Abstract image of a woman sitting on books and studying on a laptop

Berpiztu. Euskadiko Ekonomia eta Enplegua Suspertzeko Programa (2020-2024)

Irekia - EJGV, profile picture
Irekia - EJGV

“Berpiztu”: Suspertu. Horixe da Euskadiko erakundeek planteatu duten erantzuna, Covid-19aren osasun-pandemiak enpleguan eta ekonomian sortutako krisiari aurre egiteko. Galdutako enplegu guztia berreskuratzea eta langabezia-tasa % 10etik behera jartzea da helburu komuna, eta halaxe jaso da Jaurlaritzak eta hiru Foru Aldundiek iragan irailaren 29an aurkeztu zuten konpromisoan.

News & Politics
1 of 128
Download to read offline
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
Berpiztu. Euskadiko Ekonomia eta Enplegua Suspertzeko Programa (2020-2024)
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 02
Berpiztu Programaren aurkezpena LABURPEN EXEKUTIBOA 1. Ekonomia suspertu, enplegua berreskuratu eta erresilientzia lortzeko konpromiso irmoa 1.1. Eszenatoki berri bat sortzen duen krisi-globala 1.2. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna 1.3. Euskadik jorratu behar dituen 3 trantsizio global handiak barne hartzen dituen horizontea 2. Herri-estrategia global batean (Giza garapen jasangarria) txertatutako programa 2.1. Herri-estrategia global batean (Giza garapen jasangarria) txertatutako programa 2.2. Euskal erakundeen artean partekatutako programa globala 2.3. Euskadiko egitura-erreformen plan baten parte den programa 2.4. Nazio Batuen 2030erako GJHekin bat datorren programa 2.5. “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa 3. Hazkunde jasangarrirako eta enplegurako Programa. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa 2020-2024 3.1. Programaren helburu nagusiak 3.2. Bi jarduera-ardatz handi eta zeharkako eremu bat 3.3. Aurrekontu-egoeren eta enplegu sustatuen laburpena 3.4. Programaren ardatz bertikalen garapena 3.4.1 I. ardatza - Ekonomia suspertzeko programa 3.4.2 II. ardatza - Enpleagua suspertzeko programa 3.5. Programaren ikuspegi orokorra 3.6. Gobernantza-eskema E. 1. eranskina BERPIZTU programaren hasierako oinarriak eragile instituzional eta sozioekonomikoekin egiaztatzeko eta ekarpenak egiteko prozesuaren laburpena 6 10 13 14 19 30 40 41 43 46 48 51 55 56 58 62 66 67 84 100 102 105 Edukien aurkibidea: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 03
01.T.: BPGd-ren hazkunde aurreikusia (%). Iturria: “OECD Interim Report September 2020. 02.T.: Espainiako ekonomiaren proiekzio makroekonomikoak, 2020ko irailaren 10a. Iturria: Espainiako Bankua. 03.T.: Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena, 2020ko irailaren 25ekoa. Ikuspegi orokorra. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Ekonomia Saila. Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza. 04.T.: Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena, 2020ko irailaren 25ekoa. Sektoreko zehaztapenak. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Ekonomia Saila. Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza. 05.T.: Covid-19aren aurkako neurri sozial eta ekonomikoen laburpena (2020ko maiatza). Iturria: Eusko Jaurlaritza. 06.T.: Bizkaia Aurrera! - Koronabirusaren krisiaren ostean lurraldea suspertzeko premiazko Plana. Iturria: Bizkaiko Foru Aldundia. 07.T.: A Plana - Araba Suspertzeko Plan Ekonomikoa. Iturria: Arabako Foru Aldundia. 08.T.: Suspertze Ekonomiko eta Sozialeko Plana, Lehen sektorearen jarduera ekonomikoa mantentzeko Plana, eta Gipuzkoan turismoa suspertzeko Plana. Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundia. 09.T.: I. ardatza. Inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena 10.T.: I. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka 11.T.: II. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen laburpena 12.T.: II. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka 13.T.: II. ardatza. Enplegu sustatuen zehaztapena, urteka 15 16 17 18 22-23 25 27 29 83 83 98 98 99 Edukien aurkibidea: Taulak eta irudiak. Taulak: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 04
1. Ird.: Hiru trantsizio globalen esparruan gertatzen den krisi bat 2. Ird.: Euskadiko indarguneak 3. Ird.: Euskadiko hobekuntza-eremuak 4. Ird.: Herri-estrategia globala. Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak 5. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko konpromisoaren oinarriak 6. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren oinarrizko printzipioak 7. Ird.: Euskadirako egitura-erreformen Plana 8. Ird.: Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako Helburuak 9. Ird.: Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak eta Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako 2030 Agendako ardatzekiko bateragarritasuna 10. Ird.: “Next Generation EU”rekin bat datorren programa 11. Ird.: “Next Generation EU” Funts Europarra 12. Ird.: “Next Generation EU” Funtsaren I. Zutabea 13. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren helburuak 14. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren ardatz bertikalak 15. Ird.: Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza 16. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa 17. Ird.: Baliabide ekonomikoak eta finantzaketa 18. Ird.: Enplegu sustatuak 19. Ird.: Lortu beharreko emaitza nagusiak 20. Ird.: I. ardatza. Ekonomia suspertzea: Jarduera-politikak 21. Ird.: Euskal ekosistema industrialak 22. Ird.: II. ardatza. Enplegua sortzea: Jarduera-politikak 23. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren laburpena 31 35 39 42 44 45 47 49 50 52 53 54 57 59 61 63 63 64 65 68 77 85 101 Edukien aurkibidea: Taulak eta irudiak. Irudiak: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 05
Berpiztu Programaren aurkezpena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 06 1. Aurrekariak “Berpiztu”: Suspertu. Horixe da Euskadiko erakun- deek planteatu duten erantzuna, Covid-19aren osasun-pandemiak enpleguan eta ekonomian sor- tutako krisiari aurre egiteko. Galdutako enplegu guztia berreskuratzea eta langabezia-tasa % 10etik behera jartzea da helburu komuna, eta halaxe jaso da Jaurlaritzak eta hiru Foru Aldundiek iragan irai- laren 29an aurkeztu zuten konpromisoan. Lehentasunezko konpromiso politiko eta instituzio- nala da Berpiztu. Politikoa da, “Ekonomia eta en- plegua suspertzeko Programaren” aldeko apustua jasotzen delako EAJ eta PSEk iragan 2020ko irai- laren 1ean formalizatutako Koalizio Akordioan. Eta instituzionala da, Legebiltzarrera bidalitako Go- bernu Programak berak legealdi honetako lehenta- sunen artean aurreikusten duelako. Konpromiso horri erantzuteko, Lehendakariak, le- gealdiaren lehen hilabetean, Ekonomia eta enple- gua suspertzeko Programaren oinarriak aurkeztu zituen irailaren 29ko Gobernu Kontseiluan. Oinarri horiek eragile ekonomiko eta sozialekin egiaztatu beharko ziren urrian zehar, azaroko lehen hama- bostaldian Berpiztu Programaren behin betiko agi- ria egin eta onartzeko. 2. Programa egiaztatu eta ekarpenak egiteko prozesua Urrian zehar, Berpiztu Programa egiaztatzeko eta ekarpenak egiteko prozesua abiarazi da. Programa barne-mailan egiaztatu da, Jaurlaritzaren baitako sail inplikatuekin, eta, kanpo-mailan, beste erakun- de batzuekin eta Elkarrizketa Sozialaren Mahaia- rekin, bai eta Euskadin koronabirusaren pande- miaren jarraipena egiteko martxan jarri den Mahai Sozioekonomikoko beste eragile batzuekin ere. Programa egiaztatu eta ekarpenak egiteko prozesu hori, zehazki, agiri honen 1. Eranskinean jaso da. Egiaztapen-prozesu horren ondorioz, hiru Foru Aldundiekin batera konpromiso bat hartu zen, eko- nomia eta enplegua suspertzeko. Ekarpen ugari ere jaso dira, behin betiko agirian sartu direnak edo legealdian zehar Programa garatu eta betearazteko orduan kontuan hartuko direnak. Egiaztapen- prozesu horren emaitza da, hain zuzen ere, azkenean 2020ko azaroaren 3an onartutako Berpiztu Programa.
3. Ezaugarriak. Zer ez da Berpiztu Ez da aurrekontutik kanpoko aparteko funts bat. Berpiztu ez da Jaurlaritzak legealdi honetarako duen aurrekontu-egoerarako funts osagarrien pro- grama bat. Ondorioz, ez ditu aurreikusten Europar Batasunetik irits litezkeen aparteko funtsak. Ziurta- sunean oinarritutako inbertsioek eta konpromisoek osatzen duten eszenatokia da. Ondorioz, Jaurla- ritzak bere baliabideekin eta legealdiko lau urtee- tarako aurreikusitako aurrekontu-gaitasunarekin burutuko dituen ekintzak barne hartzen ditu, Eko- nomia eta Ogasun Sailaren egungo eszenatokiak eta aurreikuspenak kontuan hartuta. Funts europarrak iristen badira eta horiek proiektu zehatzetara atxikitzen badira, izan ere, funtsok iris- ten diren unean bertan sartuko dira Jaurlaritzaren aurrekontuetara, eta orduan jasoko dira Berpiztu Programan funts osagarri gisa. Azkenik, Berpiztun ez dira aurreikusten jardue- ra publikoen ondorioz sektore pribatutik sor daitezkeen inbertsioak. Alderdi horiek ez dira programa honetan jasotzen, argitasunaren eta zu- hurtziaren izenean. Aurrekontu-egoera publiko, egiazko eta egiaztagarria soilik jaso nahi dugu. Ez da Programa Holistiko bat. Programa honetan ez da jasotzen Jaurlaritzaren ekintza guztia. Helburua ez da dena jorratzen duen programa orojakile bat izatea, kasu horre- tan Jaurlaritzaren aurrekontu guztiei buruz ariko baikinateke. Gizarte-politikak eta hezkuntzarekin, osasunarekin eta gizarteratzearekin lotutako gi- zarte-zerbitzuak bermatuta daude. Halaber, ohiko aurrekontuaren ia % 80 politika horiek estaltzeko erabiltzen jarraituko da. Jarduera ekonomikoa suspertu eta enplegua di- namizatzearekin zuzenean lotutako jarduera eta politikak jorratzen ditu batez ere Berpiztu Pro- gramak. Osasun-pandemiak sortutako pandemia ekonomikoari aurre egiteko beharrizanari eran- tzuteko helburua dauka. Beraz, ahaleginak ekono- mia berpiztu eta eraldatzeko prozesua jorratzera bideratu behar dira, inor atzean utzi gabe. Horre- tarako, galdutako enplegu guztia berreskuratu be- har da, eta jarduera ekonomikoko aukera berriak sortu, Euskadi digital, Euskadi berde eta Euskadi inklusiboaren alde egiteko, Europar Batasunaren berezko estrategiarekin bat. Ez da Programa itxi bat. Berpiztu Programaren gainean onartu den agiria ez dago itxita, ez bertan agertzen diren politikei eta proiektuei dagokienez, ez eta aurrekontu-esleipe- nei eta enpleguaren gaineko ondorioei dagokienez ere. Aitzitik, agiri irekia, malgua eta dinamikoa da. Irekia proiektu desberdinek izan dezaketen bilakae- rara. Malgua, bere edukiak egokitu egingo baititu unean-unean egoera ekonomikorako egokiena den erantzunera. Dinamikoa, aurrekontuaren bilakaera egokitu egingo delako urtero Legebiltzarrean onar- tutako aurrekontuen arabera eta aurreikusitako ar- datz eta politiketako egikaritze-mailaren arabera. Berpiztu, beraz, programa bizia da. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 07 Berpiztu Programaren aurkezpena.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 08 4. Ezaugarriak. Zer da Berpiztu Berpiztu Programa ondoen definitzen duten ezau- garriak jarraian laburbiltzen diren hauek dira: Programa honek ziurtasunean eta segurtasunean oinarritutako aurrekontu-horizontea planteatzen du Euskadiko eragile sozial eta ekonomikoentzat. Programa errealista da, eta enplegua sortzea eta ekonomia suspertu eta eraldatzea du helburu. Programa irekia da, eta legealdian zehar planteatzen diren politiken bilakaeraren arabera egokituko da. Programa honek Euskadiko erakundeen lan ko- muna konektatzen du, hots, Jaurlaritzaren eta hiru Foru Aldundien artean adostutako konpromisoen dekalogoan agertzen dena. Programa proaktiboa da, eta Europa eta mundua bizitzen ari diren hiru trantsizio globalak hiru auke- ra handi gisa ulertzen ditu: • Trantsizio teknologiko-digitala. • Trantsizio energetiko-klimatikoa. • Trantsizio sanitario eta soziala. Euskadiko ekonomia berreraiki, eraldatu eta ber- pizteko Programa, helburu argia eta zehatza due- na: Osasun-pandemian galdutako enplegua berres- kuratzea eta langabezia-tasa berria % 10etik behera kokatzea. 5. Abiapuntu solidoak eta errealistak Berpiztu Programaren aurrekontu- eta inbertsio- mailako horizontea egitean abiapuntu zuhurrak, solidoak eta errealistak baliatu dira, eta, era berean, enplegu dinamizatuen aurreikuspenak egin dira. Aurrekontu-horizontea. Jasotako inbertsioen abiapuntua 2020. urtean bete- tako aurrekontua da, legealdia martxan jarri zene- tik aurrerakoa soilik kontuan hartuta. Horretarako, 2020. urterako onartutako aurrekontu osoaren % 50 balioetsi da. Programa eta partida desberdi- nek ondoren izango dituzten urteko hazkundeak aurrekontuetan jasotzean, bestetik, aurrekontu- aurreikuspen orokorren antzeko hazkunde mailaz mailakoa izango dutela balioetsi da hasiera batean. %  0,5eko, %  1eko, %  2ko eta %  3ko hazkundea 2021ean, 2022an, 2023an eta 2024an, hurrenez hurren. Balioespen horiek eguneratu egingo dira, urtero onartzen diren aurrekontuen arabera. Enplegu-horizontea. Emaitzak, enplegu induzituen kopuruari errepa- ratuz gero, aurreko legealdietako esperientziaren arabera balioetsi dira. Emaitza horiei doikuntza- faktore zuzentzaileak aplikatu zaizkie, osasun- pandemiak urte normalizatu bateko enplegu- sorkuntzan izango dituen ondorio negatiboak kalkulatzeko. Horrenbestez, 2020an eta 2021ean % 30eko eta % 70eko doikuntza-faktoreak erabili dira, hurrenez hurren, urte “normalizatuko” ba- lioen gainean. 2022. urteaz geroztik, enpleguaren emaitzak guztiz berreskuratuko direla aurreikusi da, koronabirusaren krisiaren aurreko urte nor- malizatu batean bezala. Enplegu dinamizatuen kopurua zuzen interpretatzeko irizpideak. Aurreko lan-hipotesien gainean, Berpiztu Progra- mak 130.000 enplegu sustatuko dituela balioe- tsi da. Noski, ez da enplegu garbia ( = ‘sortutako enplegu guztia’ - ‘suntsitutako enplegua”), baizik Berpiztu Programaren aurkezpena.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 09 eta programa horiek enpleguan duten eragin po- sitiboa(*). Gizarte-segurantzako kotizatzaile be- rri gisa sar daitezkeen enplegu guztiak hartu dira kontuan, beren iraupena edozein dela ere. Gaine- ra, enplegu publikoaren kapituluan, legealdirako aurreikusitako enpleguaren eskaintza publikoen aurreikuspena jasotzen dute datuek. Kasu guztie- tan ez dira plaza berriak, baina finkapen bat ageri da, sektore publikoko lanpostuen egonkortasuna- ren zioz sortua. 6. Konpromisoen dekalogoa, erronka baten lekuko 1. Inbertsio publikoarekiko konpromisoa 13.250 milioi euroko ahalegin publikoa egitea, eko- nomia suspertzeko eta enplegua dinamizatzeko. 2. Enpleguarekiko konpromisoa Langabezia-tasa % 10etik behera kokatzea eta 130.000 enplegu dinamizatzea. 3. Gazteriarekiko konpromisoa Lehen lan-esperientzia eskaintzea 25.000 gaz- te baino gehiagori, hezkuntza-mundutik lan- mundura igarotzeko programetan, kontratazio- konpromisoa duen prestakuntzan, enplegurako prestakuntza dualean, gazte-ekintzailetzan eta nazioarteko espezializazioan. 4. Enpleguaren kalitatea hobetzeko konpromisoa Gizonen eta emakumeen artean soldata- arrakala murrizteko, zaintza-eredu arduratsu berriak garatzeko, lana eta familia uztartzeko eta kontratazioan iruzurra jazartzeko progra- mak garatzea. 5. I+G+b-rekiko konpromisoa Inbertsio publikoa urteko batez bestekoan % 6 areagotzeko lan egitea, Euskadi berrikuntza- gune europarra izan dadin eta trantsizio globalei aukera moduan egin dakien aurre. 6. Estrategia europarrarekiko konpromisoa Europar Batasunak ezarritako eraldaketa-ardatz nagusiekin bat, Euskadi digitalagoa, Euskadi berdeagoa eta Euskadi inklusiboagoa eraikitzea. 7. Garapen jasangarrirako helburuekiko konpromisoa Emakume eta gizonen arteko berdintasunare- kin zuzenean lotutako garapen jasangarrirako helburuei erantzutea, bai eta erronka teknolo- gikoei, erronka sozialei nahiz ingurumen-arloko erronkei ere. Horiek, izan ere, funtsezko zeregi- na dute energia berriztagarrietaranzko trantsi- zioa, eraginkortasun energetikoko irizpideetan oinarritutako hiri-birgaikuntza energetikoa eta mugikortasun jasangarria (trenbidea izanik le- hentasunezko ardatza) bizkortzeko orduan. 8. Industriarekiko konpromisoa Euskadiko ekonomia eraldatu eta berpizteko motortzat industria jotzen du. Industria aurre- ratua, digitalizatua eta nazioartekotua. Industria berria, inklusiboagoa eta partaideagoa. 9. Enplegu publikoarekiko konpromisoa Administrazio publikoaren egonkortasuna eta berrikuntza sustatzea, informazioaren teknolo- gia berriak eta digitalizazioa sartuz, herritarrei ematen zaizkien zerbitzuen kalitatea hobetzeko. 10. Zerbitzu publikoak hobetzeko konpromisoa Osasun- eta hezkuntza-sistemak fisikoki eta digitalki eraldatzea. Osasuna, zahartzaroa eta zaintzak jotzen dira ekonomiarekin eta enple- guarekin lotutako aukera-nitxo berri horiek di- namizatzen dituzten elementutzat. Berpiztu Programaren aurkezpena. (*) Oharra: BBVAren azken txostenak 22.000 enpleguko saldo negatiboa au- rreikusten du Euskadin 2020-2021 aldirako, eta galdutako enplegu guztia ez da berreskuratuko 2023-2024 aldira arte. Berpiztu programak lan-merkatua dina- mizatu nahi du, enplegua berreskuratzeko prozesua azkartzeko eta langabezia- tasa % 10etik behera kokatzeko.
Laburpen exekutiboa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 10 Europako ekonomia eta Estatu-mailako ekonomia hertsiki lotuta daudenez, euskal ekonomiak ere Covid-19aren krisiaren eragin handia izango du, bai jarduera ekonomikoan, 2020an BPGd % 10,1 jaistea aurreikusten baita, bai enpleguan, langabezia-tasa %  11,2ra igotzea aurreikusten baita. Krisia gogor jotzen ari da euskal ekonomiaren funtsezko sektore batzuetan, hala nola automobilgintzaren industrian eta aeronautikan, energian, zerbitzuetan eta, oso be- reziki, merkataritzan eta turismoan. Badaude nazioarteko testuingurua eta horizontea zehazten dituzten megajoera batzuk, kontuan har- tu beharrekoak. Izan ere, horiek erronka ekarriko dute bai maila globalean, bai gure errealitatean. Me- gajoera horiek trantsizio teknologiko-digitalaren, energetiko-klimatikoaren eta sanitario-sozialaren hirukotean laburbiltzen dira. Helburua Euskadi digi- talagoa, berdeagoa eta inklusiboagoa lortzea da. Erakundeen arteko lankidetza eta koordinazioa ezinbestekoak dira eszenatoki berriari erantzute- ko. Ondorioz, Eusko Jaurlaritzak Foru Aldundiekin batera estrategia bat ezarri du, modu koordinatuan kudeatzeko krisia. Hala, larrialdi-planak eta neurri sanitario, sozial eta ekonomikoak hartu ditu eragin gehien jasaten ari diren pertsonen eta sektoreen alde. Era berean, Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek “Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko kon- promisoa” partekatu dute, konpromiso hori baita Ekonomia eta enplegua suspertzeko BERPIZTU Programaren oinarri komuna. Ekonomia eta enple- gua suspertzearen aldeko konpromisoa Lehendaka- riak berak planteatu zuen Covid-19aren Mahai So- zioekonomikoak maiatzaren 27an egindako bileran: “Behar dena egingo dugu ahalik eta enplegu gehien mantentzeko eta galdutako enplegu guztia berres- kuratzeko”. BERPIZTU Berreraikuntza Programa Herri-Estra- tegia Global baten baitan (Giza Garapen Jasanga- rria) sartzen da, eta, hala, Nazio Batuen “2030erako Garapen Jasangarrirako Helburuak” betetzen la- guntzen du. Era berean, Programa bat dator “Next Generation EU” Funts Europarrarekin. Azken hori, zehazki, erreferentzia-esparru globala da baliabide publiko eta pribatuak Europa ekologiko, digital eta erresi- liente bat eraikitzera bideratu daitezen, hazkuntza jasangarri eta integratzailearen bidez, gizarte- eta lurralde-kohesioa indartu ahala. Euskadik orientazio horiek partekatu eta bere egiten ditu, Ekonomia eta enplegua suspertzeko BERPIZTU Programa definitzeko oinarri gisa. Hala, bere pro- gramako ardatzen eta errekuperazio-tresna europa- rraren arteko harremana ezartzen du. Horrenbestez, Ekonomia Suspertzeko Ardatzak Errekuperazio eta Erresilientzia Mekanismoaren filosofia eta funtsa txertatzen ditu, eta, bestalde, Enplegua Sortzeko Ar- Covid-19aren pandemiak eragindako krisiak muturretik aldatu ditu bai egungo egoera ekonomikoa, bai mundu-mailan etorkizunera begirako aurreikuspen ekonomikoak. OECDren aurreikuspenen arabera, munduko ekonomiak % 4,5eko uzkurdura bortitza jasango du 2020an, hots, 2008-09ko finantza-krisian erregistratutakoa baino askoz okerragoa (munduko BPGd-ren -% 1,7). Covid-19ak eragindako krisiaren inpaktua eta sakontasuna Europan handiagoak izango dira (BPGd-ren -% 7,9) munduko beste edozein lekutan baino, eta eragin berezia izango du Espainiako estatuan (BPGd-ren -% 11,1).
Laburpen exekutiboa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 11 datzak gizarte- eta lurralde-kohesiorako REACT-EU Programaren dimentsio handiak jorratzen ditu. Bestalde, egitura-erreformen esparru global ba- ten baitan sartzen da Programa. Euskadik, izan ere, egitura-erreforma horiek garatzeko asmoa du, Europako gomendioen arabera, enpleguaren dimentsioak, ekonomiaren susperraldia eta erre- silientzia indartze aldera. Ekonomia eta enplegua suspertzeko BERPIZTU Programa 2020-2024 ekonomia eta enplegua be- rreskuratzeko funtsezko erronken gaineko erantzun integrala da, eta bi ardatz nagusitan egituratzen da: “Ekonomia suspertzea” eta “Enplegua sortzea". Ar- datz horiek 12 jarduera-politikatan hedatzen dira, eta horiek, era berean, ekonomia eta enplegua berresku- ratu eta suspertzeko tresna eta neurri desberdinen erreferentzia-esparrua osatzen dute, estrategiaren aldian zehar garatzeko. Era berean, hirugarren ar- datza edo zeharkako eremua zehaztu da, "Enplegua- ren kalitatearen hobekuntzari” buruz, Programaren hamahirugarren politika osatzen duelarik. Programa horretan, 2020-2024 aldirako 13.250 mi- lioi euroko aurrekontu-inplikazioa aurreikusten da, diru horrekin euskal ekonomian 130.000 enplegu sustaturen gainean eragina izateko (zehaztasunak hurrengo orrian). I. ARDATZA Ekonomia suspertzea 1. Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. 2. Ikerketa, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitala. 3. Energia- eta ingurumen-trantsizioa. 4. Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. 5. Elikagaigintza. 6. Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. II. ARDATZA Enplegua sortzea 7. Ekintzailetza. Enpresa berriak 8. Enplegurako prestakuntza. 9. Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu- planak. 10. Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. 11. Enplegu publikoaren eskaintzak (EPEak). 12. Gazteen enplegua sustatzeko Talka-plana. III. ARDATZA Zeharkako eremua. Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero berdintasuna 13. Enpleguaren kalitatearen hobekuntza: • Gizonen eta emakumeen arteko soldata- arrakala murriztea. • Prekaritatea murriztea (aldi baterako kontratuak eta lanaldi partzialekoak). • Prebentzioa eta lan-segurtasuna areagotzea • Lan-ikuskaritza indartzea. • Erantzukidetasuna eta lanaren eta familiaren kontziliazioa sustatzea. • Enpresa-eredu inklusiboagoak eta partaideagoak lortzeko bidean aurrera egitea. • Elkarrizketa soziala eta lan-harremanen esparru autonomoa bultzatzea. COMERCIO, TURISMO Y CULTURA EMPLEO JUVENIL AZPIEGITURETAN INBERTSIOA BERRIKUNTZA ETA DIGITALIZAZIOA ENERGIA TRANTSIZIOA INDUSTRIA ETA ETE-ak ELIKAGAIGINTZA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA EKINTZAILETZA PRESTAKUNTZA LANERATZEA RENOVE ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA I. EKONOMIA SUSPERTZEA II. ENPLEGUA SORTZEA
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 12 11 10 I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA INBERTSIOAK: 130.000* LANPOSTU 7.935 M€ 9.550 M€ 3.700 M€AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 2.976 IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 2.512 ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 357 INDUSTRIA ETA ETEAK, ZERB. AURRERATUAK, SORMEN INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 1.164 ELIKAGAIGINTZA 613 MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA EKINTZAILETZA ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK RENOVE PROGRAMAK ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 313 II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 128 342 577 406 - 162 130.520 10.790 42.100 26.110 15.000 10.720 25.800 AURREKONTUA ABALAK (*) Estimazio biribilduak 1 7 8 9 12 2 3 4 5 6 13.250 M€ 130.000 ENPLEGU SUSTATU 6.000 ENPRESA ETA AUTONOMO BERRI 800 PROIEKTU EUROPAR 10.000 ENPRESA BABESTU 4.000 M€KO HAZKUNDEA INDUSTRIAREN ETA ZERBITZU AURRERATUEN BALIO ERANTSIAN 100 M€KO HAZKUNDEA ELIKADURA-KATEAREN BPGD-n 1.400 M€KO HAZKUNDEA MERKATARITZA, OSTALARITZA ETA TURISMOAREN BPGD-n B E S T E L A K O E M A I T Z A K Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsioei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi zenetik (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta %70 2021ean, %100eko EPEak izan ezik, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren %50 kalkulatu da, abalak ezin ezik, %100ean egozten baitira). Laburpen exekutiboa
13 1. Ekonomia suspertu, enplegua berreskuratu eta erresilientzia lortzeko konpromiso irmoa.
1.1. Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. 1.1. 14
Aurrekaririk gabeko krisi globala, eszenatoki berri bat sortu duena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 15 Testuinguru horretan, deskribatutako krisi sani- tarioa eragin larriak izaten ari da jarduera ekono- mikoan. Dagoen ziurgabetasun-egoerak baldint- zatu egiten du mundu-mailako hazkundeari buruz egin daitekeen edozein pronostiko. Izan ere, krisi honen ondorio ekonomikoak aurreikusteko zailak diren elkarrekintzen eta faktoreen menpe daude, tartean: pandemiaren ibilbidea, euste-ahaleginen intentsitatea eta eraginkortasuna, eskaintzaren gaineko nahasdura-maila, baldintzen gogortze bor- titzaren eraginak munduko finantza-merkatuetan, gastu-patroien aldaketa, jarrera-aldaketak (esate- rako, jendeak merkataritza-guneetara joateko edo garraio publikoa erabiltzeko duen mesfidantza), le- hengaien prezioaren hegakortasuna eta konfiantza- ren gaineko ondorioak. Administrazio publikoek osasun-sistemetara bide- ratutako gastua areagotu beharko dute, beren gai- tasunak eta beren baliabideak indartzeko. Gastu hori inbertsio garrantzitsu moduan ulertu beharko litzateke, bai gizakien osasunerako, bai lurraldearen osasun ekonomikorako, epe ertainean nahiz epe lu- zean. Gainera, politika ekonomikoek arindu egin beharko dute jarduera ekonomikoaren murrizketak pertsonengan, enpresetan eta finantza-sisteman izango duen eragina. Horretarako, desazelera- zioaren ondoriozko eraginak murrizteko eta ekono- mia ahalik eta arinen suspertzen dela bermatzeko ahalegina egin beharko dute, are pandemia murriz- ten den aldi berean ere. OECDren aurreikuspenen arabera, munduko eko- nomiak 2020an % 4,5eko uzkurdura bortitza jasan- go du, hots, 2008-09an jasandako finantza-krisian erregistratutakoa baino askoz okerragoa (munduko BPGd-ren -%  1,7). Nahiz eta pandemiaren aurre- tik lortutako mailetatik behera egongo den BPGd, 2021erako susperraldi partzial bat egotea espero da. Hala, mundu-mailan % 5,0 haztea aurreikusten da, pandemia atzera egiten ari den eszenatokian, 2020ko bigarren seihilekoan, euste-neurriekin ja- rraitu ahala (1. taula). Covid-19aren pandemiak eragindako krisiak muturretik aldatu ditu bai egungo egoera ekonomikoa, bai mundu-mailan etorkizunera begirako aurreikuspen ekonomikoak. Pandemia global bati aurre egin behar izango zitzaiola aurreikus zitekeen aukera bat zen arren, ez genekien zeintzuk izango ziren pandemia horren inplikazioak maila sanitarioan eta ekonomikoan. Covid-19aren pandemiak giza kostu handia eragin du eta, bizitzak babestu asmoz eta osasun-sistemei egoera horri aurre egiteko aukera emate aldea, beharrezkoa izan da isolamendua, konfinamendua eta jarduera ekonomikoaren geldialdi orokorra bezalako neurriak ezartzea, birusaren hedapena geratzeko. 2019 2020 2021 Mundua 2,6 -4,5 5,0 AEB 2,2 -3,8 4,0 Txina 6,1 1,8 8,0 Europa (eurogunea) 1,3 -7,9 5,1 Espainia 2,0 -11,1 7,5 Euskadi (**) 2,2 -10,1 8,9 Iturria: “OECD Economy Outlook, Interim report september 2020”. Espainiako datuak: iturria “2020ko ekainaren 9ko OECD Economy Outlook”. (**) Euskadiko datuak: Iturria: ‘Euskadiko koadro makroekonomikoaren berrikus- pena’, 2020ko irailaren 25ekoa. Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta Ogasun Saila. 1. TAULA. BPGd-ren hazkunde aurreikusia (%) 2020 ekaina
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 16 Europa-mailan,eurogunekoBPGderrealak% 11,8ko erorketa historikoa erregistratu zuen 2020ko biga- rren hiruhilekoan. Ondorioz, Europako Batzordeak babes ekonomiko nabarmena iragarri du, diru, zerga eta enpleguaren arloko politiken bidez. Poli- tika horiek lagungarri izan beharko lukete familien errenta-mailei eusteko eta finantza-bideen bitartez handipen kaltegarriak sortzea saihesteko. Kasu ho- rien arabera, OECDk aurreikusten du 2020an euro- gunean BPGd erreala % 7,9 jaitsiko dela eta 2021ean % 5,1eko errebotea egongo dela (1. taula). Estatu-mailan, BPGd errealaren erorketa 2020ko bigarren hiruhilekoan % 18,5ekoa izan zen (euro- gunearen multzoko 11,8aren aldean), eta, hala, Es- painia eurogunearen multzoan eragin gehien jasan duenetakoa bihurtu da, nola konfinamendu-neurri zorrotzagoak ezarri dituelako, hala bere ekono- miaren berezko egitura-bereizgarri batzuk tarteko. Egondako krisiak eragin handia izan du eskaintzan. Hala, erregistratutako serie historikoan erorketarik handiena jasan dute jarduera-mailek, nahiz eta abal publikoen programek eta aldi baterako enplegu- erregulazioko espedienteek partzialki arindu duten. Krisiak, era berean, eragina izan du eskarian. Izan ere, kutsatzeen erritmoa eteteko mugikortasuna mugatu da, eta, ondorioz, bortizki jaitsi da kontsu- moa, bai etxekoa, bai kanpokoa. Horrez gain, epe laburreko inbertsioa ere jaitsi da (martxan zeuden proiektuak eten dira), bai eta epe ertainekoa ere (batetik, espektatiba ekonomikoak narriatu egin direlako ziurgabetasuna handia den testuinguruan, eta, bestetik, aktiboen balioa galdu egin delako). Espainiako Bankuak, OECDk eurogunearen gai- nean egindako proiekzio makroekonomikoak elikatze aldera, proiekzio-ariketa bat egin du, bi eszenatoki posible kontuan hartuta: bat susperral- di goiztiarrarekin lotua eta, bestea, mailaz mailako susperraldiarekin lotua. Susperraldi goiztiarreko eszenatokian Espainiako BPGd % 10,5 eroriko lit- zateke 2020an, 2021ean % 7,3 igo baino lehen. Bes- talde, mailaz mailako susperraldiaren eszenatokian, ekonomiaren hazkundeak denbora gehiago beharko luke burutzeko. Ondorioz, 2020an produktuaren erorketa % 12,6koa litzateke, eta 2021ean, bestalde, % 4,1 igoko litzateke (2. taula). Krisiaren dimentsio ekonomikoek gizartean ere badute eragina, besteak beste enplegua suntsitze- ko orduan. Nazioarteko Diru Funtsarentzat, Espai- nian langabezia-tasa % 20,8ra igoko da, Europako Batzordearentzat % 18,9ra, eta Espainiako Bankua- rentzat, kasurik txarrenean, % 19,6 igo ahalko litza- teke (2. taula). Euskadin eragin nabarmena duen krisia — Europako ekonomia eta Estatukoa oso lotuta dau- denez, euskal ekonomiak ere Covid-19aren kri- siaren eragin bortitza jasango du, bai jarduera ekonomikoan, bai enpleguaren gainean. Izan ere, pandemiaren ondoriozko krisia gogor jotzen ari da euskal ekonomian gakoak diren sektoreetan, bes- teak beste industrian eta fabrikazio aurreratuan, energian, zerbitzuetan eta, oso bereziki, merkata- ritzan eta turismoan. Testuinguru honetan, non jarduera eten egin den eta pertsonak konfinatu, gaixotasuna gehiago hedatu ez dadin, euskal ekonomiak egoera oso konplikatua bizi izan du. Ondorioz, hasierako aurreikuspenak berrikusi egin behar izan dira, alarma-egoeraren be- hin betiko iraupena, hari lotutako mugak eta “nor- maltasun berrira” iritsi arteko deskonfinamendu- Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. Aldagaia Susperraldi goiztiarra Mailaz mailako susperraldia 2019 2020 2021 2020 2021 BPGd 2,0 -10,5 7,3 -12,6 4,1 Langabezia- tasa 14,1 17,1 19,4 18,6 22,1 Iturria: Espainiako Bankua. 2. TAULA Espainiako ekonomiaren proiekzio makroekonomikoak (%) 2020ko irailaren 10a
Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 17 prozesuaren mugak ezagutu ondoren, une horretan ere oraindik beren eskumena mugatuta duten jar- duerak egongo direla kontuan hartuta. Zehazki, testuinguru negatibo honetan, non azken urteetako motor ekonomikoa (barne-eskaria) ko- ronabirusaren eragin gogorra jasaten ari den, 2020an BPGd -% 10,1 jaistea aurreikusten da eta 2021erako hazkundea % 8,9koa izatea. Aurreikus- pen horrek eragin handia izango du enpleguan. 2020an erorketa % 8,9koa izango dela aurreikusten da (lanaldi osoko 30.000 lanpostu inguru galduta), 2021ean hazkunde indartsu bat egoteko eta hare- kin 15.100 lanpostu inguru berreskuratzeko. Hala, balio garbietan, suntsitutako lanpostuen balantzea 14.900koa litzateke. Langabezia-tasa, bestalde, % 11,2koa litzateke 2020an, ondoren, 2021ean zu- zentzeko, % 10,7ra iritsita (3. taula). Inbertsioa bezalako aldagaiek 2020an beherakada oso nabarmenak erregistratuko dituzte, orain arte eduki gabeak. Ondorioz, kapital-eraketa gordina % 11,7 inguru murriztuko da urteko batez bestekoan (3. taula). Azken kontsumoari erreparatuz gero, jarrera kon- trajarria egongo da osagai publikoaren eta osagai pribatuaren artean. Izan ere, etenaldiaren kalteak jasan dituzten kolektibo ugariei modu eraginko- rrean erantzutea eta egonkorgailu automatikoak martxan jartzea beharrezkoa denez, administrazio publikoen gastua nabarmen igoko da, baina fami- lien gastua, bestalde, ia % 11 murriztuko da 2020an, distantzia soziala, konfinamendua eta merkatarit- za- eta ostalaritza-establezimenduen itxiera gertatu direlako urtean zehar (3. taula). Prezioetan, BPGd-ren deflaktorea hutsala izango da 2020an, baina pandemia aurreko balioetara itzuliko da (% 1,0 baino apur bat gorago) 2021ean. Ondo- rioz, deflazioa jasateko arriskua apaldu egingo da. Azkenik, merkataritza-balantzan, kanpoko saldoa negatiboa izango da 2020an, eta, beraz, puntu bat baino apur bat gutxiago kenduko zaio BPGd-ren igoerari, nahiz eta aurreikuspenen arabera 2021ean berriz ere egongo diren hazkunde-datu positiboak, azken urteetan ezagutu diren horietatik gertuago (3. taula). Aldagaiak Euskadin (urtearteko aldakuntza-tasak, %) 2019 2020 2021 BPGd 2,2 -10,1 8,9 Azken kontsumoa 1,9 -7,9 7,4 Etxeguneetako kontsumoa 1,8 -10,8 8,9 Administrazio publikoen kontsumoa 2,2 3,1 1,5 Kapital-eraketa gordina 3,3 -11,7 9,3 Barne-eskaria 2,2 -9,3 8,2 Kanpo-eskariaren ekarpena 0,0 -0,8 0,7 BPGd nominala 3,2 -10,1 10,1 BPGd deflatorea 1,0 0,0 1,1 Enplegua (lanpostuak) 1,6 -8,9 7,9 Langabezia-tasa 9,6 11,2 10,7 3. TAULA Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena 2020ko irailaren 25ekoa Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta Ogasun Saila.
Sektoreen ikuspegitik, jarduera nagusi guztiek erregistratuko dituzte murrizketa oso nabarmenak 2020an. Hala ere, eragin aldakorrak antzematen dira bai 2020ko erorketan, bai etorkizuneko suspe- rraldi-erritmoan. Sektorerik ukituena zerbitzuen sektorea izango da. Bertan, 2020an balio erantsiaren %  9,0 gal- duko da, eta, aurreikuspenen arabera, 2021ean ia %  7,0 berreskuratuko da, lehen sektorean salbu; azken horretan, nahiz eta hark ere balio erant- sia galduko duen, ehuneko baxuagoan galduko du (-% 3,8) 2020an, eta % 8,4 berreskuratuko du 2021ean (4. taula). Industria Euskadiko errealitate ekonomikoaren se- ktore gakoa da. Sektore horrek % 7,8 murriztuko du balio erantsia 2020an, eta %  6,4 suspertuko 2021ean. Azkenik, eraikuntzak bere urteko jardue- raren % 5,4 galduko du 2020an, eta % 4,6 berresku- ratuko 2021. urtean (4. taula). Aurreko krisi ekonomiko batzuetan ez bezala, Co- vid-19aren pandemiak eragindako krisia behin-be- hinekoagoa da, jarduera ekonomikoaren erorkerari erreparatuz gero. Ondorioz, pentsatzekoa da beren finantza-ahalari esker irautea lortu duten enpresek beren jarduera-maila nahiko azkar berreskuratu ahal izango dutela, jardueraren ohiko jardunbidea eragozten duten baldintzak eta mugak kentzen di- renean. Testuinguru horretan, elementu batzuek (*) euskal ekonomiari susperraldi nahiko arina izaten lagun diezaiokete. Horren adibide dira honako hauek: ● Enpresa pribatuen eskutik, balantzeek sendota- sun handiagoa dute. Beraz, funts propioetan pisu handiagoa dute (ondarea balantzearen % 33,3 da, hots, 2013ko datuekin alderatuta, %  3ko igoera egon da) eta zorpetze-pisua baxuagoa da (finan- tza-zorra balantzearen % 29,3 da, hots, 2013ko datuekin alderatuta, %  4,3ko jaitsiera egon da). Gainera, errentagarritasuna berreskuratu da (ROA % 3,0, 2013ko datuekin alderatuta +% 1,6), eta enpresaren finantza-zaurgarritasuna %  9,2 jaitsi da 2013arekiko ● Administrazio publikoek zerga-marjina dute, azken bosturtekoan egondako saneamendu-po- litika sendoei eta aurrekontuaren egungo oreka- egoerari edo superabit txikiari esker, zor pu- blikoaren maila % 13 ingurukoa baita. ● Bankuen sektorea, bestalde, aurreko krisian bai- no askoz kapitalizatuago eta saneatuago dago. Euskadi krisialditik azkar irten dadin (**) aldeko eta kontrako alderdiak aztertuz gero, kontrako elemen- tuen artean ditugu biztanleriaren zahartze-maila altua eta krisiaren eragin gehien jasan duten se- ktore ekonomikoen mendetasuna (ostalaritza, jate- txeak eta industria, bereziki automobilgintza), eta, bestalde, aldeko faktoreak dira osasun-sistemaren indarra, globalizazio orekatu eta estrategikorako edo “erregionalizaziorako” joera, eta I+G+b-n in- bertsioak egiteko beharra, hain zuzen ere Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareak le- hendik ere gaitasun garrantzitsuak dituen gaietan. Aldagaiak Euskadin* Urtearteko aldakuntza-tasak 2019 2020 2021 Lehen sektorea 0,6 -4,8 8,0 Industria eta energia 1,1 -14,0 10,5 Eraikuntza 3,1 -9,6 8,2 Zerbitzuak 2,5 -9,0 8,5 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 18 Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Ekonomia Saila. Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza. (*) Iturria: “COVID-19: erresistentzia- eta berreraikitze-neurriak uztartu behar di- tugu” & “Covid-19aren eragin sozioekonomikoak Euskal Autonomia Erkidegoan”, Orkestra. (**) Iturria: “Innobasque, 2020 prospektiba-txostena”. Innobasque. TABLA 4. Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena, Sektoreko zehaztapenak 2020ko irailaren 25ekoa
19 1.2. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. 1.2.
Erakundearteko lankidetza eszenatoki berriari erantzuteko B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 20 1. FASEA TALKA-PLANA Krisiari berehalako erantzuna eman zion, osasun- pandemiari eta pandemia ekonomiko eta sozialari aurre egiteko asmoz. Krisiaren lehen oldarraldiari aurre egitea eta ahalik eta jarduera ekonomiko eta enplegu gehien mantentzea izan ziren helburuak. Horretarako, Espainiako Gobernuak ezarritakoen osagarri ziren hainbat neurri hartu ziren, Covid- 19aren zioz bizi izan zen alarma-egoerari aurre egiteko. 2. FASEA ERRESISTENTZIA Hasierako berregarpenak ugaritu egin dira, Euska- din bigarren olatu pandemikoa osatu arte. Ondo- rioz, birusarekin bizitzen jarraitu behar da, harik eta txerto segurua eta eraginkorra deskubritzen den arte. Hori dela eta, pandemiari aurre egiteko hasieran hartu ziren neurritako batzuk luzatu egin behar izan dira, eta halaxe jarraitu beharko dute be- harrezkoa den aldian. Osasun-sistema indartzen jarraituko da, kutsa- tutako pertsonak ahalik eta arinen identifikatze- ko, beren harremanen trazadura ezartzeko, nahiz gaixotasuna zabaldu dadila saihesteko (BIZIBERRI 2). Familia eta pertsona zaurgarrienak babesten ja- rraituko da, krisiaren aurrean gainbeheran eror ez daitezen. Eta pandemiaren ondorioak gehien jasan dituzten enpresei eta autonomoei babesa emango zaie. Izan ere, pandemiak ez die berdin eragiten se- ktore ekonomiko guztiei. Eragin berezia izaten ari da ostalaritzan, merkataritzan eta turismoan, mu- gikortasunarekin lotutako industrian, metalurgian eta kautxu eta plastikoen industrian, eraikuntzan, kultura- eta aisia-jardueretan, eta hezkuntzarekin lotutako zerbitzuetan. Euskadin, erakunde desberdinen artean erantzun koordinatua eta estrategia komu- na ezarriz egin zaio aurre pandemiari. Bide horretan, bi fase bereizi dira:
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 21 Eusko Jaurlaritzak neurri ekonomiko-sozial eta enpresarial batzuk onartu ditu, guztira 1.516 mi- lioi eurotan. Horietatik 1.336 milioi dira Covid-19 Programako neurriak, eta 180 milioi dira Ohiko Programako neurriak. Covid-19 Programan jasotako neurriek 200 milioi euro bideratzen dituzte osasun-sistema indartze- ra, 55 milioi euro kolektibo kaltetuenentzat (pert- sonak eta familiak) eta 1.081 milioi euro enpresa eta pertsona autonomoentzat. Osasun-sistemarako 200 milioi euroak medika- mentuak kudeatzeko eta osasun-materiala eros- teko, prebentzio-arreta emateko, telefono bidezko aholkularitza eskaintzeko, ospitale-zentroetan eta etxeko arretan langileei babesa emateko, ospitale- espazioak berrantolatzeko eta kutsatutako pertso- nei arreta emateko gune berriak prestatzeko erabi- liko dira. Oinarrizko zerbitzuak zaindu eta enplegua babeste- ko, jarduera ekonomikoa mantendu beharra dago, eta, horretarako, finantza-babeseko programak baliatu dira, batez ere enpresa txiki eta ertainei eta pertsona autonomoei zuzenduta. Gainera, familiei laguntza zuzenak eman zaizkie, lana eta familia uztartzeko. Familientzako konpent- sazioak ezarri dira garraio-zerbitzuen, laguntza- zerbitzuen eta jantokiaren gastuetan, eta alokai- ru-gastuak konpentsatzeko laguntzak onartu dira. Hala, salbuespenak ezarri dira alokairu babestuko parke publikoetako maizterrentzat, baldin eta lan- gabezian geratu badira edo zaurgarritasun ekono- mikoko egoeran badaude. Halaber, etxebizitza li- breetan alokatzeko laguntzak bideratu dira. Horrez gain, Eusko Jaurlaritzak 180 milioi euro bi- deratu ditu Ohiko Programan jasotako neurrietara (Covid-19 Programatik kanpo), tartean 33 milioi euro pertsona eta familientzat eta 147 milioi euro enpresentzat eta pertsona autonomoentzat. Hurrengo orrietan, Eusko Jaurlaritzak pandemia- ren aurkako talka-planaren 1. fasean hartu dituen neurrien laburpena jaso da. Eusko Jaurlaritzak onartutako neurriak (1. FASEA) Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 22 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. Covid-19 Programako neurriak Aurrekontua (€) Euskal Osasun Sistema indartzea 200.000.000 € Medikamentuen hornidura eta ekoizpena eta osasun-materialaren erosketa - Prebentzio-arretaren eta telefono bidezko aholkularitzaren indartzea - Osasun-zentroak garbitu eta desinfektatzeko aparteko neurriak - Osasun-zentroetako osasun-langileak indartzeko aparteko neurriak - Etxeko laguntza eta arreta ematen duten osasun-langileak indartzeko aparteko neurriak Osasun-zentroetan arreta emateko espazio berrien gaikuntza - Pertsona eta familientzako neurriak 54.656.000 € Gizarte Larrialdietarako Laguntzen (GLL) igoera 16.000.000 € Bazterkeriaren Eremuko Funtsa 10.000.000 € Familia eta lan-bizitza bateragarri egiteko Programaren handitzea 15.000.000 € Jantoki-kuoten diru-sarreren murrizketa 3.897.000 € Jantoki-zerbitzuaren fakturazioaren etetea 3.764.651 € Haurreskolen fakturazioaren etetea 390.000 € Jantokiko beken eustea 2.231.000 € Eskola-garraioaren fakturazioaren etetea 597.605 € Laguntza-zerbitzuaren fakturazioaren etetea 125.744 € Salbuetsitako errenten eta gizarte-alokairuko erkidego-gastuen ordainketak 2.500.000 € Zaurgarritasun-egoeran dauden biktimei aparteko laguntza 100.000 € Euskadin harrera-zentroetan birusaren hedapena saihesteko laguntzak 50.000 € Enpresa eta autonomoei zuzendutako neurriak 1.081.300.000 € Covid 19aren ondorioz ETEi eta autonomoei finantza-babesa emateko Programa 1.000.000.000 € ETEi eta autonomoei finantza-babesa emateko Programa 25.000.000 € Bideratu Covid-19 20.000.000 € Finantzaketa-lerroaren kostuak 13.000.000 € Lehen ekoizpeneko produktu galkorren ekoizpeneko soberakinen erosketa 6.000.000 € Enpresari indibidualentzako aparteko laguntzak 16.000.000 € Koronabirusaren kontrako borrokarekin lotutako I+G+b proiektuak 1.300.000 € GUZTIRA 1.335.956.000 € 5. A. TAULA Eusko Jaurlaritzak Talka-planaren 1. fasean onartutako neurrien laburpena 2020ko maiatza Iturria: Eusko Jaurlaritza
Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 23 5. B. TAULA Eusko Jaurlaritzak Talka-planaren 1. fasean onartutako neurrien laburpena 2020ko maiatza Ohiko Programako neurri osagarriak (Covid-19 Programatik kanpo) Aurrekontua (€) Osasun-sistema indartzeko neurriak 160.000 € COVID-19aren deskonfinamendu-fasean zaintza eta kontrola indartzeko Programa, kasuak eta harremanak kontrolatu eta aztertzeko - Osakidetzaren eta EHUren arteko lankidetza-hitzarmena, koronabirusa antzematen duen RT-PCR testa garatzeko 160.000 € Pertsona eta familientzako neurriak 32.829.000 € Zaurgarritasun ekonomikoko egoeran dauden pertsonen etxebizitza libreen alokairurako laguntzak 15.529.000 € Ekintza humanitarioko proiektuetarako laguntzen aurrekontuaren igoera, garapenerako lankidetzaren kargura 1.800.000 € Covid-19aren krisian zehar ABEEEn eragina jasan duten pertsonei zuzendutako aparteko funtsa 15.500.000 € Enpresa eta autonomoei zuzendutako neurriak 146.742.000 € Inplantariak 390.000 € Industria Digitala: material teknologikoa erosteko laguntzak 2.360.000 € Industria-programen kredituak itzultzeko atzerapena 7.450.000 € Indartu Programaren ordainketen aurrerakinak 1.500.000 € Parke teknologikoetako alokairuen atzerapena 3.000.000 € Industrialdeetako alokairuen atzerapena 3.315.000 € Elikadurako Sendotu programen kredituak itzultzeko atzerapena 400.000 € Nekazaritza, elikagaigintza eta arrantzaren sektoreetarako laguntzak, ekoizpen- eta merkataritza- jarduerari eusteko 2.000.000 € Arrantzaren sektorean lehiakortasunari eutsi ahal izateko laguntzak 3.000.000 € Kulturaren arloko profesionalak babesteko Programa 2.500.000 € Kulturaren eremuko mikroenpresentzako laguntzak 2.600.000 € Turismo, kontsumo eta merkataritzaren sektoreetarako laguntzak 15.000.000 € Covid-19aren hedapena saihesteko maskaren tokiko ekoizpenerako laguntzak 582.000 € Renove 2020 programen aurrekontu-horniduraren luzapena, Covid-19a dela eta 20.000.000 € Ardogintzako produktuen kanpo-sustapeneko Programaren aurrekontuaren handitzea 3.800.000 € Eraginkortasun energetikoko jardueretan laguntzeko zenbatekoaren eta epearen igoera 14.000.000 € Covid-19aren eragina jasan duten enpresa kooperatiboak eta gizarte-ekonomiakoak finkatzeko laguntza 2.400.000 € Euskal enpresetako langileen eskumenak hobetzeko prestakuntza-ekintzetarako laguntza 3.200.000 € Covid-19aren aurrean merkataritza-establezimenduak modernizatzen laguntzeko Programa 1.250.000 € Covid-19aren eragina jasan duten enplegu-zentro berezientzako eta laneratze-enpresentzako aparteko laguntzak. 6.000.000 € Artisautzako ardo, garagardo eta sagardoa egiten duen sektorerako berme formako finantza-laguntzak (Nekafin Programa) 50.000.000 € Hirigune Programa, Covid-19aren aurrean Hiriko Merkataritza Lehiakortasun, Dinamizazio eta Lankidetza estrategiak sustatzeko 1.950.000 € Enpresen nazioartekotzea sustatzeko zerbitzuen indartzea - GUZTIRA 179.731.000 € COVID-19AREN AURKAKO NEURRIAK, GUZTIRA (Covid-19 Programa + Ohiko Programa) 1.515.687.000 € Iturria: Eusko Jaurlaritza
Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 24 Bestalde, Foru Aldundiek ere hainbat talka- neurri ezarri dituzte, Covid-19aren ondorioak arintzeko: bai gizarte-neurriak, bai enpresa eta pertsona autonomoak babesteko neurri ekonomikoak. Bizkaiko Foru Aldundiak onartutako neurriak Bizkaiko Foru Aldundiak Lurraldea suspertzeko premiazko Plana (Bizkaia Aurrera!) diseinatu du, 12 neurri ekonomiko tartean, krisia gehien jasan duten pertsonen eta sektoreen jarduera berresku- ratzeko. Inbertsio zuzena eta zerga-pizgarriak ditu, 85,5 milioi eurotan, baina, aurreikuspenen arabera, lurraldearen ekonomian 672 milioi euroko eragina izan dezake. Planak 12 milioi euro birbideratzen ditu foru-sailetan eskuragarri dagoen zenbatekotik, eta 30 milioi euro gehitzen ditu, beren jarduera ge- ratu behar izan duten langile autonomoei lagunt- zeko (15.343), nahiz lanean jarraitu duten baina ekonomikoki eragina jasan duten horiei laguntzeko (22.764), bai eta krisiaren ondorioz lana galdu du- ten pertsonei (5.373) eta jarduera geratu behar izan duten enpresa txiki eta ertainei nahiz enpresa han- diei (3.347) edo ekonomikoki eragina jasan dutenei (6.607) laguntzeko ere. Jarraian, planean jasotako premiazko laguntzarako 12 neurri ekonomikoak jaso dira.
Plan Bizkaia aurrera! Kolektibo bakoitzarentzako neurri zehatzak. Aurrekontua € Pertsona autonomoei eta enpresa txikiei laguntzeko mikrokredituak 15.000.000 Enplegu-plan berezia 5.000.000 Kontsumoa sustatzeko bonoak 5.000.000 Renove Etxea Plana (zerga-kenkariak) Ez dago eskuragarri  Mailegu-gabezian laguntzeko Programa 150.000 Enpresa eta autonomoei zuzendutako neurriak 43.497.000 Barne-turismoko Plana 300.000 Ekonomia suspertzeko laguntza zuzenen Programa 4.000.000 Bizkaia aurrera! Digitalizazio Plana 10.400.000 Zerga-neurriak (*) Ez dago eskuragarri  Kultura, kirol eta ikerketako mezenasgoaren igoera (Covid-19aren zioz, 2020ko lehentasunezko jarduerak) 2.100.000 Bizkaian jarduera, ekonomia, kultura eta aisia dinamizatzen duten jardueren bultzada Ez dago eskuragarri  Bizkaia Gara-ri indarra 50.000 COVID-19AREN AURKAKO AURREKONTUA, GUZTIRA 85.497.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 25 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. (*) Krisiaren lehen astean premiaz hartutako zerga-neurriek Bizkaiko ekonomian 538 milioi euroko likidezia utzi dutela aurreikusten da. 6. TAULA Bizkaia Aurrera! Koronabirusaren krisiaren ostean lurraldea suspertzeko premiazko Plana Fuente: Diputación Foral de Bizkaia.
Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 26 ARABAKO FORU ALDUNDIAK ONARTUTAKO NEURRIAK Arabako Foru Aldundiak “A Plana - Arabako Eko- nomia Suspertzeko Plana” diseinatu du, talka-plan gisa. Bertan, epe laburreko 50 premiazko neu- rri ekonomiko sartzen dira, bai eta ekintza eko- nomikoak, fiskalak, finantzarioak eta kontsumoa sustatzeko neurriak ere, betiere sektore guztien aliantza eta partaidetzan nahiz zirkuitu laburrean eta tokiko kontsumoan oinarrituta, krisitik irteteko gako nagusi gisa. 18,4 milioi euroko aurrekontu-hornidura eta 29 milioi eurotik gorako eragin ekonomiko aurreikusia dauzka (18,3 zuzenean eta 10,7 zeharka). Zenbateko horri beste 248,5 milioi euro gehitu behar zaizkio, hori sartuko baitu Foru Ogasunak, zerga-neurrien bidez. Neurri horiek honakoak izango dira, besteak beste: enpresen eta familien likidezia bermatzeko zergen ordainketen atzerapenak, zerga-arintzeak edo beste neurri ekonomiko batzuk. Halaber, 60 milioi euro bideratuko ditu obra publikoan inber- titzeko. Guztira, ekonomia arabarrean 308,5 milioi euroko mugimenduak aurreikusi dira.
7. TAULA A Plana Araba Suspertzeko Plan Ekonomikoa A Plana - Neurri espezifikoen blokeak Aurrekontua € Eragin ekonomikoa € Enpresa txiki eta ertainentzat eta autonomoentzat 11.475.000 11.475.000 Enplegurako 1.000.000 1.000.000 Fiskalitatetik susperraldia indartzeko - - Etxebizitzak eta horien jasangarritasuna berritzeko (zerga-abantailak) - - Elkartasunerako (zerga-tratamenduaren hobekuntza, gizarte, osasun, kultura eta kiroleko mezenasgoa sustatzeko) - - Tokikoa kontsumitzeko 718.000 1.618.000 Lurraldea ezagutzeko 1.527.000 2.427.000 Produktu arabarrak sustatzeko 1.665.000 10.565.000 Jasangarritasunerako 1.000.000 1.000.000 Sormenerako eta kulturarako 1.000.000 1.000.000 COVID-19AREN AURKAKO NEURRIAK, GUZTIRA 18.385.000 29.085.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 27 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. Iturria: Arabako Foru Aldundia
Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 28 GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIAK ONARTUTAKO NEURRIAK Gipuzkoako Foru Aldundiak hiru talka-plan jarri ditu martxan, Covid-19ak ekonomia gipuzkoarrean dituen eragin negatiboak arintzeko: Suspertze Eko- nomiko eta Sozialeko Plana, Lehen sektorearen jarduera ekonomikoa mantentzeko Plana, eta Gi- puzkoan turismoa suspertzeko Plana. Lehenik eta behin, Gipuzkoako Suspertze Ekono- miko eta Sozialeko Planak hainbat neurri-multzo ditu, 28 milioi eurotan, Covid-19ak ekonomiaren eta enpresen sarean duen eragina arintzeko eta susperraldirako bitartekoak eta etorkizunerako oinarriak ezartzeko asmoz. Gipuzkoan kalitatezko enplegua sortu eta finkatzeko erronka dauka, eta, horretarako, enpresa-proiektu lehiakorrak, eral- datzaileak, eta ekonomikoki, sozialki eta inguru- men-aldetik jasangarriak baliatzen ditu, ongizatea bermatzeko. Bigarrenik, Lehen sektorearen jarduera ekono- mikoa mantentzeko Planean, sektore horrek elika- gaiak eta funtsezko materiak sortzen dituenez, eta lurraldea egituratu eta natura zaintzen duenez, honakoak jaso dira: Sektore Sarearen birmoldake- ta (EGOKITU), sektorearen mantentzea (EUTSI), azpi-sektore kaltetuentzako laguntza (LAGUNDU) eta lurralde-orekaren bilaketa (OREKATU). 10 mi- lioi euro bideratu dira lehen sektorerako funtsezko deialdiak mantentzera, eta, azpi-sektore desber- dinetan sortutako krisiari aurre egiteko asmoz, funtsezko jarduerak sustatu dira, 5,5 milioi euroren bidez, krisiak areagotutako lurralde-desorekari au- rre egiteko, udalerri txikietako udalen eta biztan- leen funtsezko beharrizanak babestuz. Azkenik, Gipuzkoan turismoa suspertzeko Planak 2,4 milioi euro bideratu ditu Gipuzkoan garrantzia aldetik hirugarren sektore ekonomikoa dena la- guntzeko. Sektore horrek, izan ere, 2019an 36.500 pertsonari ematen zien enplegua, eta Gipuzkoako BPGd-n pisu garrantzitsua zuen. Turismoaren se- ktorea babesteko krisiaren aurkako Plan honek hiru ardatz ditu oinarrian. Horietatik lehenak (PRES- TATU) 900.000 euro bideratzen ditu turismo- zerbitzuen sektoreko pertsona autonomoak eta enpresa txikiak babesteko diru-laguntzetarako eta Covid-19ak eragindako gastuei aurre egiteko agen- te turistikoentzako diru-laguntza izendunetarako. Bigarren ardatzak (BABESTU) 400.000 euroko hornidura dauka, enpresa turistikoak babesteko (inguru seguruak sor ditzaten), berpizteko progra- mak egiteko, eta merkatuetan aldaketak deskubritu eta antzemateko ekintzak bideratzeko. Hirugarren ardatzak (SUSTATU) turismoa sustatzeko progra- mak jarri nahi ditu martxan, komunikazioa, pizga- rriak eta dinamizazioa lantzeko programen bidez, bisitariak erakartzeko. Horretarako, 1.100.000 eu- roko aurrekontua dauka. Ondorioz, Covid-19ak eragindako krisiari aurre egiteko Gipuzkoako Foru Aldundiak bideratutako aurrekontua, guztira, 45,9 milioi eurokoa da. Hurrengo orrian, Covid-19aren pandemiaren aurkako Talka-planaren 1. fasean zehar Gipuzkoako Foru Aldundiak onartutako planetan jaso diren neurrien laburpena egin dugu.
Suspertze Ekonomiko eta Sozialeko Plana Aurrekontua € Kalitatezko enpleguaren sorrera eta finkapena 4.800.000 Enpresak babesteko baliabide ekonomikoak 2.600.000 Etorkizuneko enpresa-proiektuak finkatzeko laguntza 14.000.000 Gipuzkoako sektore estrategikoak finkatzeko bultzada 2.100.000 Tokiko kontsumoa babesteko mekanismoen ezarpena 3.000.000 Lurraldeko enpresa-garapenerako ekosistemaren zereginaren indartzea 1.500.000 NEURRIAK, GUZTIRA 28.000.000 Lehen sektorearen jarduera ekonomikoa mantentzeko Plana Aurrekontua € Agenteekiko sareko lanaren sektorera zuzendutako funtsezko deialdien mantentzea. Hitzarmenak 10.000.000 1. ardatza: LAGUNDU 4.500.000 Covid-19aren eragin zuzena duten azpi-sektoreak suspertzeko Plana 2.500.000 Laborantza-jarduera berregituratu eta dibertsifikatzeko ekintzak: nekazaritza, abeltzaintza eta basogintza 2.000.000 2. ardatza: OREKATU 1.000.000 Udalerri txikietako udalen oinarrizko arreta eta funtzionamendua bermatzeko ekintza 500.000 Landa-inguruko biztanleen artean gertatzen ari diren isolamendu- eta desberdintasun-egoeren murrizketa 500.000 NEURRIAK, GUZTIRA 15.500.000 Gipuzkoan turismoa suspertzeko Plana Aurrekontua € 1. ardatza: BABESTU 900.000 Covid-19: turismoaren sektoreko pertsona autonomoak eta enpresa txiki eta ertainak babesteko Programa 300.000 Turismo-agenteen diru-laguntza izendunen Programa 600.000 2. ardatza: PRESTATU 400.000 Inguru seguruak sortzeko Programa 100.000 Covid-19 ostean suspertzeko Programa 200.000 Merkatuan berriz ere aldaketak deskubritu eta antzemateko Programa 100.000 3. ardatza: SUSTATU 1.100.000 “Bertan duzu” Komunikazio Programa 100.000 Gipuzkoa bisitatzeko pizgarrien Programa 600.000 “Gipuzkoa 2021 hedatzen” Dinamizazio Programa 100.000 Gipuzkoako Turismo Bulegoa lurraldea dinamizatzeko ardatz egituratzaile gisa kokatzeko Programa 300.000 NEURRIAK, GUZTIRA 2.400.000 3 Planen NEURRIAK, GUZTIRA 45.900.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 29 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. 8. TAULA Gipuzkoako Foru Aldundiak onartutako planetan jasotako neurrien laburpena Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundia.
1.3. 1.3. Euskadik jorratu behar dituen 3 trantsizio global handiak barne hartzen dituen horizontea. 30
Jorratu beharreko 3 trantsizio global handiak barne hartzen dituen horizontea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 31 Trantsizio Teknologiko-Digitala Digitalizazioa. Adimen artifiziala eta Big Data. Teknologia, herritarren zerbitzura. Automatizazioa. Zibersegurtasuna. Bidezko ekonomia digital eta lehiakorraren sustapena. Trantsizio Energetiko-Klimatikoa Neutraltasun klimatikoa. Energia-sistemaren deskarbonizazioa. Baliabideen eta energiaren erabilera efizientea –ekonomia zirkularra– Mugikortasun jasangarria eta adimenduna. Bidezko trantsizio energetikoa. From farm to fork. Transición Social y Sanitaria Osasun-sistema eta arrisku pandemikoak. Demografia eta zahartze osasuntsua. Migrazioa. Genero-berdintasuna. Zainketa-eredu berriak. Gizarte- eta lurralde-kohesioa. Covid-19ak eragindako krisia nazioarteko testuinguruan sortu da, eta, bertan, megajoera batzuk antzematen dira. Megajoera horiek, desagertzetik urrun, geroz eta nabarmenagoak dira, eta erronka eragiten dute maila globalean nahiz gure errealitatean. Hala, Euskadik megajoera horiek trantsizio teknologiko-digital, energetiko-klimatiko eta sanitario-sozialaren hirukotean laburbiltzen ditu, herrien, negozien, industrien, gizarteen eta pertsonen etorkizuna eraldatzeko gaitasuna dutela kontuan hartuta. Megajoera horiek, era berean, aukera ona izan daitezke enplegua sortzeko, eta, horretarako, prestakuntza egokia duten pertsonak eduki behar ditugu. Euskadi Digitala Euskadi Berdea Euskadi Inklusiboa 1. Ird.: Hiru trantsizio globalen esparruan gertatzen den krisi bat.
Trantsizio teknologiko-digitala B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 32 Iraultza teknologiko-digitalak sektore industria- lei eragingo die. Sektore horietako batzuk gakoak dira Euskadiren errealitate ekonomikoan, besteak beste garraioarekin lotutakoak (zehazki, automo- bilgintza, aeronautika, trena eta ontzigintza), eki- po-ondasunekin lotutakoak eta makina-tresnekin edo siderometarlurgiarekin lotutakoak. Sektore horiek trantsizio-prozesuan daude antolaketa-me- todo tradizionalen eta digitalizazioan oinarritutako antolaketaren artean. Hala, aurrerantz egiten ari dira beren prozesuak automatizatu eta hobetzeko orduan, eta, horretarako, irtenbide malguak eta robotizazioan, fabrikazio gehigarrian eta konekti- bitatean oinarritutako teknologiak sartzen dituzte makinen eta ekipoen artean, adimen artifiziala eta Big Data bezalako teknologiak aplikatzeko. Trantsizio teknologiko-digitala jorratzeko, beha- rrezkoa izango da ikerkuntzaren alde egitea, ho- nako helburu hauek lortzeko: ekoizpen-ingurunee- tan eta -sistemetan adimena sartzea; gaitasunak eta sortzen ari diren teknologiak produktu berrietan eta prozesuetan aprobetxatzea; balio erantsi han- diagoko soluzioetan edo prozesu hobetuetan ma- terial aurreratuak sartzea; erabilitako baliabideen efizientzia eta jasangarritasuna bermatzea; eta balio erantsi handiko zerbitzuak txertatzea. Apustu hori, Euskadi mailan, “Basque Industry 4.0” estrategia- ren bidez gauzatzen ari da. Megajoera honekin lotutako beste erronka bat ta- lentu teknologiko-digitala da, hau da, enpresa-sa- reak elikatuko dituzten espezialista digitalek nahiz agente zientifiko-teknologikoek osatzen dutena. Hala, Euskadik trantsizio teknologiko-digitala egi- teko erronka bereganatzen du, honako gako hauen arabera: konektibitate handiagoa eta hobea lortze- ko inbertsioak egitea; industriaren eta teknologia- ren presentzia indartzea hornidura-kateko puntu estrategikoetan; inbertsioa gaitasun digital estra- tegikoetara bideratzea (adimen artifiziala, ziberse- gurtasuna, komunikazio segurua, hodeiko datuen azpiegitura, 5G eta 6G sareak, superrordenagailua, informatika kuantikoa, blokeen katea…); datuen ekonomia erreala eraikitzea, berrikuntzarako eta enplegua sortzeko motor gisa; eta enpresa-inguru bidezkoagoa eta sinpleagoa bermatzea. Elementu horiek guztiek, era berean, ikuspegi europarrarekin bat egiten dute.
Trantsizio energetiko-klimatikoa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 33 Erregai fosiletan oinarritutako garraio- eta ekoiz- pen-eredua da gizartean orokortuta dagona, eta horrek ingurumenean eta gizartean arazoak sort- zen ditu. Arazo horiek eta klima-aldaketak eragin- dako kezkaren inguruan pizten da, hain zuzen ere, trantsizio energetiko-klimatikoa. Eredu horrek hainbat eragozpen ditu, besteak beste airearen kutsadura, energiaren gehiegizko kontsumoa, osa- sunaren gaineko ondorioak edo zirkulazio-bideen saturazioa. Hori dela eta, ondorio horiek arintzen eta karbonoan neutroa den euskal ekonomiaren etorkizuna josten lagunduko duten aukerak bilat- zen ari dira hainbat eta hainbat kolektibo. Nazioartean, Euskadi energiaren eta mugikorta- sun garbiaren eremuan ezagutzarako eta garapen industrialerako gunea da, eta, bertan, nazioarteko merkatuetan liderrak diren hainbat enpresa era- gile garrantzitsu daude, bai eta berrikuntza-profil altua duten enpresa txiki eta ertainen talde handi bat ere. Gainera, ingurumenaren jasangarritasunean eta karbono-isuri baxuko euskal ekonomiaren aldeko trantsizioan aurrera egiteko apustua egiten dute erakundeek, eta, horretarako, eraginkortasun energetikoa, ekonomia zirkularra, materialen era- bilera eraginkorra, eta ekoberrikuntza sustatzen dituzte modu integralean beren sektore-estrategia eta -planetan. Halaber, lurraldeak Garapen Jasan- garrirako Helburuekin bat egiteko erronka ere badu. Ondorioz, lurralde-ikuspegian oinarrituta, giza garapen jasangarriaren erronka globalerako irtenbideak aurkitzen laguntzen ari da. Euskadiko trantsizio energetiko-klimatikoa, era be- rean, bat dator Europako Itun Berdearekin. Azken horrek hazkunde eta trantsiziorako estrategia be- rri bat planteatzen du, gizarte ekitatibo eta oparoa lortzeko, ekonomia modernoa, baliabideen erabile- ran eraginkorra eta lehiakorra duena. Gizarte ho- rretan, ez da negutegi-efektuko gasen isuri garbi- rik egongo 2050ean, eta hazkunde ekonomikoa baliabideen erabileratik bereizita egongo da. Ho- rretarako, Euskadik hainbat ekintza zehatz garatu nahi ditu, Europako Itun Berdeko ibilbide-orrian aurreikusitako ekimen nagusietako batzuekin bat (Biodibertsitatearen Estrategia 2030, Baserritik Mahairako Estrategia, Europa Ekologiko, Digital eta Lehiakorrerako Industria Estrategia, Europako Klima Legearen proposamen berria, eraikin publiko eta pribatuak “Berritzeko Olatua”, eta Mugikorta- sun jasangarri eta adimendunerako estrategia).
Trantsizio sanitario-soziala B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 34 Euskadiko biztanleriak bere gorenune historikoa lortu zuen 2019an, 2.188.017 biztanlerekin, berau izanik bizi-esperantza handiena duen gizarteetako bat (86,3 urte emakumeen artean eta 80,4 urte gi- zonen artean). Ondorioz, egitura demografikoan 65 urtetik gorako pertsonak (% 22,2) gehiago dira 21 urtetik beherakoak baino (% 18,4), eta joera hori areagotzen ari da urtez urte. Biztanleriaren zahartzea erronka handia da, eta, era berean, aukera handia. Zahartze osasuntsua, hots, pertsona nagusiei gizartean modu aktiboan parte hartzeko aukera ematen dieten osasun fisiko, mental eta sozialen aukerak hobetzeko prozesua, hainbat eremurekin lotuta dago: Osasun Pertso- nalizatua, Elikadura Osasuntsua eta Zaintza Jasan- garriak. “Osasunerako Berrikuntza eta Ikerketako Euskal Estrategia” delakoak osasun-siste-maren, enpresa-sistemaren eta sistema zientifiko- teknologikoaren arteko lankidetza sustatuko du, erronka horri erantzuteko asmoz. Prozesu horrek, Euskadin bereziki bizia denak, agerian uzten du egungo zaintza-ereduaren krisia. Krisi hori, gainera, areagotu egin da COVID-19ak eragindako egoeraren ondorioz. Gizartearen eta osasunaren ikuspegitik birplanteatzen bada eredua, sistemen artean sinergiak ezarriz eta genero-ikus- pegia nahiz berrikuntza txertatuz, eremu garran- tzitsua sor daiteke enplegua sortzeko, bai arreta zu- zenean, bai arreta pertsonala osatuko duten tresna teknologikoen garapenean. Ikerketaetaberrikuntzarenziozkoazkenaurrerapen teknologiko eta medikoak sartzeko gaitasuna duen osasun-sistema da Euskadikoa. Hala, pazienteari emandako arreta hobetzen da, bai eta osasun- eta laguntza-zerbitzuen kudeaketa ere, Covid-19aren krisian frogatu den bezala. Gure osasun-sistemak bizi-esperantza luzatzen lagundu du. Etorkizunera begira, plataforma elkarreragile irekien bidez es- kuragarri dauden datu klinikoen kopuru handiak eta adimen artifizialean, edizio genetikoan edo Big Datan egondako aurrerapen berriek aukera eman- go dute, aurreikuspenen arabera, diagnostiko eta tratamendu oso pertsonalizatuak eskaintzeko, eta, hala, egungo gaixotasunetako asko hobetzeko, osa- sunaren prebentzio eta hobekuntza integralean aurrera egiteko (gailu konektatu berrien bidez) eta zahartzaroa atzeratzeko. Horrekin lotuta, eta aurrerapen teknologiko eta mediko horien gaitasuna ahalik eta gehien apro- betxatzen saiatuz, Euskadiko trantsizio sanitarioak Euskal Osasun Sistemaren ahalegin eta eraldaketa garrantzitsua behar ditu, gerta daitezkeen osasun- krisi edo pandemia berriei erantzun azkarra eta eraginkorra emateko prestatuta egoteko eta pre- bentzioa lantzeko asmoz.
Euskadiren abiapuntu positiboa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 35 Krisi ekonomiko eta sozial honen aurrean, Euskadik Europako beste eskualde askok baino abiapuntu hobea du, bere indarguneei esker: LANKIDETZA PUBLIKO-PRIBATUA ETA HURBILTASUN INSTITUZIONALA EKONOMIA ITUNA ETA AUTOGOBERNU- GAITASUNA ESPERIENTZIA AURREKO KRISIAK GAINDITZEN INDUSTRIA INDARTSUA ETA NAZIOARTEKOTUA LAGUNTZA-TRESNAK ENPRESAN ETA ZTBES EKONOMIA SANEATUA ETA ZORPETZE PUBLIKO BAXUA ERAKUNDEEN EGONKORTASUNA ETA AURREKONTU- EGOEREN BERMEA EUSKADIKO INDARGUNEAK 2. Ird.: Euskadiko indarguneak.
Ekonomia Ituna eta autogobernu-gaitasuna. Ekonomia Ituna da EAEko lurraldeek Estatuarekin harreman ekonomiko eta fi- nantzarioa ezartzeko erabili izan duten oinarria. Balio, sakontasun eta irismen bereziko ituna da, eta, horren arabera, lurralde historikoei gaitasun osoa aitor- tzen zaie beren zerga-araubide propioa ezarri eta arautzeko. Horrek guztiak agerian uzten du euskal erakundeen eta gizartearen autoantolaketarako gaita- suna, bai eta autogobernurako dugun asmo eta bokazioa ere. Sistema horrek zerga-erantzukizuna eta aurrekontu-diziplina sustatzen ditu, gobernatza instituzionalean eraginkortasun handiagoa lortzeko, eta lau zutabe- tan oinarritzen da: ituna, legezkotasuna, elkartasuna, eta aldebikotasuna. Esperientzia aurreko krisiak gainditzen. Euskadik eragin txikiagoa jasan zuen 2009ko krisi ekonomiko-finantzarioan, eta susperraldia azkarragoa eta biziagoa izan da, epe ertain eta laburrean ekonomia- ren hazkundean eragiteko gaitasuna duten faktore diferentzialei esker. Hala, Eus- kal Autonomia Erkidegoari aukera eman zion estatuko batez bestekotik aldent- zeko, modu positiboan, eta krisia gainditzeko, BPGd-ren eta enpleguaren arloan eragin global txikiagoa izanik. Ikaskuntza hori Covid-19aren pandemiak eragin- dako krisian ere aplikatu daiteke. Ekonomia saneatua eta zorpetze publikoa baxua. 2019an zor publikoa 8.645 M €-koa izan zen (*), hots, BPGd-ren % 12,6ren pare- koa, eta, beraz, Euskadi Estatu-mailan zorpetze baxuena izan zuen erkidegoa izan zen. Gainera, oreka-egoera eta are aurrekontu-superabit txiki bat gertatzen ari zen Covid-19aren krisiak eztanda egin baino lehen, eta, horri esker, zergak finkatzeko eta aurrekontua egoerara egokitzeko estrategia bat ari zen garatzen, aurreko kri- siaren urteetan zehar eragindako ondorioak arintzeko. Orain, Euskadik marjina gehiago dauka zorpetze-maila altuagoak bereganatzeko, eta, hala, Covid-19aren krisiak eragindako zerga-bilketaren erorketa konpentsatu ahal izateko. (*) Iturria: Ogasun eta Ekonomia Saila. Eusko Jaurlaritza. (**) Iturria: “ZTBP EUSKADI 2020” Eusko Jaurlaritza B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 36
