Afvalwater
Een bron van grondstoffen
Francis Meerburg – R&D
“Afval”water bestaat niet
10 KILOTON
Wereldreserves
voor slechts 100 j.
4 KILOTON
Wereldreserves
onder druk,
geopolitiek
28 KILOTON
1-2% van globale
energieverbruik
Celprocessen,
bloemen, vruchten
DNA, celwanden,
wortelvorming
Bladeren en groei
Grondstoffen in het zuiveringsproces per jaar Recuperatie voor kunstmest
“Afval”water bestaat niet
https://wri.org/aqueduct
Van lineaire keten naar circulair gebruik
Nutriënten, energie,
water
Productie
Gebruik
Afvoer
Assen, Slib, Effluent
Van lineaire keten naar circulair gebruik
woning wijk gemeente
M. J. Oomen Groep
Assen
Fosfor recuperatie bij Aquafin
Kruitfabriek
Geen hapklare oplossing, maar onderzoek naar openstaande vragen
(kwaliteit, wetgevend kader meer afstemmen op
grondstoffenrecuperatie)
Praktijkvoorbeelden
Proefproject Kruitfabriek
Toepassingen
gerecycleerd water
Onderhoud en kostenReststromen Schaalgrootte
Sensibilisering
Wetgevend kader
Grijswater zuiveren
in rietveld
CAMPUSAQUAFIN
Regenwater-
buffering via wadi’s
Waterdoorlatende
parking
Struisbeek geïntegreerd
in omgevingsaanleg
Groendaken en
zonnepanelen
Lokaal hergebruik en voedselvoorziening
Lange lineaire ketens ombuigen
naar lokale productie en hergebruik
Klimaatverandering mitigeren
door in te zetten op robuuste en
flexibele watersystemen
Grondstoffenschaarste
verminderen door recuperatie
Aquafin stelt ruimte en
gezuiverd water ter
beschikking
Vissen en planten worden
circulair geteelt
Onderzoek naar
micropolluenten tussen
vissen op leidingwater en
vissen op RWZI effluent
Aquaponics Aquafin Gent
Een ruime blik op lokale mogelijkheden is het startpunt
Waterrevolutie is maatwerk
NIET: lokaal óf centraal?
WEL: lokaal én centraal?
NIET: wel óf geen riolering (nieuw of bestaand)
WEL: telkens afwegen van de ruime mogelijkheden
Vb. grijswater lokaal,
zwartwater centraal
Waar liggen de
beste kansen?
Lokale partnerschappen: gemeente is hoeksteen
Waterrevolutie is maatwerk
Vraag en aanbod niet
altijd afgestemd
Gemeente als
matchmaker
Kiezen voor prijs óf
duurzaamheid?
Benut alle
subsidiemogelijkheden
francis.meerburg@aquafin.be
 03 450 48 90
Verder praten?
De openbare ruimte
futureproof
Els Liekens – gebiedsingenieur
Uitdagingen
Droogte
 Economische schade
 Ecologische schade
 Voedselproductie
 Watertekort
 Economische schade
 Ecologische impact
 Mentale stress
 Verzekeringspolissen?
Wateroverlast
Kosten & schade
 Wateroverlast 2016:
300 miljoen €
 Droogte 2017:
Prognose 34 miljoen €
 Hitte 2019:
3 golven: +700 sterftegevallen
 Biodiversiteit als bron
voor
ecosysteemdiensten
 Ruimte en belang?
Groen &
biodiversiteit
 Basisrecht
 Waterbronnen?
 Alternatief!
Waterzekerheid
 Beperkte ruimte
 Veel of weinig plaats?
 Multifunctioneel!
Ruimte
 Economisch groeimodel
 Economische winsten en
impact?
 Demografische
wijzigingen
 Impact als gemeente
Groei
 Visies – stroming
 Beleid – exploitatie
 Bouw
 Perspectief
Versnippering
Verschillende
toepassingen
 Veel of weinig plaats
 Veel toepassingen
 Boven of ondergronds?
 Multifunctioneel
Ruimte
Verschillende
invalshoeken
Samenbrengen van belang stakeholders
tot gelijkwaardige oplossingen op maat
Verschillende kleuren
& perspectieven
Geïntegreerd
systeem
SUM OF PARTS
Het geheel is groter dan de som der delen (Aristoteles)
Meer door minder Meerschalig
Meerlagig
Meervoudig
En toch eenvoudig
Aanleg?
Impact?
Euro’s?
Onderhoud?
Ervaring?
Innovatie?!
MULTIFUNCTIONEEL KARAKTER SMART
CIRCULAIR ECOSYSTEEMDIENSTEN
Recreatie – horeca – beleving
Waterbuffer - aanvulling GWT – waterzekerheid
Hittestress – isolatie – luchtkwaliteit
Veiligheid – mobiliteit
Economisch groeimodel – schadebeperking kosten
Vb Overijse
Technologieën: sensoren, software, real-time voorspelling
Afstemmen infrastructuur op omgeving en verwachtingen
Flexibel regelbaar
Op maat van stakeholder
Innovatieve financiële modellen
Vb Aqtiput
Circulaire economie waar optimaal als toepassing
Water ter plaatse houden en hergebruiken indien dit tegemoet
komt aan de NOOD
 kwaliteit water aanbod – vraag cyclus
 kwantiteit water aanbod – vraag cyclus
Levensloopmodel circulair
Vb Effluentafhaling, Kruitfabriek
Of we het nu willen of niet….. Technologie, ook
dat is onderhevig aan de natuur.
“al de goederen en diensten die ecosystemen
aan de samenleving leveren” – vaak natuurlijke
systemen
Valoriseren van ecosysteemdiensten
Innovatie integratie
DANK U!
els.liekens@aquafin.be
 0486 15 42 38
Verder praten?
Minder klimaatimpact met een
doordacht energiebeleid
Bart Ryckaert – Energiemanager
Energievisie Aquafin
energie-efficiëntie, groene energie en restwarmte
Vergisting biomassa
Energie uit zon en wind
Verbranding biomassa
Totaal
elektriciteitsverbruik
0
50
100
150
200
250
300
350
GWh
Target 2040
Als lokaal bestuur een energievisie uitwerken
Een belangrijke stap om écht vat te krijgen op de
klimaatverandering
• Overkoepelende coördinator
• Input interne en externe specialisten
• Eén overkoepelende visie met
• Specifieke targets
• Actieplan per target
• Iteratief proces
Concretisering bij Aquafin
Biomassa naar warmte, elektriciteit en… biomethaan
Biomassa Biomassa ontwatering Biomassa (partial)
vergisting
Biogas omzetting met
wkk
Elektriciteit
Warmte
Restwarmte
Natural gas
Biogas opzuivering
Biomethaan
P Fosfor
Verbrandingsas
Electriciteit
StoomBiomassa verbranding
Zonnepanelen Biomethaan Restwarmte
3bouwstenen
1 - Zonnepanelen
OP EEN SNELLE, KOSTEN-EFFICIËNTE MANIER NAAR EIGEN
ENERGIEPRODUCTIE
• Potentieel analyse: gebouwen, restgronden,
vijvers,…
• Geen zij-project, maar volwaardig
projectmanagement
• Betrek de burgers en de medewerkers
• Financiële impact: eigen financiering of
coöperatieve financiering
2 - Biomethaan
OP EEN VLOTTE MANIER FOSSIELE BRANDSTOFVRIJ
• Ga voor CNG- wagens en CNG-
vrachtwagens en koop biomethaan
(bij Aquafin)
• Biogasinstallatie in de gemeente?
Stimuleer biomethaan
• GFT, gemeentelijke biomassa richting
vergister of vergister in de
intercommunale?
Biomethaan bij Aquafin
Productie unit for 600,000 m³ biomethaan per jaar
Investering van € 1,0 M
Samenwerking met IMOG (warmte), Fluvius
(gasinjectie) en Fluxys
2020: biomethaan productie op RWZI Harelbeke
Ideale neutrale startpartij:
• Warmtegebruikers en warmteproducenten
in kaart brengen
• Actief partijen bijeenbrengen
• Riothermie of andere bijkomende
warmtebronnen aanbieden
Coöperatief financieringsmodel mogelijk
3 - Warmtenetten
Vlaanderen als geiserlandschap
Gemeenten als facilitator
AQUAFIN, DE IDEALE AFNEMER
Warmtenetten en Aquafin
• Restwarmte voor slibdroging
• Een slibdroger met restwarmte als
backbone voor een lokaal warmtenet?
• Riothermie voor piekverwarming?
• Eerste aansluiting warmtenet in Oostende
bart.ryckaert@aquafin.be
 + 32 (0)484 69 63 53
Spreek me gerust aan!
