![4. Gamitin ang baybay ng salitang hiram na
matagal na o lagi nang ginagamit
• “teléponó” hindi “teléfonó”
• “pamílya” hindi “família” o “famílya”
• “epektíbo” hindi “efektíbo” o “efektívo”
• “kongréso” hindi “konggréso” pero ang
bigkas ay [koŋ. gre .so]
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS](https://image.slidesharecdn.com/rp7jahghtgqxmybien7x-alfabeto-at-ortografiyang-filipino-220524044509-9e0f88a7/85/Alfabeto_at_ortografiyang_filipino-pptx-converted-docx-20-320.jpg)
Alfabeto_at_ortografiyang_filipino.pptx-converted.docx
- 1. Pangkat 2: Abayari, Buna, Caparas, Chavez, Lagrada, Lopez, Maming, Ocampo, Paglinawan, Ventura, and Santos ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG FILIPINO
- 2. B. KALIKASAN NG LEKSIKALNA KORPUS NG FILIPINO D. MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY C.MGAHAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS A. MGA BATAYANG PRINSIPYONG ALFABETO ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG FILIPINO
- 3. Grafema Ang tawag sa isang set o pangkat ng mga bahagi sa isang sistemang pagsulat. MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO
- 4. Titik • Ang titik o letra ay sagisag sa isang tunog sa pagsasalita. • Binubuo ito ng mga patinig at katinig. • Binibigkas ang titik sa tunong ingles maliban sa ñ. MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO
- 5. Alpabeto Tawag sa serye ng mga titik. Binubuo ang alpabetong Filipino ng dalwampu’t walong (28) titik. MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO
- 6. Di-titik Binubuo ang di-titik ng mga tuldik at mga bantas. MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO
- 7. Tuldik • May gabay sa paraan ng pagbikas ng mga salita. • Sa lingguiwistika, itinuturing ang tuldik na simbulo para sa impit na tunog , diin, at haba ng bigkas. MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO
- 8. • May tatlong pinalaganap na tuldik mula sa abakadang Tagalog: Tuldik na pahilis (‘) sumisimbulo sa diin o haba. Tuldik paiwa (ˋ) Tuldik na pakupya (^) sumisimbulo sa impit na tunog. • Kamakailan dinagdag ang ika-apat, ang tuldik na patuldok, kahawig ng umlaut at dieresis (¯) upang kumatawan sa tunog na tinatawag na MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO
- 9. Bantas Kumakatawan sa mga patlang at himig ng pagsasalita sa pagitan ng mga titik at pantig, sa pagitan ng mga salita at mga parirala, at sa pagitan ng mga pangungusap. Kuwit (,) Tuldok (.) Pananong (?) Padamdam (!) MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO
- 10. B. KALIKASAN NG LEKSIKALNA KORPUS NG FILIPINO D. MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY C.MGAHAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS A. MGA BATAYANG PRINSIPYONG ALFABETO ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG FILIPINO
- 11. Ang Ortographiya ay ang representasyonal ng mga tunog ng isang wika ng nakasulat o nakalimbag na mga simbolo tulad ng alpabeto. Bago dumating ang mga kastila ay may sariling alpabeto na ang mga lumada o katutubo sa kapuluanng ito. Ito ay tinatawag na alibata o baybayin na may 14 katinig o consonant at 3 patinig o vowel. KALIKASAN NG LEKSIKAL NA KORPUS NG FILIPINO
- 12. Tinuruan ng mga Kastila ang mga Pilipino sa paggamit ng alpabetong Romano. Ang mga titik ay tinatawag nang pa-kastila, alalaong baga’y nakilala sa tawag na Abecedario. Ganito ang tawag sa mga titik sa Abecedario. KALIKASAN NG LEKSIKAL NA KORPUS NG FILIPINO
- 13. ABKDEGHI L/a/ /ba//ka//da//e/ /ga//ha//i/ /la/M NNG O P RS T/ma/ /na//nga/ /o//pa//ra /sa//ta/UW Y/u/ /wa/ /ya/ Taong 1940 o tatlong taon matapos buuin ang Wikang Pambansa o Wikang Pambansa Batay sa Tagalog ayon na rin sa nasasaad sa 1935 Constitution, isinilang ang kauna-unahang ortograpiya. Binuo ni Lope K. Santos, ang Abakada (15 katinig at 5 panitig) namay 20 letra: KALIKASAN NG LEKSIKAL NA KORPUS NG FILIPINO
- 14. B. KALIKASAN NG LEKSIKALNA KORPUS NG FILIPINO D. MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY C.MGAHAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS A. MGA BATAYANG PRINSIPYONG ALFABETO ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG FILIPINO
