Split by PDF Splitter

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

BÙI THỊ VIỆT HÀ

THIẾT KẾ BÀI TẬP CHỦ ĐỀ MỘT SỐ YẾU TỐ THỐNG KÊ

THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT
VẤN ĐỀ TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2022

Split by PDF Splitter

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

BÙI THỊ VIỆT HÀ

THIẾT KẾ BÀI TẬP CHỦ ĐỀ MỘT SỐ YẾU TỐ THỐNG KÊ

THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT
VẤN ĐỀ TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TỈNH LÀO CAI

Ngành: Giáo dục học (Giáo dục Tiểu học)

Mã số: 8 14 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Đỗ Tiến Đạt

THÁI NGUYÊN - 2022

Split by PDF Splitter

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam kết rằng nội dung của bản luận văn này chƣa đƣợc nộp cho
bất kì một chƣơng trình cấp bằng cao học nào cũng nhƣ bất kì một chƣơng
trình đào tạo cấp bằng nào khác.
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất kì công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2022

Tác giả luận văn
Bùi Thị Việt Hà

i
Split by PDF Splitter

LỜI CẢM ƠN

Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới thầy giáo hƣớng dẫn
là PGS.TS. Đỗ Tiến Đạt - ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, động viên, tạo điều
kiện tốt nhất cho em trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo, cán bộ khoa Giáo dục Tiểu
học, đặc biệt là các thầy cô đã nhiệt tình giảng dạy khoá K28 ngành Giáo dục
học (Giáo dục Tiểu học), các cán bộ phòng Đào tạo, trƣờng Đại học Sƣ phạm
Thái Nguyên đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho em trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, anh chị em, bạn bè, đồng nghiệp của tôi
- những ngƣời đã đồng cảm và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu
và hoàn chỉnh luận văn. Các bạn học viên lớp cao học K28 đã luôn chia sẻ kiến
thức, kinh nghiệm và cảm xúc trong những ngày tháng học tập.

Tác giả
Bùi Thị Việt Hà

ii
Split by PDF Splitter

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
7. Đóng góp của luận văn .................................................................................... 3
8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 4
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................ 5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 5
1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 5
1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 5
1.2. Năng lực........................................................................................................ 6
1.2.1. Khái niệm................................................................................................... 6
1.2.2. Một số đặc điểm của NL ........................................................................... 7
1.2.3. Mô hình cấu trúc của NL ........................................................................... 8
1.3. Năng lực giải quyết vấn đề ......................................................................... 10
1.3.1. Khái niệm................................................................................................. 10
1.3.2. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề ....................................................... 12
1.3.3. Ý nghĩa việc hình thành năng lực giải quyết vấn đề cho ngƣời học ....... 14
1.4. Năng lực giải quyết vấn đề toán học .......................................................... 14
1.5. Một số yếu tố thống kê trong Chƣơng trình môn Toán 2018 cấp tiểu học ...... 16

iii
Split by PDF Splitter

1.5.1. Mục tiêu môn Toán cấp tiểu học ............................................................. 16

1.5.2. Nội dung và yêu cầu cần đạt về một số yếu tố thống kê ở tiểu học ........ 17
1.3.3. Đặc điểm cấu trúc nội dung Một số yếu tố thống kê............................... 19
1.6. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi HS tiểu học ......................................................... 20
1.6.1. Đặc điểm về sự phát triển thể chất .......................................................... 20
1.6.2. Đặc điểm nhận thức của HS tiểu học ...................................................... 21
1.7. Thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học Một số
yếu tố thống kê ở tiểu học ......................................................................... 24
1.7.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 24
1.7.2. Đối tƣợng khảo sát................................................................................... 24
1.7.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 24
1.7.4. Phƣơng pháp khảo sát, điều tra ............................................................... 25
1.7.5. Kết quả khảo sát ...................................................................................... 25
Kết luận chƣơng 1.............................................................................................. 26
Chƣơng 2. THIẾT KẾ BÀI TẬP MỘT SỐ YẾU TỐ THỐNG KÊ Ở
TIỂU HỌC THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI
QUYẾT VẤN ĐỀ TOÁN HỌC .............................................................. 27
2.1. Nguyên tắc thiết kế bài tập Một số yếu tố thống kê trong toán tiểu học .... 27
2.2. Quy trình thiết kế bài tập Một số yếu tố thống kê theo hƣớng giải quyết
vấn đề toán học .......................................................................................... 27
2.3. Thiết kế bài tập Một số yếu tố thống kê theo phát triển NL GQVĐTH .... 28
2.3.1. Thiết kế bài tập chủ đề Một số yếu tố thống kê trong môn Toán lớp 2 .. 28
2.3.2. Thiết kế bài tập chủ đề Một số yếu tố thống kê trong môn Toán lớp 3 .. 34
2.3.3. Thiết kế bài tập chủ đề Một số yếu tố thống kê trong môn Toán lớp 4 .. 43
2.3.4. Thiết kế bài tập chủ đề Một số yếu tố thống kê trong môn Toán lớp 5 .. 50
Kết luận chƣơng 2.............................................................................................. 57
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM....................................................... 58
3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm ................................................................. 58
3.2. Đối tƣợng thực nghiệm sƣ phạm ................................................................ 58