OP WEG NAAR EEN
KOOLSTOF-
NEUTRAAL
ENERGIESYSTEEM
Fluxys – Memorandum 20191
Fluxys – Memorandum 20192
KOOLSTOFNEUTRAAL ZIJN IN 2050:
VOLDOENDE GROENE ENERGIE NODIG
100% ELEKTRIFICATIE: OOK WEINIG REALISTISCH IN EXTREEM SCENARIO
(2050)
Fluxys – Memorandum 20193
DUITSLAND - GEPLANDE UITFASERING NUCLEAIR EN
STEENKOOL/BRUINKOOL CREËERT BIJKOMENDE BEHOEFTE
43 43 43
30
17
0
10
8
4
0 0 0
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2018 2019 2021 2022 2030 2038
Hard coal and lignite (GW) Nuclear (GW)
• -23 GW horizon 2022
• -13 GW 2023-2030
• -17 GW 2031-2038
Evolutie geïnstalleerd vermogen
[Argus White Paper: German coal and lignite phase-out, March 2019]
Fluxys – Memorandum 20194
ELEKTRICITEITSINVOER EN INTERCONNECTIECAPACITEIT:
PRODUCTIECAPACITEIT IN DE BUURLANDEN IS HET HANGIJZER
Frankrijjk – Sluiting 12-13 GW
nucleaire capaciteit horizon 2035
Nederland – c. 5 GW capaciteit op
steenkool dicht of om te bouwen horizon
2030
• vandaag nog 5 steenkoolcentrales met een gezamenlijke capaciteit van 4,6 GW
• Regeerakkoord: alle kolencentrales dicht (of omgebouwd) tegen 2030
• Vattenfal-centrale in Amsterdam (630 MW) gaat al in 2020 dicht
• Wet van juli 2015 stipuleert dat het aandeel van kernenergie in de
elektriciteitsproductie tegen 2025 moet dalen van iets meer dan 70% naar
50%
Fluxys – Memorandum 20195
Fluxys – Memorandum 20196
HET ENERGIESYSTEEM VAN MORGEN
 Een multi-energetisch en
koolstofneutraal systeem
 De juiste energie gebruiken
in de juiste toepassing
 De complementariteit tussen
de gas- en elektriciteitssystemen
optimaliseren
VOLDOENDE CAPACITEIT BIEDEN: PIEKCAPACITEIT
Fluxys – Memorandum 20197
VOLDOENDE CAPACITEIT BIEDEN:
ELEKTRICITEITSPRODUCTIE
Fluxys – Memorandum 20198
Vervangcapaciteit bij kernuitstap
De productie van groene stroom uit wind
en zon is variabel
De toenemende variabiliteit wordt
opgevangen door de flexibiliteit en de
opslagmogelijkheden van gas en de
gasinfrastructuur
[Elia Adequacy Report]
VOLDOENDE CAPACITEIT BIEDEN: OPSLAG EN FLEXIBILITEIT
Fluxys – Memorandum 20199
1 250 x
Hydro-opslag in België
600 000 000 x
Tesla home power wall
=GASOPSLAG
LOENHOUT
Fluxys – Memorandum 201910
POTENTIEEL VAN BIOGAS EN BIOMETHAAN
Fluxys – Memorandum 201911
Het overschot aan groene
elektriciteit opvangen en
omzetten in
• Groen waterstof
• Synthetisch gas
POWER-TO-GASTECHNOLOGIE: ONMISBARE SCHAKEL VOOR DE
COMPLEMENTARITEIT TUSSEN GAS EN ELEKTRICITEIT
GAS EN GASINFRASTRUCTUUR
DRUKKEN DE KOST VAN DE ENERGIETRANSITIE
Fluxys – Memorandum 201912
HET NETWERK VAN FLUXYS IS EEN INTERNATIONAAL KRUISPUNT DAT DE
GRENSOVERSCHRIJDENDE STROMEN VAN GROEN GAS KAN OPNEMEN
Fluxys – Memorandum 201913
Technologieën voor opvang van CO2 zijn nodig
om de CO2-uitstoot afdoende in te perken.
Voor een gedeelte van de industriële processen
en de elektriciteitsproductie blijven fossiele
brandstoffen immers de enige oplossing.
TECHNOLOGIEËN VOOR OPVANG EN HERGEBRUIK/OPSLAG VAN CO2
Fluxys – Memorandum 201914
Opgevangen CO2
kan worden
hergebruikt in
producten zoals
polymeren of
staal.
VANDAAG AL VOLOP AAN DE SLAG
Fluxys – Memorandum 201915
Aardgas voor vervoer: uitbouw logistieke keten
Biomethaan Power-to-gas
CO2-opvang en
hergebruik/opslag
Zeebrugge en Antwerpen
voor schepen
LNG-tankstations CNG-tankstations
Fluxys – Memorandum 201916
Complementariteit tussen de
elektriciteits- en gassystemen
Omschakeling van olieproducten
en steenkool naar gas en
elektriciteit
Regulatoir kader om groen gas in
de infrastructuur te injecteren en
innovatieve gastechnologieën te
integreren
3 KRACHTLIJNEN VOOR EEN SUCCESVOL ENERGIETRANSITIEBELEID
Fluxys – Memorandum 201917
Lokaal warmtebeleid en
riothermie in Mechelen
SHIFFT
• SHIFFT:
– Sustainable Heating: Implementation of Fossil-Free Technologies
– Termijn: Jun. 2019 tem. Sep. 2022 (40 maanden)
– Partners UK, BE, NL, FR
https://www.mechelen.be/over-shifft
SHIFFT - partners
SHIFFT
Rol van lokale overheden bij de uitrol van fossiel-vrije
verwarmingstechnologieën via…
– Warmtestrategieën en -beleid (WP1)
– Participatietrajecten (WP2)
– Demonstratieprojecten (WP3)
Lokaal warmteplan
• Lokaal warmteplan
– Vlaamse overheid: in 2030
– BBL en ODE: in 2025
© ODE, BBL (2019) pleidooi voor een duurzame residentiële verwarming
Lokaal warmteplan
© Warmtenetwerk Vlaanderen
Lokaal warmteplan – link Ruimte
Lokaal warmteplan – energievraag
Lokaal warmteplan –
lineaire warmtedichtheid
Lokaal warmteplan
• Matchen vraag- en aanbod van warmte
Lokaal warmteplan
• 100% duurzame bronnen
Riothermie
• Warmterecuperatie in het gebouw, riolering of
rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI)
© Swissenergy, 2005
Riothermie – aanzet kansenkaart
Loods
Case 1: Project Keerdok
Situering
Loods
Masterplan:
BUUR – MINT – Probam
Fasering deelgebieden:
1. Reconversie Ouwen Dok
2. Parkeergebouw Eandistip
3. Woonontwikkelingen Rode
Kruisplein, Eandiswijk, Park en
Keerdokkaai
Case 1: Project Keerdok
Loods
Programma:
> 800-tal woningen, meer dan
woonwijk
> Nieuw multifunctioneel
parkeergebouw als landmark
> Herbestemming Ouwen Dok tot
hotel, brasserie, congresruimte
> Niet-woonfuncties op strategische
locaties
Case 1: Project Keerdok
Case 1: Project Keerdok
Eandistip – Rode Kruisplein
• Programma parkeergebouw
– 529 parkeerplaatsen, 110 fietsenstallingen
– Laadpalen, deelfietsen en deelauto’s
– Buurtwinkel, kantoren, dakterras
– Flexibel gebouw
• Programma appartementsgebouw
– 54 appartementen
– Handel/horeca op gelijkvloers
– Centrale collectief private buitenruimte
– Ruimte voor moestuinen voor bewoners
• Energetisch concept
– BEN-gebouw, CO2-neutraal
– Lage temperatuur warmte/koudenet (geen gas)
– Zonnepanelen staan in voor elektriciteitsvraag
© Kairos/Mont-real/POLO
Case 1: Project Keerdok
• Lage temperatuur warmtenet - concept
© Fluvius
Case 1: Project Keerdok
• Lage temperatuur warmtenet – keuze riothermie
© Fluvius
Case 2: Gasthuissite
Case 2: Gasthuissite
Uitdaging: bestaande woonwijken
© Labo Ruimte (Team Vlaamse Bouwmeester en Departement Omgeving)
Case 2: Gasthuissite
De wijk als schakel:
A Collectief verwarmen op wijkniveau
B Coöperaties van energieproducenten
C Stadsontwikkeling als motor voor energietransitie
© Labo Ruimte (Team Vlaamse Bouwmeester en Departement Omgeving)
Case 2: Gasthuissite
Case 2: Gasthuissite
Meer informatie - riothermie
Stappenplan Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)
© VMM
Meer informatie - riothermie
Leidraad riothermie (VMM)
© Kelvin Solutions, Ingenium, VMM
Meer informatie - warmtenetten
• Leidraad warmtenetten voor gemeenten (WNVL)
Meer informatie - SHIFFT
Blijf op de hoogte:
• www.mechelen.be/over-shifft
• Volg “SHIFFT project” op Linked In
Zuidflank Overijse :
‘duurzame bufferzone en recreatieve topper’
Sven Willekens
Schepen van Publieke Ruimte, openbare werken en infrastructuur
Overijse
Inleiding
8/10/2019 Zuidflank Overijse door schepen openbare werken en infrastructuur Sven Willekens 2
Overijse creëert leefomgeving in harmonie met water
We kunnen er niet meer omheen, het klimaat verandert. Ook in België krijgen we extra veel
intense neerslag op steeds kortere periodes. Deze evolutie eist proactief handelen. Een
basisvereiste is het duurzaam integreren van water in het straatbeeld en in het landschap.
