BÀI THU HOẠCH HỌC TẬP THEO NHÓM môn Lí luận dạy học hiện đại
- 1. TRƯỜNG ĐHSP HÀ NỘI Khoa Tâm lý – Giáo dục Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Độc lập – Tự do – Hạnh Phúc BÀI THU HOẠCH HỌC TẬP THEO NHÓM Tên nhóm: Nhóm số 2 Các thành viên trong nhóm: Lớp Tâm lý học Hà Nội – 2014 LỜI CẢM ƠN Mặc dù môn Lí luận dạy học hiện đại chúng em chỉ được học trong một thời gian ít ỏi, nhưng đó là trong quãng thời gian thầy PGS.TS Từ Đức Văn đã dành hết tâm huyết để truyền đạt những tri thức vô cùng bổ ích của môn học tới toàn thể chúng em. 1
- 2. Trong thời gian học tập, chúng em đã nỗ lực cố gắng hết sức để hoàn thành bài thu hoạch của môn Lí luận dạy học hiện đại. Nhưng với thời gian ít ỏi và kinh nghiệm thực tế của bản thân còn giới hạn nên không thể tránh khỏi những thiếu sót, nhóm chúng em kính mong thầy và các bạn góp ý để bài thu hoạch này được hoàn thiện hơn. Cuối cùng, chúng em xin chúc thầy PGS.TS Từ Đức Văn dồi dào sức khỏe, công tác tốt để giúp chúng em hoàn thành khóa học một cách xuất sắc nhất và tiếp tục dang rộng vòng tay để đón khóa tiếp theo. MỤC LỤC ST T Nội dung Tran g 1 NHIỆM VỤ 1 4 1. So sánh những quan niệm cơ bản, ưu điểm và giới hạn của thuyết hành vi, thuyết nhận thức và thuyết kiến tạo. 4 2. Phân tích những khả năng vận dụng các lý thuyết học tập trong dạy học bộ môn. 10 3. Trình bày một ví dụ về dạy học bộ môn trong đó thể hiện sự vận động một hay các lí thuyết học tập? 14 2 NHIỆM VỤ 2 19 1. Phân tích cơ sở đổi mới dạy học theo quan điểm dạy học định hướng phát triển năng lực... 19 2
- 3. 2. Đề xuất một số biện pháp đổi mới dạy học môn học theo định hướng phát triển năng lực... 28 3. Trình bày một ví dụ về đổi mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực ... 41 3 NHIỆM VỤ 3 49 1. Phân tích và so sánh các cấp độ của phương pháp dạy học (3 cấp độ: quan điểm, phương pháp và kỹ thuật dạy học 49 2. Phân tích ý nghĩa của việc sắp xếp các khái niệm trong phạm trù PPDH theo ba bình diện quan điểm, phương pháp, kỹ thuật trong việc lập kế hoạch và thực hiện quá trình dạy học 53 3. Trình bày ví dụ một phác thảo kế hoạch dạy học trong đó thể hiện sự vận dụng các quan điểm, phương pháp và kĩ thuật dạy học. 56 4 NHIỆM VỤ 4 67 1. So sánh (sự giống, khác nhau) bản chất giữa dạy học giải quyết vấn đề, phương pháp nghiên cứu trường hợp dạy học theo dự án 67 2. Phân tích khả năng vận dụng dạy học giải quyết vấn đề và phương pháp nghiên cứu trường hợp và dạy học theo dự án trong dạy học bộ môn. 71 3. Trình bày một ví dụ về vận dụng một hoặc các quan điểm, phương pháp dạy học nêu trên trong dạy học bộ môn 78 PHẦN NỘI DUNG Ngày làm bài: 25/11/2014 NHIỆM VỤ 1 Câu 1. So sánh những quan niệm cơ bản, ưu điểm và giới hạn của thuyết hành vi, thuyết nhận thức và thuyết kiến tạo. Câu 2. Phân tích những khả năng vận dụng các lý thuyết học tập trong dạy học bộ môn. Câu 3. Trình bày một ví dụ về dạy học bộ môn trong đó thể hiện sự vận động một hay các lí thuyết học tập? Bài thực hiện 1. So sánh các quan điểm cơ bản, ưu điểm và giới hạn của thuyết hành vi, thuyết nhận thức và thuyết kiến tạo. Mở đầu 3