iv
Split by PDF Splitter

3.3. Thời gian thực nghiệm................................................................................ 58

3.4. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 58
3.5. Cách tiến hành thực nghiệm ....................................................................... 58
3.5.1. Kế hoạch bài dạy nội dung “Thu thập, phân loại, kiểm đếm” ................ 59
3.5.2. Kế hoạch bài dạy nội dung “Biểu đồ” (lớp 4) ......................................... 62
3.6. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm .................................................................... 66
Kết luận chƣơng 3.............................................................................................. 68
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 69
1. Kết luận .......................................................................................................... 69
2. Khuyến nghị................................................................................................... 69
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN ...... 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 71

v
Split by PDF Splitter

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

DTTS : Dân tộc thiểu số

GQVĐ : Giải quyết vấn đề
GV : Giáo viên
HS : Học sinh
NL : Năng lực
TH : Toán học

iv
Split by PDF Splitter

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Nội dung và yêu cầu cần đạt về một số yếu tố thống kê môn
Toán lớp 2 theo chƣơng trình môn Toán 2018 ............................... 17
Bảng 1.2. Nội dung và yêu cầu cần đạt về một số yếu tố thống kê môn
Toán lớp 3 theo chƣơng trình môn Toán 2018 ............................... 17
Bảng 1.3. Nội dung và yêu cầu cần đạt về một số yếu tố thống kê môn
Toán lớp 4 theo chƣơng trình môn Toán 2018 ............................... 18

v
Split by PDF Splitter

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay xu hƣớng toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ và có tác động
không nhỏ đến Giáo dục và Đào tạo. Chính vì vậy, đòi hỏi giáo dục phải có
những thay đổi “căn bản, toàn diện” từ mục tiêu đến nội dung, phƣơng pháp,
hình thức tổ chức dạy học, đánh giá học sinh. Hội nghị lần thứ VIII của Ban
chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam đã thông qua Nghị quyết số
29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục
và Đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập
thế giới. Mục tiêu đổi mới đƣợc cụ thể hoá trong Nghị quyết 88/2014/QH13 là
“Góp phần chuyển nền Giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo
dục phát triển toàn diện về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và
phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh” [19].
Chƣơng trình Giáo dục phổ thông môn Toán 2018 quy định năng lực giải
quyết vấn đề toán học là một trong năm năng lực thành tố của năng lực toán
học cần hình thành, phát triển cho học sinh. Năng lực giải quyết vấn đề toán
học không chỉ sử dụng các kiến thức, kĩ năng toán học để giải bài tập toán mà
còn giải quyết đƣợc các tình huống trong thực tiễn cuộc sống. Do đó, trong dạy
học môn Toán rất cần có những bài tập, những tình huống tạo cơ hội cho học
sinh phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học.
Toán học có tính trừ tƣợng cao song lại bắt nguồn từ thực tiễn và quay
trở lại phục vụ thực tiễn. Do đó, những kiến thức và kĩ năng toán học cơ bản đã
giúp con ngƣời giải quyết đƣợc vấn đề trong khoa học, cuộc sống một cách
chính xác, góp phần thúc đẩy sự phát triển của khoa học, của xã hội. Môn Toán
ở tiểu học cung cấp những kiến thức cơ bản ban đầu nhƣng lại có ý nghĩa thiết
thực, gần gũi với cuộc sống hàng ngày, giúp học sinh có cơ hội phát triển năng
lực giải quyết vấn đề toán học.
Trong dạy học, giáo viên đã coi tạo đƣợc cơ hội cho học sinh phát triển
năng lực giải quyết vấn đề toán học chƣa? Giáo viên đã thiết kế đƣợc những