Werken mét de natuur en niet tegen de natuurelement. Dat trachten we in Overijse te doen.
‘sense of urgency’ over klimaatwijziging vertalen in een duurzaam beleid
Water duurzaam in het straatbeeld en in het landschap integreren en tegelijk
het water zuiveren vergt een langetermijnvisie, investeringen en sensibilisering is
een prioritaire beleidsdoelstelling.
Rioleringsprojecten, waterafkoppelingen, bufferring, structurele ontharding zijn
belangrijke speerpunten in het beleid in Overijse. De voorbije tien jaar
investeerde de gemeente meer dan 11 miljoen euro in een aantal grote projecten.
8/10/2019 Overijse powerpointtemplate 3
8/10/2019 Overijse 4
Het resultaat is dat zuiver water weer tastbaar is in de gemeente. Isca - het
Keltisch voor water - is trouwens de eerste historische benaming van Overijse.
Water is dus steeds een deel van onze omgeving geweest. Het is een kwestie van
het de juiste plaats te geven, met andere woorden water als een meerwaarde te
beschouwen en niet als een bron van problemen. We proberen in harmonie met
het water te leven. Dit echter niet eenvoudig …
‘In de druivenstreek vormen de valleien en waterlopen een vitale schakel in een
grotere natuurlijk ecosysteem. Vanuit dit gegeven werken we aan de uitbouw van
een levend netwerk van buffers, beken en riviertjes ‘
Op strategische plaatsen in de valleiflanken van het glooiende en steile
landschap in Overijse hebben we bufferbekkens en infiltratiezones aangelegd.
Bovendien combineren we de watertoets met een duurzaamheidstoets zodat
bij elk project wordt nagedacht over de waterzuivering en de infiltratiegraad, de
loop van het water en de ontharding van verharde zones.
We leven met het hemel- en bronwater. We geven water de ruimte en de loop
waar het recht op heeft. Met dit ‘blauw-groen’, duurzaam concept willen we
Overijse voorbereiden op de klimaatuitdagingen van morgen.
8/10/2019
Zuidflank Overijse
5
8/10/2019 Overijse 6
Ijse vallei
Volgens deze werkwijze hebben we in heel Overijse een netwerk met buffers,
infiltratiezones en beken gecreëerd. De zuivere rivieren IJse en Lane zijn
natuurlijke leefomgevingen voor fauna en flora waar de biodiversiteit groeit en
kiemt.
Tegelijkertijd zijn enorme inspanningen geleverd om het rioolwater af te koppelen
van de waterwegen.
Ten slotte besteden we steeds aandacht aan de zogenaamde bovenbouw. Via een
recreatieve invulling willen we de kwaliteit en de belevingswaarde van het publieke
domein verhogen.
Het koninginnenstuk van deze inspanningen wordt tastbaar in het centrum van
de Overijse met de creatie van een multifunctionele, duurzame en recreatieve
Zuidflank
8/10/2019 Overijse 7
“METEN IS WETEN”
• Centrum overijse vormt een typische situatie in de Ijsevallei en druivenstreek .Het
hemelwater stroomt naar beneden langs de heuvelruggen en tegelijk moet het
grote waterdebieten verwerken via het rioolnetwerk bovendien doorkruist de Ijse
het centrum. De gemeente gaf Aquafin dan ook opdracht te onderzoeken welke
maatregelen er mogelijk zijn om de onder controle te krijgen
• Aquafin maakte een inschatting van het afstromende debiet dan lans de Zuidflank
afstroomt. Er werd op basis van het ‘Digitaal Hoogtemodel’ bepaald welk gebied
afstroomt.
• Gezien de kleibodem en de stevige hellingen werd rekening gehouden met een
afstroming van 80%.
• Het afgebakende gebied is 6.4 hectare groot, de slechtste situatie doet zich voor
bij korte buien van ongeveer 13 minuten. In zo’n situatie moet er rekening
gehouden worden met een debiet van 1.2 m³ per seconde
Centrum onder water als laagste zone in Ijse-bedding
8/10/2019 Overijse 8
Zuidflank project startte met ‘rekenwerk’
Een 700 mm leiding volstaat om dit water af te voeren (rekening houdend met de helling van
het maaiveld). Dergelijke doorvoer zorgt echter voor problemen in het centrum. Zaak is dus
om een groot deel van het water te vertragen en tijdelijk te bufferen.
Afhankelijk van het door te voeren debiet is een zekere buffering noodzakelijk. Gezien de
mogelijkheden van het open terrein werd gekozen voor een volume van 1200m³ en
overeenkomstig debiet van 150 l/s, hetgeen 10% is van het maximale debiet bij zware
ontwerpstormen en de druk op het centrum sterk zal verminderen vanuit deze
zuidflank. Uitwerking ontwerp : Na detailuitwerking ontwerp bleek uiteindelijk 1500 m³
realistisch en werd het overeenkomstige doorvoerdebiet nog verkleint naar 100-120 l/s.
8/10/2019 Overijse 9
Een paar cijfers
Er wordt ongeveer 7,12 ha aangesloten op het
regenwaternetwerk van buizen en buffers
Voor de werken – afstroom bij T20 – 1200 l/s
Na de werken – afstroom bij T20 – 150 l/s
Er zal ongeveer 1579 m³ worden gebufferd.
8/10/2019 Overijse Sanering centrum zuid 10
Zuidflank Overijse: duurzame troef en recreatieve topper
De groene Zuidflank in het centrum van Overijse ligt rond het begijnhofstadion
achter het cultuurcentrum Den Blank en het administratief centrum de Vuurmolen.
Ze wordt een multifunctionele, groene recreatiezone voor kids, skaters,
voetballers, wandelaars, lopers, fietsers… Tegelijkertijd komen er in de flank grote
bufferzones die bij hevige regenval het water tijdelijk zullen opvangen en
wateroverlast in het centrum zullen voorkomen. Er wordt ook gescheiden riolering
aangelegd. Deze infrastructuurwerken zijn het sluitstuk van onze grote
inspanningen voor een beter milieu in het algemeen en het gevecht tegen de
wateroverlast in het bijzonder.
De recreatieve invulling van de Zuidflank is zeer belangrijk. De grootste bufferzone
kan eveneens als natuurlijk amfitheater voor openluchtvoorstellingen dienen. Een
traag afwateringssysteem met vlechtwerk kan tijdens drogere periodes dienst doen
als mini-atrium voor voorstellingen of als speelzone. Er is een veilig en aangenaam
looptracé, ook geschikt voor wandelaars, mountainbikers en cyclo-crossers - een
must voor de gemeente waar ‘de moeder van alle veldritten’ plaatsvindt. Kids- en
jeugdverenigingen kunnen de beboste zone ook gebruiken om te klimmen en te
klauteren. Op de hele Zuidflank wordt gewerkt met duurzame en natuurvriendelijke
ledverlichting
8/10/2019
Zuidflank Overijse
11
8/10/2019 Overijse 12
Bufferzones
8/10/2019 Overijse 13
“Cascade inrichting”
8/10/2019 Overijse powerpointtemplate 14
Graafwerken grote buffer
8/10/2019 Overijse 15
Grote Buffer - speel & theaterzone
8/10/2019 Overijse 16
Dwarsdoorsnede
8/10/2019 Overijse 17
‘Vliegend hert’ kunstwerk
8/10/2019 18
Klim & klauter elementen
8/10/2019 Overijse 19
BMX & cyclocross initiatie parcours
8/10/2019 Overijse 20
Vlonderpad langs Ijse-meander en zonneweide aan Begijnhofbron
8/10/2019 Overijse powerpointtemplate 21
8/10/2019
Overijse
22
Participatie is vandaag een modewoord, maar
met correcte aanpak zorgt participatie effectief
voor meerwaarde en draagvlak
Multidisciplinair werken zowel naar inhoud als
naar betrokkenheid van mensen
‘Mee-doen is mee-beslissen’ om een project te
creëren waar echt vraag naar is.
