35 Giáo trình đào tạo tuyên truyên viên TPCN

GIÁO TRÌNH
ĐÀO TẠO TUYÊN TRUYỀN VIÊN
THỰC PHẨM CHỨC NĂNG
PGS.TS TRẦN ĐÁNG
CHỦ TỊCH HIỆP HỘI TPCN VIỆT NAM
Hà Nội, ngày 1/10/2014

#
NỘI DUNG:
Phần I: Kỹ năng giáo dục truyền thông:
Bài 1: Đại cương về giáo dục truyền thông
Bài 2: Giáo dục sức khỏe
Bài 3: Kỹ năng truyền thông TPCN
Bài 4: Tư vấn TPCN
Phần II: Kiến thức về TPCN:
Bài 5: Đại cương TPCN
Bài 6: Bán hàng đa cấp
Bài 7: Sản phẩm K-link

#
PHẦN I:
KỸ NĂNG GIÁO DỤC TRUYỀN THÔNG

BÀI 1:
ĐẠI CƯƠNG VỀ
GIÁO DỤC TRUYỀN THÔNG

#
I. KHÁI NIỆM:
1. Truyền thông là gì ?
Truyền thông là một quá trình liên tục chia sẻ
thông tin, kiến thức, thái độ, tình cảm và kỹ
năng tạo sự hiểu biết lẫn nhau giữa bên
truyền và bên nhận để dẫn tới những thay
đổi trong nhận thức và hành động.
Như vậy, truyền thông là một quá trình liên tục, có
nghĩa là nó không diễn ra trong chốc lát, mà kéo
dài về mặt thời gian. Quá trình đó diễn ra giữa 2
bên: bên truyền và bên nhận. Cả 2 bên chia sẻ
lẫn nhau về thông tin, kiến thức, thái độ, tình
cảm và kỹ năng, vì:
- Có thông tin đầy đủ, kịp thời và có hệ thống thì
mới có kiến thức.
- Có kiến thức đúng đắn và đầy đủ thì mới xác
định được thái độ đúng.
- Có thái độ đúng thì mới có tình cảm đúng, vì thái
độ là biểu hiện của lý, còn tình cảm là biểu hiện
của tình.
- Có thông tin, kiến thức, thái độ, tình cảm đúng
đắn, thì mới có sự vận dụng một cách tự giác; từ
đó mới tạo được kỹ năng và thực hành tốt.

#
2. Cần phân biệt truyền thông với
thông tin và giáo dục
2.1. Thông tin
Thông tin là những dữ liệu thô hoặc các
dữ liệu đã được xử lý, được phân
tích, được các cá nhân, tổ chức phổ
biến thông qua sách báo, các báo
cáo, các kết quả nghiên cứu, các
bảng biểu, đồng thời thông tin còn là
quá trình đưa những dữ liệu đó đến
người nhận (các nhà quản lý, các
nhà vạch chính sách, công chúng ... )
để tạo và nâng cao nhận thức giác
ngộ, hiểu biết của họ.

#
Từ đó có thể thấy rằng: truyền thông
khác với thông tin. Nếu như thông
tin có thể diễn ra một lần, thì truyền
thông lại đòi hỏi liên tục.
Thông tin không đòi hỏi sự hiểu biết lẫn
nhau giữa bên truyền và bên nhận, còn
truyền thông thì đây là yêu cầu bắt
buộc. Thông tin chỉ hạn chế trong
thông tin và kiến thức, còn truyền
thông mở ra cả thái độ, tình cảm và kỹ
năng. Thông tin chỉ đòi hỏi người ta
tăng thêm kiến thức, còn truyền thông
đòi hỏi phải tạo được sự thay đổi về
nhận thức và hành động.

#
2.2 Giáo dục:
Giáo dục có thể được định nghĩa
như là một quá trình truyền thông
được tiến hành một cách hệ
thống và có cấu trúc chặt chẽ
giữa người truyền (giáo viên) và
nhóm đối tượng đặc thù (học
sinh) nhằm khuyến khích sự tìm
hiểu và phân tích để có được
những quyết định căn cứ trên
những thông tin ấy, dẫn tới
những thay đổi trong nhận thức,
thái độ và hành động

#
Nói một cách nôm na, giáo dục là
một quá trình dạy và học, trong
đó, kiến thức được tập hợp lại một
cách hệ thống và được người thầy
(giảng viên) truyền đạt cho người học
(học viên). Tùy theo hình thức tiến
hành, người ta chia ra:
- Giáo dục chính quy: Gồm hệ thống
các trường phổ thông, các trường
trung học và đại học, các trường
chuyên nghiệp.
- Giáo dục không chính quy: Gồm các
lớp xóa mù, các lớp bổ túc, các lớp
dạy nghề ...
Với cả hai hệ thống giáo dục này, đều có
thể tiến hành giáo dục – tuyên truyền
về Thực phẩm chức năng

#
II. MÔ HÌNH TRUYỀN THÔNG VỀ TPCN:
Nguồn
(S)
KÊNH (C)
Thông điệp (M)
Người nhận
(R)
Hiệu quả
(E)
Phản hồi (F)
Ký hiệu:
•S: Nguồn truyền
•R: Nơi nhận
•C: Kênh truyền thông
•M: Thông điệp truyền
thông
•F: Phản hồi
•E: Hiệu quả

#
Muốn thực hiện truyền thông thì
người truyền thông (nguồn
truyền thông S) phải xem xét
đối tượng truyền thông của
mình là ai (nơi nhận R), họ
cần được truyền thông về vấn
đề gì trong nhận thức (M) và
hành động (E), thông qua
những kênh hoặc phương
tiện nào (C) để có thể đưa ra
nội dung cần thiết (M) đến với
đối tượng (R) và bằng cách
nào nắm được phản ứng của
đối tượng trước những thông
điệp chuyển tới họ ( kênh
phản hồi F).

#
Nói tóm tắt: Mô hình truyền thông bằng
các từ sau đây:
• AI
• NÓI GÌ
• CHO AI
• NHẰM MỤC ĐÍCH GÌ
• BĂNG CON ĐƯỜNG NÀO
• LÀM THẾ NÀO ĐỂ BIẾT
- Nguồn truyền
- Thông điệp
- Người nhận
- Hiệu quả
- Kênh
- Phản hồi
- S
- M
- R
- E
- C
- F

#
III. CÁCH TIẾP CẬN VÀ ĐỐI TƯỢNG
TRUYỀN THÔNG
1. Cách tiếp cận truyền thông:
Có 4 cách tiếp cận truyền thông sau đây sẽ được
áp dụng để tuyên truyền vận động các đối
tượng:
- Chuyển tải thông tin để nâng cao kiến thức và
trình độ nhận thức (K).
- Hướng dẫn để nâng cao trình độ (K) và kỹ
năng thực hành (P).
- Thuyết phục để thay đổi thái độ (A) và vận
động thực hành (P).
- Đối thoại để thay đổi cả nhận thức, thái độ và
thực hành (KAP).

#
2. ĐỐI TƯỢNG TRUYỀN THÔNG:
2.1. Những người lãnh đạo và
quản lý, bao gồm:
- Các vị lãnh đạo Đảng và chính
quyền các cấp.
- Các vị đại biểu Quốc hội và đại
biểu Hội đồng nhân dân các
cấp.
- Các vị lãnh đạo đoàn thể, quần
chúng và tổ chức xã hội.
- Các giám đốc, chủ doanh
nghệp.
- Đội ngũ thông tin đại chúng.

#
2.2. Những người sản xuất,
trồng trọt, chăn nuôi, chế
biến.
2.3. Những người làm dịch vụ
(buôn bán, phục vụ ăn uống,
kể cả các cơ sở ăn uống và
thức ăn đường phố, nội trợ
gia đình).
2.4. Người tiêu dùng: Người
sử dụng sản phẩm Thực
phẩm chức năng (người
khỏe, người ốm).
2.5. Những người tham gia
truyền thông về Thực phẩm
chức năng.

#
IV. THÔNG ĐIỆP TRUYỀN THÔNG:
1. Nguyên tắc xây dựng thông
điệp:
+ Phù hợp luật, chính sách, văn bản quy
phạm, quy chế.
+ Xoay quanh việc phục vụ cho vấn đề trung
tâm là đảm bảo CLVSATTP của TPCN.
+ Thích hợp với nhóm đối tượng đã chia và đã
chọn.
+ Được xây dựng trên cơ sở kết quả nghiên
cứu khoa học, được thử nghiệm trước
khi phổ biến rộng rãi và các tác dụng đã
được công nhận.
+ Đơn giản – dễ hiểu – dễ nhớ - dễ làm.
+ Chính xác, nhất quán
+ Thường xuyên được xem xét và kiểm định
lại qua nghiên cứu và đánh giá để điều
chỉnh phù hợp với đối tượng và yêu cầu
của tuyên truyền viên vận động.

#
2. Chủ đề trung tâm:
Hiểu đúng – Làm đúng – Dùng đúng
Thực phẩm chức năng

“Hiểu đúng – Làm đúng – Dùng đúng”
#
Hiểu đúng – Correct Understanding 1 Định nghĩa - Definition
2 1 Sản xuất - Manufacturing
2 Kinh doanh - Dealing
3
Công bố & Quảng cáo
Claim &Advertisement
4 Quản lý - Management
1
2 Phân loại - Classification
3 Phân biệt - Differentiation
4 Tác dụng - Efficacy
3 Dùng đúng – Correct Usage 1 Đối tượng – Target Object
2 Liều lượng - Dosage
3 Thời gian – Duration
4 Cách dùng – Instruction of Usage
Làm đúng – Correct Implementation

#
3. Các nội dung chính của thông điệp:
3.1. Mối quan hệ giữa TPCN và sức khỏe:
Làm cho các đối tương thấy rõ:
+ Nguy cơ sức khỏe
+ Tác dụng của TPCN

#
3.2. TPCN là gì?
• Định nghĩa
• Phân loại
• Phân biệt
• Tác dụng
• Quản lý
• Sản xuất – Kinh doanh
• Công bố - Quảng cáo
• Tiêu dùng

#
3.3. Trách nhiệm của mỗi người:
đã nêu trong hiến pháp, pháp luật.
3.4. Trách nhiệm của người sản
xuất: Đảm bảo tính pháp luật và
đạo đức.
3.5. Trách nhiệm của lãnh đạo,
quản lý
3.6. Trách nhiệm của người dịch
vụ
3.7. Trách nhiệm của người tiêu
dùng: từ lựa chọn đảm bảo quyết
định cho bản thân và gia đình

#
3.8. Các biện pháp đảm bảo
CLVSATTP ở các khâu:
+ Khâu sản xuất, trồng trọt,
chăn nuôi.
+ Xuất nhập khẩu
+ Lưu thông phân phối, bảo
quản
+ Chế biến: tại doanh nghiệp,
các cơ sở và gia đình.
+ Sử dụng sản phẩm TPCN.
3.9. Phòng chống NĐTP, các
bệnh truyền qua TP và các
bệnh mạn tính
3.10. Biện pháp tăng cường
sức khỏe,kéo dài tuổi thọ

#
V. KÊNH TRUYỀN THÔNG:
1. Những nguyên tắc huy động
các kênh truyền thông:
1.1. Cần huy động và sử dụng kết
hợp một cách có hiệu quả nhiều
kênh truyền thông, nhiều
phương tiện để thực hiện
truyền thông về TPCN.
1.2. Cần khuyến khích các cách tiếp
cận mới, có sáng tạo trong việc
sử dụng và huy động các kênh
truyền thông (Ví dụ kết hợp
giữa tuyên truyền – giáo dục và
giải trí)

#
1.3. Cần tăng cường sự hỗ trợ
qua lại giữa truyền thông đại
chúng và truyền thông trực tiếp
nhằm tăng hiệu quả của từng
kênh.
1.4. Truyền thông đại chúng chịu
trách nhiệm về sự chuyển đổi
nhận thức của các cấp lãnh
đạo, của quảng đại quần chúng
và các nhóm đối tượng, tạo
môi trường thuận lợi cho việc
thực hiện các kênh truyền
thông khác

#
1.5. Truyền thông trực tiếp sẽ tập
trung vào các nhóm đối tượng
đã chọn, nhằm vận động và
thuyết phục họ nâng cao hiểu
biết về TPCN.
1.6. Trong điều kiện đổi mới kinh
tế - xã hội ở nước ta, cần
nghiên cứu những kênh truyền
thông mới để huy động và khai
thác triệt để phục vụ cho yêu
cầu: Hiểu đúng – Làm đúng -
Dùng đúng TPCN

#
2. Chiến lược huy động và sử dụng các
kênh truyền thông:
2.1. Các kênh truyền thông trực tiếp:
2.1.1. Tăng cường truyền thông trực tiếp thông
qua đội ngũ tuyên truyền viên.
2.1.2. Tuyên truyền viên trực tiếp thông qua các
đoàn thể quần chúng, các tổ chức xã hội cần
tập trung vào mỗi đối tượng của mỗi đoàn thể
và tổ chức nhằm thúc đẩy công tác tuyên truyền
có hiệu quả:
- Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam
- Hội Nông dân
- Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
- Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
- Các tổ chức quần chúng khác: Hội chữ thập đỏ,
Hội người tiêu dùng, Hội tim mạch, Hội tiểu
đường, Hội ung thư ....

#
2.2. Kênh truyền thông đại chúng:
2.2.1. Phát thanh và truyền hình:
- Cần dành nhiều thời gian hơn nữa để
chuyển tải các thông điệp về TPCN.
- Cần xác định rõ đặc điểm và nhu cầu của
thính – khán giả, những thể loại và chương
trình được họ ưa thích để sử dụng những nội
dung và hình thức đạt hiệu quả cao.
- Cần xây dựng những tiểu phẩm cực ngắn
(radio/TV- spot) với những thông điệp về chất
lượng, tác dụng của sản phẩm TPCN xúc
tích, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo phát định
kỳ xen kẽ các chương trình được thính –
khán giả ưa thích nhất.
- Các chương trình phát thanh và TV có nội
dung TPCN cần được in thành băng để phổ
biến ở cơ sở thông qua hệ thống truyền hình
– phát thanh ở tỉnh, huyện, đặc biệt hệ thống
phát thanh ở xã, phường và hệ thống mạng
lưới chiếu băng hình.

#
2.2.2. Báo chí
- Cần xác định đặc điểm, nhu cầu thông tin và
thể loại yêu thích của đối tượng độc giả nhằm
xây dựng những nội dung thông điệp phù hợp.
- Các trang chuyên đề, chuyên mục cần được
tăng cường cả số lượng, chất lượng nhất là
tính hấp dẫn. Mục hỏi đáp và hướng dẫn thực
hành phòng ngừa bệnh tật, nâng cao sức khỏe
cần mở rộng trên mặt báo chí.
- Các báo và tạp chí có số phát hành lớn cần
tăng cường hơn nữa tin và bài với nội dung về
TPCN.
- Cần đưa những thể loại ít chữ nhiều hình, dễ
hiểu như truyện tranh, biếm họa, quảng cáo ....
để chuyển tải nội dung về TPCN tới các đối
tượng có trình độ văn hóa thấp.

#
2.3 Các kênh truyền thông khác:
2.3.1. Văn nghệ dân gian:
Tận dụng loại hình văn
nghệ dân gian, đặc biệt
vùng nông thôn, miền núi
dân tộc, thông qua các
văn nghệ xung kích, đội
tuyên truyền viên để
truyển tải nội dung thông
điệp liên quan đến sức
khỏe và TPCN.

#
2.3.2. Giáo dục:
Giáo dục về CLVSATTP và TPCN
nên trở thành học tập bắt buộc
ở các cấp học, bậc học, ngành
học một cách thích hợp, chú ý
hình thức giáo dục ngoài nhà
trường chính quy như xóa mù,
bổ túc văn hóa, dạy nghề ...
2.3.3. Quảng cáo:
Quảng cáo phải trở thành kênh
hữu hiệu của công tác IEC về
bảo vệ sức khỏe và TPCN.
Các hình thức áp dụng tùy tình
hình, cần tậ dụng tối đa điều
kiện (trên TV, radio, khẩu hiệu,
biểu ngữ, trên báo chí, bao bì
các mặt hàng thực phẩm ... )

#
2.3.4. Các kênh truyền thông khác:
- Trao đổi trong gia đình, bạn bè, hàng xóm
- Trao đổi người sử dụng thực phẩm và
người sản xuất, buôn bán.
- Các đội tuyên truyền viên cơ động.
- Thi tìm hiểu
- Hội thảo người tiêu dùng. Hội thảo khách
hàng.
- Hội thi kỹ thuật.
- Triển lãm, hội chợ.
- Tư vấn, tuyên truyền tại các chợ.
- Hội thi người đẹp ....

BÀI 2:
GIÁO DỤC SỨC KHỎE

#
I. ĐẠI CƯƠNG:
1. Tại sao cần phải giáo dục sức
khỏe ?
1.1. Lý do khoa học:
Để thực hiện các động tác rửa tay trước
khi chế biến thực phẩm, về khía
cạnh khoa học tự nhiên, nếu dụng
cụ đã chuẩn bị xong, việc thực hiện
chỉ đòi hỏi thời gian rất ngắn (1-2
phút). Tuy nhiên, để thuyết phục
một cá nhân và một cộng đồng,
chấp nhận biện pháp VSATTP này
để bảo vệ và nâng cao sức khỏe
của mình của gia đình mình, của xã
hội mình không phải là vấn đề đơn
giản của khoa học tự nhiên nữa mà
phải có khoa học xã hội dự phần
vào.

#
Khoa học xã hội gồm có các lĩnh vực
chính sau đây:
- Chính trị học
- Kinh tế học
- Lịch sử học
- Nhân chủng học
- Xã hội học
- Tâm lý học
Ba môn: Nhân chủng học – Xã hội
học – Tâm lý học, được gọi chung
là khoa học về thái độ. Tuyên
truyền giáo dục sức khỏe sử dụng
rất nhiều môn khoa học về thái độ
và có thể được định nghĩa như là
“Ứng dụng của khoa học về thái
độ vào lĩnh vực sức khỏe và
bệnh tật”.

#
1.2. Lý do kinh tế:
Giáo dục sức khỏe có một ý nghĩa rất quan trọng trên khía cạnh kinh
tế. Muốn chăm sóc sức khỏe cho mọi người có 2 biện pháp:
- Đào tạo rất nhiều cán bộ y tế, tăng cường mạng lưới y tế càng
nhiều càng tốt, có thể chăm lo sức khỏe cho mọi người. Biện pháp
này không thực tế, vì đòi hỏi một vốn đầu tư kinh phí rất lớn để
đào tạo và nuôi dưỡng cán bộ y tế của mạng lưới dày đặc này và
mất rất nhiều thời gian.
- Biện pháp thứ hai là hướng dẫn mọi người thấy trách nhiệm tự
chăm lo sức khỏe cho bản thân mình, biến mỗi người dân thành
một cán bộ y tế có kiến thức bảo vệ sức khỏe phổ cập, sơ đẳng,
biết một số biện pháp vệ sinh cơ bản, để có thể bất cứ lúc nào, bất
cứ ở đâu, chăm lo sức khỏe cho chính mình và cho mọi người
chung quanh.
Biện pháp thứ hai là biện pháp ít tốn kém và hiệu quả hơn. Biện pháp
nàu chính là biện pháp giáo dục sứckhỏe cho mọi người, theo câu
ngạn ngữ: “Nếu chúng ta cho một người đói một con cá, chúng ta
chỉ cứu sống họ một ngày, nếu chúng ta vừa cho họ một con cá
vừa dạy họ cách câu cá, chúng ta sẽ nuôi sống họ suốt đời”.

#
Thật vậy, người cán bộ y tế mang
dịch vụ chăm sóc hàng ngày cho
mỗi người dân, dẫu tích cực cũng
không bằng cách dạy họ kiến
thức phổ cập giữ gìn sức khỏe.
Người cán bộ y tế có đi xây hàng
vạn cầu tiêu cũng không bằng
gieo được vào đầu nhân dân ý
thức về việc phóng uế bừa bãi,
ảnh hưởng đến sức khỏe của
mình, của bà con thôn xóm mình.
Tất nhiên là công tác dịch vụ
chăm sóc sức khỏe hàng ngày
sức khỏe của nhân dân cũng như
công tác xây dựng cầu tiêu, nhà
tắm ...là vô cùng cần thiết và quan
trọng.

#
1.3. Giáo dục sức khỏe trong chăm sóc
sức khỏe ban đầu:
Giáo dục sức khỏe là một trong 10 yếu tố
chiến lược “Chăm sóc sức khỏe ban
đầu” của Bộ Y tế đề ra. Giáo dục sức
khỏe có một vai trò rất lớn trong việc
hoạch định một chiến lược y tế.
• Giáo dục sức khỏe phải phác thảo được
chính sách mới, thích hợp với nguyên tắc:
“Chăm sóc sức khỏe ban đầu và chiến
lược sức khỏe cho mọi người”.
• Giáo dục sức khỏe phải hỗ trợ việc phát
triển tài nguyên nhân lực. Nhân lực này
phải có khả nẳng cần thiết để thực hiện
mục tiêu đào tạo thích hợp.

#
• Phải xác định được phương
pháp giáo dục nào thích hợp
nhất, để gia tăng sự tham gia
tích cực cũng như tinh thần tự
quyết của mỗi người và của
cộng đồng, vào công việc
chăm lo sức khỏe.
• Giáo dục sức khỏe phải tăng
cường sự tiếp cận với nhiều
khu vực và gia tăng sự phối
hợp các hoạt động giáo dục
bằng cách sử dụng kỹ thuật
học thích nghi.
• Giáo dục sức khỏe phải dành
nhiều thì giờ hơn nữa, chú tâm
đến việc theo dõi và lượng giá

2. Ai sẽ làm công tác giáo dục sức khỏe?
• Cán bộ Y tế
• Cán bộ giáo dục
• Các ngành khác
• Tuyên truyền viên
#

#
3. Giáo dục sức khỏe là gì?
3.1. Giáo dục sức khỏe là một môn
khoa học xã hội có mục đích:
+ Thông báo các vấn đề sức khỏe để
mọi người và quần chúng biết.
+ Giới thiệu các dịch vụ sức khỏe để
mỗi người và quần chúng hiểu biết.
+ Vận động mỗi người và quần chúng
thay đổi thái độ để tham gia tích cực
vào các công tác tự bảo vệ sức khỏe
cho mình và cho mọi người.
+ Giới thiệu sản phẩm TPCN để mỗi
người hiểu đúng, sử dụng đúng.

#
3.2. Giáo dục sức khỏe có thể so sánh như
công tác giảng dạy:
Giảng viên Nội dung bài giảng Học viên
Phương pháp
sư phạm
Tuyên truyền
viên
Nguồn thông tin CỘNG ĐỒNG
Phương pháp và kỹ
thuật truyền thông

#
3.3. Soạn thảo chương trình giáo dục
sức khỏe:
Muốn soạn thảo một chương
trình giáo dục sức khỏe cần
giải đáp các câu hỏi sau
đây:
• Giáo dục sức khỏe cho đối
tượng nào?
• Giáo dục sức khỏe là cái gì?
• Giáo dục sức khỏe bằng
phương tiện nào?
• Làm sao để biết chương trình
giáo dục sức khỏe đạt được
kết quả?

#
3.3.1. Việc đầu tiên là phải xác
định nhóm mục tiêu, tức là
nhóm người liên quan đến vấn
đề giáo dục sức khỏe. Việc xác
định nhóm người này đòi hỏi một
cuộc khảo sát dịch tễ học.

#
3.3.2. Muốn biết phải giáo dục cái
gì, nhất thiết phải soạn thảo và
thực hiện một cuộc điều tra dịch
tễ học phân tích xã hội học sẽ
giúp xác định được tâm lý nhóm
mục tiêu:
- Họ đang nghĩ, hiểu biết và cần
được thuyết phục hành động ra
sao?
- Tại sao họ không hành động
thuận lợi để bảo vệ và nâng cao
sức khỏe trong vấn đề này?
- Họ cần được hiểu biết và cần
được thuyết phục hành động ra
sao ?
Kết quả phân tích nhóm mục tiêu sẽ
giúp soạn thảo nội dung nguồn
thông tin thích hợp.

#
3.3.3. Khi đã nghiên cứu được nguồn
thông tin thích hợp, phải điều tra, để
chọn phương tiện thích hợp nhất, có sẵn
tại địa phương, có tác dụng nhất để
truyền đạt nguồn thông tin đến nhóm
người cần giáo dục sức khỏe.
3.3.4. Muốn đánh giá kết quả đạt được
của một chương trình giáo dục sức
khỏe, phải thiết lập một hệ thông đo
lường
Hệ thống này phải xác định được chuyển
biến về suy nghĩ, về nhận thức, về thái độ
và hành động của nhóm người được giáo
dục sức khỏe trước và sau khi chương
trình được triển khai thực hiện. Các
phương pháp thăm dò sẽ giúp có kết quả
mong muốn.

#
II. SOẠN THẢO MỘT CHƯƠNG TRÌNH GIÁO
DỤC SỨC KHỎE VỀ TPCN: cần các bước sau:
Bước 1: Xác định mục tiêu
Ví dụ:
+ Thực trạng một vấn đề sức khỏe
đang có trong cộng đồng.
+ Các nguy cơ tạo nên vấn đề đó.
+ Giải pháp phòng, chống trong
đó có vai trò của TPCN.

#
Bước 2: Khảo sát thực tiễn và thu
thập số liệu về:
(1) Thực trạng vấn đề sức khỏe
đang có trong cộng đồng:
+ Số lượng, tỷ lệ mắc
+ Tác hại, tổn thất
(2) Các nguyên nhân, nguy cơ tạo
nên “vấn đề” sức khỏe.
(3) Giải pháp phòng chống – Vai trò
của TPCN

#
Bước 3: Soạn thảo chương trình
giáo dục sức khỏe liên quan đến TPCN:
I.ĐẶT VẤN ĐỀ:
- Nêu vấn đề
- Dẫn dắt vấn đề cần giải quyết
- Xác định mục tiêu của buổi giáo dục sức khỏe.
II. SƠ LƯỢC VÀ CHỨC NĂNG CỦA CƠ QUAN LIÊN QUAN.
III. THỰC TRẠNG – NGUYÊN NHÂN VÀ NGUY CƠ
1. Thực trạng:
• Số lượng, tỷ lệ mắc
• Tác hại, tổn thất
2. Nguyên nhân và nguy cơ
IV. GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG:
Vai trò của TPCN (cơ chế tác dụng)
V. SẢN PHẨM TPCN (Cơ chế, tác dụng, cách dùng)

#
Bước 4:
• Rút kinh nghiệm
• Sửa chữa
• Bổ sung

#
III. MỘT VÀI NGUYÊN TẮC CHỌN PHƯƠNG
PHÁP GIÁO DỤC SỨC KHỎE:
1. Định nghĩa:
Phương pháp là thể thức thực hiện
một chương trình hay một dự án.
Trong lĩnh vực tuyên truyền giáo dục
sức khỏe, có 2 phương pháp:
phương pháp một chiều và
phương pháp hai chiều.

#
1.1. Phương pháp một chiều
có đặc điểm:
• Giáo dục trực tiếp
• Truyền đạt có hệ thống kiến thức
• Tham gia giới hạn hay không có sự
tham gia của đối tượng được tuyên
truyền giáo dục
• Tác động một chiều, không có phản
ứng nhận thấy của đối tượng được
tuyên truyền giáo dục.
Thí dụ: thuyết trình, buổi chiếu phim,
diễn văn, buổi nói chuyện, buổi
giảng bài.

#
1.2. Phương pháp hai chiều có đặc
điểm sau đây:
• Có sự trao đổi ý kiến giữa nhiều người: giữa người làm tuyên truyền giáo
dục và đối tượng được tuyên truyền và giữa các thành viên trong nhóm
được tuyên truyền với nhau.
• Tất cả mọi người tham gia thảo luận đã có ít nhiều hiểu biết về đề mục,
dẫu với khía cạnh khác nhau.
• Tận dụng cả tài nguyên của tất cả mọi người tham gia.
• Thích ứng tất cả hiểu biết được trao đổi
• Tạo ra được hoàn cảnh học tập do việc tham gia và kinh nghiệm
Thí dụ: Thảo luận nhóm – Gặp gỡ - Thăm thực tế ...

#
2. Phương pháp chọn:
Việc chọn phương pháp dựa vào nhiều tiêu chuẩn khác nhau:
2.1. Khả năng ứng dụng của
phương pháp:
- Về phương diện dụng cụ
- Về phương diện tài chính
- Về phương diện tập quán địa
phương
- Về sự quen thuộc của chuyên viên
tuyên truyền giáo dục với phương
pháp.

#
2.2. Sự tham gia của địa phương
- Ai sẽ tham gia ?
- Tham gia như thế nào ?
- Tham gia ở giai đoạn nào ?

2.3. Hiệu năng của phương pháp
- Phương pháp sử dụng có khả năng có khả
năng tác động cho toàn bộ tập thể hay không ?
- Tỷ lệ dân số trong nhóm được tác động đến.
- Mức độ tham gia của nhân dân.
- Phương pháp gây chú ý và tác động ra sao ?
#

#
2.4. Giới hạn của phương pháp:
- Tốn phí
- Không đặc sắc
- Tính chất phổ cập
Nói tóm lại, viêc lựa chọn phương pháp
tùy thuộc vào mục tiêu chương trình,
vào tính chất của nhóm người được
tuyên truyền giáo dục và vào nhóm
chuyên viên hoạch định công tác
tuyên truyền giáo dục.

#
IV. CÁC PHƯƠNG TIỆN GIÁO DỤC
SỨC KHỎE:
1. Định nghĩa:
+ Phương tiện:
- Tài nguyên sử dụng để thực hiện một phương pháp và qua
đó truyền đạt nội dung giáo dục sức khỏe.
- Đường để truyền đạt nội dung giáo dục.
- Dụng cu để truyền đạt nội dung.
+ Phương tiện gồm 4 nhóm:
- Phương tiện nghe nhìn
- Phương tiện bằng lời nói
- Phương tiện bằng chữ viết
- Phương tiện tác động thị giác

#
2. Đặc điểm các phương tiện giáo dục:
2.1. Phương tiện nghe nhìn:
Phương tiện dùng để tác động vừa trên thị giác và thính giác.
Thí dụ: Phim – Truyền hình – Kịch nói – Múa rối
Ưu điểm:
- Tác động lên 2 giác quan cùng một lúc
- Giúp dễ dàng hình tượng hoá các ý nghĩ
- Cổ vũ sự tham gia
- Gợi chú ý và gây thích thú
- Thường dễ lôi cuốn mọi người
- Có thể sử dụng thường xuyên được
Bất lợi:
- Sản xuất thường đòi hỏi giá thành cao
- Phương tiện thực hiện khó khăn, không phải lúc nào cũng sẵn
có
- Nhanh chóng quá hạn, không hợp thời nữa (nhất là phim)
- Dễ có nguy cơ làm sai lạc sự chú ý về mục tiêu tuyên truyền

#
2.2. Phương tiện lời nói:
Đây là phương tiện dùng lời nói làm cơ sở cho việc truyền bá nội dung giáo
dục y tế (thí dụ: bài ca, bài thuyết minh, vô tuyến, truyền thanh)
2.2.1. Ưu điểm:
- Sự tiếp xúc trực tiếp thực hiện nhờ lời nói
- Nội dung được soạn để thích ứng (nếu đối tượng được tuyên truyền
hiện diện)
- Có thể tiếp xúc một tập thể quan trọng cả những người không biết
chữ (nhất là vô tuyến)
- Lời nói thường được phối hợp và sử dụng để hỗ trợ hiệu quả cho
phương tiện khác như: biểu đồ, bảng đen.
2.2.2. Bất lợi:
- Phương pháp truyền đạt bằng lời nói thường một chiều.
- Có nguy cơ gây cho đối tượng được giáo dục hiện tượng thụ động
- Nội dung có thể được hiểu và diễn dịch sai lệch
- Ký ức thính giác có thể thấp: tỷ lệ quên khi nghe rất cao.

#
2.3 Phương tiện bằng chữ viết
Phương tiện bằng chữ viết là phương tiện sử dụng một bài viết làm
cơ sở cho thông tin, truyền bá tư tưởng
Thí dụ: Bài báo, sách, sách giáo khoa, truyền đơn
2.3.1. Ưu điểm:
- Ký ức thị giác thường quan trọng hơn ký ức thính giác
- Bài viết có thể còn tồn tại (người đọc có thể đọc trở lại, có thời
gian suy nghĩ, tìm hiểu sâu hơn sau)
- Tiếp xúc được một tập thể lớn
- Và có thể chọn nội dung cần truyền đạt tư tưởng.
2.3.2. Bất lợi:
Bài viết có thể diễn dịch sai nội dung cần truyền đạt
- Chỉ có tác dụng tùy theo trình độ văn hóa của đối tượng cần
truyền đạt tư tưởng.
- Không có hiệu lực hồi tố (feedback) nhanh.

#
2.4 Phương tiện nhìn và biểu đồ:
Phương tiện dùng hình vẽ làm cơ sở cho việc truyền bá nội
dung giáo dục y tế.
Thí dụ: Bích chương – Triển lãm – Hình chụp – Bảng đen – Biểu
đồ - Phim đèn chiếu
2.4.1. Ưu điểm:
- Gây nhạy cảm nhanh
- Minh họa và tăng cường hiệu quả nội dung
tuyên truyền
- Tăng cường thói quen
- Đưa nội dung chính xác, ngắn gọn, đơn giản.
- Nội dung được cảm thụ nhanh
- Ký ức thị giác quan trọng hơn ký ức thính giác
2.4.2. Bất lợi:
- Có khuynh hướng đưa quá nhiều nội dung
trong một hình thức.
- Quá trình làm thay đổi thái độ của đối tượng
được tiếp xúc thường tương đối chậm.
- Dễ gây khuynh hướng thường đơn giản hóa ý
nghĩa giáo dục y tế.
- Việc sắp xếp theo thứ tự hợp lý các tranh ảnh
rất phức tạp.

#
3. Một vài tiêu chuẩn chọn phương tiện:
Phượng tiện sử dụng để giáo dục sức khỏe rất đa dạng. Sử dụng các
phương tiện thường được dựa vào các yếu tố sau đây:
3.1. Có thế áp dụng phương tiện này
tại địa phương hay không?
Nguyên tắc này được dựa vào các yếu
tố sau đây:
- Điều kiện tập quán địa phương
- Sự quen thuộc, sử dụng phương tiện
đối với nhân viên làm công tác giáo
dục sức khỏe.
- Khả năng dụng cụ sử dụng
- Giá thành sản xuất (thường giá
thành sản xuất tương đối thấp hơn)

#
3.2. Có thể sáng tác và sản xuất tại địa
phương hay không?
• Có sự tham gia của các nghệ sĩ địa
phương
• Dụng cụ được sử dụng thích ứng với
tập thể địa phương hơn.
• Sử dụng tài nguyên và phương tiện
địa phương
• Hạn chế giá thành sản xuất

#
3.3. Hiệu năng:
• Phương tiện sử dụng có giúp tác
động đến tất cả các nhóm nhân dân
cần được chuyển biến tư tưởng? Và
hành động không?
• Phương tiện truyền đat có khả năng
truyền đạt đầy đủ nội dung không?
• Kết quả đạt được có tương xứng với
vốn đầu tư không?
Điều nên nhớ là phương tiện giáo dục y
tế chỉ là một dụng cụ và trong mọi
trường hợp không thể thay thế nhóm
chuyên viên làm công tác giáo dục
sức khỏe được.

#
4. Bích chương:
Bích chương là một bảng vẽ hay viết dùng để phản ánh một ý nghĩ
4.1.Yêu cầu cơ bản của một bích
chương
- Bích chương phải được thực
hiện để nhìn qua là biết bích
chương muốn nói gì.
- Bích chương chỉ nên trình bày
một vấn đề
- Chữ viết hình vẽ phải hết sức
giản dị
4.2. Mục đích của bích chương
- Gây chú ý
- Gây suy nghĩ và có hành động

#
4.3. Trường hợp dùng bích chương
• Bích chương có thể dùng riêng rẽ.
• Bích chương có thể dùng chung
với các phương tiện thông tin
tuyên truyền khác.
Thí dụ:
• Dùng bích chương trong cuộc triển
lãm hay trình bày
• Dùng bích chương để hỗ trợ một
buổi chiếu phim
• Dùng bích chương để hình tượng
hóa những ý nghĩ trình bày làm rõ
thêm vấn đề trình bày

#
4.4. Muốn thực hiện một bích chương
có tác dụng:
(1) Xác định đối tượng phục vụ
(2) Xác định vấn đề y tế cần đề cập đến nhu cầu y
tế
(3) Xác định nội dung ý tưởng muốn nêu lên
(4) Chọn hình ảnh diễn đạt ý tưởng đó
(5) Chọn lời văn cần thiết để diễn đạt rõ rệt ý tưởng
(6) Dùng màu sắc, nếu cần, để làm tăng sự chú ý,
nhấn mạnh vấn đề, hay làm rõ hình ảnh
Điều tra khảo sát trên nhóm mẫu để định lượng bích
chương: Điều chỉnh – Hoàn chỉnh
Bích chương muốn thành công phải: Rõ ràng – Giản
dị - Trực tiếp
Bích chương phải: Gây chú ý – Dễ hiểu – Gây cho
người xem một ân tượng

#
5. Sách lật:
• Sách lật dùng để trình bày một câu chuyện, hay một bài học
theo theo một diễn tiến đều đặn để giúp cho sự học dễ dàng.
• Sách lật làm bằng những vật dụng gì ?
• Sách lật gồm 2 tấm bìa cứng, có thể lật ngược ra phía sau
thành một cái giá. Hai sợi dây phía dưới tấm bìa cứng buộc
vào nhau để giữ cho sách lật đứng thẳng, giữa 2 bìa cứng là
một số trang giấy có hình vẽ hay lời giải thích.
• Trong hình trình bày một vấn đề, hãy dựng sách lên bàn cao
Để mọi người thấy rõ hình vẽ, bạn đứng bên cạnh sách và dùng
thước kẻ,hoặc cây để chỉ vào hình vẽ (tránh đứng trước sách
để khỏi che hình)
- Từ ngữ: ngắn gọn, dễ hiểu
- Vừa giải thích vừa chỉ vào sách lật

BÀI 3:
KỸ NĂNG TRUYỀN THÔNG VỀ

Nhằm giúp cho mọi người lựa chọn một cách thông
minh vì sức khỏe và chất lượng cuộc sống trong
cộng đồng và xã hội, cần phải trình bày các thông
tin một cách chính xác bằng những hình thức dễ
hiểu. Muốn thế phải biết được một số kỹ năng
trong truyền thông.
#

#
1. Sử dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ
thân thể
1.1. Ngôn ngữ nói:
1.1.1. Tiếp xúc với mọi người một
cách thân mật sẽ giúp cho việc
truyền thông tốt, đối tượng cảm
thấy mình được quan tâm đến.
1.1.2. Trước hết hãy trao đổi để xem
xét đối tượng đã biết, tin và làm gì
về vấn đề mình định nói.
1.1.3. Sau đó mới bổ sung thêm hoặc
sâu hơn điều mà họ cần biết, cần
làm.

1.1.4. Truyền đạt những thông tin chủ chốt và giải thích lợi ích của hành
vi mới về đảm bảo sức khỏe. Nếu nói trước đám động cần chuẩn bị kỹ
tài liệu.
1.1.5. Tìm ra những lý do cản trở đến việc thay đổi hành vi và cố gắng
đề xuất được cách khắc phục. Những cản trở có thể do khách quan, do
bản thân (thiếu hiểu biết, theo thói quen, theo phong tục tập quán,
không quan tâm, không có tiền ... ). Hãy trao đổi với đối tượng để tìm
cách khắc phục.
1.1.6. Dùng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, hạn chế ngôn ngữ khoa học
#
cao siêu, chú ý ngôn ngữ địa phương.
1.1.7. Trong khi giải thích có thể đưa ra các ví dụ từ chính kinh nghiệm
trong cộng đồng, dùng những câu ca dao, tục ngữ để minh họa thêm
cho sinh động.

#
1.1.8. Dùng phương tiện trực quan
như các mô hình, hiện vật, tranh
ảnh, để giúp đối tượng dễ nhớ, dễ
hiểu “trăm nghe không bằng một
thấy”.
1.1.9. Khuyến khích mọi người đặt
câu hỏi bởi vì nhiều đối tượng có
nhiều điều muốn hỏi nhưng họ
ngại ngần, chúng ta cần phải biểu
lộ sự quan tâm, chia sẻ và thông
cảm.
1.1.10. Giọng nói: Chú ý âm lượng,
tốc độ, nhịp độ, chỗ nhấn mạnh,
chỗ ngừng, điệu bộ.

#
1.2 Ngôn ngữ thân thể:
1.2.1. Tư thế: thoải mái
- Khi đứng: hai gót chân
không nên cách nhau quá
xa như kiểu dạng chân.
- Đi lại khi cần thiết, có mục
đích, như đến gần với từng
người để lắng nghe và trả
lời, tỏ ra quan tâm đến họ.
- Tránh vừa đi vừa nói, nói
hay quay lưng lại.

1.2.2. Hai tay: thả lỏng, tạo các cử chỉ lịch thiệp,
#
tự tin ....
• Tránh chỉ trỏ như ra lệnh hay chỉ
trích người nghe.
• Luôn kiểm soát được các động
tác tay, đừng vung vẩy như con
rối, nhưng cũng cố tránh như
“không biết để vào đâu”.
• Đừng làm động tác thừa: vuốt tóc,
xếch quần, xếch váy, đập bàn ....
trừ khi muốn biểu thị điều gì đó
thật cần thiết.

#
1.2.3. Cách nhìn:
• Bao quát, không nhìn một chỗ quá lâu
gây cảm giác bất lịch sự và khiêu khích.
• Đối với nhóm lớn nên để mắt lần lượt
đến từng nhóm nhỏ.

#
1.2.4. Nét mặt:
• Thay đổi cho phù hợp với từng lời nói, cử
chỉ và đối tượng.
• Luôn luôn tươi cười trong mọi tình huống
là điều cần ghi nhớ nhất.
• Tránh cau có lạnh nhạt đăm chiêu

#
1.2.5. Cách ăn mặc:
• Quần áo chỉnh tề, màu sắc hài hòa, phù
hợp đối tượng, phong tục tập quán.
• Không ăn mặc quá cầu kỳ gây phân tán
sự chú ý của đối tượng.

#
2. Sử dụng các phượng tiện
trực quan:
• Hiện vật
• Mô hình
• Tranh lật
• Áp phích
• Tờ gấp
• Trưng bày, triển lãm
• Phối hợp ti vi, video, ảnh, nhạc ... tùy từng
tình hình cụ thể.

#
3. Lựa chọn các phương pháp truyền
thông thích hợp và phối hợp tùy từng
điều kiện cụ thể:
3.1. Nói chuyện
3.2. Thảo luận nhóm
3.3. Đọc tài liệu tham khảo
3.4. Động não, tấn công trí não
3.5. Đóng vai, mô phỏng
3.6. Trình diễn kỹ thuật
3.7. Thực hành

#
3.8. Nêu vấn đề, giải quyết vấn đề
3.9. Hỏi – Đáp
3.10. Trò chơi giáo dục sức khỏe
3.11. Nghiên cứu thực địa
3.12. Chiếu phim (Dia, video, tivi)
3.13. Xêmina
3.14. Làm bài tập
3.15. Nghiên cứu thực địa

#
4. Tạo ra môi trường truyền thông
năng động:
Muốn tạo ra một môi trường truyền thông năng
động cần:
+ Nhận rõ bầu không khí đang bao trùm.
+ Mở đầu bằng thái độ tích cực (ngôn ngữ nói và
ngôn ngữ thân thể) để gây ảnh hưởng tốt đến
người nghe.
+ Xác định rõ các mục tiêu bằng cách để cho đối
tượng nêu các nhu cầu mong muốn.
+ Hãy động viên mọi gười cùng tham gia đóng góp
kinh nghiệm để đạt được mục tiêu chung đã
thống nhất dưới sự hỗ trợ của giảng viên.
+ Chuẩn bị cho mọi người sẵn sàng đương đầu với
những thách thức.
+ Giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập
cá nhân hoặc nhóm, động viên mọi người tích
cực tham gia, tôn trọng học viên.
+ Cho phép sự đối trọi các ý kiến giữa học viên với
học viên và giữa học viên với giáo viên.

#
BÀI 4:
TƯ VẤN

#
I. KHÁI NIỆM:
Công tác tư vấn về TPCN là một
dạng truyền thông trực tiếp, giúp
cho đối tượng (khách hàng)
nhận được thông tin chính xác,
rõ ràng để họ tự quyết định lựa
chọn biện pháp sử dụng TPCN
được thường xuyên phù hợp với
hoàn cảnh của đối tượng.

#
II. NỘI DUNG TƯ VẤN VỀ TPCN:
Tư vấn về TPCN là một dạng truyền
thông tin trực tiếp rất có hiệu quả.
Người tư vấn là điểm tiếp xúc đầu
tiên mà khách hàng cần biết về
TPCN. Nội dung tư vấn về TPCN
bao gồm:
1. Cung cấp thông tin đầy đủ chính xác
về tác dụng, chất lượng, sản phẩm
TPCN.
2. Tìm hiểu sự băn khoăn, lo lắng của đối
tượng về sự lựa chọn các sản phẩm
TPCN.
3. Thảo luận đưa ra lời khuyên với đối
tượng khách quan, trung thực.
4. Xây dựng cho đối tượng có thái độ
tích cực đối với vấn đề: Hiểu đúng –
Làm đúng – Dùng đúng TPCN

#
III. NHỮNG ĐIỀU CẦN THIẾT CỦA NGƯỜI
TƯ VẤN:
1.Người tư vấn về TPCN phải tỏ thái độ đồng cảm với đối tượng, tìm hiểu
xem họ nghĩ gì liên quan đến nhiệm vụ tư vấn của mình cần đáp ứng.
2.Phải tôn trọng đối tượng thể hiện giao tiếp lịch sự, thân ái, nhã nhặn, chú
ý lắng nghe tâm tư nguyện vọng, những băn khoăn lo lắng của đối
tượng để có thể hiều và giúp đỡ họ thiết thực hơn.
3. Cung cấp thông tin phải chính xác, rõ ràng
- Nên kết hợp tranh ảnh, tài liệu khoa học để giải thích.
- Gợi ý xem họ có hiểu đúng như ý mình truyền đạt không.
- Chú ý đến yếu tố tâm lý, trình độ văn hóa, phong tục, tập quán, dân tộc
để lựa chọn ngôn ngữ thích hợp .
4. Sắp xếp thời gian để thăm lại đối tượng hoặc gặp lại mình

#
IV. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN
Chúng ta áp dụng 6 bước:
Bước 1: Chào đối tượng
- Niềm nở chào hỏi
- Lễ độ giới thiệu về bản thân
- Hỏi xem liệu thân mình có thể giúp được gì
cho họ
Bước 2: Hỏi thăm đối tượng
- Tình hình sức khỏe và gia đình
- Thông tin y tế có liên quan
- Nhu cầu cần thiết về TPCN

#
Bước 3: Kể cho đối tượng các loại
TPCN:
- Kể, phân tích các loại, tác dụng, hiệu
quả, giá cả.
- Nói cả điều điều lợi, bất lợi
- Tránh áp đặt chủ quan
- Kể cả về tác dụng phụ
Bước 4: Giúp cho đối tượng lựa
chọn loại TPCN :
- Để họ lựa chọn loại thích hợp
- Trường hợp chưa xác định được cần
giải thích rõ ràng và khuyên đối
tượng nên như thế nào
- Kiểm tra xem đối tượng có chắc chắn
và yên tâm chưa ?

#
Bước 5: Giải thích lựa chọn
Các loại TPCN hiện có. Có thể
phát tài liệu để đối tượng đem
về nhà sử dụng.
Bước 6: Hẹn đối tượng trở lại
- Hẹn đối tượng trở lại hoặc đến
với đối tượng.
- Hỏi đối tượng đã sử dụng
TPCN ra sao, có vướng mắc gì
không.
- Khẳng định cùng đối tượng
những sản phẩm TPCN cần duy
trì.

#
PHẦN II:
KIẾN THỨC
VỀ THỰC PHẨM CHỨC NĂNG

#
BÀI 5:
ĐẠI CƯƠNG

#
NỘI DUNG:
Phần I: Sức khỏe và nguy cơ sức khỏe
Phần II: TPCN – ra đời và phát triển
Phần III: Tác dụng của TPCN
Phần IV: Nghiên cứu, sản xuất, phân phối
và quản lý TPCN.

#
PHẦN I:
SỨC KHỎE VÀ NGUY CƠ
SỨC KHỎE

#
1. Sức khỏe là gì? Theo WHO:
Sức khỏe là tình trạng:
• Không có bệnh tật
• Thoải mái về thể chất
• Thoải mái về tâm thần
• Thoải mái về xã hội.

#
Sức khỏe là tài sản quý giá nhất:
- Của mỗi người
- Của toàn xã hội
Fontenelle: “Sức khỏe là của cải
quý giá nhất trên đời mà chỉ
khi mất nó đi ta mới thấy tiếc”.
Điều 10 trong 14 điều răn của
Phật:
“Tài sản lớn nhất của đời người
là sức khỏe”.

1 . 0 0 0 . 0 0 0 . 0 0 0 . 0 0 0…
Tiêu chí
cuộc sống
#
2. Giá trị của sức khỏe:
SK T N V C X CV ĐV ƯM TY
• Có tiền có thể đến khám bác sĩ nhưng không mua được sức khỏe tốt!
• Có tiền có thể mua được máu nhưng không mua được cuộc sống!
• Có tiền có thể mua được thể xác nhưng không mua được tình yêu!
• Có sức khỏe, sỏi đá cũng thành cơm!

#
3. QUAN ĐIỂM VỀ CHĂM SÓC SỨC KHỎE
Đầu tư, chăm sóc khi còn đang khỏe.
• Phòng ngừa các nguy cơ bệnh tật.
• Hiệu quả và kinh tế nhất.
Do chính mình thực hiện

#
Ba loại người:
• Người ngu gây bệnh
(Hút thuốc, say rượu, ăn uống
vô độ…).
• Người dốt chờ bệnh (ốm đau
rồi mới đi khám, chữa).
• Người khôn phòng bệnh
(chăm sóc bản thân, chăm
sóc cuộc sống.)

Nội kinh hoàng đế (Thời Xuân-Thu-Chiến-Quốc):
” Thánh nhân không trị bệnh đã rồi, mà trị bệnh chưa đến,
#
không trị cái loạn đã đến mà trị cái loạn chưa đến”.
“Khát mới uống, đói mới ăn, mệt mới nghỉ, ốm mới khám
chữa bệnh – Tất cả đều là muộn!”
“Tiền bạc là của con, Địa vị là tạm thời, Vẻ vang là quá khứ,
Sức khỏe là của mình!”.

#
Thiệt hại do béo phì
(Viện nghiên cứu Brookings - Mỹ)
1. Chi phí chăm sóc người béo phì
trưởng thành: 147 tỷ USD/năm
2. Chi phí chăm sóc béo phì trẻ em:
14,3 tỷ USD/năm
3. Thiệt hại kinh tế do mất năng
suất lao động do béo phì: 66 tỷ
USD/năm
4. Tổng thiệt hại nền kinh tế Mỹ do
béo phì: 227,5 tỷ USD/ năm

#
Giá trị tiêu dùng của người Mỹ
(Theo GS.TS Mary Schmidl – 2009)
• 1950: Nhà + xe + TV
• 1960: Giáo dục Đại học
• 1970: Máy tính
• 1980: Nhiều tiền
• 2000: Sức khoẻ

#
4. Nguy cơ về sức khỏe
Xã hội quá độ về kinh tế - Đang mới
Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa
Thay đổi phương
thức làm việc
Thay đổi lối
sống sinh hoạt
Thay đổi tiêu
dùng TP
Môi trường
HẬU QUẢ
1. Tăng cân quá mức và béo phì.
2. Ít vận động thể lực.
3. Chế độ ăn:
- Khẩu phần TP nghèo chất xơ, rau quả và ngũ cốc toàn phần.
- Khẩu phần ít cá – thủy sản.
- Khẩu phần nhiều mỡ, đặc biệt mỡ bão hòa.
4. Stress thần kinh.
5. Ô nhiễm môi trường, ô nhiễm TP.
6. Di truyền.

#
4.1. Trạng thái sức khỏe hiện nay:
• Trạng thái I (khỏe hoàn toàn): 5 – 10%.
• Trạng thái II (ốm) : 10 – 15 %.
• Trạng thái III (nửa ốm nửa khỏe): 75%.

4.2. DALE (Disability – adjusted life expectancy)
#
Kỳ vọng sống điều chỉnh theo sự tàn tật.
Là số năm kỳ vọng sống khỏe (khỏe hoàn toàn).
+ Nhật Bản: 74,5.
+ Australia: 73,2.
+ Pháp : 73,1.
+ Thụy sĩ: 72,5.
+ Anh: 71,7.
+ Đức: 70,4.
+ Mỹ: 70,0.
+ Trung Quốc: 62,3.
+ Thái Lan: 60,2.
+ Việt Nam: 58,2.
+ Ấn Độ: 45,5.
+ Nigeria: 38,3.
+ Ethiopia: 33,5.
+ Zimbabwe: 32,9.
+ Sierra Leone : 25,9.

#
4.3. Các bệnh cấp tính:
Vẫn còn nhiều nguy cơ:
Ví dụ:
• NĐTP do hóa chất + vi sinh vật
• Bệnh bò điên (BSE)
• Bệnh cúm gia cầm: H5N1, H1N1…
• Bệnh liên cầu khuẩn, tai xanh ở lợn.
• Bệnh nhiễm trùng thực phẩm…

#
4.4. Các bệnh mạn tính:
“Thế giới đang phải đối đầu với cơn thủy triều các bệnh mạn tính không lây!”.
TT Nước 1995 (mill.) 2025 (mill.)
1
Ấn Độ
19,4
57,2
2
Trung Quốc
16,0
37,6
3
Mỹ
13,9
21,9
4
Nga
8,9
14,5
5
Nhật Bản
6,3
12,4
6
Brazil
4,9
12,2
7
Indonesia
4,5
11,7
8
Pakistan
4,3
11,6
9
Mexico
3,8
8,8
10
Ukraine
3,6
8,5
Các nước khác 49,7 103,6
Việt Nam 2007: 2,1 4,2
Tổng cộng 135,3 300,0

Nguy cơ của vòng đời con người trong thời đại
#
CNH-ĐTH
1. Chậm tăng
trưởng (IUGR)
2. Đẻ non
3. Thừa thiếu dd
4. Di truyền
1. Bệnh mạch
vành (CHD)
2. Đột quỵ
3. ĐTĐ
4. Tăng HA
5. K
1. Chậm tăng
trưởng
2. Chế độ nuôi
dưỡng
3. MT
1. CHD
2. Đột quỵ
3. Đái tháo đường
4. K
5. Bệnh tiêu hóa
1. Chế độ ăn
2. Vóc dáng thấp
3. MT
1.  HA
2. CHD
3. Đột quỵ
5. Béo phì
6. K
1. Chế độ ăn
2. Thuốc lá, ROH
3. Ít vận động
4. Stress
5. MT
1. CHD
2. Đột quỵ
3.  HA
5. K
1. Chế độ ăn
3. Suy giảm CN Slý
4. Stress
5. MT
2. K
3. CHD
4. VXĐM
5. Cao HA
6. TH viêm khớp
7. Bệnh TK
Giai đoạn
bào thai
Giai đoạn
thơ ấu –
vị thành niên
Giai đoạn
trưởng thành
Giai đoạn
lão hóa –
cao tuổi
Giai đoạn
sơ sinh
< 1 tuổi

#
I- Hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn: gồm:
1. Tim : - Bơm hút máu từ TM về.
- Bơm đẩy máu vào ĐM đến các
mô.
2. Mạch máu:
2.1. Vòng đại tuần hoàn: Mang máu giàu
02 và chất dinh dưỡng từ tim trái theo
động mạch chủ đến các động mạch,
mao mạch, cung cấp 02 và chất dinh
dưỡng cho tế bào ở các mô. Máu từ
các mao mạch ở mô tập trung thành
máu tim rồi theo các tĩnh mạch lớn về
tim phải.
2.2. Vòng tiểu tuần hoàn: mang máu tĩnh
mạch từ tim phải theo động mạch phổi
lên phổi nhận 02 và thải C02, thành
máu động mạch, theo 4 tĩnh mạch phổi
về tim trái.

Chức năng tuần hoàn:
1. Chức năng vận tải (quan trọng nhất).
- Đưa máu động mạch với các các chất
dinh dưỡng, 02, hormone…tới tác
mô.
#
- Đem máu tĩnh mạch cùng với các
chất thải của tế bào, C02…từ mô về
tim để thải C02 qua phổi và các chất
thải qua thận.
2. Điều hòa lưu lượng máu cho những
mục đích nhất định như tuần hoàn
dưới da để điều hòa nhiệt.
3. Phân bố lại máu trong những trường
hợp bất thường để duy trì sự sống
của cơ quan quan trọng: tim, não
(sốc chấn thương, sốc chảy máu).

#
II. Các tổn thương chủ yếu hệ tim mạch
1. Tổn thương tim
1.1. Không do mạch vành:
+ Ngộ độc K+, Ca++, Na+.
+ Suy tim do thiếu Vitamin B1
Vitamin B1 giúp TB đưa Acetyl CoA vào vòng Krebs, khai
thác năng lượng từ Glucid, Lipid, axit amin. Thiếu
Vitamin B1 biểu hiện rối loạn sớm ở cơ tim: suy tim.
+ Do cơ chế miễn dịch: bệnh sinh của thấp tim.
+ Do nhiễm độc, nhiễm khuẩn: độc tố, thuốc, hóa chất, cúm,
thương hàn…
1.2. Tổn thương tim do mạch vành:
+ Động mạch vành (F&T) tạo vòng cung ôm lấy trái tim, có
nhiệm vụ nuôi dưỡng tim.
+ Khi nghỉ ngơi: động mạch vành cung cấp cho tim: 225ml
máu/phút.
+ Khi gắng sức: công suất tim tăng 6-8lần bình thường
nhưng động mạch vành chỉ tăng được 3-4 lần, dẫn tới cơ
tim thiếu 02, dinh dưỡng → kéo dài dễ suy tim.
+ Nguyên nhân chủ yếu: tắc nghẽn động mạch vành do vữa
xơ động mạch.
+ Mảng VSĐM → cục máu đông, càng dễ gây tắc (do ngưng
tụ TC, Fibrinogen…).