1
Split by PDF Splitter

tình huống hay bài tập giúp học sinh rèn kĩ năng, vận dụng kiến thức toán học
vào giải quyết hay chƣa? Những tình huống, bài tập đó có gần gũi với cuộc
sống hàng ngày của học sinh hay không?… Từ thực tiễn dạy học hiện nay ở
nhà trƣờng tiểu học cho thấy giáo viên đã nhận thức đƣợc việc dạy học theo
phát triển phẩm chất, năng lực tuy nhiên còn lúng túng trong quá trình triển
khai dạy học. Một trong những khó khăn hiện nay đó là chƣa có đƣợc hệ thống
bài tập góp phần phát triển năng lực toán học nói chung, năng lực giải quyết
vấn đề toán học nói riêng trong dạy học môn Toán.
Từ việc nhận thức về các yêu cầu thực tiễn trong giáo dục hiện nay, trên
cơ sở hệ thống lí luận với mục đích thiết kế hệ thống bài tập góp phần phát
triển năng lực thành tố của năng lực toán học, chúng tôi lựa chọn đề tài “Thiết
kế bài tập chủ đề Một số yếu tố thống kê theo hướng phát triển năng lực giải
quyết vấn đề toán học cho học sinh tỉnh Lào cai” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về năng lực, năng lực giải quyết vấn đề toán
học, nội dung Một số yếu tố thống kê; đặc điểm tâm lí lứa tuổi HS tiểu học:
thực trạng dạy học một số Yếu tố thống kê hiện nay để thiết kế bài tập chủ đề
Một số yếu tố thống kê theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán
học cho HS tiểu học của tỉnh Lào Cai.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quá trình dạy học Một số yếu tố thống kê ở tiểu học.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học môn Toán ở tiểu học.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu thiết kế đƣợc hệ thống bài tập chủ đề Một số yếu tố thống kê theo
hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học cho HS tiểu học của tỉnh
Lào Cai thì sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học, tạo cơ hội phát triển
phẩm chất, năng lực học sinh.

2
Split by PDF Splitter

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu lí luận về năng lực, NL GQVĐ TH và những lí luận liên
quan đến đề tài.
- Nghiên cứu nội dung chủ đề Một số yếu tố thống kê ở tiểu học.
- Nghiên cứu đặc điểm tâm lí học sinh tiểu học.
- Nghiên cứu thực trạng dạy học một số Yếu tố thống kê hiện nay ở trƣờng
tiểu học của Lào Cai.
- Thiết kế hệ thống bài tập theo hƣớng phát triển NL GQVĐ TH cho HS
tỉnh Lào Cai qua dạy chủ đề Một số Yếu tố thống kê.
- Thực nghiệm sƣ phạm để kiểm nghiệm tính khả thi của hệ thống bài tập
đã thiết kế, kiểm nghiệm tính đúng đắn của giả thuyết khoa học.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận đƣợc sử dụng để phân tích, tổng hợp
những lí luận về năng lực, NL GQVĐ toán học.
6.2. Phương pháp điều tra khảo sát
Khảo sát thực trạng dạy học chủ đề Một số yếu tố thống kê hiện nay các
trƣờng tiểu học của tỉnh Lào Cai làm căn cứ để thiết kế hệ thống bài tập chủ đề
này theo hƣớng phát triển NL GQVĐ toán học.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học nhằm xử lý các số liệu một cách
chính xác và tin cậy.
6.4. Phương pháp thực nghiệm
Phƣơng pháp thực nghiệm nhằm kiểm nghiệm tính khả thi của hệ thống
các bài tập đã thiết kế và tính đúng đắn của giả thuyết khoa học.
7. Đóng góp của luận văn
- Hệ thống hoá đƣợc một phần lí luận về năng lực, NL GQVĐ TH.
- Phân tích đƣợc thực trạng dạy học phát triển NL GQVĐ TH qua nội
dung Một số yếu tố thống kê ở các trƣờng tiểu học của tỉnh Lào Cai.

3
Split by PDF Splitter

- Thiết kế đƣợc bài tập chủ đề Một số yếu tố thống kê ở tiểu học theo
hƣớng phát triển NL GQVĐ TH cho HS.
- Kết quả thực nghiệm sƣ phạm đã khẳng định đƣợc tính khả thi của các
bài tập đã thiết kế và tính đúng đắn của giả thuyết khoa học.
8. Cấu trúc của luận văn
Nội dung của luận văn gồm 3 phần: Mở đầu, Nội dung, Kết luận. Phần
Nội dung của luận văn đƣợc cấu trúc thành 3 chƣơng:
Chƣơng 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn.
Chƣơng 2. Thiết kế bài tập Một số yếu tố thống kê ở tiểu học theo hƣớng
phát triển năng lực giải quyết vấn đề toán học.
Chƣơng 3. Thực nghiệm sƣ phạm.

