AP WEEK 5 MODULES-SOSYO-KULTURAL AT PAMPOLITIKONG PAMUMUHAY NG MGA SINAUNANG PILIPINO.pptx
- 1. Sosyo-Kultural at Pampolitikang Pamumuhay ng mga Sinaunang Pilipino AP 5 WEEK 5
- 2. Ang sosyo-kultural ay tumutukoy sa pamumuhay ng isang pangkat ng tao. Ang kagalingan sa larangan ng sining, paniniwala, pakikipagkapuwa-tao at pag- aaral ng paguugali ng tao. Makikita ang pamamaraan ng pamumuhay sa kasaysayan, modernisasyon at teknolohiya ng bansa
- 3. Ang politikal naman ay ang paraan ng pamumuno ng isang makapangyarihang pinuno sa isang grupo ng mga tao o pamilya.
- 4. Paniniwala sa mga Espiritu at Diyos ng Kalikasan *Katalonan o Babaylan Ang ating mga ninuno ay sumasamba sa kalikasan, katulad ng kahoy, ilog, araw, bato at iba pa dahil naniniwala sila na ang mga ito ay may kaluluwa. Tinatawag itong paniniwalang animismo. Anito ang tawag ng mga Tagalog sa mga espiritung nananahan sa kanilang kapaligiran at diwata naman sa mga Bisaya. Bago simulan ang anumang gawain gaya ng pagpapatayo ng bahay, pagtatanim o paglalakbay ay humihingi muna sila ng gabay at pahintulot mula sa mga espiritu. Ang rituwal na ito ay pinangungunahan ng mga katalonan (sa mga Tagalog) at babaylan (sa mga Bisaya na silang tagapamagitan sa mundo ng diyos at yumao.
- 5. (Sosyo-Kultural na Pamumuhay ng mga Sinaunang Pilipino) Paniniwala sa mga Espiritu at Diyos ng Kalikasan *Rituwal ng Mumbaki Marami sa mga pangkat-etniko ng Pilipinas ang napanatili ang kanilang paniniwalang animistiko. Halimbawa ay ang mga Igorot at ang kanilang 12yugtong rituwal sa pagtatanim at pag-aani ng palay. Ito ay isinasagawa sa gabay ng isang mumbaki (tawag sa pinunong panrelihiyon ng mga Igorot na nagsisilbing tagapamagitan ng tao sa mga espiritu at itinuturing din siyang manggagamot ng kaluluwa sa loob ng panahon ng pagtatanim ng palay sang-ayon sa sinusunod nilang kalendaryong agraryo.
- 6. Pagbabatok/Pagbabatik Ang pagbabatok o pagbabatik ay paraan ng paglalagay ng mga tato o mga permanenteng disenyo at marka sa balat ng mga sinaunang Pilipino. Pintados ang tawag sa mga katutubong puno ng tato ang katawan. Pinaniniwalaan nila na may taglay na mahika at kapangyarihan ang mga tato sa kanilang katawan na ang sino mang mayroon nito ay magtataglay ng ibayong lakas at husay sa pakikidigma. Naging tanda rin ang ito ng tapang at mga tagumpay ng mga mandirigma. Talamak ang ganitong tradisyon sa mga Bontok, Igorot, Kalinga at Ifugao. Sa kasalukuyan, sa bundok ng Cordillera sa Luzon, partikular sa Tinglayan, Kalinga, matatagpuan ang grupong etniko ng Butbut. Isa sa mga pinakamatandang mambabatok ay si Apo Whang-od. Ang kanyang mga disenyo ay tiyak na nakamamangha at tunay na maipagmamalaki bilang isang Pilipino.
- 7. Paglilibing May dalawang bahagi ang paglilibing ng mga sinaunang Pilipino. Una, inililibing nila ang mga yumao sa lupa kasama ang ilang kasangkapan. Matapos matuyo ang mga labi ay hinahango ito mula sa libingan at isinisilid sa loob ng banga o tapayan. Isang halimbawa ng tapayan na ginamit sa paglilibing ang bangang Manunggul. Natagpuan ito ng pangkat ni Dr. Robert Fox noong 1962 malapit sa labi ng Taong Tabon. Ang dalawang pigura ng tao sa ibabaw ng takip nito ay sumisimbolo sa paghahatid ng yumao sa kabilang buhay.
