truyền thụ cho học sinh những tri thức và kĩ năng loài người đã
tích luỹ được trước đây mà còn đặc biệt quan tâm tới việc bồi dưỡng cho họ
năng lực sáng tạo ra những tri thức mới, phương pháp mới và cách giải quyết
vẫn đề mới. Do đó, yêu cầu đặt ra là chúng ta phải thay đổi phương pháp dạy
học để sao cho trong một thời gian ngắn nhất người học có thể tiếp nhận được
những thông tin cơ bản nhất, thiết thực nhất đáp ứng được nhu cầu của xã hội
và thời đại.
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được khẳng định trong
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần X, Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII
và được pháp chế hoá trong Luật Giáo dục năm 2005.
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X cũng nêu rõ : “Đổi mới tư
duy giáo dục một cách nhất quán, từ mục tiêu, chương trình, nội dung, phương
pháp đến cơ cấu và hệ thống tổ chức, cơ chế quản lý để tạo được chuyển biến
cơ bản và toàn diện của nền giáo dục nước nhà, khắc phục cách đổi mới chắp
vá, thiếu tầm nhìn tổng thể, thiếu kế hoạch đồng bộ”[13]. Nghị quyết Trung
ương 8 khoá XI tiếp tục khẳng định: “Đổi mới phương pháp giáo dục, khắc
phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học.
Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá
trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học
sinh, nhất là sinh viên Cao đẳng, Đại học” [12].
Trong những năm gần đây, phong trào đổi mới phương pháp dạy học đã
được đẩy mạnh ở tất cả các cấp học nói chung, ở bậc phổ thông nói riêng.
Trong thực tiễn dạy học Vật lí ở nhà trường phổ thông hiện nay đã áp dụng
nhiều phương pháp dạy học tích cực khác nhau như: dạy học theo góc, dạy học
dự án, dạy học trên cơ sở vấn đề….
Ngoài việc áp dụng các phương pháp, phương tiện dạy học thích hợp thì
người giáo viên phải biết vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo các kĩ thuật dạy
học tích cực. Kỹ thuật dạy học tích cực là những cách thức tổ chức hành động
của giáo viên và học sinh trong các tình huống nhỏ nhằm thực hiện và điều
khiển quá trình dạy học. Bên cạnh các kĩ thuật dạy học thường dùng có thể kể
đến một số kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học như:
Kỹ thuật động não, kỹ thuật lấy thông tin phản hồi, kỹ thuật bể cá, kỹ thuật tia
chớp, kĩ thuật XYZ, sơ đồ tư duy... Vận dụng các kỹ thuật dạy học tích cực sẽ
kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực, tăng cường hiệu quả học tập, tăng
cường trách nhiệm cá nhân, sự hợp tác, giao tiếp, chia sẻ kinh nghiệm của học
sinh trong hoạt động học tập.
Đã có một số nghiên cứu về kĩ thuật dạy học như: Vận dụng kỹ thuật dạy
học tích cực trong dạy học một số kiến thức chương “ Chất rắn.Chất lỏng.Sự
chuyển thể - Vật lý 10 cơ bản” (Phạm Thị Duyên 2013, ĐHSP Hà nội). Sử
dụng sơ đồ tư duy trong dạy học chương mắt và các dụng cụ quang - Vật lý 11
nâng cao, nhằm nâng cao kiến thức học tập, tính tự chủ, sáng tạo của học sinh
(Liễu Văn Toàn, 2011, ĐH Quốc Gia). Tuy nhiên, các nghiên cứu về sử dụng
các kĩ thuật dạy học tích cực còn rải rác chưa cụ thể trong một số nghiên cứu.
Từ những lí do nêu trên,với mong muốn góp phần đổi mới và nâng cao
chất lượng dạy học ở trường phổ thông, chúng tôi chon đề tài này: “ Sử dụng
các kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học một số nội dung kiến thức chương
“Mắt. Các dụng cụ quang” - Vật lí 11 .
- Nghiên cứu lý thuyết: Các luận văn, luận án, chương trình sách giáo
khoa vật lý, sách, báo, các tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài, làm căn
cứ cho việc lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động học phù hợp.
- Điều tra thực trạng dạy học.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp thống kê toán học.
7. Dự kiến đóng góp của luận văn
- Sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học nội dung kiến
thức chương “Mắt. Các dụng cụ quang” - Vật lí 11, nhằm phát huy tính tích cực
và nâng cao kiến thức của học sinh THPT.
- Có thể làm tài liệu tham khảo cho giáo viên Vật lí và sinh viên các
trường sư phạm.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc vận dụng kỹ thuật dạy học
tích cực, trong dạy học vật lí.
Chương 2: Thiết kế tiến trình dạy học một số nội dung kiến thức
Chương8 “Mắt. Các dụng cụ quang” - Vật lí 11
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm.
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦ A VIỆC VẬN DỤNG KỸ THUẬT
DẠY HỌC TÍ CH CỰC TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ
- Số trang: 98
Cách 1: Thanh toán qua tài khoản ngân hàng quét mã QR thanh toán:
Cách 3: Truy cập vào Website tailieu369 bên dưới để mua tài liệu:
Lưu ý:
Sau khi hoàn thành chuyển khoản thanh toán qua ngân hàng hoặc momo, vui
lòng inbox zalo/telegram 0974577291, mã qr zalo/tele liên hệ :
hoặc fanpage: https://www.facebook.com/tailieuso369
với nội dụng chuyển khoản bên trên, trong vòng 5-10 phút
chúng tôi sẽ gửi tài liệu qua zalo hoặc facebook hoặc email của quý khách.
Sau khi tải tài liệu, Quý khách có thể chuyển đổi file tài liệu từ PDF sang WORD
miễn phí tại đây
Nếu cần hỗ trợ vui lòng liên hệ số zalo/telegram: 0974577291 hoặc email:
[email protected]
(*) Quý khách lưu ý khi chuyển khoản ghi nội dung chuyển khoản kèm MÃ TÀI LIỆU
theo hướng dẫn