Hậu quả
1. Cơn đau thắt ngực: do cơ tim thiếu máu bởi
#
suy động mạch vành:
Thiếu 02 → xuất hiện trong tim các sản phẩm
chuyển hóa yếm khí (acid) và các chất khác
(histamin, kinins, proteolylic…) ở nồng độ cao
mà tuần hoàn vành không loại trừ kịp (do suy
giảm). Chúng kt tận cùng cảm giác đau.
2. Nhồi máu cơ tim: Do tình trạng 1 phần tim bị
hoại tử hậu quả ngừng trệ tuần hoàn động
mạch vành: Thiếu máu đột ngột → thiếu 02 →
rối loạn quá trình oxy hóa – khử → tích tụ các
sản phẩm chuyển hóa và chất trung gian hóa
học → hoại tử. Ở tim hay gặp nhồi máu trắng
(do tắc mạch, kết hợp với co thắt mạch vùng
tắc và vùng xung quanh dẫn tới màu sắc vùng
hoại tử nhợt nhạt). Hay gặp vùng nghèo tuần
hoàn bàng hệ (tim, lách, não, thận).
- Nhồi máu đỏ: do máu tĩnh mạch vùng xung
quanh thấm sang vùng hoại tử do hóa chất
trung gian từ vùng hoại tử thấm ra lân cận, làm
tổn thương thành mạch và tăng tính thấm (Hay
gặp ở phổi, ruột).

#
2. Suy tuần hoàn do mạch:
2.1. Xơ vữa động mạch:
Thành động mạch có 3 lớp:
2.1.1 Lớp ngoài cùng: vỏ xơ
- Có các sợi thần kinh chi phối
- Ở ĐM lớn có cả mạch máu nhỏ nuôi
dưỡng thành mạch
2.1.2. Lớp giữa: gồm các sợi cơ trơn và
sợi đàn hồi.
- Ở ĐM lớn: nhiều sợi đàn hồi hơn sợi
cơ, nên có tính đàn hồi cao.
- Ở ĐM nhỏ: sợi cơ trơn nhiều hơn sợi
đàn hồi, nên tính co thắt là chủ yếu
2.1.3. Lớp trong cùng: là lớp tế bào nội
mô

#
Quá trình hình thành mảng
VXĐM:
(1) Bắt đầu bằng sự lắng đọng các tinh thể
cholesterol ở lớp nội mạc và lớp cơ trơn dưới
nội mạc
(2) Càng ngày mảng này càng phát triển rộng ra,
lan tỏa, dày lên, lồi vào lòng mạch, cản trở sự
lưu thông máu, đôi khi gây tắc mạch.
(3) Tiếp đó là sự lắng đọng Calci: muối calci lắng
đọng và ngưng tụ cùng cholesterol và các lipit
khác, cùng các mô xơ phát triển, biến ĐM thành
một ống cứng, không đàn hồi (xơ cứng động
mạch).
(4) Các mảng xơ và sự tích đọng cholesterol, calci
do thiếu nuôi dưỡng bị thoái hóa, loét, sùi
(vữa). Sự loét và sùi làm nội mạc mất tính trơn,
nhẵn tạo điều kiện cho tiểu cầu bám vào và
khởi động quá trình đông máu, tạo thành các
cục máu đông, gây tắc mạch. Đồng thời thành
ĐM bị thoái hóa, cũng dễ vỡ. Hậu quả rất nguy
hiểm nếu xảy ra tắc mạch, vỡ mạch ở tim, não,
nội tạng.

#
Thế giới hôm nay:
Những con số kinh sợ !
• 2 giây: 1 người chết vì tim mạch.
• 5 giây: 1 người bị nhồi máu cơ tim
• 6 giây: 1 người bị đột quỵ
• 1 phút: 30 người chết vì tim mạch
• 1 giờ : 1.800 người chết vì tim mạch
• 1 ngày: 43.200 người chết vì tim mạch

#
Tăng HA là vấn đề sức khỏe cộng đồng.
+ Thế giới: Tỷ lệ 18-20% (WHO)
+ Châu Á – Thái Bình Dương: 11-32%.
+ Thế giới hiện có 1,5 tỷ người tăng HA.
+ Việt Nam
• 1960: 1 – 2%
• 1970: 6 – 8%
• 1990: 12 – 14%
• 2000: 18 – 22%
• 2010: 27%.

#
Tử vong tại bệnh viện
(Nguồn: GS Đặng Vạn Phước 2009)
Năm
Xếp thứ
1 2 3 4
1980 NT SS UT TM
1990 NT TM UT SS
2000 TM WT Khác NT
Ghi chú: NT: nhiễm trùng; SS: Sơ sinh; UT: ung thư; TM: Tim mạch

#
CÁC NGUY CƠ GÂY BỆNH TIM MẠCH:
1. Chế độ ăn
2. Hút thuốc lá
3. Gốc tự do
4. Các bệnh mạn tính
5. Môi trường
7. Uống nhiều ROH
8. Lão hóa
9. Giới – Chủng tộc
10. Di truyền
Nguy
Cơ
tim
mạch

#
Chế độ ăn và bệnh tim mạch
•Nhiều mỡ bão hòa
•Nhiều acid béo thể Trans
•TP giàu cholesterol (phủ tạng, trứng ...)
•Ăn ít chất xơ
Xơ vữa động mạch
HA cao
Nhồi máu
cơ tim
Đột quỵ
não
1.

#
Tăng Cholesterol
Sử dụng TP giàu chất béo bão hòa và
giàu cholesterol
Cholesterol máu tăng lên theo tuổi
Tăng cân – Béo phì
Bệnh tiểu đường, HA cao
Lạm dụng rượu bia, thuốc lá,
ít vận động thể lực, nhiều stress
Di truyền

#
LỢI ÍCH CỦA DẦU THỰC VẬT
Cung cấp acid -3 và -6
Acid -3
+ Có nhiều trong cá, dầu cá
+ Tác dụng:
1. Giảm cholesterol, TG
2. Chống loạn nhip tim, rung tâm thất
3. Chống hình thành huyết khối
4. Giảm HA ở thể nhẹ
+ Nhu cầu: 0,5-1,0% năng lượng
Acid -6
+ Có nhiều trong dầu thực vật
+ Tác dụng: phụ thuộc
-6
-3
4
1
• Tỷ lệ (tối ưu: )
• Hàm lượng chất AO
+ Nhu cầu: 3-12% năng lượng
E P A
20:5, -3
D H A
22:6, -3
1. Tham gia cấu tạo phát triển não bộ
2. Kích thích khả năng ghi nhớ,
tập trung, ham muốn học tập
3. Phát triển năng lực phối hợp vận động
4. Tăng sức đề kháng
Khi cơ thể giàu AO
1. Giảm cholesterol
2. Giảm LDL
Khi cơ thể nghèo AO
1. Tăng nguy cơ
mạch vành
2. Tăng nguy cơ
ung thư
Khi dư thừa -6
1. Tăng VXĐM,
máu vón cục
2.Tăng nguy cơ
ung thư vú, tiền
liệt tuyến, đại tràng
3.Tăng dị ứng
4. Khi dư gấp 4-5
lần so với -3,
ức chế -3 không
còn tác dụng sinh
học

#
Thực đơn Địa Trung Hải
(Mediterraean Menu)
1. Ăn nhiều cá, thủy sản (nhiều acid béo  - 3)
2. Ăn nhiều dầu oliu (có tỷ lệ )
3. Ăn nhiều rau, quả (nhiều chất xơ và vitamin)
Hệ lụy:
• Tỷ lệ mắc và chết do bệnh tim mạch thấp
hơn rất nhiều so với các vùng khác.
• Tỷ lệ bị ung thư thấp hơn rất nhiều lần các
vùng khác.
• Tại Hy Lạp và Italia: tỷ lệ VXĐM và K rất
thấp.
 - 6
 - 3
=
4
1

#
Sự “phi lý Israel”
1. Xuất khẩu dầu Ôliu (vì đắt tiền)
Dầu Ôliu có tỷ lệ
hợp lý
 - 6
 - 3
=
2. Hàng ngày ăn nhiều dầu hướng dương (vì rẻ tiền).
Dầu hướng dương:
- Hàm lượng acid  - 6 cao.
- Tỷ lệ không hợp lý.
 - 6
 - 3
- Dư thừa acid  - 6
Hệ lụy:
• Tỷ lệ ung thư cao nhất khu vực.
• Mặc dù nồng độ cholesterol thấp.

2. Hút thuốc lá và bệnh tim mạch
1 2 3 4 5 6
#
Nicotin

3. Gốc tự do và bệnh tim mạch:
#
• FR  oxy hóa tế bào  VXĐM
• VXĐM là cơ sở của các bệnh tim mạch

#
• Bệnh đái tháo đường
• Rối loạn mỡ máu
• Tăng cân, béo phì
• Thiểu năng Giáp
• Thiểu năng Hormone SD
• Viêm cầu thận mạn tính
Tăng LDL, giảm HDL,
tăng Cholesterol, tăng TG
4. Các
bệnh
mạn tính
và bệnh
tim
mạch
Vữa xơ
động mạch
Tăng HA

5 Môi trường và bệnh tim mạch
Ghi chú: 1Nm = 10-9m #
CÁC
YẾU
TỐ
VẬT
LÝ
CỦA
KHÔNG
KHÍ
Nhiệt độ
(lên cao 100m
↓ 0,6oC)
Độ ẩm
Các bức xạ
Tốc độ chuyển
động KK
Áp suất khí quyển:
- Ở 0oC, ngang
mặt biển: 760mmHg.
- ↑ 10,5m →↓ 1mm Hg
Điện tích khí quyển
-Ion nhẹ: 400-2000/ml
-N/n > 10-20: Ô nhiễm
Bức xạ vô tuyến
(100.000km-0,1mm)
Nhiệt
Nhiệt
Kích thích
Kích thích
Phóng xạ
Bức xạ mặt trời
Hồng ngoại
(2.800-760 Nm)
Nhìn thấy
(760-400 Nm)
Tử ngoại
(400-1 Nm)
Bx ion hóa
Tia Rơnghen
(1-0,001 Nm)
Tia Gamma
(≤0,001 Nm)

#
Phân loại theo
chiều dài bước
sóng
Phân loại bức xạ vô tuyến
Chiều dài bước
sóng
Tần số
Phân loại theo
sóng vô tuyến
Miciamet 10.000 - 10km 3 Hz - 3.104 Hz Sóng dài
Kilomet 10km - 1km 3.104 - 3.105 Hz Sóng dài
Hectomet 1.000m - 100 m 3.105 - 3.106 Hz Sóng dài
Đecamet 100m - 10 m 3 - 30 MHz Sóng trung
Met 10m - 1m 30 - 300 MHz Sóng ngắn
Đecimet 100cm - 10 cm 300 - 3.000
MHz
Sóng cực ngắn
Centimet 10cm - 1 cm 3 - 30GHz Sóng SCT
Milimet 10mm - 1 mm 30 - 300GHz Sóng SCT
Ghi chú: Mega Hert (MHz) = 106 Hz
Giga Hert (GHz) = 109 Hz = 103 MHz
Sóng SCT

#
Tác hại của sóng điện từ với SK
Hiệu ứng nhiệt
(Nung nóng tổ chức)
Hiệu ứng không
sinh nhiệt
1.Làm dao động các vi thể: ty lạp thể, ADN
2.Kích thích các Receptor
3.Làm rối loạn trao đổi ion K+ và Na+
ở màng tế bào
Sắp xếp lại
các phân tử, ion
Tăng dao động
phân tử, ion
Tổ chức dễ bị nung nóng
1. Tổ chức cấp ít máu: Nhân mắt,
ống dẫn tinh, tổ chức ít mỡ.
2. Tổ chức nước bão hòa: gan, tụy, lách, thận
1. Hội chứng SNTK: ra mồ hôi tay chân, mệt mỏi,
run chi, rụng tóc, mất ngủ, nhức đầu, chóng mặt, đau bụng, khó thở, nóng nảy
2. Đục nhân mắt
3. Vô sinh, teo tinh hoàn, giảm khả năng tình dục, RLKN ...
4. Biến đổi chuyển hóa: Giảm BC, HC, TC; Loét dạ dày, viêm TK, sốt; RLCN gan, lách, thận,tụy
5. Gia tăng gốc tự do (FR)
6. Suy giảm sức đề kháng: giảm khả năng thực bào, giảm SX Interferon, giảm miễn dịch
7. RL tim mạch: Đau tim, mạch giảm hoặc tăng, HA giảm, giãn mạch

#
Ít vận động dễ bị bệnh tim mạch
+ Người ít vận động bị bệnh tim mạch gấp 2 lần
người thường xuyên vận động
+ Vận động:
• Làm giảm VXĐM
• Tăng máu lưu thông tới tim
• Giảm béo phì
• Giảm HA
6

#
10 tác dụng của vận động
1. Vận động làm phát triển hoàn thiện, tăng nhạy
cảm các cơ quan cảm giác, đặc biệt là làm nhạy
các Receptor.
2. Vận động làm tăng khả năng phối hợp các cơ
quan, tăng kỹ năng và thành thục cung phản
xạ.
3. Vận động làm tăng tiêu hao năng lượng, tăng
thoái hóa mỡ, làm giảm cân, chống béo phì.
4. Vận động có tác dụng TAM TĂNG:
• Tăng tính bền bỉ dẻo dai.
• Tăng tính thích nghi
• Tăng tính linh hoạt
5. Vận làm con người khỏi trì trệ, héo hon, làm
phát triển vững chắc và hoàn chỉnh.

#
6. Vận động ảnh hưởng tới
các chức năng các cơ
quan và tạo sự liên kết
phản xạ giữa các cơ
quan:
+ Tiết kiệm năng lượng (vận động
và không vận động có tỷ lệ tiêu
hao năng lượng là 38/100).
+ Hấp thu và tiêu hóa các chất dinh
dưỡng hiệu quả hơn
+ Sử dụng O2 của phổi và máu tốt
hơn.

#
7. Vận động làm tăng vẻ
đẹp của con người, tạo
nên dáng đi uyển chuyển,
nhanh nhẹn; thể lực cân đối
hài hòa; da dẻ hồng hào;
răng trắng bóng; tóc mượt
mà; mắt lanh lợi ...
8. Vận động làm giảm nguy
cơ bệnh tật (tim mạch, tiểu
đường, xương khớp, ung
thư, thần kinh, tiêu hóa, hô
hấp, tiết niệu ... )

#
9. Vận động có tác dụng điều tiết tâm
tính, tăng lòng tự tin, làm vượng tinh
lực, cởi mở hiền hòa.
10. Vận động làm giảm tốc độ lão hóa,
kéo dài tuổi thọ:
+ Thúc đẩy CHCB
+ Tăng cường chức năng các cơ quan
+ Tăng sức đề kháng, miễn dịch
+ Tăng đào thải chất độc
+ Làm giảm tốc độ suy thoái

#
7 Uống nhiều rượu dễ bị bệnh tim mạch
Lợi ích của uống rượu vừa phải
1. Khai vị, kích thích ăn ngon
2. Rượu thuốc có tác dụng hoạt huyết, phấn
trấn thần kinh, điều chỉnh âm dương, giãn
gân thông mạch, hồng hào đẹp đẽ.
3. Tác dụng chuyển tải dẫn thuốc bổ dưỡng.
4. Tác dụng phòng bệnh, chữa bệnh: giảm mỡ
máu, tăng tuổi thọ ...
5. Hỗ trợ trị liệu sau bị bệnh.

Tác hại của uống nhiều rượu:
#
1. Ngộ độc rượu.
2. Gây bệnh tật:
- Xơ gan
- Tổn thương TK
- Tăng HA ...
3. Ảnh hưởng nhân cách
“Ở đời chẳng biết sợ ai
Sợ thằng say rượu nói dai tối ngày”
4. Ảnh hưởng hạnh phúc gia đình.
5. Tai nạn giao thông.

#
UỐNG RƯỢU VÀ SỨC KHỎE:
Con công
Con sư tử
Con khỉ
Con lợn
1. Uống vừa phải :
3đơn vị ROH/d
1đơn vị = 10g:
•1 lon bia 5%
•1 cốc (125 ml) rượu vang 11%
•1 chén (40ml) rượu mạnh  40%
2. Uống quá liều :
3. Uống nhiều :
4. Uống quá nhiều :
• Hưng phấn
• Khoan khoái
• Da dẻ hồng hào
• Tự tin
• Đẹp như con công
•  Hưng phấn
• Tinh thần phấn
khích
• Tự tin quá mức
• Ăn to nói lớn
• Cảm thấy mạnh
như con sư tử
• RL ý thức
• Không kiểm soát
được hành vi
• Hành động theo
bản năng
• Phản xạ bắt trước
như con khỉ
• Ức chế mạnh
• Mắt, mặt ngầu đỏ
• Nói lảm nhảm
• Ngáy khò khò
như con lợn

8. Lão hóa và bệnh tim mạch
• Suy giảm cấu trúc
• Suy giảm khả năng bù trừ, khả năng dự trữ.
• Suy giảm thích nghi
• Suy giảm chức năng.
#
ĐẶC ĐIỂM QUÁ TRÌNH LÃO HÓA
Giảm sút chức năng mọi cơ quan, hệ thống.
Tăng cảm nhiễm với bệnh tật:
Tăng theo hàm số mũ khả năng mắc bệnh
và tử vong

#
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỐC ĐỘ LÃO HÓA
Sinh
QUÁ TRÌNH
LÃO HÓA
Tö
ĐK sèng, m«i trêng
TÝnh c¸ thÓ, di truyền
ĐiÒu kiÖn ăn uèng
GÔC TỰ DO
Điều kiện lao động
Giảm thiểu Hormone
(Yên, Tùng, Sinh dục…)
Bổ sung các chất dinh
dưỡng, TPCN
 YÕu ®uèi
 Mê m¾t, ®ôc nhân
 Đi l¹i, vận động
chËm ch¹p
 Giảm phản x¹
 Giảm trÝ nhí
 Da nhăn nheo
BiÓu hiÖn bªn
ngoμi
 Khèi lîng n·o giảm
 Néi tiÕt giảm
 Chøc năng giảm
 Tăng chøng, bÖnh:
-Tim m¹ch
-H« hÊp
-Tiªu ho¸
-X¬ng khíp, tho¸i ho¸
-ChuyÓn ho¸…
BiÓu hiÖn bªn trong

9. Giới – chủng tộc và bệnh tim mạch
1. Nữ < 45 tuổi bị bệnh tim mạch ít hơn nam.
Cơ chế: Hormone Estrogen của nữ làm giảm LDL, còn
#
ở nam LDL cao hơn ở nữ và HDL thấp hơn do
Hormone Testosteron.
+ Khi mãn kinh: hết Estrogen, LDL tăng lên và nguy cơ
tim mạch ở nam và nữ ngang nhau.
2. Người Âu – Mỹ bị VXĐM, suy tim cao hơn
người châu Á. Người Mỹ gốc Phi bị HA cao hơn.

#
10. Di truyền và bệnh tim mạch
Vữa xơ động mạch nhiều khi do di truyền.

#
Hậu quả của các yếu tố nguy cơ
Bệnh mạch vành
Vữa xơ động mạch
-Chết đột ngột
-Rối loạn nhịp
Tử vong
-Tăng HA.
-Đái tháo đường
-RL mỡ máu
-Béo phì, quá cân
-Lạm dụng R0H
-Hút thuốc lá
-Ít vận động
-HC-X
Yếu tố nguy cơ tim mạch
Suy tim giai đoạn cuối
Nhồi máu cơ tim
Rối loạn chức năng

#
Hệ tiêu hóa
Ống tiêu hóa
Các tuyến
Miệng (Tiền môn)
Thực quản
Dạ dày
Ruột non
Ruột già
Hậu môn
Nước bọt
Gan
Tụy
Tuyến dạ dày – Ruột
Khái quát chuyển hóa Glucide:

#
CHỨC NĂNG HỆ TIÊU HÓA
Chức năng co bóp
Nhào trộn
Nghiền nát
Đẩy thức ăn từ trên  dưới
Tiết dịch
Tiết men tiêu hóa
Chức năng bài tiết
Chức năng tiêu hóa
Phân giải TP thành phân tử
đơn giản để hấp thu:
Glucide  G
Protide  . Acid amin
. Dipeptide,
. Tripeptide
Lipide  . Acid béo
. Monoglycerid
Chức năng hấp thu
Đưa thức ăn đã được tiêu hóa
qua niêm mạc ruột vào máu
Đào thải - SPCH
Bài tiết một số Hormone

#
VAI TRÒ CỦA GLUCID
1. Cung cấp năng lượng
- Cung cấp 70% năng lượng của khẩu phần ăn.
- 1 phân tử Glucose cho 38 ATP (Adeno Triphosphat) và 420 Kcal.
- Nguồn năng lượng chủ yếu cho mọi hoạt động, mọi tế bào, mô và
cơ quan.
2. Các dạng tồn tại:
2.1. Dạng dự trữ: Glycogen: tập trung nhiều ở gan, cơ.
2.2. Dạng vận chuyển: Glucose trong máu và dịch ngoại bào.
2.3. Dạng tham gia cấu tạo rất nhiều thành phần:
+ Pentose: TP axit AND và ARN.
+ Glucid phức tạp (Glycoprotein, Glycolipid): cấu tạo màng tế bào,
màng bào quan.
+ Axit Hyaluronic: là một disaccharid tạo nên dịch ngoại bào,
dịch khớp, dịch thủy tinh thể mắt, cuống rau, vừa có tác
dụng dinh dưỡng, vừa có tác dụng bôi trơn, vừa có tác
dụng ngăn sự xâm nhập chất độc hại.
+ Condroitin: là một Mucopolysaccharide axit, là thành phần
cơ bản của mô sụn, thành động mạch, mô liên kết da, van
tim, giác mạc, gân.
+ Heparin: là một Mucopolysaccharide, chống đông máu.
+ Aminoglycolipid: tạo nên chất Stroma của hồng cầu.
+ Cerebrosid, Aminoglycolipid: là thành phần chính tạo nên vỏ
Myelin của dây thần kinh, chất trắng của thần kinh.

#
3. Tham gia hoạt động chức năng
của cơ thể:
Thông qua tham gia thành phần cấu
tạo của cơ thể, Glucid có vai trò
trong nhiều chức năng: bảo vệ, miễn
dịch, sinh sản, dinh dưỡng, chuyển
hóa, tạo hồng cầu, hoạt động thần
kinh…
4. Chuyển hóa Glucid liên quan đến
nhiều chuyển hóa khác, là nguồn tạo
Lipid và acid amin.

#
TIÊU HÓA VÀ HẤP THU GLUCID
RUỘT MÁU TẾ BÀO
Insunlin
Glucid
Glucose
Men
TH
G
Nồng độ bình thường
G = 100mg %
G
- TB hồng cầu
- TB gan
- TB não
Tế bào
G
G.6P vòng Kreb
Nồng độ ≥ 170mg %
Nước tiểu
TB

#
+ Nồng độ bình thường Glucose máu = 1g/l.
+ Khi có thể sử dụng mạnh Glucid (lao động
nặng, hưng phấn TK, sốt…): [G] có thể tăng
tới 1,2 – 1,5g/l.
Nếu cho quá 1,6g/l: G bị đào thải qua thận.
+ Khi nghỉ ngơi, ngủ: [G] giảm tới 0,8g/l.
Khi giảm tới: 0,6g/l: hôn mê do TB thiếu năng
lượng.
+ Sự điều hòa cân bằng Glucose thích hợp:
[G] = 0,8 – 1,2 g/l

#
NGUỒN CUNG CẤP TIÊU THỤ
1. Glucid thức ăn
2. Glycogen gan: lượng
Glycogen gan có thể duy
trì [G] máu bình thường
trong 5-6 giờ.
3. Glycogen cơ: co cơ tạo
acid lactic, về gan tạo G.
4. Tân tạo G từ protid và
lipid
1. Thoái hóa trong tế bào
cho năng lượng, C02,
H20.
2. Tổng hợp acid amin lipid.
3. Thải qua thận nếu
Glucose máu ≥ 1,6g/l

#
ĐIỀU HÒA CÂN BẰNG GLUCOSE MÁU
Insulin
Đối kháng Insulin:
- Adrenalin.
- Glucagon
- Glucocorticoid
- Thyroxin
- STH
1. Điều hòa nội tiết:

#
2. Điều hòa thần kinh:
+ Đường huyết tăng: Hưng phấn vỏ não và
hệ giao cảm (Hồi hộp, xúc động, stress).
+ Vai trò vùng dưới đồi thị:
- Trung tâm A: điều hòa G và TB không
cần Insulin (TB hồng cầu, TB não, TB
gan).
Khi [G] < 0,8g/l: Trung tâm A bị kt →
Tăng tiết Glucagon, Adrenalin, ACTH để
tăng G đạt 1,0g/l.
- Trung tâm B: Điều hòa G vào TB phải có
Insulin.
Khi thiếu Insulin, Trung tâm B huy động
mọi cơ chế nội tiết làm tăng G.

#
TÌNH HÌNH VÀ NGUY CƠ
Lịch sử:
• Bệnh Đái tháo đường là một trong những bệnh đầu tiên
được mô tả từ 1500 trước CN ở Ai-Cập với triệu chứng là
“tháo nước tiểu” quá lớn như một Siphon.
• Tại Ấn Độ: mô tả bệnh có nước tiểu ngọt như mật ong.
• Tại Trung Quốc: mô tả bệnh có nước tiểu thu hút kiến.
• Người Hy Lạp (năm 230 TCN) gọi là “Bệnh đi qua”.
• Người Hy Lạp (thế kỷ 1 SCN) gọi là “Đái tháo đường”
(Diabetes Mellitus – DM) với nguồn gốc tiếng Latin:
Diabetes Mellitus
Đái tháo Đường

#
Đặc điểm dịch tễ học của
Diabetes Mellitus:
1. Thế giới (Liên đoàn DM quốc tế - 2013):
• Năm 2012: 371.000.000 người bị DM
• Năm 2013: 382.000.000 người bị DM
• Năm 2030 ước tính: 552.000.000 người bị DM. 1/10 người lớn bị DM
Số lượng người bị mắc DM đã tăng 45% trong 20 năm qua.
2. Tỷ lệ DM ở châu ÂU, Canada: 2-5%
3. Tỷ lệ DM ở Mỹ: 5-10%, cứ 15 năm tăng gấp đôi.
4. DM ở Đông Nam Á và Việt Nam:
+ Tốc độ tăng từ 2000 nhanh nhất thế giới.Cứ 10 năm gấp đôi.
+ Lý do: Tốc độ DM tỷ lệ thuận tốc độ Đô thị hóa. Tốc độ đô thị hóa
tỷ lệ thuận với tốc độ Tây hóa chế độ ăn uống !
Với đặc điểm Mỹ hóa thức ăn nhanh:
• Bánh mỳ kẹp thịt
• Xúc xích
• Khoai tây chiên
• Pizza
• Nước ngọt đóng lon …
5. Tỷ lệ DM Typ 1: 10%, Typ 2: 90%

DM tại Mỹ: Quốc gia của đái tháo đường!
#
• 8,5% dân số Mỹ bị DM (25.800.000 người)
• Năm 2010: có 1.900.000 mắc mới
• 26,9% người  65 tuổi bị DM 10,9 triệu
người).
• Có 215.000 người < 20 tuổi bị DM
• Có 1/400 trẻ em bị DM.
• 11,8% nam (13 triệu người) bị DM
• 10,8% nữ (12,6 triệu người) bị DM.
• Có 79.000.000 người từ 20 tuổi trở lên bị
Tiền DM.
• Ước tính:
- Năm 2025 có 53,1 triệu người bị DM
- Năm 2050: 1/3 người Mỹ bị DM
• DM là nguyên nhân chính gây bệnh tim và
đột quỵ, nguyên nhân thứ 7 gây tử vong ở
Hoa Kỳ.

#
Tiền đái tháo đường
(Pre – Diabetes)
Định nghĩa: Tiền đái tháo đường (Pre –
diabets) là mức đường máu cao hơn
bình thường nhưng thấp hơn giới hạn
đái tháo đường (ngưỡng thận)
Tiêu chuẩn chẩn đoán:
1. IFG (Impaired Fasting Glucose) XN
đường huyết lúc đói (qua đêm):
• 110-125 mg/dl
• 6,1-6,9 mmol/l
2. IGT (Impaired Glucose Tolerance) XN
đường huyết 2 giờ
• 140-199 mg/dl
• 7,8-11,0 mmol/l

Nguy cơ tiền đái tháo đường
#
Kháng Insulin
Tiền đái tháo đường
6,1 - 6,9 mmol/l
Bệnh tim mạch
Đái tháo đường Typ-2
 7,0 mmol/l
Đột quỵ

#
Xử trí tiền đái tháo đường
Chế độ ăn uống
1. Giảm tinh bột,giảm chất béo.
2. TP có chỉ số đường huyết thấp
3. Tỷ lệ:
• G: 55-60%
• P: 15-20%
• L: 30%
4. Năng lượng:
• Giảm béo : 20 kcal/kg/d
• Người bình thường: 30 kcal/kg/d
• Người gầy : 40 kcal/kg/d
5. Chia nhiều bữa.
6. Rượu bia vừa phải
Vận động
1. Vận động thường xuyên hàng ngày.
2. Đi bộ 150’ / tuần x 5 d/tuần
Sử dụng TPCN
1. Chất xơ
2. Acid béo -3
3. Bổ sung Cr, Mg, Vitamin E
4. HCSH (quả nhàu, đậu tương lên men, lá dâu, mướp đắng,
thìa canh, quả óc chó …)
5. Sản phẩm chống oxy hóa (AO)
6. Sản phẩm chống viêm
7. Sản phẩm chống béo phì.

#
VIỆT NAM
* Tỷ lệ gia tăng ĐTĐ: 8-20%/năm (nhất thế giới).
* Theo Viện Nội tiết:
+ Năm 2007: 2.100.000 ca ĐTĐ.
+ Năm 2010: 4.200.000 ca ĐTĐ.
+ Năm 2011: gần 5.000.000 ca
……
* 65% trong số bị ĐTĐ: không biết mình bị mắc bệnh.
* Tỷ lệ mắc bệnh ở thành thị: 4%.
* Tỷ lệ mắc bệnh ở nông thôn: 2 - 2,5%.

#
NGUY CƠ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Tăng cân quá mức – béo phì – béo bụng
Sống, làm việc tĩnh tại – Ít vận động thể lực
Chế độ ăn: nhiều mỡ động vật, acid béo no, thiếu vitamin,
chất khoáng, HCSH, chất xơ.
Uống nhiều rượu – stress TK. Tăng gốc tự do – Cao HA,
 cholesterol
Di truyền – Chậm phát triển trong tử cung
Cường tuyến đối kháng Insulin: Yên (ACTH, GH, TSH),
Giáp (T3, T4), Thượng thận (Cortisol, Adrenalin), Tụy (Glucagon).
Đái tháo đường

Điều kiện thuận lợi gây ĐTĐ Týp 2
#
Cơn thủy triều dịch bệnh toàn cầu ĐTĐ!
Xã hội đang CNH, đô thị hóa dẫn tới:
1. Thay đổi phương thức làm việc:
- Làm việc trong phòng kín.
- Công cụ: máy tính.
2. Thay đổi lối sống, sinh hoạt:
- Lối sống tĩnh tại, ít vận động.
- Rạp hát tại gia: TV, VTC, VTC-HD…

#
3. Thay đổi tiêu dùng TP:
- Tính toàn cầu.
- Ăn ngoài gia đình tăng.
- Sử dụng TP chế biến sẵn ăn ngay tăng.
- Phương thức trồng trọt, chăn nuôi, chế
biến thay đổi.
- Khẩu phần:
+ Gia tăng TP động vật, thịt, trứng, bơ,
sữa…ít cá, thủy sản.
+ Gia tăng acid béo no.
+ Giảm chất xơ, TP thực vật.
+ Thiếu hụt Vitamin, vi khoáng, hoạt
chất sinh học.
4. Thay đổi môi trường: gia tăng ô nhiễm
các tác nhân sinh học, hóa học, lý học.

#
HẬU QUẢ:
1. Tăng cân quá mức và béo phì:
- Tăng mỡ: gây kt thái quá làm mất tính
cảm thụ của các cơ quan nhận
Insulin.
- Tăng mỡ: làm căng TB mỡ, làm giảm
mật độ thụ cảm thể với Insulin.
2. Ít vận động thể lực: làm giảm nhạy
cảm của Insulin.
3. Chế độ ăn: tăng mỡ động vật, ít xơ,
thiếu vi khoáng (Crom), Vitamin, hoạt
chất sinh học: làm tăng kháng Insulin.
4. Stress thần kinh: Làm tăng kháng
Insulin.

5. Di truyền:
- Mẹ bị ĐTĐ: con bị ĐTĐ cao gấp 3 lần trẻ khác.
- Lý thuyết: Gen tiết kiệm của James Neel: Ở điều kiện TP chỉ đủ
để duy trì Insulin tiết nhanh để đáp ứng nhu cầu tích lũy năng
lượng khi cơ hội ăn vào nhiều chỉ thỉnh thoảng xảy ra (30 đơn
vị). Sự đáp ứng nhanh như thế trong đk dồi dào TP sẽ dẫn đến
tăng Insulin (100 đơn vị), gây béo phì, kháng Insulin và kiệt quệ
TB β, gây ĐTĐ.
6. Cường tiết các tuyến đối kháng
Insulin:
- Tuyến yên : GH, ACTH, TSH
- Tuyến giáp : T3, T4.
- Tuyến vỏ thượng thận : Corticoid
- Tuyến lõi thượng thận : Adrenalin
- Tuyến tụy : Glucagon.
#

#
Các yếu tố ăn uống đóng vai trò
nguyên nhân ĐTĐ Týp 2
Khẩu phần nghèo chất xơ,
ít rau quả và ngũ cốc toàn phần
Khẩu phần ít cá, thủy sản.
Khẩu phần giàu chất béo – đặc biệt là
chất béo bão hòa
TP có chỉ số đường huyết (Glycemic
Index – GI) và Glycemic Load –GL) thấp
có tác dụng bảo vệ chống lại ĐTĐ Typ 2
Khẩu phần bổ sung Crom có tác dụng
bảo vệ chống ĐTĐ – Typ 2.

#
Thiếu thực phẩm xanh dễ bị đái tháo đường
Thiếu TP xanh: thiếu Vit +
chất khoáng RLCN Tụy  ĐTĐ
Tỷ lệ ĐTĐ tỷ lệ nghịch với
hàm lượng rau quả trong khẩu
phần ăn hàng ngày
Mạnh mồm với TP công nghiệp -
Dễ bị ĐTĐ
6 loại TP dược thảo làm giảm ĐTĐ:
Trà xanh, mướp đắng, Rau sam,
Bí ngô, Sơn dược, Rau cần

#
CHẾ ĐỘ ĂN VÀ NGUY CƠDM
SP động vật
(Thịt)
Thực phẩm (+)
SP thực vật
(Rau – quả)
Tính acid Tính kiềm
DM
(+)
(+)
(+) (-)
(+)

#
Are you at risk of developing Type 2
diabetes?
Bạn đang ở nguy cơ phát
triển của Đái tháo đường
Typ 2?
Lười HĐ
Chế độ DD
kém
Quá cân
Tuổi
Di truyền

Are you at risk of developing Type 2 diabetes?
Bạn đang ở nguy cơ phát triển của
#
ĐTĐ Typ 2 ?

#
Cơ chế và các thể đái tháo đường
MẠCH
MÁU
RUỘT THẬN
TẾ BÀO
TỤY
R
I
TB β-Langerhan
Glucid
G G
G G
G - 6P
+
G
Týp I
Týp II
≥1,7 mg%

#
Đái tháo đường Typ – 1:
(Insullin – Dependent – Diabetes Millites – IDDM)
Tăng đường huyết do thiếu Insulin
Thiếu Insulin do TB -Langerhans bị
tổn thương (tự miễn)
Cơ thể mẫn cảm
di truyền
Tế bào tiểu đảo
Laugerhans
Kháng nguyên
Kháng thể
Tế bào Langerhans tổn thương (90%)
Không SX đủ Insulin
Đái tháo đường Typ 1
Đặc điểm:
(1) Xảy ra ở người < 30 tuổi
(2) Tỷ lệ: 0,5 – 1,0%
(3) Hay ở người không béo phì
(4) Bắt đầu hung tợn
(5) Triệu chứng rầm rộ: đái nhiều –
ăn nhiều – gầy
(6) KT kháng TB Langerhans (+)
(7) KN HLA (+)
•Virus
•KN: HLA
•Yếu tố môi
trường

#
ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYP-2
(Non Insulin Dependen Diabetes Mellitus – NIDDM)
Tăng đường huyết do Insulin vẫn được SX bình thường
nhưng bất lực
SX Insulin
+ Bình thường
+ Không thích nghi:
-Không có đỉnh sớm
-Đỉnh 2: chậm trễ
(sau 60-90 phút)
Sự bất lực (kháng) của Insulin
• Yếu tố gia đình
• Tăng cân – béo phì
• Ít vận động
• Bệnh gan – tụy
• RL nội tiết
• RLCH mỡ
• Thuốc tránh thai
• Có thai
• Một số thuốc
• Chế độ ăn uống
1. SL Receptor I.
2.KT kháng R-I
3. Giảm hoạt tính
Tyrosinekinase 
I+R không dẫn
được G vào TB.
4. Tăng Hormone
đối kháng I (GH,
Glucocorticoids,
Catecholamin,
Thyroxin)
Gluco không vào được tế bào
Đái thái đường Typ - 2
Đặc điểm:
(1) Người >30 tuổi
(2) Tỷ lệ: 2-4%
(3) Hay gặp ở người béo phì – béo bụng
(4) Triệu chứng âm thầm, ít rõ rệt
(5) Tổn thương Receptor
(6) Điều trị bằng Insulin là không cần thiết
(7) Gan tiếp tục phân giải
Glycogen  Glucose càng gây  G máu.

#
B¶ng: ph©n biÖt ®¸i th¸o ®êng týp 1 vμ týp 2
TT Tiªu chÝ ph©n
lo¹i
IDDM NIDDM
1 Tû lÖ toμn bé 0,5 – 1,0% 2,0 – 4,0%
2 Tuæi b¾t ®Çu Díi 30 tuæi Trªn 30 tuæi
3 Träng lîng ban ®Çu BN kh«ngbÐo ph× BN bÐo ph×
4 C¸ch b¾t ®Çu Thêng hung tîn ¢m Ø
5 §¸i nhiÒu uèng nhiÒu Râ rÖt Ýt râ rÖt
6 ¡n nhiÒu GÇy Cã Kh«ng cã

TT Tiªu chÝ ph©n lo¹i IDDM NIDDM
#
7 • TÝch ceton
• BiÕn chøng m¹ch
Thêng cã nhÊt lμ
bÖnh mao m¹ch
HiÕm cã nhÊt lμ
v÷a x¬ ®éng m¹ch
8 Sù tiÕt Insulin RÊt gi¶m B×nh thêng hoÆc
h¬i gi¶m
9 Phô thuéc Insulin Cã Kh«ng
10 Hμm lîng Insulin
huyÕt t¬ng
RÊt thÊp hoÆc kh«ng
cã
Thêng b×nh thêng

#
TT Tiªu chÝ ph©n
lo¹i
IDDM NIDDM
11 C¬ quan nhËn Insulin HiÕm khi bÞ bÖnh Hay bÞ bÖnh
12 Hμm lîng Glucagon
huyÕt t¬ng
T¨ng B×nh thêng
13 Kh¸ng thÓ chèng ®îc
Langerhans
Hay gÆp Kh«ng cã
14 Mèi liªn hÖ víi kh¸ng
nguyªn HLA
Hay gÆp Kh«ng cã
15 YÕu tè bªn ngoμi (nhiÔm
VR, nhiÔm ®éc)
Cã thÓ cã Kh«ng cã

#
Triệu chứng DM
Tăng đường huyết:
• G không vào được TB  ứ lại  G máu.
• Gan tăng SX G từ Glycogen.
Đường niệu:
Khi G  10 milimole /l máu.
Đái nhiều:
Đường niệu kéo theo nước làm  nước tiểu.
Khát nước: do mất nước nhiều qua nước tiểu
Tích trữ Cetonique trong máu gây nhiễm acid (Acidose)
(IDDM) (Gan tăng sử dụng Lipid để tạo năng lượng)
Ceto – niệu (IDDM): do Cetose
Gầy (TB không có G, phải sử dụng Protein và lipide)

#
Triệu chứng Đái tháo đường
Mắt:  thị lực
Hơi thở: mùi aceton
Dạ dày:
•Buồn nôn
•Nôn
•Đau
Thận:
•Đái nhiều
•Đường niệu
Trung ương:
•Khát
•Đói
•Lơ mơ
•Ngủ lịm
Cơ thể: Gầy
Hô hấp:
•Thở Kussmaul
(sâu nhanh)

#
C¸c biÕn chøng cña
®t®:
1. BiÕn chøng cÊp tÝnh:
• NhiÔm axit vμ chÊt Cetonic (ë týp 1).
• NhiÔm axit Lactic (ë týp 2).
• H«n mª t¨ng ¸p lùc thÈm thÊu (týp 2).
• H¹ ®êng huyÕt: do dïng thuèc h¹ ®êng huyÕt
hoÆc nhÞn ¨n th¸i qu¸.
• H«n mª h¹ ®êng huyÕt.

#
2. BiÕn chøng m¹n tÝnh:
(1) ë m¹ch m¸u:
– Viªm ®éng m¹ch c¸c chi díi.
– V÷a x¬ ®éng m¹ch.
– T¨ng huyÕt ¸p.
(2) BiÕn chøng ë tim:
– Nhåi m¸u c¬ tim.
– Tæn th¬ng ®éng m¹ch vμnh.
– Suy tim, ®au th¾t ngùc.

#
(3) BiÕn chøng ë m¾t:
– Viªm vâng m¹c.
– §ôc thuû tinh thÓ.
– Rèi lo¹n khóc x¹, xuÊt huyÕt
thÓ kÝnh, Lipid huyÕt vâng m¹c...
(4) BiÕn chøng ë hÖ thÇn kinh:
– Viªm nhiÔm d©y thÇn kinh.
– Tæn th¬ng TK TV, rèi lo¹n c¶m gi¸c,
gi¶m HA khi ®øng, tim ®Ëp nhanh, rèi
lo¹n tiÓu tiÖn, liÖt d¬ng...
– HuyÕt khèi vμ xuÊt huyÕt n·o.

(5) BiÕn chøng ë thËn:
• Suy thËn m·n tÝnh.
• X¬ cøng tiÓu cÇu thËn.
• NhiÔm khuÈn ®êng tiÕt niÖu.
(6) BiÕn chøng ë da:
• Ngøa: ë ©m hé, quy ®Çu, cã xu híng Lichen ho¸.
• Môn nhät, nÊm.
• NhiÔm s¾c vμng da gan tay – ch©n.
• U vμng ë mi m¾t, phèi hîp t¨ng cholesterol huyÕt.
• Ho¹i tö mì: hay ë ♀, khu tró ë c¼ng ch©n (c¸c nèt vμng h¬i xanh
#
l¬ lan ra ngo¹i vi, trong khi trung t©m trë nªn teo ®i).u

Tâm thần: trầm cảm, lo âu
#
Biến chứng của DM:
Mắt:  Nhãn áp, đục thủy tinh thể
bệnh võng mạc ĐTĐ, mờ mắt
Răng: nướu, viêm
Thần kinh:
•Đột quỵ
•Suy giảm nhận thức
Hơi thở: aceton
Tai: nghe kém
Tim mạch:
•Nhồi máu cơ tim
•Thiếu máu cục bộ
•VXĐM
•  Cholesterol
• TG …
HA: tăng
Thận:
•Lọc kém
•Protein niệu
Dạ dày: Liệt nhẹ
Sinh dục: bất lực
Da:
•Loạn dưỡng
•Nhiễm trùng
Loét
Hoại tử
Bệnh TK
Cơ:
•Đau cơ
•Teo cơ
•Nhược cơ
Mạch máu ngoại vi:
•Ngứa
•Tê
•Thiếu máu
•Đau

#
TÌNH HÌNH VÀ XU THẾ
• Béo phì ở Mỹ: ở người trưởng thành
Nam: 20%
Nữ: 25%
• Canada: 15% (cả 2 giới)
• Hà Lan: 8%
• Anh : 16%
• Béo phì ở trẻ em: Không ngừng gia tăng
• Ở Việt Nam: + Ở trẻ em có khu vực đã
15.20%
+ Lứa tuổi 15 – 49: 10,7%
+ Lứa tuổi 40 – 49: 21,9%.

#
QUÁ TRÌNH HIỆN ĐẠI HÓA – ĐÔ THỊ HÓA
• Béo phì là đợt sóng đầu tiên của một nhóm các bệnh mạn tính
không lây.
• Béo phì sẽ dẫn dắt theo đái tháo đường, tăng HA, rối loạn
chuyển hóa lipid, bệnh động mạch vành.
“ Hội chứng Thế giới mới”
New World Syndrom!

#
§ÞNH NGHÜA:
1. BÐo ph×: BÐo ph× lμ sù t¨ng
c©n nÆng c¬ thÓ qu¸ møc
trung b×nh do t¨ng qu¸ møc tû
lÖ khèi mì toμn th©n, g©y ¶nh
hëng xÊu ®Õn søc kháe.
Hoặc: Sự tích lũy quá dư thừa, lan
rộng nhiều hay ít, của các mô mỡ
dẫn đến sự tăng trên 20% (25%)
cân nặng ước tính, phải tính đến
chiều cao và giới tính.
2. Thõa c©n: Lμ t×nh tr¹ng c©n nÆng vît qu¸
c©n nÆng “nªn cã” so víi chiÒu cao.

Cách tính cân nặng lý tưởng – cân nặng “nên có”
1. Công thức Lorentz:
#
• PI (Nam) = S - 100 -
• PI (Nữ) = S - 100 –
2. Ở xứ nóng: Có thể tính: PI
PI = (S – 100) x 0,9
Trong đó: * PI: Trọng lượng cơ thể (kg)
* S : Chiều cao (cm)
S-150
4
S-150
2

#
§¬n vÞ ®o bÐo ph×:
1. ChØ sè khèi c¬ thÓ:
kg
W
( )
2 2
( )
m
H
BMI 
+ Ph©n lo¹i thõa c©n, bÐo ph× theo BMI:
§èi víi ngêi trëng thμnh (WHO – 2002)
Ph©n lo¹i BMI (kg/m2)
ThiÕu c©n < 18,5
B×nh thêng 18,5 - 24,9
Thõa c©n  25,0
TiÒn bÐo ph× 25, 0 - 29,9
BÐo ph× ®é 1 30,0 - 34,9
BÐo ph× ®é 2 35,0 - 39,9
BÐo ph× ®é 3  40,0

#
thang ph©n lo¹i bÐo ph× cho ch©u ¸:
Ph©n lo¹i BMI (kg/m2)
ThiÕu c©n < 18,5
B×nh thêng 18,5 - 22,9
Thõa c©n  23,0
TiÒn bÐo ph× 23, 0 - 24,9
BÐo ph× ®é 1 25,0 - 29,9
BÐo ph× ®é 2  30,0

Ph©n lo¹i theo chØ sè c©n nÆng vμ BMI
#
Møc ®é bÐo PhÇn tr¨m (%) vît
c©n nÆng mong
muèn
BMI
(kg/m2)
T¨ng c©n qu¸ møc
(Over weigh)
> 10% > 25,0
BÐo ph× (Obesity) > 20% > 35,0
BÐo ph× bÖnh lý
(Morbid Obesity)
> 100%

#
PHÂN LOẠI THỂ BÉO PHÌ
1. Thể phì đại:
- Béo phì bắt đầu ở tuổi trưởng
thành.
- Số lượng TB mỡ là cố định.
- Sự tăng trọng lượng là do tích mỡ
trong mỗi TB (phì đại).
- Điều trị: giảm bớt các chất Glucid
là có hiệu quả.
2. Thể tăng sản – phì đại:
- Ở tuổi thanh thiếu niên
- Số lượng các TB mỡ tăng
- Đồng thời phì đại các TB mỡ.
- Khó điều trị hơn.

2. Vßng th¾t lng (vßng eo, vßng bông - Waist
Circumference):
+ C¸ch ®o: LÊy thíc d©y ®o ngang chu vi quanh rèn
+ Lμ chØ sè ®¬n gi¶n ®Ó ®¸nh gi¸ khèi lîng mì bông vμ
mì toμn bé c¬ thÓ.
+ Nguy c¬ t¨ng lªn khi:
#
 90cm ®èi víi nam
 80cm ®èi víi n÷.
+ Nguy c¬ ch¾c ch¾n khi:
 102cm ë víi nam
 88cm ë n÷.
§èi víi ch©u ¸ ngìng vßng bông lμ  90cm ®èi víi
nam vμ  80cm víi n÷.

#
3. Tû sè vßng th¾t lng/ vßng m«ng
(Waist - Hip Ratio) (W/H):
+ C¸ch ®o:
- §o vßng th¾t lng: nh trªn.
- §o vßng m«ng: Dïng thíc d©y ®o chu vi ngang
h¸ng, n¬i to nhÊt.
+ §¸nh gi¸: Tû sè nμy  1,0 víi nam vμ  0,85 víi n÷ lμ
c¸c ®èi tîng bÐo bông.
Theo WHO, ®èi víi Châu Á ngìng cña tû sè nμy lμ: 
0,9 víi nam vμ  0,8 víi n÷.

#
W = 90cm
H
W =
80cm
H
W ¦ 0,90
 0,80 H
¦  H
W

#
C¬ chÕ g©y bÐo ph× :
1. MÊt c©n b»ng n¨ng lîng
- N¨ng lîng ¨n vμo lín h¬n n¨ng lîng tiªu hao
- ChÕ ®é ¨n giÇu lipid hoÆc ®Ëm ®é n¨ng lîng cao
- Møc thu nhËp cμng cao, khẩu phần Protid động vật, Lipid động vật
cũng tăng lớn
2. Ho¹t ®éng thÓ lùc Ýt, lối sống tĩnh tại.
3. YÕu tè di truyÒn: Theo Mayer J. (1959)
- C¶ Bè vμ MÑ b×nh thêng: chØ cã 7% con ®Î ra bÞ bÐo ph×
- NÕu mét trong hai bÞ bÐo ph×: 40% con ®Î ra bÞ bÐo ph×
- C¶ Bè vμ MÑ bÐo ph×: 80% con ®Î ra bÞ bÐo ph×
4. Yếu tố kinh tế - xã hội:
-Ở các nước đang phát triển, béo phì như là đặc điểm của sự giàu
sang, chủ yếu ở tầng lớp giàu, ít ở tầng lớp nghèo (do thiếu ăn)
- Ở các nước đã phát triển: béo phì chủ yếu ở tầng lớp nghèo, ít ở
tầng lớp trên. Từ xã hội thiếu ăn chuyển sang đủ ăn hay có xu
hướng ăn nhiều hơn nhu cầu.

5. VÒ mÆt sinh bÖnh häc, bÐo ph× cßn phô thuéc vμo sù ph©n
#
bè mì trong c¬ thÓ:
+ T¨ng khèi lîng mì do:
- T¨ng s¶n qu¸ møc khèi lîng tÕ bμo mì
- Ph× ®¹i tÕ bμo mì
+ Sù ph©n bè mì trong c¬ thÓ:
- Mì tËp trung quanh eo lng: bÐo ph× h×nh qu¶ t¸o (bÐo bông,
bÐo phÇn trªn, kiÓu ®μn «ng)  nguy c¬ cho søc khoÎ nhiÒu
h¬n cho c¬ thÓ v× nhiÒu mì trong æ bông.
- Mì tËp trung quanh h¸ng: bÐo ph× h×nh qu¶ lª ( bÐo phÇn
thÊp, bÐo kiÓu ®μn bμ)
- BÐo ph× trÎ em: mì tËp trung ë tø chi. TÕ bμo mì t¨ng s¶n gÊp
3-5 lÇn nhng kÝch thíc cã thÓ b×nh thêng.

Nguyên nhân béo phì – Ăn quá mức
Là nguyên nhân chủ yếu (95%)
Ăn uống thức ăn nhiều quá nhu cầu
#
cơ thể.
Ăn một lượng quá dư thừa là do:
1. Tập quán gia đình
2. Sự thỏa mãn xúc cảm hay làm dịu nỗi lo
âu mà một số người cảm nhận thấy sau
khi ăn một lượng lớn thức ăn.
3. Sự giảm các hoạt động thể lực mà không
giảm bớt khẩu phần ăn uống ở người già,
người bất động, ít vận động.
4. Tăng tiết hoặc tăng hoạt tính Insulin, dẫn
tới ăn nhiều, gây tăng chuyển Glucid
thành mỡ.
5. Kích thích vùng dưới đồi: Cặp nhân bụng
bên chi phối cảm giác thèm ăn, cặp nhân
bụng giữa chi phối cảm giác chán ăn.
Thực tế gặp: sau chấn thương, viêm
não…gây ăn nhiều

#
Nguyên nhân béo phì – Nguyên nhân nội tiết
(hiếm gặp)
1. Hội chứng Cushin và những tổn thương dưới đồi:
- Mỡ phân bố đều ở mặt, cổ, bụng (phần trên cơ thể)
- Chân tay mảnh khảnh.
2. Chứng tăng tiết Insulin do u: béo phì do tăng sự
ngon miệng và tạo mỡ từ Glucid.
3. Giảm năng tuyến giáp: (phù niêm)
- Giảm chuyển hóa cơ bản.
- Tích mỡ nhiều nơi, cân đối, kết hợp tích nước.
4. Trạng thái bị hoạn nhẹ (Hội chứng phì sinh dục)
- Mô mỡ tăng quanh háng trên đùi, mông (phần dưới
cơ thể)
- Do tổn thương vùng dưới đồi, suy giảm tuyến sinh
dục.

Nguyên nhân béo phì – Giảm huy động
+ Thực nghiệm cắt thần kinh giao cảm bụng: gây tích mỡ
#
quanh thận.
+ Cắt hạch giao cảm thắt lưng: tích mỡ ở vùng khung chậu
và bụng.
+ Chấn thương cột sống gây tổn thương giao cảm gây tích
mỡ vùng tổn thương.
CƠ CHẾ:
- Hệ giao cảm (Cate cholamin): Làm tăng thoái hóa mỡ.
- Hệ phó giao cảm (phế vị): Làm tăng tích mỡ

Nguyên nhân béo phì – Giảm vận động thể lực
#
NĂNG LƯỢNG
ĂN VÀO
VẬN ĐỘNG THỂ LỰC
NĂNG LƯỢNG TIÊU HAO
Chuyển hóa cơ bản 70%
Sinh nhiệt 15%
Lao động thể lực 15%
=

#
T¸c h¹i cña bÐo ph×:
1. MÊt sù tho¶i m¸i trong cuéc sèng:
- Khã chÞu vÒ mïa hÌ do líp mì dμy nh 1 líp c¸ch nhiÖt
- Thêng cã c¶m gi¸c mÖt mái, ®au ®Çu, tª buån hai ch©n.
2. Gi¶m hiÖu suÊt trong lao ®éng:
- MÊt nhiÒu th× giê vμ ®éng t¸c cho mét c«ng viÖc do c¬ thÓ qu¸
nÆng nÒ.
- DÔ bÞ TNL§, TNGT do gi¶m sù lanh lîi, ph¶n øng chËm ch¹p.
3. Nguy c¬ bÖnh tËt cao: Ngêi bÐo ph× tû lÖ bÖnh tËt cao vμ tû
lÖ tö vong còng cao.

#
BÐo ph× vμ bÖnh tim m¹ch:
+ BÐo ph× lμ mét yÕu tè nguy c¬
bÖnh tim m¹ch vμnh (chØ ®øng sau
tuæi vμ rèi lo¹n chuyÓn hãa lipid).
- Nguy c¬ cao h¬n khi tuæi cßn trÎ mμ
bÞ bÐo bông.
- Tû lÖ tö vong do m¹ch vμnh còng t¨ng
h¬n khi bÞ thõa c©n, dï chØ 10% so víi
trung b×nh.
+ Ngêi bÐo ph× cã nguy c¬ cao HA
h¬n ngêi b×nh thêng.
+ Ngêi bÐo ph× cã tû lÖ ®ét quþ cao
h¬n ngêi b×nh thêng.

#
BÐo ph× vμ ®¸i th¸o ®êng:
+ Khi BMI t¨ng lªn th× nguy c¬ ®¸i ®êng
kh«ng phô thuéc vμo insulin (NIDDM) còng
t¨ng lªn.
+ Nguy c¬ ®¸i ®êng t¨ng h¬n khi:
- BÐo ph× ë trÎ em vμ thiÕu niªn.
- T¨ng c©n liªn tôc.
- BÐo bông.

#
BÐo ph× vμ sái mËt:
+ BÐo ph× lμm t¨ng nguy c¬ sái mËt gÊp 3
- 4 lÇn ngêi b×nh thêng.
+ Ngêi bÐo ph×, cø 1kg mì thõa lμm t¨ng
tæng hîp 20mg cholesterol /ngμy. T×nh
tr¹ng ®ã lμm t¨ng bμi tiÕt mËt, t¨ng møc b·o
hßa cholesterol trong mËt cïng víi møc
ho¹t ®éng cña tói mËt gi¶m dÉn tíi t¹o
thμnh sái mËt.
BÐo ph× vμ c¸c nguy c¬ søc kháe kh¸c:
- Gi¶m chøc n¨ng h« hÊp.
- Rèi lo¹n x¬ng: viªm x¬ng khíp (®Çu gèi vμ
h«ng).
- T¨ng nguy c¬ ung th: ®¹i trμng, vó, tö
cung.
- T¨ng nguy c¬ bÖnh Gót.

Đặc trưng của ung thư
#

#
Ung thư là bệnh của TB với 3 đặc trưng:
1. Sinh sản tế bào vô hạn
độ (cơ thể mất kiểm
soát)
2. Xâm lấn phá hoại các
tổ chức xung quanh.
3. Di căn đến nơi khác.

#
HẬU QUẢ
1. Làm tê liệt một tổ chức, cơ quan,
không hồi phục được.
2. Gây suy mòn, suy nhược và suy
sụp cơ thể.
3. Gây nghẽn đường hô hấp, chèn ép
các tổ chức, cơ quan khác.
4. Làm tắc mạch máu (não…).
5. Rối loạn đông máu: chảy máu bên
trong ào ạt.
6. Suy giảm miễn dịch, không còn
sức đề kháng với các tác nhân:
VK, virus, KST…
7. Di căn, xâm lấn vào cơ quan quan
trọng: não, tim, phổi, tuyến nội
tiết.