Stap per stap alle stakeholders betrekken
Realistisch kader met realistische oplossingen
bedenken
Terugkoppelen en… indien nodig bijsturen
Het resultaat wordt gemeten bij het gebruik
8/10/2019 Overijse powerpointtemplate 23
8/10/2019 24
Sven Willekens
Schepen van Publieke Ruimte,
openbare werken en infrastructuur
Overijse
VRAGEN ?
Ontharden loont
ook op kleine schaal
Birgit De Bock – studieverantwoordelijke R&D
Is alle verharding nodig?
Anders denken
Hoe kunnen we het water ter plaatse houden
infiltratiekommen
Vlakke kantstroken
Plantvak en wateropvang
Gecombineerde
bestemmingen
Kleine projecten, groot effect!
Bij alle werken
groot of klein
Hoe doet de gemeente
Oostkamp dit
Dien voorstel in voor 31 december 2019!
www.operatieperforatie.be
Operatie perforatie
Verder praten?
birgit.debock@aquafin.be
 03 450 48 43
Toelichting
wijkopwaarderings -
plan
Kroonhove
Ontharding via quick-wins
Delphine Roels, schepen Beheer Publieke Ruimte
Pieter Durinck, team Beheer Publieke Ruimte
Situering
• Eind jaren ‘60 vorige eeuw
• Aan rand van Oostkamp
• 110-tal percelen
• Ruim bemeten weginfrastructuur, groene kavels &
riante centrale groenzone
• Veel verharding
Doel & uitdaging van het
plan
• Openbaar domein (voetpaden, groenzones,…)
opfrissen
• Verbeteren van verkeersveiligheid
• Nieuwe plekken voor ontmoeting creëren
• Onderhoudsvriendelijke en natuurrijke groenzones
• Aanpakken van wateroverlast en verminderen van
verharding
• Beperkt voorzien budget
Principes & visie
herinrichting wijken
• Beperken van verharding
• Goed bruikbaar voetpad
• Verkeersveiligheid
• Natuurrijke, onderhoudsvriendelijke &
pesticidenvrij publieke ruimte
• Energiezuinige openbare verlichting
Beperken van verharding
WAAROM???
• Klimaatverandering = uitdaging
• Vergroening van het straatbeeld
• Hoge aanleg- en onderhoudskost
 Ruimte maken voor water en
groen
Beperken van verharding
WAAROM???
• Optimale waterinfiltratie
Beperken van verharding
WAAROM???
• Regenwater = geschenk uit de hemel
• Aanvullen grondwaterreserves ->
wapenen tegen aanhoudende
droogte
Beperken van verharding
Gelinkt aan visie ‘Voetpaden’ &
‘Verkeersveiligheid’
Voetpaden
• Hoofdstraten:
• 1 kant voetpad
• Comfortabel
• Voldoende breed
• Obstakelvrij
• Beperkte helling
• Andere kant gras (+ bomen indien plaats)
• Zij- en doodlopende straten
• Geen voetpad
• Beide kanten gras (+ bomen indien plaats)
Onderhoud grasstrook
• Gemeente maait 2x/jaar
• Te weinig voor aanpalende bewoner?
• Medewerking gevraagd: zelf maaien
• Gratis tuinafvalzakken als bedanking
• Samen beheren van publieke ruimte
• Gras monotoon, weinig natuurwaarde
• Eerstkomend project variatie met vaste planten-
zones
Beperken van verharding
Gelinkt aan visie ‘Voetpaden’ &
‘Verkeersveiligheid’
Verkeersveiligheid
• Aanleg wegversmallingen
• Breken rechtlijnige brede straten
• Versmallen kruispunten
Beperken van verharding
Groene opritten
• Nieuw concept
• Aan straatkant zonder voetpad
• Meer waterinfiltratie
• Meer groen
• Goed toegankelijk
Case wijk
Kroonhove
Opwaarderingsplan
• Opgemaakt sept 2017 – dec 2018
• In samenwerking met
• Nero bvba (architectuur en stedenbouw)
• Denis Dujardin (Landscape-Urbanism)
• Buro O2 bvba (communicatie & participatie)
• Via bewonersparticipatie
• 3 wijkexpedities
• 5 projecten
• Minder verharding (project 5)
Wegversmallingen
breken van recht & breed straatprofiel
groen in de straat brengen
Wegversmallingen
• 5 x 60 m²
• Beplante wadi
• Opvang regenwater straat
• Groen & water in straatbeeld
• Uitwerking met Aquafin
• Inspiratie “Grey to Green” project Sheffield
Aanpassen ronde punten
Onthardingsmaatregelen
Kroonhove
Optelsom
• Voetpaden: 1.550 m²
• Groene opritten: 830 m²
• Verkleinen kruispunt: 300 m²
• Wegversmallingen: 300 m²
• Ronde punten: 500 m²
TOTAAL: 3.480 m²
Conclusie
onthardingsmaatregelen
• Veel mogelijk via quick wins
• Geen grote investeringen nodig
• Sinds 2013 onthardingsmaatregelen
• Optelsom kleine ingrepen maakt groot
totaal!
• 10 projecten uitgevoerd/gepland
• 14.500 m² onthard
• Problematiek, principes en visie duidelijk
communiceren
• Draagvlak bewoners
• Koppeling visie ‘voetpaden’ &
‘verkeersveiligheid’
• Groene opritten & medewerking bewoners
groenonderhoud uitdaging
Optelsom kleine ingrepen
maakt groot totaal!
• Heraanleg pleintje
Rooiveldstraat/Kortrijksestraat
• Prijs ‘Operatie Perforatie’ Aquafin
• 10.000 euro
• Op beperkte ruimte inspanningen
mogelijk voor ontharding &
waterinfiltratie
Pleintje Rooiveldstraat
Een sterk asset management
bespaart de gemeenten geld
Jan Goossens – ceo Aquafin
Hemel- en afvalwaterstelsels meer integraal
benaderen heeft belangrijke voordelen
Huidige knip
verhindert optimaal
milieurendement
en optimale inzet
van middelen
Een uitgebreide rol voor Aquafin
Beleid
Operationele uitvoering
GEÏNTEGREERD
ASSET MANAGEMENT
Coördinatie van de investeringsprogramma's
voor afvalwater- en hemelwater-infrastructuur
via een versterkte rol als matchmaker en
asset manager voor de gemeenten.
Uitzetten van het
beleid.
Partners in dagelijkse
activiteiten.
Duidelijke rolverdeling
Drinkwater-
maatschappijen /
rioolbeheerders
Lokaal beleidVlaamse Regering
CIW / VMM
Lokale overheid is
de regisseur van de
publieke ruimte.
Lokaal
maatwerk.
Sterke link met
toestand wegenis.
Verschillende samen-
werkingsmodellen.
Op breed Vlaams
niveau.
Verticaleintegratie
Aquafin
Matchmaker voor
de investerings-
programma’s voor
de 300 gemeenten.
Coördinatie asset
management van de
volledige infrastructuur.
KOSTENBESPARING voor gemeenten en gewest door
BETERE AFSTEMMING LOKALE EN
BOVENLOKALE PROJECTEN
GEÏNTEGRED
ASSET MANAGEMENT
• Centrale matchmaker voor investerings-
programma’s
• Geïntegreerde aanpak van wateroverlast
en overstorten
• Doordachte projectkeuzes
KOSTENBESPARING voor gemeenten en gewest door
STATE OF THE ART ASSET MANAGEMENT
• Van onderhoud naar levenscyclusbeheer
• Inspectie en gespecialiseerd onderhoud
• Standaardisatie
KOSTENBESPARING voor gemeenten en gewest door
INNOVATIE EN DIGITALISERING
GEÏNTEGRED
ASSET MANAGEMENT
• Bredere inzet van snel evoluerende
technologie
• Rioolstelsel wordt bufferinfrastructuur
CONTROL
SYSTEM
Pompen,
kleppen…
sensorenregelsystemen
Van onderhoud naar levenscyclusbeheer
Bepaling van optimale
levensduur
Langetermijnplannen voor
renovatie en vervanging
Aangepaste
onderhoudsprogramma’s
Aanpassing richtlijnen en
werkmethoden
Budgetopmaak voor
herinvestering
OUTPUTTRAJECT
Finalist
Rioolinspecties
met drones
zonder
voorafgaande
nood aan
ruiming
Condition
based asset
management
Data science
en digital
twins
Verstopping
voorkomen
door periodieke
spoeling met
spoelklep
Automatisch
alarm als een
overstort werkt
bij droog weer
Nieuwemogelijkheden
jan.goossens@aquafin.be
 03 450 49 65
Van gedachten wisselen?