- 4. Các lí thuyết học tập với tư cách là đối tượng nghiên ứu của tâm lí học dạy học là những mô hình lí thuyết nhằm mô tả và giải thích cơ chế tâm lí của việc học tập. Các lí thuyết học tập đặt cơ sở lí thuyết cho việc tổ chức quá trình dạy học và cải tiến phương pháp dạy học. Có nhiều mô hình lí thuyết khác nhau giải thích cơ chế tâm lí của việc học tập, trong đó có 3 nhóm lí thuyết hay được nhắc đến và sử dụng trong quá trình dạy học, đó là: Thuyết hành vi, thuyết nhận thức và thuyết kiến tạo. Nhiệm vụ của chúng ta là chỉ ra những quan điểm cơ bản, trên cơ sở đó rút ra những nhận xét so sánh những ưu điểm và giới hạn của các thuyết trên. Nội dung cụ thể - Thuyết hành vi: Dựa trên lí thuyết phản xạ có điều kiện của Pavlov, năm 1913 nhà tâm lí học người Mĩ, Watson đã xây dựng lí thuyết hành vi. - Thuyết nhận thức: ra đời vào nửa đầu TK XX và phát triển mạnh vào nửa cuối TK XX. Các đại diện tiêu biểu: Piagie (Áo), Vưgotski, Leontev (Xô viết)… - Thuyết nhận thức: Tư tưởng đã có từ lâu nhưng lí thuyết kiến tạo được phát triển từ khoảng những năm 60 của TK XX. Đại diện tiêu biểu: Piagie, Vưgotki. Các tiêu chí đánh giá Thuyết hành vi Thuyết nhận thức Thuyết kiến tạo - Có nhiều mô hình khác nhau của thuyết hành vi, chẳng hạn một số quan niệm của thuyết hành vi: + Các lí thuyết hành vi giới hạn việc nghiên cứu cơ chế học tập qua các - Khác với thuyết hành vi, thuyết nhận thức nhấn mạnh ý nghĩa của các cấu trúc nhận thức đối với sự học tập. Quan niệm cơ bản của thuyết nhận - Có thể tóm tắt những quan niệm chính của thuyết kiến tạo như sau: + Không có tri thức khách 4
- 5. Các quan điểm cơ bản hành vi bên ngoài có thể quan sát khách quan bằng thực nghiệm + Thuyết hành vi không quan tâm đến các quá trình tâm lí chủ quan bên trong của người học như tri giác, cảm giác, tư duy, ý thức, vì cho rằng những yếu tố này không thể quan sát khách quan được. Bộ não được coi như là một “hộp đen” không quan sát được. + Thuyết hành vi cổ điển (Watson): quan niệm học tập là tác động qua lại giữa kích thích và phản ứng (S - R) nhằm thay đổi hành vi. Vì vậy trong dạy học cần tạo ra những kích thích nhằm tạo ra hưng phấn, từ đó sẽ có các phản ứng học tập và thông qua đó thay đổi hành vi. + Thuyết hành vi Skiner: khác với thuyết hành vi cổ điển, Skiner không chỉ quan tâm đến mối quan hệ giữa thức là: + Các lí thuyết nhận thức nghiên cứu quá trình nhận thức bên trong với tư cách là một quá trình xử lí thông tin. + Quá trình nhận thức là quá trình có cấu trúc và có ảnh hưởng quyết định đến hành vi. Con người tiếp thu các thông tin bên ngoài, xử lí và đánh giá chúng, từ đó quyết định các hành vi ứng xử. + Trung tâm của lí thuyết nhận thức là các hoạt động trí tuệ: xác định, phân tích, hệ thống hóa các sự kiện, các hiện tượng, nhớ lại những kiến thức đã học, giải quyết các vấn đề và phát triển, hình thành các ý tưởng mới. + Cấu trúc nhận thức của con người không phải là bẩm sinh mà hình thành qua kinh nghiệm. + Mỗi người có cấu trúc nhận thức riêng. Vì vậy muốn có sự thay đổi tác quan tuyệt đối + Nhấn mạnh vai trò chủ thể của nhận thức + Cần tổ chức tương tác giữa người học và đối tượng học tập + Học để khám phá, giải thích cấu trúc tri thức -> Trong thuyết kiến tạo, vai trò của chủ thể nhận thức được đặt lên vị trí hàng đầu. Mỗi người học là một quá trình kiến tạo tích cực, phản ánh thế giới theo kinh nghiệm riêng của mình dưới sự ảnh hưởng của tri thức đã có và tình huống cụ thể. 5
- 6. kích thích và phản ứng mà đặc biệt nhấn mạnh mối quan hệ giữa hành vi và hệ quả của chúng (S – R - C). Ví dụ: khi học sinh làm đúng thì được thưởng, làm sai thì bị trách phạt. Những hệ quả của hành vi này có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hành vi học tập của học sinh. -> Học tập là một quá trình đơn giản mà trong đó những mối liên hệ phức tạp sẽ được làm cho dễ hiểu bằng các bước học tập nhỏ được sắp xếp một cách hợp lý. Thông qua những kích thích về nội dung, phương pháp dạy học, người học có những phản ứng tạo ra hành vi học tập và từ đó thay đổi hành vi của mình. động phù hợp nhằm thay đổi nhận thức