SlideShare a Scribd company logo
E-learning. Trends en
ontwikkelingen
Foto: Mishel Churkin
Voor 1990

Eind 1995

Mogelijkheden en risico’s 

Verrijking - didactische drama’s

Voorkeur voor combinatie
Mijn opvatting over e-learning
Inhoud
• Opdracht 

• Korte intro (met een eerste trend)

• Opmerkingen vooraf

• Opdracht

• (Te) Veel trends (en er zijn er meer), met opdrachten
en discussie
Opdracht
• Jouw directie vraagt je een presentatie te
verzorgen voor de Raad van Bestuur over de
meest relevante trends op het gebied van e-
learning?
• Welke drie trends mogen hier niet in ontbreken?
190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019
E-learning anno 1999…
"MyBookScanner,June12,2011" by Floppydog66 (talk). Original uploader was Floppydog66 at en.wikipedia - Transferred from
en.wikipedia(Original text : I (Floppydog66 (talk)) created this work entirely by myself.). Licensed under Creative Commons Attribution
3.0 via Wikimedia Commons - http://commons.wikimedia.org/wiki/File:MyBookScanner,June12,2011.JPG#mediaviewer/
File:MyBookScanner,June12,2011.JPG
Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
“E-learning”: verzamelnaam voor het
vormgeven van leersituaties (gestuurd en
zelfgestuurd) met behulp van informatie-
en communicatietechnologie (in het
bijzonder internettechnologie). 
Leren: duurzame verandering in gedrag of
in het vermogen om je op een bepaalde
manier te gedragen, als resultaat van
ervaringen (Schunk, 2012).
Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Aard van e-learning is sterk verbreed
(in feite trend 1)
Clive Shepherd (2013): vijf typen e-learning:

1.Zelfstudie lessen: “de e-learnings”.

2.Virtual classrooms.

3.Simulaties en virtuele werelden (incl. serious games).

4.Online bronnen raadplegen (bijvoorbeeld via
zoekmachines).

5.Online samenwerken (in communities of netwerken).
Spreek dus svp niet meer
over ‘de e-learning’!
Digitaal leren 

in plaats van 

e-learning….
Eigenlijk liever te-learning
dan e-learning….
Eigenlijk liever te-learning
dan e-learning….
….maar ik ben één van de weinigen die dat vindt
Opmerkingen vooraf (ook als herhaling)
Interactie en wisselwerking
technologie en didactiek
Didactische
inzichten
Technologische
ontwikkelingen
Maatschappelijke
ontwikkelingen
Jullie uitwerkingen opdracht
Opdracht: maatschappelijke ontwikkelingen
•Meer eigen verantwoordelijkheid
•Persoonlijke voldoening, ik wil het beleven
•Individualisering
•Zelfsturing
•Personalisering (verschillende beelden)
•Diversiteit, differentiatie
Opdracht: maatschappelijke ontwikkelingen
•Meer eigen verantwoordelijkheid
•Persoonlijke voldoening, ik wil het beleven
•Individualisering
•Zelfsturing
•Personalisering (verschillende beelden)
•Diversiteit, differentiatie
Komt bij trend 11 terug
Opdracht: maatschappelijke ontwikkelingen (2)
•Invloed economie -> leren, opleiden en onderwijs
•Druk om kort en krachtiger op te leiden
•Besparingen en hogere werkdruk
•Meer doen met minder middelen
•Andere culturen (sterke kanten en uitdagingen)
•Decentralisatie van de macht van aanbieders
Opdracht: technologische ontwikkelingen
•Technologie faciliteert andere manier van
communicatie en interactie (met voor- en
nadelen; keuzestress, ‘FOMO’)
•Andere kennis en vaardigheden
(technologisering)
•Snelheid van ontwikkeling: wat je nu weet is
morgen verouderd.
Opdracht: didactische ontwikkelingen
•Personalisering
•Meer samen leren
•Afname behoefte zelfstudie, toename behoefte
performance support
•Internationalisering: meer behoefte aan leren op
afstand
•Oefenen
•Actieve rol ouders in monitoring en begeleiding
Opdracht: didactische ontwikkelingen (2)
•Compliancy-based (bevoegd zijn van hogerhand)
•Toon aan dat je bekwaam bent
•Combi werken-leren-privé
•Noodzaak leven lang leren
Technologie heeft nog nooit geleid tot een
revolutie van leren, opleiden en onderwijs
Wees kritisch: onze sector is heel goed in ‘branding’
Trends