Erakundeen egonkortasuna eta aurrekontu-egoeren bermea. «Erakundeen egonkortasuna» da hazkunde ekonomikoa sustatzeko eta kalita- tezko enplegua sortzen laguntzeko oinarrietako bat. Erakundeen egonkortasuna, Euskadin, alde desberdinen artean itunak lortzeko dagoen gaitasunak zehaztu du. Horri esker, alderdien konbinazio desberdinetan babestutako gobernuak osatu ahal izan dira, euskal erakunde gehienetan. Gaur, Enplegua eta ekonomia suspertzeko Programa honetan aurreikusitako au- rrekontu-egoerak onartzen direla bermatzeko gehiengo parlamentario nahikoa duen gobernu bat dugu. Industria indartsua, nazioartekotua, antolaketa- eta teknologia- aktibo onak dituena, bai eta ondo prestatutako pertsonak ere. Industria indartsua da Euskadiko ekonomiaren bereizgarri. Zehazki, manufaktu- ra-industriak (Euskadiko industria-jarduera osoaren % 86) euskal BPGd-ren % 21 sortu zuen 2018an, eta ia % 19 mugitu zuen enplegua Euskadin 2017an. Indargune moduan, nazioartekotasuna nabarmendu daiteke. Izan ere, 2019an euskal industriak bilakaera positiboa jasan zuen bere esportazioetan, eta, beraz, enpresa bakoitzeko esportazioen batez besteko balioa eta ohiko esportatzaileen ehunekoa igo egin dira (nahiz eta enpresa esportatzaileen zenbatekoa guztira mu- rriztu egin den). Erronka nagusi gisa, I+G+b-n aktiboak diren enpresen kopurua eta beren ahalegin erlatiboa areagotu nahi dira, laugarren industria-iraultzaren paradigmaren erronkei aurre egiteko. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 37
Enpresari laguntzeko tresnak, bai eta Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako Sare indartsu bat ere. Euskadik esperientzia handia dauka lurralde- eta sektore-mailako planak eta es- trategiak ezartzen, eta, hala, hainbat tresna hedatu ahal izan ditu, lagungarriak direnak enpresetan, hainbat eremutan: enpresen inbertsioa, nazioartekotzea, di- gitalizazioa, ekintzailetza eta I+G+b. Euskal erakundeek I+G+b-ri ematen dieten babes hori, zehazki, erreferente bat bihurtu da, bai laguntza-programen sistema eraginkorrari esker, sistema horiek oinarrizko ikerketa aplikatutik garapen espe- rimentalerako eta komertzializaziorako bidean aurrera egiten ari baitira, bai Zien- tzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareak ordezkatzen duen oinarriari esker, horixe baita Euskadiko I+G+b-ren ekosistemaren oinarri nagusia. Lankidetza publiko-pribatua eta erakundeen hurbiltasuna. Euskadin lankidetza publiko-pribatuan oinarritutako ereduaren alde egin da, hainbat eremutan: ekoizpen-inbertsioa, nazioartekotasuna, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako inbertsioa... Izan ere, erakundeen apustuek inbertsio pribatua- ren gainean pizgarri-efektua izan behar dutela ulertzen da, funts publikoen osa- garritasun hobea lortze aldera. Lankidetza publiko-pribatua, enpresen lankidetzarako egiturak eta ereduak ga- ratzeko gaitasuna duena, oinarrizko zutabea da Euskadiko industria-lidergotza indartzeko. Hala, helburutzat dauka Euskadiko lehentasun estrategikoei lotutako eremu espezifikoetan proiektuak eta inbertsioak identifikatu eta sustatzeko tresna baliagarria bihurtzea, bai eta esparru europarrean proiektuei dimentsio handia- goa emango dioten ekimenak sustatzea ere. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 38
Euskadirako hobekuntza-eremuak. Krisiari arrakasta-aukera handiagoekin egiteko au- rre, kontuan eduki beharko da, halaber, Euskadik Europarekin alderatuta non dituen ahuleziak. Orkestrak garatutako lehiakortasun-esparruari ja- rraikiz, eta azken datu eskuragarriak kontuan har- tuta*, Euskadiko hobekuntza-eremu nagusiak, Eu- roparekin alderatuta, honela laburbildu daitezke: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 39 • Enplegu-tasa, eta, bereziki, emakumeen enplegu-tasa. • Langabezia-tasa, eta, bereziki, gazteen langabezia eta iraupen luzeko langabezia. • Enpresa-dimentsioa, enpresa txiki eta ertainak eta mikro enpresa txiki eta ertainak gailenduta. • Berrikuntza teknologikoa eta ez teknologikoa enpresa txiki eta ertainetan. • Enpresa txiki eta ertainen garapen digitala. • I+Gren gaineko inbertsioak, eta, bereziki, enpresen inbertsio pribatuak. • Nazioarteko patenteen eskariak. • Argitalpen zientifikoak enpresekin lankidetzan. • Emakumearen partaidetza zientzian, teknologian eta berrikuntzan • Gizartearen garapen digitala. (*) Iturria: Bertan egina, Euskal Autonomia Erkidegoko Lehiakortasun Txostenak (Orkestra), ZTBP 2020ren ebaluazio-txostenak (Innobasque) eta kontsultatutako beste iturri batzuk kontuan hartuta. 3. Ird.: Eskualdeko lehiakortasun-esparrua. Orkestra, Lehiakortasunerako Euskal Institutua. EMAITZEN ADIERAZLEAK BITARTEKO EMAITZEN ADIERAZLEAK OINARRIAK (KOKAPENA, NATUR BALIABIDEAK, ERAKUNDEAK) LEHIAKORTASUNAREN BALDINTZATZAILEAK ENPRESAK (PORTAERA) ENPRESA INGURUNEAREN KALITATEA ESPEZIALIZAZIOA (KLUSTERRAK) HAZKUNDEAREN PALANKAK (PRODUKTIBITATEA, ENPLEGUA, BERRIKUNTZA, ETAB) HAZKUNDEA ETA ONGIZATEA ERAGILEAK ETA INGURUNEA EMANDAKO EZAUGARRIAK
2. Herri-estrategia global batean (Giza garapen jasangarria) txertatutako programa. 40
2.1. 2.1. Herri-estrategia global batean (Giza Garapen Jasangarria) txertatutako programa. 41
Herri-estrategia global batean (Giza Garapen Jasangarria) txertatutako programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 42 Testuinguru horretan, Euskadiren erronka da “Giza Garapen Jasangarriaren” zerbitzura jartzea politika publikoetan duen ezagutza eta esperientzia guztia, bai eta lurraldean garatutako jardunbide onak eta irtenbide tekniko, zientifiko eta sozialak ere. “Giza Garapen Jasangarriak” Euskadiren garape- nean lankidetza sustatzen du, eta, horretarako, apustu irmoa egiten jarraitu behar da giza eskubi- deen alde, eta jarduera bakoitzari Nazio Batuen Ga- rapen Jasangarrirako Helburuen 2030eko Agendan oinarritutako ikuspegia eman behar zaio. Ekintza- plana unibertsal, integral eta eraldatzaile honen helburua, izan ere, giza garapena sustatzea da, ja- sangarritasunez, gizartean, ekonomian nahiz ingu- rumenean. Euskadi Basque Country 2030 Agenda, “Giza Ga- rapen Jasangarrian” Euskadirako erreferentziazko estrategia dena, Garapen Jasangarriaren hiru di- mentsioak (gizartea, ekonomia eta ingurumena) jorratzen dituen estrategia integratzailea da, eta politika publikoen eremu guztietan aritzen da. Par- taidea da, eta Garapen Jasangarrirako Helburuetan eragina duten jarduera-arloetako agente publiko eta pribatu guztiak barne hartzen ditu. Euskadikohazkundeekonomikoetasoziala“GizaGarapenJasangarriaren”ereduan oinarritzen da. Horretarako, lurralde-lehiakortasun handiagoa behar da, enpresen garapena eta bideragarritasuna sustatzeko eta kalitatezko enplegua sortzeko gai dena, pertsona guztiei funtsezko zerbitzuak bermatzeko eta beren bizi-kalitatea areagotzeko. “Giza Garapen Jasangarriaren” euskal ikuspegia bi dimentsiotan burutzen da: “Hazkunde Jasangarria”, bertan sartzen direlarik hazkundearekin, ekonomia suspertzearekin, jasangarritasunarekin eta kalitatezko enpleguaren sorrerarekin lotutako eremuak; eta “Giza Garapena”, zeinak bereziki lantzen baititu osasunarekin, hezkuntzarekin, kulturarekin eta gizarte-politikekin lotutako eremuak, hau da, azken finean, pertsonen bizi-kalitatea. OSASUNA GIZARTE-POLITIKAK AUTOGOBERNUA ETA GOBERNANTZA PUBLIKOA SEGURTASUNA GENERO-BERDINTASUNA JUSTIZIA ETA GIZA ESKUBIDEAK KULTURA ETA EUSKARA HEZKUNTZA HAZKUNDE JASANGARRIA GIZA GARAPENA ENPLEGUA TRANTSIZIO ENERGETIKOA ETA NEUTRALETASUN KLIMATIKOA AZPIEGITURA EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK ZIENTZIA, TEKNOLOGIA ETA BERRIKUNTZA INDUSTRIA ETA NAZIOARTEA ELIKADURA ETA LANDA-GARAPENA MERKATARITZA, OSTALARITZA, TURISMOA ETA KULTURA 4. Ird.: Herri-estrategia globala. Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak.
2.2. 2.2. Euskal erakundeen artean partekatutako programa globala. 43
Euskal erakundeen artean partekatutako erantzun globala. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 44 Erantzun globala, enplegua lehenetsiko duena 3 trantsizio globali aurre egiteko eraldaketa-palanka Susperraldi ekonomiko eta sozialerako konpromisoa, herri-estrategian txertatua “Next Generation EU” Errekuperazio Funts Europarrarekin bat datorren konpromisoa Abiapuntu sendoa duen konpromisoa EKONOMIA ETA ENPLEGUA SUSPERTZEAREN ALDEKO KONPROMISOAREN OINARRIAK BI JARDUERA-ARDATZ HANDI ETA ZEHARKAKO EREMU BAT: • I. ARDATZA Ekonomia suspertzea • II. ARDATZA Enplegua sortzea • ÁREA TRANSVERSAL: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza Finantzaketa-iturriak Erakundearteko koordinazio- mahaiaren sorrera Euskadiko toki-erakundeetara irekitako konpromisoa Eragile ekonomiko eta sozialei irekitako konpromisoa Une honetan, erakundeen arteko lankidetza eta koordinazioa inoiz baino garrantzitsuagoak dira Covid-19aren pandemiaren ondorioek eragin duten egoera konplexu eta zailari aurre egiteko. Izan ere, larrialdi-egoera sortu da osasunean, enpresetan eta pertsonengan, eta, beraz, arriskuan jarri dira euskal gizartearen ongizatea eta bizi-kalitatea. 5. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko konpromisoaren oinarriak (2020ko irailaren 29a). Testuinguru horretan, Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek “Ekonomia eta enplegua suspert- zearen aldeko konpromisoaren” oinarriak ezarri dituzte, eta, oinarri horiek dira, hain zuzen ere, Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa- ren oinarri komun partekatua osatzen dutenak, krisiari erantzun global eta koordinatu bat eman ahal izateko, honako elementu hauen gainean: Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko konpromisoa, Lehendakariak dagoeneko iragarri zuena Covid-19aren Mahai Sozioekonomikoak 2020ko maiatzaren 27an egindako bileran: “Behar dena egingo dugu ahalik eta enplegu gehien mantentzeko eta galdutako enplegu guztia berreskuratzeko”
1 2 3 Berreraikuntza Programa, 3 printzipio nagusitan oinarrituta Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak oinarrizko 3 printzipio betetzen ditu: EKONOMIA ETA GIZARTEA BERRERAIKITZEKO PROGRAMA (2020-2024) B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 45 Ekonomia suspertzeko eta galdutako enplegua berreskuratzeko programa Erakundeen koordinazioan oinarritutako programa, agente sozial eta ekonomikoei irekia Europarekin eta hazkunde jasangarriarekin bat egiten duen programa 6. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren oinarrizko printzipioak. Euskal erakundeen artean partekatutako programa globala.
2.3. 2.3. Euskadiko egitura-erreformen plan baten parte den programa. 46
Euskadiko egitura-erreformen Plana . B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 47 Berreraikuntza-programa Euskadin egingo diren egitura-erreformen plan global baten(*) parte da. Horretarako, gomendio europarrak jarraitzen ditu, euskal ekonomia erresilienteagoa izan dadin eta enpleguaren sorrera eta hazkunde jasangarria sustatu daitezen. Erreforma horiek Euskadiko 3 trantsizio handirekin bat datoz (teknologiko-digitala; energetiko-klimatikoa; eta sozial-sanitarioa), eta lege-proiektu eta plan estrategikoen aurreikuspen batzuetan oinarritzen dira. Hona hemen zein diren proiektu eta aurreikuspen horiek: EREMUAK Lege-proiektuak Plan estrategikoak (aurreikusitakoak) TRANTSIZIO TEKNOLOGIKO-DIGITALA Mugikortasun jasangarriari buruzko Legea (**) Euskal Enplegu Sistemari buruzko Legea Enplegua Industria eta nazioartekotzea Berrikuntza (ZTBP 2030) Turismoa, Merkataritza, Ostalaritza Berrikuntza Publikoa eta Gobernantza TRANTSIZIO ENERGETIKO-KLIMATIKOA Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Legea Ingurumen Administrazioaren Legea Landa Garapenaren Legea Euskadiko Natura Ondarea Kontserbatzeko Legea Trantsizio energetikoa eta klimatikoa Elikadura eta landa-garapena TRANTSIZIO SANITARIOA ETA SOZIALA Hezkuntza Legea Osasun Publikoaren Legea Gazteriaren Legea Berdintasunerako Legearen aldaketa Diru-sarrerak Bermatzeko Legearen aldaketa Hezkuntza Osasuna Gizarte-politikak Genero-berdintasuna Justizia eta Giza Eskubideak 7. irudia: Euskadirako egitura-erreformen Plana. (*) Oharra: Erreforma-planean sartzen da, era berean, zerrenda honetan zehazten ez diren sektore-planen aurreikuspen bat ere. Aurreko legegintzaldian onartu ziren lege eta plan estrategikoak ere ez dira zehaztu, egitura-erreformen plan honen parte diren arren (esate baterako, “Estrategia Energetikoa 2030” eta “Ekonomia Zirkularraren Estrategia 2030”). (**) Oharra: Mugikortasun Jasangarriari buruzko Legeak ere trantsizio energetiko-klimatikoan eragin garrantzitsua izango du.
2.4. 2.4. Nazio Batuen 2030erako GJHekin bat datorren programa. 48
2030erako Garapen Jasangarrirako Helburuak direlakoekin bat datorren programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 49 2015eko irailaren 25ean, Nazio Batuen Batzar Orokorrak aho batez onartu zuen Garapen Jasangarrirako 2030eko Agenda. Bertan, 17 helburu eta 169 xede daude. Ekintza-plan unibertsal, integratzaile eta eraldatzailea da, giza garapen jasangarria sustatzeko asmoz gizartean, ekonomian eta ingurumenaren zaintzan, hurrengo belaunaldiei begira. Euskadi Basque Country 2030 Agendan txertatu- tako Garapen Jasangarrirako Helburuekin (GJH) bat egiteko konpromisoa du Euskadik. Estrategia honekin gehien lotutako GJHak honako hauek dira: 5. Genero-berdintasuna 6. Ur garbia eta saneamendua 7. Energia eskuragarria eta ez-kutsatzailea 8. Taxuzko lana eta hazkunde ekonomikoa 9. Industria, berrikuntza eta azpiegitura 10. Desberdintasunen murrizketa 11. Hiri eta komunitate jasangarriak 12. Ekoizpen eta kontsumo arduratsuak 13. Klimaren aldeko ekintza Garapen jasangarrirako helburuetan, Euskadi Bas- que Country 2030 Agendaren esparruan, 41 xede, 25 planifikazio-tresna, 10 ekimen legegile, 39 kon- promiso, eta 21 adierazlez osatutako aginte-taula sartzen dira. Gainera, 3 trantsizioekin oso lotuta dauden GJHak dira: • Trantsizio teknologiko-digitala: GJH8 eta GJH9 • Trantsizio energetiko-klimatikoa: GJH6, GJH7, GJH8, GJH11, GJH 12 eta GJH13 • Trantsizio sozial eta sanitarioa: GJH8 eta GJH10 8. Ird.: Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako Helburuak.
ENPLEGUA INDUSTRIA ETA NAZIOARTEA ZIENTZIA, TEKNOLOGIA ETA BERRIKUNTZA ELIKADURA ETA LANDA-GARAPENA MERKATARITZA, OSTALARITZA ETA TURISMOA SEGURTASUNA JUSTIZIA ETA GIZA ESKUBIDEAK AUTOGOBERNUA ETA GOBERNANTZA PUBLIKOA HEZKUNTZA OSASUNA GIZARTE-POLITIKAK GENERO-BERDINTASUNA KULTURA ETA EUSKARA AZPIEGITURA EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK TRANTSIZIO ENERGETIKOA ETA NEUTRALTASUN KLIMATIKOA Planeta Bakea eta Autogobernua Oparotasuna Pertsonak Euskadi Basque 2030 Agenda Euskadi Basque 2030 Agenda bat dator, era berean, Garapen Jasangarrirako 2030 Agendak zehaztutako eremu edo ardatz nagusiekin. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 50 9. Ird.: Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak eta Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako 2030Agendako ardatzekiko bateragarritasuna. Nazio Batuen 2030erako GJHekin bat datorren programa.
2.5. 2.5. “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. 51
“Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 52 Next Generation EU”rekin bat datorren programa “Next Generation EU” funts europarrak erreferentzia-esparru globala ezartzen du baliabide eta ahalegin publiko eta pribatuak Europa ekologiko, digital eta erresilientea eraikitzera bideratzeko, gizarte- eta lurralde-kohesioa indartuko dituen hazkunde jasangarri eta integratzailearen bidez. 10. Ird.: “Next Generation EU”rekin bat datorren programa. Euskadik ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren definiziorako oinarri gisa parte- katzen eta bereganatzen ditu orientazio hauek, bere estrategiako ardatzen eta errekuperazio- tresna europarraren arteko bateratzea ezarriz. Horrenbestez, Ekonomia Suspertzeko Ardatzak Errekuperazio eta Erresilientzia Mekanismoaren filosofia eta funtsa txertatzen ditu, eta, bestalde, Enplegua Sortzeko Ardatzak gizarte- eta lurralde- kohesiorako REACT-EU Programaren dimentsio handiak jorratzen ditu. Next Generation EU, Europa suspertzeko tresna berria Europako Batzordeak iragan maiatzaren 27an aur- keztu zuen bere proposamena, errekuperaziorako tresna edo funts berri bat sortzeko: “Next Genera- tion EU”. 2021-2024 aldirako funtsada, eta750.000 milioi euroko hornidura dauka. Hala, errekuperazio jasangarria, ekitatiboa, inklusiboa eta bidezkoa ber- matu nahi da estatu-kide guztietan. “Next Generation EU” tresnak 3 zutabe ditu oina- rrian, Europa ekologiko, digital eta erresilientean inbertitzeko helburu komuna betetzeko. Lehen zutabeak (Estatu-kideak babestea susperral- dian) aurreikusitako finantzaketaren % 87 batzen du, hau da, 655.000 milioi euro. Estatu-kideen inbertsioak eta erreformak jorratzen ditu, Batzor- deko gomendioei eta politikei jarraikiz. Hainbat tresnaren bidez antolatzen da. Tartean, nabar- mentzekoa da Errekuperazio eta Erresilientzia I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA ERREKUPERAZIO ETA ERRESILIENTZIA MEKANISMO EUROPARRA GIZARTE-ETA LURRALDE-KOHESIORAKO REACT-EU PROGRAMA Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa Next Generation Europe
• Berreskuratze- eta erresilientzia-mekanismoak. • Kohesiorako eta Europako lurraldeetarako Berreskurapenerako Laguntza (EB-EB). • Landa garapeneko programak indartzea. • Mekanismoa indartzea bidezko trantsiziorako. Europako Seihilekoaren esparruan • Inbertsio eta erreformetarako laguntza. • Bidezko trantsiziorako laguntza. • Sektore eta teknologia giltzarriei laguntzea. • Funtsezko balio-kateetako inbertsioa. • Enpresa bideragarrientzako kaudimenari laguntzea. • Etorkizuneko krisietarako funtsezko pro- gramei laguntzea. • Munduko bazkideentzako laguntza. • Kaudimenari laguntzeko tresna. • Inbertsio estrategikoen tresna. • InvestEU programa indartzea. • Osasun-programa berria. • ErrescEU errefortzua. • Ikerketa-, berrikuntza- eta kanpo-ekintzako programak indartzea. Estatu kideei beren errekuperazioan laguntzea Europa ekologiko, digital eta erresiliente batean inbertitu 655.000 M€ GUZTIRA: 750.000 M€ 56.300 M€ 38.700 M€ Krisiaren irakaskuntzak ateratzea Ekonomia suspertzea eta inbertsio pribatua bultzatzea “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 53 Mekanismo berri bat, 560.000 milioi eurokoa, trantsizio ekologiko eta digitalekin lotutako in- bertsioak eta erreformak babesteko, eta nazioko ekonomien erresilientzia babesteko, lehentasun europarrekin lotuta. Era berean, osagarri bat disei- natu da kohesio-politikaren egungo programeta- rako, “REACT UE”; eta ahalegin ekonomikoa egi- ten ari da Bidezko Trantsizio Funtserako eta Landa Garapenerako Europako Nekazaritza Funtserako. Bigarren zutabeak (Ekonomia berrabiaraztea eta inbertsio pribatua piztea) 56.300 milioi euro dauzka, hau da, zenbateko osoaren artean % 7,5, eta sektore pribatuan inbertsioa sustatzea du he- lburu. Aurreikusitako funtsak Inbertsioen Banku Europarraren bidez kudeatuko dira, eta kaudime- na babesteko tresna berriaren eta inbertsio estra- tegikoen beste tresna berri baten bidez antolatuko dira; halaber, “InvestEU” inbertsio-programa eu- roparraren hornidura areagotuko da. Bestalde, hirugarren zutabeak (Krisitik ikaskunt- zak ateratzea) 38.700 milioi euroko hornidura dauka (zenbateko osoaren %  5), krisiaren ikas- kuntzetan oinarritutako inbertsioak babesteko. Martxan jartzeko tresnen barruan sartzen dira honako hauek: osasun-programa berri bat, “EU- 4Health”, osasun-segurtasuna indartzeko; babes zibil europarrerako mekanismoaren bultzada, “rescEU”; “Horizonte Europa” programaren osa- garri bat, osasunaren, erresilientziaren eta trantsi- zio ekologiko eta digitalen eremuetan bizi-ikerketa indartzeko; eta Europako bazkide mundialen ba- besa, kanpo-ekintzarako 11. irudia: “Next Generation EU” Europako Funtsa. Iturria: Europako Batzordea.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 54 “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. Lehen zutabean (Estatu-kideak babestea beren susperraldian) Espainiak 140.340 milioi euroko aurre-esleipena aurreikusten du (77.218 milioi diru-laguntzetan eta 63.122 milioi mailegue- tan), honako banaketa honen arabera: Tresna desberdinen bidez, erantzuna eman nahi zaie ekonomia suspertzeko beharrei, inbertsio eta erreforma publiko eta pribatuak babestu nahi dira ekonomiak erresilienteagoak egiteko, eta estatu- kideen hazkunde jasangarria sustatu nahi da. Finantzaketak lehentasuna emango die krisiak gehien eragin dituen edo/eta esanguratsuenak diren sektoreei, susperraldi solido baterako oina- rriak sortzeko. Horretarako, inbertsioak egin be- harko dira, besteak beste honako helburu hauek lortzeko: enplegua mantentzeko eta sortzeko eta gazte-enplegua indartzeko neurriak babestea; osasun-laguntzako sistemak indartzea; kapital zirkulatzailea erraztea eta enpresa txiki eta ertai- netarako inbertsioa babestea; turismoa eta kultura berreskuratzea; eta Itun Berde Europarraren eta trantsizio digitalaren gainean inbertitzea. Laburbilduz, “Next Generation Europe”k esze- natoki berri bat sortu du, eta azken hori kontuan hartu beharko da erreferentzia moduan, autono- mia-erkidegoek garatu nahi dituzten estrategiak, programak eta neurriak definitu eta planteatzeko orduan. Euskadik, bestalde, eta hurrengo orrian islatzen den bezala, Ekonomia eta enplegua sus- tatzeko bere Programaren diseinuan txertatu du plangintza hori. 12. Ird.: “Next Generation EU” Funts Europarraren 1. zutabea. Errekuperazio eta Erresilientzia Mekanismoa: 124.740 M€ (61.618 diru-laguntzetan eta 63.122 maileguetan) 1. ardatza – Babesa estatu-kideei 140.340 M€ (Espainia) REACT-UE: 13.000 M€ (diru-laguntzak) Bidezko Trantsizio Funtsa: 1.300 M€ (diru-laguntzak) Landa Garapenerako Europako Nekazaritza Funtsa: 1.300 M€ (diru-laguntzak)
DOS GRANDES EJES DE ACTUACIÓN Y UN EJE TRANSVERSAL: • EJE I . Reactivación económica • EJE II. Creación de empleo • ÁREA TRANSVERSAL: Mejorar la calidad del empleo FUENTES DE FINANCIACIÓN CREACIÓN DE UNA MESA DE COORDINACIÓN INTERINSTITUCIONAL UN ACUERDO ABIERTO A LAS INSTITUCIONES LOCALES DE EUSKADI UN ACUERDO ABIERTO A LOS AGENTES ECONÓMICOS Y SOCIALES 3. Hazkunde jasangarrirako eta enplegurako Programa. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa 2020-2024. 55
3.1. 3.1. Programaren helburu nagusiak. 56
Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko programa, helburu zehatzekin. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 57 Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak helburu zehatzak planteatzen ditu, Euskadiko enpleguarekin, susperraldi ekonomikoarekin eta erresilientziarekin lotuta, eta “Next Generation EU” Funtsaren esparruan egindako gomendio europarrekin bat. Hauek dira, zehatz-mehatz, helburuak: 13. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren helburuak. Azpiegitura publikoetan inbertitzeko proiektuak bizkortzea eta inbertsio pribatua sustatzea Zerga-politika zuhurrak aplikatzea eta zorraren jasangarritasuna bermatzea, eta horrekin batera, inbertsioa sustatzea. Energia- eta ingurumen-trantsizio zuzena sustatzea bai eta trantsizio teknologikoa eta digitala ere, I+G+b-ko inbertsioa indartuz. Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzea soldata-arrakala murrizteko programekin eta gene- ro-ikuspegia aurreko neurri eta programa guztie- tan sartuta. Enplegua prestatzea 3 trantsizio globaletarako: Teknologiko-digitala; energetiko-klimatikoa eta sanitario-soziala, 45 urtetik gorakoei arreta be- rezia emateko eta lan-prestakuntza eguneratzeko programekin. Ekonomiari eustea eta susperraldi ekonomikoa babestea koronabirusaren pandemiak gehien eragindako sektore eta jardueretan. Euskal enpresa txiki eta ertainei eta langile autonomoei likidezia ematea. Inbertsioak eta erreformak babestea euskal ekonomia erresilienteagoa egiteko eta haz- kunde jasangarria bultzatzeko. Kalitatezko enplegua sustatzea kontratazioa indartzeko, lan-kualifikazioa bultza- tzeko eta enpleguaren kalitatea hobetzeko neurrien bidez, langabezia % 10etik behera egon dadin. Elikadura jasangarria eta osasuntsua garatzea elikagaien segurtasuna bermatuz eta tokiko elika- gaien ekoizpena sustatuz, "Baserritik mahaira" es- trategia europarraren arabera eta garapen tekno- logiko aurreratuetan oinarrituta. 1 6 8 9 10 Euskal ekosistema industrialak indartzea Europako ekosistema industrialetan eta balio-ka- teetan integratutako. Gazteen enplegua sustatzea lehen lan-esperientzia bultzatzeko eta 30.000 gaz- te hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko programen bidez. 72 3 4 5
3.2. 3.2. Bi jarduera-ardatz handi eta zeharkako eremu bat. 58
Jarduera-ardatz bertikalak: Ekonomia suspertzea eta enplegua sortzea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 59 Ekonomia eta enplegua suspertzeko erronka nagusiei erantzun integrala emateko helburua dauka programa honek, behin-behineko jarduera-esparru batean. Bertan, epe laburrean lan-merkatua eta ekonomia uzkurtu egingo direla aurreikusten da, eta, ondoren, epe ertainean, jarduera sozioekonomikoaren sorrera suspertu eta hazi egingo litzateke. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa bi ardatz nagusitan egituratzen da, “Ekonomia Sus- pertzea” eta “Enplegua sortzea”, eta, horiek, era berean, 12 politikatan eta 60 jarduera-lerrotan he- datzen dira. Horiek guztiek enplegua eta ekono- mia suspertu eta berreskuratzeko neurri eta tresna desberdinen erreferentzia-esparrua osatzen dute, Programaren irismen-aldian zehar garatzeko. Era berean, hirugarren ardatza edo zeharkako eremua zehaztu da, enpleguaren kalitatearen hobekuntza- ri eta genero-berdintasunari buruzkoa. Berau da, hain zuzen ere, Programa honen hamahirugarren politika. Aurreko 12 politiketan eta 60 jarduera-lerroetan, programa eta neurri guztietan genero-ikuspegia sartuko da. Hartara, emakumeen eta gizonen abia- puntuko egoera eta beharrizan desberdinak kon- tuan hartuko dira. Horrez gain, garrantzitsua da enpleguaren errea- litate berriekin lotutako beste dimentsio batzue- tan aurrera egiten jarraitzea, besteak beste profil eta errealitate profesional eta pertsonal berrien eskarian, ikaskuntza-behar jasangarri handiak di- tuzten ibilbide profesionaletan, enplegua eskurat- zeko aukera-berdintasunean, soldata-arrakalaren erronkan edo kontziliazio erantzukidean. Hori guztia, zaurgarritasun-egoeran dauden pertsonen eta gazteen nahiz lan-merkatura sartzeko zailta- sun handienak dituzten pertsonen kolektiboari bereziki erreparatuta. 1. Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. 2. Ikerketa, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitala. 3. Energia- eta ingurumen-trantsizioa. 4. Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. 5. Elikagaigintza. 6. Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. 13. Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero- berdintasuna. I. ardatza Ekonomia suspertzea III. ardatza ZEHARKAKO EREMUA. ENPLEGUAREN KALITATEAREN HOBEKUNTZA ETA GENERO BERDINTASUNA 7. Ekintzailetza. Enpresa berriak. 8. Enplegurako prestakuntza. 9. Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak. 10. Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. 11. Enplegu publikoaren eskaintzak. 12. Gazteen enplegua sustatzeko Talka-plana. II. ardatza Enplegua sortzea 14. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren ardatz bertikalak.
Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero- berdintasuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 60 Ekonomia eta enplegua suspertzeko ardatzek konpromiso inplizitua dakarte Euskadiko erakunde guztien artean, galdutako enplegua berreskuratzeko, dagoena finkatzeko eta haren kalitatea hobetzeko. Horrekin lotuta, enpleguaren kalitatea eta genero- berdintasuna oraindik ere lehentasunak dira, eta beraz, Programan zeharkako eremu gisa sartzen dira, ikuspegi integralarekin. Halaxe jasotzen da “Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero- berdintasuna” mintzagai duen 13. politikan. Ikus- pegi hori islatuta geratzen da hainbat eremutan, besteak beste lan-baldintzen hobekuntzan, ikuska- pen- eta kontrol-lanen indartzean, prestakuntzaren eta birkualifikazioaren sustapenean, agente ekono- miko eta sozialen arteko elkarrizketa eta negozia- zio etengabean, eta enplegu-politika aktibo eta pa- siboen unitatean (eraginkortasuna hobetzea xede). Eta, hori guztia, genero-ikuspegia sartuta beti. Lan-baldintzen hobekuntza enplegu-politikekin eta ekonomia suspertzeko politikekin lotuta dago. Izan ere, kalitatezko enpleguarekin batera ha- zkunde ekonomiko sendoa lortzen da, eta ha- zkunde ekonomikoak, era berean, enpleguaren kalitatea hobetzea dakar. Lan-baldintzen artean sartzen dira, besteak beste, egonkortasun handia- goa, lanaldien partzialtasun txikiagoa, kontratuen behin-behinekotasun baxuagoa, soldata-arrakala posiblearen kontrola, eta familiaren erantzukide- tasuna lortzeko inguru positiboaren sorrera, lana eta familiak uztartzeko neurriak sustatuz. Horrez gain, lan-baldintzak zuzen aplikatzen di- rela, lan-iruzurra kontrolatzen dela, ikuskapenak indartzen direla eta laneko segurtasuna eta preben- tzioa areagotzen direla zaindu behar da. Halaber, prestakuntzak zeregin garrantzitsua dauka enpleguaren kalitatean eta enpresen lehiakorta- sunean. Egungo testuinguru sozioekonomikoan nabarmenak dira trantsizio teknologiko eta digi- talaren zioz gertatzen diren aldaketa azkarrak, eta, ondorioz, profil eta eskumen berriak sortzen dira, eta horiei erantzuteko gaitasun egokiak behar dira. Horrekin lotuta, prestakuntza eta birkualifikazioa tresna estrategikoak dira langileen profilak egokit- zeko, beren garapen profesionala hobetu eta en- presen lehiakortasuna indartu ahala. Enpleguaren kalitatea lotuta dago elkarrizketare- kin eta partaidetzarekin, ez soilik langileen aldetik, baizik eta baita agente ekonomiko eta sozialen alde- tik ere. Enpresen ikuspegitik, langileek enpresetan duten partaidetza sustatuz gero, errazagoa da lan- eredu berri inklusiboagoak garatzea, enpleguaren kalitatea, laneko egonkortasuna eta enpresen le- hiakortasuna sustatuko dutenak. Bestalde, agente ekonomiko eta sozialen arteko elkarrizketa eta negoziazio etengabea sustatzea gakoa da lankidetzan eta koordinazioan oinarri- tutako enplegu-politika publikoaren ikuspegitik. Bereziki garrantzitsua da Lan Harremanen Euskal Sistema indartzea eta Lan Harremanen Kontseilua eta Elkarrizketa Sozialaren Mahaia sendotzea. Erakunde horiekin lankidetzan aritzeak modu era- bakigarrian laguntzen du lan-baldintzak kontrolatu eta ikuskatzen eta enpleguaren kalitatea hobetzen, soldata-arrakala murrizteko arreta berezia jarrita.
Azkenik, beharrezkoa da enplegu-politika aktiboak kudeatzeko eta lan-bitartekaritzan aritzeko eginki- zunak langabeziaren aurrean ekonomikoki babes- tuko gaituen sistemaren kudeaketarekin osatzea, eta, horretarako, jarduera-unitate bat sortu eta haren eraginkortasuna hobetzea. • Gizonen eta emakumeen arteko soldata-arrakala murriztea • Prekaritatea murriztea (aldi baterako kontratuak eta lanaldi partzialekoak) • Prebentzioa eta lan-segurtasuna areagotzea • Lan-ikuskaritza indartzea • Erantzukidetasuna eta lanaren eta familiaren kontziliazioa sustatzea • Enpresa-eredu inklusiboagoak eta partaideagoak lortzeko aurrera egitea • Elkarrizketa soziala eta lan-harremanen esparru autonomoa bultzatzea Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero-berdintasuna B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 61 Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero-berdintasuna. 15. Ird.: Zeharkako eremua: enpleguaren kalitatearen hobekuntza.
3.3. 3.3. Aurrekontu-egoeren eta enplegu sustatuen laburpena. 62
Guztira 13.250 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 63 Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak 13.250 milioi euroko(*) aurrekontu- inbertsio balioetsia dauka 2020-2024 aldirako. Zenbateko horretatik 9.550 milioi euroko aurrekontua dago ekonomia suspertu eta enplegua sortzeko bi ardatz nagusietarako, eta 3.700 milioi euro gehitu dira enpresentzako eta pertsona autonomoentzako abalen kontzeptuan. Aurrekontuan, guztira, 7.935 milioi euro dira ekonomia suspertzeko ardatzerako eta 1.615 milioi euro enplegua sortzeko ardatzerako. 17. irudia: Baliabide ekonomikoak eta finantzaketa. (*) Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsio-datuak, legegintzaldia hasi zenetik. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da. COMERCIO, TURISMO Y CULTURA EMPLEO JUVENIL AZPIEGITURETAN INBERTSIOA BERRIKUNTZA ETA DIGITALIZAZIOA ENERGIA TRANTSIZIOA INDUSTRIA ETA ETE-ak ELIKAGAIGINTZA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA EKINTZAILETZA PRESTAKUNTZA LANERATZEA RENOVE ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA I. EKONOMIA SUSPERTZEA II. ENPLEGUA SORTZEA I. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 3.700 M€ enpresentzako eta autonomoentzako abalak I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA 7.935M€ 9.550 M€ Aurrekontua + 16. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa. 13.250 M € Inbertsioa, guztira
1.615 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa 130.000 enplegu suspertzeko. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak 2020-2024 aldirako 1.615 milioi euroko aurrekontu balioetsia dauka Enplegua Sortzeko II. ardatzeko programa eta neurrietarako(*). Inbertsio-ahalegin horrek, aurreikuspen arabera, eragina izango du Euskadiko ekonomian: 130.520 enplegu sustatu(**), honako banakapen honen arabera. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 64 26.110 pertsona, kontratuak egiteko pizgarrien bidez kontrataturik 10.790 enplegu, enpresa berriak sortzeko babesaren zioz sortuta 42.100 pertsonak eskuratuko dute lana enplegurako prestakuntzaren eta lanerako orientazio eta laguntzarako ekintzen bidez 25.800 pertsona gaztek edukiko dute lehen lan-esperientzia jasotzeko aukera 15.000 lanpostu, etxebizitzak eta tresneria publikoa birgaitzeko Renove programetarako babes publikoarekin lotuta 10.720 lanpostu Enplegu Publikoaren Eskaintzetan 130.520 lanpostu sustatu berri 18. Ird.: Enplegu sustatuak. (*) Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsio eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi zenetik. Enplegua sortzeko, hasierako balioespenen % 30a hartu da 2020an eta % 70a 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko (EPEak salbu, % 100ean). Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da. (**) Ez dira aurreikusi legegintzaldian zehar ekonomiaren bilakaeraren ondorioz egon daitezkeen enplegu-galerak. Enplegu-sorreraren saldo garbiak langabezia-tasa % 10etik behera koka dezala da helburua.
Eragina eta emaitzak enpleguan eta jarduera ekonomikoan. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 65 130.000 enplegu suspertzeaz gain, Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak beste eragin eta emaitza batzuk aurreikusten ditu jarduera ekonomikoan, besteak beste:6.000enpresaberrirensorrera(mikroenpresatxikietaertainaketaautonomoak barne); 800 I+G+b proiektu berriren sustapena eta finantzaketa; 10.000 enpresa industriali babesa modernizatzeko eta hedatzeko; eta industriaren eta zerbitzu aurreratuen balio erantsiaren hazkundea (4.000 M €), bai eta elikagaigintzarena (100 M €) eta merkataritza, ostalaritza eta turismoaren sektorearena (1.400 M €). 19. Ird.: Lortu beharreko emaitza nagusiak. Oharra (1): 2020-2024 legegintzaldirako zenbatetsitako guztizkoak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (2020rako hasierako aurreikuspenen % 30 eta 2021erako hasierako aurreikuspenen % 70 hartuko dira, pandemiak enplegu-sorreran duen eragina kontuan hartzeko). Sortutako enpresa berrietan mikroenpresa txiki eta ertainak eta autonomoak ere sartu dira. Oharra (2): Balio Erantsi Gordinaren hazkundea, milioi eurotan, merkatuko prezioetan, 2020 eta 2024 artean. COMERCIO, TURISMO Y CULTURA EMPLEO JUVENIL AZPIEGITURETAN INBERTSIOA BERRIKUNTZA ETA DIGITALIZAZIOA ENERGIA TRANTSIZIOA INDUSTRIA ETA ETE-ak ELIKAGAIGINTZA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA EKINTZAILETZA PRESTAKUNTZA LANERATZEA RENOVE ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA I. EKONOMIA SUSPERTZEA II. ENPLEGUA SORTZEA 130.520 enplegu sortuta (1) 6.000 enpresa sortu berri (1) 800 I+G+b-ko proiektu europar berri 10.000 industria-enpresa babestuta 4.000 M€ milioi euroko hazkundea industriaren eta zerbitzu aurreratuen balio erantsian (2) 100 M€ milioi euroko hazkundea elikagaigintzaren balio erantsian (2) 1.400 M€ milioi euroko hazkundea merkataritza, ostalaritza eta turismoaren balio erantsian (2)
3.4. 3.4. Programako ardatz bertikalen garapena: I. ardatza - Ekonomia suspertzea II. ardatza - Enplegua sortzea 66
3.4. 3.4.1 I. ARDATZA. Ekonomia Suspertzeko Programa. 67
I. ARDATZA Ekonomia suspertzea: 6 politika eta 27 jarduera-lerro. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 68 1. ardatza 6 politika eta 27 jarduera-lerrotan hedatzen da. Hala, Programaren esparruan ekonomia suspertzen lagunduko dute: 20. Ird.: I. ardatza. Jarduera-politikak. I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA 1. POLITIKA AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALEN GAINEKO INBERTSIOA 6. POLITIKA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA 5. POLITIKA ELIKAGAIGINTZA 2. POLITIKA IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 4. POLITIKA INDUSTRIA ETA ETE-AK, ZERBITZU AURRERATUAK, SORMEN-INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 3. POLITIKA ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA
1. Politika: Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 69 Azpiegitura publikoen gaineko inbertsioa sustatu nahi da, hazkunde ekonomikorako eta enplegurako, bizi-kalitatea hobetuz eta lurraldearen egituraketa osatuz. Gainera, lurraldearen zein bertan jarduten duten eragileen lehiakortasuna nabarmen hobetu nahi dira, bai eta garapen jasangarriagoa bermatu ere. Azken arlo horretan, lehentasuna emango zaie jasangarriagoak diren eta ikuspegi ekonomiko, so- zial eta ingurumenekotik errentagarritasun handia- goa duten inbertsioei. Euskadirako azpiegitura moderno eta lehiakorrak ho- betu eta finkatu nahi dira, bai izaera ekonomikoagoa duen dimentsioan (trenbide eta portuetako azpiegi- turak, hidraulikoak eta abar), bai dimentsio sozia- lean (osasun, kultura, hezkuntza, etxebizitza...ar- loko azpiegiturak). Gainera, hiriaren birsorrera eta jasangarritasuna sustatuko dira, bai eta herritarren zerbitzura dauden gizarte-ekipamenduak ere. “Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gai- neko inbertsioaren” eremuak 2.976 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 7 jarduera-lerro- tan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Trenbide-azpiegiturak 1.563 M€ Portuetako azpiegiturak 102 M€ Hezkuntza-azpiegiturak (fisikoak eta digitalak) 451 M€ Azpiegitura sanitarioak (fisikoak eta digitalak) 323 M€ Etxebizitza-azpiegiturak 285 M€ Azpiegitura hidraulikoak 120 M€ Kulturako azpiegiturak 132 M€ GUZTIRA 2.976 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
Hezkuntza-azpiegiturak (fisikoak eta digitalak) Haur Hezkuntzako, Lehen Hezkuntzako, Bigarren Hezkuntzako, Lanbide Heziketako eta Unibertsitate Hezkuntzako ikastetxeen sarea mantentzeko eta in- dartzeko inbertsioak egitea, irakaskuntza-sistemaren eraldaketari eta digitalizazioari arreta berezia eskainiz. Kulturako azpiegiturak Inbertsioak egitea kultura-zentro eta -ekipamenduetan eta ondare historikoarekin lotutakoetan. Etxebizitza-azpiegiturak Lurzoru-zuzkidurak eta inbertsioak egitea, alokairuko etxebizitzen eskaintza publikoa finkatzeko eta eraiki- tako parkea birgaitzeko. Azpiegitura sanitarioak (fisikoak eta digitalak) Osasun-sektorea eraldatzea, azpiegitura fisikoak hobe- tuz eta berrituz, ospitaleetako ekipamenduak eta insta- lazioak hobetuz eta pazienteei emandako zerbitzuen eta osasun-sistema osoaren digitalizazioa indartuz. Azpiegitura hidraulikoak Zenbait arro eta udalerritako saneamenduko, hornidu- rako eta ur-arazketako oinarrizko azpiegiturak osatzea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 70 1. Politika: Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. Trenbide-azpiegiturak Trenbideko inbertsioei lehentasuna ematea eta trenbi- deko garraioa lurreko garraio publikoaren ardatz bihurtzea horrelako proiektuen bidez: Euskal Y-a, Loiolako tren-aldatzailea, Durango-Bilbo lotura, Pa- saia-Irun topoa, Eibar-Donostia linea, Gasteizko eta Bilboko tranbiaren luzapenak, etab. Portuetako azpiegiturak Portuko azpiegiturak berritzeko eta modernizatzeko Plana egitea, irisgarritasuna eta trenbideko eta portuko konexioak hobetzea barne (Mutrikuko portuko dikeko obrak amaitzea). Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira: EUSKADIKO GARRAIO JASANGARRIAREN 2030 GIDA PLANA
2. Politika: Ikerketa, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitala. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 71 Ikerketaren, garapen teknologikoaren eta be- rrikuntzaren aldeko apustua da Euskadiko ongiza- tea eta lehiakortasuna bermatzeko palanka gakoa. Ikerketak eta garapenak ezagutza berria sortzea erraztu eta sustatzen dute, eta, horrek, era berean, gizarte-erronkei eta lurraldeko kalitatezko enple- guaren eta aberastasun ekonomikoaren sorrerari erantzuten laguntzen du. Hala, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plana 2030 egite-prozesuan dago gaur egun, laster onar- tzeke, eta, bertan, helburuen artean ezartzen da Euskadi berrikuntzaren arloan aurreratuen dauden eskualde europarretan kokatu nahi dela, gizarte- erronka nagusiei erantzuna emanez. Hori guztia Euskadiko Espezializazio Adimentsuko Estrate- giarekin (RIS3) bat etorriz, eta bereziki jorratuz 3 lehentasun estrategikoak eta 4 aukera-lurralde zehaztuak, ekoizpen-sarearen eskumenetan eta zientzia, teknologia eta berrikuntzaren sisteman oinarrituta. “Berrikuntza eta I+Gren” eremuak 2.512 milioi eu- roko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 6 jarduera- lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Ikerketa zientifikoa eta unibertsitarioa (+EHUko ikertzaileak) 784 M€ Ikerketa teknologikoa eta industriala 1.016 M€ Ikerketa eta elikagai-garapena 119 M€ Ikerketa sanitarioa (+Osakidetzako ikertzaileak) 265 M€ Berrikuntza publikoa eta Administrazio digitala 107 M€ Berrikuntzako Funts Estrategikoa 221 M€ GUZTIRA 2.512 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 72 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planaren (ZTBP 2030) ezarpen eraginkorrarekin lotuta eta % 6tik gorako urteko aurrekontu osagarria emanez (egungo aurrekontu-horniduraren aldean), honako taula hauetan laburbiltzen dira: Política Nº 2: Investigación, Innovación y Transformación Digital. Espezializazio adimenduna (RIS3): RIS3 Euskadi 2030 espezializazio adimenduneko oi- narriak garatzeko ekimenak sustatzea, 3 lehentasun estrategikoak (industria adimenduna; energia garbiak; eta osasun pertsonalizatua) eta 4 aukera-lurraldeak (elikadura osasuntsua, ekoberrikuntza; hiri jasanga- rriak; sormen- eta kultura-industriak) jarraituz. Europa Horizonteko xedeekin bat, zeharkako ekimen eragileak sartzea (zahartze osasuntsua; mugikortasun elektrikoa eta ekonomia zirkularra), gizarte-erronken eta RIS3 estrategiaren artean integrazio handiagoa lortze aldera. Espezializazio adimendunak gidatuko ditu, era berean, lehentasunezko euskal ekosistema industrialak, bai eta horiek balio-kate europarretan duten integrazioa ere. Zeharkako ekimen eragileak • Zahartze osasuntsua • Mugikortasun elektrikoa • Ekonomia zirkularra Berrikuntzako Funts Estrategikoa RIS3 Estrategia garatzeko ekimenak sustatzea, sailen arteko jarduketekin koordinatua eta elkarren osagarri izanik. Bikaintasun zientifikoa • Ikerketa zientifikoa: BERC programa. • Unibertsitate-ikerketa: UPV/EHUko, Mondragon Unibertsitateko eta Deustuko Unibertsitateko pro- grama-kontratua eta ikerketa-taldeak. Teknologia- eta industria-lidergoa • Ikerketa teknologikoa eta industriala: Hazitek, Elkar- tek eta Emaitek programak. • Ikerketa sanitarioa: Osasun- arloko ikerketa-proiek- tuen programak (Innosasun, Medtech eta Valiosasun) eta Erosketa Publiko Berritzailea. • Elikadura-ikerketa: bioekonomia eta elikadura zirku- larra bultzatzea. Berrikuntza irekia • Enpresa-berrikuntza: Innobideak Lehiabide, Ku- deabide eta Pertsonak programak. • ETEen berrikuntza: Hazinnova, Basque Industry 4.0, BIND 4.0 programak. • Berrikuntza publikoa: Administrazio berritua eta digitala, “Gobernu Digitalaren” euskal estrategia martxan jarriz eta digitalizazioaren bidez osasuna, hezkuntza eta justizia eraldatuz. Talentua • Talentu zientifikoa erakartzea: Ikerbasque (Research Fellows, Research Associate, Research Professor pro- gramak). • Ikertzaile gazteen prestakuntza: Posdocy Predoc programak. • Talentu teknologikoa: Berrikertu Programa. ZIENTZIA, TEKNOLOGIA ETA BERRIKUNTZA PLANA: ZTBP 2030 (+ aurrekontuen hazkundearen urteko % 6)
3. Politika: Energia- eta ingurumen- trantsizioa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 73 Energiaren eta baliabideen erabilera eraginkorra, energien eta mugikortasun garbiaren sustapena eta ekoberrikuntza funtsezko alderdiak dira inguru- men-jasangarritasunean eta karbono-isuri baxuko ekonomiaranzko trantsizioan aurrera egiteko na- zioarteko apustuan. Hori guztia, ikuspegi integrale- tik, kontuan hartuta energiaren erabilerarekin lotu- tako ingurumen-, gizarte- eta ekonomia-alderdiak eta horien kostua, Klimari eta Energiari buruzko 2030eko esparru europarrarekin, Euskadiko Estra- tegia Energetikoarekin (2030) eta Garapen Jasanga- rrirako Helburuekin (GJH) bat. Horretarako, beharrezkoa da energien eta baliabi- deen erabilera eraginkorra sustatzea, ekonomia zirkularra eta energia berriztagarriak indartzea, garraio eta mugikortasun jasangarria eta adimen- dunari lehentasuna ematea, ingurumena babestea eta neutraltasun klimatikoaren helburuak lortzea. Industriak, bere aldetik, funtsezko zeregina izaten jarraituko du Euskadi eraginkortasun energetikoan erreferente europar gisa kokatzeko orduan. “Energia- eta ingurumen-trantsizioaren” eremuak 357 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 5 jarduera-lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala. Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Energiaren eta baliabideen erabilera eraginkorra 86 M€ Teknologia berrietan oinarritutako energia berriztagarrien bultzada 48 M€ Garraio eta mugikortasun jasangarri eta adimendunetarako lehentasuna 81 M€ Ingurumenaren babesa 57 M€ Natura-ondarearen babesa eta klima-aldaketaren aurkako borroka 85 M€ GUZTIRA 357 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 74 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO NAGUSIAK, eremu honetan gakoak diren 3 estrategiak biltzen dituztenak (estrategia energetikoa, ingurumen- estrategia eta Euskadiko ekonomia zirkularraren estrategia), honako tauletan laburbiltzen dira: 3. Politika: Energia- eta ingurumen- trantsizioa. Energiaren eta baliabideen erabilera eraginkorra Eraginkortasun energetikoa eta ekonomia zirkularra hobetzeko inbertsioak babestea sektore ekonomiko eta sozial guztietan: industria-enpresetan, zerbitzu- enpresetan, administrazio publikoan, eraikinen jabee- tan (RENOVE programak*), turismo- eta ostalaritza- establezimenduetan nahiz kultura-ekipamenduetan. Basoko bioekonomia garatzea, ekonomiako sektore gakoak eraldatzeko aukera gisa, bio produktuen eta materialen sorreran oinarrituta. Berriztagarrien bultzada, teknologia berriak integratuz Teknologia berrien integrazioarekin energia berrizta- garrien alde egiten duten instalazioetan inbertsioak sustatzea (biomasa eta biogasak, geotermia, parke eo- likoak eta fotovoltaikoak, etab.), baita teknologia ener- getiko berrien balidazioko eta erakustaldi esperimenta- leko instalazioetan ere. Natura-ondarearen babesa eta klima-aldaketaren aurkako borroka Tokiko eta eskualdeko energiako, natura-ondarea ba- besteko eta klima-ekintzako programa eta plan inte- gratuak bultzatzea Udalsarea 2030 sarearen bidez, "Karbono gutxi isurtzen duen udalerria/eskualdea" ka- lifikazioa sortuz. Garraio eta mugikortasun jasangarri eta adimendunetarako lehentasuna Garraioan eta mugikortasun efizientean inbertsio ge- hiago egitea, elektrifikazioa eta erregai fosilen ordezko ereduak bultzatuz (Renove Ibilgailuak programa). Energiaren elektrifikazioa Sorkuntza banatuko proiektuak, ibilgailu elektrikoak kargatzeko guneak, banaketa-sare elektrikoen digita- lizazioa eta smarterizazioa, hidrogeno berdea sortzeko proiektuak eta abar bultzatzea eta ezartzea. Ingurumenaren babesa Ingurumenaren babes eraginkorra lortzea, jarduera ekonomikoak eta garatzen diren ingurunea bateragarri eginez. EUSKADIKO ESTRATEGIA ENERGETIKOA, INGURUMEN-ESTRATEGIA ETA EKONOMIA ZIRKULARRAREN ESTRATEGIA (*) Oharra: Etxebizitzen RENOVEa, Ikastetxeen RENOVEa eta Osasun-zentroen RENOVEa programak BERPIZTU programaren II. ardatzean sartzen dira, enplegua sortzeko orduan duten eragin bereziagatik. Hala ere, hezkuntzaren eta osasunaren arloko eraikin eta establezimenduen eraginkortasun energetikoa hobetzen ere nabarmen laguntzen dute, eta hori erabakigarria izango da karbono-isurien neutraltasunarekin lotutako helburu europarrean aurrera egiteko. Horixe da, hain zuzen ere, Europako Itun Berdeak 2050erako ezarri zuen helburua, Eusko Jaurlaritzaren Klima Larrialdiari buruzko Adierazpenean berretsia.
4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 75 Industria eta zerbitzu aurreratuak Euskadiko eko- nomiaren “funtsezko motorra” izan dira eta ora- indik ere dira, bai eta bere egitura ekonomikoaren ezaugarri bereizgarria ere. Garapen ekonomikoa eta gizarte-ongizatea bermatzeko, ezinbestekoa da sare ekonomiko indartsua bermatzea, nazioarteko ikuspegia duena eta produktibitatea hobetzearen alde egingo duena, berrikuntzaren eta giza baliabi- de kualifikatuen bidez. Testuinguru horren barruan, industria-enpresak “industria 4.0” bihurtzeko ahaleginean jarraituko da. Horretarako, automatizazio eta digitalizazioaren gaineko inbertsioak indartuko dira, eta babes berezia emango zaie enpresa txiki eta ertainei nahiz zail- tasun gehien dituzten sektoreei, bai eta hazkunde- gaitasuna duten eta gakoak diren sektoreei ere. Hori guztia, enpresak nazioartekotzeko eta “ta- lentua” garatu eta erakartzeko ahalegin eta babes berezia eginda, eszenatoki ekonomiko globalean suertatzen diren aukera berriei lehiakortasunez erantzun ahal izateko. “Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratua, Sor- men Industriak eta Nazioartekotzea” eremuak 1.164 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 3 jarduera-lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Industria-garapen: Basque Industry 4.0, ETEei laguntzea, reshoring-a eta finkatzea, krisian dauden enpresei laguntzea, zerbitzu aurreratuak eta sormen-industriak, eta Health Cluster indartzea 1.004 M€ Enpresentzako maileguen finantza-kostua murriztea (COVID 19) 53 M€ Enpresak nazioartekotzea 107 M€ GUZTIRA 1.164 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 76 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak, Industria Garatzeko Plan Estrategiko berriaren, lehentasunezko Euskal Ekosistema Industrialen, eta Enpresak Nazioartekotzeko 2025eko Planaren parte direnak, honako taula hauetan laburbiltzen dira: 4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. Trantsizio teknologikoa eta digitala. Basque Industry 4.0 Inbertsioak indartzea enpresen lehiakortasuna hobetu, digitalizatu eta automatizatzeko orduan aurrera egite- ko (Gauzatu Industria programen bidez, enpresa tek- nologiko eta berritzaileentzat, eta RENOVE Industria programaren bidez, Industria 4.0 sustatzeko), bai eta langileentzako telelanaren gaitasunak eta aukerak in- dartzea ere. Basque Artificial Intelligence Center-a garatzea eta 5G Sareak ezartzea, eta produktuetatik irtenbideetarako trantsizio-prozesua sustatzea, zerbitzu aurreratuen en- presak sartuta. Krisian dauden sektoreei laguntza eta azpiegiturei bultzada Egungo osasun-larrialdiaren ondorioz zailtasunak di- tuzten enpresei zuzendutako babes-programa indart- zea, trantsizio teknologiko-digitala eta energetiko-in- gurumenekoa gainditzen laguntzeko (Bideratu Berria, Bideratu Covid-19 eta Indartu programen bidez), ba- bes-azpiegiturak sustatuz, besteak beste Parke Indus- trial eta Teknologikoen Sareak, eta klusterren politika indartuz. Enpresa txiki eta ertainen digitalizazio eta berrikuntzarako babesa Enpresa txiki eta ertainak babesteko plan zehatza ga- ratzea, digitalizazioan aurrera egiteko eta berrikuntza teknologikoan eta ez teknologikoan oinarritutako ir- tenbideen aplikazioan aurrera egiteko erraztasunak jartzeko. Zerbitzu aurreratuak eta sormen-industriak Industriaren lehiakortasuna hobetzea, bere produktuei zerbitzu aurreratuen balio erantsia gehituz (ingeniarit- za, teknologia, marketina, finantza-zerbitzuak...) eta sormen-industriak bultzatuz (bideojokoak, eduki digi- talak, diseinua, etab.). Industria Garapena, Reshoring eta Finkatzea Industria-gaitasun estrategiko berriak sortzea, euskal ekonomiarako funtsezko sektoreen Reshoringa susta- tzeko, esaterako osasun-arloan. Sektore gakoetan dauden eta hazteko eta nazioarte- kotzeko potentziala duten funtsezko sektoreetan en- presak indartzea, egungo programak eta sortu berriak sustatuz: kapitalean parte hartzea (Finkatuz funtsa), hazkundean laguntzea (Arrisku-kapitala), tokiko balio- kateak indartzen dituzten proiektu eragileetan inber- titzea. Health-Klusterraren indartzea Osasun-sektorearen eta teknologia- eta enpresa-sekto- rearen arteko lankidetza indartzea, Euskadin BPGd-ari eta enpleguari ekarpena egingo dion osasun-sektore indartsu bat sortzeko. INDUSTRIA GARATZEKO PLAN ESTRATEGIKOA
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 77 Euskadiko estrategia industrial berriak ekosis- tema industrialetan buru-belarri aritzearen alde egiten du, trantsizio ekologikoa eta digitala zu- zentzeko ikuspegi berri gisa. Ekosistema horiek bat datoz Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planean zehaztutako espezializazio adimendune- ko eremuekin, bai eta balio-kate estrategikoekin eta ekosistema industrial europarrekin ere. Ekosistema industrialetan sartzen dira balio-kate batean jarduten duten alde guztiak, hasi sortzen ari diren enpresa txikietatik eta handienetaraino, mundu akademikotik ikertzaileenganaino; eta zerbitzuak ematen dituztenetatik zerbitzuak hor- nitzen dituztenetaraino. Ekosistema industrial bakoitzak bere ezaugarri propioak ditu, nahiz eta guztiek partekatzen duten errealitate bera: merkatu bakar integratua, ikerketa, ingeniaritza, ekoizpen, muntaketa eta zerbitzuak bezalako jar- duerak dituena, herrialde desberdinetan garatze- ko modukoak. Ekosistemen araberako ikuspegi horrek errazta- sunak jartzen ditu errekuperazio eta inbertsioko beharrizanak identifikatzeko orduan eta inbert- sioek balio erantsi handiagoa izan dezaketen ere- muak identifikatzeko orduan, bai eta egon dai- tezken eragozpen fisiko eta digitalak identifikatu eta konpontzeko orduan ere. 4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. Automobilgintza Osasuna Aeronautika eta aeroespaziala Itsas industriak Energia Trena Makina-erreminta Mugikortasuna eta Logistika Ekipo-ondasunak eta metalurgia Eraikuntza Elikadura Kulturaren eta sormenaren arloko industriak Galdaketa Ezagutzaren industriak eta teknologia aplikatuak Ingurumena Ekipamendua, altzariak eta diseinua Euskal ekosistema industrialak Lehentasunezko euskal ekosistema industrialak. 21. Ird.: Euskal ekosistema industrialak.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 78 Nazioartekotzea sustatzeko zerbitzuak indartzea Nazioartekotzeko Euskal Agentzia indartzea eta kanpoan bulego berriak irekitzea. EAEko ETEak nazioartekotzen laguntzeko zerbitzu-zorroa za- baltzea eta nazioarteko zaintza- eta alerta-sis- tema bat sortzea erreferentziazko nazioarteko erakundeekin aliantza estrategikoak eginez (Bas- que Trade aukeren atari berria). Basque Trade & Investment-ek Merkataritza Ganberekin duen lankidetza sustatzea, enpresa txiki eta ertainak nazioartekotzeko babesa emateko orduan. Kanpoko inbertsio publikoko proiektu pilotuak indartzea Euskadik alde askoko erakundeen inbertsio pu- blikoaren nazioartekotze-proiektuetan duen par- taidetza indartzea. Egungo krisiaren ondorioz, ziur asko nazioarteko inbertsio publikoa handitu egingo da, eta igoera hori aprobetxatu nahi da hainbat sektoretan: osasun-azpiegiturak, era- ginkortasun energetikoa, hiri-mugikortasun ja- sangarria, Smart Cities, saneamendua... Basque Country marka sendotzea Euskadi Basque Country marka orokortzea eta za- baltzea, atzerrian dauden euskal enpresei aintza- tespena eta ospea emateko tresna gisa, eta haien nazioarteko proiekzioa sustatzea. Talentua garatzea eta erakartzea Nazioartekotzeko beken programak indartzea, atzerrian euskal talentua prestatzeko eta nazioar- teko talentua erakartzeko. Nazioarteko bat-egiteak eta eskuraketak bultzatzea Euskal enpresa-taldeen hazkuntza-eta sendotze- prozesuak babestea nazioarteko bat-egiteen eta eskuraketen bidez, merkatu-adimeneko tresnen bidez aukerak identifikatzeko eta beharrezko in- bertsioei laguntzeko. 4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. Enpresak nazioartekotzeko plana 2025.
5. Politika: Elikagaigintza. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 79 Landa-ingurua eta kostaldea eta elikagaigintza funtsezko aktiboak dira Euskadiren garapen ja- sangarrian. Hori dela eta, sektorearen etorkizuna bermatzeko funtsezkoa da nekazaritzako elikagaien balio-kate osoa indartu eta lehiakortasuna hobet- zea, lehengaiak ekoitzi eta eraldatzetik hasita ho- rien merkaturatze, gastronomia eta kontsumorai- no. Garapen teknologikoa eta digitalizazioa bektore estrategikoak dira sektoreak aurrera egin dezan. Bide horretan, proiektu berritzaileak sustatzen di- tuzte, sektoreko enpresa txiki eta ertainak teknolo- giara hurbildu daitezen. Horretarako, beharrezko trebakuntza eta babesa eskaintzen zaizkie, teknolo- gia horien gaitasuna ahalik eta gehien aprobetxat- zeko trebetasuna izan dezaten. Dibertsifikazio ekonomikoak, era berean, eginkizun garrantzitsua dauka testuinguru honetan, elikadu- raren eta landa-inguru eta kostaldearen gaitasun ekintzailea aktibatzen baitu, ekonomia suspertzen eta eremu horietan enplegua sustatzen lagundu ahala. Sektore honetan belaunaldi zaharrak or- dezkatzen direla bermatzea (belaunaldi-errelebua) garrantzi handiko lerroa da oraindik ere. “Elikagaigintzaren” eremuak 613 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 3 jarduera-lerro- tan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Nekazaritza eta Landa Garapena (‘from farm to fork’) 385 M€ Arrantza 100 M€ Elikagaien sustapena eta kalitatea 128 M€ GUZTIRA 613 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
Belaunaldien arteko errelebua eta talentuaren erakarpena Gazteek arrantza-sektoreko enpresen titulartasuna har edo/eta sar dezaten sustatzea. Talentua atxikitzea edo erakartzea nautikako eta arrantzako prestakuntza-zen- troetatik arrantza-sektoreko aginte-postu kualifikatue- tara (ITSASORATU programa). Arrantza jasangarria Stock-ak maila jasangarrietan egoteko ahaleginak in- dartzea, kudeaketa-planen bidez. Legez kanpoko arrant- zaren eta iruzurraren aurkako borroka areagotzea, tra- zabilitate-sistema hobetuen bidez. Akuikulturaren sustapena Akuikultura babestea, eta, bereziki, itsas akuikultura, proiektu berritzaileak bultzatuz, akuikultura-parkeak eraikiz eta enpresa berriak sortuz. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 80 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak, Ne- kazaritza Politika Bateratuaren Erakundearteko Plan Estrategikoaren, Euskadiko Gastronomia eta Elikaduraren Plan Estrategikoaren eta Arrantzako Europako Funtsaren Programa Operatiboren parte direnak, honako tauletan laburbiltzen dira: 5. Politika: Elikagaigintza. Nekazaritza ekologikoa eta jasangarria Euskadin ekoizpen ekologikoa bultzatzea eta nekazari- tza-praktika egokiak sustatzea, klima-aldaketaren on- dorioak prebenitu eta arintzeko. Dibertsifikazio ekonomikoa Landa-inguruan eta kostaldean dibertsifikazio ekono- mikoa sustatzea, balio-kate berrien bidez garatzeko aukerak dituzten nitxoetan (bioekonomia, turismoa, osasuna eta ongizatea, teknologia berriak, etab.). Lehiakortasunaren hobekuntza Lehen sektorearen eta elikagaigintzaren lehiakorta- suna sustatzea, sektoreen egituraketa eta balio-kateko mailen arteko lankidetza bultzatzen duten programen, laguntza-neurrien eta finantza-tresnen bidez, masa kri- tikoa irabazteko, bai eta salmenta-kateak nazioartekotu eta dibertsifikatzea ere.  Nekazaritzaren sektorearen lehiakortasuna hobetzea, animalien ongizatea eta kalitatea, elikagaien segur- tasuna eta jasangarritasuna nahiz eraginkortasuna bezalako irizpideen arabera, eta tokiko produktuak merkaturatu eta sustatzeko bide laburrak sustatzea, balio-katea egituratuz. Kontratazio publikoan ingu- rumen-klausulak eta tokiko produkzioari laguntzeko klausulak txertatzea. Proiektu berritzaile eta estrate- gikoak sustatzea, elikadura-sistema propioa garatzeko, lurraldean ekoizpenik handiena modu jasangarrian, so- zialean, ekonomikoan eta ingurumena zainduz ematen dela bermatze aldera. NEKAZARITZA POLITIKA BATERATUAREN ERAKUNDEARTEKO PLAN ESTRATEGIKOA. EUSKADIKO GASTRONOMIA ETA ELIKADURAREN PLAN ESTRATEGIKOA ARRANTZAKO EUROPAKO FUNTSAREN PROGRAMA OPERATIBOA Belaunaldien arteko errelebua Lehen sektorearen etorkizuna bermatzea, belaunaldien arteko errelebua ziurtatuz eta ekintzaile eta profesional berriak erakarriz.
6. Politika: Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 81 Tokiko ekonomiaren gaitasun endogenoa apro- betxatzeak beste ekintza-ardatz batzuen artean merkataritza, turismoa eta kultura suspertzea dakar, digitalizazioa eta IKTak sartuz eraldaketa eta modernizazioko tresna gisa. Halaber, pres- takuntza eta trebakuntza indartzen ditu, sektore horien profesionalizazioan aurrera egiteko. Euskadi lanpostuak modu orekatuan sortzen dituen eta kultura-ondasuna eta natura errespetatzen di- tuen helmuga jasangarri eta adimentsu gisa koka- tzea da gure industria turistikoaren lehiakortasuna hobetzeko bide nagusia. Gure ekonomia susper- tzeko ezinbestekoa da, era berean, tokiko kontsu- moa sustatzea, merkataritza txikia eta ostalaritza babestuz gizarte-harremanak sustatzen dituzten eta herritarren bizitza indartzen duten hiri-dinamiken katalizatzaile gisa. Halaber, ekosistema kultural eta sortzaile aberats eta askotarikoaren osaera sustat- zen bada, berrikuntza eta nazioartekotzea babestuz eta turismoarekin, merkataritzarekin eta I+G+b-re- kin sinergiak eta lankidetzak aprobetxatzen dituen “Euskal Barruti Sortzailea” sustatuz, gure kultura berpiztu ahal izango da, eta bere gaitasun guztia motor ekonomiko gisa aprobetxatu. “Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria- ren” eremuak 313 M €-ko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 3 jarduera-lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Merkataritza 84 M€ Turismoa eta ostalaritza 76 M€ Kulturaren industria 153 M€ GUZTIRA 313 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 82 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira: 6. Politika: Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. Kualifikazioa eta berritzea Prestakuntza eta trebakuntza hobetzea sektorearen profesionalizazioan aurrera egiteko, Merkataritza Es- kolaren eta gela digitalen sorrera nabarmenduz, bes- teak beste. Gazteen kontratazioa sustatzea sektorea berritzeko, beka-programak indartzea eta belaunaldien arteko erreleboa bultzatzea. Merkataritzaren lehiakortasunaren hobekuntza Merkataritzako lankidetza, dinamizazio eta lehiakor- tasunerako estrategien garapena bultzatzea, dauden neurriak indartuz, besteak beste Hirigune programa. Merkataritzako Bulego Teknikoak sendotzea merkatari- tzako enpresa-sektoreari laguntzeko aktibo nagusi gisa. Merkataritzaren, turismoaren eta kulturaren arteko sinergiei bultzada Sektoreen arteko sinergiak bultzatzea eta HIRIA 3.1 programa indartzea. Digitalizazioa eta dibertsifikazioa Negozio-eredu berriak garatzen laguntzea, ekonomia di- gitalean aukerak aprobetxatuz eta digitalizaziorako, big datarako eta adimen artifizialerako irtenbideak lehenta- sunez ezartzea sustatuz. MERKATARITZA Jasangarritasuna, erantzukizuna eta bikaintasuna Euskadi-Basque Country marka bultzatzea, helmuga turistiko jasangarri, arduratsu eta bikainari lotuta. "In- gurune, espazio eta establezimendu jasangarrien Top ten" katalogo bat egitea. Berdintasunerako eta enpre- sen erantzukizun sozialerako programak bultzatzea. Kultura-industriak. Euskadi Sortzailea Euskal Barruti Sortzaile baten sorrera bultzatzea eta kultura- eta sormen-industrien bikaintasuna eta le- hiakortasuna hobetzea, turismoarekin eta merkatarit- zarekin sinergiak eta lankidetzak bilatuz, bai eta I+G+b arloko ekimen bateratuak ere, RIS3 Euskadi Estrate- giako gainerako lehentasun-esparruekin. Lehiakortasunaren hobekuntza Lankidetza eta dinamizazio sektorialeko estrategiak eta tokiko ekonomien garapena sustatzea, laguntza- programak indartuz. Turismoaren adimen lehiakorreko sistema bat garatzea. Belaunaldien arteko erreleboa eta kudeaketa- eta negozio-ereduen berrikuntza bultzat- zea, digitalizazioa bultzatuz, Berriz Enpresa programa bezalako ekimenen bidez. TURISMOA ETA OSTALARITZA. TURISMO JASANGARRIRAKO EUSKAL ESTRATEGIA (2020-2030)
Aurrekontu-inbertsioen laburpena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 83 Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 1. AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 2.976 M€ 2. IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 2.512 M€ 3. ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 357 M€ 4. INDUSTRIA ETA ETE-AK, ZERBITZU AURRERATUAK, SORMEN-INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 1.164 M€ 5. ELIKAGAIGINTZA 613 M€ 6. MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA 313 M€ GUZTIRA I. ARDATZA – EKONOMIA SUSPERTZEA 7.935 M€ Aurrekontu- inbertsioen proiekzioa (*) 2020 6 hilabete 2021 2020 2023 2024 2020-2024 1. AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 275 M€ 666 M€ 669 M€ 676 M€ 690 M€ 2.976 M€ 2. IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 246 M€ 518 M€ 549 M€ 582 M€ 617 M€ 2.512 M€ 3. ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 36 M€ 75 M€ 78 M€ 82 M€ 86 M€ 357 M€ 4. INDUSTRIA ETA ETE-AK, ZERBITZU AURRERATUAK, SORMEN- INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 134 M€ 251 M€ 254 M€ 259 M€ 266 M€ 1.164 M€ 5. ELIKAGAIGINTZA 66 M€ 133 M€ 135 M€ 137 M€ 142 M€ 613 M€ 6. MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA 34 M€ 68 M€ 69 M€ 70 M€ 72 M€ 313 M€ GUZTIRA I. ARDATZA – EKONOMIA SUSPERTZEA 791 M€ 1.711 M€ 1.754 M€ 1.806 M€ 1.873 M€ 7.935 M€ 9. taula: I. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen laburpena. 10. taula: I. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka. (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude. I. ardatzak (ekonomia suspertzea) 7.935 M €-ko au- rrekontu-inbertsioa dauka. Halaber, jarduera eko- nomikoaren gaineko eragina honela zenbatesten da: 6.000 enpresa berriren sorrera (mikroenpresa txiki eta ertainak eta autonomoak barne); I+G+b- ko 800 proiektu berriren bultzada eta finantzaketa; 10.000 industria-enpresari babesa, modernizatu eta hedatzeko orduan; eta industriaren eta zerbit- zu aurreratuen, elikagaigintzaren eta merkataritza, ostalaritza eta turismoaren sektorearen balio erant- siaren hazkundea. Beheko taulak inbertsioaren banaketari buruzko ikuspegi globala erakusten du, aurreikusitako 6 po- litiken arabera. Jarraian, AURREKONTUEN proiekzioen zehaztasunak azaltzen dira, urteka:
3.4. 3.4.2 II. ardatza. Enplegua Sortzeko Programa. 84
II. ARDATZA Enplegua sortzea: 6 politika eta 33 jarduera-lerro. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 85 II. ardatza 6 politika eta 33 jarduera-lerrotan garatzen da, Programaren esparruan enplegua sortzen laguntzeko: 22. irudia: II. ardatza. Jarduera-politikak. 8. POLITIKA ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 10. POLITIKA RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 11. POLITIKA ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK 7. POLITIKA EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 9. POLITIKA LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 12. POLITIKA GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA
Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak MikroETEak eta pertsona autonomoak 26 M€ 4.565 Elikagaigintzaren sektoreko enpresa berriak 13 M€ 1.245 Gizarte Ekonomiako enpresa berriak 6 M€ 747 Turismo- eta merkataritza-sektoreko enpresa berriak 8 M€ 913 Enpresa berri berritzaileak 75 M€ 3.320 GUZTIRA 128 M€ 10.790 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 86 Política Nº 7: Ekintzailetza. Enpresa berriak. Osorik sustatzea ekintzailetza, nabarmenduta ga- rrantzi estrategikoa duela gure gizartearentzat. Ezinbestekoa da Euskadiko kultura ekintzailea suspertzea, lurralde ekintzaile gisa duen posizioa finkatuz eta ekintzailetza-gaitasuna aprobetxatuz garapen ekonomikorako, kalitatezko enplegurako eta gizarte-kohesiorako palanka legez. Horretarako, ezinbestekoa da Ekintzailetza Ba- besteko Euskal Sistema indartzea, eta, beraz, be- harrezko baliabideak eskaintzea enpresen sorrera errazteko, autoenplegua, ekintzailetza eta barne- ekintzailetza bezalako ekimenak babestuz. Horre- kin lotuta, barne-ekintzailetzak funtsezko zeregina beteko du testuinguru ekonomiko berrian enpresak "berrasmatzeko” beharrizanean. Era berean, gizar- te-ekintzailetza hurbilari babes berariazkoa ematea ere oso garrantzitsua izango da (lehen sektorea, merkataritza, turismoa, gizarte-ekonomia...). “Ekintzailetza. Enpresa berriak” eremuak 128 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta eragin balioetsia 10.790 enplegu sustatukoa da, 5 jarduera-lerrotan garatuta. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 87 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak Ekintzailetzaren Erakundearteko Planaren bidez garatzen dira, eta honako taula hauetan laburbil- tzen dira: 7. Politika: Ekintzailetza. Enpresa berriak. Sortu berriak diren mikroenpresa txiki eta ertainak eta autonomoak Ekintzaileei ideia garatzen eta enpresa-proiektua abian jartzen laguntzea, prozesuaren fase guztietan lagun- duz, finkatu arte, honako hauek barne: laguntza eko- nomikoak; aholkularitza aditua eta mentoring-zerbit- zuak; langabeziaren kapitalizazioa... Enplegua eta enpresa-jarduera sustatzen duten toki- erakundeekiko lankidetza sustatzea. Enpresa berri berritzaileak ETE teknologiko eta berritzaile berriak sortzen lagun- tzea, kalitatezko enplegua sortzen laguntzeko: • Laguntza ekonomikoak eta finantza-laguntzak • Aholkularitza eta laguntza BICen bidez (enpresa-be- rrikuntzako zentroak) • Aholkularitza, mentoring eta coaching zerbitzuak • Nazioarteko merkatuetan sartzeko laguntzak Nazioarteko start-up-en erakarpena Euskal enpresa handiak mundu osoko start-up-ekin konekta daitezen sustatzea, berrikuntza-proiektuak bultzatzeko eta Euskadin hazkunde-ahalmen handia duten enpresa berritzaileak ezar daitezen sustatzeko (BIND 4.0 plataforma, kasu). ETE berriak lehen sektorean, gizarte- ekonomian, merkataritzan eta turismoan Berariazko programen bidez, enpresa berriak sortzen laguntzea enplegua sortzeko potentziala duten sekto- reetan, hala nola: • Elikadura-katearen sektorea: landa-eremuan jardu- teko programa espezifikoak indartzea eta/edo sortzea (Leader, Erein, Gatenek eta Geroa programak kasu), tokiko erakunde, elkarte eta fundazioekin lankidetzan • Ekonomia Soziala: babesa ematea programei, ekono- mia sozialeko enpresa berriak sortzeko, nahiz horiek finkatu eta garatzeko, eta enpresa-eredu hori Bind 4.0n sartzea • Merkataritza eta turismoa: turismo jasangarriarekin eta tokiko kontsumoarekin lotutako enpresak sortze- ko eta/edo jarraitzeko laguntza. Enpresa-proiektu berriak Enpresa baten baitan sortutako proiektuak laguntzea, barne-ekintzailetzaren bidez, euskal enpresen barne- ko ekintzailearen ahalmena aprobetxatu ahal izateko (Barnekintzaile programa kasu), eta inbertsio berri- tzaileak egitea lehendik dauden enpresetan enplegua sortzeko eta eusteko (Gauzatu Berria programaren bi- dez, esaterako).
Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Lan-orientazioko programak 35 M€ 16.600 Nekazaritza eta arrantzarako trebakuntza-programak (elikadura-katea) 3 M€ 519 Kontratazio-konpromisodun prestakuntza 14 M€ 1.245 Langabeak laneratzeko prestakuntza 222 M€ 23.736 Landunak birziklatzeko prestakuntza 68 M€ * GUZTIRA 342 M€ 42.100 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 88 Política Nº 8: Enplegurako prestakuntza. Trebakuntza da enplegu-bermerik onena ezagutzan oinarrituta dagoen ekonomiaren esparruan, eta, be- raz, etengabeko ikaskuntza sendotasunez indartze- ko beharrizana agerikoa da. Gainera, geroz eta kon- plexuagoak diren ibilbide profesionalak daudenez, lan-merkatuan profil eta eskumen profesional eta pertsonal berriak behar dira, aldatzen ari den tes- tuinguru sozioekonomikoan enpresen beharrizanei erantzuteko. Eremu honetan nabarmentzekoa da Euskadin Lanbide Heziketako zentroek egin duten ekarpena. Izan ere, urte luzez frogatu duten beza- la, ikastetxeok gai dira ezagutza teknologiko berria sortu eta enpresetara helarazteko, eta, hala, langi- leak trebatzeko, modernizatzeko eta digitalizatzeko beharrizanak betetzen laguntzen dute. Langileentzako prestakuntza indartu beharra dago, okupatuentzat nahiz langabeentzat, eskumen gakoetan, zeharkakoetan eta sortzaileetan pres- takuntza bermatzeko eta “talentua” sortzeko. Pres- takuntzarekin batera, enpleguaren arloko orienta- zioa eta laguntza ere funtsezkoak dira, prestakuntza baxuagoa duten kolektiboen enplegagarritasuna hobetzeko, laneratzeko ibilbide integralen disei- nuaren baitan. Hala, langabezian betirako geratze- ko arriskua murrizten da. “Enplegurako prestakuntzaren” eremuak 342 mi- lioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta era- gin balioetsia 42.100 enplegu sustatukoa da, 5 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Birziklatze-programek enpleguan egonkortasun eta kalitate handiagoa dute, baina zuhurtasun-hipotesiengatik ez da aurreikusten enplegua zuzenean sortzea. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 89 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira: 8. Politika: Enplegurako prestakuntza. Lan-orientazioa Langabetuei laguntza eta aholkularitza ematea, be- ren enplegagarritasuna hobetu dezaten, laneratzeko ibilbide integralen diseinuarekin lotutako lan-orienta- zioko zerbitzu eta ekintzen bidez, enplegutik urrunen dauden pertsonengan arreta berezia jarrita. Ibilbide horiek irismen integrala izango dute, eta, hala, horren barruan sartuko dira pertsonaren profilaren diagnos- tikoa eta analisia, ibilbide pertsonalizatuaren diseinua eta beren garapenerako laguntza, enpresekiko bitar- tekaritza eta ondorengo jarraipena, enpleguan txerta- tzen direla bermatzeko. Nekazaritza eta arrantzako trebakuntza Langabeei eta landunei zuzendutako nekazaritza eta arrantzako trebakuntzako programak sortzea edo indartzea. Programa horiek lanbide-heziketako zen- troetako irakasle adituek emango dituzte. Kontratazio-konpromisodun prestakuntza Enpresek kontratatzeko konpromisoa duten langa- beentzako prestakuntza-ekintzen deialdiak garatzea eta indartzea, lanbide-heziketako zentroekin lanki- detzan. Helburua berariazko prestakuntza eskaintzea da, langileak enpresetan lanean has daitezen, enpre- sen beharrizan zehatzak asetzeko, lanbide-profil ze- hatzak behar dituztelako, eta, lan-aukera baliatzeko, berariazko kualifikazio osagarria behar dutelako. Langabeak laneratzeko prestakuntza Enplegua lortzeko zailtasunak dituzten edo enplegua mantentzeko zailtasunak dituzten pertsonentzako pres- takuntza-ekintzen programa eta deialdi espezifikoak ga- ratzea, enpresen aldetik kontratazio-konpromisoa har- tuta eta toki-erakundeekin, prestakuntza-erakundeekin (LHko zentroak) eta gizarteratzeko eta laneratzeko erakundeekin lankidetzan. Landunentzako prestakuntza Landunen eskumenak eta kualifikazioak lanean eta ekoizpenean sortzen diren aldaketetara egokitzeko eta horiek hobetzeko prestakuntza-ekintza eta -programak garatzea, beren gaitasunak eta enpresen lehiakortasuna nahiz produktibitatea areagotzeko. Landunen etengabe- ko prestakuntza profesionalen eta enpresen lehiakorta- sunerako erronka handietako bat da. Lanbide Heziketako zentroetan ezagutza teknolo- gikoaren sorrera sustatzea eta ezagutza hori enpresetara helaraztea, langileen prestakuntza eta trebakuntzaren bidez, modernizazioaren eta digitalizazioaren erronkei erantzuten laguntzeko asmoz. Lanbide Heziketaren eremuan, Laneko Esperientzia Ai- tortzeko dispositiboa zabalduko da, euskal produkzio- sarera eta heziketa-ziklo guztietara hedatzeko.
Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak 174 M€ 14.525 Bazterkeria-arriskuan dauden pertsonak laneratzeko laguntza, prestakuntza eta lan-aktibazioko ekintza integralen bidez (proiektu bereziak) 18 M€ 1.245 Luzaroko langabeen laneratzea, sektore pribatuan kontratatzeko laguntzen bidez 6 M€ 518 Laneratzeko programa espezifikoak enpresetan 58 M€ 3.182 Desgaitasuna duten pertsonen kontratazioa enpresetan (kontratazio mugagaberako laguntzak + en-plegu lagundua) 8 M€ 830 Enplegu-zentro bereziak 258 M€ (**) Laneratze-enpresentzako laguntzak 45 M€ (**) Lana eta familia bateragarri egiteko laguntzak sustatutako enplegua 10 M€ 5.810 GUZTIRA 577 M€ 26.110 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 90 9. Politika: Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak. Laneratzea sustatzeko programen bidez enplegu-auke- rak erraztea bereziki garrantzitsua da Covid-19 osteko krisiak eragindako egungo egoera sozioekonomikoan, susperraldi sozioekonomikoko aukerak enplegua sortu eta berreskuratzeko aukera bihurtze aldera. Kolektibo kaltetuenek edo enplegagarritasun txi- kiagoa dutenek (45 urtetik gorako langabetuak, iraupen luzez geldi egon direnak, genero-indarke- riaren biktima diren emakumeak, desgaitasuna du- ten pertsonak...) protagonismo berezia izango dute halako babes-programetan, beraienganako diskri- minazio positiboa sustatuz, enplegua eskuratzeko orduan aukera-berdintasun eraginkorra bermatu dadin eta kalitatezko enplegua zaindu dadin. Era berean, tokiko enplegu-programak babestea funtsezkoa da tokiko enpleguak dituzten lekuen ahalmena aprobetxatzeko eta udalerriak eta eskual- deak suspertzen eta berreskuratzen laguntzeko. “Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-pla- nak” eremuak 577 milioi euroko aurrekontu-in- bertsioa dauka, eta eragin balioetsia 26.110 enple- gu sustatukoa da, 8 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Programa hauek laneratze eta gizarteratzeko nahiz gizarte-kohesiorako tresna aurreratuak dira, eta enplegurako trantsizioa eragiten dute. Ondorioz, ez dira eraginaren arabera zenbatetsi. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 91 9. Politika: Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak Enplegua Sustatzeko Tokiko Ekintzen bidez langa- betuen kontratazioa sustatu eta enplegagarritasuna hobetzea. Ekintza horien barruan sartzen da toki- erakundeek enplegua sustatzeko jarduerak egitea, to- kiko enpresek kontratazioa suspertzea eta tokiko en- presa-proiektu estrategikoak garatzea. Era horretako ekintzak indartzea gune eta udalerri kal- tetuetan edo/eta lehentasunezko jarduera-guneetan (Meatzaldea, Ezkerraldea, Oarsoaldea eta Enkarte- rriak), babes-lerro espezifikoen bidez. Desgaitasuna duten pertsonen kontratazioa Desgaitasuna duten pertsonei ohiko enpresetan kontra- tu mugagabeak egiteko laguntzak sustatzea, emakumeen kontratazioa sustatuz, eta lanpostua egokitzeko laguntza osagarriak indartzea. Zailtasun- eta desgaitasun-maila handienak dituzten pertsonak aldi baterako kontratatzeko laguntzak ematea, enpresentzako euskarri teknikoa barne. Enplegu-zentro bereziak Gizarte- edo enpresa-ekimenetik sortutako enplegu- zentro bereziak bultzatzea, desgaitasunak dituzten per- tsonen eta lan-munduan sartzeko zailtasun handienak dituzten pertsonen lanpostuei eusten laguntzeko. Baztertuta geratzeko arriskuan dauden pertsonen laneratzea eta laneratzeko enpresentzako laguntzak Laguntza ematea prestakuntza-ekintzak, esperientzia praktikoa, laneratzeko laguntza, orientazioa, banakako laguntza eta enplegagarritasuna eta laneratzea hobetze- ko beste neurri batzuk konbinatzen dituzten “proiektu bereziei”. Proiektu hauen kolektibo onuradunak gizar- teratzeko eta laneratzeko zailtasun handienak dituzten pertsonak dira, eta behar espezifikoak dituzten pertsona landunak. Helburua, beraz, lan-merkatuan sar daitezela eta bertan jarraitu dezatela bermatzea da. Luzaroko langabeen kontratazioa Enpresek kolektibo kaltetuenak kontratatu ditzaten erraztasunak jartzea (iraupen luzeko langabetuak, 45 urtetik gorakoak, emakumeak, menpeko pertsonak...), lan-merkatuan sar daitezela sustatzeko, kontratazioa sustatzeko programa espezifikoen bidez. Lana eta familia bateragarri egiteko pertsonak ordezkatzeko kontratazioa Lana eta familia bateragarri egiteko xedez eszedentzia edo lanaldi-murrizketa hartu duten langileak ordezkat- zeko langabeak kontrata ditzaten edo enplegatuen lanal- dia zabal dezaten laguntzea. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Etxebizitzen Renove-a 143 M€ 10.269 Ikastetxeen Renove-a 209 M€ 3.752 Osasun-zentroen Renove-a 54 M€ 979 GUZTIRA 406 M€ 15.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 92 10. Politika: Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. Eraikuntzaren sektorean, birgaikuntza bereziki garrantzitsua da enpleguan, modu erabakigarrian laguntzen baitu garapen jasangarrian, etxebizitza- ren arloen gainean jarduten duelarik. Zehazki, eta, lehentasunez, euskal etxebizitzen irisgarritasun eta eraginkortasun energetikoko baldintzak hobetzen eta ekipamendu eta azpiegitura publikoak berritzen laguntzen du, besteak beste osasun-zentroak eta ikastetxe publikoak. Birgaikuntza-programak babestea oso garrantzit- sua da jarduera-esparru honetan, eraikinen eta eki- pamenduen eraginkortasun energetikoa hobetzea erabakigarria izango baita karbono-isurien neu- traltasuna lortzeko helburu europarrean aurrera egiteko orduan. Helburu hori zehaztu zuen, zeha- zki, Europako Itun Berdeak 2050erako, eta Eusko Jaurlaritzaren Klima Larrialdiaren Adierazpenean berretsi egin zen. “Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza” eremuak 406 milioi euroko aurrekontu-inbertsio dauka, eta eragin balioetsia 15.000 enplegu susta- tukoa da, 3 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 93 10. Politika: Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza Birgaikuntzaren aldeko apustuak eragin garrantzitsua dauka, bai enplegua sortzeko orduan, bai ingurumenean eta gizartean. Hala, ekonomia suspertu eta jasangarrita- suna lortzeko orduan motor garrantzitsua da oraindik ere parke eraikia berritu eta birgaitzeko programa berrien ga- rapena bultzatzea, eraginkortasun energetikoko irizpideen arabera eta zero isuriak dituzten erakinak lortzeko hel- buruarekin. Eraikinen energia-eraginkortasuna hobetzea erabakigarria izango da, Europako Itun Berdean eta Eusko Jaurlaritzaren Larrialdi Klimatikoaren Adierazpenean 2050erako eza- rritako karbono-isurien neutraltasuna lortzeko. Gainera, aukera argia da birgaikuntzaren eta eraikuntzaren sekto- rean jarduera ekonomikoa bultzatzeko eta euskal ekono- mian lanpostu berde berriak sortzeko, COVID-19ak sortu- tako egungo krisitik irteteko Europako Batzordeak ezarri dituen lehentasunekin bat eginez. Eraikinek EBren energia-kontsumoaren % 40 eta berotegi- efektuko gasen isurien % 36 eragiten dute. Isurketa horiek, batik bat, eraikinak eraikitzean, erabiltzean, berritzean eta eraistean sortzen dira. Dagoeneko erabiltzen diren erai- kinak irizpide horien arabera berrituz gero, energiaren guztizko kontsumoa % 5-6 murriztu liteke, eta karbono dioxidoaren isurketak % 5 jaitsi, gutxi gorabehera. Testuinguru horretan, etxebizitzen, ikastetxe publikoen eta osasun-zentro publikoen eremuetan 3 birgaikuntza- programa babestuko dira batez ere: Etxebizitzen RENOVEa: Etxebizitzak birgaitzeko azpise- ktorean enplegua sortzea edo/eta finkatzea, eta etxebizit- zen mantentze-egoera, irisgarritasuna eta energia-efizien- tzia hobetzea. Ikastetxeen RENOVEa: Enplegua sortu edo/eta finkatzea birgaikuntzaren azpisektorean, ikastetxe publikoetako bir- gaikuntza- eta hobekuntza-lanen bitartez. Osasun-zentroen RENOVEa: Enplegua sortu edo/eta finkatzea birgaikuntzaren azpisektorean, osasun-zentro eta -ekipamendu publikoetako birgaikuntza- eta hobe- kuntza-lanen bitartez. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Administrazio Orokorra * 1.150 Osasuna * 4.100 Ertzaintza * 1.900 Hezkuntza * 3.100 Justizia * 320 Bestelakoak * 150 GUZTIRA * M€ 10.720 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 94 11. Politika: Enplegu publikoaren eskaintzak. Administrazio publikoarentzat erronka da, oraindik ere, enplegu publikoaren sektorea enplegu-emaile eraginkor eta efiziente gisa finkatzea, hots, kalita- tezko enplegua sortu eta hobetuko duen erakunde gisa. Horretarako, beharrezkoa izango da belau- naldi-errelebuaren planifikazio egokia sustatzen jarraitzea eta enplegu publikoa lehenestea gizar- te-politikekin lotutako eremuetan (osasuna eta hezkuntza, esaterako), funtsezko zerbitzuetan (se- gurtasuna, adibidez) eta zerbitzu orokorren beste eremu batzuetan. “Enplegu publikoaren eskaintzen” eremuak 10.720 enplegu sustaturen eragin balioetsia dauka, EPEn urteko deialdien onarpenaren bidez, eta txanda libreko eta barne-sustapeneko plazak ditu batez ere osasunaren, hezkuntzaren, segurtasunaren eta administrazio orokorraren eremuekin lotutako 6 jarduera-lerrotan. (*) Ez da aurrekontu-gasturik aurreikusten, Eusko Jaurlaritzaren I. Kapitulu Orokorrean (Langileak) sartuta daudelako. (**) Enpleguen balioespenak onartutako plazak aipatzen ditu, bai txanda librekoak, bai barne-sustapenekoak. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Lanbide-heziketako eta unibertsitateko sistema duala enplegurako ** 11.990 Hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko programak 14 M€ 3.280 Gazteen enplegurako prestakuntza-bekak 42 M€ 1.936 Gazteak laneratzeko prestakuntza 18 M€ 2.728 Gazteen enplegurako programak: Lehen Aukera, Errelebo Kontratua, Gazteen Itzulera eta Gazteak gizarteratzeko ekintza berritzaileak 65 M€ 4.150 Gazteen ekintzailetza 23 M€ 1.716 GUZTIRA 162M€ 25.800 Enplegu-programa orokorren eragina gazteen enpleguan 27.514 GUZTIRA GAZTE ENPLEGU SUSTATUA 53.315 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 95 12. Politika: Talka-plana. Gazteen enplegua. Gazteena da aurreko krisi ekonomikoen ondorioak gehien jasan dituen kolektiboetako bat, eta, beraiek izango dira, era berean, Covid-19aren egungo kri- siaren eragina bereziki sumatuko dutenak. Enplegua eskuratzeko aukerak berariaz sustatzea ezinbestekoa eta beharrezkoa da. Horretarako, politika zeharkako eta koordinatua behar da, gazteek garapen pertsona- lerako eta profesionalerako prestakuntza, gaitasunak eta eskarmentua eskuratu ditzaten. Horretarako, funtsezkoa da programa espezifiko eta berritzaileak babesten jarraitzea, enplegua eta pres- takuntzako aukerak uztartzen dituztenak, eta be- reziki erreparatu beharko zaio prestakuntza baxua- goa duten edo/eta eskolan porrot egitetik datozen gazteen kolektiboari. Programa horiek enplegua eskuratzeko erraztasunak jarriko dituzte, hainbat bide tarteko: kontratazioa enpresetan, gazteen ekintzailetza, hezkuntza-mundutik lan-mundurako trantsizioko lehen esperientzia, nazioarteko espe- rientzia praktikoa eskuratzeko bekak... Bide ho- riez gain, enplegagarritasuna hobetu beharra dago, enplegurako prestakuntzaren bidez nahiz lanbide dualeko eredua sakonduz. “Gazteen enpleguarekiko konpromisoaren” ere- muak 162 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta eragin balioetsia 25.800 lanpostu susta- tukoa da, 6 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako inbertsioari eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Aurrekontua ez da sartu, Lanbide Heziketako eta Unibertsitateko langileen gastuen kapituluan sartuta dagoelako. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 96 12. Politika: Talka-plana. Gazteen enplegua. Lanbide-heziketako eta unibertsitateko sistema duala enplegurako Prestakuntza dualaren eredua sustatzea unibertsitateen eta lanbide-heziketaren eremuan, eskumenen garape- na azkartzeko eta eremu profesionaletara egokitzeko, ikasleen prestaketa indartu eta lehiakortasuna hobetze aldera, prestakuntza dualeko programak hezkuntza- maila guztietara (Lanbide Heziketa eta Unibertsitateak) eta euskal ekonomiako sektoreetara hedatuz. Gazteen enplegurako prestakuntza-bekak Euskal enpresentzat interesgarriak diren eremuetan titulatu berri diren gazteen prestakuntza eta kualifika- zioa hobetzeko beka-programak sustatzea, laneratze- ko ekintza berritzaileen bidez, beste agente batzuekin lankidetzan, eta esperientzia praktikoaren bidez, bes- teak beste honako eremuetan: nazioartekotzea, inguru zientifiko-teknologikoa edo nekazaritza-arrantzaren sektorea nahiz elikagaigintza. Lehen Aukera Langabezian dauden edo lan-esperientzia gutxi duten pertsonei kontratu mugagabeak edo gutxieneko irau- pena duten praktikaldiak egiten laguntzea, emakumeen kontratazioa sustatuz. Hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko programak Hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko progra- mak indartzea, unibertsitateekin eta lanbide-heziketako zentroekin lankidetzan, eta, horretarako, esperientzia praktikoa sustatzea, euskal enpresetan enplegu kuali- fikatuan aritzeko ezagutzak, gaitasun teknikoak eta tre- betasunak areagotuz. Gazteak laneratzeko prestakuntza Gazteen enplegurako prestakuntza-ekintzak eta kua- lifikazio baxuko gazteen laneratze eta gizarteratzeko prestakuntza-ekintza espezifikoak indartu eta sustatzea, enpresen eskarietara egokitzeko eta erantzuteko du- ten gaitasuna hobetze aldera. Era berean, etorkizuneko ibilbide profesional bideragarri berriak hasi ahal izateko aukera sustatuko da. Errelebo-kontratua Enpresetako plantillak berritzen laguntzea, 30 urte- tik beherakoen edo 45 urtetik gorakoen lanaldi osoko errelebo-kontratuen edo kontratu mugagabeen bidez, emakumeak kontratatzeko pizgarriak emanez. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 97 12. Politika: Talka-plana. Gazteen enplegua. Gazteen itzulera Gure erkidegotik kanpo prestatu ondoren Euskadira it- zuli nahi duten edo azken sei hilabeteetan itzuli diren gazteak enpresetan barne har ditzaten sustatzea. Kon- tratu mugagabeak eta emakumeen itzulera sustatuko dira. Gazteen ekintzailetza Unibertsitateko eta Lanbide Heziketako ikasleen artean ekintzailetzaren kultura bultzatzea, enpresa berrien sorrera sustatuz eta bultzatuz unitate espezializatu propioetatik (mintegiak, inkubagailuak, etab.), pert- sona ekintzaileari hasierako ideiatik enpresa berriaren sorkuntzara lagunduko diotenak (adib. Urrats Bat pro- grama LHko zentroetan). Era berean, gazteek mikroen- presa txiki eta ertainen edo/eta pertsona autonomoen ekintzailetza-programa edo -ekimenetan duten presen- tzia indartzea. Gazteak gizarteratzeko ekintza berritzaileak Lehen lan-aukera bilatzen ari diren gazte tituludunen enplegagarritasuna handitzeko jarduerak garatzea. Bes- teak beste, honako jarduera hauek egin daitezke: harrera egitea eta enplegagarritasuna diagnostikatzea, profesio- nalen, mentoreen eta abarren plan indibidualizatuak di- seinatzea, eta zehaztutako gizarteratze-plan pertsonala gauzatzen laguntzea eta haren jarraipena egitea. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 98 Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak 7. EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 128 M€ 10.790 8. ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA 342 M€ 42.100 9. LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 577 M€ 26.110 10. RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 406 M€ 15.000 11. ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK ** 10.720 12. GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 162 M€ 25.800 GUZTIRA II. ARDATZA - ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 130.520 Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020 6 hilabete 2021 2022 2023 2024 2020-2024 7. EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 14 M€ 28 M€ 28 M€ 29 M€ 29 M€ 128 M€ 8. ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA 37 M€ 74 M€ 75 M€ 77 M€ 79 M€ 342 M€ 9. LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 63 M€ 125 M€ 127 M€ 129 M€ 133 M€ 577 M€ 10. RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 44 M€ 88 M€ 89 M€ 91 M€ 94 M€ 406 M€ 11. ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK ** ** ** ** ** ** 12. GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 18 M€ 35 M€ 36 M€ 36 M€ 37 M€ 162 M€ GUZTIRA II. ARDATZA - ENPLEGUA SORTZEA 176 M€ 350 M€ 355 M€ 362 M€ 372 M€ 1.615 M€ 12. taula: II. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka. (*) Oharra: 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (2020. urtearen %  50a egotzi da). (**) Oharra: Ez da aurrekontu-gasturik aurreikusten, Eusko Jaurlaritzaren I. Kapitulu Orokorrean (Langileak) sartuta daudelako. 11. taula: II. ardatza. Inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena. (*) Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70a 2021ean, % 100eko EPEak izan ezik, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Oharra: Ez da aurrekontu-gasturik aurreikusten, Eusko Jaurlaritzaren I. Kapitulu Orokorrean (Langileak) sartuta daudelako. II. ardatzak (Enplegua sortzea) 1.615 M €-ko au- rrekontua dauka. Horrekin 2020-2024 aldian 135.520 enplegu suspertzen lagundu nahi da (Beheko taulan ageri da enpleguan espero diren emaitzen eta inbertsioaren banaketaren ikuspegi orokorra, aurreikusitako 6 eremuen arabera). Jarraian, AURREKONTU-INBERTSIOEN proiekzioen zehaztasunak azaltzen dira, urteka:
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 99 Proyección de empleos inducidos (*) 2020 2021 2022 2023 2024 2020-2024 7. EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 780 1.820 2.600 2.730 2.860 10.790 8. ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA 3.044 7.102 10.145 10.650 11.160 42.100 9. LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 1.888 4.404 6.292 6.606 6.920 26.110 10. RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 1.084 2.530 3.614 3.795 3.976 15.000 11. ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK 2.065 2.625 1.865 2.035 2.130 10.720 12. GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 1.867 4.352 6.217 6.527 6.838 25.800 GUZTIRA II. ARDATZA - ENPLEGUA SORTZEA 10.727 22.833 30.733 32.343 33.884 130.520 13. taula: II. ardatza. Enplegu sustatuen zehaztapena, urteka. (*) Oharra: 2020-2024 legealdirako kalkulatutako enplegu-datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda. Hasierako balioespenen % 30a hartu da 2020an eta % 70a 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko (EPEak salbu, % 100ean). Jarraian, ENPLEGU SUSTATUEN proiekzioen zehaztasunak ageri dira, urteka: Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena.
3.5. 3.5. Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren ikuspegi globala. 100
Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa (2020-2024) B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 101 11 10 I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA INBERTSIOAK: 130.000* LANPOSTU 7.935 M€ 9.550 M€ 3.700 M€AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 2.976 IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 2.512 ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 357 INDUSTRIA ETA ETEAK, ZERB. AURRERATUAK, SORMEN INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 1.164 ELIKAGAIGINTZA 613 MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA EKINTZAILETZA ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK RENOVE PROGRAMAK ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 313 II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 128 342 577 406 - 162 130.520 10.790 42.100 26.110 15.000 10.720 25.800 AURREKONTUA ABALAK (*) Estimazio biribilduak 1 7 8 9 12 2 3 4 5 6 13.250 M€ 130.000 ENPLEGU SUSTATU 6.000 ENPRESA ETA AUTONOMO BERRI 800 PROIEKTU EUROPAR 10.000 ENPRESA BABESTU 4.000 M€KO HAZKUNDEA INDUSTRIAREN ETA ZERBITZU AURRERATUEN BALIO ERANTSIAN 100 M€KO HAZKUNDEA ELIKADURA-KATEAREN BPGD-n 1.400 M€KO HAZKUNDEA MERKATARITZA, OSTALARITZA ETA TURISMOAREN BPGD-n B E S T E L A K O E M A I T Z A K 23. Ird.: Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa (2020-2024). Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsioei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi zenetik (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen %30 hartu da 2020an eta %70 2021ean, %100eko EPEak izan ezik, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren %50 kalkulatu da, abalak ezin ezik, %100ean egozten baitira).
3.6. 3.6. Gobernantza-eskema. 102
Berpiztu Programaren gobernantza. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 103 1. Kontseilu Errektorea Berpiztu Programaren Kontseilu Errektorea ezarri da. Erakundeartekoa da, eta berau izan- go da programaren kudeaketa eta jarraipene- rako organo gorena. Honako hauek izango dira Kontseiluko kideak: Lehendakaria (burua izango da), bigarren lehendakariordea (Lan eta Enple- guko sailburua), Ekonomiaren Garapen, Jasanga- rritasun eta Ingurumeneko sailburua, eta Ogasun eta Ekonomiako sailburua, Jaurlaritzaren aldetik. Gainera, beste erakunde batzuen ordezkari gisa parte hartuko dute Arabako, Bizkaiko eta Gi- puzkoako diputatu nagusiek, bai eta Eudeleko buruak ere. Lehendakaritzako idazkari nagusiak jardungo du Kontseiluan, programaren koordinatzailea denez gero, eta urtean bi aldiz egingo dira ohiko bilerak, planaren jarraipena egiteko eta egokitzat jotzen diren indartze- edo/eta egokitzapen-neu- rriak hartzeko. Kontseiluak Batzorde Tekniko bat izendatu ahal- ko du, lagun diezaion. Hiru organo eratu dira, horietan burutzeko Programaren gobernantza:
2. Sailarteko Batzordea Berpiztu Programaren Sailarteko Batzordea era- tu da. Batzorde horretako kideak programan sailburuordetza-mailan aurreikusitako ardatz, politika eta jarduera-plan desberdinen ardura- dunak izango dira. Hala, bertan parte hartzen duten Jaurlaritzako sail desberdinen jarduera- programen jarraipena egitea izango da Batzorde horren helburua. Sailarteko Mahaiaren arduradun koordinatzailea Lehendakaritzako idazkari nagusia izango da. Sailarteko Batzordeak urtean ohiko bi bilera egingo ditu, urte bakoitzeko azken hiruhilekoan eta lehen hiruhilekoan, bai eta ezohiko bilerak ere, halakorik egin behar dela uste den aldiro. 3. Elkarrizketa Sozialaren Mahaia eta jarraipenerako Mahai Sozioekonomikoa Jarraipenerako Mahai Sozioekonomikoa Berpiz- tu Programa egiteko prozesuaren egiaztapen- lanean parte hartu duten eragile ekonomiko eta sozialek eratzen dute. Mahaiak urtero jasoko du Programa horren gaineko informazioa, eta ekar- penak eta iradokizunak bilduko ditu, Progra- mako helburuak hobeto betetzeko. Era berean, Elkarrizketa Sozialaren Mahaiak, aholkularitza- rako eta hiru aldeko itunetarako tresna den alde- tik, partaidetza aktiboa eta lehentasunezkoa edu- kiko du Berpiztu Programaren urteko jarraipena eta balorazioa egiteko orduan. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 104 Berpiztu Programaren gobernantza.
1. ERANSKINA Berpiztu programaren hasierako oinarriak eragile instituzional eta sozioekonomikoekin egiaztatzeko eta ekarpenak egiteko prozesuaren laburpena. 105
Zk. Erakundea Antolakundeak 1 Foru aldundiak Arabako Foru Aldundia; Bizkaiko Foru Aldundia; Gi-puzkoako Foru Aldundia 2 Elkarrizketa Sozialaren Mahaia Confebask; CCOO; UGT; Lan Harremanen Kontseilua; Eusko Jaurlaritza (Lan eta Enplegu Saila; Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Saila; Lehen-dakaritza) 3 Eusko Jaurlaritzako Sailburuordetzak I. ardatza – Ekonomia suspertzea Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Saila; Ekonomia eta Ogasun Saila; Hezkuntza Saila; Lu-rralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Saila; Kultura eta Hizkuntza Politika Saila; Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Saila; Lehendakaritza 4 Eusko Jaurlaritzako Sailburuordetzak II. ardatza – Enplegua sortzea III. ardatza – Enpleguaren kali-tatearen hobekuntza Lan eta Enplegu Saila; Gobernantza Publiko eta Autogo-bernu Saila; Ekonomia eta Ogasun Saila; Hezkuntza Saila; Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Saila; Osa-sun Saila; Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politika Saila; Lehendakaritza 5 Mondragon Korporazioa Lehendakaritza 6 Euskal Merkataritza Ganberak Bilboko Merkataritza Ganbera; Arabako Merkataritza Ganbera; Gipuzkoako Merkataritza Ganbera 7 Konfekoop Zuzendaritza-taldea 8 Elkargi Zuzendaritza-taldea 9 Euskadiko BGAE Federazioa Zuzendaritza-taldea 10 ELA sindikatua Idazkaritza Nagusia (*) 11 LAB sindikatua Idazkaritza Nagusia (*) Berpiztu Programa egiaztatzeko prozesua. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 106 Lehendakariak Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren oinarriak aurkeztu zituen 2020ko irailaren 29ko Gobernu Kontseiluan. Ondoren, Programa hori eragile ekonomiko eta sozialekin egiaztatzeko prozesu formala hasi zen, eragileon ekarpenak eta balorazioak jasotze aldera. Prozesu hori urriaren amaierara arte egon da martxan, eta honako partaidetza hauek eduki ditu(*): Programa barne-mailan egiaztatu da, Jaurlaritza- ren baitako sail inplikatuenekin, eta, horrez gain, kanpo-mailan ere egiaztatu da, beste erakunde ba- tzuekin eta Elkarrizketa Sozialaren Mahaiarekin, bai eta Euskadin koronabirusaren pandemiaren ja- rraipena egiteko martxan jarri den Mahai Sozioeko- nomikoko beste eragile batzuekin ere. Jasotako ekarpenak kontuan hartu dira behin betiko agiria egiteko orduan, eta Berpiztu Programa garatu eta betearazteko prozesuan ere aintzat hartuko dira. Ekarpen batzuen erreferentzia zehatzak aurkeztu- tako lan-oinarriei buruzkoak dira. (*) El 16 de octubre se envió una comunicación a las Secretarías Generales de los sindicatos ELA y LAB, aportando el documento de bases y solicitando su contribución (ver comunicaciones).
1.E. Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. 107
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 108 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. COMPROMISO POR LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO El Gobierno Vasco y las tres Diputaciones Forales nos hemos reunido para compartir un diagnóstico sobre la situación actual de crisis causada por el coronavirus y acordar las bases para ofrecer una respuesta global y coordinada a la misma. Un Compromiso para promover la reactivación económica y el empleo de Euskadi. Ante la virulencia de la crisis tanto sanitaria como económica, el Gobierno Vasco y las Diputaciones Forales adoptamos, desde el primer momento, medidas de emergencia para contener y mitigar la pandemia y sus efectos. Fueron medidas de resistencia dirigidas a reforzar el sistema sanitario, socorrer a las familias y personas más vulnerables y apoyar al tejido empresarial, especialmente a pymes y autónomos. Ha llegado el momento de dar un nuevo impulso desde un espíritu de gobernanza colaborativa, con objeto de acordar las bases de una estrategia compartida para la reactivación económica y el empleo. El Gobierno Vasco y las tres Diputaciones Forales, cada una desde nuestra propia responsabilidad y competencia, nos comprometemos a alinear nuestras actuaciones para recuperar los niveles de empleo y bienestar previos a la crisis, promoviendo la reconstrucción económica y social de Euskadi. Desde el sector público debemos ser, hoy más que nunca, proactivos en la reactivación de la economía vasca y en la defensa del empleo como política social. BASES COMPARTIDAS Desde este diagnóstico y compromiso compartido, hemos decidido establecer un “Compromiso por la Reactivación Económica y el Empleo”, abierto a la participación del resto de agentes públicos y privados de Euskadi y sustentado en las siguientes bases. 1. Una respuesta global que priorice el empleo. La profundidad y duración de la crisis están teniendo un impacto directo en el empleo y en el tejido empresarial que exigen una respuesta coordinada y sostenida en el medio plazo, con una estrategia global que tenga como prioridad la reactivación económica y el empleo de Euskadi. 2. Una palanca de transformación para afrontar 3 transiciones globales. Esta crisis ha puesto de manifiesto la necesidad de afrontar tres grandes transiciones que afectan a todos los países, a todos los sectores económicos y a todas las sociedades: la tecnológico-digital, la energético-climática y la sanitaria y social. La estrategia de respuesta a la crisis que planteamos debe servir de palanca para afrontar esta triple transición, abriendo nuevas oportunidades para el empleo y el crecimiento económico. El objetivo es construir una Euskadi digital, verde e inclusiva. 3. Un Compromiso de Reconstrucción económica y social integrado en una estrategia de País. El Compromiso por la Reactivación Económica y el Empleo, forma parte indisoluble de una Estrategia Global de País alineada con los Objetivos de Desarrollo Humano Sostenible. La Estrategia Global, además de la Reactivación Económica y el Empleo como principal elemento de integración social, se sostiene también en la firme defensa de la salud, la educación y las políticas sociales. Estos pilares conforman la base fundamental del bienestar de la sociedad vasca. 4. Un Compromiso alineado con el Fondo de Recuperación Europeo Next Generation EU. Un Fondo que apoya las inversiones y reformas que tengan como objetivo impulsar un crecimiento sostenible en Europa, reforzando la cohesión territorial y social, así como la creación de empleo. 5. Un Compromiso con una sólida base de partida. Frente a esta nueva crisis y ante los retos que plantea, constatamos que no partimos de cero. Contamos con una sólida posición de partida, gracias a las fortalezas que hemos venido construyendo durante las últimas décadas: Autogobierno y Concierto Económico, experiencia en superación de crisis anteriores, economía saneada y relativamente bajos niveles de endeudamiento, industria
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 109 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. competitiva e internacionalizada, personas formadas y una potente Red de Ciencia, Tecnología e Innovación; así como un escenario de colaboración público-privada permanente y de estabilidad institucional. 6. Dos grandes ejes de actuación y un área transversal. Nuestra prioridad es el empleo. El objetivo primordial es recuperar todo el empleo perdido durante la crisis. Para ello, se establecen dos grandes ejes de actuación: I - La Reactivación Económica, con medidas de reactivación dirigidas a diversos sectores económicos que, en el corto y medio plazo, también tendrán impacto positivo en el mantenimiento y creación de nuevos puestos de trabajo; y II – La Creación de Empleo, con medidas que impulsarán la creación directa de nuevos empleos. Y un área transversal: La Mejora de la Calidad del Empleo. Eje I - Reactivación Económica. Se articula en seis ámbitos de actuación: 1) Inversión en Infraestructuras Públicas económicas y sociales; 2) Investigación, Innovación y Transformación Digital; 3) Transición Energética y Medioambiental; 4) Industria y Pymes, Servicios Avanzados, Industrias Creativas e Internacionalización; 5) Industria Alimentaria. Refuerzo de la economía local y 6) Comercio, Hostelería y la Industria Turística y Cultural. Eje II – Creación de Empleo. Se articula en seis ámbitos de actuación: 1) Emprendimiento. Apoyo a micropymes y autónomos; 2) Formación para el empleo; 3) Inserción laboral. Planes Locales y Comarcales de Empleo; 4) Renovación Sector Público. Ofertas Públicas de Empleo; 5) Programas Renove. Rehabilitación urbana y de edificios públicos y 6) Empleo Juvenil. Área Transversal: Mejora de la Calidad del Empleo. Una mejora que nos acerque a parámetros europeos y dirigida a disminuir la precariedad del empleo, reducir la brecha salarial entre mujeres y hombres, aumentar la prevención y seguridad laboral, reforzar la inspección, fomentar la corresponsabilidad y la conciliación laboral y familiar, así como impulsar el diálogo social y un nuevo modelo inclusivo y participativo de empresa vasca. 7. Fuentes de financiación. Conscientes del impacto negativo de la crisis en la caída de la recaudación, articularemos las medidas financieras precisas que nos permitan dar respuesta a los programas y ejes de actuación orientados a la creación de empleo y la recuperación económica. Para ello, combinaremos los ingresos fiscales ordinarios con el nivel de endeudamiento necesario y responsable acordado en el seno de la Comisión Mixta del Concierto Económico. Adicionalmente, gestionaremos el acceso a todos aquellos fondos de recuperación europeos o estatales, como Next Generation, que nos permitan ampliar o reforzar los programas y ejes de actuación anteriores. 8. Creación de una mesa de coordinación interinstitucional. Se establecerá una mesa de trabajo interinstitucional para compartir los avances del Compromiso por la reactivación económica y el empleo, así como para coordinar la materialización de las medidas puestas en marcha por las instituciones. 9. Un Compromiso abierto a las instituciones locales de Euskadi. Este es un Compromiso de País en apoyo de la reactivación económica y la recuperación del empleo. Por tanto, es precisa la cooperación de las instituciones locales vascas, a través de Eudel, para conseguir una implantación eficaz. Se invita a la Asociación de Municipios Vascos a sumarse al Compromiso y a participar en la mesa de trabajo interinstitucional. 10. Un Compromiso abierto a los agentes económicos y sociales. El Gobierno Vasco y las Diputaciones Forales trabajaremos para contrastar y compartir este Compromiso con los agentes económicos y sociales. A estos efectos, procederemos a establecer o reforzar los cauces de concertación existentes para incorporar sus propuestas y valoraciones a lo largo del proceso de implantación del mismo.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 110 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. ELKARRIZKETA SOZIALAREN MAHAIA DECLARACIÓN CONJUNTA DE LOS AGENTES SOCIALES INTEGRANTES DE LA MESA DE DIÁLOGO SOCIAL EN RELACIÓN CON EL PROGRAMA BERPIZTU Los agentes sociales, integrantes de la Mesa de Diálogo Social, reunidos en sesión bilateral con el objeto de realizar una primera valoración del programa de Berpiztu Programa para la reactivación económica y el empleo de Euskadi (2020-2024), que fue presentado en este foro por el Gobierno Vasco el día 14 de octubre, han ACORDADO APROBAR LA PRESENTE DECLARACIÓN CONJUNTA PRIMERO.- En un momento tan complicado y plagado de incertidumbres como este, los agentes sociales presentes en la Mesa de Diálogo Social comparten en primer lugar la necesidad de actuar bajo un espíritu abierto de colaboración y consenso, así como la conveniencia de ubicar las diferentes medidas y actuaciones dirigidas a la reactivación económica y la creación de empleo en el marco de un gran pacto de país y de forma coherente y alineada con las tres grandes transiciones globales que Euskadi debe abordar en los próximos años: la tecnológica-digital, la energética-medioambiental y la social-sanitaria. SEGUNDO.- En segundo lugar, destacan y valoran de forma positiva que la respuesta articulada a través de este programa tenga un carácter proactivo y no estrictamente defensivo, para afrontar a través de él no solo los complejos retos derivados de la pandemia, sino otros muchos de carácter estructural, en el contexto de la transformación global a la que se ha hecho referencia y en torno a dos grandes ejes: la reactivación económica y la creación y cualificación del empleo. En este sentido, constituye un elemento sin duda destacable y positivo que el programa se configure como una iniciativa abierta y dinámica para toda la legislatura y que se sustente en un compromiso presupuestario cierto –y cuantificado- para los próximos cuatro años. Todo ello sin perjuicio de la posibilidad de incorporar, en su caso, otros fondos o recursos a los que, dentro de programas e iniciativas europeas, Euskadi pueda tener acceso en el futuro. TERCERO.- Consideran acertado el proceso de gestación del programa y el papel que dentro de él se ha asignado a la MDS, propiciando un contraste de la iniciativa con los agentes sociales de forma previa a la aprobación formal del mismo por el Consejo de Gobierno. Valoran igualmente de modo positivo el carácter abierto y flexible del modelo de gobernanza por el que se opta, dentro del cual la Mesa de Dialogo Social debe asumir un papel muy activo, alineando sus propios planes de trabajo con una buena parte de las acciones e iniciativas ya previstas en el programa, así como con cualesquiera otras que, en el marco y bajo el espíritu de la concertación, puedan añadirse en el futuro.
ELKARRIZKETA SOZIALAREN MAHAIA B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 111 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. CUARTO.- Los agentes sociales muestran su conformidad con la decisión de identificar los objetivos de reactivación económica y creación de empleo como los dos grandes ejes de actuación sobre los que se asienta el programa, así como con el objetivo transversal, común a ambos ejes, de avanzar de modo sustancial a lo largo de los próximos cuatro años en términos de calidad del empleo. Con independencia de ello, y más allá de constatar en esta primera aproximación la orientación general positiva del programa en torno a los dos ejes y al objetivo transversal señalado, la valoración concreta de las numerosas acciones e iniciativas que están previstas en él, así como las que, a la vista de su carácter dinámico y en función de sus resultados y evaluación se añadan en el futuro, solo podrán ser objeto de consideración en el marco del propio diálogo social y a medida que se vayan implementando. Bilbao, 23 de octubre de 2020
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 112 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Mondragon Korporazioa
Mondragon Korporazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 113 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 114 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Euskal Merkataritza Ganberak BERPIZTU: PROGRAMA DE REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) CONSIDERACIONES DE LAS CÁMARAS DE COMERCIO VASCAS-EUSKO GANBERAK, AL PROGRAMA PARA LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) 1.- LAS CÁMARAS VASCAS- EUSKOGANBERAK ÓRGANOS DE COLABORACIÓN CON EL GOBIERNO VASCO  Organizaciones con capacidad de llegar a todas las empresas y contribuir a mejorar la competitividad de las pymes Las Cámaras de Comercio, Industria, Servicios y Navegación Vascas somos corporaciones de Derecho Público y forma parte de nuestra naturaleza ser órganos de colaboración con el Gobierno Vasco y Diputaciones Forales así como del resto de las Administraciones Públicas. Dada la adscripción universal de todas las empresas a las Cámaras, que eligen democráticamente sus órganos de gobierno, estamos en condiciones de poder llegar a todas las empresas de Euskadi para coadyuvar en cualquier iniciativa derivada del Programa de Reactivación + Empleo. A título de ejemplo las Cámaras son en la actualidad el cauce empleado por el Departamento de Turismo, Comercio y Consumo, las Diputaciones Forales, los Ayuntamientos de las capitales, y Eudel para hacer viable el programa interinstitucional del Bono-Comercio y Turismo-Bono. Pero hay campos de colaboración que tienen que ver directamente con la mejora de competitividad de las pymes en los que las Cámaras venimos trabajando junto al Gobierno y que merecen recibir un especial impulso en el marco del PROGRAMA PARA LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020– 2024).
Euskal Merkataritza Ganberak B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 115 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. BERPIZTU: PROGRAMA DE REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) En este sentido debemos destacar por un lado el potencial de las Cámaras para reforzar el apoyo a la internacionalización de las pymes, con todas las ventajas que aporta su experiencia y la flexibilidad de sus estructuras y, por otro, el importante papel que podrían jugar en la mejora de la formación de las pymes por su cercanía y demostrada experiencia y capacidad. En el caso concreto de las empresas del sector comercial durante los últimos años las Cámaras hemos realizado una gran labor en el apoyo a su transformación digital, en el desarrollo de plataformas de formación innovadoras, en el asesoramiento para hacer viable la sucesión empresarial y mantener así el empleo, líneas de acción todas ellas que, no hace falta decir, adquieren una relevancia crítica en la actual coyuntura, que como sabemos afecta de manera también grave a las empresas turísticas que requieren más apoyo y asistencia.  Comité de Seguimiento y Ejecución. Las Cámaras Vascas-Eusko Ganberak consideran que un programa de la trascendencia e impulso transformador del PROGRAMA PARA LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024), requiere de la participación y el seguimiento de entidades de la sociedad civil que, como las Cámaras, representan los intereses generales de los sectores económicos y están cerca de las empresas. Por ello resulta conveniente la creación de un órgano de seguimiento de la ejecución que permita continuar la labor de extensión y participación ya iniciadas. Eusko Ganberak participaría a su máximo nivel en dicho Comité de Seguimiento. 2.- COMENTARIOS AL DOCUMENTO DE PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA  Riesgos de un impulso legislativo excesivo (pag.13) En efecto, algunas Modificaciones Legislativas parecen imprescindibles. Pero con una visión desde la empresa consideramos que tiene riesgos ponerse como meta un plan de desarrollo legislativo excesivamente ambicioso, porque la experiencia demuestra que en ocasiones el objetivo de las modificaciones normativas resta flexibilidad y exige una atención política que resulta necesaria para dar respuestas inmediatas y flexibles a
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 116 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Euskal Merkataritza Ganberak BERPIZTU: PROGRAMA DE REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) los cambios que se están produciendo, especialmente cuando existen ámbitos legislativos de rango superior que también actúan en una dirección a menudo coincidente; UE, Directivas, Estado, Leyes Básicas.  Tiempo parcial versus precariedad (pág. 20) Resulta necesario avanzar en la consolidación de un mercado de trabajo en el que se minimice y, en la medida de lo posible, se eliminen las situaciones de precariedad. Pero las razones que permiten calificar un empleo como precario son muy diversas, y el concepto de la temporalidad, en sí, no debe identificarse con una situación de precariedad. Existen muchos ejemplos en este sentido. Otra cosa son los abusos a los que una utilización indebida de estas modalidades de contratación puede dar lugar.  Refuerzo de servicios de apoyo a la Internacionalización apoyándose en las Cámaras (pág. 35) Las Cámaras Vascas tenemos un largo recorrido y una importante experiencia acumulada en el campo del apoyo a la internacionalización de las Pymes. En este sentido teniendo en cuenta la inevitable escasez de recursos, que siempre dificulta el logro de objetivos más ambiciosos, consideramos que es el momento de dar un mayor impulso a la colaboración entre Basque Trade & Investment y las Cámaras y, así, dotar a la Administración de una mayor flexibilidad.  Un nuevo perfil del funcionario; Ofertas de empleo público (pág. 51) La creación de empleo público debe valorarse fundamentalmente por el resultado en el desempeño de su función. En este sentido, parecen razonables algunos de los ejes en los que se propone una contratación importante. Pero no debe de tratarse de una mera sustitución de personal que llega a la jubilación. Es imprescindible considerar la incorporación de la innovación, los nuevos modos más eficientes y productivos, los trabajos antiguos renovados, más trabajos de nueva creación. Se debe caminar hacia un nuevo perfil del funcionario. Bilbao, 16 de octubre de 2020
Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 117 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. PROGRAMA BERPIZTU Consideraciones al programa realizadas desde la Confederación de Cooperativas de Euskadi - KONFEKOOP - Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa 2020.10.21
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 118 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa -2- ANTECEDENTES  El pasado martes 13 de octubre la Confederación de Cooperativas de Euskadi – KONFEKOOP, recibió de Lehendakaritza el Programa “Berpiztu”, para la Reactivación económica y el Empleo, así como la invitación para su valoración y emisión de aportaciones y sugerencias.  Desde KONFEKOOP se valora favorablemente tanto la información facilitada como la invitación para hacer aportaciones y sugerencias, así como la reunión de trabajo en Lehendakaritza. En respuesta a esta invitación, desde KONFEKOOP se trasladan las siguientes valoraciones, aportaciones y sugerencias, con el único ánimo de mejorar el Plan “Berpiztu”, para la Reactivación económica y el Empleo, que en algunos casos pueden pecar de desconocimiento o errónea interpretación.
Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 119 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. -3- VALORACIÓN GENERAL DEL PROGRAMA BERPIZTU Analizado el Programa Berpiztu por la Confederación de Cooperativas de Euskadi – KONFEKOOP, esta asociación empresarial realiza una valoración positiva del documento desde un doble punto de vista. En primer lugar, estimamos que como documento planificador da una visión clarificadora de conjunto a un periodo de cuatro años en materia económica y de empleo, siendo una aportación de información que para la Sociedad vasca y sus agentes económicos y sociales es de suma utilidad. En segundo lugar, y adentrándonos en su contenido, estimamos que las grandes líneas y prioridades que se marcan son acertadas, para dar una respuesta adecuada a la reactivación económica y del empleo de Euskadi. En cualquier caso, y con el ánimo de ofrecer algunas mejoras, presentamos a continuación una serie de consideraciones al Programa.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 120 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa -4- CONSIDERACIONES AL PROGRAMA BERPIZTU, REALIZADAS DESDE LA CONFEDERACIÓN DE COOPERATIVAS DE EUSKADI - KONFEKOOP  La crisis está golpeando con fuerza a la industria (tal y como se señala en la página 6). Creemos que es preciso un cuidado y más medidas especiales de apoyo con la industria y algunos subsectores clave como la automoción, ya que, si la crisis en la industria sigue profundizándose, los efectos en el empleo pueden ser devastadores. Últimamente el tejido industrial vasco transmite una sensación de vulnerabilidad, algo que ha de ser combatido desde el Gobierno puesto que su peso en el PIB de Euskadi es del 25%. Y merece una atención especial el subsector de la automoción porque supone las dos terceras partes de la actividad industrial en Euskadi (el 17% del PIB vasco, sin contar con la planta de MERCEDES, que ella sólo supone otro 3%). Adicionalmente, sería aconsejable profundizar también en campos de actividad cercanos al sector industrial y con un alto componente de innovación, incluidos ámbitos del sector servicios íntimamente ligados a la industria; y sobre todo, a la industria tecnológicamente más avanzada.  La crisis se produce en el marco de 3 transiciones globales (digital, verde e inclusiva) como se señala en la página 8. Estimamos que por el efecto de la crisis sanitaria estos procesos transformadores no deberían paralizarse, ya que todos los países avanzados van a seguir evolucionando en este terreno y cuestiones como la digitalización, la inteligencia artificial, la ciberseguridad, las energías renovables, el desarrollo sostenible y la transición energética no pueden ser aparcados con motivo de la crisis sanitaria. Al contrario, estos procesos en los cuales el Cooperativismo Vasco lleva tiempo trabajando, consideramos que constituyen una oportunidad de desarrollo del País y no deben ser frenados sino acelerados.
Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 121 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. -5- Al contrario, sería bueno que cuando esta crisis se supere Euskadi presente unos datos y una realidad competitiva en este terreno en la comparativa con países europeos avanzados como Alemania o Francia.  En las páginas 16 a 20 el documento incide en la creación de empleo social y de calidad. Las Cooperativas son un referente de empleo estable y de calidad, ya que las personas trabajadoras además de su retribución como trabajadoras son personas socias de la empresa, participan en su gestión y en sus resultados. Además, son un modelo empresarial con un fuerte arraigo e implantación en el País. Y, sin embargo, incomprensiblemente, no se les reconoce participación en el Consejo de Administración de LANBIDE – Servicio Vasco de Empleo, situación que se debería solventar cuanto antes.  El Programa Berpiztu se marca como objetivo “Mejorar la calidad del empleo” (en la página 20). Y para ello, entre otras cuestiones, plantea “Un nuevo modelo inclusivo y participativo de la empresa vasca”. Consideramos positiva la referencia favorable que se realiza a las empresas de carácter participativo. Ahora bien, entendemos que siendo el cooperativismo el ejemplo más claro en esta materia, se debería recoger alguna referencia expresa al modelo cooperativo, modelo empresarial que se caracteriza por su profundo nivel de participación, solidaridad y democracia, máxime tratándose de un documento realizado para Euskadi, donde este modelo cooperativo tiene un nivel de presencia e implantación sin parangón. Supone no valorar una de las fortalezas singulares de Euskadi en materia socio-empresarial, reconocido como referente de éxito a nivel Estatal e Internacional.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 122 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa -6-  Llama la atención, el peso de la inversión en materia de infraestructuras ferroviarias (1.563 Millones de euros), ya que supone más de la mitad de la inversión en infraestructuras públicas, económicas y sociales (el 52,5%) y el 20% de las inversiones presupuestarias totales en el periodo 2020-2024. Desconocemos si la misma contiene algún acuerdo con el Gobierno Central, dado que de no ser así frenaría el volumen de las inversiones necesarias en ámbitos relativos a la industria, la internacionalización, la transición energética o medioambiental, la investigación, innovación o la transformación digital u otras más necesarias en el contexto económico actual.  En la página 43 se recoge el apartado “7. Empredimiento. Nuevas empresas”. Y en relación con las “Nuevas empresas de Economía Social” se fija una estimación de creación de 759 empleos en el periodo 2020-2024, para lo que se asigna una inversión de 6 millones de euros. Esta cifra de 759 nuevos empleos está muy alejada de la más previsible realidad, ya que sólo en lo referido a las Cooperativas la experiencia en esta materia es que las Cooperativas promovidas exclusivamente con la participación de la “Sociedad para la Promoción de las Cooperativas-ELKAR- LAN” está suponiendo una constitución anual de en torno a 139 Cooperativas en el último quinquenio. En cualquier caso, vamos a ser prudentes y estimar una relación de constituciones de 120 Cooperativas anuales, entre ELKAR-LAN y otros agentes promotores y ello supondrían 480 Cooperativas en el cuatrienio y a una media de 3,5 empleos de media por Cooperativa (sumando personas socias trabajadoras y trabajadoras por cuenta ajena) suponen 1.680 empleos los creados por las nuevas Cooperativas en el cuatrienio. Si a ello sumamos los empleos creados por otras formas societarias de economía social y entendiendo que entre todas estas crearan solo 100 empleos anuales; es decir en torno a 400 empleos en el cuatrienio nos situaríamos en un total de 2.080 empleos. Y desde un criterio meramente proporcional si a 759 empleos se le asignaban 6 Millones de inversión, a 2.080 empleos corresponderían 16,4 Millones de inversión.
Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 123 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. -7-  El punto anterior de este escrito se refiere al emprendimiento en materia de Economía Social, pero en el Programa Berpiztu no se hace ninguna referencia a otros programas de fomento de la Economía Social dirigidos a la formación en Economía Social, a su asistencia técnica, incorporación de personas socias en empresas de Economía Social, así como para el fomento de la inter- cooperación empresarial. Consideramos que el documento debería recoger estos programas.  En la página 44, donde se refiere a los instrumentos para el emprendimiento, en el recuadro de abajo que habla de apoyar con programas específicos la creación de nuevas empresas en sectores con potencial de creación de empleo, cuando elude a la economía social indica textualmente: “Economía Social: diseñar programas para impulsar nuevas empresas sociales e incorporar a BIND 4.0 este modelo de empresas”. Creemos que sería más acertado recogerlo de la forma siguiente: “Economía Social: diseñar programas para impulsar nuevas empresas de economía social, para la transformación de empresas mercantiles en dificultades o sin relevo generacional; así como asociaciones y fundaciones en procesos de maduración y consolidación económica, en empresas de economía social, impulsar la digitalización de la economía social, e incorporar a BIND 4.0 este modelo de empresas”.  En cuanto a las ofertas de empleo público se realiza una previsión de 10.480 empleos públicos adicionales para el cuatrienio 2020-2024. Entendemos que estas ofertas de empleo público responderán a una evolución natural que dé respuesta, además, a las necesidades emergentes que vayan surgiendo, e interpretamos que no se trata en su totalidad de un incremento neto de empleo público, sino de una atención a las actuales necesidades coyunturales derivadas del COVID, y asimismo de procesos de consolidación laboral de empleos actualmente interinos o temporales.
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 124 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Elkargi Att. Txus Peña Secretario de Lehendakaritza 20 octubre de 2020 Egun on, En primer lugar y en nombre de ELKARGI, quisiéramos agradecer al Gobierno Vasco su invitación a participar en la reunión mantenida hace pocos días, para compartir el Plan Interinstitucional que prevé movilizar más de 13.500 millones de euros, de forma que podamos compartir nuestros comentarios/sugerencias. Nuestra primera consideración en relación al mencionado Plan presentado es que, sin duda, es ambicioso. Y lo es, dado que según nos aclararon, los presupuestos del Plan son independientes de las esperadas ayudas europeas (fondos Next Generation) y existe determinación plena en ejecutarlo. Por lo tanto, y desde esta perspectiva, nuestra opinión es favorable, aunque aún no hemos podido aprobarlo en Comisión Ejecutiva. Los principales objetivos que persigue dicho Plan, tanto en términos de empleos como de nuevos proyectos empresariales, son en nuestra opinión, cifras muy ambiciosas. Del mismo modo, percibimos que el Plan esgrime las fortalezas de Euskadi para afrontar la crisis, que las tiene, pero por contra, no considera sus debilidades con la misma relevancia. Evidentemente las tenemos y consideramos que poner el foco sobre ellas, sobre las debilidades, es la mejor manera de poder afrontarlas: tamaño de nuestras empresas, envejecimiento de nuestra sociedad, posicionamiento por debajo de la media europea en digitalización o políticas de sostenibilidad, etc. Respecto a la futura ejecución, el Plan marca objetivos que, en su gran mayoría, están llamados a ser llevados a cabo por la iniciativa privada, a quien, además, se le señalan las grandes transiciones que debe abordar: la digital y la ecológica. Sin embargo, no hemos percibido que se incida de igual manera en la necesidad de reformar la Administración Pública, afrontar también su modernización, etc. La búsqueda de este equilibro dotaría de mayor credibilidad al Plan. En ese sentido y dado el papel protagonista que va a tener el mundo empresarial en la ejecución y consecución de los objetivos planteados, sería deseable que se contase con el empresariado o sus principales representantes, en la elaboración del mismo. Si no lo fuera en su creación y configuración detallada, no estaría de más que fuese, al menos, en la materialización de un apoyo exterior por parte de este empresariado, en calidad de asesor o consultor externo.
Elkargi B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 125 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Hechas estas consideraciones y tomando nuestra inicial posición favorable al Plan, pasamos a detallar, las áreas en las que desde ELKARGI podríamos apoyar al tejido empresarial. A tal efecto, ofrecemos nuestra total predisposición a poder colaborar en el ámbito financiero y con especial incidencia, en estos campos que paso a resumir: • EUROPA. Desarrollo de apoyo/cobertura directa desde Europa. Programa FEI (Fondo Europeo de Inversiones) para financiación de Pymes y no Pymes. • CONTROLLING. Función financiara de presente y futuro: asesoramiento y programas específicos de controlling • FINANCIACION ALTERNATIVA. Creación de herramientas de Financiación alternativa (Fondeo de inversores a financiación) • CROWFUNDING. Creación de herramientas de crowfunding para pymes • TAMAÑO EMPRESAS. Desarrollo de programa de concentración de Pymes • FORMACION PERMANENTE. Formación en aspectos financieros (tesorería, circulante, Controlling, etc.) • PRESTAMOS Y CARENCIAS. Apoyo a carencias futuras siempre y cuando no haya limitaciones y obligaciones del regulador para contabilizar provisiones. • AMPLIACIÓN LÍMITE DE REAVAL. Incremento de límites otorgados en avales financieros y técnicos. Para que Elkargi pueda acometer la gestión de un programa de financiación intensivo, seria indispensable garantizar de alguna forma un reaval superior al existente, incrementando de forma significativa las aportaciones la FPT (Fondo de Provisiones Técnicas). Por nuestra parte, quedamos a vuestra entera disposición para profundizar más en detalle estas iniciativas, explicar de qué manera inciden muy positivamente en todo nuestro tejido empresarial y poder desarrollar cualquiera de los aspectos señalados, así como cualquier otro que se pudiera considerar necesario. Atentamente, Zenón Vázquez Director General de ELKARGI
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 126 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Euskadiko BGAE Federazioa Estimado Jesús: Quiero agradecerte en nombre de la Federación la invitación que nos cursasteis para la presentación del programa Berpiztu para la reactivación económica y el empleo de Euskadi (2020-2024) a la que acudimos el pasado día 13 de octubre los cargos de la Federación. Tal y como manifestamos en dicho encuentro valoramos positivamente el programa Berpiztu por el horizonte de certidumbre y compromiso que aporta respecto a las actuaciones de la administración vasca en las áreas de reactivación económica y empleo. Te traslado de forma resumida las aportaciones que realizamos tras atender vuestras explicaciones. - El sector que representamos, sigue interesado en colaborar económicamente con las iniciativas que propongáis, pero siempre teniendo en cuenta que el objetivo fundamental de nuestras entidades es atender a los compromisos adquiridos con sus socios de pago de las prestaciones que tenemos que garantizar y que es la guía de las inversiones que se realizan. - Creemos necesario que se revise el marco normativo regulador de los activos aptos para la inversión ya que desde que se promulgó la actual regulación la situación financiera y de rentabilidades ha cambiado sustancialmente y una regulación más actual mejoraría la posibilidad de participar en programas que las administraciones vascas impulsan. - Es importante que exista una actuación coordinada de las instituciones de Euskadi a la hora de plantear a nuestro sector posibilidades de inversión ya que una oferta coordinada posibilitaría un mejor análisis y una mayor capacidad de decisión sobre las inversiones a realizar. - Ante la situación de estancamiento que sufre la previsión social complementaria en Euskadi creemos que la revisión de la política fiscal que está prevista, es una ocasión para que se dé un nuevo impulso la previsión social complementaria, con un marco tributario renovado que motive a los agentes sociales para garantizar los planes de empresa y también motive a las personas y colectivos que no dispongan de dichos planes. - Debemos anticiparnos ante la posibilidad de que el Estado cree un nuevo marco normativo para la previsión social complementaria con normas básicas expansivas y un instrumento publico vinculado a la seguridad social que puede debilitar nuestro propio instrumento que son las EPSV. Finalmente te reitero nuestro interés en seguir informados de las actuaciones que pretende realizar la administracion vasca y en las que podamos tener cabida ya que compartimos la finalidad de mejorar la calidad de vida de la ciudadanía vasca. Atentamente, Ignacio J. Etxebarria
B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 )
Berpiztu. Euskadiko Ekonomia eta Enplegua Suspertzeko Programa (2020-2024)