của người đó. + Con người có thể tự điều chỉnh quá trình nhận thức: tự đặt mục đích, xây dựng kế hoạch và thực hiện. -> Theo lý thuyết nhận thức, hành vi của con người như là sự hiểu biết của trí óc, người học được truyền thụ khả năng trừu tượng hóa và năng lực giải quyết vấn đề. Các điểm giống - Các lí thuyết học tập với tư cách là đối tượng nghiên cứu của tâm lý học dạy học. - Các thuyết đều đề cập đến các yêu tố: người học, tri thức, giáo viên, phương pháp tác động,... - Đều nói đến sự tương tác giữa người học và giáo viên... - Đều nói đến vai trò của việc học tập theo nhóm... 6
- 7. nhau - Các lí thuyết nhằm mô tả, giải thích cơ chế của việc học tập, việc tổ chức quá trình dạy học và cải tiến phương pháp học tập. -> Mục đích cuối cùng của tất cả các thuyết đều nhằm giúp người học tăng cường tự trải nghiệm để tiếp thu tri thức và có thể tự xây dựng tri thức cho mình, từ đó hình thành nên các phẩm chất nhân cách của con người phù hợp với yêu cầu của thời đại. Các điểm khác nhau + Dạy học được định hướng theo các hành vi đặc trưng có thể quan sát được. + Các quá trình học tập phức tạp được chia thành một chuỗi các bước học tập đơn giản, trong đó bao gồm các hành vi cụ thể. + Giáo viên hỗ trợ và khuyến khích hành vi đúng đắn của người học. + Giáo viên thường xuyên điều chỉnh và giám sát quá trình học tập để kiểm soát sự tiến bộ trong học tập và điều chỉnh những sai lầm kịp thời. + Không chỉ kết quả học tập (sản phẩm) mà quá trình học tập và quá trình tư duy cũng là điều quan trọng. + Nhiệm vụ của người dạy là tạo ra môi trường học tập thuận lợi, thường xuyên khuyến khích các quá trình tư duy. + Các quá trình tư duy không thực hiện thông qua các vấn đề nhỏ, đưa ra một cách tuyến tính mà thông qua việc đưa ra các nội dung phức hợp. + Các phương pháp học tập có vai trò quan trọng. + Việc học tập thực hiện trong + Không có kiến thức khách quan tuyệt đối. + Về mặt nội dung dạy học phải định hướng theo những lĩnh vực và vấn đề phức hợp, gần với cuộc sống và nghề nghiệp và được khảo sát cụ thể. + Việc học tập chỉ có thể được thực hiện trong một quá trình tích cực. + Học tập trong nhóm có ý nghĩa quan trọng. + Học qua sai lầm là điều rất có ý nghĩa. + Các lĩnh vực học tập cần định 7
- 8. nhóm có vai trò quan trọng, giúp tăng cường những khả năng về mặt xã hội. + Cần có sự cân bằng giữa những nội dung do giáo viên truyền đạt và những nhiệm vụ tự lực của người học. hướng vào hứng thú của người học. + Sự học tập, hợp tác đòi hỏi khuyến khích phát triển không chỉ có lí trí mà cả về mặt tình cảm, giao tiếp. + Mục đích học tập là xây dựng kiến thức của bản thân. Đánh giá chung + Ưu điểm: Thuyết hành vi có khả năng ứng dụng cao trong LLDHHĐ. Các hình thức ứng dụng: Trong dạy học chương trình hóa; trong dạy học có hỗ trợ bằng máy vi tính; trong học tập thông báo tri thức và trong huấn luyện. + Hạn chế: Quá trình học tập không chỉ do kích thích từ bên ngoài mà còn là quá trình chủ động bên trong của chủ thể nhận thức; Việc chia quá trình học tập thành chuỗi các hành vi đơn giản không phản ánh hết được các mối + Ưu điểm: thuyết nhận thức được thừa nhận và ứng dụng rộng rãi trong dạy học, đặc biệt là: Ứng dụng trong dạy học giải quyết vấn đề; dạy học định hướng hành động; dạy học khám phá; làm việc nhóm. + Hạn chế: Việc dạy học nhằm phát triển tư duy, giải quyết vấn đề, dạy học khám phá đòi hỏi nhiều thời gian, sự chuẩn bị và năng lực của giáo viên. Cấu trúc quá trình tư duy không quan sát trực tiếp được + Ưu điểm: Thuyết kiến tạo được thừa nhận và ứng dụng rộng rãi trong học tập, đặ biệt là trong học tập tự điều khiển, học theo tình huống, học nhóm, học tương tác… + Hạn chế: Quan điểm cực đoan trong thuyết kiến tạo phủ nhận sự tồn tại của tri thức khách quan; việc đưa các kỹ năng cơ bản vào các đề tài phức tạp mà không có luyện tập cơ bản có thể 8