Aquafin: deel 2 "Klimaat- en waterbeheer voor morgen" (7 oktober 2019)

  • 1.
    Afvalwater Een bron vangrondstoffen Francis Meerburg – R&D
  • 2.
    “Afval”water bestaat niet 10KILOTON Wereldreserves voor slechts 100 j. 4 KILOTON Wereldreserves onder druk, geopolitiek 28 KILOTON 1-2% van globale energieverbruik Celprocessen, bloemen, vruchten DNA, celwanden, wortelvorming Bladeren en groei Grondstoffen in het zuiveringsproces per jaar Recuperatie voor kunstmest
  • 3.
  • 4.
    Van lineaire ketennaar circulair gebruik Nutriënten, energie, water Productie Gebruik Afvoer Assen, Slib, Effluent
  • 5.
    Van lineaire ketennaar circulair gebruik woning wijk gemeente M. J. Oomen Groep
  • 6.
  • 7.
    Kruitfabriek Geen hapklare oplossing,maar onderzoek naar openstaande vragen (kwaliteit, wetgevend kader meer afstemmen op grondstoffenrecuperatie) Praktijkvoorbeelden
  • 8.
    Proefproject Kruitfabriek Toepassingen gerecycleerd water Onderhouden kostenReststromen Schaalgrootte Sensibilisering Wetgevend kader
  • 9.
    Grijswater zuiveren in rietveld CAMPUSAQUAFIN Regenwater- bufferingvia wadi’s Waterdoorlatende parking Struisbeek geïntegreerd in omgevingsaanleg Groendaken en zonnepanelen
  • 10.
    Lokaal hergebruik envoedselvoorziening Lange lineaire ketens ombuigen naar lokale productie en hergebruik Klimaatverandering mitigeren door in te zetten op robuuste en flexibele watersystemen Grondstoffenschaarste verminderen door recuperatie
  • 11.
    Aquafin stelt ruimteen gezuiverd water ter beschikking Vissen en planten worden circulair geteelt Onderzoek naar micropolluenten tussen vissen op leidingwater en vissen op RWZI effluent Aquaponics Aquafin Gent
  • 12.
    Een ruime blikop lokale mogelijkheden is het startpunt Waterrevolutie is maatwerk NIET: lokaal óf centraal? WEL: lokaal én centraal? NIET: wel óf geen riolering (nieuw of bestaand) WEL: telkens afwegen van de ruime mogelijkheden Vb. grijswater lokaal, zwartwater centraal Waar liggen de beste kansen?
  • 13.
    Lokale partnerschappen: gemeenteis hoeksteen Waterrevolutie is maatwerk Vraag en aanbod niet altijd afgestemd Gemeente als matchmaker Kiezen voor prijs óf duurzaamheid? Benut alle subsidiemogelijkheden
  • 14.
    [email protected]  03 45048 90 Verder praten?
  • 15.
    De openbare ruimte futureproof ElsLiekens – gebiedsingenieur
  • 16.
  • 17.
    Droogte  Economische schade Ecologische schade  Voedselproductie  Watertekort
  • 18.
     Economische schade Ecologische impact  Mentale stress  Verzekeringspolissen? Wateroverlast
  • 19.
    Kosten & schade Wateroverlast 2016: 300 miljoen €  Droogte 2017: Prognose 34 miljoen €  Hitte 2019: 3 golven: +700 sterftegevallen
  • 20.
     Biodiversiteit alsbron voor ecosysteemdiensten  Ruimte en belang? Groen & biodiversiteit
  • 21.
     Basisrecht  Waterbronnen? Alternatief! Waterzekerheid
  • 22.
     Beperkte ruimte Veel of weinig plaats?  Multifunctioneel! Ruimte
  • 23.
     Economisch groeimodel Economische winsten en impact?  Demografische wijzigingen  Impact als gemeente Groei
  • 24.
     Visies –stroming  Beleid – exploitatie  Bouw  Perspectief Versnippering
  • 25.
  • 26.
     Veel ofweinig plaats  Veel toepassingen  Boven of ondergronds?  Multifunctioneel Ruimte
  • 27.
  • 28.
    Samenbrengen van belangstakeholders tot gelijkwaardige oplossingen op maat Verschillende kleuren & perspectieven
  • 29.
  • 30.
    SUM OF PARTS Hetgeheel is groter dan de som der delen (Aristoteles)
  • 31.
    Meer door minderMeerschalig Meerlagig Meervoudig En toch eenvoudig
  • 32.
  • 33.
  • 34.
    MULTIFUNCTIONEEL KARAKTER SMART CIRCULAIRECOSYSTEEMDIENSTEN Recreatie – horeca – beleving Waterbuffer - aanvulling GWT – waterzekerheid Hittestress – isolatie – luchtkwaliteit Veiligheid – mobiliteit Economisch groeimodel – schadebeperking kosten Vb Overijse Technologieën: sensoren, software, real-time voorspelling Afstemmen infrastructuur op omgeving en verwachtingen Flexibel regelbaar Op maat van stakeholder Innovatieve financiële modellen Vb Aqtiput Circulaire economie waar optimaal als toepassing Water ter plaatse houden en hergebruiken indien dit tegemoet komt aan de NOOD  kwaliteit water aanbod – vraag cyclus  kwantiteit water aanbod – vraag cyclus Levensloopmodel circulair Vb Effluentafhaling, Kruitfabriek Of we het nu willen of niet….. Technologie, ook dat is onderhevig aan de natuur. “al de goederen en diensten die ecosystemen aan de samenleving leveren” – vaak natuurlijke systemen Valoriseren van ecosysteemdiensten Innovatie integratie
  • 35.
  • 36.
    [email protected]  0486 1542 38 Verder praten?
  • 37.
    Minder klimaatimpact meteen doordacht energiebeleid Bart Ryckaert – Energiemanager
  • 38.
    Energievisie Aquafin energie-efficiëntie, groeneenergie en restwarmte Vergisting biomassa Energie uit zon en wind Verbranding biomassa Totaal elektriciteitsverbruik 0 50 100 150 200 250 300 350 GWh Target 2040
  • 39.
    Als lokaal bestuureen energievisie uitwerken Een belangrijke stap om écht vat te krijgen op de klimaatverandering • Overkoepelende coördinator • Input interne en externe specialisten • Eén overkoepelende visie met • Specifieke targets • Actieplan per target • Iteratief proces
  • 40.
    Concretisering bij Aquafin Biomassanaar warmte, elektriciteit en… biomethaan Biomassa Biomassa ontwatering Biomassa (partial) vergisting Biogas omzetting met wkk Elektriciteit Warmte Restwarmte Natural gas Biogas opzuivering Biomethaan P Fosfor Verbrandingsas Electriciteit StoomBiomassa verbranding
  • 41.
  • 42.
    1 - Zonnepanelen OPEEN SNELLE, KOSTEN-EFFICIËNTE MANIER NAAR EIGEN ENERGIEPRODUCTIE • Potentieel analyse: gebouwen, restgronden, vijvers,… • Geen zij-project, maar volwaardig projectmanagement • Betrek de burgers en de medewerkers • Financiële impact: eigen financiering of coöperatieve financiering
  • 43.
    2 - Biomethaan OPEEN VLOTTE MANIER FOSSIELE BRANDSTOFVRIJ • Ga voor CNG- wagens en CNG- vrachtwagens en koop biomethaan (bij Aquafin) • Biogasinstallatie in de gemeente? Stimuleer biomethaan • GFT, gemeentelijke biomassa richting vergister of vergister in de intercommunale?
  • 44.
    Biomethaan bij Aquafin Productieunit for 600,000 m³ biomethaan per jaar Investering van € 1,0 M Samenwerking met IMOG (warmte), Fluvius (gasinjectie) en Fluxys 2020: biomethaan productie op RWZI Harelbeke
  • 45.
    Ideale neutrale startpartij: •Warmtegebruikers en warmteproducenten in kaart brengen • Actief partijen bijeenbrengen • Riothermie of andere bijkomende warmtebronnen aanbieden Coöperatief financieringsmodel mogelijk 3 - Warmtenetten Vlaanderen als geiserlandschap Gemeenten als facilitator
  • 46.