#
UNG THƯ
NGUYÊN PHÁT
THỨ PHÁT
Bắt nguồn từ TB có vị trí
Ban đầu hay vị trí gốc
Là ung thư do di căn của TB
ung thư đến vị trí khác vị trí
ban đầu

#
• Phóng xạ Cơ chế gây ung thư:
• Hóa chất
• Virus
Đột biến gen
• Gốc tự do
• Thuốc lá
• Viêm mạn tính
Sai hỏng ADN
• ..............
Phân chia tế bào vô tổ chức
TB non, không biệt hóa, không thực hiện được chức năng
Tế bào quái, dị sản, loạn sản
Phát triển vô hạn (Bất tử)
Xâm lấn, chèn ép các mô xung quanh
Di căn tới các mô ở xa
Tránh được Apoptosis (chết theo chương trình)
Kháng với các yếu tố chống tăng sinh

#
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA UNG THƯ
1.Giai đoạn bắt đầu: TB bị đột biến
2. Giai đoạn khởi động: Tăng sinh lành
tính.
3. Giai đoạn tiến triển: Tổn thương ác
tính.
• Thời kỳ I: Phát triển tại chỗ. Một
khối u đạt 10g để lâm sàng có thể
thấy được cần 30 lần nhân đôi TB,
tức: 150-300d.
• Thời kỳ II: di căn lan tràn khối u
thông qua đường mạch và bạch mạch.
Khối u xâm lấn xung quanh hình Con
cua (từ Hy lạp :Cancer).

#
NGUYÊN NHÂN GÂY UNG THƯ
1. Sinh học: nhiễm VK, virus, KST.
2. Vật lý: Phóng xạ, tia cực tím, sóng
radio, sóng tần số thấp…
3. Hóa học:
• Hóa chất CN.
• Hóa chất BVTV, thuốc thú y.
• Hóa chất môi trường.
• Dược phẩm, nội tiết tố.
4. Ăn uống:
• Rượu, thuốc lá
• Độc tố nấm mốc
• TP ướp muối
• TP chiên, hun khói, nướng…
• Thịt đỏ
• Nhiều mỡ bão hòa
5. Lỗi gen di truyền
6. Suy giảm miễn dịch.

Triệu chứng cơ bản của ung thư:
#
1. Triệu chứng tại chỗ:
• Phù, nề
• Khối u
• Đau
• Loét
• Chèn ép .....
2. Triệu chứng của di căn:
phát triển khối u ở nơi khác
• Hạch bạch huyết
• Gan to, khối u
• Phổi
• Xương
• Não
• Ruột
3. Triệu chứng toàn thân:
• Sút cân
• Chán ăn
• Suy mòn
• Ho ra máu, thiếu máu ...
• H.C cận u .....

Cơ chế phân tử của thực phẩm gây ung thư
#
Thực phẩm
Carcinogen
Oncogen
(Kích thích phân chia
tế bào)
Antioncogen
(Ức chế phân chia
tế bào)
Kích thích phân chia
TB không ngừng
Biến dị gen –
mất kiểm soát
phân chia TB
Ung thư

24 loại thực phẩm có nguy cơ gây ung thư
#
1. TP chiên – rán – nướng:
Thịt, cá, đùi gà, đậu phụ rán giòn
Sinh amin
dị vòng, gây
đột biến gen
Ung thư,
đặc biệt K tiêu hóa
+ Càng chiên rán già lửa càng tạo nhiều amin dị vòng, nhất là khi đang rán đổ thêm dầu mỡ vào
làm nhiệt độ đột ngột.
+ Amin dị vòng còn có trong KK, khói bếp, khói xe, động cơ.
+ Nước thịt rán cũng có amin dị vòng.
2. Đun nấu ở nhiệt độ cao
Tạo ra Benzopyren
bencanthraxen
Ung thư nhiều
cơ quan nhất là
tiêu hóa
3. Khoai tây chiên, phồng tôm, bánh mì
trứng, bắp rang, TP giàu carbonhydrat
xử lý ở nhiệt độ cao
Tạo ra
Acrylamide
K vú,
K thận

#
4. Thịt hun khói, cá sấy khô Dễ tạo
Nitrosamin
K các cơ quan
khác nhau.
5. Các loại thịt,cá ướp muối,
cá muối khô, thức ăn mặn
Chứa gốc Nitrat, Nitrit
Dễ tạo thành Nitrosamin
K các cơ quan
khác nhau.
6. Thịt hộp, cá hộp, xúc xích,
giăm bông
Chứa chất Nitrit bảo
quản dễ tạo thành
Nitrosamin (Nitrit làm
thịt cá có màu hồng,
mùi vị hấp dẫn)
K các cơ quan
khác nhau.
7.Chế độ ăn giàu năng lượng,
nhiều mỡ, bơ, trứng, sữa thịt …
Cung cấp nhiều chất
đốt với K đang phát
triển và tạo nhiều gốc
tự do gây hư hại gen
Dễ K các cơ quan
khác nhau.

#
8. MỠ ĐỘNG VẬT
+ Mỡ là “chất đốt” với khối u đang phát triển.
+ Mỡ gây tăng axit mật ở ruột già, các axit mật
làm thay đổi TB một cách không điển hình,
ức chế quá trình biệt hóa niêm mạc ruột gây
K.
+ Dư thừa mỡ động vật, mỡ thực vật là dầu ngô
nhiều ω-6: làm giảm hệ miễn dịch cơ thể. Chỉ
có acid béo ω-3 của cá có tác dụng ngăn cản
K!
+ Mỡ là tiền chất tạo ra hormone steroid như
Estrogen, kích thích phát triển các cơ quan
liên quan như tuyến vú, tử cung, tuyến tiền
liệt, dễ thành K.
+ Dầu mỡ đun nóng có nguy cơ gây K phổi (do có
chất Carcinogen bốc hơi lên).
+ Dễ bị oxy hóa tạo thành Hyperoxyd lipid: chất
này hoạt hóa Procarcinogen thành
Carcinogen, đồng thời làm tổn thương ADN.
+ Dễ gây K ruột, đại tràng, trực tràng, vú, tử
cung, tiền liệt tuyến.

#
9. THỰC PHẨM NHIỄM NẤM MỐC
+ Ngô, lạc, quả hạnh, hạt có dầu,
quả khô, gạo, đậu, gia vị bị mốc
có thể gây nhiễm độc tố
Aflatoxin (gây K gan).
+ Ngũ cốc, nho thối, rượu vang, cà
phê, quả khô, một vài loại thịt
động vật bị nhiễm độc tố
Ochratoxin (gây K thận, gan).
+ Ngô, gạo mốc có thể nhiễm độc
tố: Fumonisin của nấm mốc có
thể ây K gan, thực quản.

#
10.THỰC PHẨM Ô NHIỄM HÓA CHẤT
+ Rau quả còn tồn dư HCBVTV (nhóm clo hữu
cơ)
+ Thịt gia cầm, gia súc, thủy sản còn tồn dư thuốc
tăng trọng.
+ Thực phẩm bị ô nhiễm do thôi nhiễm hóa chất
độc từ bao bì, dụng cụ chế biến, bao gói (Hg,
Pb, Cd).
+ TP ô nhiễm hóa chất từ môi trường: đất, nước,
không khí (Hg, Pb, Cd).
+ TP nhiễm Dioxin (cá, tôm, cua, sò, sữa, trứng)
+ TP nhiễm PAH, BaP (Benzoapyren): do đốt rác,
than, dầu, xăng  nhiễm vào TP.
+ TP nhiễm BCP (Biphenyl polychlore): ở nước
sông, mực in, máy biến thế, điện, vật liệu
chống lửa  nhiễm vào thủy sản  gây quái
thai và K.

#
11.THỊT ĐỎ
+ Thịt đỏ và thịt trắng
khác nhau ở hàm
lượng ion sắt. Thịt đỏ:
có hàm lượng ion Fe
cao.
+ Ion sắt:
- Tăng xúc tác men tổng
hợp N0 từ Arginin.
- Tăng xúc tác biến
Nitrat thành Nitrit.
+ Nitrit kết hợp axit amin
thạo thành Nitrosamin,
gây K ruột, đại tràng,
trực tràng.

#
12. NƯỚC UỐNG KHỬ TRÙNG BẰNG CHLOR:
Nước có nhiều chất hữu cơ,
khi cho chlor vào, có thể
tạo thành:
- Chloroacetonitrit: dễ tích tụ
ở đường tiêu hóa và tuyến
Giáp trạng,có thể gây K.
- Trihalomethan: cũng là một
chất gây K.

#
13. CHẤT PCB
(Polychlorobiphenyl):
 Là chất cách điện, cách nhiệt, rất bền, không ăn mòn, không
bắt lửa, được dùng để sản xuất biến thế điện, sản xuất dầu
nhờn, cồn dán, xi đánh giày, mực dấu, thuốc trừ sâu…
 PCB thải ra, trộn với Chloruabenzen, dưới tác dụng của
nhiệt độ, sẽ tạo ra nhiều Dioxin.
 Dioxin ô nhiễm vào TP gây độc, K cho người.

#
14. Thuốc lá gây K
1. Nitrosamin: Nicotin→Nitro hóa → Nitrosamin
2. Các PAHs (Hydrocarbon đa vòng thơm)
3. Các Amin dị vòng (Hetero cyclic Amines)
4. Các Amin thơm (Aromantic Amines)
Biến dị gen
Ung thư

#
15. RƯỢU GÂY UNG THƯ
Rượu: C2H50H
Acetaldehyd
Acetaldehyd + ADN
Biến dị TB
Alcol dehydrogenase (ADH)
K
(Vú, gan, trực tràng, miệng,
họng, thực quản)

#
16. MUỐI VÀ DƯA VỚI NGUY CƠ K
• Ăn mặn: có nguy cơ K dạ dày gấp hai lần so với người
khác.
• Dưa muối còn cay và dưa khú: hàm lượng Nitrit còn cao,
vào dạ dày dễ tạo ra Nitrosamin, gây K.

#
17. Kẹo, bánh quy,
bánh ngọt, sôcôla
Chứa lượng đường lớn,kết hợp
phụ gia, chế biến nóng dễ tạo
hợp chất K.
K các cơ quan
khác nhau.
18. Cà fe
• Uống quá nhiều cafê chưa lọc
• Café rang cháy tạo Acrylamide
Dễ gây K
19. Nước hoa quả ép
Chứa nhiều đường, chất hóa học,
gase, chất bảo quản kết hợp dễ
gây K
K các cơ quan
khác nhau.

#
20. Hít phải khói thuốc,
khói hương
Chứa nhiều chất gây K như:
Benzen, Naphthylamin PAHs …
Gây K phổi, thực
quản, bàng quang,
gan, thận, đại trực
tràng, dạ dày ruột,
khí quản.
21. Ăn các loại cá đáy
biển, hồ, sông
Dễ nhiễm Hg, Cd, Pb, Dioxin
và các độc tố khác
Đột biến gen dễ
gây K các cơ quan
khác nhau.
22. Nước tương Chứa 3 MCPD
1-3 CPD
K các cơ quan
khác nhau.
23.Trứng, sữa Nhiễm Sudan, Melamin
K thận, cơ quan
khác nhau.

#
24. Các chất phụ gia TP: độc hại và nguy
cơ gây K
+ Các Sulfit bảo quản giữ màu sắc tươi tắn.
+ Hàn the (Boax) ướp thịt, cá, bánh bọt cho dẻo, dai.
+ Chất tạo ngọt Cyclamade.
+ Formaldehyde bảo quản TP lâu hỏng.
+ Chất Paradimethyl aminobenzen nhuộm bơ vàng.
+ Hóa chất độc bảo quản trái cây tươi lâu.
+ Ure ướp cá, mực.
+ Carbendazim bảo quản sầu riêng.

CHÚ Ý: Đời thường !
• Vú cao su: qua quá trình lưu hóa cũng tạo ra Nitrosamin.
• Gioăng cao su: (nồi nấu ăn, lọ đường TP…) khi lão hóa
#
cũng có thể tạo ra Nitrosamin.
• Dây chun: buộc quanh thịt quay, dăm bông, chả
cuốn…cũng có khả năng tạo ra Nitrosamin.

Ô nhiễm không khí Ô nhiễm Thực phẩm
#
Thâm nhiễm độc tố vi lượng
Mẹ
Con
Chịu ảnh hưởng ngay khi
còn ở trong bụng mẹ

(+) (+)
Mặt trời Nhân tạo Tuyến tùng Tuyến yên
Tạo Melatonin Tạo GH
(+) (+)
#
Ánh sáng Bóng tối
(ngủ)
Da
Tạo Vit.D Không tạo Vit.D
Ung thư
(-)
Vit.D Melatonin
TPCN
Phát triển
www.themegallery.com Company Logo
(lớn)
(+)
(+) (+)
(-)
(-)
(-) (-)
(+) (+)

#
ĐEO ÁO NỊT NGỰC VÀ K VÚ
Đeo áo nịt ngực >12 tiếng/ngày
mắc ung thư vú cao gấp 21 lần
những người khác.
• Đeo suốt ngày đêm: cao gấp
hàng trăm lần.
• Áo nịt ngực: gây siết chặt lồng
ngực và bầu vú, chèn ép các
mạch bạch huyết dưới da, ngăn
cản lưu thông bạch mạch, cản
trở thải các chất độc, gây tích tụ
ở các tế bào mỡ của vú, dễ K
hóa.

1. Ung thư khoang miệng và hầu họng, thực quản: Yếu tố
nguy cơ chính là rượu và thuốc lá (chiếm 75% ung thư loại này).
Các nguyên nhân khác là tiêu thụ đồ uống và thực phẩm ở nhiệt
độ cao, thiếu vi chất dinh dưỡng, thực phẩm ướp muối.
2. Ung thư dạ dày: Hơn 20 năm trước, ung thư dạ dày là ung thư
phổ biến nhất thế giới, nhưng hiện nay, tỷ lệ tử vong do ung thư dạ
dày đã giảm xuống ở tất cả các nước công nghiệp. Hiện nay ung
thư dạ dày phổ biến nhiều hơn ở các nước Châu Á. Nhiễm vk
Helicobacter Pylori là yếu tố nguy cơ đã xác định. Chế độ ăn nhiều
thực phẩm ướp muối truyên thống (thịt muối, dưa muối), các loại
ô nhiễm hóa chất (HCBVTV, thuốc thú y, hóa chất thôi nhiễm, độc
tố nấm mốc, nitrat..) là những nguy cơ đang tăng lên. Nguy cơ này
giảm đi nhờ khẩu phần ăn bổ sung TPCN, nhiều rau và trái cây
#
CÁC YẾU TỐ GÂY K HAY GẶP:

3. Ung thư đại trực tràng: Các yếu tố nguy cơ chủ
yếu liên quan đến ăn uống: chế độ ăn nhiều thịt,
nhiều chất béo, ít rau quả, trong đó chủ yếu là thịt
bảo quản, thịt đỏ, chất béo bão hòa, uống nhiều
rượu, tăng cân, dư lượng hóa chất.
4. Ung thư gan: Gần 75% ung thư gan xảy ra ở các
nước đang phát triển. Yếu tố nguy cơ chính là
nhiễm trùng mạn tính virus viêm gan B, viêm gan
C, thực phẩm nhiễm độc tố vi nấm Aflatoxin.
Uống rượu là yếu tố nguy cơ quan trọng thông qua
xơ gan và viêm gan do rượu.
#

5. Ung thư tụy: Là ung thư phổ biến ở các nước công nghiệp
hơn ở các nước đang phát triển. Yếu tó nguy cơ chính là thừa
cân, béo phì, chế độ ăn nhiều thịt, ít rau quả.
6. Ung thư phổi: Là ung thư phổ biến nhất trên thế giới. Yếu tố
nguy cơ chủ yếu là hút thuốc. Yếu tố liên quan khác là khẩu
phần ăn thiếu hụt β-Caroten, ít rau và trái cây.
7. Ung thư vú: Là ung thư phổ biến thứ hai trên thế giới và là
ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ. Các yếu tố nguy cơ gây ung
thư vú bao gồm: Những người không sinh đẻ, có thai lần đầu
muộn, mãn kinh muộn, phơi nhiễm với bức xạ ion khi dưới 40
tuổi, di truyền. Đối với nguy cơ do ăn uống bao gồm: chế độ ăn
nhiều thịt đỏ, ăn nhiều chất béo bão hòa, uống nhiều rượu, tăng
cân béo phì, dư lượng hóa chất, trong đó béo phì và rượu là hai
yếu tố quan trọng nhất. Béo phì làm nguy cơ ung thư vú sau
mãn kinh tăng khoảng 50%, có thể do làm tăng Estradiol tự do
trong huyết thanh. Đối với rượu, nếu uống mỗi ngày một lần làm
tăng nguy cơ ung thư vú lên 10%, cơ chế có thể do làm tăng
Estrogen.
#

1.Chế độ ăn:
• 27% K vú liên quan đến ăn
chất béo ( 40% Calo từ chất béo)
• Ăn nhiều thịt đỏ: nguy cơ lên 2 lần
2. Béo phì
• Béo: Estrogen máu
• TB mỡ: có thể sx Estrogen
#
nhạy cảm K
• Béo sau mạn kinh: 50% nguy cơ
• Béo+cao: nguy cơ
• 30% K vú: do béo phì
8 nguy cơ Ung thư vú
8. Môi trường:
• Ô nhiễm: HC, VL
• AS tự nhiên (không tạo
được Vitamin D và Melatonin)
7. Rượu: nguy cơ
6. Di truyền: Mẹ+Dì bị K,
con gái nguy cơ 50%
5. HCBVTV và thuốc thú y
4. Phơi nhiễm tia xạ
Ung thư vú
3. Hormone:
• Nữ trẻ và sắp mạn kinh: nguy cơ cao
• Chu kỳ KN >40 năm: nguy cơ cao
• Thai đầu sau 30: nguy cơ cao
• Thời gian giữa thai đầu & KN đầu : nguy cơ cao
• Không sinh đẻ: nguy cơ
nguy cơ

Giám sát dấu hiệu sớm ung thư vú.
#
1. Cảm giác:
• Đau khi cử động
• Đau cố định
• Đau khi sờ, ấn
2. Nhìn:
• Màu sắc
• Hình dáng
• Sự cân đối
• Da nhăn nhúm,
co kéo
• Chảy dịch, máu
3. Sờ:
• U, cục
• Di động
• Ấn có chảy dịch,
máu
Khám chuyên khoa xác định

#
1.Quan sát:
• Hai bên ngực trái và
phải có đối xứng không;
• Da vùng ngực có bị
nhăn nheo, căng, viêm loét
hay sần sùi hay không;
• Đầu vú có lõm xuống,
tiết dịch lạ hay không.
2. Sờ đứng:
• Hai bên ngực trái và
phải có đối xứng không;
• Da vùng ngực có bị
nhăn nheo, căng, viêm loét
hay sần sùi hay không;
• Đầu vú có lõm xuống,
tiết dịch lạ hay không.
4. Sờ ấn:
Nên kiểm tra theo hướng
ấn, xoay tròn, miết trượt
trên da. Sau đó dùng ngón
trỏ, ngón giữa, ngón đeo
nhẫn của tay còn lại để
kiểm tra tương tự.
3. Nằm sờ:
• Khi nằm xuống dưới đầu
không kê gối.
• Đệm một chiếc gối nhỏ
ở dưới cẳng tay trái, bàn
tay trái để ở vị trí sau não.
• Phương thức kiểm tra
giống như vừa mô tả ở
phần đứng kiểm tra.

#
DẤU HIỆU CẢNH BÁO K VÚ
1. Sờ thấy một cục hay thấy dày
len ở vùng vú hoặc nách.
2. Thay đổi kích thước, màu sắc,
hình dáng.
3. Núm vú rỉ dịch, đau, bị co kéo,
sưng, đỏ…
4. Thay đổi da vú: màu da cam,
có quầng…
5. So sánh hai vú thấy sự khác
biệt

#
8. Ung thư nội mạc tử cung: Ở
người béo phì, ung thư nội mạc tử cung
cao hơn ba lần so với phụ nữ bình
thường, cơ chế do béo phì tác động trên
các mức hormone. Chế độ ăn nhiều chất
béo no cũng làm tăng nguy cơ hơn là
chế độ ăn nhiều rau quả.
9. Ung thư tiền liệt tuyến: Chế độ
ăn nhiều thịt đỏ, các sản phẩm từ sữa và
chất béo động vật thường liên quan tới
sự phát triển ung thư tiền liệt tuyến.
10. Ung thư thận: Thừa cân và béo
phì là các yếu tố nguy cơ gây ung thư
thận.

#
11. Ung thư máu (bệnh bạch cầu)
+ Nguyên nhân còn chưa xác định rõ.
+ Yếu tố dịch tễ:
- Tiếp xúc phóng xạ
- Sóng điện từ thấp.
- Hóa chất
- Di truyền
- Virus
12. Ung thư bàng quang:
- Hóa chất
- Hút thuốc lá
- Di truyền
13. Ung thư xương
- Ung thư xương nguyên phát :
Sarcoma
- Ung thư xương thứ phát: do di căn
đến
14. Ung thư da
- Ánh nắng mặt trời
- Tia cực tím
- Hóa chất (tiếp xúc, ăn uống)
15. Ung thư miệng
- Hút thuốc
- Uống rượu
- Hóa chất

CÁC YẾU TỐ LÀM TĂNG NGUY CƠ UNG THƯ
#
TT CÁC YẾU TỐ TĂNG NGUY CƠ UNG THƯ
1 Thừa cân và béo phì • Thực quản
• Đại, trực tràng
• Vú ở phụ nữ sau mãn kinh
• Nội mạc tử cung
• Thận
• Tụy
2 Rượu • Khoang miệng
• Hầu họng
• Thanh quản
• Thực quản
• Gan
• Vú
3 Độc tố vi nấm (Aflatoxin) • Gan
4 Cá muối kiểu Trung Quốc • Mũi
• Hầu

TT CÁC YẾU TỐ TĂNG NGUY CƠ UNG THƯ
5 Thịt bảo quản • Đại, trực tràng
#
6 Thực phẩm bảo quản bằng muối • Dạ dày
7 Đồ uống và thực phẩm rất nóng • Khoang miệng
• Hầu họng
• Thực quản
8 Chế độ ăn nhiều thịt đỏ, các sản
phẩm từ sữa, chất béo động vật
• Tiền liệt tuyến
9 •Các chất béo động vật
•Các Amin khác vòng (PAHs)
•Các Hydrocarbon thơm nhiều vòng
•Nitrosamin
• Hệ tiêu hóa.

#
Loãng xương
• Loãng xương là quá trình giảm
khoáng của xương do sự điều chuyển
Calci từ xương vào máu bởi tác dụng
ưu thế của thủy cốt bào (Osteoclast)
so với tạo cốt bào (Osteoblast).
• Loãng xương khác với nhuyễn
xương (Osteomalacia) là dạng khác
của giảm khoáng do thiếu Vitamin D.

#
Phân loại loãng xương
I. Loãng xương nguyên phát:
+ Tuýp I: Loãng xương sau mãn kinh.
+ Tuýp II: Loãng xương ở người già (do
lão hóa).
II. Loãng xương thứ phát: do các
nguyên nhân gây thiếu Ca.

#
Các yếu tố nguy cơ gây
loãng xương
1.Mãn kinh sớm: sự giảm Oestrogen là
nguyên nhân gây loãng xương.
2. Nữ giới.
3. Di truyền.
4. Cấu trúc xương mỏng.
5. Chỉ số khối cơ thể (BMI) thấp: thể hiện
cân nặng cơ thể thấp.
6. Hút thuốc lá: làm giảm tỷ trọng
xương.
7. Nghiện rượu: do ảnh hưởng chuyển
hóa protein, Ca, độc với cốt bào.
8. Lối sống tĩnh tại: làm giảm khối lượng
xương.
9. Chế độ ăn: nghèo Ca, nghèo các
Vitamin, khoáng chất.
10.Ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

#
3 yếu tố cơ bản liên quan
khối lượng và tỷ trọng xương
Chế độ ăn
Hormone
sinh dục
Hoạt động
thể lực

#
Vai trò CHẾ ĐỘ ĂN
1. Cung cấp các chất cần thiết để tạo xương,
duy trì và hồi phục xương trong suốt cuộc đời:
- Protein
- Ca
- Vitamin C, D, K
- Chất khoáng: P, Cu, Mn, Mg
2. Chế độ ăn có vai trò duy trì sự cân bằng:
Ăn vào
[ Ca, P]
Thải ra
[Ca, P]
Tổ chức xương là nguồn dự trữ Ca và P,
quyết định sức mạnh của
hệ thống cơ, xương

#
Vai trò của Hormone
Các Hormone có vai trò
quan trọng trong cân bằng động
của xương, cả ở trẻ em và người
lớn, bao gồm:
1. Hormone tuyến giáp.
2. Hormone tuyến cận giáp.
3. Hormone sinh dục.

#
Vai trò của Hormone sinh dục
1. Ở cả nam và nữ, hàm lượng bình thường của
Hormone sinh dục cần thiết cho sức khỏe
của xương.
2. Những người phụ nữ ở thời kỳ sinh sản ngắn
(chậm thấy kinh và tắt kinh sớm) có nguy
cơ loãng xương cao.
3. Hormone Ostrogen có vai trò điều hòa khối
lượng xương, do đó ở giai đoạn mãn kinh,
do giảm Ostrogen nên cũng giảm khối
lượng xương.
4. Ở phu nữ sau mãn kinh, chế độ ăn thiếu Ca,
khối lượng xương có thể giảm tới 15% do
thiếu Oestrogen và 16% do thiếu Ca và
Vitamin D.
Khuyến cáo: Bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày
Ca, vitamin D, Hormone sinh dục.

#
Tuyến giáp trạng: sản xuất
Hormone: Calcitonin
1. Tác dụng nhanh: làm giảm tủy
cốt bào, dẫn tới làm tăng lắng
đọng Ca ở xương. Tác dụng
này đặc biêt quan trọng ở trẻ
em.
2. Tác dụng thứ phát và kéo dài:
làm giảm hình thành tủy cốt
bào mới.
3. Tăng tái hấp thu Ca ở ống
thận và ruột.
Kết quả: Calcitonin làm giảm Ca
huyết.

#
Tuyến cận giáp trạng: sản xuất
Hormone: Parathormon (PTH)
1. PTH tác động lên xương: làm tăng
giải phóng Ca từ xương vào máu
thông qua:
- Từ tế bào xương (Osteocyte)
- Tạo cốt bào (Osteoblast)
- Hủy cốt bào (Osteoclast)
2. Tác dụng lên thận:
Giảm bài xuất Ca qua thận.
Tăng tái hấp thu Ca qua thận.
Giảm tái hấp thu P, gây tăng thải P qua
nước tiểu.
3. Tác động lên ruột: tăng hấp thu Ca
và P.

#
Vai trò của Calci
1. Ca là nguyên tố nhiều nhất trong cơ thể
chiếm 1,6% trọng lượng cơ thể,
khoảng 1000-1500g.
+ Ca là thành phần chính của xương, răng,
móng: 99%, còn 1%ở máu, dịch ngoài
bào và tổ chức phần mềm.
+ Cùng với P, Mg, Ca có vai trò hàn gắn các
điểm xương bị tổ thương, giúp xương
phát triển và giữ được tính cứng chắc.
2. Là thành phần chính trong quá trình cốt
hóa của xương.

#
3. Do phải chịu sức nén của cơ thể và sự
ma sát khi vận động, các tế bào
xương ở đầu khớp lương bị vỡ ra, rồi
lại được tái tạo. Quá trình này cần có:
- Vitamin kích thích sự hấp thu Ca.
- Mg điều phối Ca vào xương.
- Ca cùng với P tạo ra những tế bào xương
mới.
4. Ca giữ vai trò truyền dẫn thông tin
thứ hai trong hoạt động của cơ thể,
tham gia vào toàn bộ các hiện tượng
của cơ thể và công năng của tế bào.

#
5. Ca còn liên quan đến quá trình đông
máu, hiện tượng co cơ, nhịp đập của
tim. Tỷ lệ Ca ở màng tế bào, trong tế
bào và nhân tế bào có ảnh hưởng
quyết định ảnh hưởng tới nhân tế
bào.
6. Trẻ sơ sinh, trẻ em ở tuổi lớn, phụ nữ
mang thai, phụ nữ cho con bú, sau
mãn kinh người già,người bị gãy
xương do nhu cầu cao Ca. Người
trưởng thành, người có thói quen
uống nước có ga, uống cafe hàng
ngày, uống thuốc Corticoid đều cần
được bổ sung Ca.

Before meal: K+
channel opened
Ca2+channel closed
Trước bữa
#
ăn:
Kênh K+ mở
Kênh Ca2+
đóng

After meal
Sau bữa ăn
Glucose send signal to beta cell
Đường gửi tín hiệu tới tế bào beta
#
Closed K+ channel
Opened Ca2+channel
Kênh K+ đóng
Kênh Ca2+ mở
Insulin produce & secrete
Tạo và bài tiết insulin
G
SX - ATP
Đóng
(+)
ATP/ADP 
Khử cực
Bài xuất
Khởi động Gene Insulin

Hình: QUÁ TRÌNH DẪN TRUYỀN XUNG ĐỘNG THẦN KINH QUA SYNAP:
Ghi chú:
1,7. Xung thần kinh
2. Kênh Calci
3. Bóng chứa chất dẫn truyền TK
4. Chất dẫn truyền TK
5. Receptor
6. Điện thế màng sau đuôi gai.
#

DẪN TRUYỀN XUNG ĐỘNG THẦN KINH QUA SYNAP:
#
. Sung TK lan tới Cúc tận cùng sợi trục.
. Mở kênh Calci: Ca++ từ dịch mô vào dịch bào ở Chùy Synap gắn
vào mặt màng bóng chứa chất dẫn truyền TK, gây vỡ các bóng và
giải phóng chất dẫn truyền TK vào khe Synap.
. Chất dẫn truyền TK gắn vào các Receptor ở màng sau làm xuất
hiện điện thế hoạt động và dẫn truyền đi tiếp.
. Có 2 loại Receptor:
(1) Receptor kích thích (mở kênh Na, Na+ đi vào làm hiệu điện thế màng
tăng).
(2) Receptor ức chế (Mở kênh K, K+ đi ra, Cl- đi vào  hiệu điện thế âm)
. Số phận chất dẫn truyền TK: bị khử hoạt 3 cách:
(1) Tái hấp thu để sử dụng lại
(2) Bị men đặc hiệu phân giải. Ví dụ:
- Men Acetylcholinesterase phân giải Acetylcholin thành ion Acetat và
Cholin.
- MAO phân giải Catechinlamin và Serotonin.
(3) Khuyếch tán khỏi khe Synap vào dịch xung quanh và bị men đặc hiệu
phân giải

#
Nhu cầu bổ sung Calci hàng ngày :
TT LỨA TUỔI LƯỢNG Ca DÙNG HÀNG NGÀY (mg)
1 Trẻ sơ sinh 300 - 400
2 Trẻ từ 1-3 tuổi 600
4 Trẻ từ 10-12 tuổi 1.000
5 Trẻ từ 13-19 tuổi 1.200
6 Người lớn 800-900
7 Phụ nữ có thai:
• Thời kỳ đầu 800
• Thời kỳ giữa 1.200
• Thời kỳ cuối và cho con bú 1.200
8 Người già 1000-1200
9 Phụ nữ đã mãn kinh 1200-1500

#
VII. CHỨC NĂNG GAN VÀ
NGUY CƠ TỔN THƯƠNG
GAN.

#
I. GAN VÀ CHỨC NĂNG CỦA GAN:
Gan
Cơ quan to nhất cơ thể
Vừa có chức năng ngoại tiết
Vừa có chức năng nội tiết
Vừa là kho dự trữ nhiều chất
Vừa là trung tâm chuyển hoá quan trọng
Chức năng gan gắn liền với sinh mạng
Gan là nhà máy năng lượng của cơ thể

#
Glycogen
CHỨC NĂNG CỦA GAN
1. Chuyển hoá:
Chuyển hoá Glucid: Tổng hợp và thoái hoá
Chuyển hoá Lipit:
•Tổng hợp acid béo.
•Oxy hoá acid béo.
•Chuyển hoá Cholesterol.
Chuyển hoá protid:
•Thoái hoá + Tổng hợp
•Tổng hợp các men
2. Tạo mật
Tiết mật
3. Dự trữ
Lipit
Protein
Vitamin tan trong dầu: A,D,E,K.
Vitamin B12
Sắt

#
CHỨC NĂNG CỦA GAN
4.Tạo phá huỷ hồng cầu máu
5.Chống độc
Phản ứng hoá học
Tạo ure
Liên hợp:
•Với Glucuro
•Với Sulfat
•Với Glycol
•Với Methyl
Oxy hoá khử: Phá huỷ chất độc
Cố định và đào thải qua mật: KL, màu

Tiêu hoá: Đào thải một số chất độc qua phân
#
Sự chống độc của các cơ quan khác
Hô hấp: Thải CO2
Lọc
Tiết niệu: Các sản phẩm cuối cùng của
chuyển hoá: ure, acid uric, creatinin ...
Chất độc nội sinh:
•Bilirubin kết hợp
•Acid
Chất độc ngoại sinh
(vào qua đường tiêu hoá, máu)
Các sản phẩm thừa:
•Na
•H2O
•Muối vô cơ
Bài tiết
H+
NH4
+
K+
:

#
Quá trình đào thải N:
Protein
Axitamin
+
NH4
Động vật sống trên cạn Chim và bò sát
Thuỷ sinh có xương sống
Động vật bài tiết NH4+
(Ammoni Otelic)
Động vật bài tiết Ure
(Ure Otelic)
Động vật bài tiết axit uric
(Uric Otelic)

+ của gan Protein
#
Chức năng khử NH4
Ruột
Axitamin
(Vk+men)
Tổ chức
Axit amin
+ngoại sinh
(4g/24h)
NH4
+ nội sinh (độc)
NH4
(não, cơ, tổ chức)
+
Glutamin + NH4
(không độc)
Glutamin
Thận
NH4
+
Arginin Citrullin
Ornithin
Urê
(15-20g Urê/24h)

#
II. NGUYÊN NHÂN GÂY TỔN THƯƠNG GAN
1. Sinh học:
- Nhiễm virus: A, B, C, D,E,G
- Nhiễm vi khuẩn: xoắn khuẩn,, leptospira
- Nhiễm ký sinh trùng: sán lá gan, amip ....
2. Hoá học:
- Hoá chất công nghiệp
- Hoá chất bảo vệ thực vật.
- Thuốc
- Nội tiết tố
3. Lý học:
- Phóng xạ
- Bức xạ
Sán lá gan

#
4. Ăn uống:
• Thuốc lá
• ROH
• Độc tố nấm mốc
• Thực phẩm ướp muối
• TP chiên nướng
• Thịt đỏ
• Mỡ bão hoà
5. Suy giảm miễn dịch - tự miễn
6. Lỗi gen di truyền
7. Gốc tự do

#
III. CÁC TỔN THƯƠNG GAN:
1. Rối loạn chức năng gan:
- RLCN Protid.
- RLCN Glucid.
- RLCN Lipit.
- RLCN nước và điện giải.
- RLCN tạo máu.
2. Viêm gan cấp:
- Viêm gan cấp do virut: A,B,C,D,E,G.
- Viêm gan cấp do virut: Brucella, Leptospira, SR ...
- Viêm gan cấp do .
- Viêm gan cấp do nhiễm độc: thuốc, hoá chất, độc tố.
- Viêm gan teo vàng cấp.
3. Viêm gan teo nhiễm mỡ: do suy dinh dưỡng, ROH

#
III. CÁC TỔN THƯƠNG GAN:
5. Áp xe gan.
6. Xơ gan:
- Loạn dưỡng tế bào gan.
- Các hạch tăng sinh lan tràn
- TCLK phát triển.
- Đảo lộn cấu trúc gan.
7. Di truyền: các bệnh Phorphyrie do thiếu men sinh
tổng hợp Hem, dẫn tới tích luỹ Porphyrie.
8. Ung thư gan

#
Viêm gan mạn tính
Tổn thương hoại tử
Tổn thương viêm
Hình thành tổ chức xơ
Thời gian tổn thương ≥ 6 tháng
Hoại tử TB
Chết TB
Xâm nhập TB Lympho
Xâm nhập TB Plasmocyte
KN...
Tái sinh liên tục
Phát triển sợi collagen
ngoài TB

#
Các loại viêm gan mạn tính
Viêm gan mạn tính do virus
•Viêm gan B: 10% chuyển MT
•Viêm gan D: đồng nhiễm HBV
•Viêm gan C: 90% thành MT
•Viêm gan G: do truyền máu
Viêm gan mạn tính tự miễn
•Tự kháng thể.
•ANA: Kháng thể kháng nhân
•SMA: Kháng thể chống cơ trơn
•LKM: KT chống Microsome của gan và thận
•SLA: Kháng thể chống KN gan hoà tan
•LP: Kháng thể chống gan và tuỵ
•AMA: Kháng thể chống Mittochondrie
Viêm gan mạn tính do thuốc
Methyldopa, Isoniazid Halothan,
Papaverin, Sulfonamid, Aspirin,
Clometacin, Benzarone ...
Viêm gan mạn tính tiềm tàng

#
Nguyên nhân
Ung thư gan:
Xơ gan:
•80% xơ gan là do ROH (Pháp)
•Xơ gan là do Viêm gan MT, viêm gan virus
•K hoá từ xơ gan: 60-90%
1
2 Viêm gan virus: B,C,D,G
Các hoá chất độc:
•Hợp chất vô cơ
•Hợp chất hữu cơ
•Hoá chất bảo vệ thực vật ....
3
Độc tố nấm mốc:
•Aflatoxin
•Ocharatoxin
4
5 Ký sinh trùng: Sán lá gan
6
Chất phóng xạ.

#
Tiến triển và biến chứng
Viêm gan mạn tính
Giai đoạn đầu:
1. RLCH chất dinh dưỡng: gầy, sút cân
2. Cổ chướng
3. Tuần hoàn bàng hệ và chảy máu tiêu hoá
4. Vàng da
5. Thiếu máu
6. Sỏi túi mật
7. Đái đường
8. Nội tiết:
• Vú to
• Rụng tóc
• Giảm tình dục
9. Viêm loét dạ dày
10. Rối lạon đông máu
11. Sốt
12. H.C gan – não (do protein giảm, NH3tăng
13. Da đỏ lòng bàn tay, lưỡi đỏ, móng tay trắng, dễ gãy
Giai đoạn sau:
1. Xơ gan
2. Ung thư gan
3. Tử vong

#
Tiến triển K gan:
Khởi phát:
1. Mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
2. Kém ăn, đầy bụng, khó tiêu.
3. Cảm giác nặng nề, đau âm ỉ hạ sườn phải.
4. Gầy sút
5. Có thể sốt nhẹ.
6. Đau xương khớp nhưng không sưng.
Toàn phát:
1. Kém ăn, sút hẳn mặc dù rất cố.
2. Đầy bụng, chướng hơi (ăn ½ bát đã chướng)
3. Mệtmỏi không muốn hoạt động
4. Rối loạn tiêu hoá: đi ngoài nhiều lần, phân nát
5. Sốt: nhẹ hoặc cao.
6. Gầy sút nhanh
7. Đau hạ sườn phải: tăn dần thuốc giảm đau thông thường không tác dụng
8. Gan to, hoàng đản, phù, tuần hoàn bàng hệ, lách to, chảy máu
tiêu hoá, di căn.
Giai đoạn cuối:
•Suy mòn, chảy máu đường tiêu hoá ổ bụng, tắc tĩnh mạch, di căn xa
•Hôn mê
•Tử vong

VIII. CHỨC NĂNG SINH DỤC VÀ
NGUY CƠ SUY GIẢM CHỨC NĂNG
#
SINH DỤC

#
1. Chức năng sinh dục ở
người

CHỨC NĂNG SINH DỤC Ở NGƯỜI
#
Chức năng sinh sản: là chức năng cổ điển của quan hệ tình dục,
SX ra con người để duy trì nòi giống
1
Chức năng khao khát (thèm muốn): kích thích  gợi lên cảm giác thèm muốn
 động cơ quan hệ
2
Chức năng khoái lạc (Orgasmus): - Quan hệ TD  đỉnh cao sự khoái lạc (hạnh phúc)
3 - Động cơ duy trì
Chức năng thông tin: Trao đổi qua lại thông tin, ý nghĩ  làm sâu sắc thêm sự
4 hiểu biết, tin cậy, giúp đỡ và cộng tác
Chức năng mong muốn thay đổi tình dục (chức năng mới, lạ): Thích mới,
lạ, trẻ … (cần chế ngự)
5
Chức năng khử căng thẳng: - Kt  hưng phấn tình dục  ức chế trung khu khác
- Orgasmus: dập tắt các phản xạ khác
6

#
BiỆN pháp chế ngự chức năng thứ 5
Tuần tự theo quy trình 4 giai đoạn:
+ Nam đạt tứ khí (Hòa khí – cơ khí – cốt khí – thần khí)
+ Nữ đạt cửu khí (Phế khí- Tâm khí – Tỳ khí – Thận khí –
Cốt khí – Cân khí - Huyết khí – Nhục khí – Tủy khí)
Thay đổi địa điểm và thời gian:
• Nhiều địa điểm khác nhau
• Ở thời gian khác nhau
Thay đổi tư thế:
1. Các tư thế:
(1) Nằm cổ điển
(2) Nam trên: S-N, S-S
(3) Nữ trên: S-N, N-N
(4) Nghiêng
(5) Ngồi
(6) Quỳ
(7) Đứng
(8) Kết hợp
2. Các kiểu:
(1) Rồng bay uốn khúc
(2) Hổ rình mồi
(3) Vượn trèo cây
(4) Ve sầu bám cành
(5) Rùa bay
(6) Phượng bay lượn
(7) Thỏ liếm lông
(8) Cá giao vây
(9) Hạc quấn cổ

10 tác dụng của quan hệ tình dục:
#
1. Kéo dài tuổi thọ, giảm tử vong:
+ Thường xuyên đạt cực khoái: giảm tỷ lệ
chết = ½ so những người không đạt.
+ Thường xuyên đạt cực khoái làm duy trì
và củng cố các Hormone sinh dục,
làm cơ thể trẻ lâu, giảm tốc độ lão
hóa.
2. Tăng cường sức khỏe tim mạch:
+ QHTD  3 lần/ tuần làm giảm 50% nguy cơ
đột quy tim.
+ QHTD thường xuyên giúp giảm HA tâm
trương.

#
3. Tăng sức đề kháng, miễn
dịch:
+ QHTD 1-2 lần/tuần làm tăng 30%
kháng thể (IgA).
+ Giảm trầm cảm cho phụ nữ.
+ Chống cảm lạnh, nhiễm trùng.
4. Tác dụng giảm đau:
+ QHTD làm tăng tiết Oxytocine và
Endorphin làm ức chế cảm giác
đau.
+ Giảm đau đầu, đau do viêm và
các loại đau khác.

#
5. Tác dụng giảm cân:
+ Mỗi lần QHTD (30 phút) = 1 bài thập
thể dục tiêu hao 200 kcal (với điều
kiện đảm bảo quy trình 4 giai đoạn).
+ Giúp giảm cân, chống béo phì.
6. Làm khỏe cơ + xương:
+ Do vận động + tăng sản xuất
Hormone sinh dục Testosterone làm
cho xương thêm chắc khỏe, giảm
nguy cơ bệnh xương khớp.
+ Làm phát triển cơ chậu, cơ mông, cơ
ngực, cơ cổ, cơ cánh tay, tạo cho
thân hình đạt được “ngũ thon –
ngực nở” (Ngũ thon: mặt, vai, tay,
bụng, chân. Nhị nở: ngực, mông)
+ Tăng trương lực cơ bàng quang làm
hết đái rắt, đái són.

#
7. Khỏe răng, miệng:
Tinh dịch chứa nhiều Zn,
Ca do đó làm giảm sâu
răng, tăng sức nhai.
8. QHTD làm giảm nguy
cơ ung thư tiền liệt
tuyến: Xuất tinh thường
xuyên làm giảm hơn 1/3
nguy cơ ung thư tiền liệt
tuyến.

#
9. Tăng cường sức khỏe thần kinh:
+ QHTD làm giảm tiết Hormone tình yêu (Oxytocine)
+ Giải tỏa stress
+ Tăng sự tự tin, gắn kết yêu thương
+ Tăng sự linh hoạt
+ Tăng khoan dung, hào phóng
+ Tạo giấc ngủ tốt
+ Tăng cảm giác hạnh phúc
10. Tăng khả năng thành tích
(K.Starke & W.Friedrich – 1986)
(1) Khả năng làm việc:
– Nam:  10lần/tháng
– Nữ :  16lần/tháng
(2) Khả năng nghiên cứu: Tăng 10-20%:
– Say mê
– Sáng tạo
– Chăm chỉ
– Thành công
Tăng 15% khả năng làm việc

#
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến
chức năng sinh dục

#
Ô nhiễm môi trường và ô nhiễm thực phẩm
Ô nhiễm
sinh học
Ô nhiễm
hóa học
Ô nhiễm
vật lý
• Giảm khả năng thích nghi.
• Giảm sức đề kháng
• Giảm sản xuất tinh trùng
• Giảm SX Hormone
Suy giảm tình dục

#
Kết quả nghiên cứu của GS.N.Skakebach
(Đại học Copenhagen – Đan mạch)
Ô nhiễm môi trường
Thâm nhiễm độc tố vi lượng
Mất cân bằng Hormone
Suy giảm chất lượng tinh trùng ở nam
Ung thư tử cung ở nữ
Teo cơ quan sinh dục

#
• Năm 1940: Lượng tinh trùng nam châu
Âu: TB 113 triệu/ml
• Năm 1990: chỉ còn 66 triệu/ml ( 41,6%)
lượng tinh dịch:  25%
• Theo WHO: Tình trùng dưới 20 triệu/ml 
vô sinh (Tăng từ 6 đến 18%)

#
Quá trình thụ tinh




 

 Phóng tinh:
– SX: 120 triệu TT/d
– Phóng: 2-5 ml x 500 triệu TT
– Thời gian sống: 24 - 72 h
 Hành quân: tốc độ 4mm/ phút
– Cửa khẩu: “Mõm cá mè”
– Buồng TC: 7x8x5 cm
– Vòi TC
 Gặp gỡ: 1/3 vòi ngoài TC.  sống 24 - 48h
 Di chuyển ngược TC: 3 - 4d
 Làm tổ: niêm mạc TC
 Phát triển thai: 270 - 290d
 Sổ thai

#
CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG
1. TP nghèo Proteine (Acide amin, Arginin … )
2. TP nghèo Vitamin (A,E,B,C … ), chất khoáng (Zn, Ca, Mg …)
3. Uống nhiều rượu, bia
4. Nghiện, hút thuốc
TAM GIẢM
1. Giảm ham muốn
2. Giảm tần suất
3. Giảm cường độ

#
Ảnh hưởng của lão hóa
1. Thể lực chung: giảm sút
2. Teo hình thể (cơ quan)
3. Teo tuyến nội tiết và giảm sản xuất Hormone
4. Giảm phản xạ: tiếp nhận kích thích, dẫn truyền, đáp ứng, huy động
5. Hội chứng:
+ NGŨ GIẢM:  Tái tạo, phục hồi
 Đáp ứng: kích thích, Hormone
 SX: kích thích, Hormone, dịch
 Tỷ lệ H2O
 Chuyển hóa
+ TAM TĂNG:  Tăng sinh chất xơ, TCLK
 Tích lũy chất độc
 Độ dày
SUY GIẢM CHỨC NĂNG TÌNH DỤC

#
STRESS
1. Mất điều hòa tập trung của TKTW
2. Mệt mỏi lan tỏa các cơ quan
3. Suy giảm nguồn dự trữ
• Yếu phản xạ
• Yếu chất lượng
• Thiếu Hormone
• Yếu cường độ
SUY GIẢM CHỨC NĂNG SINH DỤC

#
BỆNH TẬT
Dịch bệnh các bệnh mạn tính
• Đái tháo đường
• Bệnh tim mạch
• Ung thư
• Bệnh xương khớp
• Béo phì, tăng cân
• Rối loạn chuyển hóa
• Bệnh nội tiết
• Bệnh thần kinh
• ………………………..
Suy giảm chức năng tình dục

#
CHẾ ĐỘ LÀM VIỆC
1. Làm việc trí não, với thiết bị máy tính.
2. Làm việc liên miên, thiếu nghỉ ngơi.
3. Ít vận động thể lực.
4. Lo nghĩ triền miên, căng thẳng.
5. Thu nhập thấp.
Suy giảm chức năng sinh dục

#
Tổ chức cuộc sống
1. Quan hệ gia đình
2. Quan hệ xã hội
3. Các yếu tố xã hội
4. Các yếu tố tâm lý
5. Trình độ văn hóa
6. Môi trường
7. Quan hệ tình yêu, tình dục đơn điệu,
nhàm chán
8. Kỹ năng cá nhân
Suy giảm chức năng sinh dục

#
CHỨC NĂNG HỆ THẦN KINH
Gồm ≈100 tỷ tế bào với hệ thống mạng lưới chằng chịt
các sợi TK với hàng ngàn tỷ các xi-náp TK
TKTW
Sọ não Tủy sống
TK ngoại vi
• 12 đôi dây TK sọ não
• 31 đôi dây TK tủy sống
• Phần ngoại vi TKTW
CHỨC NĂNG
4. Hoạt động TK cao cấp:
(1) Trí nhớ:
-Khả năng lưu trữ thông tin
-Khả năng tái hiện TT đã lưu giữ
(2) Ý thức: Dòng chảy liên tục
của độ thức tỉnh, nhớ có ý thức
mà ta biết được đang tư duy MT
xung quanh
(3) Cảm xúc: Thái độ chủ quan
với sự kiện xung quanh:
-Hứng cảm (khoái cảm)
-Trầm cảm
(4) Giấc ngủ: Quá trình ức chế vỏ
não gây mất ý thức với 2 trạng
thái: giấc ngủ sống chậm và
giấc ngủ REM
1. Cảm giác thu
nhận kích thích
2. Xử lý thông tin:
• Phân tích
• Tổng hợp
• Đưa ra QĐ
3. Vận động:
Đáp ứng KT

#
5. Đặc điểm não bộ:
Mạng lưới mạch máu phong phú
•Tổng độ dài: 160.934,4 km
•Cuốn đủ 4 vòng quả đất
Não chiếm 2-5% trọng lượng cơ thể. Nhưng:
• Chiếm 20-25% lượng máu do tim cung cấp
• Chiếm 20% lượng O2 cơ thể
• Chiếm 25% lượng Glucose cơ thể
Não chứa 60% là lipit, nên dễ bị oxy hóa
TB não không tái sinh
Não dễ bị tổn thương:
• Thiếu O2 không quá 5 phút
• Gốc tự do tấn công: mỗi ngày có 10.000 FR và mỗi đời
người có 17 tấn FR tấn công
1
2
3
4
5

#
YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY TỔN THƯƠNG NÃO
1
Thiếu nuôi
dưỡng giai
đoạn bào thai
và trẻ nhỏ
2
TP
SL
Cơ cấu các
chất dd
3
VSV
• Virus
• VK
• KST
4
Hóa chất
• HCCN
• HCMT
• HC trong
TP
5
Lý học
• Phóng xạ
• Bức xạ
6
FR
7
Lười
vận động
8
Bệnh mạn
tính khác:
• Cushing
• Addison
• Suy giáp
• U não
• Thiếu O2 …
Tổn thương não
Cấp tính Mạn tính
Thiếu máu não
•Chủ yếu do VXĐM
•Thiếu hụt CN thoảng qua
•Không đau đầu
•Không nôn
•Màng não: (-)
•Dịch não tủy: (-)
Chảy máu não
•Thường do HA cao
•RL ý thức, đau đầu
•Hôn mê
•Dấu hiệu TK khu trú
•Màng não (+)
•Dịch não tủy có máu
Đau nửa đầu
Suy giảm trí nhớ
Sa sút trí tuệ: Alzeilmer
• Mất trí nhớ không hồi phục
• RL ngôn ngữ, vận động
• Dần mất khả năng tự phục vụ
Parkinson
(1) Run khi nghỉ
(2) Tăng trương lực
(3) Nét mặt đờ đẫn, vô cực
(4) Bất động, mất phối hợp

Nguyên nhân nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não:
#
Xơ vữa động mạch Huyết áp cao
Mảng vữa xơ
Huyết áp
Nghẽn tắc
ĐM vành
Nghẽn tắc
ĐM não
Hoại tử cơ tim
Thiếu máu cục bộ não
(RL chức năng thoảng qua
khi chưa nhũn não)
Nhồi máu cơ tim
Chảy máu não
(RL ý thức, hôn mê, dấu hiệu
khu trú, màng não, dịch
não tủy)
Tai biến mạch máu não

#
Thực trạng bệnh thần kinh
(GS Lê Đức Hinh – 6/2013)
I. THẾ GIỚI:
1. TBMMN:
• Hàng năm mắc mới: 130.000 – 140.000 ca.
• Cứ 10 năm lại tăng gấp đôi.
2. Suy giảm trí nhớ:
• Tuổi: 50-59: 39%
• Tuổi: 60-69: 50%
• Tuổi: 70-79: 63%
• ≥ 80 tuổi: 82%
3. Alzheimer:
• 24.300.000 bệnh nhân
• Mỗi năm thêm: 4.600.000 mắc mới
• Cứ 20 năm tăng gấp đôi
4. Động kinh:
• Hiện mắc: 44,8/100.000 dân
• Mắc mới: 31,6  9,8/100.000 dân
II. VIỆT NAM:
1. Tỷ lệ bệnh TK: 3,28% (đứng thứ 7)
2. TBMMN:
+ Hiện mắc: 415/100.000 dân
+ Mắc mới: 161/100.000 dân
+ Từ 2000-2010: có 18.195 ca phải nằm
viện
- Nhồi máu não: 12.104
- Chảy máu não: 5.764
3. Suy giảm trí nhớ: gia tăng
4. Alzheimer: 7,9%
5. Động kinh: mắc mới: 21,67/100.000
dân

#
Thể lực: cao, nặng, sức bền.
Phát triển giống nòi Trí lực.
Khả năng thích nghi.
Chiều cao trung bình người trưởng thành VN:
•Năm 1938: 160,0 cm
37 năm •Năm 1975: 160,0 cm
62 năm
2,3 cm 65 năm
•Năm 2000: 162,3 cm
3,7 cm
•Năm 2003: 163,7 cm
( 56,9% so TB).

#
X. Học thuyết về
nguyên nhân dịch bệnh
mạn tính không lây

HỌC THUYẾT GỐC TỰ DO
#
Free Radical Theory
PGS.TS Trần Đáng

#
I. ĐỊNH NGHĨA:
Gốc tự do (Free Radical) là các nguyên tử, phân
tử hoặc ion mang một điện tử tự do (chưa cặp đôi) ở
vòng ngoài nên mang điện tích âm, vì thế không ổn
định, có khả năng oxy hóa các nguyên tử, phân tử và
tế bào khác.
Nguyên tử ổn định Mất điện tử Gốc tự do

#
II. LỊCH SỬ:
+ Moses Gomberg
(1866-1947) là người
đầu tiên phát hiện ra gốc
hóa học hữu cơ
Triphenylmetyl vào năm
1900 tại Đại học Michigan
USA.

#
+ Denham Harman là người đầu tiên đề xuất
học thuyết gốc tự do trong những năm 1950 và
mở rộng vào những năm 1970.
- Lý thuyết gốc tự do lúc đầu chỉ đề cập đến các
gốc tự do như Superoxide (O-
2).
- Lý thuyết gốc tự do được mở rộng bao gồm các
tác hại oxy hóa từ các loại phản ứng oxy hóa
khác (Reactive Oxygen Species – ROS) như
Hydrogen Peroxide (H2O2) hoặc Peroxynitrite
(OONO-) …
+ Lý thuyết ty thể của sự lão hóa
(Mitochondrial Theory of Aging) lần đầu tiên
được đề xuất năm 1978 và lý thuyết gốc tự do
ty thể của sự lão hóa (Mitochondrial Free
Radical Theory of Aging) được giới thiệu vào
năm 1980.
- Ty lạp thể là nơi sản sinh ra các ROS.
- Các ROS oxy hóa AND, các Protein và các thành
phần khác của Ty thể.
- Các tổn thương đó lại tạo ra các ROS.
- Một vòng luân hồi của Stress-oxy hóa được
thành lập và theo thời gian dẫn đến sự suy
thoái của các tế bào cơ quan tổ chức và cơ thể.

#
III. TÁC ĐỘNG CỦA GỐC TỰ DO:
1. Cơ chế tác động của FR:
1
Làm tổn thương hoặc chết tế bào
•Oxy hóa màng tế bào
•Oxy hóa các cấu trúc nội bào
2 Làm hư hại các ADN
3 Gây sưng – viêm TCLK
4
Liên kết ngang (Crosslinks) với các phân
tử Protein, Lipide gây thoái hóa, biến
tính, mất chức năng tự nhiên.
5 Phản ứng dây chuyền oxy-hóa gia tăng
các ROS

2. 10 tác động chủ yếu hay gặp do FR
#
(1) Viêm nhiễm, viêm khớp
(2) Suy giảm thị lực, mù lòa
(3) Tổn thương và thoái hóa tế bào
thần kinh, tạo điều kiện xuất
hiện các bệnh Alzheimer,
Parkinson, tâm thần phân liệt
…
(4) Thúc đẩy quá trình lão hóa.
(5) Tăng nguy cơ bệnh tim mạch,
bệnh mạch vành.
(6) Ung thư
(7) Rối loạn chức năng gan, thận
(8) Suy giảm hệ thống miễn dịch
(9) Rối loạn và tổn thương da
(10) Đái tháo đường

3. Gốc tự do được tạo ra như thế nào?
#
1. Quá trình hô hấp và chuyển hóa trong cơ thể
(tạo ra rác bụi – FR).
2. Ô nhiễm môi trường.
3. Ánh sáng mặt trời.
4. Bức xạ
5. Thuốc
6. VSV (VK, virus, KST, nấm)
7. Thực phẩm
8. Stress
9. Các tổn thương.

Quá trình oxi hóa tạo ra năng lượng và các gốc tự do
#
314
Ty thể
Gốc tự do Gốc tự do

Các gốc tự do gây ra một mối đe dọa tới sức khỏe
#
315
của chúng ta
Nguy hại Gốc tự do
tới DNA
Nguy hại
tới mô
Nguy hại tới
tim mạch
Lão hóa
Ung thư

#
IV. CÁC CHẤT CHỐNG OXY HÓA
(Antioxydants)
1. Định nghĩa:
+ Là các hợp chất trung hòa,
ức chế hình thành hoặc
tăng đào thải các gốc tự
do.
• Gốc tự do như là RÁC
• Chất AO có nhiệm vụ
như NGƯỜI NHẶT RÁC.