- 9. quan hệ tổng thể… nên chỉ mang tính giả thuyết. hạn chế hiệu quả học tập; việc nhấn mạnh vai trò của học nhóm quá mức cũng cần xem xét, vì vai trò, năng lực học tập của các cá nhân luôn đóng vị trí quan trọng. + Dạy học lí thuyết kiến tạo đòi hỏi thời gian lớn. Kết luận Các lý thuyết học tập của tâm lý học dạy học tìm cách giải thích cơ chế của việc học tập, làm cơ sở để tổ chức và thực hiện tối ưu quá trình học tập của người học. Có nhiều mô hình lý thuyết khác nhau, trong đó có ba nhóm chính là thuyết hành vi, thuyết nhận thức và thuyết kiến tạo. Mỗi lý thuyết học tập có những ưu điểm và những hạn chế riêng như đã trình bày ở trên và cho đến nay chưa có một lý thuyết học tập nào mang tính tổng quát và hoàn thiện. Do vậy, khi vận dụng cần phải phối hợp các lý thuyết một cách thích hợp. 2. Những khả năng vận dụng các lý thuyết học tập trong dạy học bộ môn Nhằm mô hình hóa và giải thích cụ thể các cơ chế tâm lí của việc học tập, khoa học nghiệ cứu về tâm lí dạy học đã ra đời, trong đó các lí thuyết học tập được đi sâu phân tích như một đối tượng nghiên cứu cơ bản nhất. Thông qua việc vận dụng các lý thuyết học tập trong dạy học bộ môn sẽ giúp người dạy có được phương pháp dạy học tốt nhất nhằm đạt được mục đích học tập ở mức tối đa, vừa tạo được sự hứng thú cho người dạy – người hoc. * Thuyết hành vi: 9 GV đưa thông tin đầu vào GV quan sát đầu ra khen hay khiển tráchHỌC SINH
- 10. - Thuyết hành vi cho rằng học tập là một quá trình đơn giản mà trong đó những mối liên hệ phức tạp sẽ được làm cho dễ hiểu và rõ ràng thông qua các bước học tập nhỏ được sắp xếp một cách hợp lý. Thông qua những kích thích về nội dung, phương pháp dạy học, người học có những phản ứng tạo ra những hành vi học tập và qua đó thay đổi hành vi của mình. - Giáo viên hỗ trợ và khuyến khích hành vi đúng đắn của người học, tức là sắp xếp giảng dạy sao cho người học đạt được hành vi mong muốn mà sẽ được đáp lại trực tiếp ( khen thưởng và công nhận). - Giáo viên thường xuyên điều chỉnh và giám sát quá trình học tập để kiểm soát tiến bộ học tập và điều chỉnh ngay lập tức những sai lầm. - Thuyết hành vi được ứng dụng đặc biệt: + Trong dạy học chương trình hoá + Trong dạy học được hỗ trợ bằng máy vi tính + Trong dạy học thông báo tri thức và huấn luyện thao tác Chẳng hạn, trong dạy học bộ môn tiếng Anh, áp dụng thuyết hành vi bằng hình thức tổ chức các phòng luyện nghe có thể nâng cao chất lượng giảng dạy. Hay trong dạy học bộ môn Ngữ văn cũng có thể vận dụng thuyết hành vi khi hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm các văn bản, tác phẩm văn học. Đọc diễn cảm văn bản Văn học cũng là một trong những phương pháp có ích để giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về nội dung và nghệ thuật của văn bản đó. *Thuyết nhận thức 10 Thông tin đầu vào Kết quả đầu raHọc sinh (Quá trình nhận thức: Phân tích- Tổng hợp,khái quát hóa…)