    AQUAFIN, DE IDEALEAFNEMER Warmtenetten en Aquafin • Restwarmte voor slibdroging • Een slibdroger met restwarmte als backbone voor een lokaal warmtenet? • Riothermie voor piekverwarming? • Eerste aansluiting warmtenet in Oostende
  • 47.
    [email protected]  + 32(0)484 69 63 53 Spreek me gerust aan!
  • 48.
    OP WEG NAAREEN KOOLSTOF- NEUTRAAL ENERGIESYSTEEM Fluxys – Memorandum 20191
  • 49.
    Fluxys – Memorandum20192 KOOLSTOFNEUTRAAL ZIJN IN 2050: VOLDOENDE GROENE ENERGIE NODIG
  • 50.
    100% ELEKTRIFICATIE: OOKWEINIG REALISTISCH IN EXTREEM SCENARIO (2050) Fluxys – Memorandum 20193
  • 51.
    DUITSLAND - GEPLANDEUITFASERING NUCLEAIR EN STEENKOOL/BRUINKOOL CREËERT BIJKOMENDE BEHOEFTE 43 43 43 30 17 0 10 8 4 0 0 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 2018 2019 2021 2022 2030 2038 Hard coal and lignite (GW) Nuclear (GW) • -23 GW horizon 2022 • -13 GW 2023-2030 • -17 GW 2031-2038 Evolutie geïnstalleerd vermogen [Argus White Paper: German coal and lignite phase-out, March 2019] Fluxys – Memorandum 20194
  • 52.
    ELEKTRICITEITSINVOER EN INTERCONNECTIECAPACITEIT: PRODUCTIECAPACITEITIN DE BUURLANDEN IS HET HANGIJZER Frankrijjk – Sluiting 12-13 GW nucleaire capaciteit horizon 2035 Nederland – c. 5 GW capaciteit op steenkool dicht of om te bouwen horizon 2030 • vandaag nog 5 steenkoolcentrales met een gezamenlijke capaciteit van 4,6 GW • Regeerakkoord: alle kolencentrales dicht (of omgebouwd) tegen 2030 • Vattenfal-centrale in Amsterdam (630 MW) gaat al in 2020 dicht • Wet van juli 2015 stipuleert dat het aandeel van kernenergie in de elektriciteitsproductie tegen 2025 moet dalen van iets meer dan 70% naar 50% Fluxys – Memorandum 20195
  • 53.
    Fluxys – Memorandum20196 HET ENERGIESYSTEEM VAN MORGEN  Een multi-energetisch en koolstofneutraal systeem  De juiste energie gebruiken in de juiste toepassing  De complementariteit tussen de gas- en elektriciteitssystemen optimaliseren
  • 54.
    VOLDOENDE CAPACITEIT BIEDEN:PIEKCAPACITEIT Fluxys – Memorandum 20197
  • 55.
    VOLDOENDE CAPACITEIT BIEDEN: ELEKTRICITEITSPRODUCTIE Fluxys– Memorandum 20198 Vervangcapaciteit bij kernuitstap De productie van groene stroom uit wind en zon is variabel De toenemende variabiliteit wordt opgevangen door de flexibiliteit en de opslagmogelijkheden van gas en de gasinfrastructuur [Elia Adequacy Report]
  • 56.
    VOLDOENDE CAPACITEIT BIEDEN:OPSLAG EN FLEXIBILITEIT Fluxys – Memorandum 20199 1 250 x Hydro-opslag in België 600 000 000 x Tesla home power wall =GASOPSLAG LOENHOUT
  • 57.
    Fluxys – Memorandum201910 POTENTIEEL VAN BIOGAS EN BIOMETHAAN
  • 58.
    Fluxys – Memorandum201911 Het overschot aan groene elektriciteit opvangen en omzetten in • Groen waterstof • Synthetisch gas POWER-TO-GASTECHNOLOGIE: ONMISBARE SCHAKEL VOOR DE COMPLEMENTARITEIT TUSSEN GAS EN ELEKTRICITEIT
  • 59.
    GAS EN GASINFRASTRUCTUUR DRUKKENDE KOST VAN DE ENERGIETRANSITIE Fluxys – Memorandum 201912
  • 60.
    HET NETWERK VANFLUXYS IS EEN INTERNATIONAAL KRUISPUNT DAT DE GRENSOVERSCHRIJDENDE STROMEN VAN GROEN GAS KAN OPNEMEN Fluxys – Memorandum 201913
  • 61.
    Technologieën voor opvangvan CO2 zijn nodig om de CO2-uitstoot afdoende in te perken. Voor een gedeelte van de industriële processen en de elektriciteitsproductie blijven fossiele brandstoffen immers de enige oplossing. TECHNOLOGIEËN VOOR OPVANG EN HERGEBRUIK/OPSLAG VAN CO2 Fluxys – Memorandum 201914 Opgevangen CO2 kan worden hergebruikt in producten zoals polymeren of staal.
  • 62.
    VANDAAG AL VOLOPAAN DE SLAG Fluxys – Memorandum 201915 Aardgas voor vervoer: uitbouw logistieke keten Biomethaan Power-to-gas CO2-opvang en hergebruik/opslag Zeebrugge en Antwerpen voor schepen LNG-tankstations CNG-tankstations
  • 63.
    Fluxys – Memorandum201916 Complementariteit tussen de elektriciteits- en gassystemen Omschakeling van olieproducten en steenkool naar gas en elektriciteit Regulatoir kader om groen gas in de infrastructuur te injecteren en innovatieve gastechnologieën te integreren 3 KRACHTLIJNEN VOOR EEN SUCCESVOL ENERGIETRANSITIEBELEID
  • 64.
  • 65.
  • 66.
    SHIFFT • SHIFFT: – SustainableHeating: Implementation of Fossil-Free Technologies – Termijn: Jun. 2019 tem. Sep. 2022 (40 maanden) – Partners UK, BE, NL, FR https://www.mechelen.be/over-shifft
  • 67.
  • 68.
    SHIFFT Rol van lokaleoverheden bij de uitrol van fossiel-vrije verwarmingstechnologieën via… – Warmtestrategieën en -beleid (WP1) – Participatietrajecten (WP2) – Demonstratieprojecten (WP3)
  • 69.
    Lokaal warmteplan • Lokaalwarmteplan – Vlaamse overheid: in 2030 – BBL en ODE: in 2025 © ODE, BBL (2019) pleidooi voor een duurzame residentiële verwarming
  • 70.
  • 71.
  • 72.
  • 73.
  • 74.
    Lokaal warmteplan • Matchenvraag- en aanbod van warmte
  • 75.
  • 76.
    Riothermie • Warmterecuperatie inhet gebouw, riolering of rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) © Swissenergy, 2005
  • 77.
  • 78.
    Loods Case 1: ProjectKeerdok Situering
  • 79.
    Loods Masterplan: BUUR – MINT– Probam Fasering deelgebieden: 1. Reconversie Ouwen Dok 2. Parkeergebouw Eandistip 3. Woonontwikkelingen Rode Kruisplein, Eandiswijk, Park en Keerdokkaai Case 1: Project Keerdok
  • 80.
    Loods Programma: > 800-tal woningen,meer dan woonwijk > Nieuw multifunctioneel parkeergebouw als landmark > Herbestemming Ouwen Dok tot hotel, brasserie, congresruimte > Niet-woonfuncties op strategische locaties Case 1: Project Keerdok
  • 81.
    Case 1: ProjectKeerdok Eandistip – Rode Kruisplein • Programma parkeergebouw – 529 parkeerplaatsen, 110 fietsenstallingen – Laadpalen, deelfietsen en deelauto’s – Buurtwinkel, kantoren, dakterras – Flexibel gebouw • Programma appartementsgebouw – 54 appartementen – Handel/horeca op gelijkvloers – Centrale collectief private buitenruimte – Ruimte voor moestuinen voor bewoners • Energetisch concept – BEN-gebouw, CO2-neutraal – Lage temperatuur warmte/koudenet (geen gas) – Zonnepanelen staan in voor elektriciteitsvraag © Kairos/Mont-real/POLO
  • 82.
    Case 1: ProjectKeerdok • Lage temperatuur warmtenet - concept © Fluvius
  • 83.
    Case 1: ProjectKeerdok • Lage temperatuur warmtenet – keuze riothermie © Fluvius
  • 84.
  • 85.
    Case 2: Gasthuissite Uitdaging:bestaande woonwijken © Labo Ruimte (Team Vlaamse Bouwmeester en Departement Omgeving)
  • 86.