#
2. Các chất AO bao gồm:
(1) Hệ thống Ezyme:
- SOD (Superoxide Dismutase):
• Xúc Tác phân hủy các Anion Superoxide thành Oxy và
Hydroperoxide.
• Có mặt trong hầu hết các tế bào hiếu khí và dịch ngoại bào.
- Catalase: là men chuyển đổi Hydro trong nước và oxy bằng
cách sử dụng một đồng yếu tố là Fe hoặc Mn.
- Glutathione (GSH): là một Tripeptid bao gồm 3 acid amin:
Glutamic, Systeine và Glycine. Glutathion có tác dụng chống
oxy hóa quan trọng, tăng cường miễn dịch, giải độc, chống ung
thư, cần cho tổng hợp và phục hồi AND, proteine và
Postaglandin, hỗ trợ làm trắng da.

#
(2) Các vitamin: A, E, C, B …
(3) Các chất khoáng: Zn, Mg, Cu, Fe, Se …
(4) Các hoạt chất sinh học:
+ Phytochemicals:
- Polyphenols (Resveratrol, Flavonoids): trà, nho,
trái cây, ô liu, đậu nành …
- Carotenoids (Lycopene, Carotene, Luteine): trái
cây, rau trứng …
- Anthocyanins (cà tím, nho, dâu, việt quất …)
+ Melatonine
+ Coenzym Q
(5) Các chất màu thực vật: Flavonids,
Chlorophylls …

3. Đơn vị đo lường chất chống oxy hóa: ORAC
#
+ ORAC (Oxygen Radical Absorbance
Capacity): là một phương pháp đo lường
khả năng chống oxy hóa của các chất
chống oxy hóa (Antioxxydants).
+ Thiết bị: gồm:
- Một máy phát huỳnh quang
- Nguồn tạo gốc FR Peroxyl khi được nung
nóng.
- Các FR làm oxy hóa các phân tử huỳnh
quang và làm giảm cường độ của chúng.
- Chất chống oxy hóa bảo vệ phân tử huỳnh
quang tránh khỏi bị oxy hóa.
- Mức độ bảo vệ được xác định bằng một
quang kế
- Đơn vị tính là: Micromol Trolox Equivalent –
TE/100g mẫu.

#
V. STRESS – OXY HÓA
(Căng thẳng oxy hóa)
+ Định nghĩa:
- Sự mất cân bằng giữa oxy hóa (FR) và
chống oxy hóa (AO), trong đó các FR
chiếm ưu thế.
- Xảy ra khi sản xuất ra các FR vượt quá
khả năng bảo vệ của hệ thống phòng
thủ chống oxy hóa.
+ Gốc tự do (FR) được tạo ra trong cơ
thể hàng ngày khoảng 10.000.000 FR.
+ Các FR bị phân hủy bởi các AO.
+ Tốc độ lão hóa và nguy cơ bệnh tật
phụ thuộc vào sự chênh lệch giữa
FR và AO
- Nếu AO chiếm ưu thế:
• Trẻ lâu, thọ lâu
• Ít bệnh tật
- Nếu FR chiếm ưu thế:
• Già nhanh, chóng chết
• Nhiều bệnh tật

Cân bằng
AO chiếm ưu thế
• Trẻ lâu, sống lâu
• Ít bệnh tật
FR chiếm ưu thế
•Già nhanh, chóng chết
•Nhiều bệnh tật
#

#
SƠ ĐỒ HỌC THUYẾT GỐC TỰ DO – Free Radical Theory
Hàng rào bảo vệ
Khả năng oxy hóa cao
Tổn thương
chết TB
Hư hại ADN
Sưng viêm
TCLK
Liên kết
ngang
Phản ứng dây
chuyền oxy
hóa ROS
1. Viêm nhiễm, viêm khớp
2. Suy giảm thị lực, mù lòa
3. Thoái hóa TBTK  Alzheimer, Parkinson, tâm thần phân liệt …
4. Thúc đẩy quá trình lão hóa
5. Ung thư
6. Bệnh tim mạch, mạch vành
7. RLCN gan, thận
9. Suy giảm miễn dịch
10. Rối loạn và tổn thương da.
1. Hệ thống men (SOD, GSH, Catalase …)
2. Các Vitamin: A, E, C, B …
3. Các chất khoáng: Zn, Mg, Cu, Fe, Se …
4. HCSH:
- Polyphenol (Resveratrol, Flavonoids
- Carotenoids
- Melatonin, CoQ ..
5. Chất màu thực vật: Flavonoid, Chlorophyll …
1. Quá trình hô hấp và chuyển hóa
2. Ô nhiễm môi trường
3. Ánh sáng mặt trời
4. Bức xạ
5. Thuốc
6. VSV (VK, virus, KST, nấm)
7. Thực phẩm
8. Stress
9. Các tổn thương
Phân tử, ng.tử,
ion mang 1e
tự do

#
NGUỒN THỰC PHẨM CUNG CẤP CHẤT CHỐNG OXY HÓA
TT Chất AO Thực phẩm
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Anthocyanins
-Carotene
Catechin
Cryptoxanthins
Flavonoids
Indoles
Isoflavonoid
Lignans
Lutein
Lycopen
Polyphenol
Vitamin A
Vitamin C
Vitamin E
Zoochemicals
Hợp chất lưu huỳnh
Cu
Mn
Se
Zn
Cà tím, nho, dâu
Bí đỏ, xoài, mơ, cà rốt, rau bina, mùi tây
Trà, rượu vang đỏ
Ớt đỏ, bí ngô, xoài
Trà xanh, trái cây, táo, rượu vang đỏ, hành tây
Các loại rau họ cải (cải xanh, cải bắp, súp lơ)
Đậu nành, đậu phụ, đậu lăng, đậu Hà Lan, sữa
Hạt mè, cám, ngũ cốc, rau quả
Các loại rau lá, ngô
Cà chua, bưởi, hồng, dưa hấu
Húng tây, rau Oregano, trà xanh
Lòng đỏ trứng, gan, cà rốt, khoai lang, gấc, sữa
Cam, chanh, quýt, quả kiwi, xoài, blackcurrants, bông cải xanh, rau
bina, dâu tây, ớt
Dầu thực vật (dầu mầm lúa mì), bơ, các loại hạt, ngũ cốc, giá đỗ
Thịt đỏ, nội tạng, cá
Tỏi, hành tây, tỏi tây
Hải sản, thịt nạc, sữa, các loại hạt
Hải sản, nội tạng, thịt nạc, ngũ cốc

Định nghĩa: AGE’s là các phân tử được tạo thành do sự kết hợp của các phân tử đường dư với các
phân tử Proteine, Lipide, acid Nucleic không cần Enzyme. Đó là tình trạng sinh lý tự nhiên dẫn tới làm
tăng các biến chứng và nguy cơ bệnh tật, tăng tốc độ lão hóa trong cơ thể.
#
HỌC THUYẾT GLYCOSYL HÓA
Cách gọi khác:
• Glycosylation
• Sản phẩm Glycate hóa bền vững
• Advanced Glycation End Products
• Glycosyl – hóa Proteine
• AGEs
• Glycotoxins.

#
NGUỒN GỐC AGE
Ngoại sinh
TP xử lý
nhiệt độ cao
TP thơm, ngon,
mùi vị, màu sắc
hấp dẫn
+
Tăng xúc tác
Đường Proteine AGE
Nội sinh
Quá trình trao đổi chất
[Carbonhydrat + Protein]
Quá trình lão hóa
[Glucose + Protein  TB cứng, lão hóa]
• Stress
• Bệnh tật
• Thương tổn
• Thiếu ngủ
• Lối sống không lành mạnh
(ROH, thuốc lá … )
• Ánh sáng mặt trời
• Gen
Yếu tố tăng sinh AGE
AGEs

#
A
AGE ngoại sinh
TP chiên, rán, thịt nướng, quay, gà nướng,
quay BBQ, khoai tây rán, thịt cá hun khói,
TP ăn ngay
Advanced Glycation
End Products
Proteins, lipids
Nucleic acids
Glucose
AGE nội sinh
Biến đổi chuyển hóa Glucose
(Đường máu cao, kháng Insulin,
đái tháo đường… )
Alzheimer
•Đục nhân mắt
•Thoái hóa hoàng điểm
• Cao HA
• Bệnh mạch ngoại vi
• Đột quỵ
Thiếu máu
• Bệnh thận mạn tính
• Suy thận
• Loãng xương
• Gãy xương
•  trương lực cơ
•  sinh lý
REDUCED
LONGEVITY

#
Các dạng Glycosylation
(Glycosyl – hóa Protein)
Glycosyl – hóa Protein ở vị trí N
(N-Glycosylation)
Glycosyl – hóa Protein ở vị trí O
(O-Glycosylation)

#
Phương pháp xác định AGE trong cơ thể
1 Xét nghiệm máu: xác định chỉ số A1C, HbA1C
2 Xét nghiệm nước tiểu
3 Sinh thiết da
4 Máy đọc AGE (AGE-Reader)
5 Máy TruAge (TruAge – Scaner)

•Không cần Enzyme
•Tăng theo tuổi thọ
#
Sugars Proteine
• Amadori
• Schiff
• Maillard
AGE + RAGE
Activation
[Kích hoạt]
NF – KB
Yếu tố hạt nhân Kappa-B
Gene viêm
OXY - HÓA
• Lipide
• Mô, TB
Crosslinks
•Chollagen
•Proteine
Biến tính
Lớp nội mạc
mạch máu
•TB thực bào
•TB đơn nhân
+
XUẤT HIỆN CÁC BỆNH MẠN TÍNH
• Vữa xơ động mạch
• Đái tháo đường
• Viêm khớp
• Bệnh thận
• Nhồi máu cơ tim
• Hen suyễn
• Bệnh võng mạc
• Nha chu viêm
VIÊM
• LDL, ROS
•Tổn thương
•Xơ cứng
•Mất chức
năng
• tính thấm
•Thay đổi kết
dính
•Ức chế NO
•sinh TB
cơ trơn
• Cytokine
viêm
•IL-1
• TNF - α
Cơ chế
tác động của AGE

#
Tín hiệu hóa học
Receptor
Tế bào
Phân chia
Chết
Cho 1 chất
vào - ra
AGE + RAGE
Viêm
• VXĐM
• DM
• Hen suyễn
• Viêm khớp
• Nhồi máu cơ tim
• Bệnh thận
• Bệnh lý võng mạc
• Nha chu viêm

#
Vòng
trầm trọng hóa
giữa AGE và DM
[AGE + RAGE]
Tăng kháng
Insulin
Tăng phản ứng:
AGE
DM
Đường + Proteine

• Giới hạn an toàn: 15.000 kU/d/người
• Tối đa : 20.000 kU/d/người
#

#
Cách tính lượng AGE ăn vào:
1. Công thức:
Dietary Exposure = Σ (Food Consumption x Food AGE Concentration)
Sự phơi nhiễm chế độ
ăn uống [Risk]
[A] [B]
Tổng các tích giữa tiêu thụ TP với nồng độ AGE trong TP
R = Σ AxB
Ghi chú:
• R: Risk (nguy cơ): lượng AGE ăn vào/người/ngày
• A: Tiêu thụ thực phẩm/người/ngày
• B: Hàm lượng AGE trong thực phẩm (kU/g)
• Σ: Tổng các AxB
2. Các bước cụ thể:
+ Bước 1: Điều tra lượng tiêu thụ thực phẩm/d/người
+ Bước 2: Xác định hàm lượng AGE/trong các TP tiêu thụ
+ Bước 3: Xác định lượng AGE ăn vào ở từng loại TP:
R1 = Tiêu thụ TP x Nồng độ AGE trong TP
+ Bước 4: xác định tổng lượng AGE ăn vào:
R = R1 + R2 + R3 ….

A.G.E.s là nguyên nhân hoặc tăng nặng nhiều bệnh
• Xơ hóa phổi
• Bệnh khí phế thũng
THẬN
BỆNH CƠ XƯƠNG KHỚP
#
BỆNH TMẠCH
• Bệnh suy tim
• Xơ vữa động mạch
• Nội màng Rối loạn
• Cao huyết áp tâm thu
• Bệnh mạch máu ngoại biên
• Tăng huyết ápđộng mạch phổi
• Bệnh mạch vành
• Chứng rung tâm nhĩ
CÁC BỆNH KHÁC
SINH DỤC-TIẾT NIỆU
BỆNH NHÃN KHOA
• Bệnh võng mạc tiểu đường
• Thoái hóa điểm vàng
• Glaucoma
• Chứng viển thị
• ESRD/ gđcuối / Lọc phúc mạc
• Bệnh thậntiểu đường
• Lão hóa da
• Bệnh tiểu đường Đau thần kinh
• Xơ cứng bì
• Hạn chế Vận động chung
• Sự tăng trưởng khối u
• Rối loạn cương dương
• Tắc nghẽn đường niệu
BỆNH ĐƯỜNG HHẤP
• Viêm khớp dạng thấp
• Viêm khớp mãn tính
• Đĩa thoát vị
• Xương vết gãy
• Các bệnh răng miệng
• Chứng loãng xương
HỆ THẦN KINH TW
• Stroke/ đột quỵ/Tai biến mạch máu não
• Bệnh Alzheimer
• Amyotrophic/xơ cứng đường viền

#
Kiểm soát AGE’s
1
Kiểm soát AGE ngoại sinh:
chế độ ăn uống hạn chế AGE
2
Kiểm soát AGE nội sinh:
chống Glycat hóa
1 Hạn chế tạo thành AGE
2 Phá vỡ liên kết phân tử
3 Giảm tác động và tăng đào thải
1. TPCN:
• Hoạt chất dược thảo: Iridoids, Flavonoids, Resveratrol ….
• Hoạt chất từ hoa quả.
2. Vận động (đi bộ 150 phút/tuần)
3. Hạn chế TP giàu AGE
4. Tăng TP nghèo AGE
5. Tránh Stress – oxy hóa
6. Uống đủ nước

#
TT Thực phẩm
Hàm lượng AGE
AGE kU/100g Khẩu phần ăn
Serving size (g)
AGE/Khẩu phần
(Serving)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Thịt lợn xông khói
Bơ đánh kem
Dầu mè
Đùi gà BBQ
Thịt bò nướng
Thịt gà chiên
Thịt gà BBQ
Gà Mc Donald
Pho – mát
Pizza
Xúc xích
Lạc rang
Đậu chiên
Trứng chiên
Táo
Cà rốt
Chuối
Sữa chua
Nước ép trái cây
Nước ép rau xanh
91.577
26.480
21.680
18.520
11.270
9.961
8.802
8.627
8.423
6.825
5.426
6.447
4.107
2.749
13
10
9
4
3
2
13
5
5
90
90
90
90
90
30
100
90
30
90
45
100
100
100
250
250
250
11.905
1.324
1.084
16.668
10.143
8.965
7.922
7.764
2.527
6.825
4.883
1.934
3.696
1.237
13
10
9
10
8
5

Lời khuyên giảm tiêu thụ AGE:
#
1. Hạn chế, không dùng thường
xuyên TP giàu AGE:
(1) Sản phẩm động vật giàu chất béo và
Proteine (đặc biệt thịt đỏ).
(2) Kẹo, bích quy, bánh ngọt, soda giàu
đường
(3) Thực phẩm chế biến: thịt đóng gói,
pho mát …
(4) Chất béo, bơ, mỡ, dầu
(5) Các thực phẩm xử lý nhiệt khô
(nướng, chiên, rang, rán, quay, hun
khói …)
2. Tăng thực phẩm nghèo AGE:
(1) Trái cây và ràu quả
(2) Thủy sản
(3) Các loại ngũ cốc
(4) Bánh mì ít béo
(5) Pasta, thực phẩm chay

#
3. Phương pháp nấu ăn:
(1) Sử dụng một nồi chậm
(2) Thực phẩm nấu nhiệt ẩm (luộc,
hấp … )
(3) Ướp thực phẩm trong nước sốt
chua (chanh, dấm …) hoặc nước
ép trái cây chua.
4. Lối sống lành mạnh:
(1) Ngủ 7-8h mỗi ngày
(2) Tập thể dục 150 phút mỗi tuần
(3) Áp dụng các biện pháp chống béo
phì và HA cao.
(4) Giảm Stress – oxy hóa
(5) Không hút thuốc, hạn chế uống
bia, rượu.

TPCN – RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN
#
PHẦN II:

#
VỀ TPCN
Tại sao Xã hội phát triển các bệnh như tim mạch, đái tháo đường, K,
xương khớp, thần kinh, nội tiết,ngoài da… lại gia tăng?
Xã hội phát triển:
CNH – Đô thị hóa
4 Thay đổi
cơ bản
1. Lối sống sinh hoạt
2. Lối làm việc
3. Môi trường
4. Tiêu dùng Thực phẩm:
+ Tính toàn cầu
+ Ăn uống ngoài gia đình
+ TP chế biến thay cho TP tự nhiên.
+ Kỹ thuật nuôi – trồng
+ Công nghệ chế biến
+ Chế độ khẩu phần

BỆNH #
HẬU QUẢ
1. Thực phẩm ô nhiễm, môi trường ô nhiễm
2. Ít vận động thể lực
3. Stress thần kinh
4. Thiếu hụt Vitamin, khoáng chất, hoạt chất sinh học
5. Khẩu phần: tăng béo, bơ, sữa, ω, ít xơ…
6. Di truyền.
7. Cường tuyến đối kháng Insulin:
+ Tuyến yên: GH
+ Giáp: T3,T4
+ Vỏ thượng thận.
+Tủy thượng thận: adrenalin
+Tụy: Glucagon
8. Tăng cường gốc tự do.
1. Tổn thương cấu trúc
Tổn thương chức năng
2. Rối loạn cân bằng nội môi.
3. Giảm khả năng thích nghi với ngoại cảnh
TẾ BÀO
TỔ CHỨC
CƠ THỂ

#
Về TPCN cần hiểu rõ:
1. TPCN là gì?
2. Lịch sử của TPCN và xu thế phát triển
3. Phân loại
4. Phân biệt
5. Tác dụng
6. SXKD
7. Nghiên cứu
8. Công bố
9. Quảng cáo
10. Tiêu dùng
11. Quản lý

#
ĐẶC ĐIỂM TIÊU DÙNG THỰC PHẨM
HIỆN NAY:
1. Tính toàn cầu:
Ưu điểm:
– Toàn cầu hoá là xu thế không thể tránh khỏi, là quy luật
của sự phát triển của nhân loại.
– Tiếp cận và mở rộng thị trường.
– Tạo cơ hội cho liên kết, liên doanh trong SX, KD và phân
phối sản phẩm.
– Có cơ hội được lựa chọn các loại TP đa dạng, đáp ứng
thị hiếu và cảm quan ngày càng phát triển.

#
Nguy cơ:
• Năng lực kiểm soát ATTP còn hạn chế:
– Hệ thống tổ chức quản lý: chưa đầy đủ và đồng bộ
– Hệ thống văn bản pháp luật về ATTP: thiếu, trồng chéo.
– Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật: thiếu, lạc hậu và
bất cập.
– Các cơ sở xét nghiệm: phân tán, trình độ thấp.
Điều kiện VSATTP của các cơ sở SX, CB thực phẩm
phần lớn chưa đảm bảo.
Các mối nguy ATTP dễ phát tán toàn cầu

#
2. Ăn uống ngoài gia đình:
+ Ưu điểm:
- Xu thế ăn uống ngoài gia đình tăng lên.
- Thuận lợi cho công việc
- Có cơ hội lựa chọn TP và dịch vụ theo nhu cầu.
+ Nguy cơ:
- Không đảm bảo CLVSATTP do nguyên liệu và giá
cả
- Nhiều nguy cơ ô nhiễm từ môi trường và từ dịch
vụ chế biến, phục vụ
- Dễ sử dụng lại thực phẩm đã quá hạn

#
3. Sö dông thùc phÈm chÕ biÕn s½n, ¨n ngay.
+ ¦u ®iÓm:
- Xu thÕ sö dông TP chÕ biÕn s½n, ¨n ngay ngμy cμng gia t¨ng.
- TiÕt kiÖm ®îc thêi gian cho ngêi tiªu dïng.
- ThuËn tiÖn cho sö dông vμ c«ng viÖc.
+ Nguy c¬:
- DÔ cã chÊt b¶o qu¶n.
- ThiÕu hôt c¸c chÊt dinh dìng: Vitamin, ho¹t chÊt sinh häc
- DÔ « nhiÔm tõ vïng nμy sang vïng kh¸c theo sù lu th«ng cña thùc
phÈm.

#
4. C¸c thay ®æi trong s¶n xuÊt thùc phÈm.
+ ¦u ®iÓm:
- Trång trät, ch¨n nu«i theo quy m« c«ng nghiÖp, tËp
trung ngμy cμng ph¸t triÓn.
- C¸c gièng cã n¨ng suÊt chÊt lîng cao ®îc ¸p dông
ngμy cμng réng r·i.
- Chñng lo¹i c©y, con ngμy cμng phong phó.
+ Nguy c¬:
- Sö dông ho¸ chÊt BVTV bõa b·i cßn phæ biÕn.
- Sö dông thøc ¨n ch¨n nu«i, thuèc thó y cßn nhiÒu vi ph¹m.
- Cßn h¹n chÕ trong b¶o qu¶n, s¬ chÕ n«ng s¶n thùc phÈm, trªn
mét nÒn t¶ng n«ng nghiÖp l¹c hËu, ph©n t¸n.

#
C¸c nguy c¬ trong trång trät
Nguån « nhiÔm
¤ nhiÔm t¹i chç
§Êt trång
Ph©n ho¸ häc (v«
c¬) Ph©n bãn
Ph©n h÷u c¬
Níc tíi
Níc th¶i c«ng
nghiÖp
Níc th¶i sinh ho¹t
Kh«ng ®óng thuèc
Kh«ng ®óng thêi
gian
Phßng trõ s©u
bÖnh
Kh«ng ®óng kü thuËt
(PHI)
Kh«ng ®óng liÒu lîng

#
C¸c nguy c¬ trong cung cÊp rau xanh
Thu gom ph©n
t¬i tõ néi thμnh
Tíi bãn ph©n t¬i t¹i
vïng rau ngo¹i «
Rau tríc khi vμo chî
Rau t¹i chî, cöa
hμng, nhμ hμng

#
Çc nguy c¬ trong ch¨n nu«I
Lîn con: 25 – 30 Kg
Sau 1 th¸ng
t¨ng tõ 25 – 30 kg
Hμng ngμy: ¡n 1
mu«i çm t¨ng träng
“con cß” + 1 chËu
níc + 1 Ýt rau th¸i,
çm, ng«.
-B¸n ngay
-NÕu kh«ng sÏ chÕt
Sau 10 ngμy t¨ng vïn
vôt tõ 80 – 90 kg
¡n çm t¨ng träng
HM cña Trung
Quèc

#
5. Công nghệ chế biến thực phẩm:
+ ¦u ®iÓm:
- NhiÒu c«ng nghÖ míi ®îc ¸p dông (gen, chiÕu
x¹, ®ãng gãi…).
- NhiÒu thiÕt bÞ chuyªn dông ®îc ¸p dông: tñ
l¹nh, lß vi sãng, lß hÊp, nåi c¸ch nhiÖt…
- NhiÒu c«ng nghÖ thñ c«ng, truyÒn thèng ®îc khoa häc
vμ hiÖn ®¹i ho¸

+ Nguy c¬:
- T¨ng sö dông nguyªn liÖu th« tõ nhiÒu níc  nguy c¬
lan truyÒn FBDs
- §¸nh gi¸ nguy c¬ tiÒm Èn liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông
c«ng nghÖ míi cßn h¹n chÕ, cha dùa trªn nguyªn t¾c
tho¶ thuËn vμ héi nhËp quèc tÕ vμ cã sù tham gia cña
céng ®ång.
- ChÕ biÕn thñ c«ng, l¹c
hËu, c¸ thÓ, hé gia ®×nh
cßn kh¸ phæ biÕn.
#

#
Vai trß
tÝch cùc
Vai trß
trong vsattp
Lao ®éng
KiÕn tróc
®iÒu khiÓn
V¨n häc, nghÖ thuËt
ThÓ dôc, thÓ thao
Qu©n sù
Y häc
Th«ng tin, liªn l¹c
©m nh¹c
T×nh c¶m
ChuyÓn t¶i mÇm bÖnh:
•Vi khuÈn
•Virus
•Ký sinh trïng
Hμnh vi:
• ChÕ biÕn thùc
phÈm
•Chia thøc ¨n
•CÇm, n¾m
•B¸n hμng
•¡n uèng
•Thãi quen quÖt tay
vμo miÖng
•Thu ®Õm tiÒn
C«ng nghiÖp
N«ng nghiÖp
Thñ c«ng
Ph©n, níc tiÓu,
vËt dông « nhiÔm,
kh«ng khÝ...
Thùc phÈm
Ngêi ¨n uèng
1. DiÔn ®¹t c¸c ý niÖm
ho¹t ®éng + quyÒn
lùc (bμy tay Vua, PhËt,
móa, ®iªu kh¾c).
2. Ng«n ng÷ bμn tay:
cö chØ t thÕ, cÇu
khÈn, trao göi, nãi
chuyÖn...
3. BiÓu hiÖn cña
ph©n biÖt: ®å vËt, t¹o
d¸ng , kh¼ng ®Þnh
hoÆc ®Çu hμng
Bμn tay vμ vÖ sinh ¨n uèng

#
TT C¬ quan TÇn suÊt MÉu bÖnh cã
thÓ cã / 1
®¬n vÞ
1 Mòi 100 106
2 ®Çu (tãc)
100.000
50 105
3 C»m (r©u) 40 104
4 N¸ch 30 103
5 L«ng mμy, mi 20 102
6 Ch©n tay 10 10
7 Kh¸c 30 106

#
XÐt nghiÖm bμn tay ngêi lμm dÞch vô thùc phÈm
TT §Þa ph¬ng Tû lÖ nhiÔm E.coli (%)
1.
Hμ Néi
- T¡ §P: 43,42
- KS-nhμ hμng: 62,5
- BÕp ¨n TT: 40,0
2. TP. Hå ChÝ Minh 67,5
3. Nam §Þnh 31,8
4. H¶i D¬ng 64,7
5. Th¸i B×nh 92,0
6. Thanh Ho¸ 66,6
7. HuÕ 37,0
8. Phó Thä 19,3
9. B×nh D¬ng 56,5
10. Long An 60,0
11. §μ N½ng 70,7

• Tû lÖ bèc thøc ¨n b»ng tay: 67,3 %
• Tû lÖ kh«ng röa tay: 46,1%
•Tû lÖ mãng tay dμi: 22,5%
•Tû lÖ nhæ níc bät, xØ mòi: 26,7%
•V¨n ho¸ ®Õn trung häc c¬ së: 64,6%
•Tõ n«ng th«n: 57,8%
•Kh«ng ®eo khÈu trang: 95,3%
#

KÕt qu¶ xÐt nghiÖm mét sè mÉu tiÒn cã E. coli cña c¸c c¬ së
#
dÞch vô thøc ¨n ®êng phè
MÖnh gi¸ (Vn®) Tû lÖ nhiÔm E. coli
500 100%
1000 100%
2000 100%
5000 94,8%
10.000 86,7%
20.000 75,5%
50.000 64,4%

#
thùc phÈm chÝn nhiÔm e.coli (« nhiÔm ph©n)
§Þa ph¬ng Lo¹i thùc phÈm Tû lÖ (%)
Nam §Þnh - Giß
- Nem, ch¹o, chua
- Lßng lîn chÝn
- Ch¶ quÕ
100
HuÕ Thøc ¨n chÝn ¨n ngay ë ®êng phè 35 - 40
Th¸i B×nh - Rau sèng 100
Qu¶ng B×nh - Thøc ¨n ¨n ngay ®êng phè 25
TP. HCM - Thøc ¨n ¨n ngay ®êng phè 90
- Kem b¸n rong ë cæng trêng häc 96,7
Thanh Ho¸ - Thøc ¨n lμ thÞt
- Thøc ¨n lμ c¸
- Thøc ¨n lμ rau
78,9
69,7
78,1
Cμ mau - X«i
- B¸nh m× kÑp thÞt
82,3
77,2

#
Receptor xúc giác
Tận cùng TK Đĩa Merkel
Tiêu thể Meissner
Tiêu thể Pacini
Tận cùng TK
chân lông
Lớp
biểu
bì
Lớp
trung
bì

#
NGUY CƠ Ô NHIỄM TỪ MÔI TRƯỜNG
nguån níc bμn tay
c«n trïng
thøc ¨n
cung cÊp níc
Rau qu¶

. RÊt thÝch sèng gÇn ngêi, ¨n thøc ¨n cña ngêi, rÊt tham
¨n. ¡n t¹p tÊt c¶ çc lo¹i thøc ¨n tõ ngon lμnh ®Õn h«i tanh,
mèc háng.
. MÇm bÖnh vμo c¬ quan tiªu ho¸ vÉn tån t¹i, ph¸t triÓn.
. Mét ruåi çi giao hîp 1 lÇn cã thÓ ®Î suèt ®êi. ®Î 1 lÇn
120 trøng. trong 5 th¸ng mïa hÌ cho ra ®êi: 191.010 x 1015
con ruåi, chiÕm thÓ tÝch 180 dm3.
. ruåi cã thÓ bay xa 15000m, b¸m theo tÇu, xe, thuyÒn bÌ,
m¸y bay ®i kh¾p çc ch©u lôc.
. Ruåi chuyÓn t¶i mét sè lîng lín mÇm bÖnh:
- mang trªn l«ng ch©n, vßi, th©n: 6.000.000 mÇm bÖnh.
- Mang trong èng tiªu ho¸: 28.000.000 mÇm bÖnh çc
mÇm bÖnh cã thÓ lμ: t¶, th¬ng hμn, lþ, lao, ®Ëu mïa, b¹i
liÖt, viªm gan, than, trïng roi, giun, s¸n

#
6. Đặc điểm sử dụng thực phẩm
+ Sử dụng TP chế biến sẵn tăng
+ Khẩu phần: tăng TP nguồn gốc ĐV, giảm dầu gluxit
(gạo, ngô, khoai,sắn)
+ Cách ăn uống: nhiều bữa, “nhậu lai rai”, nhiều TP rán,
chiên, nướng...
+ “Uống lai rai”
• Tỷ lệ người 15-60 tuổi uống hết 1 đơn vị rượu/ ngày:
chiếm 92,5
• Tuổi bắt đầu uống rượu: 17,2 tuổi
• 23,1% nam giới uống rượu hàng ngày
• 81% sau uống rượu vẫn làm việc bình thường, 33,9%
vẫn lái xe.
• Các tầng lớp uống rượu:
– Nông dân: 73,7%
– Công chức: 68,4%
– Không nghề nghiệp: 66,7%

#
Thức ăn nhanh
Fast Food
+ Thức ăn nhanh (Fast Food): là thuật ngữ
chỉ thức ăn có thể được chế biến và phục vụ
cho người ăn rất nhanh chóng. Thuật ngữ
đã được công nhận trong từ điển Tiếng Anh
Merriam – Webster năm 1951.
+ Đặc điểm:
1. Cửa hàng: là các quán, ki-ốt, xe đẩy, xe hot-dog,
xe tải Taco, gánh hàng, mẹt hàng …ở
đường phố, bến xe, trạm xăng, chợ, siêu thị,
tàu điện ngầm, khu du lịch, bán rong.
2. Thực phẩm: Thực phẩm chế biến sẵn ăn
ngay: bánh mỳ, xúc xích, pizza, khoai tây
chiên, sandwich, pitas, hamburger, gà rán,
tacos, kem, nước lon, ngô, khoai, sắn
3. Phương thức: bán đem đi (Takeaways,
takeout), không có phòng ăn, nhà ăn, chỗ
ngồi.

#
Tình hình
1. Nước Mỹ là quê hương của
Fast Food
• Phát triển mạnh từ những năm 1950
• 1970: chi 6 tỷ USD cho Fast Food
• 2012: chỉ 160 tỷ USD cho Fast Food
• Năm 2013: Doanh thu của các nhà
hàng Mỹ đạt: 660,5 tỷ USD.
• Có 4,1 triệu lao động phục vụ chế
biến TP (2010) . Riêng McDonald
(4/2011): đã thuê 62.000 công nhân
mới.

#
2. Toàn cầu hóa:
+ Năm 2000: Thị trường Fast Food thế giới tăng
4,8%, doanh thu: 102,4 tỷ USD với khối lượng
80,3 tỷ vụ giao dịch.
+ 2014: doanh thu Fast Food toàn cầu đạt: 239,7 tỷ
USD. Ấn Độ, tăng trưởng 41%/năm.
+ McDonald: ở 126 quốc gia trên 6 châu lục với
31.000 nhà hàng (Philippines: 400; Malaysia: 260;
Thailand: 195; Indonesia: 150
+ Burger King: có 11.000 nhà hàng ở 65 quốc gia
+ KFC: có 39.129 nhà hàng ở 90 quốc gia, phát triển
mạnh ở tàu điện ngầm.
+ Pizza Hut: có ở 97 quốc gia với 100 nhà hàng ở
Trung Quốc và nhiều nhà hàng ở các quốc gia
khác.
+ Taco Bell: có 278 nhà hàng ở 14 quốc gia ngoài
Hoa Kỳ.
3. Ở Việt Nam: đã có mặt gần 20 nhà hàng Fast
Food thế giới: KFC, Lotteria, Jollibee, Burger
King, McDonald, Subway Restaurants, Domino`s
Pizza …

#
10 – Nguy cơ
sức khỏe
của Fast Food

#
www.themegallery.com
THỰC PHẨM
Cung cấp chất dinh dưỡng
Chất dinh dưỡng đại thể:
• Đạm
• Đường
• Mỡ
Chất dinh dưỡng vi thể:
(vi chất dinh dưỡng)
• Vitamin
• Nguyên tố vi lượng
• Hoạt chất sinh học
Cấu trúc cơ thể
Chức năng
hoạt động
Năng lượng
hoạt động

#
Đặc điểm của vi chất dinh dưỡng
1 Là những chất không thay thế được
2
Cần thiết cho cơ thể:
• Quá trình trao đổi chất
• Tăng trưởng và phát triển
• Bảo vệ, chống lại bệnh tật và yếu tố bất lợi
• Duy trì các chức năng
3
Cơ thể không tự tổng hợp và dự trữ được.
Phải tiếp nhận hàng ngày qua con đường
ăn uống

Đặc điểm sản xuất và chế biến TP thời kỳ CNH –
#
Đô thị hóa
Sản xuất
• Nitrit trong rau
• HCBVTV
• Phân bón
• Nước tưới: KL nặng
• Thuốc thú y
Nguyên liệu
Thực phẩm
• Chu trình cung cấp TP kéo dài
• Thời gian bảo quản tăng
• Con đường vận chuyển lâu hơn
• Sử dụng chất bảo quản
• Chất ô nhiễm
SP thực phẩm
tiêu dùng
Phân hủy hoạt chất

Mối liên quan giữa tỷ lệ % năng lượng và thu nhập
# 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
% Tổng số năng lượng
10.000
7.300
6.300
4.500
2.700
2.200
1.700
1.300
1.000
700
400
200
Thu nhập bình quân đầu người (USD)
Glucide
Dầu
thực vật
Đạm
TV

#
2358
Diến biến năng lượng khẩu phần:
2435
2655
2803
2940
3050
2152
2054
2450
2681 2850
2980
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
1960 1970 1980 1990 2000 2030 Năm
Thế giới
Các nước đang phát triển
+ 926
Năm 2000+ so 1960+ :
Thế giới: tăng 582 kcal (23,9%)
Các nước đang phát triển: tăng 796 kcal (38,75%)
1960+ 1970+ 1980+ 1990+ 2000+ 2030+

#
Chế độ ăn truyền thống
Chủ yếu:
- TP từ thực vật
- Nghèo năng lượng
Chế độ ăn hiện đại
Chủ yếu: - TP từ động vật
- Giàu năng lượng,
nhiều chất béo bão hòa

V C T N X ĐV HV TY HB DL ...
1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ...
#
Sức
khỏe
Tiêu chí cuộc sống
Sức khỏe
là gì?
Không có bệnh tật
Thoải mái đầy đủ
• Thể chất
• Tâm thần
• Xã hội
Quan điểm
chăm sóc
bảo vệ SK.
Chăm sóc bảo vệ khi còn
đang khỏe
Do chính mình thực hiện

1,5 tỷ người HA cao
VN: 27% cao HA
#
Cơn thủy triều
dịch bệnh mạn tính
không lây
Bệnh tim mạch:
•17-20 triệu người tử vong/năm
•Hoa Kỳ:
-2.000 TBMMN
-2.000 nhồi máu cơ tim
Loãng xương:
•1/3 nữ
•1/5 nam
Hội chứng X
30% dân số
Ung thư:
•10 triệu mắc mới/năm
•6 triệu tử vong/năm
• Số lượng và trẻ hóa
Đái tháo đường:
•8.700 người chết/d
•6 chết/phút
•1 chết/10s
•344 triệu tiền ĐTĐ
•472 triệu (2030)

#
Các dịch bệnh của loài người
Xã hội công nghiệp
(Phát triển)
• Thu nhập cao
• No đủ
Dịch bệnh mạn tính
không lây
 Béo phì
 Tim mạch
 Đái tháo đường
 Loãng xương
 Bệnh răng
Phòng đặc hiệu
“Vaccine” TPCN
Phòng đặc hiệu
Vaccine
Dịch bệnh truyền nhiễm
 Suy dinh dưỡng
 Lao
 Nhiễm khuẩn (tả, lỵ,thương hàn)
 Nhiễm KST
Xã hội nông nghiệp
(chưa phát triển)
• Thu nhập thấp
• Đói nghèo

#
Gánh nặng kép về bệnh tật ở các nước đang phát triển
Nạn đói và
suy dinh dưỡng
Các bệnh
mạn tính

#
VAI TRÒ THỰC PHẨM CHỨC NĂNG VỚI
SỨC KHỎE VÀ BỆNH TẬT
Nguyên nhân bên ngoài
1. Cơ học
2. Lý học
3. Hóa học
4. Sinh học
5. Xã hội
Nguyên nhân bên trong
1. Di truyền
2. Khuyết tật bẩm sinh
3. Thể trạng
1. Tình trạng lành lặn về
cấu trúc và chức năng.
2. Giữ cân bằng nội môi.
3. Thích nghi với sự thay đổi
ngoại cảnh.
1. Tổn thương rối loạn cấu
trúc và chức năng.
2. Rối loạn cân bằng nội môi.
3. Giảm khả năng thích nghi
với ngoại cảnh.
Cơ thể
Tổ chức
SỨC KHỎE Tế bào BỆNH
Vitamin Khoáng chất Hoạt chất sinh học

#
Định nghĩa:
Thực phẩm chức năng là sản phẩm
thực phẩm hỗ trợ các chức năng trong
cơ thể, có tác dụng hoặc không có tác
dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình
trạng thoải mái, tăng sức đề kháng,
giảm nguy cơ và tác hại của bệnh tật.
Thực phẩm chức năng bao gồm: Thực
phẩm bổ sung, Thực phẩm chế biến từ
dược thảo và Thực phẩm sử dụng đặc
biệt (Thực phẩm dùng cho phụ nữ có
thai, thực phẩm dùng cho trẻ sơ sinh và
trẻ nhỏ, thực phẩm dùng cho người già,
thực phẩm dùng cho mục đích sức khỏe
đặc biệt, thực phẩm dùng cho mục đích
y học đặc biệt).

10 Đặc điểm của Thực phẩm chức năng:
#
1. Là giao thoa giữa thực phẩm và thuốc, giống thực phẩm về bản
chất nhưng khác về hình thức, giống thuốc về hình thức nhưng
khác về bản chất.
2. Sản xuất chế biến theo công thức, bổ sung các thành phần mới
hoặc làm tăng hơn các thành phần thông thường với các dạng
SP: viên (nén, nang …), bột, nước, cao, trà…
3. Có thể loại bỏ các chất bất lợi và bổ sung các chất có lợi, có tác
dụng tăng cường sức khỏe, dự phòng và giảm thiểu nguy cơ gây
bệnh với những bằng chứng lâm sàng và tài liệu khoa học chứng
minh.
4. Có tác dụng tới một hay nhiều chức năng của cơ thể.
5. Lợi ích với sức khỏe nhiều hơn lợi ích dinh dưỡng cơ bản.
6. Có nguồn gốc tự nhiên (thực vật, động vật, khoáng vật).
7. Tác dụng lan tỏa, hiệu quả tỏa lan, ít tai biến và tác dụng phụ.
8. Được đánh giá đầy đủ về tính chất lượng, tính an toàn và tính
hiệu quả.
9. Ghi nhãn sản phẩm theo quy định ghi nhãn TPCN.
10. Là một phần của sự liên tục cung cấp các sản phẩm cho sự tiêu
thụ của con người nhằm duy trì sự sống, tăng cường sức khỏe và
giảm gánh nặng bệnh tật.

#
ĐỊNH NGHĨA LIÊN QUAN
1. Thực phẩm: (Food) SP dùng cho
việc ăn uống của con người ở dạng
nguyên liệu tươi sống hoặc đã qua
chế biến cùng các chất được sử dụng
cho SX CB TP nhằm cung cấp năng
lượng, tăng trưởng, phát triển và
duy trì sự sống của con người.
2. TPCN: (Functional Food) là SP hỗ
trợ các chức năng của các bộ phận
trong cơ thể, có hoặc không có tác
dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình
trạng thoải mái, tăng sức đề kháng,
giảm nguy cơ và tác hại bệnh tật.

3. Chất dinh dưỡng: (Nutrient) là những chất được
#
dùng như một thành phần của TP nhằm:
- Cung cấp năng lượng, hoặc
- Cần thiết cho tăng trưởng, phát triển và duy trì sự
sống, hoặc
- Thiếu chất đó sẽ gây thay đổi đặc trưng về sinh
lý.
4. Vi chất dinh dưỡng: (Micro – Nutrient) bao gồm
một lượng nhỏ các phân tử hoặc ion có trong TP
hoặc trong cơ thể cần thiết cho đảm bảo sự hoạt
động của hệ sinh vật sống. Vi chất dinh dưỡng
bao gồm: các nguyên tố vi lượng, vitamin, acid
amin, acid béo và các hoạt chất sinh học.

#
5. Thực phẩm tăng cường: [Fortification
Food]
(1) Là TP cộng thêm chất dinh dưỡng vào TP ăn truyền thống (thông
thường). TP ăn truyền thống là phương tiện (vehicle) đem thêm các vi
chất dinh dưỡng.
(2) Có thể tăng cường (cho thêm) một hoặc một nhóm chất dinh dưỡng
(chất tăng cường – The Fortificant) vào TP mang (TP đem – Vehicle).
(3) Sau khi tăng cường thêm vào, quá trình chế biến sẽ làm đồng nhất hóa
và chất tăng cường trở thành phần vô hình trong TP.
(4) Chiến lược tăng cường vi chất là điều kiện tốt nhất với hiệu quả cao để
bổ sung các vi chất dinh dưỡng một cách rộng rãi trong cộng đồng.
Ví dụ: - Tăng cường iode vào muối ăn.
- Tăng cường sắt vào bánh mỳ.
- Tăng cường kẽm vào ngũ cốc, sữa.
- Tăng cường acid Folic vào sản phẩm bột ngũ cốc.
(5) Để thực hiện chương trình tăng cường vi chất cần có 3 điều kiện:
+ Tăng cường cần phải có hiệu quả.
+ Có tính tiện lợi, dễ sử dụng.
+ Phù hợp với quy định pháp luật và thực tiễn địa phương.

#
6. TP bổ sung: (Dietary Supplement, Vitamin and
Mineral Food Supplements)
(1) Nguồn gốc: dạng cô đặc vitamin và chất khoáng.
(2) Thành phần: 1 loại hoặc nhiều loại.
(3) Dạng SP: viên nén, viên nang, bột, dung dịch.
(4) SXCB: thành đơn vị số lượng nhỏ tương đương liều sinh lý
(Physical Forms).
(5) Mục đích: Bổ sung vitamin và muối khoáng cùng với chế
độ ăn bình thường hàng ngày.
(6) Hàm lượng vitamin và muối khoáng:
+ Giới hạn tối thiểu (The minimum level):mỗi vitamin hoặc
chất khoáng có trong TP bổ sung cho khẩu phần ăn mỗi
ngày tối thiểu phải bằng 15%RNI của WHO/WHO.
+ Giới hạn tối đa (Maximum Amounts): đối với vitamin và
chất khoáng theo khẩu phần ăn hàng ngày qua khuyến cáo
liều dùng của nhà sản xuất được thiết lập theo cách tính
sau:
- Dựa trên cơ sở đánh giá nguy cơ căn cứ vào các dữ
liệu khoa học, có cân nhắc tới tính thực tiễn, tính nhậy cảm
của các nhóm tiêu dùng khác nhau để thiết lập mức tối đa
các vitamin và chất khoáng.
- Từ các nguồn khác quy định liều vitamin và chất
khoáng ăn vào hàng ngày. Khi giới hạn tối đa được thiết
lập sẽ tính được liều lượng vitamin và chất khoáng bổ sung
cho dân số. Tuy nhiên, sự tính toán này cũng không phải là
duy nhất để thiết lập RNI.

#
7. Thực phẩm đặc biệt
(Foods for Dietary Uses)
(1) Có công thức và quá trình
chế biến đặc biệt để đáp ứng
yêu cầu dinh dưỡng đặc biệt.
(2) Đáp ứng điều kiện sinh học,
sinh lý của tình trạng rối loạn
chức năng và bệnh tật.
(3) Thành phần khác cơ bản so
với TP thông thường tự
nhiên.
(4) Được đánh giá về tính an
toàn, tính chất lượng, tính
hiệu quả và sự phê chuẩn của
cơ quan thẩm quyền.

#
8. TP dùng cho mục đích sức khỏe đặc biệt.
[Foods for Special Health Use]
(1) Chứa các chất có ảnh hưởng tới cấu trúc sinh lý và chức
năng sinh học của cơ thể con người.
(2) TP có công bố rằng nếu được sử dụng hàng ngày có thể
đem lại lợi ích sức khỏe cụ thể: cải thiện sức khỏe và
giảm thiểu tác hại và nguy cơ bệnh tật.
+ Khẳng định tác dụng cải thiện sức khỏe và giảm thiểu
các nguy cơ các bệnh liên quan tới thiếu hụt các chất
dinh dưỡng trong cơ thể con người, nếu được bổ sung sẽ
tạo nên sự cân bằng các chất dinh dưỡng.
+ Tác động vào cấu trúc sinh lý và chức năng sinh học
của các bộ phận trong cơ thể, khả năng phục hồi, tăng
cường và duy trì các chức năng đó bởi các chất dinh
dưỡng và thành phần đã xác định của TPCN (Ví dụ:
chức năng tiêu hóa, tim mạch, HA, mỡ máu).
+ Các lợi ích chung về sử dụng TPCN.
(3) TP phải được đánh giá với sự chứng minh bằng bằng
chứng khoa học.

9. TP Dùng cho mục đích y học đặc biệt
#
[Foods for Special Medical Purposes]:
(1) Là các loại TP sử dụng cho chế độ ăn đặc
biệt, dùng trong điều trị bệnh nhân.
(2) Có công thức và quá trình chế biến đặc biệt
nhằm mục đích kiểm soát bệnh tật của
người bệnh.
(3) Sản xuất riêng biệt dùng nuôi dưỡng đặc
biệt cho:
+ Bệnh nhân suy giảm chức năng ăn uống,
tiêu hóa và hấp thu.
+ Rối loạn quá trình chuyển hóa.
+ Thiếu hụt chất dinh dưỡng nào đó.
+ Yêu cầu bắt buộc phải bổ sung các chất
dinh dưỡng mà chế độ ăn bình thường
không đáp ứng được, bắt buộc phải thay đổi
chế độ ăn hiện tại bởi một chế độ ăn đặc biệt
khác hoặc phối hợp cả hai.
(4) Sử dụng dưới sự giám sát của y tế. Trên
nhãn bắt buộc ghi dòng chữ “Use Under
Medical Supervision”.

#
10. Công bố dinh dưỡng
(Nutrition claim):
• Bất kỳ một sự miêu tả nào mang tính chất
tuyên bố rằng, dù là gợi ý hay hàm ý, một
thực phẩm có chứa ngoài giá trị năng
lượng, còn có các protein, lipid,
carbohydrate cũng như các vitamin và
chất khoáng.
• Công bố dinh dưỡng sẽ phải phù hợp với
chính sách dinh dưỡng quốc gia và
khuyến khích cho chính sách đó, chỉ
những công bố dinh dưỡng phù hợp với
chính sách dinh dưỡng quốc gia mới
được phép thực hiện.
Có 2 loại:

#
10.1 Công bố về hàm lượng chất dinh dưỡng (Nutrient
content claim): là một loại công bố dinh dưỡng mô tả về
mức độ chất dinh dưỡng trong một TP nào đó.
Ví dụ: - Nguồn gốc canxi
- Cao trong xơ, thấp trong mỡ.
10.2 Công bố so sánh chất dinh dưỡng (Nutrient
comparative claim): là công bố so sánh mức độ chất dinh
dưỡng hoặc giá trị năng lượng của hai hay nhiều thực
phẩm trở lên.
Ví dụ: - Giảm hơn - Thấp hơn
- Ít hơn - Tăng hơn
- Nhiều hơn

#
11. Công bố về sức khỏe (Health claim):
Bất kỳ một sự miêu tả nào mang
tính chất tuyên bố rằng, dù hàm
ý hay ngụ ý, về một sự liên quan
giữa một thực phẩm hoặc một
thành phần của thực phẩm nào
đó với sức khỏe.
Công bố sức khỏe bao gồm:

#
11.1. Công bố chức năng dinh dưỡng
(Nutrient functional claims):
Là một công bố dinh dưỡng mô
tả vai trò sinh lý của chất dinh
dưỡng đối với sự trưởng
thành, phát triển và chức năng
bình thường của cơ thể.
Ví dụ: chất dinh dưỡng A có vai trò
sinh lý trong bảo vệ, duy trì và hỗ
trợ sự phát triển bình thường của
cơ thể. Thực phẩm X có hàm lượng
cao hoặc nguồn cung cấp chất dinh
dưỡng A.

#
11.2. Các công bố chức năng khác
(Other functional claim):
• Những công bố này liên quan tới lợi ích
của việc tiêu thụ các thực phẩm hoặc các
thành phần của chúng trong tổng thể chế
độ ăn đối với các chức năng bình thường
hoặc các tác dụng sinh học trong cơ thể.
Những công bố này có liên quan tới tính
tích cực, có tác dụng cải thiện sức khỏe và
duy trì sức khỏe.
Ví dụ: Chất A có tác dụng hỗ trợ chức năng sinh lý
hoặc tác dụng sinh học với cơ thể. Thực phẩm Y
chứa: X gram chất A.

#
11.3 Công bố giảm nguy cơ bệnh tật
(Reduction of disease risk claims):
Những công bố liên quan tới sự tiêu thụ thực phẩm hoặc các thành
phần của chúng trong tổng thể chế độ ăn có tác dụng làm giảm
các nguy cơ gây bệnh tật hoặc các điều kiện ảnh hưởng tới sức
khỏe.
Giảm nguy cơ bệnh tật là có thể làm thay đổi các yếu tố chủ yếu gây
nên bệnh tật hoặc các điều kiện ảnh hưởng tới sức khỏe.
Bệnh tật có rất nhiều các yếu tố nguy cơ, có thể làm thay đổi một
trong các yếu tố đó hoặc không có tác dụng. Sự công bố giảm
nguy cơ gây bệnh phải chắc chắn, từ ngữ dùng phải dễ hiểu,
thích hợp để người tiêu dùng có thể áp dụng để phòng tránh.
Ví dụ:
- Chế độ ăn nghèo trong dinh dưỡng hoặc chất A có thể làm giảm nguy cơ
bệnh D. Thực phẩm chức năng X là TP nghèo trong dinh dưỡng và có
chứa chất A.
- Chế độ ăn giàu trong dinh dưỡng và chất A có thể làm nguy cơ bệnh D.
TPCN X là TP giàu trong dinh dưỡng và có chứa chất A.
Chú ý: Công bố sức khỏe (Health laim) phải phù hợp với chính sách chăm
sóc và bảo vệ sức khỏe quốc gia và khuyến khích cho chính sách ấy.
Công bố sức khỏe hỗ trợ cho 1 sức khỏe khỏe mạnh cần có chứng minh
bằng bằng chứng khoa học, chính xác, giúp người tiêu dùng lựa chọn một
chế độ ăn đúng đắn, tránh lừa dối khách hàng và phải được cơ quan có
thẩm quyền giám sát.

12. Tác dụng chăm sóc sức khỏe của TPCN:
#
Một tác dụng đã được khoa học chứng minh có khả năng cải
thiện sức khỏe và làm giảm thiểu nguy cơ và tác hại bệnh
tật. Nó không phải là trị liệu y học nhằm mục đích điều trị
hay cứu chữa bệnh tật của con người.
Tác dụng chăm sóc sức khỏe của TPCN thể hiện:
1. Khẳng định tác dụng ngăn ngừa hoặc giảm các bệnh tật liên
quan tới dinh dưỡng khi xảy ra sự thiếu hụt trong cơ thể
con người nếu hấp thụ TPCN có thể cung cấp đầy đủ các
chất dinh dưỡng nói trên.
2. Khẳng định tác động vào cấu trúc sinh lý của con người và
các chức năng bởi những chất dinh dưỡng đã được xác
định hoặc các thành phần nhất định bao gồm trong một
TPCN.
3. Cung cấp các bằng chứng khoa học để hỗ trợ những khẳng
định rằng TPCN có thể duy trì hoặc tác dụng cấu trúc sinh
lý và chức năng cơ thể.
4. Diễn tả các lợi ích chung của việc sử dụng TPCN.

#
Ph©n biÖt TPCN víi thùc phÈm truyÒn thèng vμ
thuèc:
 TPCN giao thoa gi÷a thùc phÈm vμ thuèc, nªn cßn gäi lμ
thùc phÈm thuèc (Food- Drug).
 Nguån gèc cña TPCN lμ tõ s¶n phÈm c©y cá vμ s¶n
phÈm ®éng vËt tù nhiªn, cã cïng nguån gèc víi thuèc YHCT
d©n téc.
 Xu thÕ cña thÕ giíi, nhÊt lμ ë c¸c níc kh«ng cã nÒn y häc
cæ ®iÓn (®«ng y) th× tÊt c¶ c¸c d¹ng s¶n phÈm YHCT ®îc
s¶n xuÊt hiÖn ®¹i h¬n vμ ®æi thμnh TPCN, s¶n phÈm chøc
n¨ng víi hμm lîng ho¹t chÊt, vi chÊt ë møc xÊp xØ nhu cÇu
cña c¬ thÓ hμng ngμy

#
H×nh 1: Thùc phÈm chøc n¨ng, thùc phÈm vμ
thuèc
Drug claim
Functional Food
Dietary suplement Nutraceutical
Food
No claim
Drug
Health claim

#
Ph©n biÖt TPCN vμ TP truyÒn thèng:
TT Tiêu chí TP truyền thống
(Conventional Food)
TP chức năng
(Functional Food)
1 Chức năng 1. Cung cấp các chất dinh
dưỡng.
2. Thỏa mãn về nhu cầu
cảm quan.
1. Giống chức năng cơ bản.
2. Chức năng thứ 3: lợi ích sức
khỏe, giảm nguy cơ và tác
hại bệnh tật.
2 Chế biến Chế biến theo công thức
thô (không loại bỏ được
chất bất lợi)
Chế biến theo công thức tinh
(bổ sung thành phần có lợi, loại
bỏ thành phần bất lợi) được
chứng minh khoa học và cho
phép của cơ quan có thẩm
quyền.

#
TT Tiêu chí TP truyền thống TP chức năng
3 Tác dụng
tạo năng
lượng
Tạo ra năng lượng cao Ít tạo ra năng lượng
4 Liều dùng Số lượng lớn (g-kg) Số lượng rất nhỏ (, mg).
5 Đối tượng
sử dụng
Mọi đối tượng + Mọi đối tượng;
+ Có định hướng cho các đối
tượng: người già, trẻ em, phụ
nữ có thai, mạn kinh, suy yếu,
người ốm …
6 Nguồn gốc
nguyên liệu
Nguyên liệu thô từ thực vật,
động vật (rau, củ, quả, thịt, cá,
trứng…) có nguồn gốc tự
nhiên
Hoạt chất, dịch chiết từ thực
vật, động vật (nguồn gốc tự
nhiên)
7 Thời gian
& phương
thức dùng
+ Thường xuyên, suốt đời.
+ Khó sử dụng cho người ốm,
già, bệnh lý đặc biệt.
+ Thường xuyên, suốt đời.
+ Có sản phẩm cho các đối
tượng đặc biệt.

#
Phân biệt TPCN và thuốc
TT Tiêu chí
TP chức năng
(Functional Food)
Thuốc
(Drug)
1 Định nghĩa Là sản phẩm dùng để hỗ trợ (phục
hồi, tăng cường và duy trì) các chức
năng của các bộ phận trong cơ thể,
có tác dụng dinh dưỡng hoặc không,
tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái,
tăng cường đề kháng và giảm bớt
nguy cơ và tác hại bệnh tật.
Là chất hoặc hỗn hợp chất dùng cho
người nhằm mục đích phòng bệnh,
chữa bệnh, chẩn đoán bệnh hoặc
điều chỉnh chức năng sinh lý cơ thể,
bao gồm thuốc thành phẩm, nguyên
liệu làm thuốc, vaccine, sinh phẩm y
tế, trừ TPCN.
2 Công bố trên nhãn
và công nghệ sản
xuất
 Là TPCN (sản xuất theo luật TP)
 Công nghệ: chiết, nghiền
Tiêu chuẩn ít nghiêm ngặt hơn.
Thời gian NC ra SP nhanh hơn.
Là thuốc (SX theo luật dược)
Công nghệ: chiết, tách, tổng hợp
Tiêu chuẩn nghiêm ngặt
Thời gian NC ra SP qua nhiều năm.
3 Thành phần, hàm
lượng và hiệu quả
Hỗn hợp nhiều chất, hoạt chất tự
nhiên có trong chuỗi cung cấp thực
phẩm.
Xấp xỉ nhu cầu sinh lý hàng ngày
của cơ thể.
Hiệu ứng sinh lý đến chậm nhưng
bền vững
Thường là hóa chất tổng hợp tạo
thành các phân tử.
Hàm lượng cao.
Hiệu ứng mạnh mẽ nhanh chóng
trong cơ thể
4 Ghi nhãn + Là TPCN
+ Hỗ trợ các chức năng của các bộ
phận cơ thể, tăng cường sức khỏe,
giảm nguy cơ và tác hại bệnh tật
+ Là thuốc
+ Có chỉ định, liều dùng, chống chỉ
định.

