2. Նա ծնվել է Քոջորիում (Թիֆլիսի մոտակայքում) 1903 թվականի
հունիսի 6-ին, գիրք կազմող Եղյա Խաչատրյանի ընտանիքումֈ 1913
թվականին նա ընդունվում է Թիֆլիսի «Կոմերցիայի դպրոց»-ը, բայց
նախընտրում է երաժշտությունըֈ Որոշ ժամանակ ինքնուրույն
սովորելով նվագել փողային գործիքներով, նա ընդունվում է մի
փողային նվագախումբֈ
1915 թվականին (հայկական ցեղասպանության տարեթվին)
երիտասարդ Արամ Խաչատրյանի ահաբեկված ընտանիքը,
թողնելով ամբողջ իր ունեցվածքը գաղթում է Եկատերինոգրադ
(Կրասնոդար), Խաչատրյանի մեծ եղբոր մոտֈ Բարեբախտաբար
թուրքական զորքերը չեն ներխուժում Թիֆլիս և Խաչատրյանի
ընտանիքը վերադառնում է տունֈ
1921 թվականին Արամ Խաչատրյանի եղբայր Սուրենը տանում է
Արամին Մոսկվա, որտեղ Արամը ընդունվում է «Գնեսինի
Երաժշտական Քոլեջ»-ըֈ Այդ ամենից առաջ Արամը նույնիսկ
նոտաները չգիտերֈ
Շատ շուտով նա բացահայտում է իր կոմպոզիտորական տաղանդը և
1925 թվականին Գնեսինը առաջարկում է Արամին
կոմպոզիտորական վարպետության դասերի հաճախելֈ 1929
թվականին Արամը ընդունվում է Մոսկվայի Կոնսերվատորիան,
որտեղ նա ուսանում է հայտնի ռուս կոմպոզիտոր և ուսուցիչ
Մյասկովսկու մոտֈ Արամը ավարտում է կոնսերվատորիան փայլուն
գնահատականներով և իր առաջին խոշոր աշխատանքը՝ «Առաջին
սիմֆոնիան»։ Այս ժամանակահատվածում նա գրում է նաև
երաժշտություն թատրոնի համար, մեծ առումով «Վալենսիական
այրի» շարքը և «Դիմակահանդես»-ը, և իր ավարտական տարիների
ընթացքում՝ «Դաշնամուրի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար»
համերգըֈ
3. 1939 թվականին Խաչատրյանը գրում է իր առաջին բալետը, որն
ի սկզբանե կոչում է «Ուրախություն», հետագայում այն
վերանայվում և վերանվանվում է «Գայանե»։
1936-1947 թվականները ամենաբերքառատն էին Խաչատրյանի
կյանքումֈ Նա գրում է երաժշտություն դրամատիկ
ներկայացումների և ֆիլմերի համար, երգեր, եկեղեցական
երաժշտություն և սիրված «Ջութակի համերգ»-ը, 1946
թվականին՝ «Երկրորդ սիմֆոնիան», 1943 թվականին՝
«Թավջութակի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար» համերգը,
1946 թվականին՝ «Երրորդ սիմֆոնիան» և 1947 թվականին՝ իր
«Պոետիկ սիմֆոնիան»։
1940-ականներին նա շրջում է ամբողջ Սովետական
Միությունը՝ Լենինգրադ (Սանկտ Պետերբուրգ), Կիև, Երևան,
Թբիլիսի, Սոչի, Խարկովֈ 1950 թվականին նա մեկնում է Հռոմ,
որը դառնում է նրա համաշխարհային շրջագայության առաջին
քաղաքըֈ Առաջիկա տարիներին շրջագայում է 42 երկիր` բոլոր
մայրցամաքներումֈ Իր շրջագայությունների ընթացքում նա
հանդիպում է բազմաթիվ հանրահայտ մշակույթի գործիչների՝
Սիբելիուս, Հեմինգուեյ, Չապլին, Դալիֈ
50-ականներին Խաչատրյանը սկսում է իր ուսուցչական
գործունէությունը Գնեսինի ինստիտուտում և Մոսկվայի
կոնսերվատորիայումֈ
1956 թվականի Դեկտեմբերի 27-ին Խաչատրյանի հայտնի
«Սպարտակ»-ը բեմադրվում է Կիրովի բեմումֈ Խաչատրյանի
70-ամյակը պաշտոնապես նշվել է և Մոսկվայում և Երևանումֈ
Արամ Խաչատրյանը մահացել է 1978 թվականի մայիսի 1-ին և
թաղված է «Երևանի` Կոմիտասի անվան զբոսայգու
պանթեոնում» հայ այլ մեծերի կողքին՝ Կոմիտասի,
Իսահակյանի, Սարյանիֈ
Այժմ Արամ Խաչատրյանի անունով է կոչվում օպերայի և
բալետի թատրոնը:
5. Սիմֆոնիա հ. 1 Սպարտակ
Սիմֆոնիա հ. 2 «Գայանե», որն պարունակում է
Սիմֆոնիա հ. 3 հանրահայտ Սուսերով Պարը
Դաշնամուրի Կոնցերտ
Ջութակի կոնցերտ 1941 Տրիո Սոլ մաժոր Կլարնետի, ջութակի և
Թավջութակի կոնցերտ Դաշնամուրի համար (1932)
Կոնցերտ-Ռապսոդիա դաշնամուրի և
նվագախմբի համար
Կոնցերտ-Ռապսոդիա ջութակի և
նվագախմբի համար
Կոնցերտ-Ռապսոդիա թավջութակի և
նվագախմբի համար
«Դիմակահանդես» սյուիտ
«Լերմոնտով» սյուտ
Տոկկատա
Էտյուդ