    Case 2: Gasthuissite Dewijk als schakel: A Collectief verwarmen op wijkniveau B Coöperaties van energieproducenten C Stadsontwikkeling als motor voor energietransitie © Labo Ruimte (Team Vlaamse Bouwmeester en Departement Omgeving)
  • 87.
  • 88.
  • 89.
    Meer informatie -riothermie Stappenplan Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) © VMM
  • 90.
    Meer informatie -riothermie Leidraad riothermie (VMM) © Kelvin Solutions, Ingenium, VMM
  • 91.
    Meer informatie -warmtenetten • Leidraad warmtenetten voor gemeenten (WNVL)
  • 92.
    Meer informatie -SHIFFT Blijf op de hoogte: • www.mechelen.be/over-shifft • Volg “SHIFFT project” op Linked In
  • 93.
    Zuidflank Overijse : ‘duurzamebufferzone en recreatieve topper’ Sven Willekens Schepen van Publieke Ruimte, openbare werken en infrastructuur Overijse
  • 94.
    Inleiding 8/10/2019 Zuidflank Overijsedoor schepen openbare werken en infrastructuur Sven Willekens 2 Overijse creëert leefomgeving in harmonie met water We kunnen er niet meer omheen, het klimaat verandert. Ook in België krijgen we extra veel intense neerslag op steeds kortere periodes. Deze evolutie eist proactief handelen. Een basisvereiste is het duurzaam integreren van water in het straatbeeld en in het landschap. Werken mét de natuur en niet tegen de natuurelement. Dat trachten we in Overijse te doen. ‘sense of urgency’ over klimaatwijziging vertalen in een duurzaam beleid Water duurzaam in het straatbeeld en in het landschap integreren en tegelijk het water zuiveren vergt een langetermijnvisie, investeringen en sensibilisering is een prioritaire beleidsdoelstelling. Rioleringsprojecten, waterafkoppelingen, bufferring, structurele ontharding zijn belangrijke speerpunten in het beleid in Overijse. De voorbije tien jaar investeerde de gemeente meer dan 11 miljoen euro in een aantal grote projecten.
  • 95.
  • 96.
  • 97.
    Het resultaat isdat zuiver water weer tastbaar is in de gemeente. Isca - het Keltisch voor water - is trouwens de eerste historische benaming van Overijse. Water is dus steeds een deel van onze omgeving geweest. Het is een kwestie van het de juiste plaats te geven, met andere woorden water als een meerwaarde te beschouwen en niet als een bron van problemen. We proberen in harmonie met het water te leven. Dit echter niet eenvoudig … ‘In de druivenstreek vormen de valleien en waterlopen een vitale schakel in een grotere natuurlijk ecosysteem. Vanuit dit gegeven werken we aan de uitbouw van een levend netwerk van buffers, beken en riviertjes ‘ Op strategische plaatsen in de valleiflanken van het glooiende en steile landschap in Overijse hebben we bufferbekkens en infiltratiezones aangelegd. Bovendien combineren we de watertoets met een duurzaamheidstoets zodat bij elk project wordt nagedacht over de waterzuivering en de infiltratiegraad, de loop van het water en de ontharding van verharde zones. We leven met het hemel- en bronwater. We geven water de ruimte en de loop waar het recht op heeft. Met dit ‘blauw-groen’, duurzaam concept willen we Overijse voorbereiden op de klimaatuitdagingen van morgen. 8/10/2019 Zuidflank Overijse 5
  • 98.
  • 99.
    Volgens deze werkwijzehebben we in heel Overijse een netwerk met buffers, infiltratiezones en beken gecreëerd. De zuivere rivieren IJse en Lane zijn natuurlijke leefomgevingen voor fauna en flora waar de biodiversiteit groeit en kiemt. Tegelijkertijd zijn enorme inspanningen geleverd om het rioolwater af te koppelen van de waterwegen. Ten slotte besteden we steeds aandacht aan de zogenaamde bovenbouw. Via een recreatieve invulling willen we de kwaliteit en de belevingswaarde van het publieke domein verhogen. Het koninginnenstuk van deze inspanningen wordt tastbaar in het centrum van de Overijse met de creatie van een multifunctionele, duurzame en recreatieve Zuidflank 8/10/2019 Overijse 7
  • 100.
    “METEN IS WETEN” •Centrum overijse vormt een typische situatie in de Ijsevallei en druivenstreek .Het hemelwater stroomt naar beneden langs de heuvelruggen en tegelijk moet het grote waterdebieten verwerken via het rioolnetwerk bovendien doorkruist de Ijse het centrum. De gemeente gaf Aquafin dan ook opdracht te onderzoeken welke maatregelen er mogelijk zijn om de onder controle te krijgen • Aquafin maakte een inschatting van het afstromende debiet dan lans de Zuidflank afstroomt. Er werd op basis van het ‘Digitaal Hoogtemodel’ bepaald welk gebied afstroomt. • Gezien de kleibodem en de stevige hellingen werd rekening gehouden met een afstroming van 80%. • Het afgebakende gebied is 6.4 hectare groot, de slechtste situatie doet zich voor bij korte buien van ongeveer 13 minuten. In zo’n situatie moet er rekening gehouden worden met een debiet van 1.2 m³ per seconde Centrum onder water als laagste zone in Ijse-bedding 8/10/2019 Overijse 8
  • 101.
    Zuidflank project starttemet ‘rekenwerk’ Een 700 mm leiding volstaat om dit water af te voeren (rekening houdend met de helling van het maaiveld). Dergelijke doorvoer zorgt echter voor problemen in het centrum. Zaak is dus om een groot deel van het water te vertragen en tijdelijk te bufferen. Afhankelijk van het door te voeren debiet is een zekere buffering noodzakelijk. Gezien de mogelijkheden van het open terrein werd gekozen voor een volume van 1200m³ en overeenkomstig debiet van 150 l/s, hetgeen 10% is van het maximale debiet bij zware ontwerpstormen en de druk op het centrum sterk zal verminderen vanuit deze zuidflank. Uitwerking ontwerp : Na detailuitwerking ontwerp bleek uiteindelijk 1500 m³ realistisch en werd het overeenkomstige doorvoerdebiet nog verkleint naar 100-120 l/s. 8/10/2019 Overijse 9
  • 102.
    Een paar cijfers Erwordt ongeveer 7,12 ha aangesloten op het regenwaternetwerk van buizen en buffers Voor de werken – afstroom bij T20 – 1200 l/s Na de werken – afstroom bij T20 – 150 l/s Er zal ongeveer 1579 m³ worden gebufferd. 8/10/2019 Overijse Sanering centrum zuid 10
  • 103.
    Zuidflank Overijse: duurzametroef en recreatieve topper De groene Zuidflank in het centrum van Overijse ligt rond het begijnhofstadion achter het cultuurcentrum Den Blank en het administratief centrum de Vuurmolen. Ze wordt een multifunctionele, groene recreatiezone voor kids, skaters, voetballers, wandelaars, lopers, fietsers… Tegelijkertijd komen er in de flank grote bufferzones die bij hevige regenval het water tijdelijk zullen opvangen en wateroverlast in het centrum zullen voorkomen. Er wordt ook gescheiden riolering aangelegd. Deze infrastructuurwerken zijn het sluitstuk van onze grote inspanningen voor een beter milieu in het algemeen en het gevecht tegen de wateroverlast in het bijzonder. De recreatieve invulling van de Zuidflank is zeer belangrijk. De grootste bufferzone kan eveneens als natuurlijk amfitheater voor openluchtvoorstellingen dienen. Een traag afwateringssysteem met vlechtwerk kan tijdens drogere periodes dienst doen als mini-atrium voor voorstellingen of als speelzone. Er is een veilig en aangenaam looptracé, ook geschikt voor wandelaars, mountainbikers en cyclo-crossers - een must voor de gemeente waar ‘de moeder van alle veldritten’ plaatsvindt. Kids- en jeugdverenigingen kunnen de beboste zone ook gebruiken om te klimmen en te klauteren. Op de hele Zuidflank wordt gewerkt met duurzame en natuurvriendelijke ledverlichting 8/10/2019 Zuidflank Overijse 11
  • 104.
  • 105.
  • 106.
  • 107.
  • 108.
    Grote Buffer -speel & theaterzone 8/10/2019 Overijse 16
  • 109.
  • 110.
  • 111.
    Klim & klauterelementen 8/10/2019 Overijse 19
  • 112.
    BMX & cyclocrossinitiatie parcours 8/10/2019 Overijse 20
  • 113.
    Vlonderpad langs Ijse-meanderen zonneweide aan Begijnhofbron 8/10/2019 Overijse powerpointtemplate 21
  • 114.
  • 115.