- 15. 1. Hanapan ng katumbas sa wikang Pambansa ang konsepto at huwag manghiram 2. Gamitin ang lokal na termino o ihanap ng katumbas sa mga local na wika ang konsepto kapag wala pa rin. MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 16. 3. Kapag walang eksaktong katumbas, hiramin ang salita batay sa sumusunod na kalakaran: 1. Kung walang Espanyol ang pinanghihiraman, baybayin ang salita ayon sa ABAKADA • “cebollas” -> “sibúyas” • “socorro” -> “saklólo” MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 17. 2. Kung walang Ingles at iba pang wikang dayuhan ang pinanghiraman, panatilihin ang orihinal na anyo • “mommy” • “sir” • “psychology” -> “psychology” hindi “saykólojí MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 18. 3. Panatilihin ang orihinal na baybay ng mga salitang pantangi, panteknikal at pang- agham • Manuel Luis Quezon • Ilocos Norte • chlorophyll • sodium chloride MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 19. 4. Baybayin alinsunod sa ABAKADA ang mga hiniram na salita na iba na ang bigkas at/o kahulugan sa orihinal • stand by -> “istámbay” • up here -> “apír” • hole in -> “hólen” MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 20. 4. Gamitin ang baybay ng salitang hiram na matagal na o lagi nang ginagamit • “teléponó” hindi “teléfonó” • “pamílya” hindi “família” o “famílya” • “epektíbo” hindi “efektíbo” o “efektívo” • “kongréso” hindi “konggréso” pero ang bigkas ay [koŋ. gre .so] MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 21. 5. Iwasan ang paggamit ng mga letrang wala sa ABAKADA sa pagbaybay ng mga hiram na salita. Ang istriktong ponetikong baybay ng mga hiral na salita, lalo na sa wikang Ingles, ay nakikipagkumpetensya sa orihinal na baybay. Maaaring pagkamalan itong maling ispeling. • “palatunúgan” o “ponolohíya” hindi “fonólojí” • “úri ng wíkà” o “baráyti ng wíkà” hindi MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 22. 5. Sumunod sa opisyal na pagtutumbas • “Repúbliká ng Pilipínas” hindi “Repúbliká ng Filipínas” • “aghám panlipúnan” hindi “sósyal-sáyans” MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
- 23. B. KALIKASAN NG LEKSIKALNA KORPUS NG FILIPINO D. MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY C.MGAHAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS A. MGA BATAYANG PRINSIPYONG ALFABETO ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG FILIPINO
- 24. MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
- 25. Ang pagbigkas na baybay ay dapat paletra at hindiS p A a Lp IT a A ntig Uso = /yu-es-o/ PANTIG Ay = /ey-way/ DAGLAT Dr.(Doktor) = /di-ar/ AKRONIM AR(Augmented reality) = /ey-ar/ INISYAL XC(Xiao Chua) = /eks-si/ MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Pagbigkas na pabaybay
- 26. Kung ano ang bigkas ay iyon ang sulat at kung ano ang sulan ay iyon ang basa Dyanitor = janitor Sentro = Centro MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Pasulat na pabaybay
- 27. TAO Carlo Ang dagdag na walong letra: C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z ay ginagamit sa mga: Mga salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas • Mosque • Hadji MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Pasulat na pabaybay LUGAR Quezon City
- 28. Gamitin ang katumbas na salitang Filipino Dog = Aso WHolesale = Pakyawan Gamitin ang salitang mula sa katutubong wika ng baP nis na akbet MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Panumbas sa mga hiram na salita
- 29. Sa panghihiram ng salita na may katumbas sa Ingles at Kastila, unang preperensya ang hiram sa kastila. Iniaayon sa bigkas ng salitang Kastila a C nh g ep ca kg = ba cb ha ey qb ua ey= sa ts F e il k ip eino. Liquid = liquid = likido MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Panumbas sa mga hiram na salita
- 30. Kung konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito nang walang pagbabago Reporter, Soprano Kung konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito at baybayin nang konsistent Leader = Lider Jacket = dyaket MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Panumbas sa mga hiram na salita
- 31. Pag-uulit ng salitang ugat Gabi-gabi Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa pantig Mag-almusal Pag-alala MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Ang gamit ng gitling (-)
- 32. Kapag may katagang Nawala sa pagitan ng dalawang salitang pinagsama Lakad at takbo = Lakad-takbo Kapag may unlapi ang tanging pangalan ng tao, lugar, bagay, o hayop Taga-Laguna Mag-Coke MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Ang gamit ng gitling (-)
- 33. Kapag ang panlaping ika ay ginamit bilang unlapi sa numero o pamilang Ika-9 na jowa, Ika-5 pahina Kapag isinusulat nang patitik ang mga unit praksyon Tatlong-apat (3/4) MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Ang gamit ng gitling (-)
- 34. Kapag nananatili ang kahulugan ng dalawang salitang pinagtambal Isip-bata, sulat-kamay Kapag pinagkabit ang apelyedo ng babae at kanyang asawa Joselyn Ramos - Villanueva MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Ang gamit ng gitling (-)
- 35. Kapag hinati ang salita sa dulo ng isang linya Si Joel ay sanay ma-saktan MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY Ang gamit ng gitling (-)