#
5 Điều kiện sử
dụng
Người tiêu dùng tự mua ở siêu thị,
hiệu thuốc, cửa hàng …
Sử dụng theo hướng dẫn của nhà
sản xuất.
 Phải đến khám bệnh tại bác sĩ.
 Sử dụng theo đơn của bác sĩ.
6 Đối tượng
dùng
+ Người khỏe
+ Người bệnh
+ Người bệnh
7 Điều kiện phân
phối
Bán lẻ, siêu thị, trực tiếp, đa cấp + Tại hiệu thuốc có dược sĩ
+ Cấm bán hàng đa cấp
8 Cách dùng + Thường xuyên, liên tục bổ sung
thêm vào khẩu phần ăn hàng
ngày.
+ Sử dụng an toàn, ít tai biến, tác
dụng phụ.
+ Từng đợt (liệu trình).
+ Nguy cơ biến chứng, tai biến,
tác dụng phụ.
9 Nguồn gốc,
nguyên liệu
Nguồn gốc tự nhiên + Nguồn gốc tự nhiên,
+ Nguồn gốc tổng hợp.
10 Tác dụng + Tác dụng lan tỏa, hiệu quả toả lan.
+ Tác dụng chuẩn hóa (Không có tác
dụng âm tính).
+ Tác dụng chữa 1 chứng bệnh,
bệnh cụ thể.
+ Có tác dụng âm tính
11 Sự giao thoa • Prohormone
• Prosteroid
• Hoạt chất dược thảo
Giống nhau:
(1) Công thức hóa học
(2) Cơ chế tác dụng sinh học
(VD: chất ức chế COX-2)
Khác nhau
Nằm trong toàn bộ cùng nhiều hoạt
chất dược thảo của sản phẩm.
Là TP duy nhất của sản phẩm
(hóa chất tổng hợp)
• AT hơn
• Liều dùng sinh lý
• Ít AT hơn (tác dụng phụ)
• Liều dùng cao.

#
CÂY CỎ
1. Hỏa chế: sao, sấy
2. Thủy chế: ngâm, tẩm
3. Thủy hỏa chế: chưng, sắc …
1. Chiết
2. Tách
3. Tổng hợp
1. Chiết
2. Nghiền
YHCT YH hiện đại TPCN

#
Tên gọi :
+ ViÖt Nam vμ nhiÒu níc kh¸c (nh NhËt B¶n, Hμn Quèc...):
(1) Thùc phÈm chøc n¨ng
(2) Thùc phÈm bæ sung (vitamin vμ kho¸ng chÊt) – Food
supplement.
(3) S¶n phÈm b¶o vÖ søc khoÎ – Health Produce
(4) Thùc phÈm ®Æc biÖt – Food for Special use.
(5) S¶n phÈm dinh dìng y häc – Medical Supplement.

+ Mü: Dietary Supplement (thùc phÈm bæ sung) vμ
Medical Supplement (thùc phÈm y häc hay thùc phÈm
®iÒu trÞ).
+ EU: Thùc phÈm bæ sung (gièng nh thuËt ng÷ Dietary
Supplement cña Mü).
+ Trung Quèc:
- S¶n phÈm b¶o vÖ søc khoÎ hay cßn ®îc dÞch nguyªn
b¶n lμ thùc phÈm vÖ sinh.
- Chøc n¨ng cña c¸c s¶n phÈm nμy rÊt réng, bao gåm
c¶ Dietary Supplement (thùc phÈm bæ sung) vμ
Medical Supplement (thùc phÈm y häc hay thùc phÈm
®iÒu trÞ).
#

#
LÞch sö ph¸t triÓn cña TPCN:
Tõ vμi thËp kû qua, TPCN ph¸t triÓn nhanh chãng trªn
toμn thÕ giíi.
Chóng ta ®· biÕt: vai trß çc thμnh phÇn dinh dìng
thiÕt yÕu vμ t¸c dông sinh n¨ng lîng  hiÓu ®îc çc bÝ
mËt cña thøc ¨n ®èi víi kiÓm so¸t bÖnh tËt vμ søc khoÎ.
Con ngêi mÆc dï sö dông TP hμng ngμy nhng vÉn ch-a
hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ çc thμnh phÇn çc chÊt dinh dìng,
vÒ t¸c ®éng cña TP tíi çc chøc n¨ng sinh lý cña con ngêi.
Çc ®¹i danh y nh Hypocrates, TuÖ TÜnh ®Òu quan
niÖm: “thøc ¨n lμ thuèc, thuèc lμ thøc ¨n”
M« h×nh bÖnh tËt còng thay ®æi cïng víi sù ph¸t triÓn
cña x· héi loμi ngêi, ®Æc biÖt tõ gi÷a thÕ kû XX ®Õn nay.

Cïng víi sù giμ ho¸ d©n sè, tuæi thä trung b×nh t¨ng, lèi
sèng thay ®æi, çc bÖnh m¹n tÝnh liªn quan ®Õn dinh dìng
vμ thùc phÈm, lèi sèng ngμy cμng t¨ng. ViÖc ch¨m sãc,
kiÓm so¸t çc bÖnh ®ã ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò lín cho y häc,
y tÕ vμ phóc lîi x· héi.
Ngêi ta thÊy r»ng, chÕ ®é ¨n cã vai trß quan träng trong
viÖc phßng ngõa vμ xö lý víi nhiÒu chøng, bÖnh m¹n tÝnh
 híng nghiªn cøu vμ ph¸t triÓn cho mét ngμnh khoa häc
míi, khoa häc vÒ TPCN.
ë çc níc cã nÒn y häc cæ truyÒn nh: Trung Quèc, NhËt
B¶n, ViÖt Nam...TPCN ®îc ph¸t triÓn trªn c¬ së “BiÖn
chøng luËn vÒ ©m d¬ng hoμ hîp”, “HÖ thèng luËn ngò
hμnh sinh kh¾c” trªn c¬ së vÒ yÕu tè Quan tam b¶o: Tinh –
thÇn - khÝ vμ c¬ së triÕt häc thiªn nh©n hîp nhÊt díi sù soi
#
s¸ng cña y häc hiÖn ®¹i.

#
Çc tËp ®oμn lín nh: Tiens Group, Merro International
Biology, Tianjin Jinyao Group… ®· kÕ thõa çc truyÒn
thèng cña y häc cæ truyÒn, ¸p dông kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó
s¶n xuÊt ra çc s¶n phÈm TPCN.
§èi víi çc níc kh«ng cã nÒn y häc cæ truyÒn §«ng ph-
¬ng, çc doanh nh©n, çc nhμ khoa häc, nh÷ng ngêi ®am
mª víi nÒn y häc Ph¬ng ®«ng, ®· ®i s©u nghiªn cøu, häc
hái vμ ph¸t triÓn ra çc s¶n phÈm TPCN ë ngay t¹i chÝnh n-íc
m×nh. VÝ dô nh çc tËp ®oμn Forever Living Products,
Amway cña Mü lμ nh÷ng tËp ®oμn ®· ®Çu t rÊt lín cho
viÖc nghiªn cøu s¶n xuÊt ra çc s¶n phÈm TPCN ®Ó cung
cÊp cho con ngêi.
Cïng víi viÖc nghiªn cøu, kh¸m ph¸ vμ ph¸t minh ra çc
s¶n phÈm TPCN míi, viÖc ®ång thêi ban hμnh çc tiªu
chuÈn vμ quy ®Þnh qu¶n lý còng ®îc chó ý.

T¹i NhËt B¶n, lÇn ®Çu tiªn quy ®Þnh vÒ TPCN trong
“LuËt c¶i thiÖn dinh dìng” vμo n¨m 1991. N¨m 1996 ®· söa
®æi c¸ch ph©n lo¹i TPCN vμ ®· ban hμnh ®îc tiªu chuÈn
13 lo¹i Vitamin lμ thùc phÈm dinh dìng. N¨m 1997 ban hμnh
®îc tiªu chuÈn 168 lo¹i s¶n phÈm tõ th¶o dîc. N¨m 1998
ban hμnh tiªu chuÈn 12 lo¹i s¶n phÈm cña kho¸ng chÊt.
N¨m 1999 ban hμnh tiªu chuÈn s¶n phÈm d¹ng viªn. N¨m
2001 quy ®Þnh hÖ thèng TPCN c«ng bè vÒ y tÕ vμ n¨m
2005 söa ®æi bæ sung. T¹i Mü, luËt vÒ TPCN ®îc ban
hμnh tõ n¨m 1994.
Trªn thÕ giíi vμ khu vùc còng ®· tæ chøc nhiÒu cuéc
héi th¶o khoa häc ®Ó ®i tíi thèng nhÊt vÒ tªn gäi, ph©n
lo¹i, hμi hoμ c¸c TC, QCKT, ph¬ng ph¸p ph©n tÝch vμ ph-
¬ng ph¸p qu¶n lý. §Ó gióp cho TPCN ph¸t triÓn ngμy cμng
lín m¹nh phôc vô cho con ngêi, thÕ giíi ®· thμnh lËp HiÖp
#
héi TPCN quèc tÕ vμ trong khu vùc còng thμnh lËp HiÖp

#
ThÞ trêng TPCN lμ mét trong nh÷ng thÞ trêng
thùc phÈm t¨ng trëng nhanh nhÊt, nhiÒu quèc gia,
t¨ng h¬n 10% hμng n¨m:
ThÞ trêng thÕ giíi n¨m 2007 ®¹t 70 tû USD, năm 2010
đạt:187 tû USD vμo n¨m 2010.
NhËt B¶n n¨m 2006 çc s¶n phÈm cña FOSHU ®¹t 5,5
tû USD, çc s¶n phÈm søc kháe ®¹t 12,5 tû USD. (B¸o
ço cña Kzuo Sueki, 2006)
Ch©u ¢u n¨m 2007 ®¹t 15 tû USD, t¨ng b×nh qu©n
16%/n¨m.

#
T¹i Mü(B¸o c¸o cña Byron Johnson Esq, 2006)
 ChØ tÝnh 20 lo¹i s¶n phÈm TPCN tõ th¶o dîc ®îc b¸n trªn
kªnh FDM (Food, Drug & Mass Market Retail Stores) ®· ®¹t
249.425.500 USD n¨m 2005.
 Nguyªn liÖu th« tõ th¶o dîc ®Ó SX TPCN ®¹t 386.000.000
USD.
 Tû lÖ cña FDM chiÕm 16% doanh thu cña toμn bé TPCN
ë Mü. N¨m 2007, c¸c TPCN bæ sung vitamin ®¹t 1,8 tû USD,
TPCN ngån gèc th¶o dîc ®¹t 4,5 tû USD vμ TPCN cho thÓ
thao ®¹t 2,3 tû USD.
 Toμn bé TPCN ë Mü chiÕm 32% thÞ trêng TPCN cña TG.

#
ViÖc sö dông thùc phÈm ®Ó b¶o vÖ
søc khoÎ, phßng bÖnh vμ trÞ bÖnh ®· ®îc
kh¸m ph¸ tõ hμng ngμn n¨m tríc c«ng nguyªn ë
Trung Quèc, Ên §é vμ ViÖt Nam.
ë Ph¬ng T©y, Hyphocrates ®· tuyªn bè
tõ 2500 n¨m tríc ®©y: “H·y ®Ó thùc phÈm lμ
thuèc cña b¹n, thuèc lμ thùc phÈm cña b¹n”.

Ngêi ¸ §«ng ®· øng dông thuyÕt ¢m - D¬ng
vμ Ngò hμnh ®Ó chän vμ chÕ biÕn thùc phÈm.
§Æc tÝnh “¢m” miªu t¶ thùc thÓ vËt chÊt nh çc
chÊt dinh dìng, ngîc l¹i, ®Æc tÝnh “D¬ng” miªu t¶
chøc n¨ng nh n¨ng lîng. Çc nhμ khoa häc §«ng y
còng ®· chia çc ®Æc tÝnh cña thùc phÈm nh vÞ,
mÇu, çc ®Æc tÝnh cña khÝ hËu, mïa, híng vμ çc
néi t¹ng cña c¬ thÓ t¬ng øng víi çc can cña Ngò
hμnh (xem b¶ng 1 vμ 2).
#

#
Mèi quan hÖ mÇu, vÞ, khÝ hËu, mïa, híng vμ ngò
hμnh:
c¸c can ngò
hμnh
vÞ mÇu khÝ hËu mïa híng
méc Chua Xanh Giã Xu©n §«ng
háa §¾ng §á Nãng H¹ Nam
thæ Ngät Vμng Èm H¹ muén Trung t©m
kim Cay Tr¾ng Kh« Thu T©y
thuû MÆn §en L¹nh §«ng B¾c

#
Mèi quan hÖ çc t¹ng c¬ thÓ vμ ngò hμnh
çc can ngò
hμnh
t¹ng ®Æc t¹ng rçng gi¸c
quan
çc m« T×nh
c¶m
méc Gan Tói mËt M¾t G©n GiËn
háa Tim (t©m) Ruét non Lìi M¹ch Vui
thæ L¸ch (tú) D¹ dμy MiÖng C¬ Yªu
kim Phæi
(phÕ)
Ruét giμ Mòi Da, tãc Khæ
thuû ThËn Bμng
quang
Tai X¬ng Sî

Tõ çc mèi quan hÖ trªn, ®· ®Þnh híng cho viÖc
#
SX, CB vμ sö dông TPCN nãi riªng vμ thùc phÈm nãi
chung.
Cã thÓ nãi, lý luËn §«ng y ph¸t triÓn nhÊt trªn thÕ
giíi lμ ë Trung Quèc, mét níc còng nghiªn cøu nhiÒu nhÊt
vÒ çc lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng. Trung Quèc ®· s¶n
xuÊt, chÕ biÕn trªn 10.000 lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng. Cã
nh÷ng c¬ së ®· xuÊt hμng ho¸ lμ thùc phÈm chøc n¨ng tíi
trªn 80 níc trªn thÕ giíi, ®em l¹i mét lîi nhuËn rÊt lín. Çc
níc nghiªn cøu nhiÒu tiÕp theo lμ Mü, NhËt B¶n, Hμn
Quèc, Canada, Anh, óc vμ nhiÒu níc ch©u ¸, ch©u ¢u
kh¸c.

Do khoa häc c«ng nghÖ chÕ biÕn thùc phÈm ngμy
cμng ph¸t triÓn, ngêi ta cμng cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu vμ
s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i thùc phÈm chøc n¨ng phôc vô cho
c«ng viÖc c¶i thiÖn søc khoÎ, n©ng cao tuæi thä, phßng
ngõa çc bÖnh m¹n tÝnh, t¨ng cêng chøc n¨ng sinh lý cña
çc c¬ quan c¬ thÓ khi ®· suy yÕu… B»ng çch bæ sung
thªm “çc thμnh phÇn cã lîi” hoÆc lÊy ra bít “çc thμnh
phÇn bÊt lîi”, ngêi ta ®· t¹o ra nhiÒu lo¹i thùc phÈm chøc
n¨ng theo nh÷ng c«ng thøc nhÊt ®Þnh phôc vô cho môc
®Ých cña con ngêi. Nhê cã khoa häc c«ng nghÖ, con ngêi
ta ®· khoa häc ho¸ çc lý luËn vμ c«ng nghÖ chÕ biÕn
thùc phÈm chøc n¨ng. Çc d¹ng thùc phÈm chøc n¨ng hiÖn
nay rÊt phong phó. PhÇn lín d¹ng s¶n phÈm lμ d¹ng viªn,
v× nã thuËn lîi cho ®ãng gãi, lu th«ng vμ b¶o qu¶n.
#

I. Số liệu thị trường TPCN Việt Nam (2000-2013)
#
Năm
(Year)
Vietnam market of functional food (2000-2013)
Tổng số
cơ sở SXKD
(Total of company
enterprise)
Tổng số
sản phẩm TPCN
(Total Products)
Trong đó
SP Nhập khẩu
(Import)
SP SX trong nước
(Domestic)
2000 13 63 63 (100,00) 0
2005 143 361 284 (78,67) 77 (21,33)
2006 214 602 417 (69,27) 185 (30,73)
2007 483 778 503 (64,65) 275 (35,35)
2008 674 1.162 530 (45,61) 632 (54,39)
2009 1.114 1.861 832 (44,71) 1.029 (55,29)
2010 1.626 3.721 1.632 (43,86) 2.089 (56,19)
2011 1.512 3.560 1.836 (51,57) 1.724 (48,43)
2012 1.552 5.514 3.198 (58,00) 2.316 (42,00)
2013 3.512 6.851 5.518 (80,55) 1.333 (19,45)

#
3512
SỐ CƠ SỞ KDSX TPCN (2005-2013)
1.626 1.512
(Total of enterprise, business)
1.114
143 214
483
674
1552
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Năm
II. Số cơ sở KDSX TPCN (2000-2013)
(Total of enterprise, business)

#
Sản phẩm TPCN ( 2005- 2013)
III. Sản phẩm TPCN ( 2000- 2013)
Product of functional food (2005-2013)
Product of functional food (2000-2013)
602 778
1162
1632
6851
1.162
1.861 3.721
3.560
417
503 530
832
1.632
1.836
5518
185 275
632
1029
1.029
2.089
1.724
1333
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Tổng SP
Nhập
khẩu
SX trong
nước

#
IV. Nhận xét:
1. Năm 2013 số cơ sở SXKD TPCN đã tăng lên mạnh mẽ: 3.512 so với 1.552 năm 2012, tăng 226,29%.
2. Số sản phẩm TPCN cũng tăng lên 6.851 sản phẩm so với 5.514 sản phẩm năm 2012, tăng 124,25%.
3. Sản phẩm TPCN nhập khẩu tăng lên 5.518, so với 3.198 năm 2012, tăng 172,55%
4. Sản phẩm TPCN sản xuất trong nước đạt 1.333 SP, so với năm 2012, giảm: 983 SP (chiếm 42,44%)
5. Tỷ trọng SP nhập khẩu và SP sản xuất trong nước là: tương ứng
5.518
1.333
80,55%
19,45%
6. Lý giải sự gia tăng mạnh mẽ các cơ sở SXKD và các SPTPCN:
+ Hiệp hội TPCN VN đã tổ chức Đại hội nhiệm kỳ II với sự phát triển vững chắc cả về tổ chức và hoạt động.
+ Hiệp hội đã có chương trình chỉ đạo các hoạt động nâng cao nhận thức cho toàn xã hội về TPCN như: Ngày hội
quốc tế TPCN, chương trình phối hợp các cơ quan quản lý (Cục ATTP, Cục Quản lý cạnh tranh, Cục Y tế - Bộ
Công an...) và cơ quan báo chí; chương trình vì SKCĐ từ năm 2009, các kênh: Tạp chí, Website, bản tin; hỗ
trợ và phối hợp với các doanh nghiệp phát triển TPCN …
+ Bộ Y tế đã tổ chức 3 sự kiện quan trọng về TPCN:
- Một Hội thảo ở Hà Nội do Thứ trưởng chủ trì.
- Một Hội thảo ở Tp. Hồ Chí Minh do Bộ trưởng chủ trì.
- Một giao lưu trực tuyến tại Cổng thông tin Chính phủ.
+ Cục ATTP đã có chỉ đạo cùng các chi cục đẩy mạnh các hoạt động phát triển TPCN.
+ Xã hội ngày càng hiểu hơn về vai trò của TPCN và sử dụng TPCN tăng lên để bảo vệ, tăng cường SK và hỗ trợ điều
trị bệnh tật.
+ Chiến lược giáo dục truyền thông theo phương châm: Hiểu đúng – làm đúng – dùng đúng được thực hiện kiên trì,
toàn diện từ truyền thông đại chúng đến truyền thông trực tiếp, cùng với các chương trình vì sức khỏe cộng
đồng được xã hội hóa ngày càng mạnh mẽ.
+ Xu thế phát triển TPCN trên thế giới và khu vực ASEAN cũng tác động mạnh mẽ vào thị trường Việt Nam, đặc biệt
là Mỹ (SP TPCN của Mỹ chiếm 18,15% thị phần TPCN ở Việt Nam), sau đó là Hàn Quốc, Úc, Trung Quốc,
Pháp, Malaysia, Thái Lan, Canada, Đức…

7. Lý giải sự suy giảm TPCN trong nước:
+ Trào lưu suy thoái của các doanh nghiệp ở Việt Nam nói chung.
+ Thiếu chính sách hỗ trợ phát triển SX TPCN trong nước, từ khâu nuôi trồng dược
thảo đến cơ sở sản xuất, trang thiết bị cũng như các quy định về quản lý,
đánh giá nguy cơ, bằng chứng khoa học … Khi một sản phẩm không có tiêu
chuẩn và thiếu sự kiểm soát quá trình sản xuất thì gây giảm lòng tin của
người tiêu dùng.
+ Một số doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh sản phẩm giả, kém chất lượng, kém
hiệu quả, kém an toàn gây hiệu ứng mất niềm tin của người tiêu dùng. Khi có
nhu cầu tiêu dùng thì Người tiêu dùng sẽ chọn các sản phẩm có chất lượng,
an toàn và hiệu quả, trong khi các sản phẩm trong nước chưa có đánh giá
một cách bằng chứng khoa học về tính chất ấy một cách minh bạch, công
khai như các sản phẩm của nước ngoài.
#
+ Thiếu biện pháp kiểm soát 8 nguy cơ của SX TPCN trong nước:
(1) Điều kiện SX TPCN
(2) Điều kiện SP lưu hành
(3) Quy định đánh giá tính CL-AT-HQ
(4) Sự công bố về SK của doanh nghiệp
(5) Quảng cáo của doanh nghiệp
(6) Quy định thành phần TPCN
(7) Kiểm soát hàng giả, kém chất lượng, hàng lậu, xách tay
(8) Đánh giá nguy cơ SP lưu hành trên thị trường.

8. Các nước nhập khẩu TPCN vào Việt Nam (2013):
#
TT Nước Số SP
1 Mỹ 1002
2 Hàn Quốc 420
3 Úc 116
4 Nhật 109
5 Trung Quốc 106
6 Pháp 91
7 Malaysia 80
8 Thái Lan 76
9 Canada 76
10 Đức 69
11 Đài Loan 38
12 Ấn Độ 38

#
13 Anh 36
14 Indonessia 30
15 Ba Lan 28
16 Hà Lan 28
17 Tây Ban Nha 27
18 Nga 27
19 CH DCND Triều Tiên 13
20 Thụy Sĩ 13
21 Philipine 13
22 Ý 11
23 Singapo 11
24 Ireland 11
25 Hungari 10
26 New Zealand 10
27 Denmark 9
28 Hồng Kông 9
29 Cộng hòa Séc
(Czech Republic)
8
30 Pakistan 5

#
31 Bỉ 5
32 Cộng hòa Republic 5
33 Bulgari 5
34 Thụy Điển 3
35 Chile 3
36 Slovakia 2
37 Na – uy (Norway) 2
38 Iceland 2
39 Croatia 1
Cộng 39 nước 5.518 sản phẩm

#
Phân loại
Thực phẩm
Thực phẩm truyền thống (TP thường)
[Conventional Food]
Thực phẩm tăng cường vi chất
[Fortification Food]
[Functional Food]
Thực phẩm bổ sung
[Dietary Supplement]
Thực phẩm từ dược thảo
[Botanica/Herbal Dietary Supplement]
Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt
[Foods for Special Dietary Uses]
TP dùng cho phụ nữ có thai
[Foods for Pregnant Women]
TP dùng cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ
[Foods for Infants]
TP dùng cho người già
[Foods for the Elderly]
TP dùng cho mục đích sức khỏe đặc biệt
[Foods for Specified Health Uses]
TP dùng cho mục đích y học đặc biệt
[Foods for Specified Medical Purposes]

#
PHÂN LOẠI TPCN:
1. Ph©n loại theo phương thức chế
biến:
1.1. TP bổ sung (Vitamin, chất khoáng)
1.2. TP từ dược thảo
1.3. TP dùng cho chế độ ăn đặc biệt:
(1) TP cho phụ nữ có thai
(2) TP cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ
(3) TP cho người già
(4) TP cho mục đích sức khỏe đặc biệt
(5) TP cho mục đích y học đặc biệt (điều trị)

#
2. Phân loại theo dạng sản phẩm:
2.1. Dạng thực phẩm – thuốc. ( Food – Drug): chế biến
từ chất, hỗn hợp chất được chiết xuất từ nguyên liệu tự
nhiên
+ Dạng viên: viên nén, viên nhộng, viên sủi…
+ Dạng nước
+ Dạng cao
+ Dạng trà
+ Dạng bột
+ Dạng rượu….

#
2.2 Dạng thức ăn – thuốc (thức ăn bổ dưỡng, thức
ăn dinh dưỡng, món ăn chữa bệnh, món ăn
thuốc…) chế biến từ nguyên liệu tự nhiên.
+ Cháo thuốc, canh dinh dưỡng
+ Gia vị chữa bệnh,
+ Bánh chữa bệnh,
+ Kẹo chữa bệnh
+ Chè thuốc (cháo đậu đỏ, chè đậu xanh, cháo
vừng…)
+ Súp thuốc: : Súp gà, súp tôm nõn, súp cua…
+ Món ăn thuốc: Thịt gà vị sữa, cá nấu sơn tra, dạ
dày nấu nấm hương, chim sẻ, bồ câu hầm sen ….

#
3. Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng t¸c dông:
3.1. TPCN hç trî chèng l·o ho¸.
3.2. TPCN hç trî tiªu ho¸.
3.3. TPCN hç trî gi¶m huyÕt ¸p.
3.4. TPCN hç trî gi¶m ®¸i ®êng.
3.5. TPCN t¨ng cêng sinh lùc.
3.6. TPCN bæ sung chÊt x¬.
3.7. TPCN phßng ngõa RLTH n·o.
3.8. TPCN hç trî thÇn kinh.
3.9. TPCN bæ dìng.
3.10. TPCN t¨ng cêng miÔn dÞch.

#
3.11. TPCN gi¶m bÐo.
3.12. TPCN bæ sung canxi, chèng lo·ng x¬ng.
3.13. TPCN phßng, chèng tho¸i ho¸ khíp.
3.14. TPCN lμm ®Ñp.
3.15. TPCN bæ m¾t.
3.16. TPCN gi¶m Cholesterol…
3.17. TPCN hç trî ®iÒu trÞ K.
3.18. TPCN chèng bÖnh Gót
3.19. TPCN hç trî gi¶m mÖt mái, stress.
3.20. TPCN hç trî chèng ®éc

3.21. TPCN hç trî an thÇn, chèng mÊt ngñ
3.22. TPCN hç trî phßng chèng bÖnh r¨ng miÖng
3.23. TPCN hç trî chèng bÖnh néi tiÕt
3.24. TPCN hç trî t¨ng cêng trÝ nhí vμ kh¶ n¨ng t
duy
3.25. TPCN hç trî chèng bÖnh TMH
3.26. TPCN hç trî chèng bÖnh vÒ da
#

#
4. Ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc qu¶n lý:
4.1. TPCN ph¶i ®¨ng ký, chøng nhËn cña Côc ATTP.
4.2. TPCN kh«ng ph¶i ®¨ng ký chøng nhËn mμ chØ
c«ng bè cña nhμ SX theo tiªu chuÈn do c¬ quan
qu¶n lý thùc phÈm ban hμnh. (TPCN bæ sung
Vitamin vμ kho¸ng chÊt)
4.3. TPCN ®îc sö dông cho môc ®Ých ®Æc biÖt cÇn
cã chØ ®Þnh, gi¸m s¸t cña c¸n bé y tÕ.

#
5. Ph©n lo¹i theo NhËt B¶n:
5.1. C¸c thùc phÈm c«ng bè vÒ søc khoÎ:
- HÖ thèng FOSHU (Food for Specific Health Use) –
TP dïng cho môc ®Ých ®Æc biÖt.
-TP cã khuyÕn c¸o chøc n¨ng dinh dìng (FNFC)
5.2. Bèn lo¹i thùc phÈm ®Æc biÖt:
- Thùc phÈm cho ngêi èm
- S÷a bét trÎ em
- S÷a bét cho phô n÷ cã thai vμ cho con bó
- Thùc phÈm cho ngêi giμ nhai nuèt khã

#
Quy tr×nh chøng nhËn FOSHU
Ngêi ®¨ng ký
Nép giÊy ®¨ng ký Phª chuÈn
GiÊy ®¨ng ký
Bé Y tÕ - Lao ®éng vμ Phóc lîi
Tham vÊn
(tÝnh an toμn)
Tham vÊn
( tÝnh hiÖu
qu¶)
Héi ®ång c¸c vÊn ®Ò dîc
phÈm vμ vÖ sinh thùc
phÈm
Héi ®ång
an toμn thùc phÈm

#
TT
Chi tiÕt khuyÕn c¸o
søc khoÎ
Thμnh phÇn (chÊt dinh dìng) chñ yÕu
bao gåm
Sè lîng ®-
îc cÊp
phÐp
Tû lÖ 617 SP
®· ®îc chøng
nhËn
1
Duy tr× (c©n b»ng)
t×nh tr¹ng d¹ dμy, c¶i
thiÖn nhu ®éng ruét
NhiÒu lo¹i oligodendroglia, lactulose,
bifidobacteria, nhiÒu lo¹i vi khuÈn lactic
kh¸c nhau, x¬ trong chÕ ®é ¨n (dextrin
kh«ng tiªu ho¸ ®îc, polydextrose, g«m
cyamoposis, vá h¹t Psyllium
269 43,6%
2
Liªn quan ®Õn ®êng
trong m¸u
Dextrin kh«ng tiªu ho¸ ®îc, albumin h¹t m×,
polyphenol trong l¸ æi, L-arabinose...
76 12,3%
3
Liªn quan ®Õn huyÕt
¸p
Lactotori peptide, caseindodeca-peptid,
axit geniposidic
70 11,3%
4
Liªn quan ®Õn
cholesterol
Chitosan, Protein ®Ëu t¬ng, Low-molecular
alginate natri nitrate
63 10,2%
5 Liªn quan ®Õn r¨ng Palatinose, maltose, erythritol... 35 5,7%
6
T×nh tr¹ng cholesterol
& d¹ dμy, liªn quan ®Õn
cholesterol vμ chÊt
bÐo
Low-molecular alginate natri nitrate, x¬
trong chÕ ®é ¨n tõ vá h¹t psyllium…
34 5,6%
7 Liªn quan ®Õn x¬ng
Isoflavone trong ®Ëu t¬ng, MPM (protein
c¬ b¶n cña s÷a)...
25 4,1%
8
Liªn quan ®Õn chÊt
bÐo
Diacylglycerol, globin ho¸... 34 5,5%
9
Liªn quan ®Õn kh¶
n¨ng hÊp thu kho¸ng
Muèi canxi cña acid citric vμ acid malic,
casein phospho peptide, heme iron,
fructooligosaccharide...
9 1,5%
B¶ng 4: HÖ thèng ph©n lo¹i FOSHU

#
PHẦN III:
TÁC DỤNG CỦA

#
1. T¸c dông chèng l·o ho¸,
kÐo dμi tuæi thä.
2. T¸c dông t¹o søc khoÎ
sung m·n.
3. Hç trî ®iÒu trÞ bÖnh tËt.
4. Hç trî lμm ®Ñp.
5. T¨ng søc ®Ò kh¸ng vμ
gi¶m nguy c¬ bÖnh tËt
6. Gãp phÇn ph¸t triÓn kinh
tÕ - x· héi vμ xo¸ ®ãi - gi¶m
nghÌo.

I. TÁC DỤNG CHỐNG LÃO HÓA –
#
KÉO DÀI TUỔI THỌ

#
CHỐNG LÃO HÓA – KÉO DÀI TUỔI THỌ
• Ước muốn
• Mục tiêu
• Hoạt động (nghiên cứu và
sản xuất sản phẩm) của
loài người qua các giai
đoạn.
→Kết quả: Tuổi thọ con
người ngày càng tăng.

#
Tần Thủy Hoàng (259 – 210 TCN):
Khi lên ngôi Hoàng Đế: Cử Từ Phúc đem tiền và
người ra biển tới 3 ngọn núi lửa:
1. Bồng Lai
2. Phương Trượng
3. Doanh Châu
Để tìm thuốc BẤT TỬ.

Minh Thế Tông (1521) – Đời nhà Minh (1368-1644)
1. Xây điện Khâm An: Luyện đan làm thuốc “Trường
#
sinh bất lão”
2. Tuyển chọn 300 thiếu nữ để lấy nước kinh trộn
khoáng vật luyện đan.

#
1. ĐỊNH NGHĨA
Lão hóa (già) là tình trạng thoái hóa các cơ quan,
tổ chức, dẫn tới suy giảm các chức năng của cơ thể
và cuối cùng là tử vong.

• Suy giảm cấu trúc
• Suy giảm khả năng bù trừ, khả năng dự trữ.
• Suy giảm thích nghi
• Suy giảm chức năng.
#
ĐẶC ĐIỂM QUÁ TRÌNH LÃO HÓA
Giảm sút chức năng mọi cơ quan, hệ thống.
Tăng cảm nhiễm với bệnh tật:
Tăng theo hàm số mũ khả năng mắc bệnh
và tử vong

#
Quá trình phát triển cơ thể: 4 giai đoạn
Chức năng
Thời gian
I.
Phôi thai
II.
Ấu thơ
dậy thì
III.
Trưởng thành (sinh sản)
IV.
Già – chết

#
Phân loại lão hóa theo quy mô:
1. Lão hóa tế bào:
Hạn chế, tiến tới mất khả năng phân chia
tế bào.
2. Lão hóa cơ thể:
Suy thoái cấu trúc, chức năng các cơ quan,
tổ chức dẫn tới già và chết.

#
2. BIỂU HIỆN CỦA LÃO HÓA:
2.1. Biểu hiện bên ngoài:
- Yếu đuối
- Đi lại chậm chạp
- Da dẻ nhăn nheo
- Mờ mắt, đục nhân mắt
(chân chậm, mắt mờ)
- Trí nhớ giảm, hay quên.
- Phản xạ chậm chạp.

#
2.2. Biểu hiện bên trong:
+ Khối lượng não giảm.
+ Các tuyến nội tiết nhỏ dần, giảm tiết
hormone
+ Các chức năng sinh lý giảm:
- Chức năng tiêu hóa.
- Chức năng hô hấp.
- Chức năng tuần hoàn.
- Chức năng bài tiết.
- Chức năng thần kinh
- Chức năng sinh dục.
+ Khả năng nhiễm bệnh tăng:
- Bệnh nhiễm trùng.
- Bệnh không, nhiễm trùng: tim mạch, xương khớp,
chuyển hóa, thần kinh…

#
2.3. Các mức độ thay đổi trong
lão hóa:
2.3.1. Thay đổi ở mức toàn
thân:
- Ngoại hình: dáng dấp, cử chỉ.
- Thể lực: giảm sút.
- Tăng tỷ lệ mỡ (các thuốc tan trong
mỡ sẽ tồn lưu lâu hơn và chậm hấp
thu).
- Giảm tỷ lệ nước (các thuốc tan
trong nước nhanh bị đào thải).

#
2.3.2. Thay đổi ở mức cơ quan hệ
thống:
Hệ thần kinh:
• Giảm số lượng tế bào thần kinh
• Trong thân tế bào TK tích tụ sắc tố:
Lipofuchsin (chất đặc trưng quá trình lão
hóa).
• Giảm sản xuất chất dẫn truyền TK ở đầu
mút TK. Do đó gây tăng ngưỡng và giảm
tốc độ dẫn truyền.
• Giảm sản xuất Cathecholamin do đó giảm
hưng phấn. Nếu đến mức trầm cảm thì là
bệnh.
• Giảm sản xuất Dopamin khiến dáng đi
cứng đờ. Nếu đến mức run rẩy
(Parkinson) thì là bệnh.
• Giảm trí nhớ.
• Chức năng vùng dưới đồi giữ được ổn
định nhưng dễ mất cân bằng.

#
Hệ nội tiết:
• Giảm sản xuất Hormone.
• Giảm mức nhạy cảm cơ quan đích
các thay đổi rõ rệt là:
- Suy giảm hoạt động tuyến sinh dục.
- Suy giảm hoạt động tuyến yên.
- Suy giảm hoạt động tuyến thượng
thận.
- Suy giảm hoạt động tuyến Giáp (ảnh
hưởng thân nhiệt – khó duy trì khi
nóng – lạnh).
- Tuyến tụy: Thiểu năng tế bào Beeta
(do già và sau thời gian dài tăng tiết),
giảm cảm thụ với Insulin, dẫn tới
RLCH glucid → nguy cơ đái đường.
- Tuyến ức: Giảm kích thước và chức
năng ngay khi cơ thể còn trẻ, đến
trung niên thì thoái hóa hẳn, góp
phần làm suy giảm miễn dịch ở
người già.

#
Hệ miễn dịch trong lão hóa:
• Giảm hiệu giá và đáp ứng tạo
kháng thể.
• Tăng sản xuất tự kháng thể (gặp
10 – 15% người già): KT chống
hồng cầu bản thân, KT chống
AND, KT chống Thyroglubin, KT
chống tế bào viền dạ dày, yếu tố
dạng thấp…
• Giảm đáp ứng miễn dịch tế bào.
• Giảm khả năng chống đỡ không
đặc hiệu.

#
Mô liên kết trong lão hóa:
• Phát triển quá mức về số lượng
• Giảm chất lượng và chức năng hay
thấy ở gan, tim, phổi, thận, da…
• Xơ hóa (Sclerose) các cơ quan, tổ
chức: vách mạch, gan, phổi, cơ
quan vận động…
• Hệ xương ở người già cũng bị xơ,
giảm lắng đọng Ca, dễ thoái hóa
khớp, loãng xương. Sự thay đổi về
lượng và chất của tổ chức liên kết là
đặc trưng của sự lão hóa!

#
Hệ tuần hoàn trong quá trình lão hóa
• HA tăng theo tuổi.
• Xơ hóa tim và mạch.
• Cung lượng và lưu lượng tim
giảm: mỗi năm tăng lên gây giảm
1% thể tích/phút và 1% lực bóp
tim.
• Giảm mật độ mao mạch trong mô
liên kết, dẫn tới kém tưới máu
cho tổ chức, đồng thời màng cơ
bản mao mạch dày lên, dẫn tới
kém trao đổi chất qua mao mạch.
• Hệ tuần hoàn kém đáp ứng và
nhạy cảm với điều hòa của nội
tiết và thần kinh.

#
Hệ hô hấp:
• Phát triển mô xơ ở phổi, mô
liên kết phát triển làm vách
trao đổi dày hơn.
• Nhu mô phổi kém đàn hồi.
• Mật độ mao mạch quanh
phế nang giảm.
• Dung tích sống giảm dần
theo tuổi già.

#
Hệ tạo máu và cơ quan khác.
• Sự tạo máu của tủy xương
giảm rõ rệt.
• Ống tiêu hóa kém tiết dịch
• Khối cơ và lực co cơ đều
giảm.

#
2.3.3. Thay đổi ở mức tế bào:
• Giảm số lượng tế bào (Tế bào
gốc).
• Giảm khả năng phân chia
• Kéo dài giai đoạn phân bào
• Ở những tế bào phân chia không
được thay thế (biệt hóa cao), tồn
tại suốt cuộc đời cá thể (tế bào cơ
tim, cơ vân, tế bào tháp thùy
trán…): ở người già: các tế bào
này đáp ứng kém với sự tăng tải
chức năng, cấu trúc tế bào thay
đổi, thu hẹp bộ máy sản xuất
protein (Ribosom), tăng số lượng
và kích thước thể tiêu (Lysosom),
giảm chuyển hóa năng lượng,
giảm dẫn truyền, giảm đáp ứng
kích thích…

#
2.3.4. Thay đổi ở mức phân tử trong
lão hóa:
• Tăng tích lũy các loại phân tử
trong trạng thái bệnh lý:
- Chất Lipofuscin trong nhiều
loại thế bào.
- Chất Hemosiderin trong đại
thực bào hệ liên vòng.
- Chất dạng tinh bột (Amyloid)
• Các phân tử Collagen trở nên
trơ, ỳ, kém hòa tan, dễ bị co
do nhiệt.
• Các Men (Enzyme): giảm dần
hoạt động và mất dần chức
năng đặc hiệu.
• Các biến đổi ADN, ARN, sai
lệch nhiễm sắc thể.

#
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc
độ lão hóa:
(1) Tính cá thể.
(2) Điều kiện ăn uống
(3) Điều kiện ở, môi trường sống
(4) ĐIều kiện làm việc.
(5) Hai yếu tố quan trọng nhất ảnh
hưởng tới tốc độ lão hóa:
- Sự giảm thiểu Hormone.
- Sự phá hủy của các gốc tự do.
(6) Sử dụng TPCN bổ sung các chất dinh
dưỡng và hoạt chất sinh học:
- Bổ sung các Hormone
- Bổ sung các chất AO
- Bổ sung các Vitamin
- Bổ sung các chất Adaptogen (chất
thích nghi).
- Bổ sung các chất vi lượng.
- Bổ sung các hoạt chất sinh học,
amino acid, hợp chất lipid…

#
2.5. Lão hóa và bệnh tật:
2.5.1. Cơ chế:
(1) Lão hóa làm giảm chức năng và thay đổi cấu
trúc do đó: hạn chế khả năng thích ứng và phục
hồi, đưa đến rối loạn cân bằng nội môi. Đó là
tiền đề cho bệnh tật xuất hiện.
(2) Lão hóa dẫn tới tình trạng kém bảo vệ: Thông
qua biểu hiện “Ngũ giảm tam tăng”:
+ NGŨ GIẢM:
- Giảm tái tạo, giảm phục hồi.
- Giảm đáp ứng với Hormone, các kích thích…
- Giảm sản xuất: kháng thể, Hormone, tế bào
máu, các dịch, tổng hợp protein…
- Giảm tỷ lệ nước trong tế bào, cơ quan, tổ chức.
- Giảm chuyển hóa năng lượng.
+ TAM TĂNG:
- Tăng sinh chất xơ, tổ chức liên kết dẫn tới tăng
xơ hóa các cơ quan tổ chức.
- Tăng tích lũy các chất trở ngại và độc hại, tăng
số lượng và kích thích thể tiêu trong tế bào:
- Tăng độ dày và độ xơ các màng mạch, màng tế
bào.

#
2.5.2. Bệnh đặc trưng cho tuổi già:
• Ung thư
• Bệnh tiểu đường
• Loãng xương
• Rối loạn chuyển hóa
• Bệnh hô hấp
• Bệnh nhiễm trùng
• Bệnh tiêu hóa…
• Qua thống kê cho thấy: Người già ≥ 65 tuổi có 1 –
3 bệnh mạn tính.

#
1. Nguyên lý cơ chế
Làm cho AO
vượt trội
Chống lão hóa Tế bào
Chống lão hóa Tổ chức
Chống lão hóa cơ thể
Cung cấp chất AO
1.Vitamin: A, E, C, B…
2.Các chất khoáng
3.Hoạt chất sinh học
4.Chất màu thực vật
5. Các Enzym
Bổ sung Hormone
1. Hormone sinh dục
2. Hormone phát triển
(tuyến yên)
3. Hormone tuyến tùng
Ngăn ngừa nguy cơ
bệnh tật
2. Giảm thiểu nguy cơ
gây bệnh
3. Hỗ trợ điều trị bệnh
tật
Tăng sức khỏe
sung mãn
1. Phục hồi, tăng cường,
Duy trì chức năng tổ chức,
cơ quan.
2. Tạo sự khỏe mạnh,
không bệnh tật
1. Kt gen phát triển,
ức chế gen lão hóa.
2. Kéo dài thời gian
sinh sản.
Giảm thiểu
bệnh tật
Tạo sự khỏe mạnh
của TB + cơ thể

Çc chÊt chèng «xy ho¸ chñ yÕu cã mÆt trong thùc phÈm
#
2. Các chất chống oxy hóa:
Stt ChÊt kh¸ng «xy ho¸
(AO)
Lo¹i thùc phÈm
1. Vitamin E thiªn nhiªn vμ çc
®ång ph©n
NhiÒu ë çc lo¹i rau qu¶, dÇu thùc
vËt
2. -caroten vμ çc ®ång ph©n GÊc, cμ rèt, bÝ ng«, xoμi, míp ®¾ng
3. Lycopen Cμ chua, gÊc
4. Vitamin C NhiÒu lo¹i qu¶, rau, cam, chanh…
5. Polyphenol ChÌ
6. Phytoeostrogen §Ëu t¬ng, s¾n d©y
7. Oryzanol Çm g¹o
8. Sesaminol Gõng
9. Curcumin NghÖ
10. Zingerol Gõng

#
Stt ChÊt kh¸ng «xy ho¸
(AO)
Lo¹i thùc phÈm
11. Allixin Hμnh, tái
12. Quercetin Hoa hoÌ
13. Lutein Cóc v¹n thä
14. Bioflavonoid Cam, chanh, quýt
15. Proanthocyanidin H¹t nho, th«ng biÓn
16. Anthocyanin Vá qu¶ nho
17. Flavon, diflavon Ng©n h¹nh
18. Silymarin Cóc gai
19. Anthocyanosid Qu¶ viÖt quÊt
20. Vitamin A Gan c¸, gan ®éng vËt

#
Mét sè thùc phÈm cã chøa çc ho¹t chÊt chèng «xy ho¸
Stt Thùc phÈm Ho¹t chÊt Ho¹t tÝnh
1. B¾p c¶i Isothiocyanat Ng¨n chÆn khèi u phæi vμ çc c¬ quan
kh¸c
2. Rau sóp l¬ Toμn bé Ng¨n chÆn khèi u vó
3. Rau sóp l¬ xanh Sulforaphan Ng¨n chÆn khèi u
4. Cam, chanh Quescetin Ng¨n chÆn dÞ øng vμ çc bÖnh tim
5. Hμnh vμ tái Allicin Lμm tan çc côc m¸u, h¹ huyÕt ¸p, b×nh
thêng ho¸ hμm lîng cholesterol trong
m¸u, ®iÒu chØnh nhÞp ®Ëp cña tim, øc
chÕ khèi u phæi vμ çc khèi u kh¸c
6. Gõng Zingerol Gi¶m viªm khíp, chèng loÐt, lμm mau
lμnh çc vÕt th¬ng ë da vμ lμ mét chÊt
chèng «xy ho¸
7. L¸ chÌ t¬i Epigallocatechi
ngallat (EGCG)
ChÊt chèng «xy ho¸ ng¨n chÆn çc khèi
u, lμm gi¶m hμm lîng cholesterol trong
m¸u
8. L¸ Ginkgo
biloba
Çc flavon B¶o vÖ tuÇn hoμn, lμm tan huyÕt khèi,
gi¶m ®©u ®Çu, ng¨n chÆn çc bÖnh
thÝnh gi¸c vμ liÖt d¬ng

#
Stt Thùc phÈm Ho¹t chÊt Ho¹t tÝnh
9. Çc lo¹i t¸o gai
mμu ®á
Çc flavonoid H¹ tû lÖ cholesterol vμ ng¨n chÆn dÞ
øng
10. ít Canthaxantin ChÊt chèng «xy ho¸
11. C©y h¬ng th¶o Rosmarinic acid Ng¨n chÆn çc khèi u vμ t¨ng cêng ho¹t
®éng cña tim
12. T¶o xo¾n
Spirulla
Toμn bé Gi¶i ®éc m¸u vμ kÝch thÝch s¶n xuÊt
çc ph©n tö SOD-superoxid dismutass
– chÊt chèng «xy ho¸ cã ho¹t tÝnh cao.
13. Cμ chua Lycopen Ng¨n ngõa ung th phæi vμ u tuyÕn
tiÒn liÖt
14. NghÖ Curcumin Gi¶m viªm khíp
15. Mét sè c©y thùc
phÈm
Coumaric acid Ng¨n chÆn çc khèi u
16. NhiÒu lo¹i c©y
thùc phÈm
Chlorophyll Gi¶i ®éc m¸u, lμm lμnh çc bÖnh ë da
vμ ng¨n chÆn khèi u.

#
3. Çc chÊt bæ sung dinh dìng :
3.1. Çc hormone vμ tiÒn hormone
(prohormone):
+ Çc hormone vμ prohormone sinh dôc:
- Hormone sinh dôc nam:
Testosteron, Dihydrotestosteron vμ çc
prohormone nam nh
Dehydroepiandrosteron (DHEA) &
Androstendion.
- Hormone sinh dôc n÷: Estrogen,
Progesterone.
+ Çc Estrogen thùc vËt (Phytoestrogen)
+ Çc th¶o dîc cã t¸c dông t¬ng tù androgen
+ Hormone t¨ng trëng
+ Melatonin

#
3.2. Çc chÊt thÝch øng (Adaptogen):
Lμ chÊt gióp c¬ thÓ con ngêi thÝch nghi víi çc
hoμn c¶nh bÊt lîi cña m«i trêng, cã t¸c dông kÐo dμi tuæi
thä.
+ Nh©n s©m
+ Tam thÊt
+ NÊm Linh chi (cßn gäi lμ nÊm Trêng thä)
+ C©y nhμu (Noni)
+ H¶i s©m (®Øa biÓn)
+ YÕn sμo
+ Ç ngùa
+ MËt ong
+ DÇu gan ç.

#
3.3. Çc chÊt chèng stress
vμ b¶o vÖ n·o:
ViÖc xö dông çc chÊt an thÇn cã
t¸c dông lμm gi¶m t¸c h¹i cña çc stress
vμ nh thÕ sÏ cã t¸c dông lμm t¨ng tuæi
thä.
+ Sen
+ T¸o ta: cã t¸c dông an thÇn, trÊn
tÜnh.
+ Cñ b×nh v«i: cã t¸c dông an thÇn,
trÊn tÜnh.
+ RÔ Valerian: rÔ c©y Valerian cã t¸c
dông an thÇn, chèng çc stress, ®au
®Çu.
+ B¹ch qu¶: cã t¸c dông chèng l·o
ho¸, ng¨n ngõa nhòn n·o do tuæi giμ.
3.4. Çc chÊt bæ sung vitamin

#
Mét sè vitamin vμ nguån thùc phÈm
Vitamin Nhu cÇu
(mg/ngμy)
T¸c dông Nguån trong thùc
phÈm
B1
(Thiamin)
1,0 – 1,8 CÇn thiÕt chuyÓn ho¸ gluxit,
sinh trëng vμ ph¸t triÓn.
T¸c ®éng chøc n¨ng çc m«
thÇn kinh, tæng hîp chÊt bÐo
H¹t ngò cèc toμn
phÇn (mÇm), thÞt
n¹c, ç, thÞt gia cÇm,
gan
B2
(Riboflavin)
1,0 – 1,8 CÇn cho ph¶n øng tho¸i ho¸
gluxit ®Ó t¹o n¨ng lîng, cÇn
cho sinh trëng vμ ph¸t triÓn,
tæng hîp chÊt bÐo
§Ëu t¬ng, çc h¹t cã
vá, s÷a, fomat, lßng
®á trøng, phñ t¹ng
B3 (PP)
(Niacin)
(Acid
Nicotinic)
15,0 – 18,0 Vai trß ph©n gi¶i vμ tæng hîp
çc gluxit, acid bÐo, acid
amin
L¹c, thÞt n¹c, thÞt gia
cÇm, ç, h¶i s¶n, ít
ngät, gan
Vitamin tan trong níc:

#
Vitamin Nhu cÇu
(mg/ngμ
y)
T¸c dông Nguån trong
thùc phÈm
B5
(Acid
Pantothenic)
7,0 – 10,0 Vai trß trong chuyÓn ho¸ ®-
êng vμ chÊt bÐo, lμ chÊt
®ång xóc t¸c trong nhiÒu qu¸
tr×nh tæng hîp (sterol, acid
bÐo, hemoglobin)
NÊm kh«, gan, bÇu
dôc, thÞt, trøng, ç,
ngò cèc.
B6
(Pyridoxin)
2,0 – 2,2 Vai trß trong chuyÓn ho¸
acid amin, lμ ®ång enzym
trong kho¶ng 60 hÖ enzym
Men kh«, mÇm lóa
m×, gan bß non, thÞt
gμ, bét ng«, bét m×,
thÞt, ç, rau qu¶,
nÊm kh«
B8
(Biotin, vitamin
H)
0,1 – 0,3 Lμ ®ång enzym cña çc
enzym carboxylase, xóc t¸c
qu¸ tr×nh s¸t nhËp khÝ CO2
trong çc chÊt nÒn, cÇn
thiÕt tæng hîp acid bÐo vμ
protein
dôc, trøng, ®Ëu,
thÞt, ç, s÷a, rau qu¶,
b¸nh m×.

#
Vitamin Nhu cÇu
(mg/ngμy
)
thùc phÈm
B9
(Acid folic)
0,3 – 0,5 Tham gia vËn chuyÓn çc
gèc monocarbon CH3, CHO,
tham gia tæng hîp acid
nucleic, AND vμ protein.
ThiÕu B9 dÉn tíi thiÕu m¸u
vμ bÖnh TK
dôc, rau Epinard, c¶i
xoong, ®Ëu, fomat,
trøng, thÞt, ç, rau
xanh
B12
(Cobalamin)
3 – 4 g Tham gia chuyÓn ho¸ acid
amin, tæng hîp AND, nh©n
b¶n çc hång cÇu, t¹o çc TB
míi
Gan, bÇu dôc, thÞt,
trøng, fomat, s÷a, ç
C
(acid Ascorbic)
50 - 100 Cã vai trß tæng hîp 1 sè
hormone chèng l·o ho¸, duy
tr× søc bÒn çc tÕ bμo da,
m¹ch m¸u, r¨ng, x¬ng, gióp
c¬ thÓ hÊp thu Fe vμ lo¹i bá
KL ®éc nh Pb, Cd… kÝch
thÝch ho¹t ®éng miÔn dÞch,
h¹n chÕ ho¹t ®éng cña
histamin
Rau, cñ, m¨ng t©y,
b¾p c¶i, xóp l¬, ®Ëu,
ít, tái, hμnh t©y, çc
lo¹i qu¶ (cam, chanh,
døa, chuèi, lª, nho,
xoμi, ®μo, æi…) ,
thÞt, s÷a.

#
Vitamin Nhu cÇu
(mg/ngμy)
T¸c dông Nguån trong thùc
phÈm
A
(Retinol)
80 - 100g Tham gia h×nh thμnh tÕ
bμo vâng m¹c, ®æi míi líp
biÓu b×, ng¨n chÆn sù
ph¸t triÓn ung th, t¨ng kh¶
n¨ng miÔn dÞch, chèng
l·o ho¸, t¨ng trëng çc tÕ
bμo.
DÇu gan ç, gan
®éng vËt, b¬,
trøng, s÷a, cμ rèt,
®Ëu, rau Epinard,
c¶i xoong, ç mßi
D
(Calciferol)
10 – 15 g KÝch thÝch ruét hÊp thu
çc chÊt dinh dìng cã
canxi vμ phospho, t¨ng
canxi trong m¸u, ë x¬ng,
lμm x¬ng v÷ng ch¾c,
kÝch thÝch ho¹t ®éng tÕ
bμo da, ho¹t ®éng c¬
b¾p, tæng hîp insulin
trong tuþ
DÇu gan ç, gan,
®éng vËt, lßng ®á
trøng, fomat, b¬
Vitamin tan trong chÊt bÐo

#
Vitamin Nhu cÇu
(mg/ngμy
)
thùc phÈm
E
(Tocopherol)
15 – 18 UI
(1UI =
1mg
vitamin E
tæng hîp)
Lμ chÊt chèng «xy ho¸,
b¶o vÖ c¸c acid bÐo cña
mμng tÕ bμo, ng¨n ngõa
v÷a x¬ ®éng m¹ch
ChÊt bÐo ë mÇm
lóa, dÇu cä, dÇu
®Ëu nμnh, dÇu
ng«, b¬, qu¶ bå
®μo, trøng, c¸, ngò
cèc, thÞt ®á (bß,
ngùa), rau xanh
K
(Phylloquinon
)
70 - 140
g
Tham gia qu¸ tr×nh cÇm
m¸u
Gan, rau Epinard,
xμ l¸ch, khoai t©y,
c¶i b¾p, xóp l¬,
thÞt, trøng

#
3.5. C¸c vitamin kh«ng ph¶i lμ vitamin:
- Vitamin B4 (hay Adenin)
- Vitamin B10 (acid Paraaminobenzoic)
- Vitamin B11 (vitamin O)
- Vitamin B13 (acid Orotic)
- Vitamin B15 (Acid Pangamic)
- Vitamin B17 (Laetrile)
- Vitamin F
- Vitamin I (Inositol)
- Vitamin J (Choline)
- Vitamin P (Flavonoides)

#
C¸c bÖnh thiÕu vitamin:
tt bÖnh triÖu chøng nguyªn nh©n
1. Phï thòng - Phï
- LiÖt
ThiÕu vitamin B1
2. Suy nhîc toμn
th©n
XuÊt huyÕt ThiÕu vitamin C
3. ThiÕu m¸u Suy yÕu søc
khoÎ
ThiÕu vitamin B12
4. Lë loÐt da - Rèi lo¹n da
- Rèi lo¹n t©m
thÇn
ThiÕu vitamin PP
5. Kh« m¾t - Mê
- Mï
ThiÕu vitamin A
6. Cßi x¬ng - X¬ng dÞ d¹ng
- ChËm lín, cßi

#
4. C¸c chÊt kho¸ng:
1. Canxi.
2. Kali.
3. Natri.
4. Magiª.
.
5. Clo.
6. Phospho.
7. Lu huúnh.
8. §ång.
9. S¾t.
10. Mangan.
11. Flo.
12. Cr«m
13. Sªlen.
14. Silic.
15. KÏm.
16. Coban.
17. Iod.
18. Lithium.
19. Molypden.
20. Niken.
21. Vanadi.
22. Nh«m.