- 11. - Theo thuyết nhận thức, mục đích của dạy học là tạo những khả năng để người học hiểu thế giới thực. Vì vậy để đạt được các mục tiêu học tập, không chỉ kết quả học tập mà quá trình học tập và quá trình tư duy cũng là điều quan trọng. Nhiệm vụ của người dạy là tạo ra môi trường học tập thuận lợi, thường xuyên khuyến khích các quá trình tư duy, học sinh cần được tạo cơ hội hành động và tư duy tích cực. Các quá trình tư duy không thực hiện thông qua các vấn đề nhỏ, đưa ra một cách tuyến tính mà thông qua việc đưa ra các nội dung học tập phức hợp. Thuyết nhận thức cũng cho rằng, các phương pháp học tập có vai trò quan trọng. Việc học tập thực hiện trong nhóm có vai trò quan trọng, giúp tăng cường những khả năng về mặt xã hội. Đồng thời cần có sự kết hợp giữa những nội dung do giáo viên truyền đạt và những nhiệm vụ tự lực chiếm lĩnh và vận dụng tri thức của học sinh. - Thuyết nhận thức được thừa nhận và ứng dụng rộng rãi trong dạy học, đặc biệt: + Dạy học giải quyết vấn đề + Dạy học định hướng hành động + Dạy học khám phá và dạy học theo nhóm *Thuyết kiến tạo 11 GV tạo môi trường và nội dung học tập phức hợp Môi trường học tập Nội dung học tậpTương tácHọc sinh (Cá nhân và nhóm)
- 12. - Theo thuyết kiến tạo, không có kiến thức khách quan tuyệt đối. Kiến thức là một quá trình và sản phẩm được kiến tạo theo từng cá nhân. Về mặt nội dung, dạy học phải định hướng theo những lĩnh vực và vấn đề phức hợp, gần với cuộc sống và nghề nghiệp, được khảo sát một cách tổng thể. Việc học tập chỉ có thể được thực hiện trong một quá trình tích cực vì chỉ từ những kinh nghiệm và kiến thức mới của bản thân thì mới có thể thay đổi và cá nhân hoá những kiến thức và khả năng đã có. Học tập trong nhóm có ý nghĩa quan trọng, góp phần cho người học tự điều chỉnh sự học tập của bản thân mình. - Trong dạy học hiện nay, thuyết kiến tạo thách thức một cách cơ bản tư duy truyền thống về dạy học. Không phải người dạy mà là người học trong sự tương tác với các nội dung học tập sẽ nằm trong tâm điểm của quá trình dạy học. Nhiều quan điểm dạy học mới bắt nguồn từ thuyết kiến tạo như: + Học tập tự điều chỉnh + Học tập với những vấn đề phức hợp + Học theo tình huống + Học theo nhóm + Học qua sai lầm, nhấn mạnh nhiều hơn vào dạy học định hướng quá trình thay cho định hướng sản phẩm. Như vậy, các lý thuyết học tập trong dạy học bộ môn được vận dụng một cách linh hoạt, phối hợp một cách thích hợp sẽ đem lại những hiệu quả nhất định trong quá trình dạy học. 3. Ví dụ về dạy học bộ môn trong đó thể hiện sự vận động một hay các lí thuyết học tập. Áp dụng vào bài dạy cụ thể của môn: Tâm lý đại cương Chương 4: HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC( 10 tiêt) Tiết 1: I. Nhận thức cảm tính 1. Cảm giác Mục đích Nội dung Phương pháp Lập luận về lý thuyết học tập - Học sinh 1.Khái niệm cảm giác: * Các phương pháp: - Vận dụng thuyết hành vi. 12
- 13. hiểu và nêu được khái niệm cảm giác. Cảm giác là một quá trình nhận thức phản ánh một cách riêng lẻ từng thuộc tính bề ngoài của sự vật hiện tượng đang trực tiếp tác động vào các giác quan của con người - Phương pháp trực quan - Phương pháp nêu vấn đề - Phương pháp so sánh * Tiến hành dạy học: - GV yêu cầu 1 sinh viên đưa tay ra sau lưng và đặt 1 vật lên tay sinh viên, yêu cầu sinh viên không nắm tay lai, không lắc, không được nhìn, không được nghe các gợi ý của các bạn khác. Và gọi tên vật đó. - HS trả lời... - GV nhận xét câu trả lời, và đưa ra các gợi ý về các điểm đáng lưa ý trong khái niệm cảm giác + Thế nào là một quá trình? + Tính riêng lẻ ? + Tính bề ngoài? + Trính trực tiêp? - Yêu cầu sinh viên đưa ra các ví dụ cho các đặc điểm nêu trên. - GV kết luận lại nội dung của khái niệm cảm giác. ->Hiệu quả dạy học: Tạo ra sự hưng phấn từ đó học sinh có các phản ứng học tập và thông qua đó thay đổi hành vi học tập. - Vận dụng thuyết nhận thức. ->Hiệu quả dạy học: Phát triển khả năng nhận thức của học sinh, đặc biệt phát triển tư duy. - Vận dụng thuyết kiến tạo. ->Hiệu quả học tập: Tạo ra sự tương tác giữa người học và nội dung học tập. - HS nắm 2. Đặc điểm của cảm giác: * Các phương pháp: - Vận dụng thuyết kiến tạo. 13