- 8. Paggawa ng Bangka Ang mga ninuno natin ay kilala sa paggawa ng mga sopistikadong mga bangka. Matitibay, matutulin at hinahangaan ang mga bangkang nagmula sa Pilipinas, katulad ng natagpuan sa Butuan. Ito ay pinagbuklod lang ng tinatawag na wooden peg hindi ng pako. Maraming mga lumang bangka ang nahukay ng mga eksperto sa Pilipinas. Ang mga bangkang ito ay tinawag ni Antonio Pigafetta, (isang iskolar at eksplorador na Italyano) na balangay. Ito ay gawa sa tabla at pinakamatandang sasakyang pantubig sa Pilipinas ayon kay Antonio Pigafetta.
- 9. Pananamit at Palamuti Ang sinaunang kalalakihang Pilipino ay nagsuot ng pantaas na damit na tinawag na kanggan. Ang kulay ng kanggan ay batay sa katayuan ng may suot nito-pula para sa datu at asul o itim para sa may mas mababang katayuan sa datu. Bahag naman ang pang-ibabang kasuotan nila. Putong ang tawag sa ibinabalot sa kanilang ulo. Tulad ng kanggan, sinasalamin din ng putong katangian ng may suot nito. Pulang putong para sa taong nakapaslang ng isa at burdadong putong naman kapag nakapaslang ng pitong tao. Sa kababaihan, ang pang-itaas na kasuotan ay ang baro at ang pang-ibaba naman ay ang maluwag na palda na tinatawag na saya ng mga Tagalog at patadyong ng mga Bisaya. Karaniwan din silang nagsusuot ng pula o puting tapis sa baywang.
- 10. Pananamit at Palamuti Mahilig magsuot ng mga palamuti sa katawan ang sinaunang kababaihan at kalalakihang Pilipino. Kadalasang gawa sa ginto ang mga ito. Halimbawa ng mga palamuting kanilang isinusuot ay ang pomaras – isang alahas na hugis rosas at ganbanes- isang uri ng gintong pulseras na isinusuot nila sa braso at binti. Nagsuot naman ang kababaihan at kalalakihang Bisaya ng hanggang apat na pares ng gintong hikaw sa kanilang tainga. Gumamit din sila ng ginto upang palamutian ang kanilang ngipin.
- 11. Pananamit at Palamuti Ang mga sinaunang Pilipino ay mahusay sa metalurhiya o pagpapanday ng mga metal tulad ng ginto. Ito ang obserbasyon ng mga dayuhang mangangalakal na ipinagpapalit ang kanilang paninda ng ginto, pilak at tanso. Ang mga pook na kinatagpuan ng mga labi ng sinaunang ginto ay sa Mindoro, Samar, Cuyo, Bohol, Surigao at Butuan.
- 12. *Musika at Sayaw * Sinaunang Instrumento Mayaman sa musika ang mga sinaunang Pilipino. May kaalaman din sila sa paggamit ng mga instrumento at sa paglikha ng musika. Halimbawa ng kanilang instrumento ay ang gangsa, ito ay ginagamit ng mga taga Cordillera, kaleleng ng mga Bontok at tambuli ng mga Tagalog.
- 13. *Musika at Sayaw * Sinaunang Instrumento May kaalaman ang sinaunang Pilipino sa paggamit ng mga instrumento at sa paglikha ng musika. Isinaliw nila ang musika sa kanilang pagsasayaw at iba pang gawain tulad ng pagsasaka at pag-aani, gayundin sa mahahalagang pagdiriwang at rituwal sa kanilang pamayanan.
- 14. *Musika at Sayaw * Sinaunang Instrumento Mayroon din silang awit at sayaw para sa iba’t ibang pagdiriwang at gawain. Sa pamamagitan ng dallot- isang mahabang berso na binibigkas ng paawit na pangharana ng mga sinaunang Ilocano sa kanilang iniirog. Katumbas naman nito ang ayeg-klu ng mga Igorot. May awitin din sila para sa tagumpay sa digmaan, pagkakasal, pagluluksa, pagsamba sa mga diyos at mga larong pambata.