#
5. Çc axit amin :
Çc acid amin ®îc dïng díi d¹ng TPCN bæ
sung çc chÊt dinh dìng:
- Taurin: cã t¸c dông t¨ng cêng chøc n¨ng
n·o, tim, phæi.
- Arginin: t¨ng cêng chøc n¨ng sinh dôc
nam, chøc n¨ng miÔn dÞch, chèng viªm, lμm
lμnh vÕt th¬ng, chèng khèi u.
- Lysin: cã vai trß ®iÒu hoμ ho¹t ®éng
tuyÕn Tïng, tuyÕn vó vμ buång trøng, cÇn cho
ph¸t triÓn søc lín vμ x¬ng, gióp dÔ hÊp thu Ca
vμ gi÷ c©n b»ng Nitrogen.
- Methionin: cã vai trß quan träng trong sù
trao ®æi chÊt trong c¬ thÓ, lμ chÊt cho nhãm
Methyl, ®Æc biÖt trong chu tr×nh chuyÓn ho¸
Protein- Methionin- Homocysteine,
Homocysteine lμ nguy c¬ g©y tai biÕn tim
m¹ch.

#
- Cystein: ®îc sö dông lμ chÊt bæ sung
dinh dìng ®Ó b¶o vÖ tãc. Cystein lμ chÊt
chèng oxy ho¸.
- L- Cystin: cã nhiÒu ë tãc, l«ng, mãng,
sõng ®éng vËt. L- Cystin ®îc dïng trong trêng
hîp s¹m da, viªm da, eczema, dÞ øng, trøng ç,
gia t¨ng tiÕt b· nhên, rông tãc, g·y tãc, lo¹n d-ìng
mãng, gißn mãng, ®îc dïng c¶ khi suy nhîc
c¬ thÓ, bÖnh m¾t.
- Valin, Leucin, Isoleucin: lμ 3 trong 10 axit
amin cÇn thiÕt, kh«ng thÓ thay thÕ ®îc ( 8 axit
amin cÇn thiÕt lμ çc axit amin c¬ thÓ kh«ng
tæng hîp ®îc lμ : Valin, Leucin, Isoleucin,
Methionin, Threonin, Lysin, Phenylalanin vμ
Tryptophan vμ 2 axit amin b¸n cÇn thiÕt:
Histidin vμ Arginin). Çc axit amin nμy rÊt cÇn
thiÕt cho qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ trong c¬ thÓ.

#
- L- carnitin: ®îc sö dông hç trî
chèng l·o ho¸, quÐt dän gèc tù do vμ
t¨ng kh¶ n¨ng thÓ lùc.
- Whey Protein: Lμ c¸c s¶n phÈm
cã chøa nhiÒu axit amin, ®îc s¶n
xuÊt tõ phÇn níc khi chÕ biÕn s÷a
chua.
C¸c axit amin ngoμi vai trß lμ
nguyªn liÖu ®Ó tæng hîp Protein,
cßn tæng hîp nªn mét sè hîp chÊt cã
ho¹t tÝnh sinh häc nh mét sè
Hormone, Glutathion, Creatin,
Taurin, axit Nicotinic...

#
Çc axit bÐo cha no:
Çc axit bÐo cha no cã nhiÒu nèi ®«i
lμ nh÷ng axit bÐo cã tõ hai nèi ®«i trë
lªn trong chuçi carbon.
NÕu vÞ trÝ nèi ®«i ®Çu tiªn ë vÞ trÝ
thø 3 tÝnh tõ gèc Methyl th× gäi lμ n-3
(ω - 3) hoÆc ë vÞ trÝ thø 6 th× gäi lμ n-6
(ω - 6).
Çc axit bÐo nhãm n-3 vμ n-6 cã
nhiÒu vai trß sinh häc nhÊt: - Axit
Linolenic (18:3, n-3):
Axit Linolenic cã thÓ bÞ kÐo dμi vμ
khö t¹o thμnh EPA vμ DHA lμ hai axit
bÐo cha no cÇn thiÕt cã ho¹t tÝnh sinh
häc quan träng.

#
- Axit Linoleic (18 carbon 2 nèi ®«i, ký hiÖu: 18:2,
n-6):
Lμ mét axit bÐo cha no cÇn thiÕt mμ c¬ thÓ còng
kh«ng tæng hîp ®îc, cÇn ®îc cung cÊp tõ thùc phÈm
bæ sung.
Mét s¶n phÈm chuyÓn ho¸ cña axit Linoleic lμ axit
Arachidonic (20:4), khi thiÕu axit Linoleic, axit
Arachidonic cã thÓ thay thÕ mét phÇn.

#
Çc axit bÐo cha no lμ tiÒn chÊt cña mét nhãm
chÊt sinh häc quan träng gäi chung lμ
Eicosanoid. Eicosanoid bao gåm çc chÊt:
Prostaglandin, Thromboxan vμ Leukotrien tham
gia vμo nhiÒu qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ trong c¬ thÓ,
cã vai trß quan träng cho ho¹t ®éng cña hÖ tim
m¹ch, cña n·o bé.
Çc axit bÐo kh«ng no n-3 chñ yÕu cã ë dÇu
ç, ç, axit bÐo kh«ng no n-6 cã nhiÒu trong dÇu
thùc vËt ( dÇu gÊc, dÇu ®Ëu t¬ng) vμ çc lo¹i rau
xanh.

- Trong qu¸ tr×nh hãa häc ®Òu cã vai trß xóc t¸c cña
Enzym.
- Nhê cã Enzym mμ çc qu¸ tr×nh ho¸ häc x¶y ra rÊt
nh¹y víi tèc ®é rÊt nhanh (gÊp tõ 108 – 1011 lÇn so víi
ph¶n øng b×nh thêng): VÝ dô Bromelanin tõ døa cã t¸c
dông t¨ng cêng tiªu ho¸, chèng viªm.
- NhiÒu lo¹i Enzym trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cÇn cã sù
phèi hîp cña mét chÊt h÷u c¬ ®Æc hiÖu gäi lμ
Coenzym, thiÕu çc chÊt nμy, thêng Enzym kh«ng ho¹t
®éng ®îc: Coenzym Q10 cã vai trß quan träng trong
chuyÓn ho¸ n¨ng lîng (t¹o ra ATP) vμ lμ chÊt chèng oxy
ho¸ tan trong dÇu mì, gióp b¶o vÖ chèng l¹i bÖnh tim
m¹ch, lμm chËm ph¸t triÓn bÖnh Parkinson, chèng
#
stress, bÖnh gan m¹n tÝnh vμ t¨ng søc ®Ò kh¸ng trong
Çc enzyme:

II. TÁC DỤNG TẠO SỨC KHỎE
#
SUNG MÃN

TPCN t¹o søc kháe sung m·n
Ho¹t chÊt
sinh häc
#
Tác dụng của TPCN đối với quá trình sống
Thùc phÈm chøc n¨ng
Axit amin
Kho¸ng
chÊt
Vitamin
1. Tham gia cÊu t¹o c¬ quan, tæ chøc cña c¬ thÓ
2. Tham gia qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt
Sù sèng

#
ChÕ ®é ¨n uèng vμ
dinh dìng
Søc kháe sung m·n
Gi¶i táa c¨ng
th¼ng
VËn ®éng
th©n thÓ
* Bæ sung Vitamin
* Bæ sung kho¸ng chÊt
* Bæ sung axit amin
* Ho¹t chÊt th¶o méc, th¶o dîc,
ho¹t chÊt sinh häc.
TPCN
T×nh tr¹ng søc khoÎ
cã chÊt lîng cao
T×nh tr¹ng kh«ng
cã chøng, bÖnh
(viªm khíp, huyÕt
¸p cao, ®¸i ®êng,
bÐo ph×, ®ét quþ,
K, mÊt trÝ…
Tam t©m
1. T©m b×nh thêng
-M·n nguyÖn c«ng viÖc
-Kh«ng tham väng
2. T©m b×nh th¶n
-Kh«ng ham lîi, ®Þa vÞ
-Thμnh c«ng: b×nh tĩnh
-ThÊt b¹i: b×nh thản
3. T©m b×nh hoμ
-Quan hÖ trong c¬ quan
-Quan hÖ ë gia ®×nh
-Quan hÖ x· héi
 Toμn diÖn
 N©ng dÇn
 Thêng xuyªn
 Thùc sù, thùc
tÕ

#
Bằng cách nào để có sức khỏe tốt?
Hãy giữ cho hệ đường ruột khỏe mạnh!
Giảm stress
Ăn uống cân bằng,
hợp lý
TPCN= Bổ sung
khuẩn có lợi
(Probiotics)
Vận động thể lực

#
HỆ VI SINH VẬT ĐƯỜNG RUỘT
. Tổng lượng vi khuẩn đường ruột khoảng:
100,000,000,000,000 (100 trillions)
( Tế bào cơ thể: 10,000,000,000,000)
. Có hơn 400 loài, ước khoảng: 1.0 ~1.5 kg

Dạ dày
100-103 CFU/ml
Lactobacillus
Streptococcus
Staphylococcus
Enterobactericeae
Yeasts
Ruột kết
1010-1012 CFU/ml
Bacteroides
Eubacterium
Clostridium
Peptostreptococcus
Streptococcus
Bifidobacterium
Fusobacterium
Lactobaccillus
Enterobacteriaceae
Staphylococcus
Yeasts
#
Tá tràng & hỗng tràng
102-105 CFU/ml
Lactobacillus
Streptococcus
Enterobacteriaceae
Staphylococcus
Yeasts
Ruột hồi & Ruột tịt
103-109 CFU/ml
Bifidobacterium
Bacteroides
Lactobacillus
Enterobacteriaceae
Staphylococcus
Clostridium
Yeasts

#
: 85%
• Tổng hợp vitamins
• Hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu
• Ngăn ngừa nhiễm
• Tăng cường hệ miễn dịch
* Lactobacillus
* Bifidobacteria
Vi khuẩn có lợi
(Vi khuẩn tốt)
Tăng cường sức khỏe

#
Vi khuẩn gây hại
(Vi khuẩn xấu)
:15%
• Gây ra các chất hoại tử
(NH3,H2S, Amines, Phenols, Indole etc)
• Kích thích tạo các hợp chất gây ung
thư.
• Sản xuất độc tố.
Suy giảm sức khỏe
Echericia coli Staphylococcus
Bacteroides Clostridium

#
Hiệu quả của Probiotic đối với
sức khỏe con người.
1. Cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột
2. Ức chế sự hình thành các chất gây hoại tử ruột, giảm
sản xuất độc tố.
3. Điều hòa hệ miễn dịch.
4. Cải thiện tình trạng không dung nạp lactose.
5. Giảm hàm lượng cholesterol và nguy cơ gây các bệnh
tim mạch.
6. Cải thiện những rối loạn và bệnh của ruột.
7. Giảm dị ứng.
8. Tổng hợp Vitamin.
9. Cải thiện sự hấp thu khoáng.

III. TPCN - HỖ TRỢ LÀM ĐẸP CHO
#
CƠ THỂ

#
• Sắc đẹp là gì?
- Beautiful, Handsome
- Có hình thức, phẩm chất
- Có sự hài hoà, cân xứng
- Làm cho người ta thích
ngắm ưa nhìn

Da
Răng, miệng
Đầu, tóc
#
Đẹp hình thức
Biểu hiện
sắc đẹp
Đẹp nội dung
Không có
bệnh tật
Có sức bền bỉ,
dẻo dai
Các chức năng
bền vững
Cân đối
chiều cao, cân nặng
- BMI = 18,5 – 24,9 kg/m2
- Ba chỉ số đo
Biểu hiện
Mắt, mũi, tai
Ngực, mông
Dáng: đi, đứng,
nằm, ngồi
Lời nói

BẢY BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG VÀ GIỮ VỮNG
#
SẮC ĐẸP
1, Ăn đủ số lượng
(ăn theo BMI)
2, Ăn đủ chất lượng
3, Tăng cường
- Đạm thực vật
- Rau quả
- Axit béo không no

#
4, Sử dụng thực phẩm chức
năng
+ Bổ sung vitamin
+ Bổ sung khoáng chất
+ Bổ sung hoạt chất sinh học

#
5, Vận động thể lực hợp lý
6, Thực hiện kế hoạch hoá
gia đình
7, Giải toả căng thẳng

8. SX Vitamin D: từ cholesterol dưới td của tia UV
11. Chức năng phản chiếu (nhiệt kế SK):
12. Chức năng làm đẹp cho cơ thể
#
1. Bảo vệ:
- Lớp áo bảo vệ các cơ quan
- Chống tác nhân SH – HH – LH
- pH = 5,5 – 6,5
2. Điều hòa thân nhiệt:
- Co giãn mạch máu, da làm giảm, tăng thải nhiệt
- Tiết mồ hôi: 1lit  500Kcal
- 2,5 triệu tuyến mồ hôi. Mồ hôi có td điều nhiệt
và thải cặn bã độc (ure).
-Chất bã:2/3 là H2O, 1/3 acid béo, squalen,
cholesterol, có td làm da không ngấm H2O,
mềm trơn, chống nấm, chống VK
4. Dự trữ:
-9% H2O trong cơ thể
-Dự trữ thăng bằng NaCl
-Các điện giải: Ca, K, mg
-Đường, đạm, mỡ (10-15Kg)
-Các men (oxydase, Hyaluronidase
5. Điều hòa HA:
- Lượng máu qua da: 500ml/1’
-Khi xúc cảm, lạnhmáu dồn vào trong gây
tăng HA
6. Tạo hình: Tạo hình thái cho cơ thể
7. Cảm giác:
9. Tạo Keratin và Melanin
10. Miễn dịch:
-TB Langerhans: bắt giữ KN
- TB sừng: SX Interferon
- Bệnh tim mạch: da xanh xao
- Bệnh gan mật: Da xạm vàng
- Bệnh nội tiết: da xạm
- Lão hóa: da nhăn nheo
- Mịn màng: (lớp phim mỡ)
- Trắng mượt
- Đàn hồi
CHỨC NĂNG
CỦA DA

#
TPCN HỖ TRỢ LÀM ĐẸP DA
1. Thùc phÈm chøc n¨ng bæ sung vitamin:
- Vitamin A: Hç trî lμn da, niªm m¹c khoÎ m¹nh, chèng l·o ho¸
da vμ gióp tuyÕn néi tiÕt ho¹t ®éng tèt, h¹n chÕ môn trøng ç
ë da.
- Çc vitamin B1, B2, B6, C, Niaxin... hç trî da vμ niªm m¹c
khoÎ m¹nh, chèng nøt nÎ.
- Vitamin E: gióp l«ng t¬ vμ da l¸ng mît, h¹n chÕ çc vÕt nh¨n,
vÕt n¸m.
Vai trß cña çc vitamin víi da rÊt quan träng, cho nªn ngêi ta
cßn gäi çc vitamin lμ “Vitamin lμm ®Ñp”.
- Vitamin B5: ®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt çc s¶n phÈm b¶o vÖ,
lμm ®Ñp da.

#
2. TPCN bæ sung çc kho¸ng chÊt cã t¸c dông víi
çc chøc n¨ng cña da.
- KÏm: tham gia lμm liÒn vÕt th¬ng ë da.
- Silic: cã t¸c dông lμm t¸i t¹o l¹i çc m« liªn kÕt díi
da.
- Lu huúnh: t¹o nªn sù thÝch nghi cña da.
3. TPCN bæ sung collagen gióp lμn da ®μn håi vμ
ch¾c khoÎ, gi÷ ®é Èm cho da, lμm da s¸ng h¬n.

4. HiÖn nay ®· cã nhiÒu TPCN hç trî t¨ng cêng çc
chøc n¨ng cña da, lμm ®Ñp da vμ phßng chèng ®îc
nhiÒu bÖnh vÒ da:
- Çc s¶n phÈm cña L« héi cã t¸c ®éng b¶o vÖ da, lμm ®Ñp vμ
mÞn da.
- Çc chÊt Carotenoid: β - caroten, lycopen, Lutein cã t¸c
dông lμm mÞn vμ ®Ñp da.
- Çc Isoflavon cña §Ëu t¬ng, S¾n d©y lμm mÞn da, ®Æc biÖt
lμ da mÆt, ngùc, vó, cßn lμm ch¾c vμ s¨n vó.
- ChÊt tiÒn Hormone sinh dôc n÷ (Pregnenolon) cã t¸c dông
lμm mÊt çc vÕt nh¨n ë da, nhÊt lμ ë khoÐ m¾t.
#

IV. TPCN - TĂNG SỨC ĐỀ KHÁNG,
#
GIẢM NGUY CƠ BỆNH TẬT

#
Miễn dịch = khả năng đề kháng của cơ thể
Hàng rào
bảo vệ cơ thể
Da
chống lại các tác nhân gây bệnh
Đề kháng không đặc hiệu Đề kháng đặc hiệu
Niêm mạc
Mồ hôi
Dịch nhày
Thực bào
KT không đặc hiệu:
-Lysin
-Leukin…
KT dịch thể
KT cố định
(KT trung gan TB)
Globulin miễn dịch
IgG
IgA
IgM
IgD
IgE
•Liên kết chặt chẽ trên mặt
tế bào sx ra KT (TBT)
•Cùng với TB tới
kết hợp với KN
KN

#
TPCN TĂNG CƯỜNG HỆ THỐNG
MIỄN DỊCH
TPCN tăng cường hệ thống miễn dịch (sức đề kháng) không đặc hiệu:
Tăng sx
và tái tạo
máu
TPCN
Bổ sung các chất
dinh dưỡng
Tuyến
ngoại tiết
Cơ quan
tạo máu
Tăng sx:
•Dịch nhày
•Các men
•Mồ hôi
•Trung gian hóa học…
Tuyến
nội tiết
Tăng tổng hợp
Protein
Tăng sx
Hormone
Tăng sức đề kháng

#
TPCN
Hỗ trợ
các chức năng cơ thể
Tăng
sức đề kháng
Giảm nguy cơ
mắc bệnh
Rối loạn chuyển hóa
Suy dinh dưỡng
Lão hóa
Bệnh mạn tính

#
TPCN
Cung cấp các chất
chống oxy hóa
Giảm tác hại
gốc tự do
Bảo vệ ADN
Bảo vệ tế bào
Tăng sức
đề kháng

#
TPCN
Tăng cường các
chức năng của da
Bảo vệ cơ thể

#
TPCN
Cung cấp hoạt chất
Ức chế
Cytokin
gây viêm
Chống viêm
Ức chế men
C0X - 2
Tăng sức đề kháng
Các sp TPCN: - Tỏi
- Cà – rốt, Sp thực vật.
- Probiotics
- Bổ sung Zn, vi khoáng.
- Bổ sung Vitamin
- Bổ sung Acid amin.
- Bổ sung hoạt chất sinh học

#
TPCN HỖ TRỢ TĂNG CƯỜNG HỆ
THỐNG MIỄN DỊCH ĐẶC HIỆU
Kháng nguyên
Cơ thể
Kháng thể
TPCN
•Nấm linh chi
•Nấm hương
•Tảo
•Vitamin A, D, E, C
•Chất khoáng: Zn, Ca ++…
•Sâm
•Hoàng kỳ
•Đông trùng hạ thảo
•Noni
•Sữa ong chúa
•Acid amin
…

#
TPCN làm giảm nguy cơ mắc các
bệnh mạn tính
Chống FR  bảo vệ TB, AND và các cơ quan.
Ức chế COX-2  chống viêm  tăng sức đề kháng.
Bổ sung Probiotic   chức năng ruột  sức đề kháng.
Bổ sung vitamin, chất khoáng, HCSH  chức năng ngoại tiết, nội tết và
các chức năng của các cơ quan, tổ chức trong cơ thể.
Tăng cường chức năng của da  lớp áo bảo vệ cơ thể.
1
2
3
4
5
6
Kích thích sx TB Lympho B,T, các thực bào và các kháng 7 thể, Interferon, các Cytokin …
TPCN tăng sức đề kháng

#
Tham gia cấu tạo thành phần TB, tổ chức
• O,C,H,N: chiếm 96,5%
• Nguyên tố đa lượng (Ca,P, Na, K, S, Cl, Mg): 3,43%.
• Nguyên tố vi lượng: 0,07%.
Cấu tạo tổ chức:
• S, Mg: mỡ, cơ, các mô khác.
• Ca, P: xương, răng.
• Fe: hồng cầu
Xúc tác các phản ứng Enzyme
•Se: Enzyme Glutation Peroxydase
•Cu: Hệ Enzyme Superoxyd Dismustase
•Mg: Hệ ATP-aza
•CO, B12 :Tổng hợp Hemoglobin …
Tham gia quá trình chuyển hóa:
• B1 : chuyển hóa Glucid
• B2 : chuyển hóa Glucid
• B3 : phân giải, tổng hợp G, L, P.
• B5 : chuyển hóa đường, chất béo, tổng hợp Sterol.
• B6 : 60 Enzyme
• B8 : Men Carboxylate, tổng hợp acid béo, prtein.
• B9, B12 : tổng hợp acid Nucleic, HC, TB mới.
• C: Tổng hợp Hormone, duy trì sức bền thành mach, da.
• A: Tổng hợp TB, đổi mới lớp biểu bì, TB võng mạc.
• D: Kích thích hấp thu Ca, P, TB da, cơ, tổng hợp Insullin
• E: Chống oxy hóa, bảo vệ acid béo màng TB.
• K: Quá trình đông máu.
Tham gia tổng hợp Hormone:
Zn : Tổng hợp Insullin
I2 : Tổng hợp các Hormone giáp trạng
Các Vitamin: tham gia quý trình tổng hợp
Se: loại bỏ kim loại độc
1
2
3
4
5
TPCN bổ sung Vit, chất khoáng tăng sức đề kháng

#
TÓM TẮT
Hệ thống
bảo vệ
Quân chính quy
Quân địa phương
Dân quân – Tự vệ
•Miễn dịch dịch thể
•KN - KT
Miễn dịch TB
Hàng rào bảo vệ:
-Da
-Niêm mạc
-Chất nhày.
Tác nhân
tấn công,
xâm lược
TPCN
1. Chống oxy hóa
2. Tạo sức khỏe sung mãn
3. Tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ bệnh tật
4. Hỗ trợ điều trị bệnh tật
5. Hỗ trợ làm đẹp cơ thể

#
V. TPCN - HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ
BỆNH TẬT

#
Sức khỏe là gì ?
Tình trạng lành lặn của
cơ thể về cấu trúc và
chức năng.
Điều hòa cân bằng nội môi
Thích nghi với sự thay
đổi của hoàn cảnh
SỨC KHỎE

#
Bệnh tật là gì?
Rối loạn cấu
trúc chức năng
P tử, TB, mô,
BỆNH TẬT (1.000)
cơ quan,
cơ thể
2
Rối loạn cân
bằng nội môi
3
1
Giảm khả
năng thích nghi
với hoàn cảnh

#
Cơ chế SLB hỗ trợ điều trị bệnh tật của TPCN
1. Tăng cường chức năng chuyển hóa
(bổ sung vitamin, chất khoáng … )
2. Tăng cường cấu trúc sinh lý (bổ sung
chất khoáng …).
3. Tăng cường chức năng SL(bổ sung hoạt
chất sinh học).
4. Chống FR (Vit C,E,-caroten
KHỎI BỆNH = SỨC KHỎE

Tăng khả năng
thích nghi với hoàn cảnh
1. Adaptogen
2. Tăng sức đề kháng, miễn dịch (đặc hiệu
và không đặc hiệu).
3. Bổ sung vitamin, chất khoáng, hoạt chất
sinh học.
4. Chống viêm.
Hỗ trợ cấu trúc
chức năng

1. Điều hòa đường máu (chất xơ, -3,
crome …)
2. Điều hòa mỡ máu (Fiber, PUFA, MUFA,
Iridoids, Flavonoids ..)
3. Điều hòa chất khoáng: Ca, Zn …
4. Điều hòa kiềm – toan.
Chống RL cân bằng
nội môi


#
Ba lợi ích cơ bản của TPCN trong điều trị
1
Tăng sức khỏe chung
•Tạo sức khỏe sung mãn
•Tăng sức đề kháng miễn dịch
•Tăng cường các chức năng cơ thể
Nhân sâm, Đông trùng hạ thảo, các loại nấm, tảo, vitamin, chất khoáng,
sản phẩm từ ong …
Tác động trực tiếp nguyên nhân gây bệnh:
•Taxol trong TPCN tinh dầu thông đỏ tác dụng chống ung thư.
•Iridoids: td  HA,  cholesterol, LDL, TG, ức chế phát triển TB u.
•Resveratrol:  cholesterol, TG, LDL
•Flavonoids: chống viêm, chống u, thông huyết quản
•Saponin: kháng khuẩn, kháng nấm …
2
3
Tăng hiệu quả và giảm tác dụng phụ, biến chứng của tân dược
•Điều trị ung thư bằng xạ trị + hóa chất: rụng tóc, mệt mỏi, chán ăn
•Sử dụng TPCN: Tránh rụng tóc, giảm mệt mỏi, tăng sức khỏe, ăn ngon, sảng khoái.

#
CƠ CHẾ CHUNG TPCN PHÒNG CHỐNG ĐTĐ:
Chống hư hại TB Langerhans:
•Tăng hệ thống miễn dịch
•Chống viêm
•Chống oxy hóa
•Tăng SX KT, giảm tác hại phản ứng KN-KT
Giảm đường máu.
•Giảm hấp thu
•Giảm tạo thành
•SP có chỉ số đường huyết thấp
Tăng nhạy cảm của Receptor
•Giảm mỡ máu
•Giảm béo phì
•Tăng nuôi dưỡng các mô, TB
•Chống viêm, chống oxy hóa
•TPCN tăng nhạy cảm Receptor
TPCN tạo môi trường kiềm máu.
•Hoạt chất dược thảo
•Chất xơ
•Ngũ cốc nguyên hạt
•Tảo, nấm

#
TPCN PHÒNG CHỐNG HƯ HẠI TB LANGERHANS:
TPCN tăng cường miễn dịch (tảo xoắn, linh chi, đông trùng
hạ thảo, nấm hương, ngưu chương chi, hoàng kỳ …)
•TPCN giảm nguy cơ gây bệnh
•TPCN chống FR
Ức chế COX-2 chống viêm, tăng sức đề kháng
•Bổ sung Probiotics
•Kích thích TB Lympho B,T
•Kích thích SX Interferon, Cytokine,
•Bổ sung Vitamin, chất khoáng, HCSH: cấu trúc, chức năng các tổ
chức  sức đề kháng (Zn: tăng tổng hợp Insulin)
TPCN chống viêm
(Curcumin, Iridoids, Flavonoids, Antocyanosids …)
•Hoạt chất ức chế men COX-2
•Hoạt chất ức chế Cytokin gây viêm
•Kích thích SX bạch cầu
•Tăng hệ thống đề kháng đặc hiệu và không đậc hiệu
TPCN chống oxy hóa, bảo vệ TB Langerhans
•Polyphenol
•Flavonoids
•Vitamin (Vitamin E, Vitamin C, -caroten …)
•Resveratrol
•Antocyanidine
•Melatonin, CoQ-10, SOD
•Enzymes, Hormone …
TPCN kích thích tăng SX kháng thể
•Iridoids
•Polyphenol
•Cathechin (EGCG)
•Falavonoids ….

#
TPCN LÀM GIẢM ĐƯỜNG MÁU:
TPCN bổ sung chất xơ
•Làm chậm rỗng dạ dày  no lâu  ăn G.
•Tạo màng keo phủ niêm mạc ruột  hấp thu
•Cản trở ruột non trộn thực ăn với dịch tiêu hóa 
chậm tiêu hóa và hấp thu.
TPCN cung cấp HCSH ức chế men:
Ức chế men α-Glucosidase  ức chế sự phân giải
đường đôi, tinh bột thành Glucose (đậu tương lên men,
dịch chiết lá dâu, tinh chất bí ngô …)
TPCN là các sản phẩm có chỉ số đường huyết thấp
TPCN bổ sung canxi  kích thích mở kênh Canxi
qua màng TB  KT SX Insulin  G.

#
TPCN tăng nhạy cảm của
Receptor với Insulin
TPCN bổ sung chất béo không no (-3) tăng sự nhạy cảm
các Receptor với Insulin.
TPCN bổ sung Cr, Mg, Vitamin E:
làm các mô sử dụng G dễ dàng.
TPCN kích thích SX Nitric Oxyd (NO)  tuần hoàn vi mô 
nuôi dưỡng TB  nhậy cảm với Insulin.
Các HCSH: dây thìa canh, mướp đắng, óc chó,
giảo cổ lam, bí ngô, nghệ, nhàu …
TPCN giảm cân chống béo phì:
• TPCN ức chế cảm giác thèm ăn
• TPCN làm chậm rỗng dạ dày, no lâu (chất xơ)
• TPCN làm giảm hấp thu mỡ
• TPCN làm tăng thoái hóa mỡ dự trữ
• TPCN tăng đào thải.
TPCN làm giảm mỡ máu (giảm TG, cholesterol, LDL, tăng HDL)

Chu trình Urê
#
Vai trò của TPCN và Nitric Oxide
(Dâm dương hoắc, Yohimbin, Macca, ngọc dương, ngẩu pín, lộc nhung, lươn, hào, cá hồi, đom đóm,
côn trùng, tim sen, hải mã, tôm, tỏi, Đông trùng hạ thảo, nhàu …)
Hormone
Testosterone
Kích thích ham muốn L-Arginin
Tổng hợp Creatine
Tạo năng lượng
và phát triển cơ
Thải NH3
Giải phòng NO
(+)
NOS
Giãn cơ trơn Thể hang
Máu trào đến
Cương dương vật
Tăng nhạy
cảm các mô
ở dương vật
và âm vật
Kích thích
SX Hormone
GH
Giãn cơ trơn thành mạch
Tăng lưu
thông tuần
hoàn máu
Giảm
HA
Nuôi dưỡng
tốt
Nhanh phục
hồi tổn thương
phần mềm
•Testosterone = ham muốn
QHTD •NO = Cường dương

#
Çc khuyÕn ço dù phßng §T§:
(1) Dù phßng vμ ®iÒu trÞ thõa c©n – bÐo ph×,
®Æc biÖt ë çc nhãm cã nguy c¬ cao.
(2) Duy tr× BMI tèt nhÊt (trong kho¶ng 21 – 23 kg/m2).
(3) Thùc hμnh ho¹t ®éng thÓ lùc: trung b×nh 20 – 30
phót mçi ngμy, duy tr× Ýt nhÊt 5 ngμy trong tuÇn.
(T¨ng tiªu hao n¨ng lîng, t¨ng tÝnh nh¹y c¶m cña
Insulin vμ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng sö dông Glucose ë
çc c¬).

#
(4) Duy tr× chÕ ®é ¨n vμ bæ sung TPCN: ¨n ®ñ
rau qu¶, ®Ëu, ngò cèc toμn phÇn hμng ngμy, ¨n Ýt ®-
êng ngät vμ Ýt chÊt bÐo b·o hoμ (kh«ng qu¸ 10%
tæng n¨ng lîng víi nhãm cã nguy c¬ cao, nªn ë møc <
7% tæng n¨ng lîng), ®¹t ®ñ khÈu phÇn NSP 20g/ngμy.
+ Nên sử dụng các TP có hàm lượng chất xơ cao và chỉ số
đường huyết thấp.
+ Chế độ ăn phải cung cấp được 40-50% lượng Calo dưới
dạng Hydrat cacbon; 15-25% dưới dạng Protein và 25-35% dưới
dạng Lipid. Với phụ nữ và trẻ em cần tăng Protein.
+ Sử dụng thường xuyên các TPCN phòng ngừa ĐTĐ, tim
mạch, huyết áp.

(5) - Kh«ng hót thuèc l¸: ngêi §T§ cã nguy c¬ bÖnh m¹ch
vμnh vμ ®ét quþ. Hót thuèc l¸ lμm t¨ng nguy c¬ ®ã.
- Không uống rượu và đồ uống có cồn.
(6) Phòng ngừa các bệnh kèm theo: ví dụ VXĐM, tăng
#
HA…
(7) Định kỳ xét nghiệm, kiểm tra đường máu

#
Thùc phÈm, lèi sèng vμ nguy c¬
bÖnh ®¸i ®êng type 2
NIDDM
 Xu thÕ gia
t¨ng theo sù
ph¸t triÓn x· héi
- kinh tÕ.
 T¨ng gÊp ®«i
vμo n¨m 2025
 T¨ng lªn c¶ ë
tÇng líp trÎ
1. Thõa c©n, bÐo
ph×
2. BÐo bông
3. Kh«ng ho¹t ®éng
thÓ lùc
4. §¸i th¸o ®êng bμ
mÑ
5. KhÈu phÇn
nhiÒu chÊt bÐo no
6. Qu¸ nhiÒu rîu
7. Tæng chÊt bÐo
khÈu phÇn
8. ChËm ph¸t triÓn
trong tö cung
T¨ng
1. Gi¶m c©n tù nguyÖn
ë ngêi thõa c©n vμ bÐo
ph× (duy tr× BMI ë møc
tèt nhÊt)
2. Ho¹t ®éng thÓ lùc
3. Thùc phÈm giÇu
NSP
4. Thùc phÈm giÇu
acid bÐo n - 3
5. Thùc phÈm cã chØ
sè ®êng huyÕt thÊp
(h¹t ®Ëu…)
6. §¶m b¶o khÈu phÇn
chÊt bÐo no <7% tæng
n¨ng lîng
7. Ngò cèc toμn phÇn,
®Ëu, tr¸i c©y, rau.
Gi¶m
Ghi chó:
NIDDM (Non - insulin - dependent
diabetes mellitus): ®¸i th¸o ®êng
type 2 - ®¸i th¸o ®êng kh«ng phô
thuéc

#
Bổ sung chất xơ
1   G máu
Bổ sung -3  cải thiện
dung nạp G và  nhạy
cảm Insullin
2
Bổ sung Cr, Mg, Vit E.
Tăng dung nạp G 3
Chứa hoạt chất ức chế men α-Glucosidase
  phân giải thành G. 4
Bổ sung các AO:
- Bảo vệ TB  - Langerhan
- Kích thích thụ cảm thể cớ Insulin
- Kích thích SX NO   nhạy cảm Insullin.
5
Giảm cân béo phì  giảm kháng Insullin.
6
Chống viêm  tăng tái tạo TB   nhạy cảm Insullin. 7
Bổ sung hoạt chất làm giảm G máu: Iridoids, Flavonoids … 8
TPCN phòng chống Đái tháo đường

Lời khuyên để giảm nguy cơ của bạn
#
1. Nếu bạn đang tăng cân.
Nên làm các việc sau đây:
(1) Áp dụng và duy trì biện pháp giảm cân hợp lý.
(2) Lựa chọn ăn uống những thực phẩm thích hợp.
(3) Tập luyện thân thể hàng ngày.
2. Nếu bạn không hề có vận động.
• Tập luyện thân thể hàng ngày.
3. Nếu Huyết áp của bạn quá cao.
(1) Áp dụng và duy trì biện pháp giảm cân hợp lý.
(2) Lựa chọn ăn uống những thực phẩm thích hợp.
(3) Khẩu phần giảm muối và cồn.
(5) Tham khảo ý kiến bác sĩ có nên dùng thuốc giảm áp chưa
và nên dùng TPCN loại nào tốt nhất.

#
4. Nếu bạn có cholesterol và
Triglyceride ở mức quá cao.
(1) Lựa chọn ăn uống những thực
phẩm thích hợp.
(3) Tham khảo ý kiến BS có cần dùng
thuốc chưa và dùng TPCN loại
nào tốt nhất.

TPCN PHÒNG NGỪA CÁC BỆNH TIM MẠCH
#
Tác động các
yếu tố
nguy cơ
tim mạch
Tăng HA
Rối loạn mỡ máu
Tăng cân, béo phì
Giảm nguy cơ bệnh tim mạch
Yếu tố khác

#
Tác dụng của TPCN với bệnh tim mạch
(GS. Phạm Gia Khải 2009).
1. Phòng chống rối loạn lipid máu, giảm cholesterol, Triglycerid, LDL, tăng
HDL.
2. Phòng chống các gốc tự do
3. Làm giảm kích thước các mảng VXĐM
4. Ức chế ngưng tập tiểu cầu
5. Cải thiện compliance ĐM
6. Làm giảm HA, tan cục huyết khối.
7. Tan cục huyết khối.

TPCN cung cấp các chất phòng chống bệnh
#
tim mạch
• -3, -6, MUFA, PUFA:  chol, TG, LDL, HA thể nhẹ, chống loạn
nhịp, chống hình thành huyết khối.
• Vitamin E
• Vitamin C
Ức chế oxy hóa LDL
• -Caroten
• Flavonoids :  cholesterol, bền thành mạch
• Sterol thực vật :  cholesterol
• Cathechin (chè xanh) :  cholesterol
• Lignan (đậu tương) :  cholesterol
• Mg :  HA do giãn mạch,  cản thành mạch
• Monoterpen (cà chua, rau quả): ức chế tạo cholesterol.
• Allylic Sulfid (hành, tỏi): ức chế tổng hợp cholesterol.
• Iridoids :  HA,  cholesterol,  LDL, HDL, TG, bền
thành mạch.
• Resveratrol :  cholesterol

#
Phòng ngừa các yếu tố nguy cơ gây CVD
(ĐTĐ, mỡ máu cao, RLCH, tăng cân …. )
Phòng đột quỵ, suy vành, nhồi máu: tăng phân hủy
Homocysteine. (B6, B12, acid Folic …)
Làm  Chol, TG, LDL,  HDL: PUFA, MUFA, Resveratrol,
Polyphenol, Flavonoids, Iridoids …
•Cung cấp chất xơ  làm  mỡ máu
•Cung cấp Ca: Tái sinh TB gốc tim và td tới phân chia, phát triển, biệt hóa TB
Cung cấp chất AO  chống nguy cơ tim mạch (Vitamin,
chất khoáng, HCSH, chất màu … )
Cung cấp acid béo không no  làm giảm nguy cơ CVD
Ức chế ngưng tụ TC, giảm và tan các huyết khối
(Polyphenol, Iridoids, Flavonoids … )
Giảm HA: Scopoletine, Oleacin tăng tạo NO  rãn mạch  HA
Tăng sức bền thành mạch  lưu thông huyết quản:
Lecithin, Ginko, Catapol …
TPCN
phòng
chống
bệnh
tim
mạch
Chống VXĐM: Acid Lindenic, Cathechin, Iridoids,
Flavonoids …
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

#
Bổ sung Vitamin, chất khoáng,
HCSH  sức đề kháng,  miễn
dịch  mắc,  phát triển,  nhiễm
trùng và bệnh cơ hội.
Cung cấp chất AO  bảo vệ gen, AND
(Vit E,A,C, Iridoids, Polyphenol,
Flavonoids …)
Cung cấp hoạt chất chống K: Alkyl,
Isothiocyanat, Taxol, Flavonoid, Iridoids,
Isoflavon, Carotenoids, Vit D,E, Acubin, AA, DAA …
Cung cấp hoạt chất phân hủy Nitrosamin, chất gây K:
Catechin, Flavonoids, Iridoids, Quercetin, Vitamin C,
-caroten …
Cung cấp chất xơ  giảm nguy cơ ung thư đường ruột.
Làm tăng hiệu quả và giảm tác dụng phụ, biến chứng của tân dược.
TPCN phòng chống Ung thư
1
2
3
4
5
6

#
1
Lợi ích của TPCN với ung thư
Giảm tác dụng phụ
của Tia xạ và Hóa trị
liệu:
2
Có hoạt chất trực tiếp
chống lại ung thư:
3
Tăng cường miễn dịch
và chống các bệnh tật
khác
•Buồn nôn
•Rụng tóc
•Mệt mỏi
•Mất ngon miệng
•Ức chế phát triển TB ác tính
•Bảo vệ gan và ADN trước
tác nhân ung thư.
•Giảm biến dị nhiễm sắc thể,
chống đột biến tế bào.
•Khử các tác nhân gây ung thư
(FR, Nitrosanin): Flavonoid,
Catechin, Iridoid, -caroten,
Tocoferon ...
+ Do hóa trị đã làm sụp đổ.
+ Do bản thân K làm suy
yếu cơ thể:
Tăng cường hệ thống miễn
dịch không đặc hiệu
Tăng cường hệ thống miễn
dịch đặc hiệu
Tăng cường sức khỏe chung

TPCN HỖ TRỢ PHÒNG CHỐNG UNG THƯ DẠ DÀY:
 Polyphenol (l¸ chÌ)
 Vitamin C
 Tocophenol
 Hîp chÊt Alkyl
(hμnh, tái)
 Flavonoid (cã trong
nhiÒu lo¹i TV)
 Flavon (chanh)
 Quercetin (t¸o)
#
Nitrat
Nitrit
Vi
khuÈn
Amin (-)
Nitrosamin
Muèi Teo d¹ dμy
Ung th
 Xö lý nhiÖt ®é cao  t¹o
PAHs (r¸n, níng, hun
khãi…)
 ¦íp muèi  Nitrit
 D lîng HCTS, thó y
 Hãa chÊt th«i nhiÔm
 §éc tè nÊm mèc
(Aflatoxin)
 ChÊt bÐo, rîu
 Nitrat

RUỘT NON
RUỘT GIÀ
TRỰC TRÀNG
#
CHẤT XƠ VỚI CÁC BỆNH MẠN TÍNH
Hemoglobin
Bilirubin tự do
Bilirrubin liên hợp
Acetyl -CoA
Cholesterol
• Acid mật
• Muối mật
Tác dụng của mật
•Dịch mật kiềm, có tác dụng
trung hòa dịch vị
• Nhũ hóa Lipid  Hấp thụ
•  hấp thụ vitamin tan trong
dầu: A, D, E, K
•  nhu động ruột
• Bài xuất chất độc
Bilirubin tự do
• Urobilinogen
• Stercobilinogen
• Urobilin
• Stercobilin
Phân
(vàng da cam)
• TC: 132 g/d
•Tương đương 17,9g
chất xơ / d
TPCN:
Chất xơ
Xơ hòa tan
(Cám)
Tăng khối phân
Xơ hòa tan
(bắp cải)
Kích thích lên men
do VK ruột
Ngắt chu trình Hấp thụ acid mật ở ruột
Gan – Ruột
Phân đào thải
nhanh  cải
thiện chuyển hóa
L, P
Tác dụng của chất xơ
•Chống táo bón
• Chống viêm ĐT, trực tràng
• mỡ máu, đường máu
•Chống trĩ
•  K trực tràng
•  sỏi mật
•  suy mạch vành
•Chống béo phì.
•Cải thiện VK đường ruột
Giảm
Nước tiểu
(vàng cam)
Enzym VK yếm khí

#
TPCN HỖ TRỢ PHÒNG CHỐNG UNG THƯ VÚ
 Không sinh đẻ
 Có thai lần đầu muộn
 Mạn kinh muộn
 Phơi nhiễm với bức xạ ion khi >40 tuổi
 Di truyền
Ung thư vú
Oestrogen Prolactin
Axit béo no
Axit béo không no
Chế độ ăn nhiều béo
Chế độ ăn thực vật
Axit béo không no
 Rau quả
 Chất xơ
 Carotenoid
 Isoflavon (đậu tương)
 Vitamin C
 Cá
Chế độ ăn nhiều thịt đỏ
Chất béo bão hòa
Uống rượu
Tăng cân
Dư lượng hóa chất
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(-)
(-)

#
TPCN
Bổ sung Ca
Phát triển
Phòng chống
chứng, bệnh
1. Trẻ em
2. Thiếu niên
3. Phụ nữ có thai
4. Phụ nữ cho con bú
5. Phụ nữ sau mãn kinh
6. Người già
1. Còi xương
2. Loãng xương
3. Gãy xương
4. Miễn dịch
5. Thần kinh
6. Cơ bắp
7. Cơn đau sinh trưởng
8. Cơn đau dạ dày-ruột
9. Vôi hóa
10. Đông máu, chảy máu
11. Hoạt động của tim

#
1 Ức chế cảm giác thèm ăn
• Gây cảm giác no lâu
• Giảm cảm giác trống rỗng dạy dày
2
3 Giảm hấp thu mỡ, chất dinh dưỡng
4 Tăng thoái hóa mỡ dự trữ
5 Tăng đào thải
Cơ chế SP TPCN
giảm cân
chống béo phì

#
Bổ sung Ca  phát triển
xương khớp, phòng chống loãng xương.
Bổ sung vitamin A, B, chất khoáng
Cu, Zn, Mg, F …  hỗ trợ tích cực chứa Ca
ở xương.
•Bổ sung Vitamin D  phòng chống còi xương, loãng xương
•Bổ sung S: tái tạo sụn
•Bổ sung F: tái tạo cấu trúc xương, sụn
Bổ sung Vitamin K  cần cho quá trình Carboxy-hóa của Osteocalcin,
là chất cơ bản của xương khớp
Bổ sung vitamin C  ảnh hưởng tích chứa Collagen ở khung xương.
Bổ sung vitamin B  chuyển hóa, phát triển xương.
Bỏ sung hoạt chất tác dụng trực tiếp xương khớp (Collagen, sụn cá mập, Glucosamin …)
Bổ sung các chất AO  chống oxy hóa chống viêm, thoái hóa xương, khớp
(-caroten, Vit C,E … )
1
2
3
4
5
6
Cung cấp các chất chống viêm, ức 7 chế men CÕ-2 (Iridoids, Flavonoids …)
TPCN phòng chống bênh xương khớp

#
TPCN
Tăng
cường
chức
năng
gan
Tăng chức năng chuyển hóa
Tăng chức năng thải độc
1
2
TPCN cung cấp chất AO chống FR, bảo vệ
TB gan
3
4 TPCN chống viêm, bảo vệ TB gan
5 TPCN tăng hệ miễn dịch→ bảo vệ “ Sức khỏe gan”
TPCN làm ↓ nguy cơ các bệnh đái đường, VXĐM, K, viêm ….
→ bảo vệ gan.
6

#
TPCN với
chức năng sinh dục

#
Điều kiện để có quan hệ tình dục
Sự ham muốn Cương dương vật
Quan hệ tình dục

Tăng cương
cứng [Erection]
#
Cơ chế TPCN tăng cường chức năng sinh dục
Tăng thể lực
sung mãn
2. Tăng sức mạnh
cơ bắp
3. Chống lão hóa
kéo dài tuổi thanh xuân
4. Giảm nguy cơ các
bệnh mạn tính
5. Chống stress,
chống mệt mỏi
Tăng sự ham
muốn [Libido]
1. Kích thích Hypothalamus
+ Tăng FSH  tăng sản
TB Sertoli  SX
tinh trùng.
+ Tăng LH  TB Leydig
 SX Testosterol
2. Tăng SX Hormone
sinh dục + Bổ sung
Hormone sinh dục.
3. Tăng SX các dịch:
- Tinh dịch
- Dịch âm đạo
1.Tăng tổng hợp NO ở TB
nội mô mạch máu thể xốp,
thể hang, âm vật …
2. Kích thích các men tổng
Hợp Hormone sinh dục
3. Cung cấp bổ sung nguyên
Liệu SX Hormone sinh dục:
- Protein
- Lipid
Tăng chức năng sinh dục

#
Giai đoạn
kích thích
Giai đoạn
cao nguyên
Giai đoạn
cực khoái
Giai đoạn
hồi phục
Nữ
Nam
Giao hợp:

#
Các vùng kích thích ở nữ
1
2
3
4
6
5
7
8
10
12
9
11
Ghi chú: 1. Môi và lưỡi 5. Núm vú 9. Mặt trong trên đùi
2. Cổ 6. Giữa lưng 10. Sau đùi
3. Dái tai 7. Bụng và thắt lưng 11. Vùng bẹn
4. Gáy và chân tóc 8. Nếp dưới lằn mông 12. Cơ quan SD

#
Các giai
đoạn giao
hợp
I. Giai đoạn kích thích:
1. Toàn thân: tuần hoàn tăng, giãn mạch ngoại vi, huyết áp tăng, cơ
căng dần
2. Tại chỗ:cương cứng, tiết dịch
II. Giai đoạn cao nguyên:
1. Toàn thân: các dấu hiệu giai đoạn 1 mãnh liệt hơn: HA, tim,
căng cơ
2. Tại chỗ:
• Cương cứng
• Tiết dịch nhờn
• Nam: cương cứng, đỏ tía
• Nữ: Măng xéc khoái cảm…
III. Giai đoạn cực khoái:
1. Toàn thân:
• Co giật vô thức
• HA, nhịp tim, hơi thở tăng
• Ý thức bị lu mờ
• Rên la vô ý thức
2. Tại chỗ :
• Co giật từng cơn
• Nam: phóng tinh
• Nữ: co thắt cơ SD, cơ bụng, đùi, ngực, co thắt
măng-sec khoái cảm, cảm giác nóng ướt trào ra
IV. Giai đoạn hồi phục: các cơ giãn ra, tuần hoàn, hô hấp bình
thường, hết cương, buồn ngủ

#
TPCN
1. Bổ sung Vitamin
2. Bổ sung chất khoáng
3. Bổ sung HCSH
2. Tạo sức khỏe sung mãn
Tăng
chức năng
sinh dục

#
TPCN
1. Bổ sung các Vitamin
2. Bổ sung các chất khoáng
3. Bổ sung hoạt chất sinh học (AO)
4. Bổ sung chất màu
5. Bổ sung các Enzyme
Chống lão hóa, kéo dài tuổi thanh xuân
Tăng
chức năng
sinh dục

#
TPCN
1. Làm giảm nguy cơ các bệnh mạn tính không lây.
2. Làm tăng chức năng của các bộ phận trong cơ thể.

#
TPCN
1. Bổ sung Hormone
2. Kích thích cơ quan SX Hormone

#
TPCN hỗ trợ các chức năng khác của cơ thể
1 CHỨC NẰNG TIÊU HÓA:
1) Co bóp; 2) Tiết dịch; 3) Hấp thu; 4) Bài tiết.
2 CHỨC NẰNG HÔ HẤP:
Thông khí (Thải CO2 , hấp thu O2 )
3 CHỨC NẰNG THẬN:
1) Nội tiết: Renin (điều hòa HA); Erythopoietin (điều hòa HC).
2) Ngoại tiết: + Lọc (Thải bỏ SP cuối cùng của chuyển hóa, chất độc, SP thừa).
+ Bài tiết: NH+ , H+, K+ …
+ Tái hấp thu: acid amin, glucose, Na+, nước.
4 CHỨC NẰNG THẦN KINH:
1) Điều hòa chức năng toàn cơ thể.
2) Điều tiết cung phản xạ: Tiếp nhận kt, dẫn vào, xử lý, dẫn ra, đáp ứng.
3) Điều tiết cảm giác và vận động
5 CHỨC NĂNG CÁC GIÁC QUAN:
1) Thị giác; 2) Thính giác; 3) Khứu giác; 4) Vị giác; 5) Xúc giác
6 CHỨC NĂNG CHUYỂN HÓA VÀ ĐiỀU NHIỆT:
1) Chuyển hóa: G, L, P, NL
2) Điều nhiệt: sinh nhiệt, thải nhiệt
7 CHỨC NĂNG NỘI TiẾT:
1) Điều hòa chức năng cơ thể.
2) Đh quá trình: trao đổi chất, tăng trưởng, phát triển, sinh sản, chuyển hóa …
TPCN
Tăng
cường
các
chức
năng
GIẢM
nguy
cơ
các
bệnh
mạn
tính

#
6. TPCN – HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KT – XH XÓA ĐÓI
GIẢM NGHÈO
1.Tạo công ăn việc làm:
+ Bán hàng trực tiếp: 200 triệu người với 25.000 mặt
hàng ở 125 quốc gia.
+ Ở Việt Nam: khoảng 1.000.000 người tham gia bán
hàng trực tiếp.
2. Tăng trưởng kinh tế: 20-30%/năm
3. Thuế công ty, thuế thu nhập.
4. Thu nhập mỗi cá nhân.
5. Hoạt động từ thiện.
6. Thúc đẩy sản xuất: từ khâu nuôi trồng thảo dược
đến sản xuất, chế biến, xuất khẩu, nhập khẩu.

#
PHẦN V:
NGHIÊN CỨU, SẢN XUẤT, PHÂN
PHỐI VÀ QUẢN LÝ TPCN.

#
Nghiªn cøu, SX, ph©n phèi vμ qu¶n lý TPCN
 Nguån nguyªn liÖu.
1. Nguyªn liÖu tù nhiªn.
2. C¸c vïng nguyªn liÖu ®îc quy ho¹ch vμ qu¶n
lý nu«i trång.
3. Nguyªn liÖu nhËp khÈu.

 Nghiªn cøu vÒ TPCN:
1. Nghiªn cøu lý luËn vμ kÕ thõa y häc cæ truyÒn ph¬ng §«ng.
2. Nghiªn cøu c¸c ho¹t chÊt tõ c©y cá.
3. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÕ biÕn, s¶n xuÊt thùc phÈm chøc
n¨ng.
4. Nghiªn cøu tÝnh hiÖu qu¶ vμ tÝnh an toμn.
5. Nghiªn cøu mÉu m·, nh·n m¸c TPCN vμ nghiªn cøu di thùc,
nu«i trång, b¶o tån gen.
6. Nghiên cứu SX TPCN với công nghệ hiện đại và quy mô công
nghiệp.
#

#
H×nh thøc ph©n phèi thùc phÈm chøc n¨ng.
1) Çc cöa hμng c«ng céng.
2) Çc quÇy b¸n lÎ trong çc Trung t©m th¬ng m¹i vμ
hiÖu thuèc.
3) Çc cöa hμng s¶n phÈm thùc phÈm tù nhiªn vμ
søc khoÎ.
4) B¸n hμng trùc tiÕp qua m¹ng.
5) B¸n hμng qua çc nhμ chuyªn m«n.
6) Çc c©u l¹c bé b¸n hμng.
7) B¸n hμng ®a cÊp.

Qu¶n lý thùc phÈm chøc n¨ng:
1. Quan ®iÓm chung:
1. TPCN lμ giao thoa gi÷a thùc phÈm vμ thuèc nhng nã
®îc qu¶n lý theo luËt thùc phÈm
2. C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn
TPCN ®Ó céng ®ång ®îc sö dông réng r·i.
3. §iÒu kiÖn ®Ó s¶n phÈm TPCN ®îc lu hμnh (sö dông):
+ Ph¶i ®¶m b¶o chÊt lîng:
#
- Thμnh phÇn nguyªn liÖu.
- Hμm lîng theo c«ng bè.
- ChÊt lîng æn ®Þnh tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng.
+ Ph¶i ®¶m b¶o tÝnh an toμn
+ Ph¶i cã tÝnh hiÖu qu¶
+ Ph¶i ghi nh·n theo quy ®Þnh.
+ Ph¶i ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp.

4. Mäi c«ng bè vÒ TPCN ph¶i trung thùc, râ rμng, tr¸nh
nhÇm lÉn.
5. Kh«ng chÊp nhËn viÖc c«ng bè kh¶ n¨ng ch÷a trÞ bÖnh
cña s¶n phÈm TPCN, mÆc dï mét sè níc c«ng nhËn kh¶ n¨ng
®ã.
§©y còng lμ kh¸i niÖm ®Ó ph©n biÖt:
- Thuèc: §Ó ®iÒu trÞ bÖnh tËt.
- TPCN: §Ó hç trî ®iÒu trÞ bÖnh tËt.
6. Çc s¶n phÈm TPCN nãi riªng vμ thùc phÈm nãi chung
®Òu ph¶i x©y dùng vμ ban hμnh çc TC ATTP (Standard).
7. TPCN ®îc b¸n ë tÊt c¶ çc kªnh ph©n phèi
#

#
QUẢN LÝ TPCN Ở MỘT SỐ NƯỚC:
1. Qu¶n lý TPCN ë Mü: chia lμm 2 lo¹i:
+ Thùc phÈm y häc ( cßn gäi lμ thùc phÈm
®iÒu trÞ, thùc phÈm thuèc, tiÕng Anh gäi lμ
Medical Food hoÆc Medical Supplement):
- Ph¶i ®îc ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý thuèc vμ
thùc phÈm ( FDA)
- Ph¶i cã thö nghiÖm l©m sμng.
- Sö dông theo chØ ®Þnh, kª ®¬n cña b¸c sü
vμ gi¸m s¸t cña nh©n viªn y tÕ.

+ Thùc phÈm bæ sung (hay cßn gäi lμ thùc phÈm bæ
dìng, tiÕng Anh lμ Dietary Supplement):
- Ph¶i ®îc phª duyÖt hoÆc th«ng qua bëi c¬ quan cã
thÈm quyÒn (b»ng h×nh thøc th«ng b¸o).
- Kh«ng b¾t buéc ph¶i qua thö nghiÖm l©m sμng.
- Sö dông theo chØ dÉn cña nhμ SX ghi trªn nh·n.
Ngêi tiªu dïng cã thÓ mua ë c¸c kªnh th¬ng m¹i hiÖn
cã.
B¾t buéc ph¶i ghi lêi khuyÕn c¸o ®îc ®ãng khung
trªn nh·n s¶n phÈm víi néi dung nh sau: “These
statement have not been avaluated by the FDA. This
product is not intended to diagnose, treat, cure or
prevent any disease”
#

#
2. Qu¶n lý TPCN ë NhËt B¶n: chia lμm 2 lo¹i:
+ Thùc phÈm sö dông víi môc ®Ých søc khoÎ ®Æc biÖt (hÖ
thèng FOSHU)
+ Thùc phÈm víi c«ng bè vÒ chøc n¨ng dinh dìng (FNFC)

3. Qu¶n lý thùc phÈm chøc n¨ng
ë ViÖt Nam:
 Do vÊn ®Ò “Thùc phÈm chøc n¨ng” ë ViÖt Nam cßn rÊt
míi, míi c¶ vÒ tªn gäi, h×nh thøc, ph¬ng thøc, míi c¶ vÒ
qu¶n lý. V× vËy, míi tõ n¨m 2000 ®Õn 2004 ®· cã 3 v¨n
b¶n thay thÕ nhau cña Bé Y tÕ ®Ó qu¶n lý thùc phÈm
chøc n¨ng:
 Th«ng t sè 17/2000/TT-BYT ngμy 27/9/2000 vÒ viÖc
“Híng dÉn ®¨ng ký çc s¶n phÈm díi d¹ng thuèc – thùc
phÈm”.
 Th«ng t sè 20/2001/TT-BYT ngμy 11/9/2001 “Híng dÉn
qu¶n lý çc s¶n phÈm thuèc – thùc phÈm”
 Th«ng t sè 08/2004/TT-BYT ngμy 23/8/2004 “Híng dÉn
#
viÖc qu¶n lý çc s¶n phÈm thùc phÈm chøc n¨ng”.