More Related Content

PDF
Ekintzen laburpena. Esparru Programa 2017-2020. Eusko Jaurlaritzaren
Irekia - EJGV
 
PDF
4. Jarraipen Txostena I. Euskadi Baque Country 2030 Agenda
Irekia - EJGV
 
PDF
Euskadi martxan - 100 egun
Irekia - EJGV
 
PDF
Pandemiaren urtebeteko memoria
Irekia - EJGV
 
PDF
2017-2020 Industrializazio Plana “Basque Industry 4.0”
Irekia - EJGV
 
PDF
2012 2016ko Gobernu Programa
Irekia - EJGV
 
PDF
Estatuaren aurrekontu orokorrak
Ainhoa Gallastegi
 
PDF
Osakidetzaren Memoria 2018
Irekia - EJGV
 
Ekintzen laburpena. Esparru Programa 2017-2020. Eusko Jaurlaritzaren
Irekia - EJGV
 
4. Jarraipen Txostena I. Euskadi Baque Country 2030 Agenda
Irekia - EJGV
 
Euskadi martxan - 100 egun
Irekia - EJGV
 
Pandemiaren urtebeteko memoria
Irekia - EJGV
 
2017-2020 Industrializazio Plana “Basque Industry 4.0”
Irekia - EJGV
 
2012 2016ko Gobernu Programa
Irekia - EJGV
 
Estatuaren aurrekontu orokorrak
Ainhoa Gallastegi
 
Osakidetzaren Memoria 2018
Irekia - EJGV
 

Similar to Berpiztu. Euskadiko Ekonomia eta Enplegua Suspertzeko Programa (2020-2024) (20)

PDF
Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako Plana Euskadi 2030
Irekia - EJGV
 
PDF
Euskadiko 2030eko Ingurumeneko Esparru Programa.
Irekia - EJGV
 
PDF
EAEko Ingurumen Esparru Programa 2020
Irekia - EJGV
 
PDF
Nazioartekotze Esparru Estrategia 2020ren eguneratzea Euskadi Basque Country ...
Irekia - EJGV
 
PDF
Aurrekontuak 2013 arrasate
Gaizka Eraña
 
PDF
Langabeziaren aurkako plana.pdf
Irekia - EJGV
 
DOC
Euskadi 2020 Garapen Jasangarrirako Estrategiaren Zirriborroa. 2011ko maiatza
EcoEuskadi 2020
 
PDF
2021ko Euskal Ekonomiaren laburpena
LABORAL Kutxa
 
PDF
L.L.E.T. Akitania-Euskadi Euroeskualdearen Estrategia Planaren 204-2020
Irekia - EJGV
 
PDF
Euskadinext 2021eko maiatza
Irekia - EJGV
 
PDF
Azpiazu sailburuak 2019ko Aurrekontu Proiektua aurkeztu du Eusko Legebiltzarr...
Irekia - EJGV
 
PDF
Ekintzailetza Jarduerari Laguntzeko Erakunde Arteko Plana
Irekia - EJGV
 
PDF
Gizarte Ekonomia estatistika 2018 eta aurrerapena 2019
Irekia - EJGV
 
PDF
2030erako Euskadiko BiodibertsitateEstrategia
Irekia - EJGV
 
PDF
NOW Proposamena, 2030
Irekia - EJGV
 
PDF
Euskadiko Zainketa Aringarrien Plana 2016-2010
Irekia - EJGV
 
PDF
Nazioartekotzeko Esparru Estrategia 2020 - Basque Country Estrategia
Irekia - EJGV
 
PDF
Industria Laguntzeko Programa 2013-06-06
Irekia - EJGV
 
PDF
Ekonomiaren Susperraldiaren eta Enpleguaren aldeko Esparru Programa (2014-2016)
Irekia - EJGV
 
PDF
2017-2021 Gizarteratzeko IV Euskal Plana
Irekia - EJGV
 
Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako Plana Euskadi 2030
Irekia - EJGV
 
Euskadiko 2030eko Ingurumeneko Esparru Programa.
Irekia - EJGV
 
EAEko Ingurumen Esparru Programa 2020
Irekia - EJGV
 
Nazioartekotze Esparru Estrategia 2020ren eguneratzea Euskadi Basque Country ...
Irekia - EJGV
 
Aurrekontuak 2013 arrasate
Gaizka Eraña
 
Langabeziaren aurkako plana.pdf
Irekia - EJGV
 
Euskadi 2020 Garapen Jasangarrirako Estrategiaren Zirriborroa. 2011ko maiatza
EcoEuskadi 2020
 
2021ko Euskal Ekonomiaren laburpena
LABORAL Kutxa
 
L.L.E.T. Akitania-Euskadi Euroeskualdearen Estrategia Planaren 204-2020
Irekia - EJGV
 
Euskadinext 2021eko maiatza
Irekia - EJGV
 
Azpiazu sailburuak 2019ko Aurrekontu Proiektua aurkeztu du Eusko Legebiltzarr...
Irekia - EJGV
 
Ekintzailetza Jarduerari Laguntzeko Erakunde Arteko Plana
Irekia - EJGV
 
Gizarte Ekonomia estatistika 2018 eta aurrerapena 2019
Irekia - EJGV
 
2030erako Euskadiko BiodibertsitateEstrategia
Irekia - EJGV
 
NOW Proposamena, 2030
Irekia - EJGV
 
Euskadiko Zainketa Aringarrien Plana 2016-2010
Irekia - EJGV
 
Nazioartekotzeko Esparru Estrategia 2020 - Basque Country Estrategia
Irekia - EJGV
 
Industria Laguntzeko Programa 2013-06-06
Irekia - EJGV
 
Ekonomiaren Susperraldiaren eta Enpleguaren aldeko Esparru Programa (2014-2016)
Irekia - EJGV
 
2017-2021 Gizarteratzeko IV Euskal Plana
Irekia - EJGV
 
Ad

More from Irekia - EJGV (20)

PDF
La protección de datos personales - Datu pertsonalen babesa.pdf
Irekia - EJGV
 
PDF
Comportamiento electoral en las pasadas elecciones / Hauteskundeen aurrean he...
Irekia - EJGV
 
PDF
“Haurdunaldia hobe tabakorik gabe” izenburua duen gida espezifiko bat
Irekia - EJGV
 
PDF
Guía para el embarazo, bajo el título “El embarazo mejor sin tabaco”
Irekia - EJGV
 
PDF
Gida praktiko erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta oh...
Irekia - EJGV
 
PDF
Guía práctica para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayu...
Irekia - EJGV
 
PDF
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 83
Irekia - EJGV
 
PDF
Hauteskunde Autonomikoetarako boto aurreikuspena / Previsión de voto para Ele...
Irekia - EJGV
 
PDF
Silver belaunaldiaren kontsumoa eta lehentasunak
Irekia - EJGV
 
PDF
Consumo y preferencias de la generación silver
Irekia - EJGV
 
PDF
La sociedad vasca ante el futuro / Euskal gizartea etorkizunaren aurrean
Irekia - EJGV
 