- 15. Tinikling Mayaman din sa katutubong sayaw ang mga sinaunang Pilipino. Naging inspirasyon nila ang kalikasan, tulad ng mga kilos ng hayop, sa paggawa ng sayaw. Halimbawa nito ay ang Tinikling na hango sa galaw ng ibong tikling at itinuring din itong katutubong sayaw ng ating mga ninuno. May sayaw din sila na bahagi ng rituwal tulad ng Pagdiwata, isang sayaw ng pasasalamat para samagandang ani ng mga Tagbanwa sa Palawan.
- 16. Tinikling Sayaw para sa mga gawaing pangkabuhayan naman ang Pagtatanim at Paggapas ng mga magsasaka sa Katagalugan at Pamulad Isda o sayaw ng pagpapatuyo ng isda ng mga taga-Negros. Salidsid o sayaw sa panliligaw ng mga Kalinga at Bangibang naman ang sayaw para sa paglilibing ng yumaong nakaranas ng marahas na kamatayan ng mga Ifugao.
- 17. Tinikling Ang mga sinaunang musika at sayaw na ito ay patuloy na nagiging bahagi ng mga pagdiriwang at pista sa iba’t ibang lalawigan ng bansa. Isinasagawa ito bilang paggunita sa mga katutubong dating naninirahan sa kanilang pamayanan, o bilang bahagi ng Kristiyanong pagdiriwang dulot ng bagong relihiyong dinala ng mga mananakop na Espanyol sa Pilipinas.
- 18. (Politikal na Pamumuhay ng mga Sinaunang Pilipino ) Uri ng Pamamahala May mataas na antas ng pamumuhay sa lipunan ang mga sinaunang Pilipino bago dumating ang mga Espanyol. Makikita ang bagay na ito sa mga paniniwala, kaugalian at tradisyon sa iba’t ibang bahagi ng Pilipinas. Bahagi ng naturang pamumuhay ang pagkakaroon ng sistema ng pamamahala upang higit na maging maayos ang pamumuhay sa lipunan. Batay sa pag-aaral ng mga dalubhasa sa kasaysayan, dalawa ang uri ng pamahalaan na naitatag noon- ang barangay at ang sultanato.
- 19. Barangay Halaw sa salitang balanghai o balangay ang salitang barangay, na ang kahulugan sa salitang Malay ay isang malaking bangka. Ayon sa isang aklat pangkasaysayan na sinulat ni Teodoro A. Agoncillo, ang barangay ang uri ng pamahalaan na sinusunod noon ngunit hindi nito sakop ang buong bansa. Bawat barangay ay sumasakop sa isang tiyak na lugar lamang. Karaniwan din itong binubuo ng humigit-kumulang sa 30 hanggang 100 pamilya. Malaya sa isa’t isa ang iba’t ibang barangay noon, pero may mga barangay na higit na makapangyarihan kaysa iba. Sa ganitong pagkakataon, ang mga pinuno ay nagbibigay din ng galang sa iba, kahit na hindi sakop ang mga ito ng ibang pinuno.
- 20. Datu Ang pinuno ng barangay ay tinatawag na datu. Kabilang sa mga pamilya ng maginoo ang pinakamataas sa lipunan, ang datu. Ang kaniyang katungkulan ay namamana o isinasalin sa panganay na anak na lalaki sa kinabibilangan niyang angkan. Siya ay may malawak na kapangyarihan, tagagawa ng mga batas, tagapagpatupad ng mga ito, tagahatol sa mga lumabag sa batas at pinuno ng mga mandirigma sa barangay.
- 21. Mga Batas sa Barangay May dalawang uri ng batas sa barangay- ang hindi nakasulat at ang nakasulat. Ang mga batas na hindi nakasulat ay batay sa mga kaugalian, tradisyon at paniniwala ng mga tao. Ang mga nakasulat na batas ay ginagawa ng datu sa tulong ng matatandang tagapayo niya. Ipinahahayag ang mga ito sa mga tao sa pamamagitan ng umalohokan o tagapagbalita. Saklaw ng mga nakasulat na batas noon ang mga paksang may kinalaman sa mga relasyong pampamilya, mga karapatan sa mana at ari-arian, pautang, kalakalan at iba’t ibang pagkakasala. Maraming nakasulat na batas sa barangay noong unang panahon. Ngunit hindi na napangalagaan dahil sa nakasulat lamang ang mga ito sa mga balat ng kahoy at biyas ng kawayan.