(selectie)
Overeenkomsten
en verschillen
2. Kunstmatige
intelligentie
Dingen vertonen een
bepaalde vorm van
intelligentie,
computer kan
iemand
voor de gek houden
Machines hebben toegang tot
data, herkennen patronen en
nemen zelfstandig beslissingen
(niet meer op basis van regels en
commando’s)
3. Learning analytics

Identificeren van patronen in
educatieve data en het gebruik van
die patronen om het leren te
verbeteren, 

H. Drachsler (2013)
Toepassingen

•Descriptieve analytics
•Diagnostische analytics
•Voorspellende analytics (profiling)
•Voorschrijvende analytics
Wat zijn potentiële
toepassingen van de
combi AI en LA?

Vat elke toepassing in
één woord samen
190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019
Chatbots
Contentcreatie (tekst -> spraak; sterkere
vertaaltools, samenvattingen)
Cognitieve inspanningen (open vragen)
Gepersonaliseerd leren (adaptief, interventies)
Content cureren (LXP)
Onderzoeken hoe we leren
Onderwerp van leren
Bron
AI en LA bieden kansen.

Wat is het belangrijkste risico?

Bespreek in klein groepje
Foto: Stockfoto © Genialbaron
#12652578
4. Meer flexibel leren, ‘personalisering’
Leervragen, niveau,
tempo, ‘just-in-time’
Foto: © iqoncept, Depositphotos
Condities
Acties
Data
Kennen en weten hoe
Vooral voor (bepaalde)
kwalificering
5. Technologie faciliteert en
‘enabled’ zelfgestuurd leren
Van 80-20 naar 70:20:10
Foto’s: Jay Cross
Mijn kritiek
• Percentages gaan eigen leven leiden

• Niet volledig

• Meer rekening houden met context (gevolgen voor %)

• Zelfgestuurd ipv informeel
Context
Workplace learning
Information processing
Coaching
Education
Reflection
WICER-model van Wilfred Rubens is in licentie gegeven volgens 

een Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationaal-licentie.
Bron: Ryan Tracey
Opdracht
• Ans werkt als ervaren consultant bij een adviesbureau.
Zij is als buddy gekoppeld aan Amir, die net begonnen is
als junior. Beiden werken aan projecten, verspreid door
het land. Op welke manier en met behulp van welke
technologieën kan Ans haar rol als buddy vormgeven en
minimaal wekelijks contact hebben met Amir (feedback
geven, ondersteunen, issues bespreken, etc)?

• Bespreek in trio’s

• Plaats uitwerking in leeromgeving
7. Microlearning
Korte tijd te bestuderen content
Zorg voor oefenen, feedback en reflectie
Iets kleins, snel leren (op basis van voorkennis)
Leren van korte duur inbedden in hectiek van werk
en privé
Onderzoek ondersteunt weinig claims
Bron
https://www.powerapp.nl/
Aparte applicaties voor nodig
6. Performance support
(zeer langdurige trend)
Five moments of Need
(Gottfredson & Mosher, 2012)
• Iets nieuws leren

• Verbreding en verdieping 

van het geleerde

• Toepassen (o.a. opfrissen 

geleerde)

• Oplossen van problemen

• Veranderen (werkprocessen, nieuwe bekwaamheden)
8. xAPI
9. Social learning

Samenwerkend en interactief leren met
behulp van ICT, waarbij de lerende veel
controle heeft over wat, hoe, waar en
waarmee er geleerd wordt.