PDF
Estudio de hábitos de consumo 2023 / Kontsumo-ohituren azterketa 2023
Irekia - EJGV
 
PDF
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 82
Irekia - EJGV
 
PDF
Elecciones Autonómicas / Hauteskunde Autonomikoak
Irekia - EJGV
 
PDF
Elecciones Autonómicas / Hauteskunde Autonomikoak
Irekia - EJGV
 
PDF
Euskadiko Osasun Mentaleko Estrategia 2023 – 2028
Irekia - EJGV
 
PDF
Estrategia de Salud Mental de Euskadi 2023 – 2028
Irekia - EJGV
 
PDF
Economia circular y gestión de residuos / Ekonomia zirkularra eta hondakinen ...
Irekia - EJGV
 
PDF
Gizarte Zerbitzuen II. Plan Estrategikoaeu.pdf
Irekia - EJGV
 
PDF
II Plan Estratégico de Servicios Sociales
Irekia - EJGV
 
La protección de datos personales - Datu pertsonalen babesa.pdf
Irekia - EJGV
 
Comportamiento electoral en las pasadas elecciones / Hauteskundeen aurrean he...
Irekia - EJGV
 
“Haurdunaldia hobe tabakorik gabe” izenburua duen gida espezifiko bat
Irekia - EJGV
 
Guía para el embarazo, bajo el título “El embarazo mejor sin tabaco”
Irekia - EJGV
 
Gida praktiko erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta oh...
Irekia - EJGV
 
Guía práctica para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayu...
Irekia - EJGV
 
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 83
Irekia - EJGV
 
Hauteskunde Autonomikoetarako boto aurreikuspena / Previsión de voto para Ele...
Irekia - EJGV
 
Silver belaunaldiaren kontsumoa eta lehentasunak
Irekia - EJGV
 
Consumo y preferencias de la generación silver
Irekia - EJGV
 
La sociedad vasca ante el futuro / Euskal gizartea etorkizunaren aurrean
Irekia - EJGV
 
Estudio de hábitos de consumo 2023 / Kontsumo-ohituren azterketa 2023
Irekia - EJGV
 
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 82
Irekia - EJGV
 
Elecciones Autonómicas / Hauteskunde Autonomikoak
Irekia - EJGV
 
Elecciones Autonómicas / Hauteskunde Autonomikoak
Irekia - EJGV
 
Euskadiko Osasun Mentaleko Estrategia 2023 – 2028
Irekia - EJGV
 
Estrategia de Salud Mental de Euskadi 2023 – 2028
Irekia - EJGV
 
Economia circular y gestión de residuos / Ekonomia zirkularra eta hondakinen ...
Irekia - EJGV
 
Gizarte Zerbitzuen II. Plan Estrategikoaeu.pdf
Irekia - EJGV
 
II Plan Estratégico de Servicios Sociales
Irekia - EJGV
 
Ad

Berpiztu. Euskadiko Ekonomia eta Enplegua Suspertzeko Programa (2020-2024)