- 14. được các đặc điểm của cảm giác. - Cảm giác là một quá trình nhận thức, phản ánh dấu hiệu trực quan, bề ngoài, cụ thể của sự vật hiện tượng. - Cảm giác chỉ phản ánh một cách riêng lẻ từng thuộc tính của sự vật hiện tượng chứ chưa phản ánh đầy đủ, trọn vẹn sự vật hiện tượng. - Cảm giác phản ánh sự vật hiện tượng một cách trực tiếp khi sự vật hiện tượng đang hiện diện, đang tác động vào các cơ quan thụ cảm của ta. - Phương pháp thảo luận nhóm - Phương pháp nghiên cứu tài liệu - Phương pháp đàm thoại gợi mở - Phương pháp thuyết trình - Phương pháp tồng hợp, khái quát Tiến hành dạy học - GV phát phiếu học tập cho các nhóm và yêu cầu các nhóm sử dụng các giáo trình và tài liệu tham khảo để giải quyết các yêu cầu trong phiếu học tập. - HS thảo luận nhóm và sau 5- 7 phút thì GV gọi 1 nhóm trình bày kêt quả làm việc của nhóm, các nhóm khác bổ sung ý kiến. - GV nhận xét và tùy theo chất lượng của các bài thảo luận nhóm mà nêu các nội dung cơ bản của các đặc điểm của cảm giác. ->Hiệu quả học tập: Tạo ra sự tương tác giữa người học và nội dung học tập. - Vận dụng thuyết nhận thức. ->Hiệu quả dạy học: Phát triển khả năng nhận thức của học sinh, đặc biệt phát triển tư duy. - HS hiểu được bản chất của cảm 3. Bản chất của cảm giác: - Cảm giác của con người có bản chất xã hội. - Cảm giác ở người không chỉ diễn *Các phương pháp dạy học - Phương pháp diễn giảng - Phương pháp nêu vấn đề - Phương pháp làm việc cá nhân -Phương pháp tổng hợp, khái quát, - Vận dụng thuyết nhận thức: ->Hiệu quả dạy học: Phát triển khả năng nhận thức của học sinh, 14
- 15. giác, vận dụng vào thực tiễn ra nhờ hệ thống tín hiệu thứ nhất mà còn nhờ cả hệ thông tín hiệu thứ hai (ngôn ngữ). - Cảm giác ở con người chịu sự chi phối của các hiện tượng TL cao cấp khác (tư duy, tưởng tượng…). - Cảm giác của con người được phát triển mạnh mẽ và phong phú dưới ảnh hưởng của HĐ và giáo dục. đánh giá *Tiến hành dạy học - Gv nêu vấn đề: Từ các đặc điểm của cảm giác, động vật có cảm giác hay không? Vậy cảm giác của con người khác với cảm giác của động vật như thế nào? - HS nghiên cứu giáo trình và dựa vào những hiểu biết của bản thân để đưa ra câu trả lời. - Gv tổng hợp ý kiến của HS, căn cứ chất lượng của các câu trả lời mà đánh giá, nhận xét, giảng giải vấn đề bản chất xã hội của cảm giác. - GV nhấn mạnh bản chất xã hội, ảnh hưởng của ngôn ngữ, ảnh hưởng của các hiện tượng tâm ly khác, và ảnh hưởng của hoạt động và giao dục. - Có thể đặt yêu cầu cho sinh viên đặc biệt phát triển tư duy. - Vận dụng thuyết kiến tạo. ->Hiệu quả học tập: Tạo ra sự tương tác giữa người học và nội dung học tập. 15
- 16. liên hệ bản thân nhằm phát triển cảm giác của bản thân và vận dụng trong cuộc sống. - HS biết được cảm giác có những loại nào. 4. Phân loại cảm giác: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: GV yêu cầu HS về tự nghiên cứu tài liệu để biết được các loại cảm giác - GV nêu một số tiêu chí phân loại cảm giác. - Yêu cầu sinh viên tự nghiên cứu giáo trình, ghi chép, liên hệ và vận dụng. - Vận dụng thuyết hành vi và thuyết nhận thức. Ngày làm bài: 27/11/2014 NHIỆM VỤ 2 Câu 1. Phân tích cơ sở đổi mới dạy học theo quan điểm dạy học định hướng phát triển năng lực, trong đó cần: - Lập luận vì sao cần chuyển từ dạy học định hướng nội dung sang dạy học định hướng phát triển năng lực. - Phân tích khái niệm và cấu trúc của khái niệm năng lực 16