Naar: De Leeuwe & Rubens, 2015
De oorsprong….
De oorsprong….
"Albert Bandura Psychologist" by bandura@stanford.edu - Albert Bandura. Licensed under CC BY-SA 4.0 via Wikimedia Commons - https://commons.wikimedia.org/wiki/
File:Albert_Bandura_Psychologist.jpg#/media/File:Albert_Bandura_Psychologist.jpg
De oorsprong….
"Albert Bandura Psychologist" by bandura@stanford.edu - Albert Bandura. Licensed under CC BY-SA 4.0 via Wikimedia Commons - https://commons.wikimedia.org/wiki/
File:Albert_Bandura_Psychologist.jpg#/media/File:Albert_Bandura_Psychologist.jpg
Wanneer heeft
Bandura zijn social
learning theory
ontwikkeld?
Staan: voor 1980
Zit: na 1980
Social learning: oude wijn….?
1977 2019
Interactie, 

co-creatie,
samenwerken
1977 2019
1977 2019
Gebruiken jullie ‘social learning’
binnen jullie organisatie?
10. Seamless learning
Foto: Sandra Schön, Flickr
Foto: Sandra Schön, Flickr
Persoonlijk

Groei en ‘meesterschap’ 

Groepsgevoel 

Ontwikkelen van vertrouwen
in eigen kunnen 

Verlenen van betekenis

Bron: Didactische kenmerken van de ‘Maker
Movement’
Foto: EventorBot
11.Do It Yourself
Maken
Eigen verantwoordelijkheid
‘Persoonlijke leeromgeving’
Foto: EventorBot
DIY: hoge eisen aan
professionals
• Vragen durven stellen
• Ondernemend zijn
• Risico’s nemen
• First Attempt In Learning
Foto: By Hagustin - Own work, CC BY-SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?
curid=24775750
Foto: Welten-instituut, OU
12a. Augmented reality
12b. Virtual reality
12b. Virtual reality
Gevaarlijke en niet toegankelijke situaties
Authentiek
Immersive
Oefenen
Beter onthouden
Modelleren en hulp
Vaak geen feedback
13. Instructies geven, demonstreren (360
graden), video’s laten maken, storytelling,
reflectie, interactief
Werken 

met beeldtafel
Bron: Evolva Group
Voor welke doelen worden
AR, VR en/of online video bij
jullie voor leren toegepast?
14. Virtual classroom
Instructies met interactie, 

actief leren
Biedt structuur
Flexibiliteit in plaats
Bron: Opensourceway
Trend 15
Foto: Audrey Watters
Foto: Audrey Watters
Was: trend met hype-achtige trekken

Meer diversiteit (SPOC, diploma’s,
maatwerk)