  • 2. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 02
  • 3. Berpiztu Programaren aurkezpena LABURPEN EXEKUTIBOA 1. Ekonomia suspertu, enplegua berreskuratu eta erresilientzia lortzeko konpromiso irmoa 1.1. Eszenatoki berri bat sortzen duen krisi-globala 1.2. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna 1.3. Euskadik jorratu behar dituen 3 trantsizio global handiak barne hartzen dituen horizontea 2. Herri-estrategia global batean (Giza garapen jasangarria) txertatutako programa 2.1. Herri-estrategia global batean (Giza garapen jasangarria) txertatutako programa 2.2. Euskal erakundeen artean partekatutako programa globala 2.3. Euskadiko egitura-erreformen plan baten parte den programa 2.4. Nazio Batuen 2030erako GJHekin bat datorren programa 2.5. “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa 3. Hazkunde jasangarrirako eta enplegurako Programa. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa 2020-2024 3.1. Programaren helburu nagusiak 3.2. Bi jarduera-ardatz handi eta zeharkako eremu bat 3.3. Aurrekontu-egoeren eta enplegu sustatuen laburpena 3.4. Programaren ardatz bertikalen garapena 3.4.1 I. ardatza - Ekonomia suspertzeko programa 3.4.2 II. ardatza - Enpleagua suspertzeko programa 3.5. Programaren ikuspegi orokorra 3.6. Gobernantza-eskema E. 1. eranskina BERPIZTU programaren hasierako oinarriak eragile instituzional eta sozioekonomikoekin egiaztatzeko eta ekarpenak egiteko prozesuaren laburpena 6 10 13 14 19 30 40 41 43 46 48 51 55 56 58 62 66 67 84 100 102 105 Edukien aurkibidea: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 03
  • 4. 01.T.: BPGd-ren hazkunde aurreikusia (%). Iturria: “OECD Interim Report September 2020. 02.T.: Espainiako ekonomiaren proiekzio makroekonomikoak, 2020ko irailaren 10a. Iturria: Espainiako Bankua. 03.T.: Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena, 2020ko irailaren 25ekoa. Ikuspegi orokorra. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Ekonomia Saila. Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza. 04.T.: Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena, 2020ko irailaren 25ekoa. Sektoreko zehaztapenak. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Ekonomia Saila. Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza. 05.T.: Covid-19aren aurkako neurri sozial eta ekonomikoen laburpena (2020ko maiatza). Iturria: Eusko Jaurlaritza. 06.T.: Bizkaia Aurrera! - Koronabirusaren krisiaren ostean lurraldea suspertzeko premiazko Plana. Iturria: Bizkaiko Foru Aldundia. 07.T.: A Plana - Araba Suspertzeko Plan Ekonomikoa. Iturria: Arabako Foru Aldundia. 08.T.: Suspertze Ekonomiko eta Sozialeko Plana, Lehen sektorearen jarduera ekonomikoa mantentzeko Plana, eta Gipuzkoan turismoa suspertzeko Plana. Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundia. 09.T.: I. ardatza. Inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena 10.T.: I. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka 11.T.: II. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen laburpena 12.T.: II. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka 13.T.: II. ardatza. Enplegu sustatuen zehaztapena, urteka 15 16 17 18 22-23 25 27 29 83 83 98 98 99 Edukien aurkibidea: Taulak eta irudiak. Taulak: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 04
  • 5. 1. Ird.: Hiru trantsizio globalen esparruan gertatzen den krisi bat 2. Ird.: Euskadiko indarguneak 3. Ird.: Euskadiko hobekuntza-eremuak 4. Ird.: Herri-estrategia globala. Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak 5. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko konpromisoaren oinarriak 6. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren oinarrizko printzipioak 7. Ird.: Euskadirako egitura-erreformen Plana 8. Ird.: Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako Helburuak 9. Ird.: Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak eta Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako 2030 Agendako ardatzekiko bateragarritasuna 10. Ird.: “Next Generation EU”rekin bat datorren programa 11. Ird.: “Next Generation EU” Funts Europarra 12. Ird.: “Next Generation EU” Funtsaren I. Zutabea 13. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren helburuak 14. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren ardatz bertikalak 15. Ird.: Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza 16. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa 17. Ird.: Baliabide ekonomikoak eta finantzaketa 18. Ird.: Enplegu sustatuak 19. Ird.: Lortu beharreko emaitza nagusiak 20. Ird.: I. ardatza. Ekonomia suspertzea: Jarduera-politikak 21. Ird.: Euskal ekosistema industrialak 22. Ird.: II. ardatza. Enplegua sortzea: Jarduera-politikak 23. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren laburpena 31 35 39 42 44 45 47 49 50 52 53 54 57 59 61 63 63 64 65 68 77 85 101 Edukien aurkibidea: Taulak eta irudiak. Irudiak: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 05
  • 6. Berpiztu Programaren aurkezpena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 06 1. Aurrekariak “Berpiztu”: Suspertu. Horixe da Euskadiko erakun- deek planteatu duten erantzuna, Covid-19aren osasun-pandemiak enpleguan eta ekonomian sor- tutako krisiari aurre egiteko. Galdutako enplegu guztia berreskuratzea eta langabezia-tasa % 10etik behera jartzea da helburu komuna, eta halaxe jaso da Jaurlaritzak eta hiru Foru Aldundiek iragan irai- laren 29an aurkeztu zuten konpromisoan. Lehentasunezko konpromiso politiko eta instituzio- nala da Berpiztu. Politikoa da, “Ekonomia eta en- plegua suspertzeko Programaren” aldeko apustua jasotzen delako EAJ eta PSEk iragan 2020ko irai- laren 1ean formalizatutako Koalizio Akordioan. Eta instituzionala da, Legebiltzarrera bidalitako Go- bernu Programak berak legealdi honetako lehenta- sunen artean aurreikusten duelako. Konpromiso horri erantzuteko, Lehendakariak, le- gealdiaren lehen hilabetean, Ekonomia eta enple- gua suspertzeko Programaren oinarriak aurkeztu zituen irailaren 29ko Gobernu Kontseiluan. Oinarri horiek eragile ekonomiko eta sozialekin egiaztatu beharko ziren urrian zehar, azaroko lehen hama- bostaldian Berpiztu Programaren behin betiko agi- ria egin eta onartzeko. 2. Programa egiaztatu eta ekarpenak egiteko prozesua Urrian zehar, Berpiztu Programa egiaztatzeko eta ekarpenak egiteko prozesua abiarazi da. Programa barne-mailan egiaztatu da, Jaurlaritzaren baitako sail inplikatuekin, eta, kanpo-mailan, beste erakun- de batzuekin eta Elkarrizketa Sozialaren Mahaia- rekin, bai eta Euskadin koronabirusaren pande- miaren jarraipena egiteko martxan jarri den Mahai Sozioekonomikoko beste eragile batzuekin ere. Programa egiaztatu eta ekarpenak egiteko prozesu hori, zehazki, agiri honen 1. Eranskinean jaso da. Egiaztapen-prozesu horren ondorioz, hiru Foru Aldundiekin batera konpromiso bat hartu zen, eko- nomia eta enplegua suspertzeko. Ekarpen ugari ere jaso dira, behin betiko agirian sartu direnak edo legealdian zehar Programa garatu eta betearazteko orduan kontuan hartuko direnak. Egiaztapen- prozesu horren emaitza da, hain zuzen ere, azkenean 2020ko azaroaren 3an onartutako Berpiztu Programa.
  • 7. 3. Ezaugarriak. Zer ez da Berpiztu Ez da aurrekontutik kanpoko aparteko funts bat. Berpiztu ez da Jaurlaritzak legealdi honetarako duen aurrekontu-egoerarako funts osagarrien pro- grama bat. Ondorioz, ez ditu aurreikusten Europar Batasunetik irits litezkeen aparteko funtsak. Ziurta- sunean oinarritutako inbertsioek eta konpromisoek osatzen duten eszenatokia da. Ondorioz, Jaurla- ritzak bere baliabideekin eta legealdiko lau urtee- tarako aurreikusitako aurrekontu-gaitasunarekin burutuko dituen ekintzak barne hartzen ditu, Eko- nomia eta Ogasun Sailaren egungo eszenatokiak eta aurreikuspenak kontuan hartuta. Funts europarrak iristen badira eta horiek proiektu zehatzetara atxikitzen badira, izan ere, funtsok iris- ten diren unean bertan sartuko dira Jaurlaritzaren aurrekontuetara, eta orduan jasoko dira Berpiztu Programan funts osagarri gisa. Azkenik, Berpiztun ez dira aurreikusten jardue- ra publikoen ondorioz sektore pribatutik sor daitezkeen inbertsioak. Alderdi horiek ez dira programa honetan jasotzen, argitasunaren eta zu- hurtziaren izenean. Aurrekontu-egoera publiko, egiazko eta egiaztagarria soilik jaso nahi dugu. Ez da Programa Holistiko bat. Programa honetan ez da jasotzen Jaurlaritzaren ekintza guztia. Helburua ez da dena jorratzen duen programa orojakile bat izatea, kasu horre- tan Jaurlaritzaren aurrekontu guztiei buruz ariko baikinateke. Gizarte-politikak eta hezkuntzarekin, osasunarekin eta gizarteratzearekin lotutako gi- zarte-zerbitzuak bermatuta daude. Halaber, ohiko aurrekontuaren ia % 80 politika horiek estaltzeko erabiltzen jarraituko da. Jarduera ekonomikoa suspertu eta enplegua di- namizatzearekin zuzenean lotutako jarduera eta politikak jorratzen ditu batez ere Berpiztu Pro- gramak. Osasun-pandemiak sortutako pandemia ekonomikoari aurre egiteko beharrizanari eran- tzuteko helburua dauka. Beraz, ahaleginak ekono- mia berpiztu eta eraldatzeko prozesua jorratzera bideratu behar dira, inor atzean utzi gabe. Horre- tarako, galdutako enplegu guztia berreskuratu be- har da, eta jarduera ekonomikoko aukera berriak sortu, Euskadi digital, Euskadi berde eta Euskadi inklusiboaren alde egiteko, Europar Batasunaren berezko estrategiarekin bat. Ez da Programa itxi bat. Berpiztu Programaren gainean onartu den agiria ez dago itxita, ez bertan agertzen diren politikei eta proiektuei dagokienez, ez eta aurrekontu-esleipe- nei eta enpleguaren gaineko ondorioei dagokienez ere. Aitzitik, agiri irekia, malgua eta dinamikoa da. Irekia proiektu desberdinek izan dezaketen bilakae- rara. Malgua, bere edukiak egokitu egingo baititu unean-unean egoera ekonomikorako egokiena den erantzunera. Dinamikoa, aurrekontuaren bilakaera egokitu egingo delako urtero Legebiltzarrean onar- tutako aurrekontuen arabera eta aurreikusitako ar- datz eta politiketako egikaritze-mailaren arabera. Berpiztu, beraz, programa bizia da. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 07 Berpiztu Programaren aurkezpena.
  • 8. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 08 4. Ezaugarriak. Zer da Berpiztu Berpiztu Programa ondoen definitzen duten ezau- garriak jarraian laburbiltzen diren hauek dira: Programa honek ziurtasunean eta segurtasunean oinarritutako aurrekontu-horizontea planteatzen du Euskadiko eragile sozial eta ekonomikoentzat. Programa errealista da, eta enplegua sortzea eta ekonomia suspertu eta eraldatzea du helburu. Programa irekia da, eta legealdian zehar planteatzen diren politiken bilakaeraren arabera egokituko da. Programa honek Euskadiko erakundeen lan ko- muna konektatzen du, hots, Jaurlaritzaren eta hiru Foru Aldundien artean adostutako konpromisoen dekalogoan agertzen dena. Programa proaktiboa da, eta Europa eta mundua bizitzen ari diren hiru trantsizio globalak hiru auke- ra handi gisa ulertzen ditu: • Trantsizio teknologiko-digitala. • Trantsizio energetiko-klimatikoa. • Trantsizio sanitario eta soziala. Euskadiko ekonomia berreraiki, eraldatu eta ber- pizteko Programa, helburu argia eta zehatza due- na: Osasun-pandemian galdutako enplegua berres- kuratzea eta langabezia-tasa berria % 10etik behera kokatzea. 5. Abiapuntu solidoak eta errealistak Berpiztu Programaren aurrekontu- eta inbertsio- mailako horizontea egitean abiapuntu zuhurrak, solidoak eta errealistak baliatu dira, eta, era berean, enplegu dinamizatuen aurreikuspenak egin dira. Aurrekontu-horizontea. Jasotako inbertsioen abiapuntua 2020. urtean bete- tako aurrekontua da, legealdia martxan jarri zene- tik aurrerakoa soilik kontuan hartuta. Horretarako, 2020. urterako onartutako aurrekontu osoaren % 50 balioetsi da. Programa eta partida desberdi- nek ondoren izango dituzten urteko hazkundeak aurrekontuetan jasotzean, bestetik, aurrekontu- aurreikuspen orokorren antzeko hazkunde mailaz mailakoa izango dutela balioetsi da hasiera batean. %  0,5eko, %  1eko, %  2ko eta %  3ko hazkundea 2021ean, 2022an, 2023an eta 2024an, hurrenez hurren. Balioespen horiek eguneratu egingo dira, urtero onartzen diren aurrekontuen arabera. Enplegu-horizontea. Emaitzak, enplegu induzituen kopuruari errepa- ratuz gero, aurreko legealdietako esperientziaren arabera balioetsi dira. Emaitza horiei doikuntza- faktore zuzentzaileak aplikatu zaizkie, osasun- pandemiak urte normalizatu bateko enplegu- sorkuntzan izango dituen ondorio negatiboak kalkulatzeko. Horrenbestez, 2020an eta 2021ean % 30eko eta % 70eko doikuntza-faktoreak erabili dira, hurrenez hurren, urte “normalizatuko” ba- lioen gainean. 2022. urteaz geroztik, enpleguaren emaitzak guztiz berreskuratuko direla aurreikusi da, koronabirusaren krisiaren aurreko urte nor- malizatu batean bezala. Enplegu dinamizatuen kopurua zuzen interpretatzeko irizpideak. Aurreko lan-hipotesien gainean, Berpiztu Progra- mak 130.000 enplegu sustatuko dituela balioe- tsi da. Noski, ez da enplegu garbia ( = ‘sortutako enplegu guztia’ - ‘suntsitutako enplegua”), baizik Berpiztu Programaren aurkezpena.
  • 9. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 09 eta programa horiek enpleguan duten eragin po- sitiboa(*). Gizarte-segurantzako kotizatzaile be- rri gisa sar daitezkeen enplegu guztiak hartu dira kontuan, beren iraupena edozein dela ere. Gaine- ra, enplegu publikoaren kapituluan, legealdirako aurreikusitako enpleguaren eskaintza publikoen aurreikuspena jasotzen dute datuek. Kasu guztie- tan ez dira plaza berriak, baina finkapen bat ageri da, sektore publikoko lanpostuen egonkortasuna- ren zioz sortua. 6. Konpromisoen dekalogoa, erronka baten lekuko 1. Inbertsio publikoarekiko konpromisoa 13.250 milioi euroko ahalegin publikoa egitea, eko- nomia suspertzeko eta enplegua dinamizatzeko. 2. Enpleguarekiko konpromisoa Langabezia-tasa % 10etik behera kokatzea eta 130.000 enplegu dinamizatzea. 3. Gazteriarekiko konpromisoa Lehen lan-esperientzia eskaintzea 25.000 gaz- te baino gehiagori, hezkuntza-mundutik lan- mundura igarotzeko programetan, kontratazio- konpromisoa duen prestakuntzan, enplegurako prestakuntza dualean, gazte-ekintzailetzan eta nazioarteko espezializazioan. 4. Enpleguaren kalitatea hobetzeko konpromisoa Gizonen eta emakumeen artean soldata- arrakala murrizteko, zaintza-eredu arduratsu berriak garatzeko, lana eta familia uztartzeko eta kontratazioan iruzurra jazartzeko progra- mak garatzea. 5. I+G+b-rekiko konpromisoa Inbertsio publikoa urteko batez bestekoan % 6 areagotzeko lan egitea, Euskadi berrikuntza- gune europarra izan dadin eta trantsizio globalei aukera moduan egin dakien aurre. 6. Estrategia europarrarekiko konpromisoa Europar Batasunak ezarritako eraldaketa-ardatz nagusiekin bat, Euskadi digitalagoa, Euskadi berdeagoa eta Euskadi inklusiboagoa eraikitzea. 7. Garapen jasangarrirako helburuekiko konpromisoa Emakume eta gizonen arteko berdintasunare- kin zuzenean lotutako garapen jasangarrirako helburuei erantzutea, bai eta erronka teknolo- gikoei, erronka sozialei nahiz ingurumen-arloko erronkei ere. Horiek, izan ere, funtsezko zeregi- na dute energia berriztagarrietaranzko trantsi- zioa, eraginkortasun energetikoko irizpideetan oinarritutako hiri-birgaikuntza energetikoa eta mugikortasun jasangarria (trenbidea izanik le- hentasunezko ardatza) bizkortzeko orduan. 8. Industriarekiko konpromisoa Euskadiko ekonomia eraldatu eta berpizteko motortzat industria jotzen du. Industria aurre- ratua, digitalizatua eta nazioartekotua. Industria berria, inklusiboagoa eta partaideagoa. 9. Enplegu publikoarekiko konpromisoa Administrazio publikoaren egonkortasuna eta berrikuntza sustatzea, informazioaren teknolo- gia berriak eta digitalizazioa sartuz, herritarrei ematen zaizkien zerbitzuen kalitatea hobetzeko. 10. Zerbitzu publikoak hobetzeko konpromisoa Osasun- eta hezkuntza-sistemak fisikoki eta digitalki eraldatzea. Osasuna, zahartzaroa eta zaintzak jotzen dira ekonomiarekin eta enple- guarekin lotutako aukera-nitxo berri horiek di- namizatzen dituzten elementutzat. Berpiztu Programaren aurkezpena. (*) Oharra: BBVAren azken txostenak 22.000 enpleguko saldo negatiboa au- rreikusten du Euskadin 2020-2021 aldirako, eta galdutako enplegu guztia ez da berreskuratuko 2023-2024 aldira arte. Berpiztu programak lan-merkatua dina- mizatu nahi du, enplegua berreskuratzeko prozesua azkartzeko eta langabezia- tasa % 10etik behera kokatzeko.
  • 10. Laburpen exekutiboa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 10 Europako ekonomia eta Estatu-mailako ekonomia hertsiki lotuta daudenez, euskal ekonomiak ere Covid-19aren krisiaren eragin handia izango du, bai jarduera ekonomikoan, 2020an BPGd % 10,1 jaistea aurreikusten baita, bai enpleguan, langabezia-tasa %  11,2ra igotzea aurreikusten baita. Krisia gogor jotzen ari da euskal ekonomiaren funtsezko sektore batzuetan, hala nola automobilgintzaren industrian eta aeronautikan, energian, zerbitzuetan eta, oso be- reziki, merkataritzan eta turismoan. Badaude nazioarteko testuingurua eta horizontea zehazten dituzten megajoera batzuk, kontuan har- tu beharrekoak. Izan ere, horiek erronka ekarriko dute bai maila globalean, bai gure errealitatean. Me- gajoera horiek trantsizio teknologiko-digitalaren, energetiko-klimatikoaren eta sanitario-sozialaren hirukotean laburbiltzen dira. Helburua Euskadi digi- talagoa, berdeagoa eta inklusiboagoa lortzea da. Erakundeen arteko lankidetza eta koordinazioa ezinbestekoak dira eszenatoki berriari erantzute- ko. Ondorioz, Eusko Jaurlaritzak Foru Aldundiekin batera estrategia bat ezarri du, modu koordinatuan kudeatzeko krisia. Hala, larrialdi-planak eta neurri sanitario, sozial eta ekonomikoak hartu ditu eragin gehien jasaten ari diren pertsonen eta sektoreen alde. Era berean, Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek “Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko kon- promisoa” partekatu dute, konpromiso hori baita Ekonomia eta enplegua suspertzeko BERPIZTU Programaren oinarri komuna. Ekonomia eta enple- gua suspertzearen aldeko konpromisoa Lehendaka- riak berak planteatu zuen Covid-19aren Mahai So- zioekonomikoak maiatzaren 27an egindako bileran: “Behar dena egingo dugu ahalik eta enplegu gehien mantentzeko eta galdutako enplegu guztia berres- kuratzeko”. BERPIZTU Berreraikuntza Programa Herri-Estra- tegia Global baten baitan (Giza Garapen Jasanga- rria) sartzen da, eta, hala, Nazio Batuen “2030erako Garapen Jasangarrirako Helburuak” betetzen la- guntzen du. Era berean, Programa bat dator “Next Generation EU” Funts Europarrarekin. Azken hori, zehazki, erreferentzia-esparru globala da baliabide publiko eta pribatuak Europa ekologiko, digital eta erresi- liente bat eraikitzera bideratu daitezen, hazkuntza jasangarri eta integratzailearen bidez, gizarte- eta lurralde-kohesioa indartu ahala. Euskadik orientazio horiek partekatu eta bere egiten ditu, Ekonomia eta enplegua suspertzeko BERPIZTU Programa definitzeko oinarri gisa. Hala, bere pro- gramako ardatzen eta errekuperazio-tresna europa- rraren arteko harremana ezartzen du. Horrenbestez, Ekonomia Suspertzeko Ardatzak Errekuperazio eta Erresilientzia Mekanismoaren filosofia eta funtsa txertatzen ditu, eta, bestalde, Enplegua Sortzeko Ar- Covid-19aren pandemiak eragindako krisiak muturretik aldatu ditu bai egungo egoera ekonomikoa, bai mundu-mailan etorkizunera begirako aurreikuspen ekonomikoak. OECDren aurreikuspenen arabera, munduko ekonomiak % 4,5eko uzkurdura bortitza jasango du 2020an, hots, 2008-09ko finantza-krisian erregistratutakoa baino askoz okerragoa (munduko BPGd-ren -% 1,7). Covid-19ak eragindako krisiaren inpaktua eta sakontasuna Europan handiagoak izango dira (BPGd-ren -% 7,9) munduko beste edozein lekutan baino, eta eragin berezia izango du Espainiako estatuan (BPGd-ren -% 11,1).
  • 11. Laburpen exekutiboa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 11 datzak gizarte- eta lurralde-kohesiorako REACT-EU Programaren dimentsio handiak jorratzen ditu. Bestalde, egitura-erreformen esparru global ba- ten baitan sartzen da Programa. Euskadik, izan ere, egitura-erreforma horiek garatzeko asmoa du, Europako gomendioen arabera, enpleguaren dimentsioak, ekonomiaren susperraldia eta erre- silientzia indartze aldera. Ekonomia eta enplegua suspertzeko BERPIZTU Programa 2020-2024 ekonomia eta enplegua be- rreskuratzeko funtsezko erronken gaineko erantzun integrala da, eta bi ardatz nagusitan egituratzen da: “Ekonomia suspertzea” eta “Enplegua sortzea". Ar- datz horiek 12 jarduera-politikatan hedatzen dira, eta horiek, era berean, ekonomia eta enplegua berresku- ratu eta suspertzeko tresna eta neurri desberdinen erreferentzia-esparrua osatzen dute, estrategiaren aldian zehar garatzeko. Era berean, hirugarren ar- datza edo zeharkako eremua zehaztu da, "Enplegua- ren kalitatearen hobekuntzari” buruz, Programaren hamahirugarren politika osatzen duelarik. Programa horretan, 2020-2024 aldirako 13.250 mi- lioi euroko aurrekontu-inplikazioa aurreikusten da, diru horrekin euskal ekonomian 130.000 enplegu sustaturen gainean eragina izateko (zehaztasunak hurrengo orrian). I. ARDATZA Ekonomia suspertzea 1. Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. 2. Ikerketa, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitala. 3. Energia- eta ingurumen-trantsizioa. 4. Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. 5. Elikagaigintza. 6. Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. II. ARDATZA Enplegua sortzea 7. Ekintzailetza. Enpresa berriak 8. Enplegurako prestakuntza. 9. Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu- planak. 10. Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. 11. Enplegu publikoaren eskaintzak (EPEak). 12. Gazteen enplegua sustatzeko Talka-plana. III. ARDATZA Zeharkako eremua. Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero berdintasuna 13. Enpleguaren kalitatearen hobekuntza: • Gizonen eta emakumeen arteko soldata- arrakala murriztea. • Prekaritatea murriztea (aldi baterako kontratuak eta lanaldi partzialekoak). • Prebentzioa eta lan-segurtasuna areagotzea • Lan-ikuskaritza indartzea. • Erantzukidetasuna eta lanaren eta familiaren kontziliazioa sustatzea. • Enpresa-eredu inklusiboagoak eta partaideagoak lortzeko bidean aurrera egitea. • Elkarrizketa soziala eta lan-harremanen esparru autonomoa bultzatzea. COMERCIO, TURISMO Y CULTURA EMPLEO JUVENIL AZPIEGITURETAN INBERTSIOA BERRIKUNTZA ETA DIGITALIZAZIOA ENERGIA TRANTSIZIOA INDUSTRIA ETA ETE-ak ELIKAGAIGINTZA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA EKINTZAILETZA PRESTAKUNTZA LANERATZEA RENOVE ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA I. EKONOMIA SUSPERTZEA II. ENPLEGUA SORTZEA
  • 12. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 12 11 10 I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA INBERTSIOAK: 130.000* LANPOSTU 7.935 M€ 9.550 M€ 3.700 M€AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 2.976 IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 2.512 ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 357 INDUSTRIA ETA ETEAK, ZERB. AURRERATUAK, SORMEN INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 1.164 ELIKAGAIGINTZA 613 MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA EKINTZAILETZA ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK RENOVE PROGRAMAK ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 313 II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 128 342 577 406 - 162 130.520 10.790 42.100 26.110 15.000 10.720 25.800 AURREKONTUA ABALAK (*) Estimazio biribilduak 1 7 8 9 12 2 3 4 5 6 13.250 M€ 130.000 ENPLEGU SUSTATU 6.000 ENPRESA ETA AUTONOMO BERRI 800 PROIEKTU EUROPAR 10.000 ENPRESA BABESTU 4.000 M€KO HAZKUNDEA INDUSTRIAREN ETA ZERBITZU AURRERATUEN BALIO ERANTSIAN 100 M€KO HAZKUNDEA ELIKADURA-KATEAREN BPGD-n 1.400 M€KO HAZKUNDEA MERKATARITZA, OSTALARITZA ETA TURISMOAREN BPGD-n B E S T E L A K O E M A I T Z A K Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsioei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi zenetik (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta %70 2021ean, %100eko EPEak izan ezik, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren %50 kalkulatu da, abalak ezin ezik, %100ean egozten baitira). Laburpen exekutiboa
  • 13. 13 1. Ekonomia suspertu, enplegua berreskuratu eta erresilientzia lortzeko konpromiso irmoa.
  • 14. 1.1. Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. 1.1. 14
  • 15. Aurrekaririk gabeko krisi globala, eszenatoki berri bat sortu duena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 15 Testuinguru horretan, deskribatutako krisi sani- tarioa eragin larriak izaten ari da jarduera ekono- mikoan. Dagoen ziurgabetasun-egoerak baldint- zatu egiten du mundu-mailako hazkundeari buruz egin daitekeen edozein pronostiko. Izan ere, krisi honen ondorio ekonomikoak aurreikusteko zailak diren elkarrekintzen eta faktoreen menpe daude, tartean: pandemiaren ibilbidea, euste-ahaleginen intentsitatea eta eraginkortasuna, eskaintzaren gaineko nahasdura-maila, baldintzen gogortze bor- titzaren eraginak munduko finantza-merkatuetan, gastu-patroien aldaketa, jarrera-aldaketak (esate- rako, jendeak merkataritza-guneetara joateko edo garraio publikoa erabiltzeko duen mesfidantza), le- hengaien prezioaren hegakortasuna eta konfiantza- ren gaineko ondorioak. Administrazio publikoek osasun-sistemetara bide- ratutako gastua areagotu beharko dute, beren gai- tasunak eta beren baliabideak indartzeko. Gastu hori inbertsio garrantzitsu moduan ulertu beharko litzateke, bai gizakien osasunerako, bai lurraldearen osasun ekonomikorako, epe ertainean nahiz epe lu- zean. Gainera, politika ekonomikoek arindu egin beharko dute jarduera ekonomikoaren murrizketak pertsonengan, enpresetan eta finantza-sisteman izango duen eragina. Horretarako, desazelera- zioaren ondoriozko eraginak murrizteko eta ekono- mia ahalik eta arinen suspertzen dela bermatzeko ahalegina egin beharko dute, are pandemia murriz- ten den aldi berean ere. OECDren aurreikuspenen arabera, munduko eko- nomiak 2020an % 4,5eko uzkurdura bortitza jasan- go du, hots, 2008-09an jasandako finantza-krisian erregistratutakoa baino askoz okerragoa (munduko BPGd-ren -%  1,7). Nahiz eta pandemiaren aurre- tik lortutako mailetatik behera egongo den BPGd, 2021erako susperraldi partzial bat egotea espero da. Hala, mundu-mailan % 5,0 haztea aurreikusten da, pandemia atzera egiten ari den eszenatokian, 2020ko bigarren seihilekoan, euste-neurriekin ja- rraitu ahala (1. taula). Covid-19aren pandemiak eragindako krisiak muturretik aldatu ditu bai egungo egoera ekonomikoa, bai mundu-mailan etorkizunera begirako aurreikuspen ekonomikoak. Pandemia global bati aurre egin behar izango zitzaiola aurreikus zitekeen aukera bat zen arren, ez genekien zeintzuk izango ziren pandemia horren inplikazioak maila sanitarioan eta ekonomikoan. Covid-19aren pandemiak giza kostu handia eragin du eta, bizitzak babestu asmoz eta osasun-sistemei egoera horri aurre egiteko aukera emate aldea, beharrezkoa izan da isolamendua, konfinamendua eta jarduera ekonomikoaren geldialdi orokorra bezalako neurriak ezartzea, birusaren hedapena geratzeko. 2019 2020 2021 Mundua 2,6 -4,5 5,0 AEB 2,2 -3,8 4,0 Txina 6,1 1,8 8,0 Europa (eurogunea) 1,3 -7,9 5,1 Espainia 2,0 -11,1 7,5 Euskadi (**) 2,2 -10,1 8,9 Iturria: “OECD Economy Outlook, Interim report september 2020”. Espainiako datuak: iturria “2020ko ekainaren 9ko OECD Economy Outlook”. (**) Euskadiko datuak: Iturria: ‘Euskadiko koadro makroekonomikoaren berrikus- pena’, 2020ko irailaren 25ekoa. Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta Ogasun Saila. 1. TAULA. BPGd-ren hazkunde aurreikusia (%) 2020 ekaina
  • 16. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 16 Europa-mailan,eurogunekoBPGderrealak% 11,8ko erorketa historikoa erregistratu zuen 2020ko biga- rren hiruhilekoan. Ondorioz, Europako Batzordeak babes ekonomiko nabarmena iragarri du, diru, zerga eta enpleguaren arloko politiken bidez. Poli- tika horiek lagungarri izan beharko lukete familien errenta-mailei eusteko eta finantza-bideen bitartez handipen kaltegarriak sortzea saihesteko. Kasu ho- rien arabera, OECDk aurreikusten du 2020an euro- gunean BPGd erreala % 7,9 jaitsiko dela eta 2021ean % 5,1eko errebotea egongo dela (1. taula). Estatu-mailan, BPGd errealaren erorketa 2020ko bigarren hiruhilekoan % 18,5ekoa izan zen (euro- gunearen multzoko 11,8aren aldean), eta, hala, Es- painia eurogunearen multzoan eragin gehien jasan duenetakoa bihurtu da, nola konfinamendu-neurri zorrotzagoak ezarri dituelako, hala bere ekono- miaren berezko egitura-bereizgarri batzuk tarteko. Egondako krisiak eragin handia izan du eskaintzan. Hala, erregistratutako serie historikoan erorketarik handiena jasan dute jarduera-mailek, nahiz eta abal publikoen programek eta aldi baterako enplegu- erregulazioko espedienteek partzialki arindu duten. Krisiak, era berean, eragina izan du eskarian. Izan ere, kutsatzeen erritmoa eteteko mugikortasuna mugatu da, eta, ondorioz, bortizki jaitsi da kontsu- moa, bai etxekoa, bai kanpokoa. Horrez gain, epe laburreko inbertsioa ere jaitsi da (martxan zeuden proiektuak eten dira), bai eta epe ertainekoa ere (batetik, espektatiba ekonomikoak narriatu egin direlako ziurgabetasuna handia den testuinguruan, eta, bestetik, aktiboen balioa galdu egin delako). Espainiako Bankuak, OECDk eurogunearen gai- nean egindako proiekzio makroekonomikoak elikatze aldera, proiekzio-ariketa bat egin du, bi eszenatoki posible kontuan hartuta: bat susperral- di goiztiarrarekin lotua eta, bestea, mailaz mailako susperraldiarekin lotua. Susperraldi goiztiarreko eszenatokian Espainiako BPGd % 10,5 eroriko lit- zateke 2020an, 2021ean % 7,3 igo baino lehen. Bes- talde, mailaz mailako susperraldiaren eszenatokian, ekonomiaren hazkundeak denbora gehiago beharko luke burutzeko. Ondorioz, 2020an produktuaren erorketa % 12,6koa litzateke, eta 2021ean, bestalde, % 4,1 igoko litzateke (2. taula). Krisiaren dimentsio ekonomikoek gizartean ere badute eragina, besteak beste enplegua suntsitze- ko orduan. Nazioarteko Diru Funtsarentzat, Espai- nian langabezia-tasa % 20,8ra igoko da, Europako Batzordearentzat % 18,9ra, eta Espainiako Bankua- rentzat, kasurik txarrenean, % 19,6 igo ahalko litza- teke (2. taula). Euskadin eragin nabarmena duen krisia — Europako ekonomia eta Estatukoa oso lotuta dau- denez, euskal ekonomiak ere Covid-19aren kri- siaren eragin bortitza jasango du, bai jarduera ekonomikoan, bai enpleguaren gainean. Izan ere, pandemiaren ondoriozko krisia gogor jotzen ari da euskal ekonomian gakoak diren sektoreetan, bes- teak beste industrian eta fabrikazio aurreratuan, energian, zerbitzuetan eta, oso bereziki, merkata- ritzan eta turismoan. Testuinguru honetan, non jarduera eten egin den eta pertsonak konfinatu, gaixotasuna gehiago hedatu ez dadin, euskal ekonomiak egoera oso konplikatua bizi izan du. Ondorioz, hasierako aurreikuspenak berrikusi egin behar izan dira, alarma-egoeraren be- hin betiko iraupena, hari lotutako mugak eta “nor- maltasun berrira” iritsi arteko deskonfinamendu- Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. Aldagaia Susperraldi goiztiarra Mailaz mailako susperraldia 2019 2020 2021 2020 2021 BPGd 2,0 -10,5 7,3 -12,6 4,1 Langabezia- tasa 14,1 17,1 19,4 18,6 22,1 Iturria: Espainiako Bankua. 2. TAULA Espainiako ekonomiaren proiekzio makroekonomikoak (%) 2020ko irailaren 10a
  • 17. Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 17 prozesuaren mugak ezagutu ondoren, une horretan ere oraindik beren eskumena mugatuta duten jar- duerak egongo direla kontuan hartuta. Zehazki, testuinguru negatibo honetan, non azken urteetako motor ekonomikoa (barne-eskaria) ko- ronabirusaren eragin gogorra jasaten ari den, 2020an BPGd -% 10,1 jaistea aurreikusten da eta 2021erako hazkundea % 8,9koa izatea. Aurreikus- pen horrek eragin handia izango du enpleguan. 2020an erorketa % 8,9koa izango dela aurreikusten da (lanaldi osoko 30.000 lanpostu inguru galduta), 2021ean hazkunde indartsu bat egoteko eta hare- kin 15.100 lanpostu inguru berreskuratzeko. Hala, balio garbietan, suntsitutako lanpostuen balantzea 14.900koa litzateke. Langabezia-tasa, bestalde, % 11,2koa litzateke 2020an, ondoren, 2021ean zu- zentzeko, % 10,7ra iritsita (3. taula). Inbertsioa bezalako aldagaiek 2020an beherakada oso nabarmenak erregistratuko dituzte, orain arte eduki gabeak. Ondorioz, kapital-eraketa gordina % 11,7 inguru murriztuko da urteko batez bestekoan (3. taula). Azken kontsumoari erreparatuz gero, jarrera kon- trajarria egongo da osagai publikoaren eta osagai pribatuaren artean. Izan ere, etenaldiaren kalteak jasan dituzten kolektibo ugariei modu eraginko- rrean erantzutea eta egonkorgailu automatikoak martxan jartzea beharrezkoa denez, administrazio publikoen gastua nabarmen igoko da, baina fami- lien gastua, bestalde, ia % 11 murriztuko da 2020an, distantzia soziala, konfinamendua eta merkatarit- za- eta ostalaritza-establezimenduen itxiera gertatu direlako urtean zehar (3. taula). Prezioetan, BPGd-ren deflaktorea hutsala izango da 2020an, baina pandemia aurreko balioetara itzuliko da (% 1,0 baino apur bat gorago) 2021ean. Ondo- rioz, deflazioa jasateko arriskua apaldu egingo da. Azkenik, merkataritza-balantzan, kanpoko saldoa negatiboa izango da 2020an, eta, beraz, puntu bat baino apur bat gutxiago kenduko zaio BPGd-ren igoerari, nahiz eta aurreikuspenen arabera 2021ean berriz ere egongo diren hazkunde-datu positiboak, azken urteetan ezagutu diren horietatik gertuago (3. taula). Aldagaiak Euskadin (urtearteko aldakuntza-tasak, %) 2019 2020 2021 BPGd 2,2 -10,1 8,9 Azken kontsumoa 1,9 -7,9 7,4 Etxeguneetako kontsumoa 1,8 -10,8 8,9 Administrazio publikoen kontsumoa 2,2 3,1 1,5 Kapital-eraketa gordina 3,3 -11,7 9,3 Barne-eskaria 2,2 -9,3 8,2 Kanpo-eskariaren ekarpena 0,0 -0,8 0,7 BPGd nominala 3,2 -10,1 10,1 BPGd deflatorea 1,0 0,0 1,1 Enplegua (lanpostuak) 1,6 -8,9 7,9 Langabezia-tasa 9,6 11,2 10,7 3. TAULA Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena 2020ko irailaren 25ekoa Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta Ogasun Saila.
  • 18. Sektoreen ikuspegitik, jarduera nagusi guztiek erregistratuko dituzte murrizketa oso nabarmenak 2020an. Hala ere, eragin aldakorrak antzematen dira bai 2020ko erorketan, bai etorkizuneko suspe- rraldi-erritmoan. Sektorerik ukituena zerbitzuen sektorea izango da. Bertan, 2020an balio erantsiaren %  9,0 gal- duko da, eta, aurreikuspenen arabera, 2021ean ia %  7,0 berreskuratuko da, lehen sektorean salbu; azken horretan, nahiz eta hark ere balio erant- sia galduko duen, ehuneko baxuagoan galduko du (-% 3,8) 2020an, eta % 8,4 berreskuratuko du 2021ean (4. taula). Industria Euskadiko errealitate ekonomikoaren se- ktore gakoa da. Sektore horrek % 7,8 murriztuko du balio erantsia 2020an, eta %  6,4 suspertuko 2021ean. Azkenik, eraikuntzak bere urteko jardue- raren % 5,4 galduko du 2020an, eta % 4,6 berresku- ratuko 2021. urtean (4. taula). Aurreko krisi ekonomiko batzuetan ez bezala, Co- vid-19aren pandemiak eragindako krisia behin-be- hinekoagoa da, jarduera ekonomikoaren erorkerari erreparatuz gero. Ondorioz, pentsatzekoa da beren finantza-ahalari esker irautea lortu duten enpresek beren jarduera-maila nahiko azkar berreskuratu ahal izango dutela, jardueraren ohiko jardunbidea eragozten duten baldintzak eta mugak kentzen di- renean. Testuinguru horretan, elementu batzuek (*) euskal ekonomiari susperraldi nahiko arina izaten lagun diezaiokete. Horren adibide dira honako hauek: ● Enpresa pribatuen eskutik, balantzeek sendota- sun handiagoa dute. Beraz, funts propioetan pisu handiagoa dute (ondarea balantzearen % 33,3 da, hots, 2013ko datuekin alderatuta, %  3ko igoera egon da) eta zorpetze-pisua baxuagoa da (finan- tza-zorra balantzearen % 29,3 da, hots, 2013ko datuekin alderatuta, %  4,3ko jaitsiera egon da). Gainera, errentagarritasuna berreskuratu da (ROA % 3,0, 2013ko datuekin alderatuta +% 1,6), eta enpresaren finantza-zaurgarritasuna %  9,2 jaitsi da 2013arekiko ● Administrazio publikoek zerga-marjina dute, azken bosturtekoan egondako saneamendu-po- litika sendoei eta aurrekontuaren egungo oreka- egoerari edo superabit txikiari esker, zor pu- blikoaren maila % 13 ingurukoa baita. ● Bankuen sektorea, bestalde, aurreko krisian bai- no askoz kapitalizatuago eta saneatuago dago. Euskadi krisialditik azkar irten dadin (**) aldeko eta kontrako alderdiak aztertuz gero, kontrako elemen- tuen artean ditugu biztanleriaren zahartze-maila altua eta krisiaren eragin gehien jasan duten se- ktore ekonomikoen mendetasuna (ostalaritza, jate- txeak eta industria, bereziki automobilgintza), eta, bestalde, aldeko faktoreak dira osasun-sistemaren indarra, globalizazio orekatu eta estrategikorako edo “erregionalizaziorako” joera, eta I+G+b-n in- bertsioak egiteko beharra, hain zuzen ere Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareak le- hendik ere gaitasun garrantzitsuak dituen gaietan. Aldagaiak Euskadin* Urtearteko aldakuntza-tasak 2019 2020 2021 Lehen sektorea 0,6 -4,8 8,0 Industria eta energia 1,1 -14,0 10,5 Eraikuntza 3,1 -9,6 8,2 Zerbitzuak 2,5 -9,0 8,5 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 18 Eszenatoki berri bat sortu duen krisi globala. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Ekonomia Saila. Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza. (*) Iturria: “COVID-19: erresistentzia- eta berreraikitze-neurriak uztartu behar di- tugu” & “Covid-19aren eragin sozioekonomikoak Euskal Autonomia Erkidegoan”, Orkestra. (**) Iturria: “Innobasque, 2020 prospektiba-txostena”. Innobasque. TABLA 4. Euskadiko 2019-2021 koadro makroekonomikoaren berrikuspena, Sektoreko zehaztapenak 2020ko irailaren 25ekoa
  • 19. 19 1.2. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. 1.2.
  • 20. Erakundearteko lankidetza eszenatoki berriari erantzuteko B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 20 1. FASEA TALKA-PLANA Krisiari berehalako erantzuna eman zion, osasun- pandemiari eta pandemia ekonomiko eta sozialari aurre egiteko asmoz. Krisiaren lehen oldarraldiari aurre egitea eta ahalik eta jarduera ekonomiko eta enplegu gehien mantentzea izan ziren helburuak. Horretarako, Espainiako Gobernuak ezarritakoen osagarri ziren hainbat neurri hartu ziren, Covid- 19aren zioz bizi izan zen alarma-egoerari aurre egiteko. 2. FASEA ERRESISTENTZIA Hasierako berregarpenak ugaritu egin dira, Euska- din bigarren olatu pandemikoa osatu arte. Ondo- rioz, birusarekin bizitzen jarraitu behar da, harik eta txerto segurua eta eraginkorra deskubritzen den arte. Hori dela eta, pandemiari aurre egiteko hasieran hartu ziren neurritako batzuk luzatu egin behar izan dira, eta halaxe jarraitu beharko dute be- harrezkoa den aldian. Osasun-sistema indartzen jarraituko da, kutsa- tutako pertsonak ahalik eta arinen identifikatze- ko, beren harremanen trazadura ezartzeko, nahiz gaixotasuna zabaldu dadila saihesteko (BIZIBERRI 2). Familia eta pertsona zaurgarrienak babesten ja- rraituko da, krisiaren aurrean gainbeheran eror ez daitezen. Eta pandemiaren ondorioak gehien jasan dituzten enpresei eta autonomoei babesa emango zaie. Izan ere, pandemiak ez die berdin eragiten se- ktore ekonomiko guztiei. Eragin berezia izaten ari da ostalaritzan, merkataritzan eta turismoan, mu- gikortasunarekin lotutako industrian, metalurgian eta kautxu eta plastikoen industrian, eraikuntzan, kultura- eta aisia-jardueretan, eta hezkuntzarekin lotutako zerbitzuetan. Euskadin, erakunde desberdinen artean erantzun koordinatua eta estrategia komu- na ezarriz egin zaio aurre pandemiari. Bide horretan, bi fase bereizi dira:
  • 21. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 21 Eusko Jaurlaritzak neurri ekonomiko-sozial eta enpresarial batzuk onartu ditu, guztira 1.516 mi- lioi eurotan. Horietatik 1.336 milioi dira Covid-19 Programako neurriak, eta 180 milioi dira Ohiko Programako neurriak. Covid-19 Programan jasotako neurriek 200 milioi euro bideratzen dituzte osasun-sistema indartze- ra, 55 milioi euro kolektibo kaltetuenentzat (pert- sonak eta familiak) eta 1.081 milioi euro enpresa eta pertsona autonomoentzat. Osasun-sistemarako 200 milioi euroak medika- mentuak kudeatzeko eta osasun-materiala eros- teko, prebentzio-arreta emateko, telefono bidezko aholkularitza eskaintzeko, ospitale-zentroetan eta etxeko arretan langileei babesa emateko, ospitale- espazioak berrantolatzeko eta kutsatutako pertso- nei arreta emateko gune berriak prestatzeko erabi- liko dira. Oinarrizko zerbitzuak zaindu eta enplegua babeste- ko, jarduera ekonomikoa mantendu beharra dago, eta, horretarako, finantza-babeseko programak baliatu dira, batez ere enpresa txiki eta ertainei eta pertsona autonomoei zuzenduta. Gainera, familiei laguntza zuzenak eman zaizkie, lana eta familia uztartzeko. Familientzako konpent- sazioak ezarri dira garraio-zerbitzuen, laguntza- zerbitzuen eta jantokiaren gastuetan, eta alokai- ru-gastuak konpentsatzeko laguntzak onartu dira. Hala, salbuespenak ezarri dira alokairu babestuko parke publikoetako maizterrentzat, baldin eta lan- gabezian geratu badira edo zaurgarritasun ekono- mikoko egoeran badaude. Halaber, etxebizitza li- breetan alokatzeko laguntzak bideratu dira. Horrez gain, Eusko Jaurlaritzak 180 milioi euro bi- deratu ditu Ohiko Programan jasotako neurrietara (Covid-19 Programatik kanpo), tartean 33 milioi euro pertsona eta familientzat eta 147 milioi euro enpresentzat eta pertsona autonomoentzat. Hurrengo orrietan, Eusko Jaurlaritzak pandemia- ren aurkako talka-planaren 1. fasean hartu dituen neurrien laburpena jaso da. Eusko Jaurlaritzak onartutako neurriak (1. FASEA) Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna.
  • 22. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 22 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. Covid-19 Programako neurriak Aurrekontua (€) Euskal Osasun Sistema indartzea 200.000.000 € Medikamentuen hornidura eta ekoizpena eta osasun-materialaren erosketa - Prebentzio-arretaren eta telefono bidezko aholkularitzaren indartzea - Osasun-zentroak garbitu eta desinfektatzeko aparteko neurriak - Osasun-zentroetako osasun-langileak indartzeko aparteko neurriak - Etxeko laguntza eta arreta ematen duten osasun-langileak indartzeko aparteko neurriak Osasun-zentroetan arreta emateko espazio berrien gaikuntza - Pertsona eta familientzako neurriak 54.656.000 € Gizarte Larrialdietarako Laguntzen (GLL) igoera 16.000.000 € Bazterkeriaren Eremuko Funtsa 10.000.000 € Familia eta lan-bizitza bateragarri egiteko Programaren handitzea 15.000.000 € Jantoki-kuoten diru-sarreren murrizketa 3.897.000 € Jantoki-zerbitzuaren fakturazioaren etetea 3.764.651 € Haurreskolen fakturazioaren etetea 390.000 € Jantokiko beken eustea 2.231.000 € Eskola-garraioaren fakturazioaren etetea 597.605 € Laguntza-zerbitzuaren fakturazioaren etetea 125.744 € Salbuetsitako errenten eta gizarte-alokairuko erkidego-gastuen ordainketak 2.500.000 € Zaurgarritasun-egoeran dauden biktimei aparteko laguntza 100.000 € Euskadin harrera-zentroetan birusaren hedapena saihesteko laguntzak 50.000 € Enpresa eta autonomoei zuzendutako neurriak 1.081.300.000 € Covid 19aren ondorioz ETEi eta autonomoei finantza-babesa emateko Programa 1.000.000.000 € ETEi eta autonomoei finantza-babesa emateko Programa 25.000.000 € Bideratu Covid-19 20.000.000 € Finantzaketa-lerroaren kostuak 13.000.000 € Lehen ekoizpeneko produktu galkorren ekoizpeneko soberakinen erosketa 6.000.000 € Enpresari indibidualentzako aparteko laguntzak 16.000.000 € Koronabirusaren kontrako borrokarekin lotutako I+G+b proiektuak 1.300.000 € GUZTIRA 1.335.956.000 € 5. A. TAULA Eusko Jaurlaritzak Talka-planaren 1. fasean onartutako neurrien laburpena 2020ko maiatza Iturria: Eusko Jaurlaritza
  • 23. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 23 5. B. TAULA Eusko Jaurlaritzak Talka-planaren 1. fasean onartutako neurrien laburpena 2020ko maiatza Ohiko Programako neurri osagarriak (Covid-19 Programatik kanpo) Aurrekontua (€) Osasun-sistema indartzeko neurriak 160.000 € COVID-19aren deskonfinamendu-fasean zaintza eta kontrola indartzeko Programa, kasuak eta harremanak kontrolatu eta aztertzeko - Osakidetzaren eta EHUren arteko lankidetza-hitzarmena, koronabirusa antzematen duen RT-PCR testa garatzeko 160.000 € Pertsona eta familientzako neurriak 32.829.000 € Zaurgarritasun ekonomikoko egoeran dauden pertsonen etxebizitza libreen alokairurako laguntzak 15.529.000 € Ekintza humanitarioko proiektuetarako laguntzen aurrekontuaren igoera, garapenerako lankidetzaren kargura 1.800.000 € Covid-19aren krisian zehar ABEEEn eragina jasan duten pertsonei zuzendutako aparteko funtsa 15.500.000 € Enpresa eta autonomoei zuzendutako neurriak 146.742.000 € Inplantariak 390.000 € Industria Digitala: material teknologikoa erosteko laguntzak 2.360.000 € Industria-programen kredituak itzultzeko atzerapena 7.450.000 € Indartu Programaren ordainketen aurrerakinak 1.500.000 € Parke teknologikoetako alokairuen atzerapena 3.000.000 € Industrialdeetako alokairuen atzerapena 3.315.000 € Elikadurako Sendotu programen kredituak itzultzeko atzerapena 400.000 € Nekazaritza, elikagaigintza eta arrantzaren sektoreetarako laguntzak, ekoizpen- eta merkataritza- jarduerari eusteko 2.000.000 € Arrantzaren sektorean lehiakortasunari eutsi ahal izateko laguntzak 3.000.000 € Kulturaren arloko profesionalak babesteko Programa 2.500.000 € Kulturaren eremuko mikroenpresentzako laguntzak 2.600.000 € Turismo, kontsumo eta merkataritzaren sektoreetarako laguntzak 15.000.000 € Covid-19aren hedapena saihesteko maskaren tokiko ekoizpenerako laguntzak 582.000 € Renove 2020 programen aurrekontu-horniduraren luzapena, Covid-19a dela eta 20.000.000 € Ardogintzako produktuen kanpo-sustapeneko Programaren aurrekontuaren handitzea 3.800.000 € Eraginkortasun energetikoko jardueretan laguntzeko zenbatekoaren eta epearen igoera 14.000.000 € Covid-19aren eragina jasan duten enpresa kooperatiboak eta gizarte-ekonomiakoak finkatzeko laguntza 2.400.000 € Euskal enpresetako langileen eskumenak hobetzeko prestakuntza-ekintzetarako laguntza 3.200.000 € Covid-19aren aurrean merkataritza-establezimenduak modernizatzen laguntzeko Programa 1.250.000 € Covid-19aren eragina jasan duten enplegu-zentro berezientzako eta laneratze-enpresentzako aparteko laguntzak. 6.000.000 € Artisautzako ardo, garagardo eta sagardoa egiten duen sektorerako berme formako finantza-laguntzak (Nekafin Programa) 50.000.000 € Hirigune Programa, Covid-19aren aurrean Hiriko Merkataritza Lehiakortasun, Dinamizazio eta Lankidetza estrategiak sustatzeko 1.950.000 € Enpresen nazioartekotzea sustatzeko zerbitzuen indartzea - GUZTIRA 179.731.000 € COVID-19AREN AURKAKO NEURRIAK, GUZTIRA (Covid-19 Programa + Ohiko Programa) 1.515.687.000 € Iturria: Eusko Jaurlaritza
  • 24. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 24 Bestalde, Foru Aldundiek ere hainbat talka- neurri ezarri dituzte, Covid-19aren ondorioak arintzeko: bai gizarte-neurriak, bai enpresa eta pertsona autonomoak babesteko neurri ekonomikoak. Bizkaiko Foru Aldundiak onartutako neurriak Bizkaiko Foru Aldundiak Lurraldea suspertzeko premiazko Plana (Bizkaia Aurrera!) diseinatu du, 12 neurri ekonomiko tartean, krisia gehien jasan duten pertsonen eta sektoreen jarduera berresku- ratzeko. Inbertsio zuzena eta zerga-pizgarriak ditu, 85,5 milioi eurotan, baina, aurreikuspenen arabera, lurraldearen ekonomian 672 milioi euroko eragina izan dezake. Planak 12 milioi euro birbideratzen ditu foru-sailetan eskuragarri dagoen zenbatekotik, eta 30 milioi euro gehitzen ditu, beren jarduera ge- ratu behar izan duten langile autonomoei lagunt- zeko (15.343), nahiz lanean jarraitu duten baina ekonomikoki eragina jasan duten horiei laguntzeko (22.764), bai eta krisiaren ondorioz lana galdu du- ten pertsonei (5.373) eta jarduera geratu behar izan duten enpresa txiki eta ertainei nahiz enpresa han- diei (3.347) edo ekonomikoki eragina jasan dutenei (6.607) laguntzeko ere. Jarraian, planean jasotako premiazko laguntzarako 12 neurri ekonomikoak jaso dira.
  • 25. Plan Bizkaia aurrera! Kolektibo bakoitzarentzako neurri zehatzak. Aurrekontua € Pertsona autonomoei eta enpresa txikiei laguntzeko mikrokredituak 15.000.000 Enplegu-plan berezia 5.000.000 Kontsumoa sustatzeko bonoak 5.000.000 Renove Etxea Plana (zerga-kenkariak) Ez dago eskuragarri  Mailegu-gabezian laguntzeko Programa 150.000 Enpresa eta autonomoei zuzendutako neurriak 43.497.000 Barne-turismoko Plana 300.000 Ekonomia suspertzeko laguntza zuzenen Programa 4.000.000 Bizkaia aurrera! Digitalizazio Plana 10.400.000 Zerga-neurriak (*) Ez dago eskuragarri  Kultura, kirol eta ikerketako mezenasgoaren igoera (Covid-19aren zioz, 2020ko lehentasunezko jarduerak) 2.100.000 Bizkaian jarduera, ekonomia, kultura eta aisia dinamizatzen duten jardueren bultzada Ez dago eskuragarri  Bizkaia Gara-ri indarra 50.000 COVID-19AREN AURKAKO AURREKONTUA, GUZTIRA 85.497.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 25 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. (*) Krisiaren lehen astean premiaz hartutako zerga-neurriek Bizkaiko ekonomian 538 milioi euroko likidezia utzi dutela aurreikusten da. 6. TAULA Bizkaia Aurrera! Koronabirusaren krisiaren ostean lurraldea suspertzeko premiazko Plana Fuente: Diputación Foral de Bizkaia.
  • 26. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 26 ARABAKO FORU ALDUNDIAK ONARTUTAKO NEURRIAK Arabako Foru Aldundiak “A Plana - Arabako Eko- nomia Suspertzeko Plana” diseinatu du, talka-plan gisa. Bertan, epe laburreko 50 premiazko neu- rri ekonomiko sartzen dira, bai eta ekintza eko- nomikoak, fiskalak, finantzarioak eta kontsumoa sustatzeko neurriak ere, betiere sektore guztien aliantza eta partaidetzan nahiz zirkuitu laburrean eta tokiko kontsumoan oinarrituta, krisitik irteteko gako nagusi gisa. 18,4 milioi euroko aurrekontu-hornidura eta 29 milioi eurotik gorako eragin ekonomiko aurreikusia dauzka (18,3 zuzenean eta 10,7 zeharka). Zenbateko horri beste 248,5 milioi euro gehitu behar zaizkio, hori sartuko baitu Foru Ogasunak, zerga-neurrien bidez. Neurri horiek honakoak izango dira, besteak beste: enpresen eta familien likidezia bermatzeko zergen ordainketen atzerapenak, zerga-arintzeak edo beste neurri ekonomiko batzuk. Halaber, 60 milioi euro bideratuko ditu obra publikoan inber- titzeko. Guztira, ekonomia arabarrean 308,5 milioi euroko mugimenduak aurreikusi dira.
  • 27. 7. TAULA A Plana Araba Suspertzeko Plan Ekonomikoa A Plana - Neurri espezifikoen blokeak Aurrekontua € Eragin ekonomikoa € Enpresa txiki eta ertainentzat eta autonomoentzat 11.475.000 11.475.000 Enplegurako 1.000.000 1.000.000 Fiskalitatetik susperraldia indartzeko - - Etxebizitzak eta horien jasangarritasuna berritzeko (zerga-abantailak) - - Elkartasunerako (zerga-tratamenduaren hobekuntza, gizarte, osasun, kultura eta kiroleko mezenasgoa sustatzeko) - - Tokikoa kontsumitzeko 718.000 1.618.000 Lurraldea ezagutzeko 1.527.000 2.427.000 Produktu arabarrak sustatzeko 1.665.000 10.565.000 Jasangarritasunerako 1.000.000 1.000.000 Sormenerako eta kulturarako 1.000.000 1.000.000 COVID-19AREN AURKAKO NEURRIAK, GUZTIRA 18.385.000 29.085.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 27 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. Iturria: Arabako Foru Aldundia
  • 28. Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 28 GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIAK ONARTUTAKO NEURRIAK Gipuzkoako Foru Aldundiak hiru talka-plan jarri ditu martxan, Covid-19ak ekonomia gipuzkoarrean dituen eragin negatiboak arintzeko: Suspertze Eko- nomiko eta Sozialeko Plana, Lehen sektorearen jarduera ekonomikoa mantentzeko Plana, eta Gi- puzkoan turismoa suspertzeko Plana. Lehenik eta behin, Gipuzkoako Suspertze Ekono- miko eta Sozialeko Planak hainbat neurri-multzo ditu, 28 milioi eurotan, Covid-19ak ekonomiaren eta enpresen sarean duen eragina arintzeko eta susperraldirako bitartekoak eta etorkizunerako oinarriak ezartzeko asmoz. Gipuzkoan kalitatezko enplegua sortu eta finkatzeko erronka dauka, eta, horretarako, enpresa-proiektu lehiakorrak, eral- datzaileak, eta ekonomikoki, sozialki eta inguru- men-aldetik jasangarriak baliatzen ditu, ongizatea bermatzeko. Bigarrenik, Lehen sektorearen jarduera ekono- mikoa mantentzeko Planean, sektore horrek elika- gaiak eta funtsezko materiak sortzen dituenez, eta lurraldea egituratu eta natura zaintzen duenez, honakoak jaso dira: Sektore Sarearen birmoldake- ta (EGOKITU), sektorearen mantentzea (EUTSI), azpi-sektore kaltetuentzako laguntza (LAGUNDU) eta lurralde-orekaren bilaketa (OREKATU). 10 mi- lioi euro bideratu dira lehen sektorerako funtsezko deialdiak mantentzera, eta, azpi-sektore desber- dinetan sortutako krisiari aurre egiteko asmoz, funtsezko jarduerak sustatu dira, 5,5 milioi euroren bidez, krisiak areagotutako lurralde-desorekari au- rre egiteko, udalerri txikietako udalen eta biztan- leen funtsezko beharrizanak babestuz. Azkenik, Gipuzkoan turismoa suspertzeko Planak 2,4 milioi euro bideratu ditu Gipuzkoan garrantzia aldetik hirugarren sektore ekonomikoa dena la- guntzeko. Sektore horrek, izan ere, 2019an 36.500 pertsonari ematen zien enplegua, eta Gipuzkoako BPGd-n pisu garrantzitsua zuen. Turismoaren se- ktorea babesteko krisiaren aurkako Plan honek hiru ardatz ditu oinarrian. Horietatik lehenak (PRES- TATU) 900.000 euro bideratzen ditu turismo- zerbitzuen sektoreko pertsona autonomoak eta enpresa txikiak babesteko diru-laguntzetarako eta Covid-19ak eragindako gastuei aurre egiteko agen- te turistikoentzako diru-laguntza izendunetarako. Bigarren ardatzak (BABESTU) 400.000 euroko hornidura dauka, enpresa turistikoak babesteko (inguru seguruak sor ditzaten), berpizteko progra- mak egiteko, eta merkatuetan aldaketak deskubritu eta antzemateko ekintzak bideratzeko. Hirugarren ardatzak (SUSTATU) turismoa sustatzeko progra- mak jarri nahi ditu martxan, komunikazioa, pizga- rriak eta dinamizazioa lantzeko programen bidez, bisitariak erakartzeko. Horretarako, 1.100.000 eu- roko aurrekontua dauka. Ondorioz, Covid-19ak eragindako krisiari aurre egiteko Gipuzkoako Foru Aldundiak bideratutako aurrekontua, guztira, 45,9 milioi eurokoa da. Hurrengo orrian, Covid-19aren pandemiaren aurkako Talka-planaren 1. fasean zehar Gipuzkoako Foru Aldundiak onartutako planetan jaso diren neurrien laburpena egin dugu.
  • 29. Suspertze Ekonomiko eta Sozialeko Plana Aurrekontua € Kalitatezko enpleguaren sorrera eta finkapena 4.800.000 Enpresak babesteko baliabide ekonomikoak 2.600.000 Etorkizuneko enpresa-proiektuak finkatzeko laguntza 14.000.000 Gipuzkoako sektore estrategikoak finkatzeko bultzada 2.100.000 Tokiko kontsumoa babesteko mekanismoen ezarpena 3.000.000 Lurraldeko enpresa-garapenerako ekosistemaren zereginaren indartzea 1.500.000 NEURRIAK, GUZTIRA 28.000.000 Lehen sektorearen jarduera ekonomikoa mantentzeko Plana Aurrekontua € Agenteekiko sareko lanaren sektorera zuzendutako funtsezko deialdien mantentzea. Hitzarmenak 10.000.000 1. ardatza: LAGUNDU 4.500.000 Covid-19aren eragin zuzena duten azpi-sektoreak suspertzeko Plana 2.500.000 Laborantza-jarduera berregituratu eta dibertsifikatzeko ekintzak: nekazaritza, abeltzaintza eta basogintza 2.000.000 2. ardatza: OREKATU 1.000.000 Udalerri txikietako udalen oinarrizko arreta eta funtzionamendua bermatzeko ekintza 500.000 Landa-inguruko biztanleen artean gertatzen ari diren isolamendu- eta desberdintasun-egoeren murrizketa 500.000 NEURRIAK, GUZTIRA 15.500.000 Gipuzkoan turismoa suspertzeko Plana Aurrekontua € 1. ardatza: BABESTU 900.000 Covid-19: turismoaren sektoreko pertsona autonomoak eta enpresa txiki eta ertainak babesteko Programa 300.000 Turismo-agenteen diru-laguntza izendunen Programa 600.000 2. ardatza: PRESTATU 400.000 Inguru seguruak sortzeko Programa 100.000 Covid-19 ostean suspertzeko Programa 200.000 Merkatuan berriz ere aldaketak deskubritu eta antzemateko Programa 100.000 3. ardatza: SUSTATU 1.100.000 “Bertan duzu” Komunikazio Programa 100.000 Gipuzkoa bisitatzeko pizgarrien Programa 600.000 “Gipuzkoa 2021 hedatzen” Dinamizazio Programa 100.000 Gipuzkoako Turismo Bulegoa lurraldea dinamizatzeko ardatz egituratzaile gisa kokatzeko Programa 300.000 NEURRIAK, GUZTIRA 2.400.000 3 Planen NEURRIAK, GUZTIRA 45.900.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 29 Euskadiko erakunde guztietatik pandemiari eman beharreko berehalako erantzuna. 8. TAULA Gipuzkoako Foru Aldundiak onartutako planetan jasotako neurrien laburpena Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundia.
  • 30. 1.3. 1.3. Euskadik jorratu behar dituen 3 trantsizio global handiak barne hartzen dituen horizontea. 30
  • 31. Jorratu beharreko 3 trantsizio global handiak barne hartzen dituen horizontea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 31 Trantsizio Teknologiko-Digitala Digitalizazioa. Adimen artifiziala eta Big Data. Teknologia, herritarren zerbitzura. Automatizazioa. Zibersegurtasuna. Bidezko ekonomia digital eta lehiakorraren sustapena. Trantsizio Energetiko-Klimatikoa Neutraltasun klimatikoa. Energia-sistemaren deskarbonizazioa. Baliabideen eta energiaren erabilera efizientea –ekonomia zirkularra– Mugikortasun jasangarria eta adimenduna. Bidezko trantsizio energetikoa. From farm to fork. Transición Social y Sanitaria Osasun-sistema eta arrisku pandemikoak. Demografia eta zahartze osasuntsua. Migrazioa. Genero-berdintasuna. Zainketa-eredu berriak. Gizarte- eta lurralde-kohesioa. Covid-19ak eragindako krisia nazioarteko testuinguruan sortu da, eta, bertan, megajoera batzuk antzematen dira. Megajoera horiek, desagertzetik urrun, geroz eta nabarmenagoak dira, eta erronka eragiten dute maila globalean nahiz gure errealitatean. Hala, Euskadik megajoera horiek trantsizio teknologiko-digital, energetiko-klimatiko eta sanitario-sozialaren hirukotean laburbiltzen ditu, herrien, negozien, industrien, gizarteen eta pertsonen etorkizuna eraldatzeko gaitasuna dutela kontuan hartuta. Megajoera horiek, era berean, aukera ona izan daitezke enplegua sortzeko, eta, horretarako, prestakuntza egokia duten pertsonak eduki behar ditugu. Euskadi Digitala Euskadi Berdea Euskadi Inklusiboa 1. Ird.: Hiru trantsizio globalen esparruan gertatzen den krisi bat.
  • 32. Trantsizio teknologiko-digitala B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 32 Iraultza teknologiko-digitalak sektore industria- lei eragingo die. Sektore horietako batzuk gakoak dira Euskadiren errealitate ekonomikoan, besteak beste garraioarekin lotutakoak (zehazki, automo- bilgintza, aeronautika, trena eta ontzigintza), eki- po-ondasunekin lotutakoak eta makina-tresnekin edo siderometarlurgiarekin lotutakoak. Sektore horiek trantsizio-prozesuan daude antolaketa-me- todo tradizionalen eta digitalizazioan oinarritutako antolaketaren artean. Hala, aurrerantz egiten ari dira beren prozesuak automatizatu eta hobetzeko orduan, eta, horretarako, irtenbide malguak eta robotizazioan, fabrikazio gehigarrian eta konekti- bitatean oinarritutako teknologiak sartzen dituzte makinen eta ekipoen artean, adimen artifiziala eta Big Data bezalako teknologiak aplikatzeko. Trantsizio teknologiko-digitala jorratzeko, beha- rrezkoa izango da ikerkuntzaren alde egitea, ho- nako helburu hauek lortzeko: ekoizpen-ingurunee- tan eta -sistemetan adimena sartzea; gaitasunak eta sortzen ari diren teknologiak produktu berrietan eta prozesuetan aprobetxatzea; balio erantsi han- diagoko soluzioetan edo prozesu hobetuetan ma- terial aurreratuak sartzea; erabilitako baliabideen efizientzia eta jasangarritasuna bermatzea; eta balio erantsi handiko zerbitzuak txertatzea. Apustu hori, Euskadi mailan, “Basque Industry 4.0” estrategia- ren bidez gauzatzen ari da. Megajoera honekin lotutako beste erronka bat ta- lentu teknologiko-digitala da, hau da, enpresa-sa- reak elikatuko dituzten espezialista digitalek nahiz agente zientifiko-teknologikoek osatzen dutena. Hala, Euskadik trantsizio teknologiko-digitala egi- teko erronka bereganatzen du, honako gako hauen arabera: konektibitate handiagoa eta hobea lortze- ko inbertsioak egitea; industriaren eta teknologia- ren presentzia indartzea hornidura-kateko puntu estrategikoetan; inbertsioa gaitasun digital estra- tegikoetara bideratzea (adimen artifiziala, ziberse- gurtasuna, komunikazio segurua, hodeiko datuen azpiegitura, 5G eta 6G sareak, superrordenagailua, informatika kuantikoa, blokeen katea…); datuen ekonomia erreala eraikitzea, berrikuntzarako eta enplegua sortzeko motor gisa; eta enpresa-inguru bidezkoagoa eta sinpleagoa bermatzea. Elementu horiek guztiek, era berean, ikuspegi europarrarekin bat egiten dute.
  • 33. Trantsizio energetiko-klimatikoa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 33 Erregai fosiletan oinarritutako garraio- eta ekoiz- pen-eredua da gizartean orokortuta dagona, eta horrek ingurumenean eta gizartean arazoak sort- zen ditu. Arazo horiek eta klima-aldaketak eragin- dako kezkaren inguruan pizten da, hain zuzen ere, trantsizio energetiko-klimatikoa. Eredu horrek hainbat eragozpen ditu, besteak beste airearen kutsadura, energiaren gehiegizko kontsumoa, osa- sunaren gaineko ondorioak edo zirkulazio-bideen saturazioa. Hori dela eta, ondorio horiek arintzen eta karbonoan neutroa den euskal ekonomiaren etorkizuna josten lagunduko duten aukerak bilat- zen ari dira hainbat eta hainbat kolektibo. Nazioartean, Euskadi energiaren eta mugikorta- sun garbiaren eremuan ezagutzarako eta garapen industrialerako gunea da, eta, bertan, nazioarteko merkatuetan liderrak diren hainbat enpresa era- gile garrantzitsu daude, bai eta berrikuntza-profil altua duten enpresa txiki eta ertainen talde handi bat ere. Gainera, ingurumenaren jasangarritasunean eta karbono-isuri baxuko euskal ekonomiaren aldeko trantsizioan aurrera egiteko apustua egiten dute erakundeek, eta, horretarako, eraginkortasun energetikoa, ekonomia zirkularra, materialen era- bilera eraginkorra, eta ekoberrikuntza sustatzen dituzte modu integralean beren sektore-estrategia eta -planetan. Halaber, lurraldeak Garapen Jasan- garrirako Helburuekin bat egiteko erronka ere badu. Ondorioz, lurralde-ikuspegian oinarrituta, giza garapen jasangarriaren erronka globalerako irtenbideak aurkitzen laguntzen ari da. Euskadiko trantsizio energetiko-klimatikoa, era be- rean, bat dator Europako Itun Berdearekin. Azken horrek hazkunde eta trantsiziorako estrategia be- rri bat planteatzen du, gizarte ekitatibo eta oparoa lortzeko, ekonomia modernoa, baliabideen erabile- ran eraginkorra eta lehiakorra duena. Gizarte ho- rretan, ez da negutegi-efektuko gasen isuri garbi- rik egongo 2050ean, eta hazkunde ekonomikoa baliabideen erabileratik bereizita egongo da. Ho- rretarako, Euskadik hainbat ekintza zehatz garatu nahi ditu, Europako Itun Berdeko ibilbide-orrian aurreikusitako ekimen nagusietako batzuekin bat (Biodibertsitatearen Estrategia 2030, Baserritik Mahairako Estrategia, Europa Ekologiko, Digital eta Lehiakorrerako Industria Estrategia, Europako Klima Legearen proposamen berria, eraikin publiko eta pribatuak “Berritzeko Olatua”, eta Mugikorta- sun jasangarri eta adimendunerako estrategia).
  • 34. Trantsizio sanitario-soziala B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 34 Euskadiko biztanleriak bere gorenune historikoa lortu zuen 2019an, 2.188.017 biztanlerekin, berau izanik bizi-esperantza handiena duen gizarteetako bat (86,3 urte emakumeen artean eta 80,4 urte gi- zonen artean). Ondorioz, egitura demografikoan 65 urtetik gorako pertsonak (% 22,2) gehiago dira 21 urtetik beherakoak baino (% 18,4), eta joera hori areagotzen ari da urtez urte. Biztanleriaren zahartzea erronka handia da, eta, era berean, aukera handia. Zahartze osasuntsua, hots, pertsona nagusiei gizartean modu aktiboan parte hartzeko aukera ematen dieten osasun fisiko, mental eta sozialen aukerak hobetzeko prozesua, hainbat eremurekin lotuta dago: Osasun Pertso- nalizatua, Elikadura Osasuntsua eta Zaintza Jasan- garriak. “Osasunerako Berrikuntza eta Ikerketako Euskal Estrategia” delakoak osasun-siste-maren, enpresa-sistemaren eta sistema zientifiko- teknologikoaren arteko lankidetza sustatuko du, erronka horri erantzuteko asmoz. Prozesu horrek, Euskadin bereziki bizia denak, agerian uzten du egungo zaintza-ereduaren krisia. Krisi hori, gainera, areagotu egin da COVID-19ak eragindako egoeraren ondorioz. Gizartearen eta osasunaren ikuspegitik birplanteatzen bada eredua, sistemen artean sinergiak ezarriz eta genero-ikus- pegia nahiz berrikuntza txertatuz, eremu garran- tzitsua sor daiteke enplegua sortzeko, bai arreta zu- zenean, bai arreta pertsonala osatuko duten tresna teknologikoen garapenean. Ikerketaetaberrikuntzarenziozkoazkenaurrerapen teknologiko eta medikoak sartzeko gaitasuna duen osasun-sistema da Euskadikoa. Hala, pazienteari emandako arreta hobetzen da, bai eta osasun- eta laguntza-zerbitzuen kudeaketa ere, Covid-19aren krisian frogatu den bezala. Gure osasun-sistemak bizi-esperantza luzatzen lagundu du. Etorkizunera begira, plataforma elkarreragile irekien bidez es- kuragarri dauden datu klinikoen kopuru handiak eta adimen artifizialean, edizio genetikoan edo Big Datan egondako aurrerapen berriek aukera eman- go dute, aurreikuspenen arabera, diagnostiko eta tratamendu oso pertsonalizatuak eskaintzeko, eta, hala, egungo gaixotasunetako asko hobetzeko, osa- sunaren prebentzio eta hobekuntza integralean aurrera egiteko (gailu konektatu berrien bidez) eta zahartzaroa atzeratzeko. Horrekin lotuta, eta aurrerapen teknologiko eta mediko horien gaitasuna ahalik eta gehien apro- betxatzen saiatuz, Euskadiko trantsizio sanitarioak Euskal Osasun Sistemaren ahalegin eta eraldaketa garrantzitsua behar ditu, gerta daitezkeen osasun- krisi edo pandemia berriei erantzun azkarra eta eraginkorra emateko prestatuta egoteko eta pre- bentzioa lantzeko asmoz.
  • 35. Euskadiren abiapuntu positiboa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 35 Krisi ekonomiko eta sozial honen aurrean, Euskadik Europako beste eskualde askok baino abiapuntu hobea du, bere indarguneei esker: LANKIDETZA PUBLIKO-PRIBATUA ETA HURBILTASUN INSTITUZIONALA EKONOMIA ITUNA ETA AUTOGOBERNU- GAITASUNA ESPERIENTZIA AURREKO KRISIAK GAINDITZEN INDUSTRIA INDARTSUA ETA NAZIOARTEKOTUA LAGUNTZA-TRESNAK ENPRESAN ETA ZTBES EKONOMIA SANEATUA ETA ZORPETZE PUBLIKO BAXUA ERAKUNDEEN EGONKORTASUNA ETA AURREKONTU- EGOEREN BERMEA EUSKADIKO INDARGUNEAK 2. Ird.: Euskadiko indarguneak.
  • 36. Ekonomia Ituna eta autogobernu-gaitasuna. Ekonomia Ituna da EAEko lurraldeek Estatuarekin harreman ekonomiko eta fi- nantzarioa ezartzeko erabili izan duten oinarria. Balio, sakontasun eta irismen bereziko ituna da, eta, horren arabera, lurralde historikoei gaitasun osoa aitor- tzen zaie beren zerga-araubide propioa ezarri eta arautzeko. Horrek guztiak agerian uzten du euskal erakundeen eta gizartearen autoantolaketarako gaita- suna, bai eta autogobernurako dugun asmo eta bokazioa ere. Sistema horrek zerga-erantzukizuna eta aurrekontu-diziplina sustatzen ditu, gobernatza instituzionalean eraginkortasun handiagoa lortzeko, eta lau zutabe- tan oinarritzen da: ituna, legezkotasuna, elkartasuna, eta aldebikotasuna. Esperientzia aurreko krisiak gainditzen. Euskadik eragin txikiagoa jasan zuen 2009ko krisi ekonomiko-finantzarioan, eta susperraldia azkarragoa eta biziagoa izan da, epe ertain eta laburrean ekonomia- ren hazkundean eragiteko gaitasuna duten faktore diferentzialei esker. Hala, Eus- kal Autonomia Erkidegoari aukera eman zion estatuko batez bestekotik aldent- zeko, modu positiboan, eta krisia gainditzeko, BPGd-ren eta enpleguaren arloan eragin global txikiagoa izanik. Ikaskuntza hori Covid-19aren pandemiak eragin- dako krisian ere aplikatu daiteke. Ekonomia saneatua eta zorpetze publikoa baxua. 2019an zor publikoa 8.645 M €-koa izan zen (*), hots, BPGd-ren % 12,6ren pare- koa, eta, beraz, Euskadi Estatu-mailan zorpetze baxuena izan zuen erkidegoa izan zen. Gainera, oreka-egoera eta are aurrekontu-superabit txiki bat gertatzen ari zen Covid-19aren krisiak eztanda egin baino lehen, eta, horri esker, zergak finkatzeko eta aurrekontua egoerara egokitzeko estrategia bat ari zen garatzen, aurreko kri- siaren urteetan zehar eragindako ondorioak arintzeko. Orain, Euskadik marjina gehiago dauka zorpetze-maila altuagoak bereganatzeko, eta, hala, Covid-19aren krisiak eragindako zerga-bilketaren erorketa konpentsatu ahal izateko. (*) Iturria: Ogasun eta Ekonomia Saila. Eusko Jaurlaritza. (**) Iturria: “ZTBP EUSKADI 2020” Eusko Jaurlaritza B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 36
  • 37. Erakundeen egonkortasuna eta aurrekontu-egoeren bermea. «Erakundeen egonkortasuna» da hazkunde ekonomikoa sustatzeko eta kalita- tezko enplegua sortzen laguntzeko oinarrietako bat. Erakundeen egonkortasuna, Euskadin, alde desberdinen artean itunak lortzeko dagoen gaitasunak zehaztu du. Horri esker, alderdien konbinazio desberdinetan babestutako gobernuak osatu ahal izan dira, euskal erakunde gehienetan. Gaur, Enplegua eta ekonomia suspertzeko Programa honetan aurreikusitako au- rrekontu-egoerak onartzen direla bermatzeko gehiengo parlamentario nahikoa duen gobernu bat dugu. Industria indartsua, nazioartekotua, antolaketa- eta teknologia- aktibo onak dituena, bai eta ondo prestatutako pertsonak ere. Industria indartsua da Euskadiko ekonomiaren bereizgarri. Zehazki, manufaktu- ra-industriak (Euskadiko industria-jarduera osoaren % 86) euskal BPGd-ren % 21 sortu zuen 2018an, eta ia % 19 mugitu zuen enplegua Euskadin 2017an. Indargune moduan, nazioartekotasuna nabarmendu daiteke. Izan ere, 2019an euskal industriak bilakaera positiboa jasan zuen bere esportazioetan, eta, beraz, enpresa bakoitzeko esportazioen batez besteko balioa eta ohiko esportatzaileen ehunekoa igo egin dira (nahiz eta enpresa esportatzaileen zenbatekoa guztira mu- rriztu egin den). Erronka nagusi gisa, I+G+b-n aktiboak diren enpresen kopurua eta beren ahalegin erlatiboa areagotu nahi dira, laugarren industria-iraultzaren paradigmaren erronkei aurre egiteko. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 37