- 17. - Chỉ ra những đặc điểm của mục tiêu, nội dung, phương pháp và đánh giá theo quan điểm dạy học định hướng phát triển năng lực. Câu 2. Đề xuất một số biện pháp đổi mới dạy học môn học theo định hướng phát triển năng lực. Câu 3. Trình bày một ví dụ về đổi mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực trong đó thể hiện sự vận dụng một hay một số biện pháp đã nêu ở câu 2 Bài thực hiện: Câu 1. Phân tích cơ sở đổi mới dạy học theo quan điểm dạy học định hướng phát triển năng lực Khi nói về thực trạng của giáo dục Việt Nam, ta vẫn thường nhận định đó là nền giáo dục mang tính “hàn lâm, kinh viện”. Đó là chỉ nền giáo dục định hướng vào việc truyền thụ một hệ thống tri thức được quy định sẵn dựa trên cơ sở các môn khoa học chuyên ngành, nhưng ít chú ý đến việc rèn luyện tính tích cực nhận thức, tính độc lập, sáng tạo cũng như khả năng vận dụng những tri thức đó trong thực tiễn. Để đổi mới giáo dục, cần vận dụng chương trình dạy học định hướng kết quả đầu ra và phát triển năng lực cho người học . Trong chương trình dạy học định hướng phát triển năng lực, mục tiêu dạy học của môn học được mô tả thông qua các nhóm năng lực như sau: a. Cần thiết chuyển từ dạy học định hướng nội dung sang dạy học định hướng phát triển năng lực bởi: Thực trạng của giáo dục Việt Nam là nền giáo dục mang tính “hàn lâm, kinh viện”. Phương pháp dạy học chủ yếu trong nền giáo dục mang tính “hàn lâm, kinh viện” dựa trên quan điểm giáo viên là trung tâm, trong đó người thầy đóng vai trò chính trong việc truyền thụ tri thức cho học sinh. Phương pháp dạy học chủ yếu là các phương pháp thông báo tri thức, học sinh tiếp thu tri thức một cách thụ động. Các phương pháp phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh cũng như việc rèn luyện phương pháp tự học ít được coi trọng. Đặc điểm cơ bản của chương trình giáo dục định hướng nội dung là chú trọng việc truyền thụ hệ thống tri thức khoa học theo các môn học đã được quy định trong chương trình dạy học. 17
- 18. Tuy nhiên ngày nay, chương trình giáo dục định hướng nội dung không còn thích hợp. Ngày nay tri thức thay đổi và bị lạc hậu nhanh chóng, việc quy định cứng nhắc những nội dung chi tiết trong chương trình dạy học dẫn đến tình trạng nội dung chương trình dạy học nhanh bị lạc hậu so với tri thức hiện đại. Ngoài ra những tri thức tiêp thu trong nhà trường cúng nhanh bị lạc hậu. Do đo việc rèn luyện phương phap học tập ngày càng có ý nghĩa quan trọng trong việc chuẩn bị cho con người có khả năng học tập suốt đời. Ngoài ra, chương trình dạy học định hướng nội dung dẫn đến xu hướng việc kiểm tra đánh giá chủ yếu dựa trên việc kiểm tra tái hiện tri thức mà ít định hướng vào khả năng vận dụng tri thức trong các tình huống thực tiễn. Do phương pháp dạy học mang tính thụ động và ít chú ý đến khả năng ứng dụng nên sản phẩm giáo dục là những con người mang tính thụ động, hạn chế khả năng sáng tạo và năng động. Do đó chương trình giáo dục này không đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã hội và thị trường lao động đối với người lao động và năng lực hành động, khả năng sáng tạo và tính năng động. Các vấn đề nêu trên là những vấn đề lớn cần khắc phục của giáo dục trong bối cảnh tăng cường hội nhập quốc tế. Sự phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế với những ảnh hưởng của xã hội tri thức và toàn cầu hóa tạo ra những cơ hội nhưng đồng thời đặt ra những yêu cầu đổi mới đối với giáo dục trong việc đào tạo đội ngũ lao động. Để đổi mới giáo dục, khắc phục tình trạng này, bên cạnh việc căn cứ vào những yêu cầu đổi mới của sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như những quan điểm định hướng mang tính đường lối, cần dựa trên những cơ sở lý thuyết khoa học giáo dục, trong đó có việc áp dụng những quan điểm đổi mới về chương trình dạy học. Một trong những chương trình giáo dục có thể thay thế cho giáo dục “hàn lâm, kinh viện” hiện nay là giáo dục định hướng phát triển năng lực. 18