1. Đảm bảo tiêu chuẩn 3P:
#
• GAP: Kiểm soát nguồn nguyên liệu
• GMP: Kiểm soát quá trình SX-CB
• GLP: Kiểm soát tính Chất lượng – An
toàn – Hiệu quả

#
2. Đánh giá:
(1)Tính chất lượng:
• TP nguyên liệu
• Hàm lượng
• Chất lượng
• Độ tinh khiết

#
(2) Tính an toàn: Không gây hại
- Độc mạn tính
- Độc cấp tính
- Nguy cơ gây u
- Quái thai
- Dị ứng
- Khả năng nhiễm độc, đột biến gen
- Quá trình hấp thu, chuyển hóa
- Liều dùng, liều độc

#
(3) Tính hiệu quả:
• Bằng chứng khoa học
• Thử nghiệm động vật
• Thử nghiệm lâm sàng
• Đánh giá nguy cơ

#
3. Xây dựng và ban hành tiêu chuẩn
sản phẩm
4. Ghi nhãn theo quy định
5. Công bố: trung thực, rõ ràng, tránh
hiểu nhầm
- Thành phần (TP được phép có, TP cấm)
- Hàm lượng
- Tác dụng với sức khỏe

#
6. Chứng nhận lưu hành:
- SP không cần chứng nhận của CQQL.
- SP phải có chứng nhận của CQQL.
7. Giáo dục truyền thông:
- Hiểu đúng, làm đúng, dùng đúng
- Quảng cáo

#
Điều 14/Luật ATTP:
Điều kiện bảo đảm an toàn TPCN:
1. Tuân thủ các điều kiện quy định tại Điều 10:
(1) Đáp ứng quy chuẩn tương ứng, tuân thủ quy định về giới
hạn: VSV gây bệnh, dư lượng HCBVTV, thuốc thú y, kim
loại nặng, tác nhân gây ô nhiễm …
(2) Tùy từng loại TP, còn phải đáp ứng:
- Quy định về sử dụng phụ gia, chất hỗ trợ chế biến.
- Quy định bao gói, ghi nhãn.
- Quy định về bảo quản.
2. Có thông tin tài liệu khoa học chứng minh về tác dụng của
thành phần tạo nên chức năng đã công bố.
3. TPCN lần đầu tiên đưa ra lưu thông trên thị trường phải có
báo cáo thử nghiệm hiệu quả về công dụng của sản
phẩm.
4. Bộ trưởng Bộ Y tế quy định cụ thể về quản lý TPCN.

Nghị định 38/2012/NĐ-CP
Hướng dẫn công bố hợp quy và công bố phù
#
hợp quy định ATTP

#
Điều 3: Điều kiện để SP TP được lưu hành
1. TP qua chế biến bao gói sẵn
2. Phụ gia TP
3. Chất hỗ trợ cế biến
4. Dụng cụ, vật liệu bao gói chứa đựng TP
Đã có QCKT Chưa có QCKT
1. Phải có công bố hợp quy
2. Đăng ký bản CBHQ
1. Phải có CBPHQ Đ ATTP
2. Đăng ký bản CBPHQ Đ ATTP
•Giấy tiếp nhận bản CBHQ – M01a
•Thời hạn: 7 ngày
•Giấy tiếp nhận CBPHQĐATTP – M01b
•TP thường
•TPCN-TP tăng cường
vi chất dinh dưỡng

Điều 4: Phân cấp tiếp nhận CBHQ và CBPHQĐATTP
#
Bộ Y tế
1. TPCN
2. Phụ gia TP
3. Chất hỗ trợ chế biến
4. SP nhập khẩu đã qua chế biến,
bao gói sẵn, dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng TP
Sở Y tế Các SP còn lại SXKD tại địa bàn

Điều 5: Hồ sơ công bố hợp quy đối với
#
SP đã có QCKT
1. Công bố hợp quy dựa trên kết quả chứng nhận hợp quy quy được chỉ định (bên thứ ba),
hồ sơ gồm:
1) Bản công bố hợp quy ( M02)
2) Bản thông tin chi tiết sản phẩm (M03a – TP thường hoặc M 03c – Dụng cu, bao gói)
3) Chứng chỉ chứng nhận sự phù hợp của bên thứ ba (bản sao có công chứng hoặc bản sao có xuất
trình bản chính để đối chiếu);
4) Chứng nhận HACCP hoặc ISO 22000 hoặc tương đương (nếu có).
2. Công bố hợp quy dựa trên kết quả tự đánh giá của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh
thực phẩm (bên thứ nhất), hồ sơ gồm:
1) Bản công bố hợp quy (M 02)
2) Bản thông tin chi tiết về sản phẩm (M03a và M03c)
3) Kết quả kiểm nghiệm sản phẩm trong vòng 12 tháng, gồm các chỉ tiêu theo yêu cầu của quy
chuẩn kỹ thuật tương ứng; thực hiện do:
- Phòng kiểm nghiệm được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ định
- Phòng kiểm nghiệm độc lập được công nhận
- Phòng kiểm nghiệm của nước xuất xứ được cơ quan có thẩm quyền tại Việt Nam thừa nhận (bản
gốc hoặc bản sao có công chứng hoặc hợp pháp hóa lãnh sự);
4) Kế hoạch kiểm soát chất lượng ( M04)
5) Kế hoạch giám sát định kỳ (bản xác nhận của bên thứ nhất);
6) Chứng nhận HACCP hoặc ISO 22000 hoặc tương đương (nếu có).

#
Điều 6: Hồ sơ CBPHQĐATTP đối với
sản phẩm chưa có QCKT
1. Đối với TPCN và TP tăng cường vi chất dinh dưỡng nhập
khẩu, hồ sơ gồm:
(1) Bản CBPHQĐATTP (M02);
(2) Bản thông tin chi tiết về sản phẩm (M 03b);
(3) Giấy chứng nhận lưu hành tự do hoặc chứng nhận y tế hoặc giấy chứng nhận tương đương do:
- Cơ quan nhà nước có thẩm quyền của nước xuất xứ cấp trong đó có nội dung thể hiện sản phẩm an toàn với
sức khỏe người tiêu dùng và phù hợp với pháp luật về thực phẩm
- Bản gốc hoặc bản sao công chứng hoặc hợp pháp hóa lãnh sự.
(4) Kết quả kiểm nghiệm sản phẩm trong vòng 12 tháng, gồm các chỉ tiêu chất lượng chủ yếu, chỉ tiêu an toàn,
do:
- Phòng kiểm nghiệm được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ định
- Phòng kiểm nghiệm độc lập được công nhận (bản gốc hoặc bản sao có công chứng);
- Phòng kiểm nghiệm của nước xuất xứ được cơ quan có thẩm quyền tại Việt Nam thừa nhận (bản gốc hoặc
bản sao có công chứng hoặc hợp pháp hóa lãnh sự);
(5) Kế hoạch giám sát định kỳ (có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(6) Nhãn sản phẩm lưu hành tại nước xuất xứ và nhãn phụ bằng tiếng Việt (có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(7) Mẫu sản phẩm hoàn chỉnh
(8) Giấy đăng ký kinh doanh có ngành nghề kinh doanh thực phẩm hoặc chứng nhận pháp nhân đối với tổ chức,
cá nhân nhập khẩu thực phẩm (bản sao có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(9) Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở nhập khẩu thuộc đối tượng phải cấp
giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo quy định (bản sao có xác nhận của tổ chức, cá
nhân);
(10) Chứng chỉ phù hợp tiêu chuẩn HACCP hoặc ISO 22000 hoặc tương đương trong trường hợp tổ chức, cá
nhân sản xuất sản phẩm có hệ thống quản lý chất lượng được chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn HACCP hoặc
ISO 22000 hoặc tương đương (bản sao có công chứng hoặc bản sao có xuất trình bản chính để đối chiếu);
(11) Thông tin, tài liệu khoa học chứng minh về tác dụng của mỗi thành phần tạo nên chức năng đã công bố (bản
sao có xác nhận của tổ chức, cá nhân).

#
2. Đối với TPCN và TP tăng cường vi chất dinh
dưỡng sản xuất trong nước, hồ sơ gồm:
(1) Bản công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm (M 02);
(2) Bản thông tin chi tiết về sản phẩm (M 03b)
(3) Kết quả kiểm nghiệm sản phẩm trong vòng 12 tháng, gồm các chỉ tiêu chất lượng chủ yếu, chỉ tiêu an toàn
do:
- Phòng kiểm nghiệm được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ định hoặc
- Phòng kiểm nghiệm độc lập được công nhận cấp (bản gốc hoặc bản sao có công chứng);
(4) Mẫu nhãn sản phẩm (có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(5) Mẫu sản phẩm hoàn chỉnh để đối chiếu khi nộp hồ sơ;
(6) Giấy đăng ký kinh doanh có ngành nghề kinh doanh thực phẩm hoặc chứng nhận pháp nhân đối với tổ
chức, cá nhân (bản sao có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(7) Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở thuộc đối tượng phải cấp giấy chứng
nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo quy định (bản sao có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(8) Chứng chỉ phù hợp tiêu chuẩn HACCP hoặc ISO 22000 hoặc tương đương trong trường hợp tổ chức, cá
nhân sản xuất sản phẩm có hệ thống quản lý chất lượng được chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn HACCP
hoặc ISO 22000 hoặc tương đương (bản sao có công chứng hoặc bản sao có xuất trình bản chính để đối
chiếu);
(9) Thông tin, tài liệu khoa học chứng minh về tác dụng của mỗi thành phần tạo nên chức năng đã công bố
(bản sao có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(10) Báo cáo thử nghiệm hiệu quả về công dụng của sản phẩm thực phẩm đối với sản phẩm mới lần đầu tiên
đưa ra lưu thông trên thị trường (bản sao có công chứng hoặc bản sao có xuất trình bản chính để đối
chiếu);
(11) Kế hoạch kiểm soát chất lượng được xây dựng và áp dụng theo mẫu được quy định tại Mẫu số 04 ban
hành kèm theo Nghị định này (có xác nhận của tổ chức, cá nhân);
(12) Kế hoạch giám sát định kỳ (có xác nhận của tổ chức, cá nhân).

#
Điều 7: Nộp hồ sơ
1. Đóng quyển hồ sơ:
1.1. Hồ sơ pháp lý chung: 1 quyển, gồm:
(1) Giấy đăng ký kinh doanh
(2) Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện VSATTP
(3) Chứng nhận HACCP, ISO 22.000 và tương đương (nếu có).
1.2.Hồ sơ công bố hợp quy hoặc CBPHQ Đ ATTP: 2 quyển gồm:
các tài liệu như quy định ở Điều 5,6 (trừ hồ sơ tài liệu được quy định
ở khoản 1/điều).
2. Nộp hồ sơ:
- Trực tiếp
- Bưu điện
3. Nếu tổ chức, cá nhân có nhiều SP, thì từ 2 SP trở lên chỉ phải
nộp 01 bộ hồ sơ pháp lý chung.

#
BÀI 6:
B¸n hμng ®a cÊp
vμ hμng hãa b¸n hμng ®a cÊp

#
I. §Þnh nghÜa:
B¸n hμng ®a cÊp lμ ph¬ng thøc tiÕp thÞ ®Ó b¸n lÎ
hμng hãa ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:
1. ViÖc tiÕp thÞ ®Ó b¸n lÎ hμng hãa ®îc thùc hiÖn
th«ng qua m¹ng líi ngêi tham gia b¸n hμng ®a cÊp gåm
nhiÒu cÊp, nhiÒu nh¸nh kh¸c nhau.
2. Hμng hãa ®îc ngêi tham gia b¸n hμng ®a cÊp tiÕp
thÞ trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng t¹i n¬i ë, n¬i lμm viÖc
cña ngêi tiªu dïng hoÆc ®Þa ®iÓm kh¸c kh«ng ph¶i lμ
®Þa ®iÓm b¸n lÎ thêng xuyªn cña doanh nghiÖp hoÆc
cña ngêi tham gia.
3. Ngêi tham gia b¸n hμng ®a cÊp ®îc hëng tiÒn hoa
hång, tiÒn thëng hoÆc lîi Ých kinh tÕ kh¸c tõ kÕt qu¶
tiÕp thÞ b¸n hμng cña m×nh vμ cña ngêi tham gia b¸n
hμng ®a cÊp cÊp díi trong m¹ng líi do m×nh tæ chøc vμ
m¹ng líi ®ã ®îc doanh nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp chÊp

#
B¸n hμng ®a cÊp
Doanh nghiÖp
Hîp ®ång
Ngêi tham gia
GiÊy §¨ng ký tæ
chøc b¸n hμng ®a
cÊp
Quy t¾c ho¹t ®éng
1 1 1
2 2 2 2 2 2 2 2 2
..................................................................................

#
S¬ ®å M« h×nh b¸n hμng ®a cÊp:
CÊp 1:1
CÊp 2: 6
CÊp 3:
36
CÊp 4:
216
CÊp 5:
1.296
CÊp 6:
7.776
CÊp 7:
46.656
Năm 2014: Chính phủ ban hành Nghị định số: 42/2014/NĐ-CP ngày 14.5.2014
về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp thay cho Nghị định 110.

+ Trªn thÕ giíi, b¸n hμng ®a cÊp ®· ®îc h×nh thμnh tõ thÕ kû tríc.
+ T¹i ViÖt Nam b¸n hμng ®a cÊp xuÊt hiÖn ®Çu tiªn tõ n¨m 1998-2000.
- N¨m 2004, trong LuËt C¹nh tranh ®îc Quèc héi khãa 11 ban hμnh, míi ®Ò cËp
®Õn b¸n hμng ®a cÊp.
- N¨m 2005, CP ban hμnh NghÞ ®Þnh sè 110/2005/N§-CP ngμy 24/9/2005 (v¨n
b¶n ®Çu tiªn ë VN qu¶n lý ho¹t ®éng b¸n hμng ®a cÊp).
-Bé Th¬ng m¹i cò (nay lμ Bé C«ng th¬ng) ban hμnh Th«ng t sè 19/2005/TT-BTM
ngμy 8/11/2005 híng dÉn mét sè néi dung quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè
110/2005/N§-CP cña ChÝnh phñ.
+ Năm 2005: ở Việt Nam đã có 25 doanh nghiệp
+ Năm 2012: đã có 80 doanh nghiệp bán hàng đa cấp.
+Hàng hóa bán hàng đa cấp: chủ yếu là TPCN, mỹ phẩm, gia dụng và
đồ tiêu dùng.
+ Năm 2014: Chính phủ đã ban hành Nghị định 42/2014/NĐ-CP ngày
14/5/2014 về Quản lý hoạt động bán hàng đa cấp thay cho Nghị định
110.
#

1. TÊt c¶ hμng hãa ®Òu ®îc kinh doanh theo ph¬ng
thøc b¸n hμng ®a cÊp, trõ nh÷ng trêng hîp sau ®©y:
1.1. Hμng hãa thuéc Danh môc hμng hãa cÊm lu th«ng,
danh môc hμng hãa h¹n chÕ kinh doanh, hμng gi¶, hμng
nhËp lËu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;
1.2. Hμng hãa thuèc phßng ch÷a bÖnh cho ngêi; çc lo¹i
v¾c xin, sinh phÈm; trang thiÕt bÞ y tÕ vμ dông cô y tÕ;
çc lo¹i thuèc thó y (bao gåm c¶ thuèc thó y thuû s¶n),
thuèc BVTV; hãa chÊt, chÕ phÈm diÖt c«n trïng, diÖt
khuÈn dïng trong lÜnh vùc gia dông vμ y tÕ; nguyªn liÖu
lμm thuèc ch÷a bÖnh; çc lo¹i hãa chÊt ®éc h¹i vμ s¶n
phÈm cã ho¸ chÊt ®éc h¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
#
II. Hμng hãa b¸n hμng ®a cÊp:

2. Hμng hãa ®îc kinh doanh theo ph¬ng thøc b¸n
hμng ®a cÊp ph¶i ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:
2.1. §¶m b¶o tiªu chuÈn chÊt lîng, an toμn, vÖ sinh thùc
phÈm theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;
2.2. §¶m b¶o râ rμng, hîp ph¸p vÒ nguån gèc, xuÊt xø,
tÝnh n¨ng, c«ng dông cña hμng hãa;
2.3. Cã nh·n hμng hãa theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p
luËt.o
#

#
III. Doanh nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp:
1. §iÒu kiÖn ®îc b¸n hμng ®a cÊp: doanh nghiÖp chØ
®îc b¸n hμng ®a cÊp sau khi ®îc cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ
chøc b¸n hμng ®a cÊp.
2. Tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp:
2.1. Doanh nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp cã tr¸ch nhiÖm x©y
dùng vμ c«ng bè c«ng khai Quy t¾c ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp vμ ngêi tham gia trong ho¹t ®éng b¸n hμng
®a cÊp.

2.2. Doanh nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp cã tr¸ch nhiÖm cung
cÊp tμi liÖu cho ngêi cã dù ®Þnh tham gia m¹ng líi b¸n
hμng ®a cÊp cña doanh nghiÖp vÒ çc néi dung sau
®©y:
1) Ch¬ng tr×nh b¸n hμng, bao gåm çch thøc tr¶ thëng;
hîp ®ång mÉu mμ doanh nghiÖp sÏ ký víi ngêi tham
gia vμ mäi tho¶ thuËn kh¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn vμ
nghÜa vô cña ngêi tham gia; th«ng tin vÒ tiªu chuÈn
chÊt lîng hoÆc chøng chØ chÊt lîng (nÕu cã), gi¸ c¶,
c«ng dông vμ çch thøc sö dông hμng hãa ®îc b¸n; quy
®Þnh liªn quan ®Õn b¶o hμnh, tr¶ l¹i, mua l¹i hμng hãa
®îc b¸n;
2) Ch¬ng tr×nh ®μo t¹o ngêi tham gia, bao gåm néi dung
®μo t¹o; thêi gian ®μo t¹o; tr×nh tù, thñ tôc cÊp chøng
chØ ®μo t¹o; thêi gian vμ néi dung båi dìng ®Þnh kú
#
cho ngêi tham gia;

3) Quy t¾c ho¹t ®éng trong ®ã híng dÉn çch thøc giao
#
dÞch vμ quy ®Þnh liªn quan ®Õn b¸n hμng ®a cÊp;
4) Tr¸ch nhiÖm cña ngêi tham gia;
5) Lîi Ých kinh tÕ mμ ngêi tham gia cã thÓ cã ®îc b»ng
viÖc tiÕp thÞ hay trùc tiÕp b¸n hμng hãa vμ çc ®iÒu
kiÖn ®Ó cã ®îc lîi Ých kinh tÕ ®ã;
6) §iÒu kiÖn chÊm døt hîp ®ång cña ngêi tham gia vμ
quyÒn, nghÜa vô ph¸t sinh tõ viÖc chÊm døt hîp ®ång
nμy;
7) B¶o ®¶m tÝnh trung thùc vμ ®é chÝnh x¸c cña çc
th«ng tin cung cÊp cho ngêi tham gia;
8) B¶o ®¶m chÊt lîng hμng hãa ®îc b¸n theo ph¬ng thøc
b¸n hμng ®a cÊp;

9) Gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i cña ngêi tham gia & ngêi tiªu
#
dïng;
10) KhÊu trõ tiÒn thuÕ thu nhËp c¸ nh©n cña ngêi tham
gia ®Ó nép vμo ng©n s¸ch nhμ níc tríc khi chi tr¶ hoa
hång, tiÒn thëng hoÆc lîi Ých kinh tÕ kh¸c cho ngêi
tham gia;
11) §μo t¹o, båi dìng nghiÖp vô b¸n hμng ®a cÊp, ph¸p luËt
vÒ b¸n hμng ®a cÊp cho ngêi tham gia;
12) Qu¶n lý ngêi tham gia qua hÖ thèng ThÎ thμnh viªn
m¹ng líi b¸n hμng ®a cÊp theo mÉu do Bé Th¬ng m¹i
quy ®Þnh;
13) Th«ng b¸o cho ngêi tham gia nh÷ng hμng hãa thuéc
diÖn kh«ng ®îc doanh nghiÖp mua l¹i tríc khi ngêi ®ã
tiÕn hμnh mua hμng.

3. Nh÷ng hμnh vi bÞ cÊm cña doanh nghiÖp b¸n hμng
®a cÊp:
3.1. Yªu cÇu ngêi muèn tham gia ph¶i ®Æt cäc ®Ó ®îc
quyÒn tham gia m¹ng líi b¸n hμng ®a cÊp.
3.2. Yªu cÇu ngêi muèn tham gia ph¶i mua mét sè lîng
hμng hãa ban ®Çu ®Ó ®îc quyÒn tham gia m¹ng líi b¸n
hμng ®a cÊp.
3.3. Yªu cÇu ngêi muèn tham gia ph¶i tr¶ tiÒn hoÆc tr¶
bÊt kú kho¶n phÝ nμo díi h×nh thøc khãa häc, khãa ®μo
t¹o, héi th¶o, ho¹t ®éng x· héi hay c¸c ho¹t ®éng t¬ng tù
kh¸c ®Ó ®îc quyÒn tham gia m¹ng líi b¸n hμng ®a cÊp, trõ
tiÒn mua tμi liÖu theo quy ®Þnh.
3.4. Kh«ng cam kÕt cho ngêi tham gia tr¶ l¹i hμng hãa &
nhËn l¹i kho¶n tiÒn ®· chuyÓn cho doanh nghiÖp theo
quy ®Þnh.
#

3.5. C¶n trë ngêi tham gia tr¶ l¹i hμng hãa ph¸t sinh tõ
viÖc chÊm døt hîp ®ång tham gia b¸n hμng ®a cÊp.
3.6. Cho ngêi tham gia nhËn tiÒn hoa hång, tiÒn thëng, lîi
Ých kinh tÕ kh¸c tõ viÖc dô dç ngêi kh¸c tham gia b¸n
hμng ®a cÊp.
3.7. Tõ chèi chi tr¶ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸nh c¸c kho¶n
hoa hång, tiÒn thëng hay c¸c lîi Ých kinh tÕ kh¸c mμ ngêi
tham gia cã quyÒn hëng.
3.8. Cung cÊp th«ng tin gian dèi vÒ lîi Ých cña viÖc tham
gia m¹ng líi b¸n hμng ®a cÊp ®Ó dô dç ngêi kh¸c tham gia
b¸n hμng ®a cÊp.
3.9. Cung cÊp th«ng tin sai lÖch vÒ tÝnh chÊt, c«ng dông
cña hμng hãa ®Ó dô dç ngêi kh¸c tham gia b¸n hμng ®a
cÊp.
#

4. §iÒu kiÖn cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n hμng ®a
cÊp:
4.1. §· thùc hiÖn ký quü 5% vèn ®iÒu lÖ nhng kh«ng thÊp
h¬n 1 tû ®ång ViÖt Nam ë 1 ng©n hμng th¬ng m¹i t¹i VN.
4.2. Kinh doanh hμng hãa phï hîp víi ngμnh nghÒ ghi trong
GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cña doanh nghiÖp.
4.3. Cã ®ñ ĐK kinh doanh hoÆc ®îc cÊp GiÊy chøng nhËn
®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
trong trêng hîp kinh doanh hμng hãa thuéc Danh môc hμng
hãa kinh doanh cã ĐK (GiÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn
VSATTP).
4.4. Cã Ch¬ng tr×nh b¸n hμng minh b¹ch & kh«ng tr¸i ph¸p
luËt.
#
4.5. Cã Ch¬ng tr×nh ®μo t¹o ngêi tham gia râ rμng.

5. Hå s¬ ®Ò nghÞ cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n hμng
®a cÊp
Hå s¬ ®Ò nghÞ cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n hμng
®a cÊp ®îc nép t¹i Së Th¬ng m¹i hoÆc Së Th¬ng m¹i –
Du lÞch cÊp tØnh n¬i doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh
doanh.
Hå s¬ bao gåm:
1) §¬n ®Ò nghÞ cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n hμng ®a
#
cÊp theo mÉu cña Bé Th¬ng m¹i.
2) B¶n sao cã c«ng chøng GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh
doanh.
3) V¨n b¶n x¸c nhËn cña ng©n hμng vÒ sè tiÒn ký quü
theo quy ®Þnh.

4) B¶n sao cã c«ng chøng GiÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu
kiÖn kinh doanh trong trêng hîp kinh doanh hμng
hãa thuéc Danh môc hμng hãa kinh doanh cã ®iÒu
kiÖn (GiÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn VSATTP).
5) Danh s¸ch vμ lý lÞch cña nh÷ng ngêi ®øng ®Çu
doanh nghiÖp cã ¶nh vμ x¸c nhËn cña c«ng an x·,
phêng n¬i c tró. §èi víi ngêi níc ngoμi, ph¶i cã x¸c
nhËn cña §¹i sø qu¸n hoÆc c¬ quan l·nh sù t¹i ViÖt
Nam cña níc ngêi ®ã mang quèc tÞch.
6) Ch¬ng tr×nh b¸n hμng cã c¸c néi dung quy ®Þnh.
7) Ch¬ng tr×nh ®μo t¹o ngêi tham gia cã c¸c néi dung
#
quy ®Þnh.

6. Thñ tôc cÊp, bæ sung GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n
hμng ®a cÊp:
(1) Trong thêi h¹n 15 ngμy lμm viÖc, kÓ tõ ngμy nhËn ®îc
hå s¬ ®Çy ®ñ, hîp lÖ, Së Th¬ng m¹i hoÆc Së Th¬ng m¹i –
Du lÞch cÊp tØnh n¬i doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh
cã tr¸ch nhiÖm cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n hμng ®a
cÊp cho doanh nghiÖp khi hå s¬ cña doanh nghiÖp ®¸p
øng ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh.
Trêng hîp kh«ng cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n hμng
®a cÊp, Së Th¬ng m¹i hoÆc Së Th¬ng m¹i – Du lÞch ph¶i
tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n vμ nªu râ lý do.
(2) Doanh nghiÖp ®Ò nghÞ cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n
hμng ®a cÊp ph¶i nép lÖ phÝ cÊp GiÊy ®¨ng ký tæ chøc
b¸n hμng ®a cÊp. Møc thu lÖ phÝ vμ chÕ ®é qu¶n lý, sö
dông lÖ phÝ do Bé Tμi chÝnh quy ®Þnh.
#

(3) Trêng hîp cã nh÷ng thay ®æi liªn quan ®Õn néi dung
cña Ch¬ng tr×nh b¸n hμng th× doanh nghiÖp cã tr¸ch
nhiÖm lμm thñ tôc ®Ò nghÞ cÊp bæ sung GiÊy ®¨ng ký
tæ chøc b¸n hμng ®a cÊp.
Tr×nh tù, thêi h¹n cÊp bæ sung GiÊy ®¨ng ký tæ
chøc b¸n hμng ®a cÊp thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i
kho¶n (1) vμ kho¶n (2) nh trªn.
(4) Trong thêi h¹n 15 ngμy lμm viÖc, kÓ tõ ngμy cÊp
hoÆc bæ sung GiÊy ®¨ng ký tæ chøc b¸n hμng ®a cÊp,
Së Th¬ng m¹i hoÆc Së Th¬ng m¹i – Du lÞch cã tr¸ch
nhiÖm b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n tíi c¬ quan qu¶n lý c¹nh
tranh thuéc Bé Th¬ng m¹i.
#

(5) Khi doanh nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp ph¸t triÓn m¹ng
líi b¸n hμng ra c¸c tØnh, thμnh phè trùc thuéc Trung ¬ng
mμ doanh nghiÖp kh«ng ®Æt trô së chÝnh, doanh
nghiÖp ph¶i th«ng b¸o cho Së Th¬ng m¹i hoÆc Së Th-
¬ng m¹i – Du lÞch cña tØnh, thμnh phè trùc thuéc Trung
¬ng ®ã.
(6) Bé Th¬ng m¹i quy ®Þnh mÉu GiÊy ®¨ng ký tæ chøc
b¸n hμng ®a cÊp vμ mÉu Th«ng b¸o tæ chøc b¸n hμng
®a cÊp.
#

IV. Ngêi tham gia:
1. §iÒu kiÖn ngêi tham gia:
1.1. Ngêi tham gia b¸n hμng ®a cÊp (sau ®©y gäi chung lμ
ngêi tham gia) lμ ç nh©n cã n¨ng lùc hμnh vi d©n sù ®Çy
®ñ, ®· ký hîp ®ång tham gia b¸n hμng ®a cÊp víi doanh
nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp.
1.2. Nh÷ng ç nh©n sau ®©y kh«ng ®îc tham gia b¸n hμng
®a cÊp:
+ Ngêi ®ang ph¶i chÊp hμnh h×nh ph¹t tï hoÆc cã tiÒn ¸n vÒ
çc téi s¶n xuÊt, bu«n b¸n hμng gi¶, qu¶ng ço gian dèi, kinh
doanh tr¸i phÐp, trèn thuÕ, lõa dèi kh¸ch hμng, çc téi vÒ lõa
®¶o chiÕm ®o¹t t¹i s¶n, lam dông tÝn nhiÖm chiÕm ®o¹t tμi
s¶n, chiÕm gi÷ tr¸i phÐp tμi s¶n;
+ Ngêi níc ngoμi, ngêi VN ®Þnh c ë níc ngoμi kh«ng cã GiÊy
phÐp lao ®éng t¹i VN do c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp.
#

2. Tr¸ch nhiÖm cña ngêi tham gia:
(1) XuÊt tr×nh thÎ thμnh viªn m¹ng líi b¸n hμng ®a cÊp tríc
#
khi giíi thiÖu hμng hãa hoÆc tiÕp thÞ b¸n hμng;
(2) Th«ng b¸o ®Çy ®ñ nh÷ng néi dung quy ®Þnh khi b¶o
trî mét ngêi kh¸c tham gia vμo m¹ng líi b¸n hμng ®a
cÊp.
(3) §a tin trung thùc, chÝnh x¸c vÒ lo¹i, chÊt lîng, gi¸ c¶,
c«ng dông, c¸ch thøc sö dông cña hμng hãa ®îc b¸n;
(4) Tu©n thñ quy ®Þnh trong Quy t¾c ho¹t ®éng vμ Ch-
¬ng tr×nh b¸n hμng cña doanh nghiÖp.

3. CÊm ngêi tham gia thùc hiÖn nh÷ng hμnh vi sau
#
®©y:
(1) Yªu cÇu ngêi ®îc m×nh b¶o trî tham gia vμo m¹ng líi
b¸n hμng ®a cÊp tr¶ bÊt kú kho¶n phÝ nμo díi danh
nghÜa khãa häc, khãa ®μo t¹o, héi th¶o, ho¹t ®éng x·
héi hay c¸c ho¹t ®éng t¬ng tù kh¸c;
(2) Cung cÊp th«ng tin gian dèi vÒ lîi Ých cña viÖc tham
gia b¸n hμng ®a cÊp, th«ng tin sai lÖch vÒ tÝnh chÊt,
c«ng dông cña hμng hãa, vÒ ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp b¸n hμng ®a cÊp ®Ó dô dç ngêi kh¸c tham gia
b¸n hμng ®a cÊp.

#
Bài 7:
SẢN PHẨM TPCN K-LINK

#
SẢN PHẨM TPCN K-LINK
I. ĐẶC ĐIỂM SẢN PHẨM K-LINK:
1. Đặc điểm 1: Nguồn nguyên
liệu tự nhiên, chủ yếu từ
dược thảo.
• Cỏ linh lăng
• Tảo
• Cây thực phẩm: đu đủ,
mướp đắng, hạt tiêu, gừng,
gạo, lúa mì …
• Cây thuốc: cảm thảo, cốt khí,
xuyên tâm liên, trinh nữ …

2. Đặc điểm 2: Quan niệm chăm sóc sức
#
khỏe theo chu trình 3 bước:
1
Cân bằng
Bổ sung vi chất
DD lập lại cân
bằng nội môi
3
Hoạt hóa
Bổ sung HCSH
phục hồi cấu trúc,
chức năng các
cơ quan

#
3. Đặc điểm 3: Kết hợp hài hòa YHCT + YHHĐ
CÂY CỎ
1. Hỏa chế: sao, sấy
2. Thủy chế: ngâm, tẩm
3. Thủy hỏa chế: chưng, sắc …
1. Chiết
2. Tách
3. Tổng hợp
1. Chiết
2. Nghiền
YHCT YH hiện đại TPCN

#
Dược thảo
Bằng chứng kinh nghiệm
Experiential Evidence
1. Hiểu biết qua tiếp xúc từng trải
trong thực tế.
2. Được áp dụng hữu hiệu trong
cuộc sống.
3. Lưu truyền tới ngày nay
Bằng chứng khoa học
Scientific Evidence
1. Các NCKH
2. Thống kê NCKH trong và ngoài
nước.
3. Các công bố, kết quả NCKH trong
sách, tạp chí KH.
4. Các công bố trong tiêu chuẩn, quy
định quốc gia, quốc tế.
Sản phẩm

4. Đặc điểm 4: Nguồn gốc xuất xứ
(1) Các SP: Tảo, canxi, Bio Green, Collagen: sản
#
xuất tại Malayssia
(2) Omega-Squa: sản xuất tại Indonesia
(3) Dòng SP Ayurveda: SX tại Ấn Độ
(4) Tất cả đều được Cục ATTP/Bộ Y tế cấp giấy
chứng nhận cho phép lưu hành.

#
1.Lịch sử:
• Năm 1780: Nhà hóa học Anh Joseph Priestley
: thực vật là nhà máy sản xuất O2 thông qua
thí nghiệm cây bạc hà trong cái cốc thắp nến
úp ngược.
• Năm 1794, Nhà hóa học Pháp Antonie
Lavoisier và BS người Hà Lan Jan
Ingenhousz đã phát hiện ra ánh sáng đóng vai
trò quan trọng trong quang hợp.
• Các tác giả: Mục sư Jean Senebier, Theodore
de Saussure (Thụy Sĩ) đã tìm thấy: CO2 và
H2O là thành phần cần thiết cho phản ứng
quang hợp.
• BS người Đức Julius Robert Mayer đã chứng
minh được thực vật chuyển đổi năng lượng
mặt trời thành năng lượng hóa học thông qua
quá trình quang hợp – Đó là nguồn gốc của
sự sống.
• Năm 1817, Joseph Bienaime Carentou và
Pierre Joseph Pelletier đã phân lập được chất
diệp lục (Chlorophyll).

#
Quá trình quang hợp:
Ánh sáng
mặt trời
Chlorophyll
Lục lạp
C6H12O6
Tế bào
thực
vật
+ O2
Tinh bột
Nguồn gốc của sự sống
CO2
H2O
Polyme

#
2. Chlorophyll là gì ?
+ Chlorophyll (chất diệp lục) là sắc tố màu xanh lá cây được tìm
thấy ở vi khuẩn lam, trong lục lạp của tảo và thực vật, có vai trò
hấp thụ AS mặt trời để thực hiện quá trình quang hợp của cây
xanh.
+ Lục lạp (diệp lạp): là những lạp thể màu xanh lục, chứa các sắc tố
cần thiết cho sự quang hợp:
- Chỉ có ở cơ quan ngoài ánh sáng của thực vật.
- Mỗi tế bào thực vật có 1-2 lục lạp.
+ Tiếng Hy Lạp:
• Chloros = xanh lục
• Phyllon = lá (diệp)
• Chlorophyll = diệp lục
+ Các lạp thể bao gồm:
(1) Tiền lạp
(2) Lục lạp (phần trên mặt đất)
(3) Sắc lạp
(4) Vô sắc lạp

#
Tiền lạp
Bột lạp
(Tinh bột)
Lục lạp
(Quang hợp)
Sắc lạp
(Sắc tố)
Chứa sắc tố
• Caroten: màu vàng
• Xanthophyll (diệp hoàng tố): lá mùa thu màu vàng, rụng
• Lycopen: ở lục lạp già (cà chua chín đỏ)
• Casanthin: ớt chín đỏ

#
3. Phân loại Chlorophyll:
(2 loại chính)
Chlorophyll a: C55H72O5N4Mg
• Hấp thu AS có  = 430 & 664 nm
• Màu xanh đen
• R=CH3
Chlorophyll b: C55H70O6N4Mg
• Hấp thu AS có  = 460 & 647 nm
• Màu xanh đậm
• R=CHO
•Tỷ lệ a/b = 3/1

#
So sánh cấu trúc và vai trò của
Chlorophyll và Hemoglobin
Giống nhau Khác nhau Vai trò
Chlorophyll
Nhân Porphyrin Nguyên tử trung tâm:
Mg++
Máu xanh của
thực vật: Hấp thu
năng lượng từ AS
mặt trời để tổng hợp
Carbonhydat và O2
từ CO2 và H2O
Hemoglobin
(Hb)
Nhân Porphyrin Nguyên tử trung tâm:
Fe++
Máu đỏ của động
vật:
1. Hấp thụ và vận
chuyển O2 tới tế
bào.
2. Vận chuyển CO2
tới phổi để thải ra
ngoài.

#
CHLOROPHYLL
Chlorophyll
Huyết sắc tố

Sodium Copper
Chlorophyllin
#
CHLOROPHYLL
Cu
Mg
Chlorophyll

#
CO O2 2
CO2 O2
Vai trò của Hemoglobin (máu đỏ).
(Vận chuyển O2 và CO2)

#
Chlorophyll
H2O
Mặt trời
CO O2 2
C6H12O6
Vai trò của Chorophyll (máu xanh)
(Hấp thụ AS mặt trời để tổng hợp O2 và C6H12O6 từ CO2 và H2O)

#
5. Các nghiên cứu về Chlorophyll
(Giai đoạn 1912 – 2012)
+ Các công trình đã công bố trên thế giới: 1033.
+ Ba giải Nobel về nghiên cứu Chlorophyll:
(1) Chlorophyll giúp tăng cường Hồng cầu.
Giải Nobel của GS Rich Willstatter (năm 1915).
(2) Chlorophyll giúp thải lọc độc tố khỏi cơ thể.
Giải Nobel của GS Hans Fischer (năm 1930).
(3) Làm sạch cơ thể có thể làm các tế bào duy trì lâu hơn
Giải Nobel của TS Alexig Carrel (năm 1912).
+ Các nghiên cứu về Chlorophyll phòng ngừa K:
(1) Hafatsu và Hykoya et.al (1999):
- Chlorophyll tương tác với các amin dị vòng phòng ngừa sự đột biến tế
bào gây ung thư.
(2) Smith WA. et al.
- Chlorophyll ức chế > 65% sự đột biến AND do các chất gây ung thư vú.
(3) Egner PA. et al.
- Chlorophyll liên kết với Aflatoxin với liều 100mg/d x 2 lần, trong 4 tháng
đã làm giảm 55% ung thư gan.
(4) Tổng hợp các công trình nghiên cứu cho thấy Chlorophyll có tác dụng
bảo vệ trước 50 tác nhân gây K là các hóa chất, độc tố nấm mốc.

#
II. TÁC DỤNG CỦA CHLOROPHYLL:
1 Thải độc tố khỏi cơ thể:
(Giải Nobel)
Tăng lưu lượng máu + Hàm lượng O2 cao giúp cơ thể
làm sạch độc tố và tạp chất
Chlorophyll kích thích tăng tạo Hb. Hb có khả năng kết hợp với O2 và
CO2 chất dinh dưỡng để vận chuyển đến các mô nuôi sống tế bào và
thải các chất cặn bã (khí thừa và chất độc)
Chlorophyll chống tác hại của bức xạ - phòng ngừa ung thư.
Chlorophyll liên kết với các kim loại nặng và giúp loại ra khỏi cơ thể.
Chlorophyll kích thích nhuận tràng, tăng nhu động, trợ giúp làm
sạch đại tràng.

#
2
Tăng cường Hồng cầu
Cải thiện sức khỏe tim mạch – phòng chống các
bệnh tim mạch (Giải Nobel)
Chlorophyll có cấu trúc tương tự Hb.
 tế bào HC  chống thiếu máu
Giảm thiếu máu não  chống chóng mặt, mất ngủ, mệt mỏi.
Giảm thiểu các bệnh CVD.

#
3 Chống nhiễm trùng:
Chlorophyll  Hb  HC  O2  tạo môi trường ái khí  ức chế
vi khuẩn kỵ khí
Chống nhiễm trùng răng miệng, loại bỏ các VK trong nước bọt và các
cơ miệng.
Chống các VK làm hại bề mặt răng, các mảng bám quanh răng.
Tăng cường sự phát triển VK ưa acid ở đường ruột, là loại VK có lợi.
(VK tự nhiên cần O2 để sinh sôi phát triển)  chức năng đường ruột.
Khử mùi hệ thống:
• Mùi hôi của miệng.
• Mùi thối của phân.

#
4 Phòng ngừa u bướu:
Chống oxy hóa
Thải các độc chất là tác nhân gây ung thư
Liên kết các chất là Carsinogen (Aflatoxin, Nitrosamin,
Amin dị vòng …) làm mất tác dụng của chúng
Bảo vệ AND tránh bị tổn thương và đột biến.

#
5 Tăng cường chức năng gan và tiêu hóa:
Tăng lưu thông mật
Chống táo bón
• Tăng chức năng đại tràng
• Tăng hiệu quả của Probiotics và cân bằng VK đường ruột
( VK Lactobacilus)
Cải thiện tình trạng DM
Chống oxy hóa

SƠ ĐỒ: THUYẾT GỐC TỰ DO
(FREE RADICAL THEORY OF AGING)
#
6. Chống oxy hóa:
1. Hô hấp
2. Ô nhiễm MT
3. Bức xạ mặt trời
4. Bức xạ ion
5. Thuốc
6. Chuyển hóa
Hàng rào
Bảo vệ AO
FR
-Nguyên tử
-Phân tử
-Ion
e lẻ
đôi,
vòng
ngoài
1. Hệ thống men
2. Vitamin: A, E, C, B…
3. Chất khoáng
4. Hoạt chất sinh hóa:
(chè, đậu tương,
rau-củ-quả, dầu gan cá…)
5. Chất màu thực vật (Flavonoid,
Chlorophyll)
FR
mới
Phản ứng
lão hóa
dây chuyền
Khả năng oxy hóa cao
ADN
Hệ tiêu hóa
Hệ tim mạch
Hệ TK …
Ung thư …
DM, bệnh TH
CVD
Parkinson, Alzeihmer …
7. Vi khuẩn
8. Virus
9. KST
10. Mỡ thực phẩm
11. Các tổn thương
12. Stress.
•Viêm TCLK
•Hư hỏng AND
•Tổn thương mô lành

#
Chlorophyll
 Hb
 HC
 O2
7. Giảm nguy cơ bệnh tật
Môi trường ái khí
Chlorophyll
Kiềm hóa máu
Môi trường kiềm
Giảm nguy cơ bệnh tật (CVD, dị ứng, DM, Goude, K,
viêm nhiễm, bệnh khớp, táo bón, thiếu máu … )

#
CHẾ ĐỘ ĂN VÀ NGUY CƠ
SP động vật
(Thịt)
Thực phẩm (+)
SP thực vật
(Rau – quả)
Tính acid Tính kiềm
Nguy cơ các bệnh mạn tính:
DM, CVD, Bệnh TK, Bệnh xương
khớp, ung thư …
(+)
(+)
(+) (-)
(+)

#
8 Tác dụng khác:
+
Tăng miễn dịch
(Chống nhiễm trùng, kích hoạt Enzyme và bạch cầu,
tăng phát triển VK Probitics ở đường ruột)
+ Giảm nhẹ viêm họng, loại bỏ dịch nhầy mũi, cải
thiện tình trạng hen, ngăn ngừa suy hô hấp.
+ Chống VK trong vết thương, giúp nhanh lành vết
thương, giảm viêm nhiễm.
+ Cải thiện chức năng tim mạch và phòng ngừa các
bệnh tim mạch.
+ Phụ gia phẩm màu xanh (mì ống, bánh keo, kẹo
cao su, rượu, nước giải khát, thuốc)
+ Làm đẹp da

#
IV. Ai nên dùng Chlorophyll:
1. Người khỏe mạnh bình thường:
+ Mục đích sử dụng:
- Giữ vững và tăng cường sức khỏe.
- Phòng ngừa các nguy cơ bệnh mạn tính,
trong đó có K, CVD, DM …
+ Liều: 100 mg/d
2. Người thường xuyên ăn thức ăn nhanh và
thực phẩm chế biến sẵn, TP bảo quản
(mỳ ăn liền, BBQ, KFC …)
+ Mục đích:
- Bổ sung các chất thiếu hụt do TP công
nghiệp.
- Loại bỏ các nguy cơ do TP công nghiệp tạo
ra: AGEs, Amin vòng, Acrelamid,
Nitrosamin …
+ Liều: 200-300 mg/d

#
3. Những người bệnh bị các bệnh mạn tính
không lây như: CVD, DM, béo phì, táo bón,
nhiễm trùng răng miệng, suy dinh dưỡng,
thiếu máu …
+ Mục đích:
- Hỗ trợ làm giảm các nguy cơ bệnh.
- Tăng sức khỏe chung.
+ Liều dùng: 200-300mg/d
4. Đối tượng không nên dùng:
(1). Bênh Wilson: Bệnh di truyền về chuyển hóa,
cơ thể không có khả năng về chuyển hóa
đồng gây tích tụ đồng trong máu với biểu
hiện thần kinh và thoái hóa, xơ gan và suy
giảm chức năng gan. Bổ sung thêm
Chlorophyll càng làm tăng nặng các triệu
chứng.
(2). Bệnh Vaquez: Tăng sinh tủy xương ác tính,
dẫn tới tăng lượng hồng cầu quá mức gây
máu bị đặc quánh cản trở lưu thông các
thành phần khác của máu, gây tắc mạch,
viêm xơ, gan to, lách to … Bổ sung thêm
Chlorophyll càng làm bệnh thêm trầm
trọng.
(3). Rối loạn chuyển hóa Porphyrin: Thường di
truyền, sinh ra một sự dị dạng về chuyển
hóa Prophyrin biểu hiện cảm quang, đau
bụng, rối loạn thần kinh và nước tiểu có
màu bất thường (Porphyrin niệu). Bổ sung
Chlorophyll làm thêm rối loạn bệnh.

#
Cỏ linh lăng
Nguyên liệu chủ yếu để SX Chlorophyll
Tên gọi:
+ Tên khoa học: Medicago sativa
+ Tên khác:
• Buffalo herb
• Lucerne
• Tím Medic
• Cỏ linh lăng
• Cây linh thảo
• Cỏ ba lá
• Alfalfa

#
Đặc điểm thực vật học:
+ Là thực vật lâu năm, có thể sống được 5-12
năm, có khi tới 20 năm, ở khu vực ôn đới.
+ Cao tới 1,0m, lá mọc thành cụm lá chét, mỗi
cụm có 3 lá.
+ Các cụm hoa màu tím tía, quả cây xoắn 2-3
lượt, chứa 20-30 hạt. Hoa linh lăng được
coi là nơi nuôi các loài côn trùng, đặc biệt
là ong.
+ Rễ ăn sâu lòng đất, đôi khi tới 4-5m. Điều
này làm cho nó có khả năng chịu hạn cao.
+ Nốt gốc cỏ linh lăng có chứa VK
Sinorhizobium meliloti có khả năng cố
định đạm, tạo ra sản phẩm giàu chất đạm
cho gia súc.
+ Cỏ linh lăng có thể gieo hạt về mùa xuân và
mùa thu ở khu vực thoát nước, pH đất
thích hợp: 6,8-7,5, cần nhiều K và P để
phát triển tốt.
+ Có thể thu hoạch (cắt xén và đóng kiện) mỗi
năm 3-4 lần, có khi tới 12 lần/năm với
năng suất tới 20 tấn/ha.

#
Lịch sử:
+ Có nguồn gốc từ người Armenia cổ khoảng
2000-1000 TCN.
+ Được người Hy Lạp biết đến khoảng năm 490
TCN, được sử dụng làm thức ăn cho ngựa
của quân đội Ba Tư.
+ Được người Hy Lạp và người La Mã cổ cho
rằng Cỏ linh lăng đến từ Medi thuộc Iran ngày
nay (vì vậy có tên là Medicago). Từ đó được
phát triển ra khu vực Trung Á và Địa Trung
Hải.
+ Cỏ linh lăng đưa vào Ý từ thế kỷ thứ 1.
+ Đưa vào Tây Ban Nha thế kỷ thứ 8 trong cuộc
chinh phục của Umayyad Hispania.
+ Thế kỷ 16 đưa vào Anh, Pháp, Đức và phía Tây
châu Mỹ với tên gọi Luzerno do hạt sáng
bóng của nó.
+ Hạt giống Cỏ linh lăng được nhập từ Chile vào
California năm 1850.
+ Việt Nam cũng đã nhập vào trồng thành công
Cỏ linh lăng từ cuối thế kỷ trước.
+ Cỏ linh lăng được người Trung Quốc sử dụng
để chữa bệnh.

#
Trồng trọt:
+ Cỏ linh lăng được trồng trọt trên toàn thế giới làm thức
ăn cho gia súc (trâu bò, bò sữa, ngựa, thỏ, cừu …)
dưới dạng cỏ khô, thức ăn ủ chua, bãi chăn thả. Cỏ
linh lăng cũng được sử dung làm thức ăn cho người
dưới dạng salat, rau xanh từ lá cỏ non, mầm hạt, hoặc
dạng bột, trà.
+ Sản lượng trên toàn thế giới: 436 triệu tấn/năm
+ Diện tích trồng khoảng: 30 triệu ha, trong đó:
- Bắc Mỹ : 41% (11.000.000 ha)
- Châu Âu : 25% (7.120.000 ha)
- Nam Mỹ : 23% (7.000.000 ha)
- Châu Á : 8% (2.230.000 ha)
- Châu Phi và châu Đại dương: 3% (2.650.000 ha)
+ Các nước trồng nhiều nhất:
- Hoa Kỳ : 9.000.000 (chủ yếu ở
California, Idaho và Montana)
- Argentina : 6.900.000 ha
- Canada : 2.000.000 ha
- Nga : 1.800.000 ha
+ Tại Mỹ: hãng Monsanto đã đưa ra giống cỏ linh lăng
biến đổi gen Roundup Ready, vẫn còn nhiều tranh cãi
về tính an toàn của nó mặc dù đã được trồng
8.000.000 ha ở Mỹ.

#
Thành phần:
Cỏ linh lăng có thành phần các chất dinh dưỡng rất cao
1.Năng lượng: tính cho 100 g
• Năng lượng : 96 KJ (23 kcal)
• Carbonhydrat : 2,1 g
• Chất xơ TP : 1,9 g
• Chất béo : 0,7 g
• Proteine : 4,0g
2. Vitamin (tính cho 100g)
• Vitamin D : 1920 IU/kg
• Vitamin B1 : 0,076 mg (7%)
• Vitamin B2 : 0,126 mg (11%)
• Vitamin B3 (Niacin) : 0,481 mg (3%)
• Vitamin B5(Acid Pantothenic): 0,563 mg (11%)
• Vitamin B6 : 0,034 mg (3%)
• Vitamin B1 (Folate) : 36 mg (9%)
• Vitamin C : 8,2 mg mg (10%)
• Vitamin K : 30,5 mg (29%)
• Vitamin A
• Vitamin E

#
3. Chất khoáng: (tính cho 100g)
• Ca : 32 mg (3%)
• Fe : 0,96 (7%)
• Mg : 27 mg (8%)
• Mn : 0,188mg (9%)
• P : 70 mg (10%)
• K : 79(2%)
• N : 6 mg (0%)
• Zn : 0,92 mg (10%)
4. Hoạt chất sinh học:
+ Chlorophyll: Hàm lượng cao gấp 4 lần thực vật khác.
+ Phytoestrogen (kích thích tố nữ):
• Spinasterol
• Coumesstrol
• Coumestan
+ Flavonoids, Isoflavones.
+ L-Canavanine (acid amin độc, xuất hiện khi hạt giống này mầm khi thiếu AS)

#
TÁC DỤNG CỦA CỎ LINH LĂNG
1. Đối với tim mạch
•  Lipid máu,  TG.
•  Cholesterol máu
• Chống VXĐM
•  HA
• Chống thiếu máu, mệt mỏi
2. Chống nhiễm trùng:
• Chống nhiễm trùng do VK, virus.
• Chống nhiễm trùng răng miệng, khử mùi hôi
• Chống nhiễm trùng vết thương, làm mau lành vết thương.
• Chống viêm hô hấp.
3. Đối với bệnh tiêu hóa:
• Chống viêm loét dạ dày
• Tăng chức năng ruột, chức năng gan, tăng SX men gan.
• Kích thích sự thèm ăn.
• Phòng chống DM (tăng SX Insulin và giảm kháng Insulin)
4. Tác dụng khác:
Loại trừ chất độc và chứng bệnh ngoài da. Chống viêm
tuyến tiền liệt, rối loạn bàng quang:
Phòng chống ròn móng tay, dễ gãy
Tăng trưởng phát triển tóc
Chống RL kinh nguyệt và RL giai đoạn tiền mãn kinh

#
Độc tính của Cỏ linh lăng:
1. Độc tính của Cỏ linh lăng: là acid amin
L- Canavanin: Hạt giống thô và hạt giống nảy mầm trong điều kiện thiếu AS sẽ tạo
ra L-Canavanine: L- Canavanine vào cơ thể gây các hậu quả:
+ Tái phát chứng Lupus ban đỏ hệ thống.
+ Gây chứng Pancytonia (Giảm toàn thể các huyết cầu).
+ Cạnh tranh Arginine, kết quả là tổng hợp các Protein bất thường.
2. Khuyến cáo các nguy cơ:
(1) Tránh dùng số lượng lớn hạt không nảy mầm.
(2) Những người có di chứng bệnh tăng HC tránh dùng lượng lớn hạt cỏ linh
lăng.
(3) Những người có hệ miễn dịch kém tránh dùng hạt cỏ linh lăng dù hạt chưa
hoặc hạt nảy mầm.
(4) Không dùng trong thời kỳ có thai: Hạt cỏ linh lăng có 2 tác nhân hóa học là:
Stachydrine và Homostachydrine là những tác nhân có thể khởi động kinh
nguyệt và đưa đến hậu quả sảy thai.
3. Khuyến cáo của FDA (Mỹ): Những người không nên ăn mầm cỏ linh lăng:
• Người giảm miễn dịch.
• Phụ nữ có thai
• Người già, trẻ em
• Phụ nữ đang thời kỳ cho con bú
• Ung thư (do Cu kích thích khối u phát triển)
• Gut
• Lupus

SP – TPCN: K-Liquid Chlorophyll
#
+ Thành phần:
• Nước tinh khiết : 495,6g
• Sodium Copper Chlorophyllin: 4g
• Sorbic acid : 0,2g
• Sodium benzoate : 0,2g
+ Công dụng:
(1) Giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ
thể, hạn chế lão hóa và vết nhăn trên
da.
(2) Giúp tăng cường khả năng thải các loại
chất cặn bã trong cơ thể.
+ Quy cách: chai 500ml
+ Cách dùng: lắc đều, pha 1 thìa với
250ml nước, khuấy đều rồi uống

#
Vi tảo Spirulina:
+ Tên khoa học: Spirulina platensis
+ Thực chất:
- Không thuộc Tảo (Tảo là nhóm sinh vật có
nhân thật).
- Thuộc nhóm vi khuẩn Lam (Cyanobacteria)
(nhóm sinh vật có nhân nguyên thủy).
Thuộc chi Arthrospira. Tên khoa học hiện nay
là: Arthrospira platensis, thuộc bộ
Arthrospira, họ Cyanobacteria.
+ Tiếng Việt: tảo Spirulina, Tảo xoắn, vi tảo, tảo
lam.
+ Hình xoắn lò xo (dưới kính hiển vi) màu xanh
lam với kích thước: 0.25 mm. Sống môi
trường giàu HCO3, độ kiềm cao (pH=8,5-11)
(Hồ nước kiềm Vân Nam - Trung Quốc rất
phong phú).

#
Lịch sử:
Năm 1964, nhà nhân chủng học Clement (Pháp) khảo sát sự đa dạng sinh học tại Cộng hòa
Chad (châu Phi), nhận thấy:
• Spirulina là nguồn thức ăn cho người Aztec từ trước thế kỷ 16.
• Spirulina phát triển phong phú tại hồ Texcoco (Cộng hòa Chad).
• Đất đai vùng hồ cằn cỗi, đói kém quanh năm. Nhưng thổ dân khỏe mạnh, cường tráng do
sử dụng 1 loại bánh màu xanh lá: Dihe, nguyên liệu là tảo spirulina vớt lên từ Hồ
Texcoco;
• Năm 1970, đã xây dựng nhà máy lớn khai thác và chế biến Spirulina đầu tiên bên hồ.
• Sau này được phát hiện ở cả châu Mỹ, châu Á và được nuôi trồng rộng rãi ở các nước
Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ … và nhiều nước trên thế giới. Đến nay đã có hàng trăm công ty
sản xuất – kinh doanh Spirulina.
• Tảo Spirulina đưa vào Việt Nam năm 1985 do GS Ripley D.Fox (Pháp). Đến nay đã có
nhiều cơ sở nuôi trồng và sản xuất (viện công nghệ sinh học, Bình Thuận, Ninh Thuận,
Hà Nội, Đồng Nai, Daklak …)
• Nga đã tặng bằng sáng chế giải thưởng cho Spirulina, coi là thức ăn y học chống dị ứng
do phóng xạ gây ra.
• WHO: công nhận tảo Spirulina là thực phẩm bảo vệ sức khỏe tốt nhất của loài người ở
thế kỷ 21.
• FDA (Mỹ): công nhận Spirulina là nguồn Protein tốt nhất.
• Hàng triệu người trên thế giới đang dùng Spirulina.
• Chiến tranh thế giới thứ II: Tảo là thức ăn chống đói ở Nhật.
• NASA: Tảo là thực phẩm vũ trụ

#
Thành phần:
1. Protein:
+ Hàm lượng: 51-71%
• Gấp 3,4 lần thịt bò loại 1.
• Gấp 3,5 lần thịt gà Ta.
• Gấp 3,7 lần thịt lợn nạc.
• Gấp 4 lần thịt chó Quê.
+ Đủ 20 acid amin và 8 acid amin cần thiết:
• Arginin : 4,1 g/100g
• Alanine : 4,5 g/100g
• Leucine : 4,9 g/100g
• Isoleucine : 3,2 g/100g
• Lysine : 3,0 g/100g
• Valine : 3,5 g/100g
• Glycine : 3,0 g/100g
• Threonine : 2,9 g/100g
• Phenylalanine : 2,7 g/100g
• Trytopan …
• Serine, Proline, acid Glutamic, acid Aspartic …
+ Chỉ số hóa học (Chemical Score – CS) rất cao: các acid amin chủ yếu (Leucin,
isoleucine, Valin, Lysin, Methionin, Trytophan) đều có mặt và tỷ lệ vượt trội so tiêu
chuẩn FAO.
+ Chỉ số tiêu hóa và Hệ số sử dụng (Net Proteine Utilization – N.P.U) rất cao (80-85%
Protein của tảo hấp thu sau 18h).