  • 38. Enpresari laguntzeko tresnak, bai eta Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako Sare indartsu bat ere. Euskadik esperientzia handia dauka lurralde- eta sektore-mailako planak eta es- trategiak ezartzen, eta, hala, hainbat tresna hedatu ahal izan ditu, lagungarriak direnak enpresetan, hainbat eremutan: enpresen inbertsioa, nazioartekotzea, di- gitalizazioa, ekintzailetza eta I+G+b. Euskal erakundeek I+G+b-ri ematen dieten babes hori, zehazki, erreferente bat bihurtu da, bai laguntza-programen sistema eraginkorrari esker, sistema horiek oinarrizko ikerketa aplikatutik garapen espe- rimentalerako eta komertzializaziorako bidean aurrera egiten ari baitira, bai Zien- tzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareak ordezkatzen duen oinarriari esker, horixe baita Euskadiko I+G+b-ren ekosistemaren oinarri nagusia. Lankidetza publiko-pribatua eta erakundeen hurbiltasuna. Euskadin lankidetza publiko-pribatuan oinarritutako ereduaren alde egin da, hainbat eremutan: ekoizpen-inbertsioa, nazioartekotasuna, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako inbertsioa... Izan ere, erakundeen apustuek inbertsio pribatua- ren gainean pizgarri-efektua izan behar dutela ulertzen da, funts publikoen osa- garritasun hobea lortze aldera. Lankidetza publiko-pribatua, enpresen lankidetzarako egiturak eta ereduak ga- ratzeko gaitasuna duena, oinarrizko zutabea da Euskadiko industria-lidergotza indartzeko. Hala, helburutzat dauka Euskadiko lehentasun estrategikoei lotutako eremu espezifikoetan proiektuak eta inbertsioak identifikatu eta sustatzeko tresna baliagarria bihurtzea, bai eta esparru europarrean proiektuei dimentsio handia- goa emango dioten ekimenak sustatzea ere. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 38
  • 39. Euskadirako hobekuntza-eremuak. Krisiari arrakasta-aukera handiagoekin egiteko au- rre, kontuan eduki beharko da, halaber, Euskadik Europarekin alderatuta non dituen ahuleziak. Orkestrak garatutako lehiakortasun-esparruari ja- rraikiz, eta azken datu eskuragarriak kontuan har- tuta*, Euskadiko hobekuntza-eremu nagusiak, Eu- roparekin alderatuta, honela laburbildu daitezke: B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 39 • Enplegu-tasa, eta, bereziki, emakumeen enplegu-tasa. • Langabezia-tasa, eta, bereziki, gazteen langabezia eta iraupen luzeko langabezia. • Enpresa-dimentsioa, enpresa txiki eta ertainak eta mikro enpresa txiki eta ertainak gailenduta. • Berrikuntza teknologikoa eta ez teknologikoa enpresa txiki eta ertainetan. • Enpresa txiki eta ertainen garapen digitala. • I+Gren gaineko inbertsioak, eta, bereziki, enpresen inbertsio pribatuak. • Nazioarteko patenteen eskariak. • Argitalpen zientifikoak enpresekin lankidetzan. • Emakumearen partaidetza zientzian, teknologian eta berrikuntzan • Gizartearen garapen digitala. (*) Iturria: Bertan egina, Euskal Autonomia Erkidegoko Lehiakortasun Txostenak (Orkestra), ZTBP 2020ren ebaluazio-txostenak (Innobasque) eta kontsultatutako beste iturri batzuk kontuan hartuta. 3. Ird.: Eskualdeko lehiakortasun-esparrua. Orkestra, Lehiakortasunerako Euskal Institutua. EMAITZEN ADIERAZLEAK BITARTEKO EMAITZEN ADIERAZLEAK OINARRIAK (KOKAPENA, NATUR BALIABIDEAK, ERAKUNDEAK) LEHIAKORTASUNAREN BALDINTZATZAILEAK ENPRESAK (PORTAERA) ENPRESA INGURUNEAREN KALITATEA ESPEZIALIZAZIOA (KLUSTERRAK) HAZKUNDEAREN PALANKAK (PRODUKTIBITATEA, ENPLEGUA, BERRIKUNTZA, ETAB) HAZKUNDEA ETA ONGIZATEA ERAGILEAK ETA INGURUNEA EMANDAKO EZAUGARRIAK
  • 40. 2. Herri-estrategia global batean (Giza garapen jasangarria) txertatutako programa. 40
  • 41. 2.1. 2.1. Herri-estrategia global batean (Giza Garapen Jasangarria) txertatutako programa. 41
  • 42. Herri-estrategia global batean (Giza Garapen Jasangarria) txertatutako programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 42 Testuinguru horretan, Euskadiren erronka da “Giza Garapen Jasangarriaren” zerbitzura jartzea politika publikoetan duen ezagutza eta esperientzia guztia, bai eta lurraldean garatutako jardunbide onak eta irtenbide tekniko, zientifiko eta sozialak ere. “Giza Garapen Jasangarriak” Euskadiren garape- nean lankidetza sustatzen du, eta, horretarako, apustu irmoa egiten jarraitu behar da giza eskubi- deen alde, eta jarduera bakoitzari Nazio Batuen Ga- rapen Jasangarrirako Helburuen 2030eko Agendan oinarritutako ikuspegia eman behar zaio. Ekintza- plana unibertsal, integral eta eraldatzaile honen helburua, izan ere, giza garapena sustatzea da, ja- sangarritasunez, gizartean, ekonomian nahiz ingu- rumenean. Euskadi Basque Country 2030 Agenda, “Giza Ga- rapen Jasangarrian” Euskadirako erreferentziazko estrategia dena, Garapen Jasangarriaren hiru di- mentsioak (gizartea, ekonomia eta ingurumena) jorratzen dituen estrategia integratzailea da, eta politika publikoen eremu guztietan aritzen da. Par- taidea da, eta Garapen Jasangarrirako Helburuetan eragina duten jarduera-arloetako agente publiko eta pribatu guztiak barne hartzen ditu. Euskadikohazkundeekonomikoetasoziala“GizaGarapenJasangarriaren”ereduan oinarritzen da. Horretarako, lurralde-lehiakortasun handiagoa behar da, enpresen garapena eta bideragarritasuna sustatzeko eta kalitatezko enplegua sortzeko gai dena, pertsona guztiei funtsezko zerbitzuak bermatzeko eta beren bizi-kalitatea areagotzeko. “Giza Garapen Jasangarriaren” euskal ikuspegia bi dimentsiotan burutzen da: “Hazkunde Jasangarria”, bertan sartzen direlarik hazkundearekin, ekonomia suspertzearekin, jasangarritasunarekin eta kalitatezko enpleguaren sorrerarekin lotutako eremuak; eta “Giza Garapena”, zeinak bereziki lantzen baititu osasunarekin, hezkuntzarekin, kulturarekin eta gizarte-politikekin lotutako eremuak, hau da, azken finean, pertsonen bizi-kalitatea. OSASUNA GIZARTE-POLITIKAK AUTOGOBERNUA ETA GOBERNANTZA PUBLIKOA SEGURTASUNA GENERO-BERDINTASUNA JUSTIZIA ETA GIZA ESKUBIDEAK KULTURA ETA EUSKARA HEZKUNTZA HAZKUNDE JASANGARRIA GIZA GARAPENA ENPLEGUA TRANTSIZIO ENERGETIKOA ETA NEUTRALETASUN KLIMATIKOA AZPIEGITURA EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK ZIENTZIA, TEKNOLOGIA ETA BERRIKUNTZA INDUSTRIA ETA NAZIOARTEA ELIKADURA ETA LANDA-GARAPENA MERKATARITZA, OSTALARITZA, TURISMOA ETA KULTURA 4. Ird.: Herri-estrategia globala. Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak.
  • 44. Euskal erakundeen artean partekatutako erantzun globala. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 44 Erantzun globala, enplegua lehenetsiko duena 3 trantsizio globali aurre egiteko eraldaketa-palanka Susperraldi ekonomiko eta sozialerako konpromisoa, herri-estrategian txertatua “Next Generation EU” Errekuperazio Funts Europarrarekin bat datorren konpromisoa Abiapuntu sendoa duen konpromisoa EKONOMIA ETA ENPLEGUA SUSPERTZEAREN ALDEKO KONPROMISOAREN OINARRIAK BI JARDUERA-ARDATZ HANDI ETA ZEHARKAKO EREMU BAT: • I. ARDATZA Ekonomia suspertzea • II. ARDATZA Enplegua sortzea • ÁREA TRANSVERSAL: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza Finantzaketa-iturriak Erakundearteko koordinazio- mahaiaren sorrera Euskadiko toki-erakundeetara irekitako konpromisoa Eragile ekonomiko eta sozialei irekitako konpromisoa Une honetan, erakundeen arteko lankidetza eta koordinazioa inoiz baino garrantzitsuagoak dira Covid-19aren pandemiaren ondorioek eragin duten egoera konplexu eta zailari aurre egiteko. Izan ere, larrialdi-egoera sortu da osasunean, enpresetan eta pertsonengan, eta, beraz, arriskuan jarri dira euskal gizartearen ongizatea eta bizi-kalitatea. 5. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko konpromisoaren oinarriak (2020ko irailaren 29a). Testuinguru horretan, Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek “Ekonomia eta enplegua suspert- zearen aldeko konpromisoaren” oinarriak ezarri dituzte, eta, oinarri horiek dira, hain zuzen ere, Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa- ren oinarri komun partekatua osatzen dutenak, krisiari erantzun global eta koordinatu bat eman ahal izateko, honako elementu hauen gainean: Ekonomia eta enplegua suspertzearen aldeko konpromisoa, Lehendakariak dagoeneko iragarri zuena Covid-19aren Mahai Sozioekonomikoak 2020ko maiatzaren 27an egindako bileran: “Behar dena egingo dugu ahalik eta enplegu gehien mantentzeko eta galdutako enplegu guztia berreskuratzeko”
  • 45. 1 2 3 Berreraikuntza Programa, 3 printzipio nagusitan oinarrituta Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak oinarrizko 3 printzipio betetzen ditu: EKONOMIA ETA GIZARTEA BERRERAIKITZEKO PROGRAMA (2020-2024) B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 45 Ekonomia suspertzeko eta galdutako enplegua berreskuratzeko programa Erakundeen koordinazioan oinarritutako programa, agente sozial eta ekonomikoei irekia Europarekin eta hazkunde jasangarriarekin bat egiten duen programa 6. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren oinarrizko printzipioak. Euskal erakundeen artean partekatutako programa globala.
  • 47. Euskadiko egitura-erreformen Plana . B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 47 Berreraikuntza-programa Euskadin egingo diren egitura-erreformen plan global baten(*) parte da. Horretarako, gomendio europarrak jarraitzen ditu, euskal ekonomia erresilienteagoa izan dadin eta enpleguaren sorrera eta hazkunde jasangarria sustatu daitezen. Erreforma horiek Euskadiko 3 trantsizio handirekin bat datoz (teknologiko-digitala; energetiko-klimatikoa; eta sozial-sanitarioa), eta lege-proiektu eta plan estrategikoen aurreikuspen batzuetan oinarritzen dira. Hona hemen zein diren proiektu eta aurreikuspen horiek: EREMUAK Lege-proiektuak Plan estrategikoak (aurreikusitakoak) TRANTSIZIO TEKNOLOGIKO-DIGITALA Mugikortasun jasangarriari buruzko Legea (**) Euskal Enplegu Sistemari buruzko Legea Enplegua Industria eta nazioartekotzea Berrikuntza (ZTBP 2030) Turismoa, Merkataritza, Ostalaritza Berrikuntza Publikoa eta Gobernantza TRANTSIZIO ENERGETIKO-KLIMATIKOA Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Legea Ingurumen Administrazioaren Legea Landa Garapenaren Legea Euskadiko Natura Ondarea Kontserbatzeko Legea Trantsizio energetikoa eta klimatikoa Elikadura eta landa-garapena TRANTSIZIO SANITARIOA ETA SOZIALA Hezkuntza Legea Osasun Publikoaren Legea Gazteriaren Legea Berdintasunerako Legearen aldaketa Diru-sarrerak Bermatzeko Legearen aldaketa Hezkuntza Osasuna Gizarte-politikak Genero-berdintasuna Justizia eta Giza Eskubideak 7. irudia: Euskadirako egitura-erreformen Plana. (*) Oharra: Erreforma-planean sartzen da, era berean, zerrenda honetan zehazten ez diren sektore-planen aurreikuspen bat ere. Aurreko legegintzaldian onartu ziren lege eta plan estrategikoak ere ez dira zehaztu, egitura-erreformen plan honen parte diren arren (esate baterako, “Estrategia Energetikoa 2030” eta “Ekonomia Zirkularraren Estrategia 2030”). (**) Oharra: Mugikortasun Jasangarriari buruzko Legeak ere trantsizio energetiko-klimatikoan eragin garrantzitsua izango du.
  • 48. 2.4. 2.4. Nazio Batuen 2030erako GJHekin bat datorren programa. 48
  • 49. 2030erako Garapen Jasangarrirako Helburuak direlakoekin bat datorren programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 49 2015eko irailaren 25ean, Nazio Batuen Batzar Orokorrak aho batez onartu zuen Garapen Jasangarrirako 2030eko Agenda. Bertan, 17 helburu eta 169 xede daude. Ekintza-plan unibertsal, integratzaile eta eraldatzailea da, giza garapen jasangarria sustatzeko asmoz gizartean, ekonomian eta ingurumenaren zaintzan, hurrengo belaunaldiei begira. Euskadi Basque Country 2030 Agendan txertatu- tako Garapen Jasangarrirako Helburuekin (GJH) bat egiteko konpromisoa du Euskadik. Estrategia honekin gehien lotutako GJHak honako hauek dira: 5. Genero-berdintasuna 6. Ur garbia eta saneamendua 7. Energia eskuragarria eta ez-kutsatzailea 8. Taxuzko lana eta hazkunde ekonomikoa 9. Industria, berrikuntza eta azpiegitura 10. Desberdintasunen murrizketa 11. Hiri eta komunitate jasangarriak 12. Ekoizpen eta kontsumo arduratsuak 13. Klimaren aldeko ekintza Garapen jasangarrirako helburuetan, Euskadi Bas- que Country 2030 Agendaren esparruan, 41 xede, 25 planifikazio-tresna, 10 ekimen legegile, 39 kon- promiso, eta 21 adierazlez osatutako aginte-taula sartzen dira. Gainera, 3 trantsizioekin oso lotuta dauden GJHak dira: • Trantsizio teknologiko-digitala: GJH8 eta GJH9 • Trantsizio energetiko-klimatikoa: GJH6, GJH7, GJH8, GJH11, GJH 12 eta GJH13 • Trantsizio sozial eta sanitarioa: GJH8 eta GJH10 8. Ird.: Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako Helburuak.
  • 50. ENPLEGUA INDUSTRIA ETA NAZIOARTEA ZIENTZIA, TEKNOLOGIA ETA BERRIKUNTZA ELIKADURA ETA LANDA-GARAPENA MERKATARITZA, OSTALARITZA ETA TURISMOA SEGURTASUNA JUSTIZIA ETA GIZA ESKUBIDEAK AUTOGOBERNUA ETA GOBERNANTZA PUBLIKOA HEZKUNTZA OSASUNA GIZARTE-POLITIKAK GENERO-BERDINTASUNA KULTURA ETA EUSKARA AZPIEGITURA EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK TRANTSIZIO ENERGETIKOA ETA NEUTRALTASUN KLIMATIKOA Planeta Bakea eta Autogobernua Oparotasuna Pertsonak Euskadi Basque 2030 Agenda Euskadi Basque 2030 Agenda bat dator, era berean, Garapen Jasangarrirako 2030 Agendak zehaztutako eremu edo ardatz nagusiekin. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 50 9. Ird.: Giza Garapen Jasangarriaren dimentsioak eta Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako 2030Agendako ardatzekiko bateragarritasuna. Nazio Batuen 2030erako GJHekin bat datorren programa.
  • 51. 2.5. 2.5. “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. 51
  • 52. “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 52 Next Generation EU”rekin bat datorren programa “Next Generation EU” funts europarrak erreferentzia-esparru globala ezartzen du baliabide eta ahalegin publiko eta pribatuak Europa ekologiko, digital eta erresilientea eraikitzera bideratzeko, gizarte- eta lurralde-kohesioa indartuko dituen hazkunde jasangarri eta integratzailearen bidez. 10. Ird.: “Next Generation EU”rekin bat datorren programa. Euskadik ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren definiziorako oinarri gisa parte- katzen eta bereganatzen ditu orientazio hauek, bere estrategiako ardatzen eta errekuperazio- tresna europarraren arteko bateratzea ezarriz. Horrenbestez, Ekonomia Suspertzeko Ardatzak Errekuperazio eta Erresilientzia Mekanismoaren filosofia eta funtsa txertatzen ditu, eta, bestalde, Enplegua Sortzeko Ardatzak gizarte- eta lurralde- kohesiorako REACT-EU Programaren dimentsio handiak jorratzen ditu. Next Generation EU, Europa suspertzeko tresna berria Europako Batzordeak iragan maiatzaren 27an aur- keztu zuen bere proposamena, errekuperaziorako tresna edo funts berri bat sortzeko: “Next Genera- tion EU”. 2021-2024 aldirako funtsada, eta750.000 milioi euroko hornidura dauka. Hala, errekuperazio jasangarria, ekitatiboa, inklusiboa eta bidezkoa ber- matu nahi da estatu-kide guztietan. “Next Generation EU” tresnak 3 zutabe ditu oina- rrian, Europa ekologiko, digital eta erresilientean inbertitzeko helburu komuna betetzeko. Lehen zutabeak (Estatu-kideak babestea susperral- dian) aurreikusitako finantzaketaren % 87 batzen du, hau da, 655.000 milioi euro. Estatu-kideen inbertsioak eta erreformak jorratzen ditu, Batzor- deko gomendioei eta politikei jarraikiz. Hainbat tresnaren bidez antolatzen da. Tartean, nabar- mentzekoa da Errekuperazio eta Erresilientzia I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA ERREKUPERAZIO ETA ERRESILIENTZIA MEKANISMO EUROPARRA GIZARTE-ETA LURRALDE-KOHESIORAKO REACT-EU PROGRAMA Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa Next Generation Europe
  • 53. • Berreskuratze- eta erresilientzia-mekanismoak. • Kohesiorako eta Europako lurraldeetarako Berreskurapenerako Laguntza (EB-EB). • Landa garapeneko programak indartzea. • Mekanismoa indartzea bidezko trantsiziorako. Europako Seihilekoaren esparruan • Inbertsio eta erreformetarako laguntza. • Bidezko trantsiziorako laguntza. • Sektore eta teknologia giltzarriei laguntzea. • Funtsezko balio-kateetako inbertsioa. • Enpresa bideragarrientzako kaudimenari laguntzea. • Etorkizuneko krisietarako funtsezko pro- gramei laguntzea. • Munduko bazkideentzako laguntza. • Kaudimenari laguntzeko tresna. • Inbertsio estrategikoen tresna. • InvestEU programa indartzea. • Osasun-programa berria. • ErrescEU errefortzua. • Ikerketa-, berrikuntza- eta kanpo-ekintzako programak indartzea. Estatu kideei beren errekuperazioan laguntzea Europa ekologiko, digital eta erresiliente batean inbertitu 655.000 M€ GUZTIRA: 750.000 M€ 56.300 M€ 38.700 M€ Krisiaren irakaskuntzak ateratzea Ekonomia suspertzea eta inbertsio pribatua bultzatzea “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 53 Mekanismo berri bat, 560.000 milioi eurokoa, trantsizio ekologiko eta digitalekin lotutako in- bertsioak eta erreformak babesteko, eta nazioko ekonomien erresilientzia babesteko, lehentasun europarrekin lotuta. Era berean, osagarri bat disei- natu da kohesio-politikaren egungo programeta- rako, “REACT UE”; eta ahalegin ekonomikoa egi- ten ari da Bidezko Trantsizio Funtserako eta Landa Garapenerako Europako Nekazaritza Funtserako. Bigarren zutabeak (Ekonomia berrabiaraztea eta inbertsio pribatua piztea) 56.300 milioi euro dauzka, hau da, zenbateko osoaren artean % 7,5, eta sektore pribatuan inbertsioa sustatzea du he- lburu. Aurreikusitako funtsak Inbertsioen Banku Europarraren bidez kudeatuko dira, eta kaudime- na babesteko tresna berriaren eta inbertsio estra- tegikoen beste tresna berri baten bidez antolatuko dira; halaber, “InvestEU” inbertsio-programa eu- roparraren hornidura areagotuko da. Bestalde, hirugarren zutabeak (Krisitik ikaskunt- zak ateratzea) 38.700 milioi euroko hornidura dauka (zenbateko osoaren %  5), krisiaren ikas- kuntzetan oinarritutako inbertsioak babesteko. Martxan jartzeko tresnen barruan sartzen dira honako hauek: osasun-programa berri bat, “EU- 4Health”, osasun-segurtasuna indartzeko; babes zibil europarrerako mekanismoaren bultzada, “rescEU”; “Horizonte Europa” programaren osa- garri bat, osasunaren, erresilientziaren eta trantsi- zio ekologiko eta digitalen eremuetan bizi-ikerketa indartzeko; eta Europako bazkide mundialen ba- besa, kanpo-ekintzarako 11. irudia: “Next Generation EU” Europako Funtsa. Iturria: Europako Batzordea.
  • 54. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 54 “Next Generation EU” tresna europarrarekin bat datorren programa. Lehen zutabean (Estatu-kideak babestea beren susperraldian) Espainiak 140.340 milioi euroko aurre-esleipena aurreikusten du (77.218 milioi diru-laguntzetan eta 63.122 milioi mailegue- tan), honako banaketa honen arabera: Tresna desberdinen bidez, erantzuna eman nahi zaie ekonomia suspertzeko beharrei, inbertsio eta erreforma publiko eta pribatuak babestu nahi dira ekonomiak erresilienteagoak egiteko, eta estatu- kideen hazkunde jasangarria sustatu nahi da. Finantzaketak lehentasuna emango die krisiak gehien eragin dituen edo/eta esanguratsuenak diren sektoreei, susperraldi solido baterako oina- rriak sortzeko. Horretarako, inbertsioak egin be- harko dira, besteak beste honako helburu hauek lortzeko: enplegua mantentzeko eta sortzeko eta gazte-enplegua indartzeko neurriak babestea; osasun-laguntzako sistemak indartzea; kapital zirkulatzailea erraztea eta enpresa txiki eta ertai- netarako inbertsioa babestea; turismoa eta kultura berreskuratzea; eta Itun Berde Europarraren eta trantsizio digitalaren gainean inbertitzea. Laburbilduz, “Next Generation Europe”k esze- natoki berri bat sortu du, eta azken hori kontuan hartu beharko da erreferentzia moduan, autono- mia-erkidegoek garatu nahi dituzten estrategiak, programak eta neurriak definitu eta planteatzeko orduan. Euskadik, bestalde, eta hurrengo orrian islatzen den bezala, Ekonomia eta enplegua sus- tatzeko bere Programaren diseinuan txertatu du plangintza hori. 12. Ird.: “Next Generation EU” Funts Europarraren 1. zutabea. Errekuperazio eta Erresilientzia Mekanismoa: 124.740 M€ (61.618 diru-laguntzetan eta 63.122 maileguetan) 1. ardatza – Babesa estatu-kideei 140.340 M€ (Espainia) REACT-UE: 13.000 M€ (diru-laguntzak) Bidezko Trantsizio Funtsa: 1.300 M€ (diru-laguntzak) Landa Garapenerako Europako Nekazaritza Funtsa: 1.300 M€ (diru-laguntzak)
  • 55. DOS GRANDES EJES DE ACTUACIÓN Y UN EJE TRANSVERSAL: • EJE I . Reactivación económica • EJE II. Creación de empleo • ÁREA TRANSVERSAL: Mejorar la calidad del empleo FUENTES DE FINANCIACIÓN CREACIÓN DE UNA MESA DE COORDINACIÓN INTERINSTITUCIONAL UN ACUERDO ABIERTO A LAS INSTITUCIONES LOCALES DE EUSKADI UN ACUERDO ABIERTO A LOS AGENTES ECONÓMICOS Y SOCIALES 3. Hazkunde jasangarrirako eta enplegurako Programa. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa 2020-2024. 55
  • 57. Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko programa, helburu zehatzekin. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 57 Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak helburu zehatzak planteatzen ditu, Euskadiko enpleguarekin, susperraldi ekonomikoarekin eta erresilientziarekin lotuta, eta “Next Generation EU” Funtsaren esparruan egindako gomendio europarrekin bat. Hauek dira, zehatz-mehatz, helburuak: 13. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren helburuak. Azpiegitura publikoetan inbertitzeko proiektuak bizkortzea eta inbertsio pribatua sustatzea Zerga-politika zuhurrak aplikatzea eta zorraren jasangarritasuna bermatzea, eta horrekin batera, inbertsioa sustatzea. Energia- eta ingurumen-trantsizio zuzena sustatzea bai eta trantsizio teknologikoa eta digitala ere, I+G+b-ko inbertsioa indartuz. Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzea soldata-arrakala murrizteko programekin eta gene- ro-ikuspegia aurreko neurri eta programa guztie- tan sartuta. Enplegua prestatzea 3 trantsizio globaletarako: Teknologiko-digitala; energetiko-klimatikoa eta sanitario-soziala, 45 urtetik gorakoei arreta be- rezia emateko eta lan-prestakuntza eguneratzeko programekin. Ekonomiari eustea eta susperraldi ekonomikoa babestea koronabirusaren pandemiak gehien eragindako sektore eta jardueretan. Euskal enpresa txiki eta ertainei eta langile autonomoei likidezia ematea. Inbertsioak eta erreformak babestea euskal ekonomia erresilienteagoa egiteko eta haz- kunde jasangarria bultzatzeko. Kalitatezko enplegua sustatzea kontratazioa indartzeko, lan-kualifikazioa bultza- tzeko eta enpleguaren kalitatea hobetzeko neurrien bidez, langabezia % 10etik behera egon dadin. Elikadura jasangarria eta osasuntsua garatzea elikagaien segurtasuna bermatuz eta tokiko elika- gaien ekoizpena sustatuz, "Baserritik mahaira" es- trategia europarraren arabera eta garapen tekno- logiko aurreratuetan oinarrituta. 1 6 8 9 10 Euskal ekosistema industrialak indartzea Europako ekosistema industrialetan eta balio-ka- teetan integratutako. Gazteen enplegua sustatzea lehen lan-esperientzia bultzatzeko eta 30.000 gaz- te hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko programen bidez. 72 3 4 5
  • 58. 3.2. 3.2. Bi jarduera-ardatz handi eta zeharkako eremu bat. 58
  • 59. Jarduera-ardatz bertikalak: Ekonomia suspertzea eta enplegua sortzea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 59 Ekonomia eta enplegua suspertzeko erronka nagusiei erantzun integrala emateko helburua dauka programa honek, behin-behineko jarduera-esparru batean. Bertan, epe laburrean lan-merkatua eta ekonomia uzkurtu egingo direla aurreikusten da, eta, ondoren, epe ertainean, jarduera sozioekonomikoaren sorrera suspertu eta hazi egingo litzateke. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa bi ardatz nagusitan egituratzen da, “Ekonomia Sus- pertzea” eta “Enplegua sortzea”, eta, horiek, era berean, 12 politikatan eta 60 jarduera-lerrotan he- datzen dira. Horiek guztiek enplegua eta ekono- mia suspertu eta berreskuratzeko neurri eta tresna desberdinen erreferentzia-esparrua osatzen dute, Programaren irismen-aldian zehar garatzeko. Era berean, hirugarren ardatza edo zeharkako eremua zehaztu da, enpleguaren kalitatearen hobekuntza- ri eta genero-berdintasunari buruzkoa. Berau da, hain zuzen ere, Programa honen hamahirugarren politika. Aurreko 12 politiketan eta 60 jarduera-lerroetan, programa eta neurri guztietan genero-ikuspegia sartuko da. Hartara, emakumeen eta gizonen abia- puntuko egoera eta beharrizan desberdinak kon- tuan hartuko dira. Horrez gain, garrantzitsua da enpleguaren errea- litate berriekin lotutako beste dimentsio batzue- tan aurrera egiten jarraitzea, besteak beste profil eta errealitate profesional eta pertsonal berrien eskarian, ikaskuntza-behar jasangarri handiak di- tuzten ibilbide profesionaletan, enplegua eskurat- zeko aukera-berdintasunean, soldata-arrakalaren erronkan edo kontziliazio erantzukidean. Hori guztia, zaurgarritasun-egoeran dauden pertsonen eta gazteen nahiz lan-merkatura sartzeko zailta- sun handienak dituzten pertsonen kolektiboari bereziki erreparatuta. 1. Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. 2. Ikerketa, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitala. 3. Energia- eta ingurumen-trantsizioa. 4. Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. 5. Elikagaigintza. 6. Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. 13. Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero- berdintasuna. I. ardatza Ekonomia suspertzea III. ardatza ZEHARKAKO EREMUA. ENPLEGUAREN KALITATEAREN HOBEKUNTZA ETA GENERO BERDINTASUNA 7. Ekintzailetza. Enpresa berriak. 8. Enplegurako prestakuntza. 9. Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak. 10. Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. 11. Enplegu publikoaren eskaintzak. 12. Gazteen enplegua sustatzeko Talka-plana. II. ardatza Enplegua sortzea 14. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren ardatz bertikalak.
  • 60. Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero- berdintasuna. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 60 Ekonomia eta enplegua suspertzeko ardatzek konpromiso inplizitua dakarte Euskadiko erakunde guztien artean, galdutako enplegua berreskuratzeko, dagoena finkatzeko eta haren kalitatea hobetzeko. Horrekin lotuta, enpleguaren kalitatea eta genero- berdintasuna oraindik ere lehentasunak dira, eta beraz, Programan zeharkako eremu gisa sartzen dira, ikuspegi integralarekin. Halaxe jasotzen da “Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero- berdintasuna” mintzagai duen 13. politikan. Ikus- pegi hori islatuta geratzen da hainbat eremutan, besteak beste lan-baldintzen hobekuntzan, ikuska- pen- eta kontrol-lanen indartzean, prestakuntzaren eta birkualifikazioaren sustapenean, agente ekono- miko eta sozialen arteko elkarrizketa eta negozia- zio etengabean, eta enplegu-politika aktibo eta pa- siboen unitatean (eraginkortasuna hobetzea xede). Eta, hori guztia, genero-ikuspegia sartuta beti. Lan-baldintzen hobekuntza enplegu-politikekin eta ekonomia suspertzeko politikekin lotuta dago. Izan ere, kalitatezko enpleguarekin batera ha- zkunde ekonomiko sendoa lortzen da, eta ha- zkunde ekonomikoak, era berean, enpleguaren kalitatea hobetzea dakar. Lan-baldintzen artean sartzen dira, besteak beste, egonkortasun handia- goa, lanaldien partzialtasun txikiagoa, kontratuen behin-behinekotasun baxuagoa, soldata-arrakala posiblearen kontrola, eta familiaren erantzukide- tasuna lortzeko inguru positiboaren sorrera, lana eta familiak uztartzeko neurriak sustatuz. Horrez gain, lan-baldintzak zuzen aplikatzen di- rela, lan-iruzurra kontrolatzen dela, ikuskapenak indartzen direla eta laneko segurtasuna eta preben- tzioa areagotzen direla zaindu behar da. Halaber, prestakuntzak zeregin garrantzitsua dauka enpleguaren kalitatean eta enpresen lehiakorta- sunean. Egungo testuinguru sozioekonomikoan nabarmenak dira trantsizio teknologiko eta digi- talaren zioz gertatzen diren aldaketa azkarrak, eta, ondorioz, profil eta eskumen berriak sortzen dira, eta horiei erantzuteko gaitasun egokiak behar dira. Horrekin lotuta, prestakuntza eta birkualifikazioa tresna estrategikoak dira langileen profilak egokit- zeko, beren garapen profesionala hobetu eta en- presen lehiakortasuna indartu ahala. Enpleguaren kalitatea lotuta dago elkarrizketare- kin eta partaidetzarekin, ez soilik langileen aldetik, baizik eta baita agente ekonomiko eta sozialen alde- tik ere. Enpresen ikuspegitik, langileek enpresetan duten partaidetza sustatuz gero, errazagoa da lan- eredu berri inklusiboagoak garatzea, enpleguaren kalitatea, laneko egonkortasuna eta enpresen le- hiakortasuna sustatuko dutenak. Bestalde, agente ekonomiko eta sozialen arteko elkarrizketa eta negoziazio etengabea sustatzea gakoa da lankidetzan eta koordinazioan oinarri- tutako enplegu-politika publikoaren ikuspegitik. Bereziki garrantzitsua da Lan Harremanen Euskal Sistema indartzea eta Lan Harremanen Kontseilua eta Elkarrizketa Sozialaren Mahaia sendotzea. Erakunde horiekin lankidetzan aritzeak modu era- bakigarrian laguntzen du lan-baldintzak kontrolatu eta ikuskatzen eta enpleguaren kalitatea hobetzen, soldata-arrakala murrizteko arreta berezia jarrita.
  • 61. Azkenik, beharrezkoa da enplegu-politika aktiboak kudeatzeko eta lan-bitartekaritzan aritzeko eginki- zunak langabeziaren aurrean ekonomikoki babes- tuko gaituen sistemaren kudeaketarekin osatzea, eta, horretarako, jarduera-unitate bat sortu eta haren eraginkortasuna hobetzea. • Gizonen eta emakumeen arteko soldata-arrakala murriztea • Prekaritatea murriztea (aldi baterako kontratuak eta lanaldi partzialekoak) • Prebentzioa eta lan-segurtasuna areagotzea • Lan-ikuskaritza indartzea • Erantzukidetasuna eta lanaren eta familiaren kontziliazioa sustatzea • Enpresa-eredu inklusiboagoak eta partaideagoak lortzeko aurrera egitea • Elkarrizketa soziala eta lan-harremanen esparru autonomoa bultzatzea Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero-berdintasuna B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 61 Zeharkako eremua: Enpleguaren kalitatearen hobekuntza eta genero-berdintasuna. 15. Ird.: Zeharkako eremua: enpleguaren kalitatearen hobekuntza.
  • 63. Guztira 13.250 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 63 Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak 13.250 milioi euroko(*) aurrekontu- inbertsio balioetsia dauka 2020-2024 aldirako. Zenbateko horretatik 9.550 milioi euroko aurrekontua dago ekonomia suspertu eta enplegua sortzeko bi ardatz nagusietarako, eta 3.700 milioi euro gehitu dira enpresentzako eta pertsona autonomoentzako abalen kontzeptuan. Aurrekontuan, guztira, 7.935 milioi euro dira ekonomia suspertzeko ardatzerako eta 1.615 milioi euro enplegua sortzeko ardatzerako. 17. irudia: Baliabide ekonomikoak eta finantzaketa. (*) Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsio-datuak, legegintzaldia hasi zenetik. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da. COMERCIO, TURISMO Y CULTURA EMPLEO JUVENIL AZPIEGITURETAN INBERTSIOA BERRIKUNTZA ETA DIGITALIZAZIOA ENERGIA TRANTSIZIOA INDUSTRIA ETA ETE-ak ELIKAGAIGINTZA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA EKINTZAILETZA PRESTAKUNTZA LANERATZEA RENOVE ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA I. EKONOMIA SUSPERTZEA II. ENPLEGUA SORTZEA I. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 3.700 M€ enpresentzako eta autonomoentzako abalak I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA 7.935M€ 9.550 M€ Aurrekontua + 16. Ird.: Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa. 13.250 M € Inbertsioa, guztira
  • 64. 1.615 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa 130.000 enplegu suspertzeko. Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak 2020-2024 aldirako 1.615 milioi euroko aurrekontu balioetsia dauka Enplegua Sortzeko II. ardatzeko programa eta neurrietarako(*). Inbertsio-ahalegin horrek, aurreikuspen arabera, eragina izango du Euskadiko ekonomian: 130.520 enplegu sustatu(**), honako banakapen honen arabera. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 64 26.110 pertsona, kontratuak egiteko pizgarrien bidez kontrataturik 10.790 enplegu, enpresa berriak sortzeko babesaren zioz sortuta 42.100 pertsonak eskuratuko dute lana enplegurako prestakuntzaren eta lanerako orientazio eta laguntzarako ekintzen bidez 25.800 pertsona gaztek edukiko dute lehen lan-esperientzia jasotzeko aukera 15.000 lanpostu, etxebizitzak eta tresneria publikoa birgaitzeko Renove programetarako babes publikoarekin lotuta 10.720 lanpostu Enplegu Publikoaren Eskaintzetan 130.520 lanpostu sustatu berri 18. Ird.: Enplegu sustatuak. (*) Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsio eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi zenetik. Enplegua sortzeko, hasierako balioespenen % 30a hartu da 2020an eta % 70a 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko (EPEak salbu, % 100ean). Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da. (**) Ez dira aurreikusi legegintzaldian zehar ekonomiaren bilakaeraren ondorioz egon daitezkeen enplegu-galerak. Enplegu-sorreraren saldo garbiak langabezia-tasa % 10etik behera koka dezala da helburua.
  • 65. Eragina eta emaitzak enpleguan eta jarduera ekonomikoan. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 65 130.000 enplegu suspertzeaz gain, Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programak beste eragin eta emaitza batzuk aurreikusten ditu jarduera ekonomikoan, besteak beste:6.000enpresaberrirensorrera(mikroenpresatxikietaertainaketaautonomoak barne); 800 I+G+b proiektu berriren sustapena eta finantzaketa; 10.000 enpresa industriali babesa modernizatzeko eta hedatzeko; eta industriaren eta zerbitzu aurreratuen balio erantsiaren hazkundea (4.000 M €), bai eta elikagaigintzarena (100 M €) eta merkataritza, ostalaritza eta turismoaren sektorearena (1.400 M €). 19. Ird.: Lortu beharreko emaitza nagusiak. Oharra (1): 2020-2024 legegintzaldirako zenbatetsitako guztizkoak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (2020rako hasierako aurreikuspenen % 30 eta 2021erako hasierako aurreikuspenen % 70 hartuko dira, pandemiak enplegu-sorreran duen eragina kontuan hartzeko). Sortutako enpresa berrietan mikroenpresa txiki eta ertainak eta autonomoak ere sartu dira. Oharra (2): Balio Erantsi Gordinaren hazkundea, milioi eurotan, merkatuko prezioetan, 2020 eta 2024 artean. COMERCIO, TURISMO Y CULTURA EMPLEO JUVENIL AZPIEGITURETAN INBERTSIOA BERRIKUNTZA ETA DIGITALIZAZIOA ENERGIA TRANTSIZIOA INDUSTRIA ETA ETE-ak ELIKAGAIGINTZA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA EKINTZAILETZA PRESTAKUNTZA LANERATZEA RENOVE ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA I. EKONOMIA SUSPERTZEA II. ENPLEGUA SORTZEA 130.520 enplegu sortuta (1) 6.000 enpresa sortu berri (1) 800 I+G+b-ko proiektu europar berri 10.000 industria-enpresa babestuta 4.000 M€ milioi euroko hazkundea industriaren eta zerbitzu aurreratuen balio erantsian (2) 100 M€ milioi euroko hazkundea elikagaigintzaren balio erantsian (2) 1.400 M€ milioi euroko hazkundea merkataritza, ostalaritza eta turismoaren balio erantsian (2)
  • 66. 3.4. 3.4. Programako ardatz bertikalen garapena: I. ardatza - Ekonomia suspertzea II. ardatza - Enplegua sortzea 66
  • 68. I. ARDATZA Ekonomia suspertzea: 6 politika eta 27 jarduera-lerro. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 68 1. ardatza 6 politika eta 27 jarduera-lerrotan hedatzen da. Hala, Programaren esparruan ekonomia suspertzen lagunduko dute: 20. Ird.: I. ardatza. Jarduera-politikak. I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA 1. POLITIKA AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALEN GAINEKO INBERTSIOA 6. POLITIKA MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA 5. POLITIKA ELIKAGAIGINTZA 2. POLITIKA IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 4. POLITIKA INDUSTRIA ETA ETE-AK, ZERBITZU AURRERATUAK, SORMEN-INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 3. POLITIKA ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA
  • 69. 1. Politika: Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 69 Azpiegitura publikoen gaineko inbertsioa sustatu nahi da, hazkunde ekonomikorako eta enplegurako, bizi-kalitatea hobetuz eta lurraldearen egituraketa osatuz. Gainera, lurraldearen zein bertan jarduten duten eragileen lehiakortasuna nabarmen hobetu nahi dira, bai eta garapen jasangarriagoa bermatu ere. Azken arlo horretan, lehentasuna emango zaie jasangarriagoak diren eta ikuspegi ekonomiko, so- zial eta ingurumenekotik errentagarritasun handia- goa duten inbertsioei. Euskadirako azpiegitura moderno eta lehiakorrak ho- betu eta finkatu nahi dira, bai izaera ekonomikoagoa duen dimentsioan (trenbide eta portuetako azpiegi- turak, hidraulikoak eta abar), bai dimentsio sozia- lean (osasun, kultura, hezkuntza, etxebizitza...ar- loko azpiegiturak). Gainera, hiriaren birsorrera eta jasangarritasuna sustatuko dira, bai eta herritarren zerbitzura dauden gizarte-ekipamenduak ere. “Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gai- neko inbertsioaren” eremuak 2.976 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 7 jarduera-lerro- tan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Trenbide-azpiegiturak 1.563 M€ Portuetako azpiegiturak 102 M€ Hezkuntza-azpiegiturak (fisikoak eta digitalak) 451 M€ Azpiegitura sanitarioak (fisikoak eta digitalak) 323 M€ Etxebizitza-azpiegiturak 285 M€ Azpiegitura hidraulikoak 120 M€ Kulturako azpiegiturak 132 M€ GUZTIRA 2.976 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 70. Hezkuntza-azpiegiturak (fisikoak eta digitalak) Haur Hezkuntzako, Lehen Hezkuntzako, Bigarren Hezkuntzako, Lanbide Heziketako eta Unibertsitate Hezkuntzako ikastetxeen sarea mantentzeko eta in- dartzeko inbertsioak egitea, irakaskuntza-sistemaren eraldaketari eta digitalizazioari arreta berezia eskainiz. Kulturako azpiegiturak Inbertsioak egitea kultura-zentro eta -ekipamenduetan eta ondare historikoarekin lotutakoetan. Etxebizitza-azpiegiturak Lurzoru-zuzkidurak eta inbertsioak egitea, alokairuko etxebizitzen eskaintza publikoa finkatzeko eta eraiki- tako parkea birgaitzeko. Azpiegitura sanitarioak (fisikoak eta digitalak) Osasun-sektorea eraldatzea, azpiegitura fisikoak hobe- tuz eta berrituz, ospitaleetako ekipamenduak eta insta- lazioak hobetuz eta pazienteei emandako zerbitzuen eta osasun-sistema osoaren digitalizazioa indartuz. Azpiegitura hidraulikoak Zenbait arro eta udalerritako saneamenduko, hornidu- rako eta ur-arazketako oinarrizko azpiegiturak osatzea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 70 1. Politika: Azpiegitura publiko ekonomiko eta sozialen gaineko inbertsioa. Trenbide-azpiegiturak Trenbideko inbertsioei lehentasuna ematea eta trenbi- deko garraioa lurreko garraio publikoaren ardatz bihurtzea horrelako proiektuen bidez: Euskal Y-a, Loiolako tren-aldatzailea, Durango-Bilbo lotura, Pa- saia-Irun topoa, Eibar-Donostia linea, Gasteizko eta Bilboko tranbiaren luzapenak, etab. Portuetako azpiegiturak Portuko azpiegiturak berritzeko eta modernizatzeko Plana egitea, irisgarritasuna eta trenbideko eta portuko konexioak hobetzea barne (Mutrikuko portuko dikeko obrak amaitzea). Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira: EUSKADIKO GARRAIO JASANGARRIAREN 2030 GIDA PLANA
  • 71. 2. Politika: Ikerketa, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitala. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 71 Ikerketaren, garapen teknologikoaren eta be- rrikuntzaren aldeko apustua da Euskadiko ongiza- tea eta lehiakortasuna bermatzeko palanka gakoa. Ikerketak eta garapenak ezagutza berria sortzea erraztu eta sustatzen dute, eta, horrek, era berean, gizarte-erronkei eta lurraldeko kalitatezko enple- guaren eta aberastasun ekonomikoaren sorrerari erantzuten laguntzen du. Hala, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plana 2030 egite-prozesuan dago gaur egun, laster onar- tzeke, eta, bertan, helburuen artean ezartzen da Euskadi berrikuntzaren arloan aurreratuen dauden eskualde europarretan kokatu nahi dela, gizarte- erronka nagusiei erantzuna emanez. Hori guztia Euskadiko Espezializazio Adimentsuko Estrate- giarekin (RIS3) bat etorriz, eta bereziki jorratuz 3 lehentasun estrategikoak eta 4 aukera-lurralde zehaztuak, ekoizpen-sarearen eskumenetan eta zientzia, teknologia eta berrikuntzaren sisteman oinarrituta. “Berrikuntza eta I+Gren” eremuak 2.512 milioi eu- roko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 6 jarduera- lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Ikerketa zientifikoa eta unibertsitarioa (+EHUko ikertzaileak) 784 M€ Ikerketa teknologikoa eta industriala 1.016 M€ Ikerketa eta elikagai-garapena 119 M€ Ikerketa sanitarioa (+Osakidetzako ikertzaileak) 265 M€ Berrikuntza publikoa eta Administrazio digitala 107 M€ Berrikuntzako Funts Estrategikoa 221 M€ GUZTIRA 2.512 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 72. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 72 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planaren (ZTBP 2030) ezarpen eraginkorrarekin lotuta eta % 6tik gorako urteko aurrekontu osagarria emanez (egungo aurrekontu-horniduraren aldean), honako taula hauetan laburbiltzen dira: Política Nº 2: Investigación, Innovación y Transformación Digital. Espezializazio adimenduna (RIS3): RIS3 Euskadi 2030 espezializazio adimenduneko oi- narriak garatzeko ekimenak sustatzea, 3 lehentasun estrategikoak (industria adimenduna; energia garbiak; eta osasun pertsonalizatua) eta 4 aukera-lurraldeak (elikadura osasuntsua, ekoberrikuntza; hiri jasanga- rriak; sormen- eta kultura-industriak) jarraituz. Europa Horizonteko xedeekin bat, zeharkako ekimen eragileak sartzea (zahartze osasuntsua; mugikortasun elektrikoa eta ekonomia zirkularra), gizarte-erronken eta RIS3 estrategiaren artean integrazio handiagoa lortze aldera. Espezializazio adimendunak gidatuko ditu, era berean, lehentasunezko euskal ekosistema industrialak, bai eta horiek balio-kate europarretan duten integrazioa ere. Zeharkako ekimen eragileak • Zahartze osasuntsua • Mugikortasun elektrikoa • Ekonomia zirkularra Berrikuntzako Funts Estrategikoa RIS3 Estrategia garatzeko ekimenak sustatzea, sailen arteko jarduketekin koordinatua eta elkarren osagarri izanik. Bikaintasun zientifikoa • Ikerketa zientifikoa: BERC programa. • Unibertsitate-ikerketa: UPV/EHUko, Mondragon Unibertsitateko eta Deustuko Unibertsitateko pro- grama-kontratua eta ikerketa-taldeak. Teknologia- eta industria-lidergoa • Ikerketa teknologikoa eta industriala: Hazitek, Elkar- tek eta Emaitek programak. • Ikerketa sanitarioa: Osasun- arloko ikerketa-proiek- tuen programak (Innosasun, Medtech eta Valiosasun) eta Erosketa Publiko Berritzailea. • Elikadura-ikerketa: bioekonomia eta elikadura zirku- larra bultzatzea. Berrikuntza irekia • Enpresa-berrikuntza: Innobideak Lehiabide, Ku- deabide eta Pertsonak programak. • ETEen berrikuntza: Hazinnova, Basque Industry 4.0, BIND 4.0 programak. • Berrikuntza publikoa: Administrazio berritua eta digitala, “Gobernu Digitalaren” euskal estrategia martxan jarriz eta digitalizazioaren bidez osasuna, hezkuntza eta justizia eraldatuz. Talentua • Talentu zientifikoa erakartzea: Ikerbasque (Research Fellows, Research Associate, Research Professor pro- gramak). • Ikertzaile gazteen prestakuntza: Posdocy Predoc programak. • Talentu teknologikoa: Berrikertu Programa. ZIENTZIA, TEKNOLOGIA ETA BERRIKUNTZA PLANA: ZTBP 2030 (+ aurrekontuen hazkundearen urteko % 6)
  • 73. 3. Politika: Energia- eta ingurumen- trantsizioa. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 73 Energiaren eta baliabideen erabilera eraginkorra, energien eta mugikortasun garbiaren sustapena eta ekoberrikuntza funtsezko alderdiak dira inguru- men-jasangarritasunean eta karbono-isuri baxuko ekonomiaranzko trantsizioan aurrera egiteko na- zioarteko apustuan. Hori guztia, ikuspegi integrale- tik, kontuan hartuta energiaren erabilerarekin lotu- tako ingurumen-, gizarte- eta ekonomia-alderdiak eta horien kostua, Klimari eta Energiari buruzko 2030eko esparru europarrarekin, Euskadiko Estra- tegia Energetikoarekin (2030) eta Garapen Jasanga- rrirako Helburuekin (GJH) bat. Horretarako, beharrezkoa da energien eta baliabi- deen erabilera eraginkorra sustatzea, ekonomia zirkularra eta energia berriztagarriak indartzea, garraio eta mugikortasun jasangarria eta adimen- dunari lehentasuna ematea, ingurumena babestea eta neutraltasun klimatikoaren helburuak lortzea. Industriak, bere aldetik, funtsezko zeregina izaten jarraituko du Euskadi eraginkortasun energetikoan erreferente europar gisa kokatzeko orduan. “Energia- eta ingurumen-trantsizioaren” eremuak 357 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 5 jarduera-lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala. Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Energiaren eta baliabideen erabilera eraginkorra 86 M€ Teknologia berrietan oinarritutako energia berriztagarrien bultzada 48 M€ Garraio eta mugikortasun jasangarri eta adimendunetarako lehentasuna 81 M€ Ingurumenaren babesa 57 M€ Natura-ondarearen babesa eta klima-aldaketaren aurkako borroka 85 M€ GUZTIRA 357 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 74. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 74 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO NAGUSIAK, eremu honetan gakoak diren 3 estrategiak biltzen dituztenak (estrategia energetikoa, ingurumen- estrategia eta Euskadiko ekonomia zirkularraren estrategia), honako tauletan laburbiltzen dira: 3. Politika: Energia- eta ingurumen- trantsizioa. Energiaren eta baliabideen erabilera eraginkorra Eraginkortasun energetikoa eta ekonomia zirkularra hobetzeko inbertsioak babestea sektore ekonomiko eta sozial guztietan: industria-enpresetan, zerbitzu- enpresetan, administrazio publikoan, eraikinen jabee- tan (RENOVE programak*), turismo- eta ostalaritza- establezimenduetan nahiz kultura-ekipamenduetan. Basoko bioekonomia garatzea, ekonomiako sektore gakoak eraldatzeko aukera gisa, bio produktuen eta materialen sorreran oinarrituta. Berriztagarrien bultzada, teknologia berriak integratuz Teknologia berrien integrazioarekin energia berrizta- garrien alde egiten duten instalazioetan inbertsioak sustatzea (biomasa eta biogasak, geotermia, parke eo- likoak eta fotovoltaikoak, etab.), baita teknologia ener- getiko berrien balidazioko eta erakustaldi esperimenta- leko instalazioetan ere. Natura-ondarearen babesa eta klima-aldaketaren aurkako borroka Tokiko eta eskualdeko energiako, natura-ondarea ba- besteko eta klima-ekintzako programa eta plan inte- gratuak bultzatzea Udalsarea 2030 sarearen bidez, "Karbono gutxi isurtzen duen udalerria/eskualdea" ka- lifikazioa sortuz. Garraio eta mugikortasun jasangarri eta adimendunetarako lehentasuna Garraioan eta mugikortasun efizientean inbertsio ge- hiago egitea, elektrifikazioa eta erregai fosilen ordezko ereduak bultzatuz (Renove Ibilgailuak programa). Energiaren elektrifikazioa Sorkuntza banatuko proiektuak, ibilgailu elektrikoak kargatzeko guneak, banaketa-sare elektrikoen digita- lizazioa eta smarterizazioa, hidrogeno berdea sortzeko proiektuak eta abar bultzatzea eta ezartzea. Ingurumenaren babesa Ingurumenaren babes eraginkorra lortzea, jarduera ekonomikoak eta garatzen diren ingurunea bateragarri eginez. EUSKADIKO ESTRATEGIA ENERGETIKOA, INGURUMEN-ESTRATEGIA ETA EKONOMIA ZIRKULARRAREN ESTRATEGIA (*) Oharra: Etxebizitzen RENOVEa, Ikastetxeen RENOVEa eta Osasun-zentroen RENOVEa programak BERPIZTU programaren II. ardatzean sartzen dira, enplegua sortzeko orduan duten eragin bereziagatik. Hala ere, hezkuntzaren eta osasunaren arloko eraikin eta establezimenduen eraginkortasun energetikoa hobetzen ere nabarmen laguntzen dute, eta hori erabakigarria izango da karbono-isurien neutraltasunarekin lotutako helburu europarrean aurrera egiteko. Horixe da, hain zuzen ere, Europako Itun Berdeak 2050erako ezarri zuen helburua, Eusko Jaurlaritzaren Klima Larrialdiari buruzko Adierazpenean berretsia.
  • 75. 4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 75 Industria eta zerbitzu aurreratuak Euskadiko eko- nomiaren “funtsezko motorra” izan dira eta ora- indik ere dira, bai eta bere egitura ekonomikoaren ezaugarri bereizgarria ere. Garapen ekonomikoa eta gizarte-ongizatea bermatzeko, ezinbestekoa da sare ekonomiko indartsua bermatzea, nazioarteko ikuspegia duena eta produktibitatea hobetzearen alde egingo duena, berrikuntzaren eta giza baliabi- de kualifikatuen bidez. Testuinguru horren barruan, industria-enpresak “industria 4.0” bihurtzeko ahaleginean jarraituko da. Horretarako, automatizazio eta digitalizazioaren gaineko inbertsioak indartuko dira, eta babes berezia emango zaie enpresa txiki eta ertainei nahiz zail- tasun gehien dituzten sektoreei, bai eta hazkunde- gaitasuna duten eta gakoak diren sektoreei ere. Hori guztia, enpresak nazioartekotzeko eta “ta- lentua” garatu eta erakartzeko ahalegin eta babes berezia eginda, eszenatoki ekonomiko globalean suertatzen diren aukera berriei lehiakortasunez erantzun ahal izateko. “Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratua, Sor- men Industriak eta Nazioartekotzea” eremuak 1.164 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 3 jarduera-lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Industria-garapen: Basque Industry 4.0, ETEei laguntzea, reshoring-a eta finkatzea, krisian dauden enpresei laguntzea, zerbitzu aurreratuak eta sormen-industriak, eta Health Cluster indartzea 1.004 M€ Enpresentzako maileguen finantza-kostua murriztea (COVID 19) 53 M€ Enpresak nazioartekotzea 107 M€ GUZTIRA 1.164 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 76. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 76 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak, Industria Garatzeko Plan Estrategiko berriaren, lehentasunezko Euskal Ekosistema Industrialen, eta Enpresak Nazioartekotzeko 2025eko Planaren parte direnak, honako taula hauetan laburbiltzen dira: 4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. Trantsizio teknologikoa eta digitala. Basque Industry 4.0 Inbertsioak indartzea enpresen lehiakortasuna hobetu, digitalizatu eta automatizatzeko orduan aurrera egite- ko (Gauzatu Industria programen bidez, enpresa tek- nologiko eta berritzaileentzat, eta RENOVE Industria programaren bidez, Industria 4.0 sustatzeko), bai eta langileentzako telelanaren gaitasunak eta aukerak in- dartzea ere. Basque Artificial Intelligence Center-a garatzea eta 5G Sareak ezartzea, eta produktuetatik irtenbideetarako trantsizio-prozesua sustatzea, zerbitzu aurreratuen en- presak sartuta. Krisian dauden sektoreei laguntza eta azpiegiturei bultzada Egungo osasun-larrialdiaren ondorioz zailtasunak di- tuzten enpresei zuzendutako babes-programa indart- zea, trantsizio teknologiko-digitala eta energetiko-in- gurumenekoa gainditzen laguntzeko (Bideratu Berria, Bideratu Covid-19 eta Indartu programen bidez), ba- bes-azpiegiturak sustatuz, besteak beste Parke Indus- trial eta Teknologikoen Sareak, eta klusterren politika indartuz. Enpresa txiki eta ertainen digitalizazio eta berrikuntzarako babesa Enpresa txiki eta ertainak babesteko plan zehatza ga- ratzea, digitalizazioan aurrera egiteko eta berrikuntza teknologikoan eta ez teknologikoan oinarritutako ir- tenbideen aplikazioan aurrera egiteko erraztasunak jartzeko. Zerbitzu aurreratuak eta sormen-industriak Industriaren lehiakortasuna hobetzea, bere produktuei zerbitzu aurreratuen balio erantsia gehituz (ingeniarit- za, teknologia, marketina, finantza-zerbitzuak...) eta sormen-industriak bultzatuz (bideojokoak, eduki digi- talak, diseinua, etab.). Industria Garapena, Reshoring eta Finkatzea Industria-gaitasun estrategiko berriak sortzea, euskal ekonomiarako funtsezko sektoreen Reshoringa susta- tzeko, esaterako osasun-arloan. Sektore gakoetan dauden eta hazteko eta nazioarte- kotzeko potentziala duten funtsezko sektoreetan en- presak indartzea, egungo programak eta sortu berriak sustatuz: kapitalean parte hartzea (Finkatuz funtsa), hazkundean laguntzea (Arrisku-kapitala), tokiko balio- kateak indartzen dituzten proiektu eragileetan inber- titzea. Health-Klusterraren indartzea Osasun-sektorearen eta teknologia- eta enpresa-sekto- rearen arteko lankidetza indartzea, Euskadin BPGd-ari eta enpleguari ekarpena egingo dion osasun-sektore indartsu bat sortzeko. INDUSTRIA GARATZEKO PLAN ESTRATEGIKOA
  • 77. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 77 Euskadiko estrategia industrial berriak ekosis- tema industrialetan buru-belarri aritzearen alde egiten du, trantsizio ekologikoa eta digitala zu- zentzeko ikuspegi berri gisa. Ekosistema horiek bat datoz Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planean zehaztutako espezializazio adimendune- ko eremuekin, bai eta balio-kate estrategikoekin eta ekosistema industrial europarrekin ere. Ekosistema industrialetan sartzen dira balio-kate batean jarduten duten alde guztiak, hasi sortzen ari diren enpresa txikietatik eta handienetaraino, mundu akademikotik ikertzaileenganaino; eta zerbitzuak ematen dituztenetatik zerbitzuak hor- nitzen dituztenetaraino. Ekosistema industrial bakoitzak bere ezaugarri propioak ditu, nahiz eta guztiek partekatzen duten errealitate bera: merkatu bakar integratua, ikerketa, ingeniaritza, ekoizpen, muntaketa eta zerbitzuak bezalako jar- duerak dituena, herrialde desberdinetan garatze- ko modukoak. Ekosistemen araberako ikuspegi horrek errazta- sunak jartzen ditu errekuperazio eta inbertsioko beharrizanak identifikatzeko orduan eta inbert- sioek balio erantsi handiagoa izan dezaketen ere- muak identifikatzeko orduan, bai eta egon dai- tezken eragozpen fisiko eta digitalak identifikatu eta konpontzeko orduan ere. 4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. Automobilgintza Osasuna Aeronautika eta aeroespaziala Itsas industriak Energia Trena Makina-erreminta Mugikortasuna eta Logistika Ekipo-ondasunak eta metalurgia Eraikuntza Elikadura Kulturaren eta sormenaren arloko industriak Galdaketa Ezagutzaren industriak eta teknologia aplikatuak Ingurumena Ekipamendua, altzariak eta diseinua Euskal ekosistema industrialak Lehentasunezko euskal ekosistema industrialak. 21. Ird.: Euskal ekosistema industrialak.
  • 78. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 78 Nazioartekotzea sustatzeko zerbitzuak indartzea Nazioartekotzeko Euskal Agentzia indartzea eta kanpoan bulego berriak irekitzea. EAEko ETEak nazioartekotzen laguntzeko zerbitzu-zorroa za- baltzea eta nazioarteko zaintza- eta alerta-sis- tema bat sortzea erreferentziazko nazioarteko erakundeekin aliantza estrategikoak eginez (Bas- que Trade aukeren atari berria). Basque Trade & Investment-ek Merkataritza Ganberekin duen lankidetza sustatzea, enpresa txiki eta ertainak nazioartekotzeko babesa emateko orduan. Kanpoko inbertsio publikoko proiektu pilotuak indartzea Euskadik alde askoko erakundeen inbertsio pu- blikoaren nazioartekotze-proiektuetan duen par- taidetza indartzea. Egungo krisiaren ondorioz, ziur asko nazioarteko inbertsio publikoa handitu egingo da, eta igoera hori aprobetxatu nahi da hainbat sektoretan: osasun-azpiegiturak, era- ginkortasun energetikoa, hiri-mugikortasun ja- sangarria, Smart Cities, saneamendua... Basque Country marka sendotzea Euskadi Basque Country marka orokortzea eta za- baltzea, atzerrian dauden euskal enpresei aintza- tespena eta ospea emateko tresna gisa, eta haien nazioarteko proiekzioa sustatzea. Talentua garatzea eta erakartzea Nazioartekotzeko beken programak indartzea, atzerrian euskal talentua prestatzeko eta nazioar- teko talentua erakartzeko. Nazioarteko bat-egiteak eta eskuraketak bultzatzea Euskal enpresa-taldeen hazkuntza-eta sendotze- prozesuak babestea nazioarteko bat-egiteen eta eskuraketen bidez, merkatu-adimeneko tresnen bidez aukerak identifikatzeko eta beharrezko in- bertsioei laguntzeko. 4. Politika: Industria eta ETEak, Zerbitzu Aurreratuak, Sormen Industriak eta Nazioartekotzea. Enpresak nazioartekotzeko plana 2025.
  • 79. 5. Politika: Elikagaigintza. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 79 Landa-ingurua eta kostaldea eta elikagaigintza funtsezko aktiboak dira Euskadiren garapen ja- sangarrian. Hori dela eta, sektorearen etorkizuna bermatzeko funtsezkoa da nekazaritzako elikagaien balio-kate osoa indartu eta lehiakortasuna hobet- zea, lehengaiak ekoitzi eta eraldatzetik hasita ho- rien merkaturatze, gastronomia eta kontsumorai- no. Garapen teknologikoa eta digitalizazioa bektore estrategikoak dira sektoreak aurrera egin dezan. Bide horretan, proiektu berritzaileak sustatzen di- tuzte, sektoreko enpresa txiki eta ertainak teknolo- giara hurbildu daitezen. Horretarako, beharrezko trebakuntza eta babesa eskaintzen zaizkie, teknolo- gia horien gaitasuna ahalik eta gehien aprobetxat- zeko trebetasuna izan dezaten. Dibertsifikazio ekonomikoak, era berean, eginkizun garrantzitsua dauka testuinguru honetan, elikadu- raren eta landa-inguru eta kostaldearen gaitasun ekintzailea aktibatzen baitu, ekonomia suspertzen eta eremu horietan enplegua sustatzen lagundu ahala. Sektore honetan belaunaldi zaharrak or- dezkatzen direla bermatzea (belaunaldi-errelebua) garrantzi handiko lerroa da oraindik ere. “Elikagaigintzaren” eremuak 613 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 3 jarduera-lerro- tan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Nekazaritza eta Landa Garapena (‘from farm to fork’) 385 M€ Arrantza 100 M€ Elikagaien sustapena eta kalitatea 128 M€ GUZTIRA 613 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 80. Belaunaldien arteko errelebua eta talentuaren erakarpena Gazteek arrantza-sektoreko enpresen titulartasuna har edo/eta sar dezaten sustatzea. Talentua atxikitzea edo erakartzea nautikako eta arrantzako prestakuntza-zen- troetatik arrantza-sektoreko aginte-postu kualifikatue- tara (ITSASORATU programa). Arrantza jasangarria Stock-ak maila jasangarrietan egoteko ahaleginak in- dartzea, kudeaketa-planen bidez. Legez kanpoko arrant- zaren eta iruzurraren aurkako borroka areagotzea, tra- zabilitate-sistema hobetuen bidez. Akuikulturaren sustapena Akuikultura babestea, eta, bereziki, itsas akuikultura, proiektu berritzaileak bultzatuz, akuikultura-parkeak eraikiz eta enpresa berriak sortuz. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 80 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak, Ne- kazaritza Politika Bateratuaren Erakundearteko Plan Estrategikoaren, Euskadiko Gastronomia eta Elikaduraren Plan Estrategikoaren eta Arrantzako Europako Funtsaren Programa Operatiboren parte direnak, honako tauletan laburbiltzen dira: 5. Politika: Elikagaigintza. Nekazaritza ekologikoa eta jasangarria Euskadin ekoizpen ekologikoa bultzatzea eta nekazari- tza-praktika egokiak sustatzea, klima-aldaketaren on- dorioak prebenitu eta arintzeko. Dibertsifikazio ekonomikoa Landa-inguruan eta kostaldean dibertsifikazio ekono- mikoa sustatzea, balio-kate berrien bidez garatzeko aukerak dituzten nitxoetan (bioekonomia, turismoa, osasuna eta ongizatea, teknologia berriak, etab.). Lehiakortasunaren hobekuntza Lehen sektorearen eta elikagaigintzaren lehiakorta- suna sustatzea, sektoreen egituraketa eta balio-kateko mailen arteko lankidetza bultzatzen duten programen, laguntza-neurrien eta finantza-tresnen bidez, masa kri- tikoa irabazteko, bai eta salmenta-kateak nazioartekotu eta dibertsifikatzea ere.  Nekazaritzaren sektorearen lehiakortasuna hobetzea, animalien ongizatea eta kalitatea, elikagaien segur- tasuna eta jasangarritasuna nahiz eraginkortasuna bezalako irizpideen arabera, eta tokiko produktuak merkaturatu eta sustatzeko bide laburrak sustatzea, balio-katea egituratuz. Kontratazio publikoan ingu- rumen-klausulak eta tokiko produkzioari laguntzeko klausulak txertatzea. Proiektu berritzaile eta estrate- gikoak sustatzea, elikadura-sistema propioa garatzeko, lurraldean ekoizpenik handiena modu jasangarrian, so- zialean, ekonomikoan eta ingurumena zainduz ematen dela bermatze aldera. NEKAZARITZA POLITIKA BATERATUAREN ERAKUNDEARTEKO PLAN ESTRATEGIKOA. EUSKADIKO GASTRONOMIA ETA ELIKADURAREN PLAN ESTRATEGIKOA ARRANTZAKO EUROPAKO FUNTSAREN PROGRAMA OPERATIBOA Belaunaldien arteko errelebua Lehen sektorearen etorkizuna bermatzea, belaunaldien arteko errelebua ziurtatuz eta ekintzaile eta profesional berriak erakarriz.
  • 81. 6. Politika: Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 81 Tokiko ekonomiaren gaitasun endogenoa apro- betxatzeak beste ekintza-ardatz batzuen artean merkataritza, turismoa eta kultura suspertzea dakar, digitalizazioa eta IKTak sartuz eraldaketa eta modernizazioko tresna gisa. Halaber, pres- takuntza eta trebakuntza indartzen ditu, sektore horien profesionalizazioan aurrera egiteko. Euskadi lanpostuak modu orekatuan sortzen dituen eta kultura-ondasuna eta natura errespetatzen di- tuen helmuga jasangarri eta adimentsu gisa koka- tzea da gure industria turistikoaren lehiakortasuna hobetzeko bide nagusia. Gure ekonomia susper- tzeko ezinbestekoa da, era berean, tokiko kontsu- moa sustatzea, merkataritza txikia eta ostalaritza babestuz gizarte-harremanak sustatzen dituzten eta herritarren bizitza indartzen duten hiri-dinamiken katalizatzaile gisa. Halaber, ekosistema kultural eta sortzaile aberats eta askotarikoaren osaera sustat- zen bada, berrikuntza eta nazioartekotzea babestuz eta turismoarekin, merkataritzarekin eta I+G+b-re- kin sinergiak eta lankidetzak aprobetxatzen dituen “Euskal Barruti Sortzailea” sustatuz, gure kultura berpiztu ahal izango da, eta bere gaitasun guztia motor ekonomiko gisa aprobetxatu. “Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria- ren” eremuak 313 M €-ko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta 3 jarduera-lerrotan garatzen da, honako taula honetan islatzen den bezala: Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 Merkataritza 84 M€ Turismoa eta ostalaritza 76 M€ Kulturaren industria 153 M€ GUZTIRA 313 M€ (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 82. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 82 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira: 6. Politika: Merkataritza eta Turismo eta Kultura Industria. Kualifikazioa eta berritzea Prestakuntza eta trebakuntza hobetzea sektorearen profesionalizazioan aurrera egiteko, Merkataritza Es- kolaren eta gela digitalen sorrera nabarmenduz, bes- teak beste. Gazteen kontratazioa sustatzea sektorea berritzeko, beka-programak indartzea eta belaunaldien arteko erreleboa bultzatzea. Merkataritzaren lehiakortasunaren hobekuntza Merkataritzako lankidetza, dinamizazio eta lehiakor- tasunerako estrategien garapena bultzatzea, dauden neurriak indartuz, besteak beste Hirigune programa. Merkataritzako Bulego Teknikoak sendotzea merkatari- tzako enpresa-sektoreari laguntzeko aktibo nagusi gisa. Merkataritzaren, turismoaren eta kulturaren arteko sinergiei bultzada Sektoreen arteko sinergiak bultzatzea eta HIRIA 3.1 programa indartzea. Digitalizazioa eta dibertsifikazioa Negozio-eredu berriak garatzen laguntzea, ekonomia di- gitalean aukerak aprobetxatuz eta digitalizaziorako, big datarako eta adimen artifizialerako irtenbideak lehenta- sunez ezartzea sustatuz. MERKATARITZA Jasangarritasuna, erantzukizuna eta bikaintasuna Euskadi-Basque Country marka bultzatzea, helmuga turistiko jasangarri, arduratsu eta bikainari lotuta. "In- gurune, espazio eta establezimendu jasangarrien Top ten" katalogo bat egitea. Berdintasunerako eta enpre- sen erantzukizun sozialerako programak bultzatzea. Kultura-industriak. Euskadi Sortzailea Euskal Barruti Sortzaile baten sorrera bultzatzea eta kultura- eta sormen-industrien bikaintasuna eta le- hiakortasuna hobetzea, turismoarekin eta merkatarit- zarekin sinergiak eta lankidetzak bilatuz, bai eta I+G+b arloko ekimen bateratuak ere, RIS3 Euskadi Estrate- giako gainerako lehentasun-esparruekin. Lehiakortasunaren hobekuntza Lankidetza eta dinamizazio sektorialeko estrategiak eta tokiko ekonomien garapena sustatzea, laguntza- programak indartuz. Turismoaren adimen lehiakorreko sistema bat garatzea. Belaunaldien arteko erreleboa eta kudeaketa- eta negozio-ereduen berrikuntza bultzat- zea, digitalizazioa bultzatuz, Berriz Enpresa programa bezalako ekimenen bidez. TURISMOA ETA OSTALARITZA. TURISMO JASANGARRIRAKO EUSKAL ESTRATEGIA (2020-2030)
  • 83. Aurrekontu-inbertsioen laburpena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 83 Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020-2024 1. AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 2.976 M€ 2. IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 2.512 M€ 3. ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 357 M€ 4. INDUSTRIA ETA ETE-AK, ZERBITZU AURRERATUAK, SORMEN-INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 1.164 M€ 5. ELIKAGAIGINTZA 613 M€ 6. MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA 313 M€ GUZTIRA I. ARDATZA – EKONOMIA SUSPERTZEA 7.935 M€ Aurrekontu- inbertsioen proiekzioa (*) 2020 6 hilabete 2021 2020 2023 2024 2020-2024 1. AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 275 M€ 666 M€ 669 M€ 676 M€ 690 M€ 2.976 M€ 2. IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 246 M€ 518 M€ 549 M€ 582 M€ 617 M€ 2.512 M€ 3. ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 36 M€ 75 M€ 78 M€ 82 M€ 86 M€ 357 M€ 4. INDUSTRIA ETA ETE-AK, ZERBITZU AURRERATUAK, SORMEN- INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 134 M€ 251 M€ 254 M€ 259 M€ 266 M€ 1.164 M€ 5. ELIKAGAIGINTZA 66 M€ 133 M€ 135 M€ 137 M€ 142 M€ 613 M€ 6. MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA 34 M€ 68 M€ 69 M€ 70 M€ 72 M€ 313 M€ GUZTIRA I. ARDATZA – EKONOMIA SUSPERTZEA 791 M€ 1.711 M€ 1.754 M€ 1.806 M€ 1.873 M€ 7.935 M€ 9. taula: I. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen laburpena. 10. taula: I. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka. (*) 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (% 50eko egozpena 2020an). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude. I. ardatzak (ekonomia suspertzea) 7.935 M €-ko au- rrekontu-inbertsioa dauka. Halaber, jarduera eko- nomikoaren gaineko eragina honela zenbatesten da: 6.000 enpresa berriren sorrera (mikroenpresa txiki eta ertainak eta autonomoak barne); I+G+b- ko 800 proiektu berriren bultzada eta finantzaketa; 10.000 industria-enpresari babesa, modernizatu eta hedatzeko orduan; eta industriaren eta zerbit- zu aurreratuen, elikagaigintzaren eta merkataritza, ostalaritza eta turismoaren sektorearen balio erant- siaren hazkundea. Beheko taulak inbertsioaren banaketari buruzko ikuspegi globala erakusten du, aurreikusitako 6 po- litiken arabera. Jarraian, AURREKONTUEN proiekzioen zehaztasunak azaltzen dira, urteka:
  • 85. II. ARDATZA Enplegua sortzea: 6 politika eta 33 jarduera-lerro. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 85 II. ardatza 6 politika eta 33 jarduera-lerrotan garatzen da, Programaren esparruan enplegua sortzen laguntzeko: 22. irudia: II. ardatza. Jarduera-politikak. 8. POLITIKA ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 10. POLITIKA RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 11. POLITIKA ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK 7. POLITIKA EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 9. POLITIKA LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 12. POLITIKA GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA
  • 86. Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak MikroETEak eta pertsona autonomoak 26 M€ 4.565 Elikagaigintzaren sektoreko enpresa berriak 13 M€ 1.245 Gizarte Ekonomiako enpresa berriak 6 M€ 747 Turismo- eta merkataritza-sektoreko enpresa berriak 8 M€ 913 Enpresa berri berritzaileak 75 M€ 3.320 GUZTIRA 128 M€ 10.790 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 86 Política Nº 7: Ekintzailetza. Enpresa berriak. Osorik sustatzea ekintzailetza, nabarmenduta ga- rrantzi estrategikoa duela gure gizartearentzat. Ezinbestekoa da Euskadiko kultura ekintzailea suspertzea, lurralde ekintzaile gisa duen posizioa finkatuz eta ekintzailetza-gaitasuna aprobetxatuz garapen ekonomikorako, kalitatezko enplegurako eta gizarte-kohesiorako palanka legez. Horretarako, ezinbestekoa da Ekintzailetza Ba- besteko Euskal Sistema indartzea, eta, beraz, be- harrezko baliabideak eskaintzea enpresen sorrera errazteko, autoenplegua, ekintzailetza eta barne- ekintzailetza bezalako ekimenak babestuz. Horre- kin lotuta, barne-ekintzailetzak funtsezko zeregina beteko du testuinguru ekonomiko berrian enpresak "berrasmatzeko” beharrizanean. Era berean, gizar- te-ekintzailetza hurbilari babes berariazkoa ematea ere oso garrantzitsua izango da (lehen sektorea, merkataritza, turismoa, gizarte-ekonomia...). “Ekintzailetza. Enpresa berriak” eremuak 128 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta eragin balioetsia 10.790 enplegu sustatukoa da, 5 jarduera-lerrotan garatuta. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 87. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 87 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak Ekintzailetzaren Erakundearteko Planaren bidez garatzen dira, eta honako taula hauetan laburbil- tzen dira: 7. Politika: Ekintzailetza. Enpresa berriak. Sortu berriak diren mikroenpresa txiki eta ertainak eta autonomoak Ekintzaileei ideia garatzen eta enpresa-proiektua abian jartzen laguntzea, prozesuaren fase guztietan lagun- duz, finkatu arte, honako hauek barne: laguntza eko- nomikoak; aholkularitza aditua eta mentoring-zerbit- zuak; langabeziaren kapitalizazioa... Enplegua eta enpresa-jarduera sustatzen duten toki- erakundeekiko lankidetza sustatzea. Enpresa berri berritzaileak ETE teknologiko eta berritzaile berriak sortzen lagun- tzea, kalitatezko enplegua sortzen laguntzeko: • Laguntza ekonomikoak eta finantza-laguntzak • Aholkularitza eta laguntza BICen bidez (enpresa-be- rrikuntzako zentroak) • Aholkularitza, mentoring eta coaching zerbitzuak • Nazioarteko merkatuetan sartzeko laguntzak Nazioarteko start-up-en erakarpena Euskal enpresa handiak mundu osoko start-up-ekin konekta daitezen sustatzea, berrikuntza-proiektuak bultzatzeko eta Euskadin hazkunde-ahalmen handia duten enpresa berritzaileak ezar daitezen sustatzeko (BIND 4.0 plataforma, kasu). ETE berriak lehen sektorean, gizarte- ekonomian, merkataritzan eta turismoan Berariazko programen bidez, enpresa berriak sortzen laguntzea enplegua sortzeko potentziala duten sekto- reetan, hala nola: • Elikadura-katearen sektorea: landa-eremuan jardu- teko programa espezifikoak indartzea eta/edo sortzea (Leader, Erein, Gatenek eta Geroa programak kasu), tokiko erakunde, elkarte eta fundazioekin lankidetzan • Ekonomia Soziala: babesa ematea programei, ekono- mia sozialeko enpresa berriak sortzeko, nahiz horiek finkatu eta garatzeko, eta enpresa-eredu hori Bind 4.0n sartzea • Merkataritza eta turismoa: turismo jasangarriarekin eta tokiko kontsumoarekin lotutako enpresak sortze- ko eta/edo jarraitzeko laguntza. Enpresa-proiektu berriak Enpresa baten baitan sortutako proiektuak laguntzea, barne-ekintzailetzaren bidez, euskal enpresen barne- ko ekintzailearen ahalmena aprobetxatu ahal izateko (Barnekintzaile programa kasu), eta inbertsio berri- tzaileak egitea lehendik dauden enpresetan enplegua sortzeko eta eusteko (Gauzatu Berria programaren bi- dez, esaterako).
  • 88. Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Lan-orientazioko programak 35 M€ 16.600 Nekazaritza eta arrantzarako trebakuntza-programak (elikadura-katea) 3 M€ 519 Kontratazio-konpromisodun prestakuntza 14 M€ 1.245 Langabeak laneratzeko prestakuntza 222 M€ 23.736 Landunak birziklatzeko prestakuntza 68 M€ * GUZTIRA 342 M€ 42.100 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 88 Política Nº 8: Enplegurako prestakuntza. Trebakuntza da enplegu-bermerik onena ezagutzan oinarrituta dagoen ekonomiaren esparruan, eta, be- raz, etengabeko ikaskuntza sendotasunez indartze- ko beharrizana agerikoa da. Gainera, geroz eta kon- plexuagoak diren ibilbide profesionalak daudenez, lan-merkatuan profil eta eskumen profesional eta pertsonal berriak behar dira, aldatzen ari den tes- tuinguru sozioekonomikoan enpresen beharrizanei erantzuteko. Eremu honetan nabarmentzekoa da Euskadin Lanbide Heziketako zentroek egin duten ekarpena. Izan ere, urte luzez frogatu duten beza- la, ikastetxeok gai dira ezagutza teknologiko berria sortu eta enpresetara helarazteko, eta, hala, langi- leak trebatzeko, modernizatzeko eta digitalizatzeko beharrizanak betetzen laguntzen dute. Langileentzako prestakuntza indartu beharra dago, okupatuentzat nahiz langabeentzat, eskumen gakoetan, zeharkakoetan eta sortzaileetan pres- takuntza bermatzeko eta “talentua” sortzeko. Pres- takuntzarekin batera, enpleguaren arloko orienta- zioa eta laguntza ere funtsezkoak dira, prestakuntza baxuagoa duten kolektiboen enplegagarritasuna hobetzeko, laneratzeko ibilbide integralen disei- nuaren baitan. Hala, langabezian betirako geratze- ko arriskua murrizten da. “Enplegurako prestakuntzaren” eremuak 342 mi- lioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta era- gin balioetsia 42.100 enplegu sustatukoa da, 5 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Birziklatze-programek enpleguan egonkortasun eta kalitate handiagoa dute, baina zuhurtasun-hipotesiengatik ez da aurreikusten enplegua zuzenean sortzea. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 89. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 89 Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira: 8. Politika: Enplegurako prestakuntza. Lan-orientazioa Langabetuei laguntza eta aholkularitza ematea, be- ren enplegagarritasuna hobetu dezaten, laneratzeko ibilbide integralen diseinuarekin lotutako lan-orienta- zioko zerbitzu eta ekintzen bidez, enplegutik urrunen dauden pertsonengan arreta berezia jarrita. Ibilbide horiek irismen integrala izango dute, eta, hala, horren barruan sartuko dira pertsonaren profilaren diagnos- tikoa eta analisia, ibilbide pertsonalizatuaren diseinua eta beren garapenerako laguntza, enpresekiko bitar- tekaritza eta ondorengo jarraipena, enpleguan txerta- tzen direla bermatzeko. Nekazaritza eta arrantzako trebakuntza Langabeei eta landunei zuzendutako nekazaritza eta arrantzako trebakuntzako programak sortzea edo indartzea. Programa horiek lanbide-heziketako zen- troetako irakasle adituek emango dituzte. Kontratazio-konpromisodun prestakuntza Enpresek kontratatzeko konpromisoa duten langa- beentzako prestakuntza-ekintzen deialdiak garatzea eta indartzea, lanbide-heziketako zentroekin lanki- detzan. Helburua berariazko prestakuntza eskaintzea da, langileak enpresetan lanean has daitezen, enpre- sen beharrizan zehatzak asetzeko, lanbide-profil ze- hatzak behar dituztelako, eta, lan-aukera baliatzeko, berariazko kualifikazio osagarria behar dutelako. Langabeak laneratzeko prestakuntza Enplegua lortzeko zailtasunak dituzten edo enplegua mantentzeko zailtasunak dituzten pertsonentzako pres- takuntza-ekintzen programa eta deialdi espezifikoak ga- ratzea, enpresen aldetik kontratazio-konpromisoa har- tuta eta toki-erakundeekin, prestakuntza-erakundeekin (LHko zentroak) eta gizarteratzeko eta laneratzeko erakundeekin lankidetzan. Landunentzako prestakuntza Landunen eskumenak eta kualifikazioak lanean eta ekoizpenean sortzen diren aldaketetara egokitzeko eta horiek hobetzeko prestakuntza-ekintza eta -programak garatzea, beren gaitasunak eta enpresen lehiakortasuna nahiz produktibitatea areagotzeko. Landunen etengabe- ko prestakuntza profesionalen eta enpresen lehiakorta- sunerako erronka handietako bat da. Lanbide Heziketako zentroetan ezagutza teknolo- gikoaren sorrera sustatzea eta ezagutza hori enpresetara helaraztea, langileen prestakuntza eta trebakuntzaren bidez, modernizazioaren eta digitalizazioaren erronkei erantzuten laguntzeko asmoz. Lanbide Heziketaren eremuan, Laneko Esperientzia Ai- tortzeko dispositiboa zabalduko da, euskal produkzio- sarera eta heziketa-ziklo guztietara hedatzeko.
  • 90. Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak 174 M€ 14.525 Bazterkeria-arriskuan dauden pertsonak laneratzeko laguntza, prestakuntza eta lan-aktibazioko ekintza integralen bidez (proiektu bereziak) 18 M€ 1.245 Luzaroko langabeen laneratzea, sektore pribatuan kontratatzeko laguntzen bidez 6 M€ 518 Laneratzeko programa espezifikoak enpresetan 58 M€ 3.182 Desgaitasuna duten pertsonen kontratazioa enpresetan (kontratazio mugagaberako laguntzak + en-plegu lagundua) 8 M€ 830 Enplegu-zentro bereziak 258 M€ (**) Laneratze-enpresentzako laguntzak 45 M€ (**) Lana eta familia bateragarri egiteko laguntzak sustatutako enplegua 10 M€ 5.810 GUZTIRA 577 M€ 26.110 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 90 9. Politika: Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak. Laneratzea sustatzeko programen bidez enplegu-auke- rak erraztea bereziki garrantzitsua da Covid-19 osteko krisiak eragindako egungo egoera sozioekonomikoan, susperraldi sozioekonomikoko aukerak enplegua sortu eta berreskuratzeko aukera bihurtze aldera. Kolektibo kaltetuenek edo enplegagarritasun txi- kiagoa dutenek (45 urtetik gorako langabetuak, iraupen luzez geldi egon direnak, genero-indarke- riaren biktima diren emakumeak, desgaitasuna du- ten pertsonak...) protagonismo berezia izango dute halako babes-programetan, beraienganako diskri- minazio positiboa sustatuz, enplegua eskuratzeko orduan aukera-berdintasun eraginkorra bermatu dadin eta kalitatezko enplegua zaindu dadin. Era berean, tokiko enplegu-programak babestea funtsezkoa da tokiko enpleguak dituzten lekuen ahalmena aprobetxatzeko eta udalerriak eta eskual- deak suspertzen eta berreskuratzen laguntzeko. “Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-pla- nak” eremuak 577 milioi euroko aurrekontu-in- bertsioa dauka, eta eragin balioetsia 26.110 enple- gu sustatukoa da, 8 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Programa hauek laneratze eta gizarteratzeko nahiz gizarte-kohesiorako tresna aurreratuak dira, eta enplegurako trantsizioa eragiten dute. Ondorioz, ez dira eraginaren arabera zenbatetsi. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 91. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 91 9. Politika: Laneratzea. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak. Tokiko eta eskualdeko enplegu-planak Enplegua Sustatzeko Tokiko Ekintzen bidez langa- betuen kontratazioa sustatu eta enplegagarritasuna hobetzea. Ekintza horien barruan sartzen da toki- erakundeek enplegua sustatzeko jarduerak egitea, to- kiko enpresek kontratazioa suspertzea eta tokiko en- presa-proiektu estrategikoak garatzea. Era horretako ekintzak indartzea gune eta udalerri kal- tetuetan edo/eta lehentasunezko jarduera-guneetan (Meatzaldea, Ezkerraldea, Oarsoaldea eta Enkarte- rriak), babes-lerro espezifikoen bidez. Desgaitasuna duten pertsonen kontratazioa Desgaitasuna duten pertsonei ohiko enpresetan kontra- tu mugagabeak egiteko laguntzak sustatzea, emakumeen kontratazioa sustatuz, eta lanpostua egokitzeko laguntza osagarriak indartzea. Zailtasun- eta desgaitasun-maila handienak dituzten pertsonak aldi baterako kontratatzeko laguntzak ematea, enpresentzako euskarri teknikoa barne. Enplegu-zentro bereziak Gizarte- edo enpresa-ekimenetik sortutako enplegu- zentro bereziak bultzatzea, desgaitasunak dituzten per- tsonen eta lan-munduan sartzeko zailtasun handienak dituzten pertsonen lanpostuei eusten laguntzeko. Baztertuta geratzeko arriskuan dauden pertsonen laneratzea eta laneratzeko enpresentzako laguntzak Laguntza ematea prestakuntza-ekintzak, esperientzia praktikoa, laneratzeko laguntza, orientazioa, banakako laguntza eta enplegagarritasuna eta laneratzea hobetze- ko beste neurri batzuk konbinatzen dituzten “proiektu bereziei”. Proiektu hauen kolektibo onuradunak gizar- teratzeko eta laneratzeko zailtasun handienak dituzten pertsonak dira, eta behar espezifikoak dituzten pertsona landunak. Helburua, beraz, lan-merkatuan sar daitezela eta bertan jarraitu dezatela bermatzea da. Luzaroko langabeen kontratazioa Enpresek kolektibo kaltetuenak kontratatu ditzaten erraztasunak jartzea (iraupen luzeko langabetuak, 45 urtetik gorakoak, emakumeak, menpeko pertsonak...), lan-merkatuan sar daitezela sustatzeko, kontratazioa sustatzeko programa espezifikoen bidez. Lana eta familia bateragarri egiteko pertsonak ordezkatzeko kontratazioa Lana eta familia bateragarri egiteko xedez eszedentzia edo lanaldi-murrizketa hartu duten langileak ordezkat- zeko langabeak kontrata ditzaten edo enplegatuen lanal- dia zabal dezaten laguntzea. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
  • 92. Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Etxebizitzen Renove-a 143 M€ 10.269 Ikastetxeen Renove-a 209 M€ 3.752 Osasun-zentroen Renove-a 54 M€ 979 GUZTIRA 406 M€ 15.000 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 92 10. Politika: Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. Eraikuntzaren sektorean, birgaikuntza bereziki garrantzitsua da enpleguan, modu erabakigarrian laguntzen baitu garapen jasangarrian, etxebizitza- ren arloen gainean jarduten duelarik. Zehazki, eta, lehentasunez, euskal etxebizitzen irisgarritasun eta eraginkortasun energetikoko baldintzak hobetzen eta ekipamendu eta azpiegitura publikoak berritzen laguntzen du, besteak beste osasun-zentroak eta ikastetxe publikoak. Birgaikuntza-programak babestea oso garrantzit- sua da jarduera-esparru honetan, eraikinen eta eki- pamenduen eraginkortasun energetikoa hobetzea erabakigarria izango baita karbono-isurien neu- traltasuna lortzeko helburu europarrean aurrera egiteko orduan. Helburu hori zehaztu zuen, zeha- zki, Europako Itun Berdeak 2050erako, eta Eusko Jaurlaritzaren Klima Larrialdiaren Adierazpenean berretsi egin zen. “Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza” eremuak 406 milioi euroko aurrekontu-inbertsio dauka, eta eragin balioetsia 15.000 enplegu susta- tukoa da, 3 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 93. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 93 10. Politika: Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza. Renove programak. Eraikuntzaren birgaikuntza Birgaikuntzaren aldeko apustuak eragin garrantzitsua dauka, bai enplegua sortzeko orduan, bai ingurumenean eta gizartean. Hala, ekonomia suspertu eta jasangarrita- suna lortzeko orduan motor garrantzitsua da oraindik ere parke eraikia berritu eta birgaitzeko programa berrien ga- rapena bultzatzea, eraginkortasun energetikoko irizpideen arabera eta zero isuriak dituzten erakinak lortzeko hel- buruarekin. Eraikinen energia-eraginkortasuna hobetzea erabakigarria izango da, Europako Itun Berdean eta Eusko Jaurlaritzaren Larrialdi Klimatikoaren Adierazpenean 2050erako eza- rritako karbono-isurien neutraltasuna lortzeko. Gainera, aukera argia da birgaikuntzaren eta eraikuntzaren sekto- rean jarduera ekonomikoa bultzatzeko eta euskal ekono- mian lanpostu berde berriak sortzeko, COVID-19ak sortu- tako egungo krisitik irteteko Europako Batzordeak ezarri dituen lehentasunekin bat eginez. Eraikinek EBren energia-kontsumoaren % 40 eta berotegi- efektuko gasen isurien % 36 eragiten dute. Isurketa horiek, batik bat, eraikinak eraikitzean, erabiltzean, berritzean eta eraistean sortzen dira. Dagoeneko erabiltzen diren erai- kinak irizpide horien arabera berrituz gero, energiaren guztizko kontsumoa % 5-6 murriztu liteke, eta karbono dioxidoaren isurketak % 5 jaitsi, gutxi gorabehera. Testuinguru horretan, etxebizitzen, ikastetxe publikoen eta osasun-zentro publikoen eremuetan 3 birgaikuntza- programa babestuko dira batez ere: Etxebizitzen RENOVEa: Etxebizitzak birgaitzeko azpise- ktorean enplegua sortzea edo/eta finkatzea, eta etxebizit- zen mantentze-egoera, irisgarritasuna eta energia-efizien- tzia hobetzea. Ikastetxeen RENOVEa: Enplegua sortu edo/eta finkatzea birgaikuntzaren azpisektorean, ikastetxe publikoetako bir- gaikuntza- eta hobekuntza-lanen bitartez. Osasun-zentroen RENOVEa: Enplegua sortu edo/eta finkatzea birgaikuntzaren azpisektorean, osasun-zentro eta -ekipamendu publikoetako birgaikuntza- eta hobe- kuntza-lanen bitartez. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
  • 94. Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Administrazio Orokorra * 1.150 Osasuna * 4.100 Ertzaintza * 1.900 Hezkuntza * 3.100 Justizia * 320 Bestelakoak * 150 GUZTIRA * M€ 10.720 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 94 11. Politika: Enplegu publikoaren eskaintzak. Administrazio publikoarentzat erronka da, oraindik ere, enplegu publikoaren sektorea enplegu-emaile eraginkor eta efiziente gisa finkatzea, hots, kalita- tezko enplegua sortu eta hobetuko duen erakunde gisa. Horretarako, beharrezkoa izango da belau- naldi-errelebuaren planifikazio egokia sustatzen jarraitzea eta enplegu publikoa lehenestea gizar- te-politikekin lotutako eremuetan (osasuna eta hezkuntza, esaterako), funtsezko zerbitzuetan (se- gurtasuna, adibidez) eta zerbitzu orokorren beste eremu batzuetan. “Enplegu publikoaren eskaintzen” eremuak 10.720 enplegu sustaturen eragin balioetsia dauka, EPEn urteko deialdien onarpenaren bidez, eta txanda libreko eta barne-sustapeneko plazak ditu batez ere osasunaren, hezkuntzaren, segurtasunaren eta administrazio orokorraren eremuekin lotutako 6 jarduera-lerrotan. (*) Ez da aurrekontu-gasturik aurreikusten, Eusko Jaurlaritzaren I. Kapitulu Orokorrean (Langileak) sartuta daudelako. (**) Enpleguen balioespenak onartutako plazak aipatzen ditu, bai txanda librekoak, bai barne-sustapenekoak. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne- berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 95. Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak Lanbide-heziketako eta unibertsitateko sistema duala enplegurako ** 11.990 Hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko programak 14 M€ 3.280 Gazteen enplegurako prestakuntza-bekak 42 M€ 1.936 Gazteak laneratzeko prestakuntza 18 M€ 2.728 Gazteen enplegurako programak: Lehen Aukera, Errelebo Kontratua, Gazteen Itzulera eta Gazteak gizarteratzeko ekintza berritzaileak 65 M€ 4.150 Gazteen ekintzailetza 23 M€ 1.716 GUZTIRA 162M€ 25.800 Enplegu-programa orokorren eragina gazteen enpleguan 27.514 GUZTIRA GAZTE ENPLEGU SUSTATUA 53.315 B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 95 12. Politika: Talka-plana. Gazteen enplegua. Gazteena da aurreko krisi ekonomikoen ondorioak gehien jasan dituen kolektiboetako bat, eta, beraiek izango dira, era berean, Covid-19aren egungo kri- siaren eragina bereziki sumatuko dutenak. Enplegua eskuratzeko aukerak berariaz sustatzea ezinbestekoa eta beharrezkoa da. Horretarako, politika zeharkako eta koordinatua behar da, gazteek garapen pertsona- lerako eta profesionalerako prestakuntza, gaitasunak eta eskarmentua eskuratu ditzaten. Horretarako, funtsezkoa da programa espezifiko eta berritzaileak babesten jarraitzea, enplegua eta pres- takuntzako aukerak uztartzen dituztenak, eta be- reziki erreparatu beharko zaio prestakuntza baxua- goa duten edo/eta eskolan porrot egitetik datozen gazteen kolektiboari. Programa horiek enplegua eskuratzeko erraztasunak jarriko dituzte, hainbat bide tarteko: kontratazioa enpresetan, gazteen ekintzailetza, hezkuntza-mundutik lan-mundurako trantsizioko lehen esperientzia, nazioarteko espe- rientzia praktikoa eskuratzeko bekak... Bide ho- riez gain, enplegagarritasuna hobetu beharra dago, enplegurako prestakuntzaren bidez nahiz lanbide dualeko eredua sakonduz. “Gazteen enpleguarekiko konpromisoaren” ere- muak 162 milioi euroko aurrekontu-inbertsioa dauka, eta eragin balioetsia 25.800 lanpostu susta- tukoa da, 6 jarduera-lerrotan garatzeko. (*) 2020-2024 legegintzaldirako inbertsioari eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Aurrekontua ez da sartu, Lanbide Heziketako eta Unibertsitateko langileen gastuen kapituluan sartuta dagoelako. Oharra: Jasotako zifrak abiapuntuko egoera-markoa dira. Aldaketak edo barne-berresleipenak izan ditzakete, sail eskudunek hartzen dituzten erabakien arabera. Erabaki horiek urtero onartzen diren aurrekontuetan jasota daude.
  • 96. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 96 12. Politika: Talka-plana. Gazteen enplegua. Lanbide-heziketako eta unibertsitateko sistema duala enplegurako Prestakuntza dualaren eredua sustatzea unibertsitateen eta lanbide-heziketaren eremuan, eskumenen garape- na azkartzeko eta eremu profesionaletara egokitzeko, ikasleen prestaketa indartu eta lehiakortasuna hobetze aldera, prestakuntza dualeko programak hezkuntza- maila guztietara (Lanbide Heziketa eta Unibertsitateak) eta euskal ekonomiako sektoreetara hedatuz. Gazteen enplegurako prestakuntza-bekak Euskal enpresentzat interesgarriak diren eremuetan titulatu berri diren gazteen prestakuntza eta kualifika- zioa hobetzeko beka-programak sustatzea, laneratze- ko ekintza berritzaileen bidez, beste agente batzuekin lankidetzan, eta esperientzia praktikoaren bidez, bes- teak beste honako eremuetan: nazioartekotzea, inguru zientifiko-teknologikoa edo nekazaritza-arrantzaren sektorea nahiz elikagaigintza. Lehen Aukera Langabezian dauden edo lan-esperientzia gutxi duten pertsonei kontratu mugagabeak edo gutxieneko irau- pena duten praktikaldiak egiten laguntzea, emakumeen kontratazioa sustatuz. Hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko programak Hezkuntza-mundutik lan-mundura igarotzeko progra- mak indartzea, unibertsitateekin eta lanbide-heziketako zentroekin lankidetzan, eta, horretarako, esperientzia praktikoa sustatzea, euskal enpresetan enplegu kuali- fikatuan aritzeko ezagutzak, gaitasun teknikoak eta tre- betasunak areagotuz. Gazteak laneratzeko prestakuntza Gazteen enplegurako prestakuntza-ekintzak eta kua- lifikazio baxuko gazteen laneratze eta gizarteratzeko prestakuntza-ekintza espezifikoak indartu eta sustatzea, enpresen eskarietara egokitzeko eta erantzuteko du- ten gaitasuna hobetze aldera. Era berean, etorkizuneko ibilbide profesional bideragarri berriak hasi ahal izateko aukera sustatuko da. Errelebo-kontratua Enpresetako plantillak berritzen laguntzea, 30 urte- tik beherakoen edo 45 urtetik gorakoen lanaldi osoko errelebo-kontratuen edo kontratu mugagabeen bidez, emakumeak kontratatzeko pizgarriak emanez. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
  • 97. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 97 12. Politika: Talka-plana. Gazteen enplegua. Gazteen itzulera Gure erkidegotik kanpo prestatu ondoren Euskadira it- zuli nahi duten edo azken sei hilabeteetan itzuli diren gazteak enpresetan barne har ditzaten sustatzea. Kon- tratu mugagabeak eta emakumeen itzulera sustatuko dira. Gazteen ekintzailetza Unibertsitateko eta Lanbide Heziketako ikasleen artean ekintzailetzaren kultura bultzatzea, enpresa berrien sorrera sustatuz eta bultzatuz unitate espezializatu propioetatik (mintegiak, inkubagailuak, etab.), pert- sona ekintzaileari hasierako ideiatik enpresa berriaren sorkuntzara lagunduko diotenak (adib. Urrats Bat pro- grama LHko zentroetan). Era berean, gazteek mikroen- presa txiki eta ertainen edo/eta pertsona autonomoen ekintzailetza-programa edo -ekimenetan duten presen- tzia indartzea. Gazteak gizarteratzeko ekintza berritzaileak Lehen lan-aukera bilatzen ari diren gazte tituludunen enplegagarritasuna handitzeko jarduerak garatzea. Bes- teak beste, honako jarduera hauek egin daitezke: harrera egitea eta enplegagarritasuna diagnostikatzea, profesio- nalen, mentoreen eta abarren plan indibidualizatuak di- seinatzea, eta zehaztutako gizarteratze-plan pertsonala gauzatzen laguntzea eta haren jarraipena egitea. Aurreikusitako JARDUERA-LERRO nagusiak honako taula hauetan laburbiltzen dira:
  • 98. Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 98 Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen proiekzioa (*) 2020-2024 Inbertsioak 2020-2024 Enpleguak 7. EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 128 M€ 10.790 8. ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA 342 M€ 42.100 9. LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 577 M€ 26.110 10. RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 406 M€ 15.000 11. ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK ** 10.720 12. GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 162 M€ 25.800 GUZTIRA II. ARDATZA - ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 130.520 Aurrekontu-inbertsioen proiekzioa (*) 2020 6 hilabete 2021 2022 2023 2024 2020-2024 7. EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 14 M€ 28 M€ 28 M€ 29 M€ 29 M€ 128 M€ 8. ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA 37 M€ 74 M€ 75 M€ 77 M€ 79 M€ 342 M€ 9. LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 63 M€ 125 M€ 127 M€ 129 M€ 133 M€ 577 M€ 10. RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 44 M€ 88 M€ 89 M€ 91 M€ 94 M€ 406 M€ 11. ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK ** ** ** ** ** ** 12. GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 18 M€ 35 M€ 36 M€ 36 M€ 37 M€ 162 M€ GUZTIRA II. ARDATZA - ENPLEGUA SORTZEA 176 M€ 350 M€ 355 M€ 362 M€ 372 M€ 1.615 M€ 12. taula: II. ardatza. Aurrekontu-inbertsioen zehaztapena, urteka. (*) Oharra: 2020-2024 legealdirako kalkulatutako aurrekontuen datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (2020. urtearen %  50a egotzi da). (**) Oharra: Ez da aurrekontu-gasturik aurreikusten, Eusko Jaurlaritzaren I. Kapitulu Orokorrean (Langileak) sartuta daudelako. 11. taula: II. ardatza. Inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena. (*) Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako kalkulatutako aurrekontuei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen % 30 hartu da 2020an eta % 70a 2021ean, % 100eko EPEak izan ezik, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren % 50 kalkulatu da). (**) Oharra: Ez da aurrekontu-gasturik aurreikusten, Eusko Jaurlaritzaren I. Kapitulu Orokorrean (Langileak) sartuta daudelako. II. ardatzak (Enplegua sortzea) 1.615 M €-ko au- rrekontua dauka. Horrekin 2020-2024 aldian 135.520 enplegu suspertzen lagundu nahi da (Beheko taulan ageri da enpleguan espero diren emaitzen eta inbertsioaren banaketaren ikuspegi orokorra, aurreikusitako 6 eremuen arabera). Jarraian, AURREKONTU-INBERTSIOEN proiekzioen zehaztasunak azaltzen dira, urteka:
  • 99. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 99 Proyección de empleos inducidos (*) 2020 2021 2022 2023 2024 2020-2024 7. EKINTZAILETZA. ENPRESA BERRIAK 780 1.820 2.600 2.730 2.860 10.790 8. ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA 3.044 7.102 10.145 10.650 11.160 42.100 9. LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK 1.888 4.404 6.292 6.606 6.920 26.110 10. RENOVE PROGRAMAK. ERAIKUNTZAREN BIRGAIKUNTZA 1.084 2.530 3.614 3.795 3.976 15.000 11. ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK 2.065 2.625 1.865 2.035 2.130 10.720 12. GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 1.867 4.352 6.217 6.527 6.838 25.800 GUZTIRA II. ARDATZA - ENPLEGUA SORTZEA 10.727 22.833 30.733 32.343 33.884 130.520 13. taula: II. ardatza. Enplegu sustatuen zehaztapena, urteka. (*) Oharra: 2020-2024 legealdirako kalkulatutako enplegu-datuak, legegintzaldia hasi eta lehenengo urtean egozpena eginda. Hasierako balioespenen % 30a hartu da 2020an eta % 70a 2021ean, pandemiaren eragina deskontatzeko (EPEak salbu, % 100ean). Jarraian, ENPLEGU SUSTATUEN proiekzioen zehaztasunak ageri dira, urteka: Aurrekontu-inbertsioen eta enplegu sustatuen laburpena.
  • 100. 3.5. 3.5. Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren ikuspegi globala. 100
  • 101. Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa (2020-2024) B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 101 11 10 I. ARDATZA EKONOMIA SUSPERTZEA INBERTSIOAK: 130.000* LANPOSTU 7.935 M€ 9.550 M€ 3.700 M€AZPIEGITURA PUBLIKO EKONOMIKO ETA SOZIALAK 2.976 IKERKETA, BERRIKUNTZA ETA ERALDAKETA DIGITALA 2.512 ENERGIA- ETA INGURUMEN-TRANTSIZIOA 357 INDUSTRIA ETA ETEAK, ZERB. AURRERATUAK, SORMEN INDUSTRIAK ETA NAZIOARTEKOTZEA 1.164 ELIKAGAIGINTZA 613 MERKATARITZA ETA TURISMO ETA KULTURA INDUSTRIA EKINTZAILETZA ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA LANERATZEA. TOKIKO ETA ESKUALDEKO ENPLEGU-PLANAK RENOVE PROGRAMAK ENPLEGU PUBLIKOAREN ESKAINTZAK GAZTEEN ENPLEGUA SUSTATZEKO TALKA-PLANA 313 II. ARDATZA ENPLEGUA SORTZEA 1.615 M€ 128 342 577 406 - 162 130.520 10.790 42.100 26.110 15.000 10.720 25.800 AURREKONTUA ABALAK (*) Estimazio biribilduak 1 7 8 9 12 2 3 4 5 6 13.250 M€ 130.000 ENPLEGU SUSTATU 6.000 ENPRESA ETA AUTONOMO BERRI 800 PROIEKTU EUROPAR 10.000 ENPRESA BABESTU 4.000 M€KO HAZKUNDEA INDUSTRIAREN ETA ZERBITZU AURRERATUEN BALIO ERANTSIAN 100 M€KO HAZKUNDEA ELIKADURA-KATEAREN BPGD-n 1.400 M€KO HAZKUNDEA MERKATARITZA, OSTALARITZA ETA TURISMOAREN BPGD-n B E S T E L A K O E M A I T Z A K 23. Ird.: Euskadiko ekonomia eta enplegua suspertzeko Programa (2020-2024). Oharra: 2020-2024 legegintzaldirako inbertsioei eta enpleguari buruzko datuak, legegintzaldia hasi zenetik (enplegua sortzeko, hasierako estimazioen %30 hartu da 2020an eta %70 2021ean, %100eko EPEak izan ezik, pandemiaren eragina deskontatzeko. Aurrekontuetan 2020ko guztizkoaren %50 kalkulatu da, abalak ezin ezik, %100ean egozten baitira).
  • 103. Berpiztu Programaren gobernantza. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 103 1. Kontseilu Errektorea Berpiztu Programaren Kontseilu Errektorea ezarri da. Erakundeartekoa da, eta berau izan- go da programaren kudeaketa eta jarraipene- rako organo gorena. Honako hauek izango dira Kontseiluko kideak: Lehendakaria (burua izango da), bigarren lehendakariordea (Lan eta Enple- guko sailburua), Ekonomiaren Garapen, Jasanga- rritasun eta Ingurumeneko sailburua, eta Ogasun eta Ekonomiako sailburua, Jaurlaritzaren aldetik. Gainera, beste erakunde batzuen ordezkari gisa parte hartuko dute Arabako, Bizkaiko eta Gi- puzkoako diputatu nagusiek, bai eta Eudeleko buruak ere. Lehendakaritzako idazkari nagusiak jardungo du Kontseiluan, programaren koordinatzailea denez gero, eta urtean bi aldiz egingo dira ohiko bilerak, planaren jarraipena egiteko eta egokitzat jotzen diren indartze- edo/eta egokitzapen-neu- rriak hartzeko. Kontseiluak Batzorde Tekniko bat izendatu ahal- ko du, lagun diezaion. Hiru organo eratu dira, horietan burutzeko Programaren gobernantza:
  • 104. 2. Sailarteko Batzordea Berpiztu Programaren Sailarteko Batzordea era- tu da. Batzorde horretako kideak programan sailburuordetza-mailan aurreikusitako ardatz, politika eta jarduera-plan desberdinen ardura- dunak izango dira. Hala, bertan parte hartzen duten Jaurlaritzako sail desberdinen jarduera- programen jarraipena egitea izango da Batzorde horren helburua. Sailarteko Mahaiaren arduradun koordinatzailea Lehendakaritzako idazkari nagusia izango da. Sailarteko Batzordeak urtean ohiko bi bilera egingo ditu, urte bakoitzeko azken hiruhilekoan eta lehen hiruhilekoan, bai eta ezohiko bilerak ere, halakorik egin behar dela uste den aldiro. 3. Elkarrizketa Sozialaren Mahaia eta jarraipenerako Mahai Sozioekonomikoa Jarraipenerako Mahai Sozioekonomikoa Berpiz- tu Programa egiteko prozesuaren egiaztapen- lanean parte hartu duten eragile ekonomiko eta sozialek eratzen dute. Mahaiak urtero jasoko du Programa horren gaineko informazioa, eta ekar- penak eta iradokizunak bilduko ditu, Progra- mako helburuak hobeto betetzeko. Era berean, Elkarrizketa Sozialaren Mahaiak, aholkularitza- rako eta hiru aldeko itunetarako tresna den alde- tik, partaidetza aktiboa eta lehentasunezkoa edu- kiko du Berpiztu Programaren urteko jarraipena eta balorazioa egiteko orduan. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 104 Berpiztu Programaren gobernantza.
  • 105. 1. ERANSKINA Berpiztu programaren hasierako oinarriak eragile instituzional eta sozioekonomikoekin egiaztatzeko eta ekarpenak egiteko prozesuaren laburpena. 105
  • 106. Zk. Erakundea Antolakundeak 1 Foru aldundiak Arabako Foru Aldundia; Bizkaiko Foru Aldundia; Gi-puzkoako Foru Aldundia 2 Elkarrizketa Sozialaren Mahaia Confebask; CCOO; UGT; Lan Harremanen Kontseilua; Eusko Jaurlaritza (Lan eta Enplegu Saila; Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Saila; Lehen-dakaritza) 3 Eusko Jaurlaritzako Sailburuordetzak I. ardatza – Ekonomia suspertzea Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Saila; Ekonomia eta Ogasun Saila; Hezkuntza Saila; Lu-rralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Saila; Kultura eta Hizkuntza Politika Saila; Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Saila; Lehendakaritza 4 Eusko Jaurlaritzako Sailburuordetzak II. ardatza – Enplegua sortzea III. ardatza – Enpleguaren kali-tatearen hobekuntza Lan eta Enplegu Saila; Gobernantza Publiko eta Autogo-bernu Saila; Ekonomia eta Ogasun Saila; Hezkuntza Saila; Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Saila; Osa-sun Saila; Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politika Saila; Lehendakaritza 5 Mondragon Korporazioa Lehendakaritza 6 Euskal Merkataritza Ganberak Bilboko Merkataritza Ganbera; Arabako Merkataritza Ganbera; Gipuzkoako Merkataritza Ganbera 7 Konfekoop Zuzendaritza-taldea 8 Elkargi Zuzendaritza-taldea 9 Euskadiko BGAE Federazioa Zuzendaritza-taldea 10 ELA sindikatua Idazkaritza Nagusia (*) 11 LAB sindikatua Idazkaritza Nagusia (*) Berpiztu Programa egiaztatzeko prozesua. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 106 Lehendakariak Ekonomia eta enplegua suspertzeko Programaren oinarriak aurkeztu zituen 2020ko irailaren 29ko Gobernu Kontseiluan. Ondoren, Programa hori eragile ekonomiko eta sozialekin egiaztatzeko prozesu formala hasi zen, eragileon ekarpenak eta balorazioak jasotze aldera. Prozesu hori urriaren amaierara arte egon da martxan, eta honako partaidetza hauek eduki ditu(*): Programa barne-mailan egiaztatu da, Jaurlaritza- ren baitako sail inplikatuenekin, eta, horrez gain, kanpo-mailan ere egiaztatu da, beste erakunde ba- tzuekin eta Elkarrizketa Sozialaren Mahaiarekin, bai eta Euskadin koronabirusaren pandemiaren ja- rraipena egiteko martxan jarri den Mahai Sozioeko- nomikoko beste eragile batzuekin ere. Jasotako ekarpenak kontuan hartu dira behin betiko agiria egiteko orduan, eta Berpiztu Programa garatu eta betearazteko prozesuan ere aintzat hartuko dira. Ekarpen batzuen erreferentzia zehatzak aurkeztu- tako lan-oinarriei buruzkoak dira. (*) El 16 de octubre se envió una comunicación a las Secretarías Generales de los sindicatos ELA y LAB, aportando el documento de bases y solicitando su contribución (ver comunicaciones).
  • 107. 1.E. Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. 107
  • 108. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 108 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. COMPROMISO POR LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO El Gobierno Vasco y las tres Diputaciones Forales nos hemos reunido para compartir un diagnóstico sobre la situación actual de crisis causada por el coronavirus y acordar las bases para ofrecer una respuesta global y coordinada a la misma. Un Compromiso para promover la reactivación económica y el empleo de Euskadi. Ante la virulencia de la crisis tanto sanitaria como económica, el Gobierno Vasco y las Diputaciones Forales adoptamos, desde el primer momento, medidas de emergencia para contener y mitigar la pandemia y sus efectos. Fueron medidas de resistencia dirigidas a reforzar el sistema sanitario, socorrer a las familias y personas más vulnerables y apoyar al tejido empresarial, especialmente a pymes y autónomos. Ha llegado el momento de dar un nuevo impulso desde un espíritu de gobernanza colaborativa, con objeto de acordar las bases de una estrategia compartida para la reactivación económica y el empleo. El Gobierno Vasco y las tres Diputaciones Forales, cada una desde nuestra propia responsabilidad y competencia, nos comprometemos a alinear nuestras actuaciones para recuperar los niveles de empleo y bienestar previos a la crisis, promoviendo la reconstrucción económica y social de Euskadi. Desde el sector público debemos ser, hoy más que nunca, proactivos en la reactivación de la economía vasca y en la defensa del empleo como política social. BASES COMPARTIDAS Desde este diagnóstico y compromiso compartido, hemos decidido establecer un “Compromiso por la Reactivación Económica y el Empleo”, abierto a la participación del resto de agentes públicos y privados de Euskadi y sustentado en las siguientes bases. 1. Una respuesta global que priorice el empleo. La profundidad y duración de la crisis están teniendo un impacto directo en el empleo y en el tejido empresarial que exigen una respuesta coordinada y sostenida en el medio plazo, con una estrategia global que tenga como prioridad la reactivación económica y el empleo de Euskadi. 2. Una palanca de transformación para afrontar 3 transiciones globales. Esta crisis ha puesto de manifiesto la necesidad de afrontar tres grandes transiciones que afectan a todos los países, a todos los sectores económicos y a todas las sociedades: la tecnológico-digital, la energético-climática y la sanitaria y social. La estrategia de respuesta a la crisis que planteamos debe servir de palanca para afrontar esta triple transición, abriendo nuevas oportunidades para el empleo y el crecimiento económico. El objetivo es construir una Euskadi digital, verde e inclusiva. 3. Un Compromiso de Reconstrucción económica y social integrado en una estrategia de País. El Compromiso por la Reactivación Económica y el Empleo, forma parte indisoluble de una Estrategia Global de País alineada con los Objetivos de Desarrollo Humano Sostenible. La Estrategia Global, además de la Reactivación Económica y el Empleo como principal elemento de integración social, se sostiene también en la firme defensa de la salud, la educación y las políticas sociales. Estos pilares conforman la base fundamental del bienestar de la sociedad vasca. 4. Un Compromiso alineado con el Fondo de Recuperación Europeo Next Generation EU. Un Fondo que apoya las inversiones y reformas que tengan como objetivo impulsar un crecimiento sostenible en Europa, reforzando la cohesión territorial y social, así como la creación de empleo. 5. Un Compromiso con una sólida base de partida. Frente a esta nueva crisis y ante los retos que plantea, constatamos que no partimos de cero. Contamos con una sólida posición de partida, gracias a las fortalezas que hemos venido construyendo durante las últimas décadas: Autogobierno y Concierto Económico, experiencia en superación de crisis anteriores, economía saneada y relativamente bajos niveles de endeudamiento, industria
  • 109. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 109 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. competitiva e internacionalizada, personas formadas y una potente Red de Ciencia, Tecnología e Innovación; así como un escenario de colaboración público-privada permanente y de estabilidad institucional. 6. Dos grandes ejes de actuación y un área transversal. Nuestra prioridad es el empleo. El objetivo primordial es recuperar todo el empleo perdido durante la crisis. Para ello, se establecen dos grandes ejes de actuación: I - La Reactivación Económica, con medidas de reactivación dirigidas a diversos sectores económicos que, en el corto y medio plazo, también tendrán impacto positivo en el mantenimiento y creación de nuevos puestos de trabajo; y II – La Creación de Empleo, con medidas que impulsarán la creación directa de nuevos empleos. Y un área transversal: La Mejora de la Calidad del Empleo. Eje I - Reactivación Económica. Se articula en seis ámbitos de actuación: 1) Inversión en Infraestructuras Públicas económicas y sociales; 2) Investigación, Innovación y Transformación Digital; 3) Transición Energética y Medioambiental; 4) Industria y Pymes, Servicios Avanzados, Industrias Creativas e Internacionalización; 5) Industria Alimentaria. Refuerzo de la economía local y 6) Comercio, Hostelería y la Industria Turística y Cultural. Eje II – Creación de Empleo. Se articula en seis ámbitos de actuación: 1) Emprendimiento. Apoyo a micropymes y autónomos; 2) Formación para el empleo; 3) Inserción laboral. Planes Locales y Comarcales de Empleo; 4) Renovación Sector Público. Ofertas Públicas de Empleo; 5) Programas Renove. Rehabilitación urbana y de edificios públicos y 6) Empleo Juvenil. Área Transversal: Mejora de la Calidad del Empleo. Una mejora que nos acerque a parámetros europeos y dirigida a disminuir la precariedad del empleo, reducir la brecha salarial entre mujeres y hombres, aumentar la prevención y seguridad laboral, reforzar la inspección, fomentar la corresponsabilidad y la conciliación laboral y familiar, así como impulsar el diálogo social y un nuevo modelo inclusivo y participativo de empresa vasca. 7. Fuentes de financiación. Conscientes del impacto negativo de la crisis en la caída de la recaudación, articularemos las medidas financieras precisas que nos permitan dar respuesta a los programas y ejes de actuación orientados a la creación de empleo y la recuperación económica. Para ello, combinaremos los ingresos fiscales ordinarios con el nivel de endeudamiento necesario y responsable acordado en el seno de la Comisión Mixta del Concierto Económico. Adicionalmente, gestionaremos el acceso a todos aquellos fondos de recuperación europeos o estatales, como Next Generation, que nos permitan ampliar o reforzar los programas y ejes de actuación anteriores. 8. Creación de una mesa de coordinación interinstitucional. Se establecerá una mesa de trabajo interinstitucional para compartir los avances del Compromiso por la reactivación económica y el empleo, así como para coordinar la materialización de las medidas puestas en marcha por las instituciones. 9. Un Compromiso abierto a las instituciones locales de Euskadi. Este es un Compromiso de País en apoyo de la reactivación económica y la recuperación del empleo. Por tanto, es precisa la cooperación de las instituciones locales vascas, a través de Eudel, para conseguir una implantación eficaz. Se invita a la Asociación de Municipios Vascos a sumarse al Compromiso y a participar en la mesa de trabajo interinstitucional. 10. Un Compromiso abierto a los agentes económicos y sociales. El Gobierno Vasco y las Diputaciones Forales trabajaremos para contrastar y compartir este Compromiso con los agentes económicos y sociales. A estos efectos, procederemos a establecer o reforzar los cauces de concertación existentes para incorporar sus propuestas y valoraciones a lo largo del proceso de implantación del mismo.
  • 110. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 110 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. ELKARRIZKETA SOZIALAREN MAHAIA DECLARACIÓN CONJUNTA DE LOS AGENTES SOCIALES INTEGRANTES DE LA MESA DE DIÁLOGO SOCIAL EN RELACIÓN CON EL PROGRAMA BERPIZTU Los agentes sociales, integrantes de la Mesa de Diálogo Social, reunidos en sesión bilateral con el objeto de realizar una primera valoración del programa de Berpiztu Programa para la reactivación económica y el empleo de Euskadi (2020-2024), que fue presentado en este foro por el Gobierno Vasco el día 14 de octubre, han ACORDADO APROBAR LA PRESENTE DECLARACIÓN CONJUNTA PRIMERO.- En un momento tan complicado y plagado de incertidumbres como este, los agentes sociales presentes en la Mesa de Diálogo Social comparten en primer lugar la necesidad de actuar bajo un espíritu abierto de colaboración y consenso, así como la conveniencia de ubicar las diferentes medidas y actuaciones dirigidas a la reactivación económica y la creación de empleo en el marco de un gran pacto de país y de forma coherente y alineada con las tres grandes transiciones globales que Euskadi debe abordar en los próximos años: la tecnológica-digital, la energética-medioambiental y la social-sanitaria. SEGUNDO.- En segundo lugar, destacan y valoran de forma positiva que la respuesta articulada a través de este programa tenga un carácter proactivo y no estrictamente defensivo, para afrontar a través de él no solo los complejos retos derivados de la pandemia, sino otros muchos de carácter estructural, en el contexto de la transformación global a la que se ha hecho referencia y en torno a dos grandes ejes: la reactivación económica y la creación y cualificación del empleo. En este sentido, constituye un elemento sin duda destacable y positivo que el programa se configure como una iniciativa abierta y dinámica para toda la legislatura y que se sustente en un compromiso presupuestario cierto –y cuantificado- para los próximos cuatro años. Todo ello sin perjuicio de la posibilidad de incorporar, en su caso, otros fondos o recursos a los que, dentro de programas e iniciativas europeas, Euskadi pueda tener acceso en el futuro. TERCERO.- Consideran acertado el proceso de gestación del programa y el papel que dentro de él se ha asignado a la MDS, propiciando un contraste de la iniciativa con los agentes sociales de forma previa a la aprobación formal del mismo por el Consejo de Gobierno. Valoran igualmente de modo positivo el carácter abierto y flexible del modelo de gobernanza por el que se opta, dentro del cual la Mesa de Dialogo Social debe asumir un papel muy activo, alineando sus propios planes de trabajo con una buena parte de las acciones e iniciativas ya previstas en el programa, así como con cualesquiera otras que, en el marco y bajo el espíritu de la concertación, puedan añadirse en el futuro.
  • 111. ELKARRIZKETA SOZIALAREN MAHAIA B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 111 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. CUARTO.- Los agentes sociales muestran su conformidad con la decisión de identificar los objetivos de reactivación económica y creación de empleo como los dos grandes ejes de actuación sobre los que se asienta el programa, así como con el objetivo transversal, común a ambos ejes, de avanzar de modo sustancial a lo largo de los próximos cuatro años en términos de calidad del empleo. Con independencia de ello, y más allá de constatar en esta primera aproximación la orientación general positiva del programa en torno a los dos ejes y al objetivo transversal señalado, la valoración concreta de las numerosas acciones e iniciativas que están previstas en él, así como las que, a la vista de su carácter dinámico y en función de sus resultados y evaluación se añadan en el futuro, solo podrán ser objeto de consideración en el marco del propio diálogo social y a medida que se vayan implementando. Bilbao, 23 de octubre de 2020
  • 112. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 112 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Mondragon Korporazioa
  • 113. Mondragon Korporazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 113 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik.
  • 114. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 114 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Euskal Merkataritza Ganberak BERPIZTU: PROGRAMA DE REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) CONSIDERACIONES DE LAS CÁMARAS DE COMERCIO VASCAS-EUSKO GANBERAK, AL PROGRAMA PARA LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) 1.- LAS CÁMARAS VASCAS- EUSKOGANBERAK ÓRGANOS DE COLABORACIÓN CON EL GOBIERNO VASCO  Organizaciones con capacidad de llegar a todas las empresas y contribuir a mejorar la competitividad de las pymes Las Cámaras de Comercio, Industria, Servicios y Navegación Vascas somos corporaciones de Derecho Público y forma parte de nuestra naturaleza ser órganos de colaboración con el Gobierno Vasco y Diputaciones Forales así como del resto de las Administraciones Públicas. Dada la adscripción universal de todas las empresas a las Cámaras, que eligen democráticamente sus órganos de gobierno, estamos en condiciones de poder llegar a todas las empresas de Euskadi para coadyuvar en cualquier iniciativa derivada del Programa de Reactivación + Empleo. A título de ejemplo las Cámaras son en la actualidad el cauce empleado por el Departamento de Turismo, Comercio y Consumo, las Diputaciones Forales, los Ayuntamientos de las capitales, y Eudel para hacer viable el programa interinstitucional del Bono-Comercio y Turismo-Bono. Pero hay campos de colaboración que tienen que ver directamente con la mejora de competitividad de las pymes en los que las Cámaras venimos trabajando junto al Gobierno y que merecen recibir un especial impulso en el marco del PROGRAMA PARA LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020– 2024).
  • 115. Euskal Merkataritza Ganberak B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 115 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. BERPIZTU: PROGRAMA DE REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) En este sentido debemos destacar por un lado el potencial de las Cámaras para reforzar el apoyo a la internacionalización de las pymes, con todas las ventajas que aporta su experiencia y la flexibilidad de sus estructuras y, por otro, el importante papel que podrían jugar en la mejora de la formación de las pymes por su cercanía y demostrada experiencia y capacidad. En el caso concreto de las empresas del sector comercial durante los últimos años las Cámaras hemos realizado una gran labor en el apoyo a su transformación digital, en el desarrollo de plataformas de formación innovadoras, en el asesoramiento para hacer viable la sucesión empresarial y mantener así el empleo, líneas de acción todas ellas que, no hace falta decir, adquieren una relevancia crítica en la actual coyuntura, que como sabemos afecta de manera también grave a las empresas turísticas que requieren más apoyo y asistencia.  Comité de Seguimiento y Ejecución. Las Cámaras Vascas-Eusko Ganberak consideran que un programa de la trascendencia e impulso transformador del PROGRAMA PARA LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024), requiere de la participación y el seguimiento de entidades de la sociedad civil que, como las Cámaras, representan los intereses generales de los sectores económicos y están cerca de las empresas. Por ello resulta conveniente la creación de un órgano de seguimiento de la ejecución que permita continuar la labor de extensión y participación ya iniciadas. Eusko Ganberak participaría a su máximo nivel en dicho Comité de Seguimiento. 2.- COMENTARIOS AL DOCUMENTO DE PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA  Riesgos de un impulso legislativo excesivo (pag.13) En efecto, algunas Modificaciones Legislativas parecen imprescindibles. Pero con una visión desde la empresa consideramos que tiene riesgos ponerse como meta un plan de desarrollo legislativo excesivamente ambicioso, porque la experiencia demuestra que en ocasiones el objetivo de las modificaciones normativas resta flexibilidad y exige una atención política que resulta necesaria para dar respuestas inmediatas y flexibles a
  • 116. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 116 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Euskal Merkataritza Ganberak BERPIZTU: PROGRAMA DE REACTIVACIÓN ECONÓMICA Y EL EMPLEO DE EUSKADI (2020–2024) los cambios que se están produciendo, especialmente cuando existen ámbitos legislativos de rango superior que también actúan en una dirección a menudo coincidente; UE, Directivas, Estado, Leyes Básicas.  Tiempo parcial versus precariedad (pág. 20) Resulta necesario avanzar en la consolidación de un mercado de trabajo en el que se minimice y, en la medida de lo posible, se eliminen las situaciones de precariedad. Pero las razones que permiten calificar un empleo como precario son muy diversas, y el concepto de la temporalidad, en sí, no debe identificarse con una situación de precariedad. Existen muchos ejemplos en este sentido. Otra cosa son los abusos a los que una utilización indebida de estas modalidades de contratación puede dar lugar.  Refuerzo de servicios de apoyo a la Internacionalización apoyándose en las Cámaras (pág. 35) Las Cámaras Vascas tenemos un largo recorrido y una importante experiencia acumulada en el campo del apoyo a la internacionalización de las Pymes. En este sentido teniendo en cuenta la inevitable escasez de recursos, que siempre dificulta el logro de objetivos más ambiciosos, consideramos que es el momento de dar un mayor impulso a la colaboración entre Basque Trade & Investment y las Cámaras y, así, dotar a la Administración de una mayor flexibilidad.  Un nuevo perfil del funcionario; Ofertas de empleo público (pág. 51) La creación de empleo público debe valorarse fundamentalmente por el resultado en el desempeño de su función. En este sentido, parecen razonables algunos de los ejes en los que se propone una contratación importante. Pero no debe de tratarse de una mera sustitución de personal que llega a la jubilación. Es imprescindible considerar la incorporación de la innovación, los nuevos modos más eficientes y productivos, los trabajos antiguos renovados, más trabajos de nueva creación. Se debe caminar hacia un nuevo perfil del funcionario. Bilbao, 16 de octubre de 2020
  • 117. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 117 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. PROGRAMA BERPIZTU Consideraciones al programa realizadas desde la Confederación de Cooperativas de Euskadi - KONFEKOOP - Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa 2020.10.21
  • 118. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 118 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa -2- ANTECEDENTES  El pasado martes 13 de octubre la Confederación de Cooperativas de Euskadi – KONFEKOOP, recibió de Lehendakaritza el Programa “Berpiztu”, para la Reactivación económica y el Empleo, así como la invitación para su valoración y emisión de aportaciones y sugerencias.  Desde KONFEKOOP se valora favorablemente tanto la información facilitada como la invitación para hacer aportaciones y sugerencias, así como la reunión de trabajo en Lehendakaritza. En respuesta a esta invitación, desde KONFEKOOP se trasladan las siguientes valoraciones, aportaciones y sugerencias, con el único ánimo de mejorar el Plan “Berpiztu”, para la Reactivación económica y el Empleo, que en algunos casos pueden pecar de desconocimiento o errónea interpretación.
  • 119. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 119 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. -3- VALORACIÓN GENERAL DEL PROGRAMA BERPIZTU Analizado el Programa Berpiztu por la Confederación de Cooperativas de Euskadi – KONFEKOOP, esta asociación empresarial realiza una valoración positiva del documento desde un doble punto de vista. En primer lugar, estimamos que como documento planificador da una visión clarificadora de conjunto a un periodo de cuatro años en materia económica y de empleo, siendo una aportación de información que para la Sociedad vasca y sus agentes económicos y sociales es de suma utilidad. En segundo lugar, y adentrándonos en su contenido, estimamos que las grandes líneas y prioridades que se marcan son acertadas, para dar una respuesta adecuada a la reactivación económica y del empleo de Euskadi. En cualquier caso, y con el ánimo de ofrecer algunas mejoras, presentamos a continuación una serie de consideraciones al Programa.
  • 120. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 120 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa -4- CONSIDERACIONES AL PROGRAMA BERPIZTU, REALIZADAS DESDE LA CONFEDERACIÓN DE COOPERATIVAS DE EUSKADI - KONFEKOOP  La crisis está golpeando con fuerza a la industria (tal y como se señala en la página 6). Creemos que es preciso un cuidado y más medidas especiales de apoyo con la industria y algunos subsectores clave como la automoción, ya que, si la crisis en la industria sigue profundizándose, los efectos en el empleo pueden ser devastadores. Últimamente el tejido industrial vasco transmite una sensación de vulnerabilidad, algo que ha de ser combatido desde el Gobierno puesto que su peso en el PIB de Euskadi es del 25%. Y merece una atención especial el subsector de la automoción porque supone las dos terceras partes de la actividad industrial en Euskadi (el 17% del PIB vasco, sin contar con la planta de MERCEDES, que ella sólo supone otro 3%). Adicionalmente, sería aconsejable profundizar también en campos de actividad cercanos al sector industrial y con un alto componente de innovación, incluidos ámbitos del sector servicios íntimamente ligados a la industria; y sobre todo, a la industria tecnológicamente más avanzada.  La crisis se produce en el marco de 3 transiciones globales (digital, verde e inclusiva) como se señala en la página 8. Estimamos que por el efecto de la crisis sanitaria estos procesos transformadores no deberían paralizarse, ya que todos los países avanzados van a seguir evolucionando en este terreno y cuestiones como la digitalización, la inteligencia artificial, la ciberseguridad, las energías renovables, el desarrollo sostenible y la transición energética no pueden ser aparcados con motivo de la crisis sanitaria. Al contrario, estos procesos en los cuales el Cooperativismo Vasco lleva tiempo trabajando, consideramos que constituyen una oportunidad de desarrollo del País y no deben ser frenados sino acelerados.
  • 121. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 121 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. -5- Al contrario, sería bueno que cuando esta crisis se supere Euskadi presente unos datos y una realidad competitiva en este terreno en la comparativa con países europeos avanzados como Alemania o Francia.  En las páginas 16 a 20 el documento incide en la creación de empleo social y de calidad. Las Cooperativas son un referente de empleo estable y de calidad, ya que las personas trabajadoras además de su retribución como trabajadoras son personas socias de la empresa, participan en su gestión y en sus resultados. Además, son un modelo empresarial con un fuerte arraigo e implantación en el País. Y, sin embargo, incomprensiblemente, no se les reconoce participación en el Consejo de Administración de LANBIDE – Servicio Vasco de Empleo, situación que se debería solventar cuanto antes.  El Programa Berpiztu se marca como objetivo “Mejorar la calidad del empleo” (en la página 20). Y para ello, entre otras cuestiones, plantea “Un nuevo modelo inclusivo y participativo de la empresa vasca”. Consideramos positiva la referencia favorable que se realiza a las empresas de carácter participativo. Ahora bien, entendemos que siendo el cooperativismo el ejemplo más claro en esta materia, se debería recoger alguna referencia expresa al modelo cooperativo, modelo empresarial que se caracteriza por su profundo nivel de participación, solidaridad y democracia, máxime tratándose de un documento realizado para Euskadi, donde este modelo cooperativo tiene un nivel de presencia e implantación sin parangón. Supone no valorar una de las fortalezas singulares de Euskadi en materia socio-empresarial, reconocido como referente de éxito a nivel Estatal e Internacional.
  • 122. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 122 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa -6-  Llama la atención, el peso de la inversión en materia de infraestructuras ferroviarias (1.563 Millones de euros), ya que supone más de la mitad de la inversión en infraestructuras públicas, económicas y sociales (el 52,5%) y el 20% de las inversiones presupuestarias totales en el periodo 2020-2024. Desconocemos si la misma contiene algún acuerdo con el Gobierno Central, dado que de no ser así frenaría el volumen de las inversiones necesarias en ámbitos relativos a la industria, la internacionalización, la transición energética o medioambiental, la investigación, innovación o la transformación digital u otras más necesarias en el contexto económico actual.  En la página 43 se recoge el apartado “7. Empredimiento. Nuevas empresas”. Y en relación con las “Nuevas empresas de Economía Social” se fija una estimación de creación de 759 empleos en el periodo 2020-2024, para lo que se asigna una inversión de 6 millones de euros. Esta cifra de 759 nuevos empleos está muy alejada de la más previsible realidad, ya que sólo en lo referido a las Cooperativas la experiencia en esta materia es que las Cooperativas promovidas exclusivamente con la participación de la “Sociedad para la Promoción de las Cooperativas-ELKAR- LAN” está suponiendo una constitución anual de en torno a 139 Cooperativas en el último quinquenio. En cualquier caso, vamos a ser prudentes y estimar una relación de constituciones de 120 Cooperativas anuales, entre ELKAR-LAN y otros agentes promotores y ello supondrían 480 Cooperativas en el cuatrienio y a una media de 3,5 empleos de media por Cooperativa (sumando personas socias trabajadoras y trabajadoras por cuenta ajena) suponen 1.680 empleos los creados por las nuevas Cooperativas en el cuatrienio. Si a ello sumamos los empleos creados por otras formas societarias de economía social y entendiendo que entre todas estas crearan solo 100 empleos anuales; es decir en torno a 400 empleos en el cuatrienio nos situaríamos en un total de 2.080 empleos. Y desde un criterio meramente proporcional si a 759 empleos se le asignaban 6 Millones de inversión, a 2.080 empleos corresponderían 16,4 Millones de inversión.
  • 123. Konfekoop – Euskadiko Kooperatiboen Konfederazioa B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 123 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. -7-  El punto anterior de este escrito se refiere al emprendimiento en materia de Economía Social, pero en el Programa Berpiztu no se hace ninguna referencia a otros programas de fomento de la Economía Social dirigidos a la formación en Economía Social, a su asistencia técnica, incorporación de personas socias en empresas de Economía Social, así como para el fomento de la inter- cooperación empresarial. Consideramos que el documento debería recoger estos programas.  En la página 44, donde se refiere a los instrumentos para el emprendimiento, en el recuadro de abajo que habla de apoyar con programas específicos la creación de nuevas empresas en sectores con potencial de creación de empleo, cuando elude a la economía social indica textualmente: “Economía Social: diseñar programas para impulsar nuevas empresas sociales e incorporar a BIND 4.0 este modelo de empresas”. Creemos que sería más acertado recogerlo de la forma siguiente: “Economía Social: diseñar programas para impulsar nuevas empresas de economía social, para la transformación de empresas mercantiles en dificultades o sin relevo generacional; así como asociaciones y fundaciones en procesos de maduración y consolidación económica, en empresas de economía social, impulsar la digitalización de la economía social, e incorporar a BIND 4.0 este modelo de empresas”.  En cuanto a las ofertas de empleo público se realiza una previsión de 10.480 empleos públicos adicionales para el cuatrienio 2020-2024. Entendemos que estas ofertas de empleo público responderán a una evolución natural que dé respuesta, además, a las necesidades emergentes que vayan surgiendo, e interpretamos que no se trata en su totalidad de un incremento neto de empleo público, sino de una atención a las actuales necesidades coyunturales derivadas del COVID, y asimismo de procesos de consolidación laboral de empleos actualmente interinos o temporales.
  • 124. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 124 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Elkargi Att. Txus Peña Secretario de Lehendakaritza 20 octubre de 2020 Egun on, En primer lugar y en nombre de ELKARGI, quisiéramos agradecer al Gobierno Vasco su invitación a participar en la reunión mantenida hace pocos días, para compartir el Plan Interinstitucional que prevé movilizar más de 13.500 millones de euros, de forma que podamos compartir nuestros comentarios/sugerencias. Nuestra primera consideración en relación al mencionado Plan presentado es que, sin duda, es ambicioso. Y lo es, dado que según nos aclararon, los presupuestos del Plan son independientes de las esperadas ayudas europeas (fondos Next Generation) y existe determinación plena en ejecutarlo. Por lo tanto, y desde esta perspectiva, nuestra opinión es favorable, aunque aún no hemos podido aprobarlo en Comisión Ejecutiva. Los principales objetivos que persigue dicho Plan, tanto en términos de empleos como de nuevos proyectos empresariales, son en nuestra opinión, cifras muy ambiciosas. Del mismo modo, percibimos que el Plan esgrime las fortalezas de Euskadi para afrontar la crisis, que las tiene, pero por contra, no considera sus debilidades con la misma relevancia. Evidentemente las tenemos y consideramos que poner el foco sobre ellas, sobre las debilidades, es la mejor manera de poder afrontarlas: tamaño de nuestras empresas, envejecimiento de nuestra sociedad, posicionamiento por debajo de la media europea en digitalización o políticas de sostenibilidad, etc. Respecto a la futura ejecución, el Plan marca objetivos que, en su gran mayoría, están llamados a ser llevados a cabo por la iniciativa privada, a quien, además, se le señalan las grandes transiciones que debe abordar: la digital y la ecológica. Sin embargo, no hemos percibido que se incida de igual manera en la necesidad de reformar la Administración Pública, afrontar también su modernización, etc. La búsqueda de este equilibro dotaría de mayor credibilidad al Plan. En ese sentido y dado el papel protagonista que va a tener el mundo empresarial en la ejecución y consecución de los objetivos planteados, sería deseable que se contase con el empresariado o sus principales representantes, en la elaboración del mismo. Si no lo fuera en su creación y configuración detallada, no estaría de más que fuese, al menos, en la materialización de un apoyo exterior por parte de este empresariado, en calidad de asesor o consultor externo.
  • 125. Elkargi B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 125 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Hechas estas consideraciones y tomando nuestra inicial posición favorable al Plan, pasamos a detallar, las áreas en las que desde ELKARGI podríamos apoyar al tejido empresarial. A tal efecto, ofrecemos nuestra total predisposición a poder colaborar en el ámbito financiero y con especial incidencia, en estos campos que paso a resumir: • EUROPA. Desarrollo de apoyo/cobertura directa desde Europa. Programa FEI (Fondo Europeo de Inversiones) para financiación de Pymes y no Pymes. • CONTROLLING. Función financiara de presente y futuro: asesoramiento y programas específicos de controlling • FINANCIACION ALTERNATIVA. Creación de herramientas de Financiación alternativa (Fondeo de inversores a financiación) • CROWFUNDING. Creación de herramientas de crowfunding para pymes • TAMAÑO EMPRESAS. Desarrollo de programa de concentración de Pymes • FORMACION PERMANENTE. Formación en aspectos financieros (tesorería, circulante, Controlling, etc.) • PRESTAMOS Y CARENCIAS. Apoyo a carencias futuras siempre y cuando no haya limitaciones y obligaciones del regulador para contabilizar provisiones. • AMPLIACIÓN LÍMITE DE REAVAL. Incremento de límites otorgados en avales financieros y técnicos. Para que Elkargi pueda acometer la gestión de un programa de financiación intensivo, seria indispensable garantizar de alguna forma un reaval superior al existente, incrementando de forma significativa las aportaciones la FPT (Fondo de Provisiones Técnicas). Por nuestra parte, quedamos a vuestra entera disposición para profundizar más en detalle estas iniciativas, explicar de qué manera inciden muy positivamente en todo nuestro tejido empresarial y poder desarrollar cualquiera de los aspectos señalados, así como cualquier otro que se pudiera considerar necesario. Atentamente, Zenón Vázquez Director General de ELKARGI
  • 126. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 ) 126 Berpiztura egindako ekarpenak, erakundeen eta eragile sozioekonomikoen aldetik. Euskadiko BGAE Federazioa Estimado Jesús: Quiero agradecerte en nombre de la Federación la invitación que nos cursasteis para la presentación del programa Berpiztu para la reactivación económica y el empleo de Euskadi (2020-2024) a la que acudimos el pasado día 13 de octubre los cargos de la Federación. Tal y como manifestamos en dicho encuentro valoramos positivamente el programa Berpiztu por el horizonte de certidumbre y compromiso que aporta respecto a las actuaciones de la administración vasca en las áreas de reactivación económica y empleo. Te traslado de forma resumida las aportaciones que realizamos tras atender vuestras explicaciones. - El sector que representamos, sigue interesado en colaborar económicamente con las iniciativas que propongáis, pero siempre teniendo en cuenta que el objetivo fundamental de nuestras entidades es atender a los compromisos adquiridos con sus socios de pago de las prestaciones que tenemos que garantizar y que es la guía de las inversiones que se realizan. - Creemos necesario que se revise el marco normativo regulador de los activos aptos para la inversión ya que desde que se promulgó la actual regulación la situación financiera y de rentabilidades ha cambiado sustancialmente y una regulación más actual mejoraría la posibilidad de participar en programas que las administraciones vascas impulsan. - Es importante que exista una actuación coordinada de las instituciones de Euskadi a la hora de plantear a nuestro sector posibilidades de inversión ya que una oferta coordinada posibilitaría un mejor análisis y una mayor capacidad de decisión sobre las inversiones a realizar. - Ante la situación de estancamiento que sufre la previsión social complementaria en Euskadi creemos que la revisión de la política fiscal que está prevista, es una ocasión para que se dé un nuevo impulso la previsión social complementaria, con un marco tributario renovado que motive a los agentes sociales para garantizar los planes de empresa y también motive a las personas y colectivos que no dispongan de dichos planes. - Debemos anticiparnos ante la posibilidad de que el Estado cree un nuevo marco normativo para la previsión social complementaria con normas básicas expansivas y un instrumento publico vinculado a la seguridad social que puede debilitar nuestro propio instrumento que son las EPSV. Finalmente te reitero nuestro interés en seguir informados de las actuaciones que pretende realizar la administracion vasca y en las que podamos tener cabida ya que compartimos la finalidad de mejorar la calidad de vida de la ciudadanía vasca. Atentamente, Ignacio J. Etxebarria
  • 127. B E R P I Z T U , E U S K A D I K O E K O N O M I A E T A E N P L E G U A S U S P E R T Z E K O P R O G R A M A ( 2 0 2 0 - 2 0 2 4 )