- 19. Chương trình dạy học định hướng phát triển năng lực là tên gọi khác hay một mô hình cụ thể hóa của chương trình định hướng kết quả đầu ra, một công cụ để thực hiện giáo dục định hướng năng lực hành động. Trong chương trình dạy học định hướng phát triển năng lực, mục tiêu dạy học của môn học được mô tả thông qua các nhóm năng lực. Sau đây là bảng so sánh một số đặc trưng cơ bản của chương trình định hướng nội dung và chương trình định hướng phát triển năng lực: Nội dung so sánh Chương trình định hướng nội dung Chương trình định hướng phát triển năng lực Mục tiêu giáo dục - Mục tiêu dạy học được mô tả không chi tiết và không nhất thiết phải quan sát, đánh giá được - Kết quả học tập cần đạt được mô tả chi tiết và có thể quan sát, đánh giá được; thể hiện được mức độ tiến bộ của HS một cách liên tục Nội dung giáo dục - Việc lựa chọn nội dung dựa vào các khoa học chuyên môn, không gắn với các tình huống thực tiễn. Nội dung được quy định chi tiết trong chương trình. - Lựa chọn những nội dung nhằm đạt được kết quả đầu ra đã quy định, gắn với các tình huống thực tiễn. Chương trình chỉ quy định những nội dung chính, không quy định chi tiết. Phương pháp dạy học - Giáo viên là người truyền thụ tri thức, là trung tâm của quá trình dạy học. HS tiếp thu thụ động những tri thức được quy định sẵn. - Giáo viên chủ yếu là người tổ chức, hỗ trợ HS tự lực và tích cực lĩnh hội tri thức. Chú trọng sự phát triển khả năng giải quyết vấn đề, khả năng giao tiếp,… - Chú trọng sử dụng các quan điểm, phương pháp và kỹ 19
- 20. thuật dạy học tích cực; các phương pháp dạy học thí nghiệm, thực hành Hình thức dạy học - Chủ yếu dạy học lý thuyết trên lớp học - Tổ chức hình thức học tập đa dạng; chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học, trải nghiệm sáng tạo; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học Đánh giá kết quả học tập của HS - Tiêu chí đánh giá được xây dựng chủ yếu dựa trên sự ghi nhớ và tái hiện nội dung đã học. - Tiêu chí đánh giá dựa vào năng lực đầu ra, có tính đến sự tiến bộ trong quá trình học tập, chú trọng khả năng vận dụng trong các tình huống thực tiễn. b. Phân tích khái niệm và cấu trúc của khái niệm năng lực * Khái niệm năng lực: Khái niệm năng lực ( competency) có nguồn gốc La tinh “competentia”. Năng lực được hiểu như sự thành thạo, khả năng thực hiện của cá nhân đối với một công việc. Năng lực bao gồm các kiến thức, kĩ năng cũng như quan điểm và thái độ mà một cá nhân có thể hành động và thành công trong các tình huống mới. Theo từ điển Tâm lý học ( Vũ Dũng, 2000) thì “Năng lực là tập hợp các tính chất hay phẩm chất của tâm lý cá nhân, đóng vai trò là điều kiện bên trong, tạo thuận lợi cho việc thực hiện tốt một dạng hoạt động nhất định. Theo John Erpenbeck thì “Năng lực được tri thức làm cơ sở, được sử dụng như khả năng, được quy định bởi giá trị, được tăng cường qua kinh nghiệm và được hiện thực hóa qua chủ định”. Weinert ( 2001) định nghĩa: “ Năng lực là những khả năng và những kĩ xảo học được hoặc sẵn có của cá thể nhằm giải quyết các tình huống xác định cũng như sự sẵn sàng về động cơ, xã hội và khả năng vận dụng các cách giải quyết vấn đề một cách có trách nhiệm và hiệu quả trong những tình huống linh hoạt” 20
- 21. Mã tài liệu : 600029 Tải đầy đủ luận văn theo 2 cách : - Link tải dưới bình luận . - Nhắn tin zalo 0932091562