Groei vlakt af

Rol leven lang leren
190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019
16. Online proctoring
17. Gamification
18. Het LMS is net als Mark Twain
18. Het LMS is net als Mark Twain
Beter in leren faciliteren
Beter interactie design
Componenten
Integratiemogelijkheden
18a. Learning Experience Platform
•Soort geavanceerd portaal (bovenop LMS e.d.)
•Veel aandacht voor UX
•Diverse typen content (meerdere formats)
•Slim cureren (AI)
•Interactie
Status LMS/LXP bij jullie?
• Gebruikt jouw organisatie een LMS (sporadisch,
organisatiebreed)?
• Ga of ben je bezig met de transitie naar een
nieuw LMS?
• Ga of ben je bezig met een LXP?
19. Decentralisatie van leren
Waarde diploma’s?
Nieuwe aanbieders
Microcredentialing
Self-paced packaged content
dominant op e-learning markt
190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019
190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019
•Opleidingen in kleine eenheden (bijv. 50)
•Los te volgen, apart af te ronden
•Digitale badge (t.b.v. online profiel)
•Erkenning deelname MOOCs
•Erkenning elders verworven
bekwaamheden (open education)
•Leven lang leren
•Te sterk accent op kwalificerende
functie onderwijs?
•Versnippering onderwijs?
•Financiering op basis van
diploma’s
Tenslotte (nr. 20)
190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019
Wie van jullie heeft er een (deel van een) bitcoin?
Wie van jullie heeft er een (deel van een) bitcoin?
Wie van jullie laat zich uitbetalen in bitcoins?
190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019
•Gedistribueerd netwerk voor doen van
transacties
•Decentraal grootboek van transacties
•Proces om identiteit te verifiëren,
eigenaarschap vastleggen
•Bewijzen verdwijnen veranderen niet
•‘Middle man’ verdwijnt
•Geen papieren certificaten meer (permanent
en veilig opgeslagen)
•Diverse leeruitkomsten vastleggen
(‘studeren bij Socrates’, ‘geloofsbrieven’;
paspoort LLL)
•Automatische erkenning en transfer credits
•Inzage krijgen in gevalideerde
leeruitkomsten (o.a. t.b.v. vrijstellingen)
•Intellectueel eigendom vastleggen (o.a.
OER)
•Transacties marktplaatsen (tutoren en
lerenden)
•Veel weg van hype
•Voor welk probleem is dit een oplossing?
•Technologie niet volwassenen
20 trends samengevat
1.Aard van e-learning is verbreed
2.Artificiële (kunstmatige) intelligentie
3.Learning analytics
4.Meer flexibel leren, ‘personalisering’
5.Technologie faciliteert en ‘enabled’
zelfgestuurd leren
6.Microlearning
7.Performance support
8.xAPI
9.Social learning
10.Seamless learning
11.Do It Yourself
12.AR en VR
13.Online video 9ook 360 graden)
14.Virtual classroom
15.Open education (o.a. MOOCs en
afgeleiden)
16.Online proctoring
17.Gamification
18.Het LMS is net als Mark Twain
19.Decentralisatie van leren
20.Blockchain technologie (hype?)
Dank!
@wrubens

wilfred@wilfredrubens.com

More Related Content

PDF
190906 (wr) v1 webinar activerend leren avans plus 2019
PDF
190415(wr) v1 gastcollege implementatie e learning avans plus april 2019
PDF
Gastcollege implementatie e learning fontys najaar 2016
PDF
160909 v1 (wr) blended learning ontwikkelen dag van de trainer
PDF
220125 (wr) v1 gastcollege implementatie e learning f ce januari 2022
PDF
Themamiddag CvI trends ict en onderwijs
KEY
Implementatie elearning gastcollege fontys 2011
PDF
Gastcollege elearning trends fce december 2021
190906 (wr) v1 webinar activerend leren avans plus 2019
190415(wr) v1 gastcollege implementatie e learning avans plus april 2019
Gastcollege implementatie e learning fontys najaar 2016
160909 v1 (wr) blended learning ontwikkelen dag van de trainer
220125 (wr) v1 gastcollege implementatie e learning f ce januari 2022
Themamiddag CvI trends ict en onderwijs
Implementatie elearning gastcollege fontys 2011
Gastcollege elearning trends fce december 2021

What's hot (20)