- 22. Hukuman sa Barangay Walang pormal na hukuman sa pamahalaang barangay. Ang lahat ng usapin ay dumaraan sa isang publikong paglilitis. Kapuwa pinagsasalita ang panig ng nasasakdal at ang nagsasakdal. Sila ay pinanunumpa na magsasabi ng katotohanan lamang. Ilan lamang sa mga itinuturing na krimen na dapat idulog sa datu ay ang pagnanakaw, paninirang-puri, pagpatay, pangkukulam, hindi paggalang sa kapangyarihan ng datu at pagsira ng ari-arian ng iba.
- 23. May mga pagsubok para sa taong pinaghihinalaang nagkasala. Mga halimbawa nito ang pagsisid nang matagal sa ilalim ng ilog, pagkuha ng bato sa loob ng sisidlang may lamang kumukulong tubig. Sa unang halimbawa, ang naunang umahon sa tubig ang ipinahahayag na nagkasala. Sa pangalawa, ang taong hindi gaanong napaso ang kamay ang pinapawalang- sala.
- 24. Pakikipag-ugnayan sa ibang Barangay Kabilang sa mga patakaran ng pamahalaang barangay ang pakikipag-ugnayan sa ibang barangay. Layunin nito ang pag- iwas sa mga digmaan at hindi pagkakaunawaan. Nagsisimula ang pagkakasundo ng mga barangay sa isang pulong na tinatampukan ng pagpapakilala ng mga datu at iba pang pinuno. Kasunod nito ang paglalahad ng mga panukala ukol sa kalakalan o kaayusan ng kani-kanilang nasasakupan. Pagkatapos, ang mga nag-uusap ay nagsasagawa ng seremonyang sanduguan na tinatawag na kasi-kasi. Ito ang sagisag ng kanilang pagkaka-ugnay sa dugo at simula ng kanilang pagkakaibigan.
- 25. Sultanato Ang sultanato ay isang sistema ng pamamahala na batay sa katuruan ng Islam. Pinamumunuan ito ng sultan na siyang nagpapasiya at nagtatakda ng mga tuntuning susundin sa buong sultanato. Si Sharif ul-Hashim ang nagtatag ng unang sultanato sa Pilipinas at tumayo ring sultan nito. Nagtakda siya ng mga lupaing saklaw ng kaniyang kapagyarihan. Hanggang maabot ng tunog ng tambol mula sa kaniyang tirahan ang mga lupain, itinuturing niyang bahagi pa ng kaniyang sultanato ang mga iyon.
- 26. Sultanato Bilang sultan, siya ang pinakamataas na pinuno ng pamahalaan, kinatawan ng kaniyang mga nasasakupan sa pakikipag-ugnayan sa iba’t ibang bahagi ng kapuluan at tagapagtanggol ng kaniyang mga nasasakupan. Bukod dito, tinuturuan niya ang mga ito ng mga aral ng Islam. Katulong niya sa pagpapatupad ng batas ang ruma bichara na nagsisilbing tagapayo na binubuo ng mga makapangyarihan at mayayamang pinuno sa mga pamayanang nasasakupan ng sultanato. Ang mga batas ay batay sa tatlong sistema; Qur’an, sharia (Islamic laws) at adat (customary laws). Ang sultan din ang nagsisilbing hukom sa paglilitis sa mga lumalabag sa batas ng sultanato.
- 27. Panuto: Basahin ang sumusunod na pangugusap. Isulat sa sagutang papel ang tama kung ito ay wasto at mali kung hindi. 1. Ang ating mga ninuno ay sumasamba sa kalikasan dahil naniniwala sila na ang mga ito ay may kaluluwa. 2. Ang kasuotan nila ay batay sa kulay ng kanilang kapaligiran at palamuti sa kanilang katawan. 3. Pinapahalagahan ng mga sinaunang Pilipino ang kanilang mga patay. 4. Ang mga ninuno natin ay nagsasagawa ng iba’t ibang rituwal at pagdiriwang na pinangungunahan ng mga katalonan at babaylan. 5. May sariling paraan ng pamumuno at mga batas ang mga sinaunang Pilipino bago pa man dumating ang mga Espanyol.