#
2. Lipide:
+ Hàm lượng: 7,0% (chủ yếu là acid béo không no).
+ Thành phần: đủ các acid cần thiết cho cơ thể:
• Acid Linoleic (LA) : 13.784 mg/1kg
• Acid - Linolenic (GLA): 11.980 mg/kg (tiền chất
Prostaglandin) (cao hiếm thấy trong các sản phẩm tự
nhiên).
• Acid α-Linolenic (ALA)
• Acid Stearidonic (SDA)
• Acid Eicosapentaenoic (EPA)
• Acid Docosahexaenoic (DHA)
• Acid Arachidonic (AA)
3. Glucide:
+ Hàm lượng: 16,5%
+ Thành phần:
• Chủ yếu là β-Glucan
• Polysaccharide
• Chất xơ: 3,6 g/100g

4. Vitamin: có 12 loại Vitamin với hàm lượng rất cao:
#
(Tính cho 100g Spirulina khô)
• Vitamin B1 : 2,4 mg
• Vitamin B3 (Niacin) : 12,8 mg
• Vitamin B5 (acid Pantothemic): 3,5 mg
• Vitamin B9 (acid Folic) : 94 mg
• Vitamin B12 : 3000 g (gấp 2 lần gan bò)
• Choline (Vitamin J) : 66 mg
• Vitamin C : 25,5 mg
• Vitamin E : 5mg
• β– Caroten : 122.500g (gấp 10 lần cà rốt)
• Vitamin K : 200 g

5. Chất khoáng: (trong 100g khô)
#
• Ca : 120-300 mg (cao gấp 26 lần sữa)
• Mg : 195 mg
• Mn : 1,9 mg
• Fe : 58-64 mg
• Zn : 2,0 mg
• K : 1.363 mg
• P : 118 mg
• Na : 1.048 mg
• I2.

#
6. Hoạt chất khác:
• Polyphenols
• Steroids
• Cumarin
• Tanin
• Chất màu: Zeaxanthin, Phycocyanin.
• SQDG (Sulphoquinovosyl Diacylglycerol): ức
chế phát triển virus.
• Ca-SP (Calcium – Spirulan): ức chế phát triển
virus
• Phycocyanobilin: ức chế virus.

#
TÁC DỤNG:
1. Chống suy dinh dưỡng, thiếu máu, còi xương.
+ Hàm lượng phong phú các Vitamin, chất khoáng và
các acid amin.
+ Kích thích tế bào tủy xương, phục hồi chức năng
tạo máu.
+ Là một loại sản phẩm cao cấp chống suy dinh
dưỡng và còi xương, tốt cho người già, trẻ em
và phụ nữ.
2. Kháng khối u:
+ Ức chế mạnh men tổng hợp AND trên các tế bào
ung thư.
+ Chất Phycocyanobilin ức chế men NADPH –
Oxydase làm ức chế phát triển virus (HIV, Viêm
gan B), tác dụng giảm nguy cơ K.
+ Ca-SP: Ức chế các men nội bào Endonuclease làm
ức chế ADN gây kháng lại virus.
+ SQDG cũng là chất ức chế virus.
+ Chống tổn thương do phóng xạ và phục hồi tổn
thương do phóng xạ.

#
3. Tăng sức đề kháng, tăng miễn
dịch:
+ Giàu acid amin có tác dụng tăng sức
đề kháng cơ thể.
+ Polysaccharide làm tăng tế bào Đại
thực bào, tăng tế bào NK của lách và
tăng sản xuất Cytokin IL.
4. Với tim mạch:
+ Giảm mỡ máu, giảm Cholesterol, TG, LDL và
tăng HDL.
+ Giảm HA do ức chế thụ cảm thể α, gây giãn
mạch ngoại vi.
+ Chống đông máu, chống hình thành cục máu
đông.
+ Chống VXĐM (acid béo không no, Vitamin E,
β-Caroten, Vitamin C, Polyphenol …)

#
5. Chống oxy hóa, chống lão hóa, làm đẹp da.
+ Vitamin E,Vitamin C, β-Caroten chống oxy hóa
mạnh.
+ Polyphenol, các chất khoáng và Vitamin khác
cũng có tác dụng chống hình thành gốc tự do,
phân hủy và đào thải gốc tự do.
+ Lượng Ca cao tác dụng chống loãng xương, đặc
biệt cho phụ nữ và người già.
+ Các acid béo không no, các Vitamin, chất
khoáng, acid amin phong phú làm giảm tốc độ
lão hóa, làm tăng tái tạo Collagen, làm da dẻ
trẻ trung, mịn màng.
+ Bổ sung Phytohormone.
6. Tác dụng khác:
• Giảm đường máu, phòng chống đái tháo
đường.
• Chống co thắt phế quản.
• Cân bằng Hormone (bổ sung Sterols thực vật).
• Chống mệt mỏi, suy yếu, tạo sức khỏe bền
vững, tự nhiên, toàn diện.
• Giảm béo
• Tăng chức năng tình dục (Arginin, Trytophan,
kẽm)
• Thải chất độc, kim loại nặng.

SP-TPCN: K-Liquid Organic Spirulina
#
+ Thành phần:
• Nước : 49,962%
• Nước ép quả : 45,000%
• Bột Spirulina : 1,500%
• Hương liệu dâu tây : 0,810%
• Citric acid : 0,300%
• Xanthangum : 0,200%
• Carnioisine : 0,048%
• Sodium benzoate : 0,040%
• Potassimsorbate : 0,040%

#
+ Công dụng:
(1) Bổ sung vitamin, khoáng
chất cần thiết cho cơ thể,
chống suy dinh dưỡng và
thiếu máu.
(2) Tăng cường hệ miễn dịch
và hạn chế lão hóa.
+ Quy cách: hộp 7 gói x 15ml
+ Cách dùng: mỗi lần pha 1
gói với 250ml nước (hoặc
sữa, nước hoa quả, nước
trà …), lắc khuấy đều rồi
uống. Ngày có thể uống 1-5
lần

#
CHỨC NĂNG CỦA BỘ XƯƠNG
1. Nâng đỡ cơ thể
2. Bảo vệ làm chỗ dựa cho các cơ quan
3. Vân động (cùng hệ cơ, khớp)
4. Tạo huyết
5. Kho dự trữ chất khoáng (Calci)

#
Loãng xương
• Loãng xương là quá trình giảm
khoáng của xương do sự điều
chuyển Calci từ xương vào
máu bởi tác dụng ưu thế của
hủy cốt bào (Osteoclast) so với
tạo cốt bào (Osteoblast).
• Loãng xương khác với nhuyễn
xương (Osteomalacia) là dạng
khác của giảm khoáng do thiếu
Vitamin D.

#
Các yếu tố nguy cơ gây
loãng xương
1. Mãn kinh sớm: sự giảm Oestrogen là
nguyên nhân gây loãng xương.
2. Nữ giới.
3. Di truyền.
4. Cấu trúc xương mỏng.
5. Chỉ số khối cơ thể (BMI) thấp: thể hiện
cân nặng cơ thể thấp.
6. Hút thuốc lá: làm giảm tỷ trọng xương.
7. Nghiện rượu: do ảnh hưởng chuyển
hóa protein, Ca, độc với cốt bào.
8. Lối sống tĩnh tại: làm giảm khối lượng
xương.
9. Chế độ ăn: nghèo Ca, nghèo các
Vitamin, khoáng chất.
10.Ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

#
Vai trò của Calci
1. Ca là nguyên tố nhiều nhất trong cơ
thể chiếm 1,6% trọng lượng cơ
thể, khoảng 1000-1500g.
+ Ca là thành phần chính của xương,
răng, móng: 99%, còn 1% ở máu,
dịch ngoài bào và tổ chức phần
mềm.
+ Cùng với P, Mg, Ca có vai trò hàn
gắn các điểm xương bị tổ thương,
giúp xương phát triển và giữ
được tính cứng chắc.
2. Là thành phần chính trong quá trình
cốt hóa của xương.

#
3. Do phải chịu sức nén của cơ thể và
sự ma sát khi vận động, các tế bào
xương ở đầu khớp xương bị vỡ ra,
rồi lại được tái tạo. Quá trình này
cần có:
- Vitamin kích thích sự hấp thu Ca.
- Mg điều phối Ca vào xương.
- Ca cùng với P tạo ra những tế bào
xương mới.
4. Ca giữ vai trò truyền dẫn thông
tin thứ hai trong hoạt động của cơ
thể, tham gia vào toàn bộ các hiện
tượng của cơ thể và công năng của
tế bào.

#
5. Ca còn liên quan đến quá trình
đông máu, hiện tượng co cơ,
nhịp đập của tim. Tỷ lệ Ca ở
màng tế bào, trong tế bào và
nhân tế bào có ảnh hưởng
quyết định tới năng lượng tế
bào.
6. Trẻ sơ sinh, trẻ em ở tuổi lớn,
phụ nữ mang thai, phụ nữ cho
con bú, sau mãn kinh, người
già,người bị gãy xương có nhu
cầu cao Ca. Người trưởng
thành, người có thói quen uống
nước có ga, uống cafe hàng
ngày, uống thuốc Corticoid đều
cần được bổ sung Ca.

Trước bữa
#
ăn:
Kênh K+: mở
Kênh Ca2
+: đóng

Sau bữa ăn
Đường gửi tín hiệu tới tế bào beta
#
Kênh K+: đóng
Kênh Ca2
+: mở
Tạo và bài tiết insulin

DẪN TRUYỀN XUNG ĐỘNG THẦN KINH QUA SYNAP:
. Sung TK lan tới Cúc tận cùng sợi trục.
. Mở kênh Calci: Ca++ từ dịch mô vào dịch bào ở Chùy Synap gắn
vào mặt màng bóng chứa chất dẫn truyền TK, gây vỡ các bóng và
giải phóng chất dẫn truyền TK vào khe Synap.
. Chất dẫn truyền TK gắn vào các Receptor ở màng sau làm xuất
#
hiện điện thế hoạt động và dẫn truyền đi tiếp.
. Có 2 loại Receptor:
(1) Receptor kích thích (mở kênh Na, Na+ đi vào làm hiệu điện thế màng
tăng).
(2) Receptor ức chế (Mở kênh K, K+ đi ra, Cl- đi vào  hiệu điện thế âm)
. Số phận chất dẫn truyền TK: bị khử hoạt 3 cách:
(1) Tái hấp thu để sử dụng lại
(2) Bị men đặc hiệu phân giải. Ví dụ:
- Men Acetylcholinesterase phân giải Acetylcholin thành ion Acetat và
Cholin.
- MAO phân giải Catechinlamin và Serotonin.
(3) Khuyếch tán khỏi khe Synap vào dịch xung quanh và bị men đặc hiệu
phân giải

Nhu cầu bổ sung Calci hàng ngày :
TT LỨA TUỔI LƯỢNG Ca DÙNG HÀNG NGÀY
#
(mg)
1 Trẻ sơ sinh 300 - 400
4 Trẻ từ 10-12 tuổi 1.000
5 Trẻ từ 13-19 tuổi 1.200
6 Người lớn 800-900
7 Phụ nữ có thai:
• Thời kỳ đầu 800
• Thời kỳ giữa 1.200
• Thời kỳ cuối và cho con bú 1.200
8 Người già 1000-1200
9 Phụ nữ đã mãn kinh 1200-1500

#
Vì sao cơ thể thiếu Calci ?
1. Hàm lượng Ca trong bữa
ăn không đủ.
+ Ăn ít sữa. Trong sữa có hàm
lượng Ca cao hơn các thực
phẩm khác (1 lít sữa bò có 600-
700mg Ca). Người ở các nước
phát triển: ăn 300 lít sữa/năm.
Ở châu Á và Việt Nam: chỉ khoảng
4-5 lít sữa/năm.
+Ăn nhiều rau quả: hàm lượng Ca
trong rau quả giảm do dùng
phân bón hóa học và chất kích
thích, các loại axit trong rau qủa
làm giảm hấp thụ Ca.
+ Cách đun nấu cũng làm thất
thoát Ca.

#
Vì sao cơ thể thiếu Calci ?
2. Tỷ lệ Ca/P không hợp lý, làm giảm
hấp thu Ca.
3. Dùng thường xuyên các thuốc kích
thích dẫn đến mềm xương, gãy
xương
4. Thuốc chống axit dạ dày gây giảm
hấp thu Ca.
5. Ít vận động, thiếu ánh nắng mặt trời
làm cơ thể không hấp thụ được Ca.
6. Thói quen hút thuốc lá nhiều, uống
nhiều rượu, uống trà đặc, nhiều café
đều cản trở hấp thu Ca.
7. Thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm
ô nhiễm có hàm lượng Ca thấp và
ảnh hưởng tới hấp thu Ca
8. Lão hóa.
9. Mãn kinh, thiếu Hormone sinh dục.

#
Nồng độ Calci trong cơ thể
1. Nồng độ Ca trong máu ở người lớn bình
thường: 9-11mg/dl
+ Nếu tụt ≤ 7mg/dl: gây chuột rút, co giật
chân tay….
+ Nếu tăng ≥13mg/dl : gây loạn nhịp nhiều
tai biến nguy hiểm.
2.
3.
Nồng độ Ca trong xương
Nồng độ Ca trong máu
10.000
1
Nồng độ Ca dịch ngoài bào
Nồng độ Ca trong tế bào
10.000
1
Nếu nồng độ Ca và tỷ lệ trên thay đổi sẽ gây ra sự khó chịu và bệnh tật!

#
Điều tiết Ca trong cơ thể
1. Khi thức ăn không cung cấp
đủ Ca, nồng độ Ca huyết tạm thời
giảm xuống. Thông tin này được
chuyển qua hệ TKTW, chỉ đạo tuyến
cận giáp trạng tiết ra PTH thúc đẩy Ca
dạng hợp chất từ xương chuyển
thành ion Ca bổ sung vào máu để duy
trì nồng độ Ca huyết.
+ Quá trình điều tiết này diễn ra
trong tích tắc, các triệu trứng lâm
sàng cũng chỉ xảy ra vài giây đến 1-2
phút là hết, vì nồng độ Ca huyết được
phục hồi rất nhanh. Do vậy nếu chỉ
căn cứ nồng độ Ca huyết là thiếu
chính xác !

#
2. Nếu tuyến giáp bị kích thích
liên tục, phải làm việc quá
mức, dẫn đến không kiểm
soát được nồng độ Ca
huyết, làm nồng độ Ca huyết
tăng cao. Thông tin này
được chuyển lên TKTW chỉ
đạo tuyến giáp trạng tiết ra
Hormone Calcitonin có tác
dụng chuyển lượng ca dư
thừa trong máu tới các tổ
chức khác để duy trì ổn định
Ca huyết.

#
Đây là quá trình “Ca di chuyển”, giúp
ổn định nồng độ Ca huyết nhưng
lại phát sinh các nguy cơ khác:
1. Nếu Ca huyết di chuyển về xương
thì gây vôi hóa, gai xương.
2. Di chuyển vào niệu đạo, mật gây
sỏi.
3. Di chuyển đến thành động mạch
gây xơ cứng động mạch.
4. Di chuyển tới tế bào thần kinh gây
lão hóa, lú lẫn.
5. Di chuyển đến tổ chức phần mềm
gây xơ cứng, lão hóa.

#
Hậu quả của thiếu Ca
1. Với xương – răng:
1.1 Trẻ em : bệnh còi xương.
+ Nhẹ: xương phát triển rất
nhỏ, yếu xương, mềm
xương.
+ Nặng: còi coc, chậm lớn, lùn,
còng… răng phát triển dị
hình, mọc không đều, dễ
bị sâu răng.
1.2 Người lớn: gây xốp xương,
loãng xương.

2. Thiếu Ca và Hệ thống miễn dịch
+ Hệ thống miễn dịch là “bác sĩ tùy thân” và là “đội vệ
#
sĩ” của cơ thể.
+ Ca giữ vai trò truyền dẫn thông tin thứ hai trong cơ
thể, tức là truyền dẫn thông tin cho bạch cầu khi có
các tác nhân tấn công như VK, virus, độc tố, tác nhân
gây hại… Đồng thời Ca còn kích hoạt khả năng di
chuyển của Bạch cầu.

3. Thiếu Ca và Hệ thần kinh:
+ Ca có vai trò quan trọng trong truyền dẫn thần kinh.
Thiếu Ca, hoạt động truyễn dẫn th bị ức chế, công
năng hưng phấn và ức chế thần kinh bị suy giảm.
+ Ở trẻ em: hay quấy khóc về đêm, rối loạn chức năng
#
vận động, hay quấy khóc.
+ Người già: suy nhược thần kinh, năng lực điều tiết
thần kinh suy giảm (hay quên, mất ngủ, hoặc ngủ li
bì, dễ cáu gắt, hay mơ, đau đầu, tính tình thay đổi.

4. Thiếu Ca và cơ bắp:
Ca giữ vai trò quan trọng trong hoạt động co – giãn cơ. Thiếu Ca
#
gây khả năng đàn hồi cơ giảm, co giãn kém:
+ Biểu hiện ở tim: tim đập yếu, chức năng chuyển máu kém khi lao
động, vận động lên gác đẽ thấy hồi hộp, thở dốc vã mồ hôi.
+ Biểu hiện ở cơ trơn: suy giảm chức năng tiêu hóa (chán ăn, đầy
bụng, táo hoặc tiêu chảy).Phụ nữ khi sinh nở tử cung co bóp
chậm và yếu, khó đẻ.
Người già dễ bị chứng đái dầm.
+ Biểu hiện ở cơ bắp: sức yếu, tay chân mỏi mệt rã rời, thể lực suy
nhược.

#
5. Thiếu Ca và “đau sinh trưởng”
+ Trẻ em ban ngày vận động, chạy
nhảy bình thường về đêm hay
bị đau chân. Đó là “đau sinh
trưởng”.
+ Cơ chế: khi ở trạng thái vận
động không thấy đau, khi ở
trạng thái yên tĩnh, về ban đêm,
đau tăng lên là do khi ngủ
Hormone sinh trưởng tăng tiết,
vào máu, đến xương, kích thích
xương tăng trưởng. Khi thiếu
Ca, sự giãn nở của xương bị
cản trở, tác động đến màng
ngoài của xương, nơi có nhiều
thụ cảm thể thần kinh gây đau.

#
6. Thiếu Ca và Đau dạ dày, ruột co
thắt:
Thiếu Ca, làm co thắt cơ trơn đường
tiêu hóa, gây đau.
Đặc điểm: đau từng cơn, hay vào sáng
khi chưa ăn gì, tự khỏi.
7. Thiếu Ca và Bệnh yếu xương(cốt
nhuyễn hóa):
+ Nguyên nhân do thiếu Ca và thiếu
vitamin D. Hay gặp ở phụ nữ mang
thai, sản phụ và người già.
+ Biểu hiện đi lên, xuống gác khó
khăn, bước đi nặng nề, vất vả. Thân
hình thấp đi, xương chậu biến
dạng, huyết áp cao, chân phù nước
tiểu trắng đục, loãng xương, răng
lung lay, đẻ khó.

8. Thiếu Ca và chứng loãng xương: nguyên nhân:
8.1: Tuổi tác: người già ít hoạt động ngoài trời, thiếu ánh nắng, thiếu
vitamin D. Chức năng dạ dày, ruột gan, thận, tạo xương suy yếu.
8.2: Giảm Horomne nữ:
+ Hormone sinh dục nữ giúp hấp thu Ca.
+ Phụ nữ mạn kinh: giảm và thiếu Hormone sinh dục nữ, làm tăng tốc độ
#
Ca từ xương vào máu, gây thừa, loãng xương.
+ Khối xương đạt tới đỉnh ở khoảng 30-40 tuổi, sau đó độ khoáng hóa
giảm dần. Phụ nữ sau mãn kinh mỗi năm mất 2-3% Calci. Đến 60 tuổi
trở đi, lượng Ca chỉ còn 50% so với lúc trẻ.
8.3: Hormone cận giáp trạng:
Do Ca từ thức ăn không đủ, tuyếncan giáp trạng tăng tiết Hormone để
điều chỉnh Ca trong xương vào máu, duy trì ổn định nồng độ Ca huyết.
Tình trạng kéo dài, làm cho tuyến cangiáp trạng không còn kiểm soát
được nữa, Ca trong xương liên tục thất thoát, gây loãng xương

#
8.4. Chế độ ăn thiếu Ca, P, Mg,
Albumin, axit amin và các
nguyên tố vi lượng góp phần
làm loãng xương.
8.5. Suy giảm miễn dịch: miễn dịch
suy giảm góp phần gây loãng
xương.

9. Thiếu Ca và xương bị vôi hóa
+ Trước đây khoa học cho rằng: vôi hóa là do thừa
#
Ca.
+ Ngày nay thấy rằng vôi hóa xuất hiện cùng cả
loãng xương do thiếu Ca. Khi cơ thể bị thiếu Ca,
tuyến cận giáp trạng tăng tiết Hormone PTH điều
chuyển Ca vào máu. Do tuyến cận giáp trạng hoạt
động quá mức, làm tăng Ca huyết quá cao. Thông
tin này chuyển đến tuyến giáp, tuyến giáp tăng tiết
Hormone Calcitonin,làm điều chuyển Ca trở lại
xương và các tổ chức khác nhau trong cơ thể. Đây
là Ca có chứa nhiều tạp chất khác nhau, theo
đường máu về xương và những nơi có thể trả. Do
mạch máu phân bố trong cơ thể không đều, nơi vào
mao mạch nhiều hơn thì Ca trả về nhiều hơn. Các
khớp xương có nhiều mạch máu nên gai xương
hay phát phát sinh ở khớp xương, các đốt sống.

#
Các xương hay bị vôi hóa là:
9.1 Vôi hóa đốt sống cổ: biểu
hiện đau mỏi ở cổ, đau tăng lên
lan ra vai gáy, tê tay… nguyên
nhân do gai xương chèn ép vào
dây thần kinh, chèn ép mạch
cổ, chèn ép thực quản…
9.2 Vôi hóa đốt sống thắt lưng:
biểu hiện đau, tê, yếu và teo cơ
chân. Nặng có thể đi lại khó
khăn, đi tập tễnh hoặc liệt.

#
10. Thiếu Ca và gãy xương
+ Khi cơ thể thiếu Ca, trước
tiên nồng độ Ca huyết giảm,
thông tin được chuyển đến
tuyến cận giáp trạng tăng
tiết Hormone PTH điều
chuyển Ca vào máu, làm
hàm lượng Ca trong xương
giảm,độ đặc của xương kém
đi, nên khi bị ngoại lực tác
động, dễ bị gãy.
+ Khi bị gãy xương nếu thiếu
Ca, xương chậm liền.

11. Thiếu Ca và các tác dụng khác
#
+ Thiếu Ca, ảnh hưởng tới qua trình
đông máu và dễ xuất huyết.
+ Ca có khả năng kích hoạt Enzym nên
có tác dụng nhất định trong việc
giảm mỡ máu và giảm béo.
+ Ca còn làm cho tế bào tăng kết dính
với nhau tạo nên các tổ chức , cơ
quan như tim, gan, tỳ, phổi, thận…
Nếu dịch thể ngoài tế bào thiếu Ca,
tế bào kém khả năng kết dính, công
năng của các tổ chức, cơ quan suy
giảm, sớm lão hóa.
+ Ca còn có tác dụng bảo vệ đường hô
hấp: làm chức năng chuyển động
của lớp tế bào lông của đường hô
hấp được duy trì và tăng cường, có
tác dụng đẩy chất cặn bã ra ngoài.

SP-TPCN: K-OsteoCal Seaweed Calcium
#
Blend with Soy Protein
(Canxi tảo biển K-OsteoCal)
+ Thành phần:
• Canxi từ tảo biển : 0,3 mg
• Vitamin E : 3,4 mg
• Vitamin C : 35,5 mg
• Vitamin D3 : 3,6 mg
• Vitamin A : 358,9 g
• D-Biotin : 13 g
• Canxi : 360 mg
• Magie : 28 mg
• Phốt pho : 504 mg
• Zẽm : 2,36 mg
• Bột đậu tương : 9,79 mg
• Protein tách từ đậu tương : 3,15mg
• Sữa bột tách kem : 4g
• Whey protein hydrolysate :0,6g
• Tricalcium phosphate : 0,3g
• Colostrum : 0,1g
• Marine collagen : 0,01g

#
+ Công dụng: Bổ sung chất
đạm, vitamin và chất khoáng
cần thiết giúp tăng cường sức
đề kháng, tăng cường thể lực
và hạn chế loãng xương.
+ Quy cách: 20g/gói – 15
gói/hộp
+ Cách dùng: Ngày uống 1-
2 lần, mỗi lần 1 gói. Hòa một gói
vào cốc nước ấm 200ml khuấy
đều và uống ngay trước bữa ăn.

#
4. Acide béo -3 & Squalene:
Nhóm -3 gồm:
(1) Acid Linolenic (18:3, -3 ):
Tiền chất tạo ra:
(2) Acid Eicosapentaenoic
(EPA, 20:5, -3 )
(3) Acid Docosahexaenoic
(DHA, 22:6, -3 )

#
Vai trò Acid béo chưa no
có nhiều nối đôi nhóm  - 3:
1. Tác dụng:
(1) Làm giảm cholesterol
(2) Giảm triglycerid ở người có
TG cao
(3) Phòng chứng loạn nhịp tim,
rung tâm thất
(4) Chống hình thành huyết khối
(5) Điều chỉnh giảm HA ở thể cao
HA nhẹ.

#
2. Các acid béo  - 3 có nhiều
trong cá, dầu cá, thủy sản
- Các acid béo  - 3 nguồn gốc
thực vật (acid - Linolenic -
ALA) cũng có tác dụng tương
tự.
3. Các DHA, EPA: còn có tác
dụng tham gia cấu tạo, phát
triển não bộ, tăng trí nhớ, khả
năng tập trung và sự tham
muốn, phát triển năng lực phối
hợp vận động và tăng sức đề
kháng.
4. Nhu cầu: 0,5 – 1% năng lượng.

#
-6
-3
4
1
Acid -3
+ Có nhiều trong cá, dầu cá
+ Tác dụng:
1. Giảm cholesterol, TG
2. Chống loạn nhip tim, rung tâm thất
3. Chống hình thành huyết khối
4. Giảm HA ở thể nhẹ
+ Nhu cầu: 0,5-1,0% năng lượng
E P A
20:5, -3
D H A
22:6, -3
1.Tham gia cấu tạo phát triển não bộ
2.Kích thích khả năng ghi nhớ,
tập trung, ham muốn học tập
3. Phát triển năng lực phối hợp vận động
Acid -6
+ Có nhiều trong dầu thực vật
+ Tác dụng: phụ thuộc
• Tỷ lệ (tối ưu: )
• Hàm lượng chất AO
+ Nhu cầu: 3-12% năng lượng
Khi cơ thể
giàu AO
1. Giảm cholesterol
2. Giảm LDL
Khi cơ thể
nghèo AO
1. Tăng nguy cơ
mạch vành
2. Tăng nguy cơ
ung thư
Khi dư thừa -6
1. Tăng VXĐM,
máu vón cục
2.Tăng nguy cơ
ung thư vú, tiền
liệt tuyến, đại tràng
3.Tăng dị ứng
4. Khi dư gấp 4-5
lần so với -3,
ức chế -3 không
còn tác dụng sinh
học
Acid  - 3 và  - 6
-6
-3
4
1

Vai trò của acid béo với quá trình VXĐM và tạo huyết khối
#
Acid béo no:
C  10
C 12 : 0 (Lauric)
C 14:0 (Myrictic)
C 16:0 (Palmitic)
C 18:0 (Stearic)
Không
Tăng nhiều
Tăng nhiều
Tăng nhiều
Không
Không
Không
Tăng
Tăng
Tăng
MUFA:
Cis C 18:1 (Oleic)
Trans C 18:1
Giảm
Tăng
Tăng
Không rõ
• Mỡ
• Bơ
• Dầu cọ
• Dầu dừa
Dầu lạc, ôliu, đậu
tương, ngô,
Dầu vừng
PUFA:
C 18:2, n – 6
(Linoleic)
C 18:3, n-3 ( -
Linolenic)
C 20:5, n-3 (EPA)
C 22:6, n-3 (DHA)
Giảm
Giảm
Giảm
Giảm
Không
Giảm
Giảm
Giảm
Dầu đậu tương, dầu
lạc, vừng, ngô.
Dầu đậu tương
Loại acid béo
Gây VXĐM
(Tăng cholesterol)
Tạo huyết khối
VAI TRÒ
Nguồn gốc
• Tảo, rong biển
• Cá, hải sản

Hàm lượng acid béo không no nhóm n – 3 trong một số thủy sản:
#
TT Cá  - 6 tươi
(100g ăn được)
Lipit (g) Acid béo n – 3
(g) (EPA, DHA)
1 Cá thu 13,9 2,5
2 Cá trích 13,9 1,7
3 Cá hồi 5,4 1,2
4 Cá nhám 1,9 0,5
5 Cá chép 5,6 0,3
6 Cua 0,8 0,3
7 Tôm 1,1 0,3
8 Mực 1,0 0,2

#
Squalene:
+ Tên xuất phát từ: “Squalus spp” - dầu gan cá
mập.
+ Cá mập: sống sâu dưới nước biển 500-1000m,
không có ánh mặt trời và thực vật, hàm
lượng O2 rất thấp.
+ Cá mập có gan rất to, trong gan 80% là dầu
gan cá có chứa lượng lớn Squalene – “Chất
thần bí”.
+ Cá mập sinh tồn được dưới lòng đại dương là
do lượng lớn Squalene cao có khả năng
cung cấp dưỡng khí cho tế bào cơ thể.
+ Squalene là một hợp chất tự nhiên Polyprenyl
– là một Hydrocacbon với công thức: C30H50
có ở người, động vật, thực vật [dầu ô liu 150-
700 mg/100g; dầu cọ; dầu lúa mì; mầm, dầu
rau dền, dầu cám gạo – 332 mg/100g]
+ Ở cơ thể người: Squalen được phân bố chủ
yếu ở da, huyết tương (dạng vận chuyển kết
hợp với Lipoproteine có tỷ trọng thấp), ở
gan, nội mạc tử cung, móng tay, não, mô mỡ
… Hàm lượng Squalene trong lipid trung tính
là 37,172%. Mỗi ngày mỗi người có thể bài
tiết 125-425mg Squalen

#
VAI TRÒ CỦA SQUALENE TRONG CƠ THỂ:
Chất trung gian tổng hợp Cholesterol (10% lượng Squalen)
Kết hợp với Lipoprotein có tỷ trọng thấp để vận chuyển đến các mô.
Giảm quá trình oxy hóa của tổ chức
Tham gia nhiều phản ứng sinh học
Thúc đẩy tổng hợp Hormone Steroides
Kích thích men Adenylate Cyclase, từ đó làm tăng hàm lượng AMP
vòng – chất truyền tin thứ 2
Có chức năng giống như HC: hấp thụ oxy, hút các phân tử Hydro
trong các phân tử nhỏ để tách thành Oxygen
Tăng khả năng chịu đựng thiếu oxy của tổ chức, chống lại các
tác hại do thiếu oxy gây ra.
Bảo vệ da, tăng chức năng tim, gan và tăng cường cơ chất.

#
Tổng hợp Cholesterol
Acetyl -CoA
Acid Mevalonic
Isopren hoạt hóa
Squalen (30 carbon)
Cholesterol
Hormone
Steroids
Acid
mật
Vitamin D
Màng
tế bào

#
Vai trò Squalene với da
+ Squalene do tuyến bã tiết ra
+ Tuyến bã:
- Có khắp nơi, trừ da lòng bàn tay, lòng bàn chân
- Nằm xung quanh nang lông (vùng có lông) và
nằm độc lập (vùng không có lông)
- Phân bố:
• Da đầu, mặt, ngực, lưng, tầng sinh môn: 400-900
tuyến/10cm2
• Da còn lại: 100 cái/10cm2
- Kích thước: 50-120; nằm sâu 1,2-1,5 mm
+ Thành phần chất bã:
(1) Squalene : 15%
(2) Triglyceride : 60%
(3) Cires: 25% (là các Este của acid béo chuỗi dài)
Lipide da bề mặt = Squalene + Triglyceride + Cires
[Lớp phim mỡ]
+ Vai trò chất bã: (Sebum):
(1) Không thấm nước, giảm mất nước từ bề mặt da
(2) Làm cho lớp sừng mềm mại
(3) Làm lông tóc mượt
(4) Bảo vệ da khỏi nhiễm vi khuẩn, nấm
(5) Tạo mùi cơ thể.

#
TÁC DỤNG CỦA SQUALENE
1. Tăng sức đề kháng, miễn dịch:
+ Duy trì cấu trúc, chức năng da
+ Tăng chức năng hệ lưới nội mô
+ Tăng IgM, Bạch cầu miễn dịch
+ Diệt khuẩn, chống viêm, tăng tái sinh, lành vết thương.
2. Tăng chức năng tim mạch và não:
+ Tăng khả năng chịu đựng thiếu oxy
+ Giảm tổn thương do thiếu Oxy gây ra
+ Giảm Cholesterol: mặc dù Squalene là nguyên liệu tổng hợp Cholesterol
nhưng chỉ là 10%, đồng thời lại tăng đào thải qua mật và phân
+ Tăng tuần hoàn máu
+ Phân giải chất béo, chống tích lũy mỡ
3. Chống oxy hóa
+ Bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do FR
+ Bổ sung dưỡng khí cho tế bào
+ Chống lão hóa của da, mắt, tổ chức, tăng tái sinh tế bào
+ Bảo vệ tế bào da, võng mạc tránh tác hại của các gốc Peroxide, các tác hại
của bức xạ, tia UV
4. Phòng chống khối u
+ Squalene có tác dụng ngăn ngừa phát triển ung thư, ức chế sự tăng trưởng
tế bào ung thư, làm trậm phát triển khối u.
+ Squalene bổ sung O2 cho tế bào, làm tế bào tránh khỏi tổn thương, tăng sức
đề kháng
+ Giảm sự di căn của tế bào ung thư.
1
2
3
4

+ Tăng giải trừ các chất độc là thuốc, các chất độc từ thức ăn qua đường phân 5
#
TÁC DỤNG CỦA SQUALENE
5. Tác dụng giải độc:
6. Tác dụng lên hệ tiêu hóa:
+ Điều tiết dịch vị, hỗ trợ phòng loét, phục hồi viêm loét dạ dày – tá tràng
+ Tăng cường chức năng gan, thúc đẩy tái sinh và bảo vệ tế bào gan,
làm giảm GOT và GPT khi bị viêm gan.
+ Tăng tiết dịch mật
+ Tăng tác dụng của Insulin, làm giảm đường máu.
7. Bảo vệ da
+ Giúp chống thấm nước
+ Chống nhiễm khuẩn, nấm
+ Duy trì sự mềm mại của da, trơn mượt của lông, tóc, móng
+ Chống lão hóa da
6
7

#
SP-TPCN: Omega – Squa
+ Thành phần:
(1) -3: 500 mg
– EPA: 30%
– DHA: 20%
(2) Squalene: 497 mg
(3) Vitamin E: 3 IU
+ Công dụng:
(1) Tăng cường hệ tim mạch và phát triển
trí não.
(2) Giúp da mịn màng và làm chậm quá
trình lão hóa
+ Quy cách: Lọ 30 viên x 1000mg
+ Cách dùng: ngày uống 1-2 lần, mỗi
lẫn 1 viên

#
5. SP-TPCN: K - BioGreen
+ Thành phần: 58 dược thảo
Vỏ hạt vàng 41,5% Bột rễ sen 1,72%
Gạo trắng 0,414% Đậu tương 1,72%
Gạo đen 0,414% Cà rốt 0,20%
Bột lúa mạch 0,414% Vừng đen 1,72%
Gạo 3,725% Đậu nành 3,72%
Gạo nâu 0,73% Hạt coicis 1,72%
Lúa mạch nha 0,03% Hạt cây euryale 0,20%
Lúa mạch đen 0,414% Khoai lang 0,20%
Mầm lúa 1,72% Chà là đỏ 0,52%
Yến mạch 1,72% Hạt cây lanh 1,72%
Đậu lăng xanh 0,414% Chà là đen 0,72%
Đậu lăng màu gấc 0,414% Cây bạch quả 0,74%
Đậu lăng đỏ 0,414% Phôi lúa mạch 1,72%
Cao quả lạc tiên 3% Cao dứa 2,5%
Đậu lăng vàng 0,414% Hạt dứa 1,72%

#
Đậu vàng Hà Lan 0,414% Cải bắp 0,15%
Đậu xanh Hà Lan 0,414% Cây bông cải xanh 0,15%
Đậu lăng Pháp 0,414% Thớ cây táo 0,75%
Kiều mạch bột 0,414% Đậu nành Lexithin 3,25%
Hạt mơ 0,414% Gạo nâu 0,73%
Nấm 1,20% Bột hoa quả lúa mì 4%
Cam thảo 0,71% Bột hoa quả lúa mạch 1%
Cây óc chó 1,02% Bột hoa quả cỏ linh lăng 1,2%
Rau bina 0,20% Bột quả acerola 0,2%
Hạt sen 0,72% Bột đậu ván dại 0,2%
Hạt quả bí ngô 1,72% Bột trà xanh Nhật Bản 0,2%
Cần tây 0,31% Tảo dun Scotia Nova 0,2%
Tảo Salina Dunaliella 0,2% Bột Chlorella 0,2%
Gạo dại 3,72% Bột Citron 1,70%

#
+ Công dụng:
(1) Bổ sung Vitamin
(2) Bổ sung chất khoáng
(3) Bổ sung HCSH
(4) Bổ sung chất xơ
(5) Tạo môi trường kiềm máu
(6) Tăng miễn dịch, tăng sức khỏe
+ Quy cách: 250g hoặc 500g/hộp
+ Cách dùng: Ngày uống 1-3 lần,
pha 1 muống (người lớn) hoặc
0,5 muỗng (trẻ em) với 300ml
nước ấm, lắc đều, uống ngay
(để tránh đông tụ do nhiều chất
xơ tan)

#
6. Chollagen
+ Chollagen là Proteine chính của tổ chức
mô nối trên động vật, là Protein dồi dào
nhất ở động vật có vú, chiếm 30% toàn
bộ lượng Proteine của cơ thể.
+ Đơn vị cấu trúc Chollagen là các sợi
Chollagen, dài 300nm, đường kính
1,5nm, được tạo nên bởi 3 chuỗi
Polypeptides xoắn theo chiều tay phải.
+ Thành phần Chollagen trong các mô:
• Xương : 80%
• Tổ chức liên kết : 80%
• Da : 70%
• Sụn : 50%
• Gân, dây chằng : 6%
• Răng : 6%
• Cơ bắp :2%

#
+ Có tới 29 loại Collagen. Trên 90%
Chollagen trong cơ thể là dạng I, II,
III, IV:
(1) Chollagen I: có trong da, gân, mạch
máu, xương, các tổ chức (thành
phần chính của xương)
(2) Chollagen II: có trong sụn xương
(thành phần chính của sụn)
(3) Chollagen III: có trong cơ
(4) Chollagen IV: có trong màng tế bào
+ Chollagen không bị phân hủy bởi men
tiêu hóa. Khi đung sôi với nước, tạo
thành Gelatin hòa tan. Trong cấu
trúc của Chollagen có chứa nhiều
Hydroxyprolin và Hydroxy lysin, là 2
acid amin không gặp trong các
Protein thường khác.

10 tác dụng của Chollagen với cơ thể
#
1. Chollagen với da:
+ Chollagen chiếm 70% cấu trúc da,
phân bố chủ yếu ở lớp trung hạ
bì, tạo thành lớp đệm làm da có
tính đàn hồi.
+ Kết nối các tế bào, kích thích quá
trình trao đổi chất.
+ Duy trì chức năng da (xem Hình 1)
+ Sự suy giảm về chất lượng và số
lượng Chollagen sẽ dẫn đến sự
lão hóa: da khô, nhăn nheo, bắt
đầu là các đường nhăn mảnh trên
khóe mắt, miệng, lâu dần thành
nếp nhăn sâu, đường nét trên
khuôn mặt bị chùng nhão, chảy
xệ.
+ Sự sản sinh Chollagen giảm dần theo
độ tuổi, khói, bụi, ánh nắng mặt
trời đóng góp một phần đáng kể
cho sự suy giảm Chollagen.

Biểu
bì
Trung
bì
Hình 1: SƠ ĐỒ CẤU TẠO VÀ CÁC RECEPTOR CẢM GIÁC CỦA DA
• Sợi Chollagen
• Sợi chun
• Sợi vòng
Hạ bì
#
Tận cùng TK
tự do
Đĩa Merkel
Thân lông
Tiểu thể Kraus
Tiểu thể Golgi-Mazzoni
Sợi cơ trơn
Tiểu thể Ruffini Tiểu thể Pacini
Ổ mỡ
Tiêu thể Meissner
Tận cùng TK
chân lông
Dây thần kinh
1. Cảm giác sờ mó, tỳ ép, đụng chạm:
• Tiểu thể Meissner: sờ mó tinh tế
• Tiểu thể Pacini: Tỳ ép nông
• Đĩa Merkel: sờ mó sâu
2. Cảm giác tỳ - đè ép sâu:
• Tiểu thể Golgi
• Tiểu thể Mazzoni
3. Cảm giác nóng, lạnh:
• Tiểu thể Ruffini: cảm giác nóng
• Tiểu thể Krause: cảm giác lạnh
4. Cảm giác đau: tận cùng thần kinh tự do

8. SX Vitamin D: từ cholesterol dưới td của tia UV
11. Chức năng phản chiếu (nhiệt kế SK):
12. Chức năng làm đẹp cho cơ thể
#
1. Bảo vệ:
- Lớp áo bảo vệ các cơ quan
- Chống tác nhân SH – HH – LH
- pH = 5,5 – 6,5
- Co giãn mạch máu, da làm giảm, tăng
thải nhiệt
- Tiết mồ hôi: 1lit  500Kcal
- 2,5 triệu tuyến mồ hôi. Mồ hôi có td điều nhiệt
và thải cặn bã độc (ure).
-Chất bã:2/3 là H2O, 1/3 acid béo, squalen,
cholesterol, có td làm da không ngấm H2O,
mềm trơn, chống nấm, chống VK
4. Dự trữ:
-9% H2O trong cơ thể
-Dự trữ thăng bằng NaCl
-Các điện giải: Ca, K, mg
-Đường, đạm, mỡ (10-15Kg)
-Các men (oxydase, Hyaluronidase
5. Điều hòa HA:
- Lượng máu qua da: 500ml/1’
-Khi xúc cảm, lạnhmáu dồn vào trong gây
tăng HA
6. Tạo hình: Tạo hình thái cho cơ thể
7. Cảm giác:
9. Tạo Keratin và Melanin
10. Miễn dịch:
-TB Langerhans: bắt giữ KN
- TB sừng: SX Interferon
- Bệnh tim mạch: da xanh xao
- Bệnh gan mật: Da xạm vàng
- Bệnh nội tiết: da xạm
- Lão hóa: da nhăn nheo
- Mịn màng: (lớp phim mỡ)
- Trắng mượt
- Đàn hồi
Hình 2:
CHỨC NĂNG
CỦA DA

#
2. Chollagen với xương:
+ Chollagen chiếm 80% trong thành
phần của xương.
+ Cùng với Canxi, tạo nên sự gắn kết
chắc bền của xương. Ví bộ xương
như cốt thép bê tông của ngôi nhà
thì Canxi là xi-măng, còn Chollaggen
là cốt thép.
+ Theo sự lớn dần của tuổi tác,
chollagen cũng bị suy giảm cả số
lượng và chất lượng, làm giảm tính
đàn hồi, dẻo dai của xương, dễ dẫn
tới xốp xương, loãng xương.

#
3. Chollagen với sụn:
+ Chollagen chiếm 50% cơ cấu
thành phần của sụn.
+ Chollagen làm cho sụn chắc
khỏe, mềm mại, trơn nhẵn, giúp
các khớp vận động dễ dàng.
+ Thiếu Chollagen làm tăng độ ma
sát giữa các khớp xương, gây
ra biến dạng sụn và xương ở
khớp, gây đâu đớn và hạn chế
vận động.
+ Chollagen cũng giúp duy trì
hình dạng cấu trúc sụn như
mũi, tai. Thiếu Chollagen gây
biến dạng tai, mũi tạo hình thể
xấu đi của khuôn mặt, nhất là
phụ nữ.

#
4. Chollagen với mạch máu:
+ Chollagen là thành phần
tạo nên các mạch máu,
làm cho thành mạch đàn
hồi, giúp máu lưu thông
tốt.
+ Chollagen giúp phòng
ngừa xơ cứng động
mạch, cao HA, làm giảm
nguy cơ tai biến mạch
máu não và nhồi máu cơ
tim.

#
5. Chollagen với vết thương
+ Seo được hình thành là do sự
liên kết của Chollagen và
Elastin. Chollagen có tác
dụng làm sẹo nhanh liền,
kích thích phát triển các tế
bào da, giúp vết thương
nhanh liền.
+ Chollagen có tác động sản
sinh các tế bào da mới giúp
làn da nhanh chóng hồi sinh,
làm mờ dần các vết thâm, vết
nám ở da..

#
6. Chollagen với mắt
+ Chollagen tồn tại nhiều
trong giác mạc và thủy
tinh thể của mắt dưới
dạng kết tinh.
+ Thiếu Chollagen làm cho
giác mạc hoạt động kém,
gây ảnh hưởng tới thị lực
của mắt và làm mờ thủy
tinh thể do chất Amino bị
lão hóa, là nguyên nhân
gây đục thủy tinh thể

#
7. Chollagen và nội tạng:
+ Chollagen là thành phần
cấu tạo nên các nội tạng
của cơ thể, giữ cho nội
tạng khỏe mạnh, đàn hồi
và dẻo dai.
+ Bổ sung Chollagen sẽ hỗ
trợ giảm nguy cơ các
bệnh gan, phổi, tim
mạch…

#
8. Chollagen và răng – tóc - móng
+ Chollagen có nhiều trong lợi
răng, được coi là yếu tố
chống lại các bệnh răng
miệng như nha chu viêm.
Chollagen cũng có trong
thành phần của răng, làm
cho răng chắc, khỏe.
+ Chollagen có trong chất sừng
ở lông tóc, móng tay, móng
chân, có tác dụng tạo cấu
trúc và cung cấp chất dinh
dưỡng, làm cho lông-tóc-móng
bóng mượt mịn màng,
chắc khỏe, hạn chế sự khô
rụng.

#
9. Chollagen và miễn dịch
+ Chollagen tạo môi trường
thuận lợi cho vi khuẩn có
lợi trong cơ thể phát triển,
do đó làm tăng khả năng
miễn dịch của cơ thể.
+ Chollagen có tác dụng
ngăn ngừa sự biến đổi tế
bào gốc phôi thành tế bào
ung thư.

#
10. Chollagen với cơ bắp
+ Chollagen tạo thành các
lớp bao bọc các sợi cơ
làm cho chúng co giãn để
duy trì hoạt động. Thiếu
Chollagen sẽ ảnh hưởng
đến sự co – ruỗi của các
cơ.
+ Gân giúp liên kết cơ với
xương. Dây chằng giúp
liên kết các xương với
nhau. Chollagen tạo nên
cấu trúc của gân và dây
chằng, đảm bảo cho sự
chắc khỏe của gân, dây
chằng và sự truyền tải
lực tới cơ và xương.

#
SP-TPCN: K-Chollagen
+ Thành phần:
• Chollagen :10%
• Fructose : 30%
• Maltodextrin : 29,4%
• Honeydew powder: 25%
• Apple powder : 3,39%
• Psyllium : 2%
• Aspartam : 0,1%
• Wolfberry/Goji : 0,05%
• Vitamin C : 0,03%
• Green tea : 0,02%
• Amla : 0,05%
• Pearl powder : 0,005%

#
+ Công dụng:
(1) Tăng tính đàn hồi của da
(2) Giúp giảm nhăn, cải
thiện màu sắc làn da,
giúp da sáng mịn
+ Quy cách:
• Hộp 10 gói x 10g
+ Cách dùng: Hòa 1 gói
với 150ml rồi uống. Ngày
uống 1-2 lần

#
+ Y học cổ truyền Ấn Độ
Nền tảng lý thuyết của
• Ayus: sống
• Veda: Khoa học
• Ayurveda: khoa học sống
Ayurveda
+ Có lịch sử 5.000 năm
+ Phát triển mạnh trong Phật giáo
+ Trường phái y học được WHO công nhận, có đầy đủ lý luận và thực hành.
Pancha Mahabhuta Theory
(Five Elements) (Năm yếu tố)
Tridosha Theory
(Three Body Humours – Ba thể dịch)
Vattal - Khí Pitta – Lửa Kapha – Nước
Cần cho sự vận hành
của hệ thần kinh
Dung dịch mật
tiêu hóa thức ăn nhằm
chuyển hóa trong hệ tĩnh mạch
Liên quan các loại dịch
cơ thể - chất làm trơn và vận chuyển
chất dinh dưỡng vào hệ động mạch
Sapta – Dhatu (Seven Body Tissues – 7 cơ quan)
Rasa Rakta Mamsa Med Maija Asthi Shukra
Hệ tiêu hóa
Hệ
tuần hoàn
Hệ cơ Mỡ Tủy Hệ xương Hệ sinh dục
Prithvi (Bhumi)
[Earth – Thổ]
Ap (Jala)
[Water – Nước]
Agni (Tejas)
[Fire – Hỏa]
Vayu (Pavan)
[Air - Khí]
Akasha
[Ether – Không
gian để tồn tại]

Cơ chế gây bệnh theo Ayurveda
#
5 yếu tố:
Khí – Nước – Lửa – Đất – Không gian
Tạo nên 3 thể dịch Tridoshas:
KHÍ LỬA NƯỚC
Chức năng sinh lý của 7 cơ quan trong cơ thể
Lưu thông thông suốt
Cân bằng
Lưu thông bế tắc
Mất cân bằng
SỨC KHỎE BỆNH TẬT

Cơ chế can thiệp theo Ayurveda
Lập lại sự cân bằng 3 loại thể dịch về trạng thái tự nhiên bẩm sinh
#
Ăn kiêng
Thảo
dược
Thể dục
Yoga
Massa Xông hơi
Khí công
(Kiểm soát
hơi thở)
Tiếp xúc
ánh nắng
Tẩy độc
Làm sạch Cân bằng Hoạt hóa
• Khỏi bệnh
• Khỏe mạnh

#
1. SP-TPCN: K-Ayurveda AyuVita
+ Thành phần:
• Cao đậu mèo : 30 mg
• Cao vàng anh lá nhỏ : 30 mg
• Cao dung hoa chùy : 30 mg
• Cam thảo : 30 mg
• Cao hạt ké đồng tiền : 30 mg
• Withania Somnifera Extract :25 mg
• Asparagus Racemosus Extract : 25 mg
• Asparagus Adscensens :25mg
• Cao me rừng : 25mg
• Dây thần thông : 25mg
• Godanti Bhasma : 25mg
• Mandur Bhasma : 25mg
• Pueraria Tuberosa Extraact : 20mg
• Leptadenia Raticulata Extract : 20 mg
• Convolvulus Pluricaulis Extract : 20 mg
• Vắp : 20mg
• Commiphora Myrha : 20mg
+ Công dụng: tăng cường sinh lực cho phụ nữ, chống lão
hóa
+ Quy cách: 440mg (7,5%)/viên x 10 viên/vỉ x 6 vỉ/hộp
+ Cách dùng: Uống 2 viên/lần x 3 lần / ngày

2. SP-TPCN: K-Ayurveda AyuVigo
#
+ Thành phần:
• Cao đậu mèo : 40mg
• Withania Somnifera Extract : 30mg
• Cao bạch tật lê : 30mg
• Asparagus Racemosus Extract: 30mg
• Ké đồng tiền : 30mg
• Asteracantha Longifolia : 30mg
• Asparagus adscensens : 30mg
• Cao sắn dây : 30mg
• Convolvulus Pluriculis Extract: 30mg
• Cao me rừng : 30mg
• Anacyclus Lyrethrum : 30mg
• Shilajeet : 30mg
• Tiêu lốt : 25mg
• Nhục đậu khấu : 25mg
+ Công dụng: tăng cường sinh lực, cải thiện
chức năng cho nam giới
+ Quy cách: 440mg (7,5%)/viên x 10 viên/vỉ x 6
vỉ/hộp
+ Cách dùng: Người lớn mỗi ngày uống 3 lần,
mỗi lần 2 viên

#
3. SP-TPCN: K-Ayurveda AyuLite
+ Thành phần:
• Cao khô xuyên tâm liên : 50mg
• Tecoma Undulata : 50 mg
• Cao cốt khí tía : 50 mg
• Phyllanthus Niruri Extract :50mg
• Cao nhọ nồi : 40mg
• Mức hoa trắng : 40mg
• Cam thảo : 25mg
• Fumaria Parviflora Extract : 40mg
• Tinospora Cordifolia : 25mg
• Hedychium Spicatum : 25mg
• Sâm đất : 25mg
+ Công dụng: Giúp thanh nhiệt giải độc, tăng
cường chức năng gan, kích thích tiêu hóa, ăn
ngon miệng.
vỉ/hộp
+ Cách dùng: Uống 2 viên/lần x 3 lần / ngày

4. SP-TPCN: K-Ayurveda AyuLax
#
+ Thành phần:
• Cao phan tả diệp : 100 mg
• Bìm bìm dại : 60 mg
• Cao chiêu liêu : 60 mg
• Trachyspermum Ammi :50 mg
• Pimpinella Anisum : 40 mg
• Gừng : 40 mg
• Tổ kén tròn : 40 mg
• Cao cam thảo : 30 mg
• Cao me rừng : 30 mg
+ Công dụng: Giúp nhuận tràng,
tăng cường tiêu hóa, giảm táo bón
+ Quy cách: 440 mg (7,5%)/viên x 10
viên/vỉ x 6 vỉ/hộp
+ Cách dùng: Uống 2 viên/lần

5. SP-TPCN: K-Ayurveda Ayu Derme
+ Thành phần:
#
Tên thành phần
Hàm
lượng Tên thành phần
Hàm
lượng
Cao vỏ cau 50mg Thủy xương bồ 25mg
Cao sầu đâu 50mg Cao nhọ nồi 25mg
Mức hoa trắng 50mg Fumaria Parviflora 25mg
Thổ phục linh TQ 30mg Alstonia Scholaris Extract 25mg
Swertia Chirata 30mg Cao me rừng 20mg
Posoralea Coryfolia Extract 30mg Xuyên tâm liên 20mg
Radix Picrorhiza Kurroa 25mg Nghệ 10mg
Hemidesmus Indicus 25mg
+ Công dụng:
(1) Thanh lọc máu, loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể.
(2) Tăng cường chức năng gan
(3) Kháng khuẩn, chống viêm, dị ứng, làm lành vết thương.
(4) Chống lão hóa, làm đẹp da
+ Quy cách: Hộp 6 vỉ x 10 viên
+ Cách dùng: Ngày uống 3 lần x 2 viên

6. SP-TPCN: K-Ayurveda Ayu Asmo
#
+ Thành phần:
• Cao cang mai : 50mg
• Cao cam thảo : 50mg
• Cao riềng : 30mg
• Cao thổ mộc hương hoa chùm : 30mg
• Quả me rừng : 30mg
• Myrica Nagi Bark Extract: 30 mg
• Ké đồng tiền : 30 mg
• Chỉ thiên giả : 25 mg
• Hedychium Spicatum :25 mg
• Pistacia Integerrima :25 mg
• Picrorhiza Kurroa : 20 mg
• Gừng : 20 mg
• Cao hương nhu tía : 15 mg
• Abies Webbina : 10 mg
+ Công dụng: Giúp bổ phế, giảm ho và giảm đau
họng
vỉ/hộp
+ Cách dùng: Uống 2 viên/lần x 3 lần/ngày

#
Phần V:
Những chiến sĩ tiên phong vì
Sức khỏe cộng đồng

1. Chào
2. Hỏi thăm đối tượng
(tìm hiểu SK)
3. Kể về các biện pháp
nâng cao sức khỏe
4. Giúp đối tượng lựa chọn
biện pháp, SP.
5. Giải thích sự lựa chọn.
#
Nhà phân phối
1. Tư vấn về sức khỏe 6. Hẹn trở lại.
2. Tư vấn về sản phẩm
Tự do – Dân chủ - Minh bạch – Khoa học

Mỗi nhà phân phối = TTV + Chiến sĩ
#
chăm sóc SKCĐ
1) Có lương tâm đạo đức nghề nghiệp
2) Có kiến thức SKCĐ
- Tại sao dịch bệnh mạn tính xuất hiện
- Tại sao TPCN là vaccine dự phòng
- Nguy cơ và tác hại các bệnh mạn tính
3) Thực hiện di huấn của Ông Tổ ngành TPCN – Đại
Thiền Sư Tuệ Tĩnh:
+ Chăm sóc SKCĐ bằng SP từ cây cỏ quanh vườn.
+ Chữa bệnh bằng SP cây cỏ.
+ Phát triển trồng cây cỏ để SX TPCN.
4) Có kiến thức và thực hành đúng về Hiểu đúng – làm
đúng – dùng đúng TPCN
5) Thực hiện đúng quy định pháp luật về kinh doanh và
sản phẩm.
6) Thấy rõ nét văn hóa ưu việt của ngành nghề.

#
10 NÉT VĂN HÓA CỦA BÁN HÀNG ĐA CẤP
Tư vấn trực tiếp cho khách hàng
về SK&SP, trao đổi dân chủ
và minh bạch.
1
Hạn chế tối đa hàng giả,
lậu trong hệ thống. 3
Hàng hóa nhanh chóng đến
người tiêu dùng, giảm được
chi phí trung gian.
2
Hoạt động mang tính cộng đồng
rộng rãi, hệ thống có tính tương
hỗ và trách nhiệm lẫn nhau,
đem niềm vui, SK, sự khá giả
cho mình và mọi người.
4
Giá SP không đổi từ đầu đến
cuối, từ trên xuống dưới. 5
Mỗi cá nhân đều tìm thấy giá trị
riêng như niềm vui, cơ hội, SK,
phát huy hết khả năng và sự say
mê nghề nghiệp.
7
Ai cũng có cơ hội
THÀNH ĐẠT 9
Giao lưu rộng rãi trong nước và
quốc tế với những ngày hội ở
các nơi nổi tiếng.
6
Bán hàng Đa cấp là 1 trường
ĐHCĐ, đào tạo các nhà phân phối
thành các TTV chăm sóc SKCĐ.
8
Tôn vinh tinh thần đi kèm tôn
vinh vật chất. 10

35 Giáo trình đào tạo tuyên truyên viên TPCN

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (20)

Similar to 35 Giáo trình đào tạo tuyên truyên viên TPCN (20)

More from hhtpcn (20)

35 Giáo trình đào tạo tuyên truyên viên TPCN