    Participatie is vandaageen modewoord, maar met correcte aanpak zorgt participatie effectief voor meerwaarde en draagvlak Multidisciplinair werken zowel naar inhoud als naar betrokkenheid van mensen ‘Mee-doen is mee-beslissen’ om een project te creëren waar echt vraag naar is. Stap per stap alle stakeholders betrekken Realistisch kader met realistische oplossingen bedenken Terugkoppelen en… indien nodig bijsturen Het resultaat wordt gemeten bij het gebruik 8/10/2019 Overijse powerpointtemplate 23
  • 116.
    8/10/2019 24 Sven Willekens Schepenvan Publieke Ruimte, openbare werken en infrastructuur Overijse VRAGEN ?
  • 117.
    Ontharden loont ook opkleine schaal Birgit De Bock – studieverantwoordelijke R&D
  • 118.
  • 119.
    Anders denken Hoe kunnenwe het water ter plaatse houden
  • 120.
  • 121.
  • 122.
    Kleine projecten, grooteffect! Bij alle werken groot of klein
  • 123.
    Hoe doet degemeente Oostkamp dit
  • 124.
    Dien voorstel invoor 31 december 2019! www.operatieperforatie.be Operatie perforatie
  • 126.
  • 127.
    Toelichting wijkopwaarderings - plan Kroonhove Ontharding viaquick-wins Delphine Roels, schepen Beheer Publieke Ruimte Pieter Durinck, team Beheer Publieke Ruimte
  • 128.
    Situering • Eind jaren‘60 vorige eeuw • Aan rand van Oostkamp • 110-tal percelen • Ruim bemeten weginfrastructuur, groene kavels & riante centrale groenzone • Veel verharding
  • 129.
    Doel & uitdagingvan het plan • Openbaar domein (voetpaden, groenzones,…) opfrissen • Verbeteren van verkeersveiligheid • Nieuwe plekken voor ontmoeting creëren • Onderhoudsvriendelijke en natuurrijke groenzones • Aanpakken van wateroverlast en verminderen van verharding • Beperkt voorzien budget
  • 130.
    Principes & visie herinrichtingwijken • Beperken van verharding • Goed bruikbaar voetpad • Verkeersveiligheid • Natuurrijke, onderhoudsvriendelijke & pesticidenvrij publieke ruimte • Energiezuinige openbare verlichting
  • 131.
    Beperken van verharding WAAROM??? •Klimaatverandering = uitdaging • Vergroening van het straatbeeld • Hoge aanleg- en onderhoudskost  Ruimte maken voor water en groen
  • 132.
    Beperken van verharding WAAROM??? •Optimale waterinfiltratie
  • 133.
    Beperken van verharding WAAROM??? •Regenwater = geschenk uit de hemel • Aanvullen grondwaterreserves -> wapenen tegen aanhoudende droogte
  • 134.
    Beperken van verharding Gelinktaan visie ‘Voetpaden’ & ‘Verkeersveiligheid’ Voetpaden • Hoofdstraten: • 1 kant voetpad • Comfortabel • Voldoende breed • Obstakelvrij • Beperkte helling • Andere kant gras (+ bomen indien plaats) • Zij- en doodlopende straten • Geen voetpad • Beide kanten gras (+ bomen indien plaats)
  • 135.
    Onderhoud grasstrook • Gemeentemaait 2x/jaar • Te weinig voor aanpalende bewoner? • Medewerking gevraagd: zelf maaien • Gratis tuinafvalzakken als bedanking • Samen beheren van publieke ruimte • Gras monotoon, weinig natuurwaarde • Eerstkomend project variatie met vaste planten- zones
  • 136.
    Beperken van verharding Gelinktaan visie ‘Voetpaden’ & ‘Verkeersveiligheid’ Verkeersveiligheid • Aanleg wegversmallingen • Breken rechtlijnige brede straten • Versmallen kruispunten
  • 137.
    Beperken van verharding Groeneopritten • Nieuw concept • Aan straatkant zonder voetpad • Meer waterinfiltratie • Meer groen • Goed toegankelijk
  • 138.
  • 139.
    Opwaarderingsplan • Opgemaakt sept2017 – dec 2018 • In samenwerking met • Nero bvba (architectuur en stedenbouw) • Denis Dujardin (Landscape-Urbanism) • Buro O2 bvba (communicatie & participatie) • Via bewonersparticipatie • 3 wijkexpedities • 5 projecten • Minder verharding (project 5)
  • 141.
    Wegversmallingen breken van recht& breed straatprofiel groen in de straat brengen
  • 142.
    Wegversmallingen • 5 x60 m² • Beplante wadi • Opvang regenwater straat • Groen & water in straatbeeld • Uitwerking met Aquafin • Inspiratie “Grey to Green” project Sheffield
  • 143.
  • 144.
    Onthardingsmaatregelen Kroonhove Optelsom • Voetpaden: 1.550m² • Groene opritten: 830 m² • Verkleinen kruispunt: 300 m² • Wegversmallingen: 300 m² • Ronde punten: 500 m² TOTAAL: 3.480 m²
  • 145.
    Conclusie onthardingsmaatregelen • Veel mogelijkvia quick wins • Geen grote investeringen nodig • Sinds 2013 onthardingsmaatregelen • Optelsom kleine ingrepen maakt groot totaal! • 10 projecten uitgevoerd/gepland • 14.500 m² onthard • Problematiek, principes en visie duidelijk communiceren • Draagvlak bewoners • Koppeling visie ‘voetpaden’ & ‘verkeersveiligheid’ • Groene opritten & medewerking bewoners groenonderhoud uitdaging
  • 146.
    Optelsom kleine ingrepen maaktgroot totaal! • Heraanleg pleintje Rooiveldstraat/Kortrijksestraat • Prijs ‘Operatie Perforatie’ Aquafin • 10.000 euro • Op beperkte ruimte inspanningen mogelijk voor ontharding & waterinfiltratie
  • 147.
  • 149.
    Een sterk assetmanagement bespaart de gemeenten geld Jan Goossens – ceo Aquafin
  • 150.
    Hemel- en afvalwaterstelselsmeer integraal benaderen heeft belangrijke voordelen Huidige knip verhindert optimaal milieurendement en optimale inzet van middelen
  • 151.
    Een uitgebreide rolvoor Aquafin Beleid Operationele uitvoering GEÏNTEGREERD ASSET MANAGEMENT Coördinatie van de investeringsprogramma's voor afvalwater- en hemelwater-infrastructuur via een versterkte rol als matchmaker en asset manager voor de gemeenten.
  • 152.
    Uitzetten van het beleid. Partnersin dagelijkse activiteiten. Duidelijke rolverdeling Drinkwater- maatschappijen / rioolbeheerders Lokaal beleidVlaamse Regering CIW / VMM Lokale overheid is de regisseur van de publieke ruimte. Lokaal maatwerk. Sterke link met toestand wegenis. Verschillende samen- werkingsmodellen. Op breed Vlaams niveau. Verticaleintegratie Aquafin Matchmaker voor de investerings- programma’s voor de 300 gemeenten. Coördinatie asset management van de volledige infrastructuur.
  • 153.
    KOSTENBESPARING voor gemeentenen gewest door BETERE AFSTEMMING LOKALE EN BOVENLOKALE PROJECTEN GEÏNTEGRED ASSET MANAGEMENT • Centrale matchmaker voor investerings- programma’s • Geïntegreerde aanpak van wateroverlast en overstorten • Doordachte projectkeuzes
  • 154.
    KOSTENBESPARING voor gemeentenen gewest door STATE OF THE ART ASSET MANAGEMENT • Van onderhoud naar levenscyclusbeheer • Inspectie en gespecialiseerd onderhoud • Standaardisatie
  • 155.
    KOSTENBESPARING voor gemeentenen gewest door INNOVATIE EN DIGITALISERING GEÏNTEGRED ASSET MANAGEMENT • Bredere inzet van snel evoluerende technologie • Rioolstelsel wordt bufferinfrastructuur CONTROL SYSTEM Pompen, kleppen… sensorenregelsystemen
  • 156.
    Van onderhoud naarlevenscyclusbeheer Bepaling van optimale levensduur Langetermijnplannen voor renovatie en vervanging Aangepaste onderhoudsprogramma’s Aanpassing richtlijnen en werkmethoden Budgetopmaak voor herinvestering OUTPUTTRAJECT Finalist
  • 157.
    Rioolinspecties met drones zonder voorafgaande nood aan ruiming Condition basedasset management Data science en digital twins Verstopping voorkomen door periodieke spoeling met spoelklep Automatisch alarm als een overstort werkt bij droog weer Nieuwemogelijkheden
  • 158.
    [email protected]  03 45049 65 Van gedachten wisselen?