4
Split by PDF Splitter

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Trên thế giới
Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về NL GQVĐ. Các kết
quả này có nhiều ứng dụng trong dạy học ở trƣờng phổ thông. Cụ thể:
Tác giả Polya [6] (1973), đã trình bày bốn bƣớc của quá trình GQVĐ:
tìm hiểu VĐ, lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch, rà soát kiểm tra. Những kết quả
này là cơ sở của nghiên cứu là cơ sở để nghiên cứu NL GQVĐ.
Erwin và T. Dary quan niệm GQVĐ là sự hiểu biết VĐ, có thể có đƣợc
nền kiến thức, tạo ra giải pháp khả thi, xác định và đánh giá các khó khăn, lựa
chọn giải pháp, hoạt động trong nhóm GQVĐ.
Tác giả M. Wu thì xác định NL GQVĐ bao gồm bốn NL thành tố bắt đầu
từ NL đọc hiểu để lấy dữ liệu từ câu hỏi, NL suy luận toán học, NL thực hiện
tính toán và NL vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Tổ chức PISA thì xét trên khía cạnh NL GQVĐ của cá nhân trong hoạt
động nhóm. Hƣớng tiếp cận NL GQVĐ chuyển từ tiếp cận quá trình GQVĐ
sang tiếp cận quá trình xử lí thông tin.
1.1.2. Ở Việt Nam
Nhiều nhà nghiên cứu cũng đã quan tâm nghiên cứu về năng lực và và
năng lực giải quyết vấn đề trong môn Toán. Chẳng hạn, tác giả Nguyễn Thị Lan
Phƣơng [20] đƣa ra cấu trúc của năng lực bao gồm các thành tố (i) Nhận biết và
Tìm hiểu vấn đề; (ii) Thiết lập không gian vấn đề; (iii) Lập kế hoạch và trình bày
giải pháp; (iv) Đánh giá và phản ánh giải pháp. Tác giả Phan Anh Tài [21] khi
nghiên cứu về NL GQVĐ cũng đã đƣa ra cấu trúc sau: (i) Xác định đƣợc mục
đích và mục tiêu cơ bản đánh giá và năng lực giải quyết vấn đề của HS trong da
học toán trung học phổ thông; (ii) Xác định các thành tố của năng lực giải quyết
vấn đề, theo hƣớng tiếp cận quá trình giải quyết vấn đề; (iii) Đƣa ra phƣơng án

5
Split by PDF Splitter

HƯỚNG DẪN MUA TÀI LIỆU BẢN ĐẦY ĐỦ:

- Tên tài liệu cần tải:

- Số trang: 83

- Mã tài liệu (ID): 16214

Cách 1: Thanh toán qua tài khoản ngân hàng quét mã QR thanh toán:

THÔNG TIN THANH TOÁN:

0974577291 tại ngân hàng MBBank

Số tài khoản:
Hoặc : 38590217 tại ngân hàng ACB

Chủ tài khoản: NGUYỄN VĂN NGHĨA

Số tiền thanh toán: 50,000 đồng

Nội dung chuyển khoản: TAILIEU 16214

Cách 2: Thanh toán qua app MOMO quét mã thanh toán:

THÔNG TIN THANH TOÁN:

Số tài khoản MOMO: 0974577291

Số tiền thanh toán: 50,000 đồng

Nội dung chuyển khoản: TAILIEU 16214

Split by PDF Splitter

Cách 3: Truy cập vào Website tailieu369 bên dưới để mua tài liệu:

https://tailieu369.info/trangchu và thanh toán.

Cách 4: Thanh toán qua tài khoản paypal :

THÔNG TIN THANH TOÁN:

Tài khoản PayPal: [email protected]

Lưu ý:

 Sau khi hoàn thành chuyển khoản thanh toán qua ngân hàng hoặc momo, vui
lòng inbox zalo/telegram 0974577291, mã qr zalo/tele liên hệ :
 hoặc fanpage: https://www.facebook.com/tailieuso369
 với nội dụng chuyển khoản bên trên, trong vòng 5-10 phút
 chúng tôi sẽ gửi tài liệu qua zalo hoặc facebook hoặc email của quý khách.
 Sau khi tải tài liệu, Quý khách có thể chuyển đổi file tài liệu từ PDF sang WORD
miễn phí tại đây
 Nếu cần hỗ trợ vui lòng liên hệ số zalo/telegram: 0974577291 hoặc email:
[email protected]

(*) Quý khách lưu ý khi chuyển khoản ghi nội dung chuyển khoản kèm MÃ TÀI LIỆU
theo hướng dẫn