PDF
Gastcollege implementatie e learning avans plus 2018
PDF
Implementatie elearning en HRM in de zorg 2013
PDF
160909 (wr) v1 binding bij online en blended learning facta
PDF
170601 (wr) v1 webinar activerend leren fontys juni 2017
PDF
Webinar TPACK en activerende didactiek Fontys januari 2016
PDF
210323 (wr) v1 presentatie blended learning cv i inspiratiemiddag
PDF
Gastcollege e-learning trends avans plus 10 april 2018
PPTX
Verkenning digitaal portfolio
PDF
Tweedaagse blended learning ontwikkelen Toll-cursus
PDF
Online gastcollege implementatie e learning avans plus maart 2020
PDF
Masterclass blended learning next higher education 2015
PDF
200916 (wr) v1 gastcollege implementatie e learning avans plus september 2020
PDF
Webinar activerend leren fontys januari 2017
PDF
Waarom we met e-learning opleidingen verpesten (en hoe het ook anders kan)
PDF
Gastcollege e-learning trends
PDF
Gastcollege implementatie e-learning Fontys post hbo elearning 20142015
PDF
170203 v1 (wr) workshop zorgleren
PDF
Gastcollege e learning trends fontys 2014
PDF
Keynote kunnen we onderwijs en opleiden verbeteren met leertechnologie radboud
PDF
Gastcollege implementatie e -earning fontys maart 2017
Gastcollege implementatie e learning avans plus 2018
Implementatie elearning en HRM in de zorg 2013
160909 (wr) v1 binding bij online en blended learning facta
170601 (wr) v1 webinar activerend leren fontys juni 2017
Webinar TPACK en activerende didactiek Fontys januari 2016
210323 (wr) v1 presentatie blended learning cv i inspiratiemiddag
Gastcollege e-learning trends avans plus 10 april 2018
Verkenning digitaal portfolio
Tweedaagse blended learning ontwikkelen Toll-cursus
Online gastcollege implementatie e learning avans plus maart 2020
Masterclass blended learning next higher education 2015
200916 (wr) v1 gastcollege implementatie e learning avans plus september 2020
Webinar activerend leren fontys januari 2017
Waarom we met e-learning opleidingen verpesten (en hoe het ook anders kan)
Gastcollege e-learning trends
Gastcollege implementatie e-learning Fontys post hbo elearning 20142015
170203 v1 (wr) workshop zorgleren
Gastcollege e learning trends fontys 2014
Keynote kunnen we onderwijs en opleiden verbeteren met leertechnologie radboud
Gastcollege implementatie e -earning fontys maart 2017
Ad

Similar to 190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019 (20)

PDF
Gastcollege e learning trends avans plus januari 2020
PDF
220912 (WR) v1 Gastcollege e-learning trends .pdf
PDF
Online gastcollege e learning trends avans plus mei 2020
PDF
Masterclass symposium Beroepsonderwijs op 1
PDF
Presentatie ICT en onderwijs Dominicus College
PDF
Presentatie ICT en onderwijs Dominicus College
PDF
120323 (wr) ict in het onderwijs masterclass leren en innoveren
PDF
170511 (wr) v1 sessie deltion college ict en onderwijs effectief inzetten
PDF
141122 (wr) v1 gastcollege interactie bevorderen met behulp van internet en s...
PDF
E-learning 2020 trends en ontwikkelingen
PDF
Trends e learning gastcollege fontys leergang
PDF
Workshop leergang sbo blended learning design publiek
PDF
Workshop module 3 leergang sbo blended learning design
PDF
Workshop visieontwikkeling elearning
PDF
Technology enhanced learning: het versterken van leren en onderwijs met behul...
PDF
Presentatie Blended Learning
PDF
Elearning trends en ontwikkelingen st lucas
PDF
ICT kan onderwijs UvH versterken
PDF
Trends e-learning HU Educatie
PDF
Blended learning 20 e learning event
Gastcollege e learning trends avans plus januari 2020
220912 (WR) v1 Gastcollege e-learning trends .pdf
Online gastcollege e learning trends avans plus mei 2020
Masterclass symposium Beroepsonderwijs op 1
Presentatie ICT en onderwijs Dominicus College
Presentatie ICT en onderwijs Dominicus College
120323 (wr) ict in het onderwijs masterclass leren en innoveren
170511 (wr) v1 sessie deltion college ict en onderwijs effectief inzetten
141122 (wr) v1 gastcollege interactie bevorderen met behulp van internet en s...
E-learning 2020 trends en ontwikkelingen
Trends e learning gastcollege fontys leergang
Workshop leergang sbo blended learning design publiek
Workshop module 3 leergang sbo blended learning design
Workshop visieontwikkeling elearning
Technology enhanced learning: het versterken van leren en onderwijs met behul...
Presentatie Blended Learning
Elearning trends en ontwikkelingen st lucas
ICT kan onderwijs UvH versterken
Trends e-learning HU Educatie
Blended learning 20 e learning event
Ad

More from WilfredRubens.com (20)

PDF
250318 (WR) v1 Webinar Activerend leren FCE 2025.pdf
PDF
Transformatie van het MBO-onderwijs door digitalisering – kansen en uitdaging...
PDF
250318(WR) v1 Workshop over richtlijnen AI Advisory Board ROER College.pdf
PDF
250221 (WR) v1 Lunchsessie Noordhoff trends digitale technologie en leren.pdf
PDF
250123 (WR) v1 AI en Onderwijs rectoren.pdf
PDF
250106 v1 (WR) Educatieve technologie selecteren NOT.pdf
PDF
241126 (WR) v1 Gastcollege implementatie e-learning FCe december 2024.pdf
PDF
241106 (WR) v1 Gastcollege e-learning trends november 2024.pdf
PDF
241018 (WR) v1 AIdeas for learning AI Advisory Board.pdf
PDF
241017 (WR) v1 Keynote generatieve AI versterken werk docenten HBO engineerin...
PDF
240829 (WR) v1 generatieve AI MIK en PIW.pdf
PDF
240603 (WR) v1 Criminologie Leiden generatieve AI en onderwijs.pdf
PDF
240516 (WR FvdZ) v1 Presentatie WSI CvI congres.pdf
PDF
240404 (WR) v1 Aeres De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs!.pdf
PDF
240422 (WR) v1 UCLL Omgaan met AI in de klas.pdf
PDF
240409 (WR) v1 ROCMNL De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs.pdf
PDF
231208(WR) v1 Aftrap AI Advisory Board ROER College.pdf
PDF
231130 (WR) v1 ChatGPT en leren Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.pdf
PDF
231112 (WR) v1 ChatGPT OEB 2023.pdf
PDF
231104(WR) v1 ChatGPT Rotary Limburg.pdf
250318 (WR) v1 Webinar Activerend leren FCE 2025.pdf
Transformatie van het MBO-onderwijs door digitalisering – kansen en uitdaging...
250318(WR) v1 Workshop over richtlijnen AI Advisory Board ROER College.pdf
250221 (WR) v1 Lunchsessie Noordhoff trends digitale technologie en leren.pdf
250123 (WR) v1 AI en Onderwijs rectoren.pdf
250106 v1 (WR) Educatieve technologie selecteren NOT.pdf
241126 (WR) v1 Gastcollege implementatie e-learning FCe december 2024.pdf
241106 (WR) v1 Gastcollege e-learning trends november 2024.pdf
241018 (WR) v1 AIdeas for learning AI Advisory Board.pdf
241017 (WR) v1 Keynote generatieve AI versterken werk docenten HBO engineerin...
240829 (WR) v1 generatieve AI MIK en PIW.pdf
240603 (WR) v1 Criminologie Leiden generatieve AI en onderwijs.pdf
240516 (WR FvdZ) v1 Presentatie WSI CvI congres.pdf
240404 (WR) v1 Aeres De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs!.pdf
240422 (WR) v1 UCLL Omgaan met AI in de klas.pdf
240409 (WR) v1 ROCMNL De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs.pdf
231208(WR) v1 Aftrap AI Advisory Board ROER College.pdf
231130 (WR) v1 ChatGPT en leren Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.pdf
231112 (WR) v1 ChatGPT OEB 2023.pdf
231104(WR) v1 ChatGPT Rotary Limburg.pdf

190129 (wr) v1 gastcollege e learning trends avans plus januari 2019